Doing Business by Goo Media

Doing business with DFDS

Stiptheid, snelheid en flexibiliteit cruciaal voor transport overzee Punctuality, speed and flexibility crucial for overseas transport

Kwantitatieve onderbouwing maakt logistiek duurzamer

Nederland onderscheidt zich met synchromodaal transport

Quantitative analysis making logistics more sustainable

The Netherlands sets itself apart with synchromodal transport

Inleiding In de complexe logistieke omgevingen van de toekomst zijn nieuwe ketenstrategieën en samenwerkingsvormen nodig. Het belang wordt binnen de branche onderschreven, maar het gaat nog niet vanzelf. Om samen werking te stimuleren, zijn goede voorbeelden nodig. Ook de interesse in duurzaam keten management groeit en krijgt steeds meer handen en voeten. Concrete cijfers en modellen spelen hierin een belangrijke rol. Deze en andere ontwikkelingen zijn aanleiding voor het redactieteam van Doing business with om de transport- en logistieks ector uitgebreid te belichten. Het resultaat leest u nu. Een informatieve uitgave, die inzicht geeft in een snel veranderende wereld.

Foreword In the complex logistical environment of the future, new chain strategies and cooperation models will be necessary. The importance of this is acknowledged within the sector, but the changes won’t happen by themselves. To stimulate chain collaboration, good examples are needed. Interest in sustainable chain management is growing and becoming more substantial. Hard figures and models play an important role in this.

Hooymeijer Port Terminals

Wageningen Universiteit

These and other current developments promp ted the editorial team of Doing business with to take a closer look at the transport and logistics sector. This is what they’ve learned. An informative publication that provides an insight into a rapidly changing world.

Profile Tyrecenter Kersten

KennisDC Logistiek

Inhoud

DFDS Stiptheid, snelheid en flexibiliteit Punctuality, speed and flexibility

Synchromodaal transport

Contents

Nyenrode Business Universiteit Ketensamenwerking vraagt radicale omslag Chain collaboration calls for radical change

Wageningen Universiteit Kwantitatieve onderbouwing maakt logistiek duurzamer Quantitative analysis making logistics more sustainable

Synchromodaal transport Nederland onderscheidt zich met synchromodaal transport The Netherlands sets itself apart with synchromodal transport

Mikael Mortensen

DFDS dagelijks van en naar Engeland

Stiptheid, snelheid en flexibiliteit cruciaal voor transport overzee Door schommelende vervoerdersvolumes zijn efficiënter werken en kostenbesparingen belangrijker dan ooit binnen logistiek en distributie. Binnen deze complexe markt streven logistieke dienstverleners naar optimale bezettingsgraad, snelheid, flexibiliteit en stiptheid. ‘Voor ons een absolute must om ladingen van en naar het Verenigd Koninkrijk te vervoeren. Want de Noordzee is een propvol stukje zee en de concurrentie is groot,’ zegt directeur Mikael Mortensen van DFDS (scheepvaart) in Vlaardingen.

Mikael Mortensen. ‘Met onze schepen kunnen we regelmatig van route veranderen of een andere route versterken. We kunnen de capaciteit aanpassen aan de vraag en tegelijkertijd met zo min mogelijk overcapaciteit werken. Als we kijken naar het totale aanbod, dan zien we dat het netwerk op de Noordzee en het Kanaal sterke, alternatieve routes aan onze klanten biedt. Deze

Photo: R. Noordhoek

DFDS is de grootste scheepvaart en logistieke dienstverlener in Noord-Europa met een jaarlijkse omzet van € 1,7 miljard. DFDS biedt scheepvaart, terminal services, transport en logistieke oplossingen aan meer dan 8.000 vrachtklanten. Daarnaast kiezen jaarlijks zes miljoen passagiers voor een veilige overtocht met één van de ferryschepen. DFDS is opgericht in 1866 en heeft meer dan 6.400 medewerkers verspreid over 20 landen. De bedrijfsnaam staat voor Det Forenede Dampskibs-Selskab, ofwel ‘De Verenigde Stoomvaart Maatschappij’. Om het 150-jarig bestaan van de DFDS Group te vieren, heeft DFDS vorig jaar het logo, waar het bedrijf in 1866 mee startte, gemoderniseerd. ‘Het is onderdeel van onze rebranding, waarbij alle schepen opnieuw worden geschilderd. Ze krijgen een moderne donkerblauwe romp, een witte opbouw en een blauwe schoorsteen met in wit het vernieuwde logo. Ook al zijn het logo en de kleur vernieuwd, onze uitstraling blijft herkenbaar.’ Flexibele vloot Het bedrijf transporteert trailers, trucks en speciale vracht, waar onder staal- en houtproducten. ‘Onze vloot is flexibel,’ zegt directeur

Doing business with

DFDS, daily from and to England:

Punctuality, speed and flexibility crucial for overseas transport Due to fluctuating carrier volumes, operational efficiency and cost savings are more important than ever in the logistics and distribution sectors. In this complex market, logistics providers strive to maximise their capacity, speed, flexibility and punctuality. ‘For us this is an absolute must when transporting shipments to and from the United Kingdom. Because the North Sea is an overcrowded patch of water and competition is fierce’, says Director Mikael Mortensen from DFDS (shipping) in Vlaardingen.

Flexible fleet The company transports trailers, trucks and special freight, including steel and wood products. ‘Our fleet is flexible’, says Director Mikael Mortensen. ‘With our ships we can often change routes, or supplement another route. We can adapt capacity according to demand and at the same time keep overcapacity to a minimum as much as possible. If we look at the total supply, we can see that our North Sea and Channel network can offer customers excellent, alternative routes. These routes correspond to their needs and preferences and our customers appreciate this. Currently we are mostly active in the North Sea and the Baltic Sea. We want to continue growing and extend our operations into both existing and new markets.’ Ro-Ro DFDS Rotterdam, as the location in Vlaardingen is called, makes four or five North Sea crossings daily between Rotterdam and Felixstowe and Immingham in England. ‘The North Sea is a very interesting place to operate, because we serve a crucial hinterland, and Germany especially is very important for us in this respect.’ With a total of six roll-on/roll-off (Ro-Ro) freight ships, DFDS transports trailers, trucks, and special freight, including steel and

Photo: Hans Delac

DFDS is the largest shipping and logistics provider in Northern Europe with an annual turnover of €1.7 billion. DFDS offers shipping, terminal services, transport and logistics solutions to more than 8,000 freight cus tomers. Additionally, six million passengers a year choose a secure crossing with one of their ferries. DFDS was founded in 1866 and has more than 6,400 employees throughout 20 countries. The company name stands for Det Forenede Dampskibs-Selskab, or ‘The United Steamship Company’. To celebrate DFDS Group’s 150th anniversary, DFDS modernised the company logo last year, which it has had since its inception in 1866. ‘It is a part of our rebranding, for which all our ships will be repainted. They will get a modern dark blue hull, a white body and a blue funnel with the new logo in white. Even though the logo and colours have been updated, our image is still recognisable.

