Weet9 10 roboczy by Gosia Kaczor

2 PKT

MNiSW ISSN 2300-5114

MIESIĘCZNIK

W R Z E S I E Ń - P A Ź D Z I E R N I K 9 -10 | 2 0 1 6 Przełom nadnerczowy jako stan zagrożenia życia Zastosowanie oclacitinibu w dermatologii weterynaryjnej DODATEK SPECJALNY DIAGNOSTYKA OBRAZOWA RTG/USG

EDU

ÓW

N KT U P

KA CYJNYC

TEMAT NUMERU:

Indywidualny schemat postępowania w cukrzycy u kota www.weterynarianews.pl

OD REDAKCJI

www.weterynarianews.pl

Drodzy czytelnicy!

2 PKT Druga połowa listopada to XXIV Międzynarodowy Kongres Medycyny Weterynaryjnej Małych Zwierząt PSLWMZ, czyli największe i najważniejsze spotkanie lekarzy weterynarii w roku. Tam również na naszym stoisku będzie można zakupić najnowszy numer pisma oraz spotkać się z redakcją. Dziękujemy serdecznie Organizatorom za możliwość uczestniczenia w tak istotnych dla branży wydarzeniach. Relacje opublikujemy oczywiście już w najbliższym numerze.

iło nam powitać Państwa na łamach kolejnego wydania WETERYNARII. Jesień to aktywny i obfitujący w wydarzenia branżowe okres. Zapraszamy Państwa serdecznie do odwiedzenia naszych stoisk redakcyjnych w listopadzie. I tak już 12 listopada na stadionie PGE Narodowy będziemy mieli przyjemność uczestniczyć w IV Międzynarodowej Konferencji Radiologiczno-Chirurgicznej, której organizatorem jest Stowarzyszenie Śląska Poliklinika Weterynaryjna. To ciekawe miejsce przyciągnie zapewne wielu zainteresowanych tematem radiologii. Specjalnie dla nich przygotowaliśmy dodatek specjalny pt. DIAGNOSTYKA OBRAZOWA RTG/USG, a w nim m.in. dwa artykuły: „ABC optymalizacji obrazowania USG. Cz. I – optymalizacja w trybie B: częstotliwość, głębokość, wzmocnienie” oraz „Radiologiczna diagnostyka chorób serca u psów i kotów” oraz przeglądy wybranych, dostępnych na rynku aparatów RTG i USG.

W bieżącym wydaniu polecamy również artykuły z naszych stałych działów. W Temacie numeru prezentujemy ciekawy przypadek schematu postępowania w cukrzycy u kota. Natomiast w dziale Nauka zachęcamy do lektury tekstu: „Zastosowanie oclacitinibu w dermatologii weterynaryjnej” autorstwa dr. Marcina Szczepanika z zespołem, a także artykułu „Przełom nadnerczowy jako stan zagrożenia życia”, którego współautorem jest dr hab. Łukasz Adaszek. W dziale Kynologia Anna Stojak opisuje rasę, jak to sama ujmuje, o specyficznej urodzie, czyli dandie dinmont terier. Marzena Pytlarz jak zwykle podejmuje temat z zakresu prawa, tym razem pisze o wymaganiach prawnych dotyczących obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi. Mamy nadzieję, że ta porcja wiedzy okaże się dla Państwa interesująca. Czekamy na spotkania z Państwem i zachęcamy do lektury.

MNiSW

Rada Naukowa • prof. dr hab. Zbigniew Adamiak, Katedra Chirurgii i Rentegologii z Kliniką UWM • prof. dr hab. Leszek Drozd, Zakład Hodowli Amatorskich i Zwierząt Dzikich UP w Lublinie • lek. wet. Jacek Garncarz, prywatna praktyka w Warszawie • lek. wet. Paweł Golonka, prywatna praktyka w Gliwicach • prof. dr hab. Tomasz Janowski, Katedra Rozrodu Zwierząt z Kliniką UWM • prof. dr hab. Jędrzej Jaśkowski, Instytut Weterynarii UP w Poznaniu • prof. dr hab. Andrzej Koncicki, Katedra Chorób Ptaków UWM • prof. dr hab. Krzysztof Kostro, Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych UP w Lublinie • prof. dr hab. Paweł Maćkowiak, Katedra Fizjologii i Biochemii Zwierząt UP w Poznaniu • dr hab. Jacek Madany, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt UP w Lublinie • prof. dr hab. Józef Nicpoń, Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów UP we Wrocławiu • lek. wet. Rafał Niziołek, prywatna praktyka w Warszawie • prof. dr hab. Andrzej Raś, Poliklinika Weterynaryjna UWM • prof. dr hab. Ewa Sawosz-Chwalibóg, Katedra Żywienia Zwierząt i Gospodarki Paszowej SGGW • prof. dr hab. Józef Szarek, Katedra Patofizjologii, Weterynarii Sądowej i Administracji UWM • dr n. wet. Marcin Szczepanik, Katedra i Klinika Chorób Wewnętrznych Zwierząt UP w Lublinie • prof. dr hab. Maciej Ugorski, Katedra Biochemii, Farmakologii i Toksykologii UP we Wrocławiu • prof. dr hab. Stanisław Winiarczyk, Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych UP w Lublinie • dr n. wet. Marcin Wrzosek Katedra Chorób Wewnętrznych z Kliniką Koni, Psów i Kotów UP we Wrocławiu KONSULTANT MERYTORYCZNY • lek. wet. Violetta Olender REDAKCJA ul. Połomińska 16 40-585 Katowice e-mail: redakcja@weterynarianews.pl www.weterynarianews.pl REDAKTOR NACZELNY Michał Chojnacki e-mail: michal.chojnacki@6media.pl MANAGER PROJEKTU Małgorzata Kaczor e-mail: malgorzata.kaczor@6media.pl MANAGER PROJEKTU Michał Matela michal.matela@6media.pl PROJEKT GRAFICZNY, SKŁAD I ŁAMANIE Michał Pietras FOTOGRAFIA NA OKŁADCE Vethouse KOREKTA Janka Nicia BIURO PRENUMERATY I KOLPORTAŻU Martyna Kapuścińska e-mail: bok@6media.pl Zamówienie prenumeraty prenumerata@weterynarianews.pl Cena prenumeraty rocznej: 153 zł netto (160,65 zł brutto) WYDAWCA

www.6media.pl

Redakcja

Dyrektor Zarządzający Anna Bętkowska-Bielach NAKŁAD 5000 egz.

INDEKS FIRM

IP Polska Sp.zo.o.

str. 32-33

Echo-Son S.A.

str. 34

Vetiss Szulc Gad Spółka Jawna

str. 35

Vet Planet Sp.zo.o.

str. 19

Galaktyka Sp.zo.o.

str. 39

Arkona Capsomasol

str. 29

Śląska Izba Lekarsko-Weterynaryjna

Med4Animals V.D.WhiteMed

str. 31

PSLWMZ

III okładka

Dramiński S.A.

str. 30

Royal Canin Dystrybucja Sp. z o.o.

IV okładka

KOSS RENTGEN-SERWIS

II okładka

str. 43

NUMER KONTA PKO BP 05 1020 2498 0000 8402 0549 4994 ISSN 2300-5114 Wszystkie prace nadesłane do redakcji poddawane są ocenie. Autorzy prac zobowiązani są do odniesienia się do uwag recenzenckich. Przesłanie pracy do publikacji jest jednoznaczne z akceptacją regulaminu publikacji. Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść zamieszczanych reklam, ogłoszeń i artykułów sponsorowanych. Wydawca ma prawo odmówić zamieszczenia reklam i ogłoszeń, jeśli ich treść lub forma są sprzeczne z charakterem magazynu lub interesem wydawcy. Przedruk, kopiowanie lub powielanie w jakiejkolwiek formie, w części lub całości bez pisemnej zgody 6 Media Wydawnictwo Sp. z o.o. jest całkowicie zabronione. Redakcja zastrzega sobie prawo do dokonywania skrótów, korekty, edycji nadesłanych materiałów; do publikacji materiałów w dogodnym dla redakcji czasie i kolejności oraz niepublikowania materiału bez podania przyczyny.

SPIS TREŚCI

9-10 | 2016

18 8

WETERYNARIANEWS

Aktualności z kraju i ze świata

temat numeru

Indywidualny schemat postępowania w cukrzycy u kota – opis przypadku i przegląd piśmiennictwa

NAUKA/LASEROTERAPIA

Moira S. Lewitt, Emma Strage, David Church

prof.dr hab. inż. Ludwik Pokora

NAUKA/DERMATOLOGIA

Zastosowanie oclacitinibu w dermatologii weterynaryjnej Marcin Szczepanik, Piotr Wilkołek, Łukasz Adamek

Przełom nadnerczowy jako stan zagrożenia życia – opis przypadku

dr wet. Michał Bartnicki, dr wet. Piotr Dębiak, lek. wet. Paweł Łyp, lek. wet. Jacek Kutrzuba, dr hab. Łukasz Adaszek

GABINET | .................

Anatomia kota Helmut Waibl, Elisabeth Mayrhofer, Ulrike Matis, Leo Brunnberg, Roberto Köstlin

NAUKA/OPIS PRZYPADKU

Laseroterapia ran, oparzeń i owrzodzeń oraz w chorobach mięśni, kości i stawów

PRAWO

Wymagania prawne dotyczące obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi Marzena Pytlarz

SPIS TREŚCI

www.weterynarianews.pl

5044 KYNOLOGIA

Dandie dinmont terier – rasa o specyficznej urodzie mgr inż. Anna Malwina Stojak

„ABC” optymalizacjiobrazowania USG Cz. I – optymalizacja w trybie B: częstotliwość, głębokość, wzmocnienie lek. wet. Maciej Gad

Gastroenterologia i dietetyka psów i kotów Relacja

NAUKA/DIAGNOSTYKA RADIOLOGICZNA

POWIĘKSZENIE

lek. wet. Maciej Mikołajczyk

Ultrasonografia układu rozrodczego Relacja Kalendarium

Wydanie specjalne

POWIĘKSZENIE

WARSZTATY I SZKOLENIA

Nauka/Diagnostyka obrazowa USG

DIAGNOSTYKA OBRAZOWA RTG/USG

Radiologiczna diagnostyka chorób serca u psów i kotów

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

Tajemnicze promienie X czyli jak działa aparat rentgenowski? PRZEGLĄD APARATÓW USG I RTG

Testowy Program Edukacyjny „Weteryanarii”

III ed., test nr 6 5

Studenci na temat parazytologii

onferencja 3rd International Forum on Medical and Veterinary Parasitology będzie miała miejsce 18 – 19 listopada 2016 r. we Wrocławiu. Tegoroczna edycja odbędzie się pod hasłem: „Contemporary epidemiological threats”.

Wydarzenie organizowane jest przez studentów i opiekunów Studenckiego Koła Naukowego Parazytologii Lekarskiej (przy Katedrze i Zakładzie Biologii i Parazytologii Lekarskiej Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu) oraz Studenckiego Koła Naukowego Medyków Weterynaryjnych „Chiron” z Uniwersytetu Przyrodniczego. Oprócz prezentacji prac studenckich zaplanowane są wykłady specjalistów z Polski, Czech (dr Martin Kváč, dr Bohumil Sak, dr Dana Květoňová – Biology Centre of the AS CR, Czeskie Budziejowice) oraz Portugalii (prof. Olga Matos, IHMT Lizbona). Organizatorzy zachęcają do czynnego udziału studentów, członków kół naukowych, magistrantów oraz doktorantów nie tylko z dziedziny parazytologii, ale również mikrobiologii i chorób zakaźnych. Szczegóły oraz aktualności na stronie wydarzenia: http://ifmp.samorzad-umw.pl/index.php/pl. SKN Biologii i Parazytologii Lekarskiej

Biocervin z Grand Prix

reatem Polskiej Nagrody Inteligentnego Rozwoju przyznawanej instytucjom zajmującym się działalnością badawczo-rozwojową, a za projekt Biocervin otrzymał Grand Prix. Biocervin to projekt będący wynikiem współpracy Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i spółki Stem Cells Spin S.A. Naukowcy opracowali technologię umożliwiającą wykorzystanie komórek macierzystych pochodzących z poroża jelenia szlachetnego m.in. w weterynarii. W wyniku prowadzonych przez ponad 2 lata badań powstały cztery prototypy wyrobów medycznych. Mogą one

U 6

niwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu wrócił z ogólnopolskiego Forum Inteligentnego Rozwoju z dwoma nagrodami: został lau-

znaleźć zastosowanie w leczeniu uszkodzeń skóry, wspomaganiu regeneracji i gojenia ran po przeszczepach, leczeniu błony śluzowej jamy ustnej, a także regeneracji rogówki oka. UPWr, Biocervin SA

weterynaria NEWS

Pies w charakterze właściciela

roblem z bezdomnością psów w Polsce narasta. Według ewidencji w schroniskach znajduje się ich ponad 100 tys. Mimo wielu akcji promujących adopcje zwierząt sytuacja się nie zmienia, tym bardziej że przygarniane są zwykle młode psy, które kuszą uroczym wyglądem i mniejszymi problemami. Bo faktycznie psy, które przebywają w schroniskach, często mają za sobą traumatyczne przeżycia. Rozwiązaniem jest kierowanie się przy wyborze pupila nie jego wyglądem czy przeszłością, a naszym charakterem, stylem życia i warunkami mieszkaniowymi. – Przede wszystkim kierujmy się naszym charakterem, osobowością, tym, w jaki sposób spędzamy czas. Jeżeli jesteśmy osobami aktywnymi, to szukajmy psa, który będzie nam

towarzyszył w bieganiu, jeździe na rowerze. Jeżeli jesteśmy osobami mało ruchliwymi, szukajmy psa, który tego ruchu również nie będzie potrzebował – tłumaczy Aleksandra Grynczewska, prezes Fundacji Zwierzęca Polana. Dlatego najlepiej odwiedzić schronisko osobiście, nawet kilkukrotnie, a nie wybierać psa np. za pośrednictwem internetu. Podczas spaceru jesteśmy w stanie dowiedzieć się bardzo dużo, zaobserwować ile zwierzę ma siły, jak się zachowuje, jak reaguje na ludzi i inne zwierzęta. Pomocna będzie też rozmowa z pracownikami schroniska czy fundacji, ponieważ charaktery i potrzeby psów są tam analizowane poprzez wywiady środowiskowe i behawioralne obserwacje. – U nas procedura jest taka, że osoba, która chce adoptować psa, najpierw kontaktuje się z nami pisemnie, dostaje ankietę i my na jej podstawie dowiadujemy się pewnych rzeczy o danym człowieku. Jeżeli od razu wiemy, że np. to nie są warunki dla danego psa, to po prostu proponujemy innego. Następnie jest spotkanie z tym psem, zapoznanie i dopiero potem zapada decyzja, czy pies odjeżdża z nowym opiekunem, czy zostaje i szuka domu dalej – mówi Aleksandra Grynczewska. Dlatego właśnie Fundacja Zwierzęca Polana rozpoczęła pierwszą w Polsce kampanię społeczną promującą odpowiedzialną adopcję dorosłych psów – „Dopasowani kompani”. Ma ona zwrócić uwagę na problem bezrefleksyjnej adopcji psów i promować podejmowanie świadomych decyzji w tym zakresie w oparciu o dopasowanie charakterologiczne właścicieli i pupili. Cel, jaki postawiła przed sobą Fundacja Zwierzęca Polana, to pomoc w dopasowaniu jak największej liczby bezdomnych dorosłych psów do idealnych dla nich właścicieli i warunków. Newseria.pl

Zwierzaki na pokładzie!

akacyjny wyjazd czy nadgodziny w pracy spędzają sen z powiek niejednemu właścicielowi zwierzaka. Każdy odpowiedzialny opiekun stara się w takiej sytuacji zapewnić swojemu pupilowi dobrą opiekę. Nie zawsze jest to proste, mimo że w internecie od jakiegoś czasu można trafić na oferty petsitterów.

W odpowiedzi na ten problem powstał serwis PetsOnBoard, czyli „zwierzaki na pokładzie”. Jego założycielkami są dwie przyjaciółki, które połączyła miłość do psów. Ich projekt był możliwy do realizacji dzięki udziałowi w kampanii crowdfundingowej. Założona przez nie platforma PetsOnBoard to społeczność łącząca właścicieli czworonogów i miłośników zwierząt, którzy chętnie wcielą się w rolę zaufanych opiekunów. Każdy opiekun

będzie miał możliwość zaprezentowania siebie i swoich usług, za które otrzyma zapłatę. Natomiast każdy właściciel psa będzie mógł znaleźć tymczasową opiekę dla swojego pupila w bezpieczny i przejrzysty sposób, w wybranym miejscu i czasie. Więcej informacji można znaleźć na stronie: www.petsonboard.pl. piesnaurlopie.pl

TEMAT NUMERU

9-10/2016

Moira S. Lewitt Wydział Nauk o Zdrowiu, Pielęgniarstwa i Położnictwa, Uniwersytet Zachodniej Szkocji (Wielka Brytania) Emma Strage Wydział Nauk Klinicznych, Szwedzki Uniwersytet Rolniczy w Uppsali (Szwecja) David Church Wydział Nauk Klinicznych, Królewskie Kolegium Weterynaryjne, Uniwersytet w Londynie (Wielka Brytania)

Indywidualny schemat postępowania w cukrzycy u kota – opis przypadku i przegląd piśmiennictwa An individual approach to feline diabetes care – a case report and literature review

C Streszczenie:

Opisano postępowanie lecznicze u 11-letniej wysterylizowanej samicy kota birmańskiego, która zapadła na cukrzycę po zastosowaniu kortykosteroidów. Remisję uzyskano po zwiększeniu częstości podawania insuliny do czterech razy dziennie, i utrzymano, stosując intensywne domowe monitorowanie glikemii oraz dietę niskowęglowodanową, wysokobiałkową.

Słowa kluczowe:

cukrzyca, remisja, insulinoterapia, monitorowanie glikemii w domu.

Summary:

The management of an 11-year-old spayed female Burmese cat presenting with diabetes mellitus after corticosteroid administration is described. Remission was achieved after the frequency of insulin administration was increased to four times a day, and supported by intensive home blood glucose monitoring and a high protein, low carbohydrate diet.

Key words:

diabetes mellitus, remission, insulin therapy, home glucose monitoring. 8

ukrzyca u kotów charakteryzuje się insulinoopornością i zaburzeniami wydzielania insuliny; jej częstość wzrasta po części ze względu na czynniki związane ze stylem życia, w tym przebywanie w czterech ścianach domu i brak aktywności fizycznej [1, 2, 3]. Szczupłe koty o niskiej wrażliwości na insulinę wykazują predyspozycję do upośledzenia tolerancji glukozy z następowym przyrostem masy ciała [4]. Czynnikiem ryzyka cukrzycy jest zwiększenie masy ciała [1, 3, 5], podobnie jak starszy wiek [1, 5, 6] oraz płeć: cukrzyca występuje częściej u kastrowanych samców [1, 3, 5, 6]. W Wielkiej Brytanii koty birmańskie wykazują 3,7 razy częstsze ryzyko cukrzycy niż koty nierasowe [3]. Podobne obserwacje poczyniono odnośnie do kotów birmańskich w Australii [7, 8] i Szwecji [9]; ostatnie badania wskazują, że spowodowane jest to typowymi dla tej rasy zaburzeniami metabolizmu lipidów [10, 11]. Ostatnie badanie pilotażowe sugeruje udział dużego locus genowego w cukrzycy u kotów birmańskich [12]. U kotów leczonych farmakologicznie i dietetycznie odnotowano odsetek remisji cukrzycy przekraczający 60% [13, 14, 15]. Remisję można uzyskać nawet u kotów, które w chwili rozpoznania wykazywały kwasicę ketonową [16]. Podstawą leczenia są insulina i dieta. W piśmiennictwie podano, że odsetek remisji jest wyższy przy stosowaniu insuliny glargine niż insuliny wieprzowej lente [17]. Opublikowany niedawno przegląd systematyczny donosi, że odsetki remisji znacznie się różnią i że jej uzyskanie wiąże się z różnymi rodzajami insuliny i różnymi schematami leczenia [18]. Czas działania insuliny glargine, choć generalnie uważa się, że jest dłuższy niż insuliny lente [19], może wykazywać indywidualne różnice pomiędzy poszczególnymi zwierzętami [20]. Opublikowano pojedyncze doniesienie o skutecznym leczeniu dwóch kotów z cukrzycą przy zastosowaniu systemu wielu wstrzyknięć mieszanki insuliny krótko i długo działającej [21]. Choć brak konieczności podawania insuliny jest realistycznym celem terapeutycznym w cukrzycy u kotów, uzyskanie remisji zależne jest od szybkiego osiągnięcia kontroli glikemii [22], a bez intensywnego monitorowania duże dawki insuliny

TEMAT NUMERU

www.weterynarianews.pl

stwarzają zwiększone ryzyko hipoglikemii. Przedstawiamy przypadek 11-letniej wysterylizowanej kotki birmańskiej, u której cukrzyca rozwinęła się po leczeniu alergii skórnej steroidami. Nie udało się uzyskać kontroli glikemii za pomocą diety niskowęglowodanowej i zalecanego schematu wstrzykiwania dwa razy dziennie insuliny lente lub glargine, a możliwość zwiększenia dawki była ograniczona przez ryzyko hipoglikemii. Zastosowano z powodzeniem schemat częstszych wstrzyknięć insuliny glargine.

Opis przypadku Wykastrowana samica kota birmańskiego (o rodowodzie szwedzkim

i brytyjskim) w wieku 5 lat otrzymała z powodu alergicznego zapalenia skóry krótkotrwałą steroidoterapię systemową: 5 mg prednizolonu 2 razy dziennie, z szybkim zmniejszeniem dawki i odstawieniem po 3 tygodniach. Taką kurację powtórzono pięciokrotnie w ciągu kolejnych 6 lat, a w wieku 11 lat kotce podano jednorazowo wstrzyknięcie metyloprednizolonu (Depo-Medrol, 20 mg domięśniowo). W ciągu 5 dni od iniekcji zaobserwowano u niej polidypsję i wielomocz. Wykonany w domu test paskowy (Keto-Diastix, Bayer) ujawnił glikozurię (2+) bez ketonurii; przy badaniu weterynaryjnym 2 dni później kotka ważyła 3,2 kg (ostatnia odnoto-

wana waga sprzed 18 miesięcy 3,5 kg), a jej wskaźnik kondycji oceniono na 4 (w skali 9- punktowej [23]), bez innych istotnych nieprawidłowości w badaniu fizykalnym. Rutynowe badania biochemiczne surowicy wykazały znaczną hiperglikemię (stężenie glukozy we krwi 29,8 mmol/l, zakres wartości prawidłowych 3,9-8,8) i zwiększone stężenie fruktozaminy (481 μmol/l, norma 190340). Wszystkie inne parametry mieściły się w zakresie wartości prawidłowych. Wstępne postępowanie obejmowało zmianę diety na wysokobiałkową, niskowęglowodanową (karma mokra i sucha Purina DM, podawana ad libitum 9

TEMAT NUMERU

w stosunku co najmniej 3: 1) i dwa razy dziennie podawanie insuliny wieprzowej lente (Caninsulin, MSD Animal Health),włączonej już 7. dnia po wstrzyknięciu metyloprednizolonu, w początkowej dawce 1 j. co 12 h. Rozpoczęto monitorowanie glikemii we krwi włośniczkowej z małżowiny usznej, stosując glukometr skalibrowany do krwi ludzkiej, nadający się do wykorzystania u kotów (AccuCheck Aviva, Roche UK; zakres referencyjny glikemii u kotów 2,8- 5,5 mmol/l [14]). Glikemię mierzono przed wstrzyknięciami insuliny, a w niektóre dni również częściej, np. co 3 godziny lub gdy podejrzewano hipoglikemię. W ciągu pierwszych 7 dni średnia wartość glikemii wynosiła 21 mmol/l. Właścicielka pobrała próbkę moczu i dostarczyła do lokalnej praktyki weterynaryjnej, gdzie wykazano wzrost czystej kultury Enterococcus. Biorąc pod uwagę okoliczności kliniczne, lekarz weterynarii postawił podejrzenie zakażenia dróg moczowych i zastosował antybiotyki. 10

9-10/2016

W 27. dniu leczenia kotka otrzymywała wieprzową insulinę lente 2,5 j. co 12 h, a wykres glikemii wykazywał wyraźne spadki poziomu glukozy w odpowiedzi na iniekcje, z osiągnięciem minimum w około 4 godz. po wstrzyknięciu. Uznano, że krótki czas działania insuliny może być czynnikiem ograniczającym możliwość osiągnięcia wyrównania glikemii i rozpoczęto stosowanie insuliny glargine, analogu insuliny zarejestrowanego do użytku u ludzi (Lantus, Sanofi-Aventis). Gdy podawano ją co 12 h (4,5-6,5 j. na dobę; 2-3,5 j. na dawkę), wydawało się, że nie ma różnicy w strukturze zmian glikemii, co znowu ograniczało wielkość całkowitej dawki dobowej insuliny, jaką można było podać bez wzrostu ryzyka hipoglikemii do nieakceptowalnego poziomu. Z tego powodu, obawiając się, że szansa na przywrócenie czynności komórek β będzie malała wraz z przedłużaniem się czasu trwania hiperglikemii, w 47.

dniu podjęto decyzję, aby zwiększyć częstotliwość wstrzyknięć insuliny do 3x dziennie (co 8 godzin), z nieznacznym zwiększeniem całkowitej dziennej dawki insuliny ( do 5,5-7 j. na dobę; 1,52,5 j. na dawkę). Właścicielka wykonywała w domu częste pomiary stężenia glukozy we krwi. W 53. dniu częstotliwość iniekcji została zwiększona do 4x dziennie (co 6 godzin), ze wzrostem całkowitej dawki do 7-9 j. na dobę (1,5-3 j. na dawkę), którą następnie stopniowo redukowano, od 2 j. co 6 h w 64. dniu do 0,25 j. co 6 h w 77. dniu. Intensywne monitorowanie glikemii w dniach 67-70, przeważnie co 3 godziny, wykazało, że w dniach 64. i 67. najniższa glikemia wynosiła 2,7 mmol/l. Choć tylko raz odnotowano wartość < 2,8 mmol/l, właścicielka (lekarka) zinterpretowała względną hiperglikemię w tym okresie jako hiperglikemię z odbicia i nadal zmniejszała dawkę insuliny.

TEMAT NUMERU

www.weterynarianews.pl W dniach 62. i 65. dawka insuliny została zmniejszona odpowiednio o 21 i 37%, następnie nie więcej niż 20%. W dniach 77. i 102. odnotowano wartości glikemii odpowiednio 2,7 i 2,1 mmol/l, bez następowej hiperglikemii. Od 77. dnia, gdy kotka otrzymywała insulinę glargine w całkowitej dawce dobowej 1 j., wartości glikemii pozostawały przeważnie w zakresie normy. Wydawało się jednak, że insulina nadal jest potrzebna dla utrzymania euglikemii i że zapotrzebowanie na nią znów rośnie. W 95. dniu przy dawce insuliny glargine 0,5 j. co 6 h glikemia wahała się w granicach 6-8 mmol/l, a stężenie fruktozaminy wynosiło 280 μmol/l, co mieści się pośrodku zakresu normy. W 98. dniu odnotowano, że masa ciała kotki wzrosła do 3,9 kg, a punktowy wskaźnik kondycji oceniono na 6. Ograniczono dobową podaż kalorii do maksymalnie 75 g mokrej i 25 g suchej karmy (Purina DM) i zwiększono aktywność fizyczną, bawiąc się z kotką kilka razy dziennie. W ciągu 5 dni insulina została odstawiona. Po miesiącu podczas wizyty u weterynarza poziom fruktozaminy wynosił 271 μmol/l. Od 4 lat kotka nie wymaga stosowania insuliny, a oznaczana od czasu do czasu glikemia mieści się w zakresie od 4,6 do 5,1 mmol/l.

