insights Aveve: commerciële ondersteuning voor land- en tuinbouwsector un soutien commercial pour le secteur agricole et horticole Vlaams beleid zet in op jong en innovatief La politique flamande mise sur les jeunes et l’innovation Milieuvriendelijke brandstof dankzij landbouw Un carburant écologique grâce à l’agriculture
DE KRACHT VAN ZWAVEL Eiwitrijk gras vraagt stikstof met zwavel! ZWAVEL = YaraBela® SULFAN® Zwavel en stikstof zijn de belangrijkste bouwstenen van eiwit. Zwavel is onmisbaar voor een hogere opbrengst en een beter resultaat. Daarom mag zwavel niet ontbreken bij de 1e en/of 2e snede.
meer info www.yara.be
Inhoud Contenu
2 AVEVE Commerciële ondersteuning voor land- en tuinbouwsector
3 Un soutien commercial pour le secteur agricole et horticole
8 Grote milieubekommernis bij AVEVE 9 AVEVE prend un maximum de mesures pour préserver l’environnement
24 Alco Bio Fuel Milieuvriendelijke brandstof dankzij landbouw 25 Un carburant écologique grâce à l’agriculture
12 Boerenbond Europees landbouwbeleid 2020 13 La politique agricole européenne à l’horizon 2020
26 Nukamel Een oplossing voor de optimale ontwikkeling van het genetische materiaal
15 Deforche bouwt sleutel-op-de-deur-serres
27 Agrimex Risico op verhoogd gehalte mycotoxinen in nieuwe graanoogst
16 Kwaliteit, innovatie en service bij sanac 17 Qualité, innovation et services chez Sanac
20 Food Pilot Vlaams beleid zet in op jong en innovatief 21 La politique flamande mise sur les jeunes et l’innovation 23 RKW Hyplast Hoogwaardige folie voor land- en tuinbouw
29 ABC Eco2 Duurzame structuur voor boer en natuur Structure durable pour l’agriculteur et la nature
31 QNH Consulting Intelligente kassa’s bij AVEVE 33 AMCRA Op weg naar een duurzaam antibioticagebruik Vers une utilisation durable des antibiotiques
36 Welk landbouwtype is opgewassen tegen de bevolkingstoename? 37 Quel type d’agriculture pour faire face à l’accroissement de la population ?
39 ICL Specialty Fertilizers Innovatieve en duurzame meststoffen voor een efficiënte bemesting Faire pousser des plantes avec respect de l’environnement est le but du jeu
40 Veelzijdige oplossingen voor duurzaam waterverbruik
41 Solutions polyvalentes pour une consommation durable de l’eau
43 ILVO Slimme manieren om broeikaseffect te verminderen Méthodes intelligentes de réduction de l’effet de serre
Inleiding
Avant-propos
De land- en tuinbouwsector in Vlaanderen heeft met heel wat uitdagingen te kampen: minder en grotere landbouw bedrijven, strengere Europese en mondiale normen inzake milieu, geneesmiddelengebruik, klimatologische doelstel lingen … Maar ook deze sector weet de uitdagingen om te turnen naar opportuniteiten dankzij duurzame oplossingen, samenwerkingsmodellen en doorgedreven innovatie.
Le secteur agricole et horticole en Flandre est confronté à de nombreux défis : des exploitations agricoles moins nombreuses et de plus grande taille, des normes environnementales européennes et mondiales plus strictes, l’utilisation de médicaments, les objectifs climatologiques… Mais ce secteur sait également transformer les défis en opportunités en s’appuyant sur des solutions durables, des modèles de coopé ration et des innovations ambitieuses.
De ontwikkelingen in de land- en tuinbouw zijn aanleiding voor het redactieteam van Insights om deze branche uitge breid te belichten. Het resultaat leest u nu. Een informatieve uitgave, die inzicht geeft in een sterk competitieve en snel veranderende markt.
Les changements opérés dans l’agriculture et l’horticulture ont incité l’équipe de rédaction d’Insights à braquer ses projecteurs sur ce secteur. En voici le résultat. Une édition informative qui s’intéresse à un marché hautement concurren tiel, affichant une évolution rapide.
1
Paul Deleu
Eric Lauwers
AVEVE
Commerciële ondersteuning voor land- en tuinbouwsector Al meer dan 100 jaar zorgt de Groep AVEVE ervoor dat de Belgische land- en tuinbouwsector over het nodige basismateriaal beschikt om zijn beroep op de meest efficiënte manier te kunnen uitvoeren. De groep speelt in op de noden van zowel de grote, middelgrote als kleine boeren en deelt de opgedane knowhow en ervaring met de particuliere tuin- en dierenliefhebber.
“Onze kernactiviteit is de toelevering aan de professionele, Belgische land- en tuinbouwsector. Dit doen we onder de vorm van veevoeding, de toelevering van benodigdheden voor de landen tuinbouwsector en de retailafdeling die bij het grote publiek het meest bekend is (tuin-, dier- en bakplezier, nvdr)” vertelt Paul Deleu, algemeen secretaris van Groep AVEVE. “Onze bekommernis is ervoor te zorgen dat de professionele landen tuinbouwer bij ons alles kan vinden wat hij nodig heeft en dit ongeacht zijn specialisatie: veehouder, akkerbouwer, fruitteler, vollegrondgroenteteler …”
Structuur Groep AVEVE Groep Veevoeding •
AVEVE Veevoeding
•
Groep Dumoulin
•
Mischfutter Werke Mannheim
•
S.A.B.E.
•
AVEVE Biochem
Het volledige segment afdekken Om tegemoet te komen aan alle professionele noden van de landen tuinbouwer, breidt AVEVE zijn eigen expertise en kennis uit met die van anderen, onder de vorm van overnames. Zo omvat de groep maar liefst 50 bedrijven die elk een bepaald segment voor hun rekening nemen (zie kader: structuur). “Op het vlak van veevoeding bedienen we het hele dierengamma: zowel nutsdieren (rundvee, varkens, pluimvee) als hobbydieren (paarden, honden & katten, cavia’s, duiven …). In België zijn wij met een jaarlijkse productie van 1,6 miljoen ton marktleider in dit segment”, licht CEO Eric Lauwers toe. Een tweede pijler binnen de Groep AVEVE is de toelevering van alles wat te maken heeft met benodigdheden voor de land- en tuinbouw. “We voorzien de volledige levenscyclus: van zaad en plant aardappelen via oogstmachines tot en met de inontvangstneming van het graan. Ook in dit laatste zijn we Belgische marktleider met een jaaromzet van 500.000 ton granen: tarwe, rogge, gerst, spelt …
Groep Land- en Tuinbouw •
Zaden en plantaardappelen
•
Plantenvoeding
•
Plantenbescherming
•
Tuinbouw
•
Distributie (groep Wallonië)
•
Alco Bio Fuel (20%)
Groep Retail •
Franchiseketen & logistiek
•
AVEVE retail
•
Land- en tuinbouwmachines
•
Bloem
2
AVEVE
Un soutien commercial pour le secteur agricole et horticole Le groupe AVEVE veille depuis plus d’un siècle à ce que le secteur agricole et horticole belge dispose du matériel de base nécessaire pour pouvoir exercer ses activités de la manière la plus efficace qui soit. Le groupe répond aux besoins aussi bien des grandes et des moyennes que des petites exploitations et partage le savoir-faire et l’expérience qu’il a acquis avec les amateurs de jardin et d’animaux particuliers.
Structure Groupe AVEVE Groupe Nutrition animale •
AVEVE Nutrition animale
•
Groupe Dumoulin
•
Mischfutter Werke Mannheim
•
S.A.B.E.
•
AVEVE Biochem
Groupe Agriculture et Horticulture •
Semences et plants de pommes de terre
« Notre principale activité est d’approvisionner le secteur agricole et horticole belge professionnel. Nous le faisons au travers de nos aliments pour bétail, de nos produits pour l’agriculture et l’horti culture et de notre département retail qui est le mieux connu du grand public (jardinage, animaux et boulangerie maison, ndlr) », explique Paul Deleu, secrétaire général du Groupe AVEVE. « Notre préoccupation est de faire en sorte que l’agriculteur et l’horticulteur professionnels puissent trouver chez nous tout ce dont ils ont besoin, quelle que soit leur spécialisation : élevage, agriculture, fruiticulture, culture légumière de plein champ, etc. … »
•
Nutrition des plantes
•
Protection des plantes
•
Horticulture
•
Distribution (groupe Wallonie)
•
Alco Bio Fuel (20%)
Groupe Retail •
Chaîne de franchisés et logistique
Couvrir le segment dans son ensemble Pour rencontrer tous les besoins professionnels de l’agriculteur et de l’horticulteur, AVEVE élargit sa propre expérience et ses connaissances en s’adjoignant celles d’autres, par le biais d’acqui sitions. Le groupe comprend pas moins de 50 entreprises qui prennent chacune un segment déterminé à leur compte (voir le cadre : structure). « Dans le domaine de la nutrition animale, nous nourrissons l’ensemble des animaux : aussi bien les animaux de ferme (bovins, porcs, volaille) que les animaux de loisir (chevaux, chiens et chats, cobayes, pigeons, etc. …). En Belgique, nous occupons la première place dans ce créneau du marché avec une production annuelle de 1,6 million de tonnes », indique le CEO Eric Lauwers. Un deuxième pilier au sein du groupe AVEVE est la fourniture de tout ce qui a trait aux produits pour l’agriculture et l’horticulture. « Nous fournissons le cycle de vie complet : des semences et plants de pommes de terre aux récolteuses jusqu’à la réception des céréales. Pour ce dernier point, nous occupons également la première place sur le marché belge avec un chiffre annuel de 500 000 tonnes de céréales : froment, seigle, orge, épeautre… Nous transformons ces céréales en partie en aliments pour bétail et en partie en farine par un tiers, de sorte que la boucle est ainsi bouclée. » La farine est un des produits que le groupe AVEVE offre dans le cadre de son troisième pilier d’activités : la branche retail avec les magasins AVEVE.
•
AVEVE retail
•
Machines agricoles et horticoles
•
Échange d’expertise et de connaissances Eric Lauwers : « Notre département retail comprend des points de vente pour l’agriculteur et l’horticulteur professionnels et toute une chaîne de magasins pour le particulier qui y trouve tout pour pratiquer son hobby : des semences jusqu’à la récolte. Tout comme nous conseillons les agriculteurs professionnels sur les produits et machines, nous apportons également aide et conseils au particulier. »
3
Farines
We create chemistry that helps shrinking farmland love growing appetites.
With a growing population comes the need for more food. To ensure that everyone can enjoy a balanced diet, we are co-creating solutions to a number of different challenges across the food production and supply chain. When more food gets to where it is needed, it’s because at BASF, we create chemistry.
Share our vision at wecreatechemistry.com
Le groupe possède 250 points de vente répartis dans toute la Belgique. 195 d’entre eux sont exploités par des franchisés et 55 sont exploités en nom propre. À certains endroits, il y a des magasins pour les par ticuliers côté rue tandis que l’agriculteur professionnel peut se rendre à l’arrière du site pour aller chercher ses engrais ou ses produits phytosanitaires ou pour décharger sa récolte. « Depuis quelques années, nous exploitons également des magasins en pleine ville. Ils reposent bien entendu sur un tout autre concept dans le sens où nous y offrons des produits sur mesure au jardinier citadin qui veut cultiver un mini jardin de plantes
Dit graan verwerken we deels zelf tot vee voeder en deels via derde partijen tot bloem, zodat de cirkel mooi rond is.” Bloem is een van de producten die de Groep AVEVE aanbiedt binnen haar derde activiteitenpijler: de retailtak met de AVEVE-winkels. Delen van expertise en kennis Eric Lauwers: “Onze retailafdeling omvat verkooppunten voor de professionele landen tuinbouwer en ook een hele winkel keten voor de particulier die er alles vindt om zijn hobby uit te oefenen: van zaad tot en met oogst. Net zoals wij de profes sionele boeren adviseren over producten en machines, staan wij ook de particulier met raad en daad bij.” De groep heeft 250 verkooppunten over heel België. Daarvan worden er 195 uit gebaat door franchisenemers en 55 zijn in eigen exploitatie. Op sommige plaatsen zijn er winkels voor particulieren aan de straatkant, terwijl op het achterste ge deelte van de site de professionele boer terechtkan voor zijn meststoffen, planten beschermingsmiddelen of het lossen van zijn oogst. “Sinds enkele jaren baten we ook city winkels uit in het midden van de stad. Dat vergt natuurlijk een ander concept, waarbij we producten aanbieden op maat van de stadstuinier die in zijn tuintje of op zijn balkon een mini-planten- of kruidentuin wil kweken. Deze winkels zijn vanzelf sprekend kleiner en we verkopen daar ook geen zakken potgrond van 70 liter, maar zakjes van 20 liter met een handvat die gemakkelijk mee te nemen zijn op de tram of de fiets.”
ou d’herbes aromatiques dans son jardinet ou sur son balcon. Ces magasins sont bien entendu plus petits et nous n’y vendons pas des sacs de terreau de 70 litres, mais bien des sacs de 20 litres avec une poignée pour qu’ils soient facilement transport ables en tram ou à vélo. »
Puur Belgisch AVEVE profileert zich vooral als een Belgisch bedrijf. Weliswaar zijn er enkele dochtermaatschappijen over de grens (Nederland, Frankrijk en Duitsland), maar de hoofdmoot is gericht naar de Belgisch land- en tuinbouwer. “Dat is een doel bewuste keuze”, aldus Eric Lauwers. “Onze productiemiddelen en methoden hebben een beperkte straal om ze rendabel te commercialiseren. Het is ondenkbaar dat we in onze vestiging in Merksem (bij Antwerpen) bijvoorbeeld veevoeders zouden produceren voor Polen of Tsjechië, dat is commercieel niet haalbaar. Maar vanuit Antwerpen kan je een deel van Zuid-Nederland beleveren, dus die actie radius nemen we erbij.”
Pur produit belge AVEVE se profile avant tout comme une entreprise belge. Elle dispose bien de quel ques filiales de l’autre côté de la frontière (aux Pays-Bas, en France et en Allemagne), mais est essentiellement tournée vers l’agriculteur et l’horticulteur belges. « C’est un choix volontaire », affirme Eric Lauwers. « Nos moyens de production et nos méthodes ont un rayon d’action limité pour nous assurer une commercialisation rentable. Il est impensable que nous pro duisions par exemple des aliments pour bétail sur notre site de Merksem (près
5
denkavit meer dan melk
THE
TEC
HN
OLO
GY
Of het nu gaat om voeders voor kalveren, biggen of lammeren, Denkavit biedt méér dan melk! Dit komt tot uiting in de kwalitatief hoogwaardige producten, het brede scala aan speciale grondstoffen en diervoederadditieven, het advies en de technische ondersteuning aan de klant. Kortom: Denkavit, méér dan melk!