Doing business with

De wereld binnen uw bereik met onze internationale bezorgoplossingen. Zaken doen over de grens? Wij maken het makkelijk voor u. Of het nu gaat om uw dagelijkse post, pakketten of direct mail, dankzij ons wereldwijde netwerk en onze sterke lokale aanwezigheid kunt u uw relaties altijd bereiken. Waar ook ter wereld. Kijk voor meer informatie over onze internationale bezorgoplossingen op postnl.com.

we hebben iets voor je

wood products. The ships can accommo date between 120 and 230 trailers. Loading and unloading is completed in a very short space of time, because trailers can be driven on or off the ship directly. ‘Especially for heavy loads and large

Ro-Ro DFDS Rotterdam, zoals de locatie in Vlaardingen zichzelf presenteert, steekt dagelijks vier tot vijf keer de Noordzee over tussen Rotterdam en Felixstowe en Immingham in Engeland. ‘De Noordzee is een zeer interessant werkgebied, want we bedienen een ijzersterk achterland, vooral Duitsland speelt hierin een grote rol.’ Met in totaal zes roll-on/roll-off (Ro-Ro) vracht schepen transporteert DFDS trailers, trucks en speciale vracht, waaronder staal- en houtproducten. De schepen hebben plek voor tussen 120 tot 230 trailers. Laden en lossen verloopt razendsnel, omdat trailers direct aan boord of van boord worden gereden. ‘Vooral voor zware gewichten en grote afmetingen is dit een perfecte manier van vervoer. Chauffeurs leveren hun trailers hier af en wij doen de rest. Dankzij cross docking kunnen wij ladingen efficiënt en veilig laden, lossen en overpakken. Wat bijvoorbeeld ’s avonds aan boord gaat, is de volgende ochtend op de plaats van bestemming en andersom. Ro-Ro is dan ook ideaal voor just-in-time deliveries van bijvoorbeeld voedingsmiddelen.’

dimensions, this is the ideal way to be transported. Drivers drop their trucks off here and we take care of the rest. Thanks to cross-docking, we can safely and efficiently load, unload and re-pack shipments. For instance, what goes on board in the evening arrives at the destination the next morning, and vice versa. Ro-Ro is therefore also ideal for just-in-time deliveries of, say, foodstuffs.’

Photo: Hans Delac

Photo: Flying Focus

routes sluiten aan bij hun behoeften en wensen en dit koesteren onze klanten. Momenteel zijn wij vooral actief op de Noordzee en de Baltische Zee. We willen verder groeien en ons werkgebied op be staande en nieuwe markten uitbreiden.’

Punctuality The sailings follow strict regular departure and arrival times. ‘Reliability is an absolute must, since on both sides of the North Sea, trucks are waiting to take the trailers to their final destination.’ In the future, Mortensen wants to reduce waiting times even further. ‘In order to optimise our customers’ processes, we strive to unload shipments as quickly as possible, and to

Stiptheid De afvaarten gaan steevast volgens vaste vertrek- en aankomsttijden. ‘Betrouwbaar heid is een absolute must, omdat aan

Doing business with

Safety first

KERSTEN BANDENSERVICE Profile Tyrecenter is een onafhankelijke (truck)banden- en wielen specialist voor de zakelijk transport & logistieke markt. En voor de particulier.

Profile Tyrecenter Kersten | Ludolf de Jonghstraat 25, 3043 JB Rotterdam | T. 010 - 462 25 35 | profiletyrecenter.nl

guarantee a service where the shipment can be unloaded within the first hour. It goes without saying that we make sure the customer is constantly updated. In this way the customer knows exactly when the trailer will be unloaded, so he can plan accordingly.’

Photo: Arjo van der Graaf

beide kanten van de Noordzee trucks klaar staan om de trailers af te leveren op hun bestemming.’ In de toekomst wil Mortensen de wachttijd steeds verder verlagen. ‘Om het proces van onze klanten te optimaliseren, streven we ernaar om de lading zo snel mogelijk te lossen en om een service te garanderen waarbij de lading binnen het eerste uur kan worden gelost. Vanzelf sprekend zorgen we er continu voor dat de klant perfect op de hoogte is. Zo weet de klant precies wanneer zijn trailer wordt gelost en kan hij zijn planning daarop afstemmen.’

Photo: Arjo van der Graaf

Calais Het volume op de routes van Rotterdam naar Engeland is de afgelopen tijd flink toegenomen. ‘Door de vluchtelingenpro blematiek in Calais en alle verstoringen die dat met zich meebracht, zijn diverse klanten naar het noorden uitgeweken. Klanten lopen het liefst geen risico en kiezen voor zekerheid. Onze zes vrachtschepen worden dan ook volledig benut.’ Maar door de

sterke Engelse pond is de export naar het Europese continent wat teruglopen. Mortensen: ‘Engeland is nu vooral een importland en wij transporteren wat meer richting het Verenigd Koninkrijk dan andersom. We doen er natuurlijk alles aan om ‘leeg’ transport te voorkomen, want daar heeft de gehele sector last van.’ Trailer service-werkplaats Om haar huidige klanten te binden en nieuwe klanten te boeien, spelen de waardevolle services van de DFDS Terminal een grote rol. ‘Wij kunnen niet alleen de overslag van vracht verzorgen, klanten kunnen ook gebruik maken van onze trailer servicewerkplaats. Ons technisch en gespecialiseerd serviceteam verzorgt een breed pakket van diensten voor de trailers. Variërend van reparatie, onderhoud en APK-keuringen tot wasbeurten en uitgebreide banden controles. Zo bieden wij toegevoegde waarde, houden we alles in topconditie en kunnen onze klanten continu blijven doorrijden,’ aldus Mortensen.