Wnioski Opisywany przypadek pokazuje, że zmianę częstości wstrzyknięć insuliny można zaproponować właścicielom

kotów, u których nie udaje się uzyskać kontroli glikemii przy wstrzykiwaniu 2 razy dziennie, jako alternatywę dla zmiany preparatu insuliny na dłużej działający. Hipoglikemia jest jednym z największych problemów właścicieli kotów z cukrzycą [24] i jest związana z dużymi dawkami insuliny [25]. Możliwe, że ryzyka hipoglikemii da się uniknąć, dzieląc dzienną dawkę insuliny na kilka mniejszych, podawanych w krótszych odstępach czasu. Alternatywnie, niektóre koty mogą zareagować na zmianę preparatu na insulinę o dłuższym czasie działania, na przykład z lente na glargine lub z glargine na detemir [26]. Te insuliny mogą jednak wykazywać u kotów krótszy czas działania niż u ludzi [20]. Detemir wykazuje mniejszą zmienność osobniczą czasu działania, a u niektórych kotów czas działania może być dłuższy niż w przypadku glargine [20]. Obserwowana w opisanym przypadku faza względnej hiperglikemii została zinterpretowana przez właścicielkę jako reakcja wyrównawcza, nawet w przypadku braku udokumentowanej hipoglikemii, i doprowadziła do zmniejszenia dawki insuliny. Z perspektywy czasu, patrząc na profile glikemii i biorąc pod uwagę intensywne monitorowanie, jest mało prawdopodobne, że za paradoksalny wzrost stężenia glukozy we krwi była odpowiedzialna poważna hipoglikemia. Alternatywne wyjaśnienie brzmi, że do tego zjawiska

mogło się przyczynić zmniejszenie dawki insuliny. Uważa się, że pogorszenie funkcji komórek beta u kotów z cukrzycą to skutek glukotoksyczności, początkowo odwracalny, lecz z biegiem czasu przechodzący w fazę nieodwracalną [18]. Stosowanie glikokortykosteroidów jest dobrze udokumentowanym czynnikiem ryzyka cukrzycy u kotów i w tym przypadku mogło się przyczynić do wystąpienia hiperglikemii poprzez zmniejszenie wrażliwości na insulinę. Bardziej prawdopodobne jest uzyskanie remisji u kotów, które były leczone kortykosteroidami w ciągu 6 miesięcy przed rozpoznaniem cukrzycy niż u tych, które nie otrzymywały tych leków [14]. W opisanym przypadku podano nierozpuszczalny ester steroidowy, którego działanie może trwać do 6 tygodni. Jednak gdy insulinooporność uległa zmniejszeniu, istotne było odpowiednie dawkowanie insuliny, by zapobiec glukotoksyczności i przywrócić funkcję komórek beta. U kotki były również obecne inne czynniki ryzyka, jak wiek, stałe przebywanie w domu i brak aktywności fizycznej oraz rasa birmańska [7, 8, 9]. Choć dieta niskowęglowodanowa odgrywa istotną rolę w leczeniu tej choroby [13, 27], wykazuje ona też dużą zawartość tłuszczu [29], więc karmienie nią kota ad libitum może prowadzić do większego przyrostu masy ciała niż przy diecie stosunkowo bogatej w węglowodany, a ubogiej w tłuszcze [28].

REKLAMA

GLUKOMETR WETERYNARYJNY

precyzyjna kontrola glikemii u psów i kotów mikro objętość krwi tylko 0,5 µl szeroki zakres wyniku 10-600mg/dl aplikacja na smartphone

reklama_glukometr_174x66_20160426.indd 1

Dystrybutor: Vet Planet Sp. o.o. Vet Planet Sp. zzo.o. uI. Brukowa 36 lok. 2 ul. Brukowa 36 lok.3 05-092 Łomianki tel. +48 22 833-74-46 konsultant@vetexpert.pl 05-092 Łomianki tel.+48 22 833 74 46 tel.kom. +48 508 460 989

06.06.2016 14:44

TEMAT NUMERU

9-10/2016

8. 9.

10.

11. 12. 13.

14.

15. 16. 17.

18. 19.

20.

Właścicielka opisanej kotki, będąca lekarką, wzięła na siebie dużą część odpowiedzialności za codzienne kierowanie leczeniem. Opublikowane ostatnio badania wskazały, że „właściciel pragnący mieć większą kontrolę” należy do czynników o najbardziej negatywnym wpływie na jakość życia kotów z cukrzycą [24]. U ludzi interwencje wymagające współpracy pacjenta są szczególnie ważne dla poprawy dbałości o własne zdrowie, jakości życia i poczucia panowania nad chorobą, do tego stopnia, że Międzynarodowa Federacja Cukrzycy uznała, iż edukację w zakresie samokontroli cukrzycy trzeba traktować jako prawo przynależne każdemu, kto jest chory na cukrzycę lub nią zagrożony [30]. Podobnie zaleca się informować właścicieli 12

kotów chorych na cukrzycę o dostępnych dla nich opcjach postępowania, w tym o korzyściach wynikających ze ścisłej kontroli glikemii i z domowego jej monitorowania.

21. 22.

23.

Konflikt interesów

24.

Wszyscy autorzy oświadczają, że nie zachodzi żaden konflikt interesów.

25.

26.

Tłumaczenie lek. med. Dorota Tukaj. „Acta Veterinaria Scandinavica”, 2016: 58(Suppl 1):63.

Piśmiennictwo:

1. Prahl A., Guptill L., Glickman N.W. et al.: Time trends and risk factors for diabetes mellitus in cats presented to veterinary teaching hospitals. „J Feline Med Surg.” 2007; 9: 351-8. 2. Slingerland L.I., Fazilova V.V., Plantinga E.A. et al.: Indoor confinement and physical inactivity rather

27. 28.

29.

30.

than the proportion of dry food are risk factors in the development of feline type 2 diabetes mellitus. „Vet J.” 2009; 179: 247-53. McCann T.M., Simpson K.E., Shaw D.J. et al.: Feline diabetes mellitus in the UK: the prevalence within an insured cat population and a questionnaire-based putative risk factor analysis. „J Feline Med Surg.” 2007; 9: 289-99. Appleton D.J., Rand J.S., Sunvold G.D.: Insulin sensitivity decreases with obesity, and lean cats with low insulin sensitivity are at greatest risk of glucose intolerance with weight gain. „J Feline Med Surg.” 2001; 3: 211-28. Panciera D.L., Thomas C.B., Eicker S.W., Atkins C.E.: Epizootiologic patterns of diabetes mellitus in cats: 333 cases (1980–1986) „J Am Vet Med Assoc.” 1990; 197: 1504-8. Crenshaw K.L., Peterson M.E.: Pretreatment clinical and laboratory evaluation of cats with diabetes mellitus: 104 cases (1992-1994). „J Am Vet Med Assoc.” 1996; 209: 943-9. Lederer R., Rand J.S., Jonsson N.N. et al.: Frequency of feline diabetes mellitus and breed predisposition in domestic cats in Australia. „Vet J.” 2009; 179: 254-8. Rand J.S., Bobbermien L.M., Hendrikz J.K., Copland M.: Over representation of Burmese cats with diabetes mellitus. „Aust Vet J.” 1997; 75: 402-5. Öhlund M., Fall T., Strom Holst B., Hansson-Hamlin H. et al.: Incidence of diabetes mellitus in insured Swedish cats in relation to age, breed and sex. „J Vet Intern Med.” 2015; 29: 1342-7. Kluger E.K., Hardman C., Govendir M. et al.: Triglyceride response following an oral fat tolerance test in Burmese cats, other pedigree cats and domestic crossbred cats. „J Feline Med Surg.” 2009; 11: 82-90. Lee P., Mori A., Coradini M., Mori N. et al.: Potential predictive biomarkers of obesity in Burmese cats. „Vet J.” 2013; 195: 221-7. O’Leary C.A., Duffy D.L., Gething M.A. et al.: Investigation of Burmese cats as an inherited trait: a preliminary study. „NZ Vet J.” 2013; 61: 354-8. Bennett N., Greco D.S., Peterson M.E., Kirk C. et al.: Comparison of a low carbohydrate-low fiber diet and a moderate carbohydrate-high fiber diet in the management of feline diabetes mellitus. „J Feline Med Surg.” 2006; 8: 73-84. Roomp K., Rand J.: Intensive blood glucose control is safe and effective in diabetic cats using home monitoring and treatment with glargine. „J Feline Med Surg.” 2009; 11: 668-82. Roomp K., Rand J.: Evaluation of detemir in diabetic cats managed with a protocol for intensive blood glucose control.: „J Feline Med Surg.” 2012; 14: 566-72. Sieber-Ruckstuhl N.S., Kley S., Tschuor F. et al.: Remission of diabetes mellitus in cats with diabetic ketoacidosis. „J Vet Intern Med.” 2008; 22: 1326-32. Marshall R.D., Rand J.S., Morton J.M.: Treatment of newly diagnosed diabetic cats with glargine insulin improves glycaemic control and results in higher probability of remission than protamine zinc and lente insulins. „J Feline Med Surg.” 2009; 11: 683-91. Gostelow R., Forcada Y. et al.: Systematic review of feline diabetic remission: separating fact from opinion. „Vet J.” 2014; 202: 208-21. Marshall R.D., Rand J.S., Morton J.M.: Glargine and protamine zinc insulin have a longer duration of action and result in lower mean daily glucose concentrations than lente insulin in healthy cats. „J Vet Pharmacol Ther.” 2008; 31: 205-12. Gilor C., Ridge T.K., Attermeier K.J., Graves T.K.: Pharmacodynamics of insulin detemir and insulin glargine assessed by an isoglycemic clamp method in healthy cats. „J Vet Intern Med.” 2010; 24: 870-4. Tan K.C.: Feline diabetes – personal experience. „Diabet Med.” 2003; 20: 80. Nack R., DeClue A.E.: In cats with newly diagnosed diabetes mellitus, use of a near-euglycemic management paradigm improves remission rate over a traditional paradigm. „Vet Quart.” 2014; 34: 132-6. Laflamme D.: Development and validation of a body condition score system for cats: a clinical tool. „Feline Pract.” 1997; 25: 13-8. Niessen S.J., Powney S., Guitian J. et al.:Evaluation of a quality-of-life tool for cats with diabetes mellitus. „J Vet Intern Med.” 2010; 24: 1098-105. Michiels L., Reusch C.E., Boari A. et al.: Treatment of 46 cats with porcine lente insulin – a prospective, multicentre study. „J Feline Med Surg.” 2008; 10: 439-51. Roomp K., Rand J.S.: Management of diabetic cats with long-acting insulin. „Vet Clin Small Anim.” 2013; 43: 251-66. Frank G., Anderson W., Pazak H. et al.: Use of a highprotein diet in the management of feline diabetes mellitus. „Vet Ther.” 2001; 2: 238-46. Coradini M., Rand J.S., Morton J.M., Rawlings J.M.: Effects of two commercially available feline diets on glucose and insulin concentrations, insulin sensitivity and energetic efficiency of weight gain. „Br J Nutr.” 2011; 106(Suppl 1): 64-77. Backus R.C., Cave N.J., Keisler D.H.: Gonadectomy and high dietary fat but not high dietary carbohydrate induce weight gains in body weight and fat of domestic cats. „Br J Nutr.” 2007; 97: 641-50. International Diabetes Federation: Position statement: self-management education. 2011. www. idf.org/education/position-statements/self-management-education. Accessed 20 Sep 2015.

www.weterynarianews.pl

TEMAT NUMERU

NAuka

9-10/2016

dr n. wet. Marcin Szczepanik, dr n. wet. Piotr Wilkołek, dr n. wet. Łukasz Adamek Zakład Diagnostyki Klinicznej i Dermatologii Weterynaryjnej UP w Lublinie Dorota Pomorska-Handwerker, Lubelska Poliklinika Weterynaryjna

Zastosowanie oclacitinibu w dermatologii weterynaryjnej Oclacitinib in veterinary dermatology

Streszczenie:

Problemy dermatologiczne są drugą najczęstszą przyczyną konsultacji w praktykach małych zwierząt. Z kolei świąd jest najczęstszym objawem klinicznym wielu chorób, zwłaszcza alergicznych, w tym alergicznego pchlego zapalenia skóry, atopowego zapalenia skóry (AZS), alergii pokarmowej i kontaktowego zapalenia skóry. W dermatologii weterynaryjnej stosowanych jest wiele leków przeciwświądowych. Nowy preparat o działaniu przeciwświądowym – oclacitinib – jest zatwierdzony w wielu krajach, w tym w Polsce, do leczenia świądu. Jego efektywność polega na hamowaniu działania wielu prozapalnych, proalergicznych i proświądowych cytokin, które są zależne od kinazy Janusa. W publikowanym artykule opisano zastosowanie oclacitinibu w dermatologii weterynaryjnej.

Summary:

Dermatological problems are the second most common reason of consultation in small animals veterinary practices. Pruritus is the most common clinical sign of many diseases, especily allergic skin diseases, including flea allergy dermatitis, atopic dermatitis (AD), food allergy, contact allergy. Many of antypruritic drugs are used in veterinary dermatology. New antypruritic drug ocacitinib is approved in a number of countries icluding Poland for treatement of pruritus . Oclacitinib (Apoquel) inhibits the function of a variety of pro-inflammatory, pro-allergic and pruritogenic cytokines that are dependent on Janus kinase enzyme activity. In Publisher paper we describe the use of oclacitinib in veterinary dermatology. 14

horoby skóry są jednymi z najpowszechniejszych przyczyn konsultacji w praktykach małych zwierząt, stanowiąc drugi pod względem częstości powód konsultacji lekarsko-weterynaryjnych [12]. W dermatologii istnieje kilka objawów stanowiących główne motywy konsultacji. Świąd jest z całą pewnością najczęstszą przyczyną konsultacji w przypadku problemów dermatologicznych. Objaw ten związany jest z dużą grupą chorób określanych jako dermatozy zapalno-świądowe. Wśród nich znajdują się przede wszystkim dermatozy o podłożu alergicznym, pasożytniczym oraz zakażenia bakteryjne i grzybicze. Najistotniejszymi chorobami skóry w związku z ich najpowszechniejszym występowaniem są choroby alergiczne, a spośród nich atopowe zapalenie skóry. Choroba ta charakteryzuje się silnym świądem i jest to główny objaw, z którym musimy w jej przebiegu walczyć. Istnieje wiele leków przeciwświądowych stosowanych w chorobach alergicznych, omówienie wszystkich wykracza poza ramy tego artykułu. Wspomnieć należy, że najważniejszymi preparatami przeciwświądowymi są glikokortykosteroidy skuteczne w większości tych jednostek chorobowych (poza alergią pokarmową), cyklosporyna, leki przeciwhistaminowe, pentoksyfilina, wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Każdy z nich posiada pewne własności ograniczające zastosowanie. Skutki uboczne długotrwałego podawania glikokortykosteroidów są powszechnie znane, przykładowo jest to jatrogenny zespół Cushinga mogący rozwinąć się przy ich stosowaniu ogólnoustrojowym czy zanik skóry w przypadku długotrwałego podawania miejscowego. W przypadku cyklosporyny dosyć powszechne są objawy ze strony przewodu pokarmowego czy krwotoczne zapalenia pęcherza powodujące, że nie wszystkie zwierzęta mogą ten lek przyjmować. Leki przeciwhistaminowe, pentoksyfilina oraz wielonienasycone kwasy tłuszczowe stosowane jako jedyne leki z kolei mają niewielką skuteczność i tylko wyjątkowo są wystarczające do zapobiegania nawrotom świądu, a silnego świądu w przypadkach ostrych właściwie nie są w stanie przerwać. Ostatnio na rynek został wprowadzony nowy lek przeciwświądowy – oclacitinib. Jest on od pewnego czasu dostępny w Polsce pod handlową nazwą Apoquel (Zoetis). W artykule chcemy przybliżyć czytelnikom wymieniony lek, który wydaje się być bardzo dobrą alternatywą w zwalczaniu świądu w stosunku do glikokortykosteroidów [3-6].

nauka

www.weterynarianews.pl

Farmakokinetyka i farmakodynamika leku Ostatnie badania dotyczące mechanizmu świądu wykazały, ze kluczową rolę w jego powstaniu odgrywają cytokiny [15, 16], przede wszystkim IL-31 [11, 13]. W mechanizmie wzrostu stężenia prozapalnych cytokin bardzo istotną rolę odgrywa kinaza Janusa. Odkrycia te dały nowe możliwości lecznicze z zastosowaniem leków, które selektywnie wpływałyby na obniżenie stężenia cytokin odpowiedzialnych za mechanizm świądu. Lekiem, który dzięki tym badaniom znalazł kliniczne zastosowanie, jest oclacitinib, inhibitor kinazy Janusa, odgrywającej istotną rolę w aktywacji szeregu prozapalnych cytokin. Wyróżnia się 4 rodzaje tych kinaz: JAK1, JAK2, JAK3 i TYK2, przy czym oclacitinib wpływa na wszystkie, ale w największym stopniu na JAK1 (nawet dziesięciokrotnie mocniej niż na pozostałe) [10]. Przeciwświądowe działanie oclacitinibu polega przede wszystkim na hamowaniu uwalniania IL-31, która – jak wspominano – odgrywa kluczową rolę w powstawaniu świądu. Dodatkowo wykazuje on właściwości przeciwzapalne, ograniczając powstawanie interleukin prozapalnych IL-2, IL-6 oraz tych związanych z alergiami – IL-4 i IL-13. Poziomy tych cytokin, szczególnie IL-4 i IL-13, wzrastają znacząco u psów z atopowym zapaleniem skóry, stąd obniżenie ich poziomu wpływa na poprawę stanu klinicznego, redukując zapalenie i świąd. W niewielkim stopniu lek wpływa natomiast na pozostałe cytokiny, jak IL-12, IL-23 [11]. Oclacitinib bardzo dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego (biodostępność na poziomie 79-89%) i może być stosowany zarówno na czczo, jak i z pokarmem, którego podanie nie ma wpływu na wchłanianie leku. Po podaniu już poniżej godziny osiąga stężenie terapeutyczne w surowicy [1]. Nie stwierdzono, by na właściwości farmakokinetyczne i farmakodynamiczne leku miały wpływ rasa czy płeć psów.

Zastosowanie u psów Oclacitinib stosowany jest przede wszystkim do zwalczania świądu w chorobach o podłożu alergicznym. Podstawową jednostką chorobową, w której lek znajduje

Fot. 1. Buldog angielski w wieku 6 lat z atopowym zapalaniem skóry (uczulenie na roztocza). Widoczne wyłysienia, rumień na twarzy zwierzęcia (4+ w skali CADESI03) oraz nadżerki.

Fot. 2. Pies z fot. 1, zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego, na małżowinie usznej poza rumieniem liczne strupy, otarcia i łuski. zastosowanie, jest atopowe zapalenie skóry u psów. Oclacitinib wykazuje dosyć znaczną skuteczność w leczeniu świądu związanego z AZS u psów powyżej dwunastego miesiąca życia. Zalecany jest zarówno w przypadkach ostrych w celu przerwania intensywnego świądu, jak i do

zapobiegania nawrotom świądu, przeznaczony jest również do długotrwałego – kilkumiesięcznego – stosowania [19]. Zalecana dawka w przypadku AZS wynosi od 0,4 do 0,6 mg/kg m.c., początkowo lek podawany jest dwa razy dziennie. Po uzyskaniu efektu leczniczego w postaci 15

NAuka

9-10/2016 redukcji świądu dawka leku może zostać zmniejszona i można go podawać raz dziennie [3, 4, 5]. Działanie leku jest szybkie (może zaczynać się już nawet po godzinie od podania) i już po 4 godzinach widoczne jest ograniczenie świądu u ponad 30% leczonych zwierząt.

Fot. 3. Pies z fot. 1 i 2 po leczeniu z zastosowaniem oclacitinibu: widoczny odrost włosa, ustąpienie rumienia na twarzy, widoczny jedynie rumień w okolicy okołoczodołowej (2+ w scali CADESI03). Brak wykwitów wtórnych.

Skuteczność oclacitinibu w redukcji świądu i towarzyszących AZS zmian skórnych w przeprowadzonych badaniach klinicznych oceniana jest na zbliżoną do tej, jaką można osiągnąć, stosując glikokortykosteroidy czy cyklosporynę. Zdaniem niektórych autorów jest ona nawet istotnie wyższa [6, 14]. Przewaga nad cyklosporyną widoczna jest przede wszystkim w początkowym okresie stosowania, ponieważ cyklosporyna zaczyna działać dopiero po dłuższym (co najmniej 14 dni) okresie. Badania wykazują, że oclacitinib jest w stanie zmniejszyć świąd w przypadku chorób alergicznych nawet o ponad 86% [3, 4, 5]. Stwierdzono, że długoterminowe podawanie leku zadowalająco poprawia komfort życia psów z AZS.

Fot. 4. Pies z fot. 1, 2 po leczeniu oclacitinibem, brak wykwitów wtórnych oraz rumienia.

Badania kliniczne wskazują, że lek jest dobrze tolerowany i u większości zwierząt nie powoduje efektów ubocznych, nawet w przypadku długotrwałego stosowania [1]. Jego istotną zaletą jest to, że niemal nigdy nie powoduje objawów wielomoczu, zwiększonego pragnienia i podwyższonego apetytu, tak powszechnych działań niepożądanych występujących w przypadku stosowania glikokortykosteroidów. Również niepożądane objawy ze strony przewodu pokarmowego, jak wymioty, występują około 3-krotnie rzadziej podczas leczenia oclacitinibem w porównaniu do leczenia cyklosporyną, sporadycznie mogą pojawiać się biegunki [2, 3, 14]. W jednym z eksperymentów stwierdzono nawet, że stosowanie omawianego leku powodowało występowanie zaburzeń ze strony przewodu pokarmowego nie większe niż w przypadku podawania placebo [4]. Inne możliwe objawy uboczne, które notowano podczas długotrwałego stosowania leku, to infekcje dolnych dróg moczowych (pojawiają się u około 11% leczonych zwierząt), wymioty, zapalenie zewnętrznego przewodu słuchowego, ropne zapalenia skóry [6]. Nie stwierdzo-

nauka

www.weterynarianews.pl no, by oclacitinib wpływał na parametry hematologiczne i biochemiczne czy wyniki badania moczu leczonych psów [3]. Podstawowym zastosowaniem leku pozostaje terapia bardzo intensywnego świądu w przypadkach ostrych, nie zaś stosowanie długotrwałe przez całe życie zwierzęcia. Badania nad zastosowaniem leku przez tak długi czas, jak dotychczas, nie były prowadzone (oclacitinib podawany był do kilku miesięcy) [5]. Lekiem, który stosowany jest jako środek zapobiegający nawrotom świądu u zwierząt alergicznych, jest cyklosporyna, której wadą jest to, że jej działanie widoczne jest po około 2-3 tygodniach. Z tego powodu w początkowym okresie podawana jest ona łącznie z glikokortykosteroidami, które następnie są odstawiane. Takie połączenie zapewnia szybki efekt terapeutyczny, a równocześnie unika się następstw długotrwałego stosowania glikortykosteroidów. Interesujące było, czy istnieje możliwość całkowitego wyeliminowania glikokortykosteroidów w leczeniu intensywnego świądu i bezpiecznego zastąpienia ich oclacitinibem podawanym równocześnie z cyklosporyną, by po 2-3 tygodniach takiego leczenia go odstawić. Z przeprowadzonych badań wiadomo, że cyklosporyna może być bezpiecznie podawana równocześnie z oclacitinibem i takie połączenie nie powoduje niepożądanych objawów. W przypadku psów z AZS z bardzo ostrym świądem leczenie można rozpocząć od równoczesnego podawania obu leków, po czym wycofywać oclacitinib po 2-3 tygodniach wraz z rozpoczęciem działania cyklosporyny [18]. Lek ten wykazuje bardzo dużą skuteczność przeciwświądową również w przypadku innych chorób o podłożu alergicznym, takich jak: alergia pokarmowa, alergiczne pchle zapalenie skóry czy alergia kontaktowa [3, 4, 6]. Badania przeprowadzone u psów z indukowanym alergicznym pchlim zapaleniem skóry wykazały, że podawanie leku w dawce 0,4 mg/kg m.c. jest sku-

teczniejsze w redukcji świądu w porównaniu do prednizolonu stosowanego w dawce 1 mg/kg m.c. Efekt przeciwświądowy oclacitinibu pojawiał się szybciej i był silniejszy [7]. Skuteczność leku została również przetestowana na przypadkach naturalnie występującego alergicznego pchlego zapalenia skóry, lek okazał się przynosić szybki efekt terapeutyczny, redukując objawy świądu o 58% po tygodniowym jego stosowaniu i 76% po dwóch tygodniach (dawki tak jak w przypadku AZS) [20].

Lek stosowany był ponadto u kotów ze skórną mastocytozą, gdzie podawany był w dawce 1 mg/kg m.c. 2 razy dziennie przez miesiąc i wykazał skuteczność, powodując zanik zmiany już po dwóch tygodniach stosowania [9]. W związku ze szczupłością doniesień na temat użycia leku u kotów niezbędne są dalsze badania, które wykażą, czy lek może być skuteczny i w jakim stopniu w przebiegu innych chorób zapalano-świądowych u tego gatunku.

Piśmiennictwo:

Interesująca jest możliwość zastosowania leku w przypadku świądu wywołanego alergią pokarmową. Pamiętając, że alergia pokarmowa jest chorobą, gdzie najczęściej występuje oporność na stosowanie glikokortykosteroidów, inhibitory kinazy Janusa powodujące obniżenie stężenia proświądowej interleukiny 31 wydają się najlepszym rozwiązaniem w leczeniu objawowym, do czasu uzyskania efektu stosowania diety hipoalergicznej. Pamiętając o tym, że u jednego osobnika mogą równocześnie występować alergia pokarmowa i atopowe zapalenie skóry sensu sticto, użycie oclacitinibu w takich przypadkach wydaje się najbardziej wskazane.

Zastosowanie leku u kotów U kotów istnieje niewiele doniesień na temat stosowania oclacitinibu Podobnie jak w przypadku psów wykazano, że oclacitinib powoduje obniżenie stężenia IL-31, stąd należało się spodziewać, że lek znajdzie zastosowanie w zwalczaniu świądu również u tego gatunku [8]. W 2015 roku opublikowano badania dotyczące stosowania leku u kotów. Oclacitinib podawany był zwierzętom atopowym w takiej samej dawce jak w przypadku psów. Skuteczność u kotów była jednak niższa, niż miało to miejsce u psów. Istotne zmniejszenie świądu zaobserwowano u prawie 50% badanych osobników. Lek ten może być więc skuteczny w przypadku alergicznych chorób u tego gatunku, ale należy mieć na uwadze to, że nie w każdym przypadku dojdzie do istotnego ograniczenia świądu [17].

