ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΑΥΛΟΣ ΦΥΤΟΠΟΥΛΟΣ ΞΑΝΘΗ 2022
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΞΑΝΘΗΣ |ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ | ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ Ακαδημαϊκός κύκλος σπουδών 2021-2022 Σπουδαστής Παύλος Φυτόπουλος Εξεταστική Επιτροπή Σταύρος Δενδρινός (συντονιστής) Κωνσταντίνος Κεβεντζίδης Μαρία Αλεξάνδρα Γρηγοριάδου
«"Ο ρόλος του αρχιτέκτονα δεν είναι να παράγει ιδεώδεις μορφές, αλλά να μαστορεύει διασταυρώσεις και μεταλλάξεις μορφών, πλούσιων σε σημασία και πολλαπλά νοήματα, έξω από κάθε καθιερωμένη κατηγορία». Τσάρλς Τζένκς (Charles Jencks)
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ ............................................................................................................... 1 AΒSTRACT................................................................................................................ 3 EΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................................................ 5 ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ............................................................................................. 6 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ............................................................................................................. 7 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, ΜΟΥΣΕΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ.................................................... 7 1.1 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ ............................................................................... 7 1.2 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΑΓΑΘΑ
.....................................................................................15 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ............................................................................................................17 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ..................................................................................................17 2.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ
.......................................................................19 2.2 ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ; .............................21 2.3 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΔΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ..................................................22 2.4 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΔΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ ..............................................25 2.4.1 ΑΠΟΙΧΗΣΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ...............................................................................25 2.4.2 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ ...............................................................................26 2.4.3 ΠΟΛΥΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ .............................................................................28 2.4.4 ΕΠΑΝΕΥΦΕΡΕΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ................................................................29 2.4.5 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ ..........................................................................30 2.4.6 ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ..........................................................................32
.......................................................................................10 1.3 ΜΟΥΣΕΙΑ/ ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ..................................................11 1.4 ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΛΛΑΖΕΙ
ΚΕΝΤΡΑ;
2.4.7 ΥΛΙΚΟ & ΜΟΡΦΗ......................................................................................33 2.4.8 Η ΥΠΑΡΞΗ ΕΝΟΣ ΛΟΓΟY.............................................................................34 2.4.9 ΘΡΗΣΚΕΙΑ .............................................................................................35 2.4.10 ΔΙΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ.........................................................................36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3.............................................................................................................37 ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ...................................................................................37 3.1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ................................................................................37 3.2 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ....................................................................................40 3.3 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ .....................................................................41 3.4 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ....................................................................43 3.5 ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ..................45 3.6 ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ & ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ......................................47 3.7 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΠΕΡΙΦΕΙΑΚΑ ΘΕΑΤΡΑ .........................................................................49 3.8 Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ........................................49 3.9 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ.......................................................................................49 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4.............................................................................................................51 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ: Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ .....................51 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ....................................................................................................51 4.2 ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ (Λ.Δ.Γ.) .....................................52 4.3 ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ...................................................................71 4.4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ............................................................................................90 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5.............................................................................................................93 ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ...........................................................93
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ - Πειραιώς 138. .......................... 119 5.3.5 ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ. ......................................... 125
5.3.6 ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ..................................................................... 130 5.3.6.1 ΑΙΘΟΥΣΑ “ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ”.............................................................. 133 5.3.6.2 ΑΙΘΟΥΣΑ “AΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΡΙΑΝΤΗ”............................................................... 134 5.3.6.3 ΑΙΘΟΥΣΑ “ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ”........................................................ 135 5.3.6.4 ΑΙΘΟΥΣΑ “ΝΙΚΟΣ ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ”. ................................................................. 135 5.3.6.5 ΑΙΘΟΥΣΑ “BANQUET”............................................................................. 136 5.3.6.6 ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ.
5.1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ - ΝΑΥΑΡΧΙΔΕΣ ........................................................................93 ...........................................................................................................................94 5.2 ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ ......................................................95 5.3 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ..................................................... 103 5.3.1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ “ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ”. ................................................. 104 5.3.2 ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (IME)......... 108 5.3.3 ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ – ΓΚΑΖΙ.............................................................................. 115 5.3.4
...................................................................... 140 5.3.6.9 Ο ΚΗΠΟΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ.......................................................................... 141 5.3.7 ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ............................................. 142 5.3.7.2 ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ........................................................................................ 143 5.3.7.3 ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. ............................................................................... 148 5.3.7.3.1 ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ (ΕΛΣ). ................................................................ 148
........................................................................... 137 5.3.6.7 ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΙ ΧΩΡΟΙ. ............................................................................... 139 5.3.6.8 ΤΟ ΦΟΥΑΓΙΕ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ.
5.3.7.3.2 ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ.
5.3.7.3.3 ΠΑΡΚΟ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ.
ΚΑΝΑΛΙ.
......................................................... 152
.................................................................... 154
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ...........................................................................................
ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.................................................................................................
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ..............................................................................
ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΞΕΝΕΣ....................................................................................
ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ......................................................................................................
5.3.7.3.4 Η ΑΓΟΡΑ.......................................................................................... 156 5.3.7.3.5 Ο ΦΑΡΟΣ. ........................................................................................ 157 5.3.7.3.6 ΤΟ
...................................................................................... 158 5.3.7.3.7 ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟ................................................................... 159 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6........................................................................................................... 161 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ..................................................................................................... 161 ΕΛΛΗΝΙΚΗ
165
168
170
173
175
Εικόνα 1. Πολιτιστικό Κέντρο Heydar Aliyev, Αζερμπαϊτζάν (Πηγή: archello). ...........................................17 Εικόνα 2. Το Πολιτιστικό Κέντρο Moon Hoon, Κορέα (Πηγή: archdaily). ..................................................18 Εικόνα 3. MÉCA: A New Cultural Centre από BIG & FREAKS Architects, Γαλλία (Πηγή: Divisare)......................19 Εικόνα 4. Το Κέντρο Τέχνης “The Belfast Barge”, Belfast, Northern Ireland, 2015 (Πηγή: Wikimedia). .............21 Εικόνα 5. Plaza Area of Ningbo Yinzhou Southern CBD Portal, (φωτογραφία AmphibianArc)..........................26 Εικόνα 6. Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, (φωτογραφία YerolymbosSNFCC).............................27 Εικόνα 7. Το Πρελούδιο του υπόστεγου, (φωτογραφία Timothy Schenck). ..............................................28 Εικόνα 8.Ζυθοποιία Sanyang, (φωτογραφία Studio Heech). ................................................................30 Εικόνα 9. Το Τουριστικό Κέντρο του Χωριού του Κομφούκιου, (φωτογραφία INNS).....................................31 Εικόνα 10. Mi Casita Προσχολικό Πολιτιστικό Κέντρο Playroom Image, (φωτογραφία Lesley Unruh)................32 Εικόνα 11. Ζωντανή προβολή εικόνων Malmö Live, (φωτογραφία Adam Mørk)..........................................33 Εικόνα 12. Κέντρο DeBruce του Πανεπιστημίου του Κάνσας, Η.Π.Α., (φωτογραφία Steve Hall).......................34 Εικόνα 13. Μπροστινό ύψωμα του Μουσουλμανικού Πολιτιστικού Κέντρου, Κίνα, (φωτογραφία Yao). ..............35 Εικόνα 14. Πολιτιστικό Κέντρο Zinder, Ολλανδία, (φωτογραφία www.scagliolabrakkee.nl)...........................36 Εικόνα 15. Το κεντρικό κτήριο του Εθνικού Θεάτρου, Αθήνα, E. Ziller, (φωτογραφία ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ). ...........46 Εικόνα 16. Σπίτι Πολιτισμού, Maxhütte, Unterwellenborn, Λ.Δ.Γ., 1952-55 (φωτογραφία Uwe Klimpke). ..........53 Εικόνα 17. Πρότυπο σχέδιο για Kulturhaus, 1953 (Hellmuth Thunert & Herbert Reichert,«Ενδεικτική Κάτοψη», Γερμανική Αρχιτεκτονική, αρ. 4 [1953]). ..........................................................................54 Εικόνα 18. Kulturhaus of Maxhütte, Unterwellenborn, Λ.Δ.Γ., 1952-55, Κάτοψη-Όψη. ................................55 Εικόνα 19. Kulturhaus Rüdersdorf bei Berlin, Γερμανία, 2020 (φωτογραφία Wikimedia)...............................56 Εικόνα 20. Walter Gropius, Total Theatre για τον Erwin Piscator, Βερολίνο, 1927 (σχέδιο αγνώστου καλλιτέχνη, Χάρβαρντ Μουσεία Τέχνης/Busch-Reisinger Μουσείο, Δώρο του Ise Gropius). ...........................................59 Εικόνα 21. Ο Leopold Wiel με το Institute for Cultural Buildings, Kulturpalast, Dresden, 1967-69 (φωτογραφία Mahlum, 2006). ...................................................................................................61 Εικόνα 22. Leopold Wiel, Kulturpalast, Δρέσδη, 1967–69, Διαμήκης Τομή, (φωτογραφία archdaily).................62 Εικόνα 23. Leopold Wiel, Kulturpalast, Δρέσδη, 1967–69, Κάτοψη, (φωτογραφία archdaily). ........................63 Εικόνα 24. Leopold Wiel, Institut für Kulturbauten, Δρέσδη, Διάγραμμα Προγράμματος (Klaus Wever, «Η αρχή της νέας αίθουσας για μικρότερα πολιτιστικά ιδρύματα», Scena, αρ. 7 [1970], 2)...........................................64 Εικόνα 25. Dresden-Altstadt Kulturpalast Weg der roten Fahne, Gerhard Bondzin (φωτογραφία 1969, Jörg Blobelt)..............................................................................................................................65 Εικόνα 26. Rudolf Weißer, Stadthalle, Chemnitz, Λ.Δ.Γ, άνοιξε το 1974 (φωτογραφία από Reinhard Höll, 2006). 67 Εικόνα 27. Rudolf Weißer, Stadthalle, Chemnitz (τότε Karl- Marx-Stadt): 1 φουαγιέ; 2, μεγάλη αίθουσα παραστάσεων; 3, μικρή αίθουσα παραστάσεων; 17, φουαγιέ; 24, θερμοκήπιο; 26, μπρασερί; 27, εστιατόριο ξενοδοχείου; 30 & 31, εστιατόρια αυτοεξυπηρέτησης (Architecture of the GDR,
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ
ΕΙΚΟΝΩΝ
αρ. 4 [1975]). ......................................................................................................................68
Εικόνα 28. Freizeitforum, Berlin Marzahn-Hellersdorf, 2003, (φωτογραφία Rolf Heider). .............................70
Εικόνα 29.Maison de la Culture de Bourges, 1962, (φωτογραφία 2013, Pierre-Dominique Lepais). ..................73 Εικόνα 30. Maison de la Culture de Bourges, 1962 (Πηγή: Gilblog). .......................................................75 Εικόνα 31. Maison du peuple de Clichy, Jean Prouvé, Κύρια Όψη, 2008 (φωτογραφία Patrick Charpiat). ..........76 Εικόνα 32. Maison du peuple de Clichy, Διαμήκης Τομή, La Technique des travaux, n°4, octobre 1939.............77 Εικόνα 33. Maison du peuple de Clichy, Κάτοψη, Dans « La maison du Peuple à Clichy », L’Ossature métallique, n°6, juin 1939. .....................................................................................................................78 Εικόνα 34. Maison de la Culture, Amiens, Pierre Sonrel, Κύρια Όψη, (φωτογραφία 1965, David Liadet)............80 Εικόνα 35.Maison de la Culture, Amiens, Pierre Sonrel, Κύρια Όψη, (φωτογραφία 2019, Άγνωστος)................81 Εικόνα 36. Maison pur Tous, Saint-Quentin-en-Yvelines, Pierre Venencie, 1975 (Έρευνα & Αρχιτεκτονική 35 [1978])...............................................................................................................................83 Εικόνα 37. Maison pur Tous, Saint-Quentin-en-Yvelines, Pierre Venencie, Κάτοψη- Τομή, 1975 (Έρευνα & Αρχιτεκτονική 35 [1978]). ........................................................................................................85 Εικόνα 38. Pierre Venencie, Maison pour Tous, Saint-Quentin-en Yvelines, Γαλλία, έξι επιλογές για την οργάνωση του κύριου χώρου παραστάσεων (“Maison pour Tous d'Elancourt,”, Techniques et Architecture, αρ. 310 [Αύγ./Σ επτ. 1976], 76-77). ..........................................................................................86 Εικόνα 39. Pierre Venencie, Maison pour Tous, Saint-Quentin-en Yvelines, Γαλλία, 1975, (φωτογραφία J.-B. Schwebig, 1977)............................................................................................88 Εικόνα 40. Pierre Venencie, Maison pour Tous, Saint-Quentin-en Yvelines, Γαλλία, 1975, περίπτερα στην ταράτσα, («Οι 7 Μητέρες Elancourt-Maurepas», (φωτογραφία CREATED Architecture 45 [Δ εκ. 1976]). ........................89 Εικόνα 41. Το Μουσείο Guggenheim Museum, New York, 2020 (φωτογραφία R. Bianchini). ..........................94 Εικόνα 42. Το Kέντρο Pompidou από ψηλά (φωτογραφία 2020, Wikipedia). ............................................95 Εικόνα 43. Χώρος στάθμευσης πριν την κατασκευή του Κέντρου Πομπιντού, 1967......................................96 Εικόνα 44. Το κέντρο Πομπιντού (φωτογραφία Amelie-Dupont). ..........................................................98 Εικόνα 45. Το κέντρο Πομπιντού (φωτογραφία Yale University Press). ...................................................99 Εικόνα 46. Ένα από τα πρώτα μοντέλα που δείχνει την εξέλιξη του σχεδιασμού του διαγωνισμού, από τους Renzo Piano, Richard Rogers, Gianfranco Franchini και Ove Arup & Partner (φωτογραφία Yale University Press)....... 100 Εικόνα 47. Κάτοψη
από τους Renzo Piano, Richard Rogers (φωτογραφία Tussa Lusen). ............................. 101 Εικόνα 48. Επεξηγηματικό μοντέλο της κτιριακής δομής του Κέντρου Πομπιντού (φωτογραφία Yale University Press). ............................................................................................................................. 102 Εικόνα 49. Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη, Κύρια Άποψη (φωτογραφία tripadvisor). ........................ 104 Εικόνα 50. Το κτίριο της Βιομηχανίας Πουλόπουλου, (φωτογραφία ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ). ................................ 105 Εικόνα 51. Άποψη του Πολιτιστικού Κέντρου “Μελίνα” από την οδό Ηρακλειδών (φωτογραφία ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ). 106 Εικόνα 52. Πιλοποιείου Πουλοπούλου, με την παλαιά φίρμα της οικογενειακής επιχείρησης Ηρακλειδών ................... (φωτογραφία ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ). 107 Εικόνα 53. Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος (φωτογραφία 2020, Πρώτο Θέμα). ................................ 108
Εικόνα
54. H Θόλος του Ελληνικού Κόσμου (φωτογραφία 2020, ΙΜΕ). .................................................. 110
Εικόνα 55. Το Θέατρον του Ελληνικού κόσμου (φωτογραφία 2020, ΙΜΕ). .............................................. 111
Εικόνα
56. Θέατρο Κέντρου Πολιτισμού Ι.Μ.Ε., Διαμήκης Τομή (Πηγή: Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ).
Εικόνα 57. Θέατρο Κέντρου Πολιτισμού Ι.Μ.Ε., Κάτοψη Ισογείου (Πηγή: Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ)......................... 112 Εικόνα 58. Η πλατεία του Ελληνικός Κόσμος (Πηγή: Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ). ................................................ 113 Εικόνα 59. Η Τεχνόπολις, Αθήνα, (φωτογραφία 2008, Wikipedia). ...................................................... 115 Εικόνα 60. Άποψη των αεριοφυλακίων πριν την αποκατάσταση (φωτογραφία Άγνωστος). ......................... 118 Εικόνα 61. Το αεριοφυλάκιο 2, μετά την αποκατάσταση, 2002 (φωτογραφία Βιολέττα Σάντα)..................... 118 Εικόνα 62. Εξωτερική όψη κτιρίου – Πειραιώς 138 (Πηγή: artmemagazine). ........................................... 119 Εικόνα 63. Μουσείο Μπενάκη, Εσωτερικό Αίθριο – (Πηγή: matrix24). ................................................... 120 Εικόνα 64. Μουσείο Μπενάκη, Εσωτερικό (Πηγή: Μουσείο Μπενάκη).................................................... 121 Εικόνα 65. Μουσείο Μπενάκη, Διαμήκης Τομές (Πηγή: Kokkinou-Kourkoulas Architects)............................. 123 Εικόνα 66. Μουσείο Μπενάκη, Κάτοψη (Πηγή: Kokkinou-Kourkoulas Architects)....................................... 123 Εικόνα 67. Η κίνηση των επισκεπτών στο Μουσείο Μπενάκη (Πηγή: naftemporiki). .................................. 124 Εικόνα 68. Εξωτερική άποψη Ιδρύματος Ωνάση, εσωτερικό - μη ορατό (φωτογραφία 2021, Dermitzakis). ....... 126 Εικόνα 69. Εξωτερική άποψη Ιδρύματος Ωνάση, εσωτερικό - ορατό (φωτογραφία 2021, Onassis). ................ 127 Εικόνα 70. Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Διαμήκης Τομές (Πηγή: Doma). .................................................... 128 Εικόνα 71. Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Κάτοψη (Πηγή: Doma)............................................................... 128 Εικόνα 72. Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Κεντρική Σκηνή (φωτογραφία 2021, Onassis).................................... 129 Εικόνα 73. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 2019 (φωτογραφία documenta). ............................................... 130 Εικόνα 74. Μακέτα του κτιρίου του Μεγάρου σε σχέδιο Εμμ. Βουρέκα. (Πηγή: Megaron). ........................... 131 Εικόνα 75. MMA, Αίθουσα “Χρήστος Λαμπράκης” (πρώην “Φίλοι της Μουσικής”, Πηγή: Megaron). ................ 133 Εικόνα 76. MMA, Αίθουσα “Αλεξάνδρα Τριάντη” (Πηγή: megaron)....................................................... 134 Εικόνα 77. MMA, Αίθουσα “Δημήτρης Μητρόπουλος” (Πηγή: megaron). ................................................ 135 Εικόνα 78. MMA, Αίθουσα “Νικός Σκαλκώτας” (Πηγή: megaron)......................................................... 136 Εικόνα 79. MMA, Αίθουσα “Banquet” (Πηγή: megaron).................................................................... 137 Εικόνα 80. MMA, Αίθουσα “Συνεδρίων Ι” (Πηγή: megaron)................................................................ 138 Εικόνα 81. MMA, Εκθεσιακοί Χώροι “Το Φουαγιέ των Μουσών” (Πηγή: megaron). ................................... 139 Εικόνα 82. Αίθριο των “Μουσών” (Πηγή: megaron). ....................................................................... 140 Εικόνα 83. Ο Κήπος του Μεγάρου (Πηγή: megaron). ....................................................................... 141 Εικόνα 84. Το Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος (Πηγή: kpisn). ...................................................... 142 Εικόνα 85. Τοπογραφικός Χάρτης του ΚΠΙΣΝ (Πηγή: archisearch). ...................................................... 144 Εικόνα 86. Φωτορεαλιστική Απεικόνιση της Βασικής Ιδέας του ΚΠΙΣΝ (Πηγή: archisearch).