G R O E I E N
D O E
J E
ENE
R
MILGY K
S A M E N
BOONE BVBA | GSM +32 (0)475 58 43 53 | E info@boonebvba.be | I www.boonebvba.be
d’Anvers) pour la Pologne ou la Tchéquie, ce n’est commercialement pas faisable. Mais au départ d’Anvers, nous pouvons livrer à une partie du sud des Pays-Bas et nous ajoutons donc cette destination à notre rayon d’action. »
AVEVE in cijfers Omzet:
1,3 miljard euro
Waarvan: 50 % door de groep Veevoeding,
Ambitions Malgré le fait que la partie de la population active travaillant dans l’agriculture et l’horticulture régresse, AVEVE continue à croire en son activité principale. « Le nombre d’entreprises diminue effec tivement, mais la taille des entreprises augmente. Ce secteur
30 % door de groep Land- en Tuinbouw en 20 % door de groep Retail Gerealiseerd door: 1.830 werknemers
Ambities Ondanks het feit dat het aandeel van de bevolking dat actief is in de land- en tuin bouw, erop achteruit gaat, blijft AVEVE geloven in zijn kernactiviteit. “Het aantal bedrijven krimpt inderdaad, maar de omvang van de bedrijven neemt toe. Verdwijnen zal deze sector niet, want in ons land hebben we goede grond en een ideaal klimaat voor teelten die altijd nodig zullen zijn. Hoogstwaarschijnlijk zullen er zich op be paalde vlakken verschuivingen voordoen, en het is aan ons om daar tijdig op in te spelen. We zijn ontstaan uit de kleine boeren en in de loop der jaren zijn we meegegroeid en dat zullen we blijven doen: evolueren met de tijd en met de klanten. Vanuit Groep AVEVE zullen we zowel de kleine, middel grote als grote land- en tuinbouwer op alle vlakken commercieel blijven onder steunen.”
ne disparaîtra pas, parce que dans notre pays nous avons un bon sol et un climat idéal pour des cultures dont on aura toujours besoin. Il est plus que probable que des changements se produiront dans certains domaines, et c’est à nous d’y réagir à temps. Nous devons notre existence aux petits exploitants agricoles et au cours des années, nous avons grandi avec eux et c’est ce que nous continuerons de faire : évoluer avec le temps et avec les clients. Le Groupe AVEVE continuera à soutenir commercialement aussi bien les petits que les moyens et les grands agriculteurs et horticulteurs et ce, sur tous les plans. »
AVEVE en chiffres Chiffre d’affaires : 1,3 milliard d’euros dont : 50 % sont réalisés par le groupe Nutrition animale, 30 % par le groupe Agriculture et Horticulture et 20 % par le groupe Retail Réalisé par :
7
1 830 travailleurs
Grote milieubekommernis bij AVEVE Groep AVEVE heeft een indrukwekkende brochure waarin alle inspanningen staan opgelijst van alle vijftig dochtermaatschappijen op het vlak van maatschappelijk verantwoord ondernemen. In dit artikel zoomen we in op de inspanningen inzake milieu.
Zo weinig mogelijk vrachtvervoer Om de effecten op de klimaatopwarming zo veel mogelijk terug te dringen, zorgt AVEVE ervoor dat er bij de graan- en maïs ontvangst van de boeren zo weinig mogelijk vrachtvervoer komt kijken. De granen worden rechtstreeks van het veld naar ontvangst stations gebracht en verder zo veel als mogelijk over het water naar de productievestigingen. Verder kiest de groep ervoor om - waar mogelijk - lokale grond stoffen aan te kopen om kilometers te vermijden en zijn er enkele bedrijven van de groep ingeplant langsheen het water, zodat zij optimaal gebruik kunnen maken van de binnenvaart om de pro ducten aan- en af te voeren. AVEVE Zaden en AVEVE Veevoeding zijn dan weer nauw be trokken bij het onderzoek of soja op een rendabele manier ook in Vlaanderen kan geteeld worden zodat op termijn deze eiwit rijke voedingsbron niet langer overzees moet aangevoerd worden, terwijl AVEVE Veevoeding en zusterbedrijf Dumoulin de ecologische en economische impact van methaan- en/of stikstof reducerende voederstrategieën in de melkveesector bestuderen. Bescherming van het milieu In het kader van een optimale stikstofbenutting ontwikkelde AVEVE Biochem een nieuw enzymproduct dat toelaat om de totale stikstofinhoud van braadkippenvoeder te verminderen, waardoor de stikstofbelasting van het milieu afneemt. AVEVE Voeding en Dumoulin werken op hun beurt aan op lossingen voor de problematiek van fosfor en zink in de bodem, door lage fosforvoeders te produceren en door hun deelname aan het Zinkconvenant (varkensteelt). Ook John Deere, leverancier van de land- en tuinbouwmachines, stapt mee in het duurzaamheidsverhaal van de Groep AVEVE: doorgedreven precisietechnologie op de spuittoestellen maakt het mogelijk om met een minimale hoeveelheid actieve stof en een minimale hoeveelheid water toch exact te doseren. De gpstechnologie op de machines zorgt ervoor dat er enkel gespoten wordt daar waar het nodig is. En dan is er het Naturen-project, waarmee in de verschillende winkels ecologische alternatieven worden aangeboden voor plantenbeschermingsmiddelen en meststoffen.
groot deel van de grondstoffen is boven dien afkomstig van de binnenlandse suikerbietenteelt, waardoor lange trans porten uitgesloten zijn. Door bijproducten van de voedingsindustrie te valoriseren als een meststof, kan AVEVE een belangrijke bijdrage leveren in het kader van duurzame plantenvoeding. Als joint-venture partner in Alco Bio Fuel levert AVEVE graan en maïs voor de bioethanolproductie. Een restproduct hiervan
Valorisatie van nevenstromen Nevenstromen of nevenproducten werden lange tijd beschouwd als afvalproducten die nergens meer konden ingezet worden. Maar heel wat dochterondernemingen van de Groep AVEVE valoriseren deze nevenstromen door hen een nieuw leven te geven. Nevenproducten van de suikerproductie, bijvoorbeeld, worden door Pomagro omgezet in waardevolle plantnutriënten. Een
8
AVEVE prend un maximum de mesures pour préserver l’environnement Le groupe AVEVE possède une brochure impressionnante qui reprend tous les efforts réalisés par ses cinquante filiales en matière de responsabilité sociétale. Cet article est consacré aux mesures prises en faveur de l’environnement.
Réduire le transport routier autant que possible Pour réduire les effets sur le réchauffement climatique, AVEVE veille à ce que la réception des céréales et du maïs des agriculteurs implique le minimum de transport routier possible. Les denrées sont amenées du champ dans les stations de réception, plus sont acheminées au maximum par voie navigable vers les sites de production. De plus, le groupe choisit, dans la mesure du possible, d’acheter des matières premières locales pour éviter les kilo mètres et quelques entreprises du groupe sont implantées au bord de l’eau, de sorte qu’elles peuvent utiliser de manière opti male les voies navigables intérieures pour se faire livrer et ensuite expédier les produits. AVEVE Semences et AVEVE Nutrition animale sont, pour leur part, très impli quées dans l’étude qui cherche à établir si le soja peut être cultivé de façon rentable en Flandre pour qu’à terme, cette source de nourriture riche en protéines ne doive plus traverser les océans, tandis qu’AVEVE Nutrition animale et sa société-sœur Dumoulin étudient l’impact économique
de stratégies alimentaires réduisant le méthane et l’azote dans le secteur du bétail laitier. Protection de l’environnement Dans le cadre d’une utilisation optimale de l’azote, AVEVE Biochem a développé un nouveau produit enzymatique qui permet de diminuer la teneur totale en azote des aliments pour poulets de chair, d’où une diminution de la charge en azote de l’environnement. AVEVE Nutrition et Dumoulin s’efforcent à leur tour de trouver des solutions à la problématique du phosphore et du zinc dans le sol, en produisant des aliments pauvres en phosphore et en participant à la Convention zinc (élevage porcin). John Deere, fournisseur de machines agricoles et horticoles, s’inscrit également dans la démarche du groupe AVEVE en faveur du développement durable : les pulvérisateurs font appel à une technologie avancée de haute précision qui permet d’atteindre un dosage exact avec une quantité minimale de substances actives et une quantité minimale d’eau. Grâce à la technologie gps utilisée sur les machines, seuls sont pulvérisés les endroits qui en ont besoin. Sans oublier le projet Naturen dans le cadre duquel les différents magasins offrent des alternatives écologiques aux produits phytosanitaires et aux engrais. Valorisation des flux auxiliaires Les flux auxiliaires ou produits auxiliaires ont longtemps été considérés comme des déchets qui ne pouvaient plus servir à rien. Mais de nombreuses filiales du groupe AVEVE valorisent ces flux auxiliaires en leur donnant une nouvelle vie.
9
Les produits auxiliaires de la production de sucre, par exemple, sont transformés par Pomagro en nutriments végétaux précieux. Une grande partie des matières premières provient des cultures de betteraves sucrières belges, ce qui exclut tout transport lointain. En valorisant certains sous-produits de l’industrie alimentaire sous forme d’engrais, AVEVE apporte une contribution significative à la nutrition durable des plantes. En tant que partenaire de joint venture dans Alco Bio Fuel, AVEVE fournit des céréales et du maïs destinés à la production de bio éthanol. DDGS (Dried Distillers Grains with Solubles) est un produit résiduel issu de la production de bioéthanol. C’est un produit riche en protéines, destiné à l’alimentation des bovins, qui est acheté par AVEVE pour être ajouté aux aliments pour bétail.
is DDGS (Dried Distillers Grains with Solubles), een eiwitrijk product voor rundveevoeders, dat door AVEVE wordt aangekocht om te verwerken in de vee voeders. Duurzame landbouw Dochterbedrijf Wal.Agri is voortrekker van het ADER (Agriculture Durable et EcoResponsable)-project en erkend als markt leider in de duurzame landbouw in Wallonië. Daarnaast is de Groep AVEVE ook nauw betrokken bij de algenkweek: microalgen zijn een veelbelovend alternatief voor de productie van biomassa. Ze hebben een hoge voedingswaarde en hebben geen vruchtbare landbouwgrond of zoet water nodig. Dochterbedrijf Hortiplan heeft vier algenbioreactoren ontwikkeld en ge bouwd, die bedoeld zijn voor verder onderzoek. Een andere dochter, Hermoo, is dan weer actief in de promotie en distributie van de techniek van de feromoonverwarring die zorgt voor een duurzame en milieuvriende lijke bestrijding van de fruitmot in appel en peer. Maar bovenal streeft de Groep AVEVE doorheen al zijn activiteiten naar een correcte toepassing van gewasbescher mingsmiddelen volgens het Integrated Pest Management (IPM)-principe.
Agriculture durable La filiale Wal.Agri se profile en pionnière du projet ADER (Agriculture Durable et Eco-Responsable) et est reconnue comme étant le leader du marché de l’agriculture durable en Wallonie. Par ailleurs, le groupe AVEVE est également très impliqué dans la culture des algues : les micro-algues constituent une alternative très prometteuse pour la production de biomasse. Elles recèlent une haute valeur nutritionnelle et ne requièrent ni terres agricoles fertiles, ni ressources en eau douce. La filiale Hortiplan a conçu et construit quatre bioréacteurs à algues, destinés à faire l’objet d’une étude plus approfondie. Une autre filiale, Hermoo, est quant à elle active dans la promotion et la distribution de la technique de confusion sexuelle par phéromones. Cette technique permet une lutte durable et éco logique contre le carpocapse des pommes et des poires. Mais le groupe AVEVE cherche surtout à instaurer dans toutes ses activités une application correcte des moyens phytosanitaires suivant le principe Integrated Pest Management (IPM).
10
Le choix est large quand il s’agit de choisir quelle source d’oligo-éléments afin de couvrir les besoins de vos animaux. Les performances obtenues en utilisant les chélates MINTREX® sont une valeur sûre. En effet, MINTREX de par sa structure moléculaire différente bénéficie d’une meilleure biodisponibilité. Mais qu’est-ce que cela veut dire au-delà des fonctions biologiques des oligo-élements? Le taux d’absorption élevé des MINTREX permet un rejet d’oligo-éléménts moins élevé dans l’environnement. Non seulement cela représente un bénéfice environnemental, inclure MINTREX dans l’aliment se traduit également par d’autres bénéfices et améliorations des performances et donc une meilleure rentabilité. Ces bénéfices additionnels permettent aux nutritionnistes d’utiliser la stratégie “Reduire et Remplacer” : réduire les taux en minéraux tout en améliorant les performances de l’animal. De plus, le métal étant chélaté à deux molécules d’HMTBa, les MINTREX sont donc un apport en méthionine non négligeable. Enregistrements uniques en Europe et aux Etats-Unis
In het kiezen van geschikte sporenelementen voor uw diervoer beschikt u vandaag de dag over een enorm aanbod aan voersupplementen . MINTREX® gechelateerde organische sporenmineralen staan, dankzij hun unieke moleculaire structuur, voor een uitstekende, kwaliteitsvolle keuze, als hoog-biologisch beschikbare bron van essentieel koper, zink en mangaan. Naast hun rol in het optimaal ondersteunen van biologische functies in het dier, resulteert de hogere absorptie van MINTREX sporenelementen tevens in een verminderde fecale uitscheiding van mineralen in het milieu voor een verbeterde ecologische voetafdruk. Dit duurzaam voordeel, in combinatie met verbeterde technische prestaties, laat nutritionisten toe lagere doseringen toe te passen in het voer (een “Reduce and Replace” strategie) in vergelijking met andere bronnen van sporenelementen, terwijl tegelijkertijd optimaal aan de behoefte van het dier wordt voldaan ter verbetering van uw economische resultaten. MINTREX organische sporenelementen zijn gebonden aan methionine hydroxyanaloog (HMBTa*) waardoor ze additioneel ook een waardevolle en complementaire voerwaarde leveren als methionine bron.
* hydroxy methyl-thiobutanoic acid Een unieke registratie in de Europese Unie en de US
Enregistrés par l'Union Européenne au sein d'un groupe unique comme "chélates d'oligoéléments (Zn, Mn, Cu) et d'hydroxy analogue de méthionine"
Unieke toelating in de EU als "HMTBa gechelateerde sporenmineralen"
L'AAFCO (American Association of Feed Control Officials) a approuvé pour MINTREX une nouvelle défintion d'ingrédient alimentaire, le reconnaissant comme une "nouvelle catégorie de minéraux chélatés".
De Association of American Feed Control Officials (AAFCO) erkend MINTREX in een nieuwe definitie van voeringrediënten met name als een “nieuwe categorie van gechelateerde organische sporenelementen”.
Plus de 10 années de recherches et de publications scientifiques démontrent que, grâce à une nutrition optimale, MINTREX contribue à améliorer: Éclosabilité et qualité de l'œuf Qualité du poussin d'un jour et performances de la descendance Performance de ponte Qualité des carcasses et des viandes Qualité des pattes Bien-être de l'animal Réponse immunitaire Fertilité, longévité et rentabilité des truies Performance et viabilité de la descendance Ingestion et efficacité alimentaire Bien-être de l’animal Réponse immunitaire Locomotion et qualité des sabots Taux de fertilité et de fécondité Bien-être de l’animal Réponse immunitaire
Pour plus d'informations: info.europe@novusint.com ou visitez www.novusint.com/mintrex-fr
Meer dan 10 jaar wetenschappelijk onderzoek en peer-reviewed publicaties, demonstreren dat het supplementeren van pluimvee en varkensvoer met MINTREX leidt tot een respectievelijke verbetering van: Broedeikwaliteit en uitkippingspercentage Kwaliteit eendagskuikens en nageslacht prestaties Legpercentage Karkas- en vleeskwaliteit Voetzoolgezondheid Dierenwelzijn Immuniteitsrespons Vruchtbaarheid, gezondheidsstatus, vervangingspercentage en rentabiliteit van zeugen Overlevingspercentage, geboorte en slachtgewicht Voeropname en voerefficiëntie Dierenwelzijn Immuniteitsrespons Kreupelheid en hoef kwaliteit Drachtpercentage en vruchtbaarheid Dierenwelzijn Immuniteitsrespons
Contacteer ons op info.europe@novusint.com of bezoek onze website www.novusint.com/MINTREX-nl voor meer informatie
® NOVUS and MINTREX are trademarks of Novus International, Inc., and are registered in the United States and other countries.
Photo: Boerenbond
Boerenbond
Europees landbouwbeleid 2020 De Europese Unie reserveert tot 2020 jaarlijks 58 miljard euro voor alle lidstaten om de Europese landbouw competitief, doeltreffend en duurzaam te houden. Het aandeel van het budget van dit Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) in de EU-begroting bedraagt hiermee 38 % (tegenover 70 % in de jaren zeventig van de vorige eeuw).