1. Cosgrove S., Wren J., King V. et al.: Multicentre clinical trial to evaluate theefficacy and field safety of oclacitinib. „Vet. Dermtol”. 2012 , 23 (s1) 38. 2. Collard W.T., Hummel B.D., Fielder A.F. et al.: The pharmacokinetics of oclacitinib maleate, a Janus kinase inhibitor, in the dog. “J. Vet. Pharmacol. Therap.” 2014, 37, 279-285. 3. Cosgrove S.B., Cleaver D.M., King V.L. et al.: Longterm compassionate use of oclacitinib in dogs with atopic and allergic skin disease: safety, efficacy and quality of life. “Vet. Dermatol.”, 2015, 26: 171-e35. 4. Cosgrove S.B., Wren J.A., Cleaver D.M. et al.: Efficacy and safety of oclacitinib for the control of pruritus and associated skin lesions in dogs with canine allergic dermatitis. “Vet. Dermatol.”, 2013, 24, 479-e114. 5. Cosgrove S.B., Wren J.A., Cleaver D.M. et al.: A blinded, randomized, placebo-controlled trial of the efficacy and safety of the Janus kinase inhibitor oclacitinib (Apoquel®) in client-owned dogs with atopic dermatitis. “Vet. Dermatol.” 2013, 24, 587597, e141-2. 6. Gadeyne C., Little P., King Vickie L. et al.: Efficacy of oclacitinib (Apoquel) compared with prednisolone for the control of pruritus and clinical signs associated with allergic dermatitis in client-owned dogs in Australia. “Vet. Dermatol.” 2014, 25, 512-e86. 7. Fleck T., Humphrey W., Coscarelli E. et al.: Comparison of the janus kinase (JAK) inhibitor, oclacitinib, and prednisolone in canine models ofpruritus. “Vet Dermtol.” 2012 , 23 (s1) 38. 8. Fleck T., Aleo M., Galvan B. et al.: Oclacitinib reduces itch in anovel IL-31 induced pruritus model in the cat. [in:] „Proceedings of the 18th American Academy of Veterinary Pharmacology and Therapeutics Biennial Symposium. Potomac”, MD, USA. at: www. ivis.org. Accessed Nov 15, 2014. 9. Frank R.K., Galvan B.A., Schoell R.A. et al.: The use of oclacitinib (Apoquel; Zoetis) for treatment of cutaneous mastocytosis in a cat. “Vet. Dermatol.” 2014; 25: 153. (abstract). 10. Gonzales A.J., Bowman J.W., Fici G.J. et al.: Oclacitinib (Apoquel®) is a novel Janus kinase inhibitor with activity against cytokines involved in allergy. “J Vet .Pharmacol. Ther.” 2014, 37, 317-24. 11. Gonzales A., Humphrey W., Teel J., Fici G. et al.: IL-31: its role in canine pruritus and prevalence in naturally occurring canine atopic dermatitis. “Vet Dermtol.” 2012 , 23 (s1) 6. 12. Hill P.B., Lo A., Eden C.A. et al.: Survey of the prevalence, diagnosis and treatment of dermatological conditions in small animals in general practice. “Vet. Rec. 2006”; 158: 533-539. 13. Humphrey W., Fleck T., Aleo M. et al.: Development of a model of IL-31 induced pruritus in beagle dogs. „Vet. Dermtol.” 2012 , 23 (s1) 35. 14. Little P.R., King V.L., Davis K.R. et al.: A blinded, randomized clinical trial comparing the efficacy and safety of oclacitinib and ciclosporin for the control of atopic dermatitis in client-owned dogs. “Vet. Dermatol.”, 2015, 26, 23-30. 15. Marsella R., Olivry T., Maeda, S.: Cellular and cytokine kinetics after epicutaneous allergen challenge (atopy patch testing) with house dust mites in highIgE beagles. “Vet. Dermatol.” 2006, 17, 111-120. 16. Marsella R., Sousa C.A., Gonzales, A.J., Fadok V.A.: Current understandingof the pathophysiologic mechanisms of canine atopic dermatitis. “J. Am. Vet. Med. Assoc.” 2012, 241, 194-207. 17. Ortalda C., Noli C., Colombo S., Borio S.: Oclacitinib in feline nonflea-, nonfood-induced hypersensitivity dermatitis: results of a small prospective pilot study of client-owned cats. “Vet. Dermatol.” 2015, 26, 235-e52. 18. Panteri A., Strehlau G., Helbig R. et al.: Repeated oral dose tolerance in dogs treated concomitantly with ciclosporin and oclacitinib for three weeks. “Vet. Dermatol.” 2016, 27, 22-e7. 19. Saridomichelakis M.N., Olivry T.: An update on the treatment of canine atopic dermatitis. „Vet. J.” 2016, 29-37. 20. Wheeler D. W., Civil J., Cosgrove S.B.: An update on the treatment of canine atopic dermatitis. “Vet. Dermatol.” 2012, 23 (s1) 38.

NAuka

9-10/2016

Michał Bartnicki1, Piotr Dębiak2, Paweł Łyp1, Jacek Kutrzuba1, Łukasz Adaszek1 Katedra Epizootiologii i Klinika Chorób Zakaźnych, Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie 2 Pracownia Radiologii i Ultrasonografii, Katedra i Klinika Chirurgii Zwierząt, Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie

Przełom nadnerczowy jako stan zagrożenia życia – opis przypadku Adrenal crisis in dogs as a life-threatening condition – case report

Streszczenie:

Choroba Addisona jest rzadko spotykaną endokrynopatią psów. To następstwo częściowego lub całkowitego niedoboru glikokotykoidów i/lub mineralokortykoidów, produkowanych w nadnerczach. Nieleczona, stanowi potencjalnie zagrożenie życia zwierzęcia. W publikowanym artykule przedstawiono opis przypadku choroby Addisona u 2-letniego psa, z uwzględnieniem zasad jej rozpoznawania i leczenia.

Słowa kluczowe:

choroba Addisona, psy, nadnercza.

Summary:

Addison’s disease is a rare endocrinopathy in dogs. It is the consequence of partial or total deficiency of glucocorticoids and mineralocorticoids produced by the adrenal glands. Untreated, it is a potentially lifethreatening disease . This article describes a case of Addison’s disease in a 2 year old dog, taking into account the principles of diagnosis of the disease and its treatment.

Key words:

Addison’s disease, dogs, adrenal glands. 18

horoba Addisona to endokrynopatia rzadko spotykana u psów i jeszcze rzadziej u kotów. Jest ona następstwem częściowego lub całkowitego niedoboru glikokotykoidów i/lub mineralokortykoidów, produkowanych w nadnerczach [1, 2]. Nieleczona, stanowi potencjalnie zagrożenie życia zwierzęcia [3, 4].

Diagnostyka i rozpoznanie Nadnercza są parzystym narządem położonym w okolicy nerek. Zbudowane są z rdzenia oraz warstwy korowej otoczonej torebką. Kora nadnerczy wywodzi się z tkanki mezodermy, natomiast warstwa rdzenna – z ektodermy. W pierwszej z nich możemy wyróżnić 3 warstwy: zewnętrzną – kłębkowatą – odpowiadającą za syntezę mineralokortykoidów (głównie aldosteronu), która regulowana jest przez układ RAA (renina-angiotensyna-aldosteron) oraz stężenie potasu. Aktywacja tego układu i/lub wzrost stężenia jonów potasu stymulują korę nadnerczy do wydzielania aldosteronu. Aldosteron jest hormonem odpowiadającym za wtórną resorpcję sodu, chloru, wody i wydalanie jonów potasu [5]. Warstwa środkowa – pasmowata – odpowiada za syntezę kortyzolu. Synteza kortyzolu regulowana jest poprzez wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej hormon adrenokortykotropowy (ACTH) na zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego. W warstwie wewnętrznej – siatkowatej – syntezowane są hormony płciowe (androgeny i estradiol) [4, 6].

nauka

www.weterynarianews.pl

Fot. 1. Zapis EKG w momencie przyjęcia pacjenta do kliniki (góra) – widoczna asystolia przez 3,1 s, brak załamków P i nieznaczne poszerzenie zespołu QRS, poniżej zapis po 24 h od rozpoczęcia terapii – rytm stał się miarowy, zespoły QRS skróciły czas strania, oraz przywrócono załamek P. Wyróżnia się trzy przyczyny hipoadrenokortycyzmu. Pierwotną, gdy dochodzi do stopniowego niszczenia komórek gruczołowych m.in. w wyniku reakcji autoimmunologicznej, oraz wtórne w przebiegu zakażeń, procesów nowotworowych czy w następstwie zawału. Może towarzyszyć innym chorobom metabolicznym i endokrynopatiom, jak cukrzyca czy niedoczynność tarczycy. Wtórna niedoczynność nadnerczy jest następstwem obniżenia wydzielania ACTH. W jej przebiegu dochodzi do niedoboru glikokortykoidów, przy prawidłowym poziomie mineralokortykoidów [6]. Trzecia przyczyna – jatrogenna – może być związana z nagłym przerwaniem terapii glikokortykoidami, usunięciem czynnych guzów nadnerczy lub też jest następstwem leczenia zespołu Cushinga za pomocą mitotanu lub trilostanu [7]. Rozpoznanie choroby Addisona jest trudne. W łagodnej postaci choroby objawy są niespecyficzne, mogą pojawiać się okresowo i obejmują: apatię, nietolerancję wysiłkową, drżenia mięśni, wymioty i biegunkę, poliurię i polidypsję [1, 2, 8]. W badaniu morfologicznym krwi osobników z potwierdzonym hipoadrenokorty-

cyzmem stwierdza się leukocytozę oraz niedokrwistość normocytarną normobarwliwą [4, 9]. Podstawowym badaniem biochemicznym surowicy stwierdza się azotemię, hiperkaliemię, hiponatremię, możliwy jest również wzrost aktywności enzymów wątrobowych oraz hipoglikemia. Nieleczona choroba Addisona prowadzi do rozwoju ostrego stanu, tzw. „przełomu nadnerczowego” – zapaści sercowo-naczyniowej i zatrzymania aktywności przedsionków (brak załamków P w zapisie EKG) w wyniku zaburzeń równowagi elektrolitowej (zaawansowanej hiperkaliemii). Przyczyną hiperkaliemii w hipoadrenokortycyzmie jest niedostateczna lub brak syntezy aldosteronu. Dodatkowo na skutek niedoboru kortyzolu, który wpływa na dystrybucję oraz wydalanie wody z organizmu, a także wykazuje działanie inotropowe dodatnie, dochodzi do rozwoju hipotensji. Brak załamków P w zapisie EKG jest wynikiem tzw. rytmu zatokowo-komorowego, w którym impuls prawidłowo wytworzony w węźle zatokowo-przedsionkowym (SA) przechodzi do węzła zatokowoprzedsionkowego szlakami między-

węzłowymi (brak aktywacji kardiomiocytów przedsionków) [10, 11]. Celem publikowanego artykułu było przedstawienie opisu przypadku klinicznego przełomu nadnerczowego u psa.

Opis przypadku Badania przeprowadzono w Klinice Chorób Zakaźnych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej UP w Lublinie. Objęto nimi psa, samca, rasy terrier szkocki, w wieku 2 lat. W wywiadzie ustalono, że od tygodnia był apatyczny, nie miał apetytu, łatwo się męczył. Dodatkowo występowały u niego dreszcze. Dwa tygodnie przed wizytą z powłok ciała zwierzęcia usunięto kleszcze. Pies poddawany był regularnej profilaktyce (szczepienia, odrobaczanie). Badaniem klinicznym stwierdzono bladoróżowe zabarwienie błon śluzowych naturalnych otworów ciała, nieznaczne zapadnięcie gałek ocznych, wydłużony czas wypełniania naczyń włosowatych (> 3 s). Ciepłota ciała wynosiła 38,8ºC, natomiast tętno było słabe, niemiarowe, czasami nawet niewyczuwalne przez ok. 3-3,5 s. Badaniem osłuchowym serca stwierdzono znaczną niemiarowość. Badaniem pal19

NAuka

9-10/2016 zano podwyższone stężenia mocznika, kreatyniny, fosforu oraz bardzo wysokie stężenie jonów potasu (10,7 mmol/l), będące bezpośrednim zagrożeniem dla życia zwierzęcia. Stężenie jonów sodu było prawidłowe (137 mmol/l), jednak stosunek Na : K był znacząco obniżony – 12,8 (przy normie 28-40). Stężenie kortyzolu również było poniżej normy (0,24 µg /dl, tab. 1).

Fot. 2. Badanie echokardiograficzne w trybie M-mode – brak ruchu płatków zastawki mitralnej w wyniku zaawansowanej hiperkaliemii.

Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej wykazano nieznaczne powiększenie obu nerek z poszerzeniem warstwy korowej. Dodatkowo stwierdzono pomniejszenie oraz zmianę kształtu obu nadnerczy, których wymiary wynosiły odpowiednio: 2,3 mm lewe, 2,9 mm prawe. Echogeniczność obu gruczołów była jednorodna (fot. 4 i 5). Ze względu na kliniczny stan pacjenta odstąpiono od testu stymulacji ACTH i od razu przystąpiono do leczenia hipoadrenokortycyzmu stwierdzonego na podstawie objawów klinicznych, wyników badań laboratoryjnych i badania ultrasonograficznego. Sam wynik testu stymulacji ACTH pozwoliłby potwierdzić bądź wykluczyć wtórną niedoczynność nadnerczy.

Fot. 3. Badanie echokardiograficzne w trybie M-mode – umiarkowana hiperkineza lewej komory z zachowaniem prawidłowych wartości echokardiograficznych. pacyjnym jamy brzusznej nie wykazano objawów bolesności.

oraz morfologii płatków zastawek (fot. 3).

Ze względu na znaczną niemiarowość pracy serca wykonano badanie elektrokardiograficzne, w którym potwierdzono zwolniony, niemiarowy rytm oraz brak załamków P (brak czynności elektrycznej przedsionków), poszerzony zespół QRS oraz szpiczasty załamek T o wysokiej amplitudzie. Największe odstępy RR wynosiły 3,1 s (fot. 1). Dodatkowo wykonano badanie echokardiograficzne w celu wykluczenia nieprawidłowej budowy serca, czynności skurczowych lewej komory (fot. 2)

Zlecono wykonanie podstawowego panelu badań krwi, rozszerzonego jonogramu, oznaczenie stężenia kortyzolu; wykonano badanie molekularne krwi w kierunku chorób odkleszczowych: babeszjozy, anaplazmozy, erlichiozy i boreliozy (wyniki testów ujemne).

Badaniem hematologicznym stwierdzono leukocytozę, niedokrwistość normocytarną normobarwliwą. Badaniem biochemicznym surowicy wyka-

Zwierzę hospitalizowano w klinice przez 48 h, do uzyskania rytmu zatokowego i poprawy stanu klinicznego. W tym czasie wykonano 3 dożylne iniekcje z hydrokortyzonu w dawce 5 mg/kg m.c. co 6 h, a następnie zmniejszono dawkę do 1 mg/ kg m.c. Dodatkowo pies otrzymywał ciągły wlew dożylny z 0,9-proc. NaCl i 5-proc. glukozy. Stan ogólny zwierzęcia uległ poprawie już po 8 h od rozpoczęcia terapii. W badaniu EKG niemiarowość była znacznie mniejszego stopnia, najdłuższe odstępy RR wynosiły 2 s. Po 24 h godzinach przywrócono prawidłowy rytm zatokowy o średnim HR 95/ min. Załamki P o czasie trwania 4 ms i amplitudzie 0,15 mV. Po uzyskaniu znacznej poprawy zdecydowano się na ponowne badania poziomu potasu

nauka

www.weterynarianews.pl we krwi, który wynosił 5,7 mmol/dl. Stężenie kreatyniny uległo obniżeniu, natomiast stężenie mocznika utrzymywało się na podobnym poziomie. Stosunek jonów Na : K poprawił się (23,7). Z uwagi na leukocytozę zastosowano również 10-dniową antybiotykoterapię z użyciem enrofloksacyny w dawce 5 mg/kg m.c. Po 48 h pobytu w klinice psa wydano właścicielowi z zaleceniem doustnego podawania hydrokortyzonu w dawce 1 mg/kg m.c. co 12 h, kontynuacji antybiotykoterapii i płynoterapii. W badaniach kontrolnych po tygodniu wartości parametrów morfologicznych i biochemicznych utrzymywały się w granicach normy. Zalecono kontynuację podawania hydrokortyzonu w niezmienionej dawce. W obserwacjach trwających od 11 miesięcy stan kliniczny zwierzęcia jest stabilny. Wyniki podstawowych parametrów morfologicznych i biocheREKLAMA

micznych utrzymują się w normie, jednakże stężenie jonów potasu waha się od 5,1 mmol/dl do nawet 7 mmol/ dl. W takiej sytuacji zaleca się podawanie pacjentowi furosemidu w dawce 2 mg/kg m.c. co 12 h przez 7 dni.

Omówienie Rozpoznanie przełomu nadnerczowego w wyniku nieleczonej choroby Addisona powinno opierać się na: bardzo dokładnie zebranym wywiadzie lekarskim, szczegółowym badaniu klinicznym, wynikach badań laboratoryjnych oraz innych badań dodatkowych, jak: EKG i USG jamy brzusznej [1, 8]. Azotemia przednerkowa występująca u pacjentów z niedoczynnością kory nadnerczy wynika z niedociśnienia spowodowanego niedoborem kortyzolu [12, 13]. Niestety oznaczanie stężenia kortyzolu u zwierząt w początkowym stadium choroby, z uwagi na sytuację stresową związaną z wizytą w gabinecie oraz pobieraniem krwi,

może dawać wynik fałszywie pozytywny. W opisywanym przypadku pomimo dużego stresu stężenie kortyzolu w surowicy było na bardzo niskim poziomie. W celu potwierdzenia podejrzenia hipoadrenokortycyzmu należy przeprowadzić test stymulacji syntetycznym hormonem adrenokortykotropowym, który jest niedostępny na polskim rynku [14, 15]. Test stymulacji ACTH polega na pobraniu krwi na surowicę tuż przed podaniem ACTH (w dawce 0,25 mg i.m. lub i.v. na psa); kolejne pobranie krwi ma miejsce 60 min po iniekcji hormonu [14, 15]. W przypadku zdrowego zwierzęcia prawidłowy jest wzrost stężenia kortyzolu do wartości 6,0-17,0 µg/dl, natomiast u zwierzęcia z hipoadrenokortycyzmem stężenie kortyzolu nie powinno przekraczać 2 µg/dl [13, 14]. Dane z piśmiennictwa dotyczące obrazowania ultrasonograficznego nadnerczy dotyczą najczęściej ich zmian rozrostowych czy guzowatych [16], rzadko natomiast pojawiają się opisy

NAuka

9-10/2016 Przy niewielkim wzroście stężenia jonów potasu (6,0-8,0 mmol/dl) dochodzi do zmiany w morfologii załamka P (spadek amplitudy) i załamka T (wysoka amplituda i szpiczasty wygląd). Gdy stężenie jonów K+ wynosi 8,5-10 mmol/dl, załamki P stają się niezauważalne i następuje poszerzenie zespołu QRS, natomiast przy stężeniu powyżej 10 mmol/ dl możliwe jest wystąpienie migotania komór oraz asystolia [10, 11]. Najważniejszym i pierwszym elementem leczenia ostrego przełomu nadnerczowego jest szybkie uzupełnienie niedoborów wody i sodu z użyciem 0,9-proc. NaCl. Następny krok to podaż glikokortykoidów, np. hydrokortyzonu, w początkowej dawce 5 mg/kg m.c. co 6 h, a następnie 1 mg/kg m.c. co 12 h [20]. W opisywanym przypadku zdecydowano się na doustne podawanie hydrokortyzonu, ponieważ poza działaniem glikokortykoidowym ma działanie mineralokortykoidowe [4, 9].

Fot. 4 i 5. Badanie ultrasonograficzne nadnerczy wykazało pomniejszenie narządów oraz zmianę kształtu. Zdjęcie górne – nadnercze lewe, poniżej nadnercze prawe. wykorzystania USG w rozpoznawaniu przypadków niedoczynności kory nadnerczy [17]. Wielkość prawidłowych nadnerczy u psów wynosi 3-7,4 mm (nadnercze lewe) i 3,4-7,4 mm (nadnercze prawe). Ich echogeniczność jest niska, jednolita, jednakże w niektórych przypadkach można zaobserwować hiperechogeniczną część rdzenną nadnerczy – nie jest to objaw świadczący o patologii [18, 19]. U badanego psa stwierdzono bardzo małe rozmiary obu nadnerczy. Warto jednak wziąć pod uwagę fakt, że fizjologicznie duża rozpiętość rozmiarów nadnerczy u psów sprawia, że ocena ultrasonograficzna powinna stanowić tylko 22

jeden z kilku etapów postępowania diagnostycznego prowadzącego do rozpoznania choroby Addisona. Notowane są przypadki, gdy wielkość nadnerczy jest prawidłowa, np. wczesna faza choroby lub zmiany rozrostowe [17-19]. Przeprowadzenie badania elektrokardiograficznego jest wskazane w każdym przypadku podejrzenia choroby, jeśli w czasie badania klinicznego osłuchowo stwierdzamy niemiarowość serca. W ostrej postaci niedoczynności kory nadnerczy dochodzi do znacznego wzrostu stężenia poziomu jonów potasu. Zmiany w zapisie EKG są uzależnione od nasilenia hiperkaliemii.

Istnieje również możliwość leczenia hipoadrenokortycyzmu przy użyciu prednizolonu (1-2 mg/kg m.c. i.v.) lub deksametazonu (0,5-2 mg/kg m.c. i.v.), jednak w takim przypadku konieczne jest dodatkowe stosowanie mineralokortykoidów – fludrokortyzonu (0,02 mg/kg m.c./dobę) lub piwalentu dezoksykortykosteronu (DOCP) w dawce 2,2 mg/kg m.c. i.m. [4, 21]. W literaturze występują doniesienia o stosowaniu w przypadkach zaawansowanej hiperkaliemii bardziej agresywnego leczenia z wykorzystaniem dwuwęglanu sodu i.v. lub połączenia insuliny (0,5 j.m./kg m.c. i.v.) i 40-proc. glukozy (1 g/kg m.c. i.v.). W przypadkach występowania arytmii zagrażających życiu podaje się 10-proc. glukonian wapnia (0,5 ml/kg m.c. i.v. – powoli). Nie wyrównuje on stężenia potasu, lecz wapń chwilowo koryguje zaburzenia rytmu serca poprzez spadek działania potasu na układ przewodzący serca [10, 11]. Po ustabilizowaniu pacjenta przechodzi się do podawania sterydów w formie doustnej. Pamiętać należy również

nauka

www.weterynarianews.pl o zwiększaniu dawki glikokortykoidów w przypadku, gdy zwierzę jest chore, po urazach, zabiegach operacyjnych lub poddane dużemu stresowi (np. pobyt w hotelu, długa podróż). W takich wypadkach zapotrzebowanie organizmu na kortyzol może wzrosnąć nawet 10-krotnie [1, 2]. Rokowanie po stabilizacji stanu klinicznego pacjenta jest na ogół pomyślne. Bardzo ważna jest świadomość właściciela o chorobie i konieczności dożywotniej terapii sterydowej pacjenta oraz okresowa kontrola stanu klinicznego zwierzęcia (w tym przeprowadzanie badań laboratoryjnych).

Piśmiennictwo:

1. Klein S.C., Peterson M.E.: Canine hypoadrenocorticism: part I. „Can. Vet. J.”, 2010, 51, 63-69. 2. Klein S.C., Peterson M.E.: Canine hypoadrenocorticism: part II. „Can. Vet. J.”, 2010, 51, 179-184. 3. Meeking S.: Treatment of acute adrenal insufficiency. „Clin. Tech. Small. Anim. Pract.”, 2007, 22, 36-39. 4. Van Lanen K., Sande A.: Canine hypoadrenocorticism: pathogenesis, diagnosis, and treatment. „Top Companion Anim. Med.”, 2014, 29, 88-95. 5. Baumstark M.E., Sieber-Ruckstuhl N.S., Müller C. et al.: Evaluation of aldosterone concentrations in dogs with hypoadrenocorticism. „J. Vet. Intern. Med.”, 2014, 28, 154-159. 6. Javadi S., Galac S., Boer P. et al.: Aldosterone-to-renin and cortisol-to-adrenocorticotropic hormone ratios in healthy dogs and dogs with primary hypoadrenocorticism. „J. Vet. Intern. Med.”, 2006, 20, 556-561. 7. Braddock J.A., Church D.B., Robertson I.D., Watson A.D.: Trilostane treatment in dogs with pituitary-dependent hyperadrenocorticism. „Aust. Vet. J.” 2003, 81, 600-607. 8. Behrend E.N., Kooistra H.S., Nelson R. et al.: Diagnosis of spontaneous canine hyperadrenocorticism: 2012 ACVIM consensus statement (small animal). „J. Vet. Intern. Med.”, 2013, 27, 1292-1304. 9. Peterson M.E., Kintzer P.P., Kass P.H.: Pretreatment clinical and laboratory findings in dogs with hypoadrenocorticism: 225 cases (1979-1993). „J. Am. Vet. Med. Assoc.”, 1996, 208, 85-91. 10. Hiatt N., Katayanagi T., Miller A.: Cardiac sensitivity to hyperkalemia in adrenalectomized dogs. „Proc. Soc. Exp. Biol. Med.”, 1975, 149, 168-171. 11. Maxwell A.P., Linden K., O’Donnell S. et al.: Management of hyperkalaemia. „J. R. Coll. Physicians. Edinb.”, 2013, 43, 246-251. 12. Bovens C., Tennant K., Reeve J., Murphy K.F.: Basal serum cortisol concentration as a screening test for hypoadrenocorticism in dogs. „J. Vet. Intern. Med.”, 2014, 28, 1541-1545. 13. Lennon E.M., Boyle T.E., Hutchins R.G. et al.: Use of basal serum or plasma cortisol concentrations to rule out a diagnosis of hypoadrenocorticism in dogs: 123 cases (2000-2005). „J. Am. Vet. Med. Assoc.”, 2007, 231, 413-416. 14. Cohen T.A., Feldman E.C.: Comparison of IV and IM formulations of synthetic ACTH for ACTH stimulation tests in healthy dogs. „J. Vet. Intern. Med.”, 2012, 26, 412-414. 15. Lathan P., Moore G.E., Zambon S., Scott-Moncrieff J.C.: Use of a low-dose ACTH stimulation test for diagnosis of hypoadrenocorticism in dogs. „J. Vet. Intern. Med.”, 2008, 22, 1070-1073. 16. Barthez P.Y., Nyland T.G., Feldman E.C.: Ultrasonography of the adrenal glands in the dog, cat, and ferret. „Vet. Clin. North. Am. Small. Anim. Pract.”, 1998, 28, 869-885. Review. 17. Wenger M., Mueller C., Kook P.H., Reusch C.E.: Ultrasonographic evaluation of adrenal glands in dogs with primary hypoadrenocorticism or mimicking diseases. „Vet. Rec.”, 2010, 167, 207-210. 18. Baar F., Gaschen L.: Badanie ultrasonograficzne u psów i kotów. Galaktyka 2012. 19. Mattoon J.S., Nyland T.G.: Small animal diagnostics ultrasound - third edition. Elsevier 2015. 20. Gunn E., Shiel R.E., Mooney C.T.: Hydrocortisone in the management of acute hypoadrenocorticism in dogs: a retrospective series of 30 cases. „J. Small. Anim. Pract.”, 2016, 57, 227-233. 21. Woolcock A.D., Ward C.: Successful treatment of a cat with primary hypoadrenocorticism and severe hyponatremia with desoxycorticosterone pivalate (DOCP). „Can. Vet. J.”, 2015, 56, 1158-1160.

Parametr

Wynik

Wartości referencyjne

Badanie morfologiczne WBC

23,8

6,0-17,0 x 109/l

LYM

4,2

1,2-5,0 x 109/l

MID

2,8

0,3-1,5 x 109/l

GRAN

16,8

3,5-12,0 x 109/l

LYM%

18,0

0-99%

MID%

11,2

0-99%

GRAN%

70,8

0-99%

RBC

4,70

5,50-8,50 x 1012/lv

HGB

10,8

12,0-18,0 g/dl

HCT

29,2

37-55%

MCV

62,2

60,0-72,0 fl

MCH

23,0

19,5-25,5 pg

MCHC

37,0

32,0-38,5 g/dl

PLT

289

200-500 x 109/l

ALT

3-51 U/l

AST

1-37 U/l

UREA

273

20-45 mg/dl

CREA

2,00

1,00-1,70 mg/dl

GLUK

70-120 mg/dl

K+

10,7

3,5-5,5 mmol/l

Na+

137

140-150 mmol/l

Phos.

7,00

3,0-6,0 mg/dl

Calc.