.......................... 112
......................... 145 Εικόνα 87. ΚΠΙΣΝ, Διαμήκης Τομή (Πηγή: archisearch). ................................................................... 146 Εικόνα 88. ΚΠΙΣΝ, Γενική κατά μήκος Τομή (Πηγή: archisearch). ........................................................ 146 Εικόνα 89. ΚΠΙΣΝ, Γενική Κάτοψη (Πηγή: archisearch). ................................................................... 147 Εικόνα 90. ΚΠΙΣΝ, Εθνική Λυρική Σκηνή, H Αίθουσα “Σταύρος Νιάρχος” (Πηγή: snfcc.org). ........................ 148
Εικόνα 91. KΠΙΣΝ, Άποψη από το Κανάλι (Πηγή: ertnews). ............................................................... 149
Εικόνα 92. KΠΙΣΝ, Η Εναλλακτική Σκηνή (Πηγή: digitalculture). ......................................................... 151
Εικόνα 93. ΚΠΙΣΝ, Τομή του Λυρικού Θεάτρου (Πηγή: archisearch). .................................................... 152
Εικόνα 94. ΚΠΙΣΝ, Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (Πηγή: snfcc.org)................................................. 153
Εικόνα 95. ΚΠΙΣΝ, Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (Πηγή: snfcc.org)................................................. 154
Εικόνα 96. ΚΠΙΣΝ, Πανοραμική Θέαση του Πάρκου (Πηγή: kathimerini). ............................................... 155
Εικόνα 97. ΚΠΙΣΝ, Η Αγορά (Πηγή: snfcc.org)............................................................................... 156
Εικόνα 98. ΚΠΙΣΝ, Ο Φάρος (Πηγή: snfcc.org). ............................................................................. 157
Εικόνα 99. ΚΠΙΣΝ, Το Κανάλι (Πηγή: nourou)................................................................................ 158
Εικόνα 100. ΚΠΙΣΝ, Το Ενεργειακό Στέγαστρο (Πηγή: kathimerini)...................................................... 160
σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση
ταυτότητας των πόλεων, στην προώθηση της ελκυστικότητας και ανταγωνιστικότητας και εν τέλει στην βελτίωση, της ζωής των πολίτων και της εικόνας της πόλης. Η παρούσα, εργασία, άπτεται των ζητημάτων, της αρχιτεκτονικής δημιουργίας και εξέλιξης των πολιτιστικών κέντρων, στην Ελλάδα. Η δομή της, περιλαμβάνει, δύο μέρη, που αποτελούνται από έξι κεφάλαια. Το πρώτο μέρος τα τρία πρώτα και το δεύτερο μέρος τα υπόλοιπα.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 1 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι πολιτιστικές και δημιουργικές «βιομηχανίες», όπως, είναι τα πολιτιστικά κέντρα, παράγουν και προάγουν αγαθά πολιτισμού και δημιουργίας και αποτελούν τα τελευταία χρόνια, έναν από τους πιο δυναμικούς τομείς της αρχιτεκτονικής έρευνας και του σχεδιασμού,
την προώθηση της πολιτιστικής και οικονομικής ανάπτυξης. Τα πολιτιστικά ιδρύματα, είτε αυτά είναι μουσεία, είτε άλλοι φορείς πολιτισμού και καλλιτεχνικής δημιουργίας, όπως είναι, τα πολιτιστικά κέντρα, κατέχουν
Στο πρώτο, κεφάλαιο, επιχειρείται η αποσαφήνιση των όρων του πολιτισμού και της κουλτούρας και του ιστορικού πλαισίου μετάβασης από τα μουσεία στα πολιτιστικά κέντρα. Στο δεύτερο κεφάλαιο, αναλύεται ο θεσμός των πολιτιστικών κέντρων, η φιλοσοφία και το περιεχόμενο του κτιριολογικού σχεδιασμού τους, καθώς επίσης, αναλύονται και οι βασικές αρχές, του στρατηγικού σχεδιασμού τους. Στο τρίτο, κεφάλαιο παρουσιάζεται, εν συντομία, το νομικό καθεστώς που τα διέπει, οι φορείς
για
της
ιστορίας τους και ανάλυση των εξωτερικών και εσωτερικών παραγόντων, που διέπουν τη λειτουργία τους. Στο πέμπτο, κεφάλαιο παρουσιάζεται, η αρχιτεκτονική των πολιτιστικών κέντρων στην Ελλάδα, κατά τα τελευταία 20 χρόνια, από το 1980, έως σήμερα. Για αυτό, το σκοπό, επιλέχθηκαν επτά χαρακτηριστικά πολιτιστικά κέντρα, ως μελέτες περίπτωσης. Και εδώ, παρατίθενται, στοιχεία της ιστορίας τους, του αρχιτεκτονικού τους σχεδιασμού και της λειτουργία τους, τα οποία, θα συντελέσουν, στη διεξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων. Το έκτο, και τελευταίο κεφάλαιο της εργασίας, χρησιμεύει
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 2 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ χάραξης της Ευρωπαϊκής και Ελληνικής πολιτιστικής πολιτικής, μέσω του Υπουργείου Πολιτισμού. Στο τέταρτο, κεφάλαιο παρουσιάζεται, η αρχιτεκτονική των πολιτιστικών κέντρων στην Μεταπολεμική Ευρώπη, από το 1950 έως περίπου, το έτος 1980. Παρατίθενται, στοιχεία της
την διεξαγωγή των συμπερασμάτων της ερευνητικής εργασίας και για την άσκηση προσωπικής κριτικής. Η εργασία
ολοκληρώνεται με την παράθεση των συμπερασμάτων, της βιβλιογραφίας, των διαδικτυακών πηγών και των πηγών των εικόνων. Λέξεις-κλειδιά: Πολιτισμός, Μουσεία, Αρχιτεκτονική, Κουλτούρα, Υπουργείο Πολιτισμού, Ευρωπαϊκά Πολιτιστικά Κέντρα, Ελληνικά Πολιτιστικά Κέντρα, Μεταπολεμική Ευρώπη, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, Μουσείο Μπενάκη, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού.
, για
,
AΒSTRACT
Cultural and creative "industries", such as, cultural centers, produce and promote goods of culture and creation and constitute, in recent years, one of the most dynamic areas of architectural research and design, which promote cultural and economic development, across the world.
Cultural institutions, whether, they are museums, or other kind of institutions of artistic creation, such as cultural centers, play an important role, in shaping the identity of cities, in promoting attractiveness and competitiveness and ultimately, in improving, the lives of citizens and the image, of the city.
The following dissertation, concerns such issues, thus, the architectural creation and development of cultural centers in Europe and more specifically, in Greece. It’s structure, includes two parts, consisting, of six chapters. The first part, includes, the first three chapters and the second part the remaining chapters of the dissertation.
In the first chapter, an attempt is being made, in order to clarify, the terms of civilization and culture and the historical context, of the transition from museums to cultural centers.
In the second chapter, the institution of cultural centers, the philosophy and the content of their building design, are analised, together with the basic principles, of their strategic design.
In the third chapter, the legal framework that governs their existence, is being presented in
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 3 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
brief, together, with the institutional bodies that consist, the European and the Greek cultural policy, through the Ministry of Culture.
In the fourth chapter, the architecture of cultural centers in post-war Europe, from 1950 to approximately 1980, is being presented. Information, of their history and an analysis of the external and internal factors, that govern their operation, are therefore, being listed.
In the fifth chapter, the architecture of cultural centers in Greece, is presented, during, the last 20 years, from 1980, until, today. For this purpose, seven typical cultural centers, were selected as case studies. Again, elements of their history, their architectural design and their function are being listed, which will contribute, for the making of useful conclusions.
Finally, the sixth and last chapter of the dissertation, contains the most important conclusions of the research and gives space to the author, in order, to demonstrate, some personal critic. The thesis, finishes with a list of conclusions, bibliography and lists of online data and image resources.
Keywords: Culture, Museums, Architecture, Ministry of Culture, European Cultural Centers, Greek Cultural Centers, Post-war Europe, Athens Concert Hall, Stavros Niarchos Foundation Cultural Center, Benaki Museum, Onassis Foundation, Hellenic Cosmos.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ 4 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
και η πρωτοτυπία της έρευνας, καθώς, ο πολιτισμός και πιο συγκεκριμένα τα πολιτιστικά κέντρα, είναι ένα θέμα που κυριαρχεί στις συζητήσεις για τα Αρχιτεκτονικά Θέματα, την τελευταία δεκαετία, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο
από τους πιο
τομείς και προβάλλονται ως μοχλός ανάπτυξης, ενισχύοντας τη διεθνή ανταγωνιστικότητα της Ε.Ε. και προωθώντας τη γνωστική και πολιτισμική της πολυμορφία (Λαζαρέτου 2014). Το συνεχώς, αυξανόμενο ενδιαφέρον, για τις πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες, δημιούργησε την ανάγκη επιστημονικής διερεύνησης του θέματος. Μέχρι, στιγμής έχουν γίνει, πολύ λίγες μελέτες και έρευνες για την αρχιτεκτονική των πολιτιστικών κέντρων στην Ελλάδα, οπότε
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 5 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ EΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα ερευνητική εργασία εκπονήθηκε στο πλαίσιο του Πανεπιστημιακού Προγράμματος Προπτυχιακών Σπουδών του Τμήματος Αρχιτεκτονικής, ως αναπόσπαστο κομμάτι της ολοκλήρωσης των σπουδών µου. Αφορμή για την επιλογή του θέματος, υπήρξε η προβληματική
, μια εργασία επάνω σε αυτόν τον τομέα, θεωρήθηκε ότι θα συμβάλει θετικά. Τί είναι, τα πολιτιστικά κέντρα, τί περιλαμβάνουν και τί τα διακρίνει; Ποιες είναι, οι βασικές αρχές του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού τους, τί τα διαφοροποιεί από τα Μουσεία και πως αυτά εξελίχθηκαν κατά τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα; Στο πλαίσιο αυτό, κύριο ερευνητικό ερώτημα στο οποίο επιχειρεί η εργασία να απαντήσει είναι, κατά πόσο, οι παρούσες υποδομές των πολιτιστικών κέντρων της Ελλάδας, εξελίχθηκαν κατά τα
Εξωτερικό. Στην Ευρώπη, οι πολιτιστικές και δημιουργικές βιομηχανίες αποτελούν έναν
δυναμικούς
στο οποίο, περικλείονται και κατά πόσο, καλύπτουν και ανάγκες των πολίτων και συμβάλουν στην βελτίωση της ταυτότητας και ανταγωνιστικότητας της πόλης σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 6 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ τελευταία 20 χρόνια, έτσι ώστε να συνεισφέρουν στην πολιτιστική ανάπτυξη και να ανταποκρίνεται
η υλοποίηση μίας θεωρητικής ανασκόπησης του ρόλου και της συμβολής της αρχιτεκτονικής των πολιτιστικών κέντρων στη Ελλάδα, έτσι ώστε σε δεύτερη φάση, να συντελεστεί μία πιο προσεκτική προσέγγιση του θέματος µέσω της εξέτασης επτά χαρακτηριστικών επιτυχημένων περιπτώσεων δημιουργίας σύγχρονων πολιτιστικών κέντρων στη χώρα. ΜΕΘΟΔΟΣ ΕΡΕΥΝΑΣ Για την υλοποίηση, της εργασίας πραγματοποιήθηκε,
ελληνικής και ξένης βιβλιογραφίας, σχετικής µε το θέμα, ενώ αξιοποιήθηκαν άρθρα, ηλεκτρονικές πηγές και έντυπο υλικό. Για την έρευνα, της βιβλιογραφίας χρησιμοποιήθηκε, τόσο το διαδίκτυο, όσο και υλικό από βιβλιοθήκες, για την τεκμηρίωση του πρώτου μέρους της εργασίας, που αποτελεί, το θεωρητικό μέρος και λιγότερο για το δεύτερο μέρος.
στις προκλήσεις του συνεχώς μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος,
εκτενής μελέτη
ΜΕΡΟΣ Ι |ΘΕΩΡΗΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ
που προέρχονται, από τη λατινική λέξη για τον πολίτη (civis). Η ελληνική, λέξη πολιτισμός είναι αρχαία, προέρχεται, από τη λέξη πολίτης και σήμαινε, τα πολιτικά πράγματα, τη διακυβέρνηση του κράτους. Ως νεοελληνική λέξη, με την καινούργια της σημασία γεννήθηκε κι αυτή στη Γαλλία, όταν, ο Αδαμάντιος Κοραής για να αποδώσει στα ελληνικά τον όρο civilization, πρότεινε τη λέξη πολιτισμός (Denys 2001).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ, ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, ΜΟΥΣΕΙΑ - ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ 1.1 ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ & ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ Η λέξη, πολιτισμός έχει Γαλλική προέλευση. Είναι ένας σχετικά πρόσφατος νεολογισμός του 18ου αιώνα. Προήλθε από λέξεις «civilize», civilizer που χρησιμοποιούνταν από τον 16ο αιώνα. Για πρώτη φορά, τον 16ο αιώνα, τα μέλη της αυλικής αριστοκρατίας
της γης. Ο Κικέρων, για πρώτη φορά, τη χρησιμοποίησε μεταφορικά ως «καλλιέργεια της ψυχής». Στην ύστερη Αναγέννηση, οι Ουμανιστές, εγκαινιάζουν τη μεταφορική της χρήση, ως «καλλιέργεια του νου». «Ο πολιτισμός και η κουλτούρα, είναι άξονες της Ιστορίας, κάθε λαού», αναφέρεται χαρακτηριστικά. Ανέκαθεν, οι όροι αυτοί, ενυπήρχαν άτυπα στην εξέλιξη ενός λαού καθώς, τα εννοιολογικά σύνολα, που σήμερα αντιπροσωπεύουν, δεν είχαν ακόμη, ονοματιστεί. Τα μέλη,
στην Αγγλία και στη Γαλλία, χρησιμοποιούν, το ρήμα «εκπολιτίζω» και τη μετοχή «πολιτισμένος»,
Σε αντίθεση, η λέξη κουλτούρα, προέρχεται από το λατινικό ρήμα cultura, που σήμαινε την καλλιέργεια
επιστημονική πρόοδο, τον ορθολογισμό και την τεχνικό-βιομηχανική ανάπτυξη και φορτίζεται με αρνητική έννοια, καθώς, ταυτίζεται με την εκβιομηχάνιση και τις καταστροφικές της συνέπειες, στη φύση και τον άνθρωπο. Η κουλτούρα, συνυφαίνεται με τις αξίες της πνευματικής και αισθητικής καλλιέργειας, της πολιτισμικής παράδοσης και ταυτότητας
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ της αυλικής αριστοκρατίας στην Αγγλία και στη Γαλλία, χρησιμοποιούν το ρήμα «εκπολιτίζω» και τη μετοχή «πολιτισμένος», προκειμένου να δηλώσουν
Κόσμο. Η
, συστηματική χρήση, των όρων «πολιτισμός» και «κουλτούρα», συναντάται, κατά τα μέσα του 18ου αιώνα και καθιερώνεται τον 19ο αιώνα, την εποχή που αποκαλείται «νεότεροι χρόνοι», ή εναλλακτικά «νεωτερικότητα». Η αντιπαράθεση, των όρων του πολιτισμού και της κουλτούρας εντείνεται, κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. Ο πολιτισμός, συνδέεται με την
και φορτίζεται θετικά,
,
με την ανύψωση της πνευματικότητας του ανθρώπου και αντιπαρατίθεται, στο σαρωτικό υλισμό και ωφελιμισμό, του τεχνολογικού πολιτισμού. Η κουλτούρα, προσεγγίζεται «ως το συνολικό πεδίο παραγωγής νοήματος, καθώς, πρόκειται για ένα πεδίο ριζικά ετερογενές, εξαιτίας, της πλατιάς ποικιλίας των κοινωνικών εμπειριών, ρόλων και σχέσεων που συνθέτουν την κοινωνική ζωή» (Γρ. Πασχαλίδης 2002). Τον 20ο αιώνα, η κουλτούρα, ως πνευματικός πολιτισμός, διακρίνεται από τον τεχνικό ή υλικό πολιτισμό. Και οι δύο, έννοιες χρησιμοποιούνται, στον καθημερινό λόγο και στο λόγο των
την ανωτερότητα του τρόπου συμπεριφοράς της κοινωνικής τους τάξης, σε αντίθεση με τον τρόπο συμπεριφοράς, τόσο των ανθρώπων των κοινωνικά κατώτερων τάξεων, όσο και των άγριων ή βάρβαρων λαών, που έχουν υποδουλώσει, στον Νέο
πιο
καθώς
συνδέεται
στις έννοιες του πολιτισμού και της
έτσι, δεν λείπουν οι διαμάχες και οι διαφωνίες, που ενισχύουν την πολυσημία τους. Σήμερα, με τη λέξη «κουλτούρα» εννοούμε την παιδεία, την πνευματική καλλιέργεια, τη μόρφωση
