Gonzo (circus) #102 by Gonzo Circus

Over vernieuwende muziek en cultuur

BIJL A T S A G A N 12-PAGI

ËN’ OVER ‘UTOPIE

102

GRATIS MIND THE GAP-CD

maart - april 2011 8,-

SERIE ‘RADICALE VRIJHEID’ DEEL 2 / K-X-P / DISAPPEARS / ARRINGTON DE DIONYSO 100

De nieuWe gOnZO Uit de vele lovende reacties bij het verschijnen van Gonzo

bare media - papier en cd - dwingt daarbij om scherpe

over de bestaande media? Begin zelf een blad.”

vormgeving - vanaf dit nummer door ons nieuw vorm-

(circus) #100 - waarvoor dank beste lezer, u deed ons

zowaar blozen - is deze ons bijgebleven: “Ontevreden

Twintig jaar geleden was dat een van de drijfveren van de

en heldere keuzes te maken en de waan van de dag te

vermijden. Papier biedt bovendien de mogelijkheid om de

geversduo Jet van Zwieten en Kees Peerdeman - en het

oprichters van Gonzo (circus). Geen enkel Nederlandstalig

eigen beeldmateriaal van fotografen en illustratoren

geen enkel ander muziekblad ontwikkelde zich daarna zo

Gelukkig zijn er ook een aantal culturele webzines die wel

blad berichtte op onafhankelijke en kritische wijze en met

te laten aansluiten op de specifieke inhoud van elk artikel.

snel in de breedte.

degelijk een duidelijk redactioneel beleid voeren. Met hen

kennis van zake over de toen levendige gitaarscene. En

Anno 2011 is het een stuk moeilijker om een

Nederlandstalig blad over muziek en cultuur op de ‘markt’ te brengen. De bladen-’markt’ wordt gedomineerd door enkele kapitaalkrachtige uitgevers en distributeurs. De

uitgevers investeren zelden nog in ‘moeilijkere’ bladen,

terwijl de grote distributeurs in de beperkte ruimte liefst hun (eigen) bestsellers zien liggen. En het vergt van de

boekhandelaar vervolgens kennis en liefde om de minder bekende bladen onder de aandacht te brengen van lezers zoals u. Hierbij dus ook hulde aan al wie Gonzo (circus) aan de belangstellende man/vrouw brengt.

De laatste jaren hebben wij enkele papieren tijdschriften over muziek en cultuur in het Nederlandse taalgebied zien komen én opnieuw gaan. Daarover koesteren wij echter

geen leedvermaak. Vernieuwende, experimentele muziek

en cultuur - voor het enorme aanbod zie onze vernieuwde

agenda en op www.gonzocircus.com/agenda - zijn immers zelf niet gebaat bij een verschralend journalistiek aanbod. Vele lezers zoeken noodgedwongen hun heil bij ‘bladen’

uitgegeven door culturele instellingen, platenzaakketens, en allerhande muziekclubjes. Deze professionalisering

van de communicatie verhult evenwel vaak het eigenlijke

doel: het verkopen van de eigen cd’s, tentoonstellingen en concerten aan de muziek- en cultuurconsument zonder de nodige kritische vraagtekens te plaatsen. En dan is

er natuurlijk nog de stortvloed aan webzines en blogs

die zich vaker richten op volledigheid en hypes dan een welomlijnde redactionele visie te volgen.

Wat onderscheidt Gonzo (circus) dan van al deze bladen en webzines? Gevoed door zowel plots opkomend hevig

enthousiasme als reflectie wil Gonzo (circus) een standvastige redactionele keuze in woord en beeld neerzetten die voor de nieuwsgierige lezer (en beluisteraar

van onze cd Mind The Gap) een leidraad kan vormen tot verdere ontdekkingstochten. Het gebruik van kost-

voelen wij ons vanzelfsprekend wél verwant. Daarom ge-

ven wij De Optimist in Gonzo (circus) #102 een papieren podium. De gastbijlage van De Optimist is gewijd aan het

hoogst actuele thema ‘utopieën’. Anno 2011 hunkeren wij - zo lezen we dagelijks in allerhande analyses, peilingen

en onderzoekjes - naar een groots en meeslepend project voor onze toekomst. Hoe kunnen schrijvers, kunstenaars en fotografen ons inspireren? De Optimist en Gonzo

(circus) nodigen je ook uit voor een thema-avond rond ‘Utopieën’ op 22 maart in de Balie (Amsterdam).

In ‘De Nieuwe Gonzo’ signaleren we opkomende talenten

als Antwerpenaar Hans Dens aka Innercity, en Disappears.