11,8

9,0-11,5 mg/dl

kortyzol

0,24

0,5-6 µg/dl

Badanie biochemiczne

NAuka

9-10/2016

prof. dr hab. inż. Ludwik Pokora artykuł jest fragmentem książki „Lasery dla medycyny weterynaryjnej”, CTL – Centrum Terapii Laserowej, Zakład Laseroterapii i Fizjoterapii, Warszawa 2016

Laseroterapia ran, oparzeń i owrzodzeń oraz w chorobach mięśni, kości i stawów

Laseroterapia ran, oparzeń i owrzodzeń Leczenie ran to problem, z którym każdy praktykujący lekarz weterynarii spotyka się na co dzień. Problem ten jest o tyle poważny, że u zwierząt dużo łatwiej o zanieczyszczenie rany niż u ludzi. Rany kąsane są „z gruntu” zakażone, a zakażenie lub zanieczyszczenie nawet sterylnych ran pooperacyjnych zdarza się często. Stąd tak powszechne u zwierząt przypadki źle gojących się, ropiejących ran, formowania się ropni, powstawania ropnych przetok. Leczenie tego typu schorzeń jest niezwykle trudne. 24

Pozytywne, a nawet doskonałe doświadczenia z leczeniem ran, zarówno czystych, jak i zakażonych, są opisywane szeroko w literaturze medycznej i weterynaryjnej. Niezwykłe działanie biostymulujące promieniowania laserowego to całkowita nowość w świecie medycznym. Żaden środek pochodzenia naturalnego czy syntetycznego ani żadne urządzenia do tej pory używane nie posiadały tak szerokiego wachlarza możliwości. Często występującym u zwierząt domowych uszkodzeniem skóry jest

oparzenie. Przypadki oparzeń zdarzają się u młodych psów i u kotów w każdym wieku. Chyba każdy właściciel kota choć raz w życiu widział, jak jego pupil skrada się do garnka lub patelni, z których unosiły się smakowite zapachy. Niestety, często takie „polowanie” kończy się bardzo źle, a długotrwałe i bolesne leczenie jest dla zwierzęcia wręcz koszmarem. Pozytywne działanie promieniowania laserowego o niskiej energii na rany oraz inne uszkodzenia naskórka i skóry jest wynikiem jego niezwykłych zdolności do pobudzania regeneracji

nauka

www.weterynarianews.pl

Fot. 1. Laseroterapia rany u konia: a) przed leczeniem

tkaprofnek i stymulowania proliferacji komórek, a także hamowania procesu zapalnego i redukowania bólu. Pozwala znacznie skrócić czas leczenia oraz zdecydowanie ograniczyć złe przeżycia zwierzęcia. Dawka promieniowania laserowego w leczeniu ran powinna być stosunkowo niska – w granicach 4 J/cm2, ponadto konieczna jest systematyczność w wykonywaniu zabiegów. Kolejną istotną rzeczą jest to, że jeśli istnieje konieczność chirurgicznego opracowania rany, należy tego dokonać przed przystąpieniem do zabiegów laserowych. Leczenie ran za pomocą lasera małej mocy jest dwuetapowe: osobno zajmujemy się raną (metodą bezkontaktową, z odległości +/- 1 cm), a osobno jej okolicą (+/- 1 cm od brzegów rany, przy gęstości energii = 1-2 J/cm2).

b) po leczeniu.

Jeśli chodzi o rany zakażone, często można się spotkać ze stwierdzeniem, iż nie jest zalecane, a nawet jest przeciwwskazane ich leczenie z pomocą laseroterapii niskoenergetycznej, gdyż może ona pobudzać infekcję. W rzeczywistości pobudza ona raczej układ odpornościowy, co czyni rany zakażone idealnym materiałem do

laseroterapii. Leczenie należy rozpocząć od dawki 4 J/cm2 i stopniowo, w zależności od efektu, ją zwiększać. Często (zwłaszcza przy leczeniu rozległych ran) stosuje się dawki nawet 12 J/cm2 i większe, więc nie należy zbytnio bać się „przedawkowania” [170]. Wspominany już dr Mark Richards opisał wiele niezwykłych przypaków wyleczeń ciężko gojących się ran z pomocą promieniowania laserowego. Jednym z ciekawszych pacjentów był pies z ropniem zakażonym Corynebacterium sp. i Pasteurella multocida. Ropień został usunięty z pomocą lasera wysokoenergetycznego, a ranę powstałą po jego wycięciu leczono metodą otwartą, bez szycia, lecz per secundam ze względu właśnie na obfitą florę bakteryjną ropnia. W celu ułatwienia gojenia stosowano laseroterapię z użyciem sondy wielodiodowej. Personel kliniki spodziewał się znacznie szybszego efektu, ale nikt nie był w stanie przewidzieć rzeczywistego wyniku terapii – rana była wygojona już po 7 dniach! [168]. Na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej w Obihiro, w Japonii, przeprowa25

NAuka

9-10/2016 rany zakażone lub bardzo rozległe zostawały znacznie prędzej wyleczone z pomocą fotobiostymulacji niż w grupach kontrolnych.

Z tego względu warto stosować laseroterapię w postępowaniu przed i pooperacyjnym, co, jak zauważył dr Mark Richards, znacznie przyspiesza rekonwalescencję i gojenie rany poperacyjnej [168].

Laseroterapia w chorobach mięśni, kości i stawów Jak już wspomniano, niskoenergetyczne promieniowanie laserowe ma doskonałe działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i stymulujące regenerację. Te efekty laseroterapii niskoenergetycznej są też niezastąpione w terapii chorób, głównie zwyrodnieniowych, stawów, urazów mięśni, a także w przypadku złamań kości.

Fot. 2. Laseroterapia owrzodzenia nosa u psa: a) przed leczeniem

b) po leczeniu. dzone zostały badania dotyczące wpływu laseroterapii niskoenergetycznej na gojenie szytych ran strzyku. Zarówno badanie histopatologiczne, jak i inne testy wykonane w tkankach strzyku u zwierząt, które poddawano i nie poddawano naświetlaniu promieniami lasera, jednoznacznie wykazały doskonałe działanie laseroterapii niskoenergetycznej [176]. 26

Z wyników badań dostępnych w różnych źródłach wynika jasno, że LLLT doskonale wspomaga gojenie ran i innych uszkodzeń skóry. Skuteczność fotobiostymulacji wynosi średnio ponad 80%. Rany poddawane laseroterapii goją się niemal dwukrotnie szybciej i sprawniej, rzadziej dochodzi do powikłań. Także ból, obrzęk i powstawanie wysięku zostają znacznie zredukowane pod wpływem światła laserowego. Nawet

Choroby zwyrodnieniowe stawów dotykają zwierzęta w każdym wieku, pomimo stosowania najlepszych nawet środków regenerujących czy osłaniających chrząstki stawowe. Wielu chorób nie da się uniknąć, są one uwarunkowane genetycznie, często charakterystyczne dla danej rasy. Hodowcy próbują eliminować te niepożądane cechy, ale tysiące krzyżowań zwierząt bez rodowodu lub różnych ras nasila problem. Gdy choroba ujawnia się w młodym wieku, najlepszym rozwiązaniem jest postępowanie operacyjne. Jak już wspomniano, warto przed zabiegiem, a także tuż po nim i w okresie rekonwalescencji zastosować niskoenergetyczną stymulację laserową. Działanie takie jest bardzo korzystne, gdyż po pierwsze zmniejsza bolesność operowanej okolicy, a po drugie przyspiesza regenerację struktur stawu. Dzięki temu mechanika stawu zostaje przywrócona szybciej, a zwierzę wcześniej zaczyna obciążać operowaną kończynę. Jeśli chodzi o choroby zwyrodnieniowe stawów związane z wiekiem, to zazwyczaj kluczem do poprawy jako-

nauka

www.weterynarianews.pl ści poruszania jest rehabilitacja, a nie zabieg operacyjny. W razie silnego bólu należy stosować leki przeciwbólowe, ale podstawą terapii powinny być preparaty regenerujące chrząstki stawowe połączone z, w zależności od stanu zwierzęcia, ćwiczeniami fizycznymi bądź masażami. Doskonałym dodatkiem, a nawet podstawą takiej terapii może być laseroterapia niskoenergetyczna, która działa przeciwbólowo, jak również pobudza regenerację komórek i tkanek. Stymulacja laserem niskoenergetycznym jest także bardzo pomocna w terapii ostrych i przewlekłych stanów bólowych związanych z chorobami zwyrodnieniowymi stawów i kręgosłupa. Schorzenia takie spotyka się zarówno u koni, jak i u psów i kotów. Promieniowanie lasera niskoenergetycznego dzięki swoim unikalnym właściwościom doskonale łagodzi nawet silny ból. Zwykle zwierzęta cierpiące na choroby zwyrodnieniowe stawów odczuwają znaczną poprawę już po pierwszej serii laseroterapii, a czasem nawet w jej trakcie. Skuteczność terapii bólu z pomocą lasera niskoenergetycznego udowadniają też liczne wyniki badań prowadzonych u koni. Ich właściciele często długotrwale i bezskutecznie leczą je z powodu przewlekłych bólów grzbietu. Zwykle stany te są związane z naciągnięciem lub nadwyrężeniem mięśni grzbietu, złym dopasowaniem siodła, nieprawidłowym lądowaniem po skoku czy też nierównomiernym obciążeniem kręgosłupa, wynikającym z długotrwałej kulawizny. Zabiegi terapeutyczne z wykorzystaniem promieni lasera doskonale się sprawdzają w leczeniu przewlekłego bólu ze względu na ich niezwykłe efekty w tkankach. W literaturze można się spotkać z opisami takiego leczenia, z których jasno wynika nadzwyczajna skuteczność (nawet 95%!) terapeutyczna niskoenergetycznego promieniowania laserowego.

Fot. 3. Swędzący wrzód u kota: a) przed leczeniem

b) po zastosowaniu laseroterapii niskoenergetycznej. Stosowanie wyłącznie środków przeciwbólowych nie jest też najlepszą formą „terapii” w przypadku zmian pourazowych, do których należą m.in. zwichnięcia, skręcenia, stłuczenia, naciągnięcia mięśni i naderwania więzadeł. Urazy u zwierząt zdarzają się niezwykle często, zazwyczaj w wyniku wypadków komunikacyjnych lub upadków z dużej wysokości.

Stany takie charakteryzują się znacznego stopnia bolesnością, co ogranicza mobilność zwierzęcia i wywołuje u niego znaczny dyskomfort. Rekonwalescencja jest dość powolna, również w wyniku doskwierającego zwierzęciu bólu. Oczywiście, podawanie leków przeciwbólowych nie jest błędem w takich wypadkach, jednak nie mogą one stanowić pod27

NAuka

Fot. 4. Laseroterapia krwiaka małżowiny usznej: a) przed leczeniem

b) w trakcie zabiegu laserowego

c) po leczeniu. 28

9-10/2016 stawy postępowania terapeutycznego. Warto stosować różnego rodzaju maści i okłady, by zmniejszyć bolesność i obrzęk. Poddanie zwierzęcia zabiegom LLLT jest w tej sytuacji rozwiązaniem bardzo dobrym ze względu na kompleksowe działanie promieniowania laserowego. Przede wszystkim ból pourazowy jest wskazaniem do stosowania laseroterapii niskoenergetycznej. Z pomocą laseroterapii można zahamować powstawanie stanu zapalnego, a także pobudzić regenerację tkanek. Często udaje się przeprowadzić terapię pourazową tylko z wykorzystaniem promieniowania laserowego, bez konieczności uciekania się do środków farmakologicznych. Złamania kości długich bardzo często zdarzają się u małych zwierząt, zwykle w wyniku wypadku komunikacyjnego lub upadku z dużej wysokości. Często ich leczenie wymaga interwencji chirurgicznej, a rekonwalescencja bywa długa i bolesna. Warunkiem uzyskania zrostu kości jest udział naczyń krwionośnych. Bardzo istotną rolę odgrywają również procesy zachodzące przy powstawaniu blizny kostnej. Badania nad wpływem laseroterapii niskoenergetycznej na wytwarzanie kostniny i powstawanie zrostu kości przeprowadzono między innymi na Wydziale Medycyny Weterynaryjnej UWM w Olsztynie. U przeznaczonych do badania królików wykonano osteosyntezę kości piszczelowej, a następnie u części zwierząt prowadzono zabiegi laseroterapii, a u części – nie. Wyniki wykonanych później badań histopatologicznych wykazały jednoznacznie zdecydowanie pozytywny wpływ promieniowania laserowego na procesy gojenia kości. Gojenie było przyspieszone u wszystkich zwierząt poddawanych naświetlaniom nawet o 10 dni w stosunku do grupy kontrolnej [179]! Wynik tego badania zdecydowanie udowadnia, że promieniowanie laserowe zwiększa proliferację komórek, pobudzając tym

nauka

www.weterynarianews.pl

Jeśli chodzi o choroby zwyrodnieniowe stawów związane z wiekiem, to zazwyczaj kluczem do poprawy jakości poruszania jest rehabilitacja, a nie zabieg operacyjny. W razie silnego bólu należy stosować leki przeciwbólowe, ale podstawą terapii powinny być preparaty regenerujące chrząstki stawowe połączone z, w zależności od stanu zwierzęcia, ćwiczeniami fizycznymi bądź masażami. Doskonałym dodatkiem, a nawet podstawą takiej terapii może być laseroterapia niskoenergetyczna… samym regenerację tkanek. Do doskonałych wyników badań histopatologicznych należy też dodać fakt, iż promieniowanie laserowe działa przeciwbólowo, a więc znacznie zwiększa komfort rekonwalescencji po złamaniu kończyny, czyniąc ten proces dużo prostszym dla zwierzęcia. Brazylijscy stomatolodzy badali wpływ promieniowania laserowe-

go na przyjmowanie przeszczepów kostnych u szczurów. Materiałem do przeszczepu był Gen-oxR – substancja nieorganiczna kości pochodzenia bydlęcego, którą umieszczano w ubytku kości udowej. U części zwierząt po przeszczepie stosowano zabiegi LLLT. Następnie wykonano preparaty histologiczne z kości, które ujawniły znacznie bardziej intensywne procesy kościotworzenia

i bardzo liczne włókna kolagenowe wokół przeszczepu u zwierząt poddawanych laseroterapii niż u tych, u której zabiegów takich nie prowadzono [180]. Wynik ten zdecydowanie świadczy o pozytywnym wpływie LLLT na procesy regeneracji kości, udowadniając po raz kolejny dodatni wpływ promieniowania laserowego na procesy proliferacji komórek i odnowy tkanek.

Tab. 1. Parametry promieniowania stosowane w leczeniu ran i owrzodzeń w medycynie weterynaryjnej. Schorzenie

Gęstość energii

Liczba zabiegów

Częstotliwość zabiegów

Owrzodzenia

3-6

16-24

2 razy w tygodniu

Odleżyny

3-5

16-24

2 razy w tygodniu

Odmrożenia

2-4

10-15

Oparzenia

Czyste rany

1-5

Po 24 godzinach

Rany zakażone

3-4

1-10

Od razu po uszkodzeniu

Rany po amputacji

2-6

3-6

Tab. 2. Wartości parametrów urządzeń laserowych proponowane do leczenia schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego u zwierząt. Schorzenie

Gęstość energii

Liczba zabiegów

Częstotliwość zabiegów

Zwyrodnienie stawu biodrowego

8-10

Codziennie bądź 3 razy w tygodniu

Zwyrodnienie stawu kolanowego

8-10

3 razy w tygodniu

Zwyrodnienie stawu skroniowożuchwowego

6-8

3 razy w tygodniu

Stłuczenia

3 razy w tygodniu

GABINET Helmut Waibl, Elisabeth Mayrhofer, Ulrike Matis, Leo Brunnberg, Roberto Köstlin Artykuł jest fragmentem książki „Atlas anatomii radiograficznej kota”, wyd. Galaktyka 2016

Anatomia kota

7-8/2016

www.weterynarianews.pl

GABINET

prawo

9-10/2016

Marzena Pytlarz

Wymagania prawne dotyczące obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi

mawiając zagadnienie dotyczące obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi, warto na początku odpowiedzieć sobie na pytanie: czym jest produkt leczniczy? Zgodnie z definicją zawartą w ustawie Prawo farmaceutyczne, produktem leczniczym jest substancja lub mieszanina substancji przedstawiana jako posiadająca właściwości zapobiega32

nia lub leczenia chorób występujących u ludzi lub zwierząt, lub podawana w celu postawienia diagnozy, lub w celu przywrócenia, poprawienia czy modyfikacji fizjologicznych funkcji organizmu poprzez działanie farmakologiczne, immunologiczne lub metaboliczne. Z kolei produktem leczniczym weterynaryjnym jest produkt leczniczy stosowany wyłącznie u zwierząt.

prawo

www.weterynarianews.pl Zasadniczo, w przypadku obrotu produktami leczniczymi, należy rozróżnić obrót hurtowy oraz detaliczny. Obrót hurtowy produktami leczniczymi mogą prowadzić jedynie farmaceutyczne hurtownie weterynaryjne oraz składy celne i konsygnacyjne produktów leczniczych. Z kolei obrót detaliczny może być prowadzony zarówno w zakładach leczniczych dla zwierząt, jak i przez inne podmioty (np. sklepy zoologiczne), które prowadzą obrót produktami leczniczymi weterynaryjnymi wydawanymi bez przepisu lekarza. Oczywiście, bezpośrednie podanie przez lekarza zwierzętom produktów leczniczych, których potrzeba zastosowania wynika z rodzaju świadczonej usługi lekarsko-weterynaryjnej, nie jest traktowane jako obrót detaliczny. Dla pełnego zrozumienia zagadnienia ważna jest także podział na odpowiednie kategorie dostępności i stosowania produktów leczniczych, określony w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 4 czerwca 2008 r. w sprawie kategorii stosowania produktu leczniczego weterynaryjnego oraz kryteriów zaliczania produktu leczniczego weterynaryjnego do poszczególnych kategorii stosowania i dostępności. W przypadku produktów leczniczych weterynaryjnych można je podzielić na dwie kategorie dostępności: Rp. – wydawane z przepisu lekarza lub OTC (over the couter drug) – dostępne bez recepty lekarskiej. Produkty lecznicze kategorii Rp. to leki o działaniu odurzającym lub psychotropowym, zawierające substancje hormonalne, tyreostatyczne i beta-agonistyczne. Są to również leki apteczne, przeznaczone dla docelowych gatunków zwierząt, których tkanki lub pozyskiwane od nich produkty są przeznaczone do spożycia przez ludzi. Ponadto produkty te są stosowane do leczenia chorób, które wymagają wcześniejszej, wnikliwej diagnozy. Lekarz weterynarii przy stosowaniu leków tej kategorii powinien przestrzegać specjalnych środków ostrożności, aby uniknąć niepotrzebnego ryzyka związanego z ich

?????

użyciem dla osób podających ten produkt, docelowych gatunków zwierząt oraz środowiska. Produkty lecznicze kategorii OTC natomiast to te, których podawanie nie wymaga szczególnej wiedzy i umiejętności. Ponadto substancje czynne w nich zawarte nie stwarzają zagrożenia dla osoby podającej, dla docelowego gatunku lub środowiska. Kategorie stosowania produktów leczniczych informują o tym, przez kogo dany produkt leczniczy może być zastosowany. Produkt zaliczany jest do danej kategorii stosowania w zależności od ryzyka związanego z jego użyciem. Wyróżnia się trzy kategorie: produkty lecznicze do podawania przez lekarza weterynarii, do podawania pod nadzorem lekarza oraz do podawania przez właściciela lub opiekuna zwierzęcia. Podkreślić należy, że zarówno w art. 68 ust. 2, jak i w art. 71 ust. 1 i 1a ustawy Prawo farmaceutyczne czyni się wyraź-

ne rozróżnienie między obrotem detalicznym produktami leczniczymi wydawanymi bez przepisu lekarza a obrotem detalicznym produktami leczniczymi weterynaryjnymi. Odwołując się do treści art. 68 ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne, wskazać należy, że obrót detaliczny produktami leczniczymi weterynaryjnymi zakupionymi w hurtowni farmaceutycznej produktów leczniczych weterynaryjnych może być prowadzony wyłącznie w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt, z jednym wyjątkiem przewidzianym w art. 71 ust. 1a ustawy.

Obrót detaliczny produktami leczniczymi weterynaryjnymi W przepisie art. 68 ust. 2 Prawa farmaceutycznego czytamy, że obrót detaliczny produktami leczniczymi weterynaryjnymi zakupionymi w hurtowni farmaceutycznej produktów leczniczych weterynaryjnych może być prowadzony wyłącznie w ramach działalności zakładu leczniczego dla zwierząt. Nie wyłącza z tego obrotu żadnej z dwóch kategorii dostępności 33

prawo

9-10/2016

ani żadnej z trzech kategorii stosowania produktów leczniczych weterynaryjnych. Równocześnie dopuszcza możliwość prowadzenia obrotu detalicznego ściśle określonym asortymentem produktów leczniczych weterynaryjnych wydawanych bez recepty poza zakładami leczniczymi dla zwierząt. Podmiotem uprawnionym do obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi jest zatem zakład leczniczy dla zwierząt, który winien je nabyć w hurtowni produktów leczniczych weterynaryjnych. Wyjątek, do którego odnosi się przepis art. 71 ust. 1a p.f. (na pewno taki ma być ten zapis?), przewiduje sytuację, w której dopuszczalny jest obrót detaliczny produktami leczniczymi weterynaryjnymi wydawanymi bez przepisu lekarza poza zakładami leczniczymi dla zwierząt i poza placówkami obrotu pozaptecznego, ale wyłącznie na zasadach ogólnych po uprzednim zgłoszeniu wojewódzkiemu lekarzowi weterynarii, bez możliwości prowa-

dzenia takiej działalności za pośrednictwem internetu w ramach sprzedaży wysyłkowej (zob. Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 9 czerwca 2016 r., sygn. akt II, GSK 136/15).

duktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza wynika, że regulacje te odnoszą się wyłącznie do produktów leczniczych sprzedawanych przez apteki ogólnodostępne i punkty apteczne.

Ponadto podkreślić należy, że wolą ustawodawcy było stworzenie prawnych regulacji umożliwiających prowadzenie wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych wydawanych bez przepisu lekarza, ale tylko aptekom ogólnodostępnym i punktom aptecznym, czyli tym podmiotom, które nie są uprawnione do obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi. O wyjątkowym charakterze tej regulacji prawnej w zakresie sprzedaży wysyłkowej świadczy także treść art. 68 ust. 3a, który zawiera delegację do wydania przepisów wykonawczych dotyczących warunków wysyłkowej sprzedaży produktów leczniczych. Z treści § 2 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 14 marca 2008 r. w sprawie warunków wysyłkowej sprzedaży pro-

Za obrót lekami odpowiada kierownik zakładu lub wyznaczony przez niego lekarz weterynarii.

Dokumentacja obrotu detalicznego w zakładach leczniczych dla zwierząt Lekarz weterynarii świadczący usługi lekarsko-weterynaryjne w ramach zakładu leczniczego dla zwierząt jest zobowiązany do prowadzenia dokumentacji obrotu dla wszystkich produktów należących do kategorii „wydawane na receptę”, bez względu na to, czy produkty te są przeznaczone do stosowania u zwierząt gospodarskich, czy zwierząt domowych. Sposób prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami lecz-

PRZYKŁAD KARTY OBROTU DETALICZNEGO PRODUKTAMI LECZNICZYMI WETERYNARYJNYMI Nazwa produktu leczniczego weterynaryjnego Tamox 200mg tabletki dla psów

Nr karty/rok 38/2016

Nazwa podmiotu odpowiedzialnego Vetoquinol Biowet Sp. z o.o. Postać farmaceutyczna produktu leczniczego weterynaryjnego tabletki Rodzaj opakowania produktu leczniczego weterynaryjnego pojemnik Pieczęć zakładu leczniczego dla zwierząt

Okres karencji produktu leczniczego weterynaryjnego nie dotyczy Kategoria stosowania produktu leczniczego weterynaryjnego do podawania pod nadzorem lekarza wet. Kategoria dostępności produktu leczniczego weterynaryjnego wydawane z przepisu lekarza - Rp Czy wystawiono receptę nie Miejsce realizacji recepty

Przyjęcie produktu leczniczego weterynaryjnego

Zużycie produktu leczniczego weterynaryjnego

lp.

data zakupu

nazwa i adres dostawcy

liczba opakowań bezpośrednich

zawartość opakowania nr serii bezpośredniego - ilość

02.08. 2016

Hurtownia Alfa

50 tabletek

0856AE1

okres ważności

data zużycia

ilość

numer pozycji w dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej

02.2016

09.08. 2016

20 tabl.

1183/2016

prawo

www.weterynarianews.pl niczymi weterynaryjnymi i jej wzór zostały określone w Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 17 października 2008 r. w sprawie prowadzenia dokumentacji obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi. Dokumentacja ta ma formę kartoteki składającej się z kart, z których każda odnosi się do konkretnego produktu leczniczego weterynaryjnego ogólnie opisanego w pierwszej części karty, ze wskazaniem jego nazwy, postaci farmaceutycznej, rodzaju opakowania, okresu karencji, kategorii stosowania i dostępności oraz informacji o wystawieniu recepty i miejscu jej realizacji. Zasadniczo karta obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi złożona jest z czterech części. Pierwsza z nich umożliwia identyfikację zakładu leczniczego. Kolejne wymagane informacje dotyczą samego produktu leczniczego, jak: nazwa produktu (cała nazwa handlowa), nazwa podmiotu odpo-

wiedzialnego, czyli przedsiębiorcy, który uzyskał pozwolenie na dopuszczenie do obrotu produktu leczniczego. Należy przy tym pamiętać, że nazwa podmiotu odpowiedzialnego może być inna niż nazwa wytwórcy tego produktu. Dodatkowo należy podać postać farmaceutyczną produktu (roztwór, maść, tabletki itp.) oraz rodzaj opakowania (flakony, blistry, ampułki itp.). Bezwzględnie należy także wpisać okres karencji przewidziany przez producenta w przypadku produktów leczniczych weterynaryjnych przeznaczonych dla zwierząt gospodarskich lub „nie dotyczy”, jeżeli zgodnie z informacjami producenta produkt przeznaczony jest dla zwierząt domowych. Jeżeli na zakup danego produktu leczniczego wcześniej została wystawiona recepta, fakt ten, jak i miejsce realizacji recepty, powinny również zostać odnotowane w dokumencie. Należy także określić kategorię stosowania oraz kategorię dostępności produktu leczniczego.