γλυπτική, αρχιτεκτονική, μουσική). Ακόμη, τα ιδιαίτερα ήθη και έθιμα, τις παραδόσεις, τη θρησκεία, τις τέχνες και τον τρόπο σκέψης ενός έθνους, μιας κοινότητας ή μιας φυλής κατά τη διάρκεια μιας συγκεκριμένης χρονικής περιόδου, όπως, επίσης, και το σύνολο της ανθρώπινης δημιουργίας μιας κοινωνίας ή μιας εποχής. Και, τέλος, πιο γενικά εννοούμε ένα κοινωνικό πρότυπο συμπεριφοράς και ένα συγκεκριμένο τρόπο ζωής. Με την ευρεία του έννοια, ο πολιτισμός αντιπροσωπεύει σήμερα το σύνολο των διαφοροποιητικών στοιχείων, πνευματικών και υλικών, διανοητικών και συναισθηματικών που χαρακτηρίζουν μία κοινωνία, ή μία κοινωνική ομάδα.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ περισσότερων επιστημών. Η καθεμιά, από τις επιστήμες αυτές, αλλά και η καθημερινή εμπειρία των ανθρώπων, προσδίδει έναν διαφορετικό ορισμό
Συμπεριλαμβάνει, εκτός των γραμμάτων και των τεχνών, τον τρόπο ζωής, τα βασικά δικαιώματα του ανθρώπου, το σύστημα αξιών, τις παραδόσεις και τα δόγματα. Με την στενή του έννοια, εννοεί κυρίως το σύνολο των αξιών καθώς, και τις γνωστικές και αισθητικές συνήθειες μίας κοινότητας και υπό αυτό, το πρίσμα, περιλαμβάνει την πολιτιστική κληρονομιά, τις τέχνες, τη λογοτεχνία και τα κινήματα σκέψης. Τέλος, ο ορισμός που απέδωσε η UNESCO, στην έννοια του πολιτισμού είναι ίσως, αυτός, που αποτυπώνει και καλύπτει, όλα τα φάσματα και τα στοιχεία που έχει, αυτή η έννοια και είναι:
κουλτούρας και
και την ενασχόληση με τις καλές τέχνες (ζωγραφική,
και συναισθηματικών χαρακτηριστικών, που καθορίζουν μια κοινωνία ή μια κοινωνική ομάδα. Εκτός, από τις τέχνες και τα γράμματα, περιλαμβάνει τους τρόπους ζωής, τα θεμελιώδη δικαιώματα του ατόμου, το σύστημα αξιών, τις παραδόσεις και τις πεποιθήσεις» (UNESCO 1982). Ο πολιτισμός, σήμερα, είναι ένας εξαιρετικά σημαντικός παράγοντας, για τη διαμόρφωση
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ «υπό την ευρεία έννοια του όρου, ο πολιτισμός σήμερα, μπορεί να θεωρηθεί ως ένα σύνολο διακριτών μεταξύ τους πνευματικών,
και την καλλιέργεια του ατόμου αλλά και ολόκληρης της κοινωνίας, καθώς και μοχλός ανάπτυξης της οικονομίας. Οι πολιτιστικοί οργανισμοί, μέσα από τις εκδηλώσεις και τις δράσεις που προβάλλουν, παίζουν καθοριστικό ρόλο προς αυτή την κατεύθυνση, για αυτό και πρέπει, να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη στρατηγική και στο μάνατζμεντ αυτών
της τέχνης ή της ιστορίας, εκκλησιαστικά ή κοσμικά, οι αρχαιολογικές τοποθεσίες, τα οικοδομικά σύνολα, τα οποία έτσι όπως είναι παρουσιάζουν ενδιαφέρον ιστορικό ή καλλιτεχνικό, τα έργα τέχνης, τα χειρόγραφα βιβλία και άλλα αντικείμενα καλλιτεχνικού, ιστορικού ή αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, όπως επίσης, η επιστημονική συλλογή βιβλίων, αρχείων ή πιστών αντιγράφων. • Τα οικοδομήματα, των οποίων κύριος και πραγματικός σκοπός είναι, η διαφύλαξη ήη
υλικών, διανοητικών
των οργανισμών (Γρ. Πασχαλίδης 2002). 1.2 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΑΓΑΘΑ Με βάση το νομικό καθεστώς και το ελληνικό σύνταγμα, τα πολιτιστικά αγαθά ορίζονται σύμφωνα με τις διατάξεις του Νόμου 1114/81 και είναι (Τροβά 2001, 108): • Τα αγαθά κινητά και ακίνητα, τα οποία παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον για την πολιτιστική κληρονομιά των λαών, όπως μνημεία αρχιτεκτονικής,
της έννοιας του πολιτιστικού οργανισμού
ανάλογα με το σημείο της
, στο οποίο αναφερόμαστε. Αναμφισβήτητα, η συζήτηση για τους πολιτιστικούς οργανισμούς – τη μεγαλύτερη ίσως μέχρι και σήμερα κατηγορία των επίσημων φορέων του Πολιτισμού – είναι ταυτισμένη, χωρίς να τη μονοπωλεί, κυρίως με την έννοια του Μουσείου. Φυσικά,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ έκθεση των κινητών πολιτιστικών αγαθών ως ορίζονται: μουσεία, βιβλιοθήκες,χώροι φυλάξεως αρχείων, όπως επίσης και τα καταφύγια τα προοριζόμενα να προστατεύσουν σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης τα κινητά πολιτιστικά αγαθά που ορίζονται παραπάνω. • Τα κέντρα τα οποία, περιέχουν σημαντικό αριθμό πολιτιστικών αγαθών και επιγράφτηκαν παραπάνω. • Σε γενικότερο επίπεδο, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι, πολιτιστικά αγαθά μπορούν να θεωρηθούν, όλα τα αγαθά που παράγει η ανθρώπινη δραστηριότητα και που έχουν μεγάλησημασία για την πολιτιστική κληρονομία κάθε λαού (Κόνσολα 1982). 1.3 ΜΟΥΣΕΙΑ/ ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ – ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Από τα Μουσεία στα Κέντρα Πολιτισμού. Ο ορισμός,
οι οποίες,
πολιτιστικού οργανισμού. Είναι, πολύ ενδιαφέρουσα, η ίδια η ετυμολογία της λέξης, καθώς «μουσείον» λεγόταν στην αρχαιότητα, ο ναός ο οποίος, ήταν αφιερωμένος, ως λατρευτικός χώρος, στις εννέα Μούσες, οι οποίες, ήταν προστάτιδες θεότητες των τεχνών και των επιστημών (Πικοπούλου-Τσολάκη 2002, 18). Στην πορεία, και μέχρι τον 18ο αιώνα, που η λέξη «μουσείο» αναφερόταν – και πάλι – στο κτίριο, η λέξη «μουσείο», στα λατινικά «museum», κατά τον 15ο αιώνα αναφερόταν σε ιδιωτικές
διαφοροποιείται
ιστορίας
υπάρχουν και άλλες σημαντικές κατηγορίες
εμπεριέχονται στην έννοια του
Το
1 1 Πηγή: Baldwin E., “Global Icons: Discover the World’s Best New Cultural Centers”, https://architizer.com/blog/inspiration/collections/worlds-best-new-cultural-centers/, Architizer, Accessed 21 August 2022
“Golden Jubilee Museum of Agriculture” από Plan Architect, Thanyaburi, Ταϊλάνδη, Popular Choice, 2021 A+Awards
φιλοσοφικών συζητήσεων. Σε κάθε περίπτωση, η έννοια του μουσείου αποτελούσε πάντα, και ειδικότερα από τον 19ο αιώνα και μετά, έννοια απόλυτα συνυφασμένη με τις τέχνες, τις επιστήμες και την ευρύτερη έννοια του Πολιτισμού.
της μεταφυσικής πορείας της και στην ιδέα της φύσης και του φυσικού νόμου. Με την είσοδο, στον 19ο αιώνα, είναι ήδη, μπροστά στο στάδιο της επιστήμης και της πίστης στη δύναμη του ανθρώπου και των πέντε αισθήσεών του (Babbie Ε 2018, 81). Αντικείμενα της φύσης, θαυμάζονται και φυλάσσονται ακόμα στα μουσεία, καθώς και μνημεία της ανθρώπινης δημιουργίας και κατάκτησης που αποδεδειγμένα, έχουν αφήσει τα σημάδια τους στο χρόνο. Ως εκ τούτου, καθίστανται
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ συλλογές έργων τέχνης, σε βιβλία που με εγκυκλοπαιδικό τρόπο πραγματεύονταν ένα θέμα, και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους αναφερόταν σε χώρους
Τον 18ο αιώνα, πλέον, τα μεγάλα μουσεία είναι χώροι ανοικτοί για το ευρύ κοινό, χώροι ασφαλούς φύλαξης και προφυλαγμένης έκθεσης συλλογών και έργων τέχνης της ανθρώπινης δημιουργίας του παρελθόντος και δειγμάτων του ζωικού και
,
στην περίπτωση της ίδρυσης της Bibliotèque Nationale και του Jardin des Plantes από τον Ναπολέοντα, τις βασιλικές συλλογές και τα πολεμικά λάφυρα των κατακτήσεων του (Πικοπούλου-Τσολάκη 2002, 22). Από τα μέσα του 18ου αιώνα, το «μουσείο» ως έννοια, αναφέρεται, όλο και πιο συχνά στο κτίριο και μάλιστα, από τις αρχές του 19ου αιώνα, σε ένα δημόσιο κτίριο για τη στέγαση και την έκθεση δημόσιων συλλογών. Μέσα στον 19ο αιώνα, τα μουσεία καθιερώθηκαν, ως δημόσια ιδρύματα, με συγκεκριμένο πλέον
φυτικού βασιλείου. Η ανθρωπότητα
έχει προ πολλού περάσει από το θεολογικό στάδιο και την πίστη στον Θεό στο στάδιο
εφικτά μουσειακά αποκτήματα ως μέσο προβολής της εθνικής δόξας, όπως
που σχηματιζόντουσαν, για την ενδυνάμωση του εθνικού αισθήματος, την καλλιέργεια του πνεύματος και την εκλέπτυνση της κοινωνικής συνείδησης των πολιτών τους (Γλύτση 2002, 231). Κατά τη διάρκεια, του ίδιου αιώνα, η βιομηχανική επανάσταση, η ανάπτυξη των μεγάλων πόλεων, η συγκέντρωση του κόσμου από τα προάστια και την επαρχία προς αυτές,
ό,τι αυτή έφερε στο φως σε Αίγυπτο, Ιταλία, Ελλάδα κ.ά. Παρόλα, αυτά, επί της ουσίας η έννοια του ανοιχτού στο κοινό μουσείου εδραιώθηκε τον 20ο αιώνα, αφού πριν, υπήρχαν κάποιες ελιτίστικες και απαγορευτικές, για κάποια κοινωνικά στρώματα, απόψεις για το «ποιος» και «πώς» είχε τη δυνατότητα να εισέλθει «ελεύθερα» στα μουσεία (υψηλό κόστος και δυσκολία στον τρόπο και τους όρους απόκτησης του εισιτηρίου κλπ.). Παράδειγμα, οι ενδυματολογικοί κώδικες
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ στόχο να χρησιμοποιούνται, οι συλλογές που σταδιακά εθνικοποιήθηκαν, άλλοτε με ειρηνικό και άλλοτε με βίαιο τρόπο, από τα ευρωπαϊκά κράτη
πόλεις, να έχουν τα μουσεία τους. Σε αυτό, συνέβαλε και η εκτεταμένη αρχαιολογική δραστηριότητα και φυσικά
(Γλύτση 2002, 234). Στη διάρκεια του 20ου αιώνα, διατυπώθηκαν έγκυροι και μη δεσμευτικοί ορισμοί για την έννοια του μουσείου από διάφορους επίσημους φορείς. Σε διεθνές επίπεδο, με πιο διαδεδομένο αυτόν από το Διεθνές Συμβούλιο των Μουσείων (ICOM), το 1987: «το μουσείο είναι ένα ίδρυμα μόνιμο και μη κερδοσκοπικό, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, που είναι ανοικτό στο κοινό και που αποκτά, συντηρεί, μελετά, γνωστοποιεί και κυρίως εκθέτει τις υλικές μαρτυρίες του ανθρώπου και του περιβάλλοντός του, με σκοπό τη μελέτη, την εκπαίδευση και
καθώς και η συνακόλουθη άνοδος της αστικής τάξης, δημιούργησε σχεδόν, την υποχρέωση στις μεγάλες ευρωπαϊκές
του μουσείου Ερμιτάζ του Λένιγκραντ τον 18ο αιώνα και ο περιορισμένος ημερήσιος αριθμός επισκεπτών στο Βρετανικό Μουσείο
Αυτά τα στοιχεία ίσως να είναι η εισαγωγή στο ανθρωποκεντρικό μουσείο, αλλά και στη μορφή και την ουσία του σύγχρονου πολιτιστικού οργανισμού. Σύμφωνα με τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε σε μια βασική παρατήρηση την αρχική διαφοροποίηση στην εξελισσόμενη πορεία των πολιτιστικών οργανισμών, από την εποχή των πρώτων μουσείων της αρχαιότητας μέχρι και τους σύγχρονους πολιτιστικούς οργανισμούς: από «κλειστοί» προς το ευρύ κοινό πολιτιστικοί οργανισμοί, σε «ανοιχτούς» πολιτιστικούς οργανισμούς προς όλους.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ την ψυχαγωγία». Σήμερα ο ορισμός που είναι ο πιο διαδεδομένος και με κοινά αποδεκτή αναγνωρισιμότητα, είναι αυτός που δόθηκε το 2007 σε
ερευνά, προβάλλει και εκθέτει την υλική και άυλη κληρονομιά της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντός της, με στόχο την εκπαίδευση, τη μελέτη και την ψυχαγωγία» (Colin 2014, 89). Είναι χαρακτηριστικό ότι και στους δυο ορισμούς του ICOM επισημαίνονται η έννοια του «ανοιχτού προς το κοινό» μουσείου, καθώς επίσης και οι όροι «ανθρωπότητα» και «άνθρωπος».
μια αναθεωρημένη έκδοση του Κανονισμού του ICOM του 1987 και αναφέρει ότι «το Μουσείο είναι ένας μη κερδοσκοπικός μόνιμος θεσμός/οργανισμός (institution), στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξής της, ανοιχτός στο κοινό, ο οποίος αποκτά, συντηρεί,
μέσω της αρχιτεκτονικής των εγκαταστάσεών του, του περιβάλλοντος χώρου του, της οικολογικής λειτουργίας του, της ευαισθητοποίησής του ως προς κάθε ηλικιακή και κοινωνική ομάδα. Ο βασικός ρόλος του σύγχρονου πολιτιστικού οργανισμού έχει όλα τα στοιχεία του παρελθόντος ρόλου, αλλά είναι εδώ για να παρέχει μια ευρύτερη πολιτιστική εκπαίδευση
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 1.4 ΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΛΛΑΖΕΙ Με όποιο τρόπο και να καθιερώθηκε στη συνείδηση του πολίτη η έννοια του μουσείου τους προηγούμενους αιώνες, ο 21ος αιώνας έρχεται να εισαγάγει, στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης και ψηφιοποιημένης εποχής, την έννοια του νέου μουσείου και μαζί με αυτό την ευρύτερη έννοια των σύγχρονων πολυδιάστατων, πολυμορφικών και πολυλειτουργικών πολιτιστικών οργανισμών, στην υπηρεσία του ενεργού και πολιτισμικά συνειδητοποιημένου πολίτη της παγκόσμιας ανθρώπινης κοινότητας. Ο ίδιος ο πολιτιστικός οργανισμός γίνεται μια ενιαία ολιστική πολιτιστική εμπειρία,
και τον μεταθέτει από τη θέση του επισκέπτη/θεατή στη θέση του ενεργού, συνειδητοποιημένου και δημιουργικού κοινού του (Γιαννούτσου 2015, 225). Ήδη από τα μέσα του 20ου αιώνα ξεκίνησε μια συζήτηση από τους κύκλους των εργαζομένων και διαχειριστών στα μουσεία σχετικά με την απαραίτητη στροφή του μουσείου προς μια πιο εξωστρεφή μορφή και μάλιστα προς μια ευρύτερη γκάμα κοινού. Είναι τότε η εποχή που η μουσειολογία αποκτά την επιστημονική της μορφή, πρώτα στην Ευρώπη και λίγο αργότερα και στην Ελλάδα, και ασχολείται εντατικά με τον εκπαιδευτικό αλλά και ψυχαγωγικό ρόλο των μουσειακών συλλογών (Ορφανίδη 2003, 3). Στις μέρες μας, έχουμε φτάσει, στο σημείο της
στον επισκέπτη του, η οποία προϋποθέτει τη συμμετοχική του παρουσία, εμπεριέχει την ψυχαγωγία του
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΡΩΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ επιστημονικής συζήτησης, μεταξύ των ειδικών και εμπλεκόμενων με την πολιτιστική κληρονομιά και πολιτιστική πολιτική, για τα μουσεία ως φορείς αλλαγής, κοινωνικής, πολιτιστικής και οικονομικής και τη δύναμη τους να αλλάξουν τις ζωές των ανθρώπων («Συνέδριο
Μπενάκη»).
2
2 2 Πηγή: Baldwin E., “Global Icons: Discover the World’s Best New Cultural Centers”, https://architizer.com/blog/inspiration/collections/worlds-best-new-cultural-centers/, Architizer, Accessed 21 August 2022
“Dysis Church of Poly Shallow Sea” από Shanghai United Design Group, Sanya, Κίνα, Popular Choice, 2021 A+Awards
το λεγόμενο «μη κοινό» (non-public), τους ανθρώπους δηλαδή, που ανήκουν στις λιγότερο ευνοημένες κοινωνικό-επαγγελματικές ομάδες και δεν έχουν σχετικές γνώσεις και μέσα, για πρόσβαση στα πολιτιστικά αγαθά. Εικόνα 1. Πολιτιστικό Κέντρο Heydar Aliyev, Αζερμπαϊτζάν (Πηγή: archello).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ Τα πολιτιστικά κέντρα, είναι κατά κύριο λόγο εγκαταστάσεις πολλαπλής λειτουργίας. Πιο συγκεκριμένα, προσφέρουν ένα μεγάλο φάσμα καλλιτεχνικών και πνευματικών δραστηριοτήτων στο ευρύτερο κοινό. Έχουν ως στόχο, την εκτεταμένη και κυρίως ενεργητική λαϊκή συμμετοχή, με τη δραστηριοποίηση του κοινού και την αξιοποίηση του «λανθάνοντος» καλλιτεχνικού δυναμικού. Βασική επιδίωξη των πολιτιστικών κέντρων είναι να προσελκύσουν 2 ομάδες κοινού: πρώτον τους νέους, για να βρουν σε αυτά, ένα μέσο αυτοέκφρασης και επικοινωνίας, και δεύτερον,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Ο θεσμός, των πολιτιστικών κέντρων έκανε την εμφάνιση του την δεκαετία του 60 στη Γαλλία. Εμπνευστής, ήταν ο τότε υπουργός πολιτισμού
των πολιτιστικών κέντρων είναι γενικά κοινοί, παρόλα αυτά ο όρος «πολιτιστικά κέντρα», χρησιμοποιείται και για ιδρύματα που έχουν μεγάλες διαφορές, ανάλογα με τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες του μέρους στο οποίο βρίσκονται (Κονσολά 1990, 68). Εικόνα 2. Το Πολιτιστικό Κέντρο Moon Hoon, Κορέα (Πηγή: archdaily).