Calais Recently, volumes on the routes from Rotterdam to England have increased sharply. ‘Due to the refugee crisis in Calais, and all the associated disruption, many customers have headed further north. Customers tend to avoid risk and prefer security. Our six freight ships have all been put into action.’ However, due to the strength of the Sterling, exports towards the continent have shrunk. Mortensen: ‘England is now mostly an importing country and we transport more into the United Kingdom than the other way around. Of course, we do our utmost to avoid ‘empty’ transport, but the whole sector is affected by this.’ Trailer service workshop In order to retain current customers and attract new ones, the valuable services offered by DFDS Terminal play an essential role. ‘Not only do we handle the shipment of freight, but customers can also make use of our trailer service workshop. Our specialised technical service team offer a wide range of services for trailers. Ranging from repairs, maintenance and MOT testing, to washing services and detailed tyre checks. This way we can add value, keep everything in perfect condition, and make sure our customers can keep driving’, explains Mortensen.

Doing business with

Nyenrode Business Universiteit

Ketensamenwerking vraagt radicale omslag in denken In de huidige en toekomstige dynamische, onvoorspelbare en complexe logistieke omgevingen zijn nieuwe ketenstrategieën, werkwijzen en samenwerkingsvormen nodig. ‘Dit vraagt om een radicaal andere manier van denken,’ stelt prof. dr. Jack van der Veen, verbonden aan de EVO leerstoel Supply Chain Management aan Nyenrode Business Universiteit.

Het belang van ketensamenwerking wordt binnen de branche onderschreven. Van der Veen: ‘De wil is er wel, maar het gaat nog niet vanzelf. In het bekende triple A-schema, Awareness, Acceptance en Action, zitten we nu in de derde fase. Maar logistieke samenwerking is nog geen proven concept en veel organisaties voelen de voordelen van innovatie nog niet. Ze vinden de risico’s te groot en wachten liever nog even af.’

Dat begint met het instellen van multifunc tionele teams. Als derde zijn een verandering van mindset en gedrag onmisbaar voor goede ketensamenwerking. Maar daar is nu nog weinig aandacht voor, want de sector zit vol met techneuten en economen. Hiervoor zijn verandermanagement en nieuwe typen leiderschap nodig.’

EVO Supply Chain Award Om ketensamenwerking te stimuleren, zijn dan ook goede voorbeelden nodig. ‘Middels de ‘EVO Supply Chain Award’ willen we succesvolle business cases in het zonnetje zetten. In juni wordt deze prijs voor de eerste keer toegekend.’ Dit onderstreept het behoudende karakter van de logistieke sector, vindt Van der Veen. ‘Logistieke mensen zijn vooral operationeel bezig en van nature minder creatief en innovatief. Goed, er wórdt wel geïnnoveerd, maar met name in technische oplossingen. Maar ketensamenwerking vraagt om fundamen tele veranderingen en een radicale omslag in denken. Namelijk over klantwaarde, strategisch denken, toegevoegde waarde en onderscheidend vermogen.’

Jack van der Veen

Jongere generatie Van der Veen geeft toe dat het opzetten van een samenwerkingscultuur lastig is. ‘We zijn nu tien jaar bezig en van aanvankelijk roepen in de woestijn is het nu steeds beter geaccepteerd. Vooral de crisis heeft geholpen in het bewustzijn. Met name heb ik mijn hoop gevestigd op de jongere generatie, die nu wordt opgeleid in supply chain management. Dat gedachtegoed krijgen ze met de paplepel in gegoten. Het gaat hun niet meer alleen om geld verdienen, maar om het belang van de hele keten. Waar jonge mensen bezig zijn, ontstaan grote veranderingen.’

Drie hoofdthema’s Ook al is samenwerken een ‘hot’ thema, ‘Het woord staat in de titel van elk congres’, dit concreet vormgeven blijkt lastig. Van der Veen hanteert drie hoofdthema’s. ‘Ten eerste is strategisch denken nodig, vanuit toegevoegde waarde en op lange termijn. Dat begint in de top van de organisatie. Daarnaast gaat het om de infrastructuur, en dan doel ik op de structuur binnen en tussen organisaties. Hoe zijn de processen ingericht en zijn ze op elkaar afgestemd?

Doing business with

Nyenrode Business University

Chain collaboration calls for radical change in way of thinking In the current and future dynamic, unpredictable and complex logistical environments new chain strategies, working methods and cooperation mechanisms are needed. ‘This calls for a radical change in our way of thinking’, says Prof Dr Jack van der Veen, affiliated with the EVO chair Supply Chain Management at Nyenrode Business University.

will be awarded for the first time.’ This underlines the conservative character of the logistics sector, Van der Veen says. ‘People in logistics are mostly concerned with operations and their nature isn’t very creative or innovative. There are innovations of course, but these are mostly technological solutions. But chain colla boration requires fundamental changes and a radical change in our way of thinking, about customer value, strategy, added value and distinctiveness.’

The importance of chain collaboration is endorsed by the sector itself. Van der Veen: ‘The will is there, but it isn’t happening naturally. In the well-known triple A diagram – Awareness, Acceptance and Action – we are currently in the third phase. But logistical collaboration is not yet a proven concept and up till now many organisations are not convinced of the advantages of innovation. They believe the risks are too great and prefer to wait and see what happens.’

Three major themes Even though collaboration is a hot topic – the word is featured in the title of every conference – shaping this proves to be difficult. Van der Veen focuses on three major themes. ‘Firstly, strategic thinking is needed, to create added value and to stay relevant in the long run. That begins at the top of the organisation. It is also about infrastructure, specifically the structure within and between organisations. How are processes devised and are they coordinated? That starts with setting up multifunctional teams. Thirdly, a change in mindset and behaviour is essential for good chain collaboration. But at the moment little attention is paid to this, as the sector mostly consists of technicians and economists. Change management and new types of leadership will be necessary.’ Younger generation Van der Veen admits that setting up a collaborative culture is difficult. ‘We have been doing this for ten years and we are gradually moving from getting no results to being accepted. Especially the crisis has helped to create awareness. I am mainly pinning my hopes on the younger generation, now being trained in supply chain management. They are being born into these ideas. For them it is no longer just about making money, but about the interests of the entire chain. Wherever young people are involved, great changes happen.’