Kolejne elementy karty obrotu to informacje dotyczące przyjęcia produktu leczniczego oraz jego zużycia. W kolumnach części „przyjęcie produktu” należy uwzględnić: datę zakupu produktu, nazwę i adres dostawcy, liczbę zakupionych opakowań bezpośrednich (liczbę sztuk, np. flakonów, blistrów) oraz zawartość opakowania bezpośredniego (ilość, np. 100 ml, 50 tabletek). Należy również podać numer serii danej partii produktu oraz okres ważności. W części dotyczącej zużycia produktu trzeba podać datę zużycia produktu, jego ilość oraz numer pozycji w dokumentacji lekarsko-weterynaryjnej, czyli w książce leczenia zwierząt gospodarskich lub domowych, gdzie uwzględniony jest również fakt zastosowania tego produktu. Dokumentacja może być prowadzona zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej, w przypadku tej ostatniej należy pamiętać o obo-

REKLAMA

APARATY BTL • SIRIO

W GABINECIE WETERYNARYJNYM

• BTL SWT

głębOkA sTYMULAcjA kAWITAcYjNA

TERAPIA FALAMI UDERZENIOWYMI

• APARATY Ekg

• LAsERY bIOsTYMULAcYjNE

• kOMPUTEROWE Ekg

• MAgNETOTERAPIA

• HOLTERY Ekg

• ULTRADŹWIękI

• kARDIOMONITORY

• ELEkTROTERAPIA

• PULsOksYMETRY

BTL Polska Sp. z o.o., ul. Leonidasa 49, 02-239 Warszawa tel. 22 667 02 76 | fax 22 667 95 39 e-mail: btlnet@btlnet.pl | www.btlnet.pl

prawo

wiązku równoczesnego sporządzania i przechowywania jej wydruków. Ponadto używane oprogramowanie musi umożliwiać zmianę danych w taki sposób, aby możliwe było nie tylko odtworzenie danych sprzed dokonania zmiany, ale również określenie czasu oraz osoby dokonującej tej czynności. Dokumentację należy przechowywać przez 5 lat od dnia jej sporządzenia. Ponadto, przynajmniej raz w roku należy przeprowadzać spis kontrolny stanu magazynowego produktów leczniczych weterynaryjnych wraz z odnotowaniem wszelkich niezgodności. 36

9-10/2016

Nadzór nad obrotem i ilością stosowanych produktów leczniczych weterynaryjnych Przeprowadzanie kontroli ma na celu ustalenie stanu faktycznego i porównanie go ze stanem pożądanym, określonym w prawodawstwie weterynaryjnym, oraz dokonanie oceny i podjęcie działań wynikających z ustaleń kontroli. Podstawowym aktem regulującym zagadnienia związane z gospodarką produktów leczniczych weterynaryjnych jest ustawa Prawo farmaceutyczne, w której czytamy, że „w stosunku

do produktów leczniczych weterynaryjnych nadzór nad obrotem i ilością stosowanych produktów leczniczych weterynaryjnych sprawują Główny Lekarz Weterynarii i Wojewódzcy Lekarze Weterynarii”. Na podstawie tej ustawy opublikowano Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z 22 kwietnia 2008 r. w sprawie nadzoru nad obrotem i ilością stosowanych produktów leczniczych weterynaryjnych, które dokładnie określa zasady i tryb przeprowadzania kontroli. Kontrolę przeprowadza się w obec-

prawo

www.weterynarianews.pl

----------

ności kierownika zakładu leczniczego albo osoby przez niego upoważnionej. Z kontroli sporządza się protokół zgodnie ze wzorem opracowanym przez Główny Inspektorat Weterynarii, a fakt kontroli zostaje odnotowany w książce kontroli. W zakresie nadzoru wojewódzcy lekarze weterynarii są upoważnieni do kontroli, między innymi, dokumentacji obrotu detalicznego, lekarskoweterynaryjnej oraz potwierdzającej przeprowadzane spisy kontrolne stanu magazynowego produktów leczniczych. Inspektorzy w ramach

nadzoru nad obrotem i ilością stosowanych produktów leczniczych weterynaryjnych sprawdzają: – wymagane odrębnymi przepisami dokumenty dotyczące prowadzonej działalności, np. uchwałę Rady Izby Lekarsko-Weterynaryjnej o wpisie do ewidencji zakładów leczniczych dla zwierząt, zaświadczenie o wpisie do ewidencji działalności gospodarczej itd.; -- kwalifikacje osób prowadzących działalność (prawo wykonywania zawodu); -- warunki oraz sposób przyjmowania i wydawania produktów

(w tym miejsce odbioru produktów, zgodność produktów z dokumentacją przewozową, faktury VAT i rachunki potwierdzające zakup produktów, oznakowanie i opakowanie przyjmowanych produktów); stan techniczny i sanitarny oraz wyposażenie lokalu; warunki transportowania produktów; warunki przechowywania produktów; oznakowanie i opakowanie produktów; okres ważności produktów; dokumentację obrotu detalicznego; dokumentację lekarsko-weterynaryjną; umowę na unieszkodliwianie odpadów weterynaryjnych; dokument potwierdzający przeprowadzenie spisu kontrolnego stanu magazynowego produktów leczniczych weterynaryjnych, wraz z odnotowaniem wszelkich niezgodności.

W przypadku stwierdzenia w wyniku takich kontroli braku wymaganej dokumentacji lub prowadzenia jej w sposób nieprawidłowy, w związku z ich kwalifikacją prawną, wojewódzki lekarz weterynarii jest obowiązany niezwłocznie zgłosić podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia do właściwych organów powszechnego wymiaru sprawiedliwości i zabezpieczyć uzyskane w wyniku kontroli dowody potwierdzające zaniechanie prowadzenia dokumentacji lub prowadzenie jej w sposób nieprawidłowy. Za uchylanie się od prowadzenia karty obrotu detalicznego produktami leczniczymi weterynaryjnymi, a także za uchylanie się od dopełnienia innych omówionych formalności przepisy przewidują odpowiedzialność karną. I tak, brak prowadzenia dokumentacji jest zagrożony karą grzywny albo karą pozbawienia wolności do lat 2 albo obu tymi karami łącznie. 37

KYNOLOGIA

9-10/2016

mgr inż. Anna Malwina Stojak, zootechnik, groomer

Dandie dinmont terrier – rasa o specyficznej urodzie Nazwa: Dandie dinmont terrier Kraj pochodzenia: Wielka Brytania Klasyfikacja FCI: Grupa III, Sekcja 2 Wzorzec FCI nr: 168 Wielkość: Mała Wysokość w kłębie: 20 – 28 cm Waga: Pies 8 – 11 kg; suka 8 – 11 kg Szata: Dwuwarstwowa, z mięk-

kim, włóknistym podszerstkiem. Włos okrywowy twardy, w dotyku chropowaty, ale nie druciany. Ważne jest, aby włos na grzbiecie był krzaczasty, nie powinien tworzyć przedziałku. Dopuszczalne są dwa rodzaje umaszczenia: musztardowe (od bladopłowego po czerwonobrązowe) oraz barwy pieprzu (od srebrnoszarego po czarno-niebieski).

Maść:

foto: ( jagodka) - stock.adobe.com

Długość życia: 12 – 15 lat

KYNOLOGIA

foto: (Dogs) - stock.adobe.com

www.weterynarianews.pl

andie dinmont terrier to rasa zaliczana do sekcji terierów krótkonożnych. Jest to mały pies o dużych, wyrazistych oczach i krzaczastej, jedwabistej czuprynie. Kończyny są krótkie i mocne, a ciało długie i nisko osadzone. Trudno zaprzeczyć, że dandie pod względem eksterieru bardziej przypomina jamnika szorstkowłosego niż terriera.

Historia i pochodzenie Dandie dinmont terrier jest starą brytyjską rasą psów pochodzącą z górzystych terenów położonych pomiędzy Anglią a Szkocją. Jej historia sięga XVII w., do dziś jej pochodzenie nie jest do końca wyjaśnione. Przypuszcza się, że w żyłach dandiego płynie krew między innymi takich ras jak: skye terrier, carin terrier i terrierów szkockich.

Dawniej psy tej rasy były cenione za swoją ogromną pasję łowiecką i wytrzymałość. Używano ich do polowań na wydry, borsuki, lisy i króliki. Z uwagi na gęstą i kędzierzawą okrywę włosową były bardzo wytrzymałe na trudne warunki atmosferyczne, a zwinność i niewielkie rozmiary idealnie sprawdzały się podczas wypłaszania z nor drobnej zwierzyny. Popularność rasy zaczęła wzrastać na początku XIX w. W 1814 r. ukazała się książka sir Waltera Scotta „Guy Mannering”, w której główny bohater, rolnik Dandie Dinmont, utrzymywał właśnie takie psy. Miał on dla nich tylko dwie nazwy: pieprz i musztarda. W 1875 r. powstał pierwszy klub rasy w Szkocji, a rok później została ona oficjalnie uznana. Początkowo dandie dinmont terrier był rasą bardzo

niewyrównaną pod względem eksterieru, poszczególne osobniki bardzo różniły się przede wszystkim wielkością. Pierwszy standard rasy ustalono w 1876 r., rok później wprowadzone zostały pierwsze zmiany. Kolejny szczyt popularności przypada na koniec XIX w. Przed II wojną światową działało wiele hodowli. Jednak sytuacja ta nie trwała długo. W znacznym stopniu utrudniła ją II wojna światowa. W tym czasie utracono wiele psów, a rasa była poważnie zagrożona. Na szczęście, dzięki entuzjastom i ich pracy hodowlanej udało się ją ocalić. Mimo że rasa jest bardzo oryginalna, niestety nie cieszy się zbyt dużą popularnością nawet w swojej ojczyźnie. Obecnie dandie należy do jednej z najrzadszych i najbardziej zagrożonych ras psów na świecie. 39

KYNOLOGIA

foto: (mbongo) - stock.adobe.com

9-10/2016

Charakter i użytkowość Dandie dinmont terrier odznacza się najmniej ognistym temperamentem spośród psów należących do grupy terrierów. Ma to swoje zalety. Szczeka rzadko, jest spokojny i opanowany, dzięki czemu nie jest uciążliwym domownikiem. Trzymany w ogrodzie lubi kopać dołki. Rasa nadaje się nawet do małego mieszkania, oczywiście pod warunkiem, że właściciel zapewni mu odpowiednią dawkę ruchu i zabawy. Dandie ma silnie zakorzeniony instynkt łowiecki, dlatego na spacerach musimy być ostrożni, gdyż pies może ruszyć w pogoń za ptakiem, wiewiórką czy kotem. Łatwo go do tego sprowokować. Dandie zostały przygotowane do wypłaszania z nor wydr, borsuków i lisów. Ten terrier o krótkich i mocnych nogach oraz długim i niskim ciele idealnie się do tego nadawał. Ponadto rasa odznacza się doskonałym węchem i wzrokiem, dzięki czemu idealnie sprawdza się w roli stróża. 40

W stosunku do obcych bywa nieufny, zachowuje się z rezerwą, ale nie przejawia agresji. Należy pamiętać, że na osobowość psa wpływa nie tylko genetyka, ale również odpowiednia socjalizacja i szkolenie. Okres dojrzewania może być dosyć trudny, w szczególności w przypadku samców – bywają zuchwałe, uparte i pewne siebie. Dandie są bardzo inteligentne, niezależne, wrażliwe i dumne. Z tego powodu wymagają cierpliwości i stanowczego, lecz łagodnego podejścia. Nie lubią powtarzać tych samych zadań. Są niezależne i nierzadko zdarza się, że niechętnie reagują na komendy. Bardzo ważna jest odpowiednia socjalizacja. Psy tej rasy potrzebują bliskiego kontaktu z człowiekiem, a na swojego pana wybierają zazwyczaj jedną osobę. Poleca się go rodzinom ze starszymi dziećmi. Odpowiednio wychowany dandie będzie wspaniałym towarzyszem zabaw. Psy tej rasy są czułe i oddane domownikom.

Dzisiejsze dandie terriery to przede wszystkim psy do towarzystwa. Ze względu na dobry kontakt z człowiekiem i wesołe usposobienie nadają się do dogoterapii. W przypadku tej rasy próby pracy nie są wymagane.

Problemy zdrowotne Dandie dinmont terrier z natury jest stosunkowo zdrową i odporną rasą. Jednak, tak jak w przypadku innych, istnieje kilka chorób, które są dla niej charakterystyczne. Z uwagi na specyficzną budowę anatomiczną: długi tułów i krótkie łapy, zdarzają się problemy z kręgosłupem. Z tego względu należy zwracać szczególną uwagę na prawidłowe żywienie, ponieważ psy tej rasy mają tendencję do tycia. Ponadto dandie są narażone na takie choroby dziedziczne jak: zwichnięcie rzepki oraz dysplazje stawów łokciowych i biodrowych. Hodowcy poprzez badania i odpowiednią selekcję starają się je eliminować. Według literatury [1] dandie dinmont terrier ma również skłonności do takich schorzeń, jak: niedoczyn-

KYNOLOGIA

www.weterynarianews.pl

Dandie dinmont terriery są psami stosunkowo trudnymi w hodowli. Wpływa na to między innymi niskie pogłowie rasy, a co za tym idzie – niewielka liczba hodowli. Porody często odbywają się metodą cesarskiego cięcia. Nieliczne mioty i problemy z rozrodem mają bezpośredni wpływ na dość wysoką cenę szczeniąt i stosunkowo małe pogłowie psów tej rasy. Dandie dinmont terriery są psami długowiecznymi. Średnia długość ich życia wynosi ok. 13 lat. Nierzadko zdarzają się osobniki, które dożywają 15 lat.

Specyfika żywienia Dandie dinmont terrier przeważnie ma doskonały apetyt i niestety skłonności do tycia, dlatego trzeba

kontrolować ilość podawanego pokarmu. Jest to szczególnie ważne, gdyż psy tej rasy miewają problemy z kręgosłupem i stawami. Rodzaj karmy i jej ilość należy dobrać indywidualnie do potrzeb danego osobnika, uwzględniając jego wiek, stopień aktywności, a także porę roku. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na ilość protein: zbyt wysoka zawartość białka może wywołać problemy skórne. Dla dorosłego psa najlepiej wybrać pełnowartościową karmę dla małych ras o średniej zawartości białka.

Pielęgnacja Okrywa włosowa dandie dinmont terriera jest gęsta i dwuwarstwowa, składa się z twardego włosa okrywowego i włóknistego, miękkiego podszerstka. Jej zadaniem jest ochrona przed trudnymi warunkami atmosferycznymi. W dotyku powinna sprawiać wrażenie chropowatej, ale nie drucianej. Włos na grzbiecie nie powinien tworzyć przedziałka, według wzorca ma być kędzierzawy, o długości około 5 cm. Rasa gubi włos w niewielkim stopniu, niemniej jednak wymaga regularnej i zgodnej ze standardami wzorca pielęgnacji. Do codziennych zabiegów na pewno przydadzą się twarda włosiana

szczotka i metalowy grzebień o szerokim i wąskim rozstawie zębów. W celu zachowania charakterystycznego wyglądu dandie dinmont terrier powinien być regularnie strzyżony i trymowany. Zaniedbany, traci swą nietypową urodę. Miękkie i dłuższe włosy na nogach, przedpiersiu, klatce piersiowej, brzuchu i głowie formuje się nożyczkami, podobnie jak włosy między opuszkami. Cechą charakterystyczną rasy jest głowa z jedwabistym obrostem i uszy zakończone jasnym kosmykiem włosów. Psa kąpiemy w miarę potrzeby, 3-4 razy w roku. Ponadto raz w tygodniu powinno się sprawdzać uszy i systematycznie skracać pazury, jeśli same się nie ścierają, a także zadbać o higienę jamy ustnej.

Piśmiennictwo:

1. Bell J., Cavanagh K.E., Tilley L.P., Smith F.W.: Rasy psów i kotów. ,,Przewodnik weterynaryjny”, Galaktyka, wyd. I, Łódź 2013. 2. Fournier A.: Ilustrowana encyklopedia psów rasowych. Grupa Wydawnicza PWN, Warszawa 2012. 3. Hoppendale G., Moore A.: Dandie DinmontTerrier Complete Owners Manual, IMB Publishing, 2016. 4. Krämer E.M.: Rasy psów. Oficyna Wydawnicza MULTICO, Warszawa 1998. 5. Monkiewicz J., Wajdzik J.: Kynologia. Wiedza o psie. Wyd. Uniwersytetu Przyrodniczego, Wrocław 2007. 6. Stenmark B.A., Martin H.B.: Dandie Dinmont Terrier, Kennel Club Books, Freehold USA 2006. 7. Taylor D.: Księga psów. Świat Książki, Warszawa 1995. 8. Verplank M.: Notes from the grooming table. Animus, Inc., USA 2004. 9. www.akc.org. 10. www.zkwp.pl.

foto: (f8grapher) - stock.adobe.com

ność tarczycy i kamica szczawianowa. Słabą stroną psów tej rasy są oczy. Do najczęściej występujących schorzeń można zaliczyć: jaskrę, zaćmę, przetrwałą błonę źreniczą, dystrofię rogówki i dwurzędowość rzęs. Pies tej rasy może mieć także skłonności do alergii skórnych i pokarmowych. Poza tym cieszy się dobrym zdrowiem i jest odporny na zmienne warunki atmosferyczne.

POWIĘKSZENIE

9-10/2016

Gastroenterologia i dietetyka psów i kotów – wspólny kierunek rozwoju nauk medycznych

„G

astrologia i Dietetyka Psów i Kotów” – konferencja pod takim tytułem odbyła się 24 – 25 września w Warszawie. Została ona zorganizowana przez Katedrę Żywienia i Biotechnologii Zwierząt Wydziału Nauk o Zwierzętach SGGW.

Jak podkreślają organizatorzy, ostatnie lata przyniosły duży postęp w gastroenterologii i dietetyce psów i kotów. Dlatego potrzebne są takie spotkania jak ta konferencja, organizowane z myślą o umożliwieniu dzielenia się doświadczeniem. Dzięki zaangażowaniu i wsparciu firmy Royal Canin Polska uczestnicy wydarzenia mogli skorzystać z fachowej wiedzy specjalistów najwyższej próby. Podczas trwającej dwa dni konferencji wykłady wygłosili wybitni europejscy specjaliści z zakresu chorób wewnętrznych i żywienia: dr Alex German (Wielka Brytania), dr Nadine Passlack (Niemcy), dr Christiane Stengel (Niemcy), prof. Jurgen Zentek (Niemcy) oraz dr Magdalena Kalwas-Śliwińska (Polska). Wystąpienia dotyczyły m.in. rozpoznawania chorób przewodu pokarmowego, żywienia pacjentów w stanie krytycznym, leczenia chorób wątroby, a przede wszystkim wyzwań, jakie stają przed lekarzami weterynarii w kontekście rozpoznawania i leczenia chorób przewodu pokarmowego. 42

www.weterynarianews.pl

POWIÄ&#x2DC;KSZENIE

POWIĘKSZENIE

9-10/2016

Ultrasonografia układu rozrodczego w Łazach

połowie października w Łazach koło Warszawy, w Klinice Weterynaryjnej Redline odbyły się 3-dniowe 23-godzinne warsztaty z zakresu ultrasonografii układu rozrodczego. Wzięło w nich udział 12 lekarzy z całej Polski. Szkolenie podzielone zostało na część teoretyczną i praktyczną.

W części teoretycznej omówione zostały następujące tematy: fizjologia układu rozrodczego psów i kotów – przypomnienie, metody wyznaczania optymalnego terminu krycia u suk i inne badania diagnostyczne w rozrodzie psów i kotów; fizjologia układu rozrodczego żeńskiego i męskiego w badaniu USG; monitorowanie okresu okołoowulacyjnego u suki za pomocą USG; ultrasonografia w ocenie przebiegu ciąży u suki oraz ultrasonografia w ocenie patologii układu rozrodczego i ciąży. 44

Pierwszego dnia w części praktycznej pod okiem lek. wet. Kamila Kacprzaka uczestnicy nauczyli się, jak poprawnie pobrać, zabarwić, a następnie ocenić wymaz cytologiczny z pochwy suk i kotek. Drugiego i trzeciego dnia podczas części ultrasonograficznej do doktora Adama Gierulskiego dołączyła, jako dodatkowy konsultant, lek. wet. Patrycja Bałdyga. Dzięki temu każdy z uczestników otrzymał niezbędną pomoc podczas badania pacjentów.

POWIĘKSZENIE

www.weterynarianews.pl W trakcie warsztatów korzystano z pięciu wysokiej klasy aparatów ultrasonograficznych firmy Mindray. Ogromna liczba pacjentów (około 50 psów i kotów) oraz małe, 2-3-osobowe grupy pozwoliły każdemu aktywnie doskonalić swoje umiejętności. Istotnym atutem kursu była możli-

wość przeprowadzenia badania USG ciężarnych samic. Tematyka szkolenia, zaangażowanie i sposób prowadzenia kursu przez wykładowców oraz dobra organizacja i pomoc pracowników kliniki zaowocowały bardzo wysokimi ocenami.

Adam Gierulski

O kursie Organizatorzy: Klinika Weterynaryjna Redline, lek. wet. Patrycja Bałdyga oraz Vetmedical s.c., dystrybutor aparatów Mindray, zapewnili, że warsztaty USG na stałe znajdą się w kalendarzu szkoleń organizowanych w Łazach. Kurs był przeznaczony dla lekarzy praktyków o średnim i wyższym stopniu zaawansowania. Część teoretyczna omawiała aspekty dotyczące fizjologii i patologii narządu rodnego zwierząt towarzyszących oraz problemy związane z obrazowaniem przebiegu ciąży. Dodatkowo uczestnicy warsztatów mogli zapoznać się z badaniem dopplerowskim i interpretacją przepływów naczyniowych narządu rodnego suk. Dzięki znakomitej organizacji zajęć uczestnicy mogli samodzielnie interpretować przebieg zmian zachodzących w trakcie okresu okołoowulacyjnego, ciąży oraz ocenić procesy patologiczne w narządach rodnych u badanych pacjentów. Liczba badań, różnorodność uzyskanych obrazowań i wyników sprawiła, że zdobyte doświadczenie na pewno zaowocuje w codziennej pracy. W I kwartale 2017 roku planowane są kolejne warsztaty: − USG układu rozrodczego − USG jamy brzusznej − Omówienie kursu USG.

warsztaty i szkolenia

Warsztaty i szkolenia

Śląska Poliklinika Weterynaryjna www.poliwet.eu KURS STOMATOLOGII KLINICZNEJ: 6.11.2016 R. Spotkanie szkoleniowe o charakterze kursu teoretycznopraktycznego obejmującego przypomnienie i usystematyzowanie wiedzy z zakresu weterynaryjnej stomatologii psów i kotów, połączone z doskonaleniem umiejętności manualnych niezbędnych w codziennej praktyce lekarza weterynarii. Szczególny nacisk nakierowany jest na badanie kliniczne i stomatologiczne pacjenta, wprowadzenie do diagnostyki dodatkowej oraz rozpoznawania zaburzeń i chorób jamy ustnej. Zakres szkolenia obejmuje aktualne możliwości zapobiegania oraz rozwoju chorób przyzębia i błony śluzowej jamy ustnej psów i kotów. Prowadzący: dr n. wet. Grzegorz Sapikowski Miejsce: Katowice

KURS REHABILITACJI KLINICZNEJ: 20.11.2016 R. Program: Rehabilitacja w schorzeniach dalszego odcinka kręgosłupa i kończyny miednicznej: • Zasady prowadzenia protokołów rehabilitacyjnych po zabiegach ortopedycznych na kończynie miednicznej oraz po zabiegach neurologicznych • zabiegi fizykalne • kinezyterapia i terapia manualna • hydroterapia • przykładowe protokoły postępowania klinicznego • laseroterapia, magnetoterapia, ultradźwięki terapeutyczne, fala uderzeniowa – działanie i zastosowanie kliniczne • kończyna miedniczna i dalszy odcinek kręgosłupa • zasady postępowania, wskazania do leczenia • ćwiczenia praktyczne Prowadząca: dr n. wet. Aneta Bocheńska Miejsce: Siemianowice Śląskie

Akademia Fredwet www.wet-akademia.pl

9-10/2016

2. Repozycja gruczołu trzeciej powieki, opatrunek z trzeciej powieki, skrobanie grudek 3. Keratektomia z keratotomią – wskazania oraz technika wykonania 4. Enukleacja gałki ocznej Każdy uczestnik warsztatów samodzielnie wykonuje poszczególne procedury chirurgiczne. Zajęcia praktyczne trwają minimum 5 godzin. Prowadzący: lek. wet. Oliwia Łobaczewska, lek. wet. Marzena Pawlicka Miejsce: Warszawa

PACJENT NEUROLOGICZNY W GABINECIE WETERYNARYJNYM – WARSZTATY NEUROLOGICZNE: 26 – 27.11.2016 R. Dzień pierwszy: • Postępowanie z pacjentem neurologicznym Nauka badania neurologicznego krok po kroku: – ocena świadomości, postawy, postury i chodu – ocena reakcji postawy – badanie odruchów czaszkowych – badanie odruchów rdzeniowych Każdy uczestnik pod opieką prowadzących ćwiczy poszczególne techniki badania na wszystkich jego etapach. Nabyta wiedza zostaje natychmiast wykorzystana, zweryfikowana i zastosowana w praktyce, przy badaniu pacjentów. Dzień drugi: • Sesja wykładowa Techniki obrazowania wykorzystywane w neuroradiologii • Część interaktywna (praca w 3-4-osobowych grupach) Studium przypadków klinicznych – wywiad, badanie, diagnostyka, rozpoznanie, omówienie leczenia. Prowadzący: lek. wet. Jacek Sobczyński Miejsce: Warszawa

MasterVet www.mastervet.pl

PODSTAWOWE PROCEDURY CHIRURGICZNE W OKULISTYCE – WARSZTATY: 5 – 6.11.2016 R.

EKG – stopień I. Krok po kroku: jak zabrać się za wykonanie, analizę i interpretacje zapisu EKG?

Program 1. Operacje na powiekach – tymczasowe podszycie powiek – techniki operacji entropium – usunięcie guzów powiek

Szkolenie skierowane jest do wszystkich lekarzy weterynarii zainteresowanych wykonywaniem badań elektrokardiograficznych (EKG) u małych zwierząt, przede wszystkim do początkujących, ale skorzystać z niego

WARSZTATY I SZKOLENIA

www.weterynaria.6media.pl mogą również osoby wykonujące samodzielnie badania EKG, lub ci z Państwa, którzy nadal mają wiele rozterek i wątpliwości (merytorycznych i praktycznych).

•

Celem szkolenia jest nauka prawidłowej techniki wykonywania badania elektrokardiograficznego (EKG), analizy i interpretacji uzyskanego zapisu.

•

Prowadząca: lek. wet. Aleksandra Krawczyk Miejsce: Olsztyn

•

BADANIE NARZĄDU WZROKU U MAŁYCH ZWIERZĄT OD PODSTAW – STOPIEŃ I: 5.11.2016 R. Szkolenie skierowane jest do zainteresowanych wykonywaniem badań okulistycznych lekarzy weterynarii, którzy rozpoczynają naukę od podstaw i wykonujących samodzielnie badania okulistyczne, ale mających w związku z tym wiele rozterek i wątpliwości zarówno merytorycznych, jak i praktycznych. Celem szkolenia jest nauka techniki badania okulistycznego małych zwierząt krok po kroku. Zapoznanie z wymaganą gamą sprzętu okulistycznego. Nauka sporządzania właściwy opisów badań. Prowadzący: lek. wet. Jacek Garncarz, ESE ECVO Miejsce: Skwierzyna

PODSTAWOWE SCHORZENIA NARZĄDU WZROKU U MAŁYCH ZWIERZĄT – STOPIEŃ II: 6.11.2016 R. Szkolenie skierowane jest do wszystkich lekarzy weterynarii zainteresowanych zgłębianiem tematu okulistyki. Szkolenie jest kontynuacją i uzupełnieniem stopnia I oraz wstępem do chirurgii oka. Celem szkolenia jest poznanie podstawowych, najczęściej występujących schorzeń narządu wzroku wraz z propozycją leczenia. Nauka sporządzania właściwych opisów badań. Prowadzący: lek. wet. Jacek Garncarz, ESE ECVO Miejsce: Skwierzyna

PerfectVet www.perfectvet.pl 5-DNIOWA SZKOŁA KARDIOLOGII (POZIOM II, ZAAWANSOWANY): 16 – 20.11.2016 R.

•

Czwartek. Podstawy echokardiografii. Pomiary i ocena • pomiar wymiarów serca: M-mode, M-mode anatomiczny, pomiar wielkości lewego przedsionka; • Teicholz vs Simpson vs pomiary objętości 3D; • echokardiograficzne cechy z wrodzonym przeciekiem: PDA; • echokardiograficzne cechy z wrodzonym przeciekiem: VSD i ASD; • warsztaty echokardiograficzne: standardowe projekcje z prawej strony, samodzielne wykonywanie pomiarów. Piątek. Zaawansowane choroby serca • ubytki w przegrodzie międzyprzedsionkowej: rozpoznanie i leczenie; • wady przegrody komory: rozpoznanie i leczenie; • zróżnicowanie MMVD i DCM u psów dużych ras; • choroby serca przebiegające z sinicą; • praktyczne szkolenia z pozyskiwania obrazów echa z prawej i lewej strony. Sobota. Praktyczne wykorzystanie pomiarów spectral doppler: • aspekty techniczne i czynniki wpływające na PW i CW doppler; • jak, gdzie i co mierzyć za pomocą PW i CW doppler; • echokardiograficzne cechy zwężenia aorty i pnia płucnego; • pomiary ciśnienia za pomocą pomiarów CW dopplera i aplikacje kliniczne; • warsztaty praktyczne z echokardiografii – spectral doppler. Niedziela. Badanie techniką dopplera kolorowego: • echokardiografia w praktyce; • podstawy dopplera kolorowego w badaniu serca: ustawienia urządzenia, kolory przepływu, rozpoznawanie obrazu i artefakty; • •

Program Środa. Zaawansowane możliwości leczenia niewydolności serca, omdlenia, EKG. • omdlenie: praktyczna analiza;

EKG – doskonalenie umiejętności: ocena arytmii i strategie leczenia; przypadki kliniczne pacjentów z zaburzeniami w zapisie EKG; szkolenie interaktywne: postępowanie z trudnymi przypadkami kardiologicznymi; kliniczne studium przypadków, leczenie niewydolność serca; duszność u kota.