και γνωστός διανοούμενος Andre Malraux. Τα πολιτιστικά κέντρα, γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη και σε διάφορες άλλες χώρες, καθώς θεωρήθηκαν, ως ο πρώτος παράγοντας πολιτιστικής και κοινωνικής ανάπτυξης και μέσο πολιτιστικής αποκέντρωσης. Οι στόχοι,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ; Τα πολιτιστικά κέντρα, αποτελούν εγκαταστάσεις πολλαπλής λειτουργίας, που προσφέρουν πλήθος πνευματικών και καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων, στοχεύοντας στην ενεργητική και εκτεταμένη λαϊκή συμμετοχή. Δημιουργούνται, με σκοπό, να χρησιμεύσουν ως μέσο για τη διάδοση διαφορετικών καλλιτεχνικών, φιλοσοφικών, εκπαιδευτικών, πολιτιστικών κ.λπ. εκφράσεων. Ανοιχτά στην κοινότητα, με στόχο την εκπροσώπηση και την προώθηση καλλιτεχνικών-πολιτιστικών αξιών και συμφερόντων εντός της επικράτειας της. Έχουν, πολυεπιστημονικό χαρακτήρα και αναπτύσσουν πολιτιστικές υπηρεσίες και δραστηριότητες δημιουργίας, κατάρτισης και διάδοσης σε διάφορους τομείς του πολιτισμού, καθώς και υποστήριξη πολιτιστικών οργανισμών (Stenlund 2010). Εικόνα 3. MÉCA: A New Cultural Centre από BIG & FREAKS Architects, Γαλλία (Πηγή: Divisare).
ορχήστρας της πόλης (Lambert 2017, 120). Η έννοια, περιλαμβάνει επίσης, πολιτιστικά ιδρύματα και πολιτιστικές αίθουσες, αν και οι χώροι που χρησιμοποιούνται για έναν μόνο σκοπό (π.χ. θέατρα), δεν λαμβάνονται υπόψη. Το πολιτιστικό κέντρο
, ως πολιτιστικό κέντρο και αυτό, πιθανότατα, συνέβαινε και παλαιότερα. Γενικά, τα πολιτιστικά κέντρα, δεν διαθέτουν δικό τους καλλιτεχνικό προσωπικό και επικεντρώνονται κυρίως, σε παραγωγές (Silvanto 2008). Τα δημόσια πολιτιστικά κέντρα, συνήθως, περιγράφουν την πρωταρχική τους αποστολή ως προς την παραγωγή (καθορίζοντας προτεραιότητες και συντονισμό) αποκλειστικών πολιτιστικών προσφορών στην κοινότητα (Ruuuvirta 2015). Τα πολιτιστικά κέντρα, θεωρούνται συχνά ως εργαλείο για τον πολιτιστικό σχεδιασμό και τις αναπτυξιακές προσπάθειες του Δήμου (Lambert 2017). Η συντριπτική πλειοψηφία των
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Μπορεί, για παράδειγμα, να παρέχουν εμπορικές συναυλίες, θεατρικές παραγωγές, standup comedy, μιούζικαλ ή ακόμη και να είναι το σπίτι της συμφωνικής
, μπορεί επίσης, να έχει διαφορετικά ονόματα σε διαφορετικές χώρες, όπως είναι για παράδειγμα, τα Κέντρα Παραστατικών Τεχνών στη Βόρεια Αμερική (Lambert 2017). Οποιοσδήποτε, μεγάλος χώρος, αναμφισβήτητα, θα μπορούσε να λειτουργήσει
σε
περιοχές. Τα κτίρια, των κέντρων, ποικίλλουν πολύ και μπορούν, να καλύψουν τόσο ανακαινισμένα πρώην βιομηχανικά, θρησκευτικά, εμπορικά και στρατιωτικά κτίρια, όσο και νέα ήδη υπάρχοντα (Bogen 2018). Δεν περιορίζονται καν σε κτίρια, καθώς, ορισμένα κέντρα, βρίσκονται σε πλοία ή πλωτές φορτηγίδες (μαούνες).
πολιτιστικών κέντρων, βρίσκονται
αστικές
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 4. Το Κέντρο Τέχνης “The Belfast Barge” , Belfast, Northern Ireland, 2015 (Πηγή: Wikimedia). 2.2 ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΕΝΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ; Τα πολιτιστικά κέντρα, μπορεί να είναι, κοινοτικοί καλλιτεχνικοί οργανισμοί της τοπικής γειτονιάς, ιδιωτικές εγκαταστάσεις, χρηματοδοτούμενα από την κυβέρνηση ή να διευθύνονται από ακτιβιστές και άλλους, Μη Κυβερνητικούς Οργανισμούς (ΜΚΟ). Διαθέτουν, βασικούς χώρους για την παροχή πολιτιστικών υπηρεσιών, αίθουσες εργαστηρίων, εκθεσιακούς χώρους, εκθέσεις πολιτιστικής κληρονομιάς, βιβλιοθήκες, αρχεία, αίθουσες συνεδριάσεων και γραφεία διοίκησης, αποθήκες κ.ά. Σε γενικές γραμμές, μπορεί, να περιλαμβάνουν αίθουσες παραστάσεων ή
με τι ή με ποιον θα συνεργαστούμε – την ομάδα μας – ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους, κάτω από ποια (πολιτική, κοινωνική, οικονομική) πραγματικότητα βλέπουμε τις πράξεις μας, που θέλουμε να παρέμβουμε, να αλλάξουμε, ποια είναι τα προϊόντα και οι υπηρεσίες που προσφέρουμε, κ.λπ. Το σύνολο, των ερωτήσεων, μπορεί να είναι ατελείωτο και να ποικίλλει, ανάλογα με το έργο που πρόκειται να αναπτύξουμε και να εφαρμόσουμε. Η δημιουργία και η διαχείριση ενός πολιτιστικού κέντρου, μας οδηγεί, στην ανάλυση του χώρου, με τον πιο αφηρημένο και καθολικό τρόπο, ώστε, να προχωρήσουμε
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ προβολών ταινιών, βιβλιοθήκες, αίθουσες υπολογιστών και εργαστηρίων, ενώ ενδέχεται να φιλοξενούν μόνιμες ή περιοδικές εκθέσεις (Christophe 2012). 2.3 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΔΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Όταν, ξεκινάμε με την εννοιολόγηση ενός πολιτιστικού έργου, το πρώτο πράγμα, που πρέπει να λάβουμε υπόψη, είναι να είμαστε σαφείς σχετικά, με το τι θέλουμε να κάνουμε και γιατί, το κάνουμε. Ποιες, ανάγκες και ευκαιρίες λύνουμε και δημιουργούμε; Ποιοι είμαστε,
λίγο, προσδιορίζοντας τα χαρακτηριστικά και τις λειτουργίες του, σύμφωνα με τους στόχους και συνεπάγεται τη χρήση διαφόρων πόρων, για τη μετατροπή τους σε πολιτισμικά προϊόντα και υπηρεσίες που υπερβαίνουν την κοινωνική τους συμμετοχή και τα προβλεπόμενα αποτελέσματα. Στο πλαίσιο αυτής της προσέγγισης και όπως κάθε δημιουργική διαδικασία, θα πρέπει, να θεωρείται ως επένδυση, όπου ο μετασχηματισμός των εισροών πρέπει να είναι αντικειμενικός και μετρήσιμος με την πάροδο του χρόνου (Chzhu 2020). Για να το πετύχουμε αυτό, είναι απαραίτητο, να τοποθετηθούμε, από μια ευρύτερη οπτική για
κάνουν τον πολιτισμό προσβάσιμο σε ένα ευρύ κοινό, ειδικά σε εκείνες τις παραλλαγές του που είναι λιγότερο γνωστές ή όχι πολύ δημοφιλείς. Τα πολιτιστικά κέντρα, είναι επίσης κέντρα συζήτησης, για διάφορα προβλήματα, που έχουν να κάνουν με την κοινότητα. Αυτό, που συμπεραίνουμε είναι, ότι ένα πολιτιστικό κέντρο, είναι ένας τόπος συνάντησης και ολοκλήρωσης της κοινότητας. Ένα μέσο για την αφοσίωση του κοινού και τη δημιουργία νέου κοινού,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ να παρέχουμε στο έργο αυτή τη λειτουργία ως εργαλείο, όπου κοινός στόχος, δεν είναι μόνο η δημιουργία πολιτιστικών προϊόντων και
είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία αυτού του πολιτιστικού κέντρου που υπερβαίνει τη δημιουργία πόρων. Ένα πολιτιστικό κέντρο, μπορεί επίσης, να χρησιμεύσει ως μέσο, στο οποίο ένας συγκεκριμένος στοχαστής/δημιουργός εκφράζει τις απόψεις του ή ένας καλλιτέχνης εκθέτει την τέχνη του. Γενικά, αυτοί οι χώροι προορίζονται να
μέσω των διαφορετικών δράσεων διάδοσης και πολιτιστικής διαχείρισης που περιλαμβάνει. Επομένως, είναι σημαντικό κατά τον σχεδιασμό να ληφθούν υπόψη τα παρακάτω: 1. Το μοντέλο, πολιτιστικής διαχείρισης πρέπει να γεννηθεί από τις πολιτιστικές και καλλιτεχνικές ανάγκες και απαιτήσεις της κοινότητας. 2. Τη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού, επιμορφωτικού και πολιτιστικού πολυχώρου, που θα προάγει την εκπαίδευση, την επιμόρφωση την ενημέρωση, τον πολιτισμό, την αναψυχή
υπηρεσιών, αλλά και ο αντίκτυπός τους στην περιοχή και την κοινότητα. Εδώ, η έννοια του στρατηγικού σχεδιασμού, είναι σημαντικό μέρος αυτής της εξέλιξης. Το να είμαστε σαφείς, σχετικά με το ποιος θα είναι υπεύθυνος, ένα ίδρυμα ή ομάδα, για την εκτέλεση του έργου ή του χαρτοφυλακίου, για την επίτευξη της αποτελεσματικότητας των μέσων,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ και την κοινωνική επαφή, όλων των ηλικιακών ομάδων και των πολιτών της ευρύτερης περιοχής της πόλης και γενικά, την ανάπτυξη ενός πολυποίκιλου χώρου παραμονής δραστηριοτήτων. 3. Πρέπει, να έχει περιεκτικούς και πλανόδιους χώρους, που να επιτρέπουν την πλήρη απόλαυση, ολόκληρης της κοινότητας στην πολιτιστική και καλλιτεχνική της ανάπτυξη. 4. Να είναι, μια υποδομή, που ενθαρρύνει τη συμμετοχή της κοινότητας και την ποικιλομορφία των εκφράσεων, μέσω της πολιτιστικής προσφοράς, σύμφωνα, με τις τοπικές πολιτιστικές πολιτικές και τις ανάγκες της κοινότητας. 5. Να περιέχει, χώρους
7.
είναι, ένα όχημα αναφοράς και ταυτότητας μιας κοινότητας. 8. Να γίνει, ορόσημο και στήριγμα της αστικής άρθρωσης. 9. Να διαμορφώσει, ένα χώρο κοινωνικής ένταξης και δόμησης της τοπικής κοινωνίας. 10. Να συμβάλει, στη λειτουργική, αισθητική και περιβαλλοντική αναβάθμιση των κτιρίων δημοσίας χρήσης. Λαμβάνοντας, υπόψη, τις παραπάνω έννοιες, μπορούμε να πούμε ότι ο στρατηγικός σχεδιασμός,
που χρησιμεύουν ως ενισχυτές, για την ανάπτυξη νέων γλωσσών και την παρουσία όλων των τεχνών. 6. Να αποτελέσει, πλατφόρμα εκπαίδευσης, δημιουργίας και διάδοσης του καλλιτεχνικούπολιτιστικού έργου της περιοχής.
Να
έχουν μια κοινή διαδικασία σκέψης που διέπει τον απόλυτο σχεδιασμό τους. Παρακάτω, θα αναλύσουμε με παραδείγματα, τις βασικές τυπολογικές αρχές του σχεδιασμού που τα διέπουν (Mathur 2020). 2.4.1 ΑΠΟΙΧΗΣΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ Το τρέχον
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ είναι ένα εργαλείο διαχείρισης, που επιτρέπει τον καθορισμό του έργου και της διαδρομής, που πρέπει να διανύσουν οι οργανισμοί, για
Έτσι, ο στρατηγικός σχεδιασμός είναι μια άσκηση στη διαμόρφωση και τη θέσπιση στόχων και, ιδιαίτερα, των σχεδίων δράσης που θα οδηγήσουν στην επίτευξη αυτών των στόχων (Chzhu 2020). 2.4 ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΔΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΚΕΝΤΡΩΝ Τα πολιτιστικά κέντρα, αν και ξεχωρίζουν στο περιβάλλον στο οποίο εντάσσονται,
, πολιτιστικό πλαίσιο του έργου, είναι μια πιο άμεση παράμετρος, που απαιτείται για τον σχεδιασμό του. Η εντύπωση, της δομής. πρέπει να προσελκύσει, μια νεαρή δημογραφική ομάδα που θα χρησιμοποιήσει το κέντρο στο έπακρο. Η έντονη, αντίληψη για τις τρέχουσες τάσεις, είναι καθοριστικής σημασίας για τον καθορισμό των χώρων και την επιρροή των ανθρώπων με τον σωστό τρόπο. Η πύλη, Ningbo Yinzhou Southern CBD, στην Κίνα, είναι ένας τεράστιος φόρος τιμής στην ακμάζουσα οικονομία της περιοχής. Η τοποθέτηση, του πολιτιστικού κέντρου, στην αρχή του Θαλάσσιου Δρόμου του Μεταξιού αποτελεί, βασικό μέρος της ιδέας του. Τα περιφερειακά κτίρια, που περιβάλλουν τον συγκοινωνιακό κόμβο, παρέχουν όλα,
να επιτύχουν τους προγραμματικούς στόχους τους, λαμβάνοντας υπόψη, τις αλλαγές και τις απαιτήσεις που επιβάλλει το περιβάλλον τους. Υπό αυτή, την έννοια, είναι ένα θεμελιώδες εργαλείο για τη λήψη αποφάσεων σε κάθε οργανισμό.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ενεργητικούς χώρους για να απολαύσουν τα πλήθη. Εικόνα 5. Plaza Area of Ningbo Yinzhou Southern CBD Portal, (φωτογραφία AmphibianArc). 2.4.2 ΙΣΤΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ Ένα, πολιτιστικό κέντρο, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση των αξιών και των πεποιθήσεων για την κοινότητα. Η ενσωμάτωση, αρχιτεκτονικών χαρακτηριστικών μορφών, υλικών και έργων τέχνης, βοηθούν να απορροφηθεί το παρελθόν, ως ενεργό μέρος του μέλλοντος. Επιπλέον, εγκαθιδρύεται ένα θεμελιώδες αίσθημα ενότητας, δημιουργώντας ένα
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ αίσθημα αδελφικότητας, που εξυπηρετεί την κοινότητα. Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) στην Καλλιθέα, νότια της Αθήνας, είναι ένα ιδανικό παράδειγμα, μιας δομής, που θέλει να συνδεθεί με τις ρίζες της γης της. Το πολιτιστικό, κέντρο βρίσκεται στην κορυφή ενός τεχνητού λόφου στη νότια πλευρά του χώρου. Η στρατηγική θέση του κέντρου, προσφέρει στον επισκέπτη, εξαιρετική θέα προς τη θάλασσα, συνδέοντας τον ταυτόχρονα, με τη γη. Η Καλλιθέα, είναι ένα επίνειο, που έφερε ακμή στην Αθήνα κατά την αρχαιότητα. Εικόνα 6. Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, (φωτογραφία YerolymbosSNFCC).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 28 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2.4.3 ΠΟΛΥΘΕΜΑΤΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ Η αναγνώριση, των χώρων και η χρησιμότητά τους, πριν από την κατασκευή είναι σημαντική. Αν και οι συμπάθειες και οι αντιπάθειες μιας κοινότητας, μπορούν να μελετηθούν, ο σχεδιασμός ενός μεμονωμένου χώρου, που να εξυπηρετεί, κάθε ιδιοτροπία και φαντασία των ανθρώπων, δεν είναι πάντα, εφικτός. Οι χώροι, είναι εννοιολογικά ανοιχτοί, καθώς προσβλέπουν, σε πολλαπλές λειτουργίες. Είτε, ο χώρος είναι ένα κλειστό δωμάτιο, είτε μια ανοιχτή πλατεία, έχει τεράστιο αποτύπωμα, με ελάχιστα εμπόδια. Το Prelude of the Shed (Πρελούδιο του Υπόστεγου), είναι μια επέκταση, ενός πολιτιστικού κέντρου που μπορεί, να κατασκευαστεί οπουδήποτε και με σχετική ευκολία. Διαθέτει, ενιαία μεγάλη κάτοψη, με κινητά εξαρτήματα. Εικόνα 7. Το Πρελούδιο του υπόστεγου, (φωτογραφία Timothy Schenck). Αυτό, δίνει στους ανθρώπους τη δυνατότητα, να δημιουργήσουν αυτοσχέδιους χώρους, που να
στυλ, η ίδια, η κατασκευή, είχε
αξία, για τους ντόπιους. Αν και η λειτουργική πτυχή της δομής, δεν υπήρχε πλέον, το Studio Heech, ανέλαβε την πρωτοβουλία, να επανεφεύρει, τη χρήση του κτιρίου. Η διατήρηση, της δομής, ήταν υψίστης σημασίας. Η δομική παρέμβαση του κτιρίου, έγινε στο ελάχιστο, για να αποφευχθεί οποιαδήποτε απώλεια του χαρακτήρα. Η λειτουργία, του Sanyang Brewery, είναι πλέον, ένας ευέλικτος χώρος, που χρησιμοποιείται κυρίως, για εκθέσεις και περιέχει μια καφετέρια για τους επισκέπτες. Η απλή, αλλαγή λειτουργίας, επιτρέπει σε ένα πλεονάζων κτίριο, να λάμψει ξανά.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 29 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ καλύπτουν ειδικά την κάθε εκδήλωση, παράσταση ή έκθεση, που λαμβάνει χώρα εκείνη, τη στιγμή. 2.4.4 ΕΠΑΝΕΥΦΕΡΕΣΗ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Ο προσδιορισμός, της χρήσης του πολιτιστικού κέντρου είναι, το πρώτο βήμα για τον καθορισμό του.