47 % van het EU-grondgebied bestaat uit landbouwgrond die bewerkt wordt door in totaal 12 miljoen (FTE)-landbouwers. Zij verbouwen gemiddeld 15 ha. Het is voor hen dat de Europese middelen bedoeld zijn. Landbouw is de enige sector waar enkel EU-geld naartoe gaat. Voor andere beleidsgebieden zoals onderzoek, onder wijs en opleiding, vervoer, defensie, pensioenen en gezondheidszorg, berust de verantwoordelijkheid inzake zowel financiering als uitvoering uitsluitend of voor het grootste deel bij de lidstaten. In ruil voor die financiële landbouw middelen garandeert het GLB dat de Europese burger altijd over voldoenden levensmiddelen van goede kwaliteit kan beschikken, en dat het milieu en het land schap worden beschermd.
Drie steunmaatregelen Het GLB-budget wordt gebruikt om drie soorten steun te financieren: - inkomstensteun voor de landbouwers en steun voor het toepassen van duurzame landbouwmethodes: 70 %. De rechtstreeks betalingen aan de landbouwers neemt hiervan 30 % voor zijn rekening, op voorwaarde dat hij duurzame landbouwmethoden gebruikt die bevorderlijk zijn voor de bodemkwaliteit, de biodiversiteit en het milieu. - marktondersteuningsmaatregelen: 10 %. Dit is financiële steun in geval bijvoorbeeld slechte weersomstandigheden de markt destabiliseren. - plattelandsontwikkelingsmaatregelen: 20 %. Dit zijn middelen om landbouwers te helpen bij de modernisering van hun bedrijf, zodat ze beter kunnen concurreren en
Terug dichter bij de actieve boer Pieter Verhelst, hoofdbestuurder van Boerenbond: “Het Europees Gemeenschap pelijk Landbouwbeleid is er doorheen zijn ruim vijftig jarige geschiedenis in geslaagd voedselzekerheid structureel te realiseren, de efficiëntie en markgerichtheid van de
tegelijk kunnen zorgen voor een goed milieu, diversi fiëring naar andere dan landbouwactiviteiten en een leefbare plattelandsgemeenschap. Deze maatr egelen worden ook gedeeltelijk door de lidstaten bekostigd.
12
Boerenbond
L’Union européenne réserve 58 milliards d’euros par an pour tous les États membres jusqu’en 2020 pour assurer une agriculture européenne compétitive, efficace et durable. La part du budget de l’Union européenne consacrée à cette Politique agricole commune (PAC) s’élève à 38 % (contre 70 % dans les années septante du siècle dernier).
Photo: Boerenbond
Photo: Boerenbond
La politique agricole européenne à l’horizon 2020
Pieter Verhelst
47 % du territoire de l’UE sont constitués de terres agricoles qui sont exploitées au total par 12 millions d’agriculteurs (ETP). Ils cultivent en moyenne 15 ha. C’est à eux que sont destinés les fonds européens. L’agriculture est le seul secteur qui ne reçoit de l’argent que de l’UE. Dans d’autres domaines politiques comme la recherche, l’enseignement et la formation, les trans ports, la défense, les pensions et les soins de santé, la responsabilité aussi bien en termes de financement que d’exécution est exclusivement ou en majeure partie du ressort des États membres. En contrepartie de ces moyens financiers octroyés à l’agriculture, la PAC garantit que le citoyen européen puisse toujours disposer de suffisamment de denrées alimentaires de bonne qualité et que l’environnement et le paysage soient protégés.
Trois mesures d’aide Le budget de la PAC est utilisé pour financer trois types d’aide : - aide aux revenus des agriculteurs et aide à l’application de méthodes agricoles durables : 70 %. Les paiements directs aux agriculteurs représentent 30 % de cette aide, à condition qu’ils utilisent des méthodes agricoles durables, favorables à la qualité du sol, à la biodiversité et à l’environnement. - mesures de soutien du marché : 10 %. Il s’agit d’un soutien financier au cas par exemple où de mauvaises conditions météorologiques déstabilisent le marché. -m esures de développement rural : 20 %. Ces moyens ont pour but d’aider les agriculteurs à moderniser leur exploi tation, pour qu’ils puissent être plus concurrentiels et puissent en même temps préserver l’environnement, se diversifier en se tournant vers des activités autres
Redevenir plus proche de l’agriculteur actif Pieter Verhelst, administrateur général du Boerenbond : « La politique agricole de la Communauté européenne, tout au long de son histoire de plus de cinquante ans, est
qu’agricoles et garantir une communauté rurale viable. Ces mesures sont également partiellement financées par les États membres.
13
Photo: Boerenbond
landbouwsector te versterken, de ecolo gische duurzaamheid van de sector te verbeteren en de leefbaarheid van het platteland te stimuleren. Doorheen deze evolutie is de maatschappelijke relevantie van het GLB vergroot, maar tegelijk ook vervreemd van de actieve boer en de uit dagingen waarvoor deze staat. Vooral op het vlak van eerlijke prijsvorming en het
Photo: Boerenbond
stabiliseren van de markt blijft de boer verweesd achter, geconfronteerd met sterke prijsdruk en volatiele prijsvorming in een hyperconcurrentiële internationale markt omgeving. Het huidige GLB biedt hierop vandaag onvoldoende antwoord. Voor de verdere toekomst van het GLB is het cruciaal dat het zijn relevantie herwint en gepaste antwoorden weet te bieden op alle maat schappelijke uitdagingen, dus ook die waar de boer voor staat. De essentie van het GLB blijft ook in de toekomst het economische landbouw beleid binnen de eengemaakte Europese markt vormgeven en zo een sterke basis leggen voor het invullen van de andere maatschappelijke rollen van landbouw. Twee uitdagingen staan hierbij centraal. Vooreerst moet het GLB de nodige instru menten aanreiken om risico’s in te dekken – of ze nu van economische of natuurlijke aard zijn – en zo de volatiliteit zelf of op zijn minst de gevolgen ervan in te perken. Daarnaast moet het GLB verder investeren in het versterken van de positie van de boer in de keten, zowel op individueel bedrijfsniveau maar ook nadrukkelijker in het commerciële verlengstuk van het bedrijf onder de vorm van producenten organisaties. Dit vraagt niet alleen een budgettaire inbreng, maar zeker ook een sterk wettelijk kader van producenten organisaties en brancheorganisaties met de nodige uitzonderingen op de mede dingingswetgeving. Het toekomstig GLB moet dus terug naar de essentie: dicht bij de actieve boer.”
parvenue à instaurer une sécurité alimen taire structurelle, à renforcer l’efficacité et l’orientation marché du secteur agricole, à améliorer la durabilité écologique du secteur et à stimuler la viabilité des zones rurales. Grâce à cette évolution, la perti nence sociale de la PAC a augmenté, mais en même temps elle s’est éloignée de l’agriculteur actif et des défis auxquels celui-ci est confronté. C’est surtout au niveau de la fixation équitable des prix et de la stabilisation du marché que l’agricul teur se retrouve livré à lui-même, confronté à la forte pression et à la volatilité des prix dans un environnement de marché international hyperconcurrentiel. La PAC actuelle n’y apporte pas de réponse satis faisante à ce jour. Pour l’avenir de la PAC, il est crucial qu’elle retrouve sa pertinence et qu’elle parvienne à apporter des réponses adéquates à tous les défis sociaux, y com pris ceux auxquels l’agriculteur se trouve confronté.
L’essence même de la PAC restera dans le futur de donner forme à la politique économique agricole dans le marché européen unifié et de créer ainsi une base solide permettant à l’agriculture de rem plir ses autres rôles. Deux défis occupent à cet égard une place centrale. Tout d’abord, la PAC doit disposer des instruments nécessaires pour couvrir les risques qu’ils soient de nature écono mique ou naturelle et limiter ainsi la volatilité elle-même ou tout au moins ses conséquences. Ensuite, la PAC doit investir dans le renforcement de la position de l’agriculteur dans la chaîne, aussi bien au niveau de l’exploitation individuelle que plus explicitement dans le prolongement commercial de l’exploitation sous la forme d’organisations de producteurs. Ceci de mande non seulement un apport budgétaire, mais également un cadre légal solide pour les groupements de producteurs et orga nisations interprofessionnelles avec les nécessaires exceptions à la législation en matière de concurrence. La future PAC doit donc revenir à l’essentiel : être proche de l’agriculteur actif. »
14
Deforche bouwt sleutel-op-de-deur-serres De derde generatie van het familiebedrijf Deforche levert complexe serres op maat, inclusief voorontwerp en definitief ontwerp in 3D. voor de tuincentra van Aveve heeft de firma de afgelopen twee jaar al vijf multiverluchtingsserres met klimaatbeheersing gebouwd.
“De winkels van Aveve bestaan vaak uit een overdekt gedeelte met daarin het klassieke Aveve-aanbod en daarnaast een buitengedeelte waar de buitenplanten in open lucht staan. Dit heeft als nadeel dat bij slecht weer de planten beschadigd worden, omvallen en … de winkelbezoeker niet geneigd is om naar buiten te gaan en planten te kopen”, vertelt gedelegeerd bestuurder Steven Deforche. De multifunctionele verluchtingsserre van Deforche biedt hiervoor de ideale oplossing. Deze serre is zodanig geconcipieerd dat binnenin de serre hetzelfde klimaat wordt gecreëerd als buiten. Dit is belangrijk voor buitenplanten.
Technologisch hoogstandje elke serre wordt gebouwd in combinatie met een regenmelder, een windrichtingmeter, een windsnelheidsmeter en een lichtsensor binnen en buiten. ‘Bij regen en te harde wind sluit het dak van de serre zich automatisch. Staat het dak van de serre in de stand ‘verluchting’, dan past deze zich aan wanneer de wind van richting verandert. De gewenste verluchtingscapaciteit kan uiteraard volledig op maat van de klant worden afgesteld.’ De oprolschermen zorgen ervoor dat de planten niet verbranden bij te fel licht.
Daarnaast wordt met de scherming een beter en aangenaam klimaat gecreëerd voor de planten en de bezoekers van het tuincentrum. Tijdens de nacht werken deze schermen ook isolerend, doordat ze de afkoeling van de serre verhinderen tijdens koude periodes. Meerwaarde voor Aveve De tuincentra voor de particuliere verkoop zijn aangenaam om in te winkelen, waardoor bezoekers ook bij slecht weer de afdeling buitenplanten (en hobbyserres) gaan bezoeken en wellicht sneller tot een aankoop overgaan. Ook qua kosten biedt dit voor Aveve een pak opportuniteiten: de buitenplanten zijn beschermd tegen alle weersomstandigheden, er kunnen ook fragiele planten tentoongesteld worden en men kan ervoor kiezen om er ook potten en potgrond bij te plaatsen. De tuincentra van Aveve Wilsele, Koekelare, Zwevegem, Roeselare en Pittem hebben allemaal een multiverluchtingsserre van Deforche.
‘Onze serres zijn uitgerust met een polyvalent klimaatbeheersingssysteem, gebaseerd op drie principes: verluchting, verwarming en scherming. De verluchting zorgt ervoor dat er geen oververhitting van de serre kan gebeuren. Daarnaast zorgt de verwarming voor een aangename binnentemperatuur, terwijl de scherming een aangepaste lichtintensiteit en energiebesparing tijdens het stookseizoen tot doel heeft.’
Meer informatie: www.deforche.be
15
Kwaliteit, innovatie en service bij Sanac Sanac behoort tot de Groep AVEVE met als kernactiviteit de toelevering van voornamelijk plantenbeschermings- en planten voedingsmiddelen, zaden en tuin(bouw)benodigdheden, en dit zowel aan de eindgebruikers als aan de kleinhandel. Daarnaast beschikt Sanac over een sterke logistieke afdeling.
“Sanac volgt continu alle evoluties en ont wikkelingen in de sector. De kennis die we daarbij verzamelen, delen we graag met onze klanten via diverse kanalen. Alle relevante wetenswaardigh eden worden heet van de naald op onze website geplaatst en verspreid via onze nieuws brief ‘Sanactua’ en via publicaties in de vakpers”, verduidelijkt Niek Depoorter, gedelegeerd bestuurder van Sanac. Tijdens regelmatige en druk bijgewoonde infosessies worden concrete oplossingen naar voren geschoven als antwoord op een teeltspecifieke problematiek.
De toeleveringsactiviteiten van Sanac zijn opgesplitst in twee divisies: de ene divisie richt zich op de professionele land- en tuinbouw en de andere divisie op de retail. Vanuit een jarenlange ervaring en specialisatie is de divisie ‘landen tuinbouw’ dé referentie geworden binnen de sector. Al onze medewerkers kennen hun vak en sector door en door. Ze denken proactief mee met elke klant, op zoek naar de beste oplossing. Hun advies en persoonlijke begeleiding zijn helemaal afgestemd op een optimalisering van de diverse teelten en dragen op duurzame wijze bij tot het succes van de klant. Sanac heeft permanent een ruim assortiment op voorraad … stuk voor stuk producten met de beste garanties qua werking en resultaat. Het bedrijf zoekt voortdurend naar mens- en omgevings vriendelijke oplossingen en alternatieven, zonder daarbij de werking en efficiëntie uit het oog te verliezen. Biologische bestrijding, duurzame gewasbescherming en ecologische pro ducten spelen daarbij een belangrijke rol.
De divisie Retail is in het segment van ‘Home & Garden’ de onbetwiste markt leider op vlak van retailmanagement.
16
Qualité, innovation et services chez Sanac La société Sanac appartient au groupe AVEVE. Son activité principale réside essentiellement dans la fourniture d’articles de protection des végétaux et d’éléments nutritifs destinés aux plantes, de semences et graines ainsi que d’articles destinés à l’horticulture et au jardinage s’adressant aussi bien aux détaillants qu’aux utilisateurs finaux. En outre, Sanac s’est doté d’un puissant service logistique.
Les activités de distribution assurées par Sanac se répartissent entre deux divisions : la première division se consacre à l’agri culture et à l’horticulture professionnelles tandis que la seconde se concentre sur le commerce de détail. Forte de sa spécialisation et de l’expérience acquise au fil des ans, la division ‘agriculture et horticulture’ est devenue la référence absolue dans ce secteur d’activité. Les membres de notre personnel connais sent à fond leur métier et leur secteur. Ils font preuve d’initiative dans la recherche des solutions satisfaisant au mieux aux besoins de chaque client. Leurs conseils et leur accompagnement personnalisé visent à optimiser les diverses cultures et contri buent durablement au succès de leurs clients. Les stocks dont dispose Sanac couvrent en permanence un large éventail de produits de qualité présentant les meilleures garanties tant sur le plan du fonction nement qu’au niveau du résultat. L’entreprise est toujours en quête de solutions et d’alternatives conviviales et respectueuses de l’environnement, sans en compromettre pour autant le fonction nement et l’efficacité. À cet égard, la lutte
biologique, la protection durable des végétaux et les produits écologiques jouent un rôle déterminant. « Sanac suit sans discontinuer les évolutions et développements enregistrés dans ce secteur d’activité. Nous partageons volontiers les connaissances recueillies avec nos clients via divers canaux. Les données pertinentes sont immédiatement chargées sur notre site et diffusées par l’intermédiaire de notre bulletin d’information ‘Sanactua’ ainsi que par le biais d’articles publiés dans la presse spécialisée », précise M. Niek Depoorter, en sa qualité de d’admini strateur délégué de Sanac. Lors de séances d’information régulières et particulièrement fréquentées, bon nombre de solutions concrètes sont avancées pour répondre à une problématique agricole spécifique.