• •

podstawowa ocena funkcji rozkurczowej za pomocą dopplera; niewydolność zastawki dwudzielnej: określenie stopnia ciężkości i różnicowanie pierwotnych i wtórnych przyczyn; szkolenie: praktyczne Echo; przypadki EKG i ECHO; warsztaty praktyczne: prawo i lewo stronne projekcje ECHO. 47

DIAGNOSTYKA OBRAZOWA RTG/USG

NAuka

9-10/2016

lek. wet. Maciej Gad VETISS® – Veterinary Imaging and Surgical Solutions

„ABC” optymalizacji obrazowania USG

Cz. I – optymalizacja w trybie B: częstotliwość, głębokość, wzmocnienie

ltrasonografia jako narzędzie diagnostyczne znana jest od lat 70. XX wieku. Jednak dynamiczny rozwój technologii w ramach konwencjonalnych aparatów USG dokonał się w największej mierze w ciągu ostatnich 15 lat. Zmniejszenie ich rozmiarów, poprawa ergonomii i komfortu obsługi, znaczący spadek cen urządzeń oraz, przede wszystkim, znaczny wzrost jakości obrazowania pozwoliły jej stać się powszechnie przyjętym standardem w diagnostyce narządów jamy brzusznej i serca również w medycynie weterynaryjnej. Coraz częściej ultrasonograf jest pierwszym urządzeniem diagnostycznym wybieranym przez lekarzy weterynarii na etapie wyposażania ich praktyk i aktualnie śmiało można przyjąć, że jest podstawową metodą diagnostyki obrazowej tkanek miękkich. W związku z tym niezmiernie istotne jest świadome korzystanie ze wszystkich możliwości, jakie oferują nowoczesne aparaty USG w zakresie optymalizacji i poprawy jakości obrazowania dla konkretnych trybów badania.

Podstawy fizyczne generowania obrazu USG

Fot. 1. Zakresy częstotliwości fal dźwiękowych w stosunku do częstotliwości słyszalnych przez człowieka.

Fot. 2. Klasy ultrasonografów jako analogia ze sprzętem muzycznym – a) klasa ekonomiczna, b) klasa high-end, c) klasa premium 50

nauka

www.weterynarianews.pl Istnieje wiele publikacji i podręczników, opisujących szczegółowo sposób uzyskiwania obrazów ultrasonograficznych od momentu wygenerowania wiązki ultradźwiękowej, przekazanej następnie jako fala mechaniczna w głąb tkanek pacjenta, poprzez odebranie wracających ech, przetworzenie ich na impulsy elektryczne, analogową i cyfrową analizę amplitud fal, sprzętową i programową obróbkę sygnałów, aż po wyświetlenie gotowego obrazu na ekranie naszego aparatu. W większości przypadków wiedza ta jest niezbędna lekarzowi jedynie w umiarkowanym zakresie, przede wszystkim w celu uświadomienia sobie, na jakich zjawiskach fizycznych oparty jest cały proces. Wielokrotnie szuka się analogii pomiędzy aparatem USG a urządzeniami codziennego użytku, najłatwiej odnaleźć ją nie w komputerach, ale w sprzęcie audio. I tak na jakość obrazowania nie wpływają prędkość wbudowanego procesora i ilości pamięci RAM (podobny typ procesora i podzespołów PC może być obecny w sprzęcie klasy ekonomicznej i premium), ale przede wszystkim typ i złożoność użytych w urządzeniu generatorów impulsów ultradźwiękowych oraz pozostałych składowych tworzących szereg obróbki i oczyszczania sygnału z powracających do aparatu ech. Obecnie nie uznaje się również, że kluczowym dla jakości obrazowania ogniwem ultrasonografu jest głowica. Niejednokrotnie producenci, by ograniczyć koszty produkcji oraz usprawnić procesy projektowania i sprzedaży urządzeń, decydują się na zastosowanie tych samych sond w aparatach z niższej i najwyższej półki, zaś różnica w obrazowaniu przy użyciu tej samej głowicy w różnych aparatach tego samego producenta jest niejednokrotnie olbrzymia. Dla efektywnej pracy z ultrasonografem niezbędne jest więc zapoznanie się z podstawowymi metodami regulacji obrazowania, umożliwionymi przez interfejs użytkownika ultrasonografu, a będącymi w rzeczywistości z jednej strony modula-

torami zjawisk fizycznych zachodzących w tkankach naszych pacjentów, z drugiej – modulatorami efektów końcowych tych zjawisk.

Podstawowe i zaawansowane metody regulacji obrazowania w trybie B Do podstawowych parametrów regulowanych podczas pracy z aparatem USG należą: głębokość penetracji (depth, rzadziej range), częstotliwość (frequency) oraz tryb obrazowania harmonicznego (tissue harmonic imaging, THI), wzmocnienie (gain, B-gain), wzmocnienie strefowe (time gain compensation, TGC), moc akustyczna (power, acoustic power), zakres dynamiczny (dynamic range), punkt skupienia wiązki (focus) oraz persystencja (persistence, frame average). Ich regulację umożliwiają nawet najprostsze aparaty ultrasonograficzne, mają one największy wpływ na jakość uzyskiwanych przez diagnostę skanów. Do zaawansowanych metod regulacji obrazowania należą filtry redukujące artefakty i szumy obrazu (speckle reduction filter) posiadające różną złożoność i nomenklaturę w zależności od producenta (np. Samsung Clearview, ESAOTE XView, SonoScape µScan, Mindray iClear, i inne), obrazowanie w skrzyżowanych ultradźwiękach (compound imaging) oraz obrazowanie harmoniczne z inwersją pulsu (pulse inversion harmonic, PI, PHI). W pierwszej części artykułu omówione zostaną: głębokość penetracji, częstotliwość, obrazowanie harmoniczne oraz wzmocnienie i wzmocnienie strefowe.

Głębokość penetracji Ustawiamy ją tak, aby badany narząd zajmował od 1/2 do 2/3 obrazu, co pozwala na dokładne zobrazowanie subtelnych zmian w jego obrębie, które mogłyby umknąć przy większym oddaleniu. Bardzo często jest to jednak niemożliwe do zrobienia dla dużych narządów, jak wątroba lub głowa śledziony, u dużych psów (obraz często zajmuje całość ekranu) oraz dla bardzo małych narządów, jak jajniki czy

Fot. 3. Porównanie skanów ultrasonograficznych nerki lewej i powierzchni dobrzusznej trzonów kręgów lędźwiowych psa na aparacie ultrasonograficznym średniej klasy: a) obraz surowy, bez użycia systemów wspomagania obrazowania i z zastosowaniem fabrycznych ustawień dot. m.in. częstotliwości, wzmocnienia, skali dynamiki i persystencji; b) obraz po optymalizacji, z użyciem regulacji podstawowych i zaawansowanych parametrów obrazowania. Widoczne znacznie lepsze uwidocznienie granic i struktury narządu oraz otaczających tkanek. 51

NAuka

9-10/2016 strzenna, ale niższa zdolność penetracji w głąb tkanek i odwrotnie – niska częstotliwość to wysoka zdolność penetracji i niższa rozdzielczość uzyskiwanych obrazów. Regułą stosowaną w trakcie każdego badania powinno być korzystanie z najwyższej możliwej częstotliwości. Częstotliwość należy zmniejszyć tylko wtedy, jeśli nie można zobrazować struktur położonych głęboko (w praktyce, np. układ wrotny wątroby, prawa nerka u dużych psów itp.). Nie należy zmieniać częstotliwości w przypadku konieczności porównania echogeniczności pomiędzy narządami, np. echogeniczność wątroby vs. śledziony. Osobnym, bardzo obszernym punktem jest zagadnienie tzw. obrazowania harmonicznego (tissue harmonic imaging – THI). Większość ech powracających do głowicy ma tę samą częstotliwość co fala wysyłana, jednak pewna ich część powraca z częstotliwością będącą wielokrotnością częstotliwości bazowej. Przy standardowych nastawach odbierane i analizowane są tylko echa o podstawowej częstotliwości, zaś częstotliwości harmoniczne są traktowane jako zakłócenia i wygaszane. Przy ustawieniu aparatu w tryb obrazowania harmonicznego następuje odwrócenie tej zasady – wygaszane jest odbieranie ech o częstotliwości bazowej, zaś aparat skupia się na odbiorze i analizie ech częstotliwości harmonicznych (fot. 5). Obraz stworzony na podstawie fal o częstotliwościach harmonicznych ma lepszy kontrast, wysoką rozdzielczość przestrzenną oraz niski poziom szumu (fot. 6).

Fot. 5. Schemat ukazujący sposób działania aparatu USG w systemie obrazowania harmonicznego.

Fot. 4. Porównanie różnych ustawień głębokości penetracji przy badaniu nerki u średniego psa: a) zbyt duża głębokość penetracji, uniemożliwiająca zobrazowanie szczegółów narządu, b) zbyt mała głębokość penetracji, uniemożliwiająca zobrazowanie całości narządu i najbliższych tkanek, c) optymalna głębokość penetracji, umożliwiająca zobrazowanie całości narządu i otaczających

tkanek. nadnercza (narządy zajmują znacznie mniejszą część ekranu).

Częstotliwość i obrazowanie harmoniczne Współczesne aparaty USG obsługują zazwyczaj wielozakresowe głowice ultrasonograficzne, umożliwiające dostosowanie częstotliwości do rodzaju pacjenta i badanego narządu. Niezmienną zasadą pozostaje jednak zależność: im wyższa częstotliwość, tym wyższa rozdzielczość prze52

Wzmocnienie i wzmocnienie strefowe Zasadą podczas badania powinno być dostosowanie wzmocnienia odbioru ech ultradźwiękowych, w praktyce przekładającego się na jasność wyświetlanego obrazu, do najbardziej hiperechogennego jego obszaru. Najlepszym obszarem do regulacji wstępnej wzmocnienia jest pole „pod” pęcherzem moczowym, z racji występującego tutaj artefaktu wzmocnienia dystalnego echa (fot. 7). Następnie zwykle należy delikatnie korygować wstępne ustawienia dla każdego narządu z osobna. Wzmocnienie strefowe natomiast służy do korekty wzmocnienia osobno dla różnych głębokości w obrębie obrazu oraz w zależności od rodzaju wykonywanego badania (fot. 8). Nie należy zmieniać

nauka

www.weterynarianews.pl

Fot. 6. Nerka psa w obrazowaniu z zastosowaniem odbioru a) częstotliwości bazowej 7,5 MHz, b) częstotliwości harmonicznej H5,0 MHz. W trybie harmonicznym obserwujemy lepszy kontrast i lepszą widoczność granic tkanek. Pozostałe nastawy takie same dla obu obrazów.

wzmocnienia oraz wzmocnienia strefowego w przypadku konieczności porównania echogeniczności pomiędzy narządami, np. echogeniczność wątroby vs. śledziony

W następnym artykule omówiona zostanie regulacja i wpływ na obrazowanie takich parametrów, jak: moc akustyczna, zakres dynamiczny, skupienie wiązki oraz persystencja, zaś w kolejnym – zaawansowane systemy wspomagające obrazowanie.

c) b)

Fot. 8. Różne ustawienia wzmocnienia strefowego TGC, podczas badania nerki lewej u psa (a i b)

Fot. 7. Pęcherz moczowy jako podstawowa lokalizacja dla wstępnej korekty wzmocnienia; a) ustawienie wstępne, widoczne na obrazie wzmocnienie dystalne echa poniżej pęcherza, b) korekta wzmocnienia w celu wyeliminowania artefaktu wzmocnienia dystalnego.

oraz w badaniu echokardiograficznym w projekcji przymostkowej prawostronnej w osi długiej (c); a) ustawienie tradycyjne do badania jamy brzusznej, pozwalające na wzmocnienie ech pochodzących z głębokich partii obrazu, jednak w praktyce dające niewystarczająco echogeniczny obraz kory nerki w części bliższej obrazu, b) ustawienie zalecane do badania jamy brzusznej, pozwalające na równomierne rozłożenie skali szarości w obrębie całego narządu, c) ustawienie do badania kardiologicznego, pozwalające na wyeliminowanie artefaktu wzmocnienia dystalnego obszaru obrazu pod sercem i odpowiednie uwidocznienie ściany wolnej lewej komory.

NAuka

9-10/2016

lek. wet. Maciej Mikołajczyk

Radiologiczna diagnostyka

chorób serca u psów i kotów

adanie radiologiczne serca jest jednym z najważniejszych, a jednocześnie – z niewiadomych względów – coraz mniej popularnym narzędziem diagnostycznym stosowanym w praktyce weterynaryjnej. Najpopularniejszym jest oczywiście badanie USG, następnie EKG. Po badanie radiologiczne sięga się stosunkowo najrzadziej. Jest to spowodowane w większości dwoma czynnikami: umiejętnością interpretacji zdjęcia oraz – co prozaiczne – częstym brakiem pracowni RTG w klinice weterynaryjnej.

Dobry radiogram, wykonany na prawidłowo ułożonym pacjencie, jest wprost niezbędny do przeprowadzenia rozpoznania różnicowego wynikającego z obserwacji poczynionych, podczas badania przedmiotowego, obrazu klinicznego oraz objawów patologicznych. Pozwala on bowiem określić wiele struktur takich jak: -- całą jamę klatki piersiowej, -- przednią część jamy brzusznej, -- ułożenie, przebieg i średnicę tchawicy oraz jej rozgałęzienia na oskrzela główne, -- ułożenie koniuszka serca i doogonowej części śródpiersia, -- wielkość, kształt i przebieg głównej tętnicy płucnej oraz obwodowych tętnic i żył płucnych, -- ocenić pola płucne pod kątem nadmiernego lub zbyt małego wypełnienia powietrzem, -- ocenić krawędzie serca w kierunku powiększenia, nieprawidłowego położenia lub ukształtowania, -- fazę oddechu. 54

W procesie przygotowania pacjenta do ekspozycji kluczową rolę odgrywa jego odpowiednia pozycja oraz czas naświetlania. Należy pamiętać, że w projekcji bocznej, aby wyeksponować całą klatkę piersiową konieczne jest wyciągnięcie ku przodowi kończyn przednich (aby te ostatnie nie pokrywały się z klatką piersiową ani przednią krawędzią serca), zaś naświetlanie przeprowadzić podczas wdechu zwierzęcia, tak aby uwidocznić dogrzbietowe krawędzie wyrostków kolczystych kręgów piersiowych, nakładające się na łopatkę. Radiogram w fazie wydechu możemy rozważyć jedynie przy występowaniu ciężkiej otyłości i zespołu Pickwika (nadmiar tkanki tłuszczowej z jamy brzusznej zaburza prawidłowe przesunięcie przepony) oraz w chorobach górnych dróg oddechowych, które najczęściej powodują niedrożność podczas wdechu. Do oceny samego serca preferowana jest projekcja

grzbietowo-brzuszna (DV – dorsoventral). W tej projekcji najważniejsze jest symetryczne ułożenie pacjenta, tak aby dogrzbietowe krawędzie wyrostków kolczystych były umieszczone centralnie nad trzonami kręgów na całej długości kręgosłupa piersiowego i jednocześnie pokrywały się z linią mostka. Jednak w różnych przypadkach klinicznych ułożenie może być odmienne. I tak w przypadku obrzęku płuc zalecana jest pozycja grzbietowobrzuszna, zaś w przypadku płynu w jamie opłucnowej brzuszno-grzbietowa (VD) – badanie RTG zawsze powinna poprzedzać ocena przedmiotowa czy pacjent jest stabilny fizjologicznie i jaki jest stopień zaburzenia oddychania. Jeśli to możliwe przed wykonaniem badania rentgenowskiego zalecane jest nakłucie klatki piersiowej i drenaż płynu. Prawidłowy kształt serca u psów i kotów jest owalny, a koniuszek ma wygląd bardziej stożkowy niż szeroka

nauka

www.weterynarianews.pl

Fot. 1. Czytnik CR Regius SIGMA z konsolą ImagePilot – cyfrowy system RTG dla weterynarii. podstawa serca, co szczególnie nasilone jest u kotów. Długość serca od podstawy do koniuszka obejmuje ok. 70% odległości grzbietowo-brzusznej jamy klatki piersiowej. Wymiar od przedniej do tylnej krawędzi serca lub jego szerokość w projekcji bocznej mierzony jest w punkcie maksymalnej szeroko-

ści serca (zwykle poziom części dolnej żyły głównej tylnej w miejscu jej połączenia z sercem) i prostopadle do osi podłużnej serca. Wartość ta mierzona w przestrzeniach międzyżebrowych prawidłowo wynosi u psów od 2,5 dla ras o głębokiej klatce piersiowej, do 3,5 dla ras o beczkowatej klatce pier-

siowej i pomiędzy 2,5 a 3 u kotów. Wartości te wykorzystywane są do oceny według skali VHS (ang. vertebral heart sum), która pokazuje liczbę odzwierciedlającą wielkość serca proporcjonalną do wielkości psa – prawidłowa wartość VHS u psa wynosi 9,7 kręgu (8,5-10,5) (fot. 2).

Fot. 2. Radiogram klatki piersiowej uzyskany za pośrednictwem czytnika Regius Sigma II z wyznaczonym pomiarem VHS dokonanym za pomocą programu ImagePilot Konica Minolta. 55

NAuka

9-10/2016

Fot. 3. Radiogram klatki piersiowej uzyskany za pośrednictwem czytnika Regius Sigma II z wyznaczonym pomiarem wskaźnika sercowego dokonanym za pomocą programu Image Pilot Konica Minolta.

W projekcji grzbietowo-brzusznej i brzuszno-grzbietowej serce zrotowane jest wzdłuż swojej osi długiej, stopień rotacji jest mniejszy u kotów. U psa serce daje owalny cień osią podstawa-koniuszek skierowaną o ok. 30 stopni w stronę lewą w stosunku do linii pośrodkowej, zaś szerokość serca wynosi zwykle 60-65%. U kotów serce najczęściej położone jest w linii pośrodkowej lub jej pobliżu, a szerokość nie przekracza 50% szerokości jamy klatki piersiowej podczas pełnego wdechu. W badaniach przeprowadzonych metodą cyfrowej radiografii pośredniej lub bezpośredniej np. w oprogramowaniu ImagePilot firmy Konica Minolta wskaźnik VHS liczony jest automatycznie, podobnie jak wskaźnik sercowy CI – są to jedne z podstawowych funkcji analitycznych. Wskaźnik sercowy CI jest indykatorem oceniającym pracę serca jako pompy (fot. 3). Na jego wartość wpływa bowiem pojemność minutowa serca, która stanowi iloczyn częstości pracy serca i jego pojemności wyrzutowej. W przypadku spadku pojemności wyrzutowej serca po56

wstałej np. na skutek niewydolności mięśnia lewej komory serca dochodzi do aktywacji układu współczulnego i przyspieszenia rytmu serca. Od momentu gdy mechanizmy kompensacyjne przestają być wydolne, następuje załamanie równowagi ustrojowej. We wstrząsie wskaźnik sercowy CI obniża się. Wskaźniki te w radiografii analogowej nie były często wykorzystywane z uwagi na kłopotliwość wykonania obliczeń (odmierzanie cyrklem lub linijką odpowiednich odległości, kłopotliwość przeliczeń matematycznych). Dzisiejsze systemy cyfrowe, takie jak na przykład wspomniane wcześniej oprogramowanie Image Pilot, pozwalają na otrzymanie tych danych za pomocą dosłownie kilku „kliknięć”. W procesie diagnostyki różnicowej należy wziąć także pod uwagę zmiany pozasercowe, które jedynie mogą naśladować radiologiczne objawy choroby serca i mogą one dotyczyć ułożenia serca, jego wielkości w projekcji bocznej oraz położenia serca w projekcji grzbietowo-brzusznej i brzuszno-grzbietowej. Na ułożenie serca mogą mieć wpływ między innymi:

----

zmiany patologiczne w płucach (naciek, niedodma, choroby opłucnej), guzy śródpiersia, odma opłucnowa, nieprawidłowa budowa mostka.

W projekcji bocznej na wielkość serca może mieć wpływ: -- wiek pacjenta – młodsze zwierzęta wydają się mieć większe serce względem wielkości ich klatki piersiowej niż pacjenci dorośli, -- faza oddechowa – serce wydaje się mniejsze podczas wdechu; podczas wydechu zwiększa się wielkość płaszczyzny kontaktu mostka z prawą komora serca co może fałszywie sugerować jej powiększenie, -- hipowolemia u pacjentów z niedokrwistością lub wyniszczonych; stanem towarzyszącym hipowolemii jest nadmierna ilość powietrza w płucach jako czynnik kompensacyjny. Biorąc pod uwagę nieprawidłowe położenie serca w projekcji DV lub VD należy pamiętać, że: -- przemieszczenie serca na prawą stronę występuje fizjologicznie u kota,

nauka

www.weterynarianews.pl --

nierównomierne wypełnienie płuc powietrzem wtórnie do choroby może spowodować przesunięcie śródpiersia i przez to przesunięcie koniuszka serca, podczas wykonywania zdjęć bezpośrednio po znieczuleniu ogólnym można zauważyć przesunięcie śródpiersia ze zmianą położenia serca na skutek przekrwienia opadowego i niedodmy odpowiednich płatów płuc, klatka piersiowa lejkowata (pectus excavatum) związana jest z wadami wrodzonymi.

Jak widać badanie RTG w diagnostyce chorób serca jest niezmiernie funkcjonalnym i użytecznym narzędziem w codziennej praktyce klinicznej lekarza weterynarii. Rosnąca konkurencja na rynku przejawia się zarówno na płaszczyźnie ilościowej – dotyczącej wielkości populacji zwierząt domowych w danym okręgu, wobec ilości placówek wete-

rynaryjnych na nim zlokalizowanych, a także jakościowej – opierającej się na całościowej – profesjonalnej usłudze świadczonej pacjentom. Kolejnym ważnym czynnikiem jest wzrost świadomości właścicieli zwierząt wobec rodzajów chorób kardiologicznych i przyczyn ich występowania oraz ewentualnych skutków braku podjęcia określonych, wysokospecjalistycznych badań i terapii. Kiedy zwierzę traktowane jest jak członek rodziny, a samo wahanie diagnostyczne powoduje często utratę zaufania właściciela wobec lekarza prowadzącego, należy uczynić wszystko aby proces terapeutyczny był skuteczny i przynosił oczekiwane skutki. Z tego powodu lecznica wyposażona w pracownię RTG ma oczywistą przewagę prestiżowo-rozwojową wobec placówki, która takiej pracowni nie posiada.

W obecnych czasach rentgen jest badaniem oczywistym, nie wzbudzającym żadnych oporów ze strony właściciela czworonoga. Dla lekarza pozostaje jedynie kwestia wyboru odpowiadającego mu urządzenia i korzystania z niego w codziennej praktyce. Warto tu dodać, iż nowoczesne systemy radiograficzne zostały zminiaturyzowane do wielkości peryferyjnych urządzeń biurowych np. drukarki czy faksu, i jak skaner płyt obrazowych Regius Sigma Konica Minolta mieszczą się w całości na biurku. Cały proces odczytu zdjęcia we wspomnianym urządzeniu trwa jedyne 39 sekund i obejmuje kilka ruchów myszą komputerową. Nowocześnie wyposażona pracownia RTG nie musi więc stanowić dużej części powierzchni placówki i może w znacznym stopniu przyczynić się do spokoju serca lekarza prowadzącego oraz zdrowych serc jego pacjentów.

REKLAMA

profesjonalne rentgenowskie rozwiązania dla weterynarii

ZINTEGROWANY SYSTEM OBRAZOWANIA RTG

URZĄDZENIE DIAGNOSTYCZNE KONICA MINOLTA

SKALIBROWANY MONITOR MEDYCZNY

OPROGRAMOWANIE IMAGEPILOT KONICA MINOLTA NAJWYŻSZA JAKOŚĆ Medikon Polska Sp. z o.o. Cyklamenów 7, Warszawa

NIEZAWODNOŚĆ

JAPOŃSKA TECHNOLOGIA biuro@medikon.pl vet.medikon.pl

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

9-10/2016

Artykuł przygotowany przez firmę Gierth X-Ray International GmbH oraz Gierth Polska Sp. z o.o., konsultacja merytoryczna: inspektor ochrony radiologicznej Karolina Kościelska, QUANTUM Ochrona Radiologiczna.

Tajemnicze promienie X czyli jak działa aparat rentgenowski?

W roku 1895 niemiecki fizyk Wilhelm Röntgen przypadkowo odkrył nowy rodzaj fali elektromagnetycznej – promienie o dużo większej częstotliwości i energii niż znane nam światło widzialne. Nie znając natury swojego odkrycia, nazwał je promieniami X. Świat zachwycił się przełomowym wynalazkiem. Jeszcze przed końcem XIX w. zaczęły powstawać pierwsze aparaty rentgenowskie, a wraz z nimi pierwsze radiogramy wykorzystywane również w diagnostyce medycznej. Czasy naświetleń liczone były w minutach! Oddziaływanie promieni X 58

na atomy materii było wówczas nieznane, później często ignorowane. Dopiero w latach 20. XX w. określono zasady bezpieczeństwa w postępowaniu z promieniowaniem jonizującym, które najprościej rzecz ujmując, oznacza wytrącanie elektronów z orbit atomowych. Jonizacja komórek naszego organizmu jest szkodliwa i rakotwórcza, może powodować mutacje genów. I choć wszyscy jesteśmy poddani naturalnemu promieniowaniu jonizującemu środowiska, czemu zawdzięczamy ewolucję, a więc różnorodność fauny i flory, to praca z tak mocnym źródłem promieniowania, jakim są

współczesne aparaty RTG, powinna być nie tylko bezpieczna ale i w pełni świadoma. Mając na uwadze te wytyczne, w latach 70. XX w. niemiecki elektroradiolog Horst Gierth skonstruował pierwszy na świecie przenośny aparat RTG wysokiej częstotliwości używany w medycynie weterynaryjnej. Wykorzystał japońską technologię (Mikasa oraz Toshiba) i stworzył urządzenia, które do dziś są rozwijane technologicznie, zachwycają precyzją wykonania, bezpieczeństwem, ultraniskimi czasami naświetleń, potężną mocą penetracji oraz niezawodnością (poniżej 1% na przełomie 20 lat).

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

www.weterynarianews.pl

Elementy aparatu RTG Generator, czyli serce Tworzy napięcie zasilające lampę rentgenowską. To dzięki niemu do lampy trafiają elektrony. Sztuka polega na tym, by napięcie osiągało zadaną wartość i utrzymywane było do końca ekspozycji, a nie narastało i opadało sinusoidalnie – tylko na chwilę osiągając maksimum. Tutaj aparaty marki Gierth nie mają sobie równych – jako jedyne na rynku medycyny weterynaryjnej posiadają generatory wysokiej częstotliwości utrzymujące zadaną maksymalną wartość podczas całej ekspozycji. W zależności od wartości napięcia lampa emituje promieniowanie miękkie lub twarde. Tylko to drugie jest użyteczne przy robieniu zdjęć RTG. Należy zatem zminimalizować promieniowanie miękkie, które jest szkodliwe dla zdrowia, a nieużyteczne diagnostycznie. Dlatego aparaty Gierth są tak bezpieczne – dzięki zastosowanym generatorom promieniowanie miękkie jest zredukowane do technologicznie osiągalnego minimum.

Elektronika, czyli mózg Jej precyzja, technologiczny poziom, wykonanie to kluczowe elementy odpowiadające za pracę i niezawodność urządzenia. Nie bez powodu aparaty Gierth wykorzystują technologię japońską, która nie potrzebuje dodatkowych rekomendacji.

Vide model GIERTH HF 200 A – dla praktyki małych zwierząt – 1200 zaprogramowanych ustawień anatomicznych – to aparat, a właściwie elektronika dobiera odpowiednią dawkę promieniowania X. Inny przykład to stosowane w aparatach Gierth zaawansowane zabezpieczenia antyprzeciążeniowe dla generatora i lampy rentgenowskiej – aparat jest czuły i odpowiednio reaguje na wszelkie zmiany w zasilaniu.

łanie środowiska zewnętrznego, lekkie i bezpieczne, w szczególności w pracy w bezpośrednim kontakcie ze źródłem promieniowania. Diagnostyka rentgenowska to dziedzina niepozostawiająca miejsca na kompromisy. Sprzęt nie tylko musi być maksymalnie bezpieczny, ale ze względu na swoją wartość również niezawodny i solidny. Pracownia RTG to inwestycja na wiele lat.