We interviewen Liturgy, KXP en Nicolaas Jaar – drie frisse verschijningen die meer dan touranekdotes te vertel-

len hebben. Al langer erg sterk bezig in hun eigen niche zijn de Berlijnse trompettist en componist Axel Dörner, de Amerikaanse multi-instrumentalist en keelzanger

Arrington de Dionyso (Old Time Relijun) en de Japanse

geluidenweefster Tomoko Mukaiyama. Ook kunstenaar Hans Op De Beeck blijft onze huidige samenleving ter

discussie stellen. En als iemand gelooft dat film de wereld

kan veranderen, zijn het wel de filmmakers Sylvain George en Robert Fenz. Maar vooral moeten we zelf geloven dat

we ook als individu het verschil kunnen maken: “Mensen kunnen veranderingen teweeg brengen, grote bedrijven niet”, aldus Douglas Rushkoff in de tweede aflevering

van Radicale Vrijheid. We hopen dat de interviews met deze muzikanten, kunstenaars en denkers hiertoe een

inspiratiebron vormen, wie weet tot het zelf beginnen van een blad!

voor de redactie, (rt)

PS: Geen zin om een eigen blad te beginnen? Neem dan

een abonnement op Gonzo (circus). Kies je abonnement en welkomstgeschenk op www.gonzocircus.com/ abonnement.

COLOFON

Over vernieuwende muziek en cultuur reDactie Stijn Buyst, Serge De Pauw, Gé Huismans

(hoofdredacteur/Mind The Gap), Katrien Schuermans (beeldredactie), Ruth Timmermans (coördinatie), Diederik van Vaerenbergh en Martijn Venekatte.

gOnZO (circus) #102

einDreDactie & cOrrecties Stijn Buyst, Serge De Pauw,

Gé Huismans, Wilfried Jans, Maarten Schermer, Ruth Timmermans, Marianne van Dongen, Diederik Van Vaerenbergh en Tom Wouters.

WerKten mee aan Dit nummer teKst Seb Bassleer, Patrick Bruneel, Stephan

Borggreve, Stoffel Debuysere, Chris Helt, Leonor Jonker, Andy Leenen, Robert Muis, Sara Peeters, Kris Peeters, Theo Ploeg, Maarten Schermer, Oscar Smit, Jurgen Tas, Maarten Timmermans, Niels Tubbing, Alex van der Hulst, Tjeerd van Erve, Miriam van Ommeren, Christophe Van Eecke, Benjamin van Vliet, Hessel Veldman, Peter Vercauteren

BeelD Yorick Bergsma, Pieter Kers, Caroline Lessire en Kees Peerdeman. OntWerp minD tHe gap Janine Hendriks

verder in gonzo (circus)#102 3 Editoriaal 6 Mind The Gap #89 8 Circuit: Muziek 13 Circuit: Kunst

(www.kaftwerk.nl)

lay-Out Jet & Kees (Jet van Zwieten en Kees Peerdeman - www.jetenkees.nl)

WeBsite Maarten Schermer en Maarten

Timmermans

en met DanK aan Guy Bindels, Harold Dekkers, Sandra Meynen, Bas Mantel en Martijn van Exel. DistriButie

België: AMP, Nederland: Virtúmedia

uitgever Gonzo Circus vzw (i.s.m. Virtúmedia) Verantwoordelijke uitgever: Guy Bindels p/a Gonzo Circus vzw Ark van Noëstraat 52 3300 Tienen cOntact

66 Gonzo’s oordeel: muziek 75 Labelreport >Toneﬂoat 81 Labelreport > Not Not Fun / Woodsist 88 Gonzo’s oordeel: DVD 94 Gonzo’s oordeel: boeken/tijdschriften 96 Gonzo’s oordeel: strips

WWW.gOnZOcircus.cOm Wanklank

De redactie heeft Jurgen Tas geëngageerd als “stoorzender voor de kritische harmonie” in dit magazine (in vertrouwelijke taal: als resident etterbak, met de bijzondere opdracht om mijn polemische pen in een tegengif voor hipsteritis te dopen). De welluidende titel Wanklank geeft de toon aan van deze tweemaandelijkse column: een tikje ontstemd en bij vlagen zelfs lelijk vals – doch te allen tijde binnen de rekgrenzen van de redelijkheid. Al is het geen sinecure om enigszins beschaafd te blijven in een reactie op de harteloze elektronica van de cerebrale Teutoonse techneut Alva Noto, laat staan dat over zo’n zakelijke muziek een lyrische column te pennen valt. Hieronder toch een halfhartige poging tot bedachtzame reflectie.