EVO Supply Chain Award To stimulate chain collaboration, good examples are needed. ‘We want to high light successful business cases with the ‘EVO Supply Chain Award. In June this prize

Doing business with

Hooymeijer Port Terminals: specialist in afwijkende ladingen Van afwijkende, minder courante ladingen, stukgoed en constructiematerialen tot en met containers. Met de havenkranen van Hooymeijer Port Terminals kunnen klanten vele kanten op.

Hooymeijer Port Terminals: specialist in deviating cargo From deviating, less common cargo, general cargo and construction materials to containers. With Hooymeijer Port Terminals’ port cranes, clients can go in all directions. Hooymeijer Port Terminals directly neigh bours DFDS Seaways. ‘As our cranes can lift up to 80 tonnes, we perform many transshipments for clients of DFDS’, Sales Manager Oscar Hooymeijer tells us. ‘England is an import market and especially the exceptional cargo is growing. Large instal lations are built in separated parts and assembled on site. That means we often deal with large dimensions and loads. For example, in 2014 we brought parts for a cooling tower to England. They arrived on inland vessels from Croatia to Vlaardingen. We transhipped them onto low loaders and then our client arranged the transportation to England with DFDS Seaways. This type of large projects is one of our specialities.’

Oscar Hooymeijer

Hooymeijer Port Terminals is directe buurman van DFDS Seaways. ‘Doordat onze kranen gewicht tot 80 ton aan kunnen, doen wij veel overladingen voor klanten van DFDS,’ legt salesmanager Oscar Hooymeijer uit. ‘Engeland is een importmarkt en vooral het exceptioneel vervoer groeit. Grote installaties worden van tevoren in delen gebouwd en op de locatie zelf in elkaar gezet en geassembleerd. Dat zorgt vaak voor grote afmetingen en dus dito ladingen. In 2014 brachten we bijvoorbeeld onderdelen voor een koeltoren naar Engeland. Deze kwamen via binnenvaartschepen uit Kroatië naar Vlaardingen. Wij hebben ze overgeladen op diepladers en vervolgens heeft onze klant met DFDS Seaways het transport naar Engeland verzorgd. Dit soort grote projecten is één van onze specialismes.’ Overladen op diepladers Andersom gelden in Engeland andere aslasten en mogen de ladingen hoger zijn. ‘Om ze voor de Europese wegen geschikt te maken, moet de lading worden overgeladen op diepladers. Ook daarvoor zijn onze kranen perfect geschikt en we onderscheiden ons hiermee van anderen. Zij hebben vaak geen eigen kranen op hun terrein en moeten deze inhuren. Boven de 40 ton is dat erg kostbaar. Omdat we op dezelfde kade staan, maken DFDS en haar klanten daarom dankbaar gebruik van onze kranen.’

Transhipment to low loaders In England maximum axle loads differ and cargo can be higher. ‘To make them suitable for European roads, the cargo must be transhipped to low loaders. Our cranes are also perfect for doing this and it distinguishes us from others. They often don’t have their own cranes on their site and have to rent them. When exceeding 40 tonnes this is very costly. As we are on the same dock, DFDS and its clients make grateful use of our cranes.’

Meer informatie: www.hooymeijer.nl

More information: www.hooymeijer.nl

Doing business with

Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice:

‘Alle trailers op rolletjes laten rijden’ Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice zorgt ervoor dat klanten van DFDS Seaways letterlijk kunnen blijven rijden. ‘Wij exploiteren de bandenservicegarage op het terrein van DFDS Seaways en daardoor kunnen de trailers direct bij ons binnenrijden. We checken onder meer de profieldiepte en bandenspanning, controleren de wisselwielen en zorgen voor een perfecte uitlijning. Zo bedienen wij 99% van de klanten van DFDS,’ aldus directeur Joop Kersten.

Om optimaal te opereren, heeft Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice continu drie monteurs op de terminal rondlopen. ‘Om 7 uur controleren zij eerst de uitgaan de trailers. Wanneer om 8 uur ’s morgens de eerste DFDS-ferry aanlegt, gaan zij direct aan de slag met de binnenkomende trailers. In onze werkplaats kunnen wij, dankzij drie deuren, aan drie trailers tegelijk werken: flexibel en snel. Slechts anderhalf uur later, rond 9.30 uur, komen de eerste transporteurs om hun lading op te halen en zij kunnen dan de trailers meteen aan pikken. Ook hiervoor geldt: stilstand is verlies.’

voor een specifiek merk, dat het beste tegemoet komt aan zijn wensen en eisen. Mede om dezelfde redenen werkt de grootste trailerverhuurder TIP graag met ons samen.’

Alles onder één dak Twee keer per jaar komen veel trailers bij DFDS voor regulier onderhoud, Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice neemt het bandengedeelte voor zijn rekening. ‘Alles onder één dak en de klant kan erop wachten.’ Het onderhouden van het ‘bandenpark’ is een vak apart. Kersten: ‘Wij weten alles van banden en slijtage. Ook kennen wij de eigenschappen van elk individueel merk. Wij zijn zeer service gericht en passen ons altijd aan de wensen van de klant aan. Daarom is onze business ook zo’n succesverhaal.’

Transparant Voor het onderhoud aan de trailers hanteert Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice een ‘Tyre Management Contract’. ‘Dit gebeurt op basis van de wensen, eisen en gebruiksomstandigheden van de klant, die kan op elk gewenst moment inloggen en online zien wat wij doen. Niet alleen is hij zo constant op de hoogte, maar hij kan er bovendien zijn bedrijfsoperatie op afstemmen.’ Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice geeft zeven dagen per week, 24 uur per dag, service door heel Europa. ‘Dat gebeurt onder regie van onze eigen centrale, waardoor klanten met een probleem slechts één nummer hoeven te bellen. Ze worden nooit van het kastje naar de muur gestuurd, maar altijd direct en adequaat geholpen.’

Onafhankelijk advies Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice is onafhankelijk en klanten kunnen er terecht voor elk denkbaar merk. ‘We hebben alles op voorraad en geven graag advies. Een grote klant heeft bijvoorbeeld 200 nieuwe trailers aangeschaft, waar voor wij het onderhoud mogen verzorgen. Na overleg met ons heeft de klant gekozen

Meer informatie: www.kerstenbandenservice.nl

Doing business with

Wageningen Universiteit

Kwantitatieve onderbouwing maakt logistiek duurzamer De circulaire economie, 3D printing, bereikbaarheid en duurzaamheid vragen om nieuwe organisatievormen van supply chains. Hoe zien de logistieke ketens van de toekomst eruit en welke rol kan Nederland daarin spelen? Welke kennis is nodig om de logistieke sector in Nederland voorop te laten lopen? ‘Als we de logistieke keten duurzamer willen maken, hebben we concrete cijfers en modellen nodig. Dat is de onmisbare start voor concrete stappen,’ aldus prof. dr. Jacqueline Bloemhof, hoogleraar Operations Research & Logistics bij Wageningen Universiteit.