17
Je fertilise différemment ! Ik bemest beter!
Plus de rendement. Moins de pollution. Les engrais utilisés proviennent d’usines modernes qui réduisent au minimum bilan CO2 et émissions de particules fines. Meer zekerheid. Minder verliezen. Sommige boeren doen het beter. Zij kiezen voor betrouwbare kwaliteitsmeststoffen, zoals Nutramon. Zo boeken zij winst in opbrengst, kwaliteit en milieubehoud. Deze boeren bemesten beter.
www.oci-agro.com
Naast de eigen, hoogwaardige brands zoals OSMO en De Tuinapotheek verdeelt Sanac ook alle sterke externe merken. “Producten te koop aanbieden is één ding: de verkoop van die producten optima liseren is nog iets helemaal anders. Ons catagory management garandeert inno vat ieve winkelconcepten die bijdragen tot een hogere productrotatie en een maximaal rendement per m². Het bestel len wordt sterk vereenvoudigd en zowel de leveringen als facturen komen van één leverancier. Op die manier kan de retailer zich helemaal concentreren op zijn kern taken: verkopen, service bieden, managen, … met andere woorden: zorgeloos zaken doen”, aldus Depoorter. Sanac kan ook het volledige voorraad beheer in het winkelpunt verzorgen. Ons merc handisingteam vult de schappen optimaal aan in functie van het seizoen.
La flotte de camions dont dispose la division Sanac Logistics lui permet de garantir la livraison rapide et ponctuelle de marchandises à ses clients établis en Belgique et dans le nord de la France selon le principe de la distribution à flux tendus. Les clients peuvent aussi s’adresser à l’un de nos centres d’enlèvement stratégiquement situés pour bénéficier de conseils avisés et procéder à l’enlèvement direct des produits nécessaires.
Dans le segment « Home & Garden », la division Retail a su se hisser au rang de chef de file incontesté dans le domaine de la gestion du commerce de détail. Outre une série de marques maison haut de gamme telles que OSMO et De Tuinapotheek, Sanac assure également la distribution de toutes les grandes marques externes. « Assurer la vente de produits n’est pas une mince affaire ; mais en optimiser la commercialisation est une autre paire de manches. Notre conception de la gestion de produits garantit l’application de modes de commercialisation innovants, lesquels contribuent à une rotation plus élevée des produits ainsi qu’à l’obtention d’un rendement maximal par m². Outre une simplification poussée de la passation des commandes, les livraisons et la facturation sont assurées par un seul et même fournisseur. Cette approche permet au détaillant de se concentrer sur sa mission première : vendre, servir, gérer... en d’autres termes, poursuivre son activité commerciale en toute tranquillité », selon M. Depoorter. Sanac assure également de la gestion des stocks au point de vente. Notre équipe d’achalandage se charge de remplir les rayons de manière optimale en fonction de la saison.
Met een eigen vrachtwagenvloot garandeert Sanac Logistics een snelle en stipte levering bij zijn klanten in België en Noord-Frankrijk volgens het just-in-time-principe. Klanten kunnen ook steeds terecht bij een van onze stra tegisch gelegen afhaalcentra voor advies én directe afhaling van de benodigde producten.
19
Food Pilot
Vlaams beleid zet in op jong en innovatief Met het derde Vlaams Programma voor Plattelandsontwikkeling (PDPO) tekent Vlaanderen een beleidslijn uit tot 2020 met maatregelen die de Vlaamse land- en tuinbouwsector en het Vlaamse land moeten versterken.
Het PDPO III-programma zet in op vier strategische thema’s: - jonge landbouwers en de toekomst van de Vlaamse landbouwsector - innovatie en opleiding - het verhogen van de weerbaarheid en verduurzaming van de landbouwsector (zowel economisch als ecologisch) - het versterken van de vitaliteit van het platteland door een kwalitatieve inbed ding van de sterk evoluerende Vlaamse landbouwsector. Om dit PDPO III te realiseren, beschikt Vlaanderen over een totaalbudget van 671, 524 miljoen euro, waarvan 383,765 miljoen euro afkomstig van Europa.
Extra steun voor jonge landbouwers Voor dit jaar heeft de bevoegde Vlaamse minister Joke Schauvliege volgende maatregelen vastgelegd om boven staande te verwezenlijken: - extra financiële steun voor jonge landbouwers - vestigingssteun ook voor kleine bedrijven - f inanciële steun voor kleine ondernemingen in ontwikke ling - positieve beoordeling van jonge landbouwers bij de selectie van investeringssteun. Daarnaast is er bijzondere aandacht voor de verdere pro fessionalisering van de landbouwers en innovatie. Daarmee zal de Flanders Agrofood valley verder op de
Food Pilot Food Pilot (www.foodpilot.be) is een ini tiatief van ILVO en Flanders’ FOOD dat voedselverwerkers helpt bij het ver beteren van hun producten en processen, als een loket dat werkt op maat van de vraag. CEO Lieve Herman omschrijft de missie van haar organisatie als volgt: “Food Pilot staat open voor landbouwers die voedsel verwerken in de korte keten met een begeleiding op maat, inclusief trouble shooting. Food Pilot beschikt over een toestellenpark van meer dan vijftig
kaart worden gezet in binnen- en buiteland. De overheid ondersteunt hiervoor opleidingsinitiatieven, een intense tweerichtingscommunicatie tussen kennisi nstellingen (o.a. de Food Pilot) en landbouwers.
piloottoestellen voor food processing, biedt een breed gamma aan voedings analyses en levert deskundig advies. Prod uctielijnen worden op een semiindustriële schaal nagebootst om nieuwe ingrediënten, processen of concepten te testen. Zo kwamen reeds vele realisaties tot stand, en groeide Food Pilot uit tot een druk bezet loket.” In de nabije toekomst zal de Vlaamse overheid in samenwerking met Flanders’ FOOD en FEVIA blijven investeren in het updaten van Food Pilot. Verder zijn er tegemoetkomingen voor zien voor kleine bedrijven die zich willen richten op de korte keten en zich verder willen ontwikkelen. De promotie korte keten spitst zich toe op de verdere uit bouw en bekendmaking van de website www.rechtvanbijdeboer.be zodat de consument gemakkelijker de weg vindt naar de lokale producten in zijn buurt.
20
Food Pilot
La politique flamande mise sur les jeunes et l’innovation Avec le troisième Programme flamand pour le développe ment rural (PDPO), la Flandre trace une ligne politique valable jusqu’en 2020, comportant des mesures qui doivent renforcer les secteurs agricole et horticole flamands et le sol flamand.
Lieve Herman
Le programme PDPO III s’appuie sur 4 thèmes stratégiques : - l es jeunes agriculteurs et l’avenir du secteur agricole flamand - l’innovation et la formation - l’augmentation de la résistance et de la durabilité du secteur agricole (aussi bien sur le plan économique qu’écologique) - le renforcement de la vitalité des zones rurales au travers d’une intégration de qualité du secteur agricole flamand en forte évolution. Pour réaliser ce PDPO III, la Flandre dispose d’un budget total de 671, 524 millions d’euros, dont 383,765 millions d’euros proviennent de l’Europe.
Food Pilot Food Pilot (www.foodpilot.be) est une initiative de l’ILVO et de Flanders’ FOOD qui aide les transformateurs de denrées alimentaires à améliorer leurs produits et processus, ainsi qu’un guichet qui travaille en fonction de la demande. Le CEO Lieve Herman décrit la mission de son organisation dans les termes suivants : « Food Pilot est ouvert aux agriculteurs qui transforment des denrées alimentaires dans la chaîne courte et leur offre un accompagnement sur mesure, en ce com pris l’identification et la résolution de leurs problèmes. Food Pilot dispose d’un parc constitué de plus de cinquante appareils pilotes pour la transformation des denrées alimentaires, offre un large éventail d’ana lyses nutritionnelles et fournit des con seils avisés. Les lignes de production sont reproduites sur une échelle semiindustrielle, pour tester les nouveaux ingrédients, processus ou concepts. De nombreuses réalisations ont ainsi déjà vu le jour, et Food Pilot est devenu un guichet très sollicité. Dans un avenir proche, le gouvernement flamand continuera à investir dans la mise à jour de Food Pilot en collaboration avec Flanders’ FOOD et la FEVIA.
Aide spéciale pour les jeunes agriculteurs Pour cette année, le ministre flamand compétent Joke Schauvliege a établi les mesures suivantes pour réaliser ce qui précède : - aide financière supplémentaire pour les jeunes agriculteurs - aide à l’installation également pour les petites exploitations - aide financière pour les petites entreprises en développe ment - é valuation positive des jeunes agriculteurs lors de la sélection d’une aide à l’investissement. Une attention particulière est en outre accordée à la
Des interventions sont également prévues pour les petites exploitations qui veulent s’orienter vers la chaîne courte et conti nuer à se développer. La promotion de la chaîne courte se concentre sur le déve loppement et la publicité du site Web www.rechtvanbijdeboer.be pour que le consommateur trouve facilement son chemin vers les produits locaux proches de chez lui.
poursuite de la professionnalisation des agriculteurs et à l’innovation. Grâce à cela, la Flanders Agrofood valley acquerra davantage de visibilité à l’intérieur et à l’extérieur du pays. Le gouvernement soutient les initiatives de formation et une intense communication bidirectionnelle entre les pôles de diffusion des connaissances (dont la Food Pilot) et les agriculteurs.
21
mensen
innovatie
R&D
kwaliteit
Trouw goo.indd 1
18-07-16 09:52
INVE BELGIE, de basis voor het beste resultaat Prestarters
For Active Stimulation of Tractus
Biggenconcentraten Premixen voor diverse diersoorten Nutritionele ingrediĂŤnten: INVE DHA Olie, vloeibare betaĂŻne en emulgatoren
INVE BELGIE NV Oeverstraat 7, 9200 Baasrode tel.: +32(0)52/33.13.20 fax: +32(0)52/33.79.86 info@invebelgie.be - www.invebelgie.be
Inve goo.indd 1
11-07-16 11:12
Uw producent van plastic foliën voor Landbouw Tuinbouw Woningbouw Industrie
Bezoek ons nu ook online
Sint-Lenaartseweg 26 B-2320 Hoogstraten Belgium tel: +32 (0) 3 340 25 50 – fax: +32 (0) 3 314 23 72 hog-info@rkw-group.com – www.hyplast.be
www.hyplast.be www.facebook.com/hyplast www.linkedin.com/hyplast
RKW ADV goo.indd 1
08-08-16 10:24
RKW Hyplast
Hoogwaardige folie voor land- en tuinbouw RKW Hyplast (Hoogstraten) produceert polyethyleen plastic folies en is al jaren dé specialist voor de aanlevering van landbouwfolie, tuinbouwfolie en industriële folie. “Aveve koopt al 25 jaar zijn folie bij ons”, vertelt Jan Schatteman, commercieel verantwoordelijke bij Hyplast. “Het is een trouwe en solvabele klant. De inkopen worden centraal besteld door Aveve in Merksem en wij leveren ze rechtstreeks op de rol bij de agrarische zaakvoerders.” Hyplast produceert jaarlijks zo’n 38.000 ton folie, waar van 60 % bestemd is voor de landen tuinbouw.
bijvoorbeeld tomaten op steenwol, voorziet Hyplast eveneens de nodige bescherming. “De landbouwsector kan bij ons terecht voor allerlei soorten folies: geperforeerde aardappelfolie om een microklimaat te creëren, inkuilfolie om maïs en gras af te dekken, silagefolie voor balen hooi en stro, strechfolie, silobags… Deze laatste worden onder andere gebruikt voor het bewaren en vervoeren van de rest stromen van graan en maïs nadat ze zijn verwerkt tot bioethanol.”
Zo is de tuinbouwsector een grote afnemer van serrefolie, een product dat overigens een grote aftrek heeft in de landen rond de evenaar (Azië en Afrika). Ook de mulchfolie voor een stabiele vochtige en warme ondergrond is een succesproduct. en voor de substraatteelt van
Meer informatie: www.hyplast.be
23 RKW RED goo.indd 1
18-10-16 14:51
Alco Bio Fuel
Milieuvriendelijke brandstof dankzij landbouw In de zomer van 2008 startte Alco Bio Fuel in de haven van Gent met de productie van bio-ethanol, een hernieuwbare energiebron voor de transportsector. De grondstof voor deze milieuvriendelijke brandstof is graan, vooral afkomstig uit Europa, inclusief de Belgische landbouw.
belangrijke win-winsituatie. De Groep AVEVE levert ons tarwe en natte maïs en koopt bij ons DDGS en maïsolie voor hun vee voederfilialen. Zij laadt ook eiwitrijke natte bijproducten, zoals Protistar-M en Protigold-M, bestemd voor de melkveehouderij.”
Alco Bio Fuel (ABF) beschikt in zijn pro ductievestiging over een productielijn met een totale jaarlijkse capaciteit van 240.000 m3 ethanol, 200.000 ton DDGS (Dried Distillers Grains with Solubles, een eiwit rijke veevoeding) en 2.500 ton maïsolie. Het hoofdproduct, bio-ethanol, wordt in de benzine toegevoegd om zo een milieu vriendelijkere brandstof te verkrijgen. In België wordt de laatste jaren 4 % ethanol met benzine vermengd, en vanaf 2017 komt hier ook de brandstof Euro95 E10 op de markt: een mengeling van 90 % benzine en 10 % ethanol.
Hergebruik van koolstofdioxide en WKK Samen met de industriële gasleveranciers Messer Benelux en IJs fabriek Strombeek stapte ABF begin vorig jaar in de joint venture Green CO2 en sinds deze zomer is er op de site een gloednieuwe ‘recovery unit’ voor koolstofdioxide operationeel die de 100.000 ton CO2 die vrijkomt bij het vergistingsproces van ethanol, recupereert en verwerkt. Op die manier kan de behandelde CO2 herbruikt worden in de voedings- en drankindustrie, bij water zuivering, koeltransporten of als chemische grondstof.
Benoit Verbruggen, voorzitter van het directiecomité van Alco Bio Fuel: “AVEVE en Alco Bio Fuel realiseren hiermee een
Duurzame inplanting Op de site staat ook een eigen warmtekrachtkoppeling waarmee ABF op jaarbasis 30 % fossiele energie bespaart.
Alco Bio Fuel Alco Bio Fuel is een gezamenlijke joint venture van: - Alcogroup: wereldspeler inzake ethanolproductie en -distributie - Vadema/Vanden Avenne: Vadema is aandeelhouder van Euro-Silo in Gent, de grootste Belgische opslagcapaciteit van granen en afgeleide producten; Vanden Avenne is een handelsfirma in granen en derivaten, vooral bestemd voor de veevoederproductie - Groep AVEVE en dochter Wal.Agri zijn Belgisch marktleider inzake graanontvangst en distributie van land- en tuinbouwbenodigdheden.
24
De Gentse vestiging is gelegen aan het Rodenhuizendok, vlak naast het silo complex van Euro-Silo waar het graan wordt ontvangen. De locatie is bovendien trimodaal ontsloten, waardoor Alco Bio Fuel de grondstoffen in grote mate via het milieuvriendelijke binnenvaartvervoer kan ontvangen. “Al deze activiteiten van Alco Bio Fuel zorgen voor een vermindering van 60 % tot meer dan 90 % broeikasgasemissie in vergelijking met fossiele brandstoffen”, benadrukt Benoit Verbruggen.
Alco Bio Fuel
Un carburant écologique grâce à l’agriculture
Benoît Verbruggen
À l’été 2008, Alco Bio Fuel a démarré dans le port de Gand la production de bio éthanol, une source d’énergie renouvelable destinée au secteur des transports. La matière première de ce carburant écologique est faite de céréales, provenant principalement d’Europe, y compris de l’agriculture belge.