Op zoek naar een concert of festival? Ga naar onze online agenda www.gonzocircus.com/agenda

WWW.gOnZOcircus.cOm reDactie info@gonzocircus.com

België: Rozengaarden 1 - 3791 Remersdaal Nederland: Postbus 17466 - 1053 KP Amsterdam

aBOnnementen | aDresWiJZiging

info@virtumedia.nl / 031(0)30-6920677 aDverteren adverteren@gonzocircus.com DistriButie & marKeting info@virtumedia.nl

©-Info: Personen die niet konden worden bereikt in verband met copyrights, worden verzocht contact op te nemen met de redactie. Artikelen uit deze uitgave kunnen worden overgenomen na schriftelijke toestemming van Gonzo Circus vzw en de desbetreffende auteur, fotograaf en/of illustrator en met uitdrukkelijke bronvermelding. De auteurs blijven verantwoordelijk voor de inhoud van hun artikel.

98 Na-gedachten Volg ons op www.twitter.com/ gonzocircusmag of wordt fan van Gonzo (circus) op Facebook.

49-60 gastBiJlage De Optimist ‘utOpieËn’

13 signalement : innercity

13 signalement: Disappears

14 cOlumn Het geDacHtegOeD

16 liturgy

20 arringtOn De DiOnysO

25 nicOlas Jaar

Antwerpse synth-tiest

Filosofische black metal

Passionele indierock uit Chicago

Over nieuwe elektronica, hypes en ruimte

Utopische harmonie tussen engelen en leeuwen

28 raDicale vriJHeiD 1.2 32 aXel DÖrner ‘Machine’ aan de kant: het gaat om mensen!

Berlijns trompettist over de echtzeit

Filmische poëzie van verzet

40 tOmOKO muKaiyama 44 K-X-p Ruimte, beeld, muziek!

36 sylvain geOrge & rOBert FenZ

Trip naar het altaar

46 Hans Op De BeecK Een cruise van stilte

Signalement Innercity Antwerpse synth-tiest Antwerpenaar Hans Dens is Innercity. De eerste keer dat we van de man hoorden, was toen Lieven Martens (Dolphins Into The Future) ons een tapeje toestak: “Van een andere Antwerpse tiest die boven mij woont.” Die tiest gaat hard, tegenwoordig. auteur: Stijn Buyst / beeld: Hans Dens

Ook muzikaal woont Dens boven Lieven Martens: Innercity bevindt zich in dezelfde droney synthsferen als Oneohtrix Point Never, Dolphins Into The Future, James Ferraro, Spencer Clark en Orphan Fairytale. Waar Oneohtrix en Dolphins echter

Disappears Passionele indierock uit Chicago

Het indiegenre kan soms een opkikker gebruiken. Disappears zorgt voor de broodnodige nieuwe energie in het genre. De band uit Chicago bracht onlangs zijn tweede, straffe album ‘Guider’ uit. auteur: Maarten Timmermans / beeld: Disappears

De leden van de groep zijn echter al langer bezig met allerlei muzikale projecten. Zo is frontman Brian Case vroeger al actief geweest in bands als The Ponys en 90 Day Men. Gitarist Jonathan van Herik en (ex-)drummer Graeme Gibson waren dan weer actief in Boas. De bandleden ont-

moetten elkaar in 2007 in de Rainbo Club, gelegen in de Oekraïense wijk van Chicago. Uit die ontmoeting ontstond in de zomer van 2007 een jamsessie in de loft van Gibson. De opnames die werden gemaakt tijdens die sessie leidden tot een aantal nummers die ze in eigen beheer op gelimiteerde vinylsingles uitbrachten. (Deze singles zijn nu nog als download verkrijgbaar via de site van de band.) Vervolgens trokken ze op tour met groepen als Deerhunter en Tortoise. Om die tournee te ondersteunen namen ze in de Rainbo Club een liveplaat op die enkel bedoeld was om te verkopen tijdens de optredens. Hun liveprestaties brachten hen in contact met Howard Greynolds van het legendarische, jammer genoeg ter ziele gegane, Touch And Go-label. Na een heleboel rompslomp als gevolg van het einde van Touch And Go, kwam de debuutplaat ‘Lux’ begin april 2010 alsnog uit via Kranky. Na de release van dat album ging de band op tour met het

iets maken dat met enige zin voor overdrijving ambient of zelfs ‘new age’ zou kunnen worden genoemd, is Dens’ output – mede door het gebruik van stemsamples en elektronische ritmes – een pak weerbarstiger, nerveuzer en abstracter. Her en der klinkt wél de poëtische ambient van de muzikale maatjes door. Innercity’s debuut-lp ‘Future Life’ kwam eind 2010 uit op Aguirre, en behelst zowel een vinylplaat als een cassette. Volcanic Tongue, Boomkat, Mimaroglu en Aquarius records waren razend enthousiast. ‘Debuut’ is overigens een eigenaardige benaming voor een plaat die volgt op een lange rij cassette- en cd-r-releases, onder andere op Daniel Lopatins Upstairs-label, maar vooral op Dens’ eigen Why So Serious. Het grote nadeel van de verder sympathieke gelimiteerde cassettescene is natuurlijk dat wie éven niet oplet, een hoop interessante