λειτουργία, τις περισσότερες
,
από τα πάθη ή τις ανάγκες της
Νότια Κορέα, εγκαταλείφθηκε πριν, περισσότερο από 30 χρόνια. Σχεδιασμένο, με το παραδοσιακό, ιαπωνικό, αποικιακό αρχιτεκτονικό
Η
φορές
προέρχεται
κοινότητας. Η ζυθοποιία, Sanyang στη
συναισθηματική
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 30 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 8.Ζυθοποιία Sanyang, (φωτογραφία Studio Heech). 2.4.5 ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΦΥΣΗΣ Η φύση, είναι διαχρονικό μέρος, κάθε πολιτισμού και απαιτεί, τον σεβασμό και την προσοχή των αρχιτεκτόνων, που επιλέγουν να χτίσουν, πάνω της. Εκτός, από τον καθορισμό της ενεργειακής απόδοσης ενός κτιρίου, η ενσωμάτωση της φύσης, σε μια δομή, συνδέει τους ανθρώπους, με τη γη. Το Τουριστικό Κέντρο, του χωριού του Κομφούκιου στην Κίνα, είναι, μια φιλική προς το
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 31 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ περιβάλλον προσέγγιση, στο σχεδιασμό. Η τοποθεσία, βρίσκεται, ακριβώς βόρεια του όρους Ni, στο τέλος του χωριού Luvyan. Η ρουστίκ διάταξη, απαιτούσε μια ευαίσθητη προσέγγιση στο έργο. Το έργο, εξωθείται από τη γη, με πολλαπλά κενά σε δομημένη μορφή, που χρησιμοποιούνται αποκλειστικά, για να συνδεθούν με τη φυσική γραφική ομορφιά της τοποθεσίας. Εικόνα 9. Το Τουριστικό Κέντρο του Χωριού του Κομφούκιου, (φωτογραφία INNS).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 32 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2.4.6 ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ Η επένδυση, στη μελλοντική γενιά της κοινότητας, για τα επόμενα χρόνια, είναι ένα άλλος περίπλοκος
Το προσχολικό και πολιτιστικό κέντρο
της
στην κοινωνία, εκπαιδεύοντας τα νήπια. Αυτή, η ευρεία αντίληψη της κοινωνίας, είναι μια ενδιαφέρουσα άποψη, για τα πολιτιστικά κέντρα, στην καρδιά ενός αστικού τοπίου. Εικόνα 10. Mi Casita Προσχολικό Πολιτιστικό Κέντρο Playroom Image, (φωτογραφία Lesley Unruh).
στόχος, κάθε πολιτιστικού κέντρου. Ένα όραμα, για την κοινωνία, τα επόμενα χρόνια είναι, εξίσου σημαντικό, με τη διατήρηση των παλιών αξιών.
, Mi Casita, στο Μπρούκλιν
Νέας Υόρκης, συμβάλλει
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 33 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2.4.7 ΥΛΙΚΟ & ΜΟΡΦΗ Η δομημένη μορφή, που περιβάλλει τους ανθρώπους, κάθε λεπτό της ημέρας, επηρεάζει αυτούς και με τη σειρά της, την κοινότητα. Ως άμεσο, αποτέλεσμα αυτής της επιρροής, καθιερώνεται ο πολιτισμός. Ως εκ τούτου, η διατήρηση του δομικού πλαισίου, είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχία κάθε πολιτιστικού κέντρου, που θέλει να αξιοποιήσει το πνεύμα της κοινότητας. Το Malmö Live, στο Μάλμε της Σουηδίας, βρίσκει παρηγοριά στο αστικό περιβάλλον και αφαιρεί, τη δική του εκδοχή, ενός σχεδίου από το περιβάλλον του. Εικόνα 11. Ζωντανή προβολή εικόνων Malmö Live, (φωτογραφία Adam Mørk).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 34 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2.4.8 Η ΥΠΑΡΞΗ ΕΝΟΣ ΛΟΓΟY Ο σχεδιασμός, ενός δημόσιου πολιτιστικού κέντρου, συνήθως, έχει βαθιά ριζωμένη λογική, πίσω από αυτό. Τα πολιτιστικά κέντρα και οι ιδέες τους, βρίσκονται πάντα στην πρώτη γραμμή των σχεδίων. Ωστόσο, η χρηματοδότηση και το σκεπτικό πίσω από την έγκαιρη κατασκευή, περιστρέφονται πάντα, γύρω από ένα συγκεκριμένο κίνητρο. Το University of Kansas DeBruce Center, δημιουργήθηκε, για να φιλοξενήσει τον κανόνα των δεκατριών δευτερολέπτων 13′ του μπάσκετ, από τον James Naismith. Οι βοηθητικές λειτουργίες, δικαιολογούν το κτίριο, αν και ο λόγος και η έννοια πίσω από αυτό, προέρχονται από το προσχέδιο. Εικόνα 12. Κέντρο DeBruce του Πανεπιστημίου του Κάνσας, Η.Π.Α., (φωτογραφία
Steve Hall).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 35 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2.4.9 ΘΡΗΣΚΕΙΑ Τίποτα, δεν ενώνει μια κοινότητα, όπως η θρησκεία. Η αναγνώριση, των ανθρώπων και των θρησκειών τους, κατά την επινόηση ενός έργου, είναι, ένας άλλος τρόπος, μετατροπής του πολιτισμού σε σχέδιο. Το Μουσουλμανικό Πολιτιστικό Κέντρο, στο Λανγκφάνγκ της Κίνας, εξυπηρετεί τον μουσουλμανικό θύλακα στην περιοχή, Ντα Τσάνγκ. Η ισλαμική αρχιτεκτονική και το ισχυρό της στυλ, αναδεικνύουν, μια σχεδόν ποιητική δομή, που αφήνει μια μόνιμη εντύπωση. Εικόνα 13. Μπροστινό ύψωμα του Μουσουλμανικού Πολιτιστικού Κέντρου, Κίνα, (φωτογραφία Yao).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΔΕΥΤΕΡΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 36 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2.4.10 ΔΙΑΙΣΘΗΤΙΚΟΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ Μια ελκυστική, πρόσοψη και μια πληθώρα ευέλικτων χώρων, είναι καθοριστικής σημασίας για την αφομοίωση, ενός πολιτιστικού κέντρου. Το Πολιτιστικό Κέντρο, Zinder στο Tiel της Ολλανδίας, έχει χαρακτηριστεί, ως κόμβος ψυχαγωγίας από την κυβέρνηση, του Tiel, στο οποίο πραγματοποιούνται, μαθήματα χορού και μουσικής, εκθέσεις, ή ακόμη και ποπ συναυλίες. Εικόνα 14. Πολιτιστικό Κέντρο Zinder, Ολλανδία, (φωτογραφία www.scagliolabrakkee.nl).
“Yabuli Entrepreneurs'
Center” από MAD
Shangzhi,
Κίνα, Popular Choice, 2021 A+Awards3 3 Πηγή: Baldwin E., “Global Icons: Discover the World’s Best New Cultural Centers”, https://architizer.com/blog/inspiration/collections/worlds-best-new-cultural-centers/, Architizer, Accessed 21 August 2022
Congress
Architects,
Harbin,
την υλική μαρτυρία, του ανθρώπινου γένους και του περιβάλλοντός του» (Κοσκινά 2003). Αναφορά, στην έννοια της πολιτιστικής δραστηριότητας, γίνεται στο Ν.3525/2007 («Πολιτιστική Χορηγία, Άρθρο 1»), εννοώντας, ως δραστηριότητα, αυτή, που «αποσκοπεί στην προστασία, αξιοποίηση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και στην προβολή και ενίσχυση του νεότερου και σύγχρονου πολιτισμού, ο οποίος, περιλαμβάνει, κάθε δράση που αποσκοπεί κυρίως, στην παραγωγή, καλλιέργεια, προαγωγή και διάδοση των γραμμάτων, της μουσικής, του χορού, του θεάτρου, του κινηματογράφου,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 37 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ 3.1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ Ως «Πολιτιστική δραστηριότητα», νοείται η δραστηριότητα, που αποσκοπεί στην προστασία, αξιοποίηση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς, και στην ενίσχυση και προβολή του νεότερου και σύγχρονου πολιτισμού, ο οποίος, περιλαμβάνει κάθε δράση που αποσκοπεί στην παραγωγή, καλλιέργεια, προαγωγή και μετάδοση πληροφοριών, ιδεών και αισθημάτων, αναφορικά με
της αρχιτεκτονικής, της ζωγραφικής, της γλυπτικής, των εικαστικών τεχνών». Επομένως, ως «Πολιτιστική δραστηριότητα», ορίζουμε την οργανωμένη επικοινωνία των καταναλωτών-χρηστών με τα πολιτιστικά προϊόντα-αγαθά, τη χρησιμοποίηση τους και επομένως, την αξιοποίηση τους. Η επικοινωνία, αυτή, παίρνει τη μορφή κοινωνικού γεγονότος, δηλαδή, θα μπορούσε να ενταχθεί στα κοινωνικά φαινόμενα, ενώ, είναι απαραίτητη και επωφελής, τόσο για τον πολιτιστικό δημιουργό, όσο και για το κοινωνικό σύνολο
και την ταυτότητα τους. Βάσει, των ανωτέρω ορισμών, συνάγεται ότι, η έννοια της πολιτιστικής δραστηριότητας, είναι πολυδιάστατη και ποικιλόμορφη και αντιστοίχως, πολυδιάστατη είναι, η διαχείρισή της. Φορείς, των πολιτιστικών
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 38 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ (Μπιτσάνη 2004, 40). Οι πολιτιστικές δραστηριότητες, παρέχουν τη δυνατότητα για έναν διαφορετικό τρόπο συμμετοχής του κοινού, που «περνά
ερμηνευτική προσέγγιση (π.χ., ανά περίπτωση, ανά χώρο), μετατρέποντας την πρόσληψη, σε διαφορετικό παιχνίδι. Έτσι, αν δεν περιοριστούν στη λογική του ευκαιριακού ή εμπορικού προϊόντος, μπορούν να παράγουν, νέο πολιτισμό και να δημιουργούν νέες αξίες (Ζουμπούλη 2007). Ιδιαίτερα, στην σύγχρονη εποχή, που η παγκοσμιοποίηση, αποτελεί πραγματικότητα, στόχος όλων των πολιτιστικών δραστηριοτήτων των κρατών είναι, να κρατήσουν τη μοναδικότητα
δραστηριοτήτων, είναι, το κράτος, οι κερδοσκοπικοί και μηκερδοσκοπικοί οργανισμοί, τα πολιτιστικά ιδρύματα, οι πόλεις και η ιδιωτική πρωτοβουλία. Με την πραγματοποίηση, πολιτιστικών δραστηριοτήτων καλλιεργείται ο πολιτιστικός διάλογος και η ανταλλαγή προβληματισμών, αναγκών, δυνατοτήτων και αναζητήσεων στο επίπεδο της τοπικής, ευρωπαϊκής και διεθνούς καλλιτεχνικής δημιουργίας. Στην Ελλάδα, το Υπουργείο Πολιτισμού είναι ο κεντρικός φορέας για τη χάραξη της πολιτιστικής πολιτικής, με βασικούς σκοπούς τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς και την προώθηση της, μέσα από την ταυτόχρονη ανάπτυξη και προβολή του σύγχρονου πολιτισμού. Συγχρόνως,
μέσα από ένα σύμπαν αναφορών». Ακόμη, κι όταν υπάρχουν «αναγνωρίσιμοι κώδικες», κάθε φορά, παρουσιάζουν μια διαφορετική
ορίζονται εκ του νόμου, διασφαλίζοντας έτσι την αποτελεσματική παραγωγή, λειτουργία και διαχείριση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων στην
και της γνώσης» (Μπιτσάνη, Πολιτισμός κα Τοπική Κοινωνία: η τοπική πολιτιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, 1980- 2000 2002).
Ελληνικός Πολιτισμός σε αριθμούς1 . ■ μέχρι το τέλος του 2011 στην Ελλάδα υπήρχαν 1.082 πολιτιστικοί φορείς, με έδρα κυρίως την Αττική (55%). ■ Το 2012, λειτουργούσαν σε όλη τη χώρα 165 μουσεία με συνολική επισκεψιμότητα 2,97 εκατ. άτομα και 30 από αυτά είχαν ετήσια επισκεψιμότητα μεγαλύτερη από 10 χιλιάδες άτομα.
■ Από το 1985, που καθιερώθηκε ο θεσμός, στην Ελλάδα αναδείχθηκαν 3 «Πολιτιστικές
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 39 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ οποιαδήποτε, πολιτιστική δραστηριότητα πρέπει, να εξασφαλίζεται ότι τελεί, «υπό των αρχών του γενικού-(δημόσιου) συμφέροντος, όπως,
κοινωνία των πληροφοριών
Ο
■
τους δημόσιες, δημοτικές ή νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου. Από αυτές οι 499 είναι ανοικτές για το κοινό, με 4,03 εκατ. δανεισμούς και 4,49 εκατ. προσβάσεις χρηστών στις ιστοσελίδες τους. ■ Σύμφωνα με το Cultural Statistics 2011, το ποσοστό απασχόλησης στον τομέα του πολιτισμού και δημιουργίας ανήλθε σε 1,2% της συνολικής απασχόλησης στη χώρα μας, έναντι 1,7% στην ΕΕ-27. 1 Πηγή: (Σ. Λαζαρέτου 2014)
Πρωτεύουσες της Ευρώπης»: Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Πάτρα.
Το 2010, λειτουργούσαν 555 βιβλιοθήκες, στην πλειοψηφία
διαπιστωθεί η αξία της, ως σημαντικός άξονας στο πολιτικοοικονομικό γίγνεσθαι. Η διαπίστωση, αυτή, αναπόφευκτα οδήγησε εντέλει, στην συσχέτιση της πολιτιστικής δραστηριότητας με την αναπτυξιακή διαδικασία, καθιστώντας επιτακτική, την ανάγκη της παρέμβασης του κράτους, στον πολιτιστικό χώρο. Στόχος, ήταν η διευκόλυνση της πολιτιστικής λειτουργίας και η επιτάχυνση των ρυθμών παραγωγής της, υπό
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 40 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Στον Δημόσιο Τομέα του πολιτισμού, εκτός από το κράτος και τους οργανισμούς που εποπτεύουν είναι και η Αυτοδιοίκηση, όπου ο πολιτισμός
όπου άλλαξαν και αρκετά δεδομένα - στοιχεία στο καταστατικό τους. 3.2 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Η σημασία, των πολιτιστικών δραστηριοτήτων, για την λειτουργία του κοινωνικού συστήματος, ήταν αναγνωρισμένη, πολύ πριν
των πολιτών για τα πολιτιστικά του δικαιώματα, όλο και αυξανόταν - κάτι που έγινε εντονότερο μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (Girard 1983). Παράλληλα, στις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες εμφανίζεται σταδιακά, στην αρχή και συχνότερα στη συνέχεια, ο όρος «πολιτιστική ανάπτυξη». Η ιδέα, της ανάπτυξης, σε τεχνολογικό και κατά συνέπεια οικονομικό επίπεδο, αποτέλεσε την βασική προτεραιότητα των οργανωμένων δυνάμεων της κοινωνίας, όμως οι στρατηγικές που υιοθετήθηκαν, δεν επέφεραν τα αναμενόμενα
ασκείται από τα Νομικά της Πρόσωπα, είτε μέσα από τα Ν.Π.Δ.Δ. (Πνευματικά Κέντρα), είτε από τα Ν.Π.Ι.Δ. (Δημοτικές Επιχειρήσεις). Τον Ιούνιο του 2010, με το Πρόγραμμα Καλλικράτης- Νόμος 3852/2010, οι Δημοτικές Επιχειρήσεις μετατράπηκαν σε Κοινωφελείς,
τον έλεγχο των κρατικών φορέων, καθώς, η απαίτηση
, στις αρχές της δεκαετίας του 1980. 3.3 ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Στην Ευρώπη, η υιοθέτηση μιας κοινής πολιτιστικής πολιτικής αποτέλεσε, από πολύ νωρίς, έναν από τους βασικούς στόχους με τους οποίους ασχολήθηκε η Ευρωπαϊκή Ένωση, μολονότι από την αρχή, η επίτευξή του, θεωρήθηκε ως ένα από τα πιο ακανθώδη θέματα,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 41 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ αποτελέσματα. Μέσω, μελετών κοινωνιολόγων, οικονομολόγων και άλλων επιστημών, αναδείχθηκε η σημασία της πολιτιστικής δραστηριότητας,
και να αναλάβουν την ευθύνη, για την προώθηση των πολιτιστικών δραστηριοτήτων και την εξασφάλιση, των πολιτιστικών δικαιωμάτων των πολιτών τους. Η πολιτιστική πολιτική, αποκτά, όλο και μεγαλύτερη σπουδαιότητα, ως συστατικό των στρατηγικών για το μάρκετινγκ, πολλών δυτικοευρωπαϊκών πόλεων, την οικονομική ανάπτυξη και την αναζωογόνηση τους.
πολιτική»,
που ασκείται
πολιτισμικές ιδιαιτερότητες της κάθε
Κατά, τις προπολεμικές δεκαετίες, στις οποίες, παρατηρούνται επίσης, κρατικές, πολιτιστικές παρεμβάσεις, αλλά, χωρίς κεντρικό θεσμικό υποκείμενο, οι κατευθύνσεις ήταν διάσπαρτες σε διάφορα μέτρα (οικονομικά, νομοθετικά κ.ά.), όπως είναι, η διοργάνωση φεστιβάλ ή εκθέσεων, η ίδρυση μουσείων, οι επιδοτήσεις καλλιτεχνών. Αυτό, όμως, που κάνει τη μεγάλη διαφορά είναι, ότι, με τη θεσμοθέτηση της, η πολιτιστική πολιτική, εισέρχεται, ως πεδίο της κοινωνικής ζωής στη κυβερνητική λειτουργία και αποκτά ισοτιμία, με τις άλλες πολιτικές, του κράτους. Επίσης,
για την οικονομική πρόοδο. Έτσι, τα διαφορετικά κράτη, θεώρησαν χρέος τους, να παρέμβουν και στον πολιτιστικό τομέα
Η έκφραση, «πολιτιστική
η συγκεκριμένη δηλαδή, πολιτική
από την πολιτεία, μας επιβλήθηκε
καθώς προσέκρουε, στις
χώρας.