Alco Bio Fuel (ABF) dispose dans ses installations qu’Alco Bio Fuel peut se faire livrer les ma d’une ligne de production d’une capacité annuelle tières premières dans une large mesure via totale de 240 000 m3 d’éthanol, 200 000 tonnes de le transport fluvial plus respectueux de DDGS (Dried Distillers Grains with Solubles, un l’environnement. aliment riche en protéines destiné au bétail) et 2 500 tonnes d’huile de maïs. « Toutes ces activités d’Alco Bio Fuel per Le produit principal, le bioéthanol, est ajouté à mettent de diminuer de 60 à plus de 90 % l’essence de manière à obtenir un carburant plus les émissions de gaz à effet de serre écologique. En Belgique, on mélange depuis ces comparé aux combustibles fossiles », dernières années 4 % d’éthanol à l’essence et à partir de 2017, le souligne Benoit Verbruggen. carburant Euro95 E10 fera également son apparition sur le marché : un mélange de 90 % d’essence et de 10 % d’éthanol. Alco Bio Fuel Benoit Verbruggen, président du comité de direction d’Alco Bio Fuel : « AVEVE et Alco Bio Fuel est une entreprise commune de : Alco Bio Fuel réalisent ainsi une belle opé ration où tous deux sont gagnants. AVEVE - Alcogroup : acteur mondial dans le domaine de la production et de la distribution nous fournit du froment et du maïs humide d’éthanol et nous achète du DDGS et de l’huile de - Vadema/Vanden Avenne : Vadema est actionnaire d’Euro-Silo à Gand qui maïs pour ses filiales nutrition animale. Ils représente la plus grande capacité de stockage de céréales et produits dérivés chargent également des produits riches en en Belgique ; Vanden Avenne est une firme commerciale spécialisée dans les protéines comme Protistar-M et Protigold-M, céréales et produits dérivés, destinés principalement à la production d’aliments pour livraison directe aux agriculteurs. »
pour bétail Réutilisation de dioxyde de carbone et - Groupe AVEVE et sa filiale Wal.Agri sont les leaders du marché belge en matière cogénération de réception de céréales et distribution de produits agricoles. ABF a rejoint au début de l’année passée la joint venture Green CO2 avec les four nisseurs industriels de gaz Messer Benelux et IJsfabriek Strombeek et depuis cet été, le site dispose d’une toute nouvelle « recovery unit » pour le dioxyde de carbone qui récupère et transforme les 100 000 tonnes de CO2 émises au cours du processus de fermentation de l’éthanol. De cette manière, le CO2 traité peut être réutilisé dans l’industrie des produits ali mentaires et boissons, pour l’épuration de l’eau, les transports frigorifiques ou comme matière première chimique. Implantation durable Le site dispose également de sa propre unité de cogénération grâce à laquelle ABF économise annuellement 30 % d’énergie fossile. L’installation gantoise se situe sur le Rodenhuizendok, tout près du complexe de silos d’Euro-Silo où les céréales sont réceptionnées. L’emplacement est de plus accessible de trois façons, de sorte
25
STERKE MERKEN, KWALITATIEVE GESPECIALISEERDE MESTSTOFFEN WWW.COMPO-EXPERT.BE Compo goo.indd 1
04-07-16 11:20
Nukamel
Een oplossing voor de optimale ontwikkeling van het genetische materiaal en biggen tot zes weken hun volle genetische potentieel optimaal ont wikkelen. Investeren in jonge dieren geeft rendement naar melk en vlees productie.”
Nukamel is een belangrijke internationale speler op de markt van voedingsproducten voor jonge dieren op basis van zuivel. De samenwerking met AVEVE dateert al sinds 1995. “Nukamel ontwikkelt Nukamel al sinds 1954 melkvervangende producten voor jonge dieren op basis van zuivelingrediënten” schetst algemeen directeur Jan Druyts de kernactiviteiten van het bedrijf. Het gaat hierbij om drie basisgrondstoffen: • melkpoeder als bijproduct van de boterproductie • wei en weieiwitten als bijproducten van de kaasproductie.
AVEVE-toepassingen “Met AVEVE werken we zeer intens samen voor de ontwikkeling van big genmelken en eerder ontwikkelden we Jan Druyts een nutritionele emulgator Volamel voor de verbetering van de vetvertering van braadkippen. Een andere toepassing is Nukamix, een ingrediënt op basis van gefer menteerde wei voor het speenvoeder van biggen.” De Nukamelproducten zorgen er eveneens voor dat de dieren minder met antibiotica moeten worden behandeld. ”Onze nieuwe kalvermelk Spraystart Omnismart bijvoorbeeld, verbetert op een significante manier de eigen weerstand en zieke dieren herstellen duidelijk sneller.”
Internationale afzetmarkt Ondertussen produceert Nukamel in België en Nederland meer dan 100 verschillende producten die leiden tot melkvervangende poeders die wereldwijd wordt geëxporteerd naar meer dan 60 landen. “De voeding van biggen en opfokkalveren tijdens de eerste weken is cruciaal. Dankzij onze producten kunnen kalveren tot tien weken
Meer informatie: www.nukamel.com
26
Agrimex
Risico op verhoogd gehalte mycotoxinen in nieuwe graanoogst Nooit eerder heeft het zoveel geregend als de voorbije maanden, en men voorspelt dan ook dat de gewassen sterk besmet zullen zijn met o.a. Fusarium schimmels. Deze ziekteverwekkers infecteren de planten vooral tijdens de bloeiperiode en zorgen niet enkel voor lagere graanopbrengsten, maar leiden ook tot een slechtere graankwaliteit, o.a. door vorming van hoge gehaltes mycotoxinen. Deze stoffen zijn toxisch, zowel voor mens als voor dier. Het belangrijkste mycotoxine dat onder deze weersomstandigheden gevormd wordt, is DON. Aanwezigheid van DON in veevoeder leidt tot slechte dierprestaties ten gevolge van een verminderde eetlust, irritatie van de darm en slechtere werking van het immuunsysteem.
Volgende factoren het risico op besmetting met Uiteraard is het ook belangrijk om preventief Risico overhogen p verhoogd gehalte mycotoxinen in nieuwe graanoogst Fusarium en op vorming van mycotoxinen: maatregelen te nemen bij gebruik van • overvloedige regen vóór en tijdens de bloeiperiode. vermoedelijk gecontamineerde granen in • gewasresten van mais en granen die niet ondergeploegd werden. veevoeders. Hier is de inzet van een goede Nooit eerder heeft het zoveel geregend als de voorbije maanden, en men voorspelt dan ook dat de Hierop ontwikkelen zich veel schimmelsporen die zich door regen binder, zoals Starbind, op zijn plaats. Deze gewassen sterk verspreiden. besmet zullen zijn met o.a. Fusarium schimmels. Deze ziekteverwekkers infecteren de en wind verder maatregel voorkomt dat dieren fors minder ooral tijdens ddie e bgevoelig loeiperiode en Fusarium zorgen nschimmels. iet enkel voor presteren lagere graanopbrengsten, maar leiden •planten gebruikvvan graanrassen zijn voor en toxische effecten vertonen ook tot een slechtere graankwaliteit, o.a. door vorming van hoge gehaltes mycotoxinen. Deze sin toffen door aanwezigheid van mycotoxinen het zijn toxisch, zowel voor tijdens mens afrijpen als voor Het belangrijkste mycotoxine dat onder deze Natte weersomstandigheden leidendier. ook tot uitstel voer. van de oogst. Dit vormtgevormd een risico op verdere mycotoxine weersomstandigheden wordt, is DON. Aanwezigheid van DON in veevoeder leidt tot slechte besmetting: de tproductie van mycotoxinen in de korrels gaat Starbind door Agrimex, dierprestaties en gevolge van een verminderde eetlust, irritatie van de dwerd arm ontwikkeld en slechtere werking van gewoon door, totdat de schimmelgroei tot stilstand komt door een Belgisch familiebedrijf met een jaren het immuunsysteem. drogen van het graan. lange ervaring in de productie en technische
Gemiddelde neerslaghoeveelheid in België (mm)
mm
1981-‐2010 200 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0
januari
februari
maart
2016
april
mei
juni
Men kan de gewassen preventief behandelen met fungiciden ondersteuning van speciale ingrediënten maar zelfs inzet van de meest effectieve fungiciden op het ideale voor diervoeder. De R&D activiteiten van Volgende factoren verhogen het risico op besmetting met Fusarium en op vorming van mycotoxinen: tijdstip zal de schimmelinfectie en vorming van mycotoxinen het bedrijf zijn van bij het ontstaan toe overvloedige egen vóór eBovendien n tijdens dkunnen e bloeiperiode. nooit-‐ volledig kunnen rbestrijden. andere gespitst op de ontwikkeling en optimalisatie -‐ gewasresten van zich mais n granen die niet ondergeploegd werden. Hierop ntwikkelen veel schimmels kans krijgen om te eontwikkelen. van producten metoeen focus opzich verbe schimmelsporen die zich door regen en wind verder verspreiden. tering van darmgezondheid, optimalisatie -‐ met gebruik van en graanrassen die mycotoxinen gevoelig zijn voor usarium schimmels. het voer en vermindering Infectie Fusarium productie van kan het Fbest van vertering van voorkomen worden door een combinatie van verschillende maat van de negatieve effecten van antinutri Natte weersomstandigheden tijdens afrijpen leiden ook tot uitstel van de oogst. Dit vormt een risico regelen: vruchtwisseling, grondbewerking, rassenkeuze en de tionele en toxische componenten. op verdere mycotoxinebesmetting: de productie van mycotoxinen in de korrels gaat gewoon door, Meer informatie: www.agrimex.be juiste inzet van fungiciden.
totdat de schimmelgroei tot stilstand komt door drogen van het graan.
Men kan de gewassen preventief behandelen met fungiciden maar zelfs inzet van de meest effectieve 27 fungiciden op het ideale tijdstip zal de schimmelinfectie en vorming van mycotoxinen nooit volledig kunnen bestrijden. Bovendien kunnen andere schimmels kans krijgen om zich te ontwikkelen.
WE CREATE, SELECT AND DELIVER
Orffa develops, customizes, sources and offers feed additives and feed additive concepts for the animal nutrition market. In short: we create, select and deliver. We engineer your feed solutions. We offer both in-house developed and branded concepts and products as well as distribution products: the ideal mix of technical products and basic feed additives.
Engineering your feed solutions Find your Orffa specialist at www.orffa.com
Orffa goo.indd 1
05-07-16 10:39
Rosier produit et distribue des engrais de haute qualité pour les besoins spécifiques de vos cultures sur tous les types de sol.
Engrais granulés
Engrais de specialités
NPK, NP, PK ASN 26 N +31 SO3
ROSASOL (NPK hydrosolubles) ROSALIQ (engrais de spécialités liquides)
NAC 27 N
Votre partenaire en fertilisation Rosier produceert en levert hoog-kwalitatieve meststoffen die de specifieke voedingsbehoeften van het gewas invullen, en dit op elk soort bodemtype.
Gekorrelde meststoffen
Specialiteitsmeststoffen
NPK, NP, PK ASN 26 N +31 SO3
ROSASOL (wateroplosbare NPK meststoffen) ROSALIQ (vloeibare meststoffen)
NAC 27 N
Uw partner in bemesting info@rosier.eu
Rosier goo.indd 1
13-07-16 08:28
ABC Eco2
Duurzame structuur voor boer en natuur Via een agrobeheergroep werken boeren samen voor het landschaps- en natuurbeheer in hun regio. Dit levert een driedubbele win-winsituatie op: natuur en boer winnen erbij, én in een aantal gevallen is de factuur voor landschaps beheerder ook lager.
ABC Eco2
Structure durable pour l’agriculteur et la nature
De agrobeheergroep (ABG) van Bocholt (Limburg) bijvoorbeeld, onderhoudt 70 kilometer houtkanten (struiken, bomen en kruiden) van de gemeente. De hout kanten werden jarenlang niet meer onderhouden: enkel indien overhangende takken de openbare weg hinderden, greep
Les agriculteurs travaillent ensemble à la gestion du paysage et de la nature dans leur région via un groupe de gestion agricole. Il en résulte un triple gain : la nature et l’agriculteur y gagnent, et dans un certain nombre de cas, la facture est également moins élevée pour le gestionnaire de paysage. Le groupe de gestion agricole (ABG) de Bocholt (Limbourg) par exemple, entretient 70 kilomètres de lisières boisées (arbustes, arbres et herbes) de la commune. Les lisières boisées n’étaient plus entretenues depuis des années : la commune n’intervenait que quand des branches surplombaient et de ce fait entravaient la voie publique. Un projet a été mis sur pied à l’initia tive du Regionaal Landschap Lage Kempen (RLLK) (Paysage Régional de Basse Campine), du centre de gestion agricole Eco² et du Boerenbond. Les agriculteurs prennent dorénavant en charge la gestion des taillis dans la commune : chaque année, ils en taillent une partie, de sorte que tous les 10 à 15 ans toutes les lisières boisées sont coupées selon un plan élaboré et peuvent ainsi repousser. Les buissons et les arbres morts sont remplacés pour favoriser la bio diversité. Les agriculteurs coupent le bois en petits morceaux, le sèchent et les copeaux de bois séchés sont vendus comme combustible par le groupe de gestion agricole.
Kathleen Bervoets
de gemeente in. Op initiatief van het Regionaal Landschap Lage Kempen RLLK), het agrobeheercentrum Eco2 en de Boerenbond werd een project opgestart. Nu zorgen de boeren voor het hakhout beheer in de gemeente: elk jaar snoeien ze een deel, zodat om de 10 à 15 jaar alle houtkanten volgens een uitgewerkt plan gekapt worden zodat ze weer kunnen groeien.
Mesures agroenvironnementales efficaces Le centre de gestion agricole Eco2 assure la coordination des groupes de gestion agricole en Flandre. Le centre de connaissance veut développer les possibilités en Flandre pour l’agriculture, la nature et le paysage. Selon la coordinatrice Kathleen Bervoets : « Il existe différentes études qui montrent que les mesures agroenvironnementales ont
29
Dode struiken en bomen worden vervangen om de biodiversiteit te bevorderen. De boeren snipperen het hout, drogen het en de gedroogde houtsnippers worden door de agrobeheergroep verkocht als brandstof. Efficiënte agromilieumaatregelen Het ABC Eco2 overkoepelt de agrobeheergroepen in Vlaanderen. Het kenniscentrum wil kansen uitbouwen in Vlaanderen voor landbouw, natuur en landschap. Coördinator Kathleen Bervoets: “Er zijn verschillende studies die aantonen dat agromilieumaatregelen het meest effect hebben wanneer ze gebiedsgericht ingezet worden en inpasbaar zijn binnen een economische landbouwbedrijfsvoering. Door op lokaal niveau met groepen boeren te werken, spelen wij in op deze succesfactoren. Vanuit de agrobeheergroep wordt samen gewerkt met alle actoren in het terrein zodat er vold oende draagvlak ontstaat voor de genomen initiatieven. Ook in Bocholt is er een dergelijke samenwerking. Het RLLK zorgt voor een globaal houtkantenplan waarin zowel de types hout kanten als de spreiding van het kappen is opgenomen, en de ABG bes preekt elk kapseizoen de te kappen houtkanten met de natuurvereniging.