releases mist. Daar kun je doorgaans wel achteraan via allerlei blogs, maar dat voelt niet altijd even lekker. Maar Innercity’s compilatie ‘Last Year Of Obsolete Reality’ valt gewoon gratis te downloaden op innercity.bandcamp.com, inclusief hoes, zodat u er zélf een mooie cd-r van kunt maken. Dóén zouden we zeggen, want die plaat staat vol ondertussen onvindbare, vaak wondermooie tracks, die origineel verschenen op Ruralfaune, Rotifer, Taped Sounds, Daniel Lopatins Upstairs, Ikuisuus… In een interview met Ruis zei Dens dat hij in 2011 zo veel mogelijk live wil spelen en ‘zo weinig mogelijk releases (wil) droppen’. Maar in een mail liet Dens ons weten dat er voor februari alléén al zes tapes op de planning stonden. Kort daarna verschijnt Dens’ tweede langspeler, op Release The Bats. Ook ’s mans derde plaat is net afgewerkt en komt binnenkort uit op Not Not Fun.

‘Hallogallo’-project van Neu’s Michael Rother. Het was tijdens die tournee dat ze Steve Shelly (Sonic Youth) ontmoetten. De groep ging ondertussen ook aan de slag om hun nieuwe album ‘Guider’ in te blikken. Een plaat die ze net als de vorige releases haast in een take opnamen. Hoewel Gibson wel nog de productie van het

album deed, stapte hij op als drummer van de band. En zo zit Shelly bij optredens nu achter de drumvellen. Het nieuwe album steekt de invloeden niet onder stoelen of banken. Minimale gitaren, krautrock en een donker jaren 1980-postpunkgeluid rollen over elkaar heen en mengen zich tot een explosieve cocktail.

LEES lees meer over Dolphins Into The Future in gonzo 97 DISCOGRAFIE Innercity - Future Life (Aguirre, 2010) Innercity - Arupa Travels (Rotifer, 2011, cassette) Innercity - In Fetal Aura (Upstairs, 2010, cd-r) Innercity - Visions From Dream

Het geDacHtegOeD door De Geluidsarchitect

State (Ruralfaune, 2010, cd-r) Innercity / Duncan Cameron - Babalon - Alderon (Why So Serious, 2010, dubbelcassette) Innercity - Utopic Space Research Program 2009 (Taped Sounds, 2009, cassette)

DISCOGRAFIE Needs b/w Hearing Things (Eigen Beheer, 2008, Vinyl 7inch) Old Friend b/w Magics (Eigen Beheer, 2008, Vinyl 7inch) Live Over The Rainbow (Rococo Records, 2008, Limited Vinyl) Lux (Kranky, 2010) Guider (Kranky, 2011) WWW www.disappearsmusic.com www.myspace.com/ disappearsmusic disappearsdisappears. blogspot.com

ERKENNING De showbusiness - de bedrijfstak van de kunstjes - is niet alleen één van de meest creatieve, maar ook één van de meest gediversifieerde nationale sectoren. Je vindt er naast volksvertegenwoordigers en mandaathouders ook zangers, muzikanten, televisiemakers, acteurs, dichters enzovoort. Werkzekerheid is een verre droom, loonafspraken zijn er niet, beroepsnormen al evenmin. Kortom: spanning en onzekerheid primeren.

Sociologen en andere wetenschappers houden de evolutie van dit meest bruisende onderdeel van de tertiaire sector al decennialang nauwlettend in het oog. Onverdroten pogen zij de structuren en dynamiek ervan in kaart te brengen, voorlopig echter zonder veel succes. Steeds complexere modellen worden uitgeprobeerd, maar de showbizz is vooralsnog niet in een model te vatten. Toch lijkt een eerste, voorzichtige conclusie geoorloofd: naast de gebruikers van de sector, zijn er enerzijds de beoefenaars en anderzijds de stewards. Deze stewards vormen de noodzakelijke schakel tussen beoefenaar en gebruiker. Zij duiden de toegevoegde waarde van de aangeboden diensten, maken ze hapklaar, en verpakken ze. De sectorale dynamiek lijkt te steunen op het broze evenwicht tussen deze drie partijen. Toch doet ook deze analyse afbreuk aan de essentie van de showbusiness. Hier gelden immers geen grenzen. Integendeel: kruisbestuivingen tussen beoefenaars en stewards zijn legio en ook noodzakelijk voor de uitwisseling van creativiteit. Hokjesdenkers horen per definitie niet thuis in de showbizz. Neem nu de audiovisuele media: presentatoren worden deelnemers en vervolgens juryleden, en vice versa. Terecht. Want het ergste dat een