Dankzij onderzoeksresultaten, eigenschappen van producten, gegevens van bedrijven en van het CBS kunnen Bloemhof en haar collega’s concreet berekenen wat de effecten zijn van duurzame stappen. ‘Met modellen kunnen wij de échte duurzame effecten voorspellen. Dat is de link met de praktijk. Deze benadering neemt snel toe, want kwantitatieve factoren komen bijvoorbeeld al steeds nadrukkelijker in EU-stukken naar voren.’

Duurzaam ketenmanagement was tot voor kort vooral gebaseerd op gevoel en het ruwweg inschatten van effecten. ‘Maar dat blijven aannames, hoe goed bedoeld ook,’ stelt Bloemhof. ‘Het scheiden van plastic is een goed voorbeeld. Moeten we het eerst inzamelen en daarna scheiden? Of moeten we het meteen apart inzamelen? En wat levert het op en wat kost het? Wat betekent het voor de gemeente? Wat is de eindkwaliteit? Als je daarover iets steekhoudends wil zeggen, dan heb je cijfers nodig. Modellen zijn onmisbaar om geldend beleid te maken.’

Jaarboeken Duurzaam ketenmanagement is één van de hoofdthema’s van de Topsector Logistiek. ‘Het thema wordt zeer serieus genomen in logistiek, overheid en wetenschap. Vanuit de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) is bijvoorbeeld financiering beschikbaar en wij werken volop samen met het bedrijfsleven.’ Bloemhof signaleert een verandering in het verza melen van gegevens: ‘De interesse in duurzaam ketenmanagement groeit en krijgt steeds meer handen en voeten. Bijvoorbeeld door de eigen bedrijfsinformatie uit te breiden. Bevatte deze tot voor kort slechts de kosten van maatregelen, nu worden ook factoren als recycling ingevoerd in de systemen van de bedrijven zelf. In de jaarboeken van bedrijven staat de milieu-index, met cijfers over emissie, ecologische footprint en energieverbruik, dan steeds

Bereikbaarheid Logistiek gaat bijvoorbeeld ook over de bereikbaarheid van de binnenstad, vervolgt Bloemhof. ‘In Utrecht stond het beleveren van een grote supermarktketen ter discussie. Vanuit centrale distributiecentra, dus met grote vrachtwagens, of met kleine voer tuigen de stad in gaan? Daarvoor hebben wij de gegevens van een pilot bekeken en zijn we gaan rekenen: hoe robuust zijn de oplossingen, wat gebeurt er met de uitkomsten als gegevens veranderen en wat gebeurt er als de gemeente extra belasting gaat heffen? Zo hebben wij de kosten en duurzame effecten helder in kaart gebracht en konden gefundeerde beslissingen worden genomen.’

Doing business with

Wageningen University

Quantitative analysis making logistics more sustainable

The circular economy, 3D printing, accessibility and sustainability require supply chains to be organised differently. What will the logistics chains of the future look like and which role can the Netherlands play in this field? What knowledge will be needed to keep the logistics sector in the Netherlands ahead of the game? ‘If we want to make the logistics chain more sustainable, we will need concrete numbers and models. That is the crucial start for concrete action,’ says Prof Dr Jacqueline Bloemhof, Professor of Operations Research & Logistics at Wageningen University.

Wageningen University

quality of the final product? If you want to make a valid statement about this, you will need numbers. Models are indispensable to reach legitimate policies.’

Until recently, sustainable supply chain management was mostly based on a gut feeling and the rough estimation of effects.

Accessibility Logistics also includes the accessibility of the city centre, Bloemhof continues. ‘In Utrecht the supply of a major supermarket chain was a matter of discussion. Should they enter the city centre from central distribution centres, so with large trucks, or with smaller vehicles? That is why we examined the data of a pilot study and we started doing the math: how robust are the solutions, what happens to the outcome when data changes and what happens if the municipality imposes additional taxes? In doing so, we provided a clear overview of the costs and sustainable effects and were able to make informed decisions.’ Thanks to research results, characteristics of products, data of companies and Statistics Netherlands, Bloemhof and her colleagues are able to calculate the effects of sustainable actions. ‘By using models we can predict the actual sustainable effects. That is the link with the real world. We see this approach more and more, as quantitative factors are becoming an increasingly important aspect in EU documents for example.’ Yearbooks Sustainable chain management is one of the major themes of the Top Sector Logistics. ‘The theme is taken very seriously by the logistics sector, the government and science. For example, from within the NWO (Netherlands Organisation for Scientific Research) funding is available and we are working together with businesses.’ Bloemhof identifies a change in data collection: ‘There is a growing interest in sustainable supply chain management, which is really starting to take off. By companies extending their own business data, for example. Until recently it would solely consist of the costs of measures, now factors such as recycling are also

Jacqueline Bloemhof

‘But those are still just assumptions, no matter how good the intention,’ says Bloemhof. ‘The separation of plastic is a good example. Should we collect it all first and then separate it later? Or should we separate it immediately? And what are the profits and what does it cost? What does it mean for the municipality? What is the

Doing business with

ARCADIS IMPROVING QUALITY OF LIFE Ports and waterways play a vital role in the global economy. They connect sea and inland waterway routes with the hinterland, through a system of inland waterways, motorways, railways and pipelines. We cover the complete project lifecycle from strategic- and navigation studies to the design, development and maintenance of bulk and cruise terminals, locks, quays, jetties, ports and waterways. Our specialists know how waves break and current flows, make ports and terminal layouts, design shipping channels and waterways and design hydraulic structures with concrete and

steel. Critical aspects such as reliability, improving efficiency, and safety are ingrained in our approach. Always taking sustainable environmental solutions into account. Our extensive international presence ensures we combine global best practices with local know how. With a long track record in the field of ports and waterways, we deliver an integrated innovative approach to some of the world’s most complex infrastructure projects. More information? www.arcadis.com +31 (0) 88 426 1261