Groupes de gestion agricole Il existe 31 groupes de gestion agricole actifs en Flandre qui se chargent de gérer la nature sous plusieurs de ses facettes : oiseaux des champs, oiseaux des prés, gestion des prairies botaniques, gestion des lisières boisées et des chemins creux, aménagement d’étangs, aménagement de
Agrobeheergroepen
bordures de fleurs, lutte contre l’érosion, conservation de Er zijn 31 agrobeheergroepen actief in Vlaanderen die
l’eau… En œuvrant ensemble, les agriculteurs peuvent
instaan voor een waaier aan natuurbeheer: akkervogels,
s’attaquer à de plus gros projets, travailler plus efficace
weidevogels, botanisch graslandbeheer, beheer van
ment et obtenir un meilleur résultat au niveau régional.
houtkanten en holle wegen, aanleg van poelen, aanleg van bloemenranden, erosiebestrijding, waterconservering
le plus d’effet lorsqu’elles sont mises en œuvre au niveau régional et lorsqu’elles s’insèrent dans une politique d’exploitation agricole économique. En travaillant au niveau local avec des groupes d’agriculteurs, nous agissons sur ces facteurs de succès. Le groupe de gestion agricole collabore avec tous les acteurs sur le terrain pour que les initiatives prises bénéficient d’un soutien suffisant. Une telle collaboration existe également à Bocholt. Le RLLK prévoit un plan global pour les lisières boisées qui reprend aussi bien les types de lisières boisées que la répartition de l’abattage et à chaque saison d’abattage des arbres, le groupe de gestion agricole discute avec l’association de la nature des lisières boisées à couper. Ce qui est particulier à Bocholt, c’est que le bois récolté localement est utilisé pour chauffer une partie du campus des écoles locales (le « Proef & Vormingscentrum voor de Landbouw », « Biotechnicum », école maternelle et primaire) et le centre de la paroisse. Ceci n’a été possible que grâce à la collaboration entre ces partenaires et la commune de Bocholt et à l’indispensable soutien de la province du Limbourg. Le centre de gestion agricole Eco2 a récemment lancé la production de briquettes de paysage ayant pour groupe cible les particuliers. Nous sommes actuellement en train de développer un réseau de distribution pour introduire cette initiative locale auprès du citoyen. »
… Door samen te werken, kunnen de boeren grotere projecten aanpakken, efficiënter werken en met een beter gebiedsgericht resultaat.
Bijzonder in Bocholt is dat het lokaal geoogste hout ingezet wordt om een deel van de lokale scholencampus (het Proef & Vormingscentrum voor de Landbouw, Biotechnicum, kleuter- en lagere school) en het parochiecentrum te verwarmen. Dit was enkel mogelijk door de samenwerking tussen die partners en de gemeente Bocholt en dank zij de broodnodige onders teuning van de provincie Limburg. Recent startte het agrobeheercentrum Eco2 met de productie van landschaps briketten met particulieren als doelgroep. We staan momenteel voor de ontwikkeling van een distributienetwerk om dit ‘lokaal verhaal’ bij de burger te krijgen.”
30
QNH Consulting
Intelligente kassa’s bij Aveve Van buitenaf zien ze er allemaal hetzelfde uit, maar vergis u niet: de kassa’s in de AVeVewinkels verbergen een hele hoop intelligente winkel- en klanteninformatie. Dat is de verdienste van QNH Consulting, het IT-bedrijf dat 24/7 ten dienste staat van AVeVe.
“Wij zorgen voor een totaaloplossing waarbij in de afrekening van het ticket al meteen de acties worden verrekend. Het klinkt eenvoudig, maar dat is het niet, wanneer je bedenkt dat een AvEvEwinkel gemiddeld 120 promoties aanbiedt. Bovendien mag het berekenen van die korting in het systeem niet langer dan één seconde duren, anders krijgt dit een verkeerde perceptie bij de klant”, verduidelijkt Peter Debrier, account director retail bij QNH Consulting. Onder de noemers QNH Retail Solutions beschikken alle AvEvE-winkels over een complete oplossing voor hardware, software, webapplicaties, mobiele betaalmogelijkheden en nog veel meer.
maire bekommernis is dat deze mensen zich op hun kerntaken kunnen richten en niet moeten wakker liggen van hard- of softwaresystemen. Elke winkel van AvEvE straalt een persoonlijke touch uit, al naargelang de vestiging. Die willen wij mee ondersteunen. De software van de citywinkels is anders dan de gemiddelde AvEvE-winkel, bijvoorbeeld. En in de hele grote AvEvE-winkels, waar ook de professionele landbouwers worden bediend, koppelen wij de computers aan handscanners en aan de weegbruggen in de graansilo’s. Wij zorgen ervoor dat alle apparaten geïntegreerd zijn met de onze zodat we bijvoorbeeld weten wanneer er een toner toe is aan vervanging. Wij kopen aan in bulk, het levert hen een korting op en wij zorgen ervoor dat de toner klaarligt wanneer ze hem nodig hebben.” Fulltime, 24/7 AvEvE kan de klok rond een beroep doen op de mensen van QNH en dit zowel op het vlak van netwerkbeheer, hard- en software en alle aanverwante ondersteuning. “Maandelijks zitten we samen met AvEvE om te bekijken welke uitdagingen er op ons afkomen. Dankzij die intense samenwerking waren wij de eersten in België die elektronische ecocheques konden verwerken, kunnen mensen betalen met hun smartphone en zijn de klantenkaarten verwerkt in een app. Wie weet is het een optie van AvEvE om de klant binnenkort de producten te laten scannen met zijn telefoon en vervolgens de QR-code aan de kassa aan te bieden om te betalen?
Ontzorgen Maar vooral gaat Debrier prat op een persoonlijk contact met deze goede klant. “Wij kennen alle zaakvoerders van de 250 winkels persoonlijk omdat het onze priPeter Debrier
AvEvE betekent voor ons een fulltime job omdat er zo veel veranderingen zijn die een invloed hebben op de hard- en software: er zijn de promoties die geregeld veranderen en moeten geïntegreerd worden in het kassaticket, de wetgeving ver andert, de media heeft een invloed, de klanten willen een bepaalde dienst … Door deze intense samenwerking kunnen wij AvEvE steeds het neusje van de zalm aanbieden.” Meer informatie: www.qnh.be
31
Monsanto zet zich met een breed scala aan oplossingen in om onze groeiende wereld bevolking te voeden. Wij produceren zaden voor fruit, groenten en andere belangrijke gewassen, zoals maïs, koolzaad, soja en katoen, die boeren in staat stellen hogere op brengsten te realiseren, in combinatie met een efficiënt gebruik van water en andere belangrijke bronnen. We werken aan duurzame oplossingen voor een optimale bodem gezondheid, met behoud van natuurlijke bronnen; helpen boeren met geavanceerde datasystemen om hun landbouwmethoden te verbeteren en zorgen voor gewasbescher mingsmiddelen om schade, als gevolg van plagen en ziekten te minimaliseren. Monsanto werkt samen met boeren, distributeurs, onderzoekers, nonprofit organisaties, universi teiten en anderen om enkele van de grootste uitdagingen van de wereld aan te pakken.
Monsanto a comme objectif de fournir une large gamme de solution pour aider à nourrir la population mondiale grandissante. Nous produisons des semences de fruits, légumes et autres cultures clés tel que le maïs, le colza le soja, et le coton qui aident les agri culteurs à obtenir de meilleurs rendements tout en utisant plus efficacment l’eau et les autres ressources importantes. Nous travaillons pour trouver des solutions durables pour la santé des sols, aider les agriculteurs à améliorer leurs façons culturales et conserver les ressources naturelles, et fournir les produits de protection des plantes pour minimiser les dégats causés par les maladies et ravageurs. Nous nous associons avec les agricul teurs, les chercheurs, les ONG, les universités et autres pour aider à lutter contre les plus grands challenges mondiaux.
Voor meer informatie over Monsanto, onze commitments en onze meer dan 20.000 toegewijde medewerkers verwijzen we u naar: discover.monsanto.com en monsanto.eu. Volg onze activiteiten op Twitter® op twitter.com/MonsantoEurope, op de bedrijfsblog monsantoblog.eu of abonneer u op onze News Release RSS feed.
Pour en savoir plus sur Monsanto, nos engagements et sur nos plus de 20.000 employés engagés, merci de visiter: discover.monsanto.com et monsanto.eu Suivez notre business sur Twitter® at Twitter.com/MonsantoEurope, sur le blog de la société monsantoblog.eu ou abonnezvous à notre nouvelle version de Flux RSS.
Roundup® PowerTurbo en Dekalb® zijn gedeponeerde handelsmerken van Monsanto Technology LLC. Lees aandachtig het etiket voor gebruik. Roundup® PowerTurbo bevat 480g/l glyfosaat.
Roundup® PowerTurbo et Dekalb® sont des marques déposées par Monsanto Technology LLC. Lire attentivement l’étiquette avant l’emploi. Roundup® PowerTurbo contient 480 g/l glyphosate.
Monsanto Europe goo.indd 1
04-07-16 11:45
partners in prepacked garden accessories
tnc#garden levert een breed assortiment netten, gazen en aanverwante voorverpakte artikelen voor de consumentenmarkt. Deze artikelen kunnen zowel onder ons neutraallabel, als private label geleverd worden. Ons assortiment wordt voortdurend verbeterd en uitgebreid met innovatieve producten.
# tuinnetten
# camping & outdoor
tnc#garden Hichtumerweg 25 NL-8701 PG Bolsward TNC goo.indd 1
Howitec Netting BV Hichtumerweg 25 8701 PG Bolsward Tel: +31 515 700 500 verkoop@howitec.nl www.howitec.nl
NETTEN VOOR ELK DOEL Howitec is met haar kennis van netten en gazen een onmisbare toeleverancier voor de professionele tuinbouw. Wij leveren duurzame en innovatieve netoplossingen en combineren dat met een eigentijds naaiatelier voor maatwerkoplossingen.
# afdekmaterialen Klimaatdoeken
Insectengazen
Duivennetten
Schermgazen
# tuinaccessoires
Tel: +31 515 700515 info@tnc-garden.com www.tnc-garden.com
14-07-16 11:36
AMCRA
Op weg naar een duurzaam antibioticagebruik
Fabiana Dal Pozzo
AMCRA
Een rationeel en duurzaam gebruik van antibiotica in humane en diergeneeskunde is een prioriteit voor de inter nationale volksgezondheid- en diergezondheidorganisaties (WHO, FAO en OIE). AMCRA neemt dit in België ter harte.
Vers une utilisation durable des antibiotiques
AMCRA, het kenniscentrum voor anti bioticagebruik en -resistentie bij dieren in België, verenigt sinds 2012 alle betrokken partijen die een verantwoordelijkheid hebben in het gebruik van antibiotica. Sectororganisaties (veehouders, veevoeder industrie, geneesmiddelenindustrie), de dierenartsenverenigingen en de universi taire wereld schreven reductiedoel stellingen uit: tussen 2011 en 2020 staat een reductie met 50 % voorop voor wat betreft het gebruik van antibiotica in het algemeen en met 75 % inzake de kritische antibiotica voor humane geneeskunde (fluorquinolonen en cefalosporinen van de 3de en 4de generatie). Voor de met anti biotica gemedicineerde voeders zou het gebruik reeds tegen volgend jaar met 50 % moeten verminderen. Deze doelstellingen werden eind juni 2016 vastgelegd in een Convenant, ondertekend door de federale minister van Volksgezondheid Maggie De Block en de federale minister van Landbouw Willy Borsus.
L’utilisation rationnelle et durable des antibiotiques dans la médecine humaine et animale est une priorité pour les organisations internationales de santé publique et de santé animale (WHO, FAO et OIE). En Belgique, l’AMCRA en fait son objectif. L’AMCRA, le centre de connaissance en matière d’utilisation et de résistance aux antibiotiques chez les animaux en Belgique, réunit depuis 2012 toutes les parties concernées qui ont une respons abilité dans l’usage des antibiotiques. Des organisations issues de ce secteur (éleveurs, industrie des aliments pour bétail, industrie du médicament), les associations de vétérinaires et le monde universitaire ont fixé des objectifs de réduction : entre 2011 et 2020, il faut réduire de 50 % l’utilisation des antibiotiques d’une manière générale et de 75 % celle des antibiotiques critiques pour la médecine humaine (fluoroquinolones et céphalosporines de la 3e et de la 4e générations). L’utilisation des aliments médica menteux contenant des antibiotiques devrait déjà diminuer de 50 % l’année prochaine. Ces objectifs ont été définis fin juin 2016 dans une convention signée par la ministre fédérale de la Santé publique Maggie De Block et le ministre fédéral de l’Agriculture Willy Borsus.
Aanhoudende inspanningen AMCRA-coördinator Fabiana Dal Pozzo: “In 2015 konden we reeds een vermindering van 15,9 % tegenover 2011 vaststellen. Dit resultaat toont aan dat onze blijvende
Des efforts soutenus La coordinatrice de l’AMCRA Fabiana Dal Pozzo : « En 2015, nous avons déjà pu constater une diminution de 15,9 % par rapport à 2011. Ce résultat montre que nos efforts soutenus pour diminuer
33
FROM SENSORY SCIENCE TO NUTRITIONAL SOLUTIONS Through cutting-edge sensory research we develop innovative solutions to improve animal productivity, health and wellbeing.
lucta.com
Lucta goo.indd 1
18-07-16 11:30
BETAFENCE
Duurzame afrasteringen Clôtures durables
KWALITEIT VOOR HET LEVEN LA QUALITÉ POUR LA VIE
www.betafence.be Betafence, de wereldwijde nummer 1 in afrasteringssystemen omringt u met de beste zorgen en beschermt wat voor u echt telt. Betafence verenigt ervaring en knowhow in een gevarieerd assortiment met tuinafsluitingen, poorten en totaalconcepten op maat. Zo geniet u van een veilige omgeving in de geruststellende zekerheid dat u hebt gekozen voor de beste kwaliteit. Duurzaam en betrouwbaar. Betafence, le leader mondial des systèmes de clôtures vous aide à protéger ce qui vous tient le plus à coeur. Betafence allie expérience et savoirfaire dans un assortiment varié de clôtures de jardin, de portillons et de concepts sur mesure. Ainsi, vous profiterez de votre environnement en toute sécurité en ayant l’assurance d’avoir choisi la meilleure qualité, à la fois durable et fiable.
Ontdek het complete Betafence-assortiment in onze GRATIS brochure ‘Tuin en Thuis’. uis
Tuin & Th Geniet
id in alle
van je vrijhe
veiligheid
Source d’in
Savourez votre liberté
spiration
en toute sécurit
é.
Découvrez l’assortiment complet de Betafece dans notre brochure GRATUITE “Source d’inspiration”.
Vraag uw exemplaar aan via het contactformulier op www.betafence.be. Demandez votre exemplaire via le formulaire de contact sur www.betafence.be.