beoefenaar of steward kan overkomen, dat is: typecasting. Opgesloten worden in een hokje. U weet wel: eens presentator, altijd presentator. Of je wordt keer op keer gecast als acteur. Tot de mensen denken: die man, die kan enkel acteren. Of presenteren. Of in het parlement gaan zitten. En dat is zonde, want deelnemers aan de showbizz zijn bij uitstek veelzijdige mensen. Wie van hen kan niet én foutloos een vooraf ingestudeerde tekst voordragen, én leuk uit de hoek komen, én met het nodige sérieux een ideologische boodschap uitdragen? Maar helaas: velen voelen zich geroepen, weinigen slagen. Niet de techniciteit van de functie stelt zozeer een probleem, het is veeleer de eenzaamheid van de job. Collega’s in de strikte zin van het woord heb je niet, je familie wil je negen van de tien keer niet kennen, en vrienden heb je al helemaal niet - die zijn alleen uit op je geld. Wie moet je dan in de woonkamer noden voor de zondagse scrabble? Voor wie tuig je nog een kerstboom op?

Nochtans bestaat er een even radicale als eenvoudige oplossing tegen de eenzaamheid: je besteedt je vrije tijd gewoon uit. Waarom niet optrekken met andere beoefenaars, ja met enkele stewards? De huiselijke types nodigen wat bevriende stewards uit voor een spelletje of een avondje gezellig tafelen; de stewards stellen wat vragen en filmen wat, iedereen factureert aan elkaar. Kortom, het nuttige wordt aan het aangename gepaard. Anderen spreken voor hun spelletjesavonden liever af op neutraal terrein, bij voorkeur een centrale plek die iedereen al kent. Televisiestudio’s zijn dan ideaal. Daar kan je je laten trakteren, en met wat geluk kan je later op de avond nog aanschuiven bij een kookprogramma. Als alles meezit, ga je zelfs met een prijs naar huis - en is dat niet waar elke beoefenaar uit de showbizz naar streeft: erkenning?

Eleven Tigers Liturgy Ik ben de Twaalfde Tijger ... Filosofische black metal

De uit Brooklyn afkomstige Hunter Hunt-Hendrix maakt sinds een aantal jaren ‘transcendentale black metal’ onder de naam Liturgy, inmiddels met drie collega’s. Hendrix is zowel thuis in de muziek als in de filosofie. auteur: Niels Tubbing / beeld: Liturgy

Tweede van links: Hunter Hunt-Hendrix

Na de ep ‘Immortal Life’ (2008) en het overdonderende debuutalbum ‘Renihilation’ (2009) staat Hunt-Hendrix met Liturgy inmiddels op de muzikale kaart. Het spookachtige geschreeuw en de pulserende muziek op ‘Renihilation’ lijken de luisteraar meer via ‘intensiteiten’ en energie te sturen dan via een specifieke vorm of inhoud. Hunt-Hendrix heeft zich inmiddels alweer gestort op een nieuw album. Het materiaal op ‘Immortal Life’ en ‘Renihilation’ is allemaal door hemzelf geschreven, maar dit was voordat hij een band om zich heen had

verzameld. Hunt-Hendrix: “Ik schrijf nog steeds de muziek, maar nu ik weet waar de bandleden toe in staat zijn, beïnvloedt dat wel mijn schrijfproces. Het drummen zal iets anders zijn op het volgende album. Op de vorige plaat probeerde Greg Fox de onmogelijke dingen te doen die ik graag wilde horen, maar nu heeft hij een hele set technieken ontwikkeld waarmee hij de ideale ‘burst beat’ benadert. Het is minder energiek, maar meer gecontroleerd en gedetailleerd. Het nieuwe album zijn we nu aan het mixen.”