), ορίζει ότι, η Ένωση, συμβάλλει στην ανάπτυξη των πολιτισμών των κρατών μελών και σέβεται την εθνική και περιφερειακή πολυμορφία τους, ενώ ταυτόχρονα προβάλλει την κοινή πολιτιστική κληρονομιά. Σκοπός, της Ενωσιακής δράσης
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 42 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ γίνεται δεκτή ως ισότιμη, στο τραπέζι διαλόγου και αποφάσεων της κυβερνητικής πολιτικής και αναγνωρίζεται επισήμως, η ανάγκη ρυθμίσεων του πολιτισμικού πεδίου (Ζορμπά 2014, 114). Διάφορα, ευρωπαϊκά κράτη, χάραξαν συγκεκριμένες πολιτιστικές πολιτικές, ανάλογα με τις θέσεις των κυβερνήσεων τους. Σημαντικός σταθμός, για τα πολιτιστικά θέματα στην Ε.Ε., αποτέλεσε η συνθήκη του Μάαστριχ (1992), που αφιερώνει το άρθρο 128 στον πολιτισμό. Στο άρθρο, αυτό, ο πολιτισμός, για πρώτη φορά, υπάγεται στις αρμοδιότητες της Ε.Ε., αναγνωρίζοντας, τον ρόλο του, για την δημιουργία μιας τοπικής, περιφερειακής, εθνικής
,
να είναι, η ενθάρρυνση της συνεργασίας των κρατών μελών και αν είναι αναγκαίο, η υποστήριξη και η συμπλήρωση των ενεργειών τους, για τη βελτίωση της γνώσης και της διάδοσης του πολιτισμού και της ιστορίας των ευρωπαϊκών λαών, καθώς και για τη διατήρηση και την προστασία της «πολιτιστικής κληρονομιάς ευρωπαϊκής σημασίας». Αντιστοίχως, το άρθρο 151 της συνθήκης του Άμστερνταμ υποδεικνύει ότι, η Ευρωπαϊκή Ένωση, πρέπει κυρίως, να σέβεται και να προωθεί τη διαφορετικότητα των πολιτισμών της. Από, τότε, που βρίσκεται, σε ισχύ η Συνθήκη του Μάαστριχτ, ελάχιστα έχουν αξιοποιηθεί, οι δυνατότητες του άρθρου, 128. Δημιουργήθηκαν, μόνο τρία προγράμματα, το «Raphael» για τη διάσωση της
και εντέλει Ευρωπαϊκής ταυτότητας. Το άρθρο, 167 της Συνθήκης, για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ
πρέπει
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 43 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ πολιτιστικής κληρονομιάς, το «Kaleidoscope» για την αναβάθμιση των ζωντανών τεχνών και το «Ariane» για τη μετάφραση και την κυκλοφορία των λογοτεχνικών έργων. Από το 2000, το πρόγραμμα «Culture 2000», το οποίο διαδέχθηκε τα ανωτέρω προγράμματα αποτελεί τον βασικό άξονα δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε θέματα πολιτισμού, εκτός βέβαια από την υιοθέτηση δράσεων για την ενίσχυση του πολιτισμού που είναι το Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) και το Περιφερειακό Ταμείο (ΕΤΠΑ). Οι βασικοί άξονες, της διακριτικής διαχείρισης του πολιτισμού στην Ευρώπη είναι: • η πολιτιστική δημοκρατία, που αναγνωρίζει τον πλουραλισμό των σύγχρονων κοινωνιών
• η πολιτιστική ανάπτυξη
πολιτισμό
•
έννοια, που συνδέει την πίστη στην ενότητα η οποία, προϋποθέτει την αποδοχή της πολυπολιτισμικότητας. (Αθανασοπούλου 2002, 140). 3.4 Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ Ήδη, στην μεταπολεμική περίοδο, ο πολιτισμός και η πολιτιστική δραστηριότητα, αρχίζουν σταδιακά, να έρχονται στο επίκεντρο της προσοχής του κράτους και της πολιτικής του. Αυτό, είχε ως επακόλουθο, την δημιουργία Φορέων, όπως τα Υπουργεία Πολιτισμού, που θα επέβλεπαν και θα προωθούσαν, την πολιτιστική παραγωγική δραστηριότητα. Στη χώρα μας, η πρώτη προσπάθεια, ικανοποίησης της ανάγκης σχεδιασμού και προγραμματισμού της ελληνικής
,
και συνοχή, που επιβεβαιώνει την κρατική παρέμβαση στον
, με σκοπό την παροχή ίσων ευκαιριών σε όλους, όσον αφορά, την πρόσβασή τους στον πολιτισμό και
η κοινή ευρωπαϊκή κληρονομιά,
στη
Οι παραδοσιακοί, τόποι συνάντησης στις συνοικίες (καφενεία, πλατείες, μικροκαταστήματα) αντικαθίστανται, με άλλους, μη τόπους περάσματος χρηστών. Όλες, αυτές, οι ταυτίσεις και ταυτόχρονα πολώσεις, επαναφέρουν, στο βάθος, το κεντρικό ζήτημα της σχέσης της κοινωνίας μας, με τον πολιτισμό. Παράλληλα, όμως, αυτές οι πρακτικές, αναδεικνύουν νέες ανισότητες και διακρίσεις: ηλικιακές, κοινωνικές, έμφυλες, περιφερειακές, μητροπολιτικές, πολιτισμικές, μειονοτήτων, κ.λπ. Μέσα, σε όλη αυτή τη ρευστότητα, παρατηρείται μια άλλη γραμμή παραγωγής και διανομής, η παράδοση της υψηλής κουλτούρας, η οποία, κρατά σταθερή την αισθητική
άνοδο του
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 44 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ πολιτικής, στον τομέα του πολιτισμού, επιχειρήθηκε, το 1971, με την ίδρυση του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών. Στη δεκαετία, του
στις κοινωνίες - και στην ελληνική - νέα «πολιτισμικά φαινόμενα», που τελευταία, έχουν διευρυνθεί, δημιουργώντας προβλήματα κοινωνικών αντιθέσεων. Φαινόμενα, που έχουν την αφετηρία τους, στην έκρηξη των τεχνολογιών,
και ποιοτική πολιτιστική αναφορά, που δεν απομακρύνεται από τις αρχές, της καλλιέργειας μιας ελίτ και της «διάκρισης», αντιτασσόμενη σθεναρά, στη μαζική κουλτούρα. Η γραμμή, αυτή, διαθέτει ισχυρή παράδοση και θεωρητικές ρίζες στη Σχολή της Φρανκφούρτης, η οποία, επηρέασε ίσως περισσότερο από κάθε άλλο ρεύμα σκέψης, την ελληνική διανόηση, γύρω από τα ζητήματα του πολιτισμού. Στη χώρα μας, το ρεύμα αυτό, εκπροσωπείται από τα νέα σύγχρονα ιδιωτικά –ωστόσο, με επιχορηγήσεις του δημοσίου - μουσεία, τα δύο Μέγαρα Μουσικής, τα Κοινωφελή Ιδρύματα, ορισμένες γκαλερί, τις υψηλού γούστου καλλιτεχνικές και πολιτιστικές διοργανώσεις,
1990, εμφανίζονται
βιομηχανική ανάπτυξη και στην
ατομικισμού.
Πολιτιστικά Κέντρα, Δημοτικές Βιβλιοθήκες, Θέατρα, Δημοτικά Ωδεία και Φιλαρμονικές. Όμως, παρότι, έχουν γίνει πολλές θετικές ενέργειες και βελτιώσεις τα τελευταία χρόνια στην εθνική μας πολιτιστική πολιτική, δεν υπάρχει, συγκεκριμένος
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 45 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ την επικοινωνία, με ανάλογα ξένα καλλιτεχνικά ρεύματα, τις επισκέψεις γνωστών διανοητών και ορισμένες πειραματικές, καλλιτεχνικές ομάδες.
Υπηρεσιών,
Διευθύνσεων και περιφερειακών επιτροπών. Τα τελευταία, χρόνια, κυρίως έχει παρατηρηθεί, μια ολοένα και αυξανόμενη τάση συμμετοχής των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην πολιτιστική παραγωγή, με την ίδρυση αντίστοιχων ειδικών πολιτιστικών τοπικών φορέων, που με την σειρά τους, ιδρύουν και εποπτεύουν
Αθανασόπουλος
. 3.5 ΦΟΡΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡ. ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Έως, την ίδρυση του Υπουργείου, υπήρξαν οργανισμοί, που είχαν ήδη αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτιστική ζωή της χώρας, από τις πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες. Σημαντικός, θεωρείται, αρχικά, ο ρόλος της Στέγης Καλών Τεχνών και Γραμμάτων, που ιδρύθηκε το 1938, με τον Α.Ν. 1215/1938 (ΦΕΚ Α΄175), ως Ν.Π.Δ.Δ., υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων και είχε, ως σκοπό την προαγωγή των ελληνικών γραμμάτων και της ελληνικής τέχνης. Άλλοι, οργανισμοί που υπηρέτησαν και καλλιέργησαν συστηματικά τις επιμέρους τέχνες, ήταν
Η σύγχρονη, ελληνική πολιτιστική πολιτική, διαμορφώνεται από ένα σύνθετο ιστό, μεταξύ Υπουργείων, κυβερνητικών
Εφορειών,
κυβερνητικός προσανατολισμός και οι πολιτικές, χαρακτηρίζονται από προχειρότητα, υστεροβουλία και μικροκομματισμούς (Δ.
1994, 250)
(1900), το Κρατικό Ωδείο
(1914), το Εθνικό Θέατρο (1930), η Μόνιμη Επιτροπή Διεθνούς Καλλιτεχνικής Εκθέσεως Βενετίας (1937), η Εθνική Λυρική Σκηνή (1939), το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος (1944), το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (1961), η Ταινιοθήκη της Ελλάδος (1963), κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 46 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ το Ωδείο Αθηνών
η
Πινακοθήκη-
Αλ.
ότι αρκετοί φορείς συστάθηκαν αρχικά με ιδιωτική πρωτοβουλία, αλλά σταδιακά περιήλθαν στο Δημόσιο, είτε ως Ν.Π.Δ.Δ., είτε ως Ν.Π.Ι.Δ. (Βιβλιοδέτης 2020) Εικόνα 15. Το κεντρικό κτήριο του Εθνικού Θεάτρου, Αθήνα, E. Ziller, (φωτογραφία ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ).
(1871),
Εθνική
Μουσείο
Σούτζου
Θεσσαλονίκης
Πολιτισμού και Επιστημών» (ΦΕΚ 320/Α/17-10-1977). Ο Οργανισμός, του Υπουργείου Πολιτισμού τροποποιήθηκε, το 2003, το 2014 και το 2018 με αντίστοιχα Προεδρικά Διατάγματα (ΠΔ 191/1306-2003, ΠΔ 104/28-08-2014, ΠΔ 4/22-01-2018). Το 1985, με τον Ν. 1558/1985 τα Επιστημονικά-Ερευνητικά Ιδρύματα, περιήλθαν στο
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 47 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 3.6 ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ & ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Τον κορμό, του νεοσύστατου Υπουργείου το 1971, αποτέλεσαν α) η Γενική Διεύθυνση Πολιτιστικών Υποθέσεων ως μετεξέλιξη της Διεύθυνσης Γραμμάτων και Τεχνών και β) η Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Αναστηλώσεων, οι οποίες, μεταφέρθηκαν από το καταργηθέν Υπουργείο Προεδρίας της Κυβερνήσεως. Από το 1971, έως το 1977, το Υπουργείο Πολιτισμού, λειτουργούσε χωρίς Οργανισμό και εφαρμόζονταν, κατά περίπτωση οι παλαιές, προ του
διατάξεις. Ο πρώτος, Οργανισμός τέθηκε σε εφαρμογή το
το
του Υπουργείου
Υπουργείο Έρευνας και Τεχνολογίας και ως εκ τούτου, το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών μετονομάσθηκε, σε Υπουργείο Πολιτισμού, με αρμοδιότητες την Πολιτιστική Κληρονομιά και την ανάπτυξη των Τεχνών. Επιπλέον, είχε, υπό την εποπτεία του τις Γενικές Γραμματείες Απόδημου Ελληνισμού, Νέας Γενιάς, Λαϊκής Επιμόρφωσης και Αθλητισμού. Οι βιβλιοθήκες, συμπεριλαμβανομένης της Εθνικής Βιβλιοθήκης, τα ιστορικά αρχεία και τα αρχεία του Κράτους, μεταφέρθηκαν στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων (Βιβλιοδέτης 2020). Κατά, την περίοδο, από το 2009 και εξής, στο Υπουργείο Πολιτισμού σημειώνονται αλλεπάλληλες αλλαγές, που αφορούν στις αρμοδιότητές του και στην ονομασία του, είτε με την ενσωμάτωση
1971,
1977, με
ΠΔ 941/1977, «περί Οργανισμού
τότε,
Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού, αποτελείται πλέον, από τέσσερις οργανικές μονάδες, την Διεύθυνση Ανάπτυξης και Σύγχρονης Δημιουργίας, την Διεύθυνση Εφαρμογής Πολιτιστικής Πολιτικής, την Διεύθυνση Εποπτείας και Δράσεων και την Διεύθυνση Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης. Σύμφωνα, με το Π.Δ. 4/22-01-2018 (ΦΕΚ Α΄ 7), “Οργανισμός Υπουργείου
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 48 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ του Τουρισμού ή του Αθλητισμού, είτε με τη συγχώνευσή του, με το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Με το ΠΔ 191/2003 (ΦΕΚ Α΄146) και την εκ νέου διάρθρωση του Οργανισμού του Υπουργείου, συστάθηκε, η Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού, η οποία, απαρτίσθηκε από έξι θεματικές Διευθύνσεις (Γραμμάτων, Θεάτρου και Χορού, Μουσικής, Εικαστικών Τεχνών, Κινηματογράφου και Οπτικοακουστικών Μέσων και Πολιτιστικών Δράσεων). Η τελευταία, ανέλαβε μέρος των αρμοδιοτήτων των προγενέστερων Διευθύνσεων Πολιτιστικών Εκδηλώσεων και Πολιτιστικής Κινήσεως, καθώς και τη διαχείριση, της Επικράτειας Πολιτισμού. Με την εφαρμογή του ΠΔ 104/28-8-2014 (ΦΕΚ Α΄171), “Οργανισμός Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού” η
Πολιτισμού και Αθλητισμού”, δημιουργείται Ειδική/ Τομεακή Γραμματεία Σύγχρονου Πολιτισμού, στην οποία, υπάγεται πλέον, η Γενική Διεύθυνση Σύγχρονου Πολιτισμού και οι υπαγόμενες σε αυτήν, έξι (6) διευθύνσεις: Ανάπτυξης Σύγχρονης Δημιουργίας - Παραστατικών Τεχνών και Κινηματογράφου –Γραμμάτων - Εικαστικών, Αρχιτεκτονικής, Φωτογραφίας και Μουσείων Σύγχρονου Πολιτισμού –Καλλιτεχνικής Εκπαίδευσης – Πολιτιστικών Δράσεων και Εποπτείας.
από πρόταση της Υπουργού Πολιτισμού, Μελίνας Μερκούρη, καθιερώθηκε από το Συμβούλιο Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο θεσμός της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης, με πρώτη πρωτεύουσα την Αθήνα, με σκοπό, να προβληθεί η ιδιαίτερη πολιτιστική φυσιογνωμία κάθε λαού και οι κοινές πτυχές, της ευρωπαϊκής πολιτιστικής ταυτότητας. Ως
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 49 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 3.7 ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΠΕΡΙΦΕΙΑΚΑ ΘΕΑΤΡΑ Με την εγκύκλιο, 27596/20-5/1983, το Υπουργείο Πολιτισμού και Επιστημών ιδρύει, το πρώτο επίσημο περιφερειακό θεατρικό δίκτυο (ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.), που αφορούσε τον ευρύτατο δυνατό θεατρικό πολυκεντρισμό, με στόχο τις πόλεις της περιφέρειας και φορείς, τους Δήμους ή τις ενώσεις Δήμων και Κοινοτήτων και τη στήριξη και επιχορήγηση του Υπουργείου. Στα αρχικά, σχέδια ήταν, η δημιουργία ενός πυρήνα πέντε ή έξι ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ., με γεωγραφικά κριτήρια και στη συνέχεια, η επέκταση του θεσμού, στον ευρύτερο ελλαδικό χώρο. Σήμερα, λειτουργούν 13 ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ, σε όλη την επικράτεια. 3.8 Ο ΘΕΣΜΟΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Το 1985, έπειτα
πολιτιστικές πρωτεύουσες,
η
το
Πάτρα το
και
η Ελευσίνα, για το έτος 2021. 3.9 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΙΚΤΥΑ Από τα μέσα της δεκαετίας του 90, αρχίζουν, να σχεδιάζονται και να υλοποιούνται προγράμματα – δίκτυα του Υπουργείου, που αποσκοπούν, στην ενίσχυση, ανάπτυξη, προώθηση και διάδοση του σύγχρονου πολιτισμού στην Περιφέρεια. Μεταξύ αυτών, το Εθνικό Πολιτιστικό Δίκτυο Πόλεων, το Δίκτυο Δημοτικών Κινηματογράφων, το Δίκτυο Δημοτικών Εικαστικών Εργαστηρίων κ.ά. Τα δίκτυα αυτά αποτέλεσαν ένα κέλυφος για θεσμούς και οργανισμούς που ήδη υπήρχαν
ευρωπαϊκές
έχουν επίσης, ανακηρυχθεί
Θεσσαλονίκη
1997, η
2006
προσφάτως
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΡΙΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 50 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ σε τοπικό επίπεδο.
“Forum Groningen” από NL
Groningen, Ολλανδία, Popular Choice, 2021 A+Awards5 5Πηγή: Baldwin E., “Global Icons: Discover the World’s Best New Cultural Centers”, https://architizer.com/blog/inspiration/collections/worlds-best-new-cultural-centers/, Architizer, Accessed 21 August 2022
Architects,
MEΡΟΣ ΙΙ | ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ
, να εξετάζουν την παγκόσμια πολιτική, που διαμορφώνει τη σύγχρονη αρχιτεκτονική, στη μεταπολεμική περίοδο, η οποία, πολλαπλασιάστηκε πέρα από το χάσμα του Ψυχρού Πολέμου και βοήθησε, στην αναμόρφωση του ίδιου του ορισμού του «Πολιτισμού», σε μεγάλο μέρος της Ευρώπη (H. Koch 1975, 11). Αναλύοντας, τους ρόλους των γραφειοκρατών, των υπευθύνων χάραξης πολιτικής και των σχεδιαστών, το κεφάλαιο αυτό, αποκαλύπτει, πώς, ο πολιτισμός, έγινε σαφής τομέας άσκησης της κρατικής πολιτικής και γιατί,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 51 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ: Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΩΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΤΗ ΜΕΤΑΠΟΛΕΜΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ 4.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι λίγες, υπάρχουσες αρχιτεκτονικές έρευνες, των πολιτιστικών κέντρων, είναι σε μεγάλο βαθμό χωρισμένες από την πολιτιστική και πολιτική ιστορία στη μεταπολεμική Ευρώπη. Ιστορικοί της αρχιτεκτονικής, άρχισαν πρόσφατα
κεντρική σε αυτό. Η έρευνα, επικεντρώνεται, στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας (Λ.Δ.Γ.) και τη Γαλλία, για να καταδείξει τη σημασία, αυτού του ευρωπαϊκού εγχειρήματος του Ψυχρού Πολέμου πέρα, από τις ριζικά διαφορετικές πολιτικές χρήσεις, τέτοιων ιδρυμάτων, στα εθνικά τους πλαίσια. Οι δηλωμένες προθέσεις και ο αρχιτεκτονικός σχεδιασμός, αποκαλύπτουν ελάχιστα, για τον ρόλο που έπαιξαν οι αίθουσες πολιτισμού, στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων. Ωστόσο, η εξέταση αυτών των χώρων, σε όλη τη διαίρεση του Ψυχρού Πολέμου στην Ευρώπη, αποκαλύπτει πώς,
η αρχιτεκτονική, των σύγχρονων πολιτιστικών κέντρων ή αιθουσών πολιτισμού, έγινε
, του σταλινισμού, οι Σοβιετικοί αρχιτέκτονες, εγκατέλειψαν τη μοντερνιστική ιδέα των εργατικών συλλόγων και αντί αυτών, σχεδίαζαν “Kulturpaläste” (παλάτια πολιτισμού), με ιστορικές τεχνοτροπίες. Στις αρχές, της δεκαετίας του 1950, η Λ.Δ.Γ., προσάρμοσε αυτόν τον σταλινικό τύπο αρχιτεκτονικής και την υποβόσκουσα ιδεολογία του σοσιαλιστικού ρεαλισμού, κοιτάζοντας τις «εθνικές παραδόσεις». Για τη Γερμανία, η αρχιτεκτονική του Karl Friedrich Schinkel, ήταν το κλειδί. Ακολουθώντας, τα νεοκλασικά
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 52 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ η μοντέρνα αρχιτεκτονική, άρθρωσε πολιτιστικές πολιτικές στις οποίες, η συμμετοχή αξιοποιήθηκε για να ενισχύσει την παρέμβαση του κράτους στην καθημερινή ζωή, είτε, μέσω φαινομενικά ανεπαρκούς υποστήριξης, όπως στη Γαλλία, είτε, μέσω καταπιεστικής υποστήριξης όπως στη Λ.Δ.Γ (Cupers 2015, 467). 4.2 ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ (Λ.Δ.Γ.) ΜΝΗΜΕΙΑΚΟΤΗΤΑ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ Επειδή, η Λ.Δ.Γ., διαμορφώθηκε άμεσα από τη σχέση της με τη Σοβιετική Ένωση, έτσι, ήταν και ο σχεδιασμός των πολιτιστικών της θεσμών της, τουλάχιστον αρχικά.