HARBOUR TOWAGE PORT OF ROTTERDAM, THE NETHERLANDS

16-79 DFDS 184x124.indd 1 Arcadisadv goo.indd 1

MEETING YOUR EVERY PORT CHALLENGE

Smit goo.indd 1

28-01-16 01-02-16 15:53 08:03

From port services through port construction we offer innovative and competitive solutions. We are a global leading expert in: Harbour towage and terminal services Design, construction and maintenance of ports and waterways Land reclamation and coastal protection Heavy marine transport, lifting and subsea services Salvage projects and services Let’s talk. Tell us about your challenges

www.smit.com www.boskalis.com

04-01-16 10:59

vaker niet meer achterin, maar prominent vóórin. Hiervoor wordt overigens volop software ontwikkeld en vernieuwd.’

measured in the company systems. In the yearbooks of companies the environmental index, with numbers on emissions, ecologi cal footprint and energy consumption, is often no longer at the end, but prominently featured in the front. To this end a lot of software is currently being developed and modernised.’

3D-printing Bloemhof noemt enkele andere factoren die de komende jaren een grote impact hebben op de logistieke sector. ‘Zo is er de omslag van globale naar lokale goederenstromen, zoals streekproducten. De consument wil producten van dichtbij én unieke producten, met een verhaal erbij. Dit zorgt voor een gevarieerde logistiek. Met behulp van onze onderzoeksgegevens kunnen wij aangeven of dat verstandig en duurzaam is. Daarnaast neemt door de

3D printing Bloemhof names several other factors which will heavily impact the logistics sector in the coming years. ‘There’s the switch from global to local freight transfer, such as local produce. The consumer wants products from nearby, unique products with a story.

stijgende internetverkopen het aantal kleine leveringen en retouren toe. Ook dit vraagt om berekeningen. Of neem 3D-printing, dat ervoor zorgt dat transport niet eens meer nodig is. Want waarom een product laten komen, terwijl je het ook zelf kunt uitprinten?’

This means logistics are very varied. By means of our research data we can indicate whether that is sensible and sustainable. Also, due to the increasing online sales, the number of small deliveries and returns is growing. This requires calculations. Or for example 3D printing, which ensures that transport is no longer necessary. Because why order a product you can also print yourself?’

Control Towers Ook intensievere samenwerking tussen lo gistieke spelers is cruciaal om de logistieke sector duurzamer te maken. ‘Bijvoorbeeld in de vorm van het delen van vracht en het bundelen van stromen, met behulp van een centrale ketenregie. Zogenaamde Regie Control Towers kunnen meerdere logistieke netwerken coördineren en efficiënter, en dus duurzamer, laten functioneren. De branche kan hiermee grote stappen maken. Mijn stelling is dan ook: Als de duurzaamheid toeneemt, is dat ook goed voor de economie.’

Control Towers Closer cooperation between logistic players is crucial to make the logistics sector more sustainable. ‘For example by sharing cargo and pooling logistic flows, by means of centralising chain management. So-called Control Towers can coordinate multiple logistical networks and make them function more efficiently and therefore more sustain ably. The sector still has big steps to take in this area. My belief is that if sustainability increases, so will the economy.’

Doing business with

KennisDC Logistiek: regionaal toegang tot landelijke kennis Een strategisch, logistiek samenwerkingsverband om kennis en netwerken te onderhouden, te ontwikkelen en te bundelen. Dat is de kern van de Kennis Distributie Centra Logistiek, ruim drie jaar geleden gestart door zes logistieke HBO-opleidingen, samen met brancheorganisaties EVO en TLN. Gezamenlijk vormen zij een Centre of Expertise onder de naam KennisDC Logistiek. Elk KennisDC biedt ondernemers regionaal toegang tot landelijke logistieke kennis. Bovendien verhoogt het de kwaliteit van het onderwijs.

aan de HvA, vult aan: ‘Studenten studeren het liefst bij hen in de buurt, dus ook daarom is de regionale spreiding van de KennisDC’s van groot belang. Op deze manier worden de juiste mensen voorbereid op de beroepspraktijk van diverse logistieke werkvelden.’

Het idee hiervoor ontstond vanuit het Kennisakkoord Logistiek. Er zijn zes regio nale KennisDC’s Logistiek: Amsterdam, Zeeland-Brabant, Zuid-Holland, Limburg, Gelderland, Noordoost Nederland en een Landelijk. Diverse grote thema’s zijn over de KennisDC’s verdeeld. Harry van den Hoff, landelijk coördinator Centre of Expertise bij Hogeschool van Amsterdam (HvA): ‘Kennis DC Amsterdam bijvoorbeeld richt zich met name op Mainport logistiek en City logistiek en KennisDC Noordoost Nederland, vanuit Hogeschool Windesheim in Zwolle, concentreert zich op Supply Chain Finance. Zo zitten we niet in elkaars vaarwater en kunnen elkaar aanvullen wanneer nodig. Dit zorgt voor een slimmer gebruik van elkaars expertise, ook al zit die dan aan de andere kant van het land.’

E-commerce Grote projecten worden veelal in één regio ontwikkeld en daarna, naar wens, in andere regio’s uitgerold. Van den Hoff: ‘Amsterdam richt zich onder andere op Mainport en City, in Rotterdam gaat het vooral om de zeehaven en in Gelderland staat de zorg logistiek centraal.’ Van Damme stipt de snelle ontwikkeling van e-commerce aan. ‘Die zorgt voor grote veranderingen in de supply chain. Om nieuwe oplossingen te bedenken, zijn bijvoorbeeld Fontys Hoge school Techniek en Logistiek en KennisDC Logistiek Limburg gestart met de opleiding E-Preneurship.’

MKB ‘De logistieke kennisDC’s vormen een na tionaal netwerk van KennisDC’s met een slimme onderlinge samenhang en samen werking. Hiermee loopt de logistieke sector voorop’, stelt Van den Hoff. ‘De regionale KennisDC’s zorgen ervoor dat bedrijven en instellingen direct geholpen worden met toegepaste kennis. Met name het MKB is hierbij gebaat. Het betekent bovendien meer interactie binnen de sector en tussen de logistieke kennisinstellingen onderling. Het is veel pionieren, en dus spannend, maar de samenwerking verloopt steeds beter.’ Van Damme, lector Logistiek

Doing business with

Groeiende instroom Het initiatief zorgt inmiddels voor een groeiende instroom en interesse van nieuwe studenten. Van Damme: ‘Het heeft een regionaal, landelijk en internationaal effect. Tijdens onze Amsterdam Student Challenge bezochten tientallen studenten diverse logistieke hotspots in Europa en aan de ‘Global Student Challenge’, een online-game op het gebied van Supply Chain Finance van Windesheim, doen studenten wereld wijd mee.’