BEAT

De grondslagen van de black metal die Hunt-Hendrix met Liturgy maakt, zijn te vinden in een theoretisch kader dat hij zelf uiteen heeft gezet in het manifest ‘Transcendental Black Metal. A Vision of Apocalyptic Humanism’. Daarin beschrijft hij op filosofische wijze ‘de ware Amerikaanse black metal’: black metal die spontaan, chaotisch en vrij zou moeten zijn. Daartoe zet hij uiteen hoe Europese black metal in elkaar zit en hoe Amerikaanse black metal daar van af moet wijken. De spontaniteit en vrijheid zijn echter aan strikte regels gebonden. Hunt-Hendrix: “Black metal heeft een orthodoxe stijl, die uiteraard dient te worden aangehouden. Ik doel meer op een gevoel van vrijheid, zoals bijvoorbeeld in free jazz. De regels en de stijl van dit muziekgenre zijn op het eerste gezicht vrij strikt en beperkend. De vrijheid zit ’m echter in een bepaalde spontaniteit, een bevestigende houding, een chaos.” “In zekere zin bevat dat manifest ook een ironische lading. Want wie schrijft er tegenwoordig nog een manifest? Ik heb het deels geschreven omdat ik erg geïnteresseerd ben in de mogelijkheid een visie te presenteren, om een sterke bewering neer te zetten en om mensen daarop te laten reageren. Ik vond het erg intrigerend om het manifest door blogs te zien worden verteerd.” De sleutel tot het begrijpen van Hunt-Hendrix’ visie op transcendentale black metal, is de idee van de ‘burst beat’. Hunt-Hendrix: “Europese black metal maakt gebruik van een drumritme dat ik de ‘blast beat’ noem. Het is een ritme dat in één richting blijft gaan, machinaal versneld, maar waar geen leven in lijkt te zitten. De ‘burst beat’ daarentegen is een drumritme dat leeft, als een organische machine die versnelt, stopt, van tempo wisselt, een eigen leven leidt.” Op zijn blog The Whim schrijft Nicola Masciandaro (gespecialiseerd in middeleeuwse literatuur, filosofie én black metal, nt) over het album ‘Renihilation’ en het manifest. Voor hem is het element van de ‘reutel’ van belang, als in een doodsreutel. Hij ziet de reutel als een gereedschap dat bij uitstek geschikt is om datgene te laten gebeuren waar je zelf geen invloed op kunt uitoefenen, dingen die alleen uit zichzelf gebeuren, zoals regen of verliefdheid. Masciandaro ziet dit in de muziek op ‘Renihilation’ terugkomen in een onderscheid tussen de gebruikelijke doodsreutel en wat hij noemt de ‘levensreutel’, een snellere en agressievere omkering van de doodsreutel. Deze definities komen aardig overeen met het onderscheid dat Hunt-Hendrix maakt tussen de blast beat en de burst beat, waarbij de laatste gelijk staat aan een vorm van levensreutel.

“Wat mij zo interesseert in de blast beat,” aldus HuntHendrix, “is hoe statisch, uniform en ‘ambient’ hij is. Tenminste in black metal; in de context van grindcore is de blast beat weer compleet anders, omdat hij slechts sporadisch wordt gebruikt. De burst beat is een stapje boven en voorbij de blast beat, een vorm van wederopstanding, als een hart dat niet meer klopt, maar dat langzaam terug begint te sputteren naar zijn ritme.”

ZWAK MESSIANISME

In de proloog van het manifest noemt Hunt-Hendrix transcendentale black metal een vorm van een offer, in de zin van Nietzsches wil tot macht. Door middel van (zelf)vernietiging kan men tot iets compleet nieuws transformeren. Een vorm van wedergeboorte, net als in de omschrijving van Abraxas in Herman Hesses roman ‘Demian’, wanneer hij, vrij vertaald, het volgende schrijft: “De vogel vecht zich een weg door het ei heen naar buiten. Het ei is de wereld. Wie geboren wil worden moet eerst een wereld vernietigen.” Als transcendentale black metal ook een vorm van vernietiging is die tot iets nieuws leidt, een geboorte, wat is het dan dat Hunt-Hendrix hierbij precies voor zich ziet? Hunt-Hendrix: “Nietzsche sprak over de vernietiging van het Christendom, waarna een overgangsperiode van ‘moreel interregnum’ zou volgen, waarin mensen vrijelijk en experimenterend nieuwe waardesystemen zouden kunnen creëren. Hij bleef een beetje onduidelijk over de vraag of dit moreel interregnum ooit zou eindigen, of dat er een nieuw universeel systeem zou komen voor toekomstige mensen.” “Zoals aan het einde van zijn werk ‘Morgenröte. Gedanken über die moralischen Vorurteile’, als Nietzsche het heeft over het uitvliegen over zee en zo mogelijk iets nieuws te activeren, een nieuw continent te vinden. Dat is wat ik als tegencultuur zie. Het is een vernietiging van alles wat als moreel beschouwd werd in de westerse wereld. Maar er is tegelijk ook veel verwarring. Drugs blijken toch niet zo geweldig te zijn als aanvankelijk gedacht, ouder wordende rockers krijgen spijt van hun levenskeuzes enzovoort.” “Maar ik ben van mening dat het erg belangrijk is om de idee dat er iets nieuws mogelijk is te bevestigen, dat alle mislukkingen de moeite waard zijn geweest. Een beetje zoals Walter Benjamin de term ‘zwak messianisme’

BIBLIOGRAFIE Nicola Masciandaro (ed.), Hideous Gnosis: Black Metal Theory Symposium I (New York: Create Space, 2010) DISCOGRAFIE Liturgy - Immortal Life EP (Infinite Limbs Records, 2008) Liturgy - Renihilation (20 Buck Spin, 2009) LIVE 12-04-2011, AB, Brussel, Domino-festival, www. abconcerts.be 13-04-2011, Trix, Antwerpen, www.trixonline.be 14-04-2011, dB’s, Utrecht, www.dbstudio.nl 15-04-2011, OCCII, Amsterdam, www.occii.org 16-04-2011, 013, Tilburg, Roadburn-festival, www. roadburn.com LEES lees meer over black metal in gonzo 74 LUISTER luister naar ‘Renihilation’ van Liturgy op mtg 89 WWW www.myspace.com/ liturgynybm www.20buckspin.com/ infinitelimbs.wordpress.com/ blackmetaltheory. blogspot.com/ http://thewhim. blogspot.com/

gebruikt: een hoop op een betere toekomst zonder dat dit verwijst naar een apocalyptisch einde. Open staan voor het onvoorstelbare is erg belangrijk. En het onvoorstelbare gebeurt tegenwoordig ook meer en meer.”