την άνοδο
του σχέδια, για δημόσια ιδρύματα, οι αρχιτέκτονες της Λ.Δ.Γ., ανέπτυξαν ένα μνημειώδες πρότυπο για το Kulturpalast (Εικ. 16). Το σχέδιο, παρουσίαζε μια συμμετρική διάταξη κτιρίου, με μεγάλο χώρο θεάτρου, προθάλαμο, φουαγιέ και πλευρικές πτέρυγες στέγασης βοηθητικών χώρων όπως, π.χ. αίθουσες κλαμπ. Η μορφή, του αντικατόπτριζε, μια διττή πολιτιστική πολιτική: μικροί χώροι συναντήσεων για
Με
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 53 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ χόμπι και λαϊκό πολιτισμό, διαχωρίστηκαν και παραγκωνίστηκαν, από το κεντρικό βωμό, προς την υψηλή κουλτούρα, που ήταν ο χώρος του θεάτρου. Το θέατρο, απέκτησε ιδιαίτερη σημασία, στη δημιουργία πολιτών στο ανατολικό μπλοκ και στη Λ.Δ.Γ. Η ισχυρή, παράδοσή του, στο πολιτικά δεσμευμένο θέατρο, σύντομα, οδήγησε σε αλλαγές στο σχεδιασμό των νέων θεατρικών χώρων και των Kulturpaläste. Αρχικά, ωστόσο, το καθεστώς χρησιμοποίησε τον νεοκλασικισμό ως πολιτικό μήνυμα, μιλώντας ανταγωνιστικά στη σύγχρονη αρχιτεκτονική της καπιταλιστικής Δύσης (Cupers 2015, 473). Εικόνα 16. Σπίτι Πολιτισμού, Maxhütte, Unterwellenborn, Λ.Δ.Γ., 1952-55 (φωτογραφία Uwe Klimpke).
Εικόνα 17. Πρότυπο σχέδιο για Kulturhaus, 1953 (Hellmuth Thunert & Herbert Reichert,«Ενδεικτική Κάτοψη», Γερμανική Αρχιτεκτονική, αρ. 4 [1953]). Δεδομένου, ότι μόνο μερικές μεγάλες κρατικές εταιρείες, είχαν τα κεφάλαια για να τα πραγματώσουν, το πρώτο μισό της δεκαετίας του 1950, μόνο ένας μικρός αριθμός από Kulturpaläste, κατασκευάστηκε, εν τέλει. Τα περισσότερα, από αυτά, ακολούθησαν τα δημοσιευμένα πρότυπα, όπως π.χ., το απογυμνωμένο κλασικό Kulturhaus of Maxhütte στο Unterwellenborn, σχεδιασμένο από τους Hanns Hopp, Josef Kaiser και Thomas Reimer (Εικ. 17,18). Παρά, την επιμονή των αρχιτεκτόνων στις ιστορικές μορφές, για την προώθηση τόσο, της «συλλογικής εμπειρίας», όσο και της «κριτικής εκτίμησης της τέχνης», το έργο
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 54 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
κατασκευάστηκε, με σύγχρονες βιομηχανικές τεχνικές.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 55 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 18. Kulturhaus of Maxhütte, Unterwellenborn, Λ.Δ.Γ., 1952-55, Κάτοψη-Όψη.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 56 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 19. Kulturhaus Rüdersdorf bei Berlin, Γερμανία, 2020 (φωτογραφία Wikimedia). Για το Kulturhaus του Rüdersdorf, που ολοκληρώθηκε το 1956, ο κατασκευαστής, Emil Leibold, έλαβε εντολή, να χρησιμοποιήσει ένα τυπικό, πρότυπο σχέδιο. Ωστόσο, αμφισβήτησε την πρακτική του λειτουργικότητα και υποστήριξε την ιδέα, για τη δημιουργία μιας αίθουσας πολλαπλών λειτουργιών, αντί για έναν χώρο κλασικού θεάτρου. Αυτό, ήταν κάτι που οι αξιωματούχοι, μόλις άρχιζαν να εξετάζουν μόνοι τους, καθώς το κράτος σταδιακά, εγκατέλειψε τον σταλινικό νεοκλασικισμό, στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950. Η μαζική κατασκευή, πολιτιστικών ιδρυμάτων στη Λ.Δ.Γ., δεν απογειώθηκε, παρά μόνο κατά τη δεκαετία του 1960.
Wever και Wladimir Rubinow, του Büro für Technologie kultureller Einrichtungen (Γραφείο για την Τεχνολογία των Πολιτιστικών Εγκαταστάσεων), που αργότερα μετονομάστηκε σε Institut für Kulturbauten (Ινστιτούτο Πολιτιστικών Κτιρίων) το 1960 (Cupers 2015, 474). Το ινστιτούτο, πρότεινε δύο θεμελιώδεις αλλαγές, στο Kulturpalast. Πρώτον, το πρόγραμμα θα επικεντρωνόταν, σε έναν νέο τύπο χώρου: μια ευέλικτη αίθουσα παραστάσεων πολλαπλών χρήσεων, που θα επέτρεπε σε καλλιτέχνες και μη, να έρθουν κοντά, με τον τρόπο που καθορίζεται, από τους πολιτιστικούς μεταρρυθμιστές.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 57 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Μέχρι εκείνη τη στιγμή, η Σοβιετική Ένωση είχε επαναξιολογήσει τη θέση της στη μοντερνιστική αρχιτεκτονική και οι αρχιτέκτονες της Λ.Δ.Γ., ακολουθούσαν προσεκτικά, το παράδειγμά της. Εκτός, από τη μετάβαση σε ένα μοντερνιστικό ιδίωμα, τα νέα σχέδια άρθρωσαν μια διαφορετική, ευρύτερη έννοια του πολιτισμού. Βασικός παράγοντας, στη διαμόρφωση του νέου τύπου Kulturpalast, περισσότερο, ακόμη και από τους αρχιτέκτονες ή τις κομματικές ελίτ, ήταν η δημιουργία, με επικεφαλής τους Klaus
Ακόμα, κι αν αυτή η φιλοδοξία παρέμενε ανομολόγητη, επανεγγράψε στο σχέδιο του θεάτρου της Λ.Δ.Γ., τον μοντερνισμό των δεκαετιών του 1910 και του 1920, από το Festspielhaus Hellerau, που σχεδίασαν οι Heinrich Tessenow και Adolf Appia το 1912 και τα ανεκτέλεστα πειράματα Bauhaus του Walter Gropius, στο έργο Oskar Schlemmer Total Theater (Εικ. 20). Τέτοιοι, μοντερνιστικοί σχεδιασμοί θεάτρου, είχαν ήδη, επικεντρωθεί στην αναδιοργάνωση της σχέσης σκηνής - κοινού, επιμένοντας, σε μια πιο άμεση και δυναμική σχέση θεάματος και θεατή και να αποδώσουν έτσι, στο θέατρο, μια πιο ανανεωμένη κοινωνική λειτουργία. Ωστόσο, κατά τις μεταπολεμικές δεκαετίες, τέτοιες πειραματικές και
δεν
, μια ιδιαίτερα σοσιαλιστική ή επαναστατική ατζέντα. Δεύτερον, το ινστιτούτο, υποστήριξε μια στενή ενσωμάτωση «ενεργών και παθητικών ζωνών», στο κτίριο, γενικότερα. Οι αίθουσες συνεδριάσεων και τα εργαστήρια έπρεπε, να ενσωματωθούν χωρικά και λειτουργικά, με τους χώρους παραστάσεων, έτσι ώστε, σε όλους τους χώρους, «το κοινό να επεξεργάζεται ενεργά, αυτό που φτιάχνεται και να γίνει έτσι, ο δημιουργός». Σε αντίθεση, με τα σταλινικά παλάτια πολιτισμού, οι νέοι αυτοί θεσμοί, βρίσκονταν όχι κοντά σε βιομηχανίες, αλλά, στην καρδιά της πόλης. Ο σχεδιασμός, συντονίστηκε αποτελεσματικά με έργα αστικής ανανέωσης, τα οποία, κατά τη δεκαετία του 1960, χρησιμοποιήθηκαν ως ένας τρόπος, για να μετατραπούν οι υπάρχουσες πόλεις, σε σοσιαλιστικές. Οι κρατικοί αξιωματούχοι, συνέχισαν να τονίζουν την ανάγκη, για μνημειακή νοοτροπία, έτσι ώστε το Kulturpalast να σηματοδοτεί συμβολικά την περήφανη μετάβαση στον σοσιαλισμό. Ταυτόχρονα, τόνιζαν, όλο και περισσότερο τον επικοινωνιακό ρόλο των Kulturpaläste, στην πόλη και τη λειτουργία τους στην καθημερινή ζωή.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 58 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ διαδραστικές στρατηγικές
διαδεδομένες
, είχαν γίνει, ευρέως
, σε όλη την Ευρώπη και έτσι,
αντιπροσώπευαν πλέον
Εικόνα 20. Walter Gropius, Total Theatre για τον Erwin Piscator, Βερολίνο, 1927 (σχέδιο αγνώστου καλλιτέχνη, Χάρβαρντ Μουσεία Τέχνης/Busch-Reisinger Μουσείο, Δώρο του Ise Gropius). Το Kulturpalast, στη Δρέσδη καταγράφει, αυτές, τις μεταβαλλόμενες προσεγγίσεις. Οι πρώτες, σχεδιαστικές ιδέες από το 1951, περιελάμβαναν, έναν μνημειακό πύργο, ένα ισχυρό σύμβολο
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 59 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ
της Δρέσδης, διοργάνωσε έναν διαγωνισμό, για ένα τεράστιο «Σπίτι Σοσιαλιστικού Πολιτισμού», με ρητή απαίτηση μιας μορφής πύργου. Μόνο μία, από τις είκοσι οκτώ προτάσεις σχεδιασμού: ο μοντερνιστικός σχεδιασμός του Leopold Wiel, απέρριψε τον πύργο, υπέρ μιας ολοκληρωμένης, οριζόντιας οργάνωσης (Εικ. 21). Παρόλο, που η κριτική επιτροπή, επέμενε στην μνημειακότητα και ο μοντερνιστικός «φορμαλισμός»,
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
στην πολεοδομία της Λ.Δ.Γ. Το 1959, το Δημοτικό Συμβούλιο
δημοτικό συμβούλιο, επέλεξε τελικά
του Wiel, αν και σε μειωμένη έκδοση. Το έργο, το οποίο, τελικά μετονομάστηκε σε Kulturpalast, χτίστηκε από το 1967, έως το 1969. Ο σχεδιασμός του, επικεντρώθηκε, στον νέο τύπο χώρου παραστάσεων, που αναπτύχθηκε από το Institut für Kulturbauten, με το οποίο ο Wiel, συνεργάστηκε, στενά.
υψηλής τεχνολογίας, ήταν άμεσα πολιτικός – μια αρχιτεκτονική απάντηση στο “Μπρεχτιανό” θέατρο, ως θέμα ζωής. Επειδή, θα μπορούσε να βάλει τους ερμηνευτές και τους θεατές κυριολεκτικά στην ίδια βάση, το σχέδιο, θα ξεπερνούσε τον «καπιταλιστικό διαχωρισμό μεταξύ παραγωγού και καταναλωτή». Ορισμένοι σχολιαστές, υποστήριξαν μάλιστα, ότι επειδή, «όλοι οι χώροι είναι δημόσιοι» και «οι άνθρωποι εργάζονται σε όλους τους χώρους», οι επισκέπτες, θα μπορούσαν να γίνουν παραγωγοί,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 60 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ εξακολουθούσε, να
αίθουσα,
μια σκηνή που μπορούσε να μετακινηθεί, πάνω και κάτω, έτσι ώστε, να δημιουργηθεί ένα επίπεδο πάτωμα, για διαφορετικούς τύπους εκδηλώσεων. Σύμφωνα, με τους σχεδιαστές, ο στόχος αυτής της εγκατάστασης
Πολλοί
χώροι
σε όλο το κτίριο, θα μπορούσαν να συνεργαστούν και ενδεχομένως να διευκολύνουν νέα είδη μαζικών εκδηλώσεων. Προγραμματικά, το κτίριο σχεδιάστηκε ως ένας δακτύλιος διασυνδεδεμένων χώρων επικοινωνίας, έτσι ώστε, όπως ισχυρίστηκαν οι σχεδιαστές, «κάθε χώρος, να μπορεί να χρησιμοποιηθεί με τον άλλο» (Εικ. 24). Η υπόθεση ήταν, ότι μια τέτοια διάταξη, θα οδηγούσε αυτόματα σε πολιτιστική ανταλλαγή, μεταξύ επαγγελματιών καλλιτεχνών και επισκεπτών. Ωστόσο, το πώς θα γινόταν αυτό εφικτό,
είναι πολιτικά ευαίσθητος, εκείνη την εποχή, το
, την πρόταση
Η κύρια
είχε
πολιτισμού από μόνοι τους, σύμφωνα με τις δικές τους, πολιτιστικές ανάγκες.
,
,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 61 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ παρέμενε ασαφές. Το έργο, για τη Δρέσδη, ήταν παράλληλο με τις προσπάθειες αλλού στην Ευρώπη, να σχεδιαστούν πολιτιστικοί θεσμοί, που θα παρότρυναν τη συμμετοχή και την επικοινωνία των χρηστών. Εικόνα 21. Ο Leopold Wiel με το Institute for Cultural Buildings, Kulturpalast, Dresden, 1967-69 (φωτογραφία Mahlum, 2006). Ωστόσο, σε αντίθεση με σχεδιαστές όπως ο Cedric Price, του οποίου το έργο, Fun Palace, για το Λονδίνο, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, υιοθέτησε, μια κυβερνητική προσέγγιση στη συμμετοχή, που σήμαινε, τη σχεδόν διάλυση της αρχιτεκτονικής μορφής, οι σχεδιαστές του Kulturpalast, συνέχισαν να εξασκούν ρητά, τη σοσιαλιστική αισθητική. Όταν, άνοιξε τις πύλες
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 62 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ του
Εικόνα
Δρέσδη
1967–69, Διαμήκης Τομή, (φωτογραφία archdaily). Παρόλο, τις πολλές σοσιαλιστικές τους φιλοδοξίες και την αρχιτεκτονική τους αισθητική, η οποία, ήταν μοναδική στη Λ.Δ.Γ., τα πολιτιστικά κέντρα Kulturpaläste, αντανακλούσαν επίσης, μια πανευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ανάπτυξη.
το 1969, το κτίριο ήταν διάσπαρτο με μυριάδες έργα δημόσιας τέχνης, που απεικόνιζαν σοσιαλιστικές σκηνές, όπως για παράδειγμα, την τοιχογραφία Wegs der roten Fahne του Gerhard Bondzin, η οποία, αντιπροσώπευε το γερμανικό εργατικό κίνημα (Εικ. 25).