KennisDC Logistiek: regional access to nationwide knowledge A strategic, logistic partnership to maintain, develop and pool knowledge and networks - that is the core mission of the Knowledge Distribution Centres for Logistics (Kennis Distributie Centra Logistiek), set up over three years ago by six logistics higher education institutions, together with sector organisations EVO and TLN. Together they form a Centre of Expertise under the name KennisDC Logistiek. Each KennisDC offers entrepreneurs regional access to nationwide logistics knowledge. Additionally, they improve the quality of education.

Logistics at the Amsterdam University of Applied Sciences, adds: ‘Students prefer studying on their own turf, which is why the regional distribution of KennisDCs is so important. It means that he right people are prepared for professional practice in diverse logistical fields.’

The idea came from the Logistics Knowledge Agreement (Kennis akkoord Logistiek). There are six regional KennisDC Logistiek centres: Amsterdam, Zeeland-Brabant, South-Holland, Limburg, Gelderland, North East Netherlands and a national centre. Various important topics are divided between the different KennisDCs. Harry van den Hoff, National Coordinator Centre of Expertise at the Amsterdam University of Applied Sciences: ‘Kennis DC Amsterdam for example focuses on Mainport logistics and City Logistics, whereas KennisDC North East Netherlands, from Windesheim University of Applied Sciences in Zwolle, specialises in Supply Chain Finance. That way we don’t encroach on each other’s territory, but we can supplement each other when necessary. This ensures a smarter use of each other’s expertise, even though they’re at opposite ends of the country.’

E-commerce Large projects are usually developed in one region and then, as necessary, rolled out to other regions. Van den Hoff: ‘Amsterdam focuses mostly on Mainport and City, while Rotterdam mainly focuses on the sea ports and in Gelderland, care logistics is the most important element.’ Van Damme touches on the rapid development of e-commerce. ‘This has provoked huge changes in the supply chain. In order to come up with new solutions, Fontys University of Technology and Logistics and KennisDC Logistiek Limburg have started the training course E-Preneurship, for example.’

SMEs ‘The logistics kennisDCs form a national network of KennisDCs with a clever mutual cohesion and cooperation. This enables the logistics sector to be at the forefront’, suggests Van den Hoff. ‘The regional KennisDCs ensure that companies and institutions are immediately assisted with relevant knowledge. SMEs in particular have benefited from their know-how. The result is more interaction within the sector and between the logistical knowledge centres themselves. It is very pioneering, and therefore exciting, but the cooperation just keeps improving’. Van Damme, Professor of

Growing influx The initiative has prompted an increased influx of new and interested students. Van Damme: ‘It has a regional, national and international effect. During our Amsterdam Student Challenge, dozens of students visited diverse logistics hotspots in Europe, and for the ‘Global Student Challenge’, an online game in the field of Supply Chain Finance at Windesheim, students participate from all over the world.’

Doing business with

DCB Energy... Fuel your future! OP MEER DAN 200 LOCATIES SNEL , MAKKELIJK EN VOORDELIG ONBEMAND TANKEN 24/7 GROEN OP WEG MET LNG, CNG, BIODIESEL, ADBLUE EN DIESEL NRG

Prorest. Dé betrokken cateraar

LANGS ALLE BELANGRIJKE ROUTES IN DE BENELUX EASY OP WEG MET DCB ENERGYCARD ONLINE

Met elkaar verbonden zijn is een menselijke basisbehoefte. Waar kan dat nu beter dan in een ontspannen en aangename omgeving waar je lekker kunt eten en drinken? Waar je gastvrij ontvangen wordt en je je goed voelt. Bedrijven die kiezen voor Prorest, kiezen voor een bedrijfsrestaurant waar gasten zich écht welkom voelen. Een cateraar die alles in het werk stelt om nieuwe fysieke en mentale energie op te doen en zodoende te ontspannen. Prorest staat voor plezier, ambitie en verwent haar gasten graag met heerlijk eten en drinken. Prorest is díe betrokken cateraar.

MEER GEMAK MET DE DCB ENERGYCARD

DCBEnergy

Onderdeel van Facilicom

Prorest goo.indd 1

dcbenergy.nl

Oil & more since ‘61

07-01-16 DCB goo.indd 10:061

04-01-16 11:01

SPECIAL VEHICLES

WHERE SPECIAL COMES AS STANDARD Terberg tractors:

Key qualities:

• Yard tractors

• Robust, reliable, easy to maintain

• RoRo tractors

• Enhanced driver comfort

• Road/rail tractors

• Fuel-effi cient

• Swap body carriers

• Fully customisable • Worldwide service and support

Serving worldwide markets General information: terbergspecialvehicles.com Application case studies: terbergspecialvehicles.com General information: terbergbenschop.nl/uk

Terberg goo.indd 1

from Benschop, the Netherlands Tel. +31 348 45 92 11

23-12-15 15:16

The Netherlands sets itself apart with synchromodal transport Nederland onderscheidt zich met synchromodaal transport

More and more handlers subcontract third parties to execute their entire logistics. They do not have a pre ference for any kind of transport or modality: it can be by road, rail or waterway. Booking ‘a-modally’ is the major pillar in the growth of synchro modal transport. As long as the cargo is delivered at the right place and time, for a good price and in a sustainable manner.

Steeds meer verladers besteden hun volledige logistieke traject uit. Daarbij hebben zij geen voorkeur voor welke vorm van vervoer, of modaliteit, dan ook: over weg, spoor of water. Dit a-modaal boeken is de belangrijkste pijler onder de groei van synchromodaal transport. Als de goederen maar op de juiste plek en tijd, tegen een goede prijs en op een duurzame manier worden afgeleverd.

The concept of synchromodal transport came into existence some ten years ago, when several large enterprises wanted to improve their service. It was becoming increasingly difficult to reach sufficient revenue with transport alone. It was possible within the Dutch borders, but at an international transport level margins are thin. One of the ways to set themselves apart was a more efficient organisation of intermodal transport. This developed into synchromodal transport. It has been very successful and has plenty of opportunities for the future, as five years ago the Top Sector Logistics identified synchromodal transport as one of the innovations in which the Netherlands is to distinguish itself. After all, our country has four modalities at its disposal – road, rail, inland waterways and short sea – which at a European level form a strong logistical team.