TEGENCULTUUR

In verschillende interviews heeft Hunt-Hendrix aangegeven dat hij met zijn transcendentale aanpak van black metal het individu wil overstijgen, omdat het individu met zijn haat, verdriet en eenzaamheid als iets negatiefs moet worden beschouwd. Een positiever beeld van het individu zien we bijvoorbeeld in het werk van psycholoog Carl Gustav Jung. Hunt-Hendrix: “Als ik kijk naar de idee van ‘individuatie’ in het werk van Jung, dan speelt dat een belangrijke rol in de formele en esthetische keuzes die ik maak met Liturgy. Individuatie is het pijnlijke en gewelddadige proces waarbij je door een huidige actieve sociale vorm heen breekt en waarbij je een levende kracht toestaat om jezelf te realiseren. Het bestaan van Liturgy is mijn eigen kleine vorm van individuatie – voor wat het waard is om met een klein subgenre van extreme metal een scheuring te creëren. Eigenlijk ben ik nog meer geïnteresseerd in de Franse, Lacaniaanse aanpak van hetzelfde onderwerp: separatie. Daarbij gaat het om iets dat absoluut nieuw is, terwijl bij Jung individuatie altijd de geboorte inluidt van iets dat in zekere zin al aanwezig was.” De muziek van Liturgy bevat beslist een zekere spiritualiteit, juist in de extreme vorm waar Hunt-Hendrix voor heeft gekozen. “Toen de revolutie van de tegencultuur in de late jaren 1950 begon, zag iedereen in dat muziek en poëzie spirituele krachten konden hebben, vervuld van een soort spirituele en politieke utopie. Denk bijvoorbeeld aan Allen Ginsberg en The Jimi Hendrix Experience.” “In de jaren 1980 en 1990 kreeg het begrip tegencultuur een heel andere lading en betekenis. Het werd meer bozig, negatief en belangrijker nog: het richtte zich op een identificatie met een bepaalde subcultuur. ‘Ik ben een punk, een skinhead, een intellectuele indierocker, een emo-kid…’ Deze jongeren definiëren zichzelf door zich af te zetten tegen de mainstream en zich te identificeren met een subcultuur. Muziek is daarbij hun middel. Zo was ik zelf ook als tiener.” “Maar ik zie het nu als een verloren versie van tegencultuur, als giftig. Tegenwoordig nemen mensen het allemaal wat minder serieus, maar zelf neig ik meer naar die oude visie op muziek. Tegenwoordig zijn de subculturen meer een soort merken geworden, of een bepaalde levensstijl, want iedereen vindt eigenlijk alles wel leuk. Het is zo betekenisloos, het politieke is er compleet af. Volgens mij is dat een teken dat de punkinstelling definitief aan het afsterven is en dat rock in het komende decennium meer terug zal gaan in de richting van een utopiedenken.”

INTERDISCIPLINAIR

Hunt-Hendrix spreekt ook over een nieuwe, verborgen band tussen kunst, politiek, ethiek en religie. Dit doet denken aan wat de Franse filosoof Gilles Deleuze voorstond, namelijk een interdisciplinaire benadering van kunst, wetenschap en filosofie. In het denken van Deleuze is het van belang dat iedere discipline een handreiking naar een andere doet, wanneer zij problemen tegenkomt die zij zelf niet kan oplossen met de eigen middelen. Ook in black metal ziet Hunt-Hendrix deze vormen van interdisciplinariteit. Hunt-Hendrix: “Ik ben een groot fan van de Franse filosoof Gilles Deleuze. Ik heb de neiging zijn visie van creatieve evolutie in termen van assemblages, veelvuldigheden en deterritorialisatie te omarmen. Ik denk dat black metal een soort ruilcode is tussen death metal en de romantische periode in de westerse klassieke muziek. Zowel muzikaal als cultureel gezien sluit black metal aan bij de Romantiek. Dat is van belang, omdat het op deze manier eigenlijk totaal buiten het gebied van rock valt, en het voor de tegencultuur niet langer relevant is om anti-westers te zijn. Iedereen weet dat de Verenigde Staten en Europa spoedig niet langer meer deze wereld zullen domineren, en dat de werkelijke vijand het nihilisme is. Dit opent een schatkist aan westerse cultuur waar politiek bewuste muzikanten zich op kunnen storten.”