Betafence NV / Zwevegem / T +32 56 73 46 46 / www.betafence.be Betafence goo.indd 1
14-07-16 09:33
inspanningen om het antibioticagebruik te verminderen, hun vruchten afwerpen. Aanhoudende inspanningen zijn echter nodig om de doelstellingen te behalen.“ De nieuwe wetgeving over verplichting tot antibioticaregistratie in alle varkens-, vleeskalver- en pluimveebedrijven zal bijdragen tot een meer rationeel anti bioticagebruik. Het gebruik van kritische antibiotica in de diergeneeskunde kreeg eveneens een wettelijk kader, in navolging van de AMCRA-richtlijnen. “Voor dierenartsen en studenten dier geneeskunde, hebben we bovendien de e-formularia ontwikkeld, een compendium met nuttige informatie over de meest voor komende indicaties bij varkens, pluimvee, rundvee, paarden en gezelschapsdieren, met een overzicht van de preventie mogelijkheden en aanbevolen antibiotica therapiekeuze (www.e-formularium.be).”
l’utilisation des antibiotiques portent leurs fruits. Nous devons poursuivre ces efforts pour atteindre nos objectifs. » La nouvelle législation concernant l’obligation d’enregistrer les antibiotiques dans tous les élevages de porcs, de veaux de boucherie et de volaille contribuera à rationaliser leur usage. L’utilisation d’antibiotiques cruciaux en médecine vétérinaire a également reçu un cadre, légal conformément aux directives de l’AMCRA. « Pour les vétérinaires et étudiants en médecine vétérinaire, nous avons en outre développé les e-formulaires, un compendium reprenant des informations utiles sur les indications les plus courantes chez les porcs, la volaille, les bovins, les chevaux et les animaux de compagnie, avec un aperçu des possibilités de prévention et du choix de thérapies antibiotiques recommandées (www.e-formularium.be). »
Bijkomende maatregelen “In 2015 werd een cumulatieve reductie van 14,7 % in het gebruik van gemedici neerde voeders vastgesteld in vergelijking met 2011. De verkoopcijfers van 2015 voor met antibiotica gemedicineerde voeders liggen hiermee nog te veraf van de doel stelling”, aldus Dal Pozzo. “Verschillende maatregelen en initiatieven moeten ons helpen om deze doelstelling te bereiken. Zo worden er sinds 1 oktober 2015 geen voorschriften meer aanvaard voor met antibiotica gemedicineerde voeders voor vleesvarkens die ouder zijn dan 15 weken, en sinds 1 januari 2016 worden enkel nog voorschriften aanvaard van bedrijfsbege leidende dierenartsen. Daar bovenop trad op 1 oktober 2016 het elektronische voorschrift voor met antibiotica gemedicineerde voeders in voege. Deze elektronische registratie is volledig in lijn met het efficiënt registreren van antibioticagebruik bij dieren”, besluit Dal Pozzo.
Mesures supplémentaires « En 2015, on a constaté une réduction cumulée de 14,7 % dans l’usage d’aliments médicamenteux comparé à 2011. Les chiffres de vente de 2015 pour les aliments médicamenteux contenant des antibiotiques sont encore trop éloignés de l’objectif », commente Dal Pozzo. « Plusieurs mesures et initiatives doivent nous aider à atteindre cet objectif. C’est ainsi que depuis le 1er octobre 2015, les prescriptions d’aliments médicamenteux conte nant des antibiotiques ne sont plus acceptées pour les porcs de boucherie qui ont plus de 15 semaines et depuis le 1er janvier 2016, seules les prescriptions émises par des vétérinaires chargés de la guidance d’entreprises sont acceptées. De plus, la prescription électronique des aliments médicamenteux contenant des antibiotiques est entrée en vigueur le 1er octobre 2016. Cet enregistrement électronique répond totalement aux exigences d’un enregistrement efficace de l’utilisation d’anti biotiques chez les animaux », conclut Dal Pozzo.
35
Welk landbouwtype is opgewassen tegen de bevolkingstoename? Verschillende onderzoeken wijzen erop dat we tegen 2050 een bevolkingstoename kunnen verwachten van 9,6 miljard mensen. Kunnen onze huidige landbouwsystemen deze mensen blijven voeden of moeten we op zoek naar andere manieren? Drie professoren met drie uiteenlopende bevindingen.
Er is genoeg voor iedereen Professor-emeritus dr. ir Rudy Rabinge is er gerust in: studies naar de wereldvoedselproductie tonen aan dat er, mits er voldoende water voor irrigatie beschikbaar is, ook in 2050 voldoende voedsel kan worden geproduceerd om de totale wereldbevolking te voeden. Tenminste, als de mensen allemaal vegetariër worden. Hij staaft zijn betoog door terug te gaan in het verleden. De afgelopen honderd jaar is de wereldbevolking vervijfvoudigd en het eten is er niet minder op geworden. Integendeel, want de voedselproductie is in die periode meer dan vervijfvoudigd en dit ondanks een vermindering van het aantal landbouwers. Steeds minder boeren zijn in staat gebleken om steeds meer mensen te voeden. Dit hebben we te danken aan de industrie, die ervoor gezorgd heeft om zowel de grond- als de arbeidsproductiviteit in korte tijd gigantisch te doen toenemen: machines, kunstmest, gewasbescher mingstechnieken, gewasbeschermingsmiddelen … hebben daar allemaal toe bijgedragen. “Met 1 ha landbouwgrond kan de voedselbehoefte van 150 à 200 mensen met een plantaardig dieet worden gedekt”, zo stelt hij. “Momenteel beschikken we over 127 miljoen ha landbouwgrond die gebruikt wordt voor voedsellandbouw. Dat is veel te veel voor de huidige wereldbevolking.”
Volgens zijn berekeningen moeten we die 127 miljoen ha zodanig kunnen inzetten dat hiermee 19 tot 25 miljard mensen kunnen gevoed worden. Biologische landbouw Professor John Reganold (Washington State University) is van mening dat biologische landbouw hét antwoord is op de levens voorziening in 2050. “De opbrengst van biologische landbouw ligt 6 à 25 % lager dan de conventionele landbouw. Wat eigen lijk niet zo veel minder is, als je bedenkt dat meer dan 90 % van de uitgaven voor landbouwonderzoek gericht is op de klassieke landbouw. Nieuw onderzoek heeft aange toond dat er wel degelijk methoden zijn die de opbrengst van de biologische landbouw kunnen doen toenemen. Bodems die op biologische wijze bewerkt worden houden meer water vast, biologische bedrijven stoten minder CO2 uit, hebben een betere bodemkwaliteit en minder last van bodem
36
Quel type d’agriculture pour faire face à l’accroissement de la population ?
Différentes études indiquent que l’on peut s’attendre à ce que la population atteigne 9,6 milliards de personnes d’ici 2050. Nos systèmes agricoles actuels peuvent-ils continuer à nourrir tous ces gens ou devons-nous rechercher des alternatives ? Trois professeurs exposent trois points de vue divergents.
Il y a assez pour tout le monde Le professeur émérite Rudy Rabinge se veut rassurant : des études portant sur la production alimentaire mondiale montrent que, pour autant qu’il y ait suffisamment d’eau disponible pour l’irrigation, on pourra produire suffisamment de nourriture en 2050 pour nourrir l’ensemble de la population mondiale. Tout au moins, si les gens sont tous végétariens. Il appuie son argumentation en faisant un retour dans le passé. Ces cent dernières années, la population mondiale a été multi pliée par cinq et la nourriture ne s’est pas faite plus rare. Au contraire, parce que la production de nourriture a plus que quintuplé pendant cette période et ce, malgré une diminution du nombre d’agriculteurs. Des agriculteurs de moins en moins nombreux se sont montrés capables de nourrir de plus en plus de personnes. Nous le devons à l’industrie grâce à laquelle aussi bien la productivité du sol que la productivité du travail ont énormément augmenté en peu de temps : les machines, les engrais, les techniques pour protéger les
cultures, les produits phytopharmaceutiques… y ont tous contribué. « Avec 1 ha de terre agricole, les besoins alimentaires de 150 à 200 personnes ayant un régime végétal peuvent être couverts », affirme-t-il. « On dispose actuellement de 127 millions d’hectares de terres agricoles qui sont utilisés pour l’agriculture alimentaire. C’est beaucoup trop pour la population mondiale actuelle. » Selon ses calculs, nous devons pouvoir exploiter ces 127 millions d’hectares de manière à pouvoir nourrir 19 à 25 milliards de per sonnes. Agriculture biologique Le Professeur John Reganold (Washington State University) est d’avis que l’agriculture biologique est la réponse à apporter au défi des moyens de subsistance en 2050. « Le rendement de l’agriculture biologique est de 6 à 25 % moins élevé que celui de l’agriculture traditionnelle. Ce qui finalement n’est pas tellement moins, si l’on garde à l’esprit que plus de 90 % des dépenses con sacrées à la recherche dans le domaine de l’agriculture concernent l’agriculture classique. Une nouvelle étude a montré qu’il existe effectivement des méthodes qui peuvent accroître le rendement de l’agriculture biologique. Les sols qui sont exploités de façon biologique retiennent plus d’eau, les exploitations biologiques émettent moins de CO2, ont un sol de meilleure qualité et sont moins confrontés au problème de l’érosion du sol. La biodiversité simplifie la pollinisation et améliore la résilience de l’environnement naturel. Pour le moment, seulement 1 % des terres agricoles sont
37
utilisées pour l’agriculture biologique à l’échelle mondiale. Il reste donc beaucoup à faire », déclare-t-il.
erosie. Biodiversiteit maakt de bestuiving eenvoudig en verbetert de veerkracht van de natuurlijke omgeving. Momenteel wordt slechts 1 % van de wereldlandbouwgrond gebruikt voor biologische landbouw. We hebben dus nog een wereld te winnen”, stelt hij. Ecologische technieken voor lokale land bouwers Professor Pablo Tittonell (coördinator bij INTRA, de landbouwonderzoeksorganisatie in Argentinië en daarvoor professor aan de universiteit van Wageningen) is dan weer voorstander van ‘ecologische intensivering’, waarbij lokale, kleinschalige boeren in Azië en Afrika hun productie op een ecologische manier gaan intensiveren. “De huidige land bouwtechnieken kunnen niet verhinderen dat er 870 miljoen mensen ondervoed zijn in de wereld. We moeten meer lokaal gaan
Techniques écologiques pour agriculteurs locaux Le Professeur Pablo Tittonell (coordinateur auprès de l’INTRA, l’organisation de recher che agricole en Argentine et auparavant professeur à l‘université de Wageningue) est partisan de « l’intensification écologique », qui verra de petits agriculteurs locaux en Asie et en Afrique intensifier leur production de manière écologique. « Les techniques agricoles actuelles ne peuvent empêcher que 870 millions de personnes soient sousalimentées dans le monde. Nous devons agir davantage au niveau local pour résoudre le problème d’aujourd’hui et de demain. » L’augmentation de la production alimentaire doit avant tout venir des petits agriculteurs
werken om het probleem van nu en morgen op te lossen.” De groei van de voedselpro ductie moet vooral komen van de klein schalige boeren in ontwikkelingslanden, die nu al het leeuwendeel van het voedsel in de wereld produceren. Alleen mogen ze geen monoculturen meer gaan verbouwen, maar via gewasrotatie en andere ecologische principes hun landbouw en veeteelt verder ontwikkelen. “In veel gevallen volstaat ‘ouderwetse’ agronomische kennis om de productie te verbeteren, op voorwaarde wat we ‘out of the box’ gaan denken. Zo kan de bodem kwaliteit in de Sahel verbeteren door een combinatie van biologisch bodembeheer en fosfaatgebruik. Eén technologie zal echter het voedselprobleem niet oplossen: voor ecologische intensivering is een holistisch ontwerp nodig, waarbij de landbouw het ecosysteem benut.”
des pays en voie de développement, qui produisent déjà aujourd’hui la plus grosse part des denrées alimentaires dans le monde. Ils ne peuvent plus cultiver des monocultures, mais bien continuer à dé velopper leur agriculture et leur élevage en pratiquant la rotation des cultures et en mettant en œuvre d’autres principes écologiques. « Dans de nombreux cas, des connaissances agronomiques « à l’ancienne » peuvent suffire pour améliorer la production, à condition d’oser sortir des sentiers battus. La qualité du sol dans le Sahel peut être améliorée grâce à une combinaison de gestion biologique du sol et d’utilisation de phosphates. Une seule technologie ne réglera pas le problème alimentaire : l’intensification écologique exige une ap proche holistique où l’agriculture utilise l’écosystème. »
38
ICL Specialty Fertilizers
Innovatieve en duurzame meststoffen voor een efficiënte bemesting Gewassen voorzien van de juiste hoeveelheid voeding zonder belasting van het milieu, is een uitdaging waar elke teler voor staat. Met de innovatieve meststoffen van ICL Specialty Fertilizers, is dit mogelijk. ICL SF is een producent van gespe cialiseerde meststoffen voor land en tuinbouw, sierteelt en openbaar groen. Met merken als Osmocote®, Agrocote®, ProTurf®, Peters® en Agroleaf® Power, geeft het elke dag oplossingen aan de bemestingsvragen van iedere teler.
ICL Specialty Fertilizers
Faire pousser des plantes avec respect de l’environnement est le but du jeu
Langzaamwerkende en gecontroleerd vrijkomende meststoffen zoals Agrocote en Osmocote, hebben een hogere efficiëntie. Dankzij een vertraagde afgifte van de voedingselementen is er minder uitspoeling naar het milieu en een betere gewasontwikkeling. Dit resulteert in een optimale gewaskwaliteit, hogere opbrengsten met respect voor het milieu.
Ceci est possible avec les engrais innovants de ICL Specialty fertilizers. ICL produit différents engrais adaptés pour l’agriculture, l’horticulture, la floriculture et pour les différentes utilisations en espaces verts. Dans les marques telles que Osmocote, Agrocote, ProTurf, Peters et Agroleaf Power, on trouve des solutions pour toutes les situations.
Door het gebruik van zuivere grondstoffen en innovatieve technieken, geven de fertigatieproducten van ICL SF een uitgebalanceerde voeding voor de planten. Verhoogde opname van de voedingselementen en de extra toevoegingen, zorgen voor sterkere planten.
Des engrais retards et à libération contrôlée tels que Osmocote , Agrocote ou Sierrablen sont étudiés pour donner une plus grande efficacité combinée avec une facilité d’emploi. La libération espacée dans le temps et en relation avec les besoins des plantes donnent des meilleurs résultats sans gaspillage ou lessivage. Grace aux expériences de production et contrôle de qualité de nos produits, nos engrais sont très fiables et les résultats prévisibles. L’utilisation des matériaux les plus purs et des substances novatrices, favorisent une augmentation de l’absorption des nutriments et en conséquence la création de plantes plus fortes. La législation, chaque jour, plus stricte nous force tous les jours de trouver de nouvelles techniques pour répondre aux besoins de demain.
Strengere wetgeving zorgt ervoor dat we elke dag moeten zoeken naar nieuwe technieken om tegemoet te komen aan de behoeften van morgen. ICL SF werkt samen met zijn distributie partners in België en Europa, en met telers. Samen ontwikkelen ze nieuwe producten om de gewassen van morgen te voorzien van de juiste voeding.
ICL SF travaille avec ses partenaires de distribution en Belgique et en Europe, et est à l’écoute des demandes des utilisateurs. Ensemble, ils développent de nouveaux produits pour les besoins futurs. www.icl-sf.com
Meer informatie: www.icl-sf.com
39
Veelzijdige oplossingen voor duurzaam waterverbruik Na de industrie en de gezinnen is de land- en tuinbouwsector de grootste verbruiker van water in Vlaanderen. Om ervoor te zorgen dat de grondwaterlagen in Vlaanderen niet verder opdrogen, voorziet de overheid een aantal maatregelen die het hergebruik van water stimuleren.
Zo kan iedere land- en tuinbouwer een wateraudit aanvragen. Deze audit brengt de huidige waterstromen en de water behoefte van het bedrijf in kaart en stelt waterbesparende maatregelen voor. Daarnaast wordt bekeken in hoeverre het mogelijk is om water te recupereren of een lagere waterkwaliteit te gebruiken voor bepaalde activiteiten. Het uiteinde lijke doel is om zo veel mogelijk over te schakelen van grondwater naar andere waterbronnen. Om dit te stimuleren, geeft Vlaanderen subsidies voor de opvang en/of hergebruik van regen- en/of beregeningswater.
waterverbruik met zijn preipelmachine. Dankzij een ingenieus systeem hergebruikt het bedrijf het waswater. Het waswater wordt opgevangen in een vergaarput, vervolgens opgepompt naar een zeefbocht die alle organische resten zeeft. Daarna loopt het water naar een bezinkbekken waar de bodemd eeltjes kunnen bezinken. Via een overloop loopt het water vervolgens naar een citerne van waaruit het water wordt opgepompt en via een extra filter naar de preipelmachine wordt gestuurd.