Lampa rentgenowska, czyli oczy To swoisty akcelerator: przyśpiesza elektrony, które wyhamowując na wolframowych płytkach, zamieniają się w fotony, a więc w falę elektromagnetyczną o tak dużej energii, iż z łatwością przenika przez żywe organizmy. Jednym z najważniejszych parametrów lampy jest wielkość ogniska (fokus). Im mniejsze ognisko, tym lepsza jakość zdjęcia. Powstają bowiem mniejsze cienie, czyli zdjęcie jest bardziej ostre. Aparaty Gierth posiadają najmniejsze ognisko -– już od 0,8 mm. Paradoksalnie jednak, sama lampa jest najmniej zawodnym elementem całego urządzenia. Współczesne lampy, produkowane, m.in. przez firmę Toshiba, mają żywotność ok. 2000 godzin, co przy średnich czasach ekspozycji aparatów marki Gierth (0,1 s) daje liczbę ok. 72 000 000 zdjęć!

Promienie X są niewidoczne dla ludzkiego oka, ich działanie nie jest bezpośrednio odczuwalne, jednakże wpływ na organizmy żywe może być bardzo niebezpieczny. Zdrowie lekarzy, pacjentów, właścicieli pacjentów jest naczelnym priorytetem firmy Gierth, która jest obecna niemal na całym świecie, nieprzerwanie od 40 lat rozwija i udoskonala swoje produkty. Dziś dostarczamy sprzęt o najwyższej możliwej do uzyskania jakości zdjęć RTG i jednocześnie najniższej niezawodności, dbając o maksymalne bezpieczeństwo pracy. Jesteśmy jedynym producent przenośnych aparatów RTG w medycynie weterynaryjnej, który osiąga tak doskonałe parametry.

Bądźmy świadomi zagrożeń wynikających z pracy z promieniami X!!!

Obudowa, czyli skóra Obudowy aparatów marki Gierth wykonane są ręcznie z najwyższej jakości aluminium, dzięki czemu są trwałe, precyzyjnie złożone, odporne na dzia-

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

9-10/2016

Dotrzymujemy obietnic

iagnostyka ultrasonograficzna ewoluowała. Zamiast niedokładnych, niedostosowanych do badania zwierząt i drogich narzędzi lekarz weterynarii ma dziś do dyspozycji specjalistyczny sprzęt dopasowany do swoich potrzeb i w korzystnej cenie. Dzięki temu może prowadzić badania praktycznie zawsze i wszędzie. W przychodni i w terenie, w dużej klinice i małym gabinecie. Ultrasonograf stał się niezbędnym narzędziem pracy ułatwiającym diagnostykę i znacznie przyspieszającym terapię.

EDAN U50 – mobilność i klasa Edan U50 to wysokiej klasy ultrasonograf przenośny dedykowany badaniom obrazowym w szerokim zakresie. Skonstruowano go w oparciu o analizę rzeczywistych potrzeb najbardziej wymagających użytkowników, dzięki czemu różne pakiety oprogramowania tego aparatu pozwolą na wykorzystanie go w radiologii ogólnej w klinikach i gabinetach weterynaryjnych. Może 60

być stosowany do opieki kardiologicznej w różnych stadiach leczenia oraz w procesie diagnostyki i leczenia raka. Przemyślana konstrukcja i niewielka ilość zajmowanego miejsca sprawiają, że aparat może być łatwo przenoszony tam, gdzie jest potrzebny. Wyjątkowa ergonomia wspiera zabiegi bezpośrednio przy pacjencie, bez konieczności transportu zwierząt do specjalistycznych klinik. Obrazowanie doppler (color, power, ciągły CW, impulsowy PW i spektralny HPRF, w trybie duplex i triplex) oraz szereg funkcji specjalnych gwarantują projekcję najwyższej jakości, ułatwiając trafną i rzetelną diagnozę w każdych warunkach. Zaawansowane technologie zastosowane w tym nowoczesnym aparacie: wydajny procesor, eSCI (obrazowanie wielokierunkowe, w tzw. skrzyżowanych ultradźwiękach), eSRI (automatyczna redukcja artefaktów – szumów speklowych), mBeam (cyfrowe kształtowanie wiązki), eHCI (obrazowanie harmo-

niczne z odwróceniem fazy) gwarantują wyjątkową jakość obrazu – ostry i wyraźny obraz tkanek czy narządów. Producent nie zapomniał również o komforcie obsługi, stosując intuicyjny panel sterowania oraz obsługiwane tylko jednym przyciskiem funkcje regulacji obrazu i wyboru programu (specjalizacji) oraz szybkiego zapisu badania. Szerokopasmowe głowice dodatkowo poprawiają wygodę użytkowania i zoptymalizują możliwości ultrasonografu U50 w zależności od budowy/wielkości zwierzęcia czy rodzaju badania.

Aparat cechują: • • • • •

intuicyjna obsługa w języku polskim; szybki start, inteligentne menu; ergonomiczna klawiatura z podświetlanymi klawiszami; głowice szerokopasmowe z obrazowaniem harmonicznym; stosowane technologie: szybki procesor, eSCI (obrazowanie wielokierunkowe, w tzw. skrzyżowa-

ARTYKUŁ SPONSOROWANY

www.weterynarianews.pl

• •

• • • •

•

nych ultradźwiękach), eSRI (automatyczna redukcja artefaktów), mBeam (cyfrowe kształtowanie wiązki), eHCI (obrazowanie harmoniczne z odwróceniem fazy); badania USG w pełnym zakresie; pomiary do badań specjalistycznych: jama brzuszna, małe narządy, układ mięśniowo-szkieletowy MSK, naczyniowe, kardiologiczne, położnicze i ginekologiczne, urologiczne, własne użytkownika; pamięć wewnętrzna do przechowywania bazy pacjentów z wynikami; informacje o pacjencie: data i czas badania, opis obrazu, rozpoznanie; wydruk badań na wideoprinterze lub drukarce laserowej; szybki zapis badań na pendrivie, w komputerze PC lub serwerze DICOM; możliwość wykonywania biopsji.

IP Polska – dotrzymujemy obietnic Działalność w sektorze weterynaryjnym i medycznym prowadzimy od

2007 roku. Jesteśmy głównym partnerem firmy Edan Instruments Inc. i autoryzowanym przedstawicielem kilku światowych producentów. Zadaniem naszej firmy jest pomoc lekarzom w opiece nad pacjentami poprzez dostarczanie narzędzi nowoczesnych, niezawodnych, łatwych w obsłudze oraz przyjaznych środowisku. Klientami IP Polska są uczelnie wyższe, instytuty naukowo-badawcze oraz kliniki i gabinety weterynaryjne. Od momentu powstania dostarczyliśmy aparaturę diagnostyczną, w tym ponad 300 ultrasonografów, do kilkuset gabinetów. Na rynku wyróżniają nas rzetelność i uczciwość – dotrzymujemy obietnic. IP POLSKA Sp. z o.o. 91-222 Łódź ul. św. Teresy 105 tel. 42 296 01 44 e-mail: ipolska@ippolska@.pl www.inteligentneprodukty.pl

dodatek specjalny

9-10 | 2016

p rz e g l ą d APARATÓW RTG/USG 62

dodatek specjalny

www.weterynarianews.pl

Przenośne aparaty rentgenowskie Ecoray serii Orange

Opis produktu Przewidziane do pracy w terenie oraz gabinecie. Szczelna obudowa, odporna na kurz i wilgoć. Przystosowane do zawieszania na statywie lub kolumnie. W ofercie różne modele statywów (na kołach i bez), ramion ściennych oraz zestawów stół RTG – kolumna z blatem nieruchomym lub pływającym. Zasilanie 230 V. Długi kabel sieciowy z wtyczką jednofazową z uziemieniem. Wyposażone w nowoczesny generator wysokiej częstotliwości, gwarantujący bardzo dobrą powtarzalność dawki (±3%) i napięcia anodowego. Pulpit z czytelnym wyświetlaczem i łatwym nastawianiem parametrów. Kolimator do ustawiania pola o dużej jasności. Wyzwalacz na rozciągliwym kablu pozwala na zachowanie bezpiecznej odległości podczas ekspozycji. Podstawowe parametry: Orange 9020HF Generator 65 kHz, moc 1,35 kW, 40-90 kV, 14-20 mA, 0,32-30 mAs. Wymiary 275x140x150 (walizka 490x340x310). Waga 7,8 kg. Orange 1040HF Generator 40 kHz, moc 2,4 kW, 40-100 kV, 20-40 mA, 0,32-100 mAs. Wymiary 344x191x188 (walizka 620x380x340). Waga 12,5 kg. Orange 1060HF Generator 40 kHz, moc 3.2 kW, 40-100 kV, 30-60 mA 0,32-100 mAs. Wymiary 344x191x188 (walizka 620x380x340). Waga 14,6 kg.

Stacjonarne aparaty rentgenowskie Control-X Zoomax

Rentgen-Serwis Zygmunt Koss Rafał Koss 80-299 Gdańsk, ul. Kasjopei 8 tel. 603 270 482 rentgenserwis@gmail.com www.koss.net.pl

Opis produktu Nowoczesny generator typu HF o mocy od 30 (maks. 50) kW. Zasilanie 3-fazowe lub 1-fazowe kondensatorowe (16 A). Prąd 25-300 (maks. 500) mA, napięcie 40-125 (maks. 150) kV. Lampa RTG z wirującą anodą, ogniska 1,0/2,0 mm (opcja 0,6/1,2). Kolimator do ustawienia pola obrazu, oświetlenie min. 100 lux. Kable wysokiego napięcia o dużej trwałości i elastyczności. Dowolny sposób rejestracji obrazów: Konfiguracje mechaniki dopasowane do wszelkich wymagań: - szuflada na kasety lub detektor cyfrowy (w modelach DIGI) - aparat ze stołem lub bez stołu (sama kolumna z lampą) - detektor cyfrowy typu Flat Panel, CCD-DR lub KNFP. - stół z blatem pływającym lub stół jezdny - blat z dostawką lub standardowy (152x71 cm) - stół o stałej lub zmiennej wysokości blatu - kolumna stała lub ruchoma wzdłuż stołu - kolumna podłogowa, podłogowo-ścienna lub sufitowa - panel pod blatem ruchomy lub stały Rentgen-Serwis Zygmunt Koss Rafał Koss - stała lub zmienna odległość między ogniskiem a rejestratorem 80-299 Gdańsk, ul. Kasjopei 8 tel. 603 270 482 rentgenserwis@gmail.com www.koss.net.pl - skrętna oś kołpaka z lampą lub kołpak zamocowany na stałe

Stół z kolumną do zdjęć RTG TST-100

Opis produktu Zestaw stół-kolumna do zdjęć rentgenowskich: - krajowa produkcja, wysokiej jakości materiały konstrukcyjne - powierzchnie pokryte trwałym lakierem proszkowym - stół z blatem pływającym z wysokoudarowego tworzywa - podstawa stołu 55x100 cm, blat na wysokości 83 cm - blat o nośności 100 kg, 152x74 cm (z uchwytami 152x78 cm) - ruch wzdłużny 70 cm, ruch poprzeczny 20 cm - panel pod blatem z szufladą na kasety od 13x18 do 35x43 - hamulce elektromagnetyczne blatu (przycisk nożny) - możliwość instalacji kratki przeciwrozproszeniowej - możliwość instalacji komory do automatyki ekspozycji - możliwość instalacji panelu cyfrowego - zasilanie hamulców blatu 24 V= (zasilacz w komplecie) - kolumna zamontowana na stałe do stołu - uchwyt na kolumnie do aparatu przenośnego lub kołpaka.

Zestaw przeznaczony do rozbudowy o aparat przenośny. Równie dobrze może być użyty w połączeniu ze stacjonarnym generatorem dużej mocy (np. 30 kW) i lampą w kołpaku, jeśli klinika jest już w nie wyposażona. Zapewniamy wsparcie przy tego typu instalacji.

Rentgen-Serwis Zygmunt Koss Rafał Koss 80-299 Gdańsk, ul. Kasjopei 8 tel. 603 270 482 rentgenserwis@gmail.com www.koss.net.pl

dodatek specjalny

9-10 | 2016

Systemy radiografii cyfrowej CR i DR

System radiografii typu CR

- waga skanera tylko 25 kg - pobór mocy przez skaner maksymalnie 120 W - możliwa praca w pozycji poziomej i pionowej - intuicyjny program do obsługi skanera - obsługa kaset od 24x30 do 35x43 - 30 lub 45 kaset na godzinę (zależnie od wersji) - dwa tryby rozdzielczości (86 lub 160 µm) - czas skanowania ok. 50 s (w trybie 160 µm) - wysoka jakość obrazowania, obrazy w standardzie DICOM - nagrywanie płytek z obrazami i miniprzeglądarką

System radiografii typu DR - waga detektora tylko 3,6 kg - intuicyjny program do obsługi - wymiary: 459,8 x 460,2 x 15,9 mm - warstwa konwersyjna – jodek cezu - rozmiar piksela 175 µm, rozdzielczość 3,4 par linii/mm - czas uzyskania zdjęcia to zaledwie kilka sekund - łączność z komputerem – WiFi (bateria na 30-60 min) - maksymalny nacisk na panel 300 kg (miejscowo 150 kg) - wysoka jakość obrazowania, obrazy w standardzie DICOM - nagrywanie płytek z obrazami i miniprzeglądarką.

GIERTH HF 80/20

Rentgen-Serwis Zygmunt Koss Rafał Koss 80-299 Gdańsk, ul. Kasjopei 8 tel. 603 270 482 rentgenserwis@gmail.com www.koss.net.pl

Opis produktu GIERTH HF 80/20

Najnowszy model serii 80 - udoskonalanej od lat 90. XX w. Najmniejszy i najlżejszy aparat na rynku. Idealny w praktyce małych zwierząt (fokus lampy 0,8 mm), jak również dzięki swojej niewielkiej budowie i wadze w pełni mobilny. System HighBurst (TM) - maksymalnie krótkie czasy naświetleń. Zredukowane do minimum szkodliwe promieniowanie beta. Najwyższa jakość zdjęć. Bezawaryjność - poniżej 1% na 20 lat. Made in Japan. Monoblokowy generator wysokiej częstotliwości (HF) z systemem przemiennika typu full bridge. Moc: 1,6 kW/80 kV/20 mA (stałe) Częstotliwość generatora: 80 kHz Ogniskowa: 0,8 mm Waga, wymiary: 6,5 kg, 32 cm (długość) x 18,5 cm (szerokość) x 17 cm (wysokość) Filtracja: 3,0 mm Gwarancja: 5 lat Zastosowanie aparatu: małe zwierzęta i konie. GIERTH Polska Sp. z o.o. ul. Kilińskiego 24 50-264 Wrocław

GIERTH HF 200 A power

tel. 601 842 333 Biuro: 71 321 17 02 e-mail: kontakt@gierth.pl www.gierth.pl

Opis produktu GIERTH HF 200 A power

Przeznaczony dla praktyki stacjonarnej. 1200 pełnych nastawów anatomicznych - nie wymaga pracy z tabelami naświetleń - wystarczy wprowadzić dane (wielkość, grubość) obiektu, a aparat sam dobiera dawkę i czas naświetlania, dzięki czemu praca jest maksymalnie prosta. System Double kV (TM) - dwa napięcia lampy w jednej ekspozycji - ultrakrótkie czasy naświetleń, efektywna moc +30%. Najwyższa jakość zdjęć. Bezawaryjność - poniżej 1% na 20 lat. Made in Japan. Monoblokowy generator wysokiej częstotliwości (HF) z systemem przemiennika typu full bridge. Moc: 2,5 kW/100 kV/40 mA (+30% –Double kV system) Częstotliwość generatora: 120 kHz Ogniskowa: 1,2 mm Waga, wymiary: 16 kg, 40 cm (długość) x 29 cm (szerokość) x 23 cm (wysokość) Filtracja: 2,7 mm Gwarancja: 5 lat Zastosowanie aparatu: małe zwierzęta.

GIERTH Polska Sp. z o.o. ul. Kilińskiego 24 50-264 Wrocław 64

tel. 601 842 333 Biuro: 71 321 17 02 e-mail: kontakt@gierth.pl www.gierth.pl

dodatek specjalny

9-10 | 2016

GIERTH RHF 200 ML

Opis produktu GIERTH RHF 200 ML

Aparat z rezonansowym generatorem - najnowocześniejsza konstrukcja Giertha - bardzo lekki (11 kg) i bardzo mocny (100 kV). Jego największe zalety to: maksymalnie krótkie czasy naświetlania, 30% niższe dawki promieniowania X, zredukowane do minimum szkodliwe promieniowanie beta. Dedykowany praktyce mieszanej: małe zwierzęta, konie. Najwyższa jakość zdjęć. Bezawaryjność - poniżej 1% na 20 lat. Made in Japan. Monoblokowy rezonansowy generator wysokiej częstotliwości (HF) z systemem przemiennika typu full bridge. Moc: 2,5 kW/100 kV/40 mA Częstotliwość generatora: 120 kHz Ogniskowa: 1,2 mm Waga, wymiary: 11 kg, 37 cm (długość) x 24,5 cm (szerokość) x 21 cm (wysokość) Filtracja: 2,7 mm Gwarancja: 5 lat Zastosowanie aparatu: małe zwierzęta i konie. GIERTH Polska Sp. z o.o. ul. Kilińskiego 24 50-264 Wrocław

GIERTH TR 90/30

tel. 601 842 333 Biuro: 71 321 17 02 e-mail: kontakt@gierth.pl www.gierth.pl

Opis produktu GIERTH TR 90/30

Przeznaczony dla praktyki dużych zwierząt. Najmniejszy i najlżejszy aparat na rynku o mocy 90 kV/30 mA. Antywstrząsowa konstrukcja, tryb pracy przy niskim napięciu (od 120 V), zerowe promieniowanie boczne - najbezpieczniejszy przenośny aparat RTG na świecie. Maksymalnie krótkie czasy naświetlania. Najwyższa jakość zdjęć. Bezawaryjność - poniżej 1% na 20 lat. Made in Japan. Monoblokowy generator wysokiej częstotliwości (HF) z systemem przemiennika typu full bridge. Moc: 1,8 kW/90 kV/30 mA Częstotliwość generatora: 100 kHz Ogniskowa: 0,8 mm Waga, wymiary: 6,4 kg, 31 cm (długość) x 18,5 cm (szerokość) x 16 cm (wysokość) Filtracja: 2,8 mm Gwarancja: 5 lat Zastosowanie aparatu: duże zwierzęta. GIERTH Polska Sp. z o.o. ul. Kilińskiego 24 50-264 Wrocław

RTG HF 525 Plus Vet

tel. 601 842 333 Biuro: 71 321 17 02 e-mail: kontakt@gierth.pl www.gierth.pl

Opis produktu Profesjonalny aparat stacjonarny RTG HF 525 Plus Vet - do wyboru z płaskim detektorem bezpośrednim DR lub skanerem ucyfrowienia pośredniego Carestream Vita Flex - 2-ogniskowa lampa z wirującą anodą umożliwia najlepsze odwzorowanie drobnych struktur i gwarantuje pełne spektrum badań - wysoka moc 32 kW zapewnia ok. 12 razy krótszy czas ekspozycji niż w aparatach przenośnych (minimalizujemy szansę poruszenia się pacjenta podczas badania, skracamy czas narażenia pacjenta i personelu na promieniowanie) - pływający blat pozwala na lepsze pozycjonowanie pacjenta - zawarta w cenie kratka przeciwrozproszeniowa zdecydowanie poprawia jakość wykonywanych radiogramów przy obiektach powyżej 10 cm grubości - możliwe zasilanie jednofazowe napięciem 230 V - jesteśmy jedynym autoryzowanym dystrybutorem i serwisem na terenie Polski Profesjonalna praktyka zasługuje na najlepszy sprzęt.

MKJ Radiologia Sp. z o.o. Sp. k.

biuro@mkjradiologia.pl tel. 58 345 23 16 www.mkj-vet.pl

dodatek specjalny

www.weterynarianews.pl

Detektor DR Genius

Opis produktu Najnowsza odsłona detektora DR typu CCD

− − − − − − − −

możliwość współpracy z dowolnym typem generatora RTG łatwa instalacja dzięki mniejszym wymiarom i odpornej obudowie zdjęcia RTG w niespełna 5 sekund duża powierzchnia aktywna detektora – 432x360 mm rozdzielczość przestrzenna 4.5 lp/mm obsługa poprzez doskonałe oprogramowanie Metron z kompletem narzędzi pomiarowych i bazą danych PACS z 2 stacjami diagnostycznymi w cenie możliwość pełnej gwarancji aż do 5 lat kompletny serwis detektora przez firmę Medivetcon w w Polsce.

Medivetcon Sp. z o.o. ul. Bema 20/1 63-200 Jarocin

Aparat RTG HF 400

tel +48 62 720 66 20 fax +48 62 720 66 21 mobile +48 66 88 11 113 grzegorz@medivetcon.pl www.medivetcon.pl

Opis produktu Weterynaryjny generator stacjonarny HF 400 Philosophy

− − − − − − − −

szybki i wydajny dzięki mocy do 32 kW i zmiennej ogniskowej 0,6 i 1,3 łatwa instalacja dzięki zasilaniu jednofazowemu 230,V opcjonalna kratka przeciwrozproszeniowa komfortowa praca – blat stołu pływający w 4 kierunkach sterowanie poprzez dotykowy ekran z nastawami anatomicznymi możliwość personalizacji nastaw możliwość pracy z dowolnym systemem CR i DR autoryzowany serwis urządzenia w Polsce przez Medivetcon.

Medivetcon Sp. z o.o. ul. Bema 20/1 63-200 Jarocin

Bezdotykowy skaner FireCR Flash 3DISC

tel +48 62 720 66 20 fax +48 62 720 66 21 mobile +48 66 88 11 113 grzegorz@medivetcon.pl www.medivetcon.pl

Opis produktu Nowoczesny, sprawdzony, bezdotykowy system ucyfrowienia RTG

Odporny na uszkodzenia folii obrazowych. Nie wymaga używania kaset czyszczących. Przenośny z możliwością montażu ściennego. Waga: 19,5 kg. Niezawodny podczas pracy w terenie. Prędkość skanowania do 70 kaset/h w każdym urządzeniu. Wymiary i obsługa kaset: 43x35, 24x30, 18x24 oraz kasety stomatologiczne. Obrazy w prosty sposób mogą być udostępniane i wyświetlane na nieograniczonej liczbie komputerów na całym świecie w standardzie DICOM lub nie. Dostarczany z serwerową stacją roboczą z 3 dyskami 1,5 TB w systemie RAID oraz 2 nagrywarkami. Oprogramowanie w standardzie: System PACS zgodny z DICOM 3.0, Worklist, Store, Print, ocena kątów Norberga, TPA, HCR, automatyczny dobór parametrów obrazu do tkanek. Darmowe aktualizacje oprogramowania. Niskie koszty serwisu.

Vetmedical s.c.

60-149 Poznań ul. Gwiaździsta 39B

tel. + 48 509 868 375, +48 61 677 08 35 e-mail: biuro@vet-medical.pl

dodatek specjalny

9-10 | 2016

DRAMIŃSKI 4VET – NAJWYŻEJ OCENIANY PRZEZ PRAKTYKÓW Idealny do pełnej diagnostyki małych i dużych zwierząt. Aparat o wyjątkowej jakości obrazu. O małych gabarytach i wadze tylko 4 kg, wyposażony w dotykowy ekran, aluminiową, wytrzymałą i łatwą do utrzymania w czystości obudowę, współpracujący z wieloma typami sond elektronicznych. DRAMINSKI 4Vet – zaprojektowany tak, abyś korzystał z niego zarówno stacjonarnie, jak i podczas wizyty u pacjenta! Dlaczego warto mieć DRAMIŃSKI 4Vet? Sam decydujesz, jakie funkcje ma mieć aparat, i tylko za nie płacisz. Opcje: kolorowy doppler naczyniowy, pomiary położnicze, funkcja wzmacniania echa igły biopsyjnej. Sonda do wyboru: microconvex 4-9 MHz, liniowa abdominalna 6-14 MHz, convex 2-8 MHz, endorektalna 4-9 MHz. Doskonałej jakości obraz ułatwi ci postawienie trafnej diagnozy. B Mode, B+B Mode, 4B Mode, M Mode, B+M Mode, monitor LCD z podświetleniem LED, technologia postprocesingu. Miło zaskoczy cię jego funkcjonalność i intuicyjność obsługi. 10,4” ekran dotykowy, opcje użytkowe (gain, focus, zoom, gamma, głębokość skanowania, częstotliwość pracy głowicy), indywidualne ustawienia, zapis cine loop i obrazów USG do pamięci, złącze USB2.0, DICOM 3.0. Już po krótkim użytkowaniu docenisz jego mobilność.