“Mensen worden ongemakkelijk van metaltheorieën.”

“Uiteindelijk blijven mijn gedachten over ‘intensiteiten’ en hun rol dicht bij Antonin Artauds idee van een theater van wreedheid. Een voorstelling moet een ruimte van onmogelijkheid openen en daaruit moet een gevoel van enorme vreugde volgen, een breekbaar, pulserend leven. De meeste mensen zijn hier verder totaal niet in geïnteresseerd, en dat hoeft ook niet. Ik heb gemerkt dat veel mensen die naar welke vorm van rock dan ook luisteren, kwaad worden als iemand over een theorie achter de muziek begint te praten. Het geeft ze een ongemakkelijk gevoel. Voor kunstenaars en voor ‘serieuze muziek’ is het prima om uitgesproken zijn, maar voor black metal niet. Daarom twijfel ik soms ook om diep op deze materie in te gaan, maar ik kan er niets aan doen!” �

na-geDacHten

VOORTSCHRIJDEND INZICHT door De Geluidsarchitect

LEVEN-DE DODEN door Oscar Smit ROLAND KIRK (1936 -1977)

Begin dit jaar was in Rotterdam het theaterstuk ‘Het Alziend Oog’ te zien, een productie van John Buijsman over de blinde jazzmuzikant Roland Kirk. Dankzij het allereerste album van Jethro Tull, ‘This Was’ (1968), hoorde ik voor het eerst van Roland Kirk. Eind jaren 1960 werd deze band met fluitist Ian Anderson als blikvanger uiterst vernieuwend en progressief beschouwd. Anderson vertelde iedereen dat hij was beïnvloed door Roland Kirk. Ook andere progressieve muzikanten uit die tijd zoals David Jackson (Van Der Graaf Generator) of Dick Heckstall-Smith (Colosseum) bleken veel te hebben geleerd van Roland Kirk. Naast de fluit was ook de tenorsaxofoon zijn favoriete instrument. Maar het liefst trad Kirk op met zovéél mogelijk blaasinstrumenten. Op het podium acteerde hij bij voorkeur in een solo-rol, niet als begeleider. Kirk beschikte over een tomeloze energie en tussen de muziek door barstte hij regelmatig uit in vermanende politieke monologen. Roland Kirk, de vernieuwer, introduceerde het zingen door de (dwars) fluit terwijl hij er op doorspeelde. Ook was hij één van de eerste muzikanten die gebruik maakte van

de techniek van circulaire ademhaling. Op deze manier kon hij niet alleen tot twintig minuten non-stop spelen zonder een break om te ademhalen, maar kon hij ook drie saxofoons tegelijk bespelen en soms nog een fluit met zijn neus. Kirk had ook wat met dromen. Vanaf 1970 zette hij Rashaan voor zijn naam omdat hem dat in een droom was verteld. Ook de titel van een van zijn betere albums verwijst naar dromen: ‘The Case Of The 3 Sided Dream In Audio Color’ (1975). Op kant 4 van deze dubbel-elpee stond niets in de groeven. Pas halverwege stond als een soort hidden track een opname van een antwoordapparaat. En van zijn meest klassieke albums is ‘Rip, Rig & Panic’ (1965), met stevige jazz-bop, deels geïnspireerd door de componist Edgar Varèse. In 1981 noemde een paar ex-leden van The Pop Group (en een zangeres genaamd Neneh Cherry) hun nieuwe band naar dit legendarische jazzalbum. Roland Kirk kreeg in 1975 problemen aan het hart. Hij bleef echter optreden en stierf in het harnas; op 5 december 1977 kreeg hij net na een concert een laatste en fatale hartaanval.

“Bent u er nog?” “Ja, ik ben er nog.” “Zo, dan zijn we het eens?” “Hm. Nee, dat denk ik niet.” “Wat heeft u van mening doen veranderen?” “O, maar ik ben niet van mening veranderd. De omstandigheden zijn geëvolueerd. Fundamenteel gewijzigd zelfs.” “Wat is er precies gewijzigd?” “De fundamenten, met name.” “Dus u hebt nu een nieuwe visie op de feiten?” “De feiten vereisen een nieuwe visie, ja.” “En die visie is concreet?” “Onze visie is altijd concreet, jongeman.” “En die kan u met mij delen?” “Voor alles hoor ik graag uw nieuwe standpunt.” “Maar mijn standpunt blijft ongewijzigd.” “Want daar hebt u een goede reden voor?” “Excuseer?” “Bepaalde argumenten, meer bepaald?” “Nee, ik blijf gewoon bij mijn standpunt.” “Tja, zo komen we nooit tot een akkoord.” “Dat ben ik alvast met u eens.” beeld: Kees Peerdeman