Enkele interessante praktijkvoorbeelden Een vollegrondsgroentebedrijf met prei als hoofdteelt, realiseert een hoog
Een pluimveebedrijf heeft de bestaande vijver uitgediept tot 16 meter zodat het een capaciteit kreeg van 1.500 m3. Het water wordt gefilterd en ontsmet: eerst in de vijver zelf en vervolgens in de hygiënesluis van de stal. Deze bevat een glasfilter, een ontsmettende uv-lamp, een peroxide dosator, een kousfilter en een zandfilter. He zuivere water dient als drinkwater voor de kippen.
Een gesloten varkensbedrijf heeft twee citernes gebouwd (samen 30.000 liter) voor de opvang van het hemelwater van de daken van de stallen en van de verharde oppervlakten. Daarnaast werd de bestaande open waterput uitgewerkt in beton en overwelfd. Deze doet dienst als opslagbuffer. Tenslotte werd nog een lagune (gecementeerde put) gebouwd die eveneens dienst doet als waterbuffer. Dagelijks wordt het water (15.000 liter) van de opslagput naar de lavafilter gepompt. De lavafilter bevat waterzuiverende planten en het water circuleert 24 u per dag om algenvorming te voorkomen.
Een tomatenkwekerij vangt het regenwater van de serres op in een foliebassin met een opvangcapaciteit van 7.000 m3, waarin waterlelies zijn aangeplant om algen te bestrijden. Het drainwater wordt ook opgevangen in een aparte put en gemengd met het regenwater. Daarnaast wordt ook het water voor het spoelen van de zandfilter en het reinigen van de serres hergebruikt.
40
Solutions polyvalentes pour une consommation durable de l’eau Après l’industrie et les ménages, le secteur agricole et horticole est le plus gros consommateur d’eau en Flandre. Pour que les nappes d’eau souterraine ne s’assèchent pas davantage en Flandre, le gouvernement prévoit une série de mesures en faveur de la réutilisation de l’eau. Tous les agriculteurs et horticulteurs peuvent demander un audit de leur con sommation d’eau. Cet audit fait le relevé des flux actuels et des besoins en eau de l’exploitation et propose des mesures pour économiser l’eau. Il examine en outre dans quelle mesure il est possible de récupérer de l’eau ou d’utiliser de l’eau de moins bonne qualité pour certaines activités. Le but ultime est de remplacer autant que possible l’eau de la nappe aquifère par d’autres sources d’eau. Pour encourager cela, la Flandre donne des
subsides pour la récupération et/ou la réu tilisation de l’eau de pluie et/ou d’arrosage. Quelques exemples de procédés intéressants Une exploitation de légumes de plein champ ayant pour culture principale le poireau, consomme beaucoup d’eau avec sa machine à éplucher les poireaux. Grâce à un système ingénieux, l’exploitation réutilise l’eau de lavage. L’eau de lavage est récupérée dans un puits collecteur, elle est ensuite pompée vers un tamis qui filtre tous les résidus organiques. L’eau s’écoule ensuite vers un bassin de décantation où les particules du sol peuvent se déposer. L’eau est ensuite dirigée via un trop-plein vers une citerne d’où elle est pompée et envoyée vers la machine à éplucher les poireaux via un filtre supplémentaire.
Une exploitation porcine fermée a construit deux citernes (contenant ensemble 30 000 litres) pour récupérer l’eau de pluie du toit des porcheries et des surfaces asphaltées. Le puits ouvert existant a en outre été réalisé en béton et voûté. Il fait office de zone tampon de stockage. Enfin, une lagune (puit cimenté) a été construite qui fait égale ment office de réservoir d’eau. L’eau (15 000 litres) est pompée quotidiennement du puits de stockage vers le filtre à lave. Le filtre à lave contient des plantes dépolluantes et l’eau circule 24 h par jour pour empêcher la formation d’algues.
Une exploitation avicole a augmenté la profondeur de l’étang existant à 16 mètres de manière à porter sa capacité à 1 500 m3. L’eau est filtrée et décontaminée : d’abord dans l’étang luimême et ensuite dans le sas d’hygiène de l’étable. Celui-ci contient un filtre en verre, une lampe UV désinfectante, un dispositif doseur de peroxyde, un filtre à mèche et un filtre à sable. L’eau pure sert d’eau de boisson pour les poulets.
Une pépinière de tomates récupère l’eau de pluie des serres dans un bassin à feuille d’une capacité de 7 000 m3, où sont plantés des nénuphars pour lutter contre les algues. L’eau de drainage est également récupérée dans un puits séparé et mélangée à l’eau de pluie. L’eau est en outre réutilisée pour le rinçage du filtre à sable et le nettoyage des serres.
41
Drain: Te Hoge Na cijfers? Vraag raad
Natuurlijke voedingssupplementen & verzorging van topkwaliteit
PURE WATEROPLOSBARE MESTSTOFFEN VOOR DE HOOGSTE PRODUCTIES!
Compléments alimentaires & soins naturels de qualité
De nieuwe ijzerpolyfosfaat meststof
info@animavital.be - www.animavital.be
Mannavita goo.indd 1
www.hortipray.com
14-07-16 Prayon goo.indd 09:36 1
14-07-16 12:28
Deel uw visie
Levering van alle soorten chemicaliën voor land- en tuinbouw, o.a. Vloeibare meststoffen Veevoeding additieven.
Insights biedt inzicht in het bedrijfsleven, de zorg- en (semi-)publieke sector. In interviews, praktijkcases en achtergrondartikelen geven ondernemers, directeuren en managers hun visie op actuele bedrijfsontwikkelingen. Ook uw visie delen in Insights? Informatie: Peter Molenaar Bladmanager Insights T : +31 (0)71 70 70 187 E : redactie@goomedia.nl I : www.goomedia.nl
Univar Zwijndrecht N.V. Noordweg 3 3336 LH Zwijndrecht Tel: +31 (0) 78 625 0000
Univar goo.indd 1
21-07-16 Goo 1-4 IS15:20 adv.indd 1
12-03-15 14:09
ILVO
Méthodes intelligentes de réduction de l’effet de serre L’agriculture est souvent montrée du doigt lorsqu’il s’agit de désigner les responsables du réchauffement climatique. Mais cette accusation est-elle fondée ? Par ailleurs, d’autres méthodes de culture peuvent-elles contribuer au respect d’une norme européenne visant à réduire les émissions de 40 % d’ici 2030 ?
Joris Relaes
ILVO
Slimme manieren om broeikaseffect te verminderen
Nous savons depuis des lustres que le réchauffement climatique résulte directement de la concentration croissante des gaz à effet de serre présents dans l’atmosphère, tels que le dioxyde de carbone (CO2), le méthane (CH4) et le gaz hilarant (N2O). Ces gaz laissent pénétrer le rayonnement solaire, mais ils retiennent la chaleur réfléchie par la terre : le fameux effet de serre. Cette rétention a pour effet de relever le niveau des océans, au risque de provoquer, dans nos régions, l’apparition de périodes sèches et humides de plus longue durée. L’agriculture n’est responsable que de 8 % de la totalité des gaz à effet de serre produits en Flandre. Ce secteur d’activité fait donc beaucoup mieux que la moyenne mondiale de 24 %. En outre, la contribution de l’agriculture à la somme des émissions relevées en Europe ces 25 dernières années a diminué de 24 %. En Flandre, cette part a même diminué de 27 % : les secteurs de l’agriculture et de l’horticulture y ont vu leur contribution passer de 8 266 kilotonnes d’équivalent CO2 en 1990 à 6 045 kilotonnes en 2014.
Landbouwactiviteiten worden vaak met de vinger gewezen wanneer men schuldigen zoekt voor de klimaatopwarming. Maar is dat wel zo? En hoe kan een andere manier van ‘boeren’ meehelpen aan de Europese norm om tegen 2030 de uitstoot met 40 % te laten dalen?
We weten al langer dat de klimaat opwarming het rechtstreekse gevolg is van de oplopende concentraties aan broeikassen in de atmosfeer, zoals kool stofdioxide (CO2), methaan (CH 4) en lachgas (N2O). Die laten zonnestralen door, maar houden de warmte die de aarde terugkaatst, tegen: het zogenaamde broeikaseffect. Dit heeft tot gevolg dat wereldwijd het zeewaterniveau stijgt, wat in onze streken waarschijnlijk zal leiden tot langere droge en langere natte periodes. De landbouw is goed voor 8 % van de totale broeikasgassen in Vlaanderen en doet het daarmee veel beter dan het wereldgemiddelde van 24 %. Bovendien is het aandeel van de landbouw in de totale
Gaz à effet de serre imputables à l’agriculture par rapport à tous les autres secteurs Le profil des émissions provenant du secteur de l’agriculture diffère fondamentalement de celui observé dans les autres secteurs : alors que les activités menées dans la plupart des secteurs donnent essentiellement lieu à des émissions de CO2, le méthane constitue, dans le secteur agricole, le gaz à effet de serre le plus important, suivi en cela par le gaz hilarant et enfin par le dioxyde de carbone. Le méthane est attribuable aux processus digestifs des ruminants (bovins, ovins et caprins) ainsi qu’au stockage d’engrais, le gaz hilarant est dû aux émissions par les sols des champs, vergers et potagers, tandis que le dioxyde de carbone est imputable par exemple au réchauffement des étables et serres ou à la conduite des tracteurs ainsi qu’à l’entraînement d’autres machines agricoles.
43
uitstoot van Europa de afgelopen 25 jaar met 24 % gedaald; in Vlaanderen was dit zelfs -27 %: de land- en tuinbouwsector in Vlaanderen daalde van (omgerekend) 8.266 kiloton CO2 in 1990 naar 6.045 kiloton in 2014.
Nouvelle réduction potentielle Si l’on en croit l’Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO) [Institut de recherche agricole et halieutique], nous serons à même de réduire encore ces émissions à l’avenir en adaptant la gestion des entreprises et en adoptant de nouvelles technologies à large spectre. Comme nous l’explique M. Joris Relaes en sa qualité d’administrateur général de l’ILVO : « Songez par exemple aux digesteurs de poche, aux systèmes intelligents de récupération de la chaleur conçus pour les serres, aux stratégies d’alimentation adap tées, à l’enrichissement plus précis des sols, à la moindre exploitation des prairies, etc. Non contents de contribuer à la lutte contre le réchauffement, les scientifiques élaborent aussi des solutions adaptatives. En effet, dans la mesure où le climat évolue, quelles sont les nouvelles espèces végé tales, résistances aux maladies et machines agricoles qu’il nous faudra mettre en œuvre ? Les jeunes agriculteurs prendront certainement part à ces mutations qui verront le secteur agricole passer progres sivement à un système de production alimentaire plus résistant au changement climatique. À cet égard, cette évolution ne se traduira pas par un taux d’émission nul dans le secteur agricole : on ne peut neutraliser les processus biologiques dont une vache ou un champ est le siège. En revanche, une réduction accrue des émissions est parfaitement envisageable. Necessity is the mother of all inventions [La nécessité est la mère de toutes les inventions], comme nous le rappelle Mme Esther Boserup en sa qualité de spécialiste en économie agricole. »
Broeikasgassen landbouw vs alle sectoren Het emissieprofiel van de landbouwsector verschilt fundamenteel van de andere sectoren: daar waar in de meeste sectoren CO2-uitstoot het grootste gevolg is van hun activiteiten, is methaan het belangrijkste broeikasgas bij landbouwactiviteiten, gevolgd door lachgas en pas dan koolstof dioxide. Methaan is toe te schrijven aan de verteringsprocessen van herkauwers (runderen, schapen en geiten) en mest opslag, lachgas is toe te schrijven aan de bodememissie uit de akkers en de tuinbouw, terwijl de koolstofdioxide veroorzaakt wordt door bijvoorbeeld het verwarmen van stallen en serres of voor de aandrijving van tractoren en andere landbouw machines. Verdere daling mogelijk Volgens het wetenschappelijk Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO) kunnen we deze emissies in de toekomst nog verder doen dalen door bijsturingen in het bedrijfsmanagement en nieuwe of breder uitgerolde technologieën. Joris Relaes, administrateur-generaal bij ILVO, licht toe: “Denk bijvoorbeeld aan pocketvergisters, slimme warmterecuperatiesystemen in serres, aangepaste voederstrategieën, juister bemesten van de bodem, grasland minder scheuren, … Wetenschappers werken niet alleen aan het tegengaan van de opwarming, maar ook aan adaptatie-oplossingen. Want àls het klimaat verandert, welke nieuwe aangepaste gewasrassen, welke nieuwe ziekteresistenties, welke landbouw machines moet je daar dan tegenover zetten? De jonge boeren maken dit zeker nog mee: stap voor stap naar een meer klimaatrobuust productiesysteem voor ons voedsel. En neen, dat is geen nulemissie in de landbouw: op biologische processen in een koe of een akker kan je nu eenmaal geen gaswasser zetten. Maar een verdere vermindering van de uitstoot is wel haalbaar. Necessity is the mother of all inventions, zei landbouwspecialiste Esther Boserup.”
44
TECHNOTAPE IS DÉ LEVERANCIER VOOR AL UW INGEWIKKELDE DEENSE KARREN EN PALLETS DIE MOETEN ADEMEN. Onze begate folie en wikkelnet wordt toegepast als oplossing voor producten of ladingen welke moeten blijven luchten, afkoelen, drogen en ontgassen. Denk hierbij aan bloemen, planten, graszoden, bomen, groente, fruit, uien, aardappelen en de bollenindustrie.
Onze kwaliteiten: • Folienet 150%, 200%, 250%, MAXX, Standaard, Standaard Lite • Perfo Lite Micro, Micro Super Lite • Wikkelnet Perfo Stretch Net, Star, Stretch
T +31 (0)78 651 2055 | F +31 (0)78 618 5026 | info@technotape.nl
T ECH NOTA PE .N L
160711 TT Advertentie VanDuinen goo.indd 1184x124mm.indd 1
12-07-16 12-07-16 12:51 14:50
insights insights Insights is een uitgave van Insights est publié par Goo Media T +32 (0)3 - 218 23 01 E redactie@goomedia.nl I www.goomedia.be Directie Direction Ernst Delfos
Coördinatie Coordination Peter Molenaar Milco Sprink
Productie production Renate Claassens Ellen van Vliet
Realisatie Réalisation Mandy van Aerde Cristel van Laar Nima Larkani Willeke van de Ree
Vormgeving Mise en forme Rachelle de Boer Marinka Peeters Tekstproductie Rédaction De formulering bvba
Groep Aveve T +32 (0)16 - 24 26 26 I www.aveve.be
© Goo Media 2016 Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht kunnen uitgever en auteurs geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de gevolgen van eventuele onjuistheden of onvolledigheden. Toute reproduction et/ou publication par impression, photocopie, microfilm ou tout autre procédé que ce soit de cette publication, est interdite sans l’autorisation écrite préalable de l’éditeur. Bien que la réalisation de la présente publication ait fait l’objet du plus grand soin, ni l’éditeur ni les auteurs ne pourront être tenus responsables des conséquences de la présence éventuelle d’inexactitudes ou d’imperfections.
Deze uitgave is CO2 neutraal geproduceerd Cette publication porte le label CO2 Neutral
Deze uitgave kwam tot stand dankzij de medewerking van: Cette édition est parue grâce à la collaboration de: Agrimex NV • BASF Belgium - Crop Protection • Betafence NV • BOONE BVBA • Compo Expert • Deforche Construct • Van Duinen TechnoTape B.V. • ICL Specialty Fertilizers • Inve Belgie NV • Lucta SA • Mannavita • Monsanto Europe NV • Novus Europe SA/NV • Nukamel BV • OCI Nitrogen • Orffa Belgium NV • Prayon • QNH Consulting BV • RKW Hyplast • Rosier SA • tnc#garden • Howitec Netting BV • Trouw Nutrition • Univar Zwijndrecht N.V. • Yara