Het begrip synchromodaal transport ontstond ongeveer tien jaar geleden, omdat diverse grote ondernemingen hun dienstverlening wilden verbeteren. Het werd namelijk steeds moeilijker om voldoende geld te verdienen met het transport zelf. Binnen de Nederlandse grenzen was dat nog wel te doen, maar op inter nationaal transportniveau zijn de marges klein. Eén van manieren om zich te onderscheiden, was een meer efficiënte organisatie van intermodaal transport. Hieruit ontwikkelde zich synchromodaal transport. Met succes en voldoende toekomstkansen, want synchromodaal transport werd ruim vijf jaar geleden door de Topsector Logistiek aangewezen als één van de innovaties waarmee Nederland zich moet onderscheiden. Ons land heeft namelijk met weg, spoor, binnenvaart en shortsea vier moda liteiten die op Europees niveau een sterk logistiek team vormen. Rendabel en duurzaam Het belangrijkste argument om te kiezen voor synchromodaal transport is het maximaliseren van de beladingsgraad. Synchro modaal transport richt zich dan ook op het logistiek ontzorgen van verladers. De verlader geeft aan waar en wanneer hij de producten wil hebben, maar niet de manier waarop. Dat laat hij

Profitable and sustainable The most important argument for choosing synchromodal transport is maximising the loading capacity. Synchromodal transport focuses on relieving handlers of their

Doing business with

aan de logistieke dienstverlener over. Deze kan zijn creativiteit en inventiviteit volledig kwijt om de goederen en het transport zo rendabel en duurzaam mogelijk uit te voeren. Een voorbeeld: Een zeeschip brengt een lading naar de haven van Rotterdam, vervolgens wordt deze over geladen op een binnenvaartschip, waarna de lading door Duitsland verder per spoor wordt vervoerd. Doordat de logistieke dienstverlener steeds beter real-time inzicht heeft in alle modaliteiten, kan hij à la minute keuzes maken. En op elk wille keurig moment bepalen welke modaliteiten hij wil inzetten, op basis van actuele omstandigheden zoals gewenste snelheid van levering, eventueel lage waterstand en verkeersinformatie.

logistics. The handler indicates when and where his products need to arrive, but does not need to specify how. He leaves this up to the logistics service provider. The provider can use his creativity and resourcefulness to execute the transport as profitably and sustainably as possible. An example: a ship brings cargo to the port of Rotterdam, after which it is transhipped to a barge, to be transported further through Germany by rail. As the logistics service provider increasingly has real-time insight into all modalities, he can make these choices at a moment’s notice. At any given time he can decide which modalities to use, based on current circumstances such as the required speed of delivery, possible low water level and traffic information.

Regisseur Als synchromodale regisseur heeft de logistiek dienstverlener meer mogelijk heden om goederenstromen optimaal te combineren en te bundelen. Een cruciale basis voor duurzamer vervoer, want in de praktijk kan de dienstverlener dan eerder kiezen voor binnenvaart of spoor. Een toenemend aantal logistiek dienstverle ners kiest voor synchromodaal transport, omdat dit veel extra waarde betekent voor hun klanten. Inmiddels werken grote partijen als rederijen, zee- en inlandterminals en spoor- en binnenvaartoperators, syn chromodaal. Ook steeds meer logistieke dienstverleners die voor verladers werken, trekken de rol van ketenregisseur naar zich toe.

Director As synchromodal director, the logistics service provider has more possibilities to optimally combine and pool freight flows. A vital condition for more sustainable transport, as in practice the service provi der can opt for inland shipping or rail more often. An increasing amount of logistics service providers choose synchromodal transport, as it is of great added value for their customers. Now large parties such as shipping companies, maritime and continental terminals and railway and inland shipping operators, operate in a synchromodal manner. Increasingly, logistics service providers working for handlers are also becoming more active as chain director.

Doing business with

Deel uw visie Doing business with biedt inzicht in het bedrijfsleven, de zorgen (semi-) publieke sector. In interviews, praktijkcases en achtergrondartikelen geven ondernemers, directeuren en managers hun visie op actuele bedrijfsontwikkelingen. Ook uw visie delen in Doing business with? Informatie: Milco Sprink Bladmanager Doing business with T : +31 (0)71 70 70 174 E : redactie@goomedia.nl I : www.goomedia.nl

Zakendoen Goo 1-2 IS adv.indd 1

28-06-16 07:41

Doing business with Doing business with is een uitgave van Doing business with is published by Goo Media T +31 (0)71 - 70 70 161 I www.goomedia.nl Directie Director Ernst Delfos

Realisatie en coördinatie Realisation and coordination Mandy van Aerde Cristel van Laar Nima Larkani Peter Molenaar Willeke van de Ree Milco Sprink Udo de Vriend

Productie production Renate Claassens Ellen van Vliet Vormgeving Design Marinka Peeters Tekstproductie Editing Axe media Coverfoto Jan Fahmel

DFDS Seaways B.V. T +31 (0)10 - 208 40 00 I www.DFDS.com

© Goo Media 2016 Niets in deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, of op welke wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Hoewel bij de samenstelling van deze uitgave de grootst mogelijke zorgvuldigheid wordt betracht kunnen uitgever en auteurs geen aansprakelijkheid aanvaarden voor de gevolgen van eventuele onjuistheden of onvolledigheden. No part of this publication may be reproduced or publicised in any form by print, photocopy, microfilm or any other means without written permission from the publisher. Whilst every care has been taken in compiling this publication to ensure the accuracy of the content, the publisher and authors cannot be held responsible for the consequences of any errors or omissions.

ISSN: 1570 - 9876 Deze uitgave is CO2 neutraal geproduceerd This publication is produced CO2 neutral

Deze uitgave kwam tot stand dankzij de medewerking van: This publication was realised with the cooperation of: Arcadis Nederland B.V. • DCB Energy • Hooymeijer Port Terminals BV • Profile Tyrecenter Kersten Bandenservice B.V. • PostNL Holding B.V. • Prorest Catering • Smit Harbour Towage Rotterdam BV • Terberg Benschop B.V.