Więcej szczegółów: tel. 693 393 115 • e-mail: rafal.sierkowski@draminski.com • www.draminski.pl

MyLab Seven Solidny i funkcjonalny aparat stacjonarny o wszechstronnym zastosowaniu w kardiologii i echokardiografii oraz ultrasonografii psów, kotów, zwierząt egzotycznych oraz koni. Dostępne licencje: kardiologiczna, ogólna jama brzuszna, reprodukcyjna, mięśniowo-szkieletowa. MyLabSeven to sprawność diagnostyczna, najwyższa jakość obrazu, prosta konsola i łatwy dostęp do głównych funkcji. Najważniejsze cechy aparatu: ergonomiczny wózek jezdny, wyposażony w 4 skrętne koła, aż 4 gniazda głowic obrazowych, 19-calowy obrotowy monitor LCD o wysokiej rozdzielczości, z możliwością regulacji położenia, wysokiej jakości ekran dotykowy, możliwość regulacji wysokości klawiatury obrotowej. Tryby pracy: B-Mode, M-Mode, anatomiczny M-Mode, doppler kolorowy, power doppler, kierunkowy power doppler, TEI – obrazowanie harmoniczne (opcjonalnie), VPan – obrazowanie panoramiczne (opcjonalnie), moduł TVM doppler spektralny i tkankowy (opcjonalnie), CnTI (badania z zastosowaniem kontrastów przy użyciu niskiego indeksu mechanicznego – opcjonalnie). Główne funkcje: M-View; X-View; obrazowanie panoramiczne VPan (opcjonalnie); eTouch, SmarTouch; eKnob; TP-View (obrazowanie trapezowe); DICOM; MyLab3Desk; moduł XStrain™ 4 D do tworzenia objętościowego modelu lewej komory serca, rozwiązanie łączące kilka komponentów funkcji kardiologicznych w środowisku 3D; Moduł ElaXto – elastografia do oceny elastyczności tkanek, znajdująca zastosowanie w echokardiografii. Med4Animals-marka V.D. WhiteMed tel. 698 683 061, mail: sales@med4animals.com, ul. Jana Olbrachta 23A, lok. 111, 01-102 Warszawa

dodatek specjalny

www.weterynarianews.pl

Esaote MyLab Six Efektywny i uniwersalny, stacjonarny system ultrasonograficzny klasy premium przeznaczony do badania małych zwierząt: psów, kotów, zwierząt egzotycznych oraz zaawansowanej diagnostyki koni. Dostępne licencje: jama brzuszna, kardiologiczna, rozród, mięśniowo-szkieletowa. Szeroki wybór głowic IQ o wysokich częstotliwościach – aż do 18 MHz. Wiele zaawansowanych aplikacji oraz łatwość obsługi przy najwyższej jakości obrazowania. Najważniejsze cechy aparatu: ergonomiczny wózek jezdny wyposażony w 4 skrętne koła, 3 gniazda głowic obrazowych, 19-calowy obrotowy monitor panoramiczny LCD o wysokiej rozdzielczości, klawiatura obrotowa z możliwością dostosowania, wbudowany napęd CD/DVD, USB. Tryby pracy urządzenia: Tryb B-Mode, Tryb M-Mode, anatomiczny M-Mode, doppler kolorowy, power doppler, kierunkowy power doppler, TEI – obrazowanie harmoniczne (opcjonalnie), VPan – obrazowanie panoramiczne (opcjonalnie), moduł TVM doppler spektralny i tkankowy (opcjonalnie), Główne funkcje: M-View (obrazowanie w skrzyżowanych ultradźwiękach, umożliwiające otrzymanie kilku skanów danego obiektu z różnych kątów widzenia – do 15 linii); X-View (algorytm redukcji szumów i cieni obrazu, zwiększający dokładność i wzmacniający marginesy tkanek badanych); obrazowanie panoramiczne VPan (opcjonalnie); eTouch; SmarTouch; eKnob; TP-View (obrazowanie trapezowe oraz regulacja uchylności pola obrazowania w trybie B); DICOM; MyLab3Desk, umożliwiający połączenie MyLab z komputerem. Med4Animals-marka V.D. WhiteMed tel. 698 683 061, mail: sales@med4animals.com, ul. Jana Olbrachta 23A, lok. 111, 01-102 Warszawa

EDAN U2 PRIME EDITION – IP POLSKA Wyjątkowe obrazy, specjalistyczne narzędzia. Ultrasonograf wspiera profesjonalnie badania kliniczne oraz zapewnia wyjątkową jakość obrazu. Idealny do badania małych zwierząt. Stosowane technologie: cyfrowy procesor, eSCI (obrazowanie wielokierunkowe, w tzw. skrzyżowanych ultradźwiękach), eSRI (automatyczna redukcja artefaktów), mBeam (cyfrowe kształtowanie wiązki), eHCI (obrazowanie harmoniczne z inwersją faz). KOMFORT I WYGODA – intuicyjne menu, język polski, optymalizacja obrazu jednym przyciskiem, szybki start. Głowice szerokopasmowe umożliwiają precyzyjne dostosowanie do gatunku oraz do typu budowy pacjenta. Najnowsze technologie oraz zoptymalizowana integracja techniczna pozwalają osiągnąć ostry i wyraźny obraz badanych narządów i tkanek. Aparat USG Edan U2 został zaprojektowany w oparciu o dokładne rozeznanie rzeczywistych potrzeb, aby z dnia na dzień pracować bardziej profesjonalnie i komfortowo. WSZYSTKIE FUNKCJE I PROGRAMY SPECJALISTYCZNE W CENIE, NIE MUSISZ ZA NIE DODATKOWO PŁACIĆ. IP Polska Sp. z o.o., ul. św. Teresy 105, 91-222 Łódź tel. 42 296 01 44 • e-mail: ippolska@ippolska.pl • www.inteligentneprodukty.pl

EDAN U50 PRIME EDITION – IP Polska Równowaga między wydajnością pracy i ceną w lekkim, poręcznym modelu. EDAN U50 to PRAKTYCZNY, WSZECHSTRONNY I BEZKOMPROMISOWY ultrasonograf mobilny, dedykowany badaniom obrazowym małych i dużych zwierząt. Bogate oprogramowanie tego aparatu USG pozwoli na efektywne wykorzystanie w klinikach i gabinetach weterynaryjnych. Dzięki zastosowaniu systemu obrazowania eSCI z eHCI oraz sond nowej generacji Edan U50 zapewnia znakomite obrazowanie w całej gamie badań weterynaryjnych. Przemyślana konstrukcja i niewielka ilość zajmowanego miejsca sprawiają, że można nim łatwo manewrować nawet w ciasnych pomieszczeniach. Może być stosowany w procesie zaawansowanej diagnostyki i leczenia raka oraz do opieki kardiologicznej w różnych stadiach leczenia. WSZYSTKIE FUNKCJE W CENIE, NIE MUSISZ ZA NIE DODATKOWO PŁACIĆ. Dane techniczne: doppler: color, power, ciągły CW, impulsowy PW i spektralny HPRF, w trybie duplex i triplex • Stosowane technologie: szybki procesor, eSCI (obrazowanie wielokierunkowe, w tzw. skrzyżowanych ultradźwiękach), eSRI (automatyczna redukcja artefaktów), mBeam (cyfrowe kształtowanie wiązki), eHCI (obrazowanie harmoniczne z odwróceniem fazy) • Monitor kolor HiResolution • Głowica w zestawie: szerokopasmowa mikrokonweks; aparat pracuje w zakresie częstotliwości od 2,0 do 14,8 MHz.

IP Polska Sp. z o.o., ul. św. Teresy 105, 91-222 Łódź tel. 42 296 01 44 • e-mail: ippolska@ippolska.pl • www.inteligentneprodukty.pl

dodatek specjalny

9-10 | 2016

EMP V9 – IP Polska V9 – profesjonalny ultrasonograf przeznaczony głównie do badań bydła i trzody chlewnej. WYJĄTKOWA JAKOŚĆ OBRAZU dzięki doskonałej głowicy rektalnej, wysokorozdzielczej i wieloczęstotliwościowej. Niespotykany na rynku szeroki obraz z tej głowicy (okno 6 cm), bezpieczna długość kabla, wyprofilowana obudowa oraz ergonomiczny pas dają niesamowity KOMFORT I SZYBKOŚĆ BADAŃ. Dzięki V9 łatwo można wykonać badania położnicze z wyznaczeniem wieku płodu dla bydła, świń, koni, owiec i innych. Aparat zawiera także programy kardiologiczny i do badania ścięgien. Przystosowany do pracy w terenie: lekki (waga 2,5 kg), łatwy do przenoszenia, z akumulatorem, opcjonalna ładowarka samochodowa. Świetnie sprawdzi się w trudnych warunkach – bryzgoszczelny ekran i klawiatura. Dane techniczne: Ekran LCD 7 cali, dotykowa klawiatura • Tryb obrazowania: B, B+B, M, B+M, Zoom • Głowica w zestawie: elektroniczna, szerokopasmowa rektalna 4/5/6,5/7 MHz (lub konweks 2,5-5 MHz, lub liniowa 5/7,5/8,5/10 MHz); zakres częstotliwości 2,5-10 MHz • Ergonomiczne wyposażenie: wyprofilowana obudowa, pas biodrowy i szyjny, kabel głowicy 2,5 m, akumulator do 3 godzin badania, bezpieczna walizka • Pamięć wewnętrzna do przechowywania badań, zapis badań na pendrivie • Wymiary i waga: wys. 10 cm, szer. 25 cm, głęb. 18 cm; 2,5 kg. IP Polska Sp. z o.o., ul. św. Teresy 105, 91-222 Łódź tel. 42 296 01 44 • e-mail: ippolska@ippolska.pl • www.inteligentneprodukty.pl

EDAN DUS 60 VET – IP Polska Aparat zaprojektowany specjalnie do badań zwierząt, intuicyjny w obsłudze. Programy weterynaryjne dla psów, kotów, koni, bydła, pomiary położnicze z wyznaczeniem wieku płodu. Precyzyjna diagnoza dzięki zaawansowanym technologiom: eHCI (obrazowanie harmoniczne z odwróceniem fazy), eSRI (automatyczna redukcja artefaktów). Przemyślana konstrukcja i niewielka ilość zajmowanego miejsca sprawiają, że aparat może być łatwo przenoszony tam, gdzie jest potrzebny. Może być wyposażony w akumulator do 1,5 godz. badania. Dane techniczne: Głowica szerokopasmowa mikrokonveks 5,5-9,4 MHz (opcja: liniowa, rektalna, kardio lub konvex). Monitor TFT-LED, 256 odcieni szarości. Obrazowanie: B, 2B, 4B, M, B+M, PW doppler. Zapis badań w elektronicznej karcie pacjenta, w plikach .jpg lub .bmp, filmy avi. 2 porty głowicy, port SVGA, 2xUSB, RJ-45. ZDECYDOWANY NR 1 W KATEGORII STOSUNEK JAKOŚĆ – CENA! IP Polska Sp. z o.o., ul. św. Teresy 105, 91-222 Łódź tel. 42 296 01 44 • e-mail: ippolska@ippolska.pl • www.inteligentneprodukty.pl

ALBIT – zaprojektowany i wyprodukowany w Polsce – zapraszamy na www.ultrasonografy.pl ALBIT w aplikacji weterynaryjnej to nowoczesny, prosty w obsłudze ultrasonograf specjalistyczny, będący niezastąpionym narzędziem w badaniach małych zwierząt oraz w monitoringu przeprowadzanych zabiegów medycznych. Wysoka jakość obrazowania diagnostycznego wspierana funkcjami Colour Flow Maps (color i power doppler) daje bardzo rozległe możliwości diagnostyczne. Rozbudowane biometryczne funkcje kardiologiczne wspierane pomiarami przepływów (doppler impulsowy – PW) umożliwiają wykonywanie wysokospecjalizowanej diagnostyki weterynaryjnej. Cechy wyróżniające (wybrane): biometria kotek: GA, BD, HD; biometria suk: GA, BD, HD, CRL, GSD; biometria cardio: LV, EDV, ESV, FS, SV, EF, CO, AOD, LA, IVS, RV(EDD), DEAmpl; biometria dopplerowska: Auto trace: PSV, EDV, TAM , RI, PI, S/D w trybie PW, gradient ciśnienia Max PG i Mean PG, PHT, indeks PI, RI, A/B; ergonomiczne sposoby mocowania: ramię sufitowe, ścienne, regulowany wózek, praca nabiurkowa; sterowanie zdalne: obsługa podstawowych funkcji z odległości do 3m; sugerowane (podstawowe) głowice – liniowa: LA-510 (5-12 MHz), convex: CA_409 ((4-9,5 MHz).

Więcej szczegółów na www.ultrasonografy.pl. Zapraszamy

dodatek specjalny

www.weterynarianews.pl

EPIDOT – zaprojektowany i wyprodukowany w Polsce – zapraszamy na www.ultrasonografy.pl EPIDOT SC to zasilany bateryjnie, walizkowy, wszechstronny i nowoczesny przenośny ultrasonograf weterynaryjny zarówno do diagnostyki ogólnej, jak i praktyki specjalistycznej. Łatwy i bardzo przyjazny tak w obsłudze, jak i w transporcie. Właściwości ultrasonografu EPIDOT powodują, że może być używany zarówno w klinikach, gabinetach, jak i w terenie otwartym. Wysoka efektywność i duże możliwości diagnostyczne, zwłaszcza opcje dopplerowskie (mapy przepływów – CFM – colour i power doppler, pomiary przepływów doppler impulsowy – PW) sprawiają, że ultrasonograf EPIDOT można wykorzystywać jako idealne narzędzie zarówno w badaniach diagnostycznych, jak i w celach monitoringu przeprowadzanych zabiegów medycznych. Cechy wyróżniające (wybrane): biometria kotek: GA, BD, HD; biometria suk: GA, BD, HD, CRL, GSD; biometria cardio: LV, EDV, ESV, FS, SV, EF, CO, AOD, LA, IVS, RV(EDD), DEAmpl; biometria dopplerowska: Auto trace: PSV, EDV, TAM , RI, PI, S/D w trybie PW, gradient ciśnienia Max PG i Mean PG, PHT, indeks PI, RI, A/B. Sugerowane (podstawowe) głowice: liniowa: LA-510 (5-12 MHz), convex: CA_409 (4-9,5 MHz).

Więcej szczegółów na www.ultrasonografy.pl. Zapraszamy

Samsung Sonoace R7 Kompaktowy i wszechstronny stacjonarny aparat do badań ultrasonograficznych małych zwierząt i w ambulatoryjnej diagnostyce koni, zapewniający bardzo wysoką jakość obrazowania we wszystkich trybach. Możliwe aplikacje: jama brzuszna kotów, jama brzuszna psów, jama brzuszna zwierząt egotycznych, kardiologia kotów, kardiologia psów, kardiologia zwierząt egotycznych, ortopedia, jama brzuszna i kardiologia koni (diagnostyka ambulatoryjna). Główne cechy urządzenia: Cyfrowy system formowania wiązki; Kompaktowe wymiary i niska waga; Intuicyjna obsługa; Platforma Windows; Kolorowy 19”monitor HD; 4 niezależne koła skrętne z możliwością blokowania każdego z kół; 3 równoważne porty głowic obrazowych; Napęd CD/DVD; Regulacja wysokości panelu sterowania; System archiwizacji i zarządzania obrazami: SonoView. Tryby obrazowania: Obraz B; Tryb kolorowego dopplera; Tryb power doppler i kierunkowy power doppler; Tryb spektralnego dopplera pulsacyjnego; Tryb spektralnego dopplera ciągłego (opcja); Tryb M i anatomiczny tryb M; Tryb 3D (opcja); Tryb 4D (opcja); Tryb kolorowego dopplera tkankowego; Tryb spektralnego dopplera tkankowego. Funkcje podstawowe: FSI™ (Full Spectrum Imaging™) – technologia umożliwiająca pracę na kilku częstotliwościach jednocześnie; Obrazowanie harmoniczne, harmoniczne z odwróconym impulsem; Obrazowanie trapezowe dla głowic liniowych; Automatyczna optymalizacja obrazu w trybach 2D i dopplerze spektralnym PW; SRF™ (Speckle Reduction Filter™) – filtr poprawiający jakość obrazu 2D (zmniejsza ziarnistość obrazu, wygładza granice tkanek). Vetiss Szulc Gad Spółka Jawna, ul. Williama Heerleina Lindleya 16, 02-013 Warszawa tel.: +48 791 555 909 • e-mail: sprzedaz@vetiss.pl • www.vetiss.pl

Samsung HM70A Przenośny aparat klasy PREMIUM zapewniający najwyższą jakość obrazowania i zaawansowane możliwości we wszystkich trybach pracy. Możliwe aplikacje: jama brzuszna kotów, psów i koni, jama brzuszna zwierząt egotycznych, kardiologia kotów, psów, zwierząt egotycznych i koni, ortopedia małych zwierząt i koni. Główne cechy aparatu: Obudowa typu laptop; Kompaktowe wymiary i niska waga; Zasilanie bateryjne; Cyfrowy system formowania wiązki; Intuicyjna obsługa; Platforma Windows; Kolorowy 15”monitor HD; System archiwizacji i zarządzania obrazami: SonoView Tryby obrazowania: Obraz B; Tryb kolorowego dopplera; Tryb power doppler i kierunkowy power doppler; Tryb spektralnego dopplera pulsacyjnego; Tryb spektralnego dopplera ciągłego (opcja); Tryb M i anatomiczny tryb M; Tryb 3D; Tryb 4D (opcja); Tryb kolorowego dopplera tkankowego (opcja); Tryb spektralnego dopplera tkankowego (opcja) Funkcje podstawowe: FSI™ (Full Spectrum Imaging™) – technologia umożliwiająca pracę na kilku częstotliwościach jednocześnie.; S-Harmonic – Obrazowanie harmoniczne, harmoniczne z odwróconym impulsem i kodowane harmoniczne; Obrazowanie trapezowe dla głowic liniowych; QScan – Automatyczna optymalizacja obrazu w trybach 2D i dopplerze spektralnym PW; SDMR™ – Technologia umożliwiająca wygładzenie i zwiększenie kontrastu obrazu.; EZ-Exam – Technologia umożliwiająca zapamiętanie i odtwarzanie czynności podczas badania. Vetiss Szulc Gad Spółka Jawna, ul. Williama Heerleina Lindleya 16, 02-013 Warszawa tel.: +48 791 555 909 • e-mail: sprzedaz@vetiss.pl • www.vetiss.pl

dodatek specjalny

9-10 | 2016

Mindray DC-30 – NOWOŚĆ w rewelacyjnej cenie Wszechstronny i efektowny DC-30 to nowowczesny aparat ultrasonograficzny z kolorowym dopplerem. Posiada cały szereg zaawansowanych funkcji współpracujących z zestawem głowic ultrasonograficznych, w tym kardiologicznych Wszechstronność aparatu, wysokiej rozdzielczości 15-calowy monitor LCD, ergonomiczny kształt i łatwość obsługi czynią go idealnym pomocnikiem w praktyce lekarza weterynarii. DC-30 gwarantuje wysoką jakość pracy i trafną diagnostykę ultrasonograficzną. Nowoczesny design i ergonomiczny kształt to jego dodatkowe atuty. Umożliwia bezpośrednie przesyłanie obrazów i raportów do komputera za pomocą kabla sieciowego, a dzięki funkcji Medsight dodatkowo zapewnia transfer obrazów do innych inteligentnych urządzeń. Zaawansowana technologie obrazowania: • iTouch™: optymalizacja obrazu trybu B, kolor i PW przy użyciu jednego klawisza • iClear™: technologia redukcji ziarna • iBeam: przestrzenne obrazowanie wielopłaszczyznowe • obrazowanie harmoniczne z przesunięciem fazy: wzmocnienie rozdzielczości kontrastu i poprawa jakości obrazu • Auto doppler: optymalizacja spektrum i automatyczne obliczenia • color doppler, PW doppler, doppler Mocy, CW doppler Wyjątkowa ergonomia: • kompaktowy system o bardzo dobrej mobilności • wysoka rozdzielczość, szeroki kąt widzenia na 15-calowym, odchylanym monitorze LCD.

Vetmedical s.c., 60-149 Poznań, ul. Gwiaździsta 39B, tel. + 48 502 518 995, + 48 61 677 08 35, e-mail: biuro@vet-medical.pl

Mindray DC-60 – nowoczesny i specjalistyczny Multifunkcjonalny ultrasonograf z kolorowym dopplerem Zaprojektowany, aby zapewnić moc i wszechstronność potrzebną w nowoczesnej medycynie i weterynarii. Gwarantuje wykonanie wysokospecjalistycznych badań i sukces w kardiologii. Trafna diagnoza jest możliwa dzięki najnowszym funkcjom optymalizacji obrazu. Jego multifunkcjonalność i dotykowy panel ułatwiają skuteczną pracę. Zaawansowana technologie obrazowania: • Echo Boost: unikalna technologia przetwarzania sygnału z inteligentną detekcją echa, została zaprojektowana do wzmocnienia słabych sygnałów echa i tłumienia szumów, co umożliwia pozyskanie czystszego obrazu komór i lepszą • wizualizację warstw tkanek mięśnia sercowego • HR Flow: przepływy o wysokiej rozdzielczości pozwalające uzyskać niezwykłą rozdzielczość przestrzenną • automatyczne pomiary PW w czasie rzeczywistym, • IMT: automatyczny obrys i pomiar grubości Intima Media, • TM Free Xros: obrazowanie anatomiczne M-mode, • iTouch™: optymalizacja obrazu przy użyciu jednego klawisza • iClear™: poprawa dokładności obrazowania • iScape™: obrazowanie panoramiczne • iBeam™: przestrzenne obrazowanie wielopłaszczyznowe • iZoom™: automatyczne rozszerzenie obrazu na pełny ekran za pomocą jednego klawisza • Obrazowanie harmoniczne z przesunięciem fazy • Technologia głowic szerokopasmowych i wieloczęstotliwościowych dla zwiększenia szczegółów, rozdzielczości kontrastu Wyjątkowa ergonomia: • 17-calowy monitor LED na odchylanym ramieniu • 10,4-calowy ekran dotykowy o regulowanym nachyleniu • obracany panel sterowania o regulowanej wysokości • podgrzewacz żelu • 4 aktywne gniazda głowic • USB 3.0

Vetmedical s.c., 60-149 Poznań, ul. Gwiaździsta 39B, tel. + 48 502 518 995, + 48 61 677 08 35, e-mail: biuro@vet-medical.pl

TPEW

www.weterynarianews.pl

Testowy Program Edukacyjny

ÓW

KA CYJNYC

Opiekun merytoryczny: dr hab. Jacek Madany

N KT U P EDU

III Edycja Testowego Programu Edukacyjnego „Weterynarii”! 15 pkt edukacyjnych! Test nr 6

W ramach Programu na łamach 10 kolejnych numerów czasopisma „Weterynaria” w roku 2016 publikujemy zestawy pytań testowych. Każdy test składa się z 15 pytań zamkniętych i od 2 do 4 proponowanych odpowiedzi, z których tylko 1 będzie poprawna. Pytania skonstruowane są na podstawie artykułów publikowanych w danym numerze. Za jedną prawidłową odpowiedź przysługuje 0,1 pkt. Maksymalna liczba punktów, jaką uczestnik może zdobyć w ciągu roku, wynosi 15. Uczestnictwo w Programie jest bezpłatne. Kwalifikacja do Programu następuje z chwilą nadesłania pierwszej wypełnionej karty odpowiedzi na adres: 6 Media Wydawnictwo Sp. z o.o., ul. Połomińska 16, 40-585 Katowice Odpowiedzi udzielać można wyłącznie na kartach odpowiedzi drukowanych w czasopiśmie „Weterynaria”. Karta zaś sygnowana musi być własnoręcznym podpisem oraz pieczątką lekarską. Termin nadsyłania wypełnionych kart z odpowiedziami do III edycji Programu upływa 31 stycznia 2017 r. Po zakończeniu III edycji Programu i weryfikacji odpowiedzi każdy z uczestników otrzyma certyfikat poświadczający liczbę zebranych punktów. Testowy Program Edukacyjny „Weterynarii” realizowany jest na podstawie decyzji Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej nr 044/198/2015/KRLW z 21 stycznia 2016 r. Regulamin Programu dostępny jest w siedzibie redakcji czasopisma „Weterynaria”. 73

TPEW

9-10/2015

TESTOWY PROGRAM EDUKACYJNY „WETERYNARII” EDYCJA 3, TEST NR 6 1. Oclacitinib jest lekiem skutecznym w przypadku chorób:

9. Pierwszy klub dandie dinmont terriera powstał w Szkocji:

2. Działanie tego leku polega na:

10. Okrywa włosowa dandie dinmont terriera:

alergicznych autoimmunologicznych pasożytniczych

hamowaniu uwalniania IL-31 hamowaniu uwalniania IL-2 i 6 odpowiedzi a i b są prawidłowe

3. W przypadku kotów oclacitinib:

jest tak samo skuteczny jak u psów jego skuteczność jest mniejsza niż u psów jego skuteczność jest większa niż u psów

4. Oclacitinib może być stosowany z innymi lekami przeciwzapalnymi i przeciwświądowymi:

z glikortykosteroidami z cyklosporyną z chlorambucilem

5. Najważniejszym zastosowaniem oclacitinibu jest leczenie:

świądu w przypadku AZS zaburzeń keratołojotkowych powikłań bakteryjnych w AZS

6. Włos na grzbiecie dandie dinmont terriera powinien:

tworzyć przedziałek być krzaczasty być miękki w dotyku

7. U dandie dinmont terriera dopuszczalne jest umaszczenie:

pieprzowe i musztardowe pszeniczne odpowiedzi a i b są prawidłowe

8. Dandie dinmont terriera wykorzystywano do polowań na:

drobną zwierzynę tylko na lisy z uwagi na małe rozmiary psy tej rasy nie brały udziału w polowaniach

na początku XIX w. w II poł. XIX w. w 1876 r.

jest jednowarstwowa, bez podszerstka jest dwuwarstwowa sprawia wrażenie drucianej

11. Który z poniższych leków posiada działanie mineraloi glikokortykoidowe?

octan kortyzolu octan fludrokortyzonu octan dezoksykortykosteronu

12. Właściciel zaobserwował u suki patologiczne, wzmożone pragnienie oraz zwiększone wydalanie moczu. Przyczyną tego stanu mogą być choroby za wyjątkiem:

hiperkalcemii niedoczynności tarczycy moczówki prostej

13. Właściwym testem do monitorowania leczenia nadczynności kory nadnerczy trilostanem u psów jest:

test ksylazynowy test hamowania deksametazonem niską dawką test stymulacji ACTH

14. W badaniu biochemicznym krwi w przebiegu niedoczynności kory nadnerczy stwierdza się:

hipernatremię i hiperkaliemię hiponatremię i hipokaliemię hiponatremię i hiperkaliemię

15. Wilczy apetyt jest charakterystyczny dla:

zewnątrzwydzielniczej niewydolności trzustki ostrego zapalenia trzustki przewlekłego zapalenia trzustki

Imię i nazwisko: Adres: Stopień naukowy: Specjalizacja: Miejsce pracy: Telefon: E-mail: PODPIS I Pieczątka lekarska Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych dla potrzeb niezbędnych do realizacji Testowego Programu Edukacyjnego „Weterynarii” (zgodnie z Ustawą z dn. 29.08.1997 r. o ochronie danych osobowych, Dz. U. 1997 nr 133 poz. 883).

XXIV Międzynarodowy Kongres Medycyny Weterynaryjnej Małych Zwierząt PSLWMZ

PROGRAM ZAJĘĆ OKOŁOKONGRESOWYCH info: www.pslwmz.pl

Główny partner

18-20 listopada 2016 r. w Łodzi Centrum Kongresowe DoubleTree by Hilton w Łodzi, ul. Łąkowa 29 Główni Sponsorzy

Zajęcia okołokongresowe – piątek 18.11.2016

Godzina

9.00 -13.00

Sala

Sala F

Rodzaj zajęć Warsztaty - Dzień z mikroskopem: Cytologia I

Dlaczego w dermatologii cytologia służy do diagnozy, kontroli leczenia i oceny jego skuteczności? Kurs dla średnio zaawansowanych: analiza pacjentów, u których wybór terapii, jej kontrola i zakończenie zależało od wyniku badania cytologicznego. lek. wet. Joanna Karaś-Tęcza

Seminarium Medycyny Regeneracyjnej

9.00 - 14.00

Sala Kino

Najczęściej występujące urazy mięśni u psów pracujących i sportowych – diagnostyka, postępowanie terapeutyczne, fizjoterapia.

10.00 - 15.00

Sala A

Wybrane techniki z chirurgii podniebienia.

14.00 - 18.00

Sala F

dr n. wet. Anna Kosiec, lek. wet. Anna Kaniewska, lek. wet. Michał Nowicki, dr n. wet. Mariusz Cichecki, dr n. wet. Igor Bissenik

Warsztaty - Stomatologia

dr Brook Niemiec, dr n. wet. Jerzy Gawor, lek. wet. Katarzyna Jodkowska

Warsztaty - Dzień z mikroskopem: Cytologia II

Mikroskop – użyteczne narzędzie w rękach praktyka, ale jak zacząć? Kurs dla początkujących: przypadki kliniczne makro i mikro – czas zacząć przygodę z cytologią! dr Francesco Carrani

Warsztaty - Okulistyka

14.00 - 18.00

Sala B

14.30 - 18.00

Sala Kino

14.30 - 18.00

Sala C

Praktyczne techniki chirurgii okulistycznej. dr hab. Ireneusz Balicki prof. nadzw., lek. wet. Jacek Garncarz

Warsztaty - Klinika XP (dla średnio zaawansowanych) Lepiej, szybciej, mądrzej. Usprawnij pracę ZLZ z Kliniką XP. mgr Andrzej Miechowicz

Seminarium Anestezjologiczne

Trudne sytuacje podczas znieczulania psów i kotów. Protokoły i algorytmy znieczuleń. dr Victoria M. Lukasik

Akademia Biznesu Weterynaryjnego

19.00 - 21.30

Sala Kino

Jak marketing w praktyce lekarsko-weterynaryjnej może wspomóc jakość usług i rozwój firmy? Justin Phillips

Zajęcia okołokongresowe – sobota 19.11.2016

7.00 - 8.45

Sala D, E, B, C, A,

9.00 - 12.40

Sala E

MASTER CLASS:

Chirurgia, Medycyna Regeneracyjna, Onkologia, Położnictwo, Stomatologia, (zajęcia Master Class są wyłącznie dla uczestników Kongresu)

Warsztaty - Klinika XP (dla zaawansowanych) Przegląd narzędzi do zarządzania lecznicą. mgr Andrzej Miechowicz

Zajęcia okołokongresowe – poniedziałek 21.11.2016 Klinika Weterynaryjna lek. wet. Jacka Szulca, ul. Kościuszki 22, Zgierz

9.00 - 17.00

Warsztaty - Ortopedia

Praktyczna chirurgia kończyny tylnej – kolano. dr Gareth Arthurs, lek. wet. Jacek Szulc

Sponsorzy

WACYJNE O NO SP

NA EC KR JAL ĘT NA KA

Ł AT

WANIE KO PA

W NAGŁYCH PRZYPADKACH, NIE MA CZASU DO STRACENIA

U ŻYCIU

PIERWSZA LINIA DIET, PRZEZNACZONYCH DO ŻYWIENIA PRZEZ ZGŁĘBNIK