22. Leopold Wiel, Kulturpalast,
,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 63 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 23. Leopold Wiel, Kulturpalast, Δρέσδη, 1967–69, Κάτοψη, (φωτογραφία archdaily). Η λύση, μεγάλων κυβικών όγκων με φουαγιέ με τζάμια, χρησιμοποιήθηκε συνήθως, για δημόσια κτίρια, σε όλες τις ευρωπαϊκές πόλεις, τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, ειδικά στη Δυτική Γερμανία. Ένα, δεύτερο χαρακτηριστικό παράδειγμα, πολιτιστικού κέντρου στη Λ.Δ.Γ., ήταν το Stadthalle (Δημαρχείο) Karl-Marx-Stadt, στη πόλη Chemnitz της Σαξονίας, από τον αρχιτέκτονα
πόλης, το οποίο, είχε υποστεί σοβαρές ζημιές, εν καιρώ πολέμου. Εικόνα 24. Leopold Wiel, Institut für Kulturbauten, Δρέσδη, Διάγραμμα Προγράμματος (Klaus Wever, «Η αρχή της νέας αίθουσας για μικρότερα πολιτιστικά ιδρύματα», Scena, αρ. 7 [1970], 2).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 64 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Rudolf Weißer, ο οποίος, απομακρύνθηκε αποφασιστικά από τη μνημειακότητα για να σχεδιάσει ένα μέρος, που θα διεγείρει πολιτιστικές και κοινωνικές
Δρέσδη,
σχεδίου για το
συναντήσεις (Εικ. 26). Όπως και στη
το έργο ήταν βασικό μέρος του ρυθμιστικού
κέντρο της
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 65 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 25. Dresden-Altstadt Kulturpalast Weg der roten Fahne, Gerhard Bondzin (φωτογραφία 1969, Jörg Blobelt). Όταν, το Stadthalle, άνοιξε τις πύλες του στο κέντρο Karl-Marx-Stadt τον Οκτώβριο του 1974, αξιωματούχοι, προέβαλαν το σύγχρονο κτίριο, ως υπόδειγμα, της πολιτιστικής πολιτικής της Λαϊκής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Το Stadthalle Chemnitz, χτίστηκε μεταξύ 1969 και 1974 ως αίθουσα πολλαπλών χρήσεων. Τα τυπικά, χαρακτηριστικά του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος, κυριαρχούν στο αστικό τοπίο από τη δεκαετία του 1970. Το δημιουργικό μυαλό, πίσω από αυτή τη λειτουργική σύνθεση του
συγκρότημα, διέθετε μια σειρά από χώρους συναντήσεων και μια μεγάλη, ευέλικτη αίθουσα που θα μπορούσε να φιλοξενήσει οτιδήποτε, από θεατρικές παραστάσεις μέχρι εκθέσεις, χορευτικά πάρτι και συνέδρια. Το Stadthalle, ήταν ένα χτισμένο διάγραμμα «πολιτιστικής επικοινωνίας». Το εκτεταμένο λόμπι του, σχεδιάστηκε ως το κεντρικό σταυροδρόμι, που συνέδεε τους διάφορους χώρους εκδηλώσεων και παραστάσεων και θα εξασφάλιζε, τη μέγιστη αλληλεπίδραση, μεταξύ ανθρώπων και δραστηριοτήτων. Ταυτόχρονα, παρέμεινε μεγαλειώδης, αποπνέοντας σοσιαλιστική αίγλη. Οι σχεδιαστές αντιλήφθηκαν τα γεγονότα ως μορφές επικοινωνίας και οργάνωσαν την αίθουσα για να φιλοξενήσει «γραμμική επαφή», (π.χ. συναυλίες ή θεατρικές παραστάσεις), « κυκλική επαφή», (π.χ. για λαϊκούς χορούς ή επιδείξεις μόδας) και «επαφή χωρίς κατεύθυνση» (π.χ. παιχνίδια με μπάλα ή εκθέσεις).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 66 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ πολιτιστικού κέντρου και ξενοδοχείου, ήταν ο επικεφαλής αρχιτέκτονας,
δομημένη οροφή, που σχεδιάστηκε από τον Hubert Schiefelbein και
δημιουργική διαδικασία, στην οποία, συμμετέχουν, όλοι. Για να διευκολυνθεί, μια τέτοια κουλτούρα, η οποία, θα μπορούσε να κυμαίνεται από κλασικές μουσικές συναυλίες, μέχρι τον λαϊκό χορό και τη γλυπτική, το πολυλειτουργικό
Rudolf Weiser. Η
το τριγωνικό πλέγμα, που επιτρέπει την πολυγωνική δομή, μεταφέρουν επίσης, τον εντυπωσιακό εξωτερικό σχεδιασμό στην εσωτερική αρχιτεκτονική (Cupers 2015, 477). Στη Λ.Δ.Γ., η πολιτιστική πρόοδος θεωρείται, ολοένα και περισσότερο, ως μια
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 67 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 26. Rudolf Weißer, Stadthalle, Chemnitz, Λ.Δ.Γ, άνοιξε το 1974 (φωτογραφία από Reinhard Höll, 2006).
Εικόνα 27. Rudolf Weißer, Stadthalle, Chemnitz (τότε KarlMarx-Stadt): 1 φουαγιέ; 2, μεγάλη αίθουσα παραστάσεων; 3, μικρή αίθουσα παραστάσεων; 17, φουαγιέ; 24, θερμοκήπιο; 26, μπρασερί; 27, εστιατόριο ξενοδοχείου;30 & 31, εστιατόρια αυτοεξυπηρέτησης (Architecture of the GDR, αρ. 4 [1975]). Ο αρχικός σχεδιασμός, βασισμένος σε πύργους, εξελίχθηκε σημαντικά τη δεκαετία του 1960. Οι τοπικοί αξιωματούχοι, αποφάσισαν τελικά να χρησιμοποιήσουν τον πύργο, όχι για το πολιτιστικό πρόγραμμα, αλλά για ένα ξενοδοχείο, αφού ο πύργος, θα ήταν το πιο ακριβό μέρος του έργου και η ιδέα, θα ακολουθούσε τα «διεθνή πρότυπα». Για να καθορίσει, το πρόγραμμα για το πολιτιστικό συγκρότημα, το δημοτικό συμβούλιο διαβουλεύτηκε με τοπικούς συλλόγους, συμπεριλαμβανομένων των Freie Deutsche Jugend (Ελεύθερη Γερμανική Νεολαία), σχετικά με τις ανάγκες τους. Η ιδέα ενός ευέλικτου σχεδιασμού πολλαπλών χρήσεων, δεν προωθήθηκε έτσι, μόνο από το συγκεντρωτικό κράτος, αλλά αγκαλιάστηκε και σε τοπικό επίπεδο. Σε μια, σχεδόν φυσική ενσάρκωση, αυτής της ιδέας, ο Weißer, τοποθέτησε τον πύργο
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 68 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
επέτρεψε
μια, μη ιεραρχική χωρική
τις δυνατότητες διασύνδεσης και ολοκλήρωσης. Το Stadthalle, εξέφρασε την εσωτερική του οργάνωση, σε μια σύνθεση εξαγωνικών πρισμάτων, εγκαταλείποντας, τον αξονικό σχεδιασμό και τη συμμετρική διάταξη, προς όφελος των πολύπλοκων, αλληλένδετων μορφών (Cupers 2015, 477). Σύμφωνα, με τους σχεδιαστές, η ποικίλη περιφραγμένη μάζα του, εξέφραζε το ρόλο του κτιρίου ως ενεργού «διοργανωτή» και «διεγέρτη» της κοινωνικής ζωής. Τέτοιες, προθέσεις της λειτουργικής ολοκλήρωσης και ο εμψυχωτικός ρόλος της αρχιτεκτονικής, αντιστοιχούσαν στενά, με τις τάσεις, σε όλη την Ευρώπη αυτή
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 69 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ του ξενοδοχείου, ακριβώς στην κορυφή του Stadthalle, έτσι ώστε, οι δυο τους, να μοιράζονται το λόμπι του ισογείου. Το πολιτιστικό συγκρότημα, που σχεδιάστηκε, σε συνεργασία με το Institut für Kulturbauten, δανείστηκε το μοντέλο της Δρέσδης, δίνοντας έμφαση στην προγραμματική διασύνδεση. Ωστόσο, προσέφερε μια βασική καινοτομία: το εξαγωνικό πλέγμα. Το πλέγμα, διευκόλυνε τις βιομηχανοποιημένες
Οι
,
πολιτισμού
τη
αναψυχή ολόψυχα. Μερικά, όπως το Freizeitforum (φόρουμ αναψυχής) στο Marzahn (Εικ. 28), ενσωμάτωσαν μια πληθώρα αθλητικών εγκαταστάσεων, μετατρέποντας τα, στην πραγματικότητα πλήρως, σε κέντρα αναψυχής. Οι επίσημες, γραμμές σχεδιασμού που δημοσιεύθηκαν από το Institut für Kulturbauten, προώθησαν το “Funktionsverflechtung” - την ύφανση μεταξύ των λειτουργιώνως βασική ιδέα, για όλες τις πολιτιστικές εγκαταστάσεις. Ο όρος, θα μπορούσε, να υποδηλώνει
μεθόδους κατασκευής και το πιο σημαντικό,
,
οργάνωση, που ενίσχυε
την χρονική περίοδο, ιδιαίτερα, στη Γαλλία.
επόμενες
αίθουσες
της Λ.Δ.Γ., αγκάλιασαν
μαζική
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 70 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ μια σειρά, από συγκεκριμένες αρχιτεκτονικές στρατηγικές για το συνδυασμό χρήσεων, δημιουργία ελεύθερων χώρων και μεγιστοποίηση
της κοινωνικής αλληλεπίδρασης. Ωστόσο, αυτό, που το έκανε πιο συγκεκριμένο, ως στρατηγική σχεδιασμού, σύμφωνα με τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής, ήταν, η κατανόηση του πολιτισμού, ως μέσο «επικοινωνίας». Μέχρι, τη δεκαετία του 1980, εκατοντάδες πολιτιστικά κέντρα, μικρά και μεγάλα, είχαν εξαπλωθεί σε όλη την Ανατολική Γερμανία. Εικόνα 28. Freizeitforum,
Berlin Marzahn-Hellersdorf, 2003, (
φωτογραφία
Rolf Heider).
1959, υπό την ηγεσία του André Malraux, ενός
διανοούμενου και προσωπικού φίλου, του Charles de Gaulle. Ο Malraux, δήλωσε ότι, ένας από τους κύριους στόχους του Υπουργείου ήταν, «να καταστήσει προσβάσιμα τα αριστουργήματα της ανθρωπότητας και πρώτα απ' όλα, τη Γαλλία, στον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό Γάλλων». Παρά, τις λαϊκίστικές νύξεις, η «κουλτούρα», της πολιτιστικής πολιτικής του Μαλρό, ήταν, πρώτα και κύρια υψηλή κουλτούρα, συμπεριλαμβανομένων των κανονικών έργων τέχνης από προηγούμενους αιώνες, καθώς και της σύγχρονης, μοντερνιστικής τέχνης και λογοτεχνίας, εξαιρουμένης της παραδοσιακής και σοσιαλιστικής ρεαλιστικής τέχνης. Ωστόσο, όπως και στη Λ.Δ.Γ., ο πολιτισμός παρουσιάστηκε,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 71 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 4.3 ΤΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ ΕΥΕΛΙΞΙΑ & ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ Το κρατικό, εγχείρημα της καλλιέργειας πολιτών, διαμόρφωσε επίσης, την πολιτιστική πολιτική στη μεταπολεμική Γαλλία, ακόμη κι αν οι συγκεκριμένες μέθοδοι και οι πολιτικοί στόχοι, διέφεραν ριζικά, από εκείνους της Λ.Δ.Γ. Το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας, δημιουργήθηκε
ως βασικό δικαίωμα, όλων των πολιτών, το οποίο, διασφαλίζεται και διαχειρίζεται, από το κράτος. Οι κυβερνητικοί αξιωματικοί του Μαλρό, συνόψισαν τον στόχο της γαλλικής πολιτιστικής πολιτικής: «να παράσχουν βιβλία τέχνης και δίσκους κλασικής μουσικής στους λιμενεργάτες της Χάβρης ή να παίξουν τον Σαίξπηρ στο Ménilmontant» (ένα τμήμα της εργατικής τάξης του Παρισιού). Ορισμένες φιλελεύθερες φωνές στη Γαλλία, αντιτάχθηκαν σε αυτό, γιατί θεωρούσαν, ότι ήταν μια τεχνοκρατική και ελιτίστικη προσέγγιση του πολιτισμού (Cupers 2015, 470).
το
διάσημου
πρόσβαση στην υψηλή κουλτούρα θα προωθούσε την αυτοκαλλιέργεια και η «προσωπική ανάπτυξη» (épanouissement), ήταν απόρροια της εθνικής ανάπτυξης. Όπως και η οικονομία, ισχυρίστηκαν οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, ο «πολιτισμός», θα μπορούσε, να σχεδιαστεί ολοκληρωμένα. Και σε ένα έθνος, τόσο συγκεντρωτικό, όσο η Γαλλία, η πρόσβαση στην υψηλή κουλτούρα, σήμαινε εδαφική κατανομή, διασφαλίζοντας ότι, όσοι ζούσαν στις επαρχίες, είχαν τόση έκθεση στον πολιτισμό, όση με εκείνους, οι οποίοι, ζούσαν στο Παρίσι. Κεντρικό, στοιχείο των πολιτικών του Malraux, επομένως, ήταν η κατασκευή Μaisons de la Culture (σπίτια πολιτισμού), χρηματοδοτούμενα, εν μέρει από το κράτος και εν μέρει, από τις τοπικές αρχές, σε επαρχιακές πόλεις σε όλη τη Γαλλία, έχοντας τη φιλοδοξία, να εκδημοκρατίσει την πρόσβαση στα καλλιτεχνικά αριστουργήματα. Επειδή, ο εκδημοκρατισμός, συνεπαγόταν γεωγραφική αποκέντρωση, τα κτιριακά έργα που προέκυψαν, ήταν σε μεγάλο βαθμό, τοποθετημένα στις επαρχίες. Παρόλο, που μερικά από αυτά, όπως, το επιτυχημένο πολιτιστικό κέντρο στη πόλη Bourges 1962, (Εικ. 29,30), στεγάστηκαν σε υπάρχοντα κτίρια, ο Malraux έδωσε έμφαση στον αρχιτεκτονικό μοντερνισμό για συμβολικούς
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 72 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Ωστόσο, για την πλειοψηφία των πολιτικών, η εμπλοκή του κράτους στον πολιτισμό σήμαινε πρόοδο,
και
και προγραμματικούς λόγους. Σε αντίθεση, με τα αστικά θέατρα και τις όπερες του 19ου αιώνα, το Μaison de la Culture δεν θα έπρεπε, να είναι ένα απομονωμένο μνημείο, αλλά «συγχρόνως ένας δημοφιλής, οικείος τόπος και ένα πολιτιστικό ιερό, ένα είδος «café du commerce (εμπορικού καφέ)» και secu lar cathedral (καθεδρικού ναού)». Οι νέοι, πολιτιστικοί θεσμοί, χρειάζονταν, να προσελκύουν ανθρώπους κάθε ηλικίας και υπόβαθρου, να τους κάνουν να αισθάνονται, σαν στο σπίτι τους και να ασχολούνται, με καλλιτεχνικές δραστηριότητες και
δημοκρατία
εθνικό μεγαλείο. Η
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 73 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ παραστάσεις. Οι αξιωματούχοι, προώθησαν επίσης, την αρχιτεκτονική διαφάνεια για να τονώσουν τη δέσμευση περαστικών και επισκεπτών και υποστήριξαν, ρυθμίσεις καθισμάτων στα αμφιθέατρα, που δεν θα συνεπάγονταν διακρίσεις κοινωνικής τάξης, αλλά ισότητα στον θεατή. Ορισμένοι, διαχειριστές πρότειναν ακόμη και βοηθητικές υπηρεσίες, όπως, σνακ μπαρ ή παιδικούς σταθμούς, για τη διευκόλυνση οικογενειών και εκείνων, που έρχονται, απευθείας από την εργασία. Παρόλο, που ο πρωταρχικός του στόχος ήταν, να προσφέρει υψηλές αισθητικές εμπειρίες, το Μaison de la Culture έπρεπε, να προσελκύει τους πάντες. Εικόνα 29. Maison de la Culture de Bourges, 1962, (φωτογραφία 2013, Pierre-Dominique Lepais). Ως αποτέλεσμα, αυτών των στόχων πολιτικής, η πρώτη γενιά των Μaisons de la Culture,
μεγάλη αίθουσα παραστάσεων, το κτίριο θα περιέχει εκθεσιακούς χώρους, χώρους συναντήσεων και μια ποικιλία χώρων, για πιο εξειδικευμένες χρήσεις, όπως βιβλιοθήκη, ντισκοτέκ, αίθουσα προβολών, εστιατόριο, μπαρ ή και παιδικό
αρχιτεκτονικά στοιχεία, επέτρεψαν, τη μετατροπή των φουαγιέ σε αίθουσες εκθέσεων και παρείχαν στα αμφιθέατρα, τη δυνατότητα ποικιλίας τύπων παραστάσεων και εκδηλώσεων. Η ευστροφία, που διατυπώθηκε για πρώτη φορά από μοντερνιστές αρχιτέκτονες του Μεσοπολέμου σε έργα όπως το Μaison du Peuple του Clichy (Εικ. 31), στα προάστια του Παρισιού (σχεδιασμένο από τους Marcel Lods, Eugène Beaudouin, Jean Prouvé και Vladimir Bodiansky), έφτασε έτσι, να καθορίσει, το κύριο ρεύμα της αρχιτεκτονικής παραγωγής, του μεταπολεμικού, Γαλλικού
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 74 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ μοιράστηκε ένα κοινό αρχιτεκτονικό όραμα. Κάθε, ένα πολιτιστικό κέντρο,
, πολυλειτουργικό,
χαρακτηριστικό
και η δυνατότητα χρήσης συγκεκριμένων χώρων, με διαφορετικούς τρόπους. Τα κινητά, χωρίσματα και άλλα κινητά
το 1965, ως νέο πρότυπο από αυτή την άποψη (Εικ. 34,35). Το κτίριο περιείχε αρκετούς ευέλικτους χώρους παραστάσεων, μια βιβλιοθήκη, μια αίθουσα τηλεόρασης και μια καφετέρια. Το κεντρικό θέατρο, είχε κινητά καθίσματα για να επιτρέπονται παραστάσεις, με το κοινό στραμμένο προς διαφορετικές κατευθύνσεις.
θα ήταν
πράγμα που σημαίνει ότι, εκτός από μια
σταθμό. Ένα, δεύτερο σημαντικό
, που τα διέκρινε ήταν, η ευελιξία του κτιριολογικού τους προγράμματος
κράτους. Το Υπουργείο Πολιτισμού, κράτησε το Μaison de la Culture της Amiens, που σχεδιάστηκε, από τον Pierre Sonrel και άνοιξε
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 75 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 30. Maison de la Culture de Bourges, 1962 (Πηγή: Gilblog).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 76 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 31. Maison du peuple de Clichy, Jean Prouvé, Κύρια Όψη, 2008 (φωτογραφία Patrick Charpiat). Παρά, την λιτή του εξωτερική εμφάνιση - μια κατασκευή από μπετόν με μεγάλα παράθυρα στο κέντρο της κάθε πλευράς του - οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής και οι παρατηρητές, γιόρτασαν τη διαφάνειά του και τον ανοιχτό του χαρακτήρα, θεωρώντας το ως «ζωτικό στοιχείο της πόλης» (Cupers 2015, 470).
32. Maison du peuple de Clichy, Διαμήκης Τομή, La Technique des travaux, n°4, octobre 1939.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 77 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα
33. Maison du peuple de Clichy, Κάτοψη, Dans « La maison du Peuple à Clichy », L’Ossature métallique, n°6, juin 1939.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 78 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα
«ιερούς» χώρους που αφαιρέθηκαν από την καθημερινότητα (Cupers 2015, 470). Μέχρι το 1968, μόνο οκτώ Maisons de la Culture είχαν ανοίξει, με μια επιπλέον ντουζίνα περίπου υπό κατασκευή ή στο στάδιο του σχεδιασμού. Ίσως, επειδή, είχαν παραμείνει σύμβολα της ελίτ, πολλά από αυτά, καταλήφθηκαν από διαδηλωτές κατά τη διάρκεια των ταραχών, τον Μάϊο του 1968. Το Μaison de la Culture, της Αμιένης, για παράδειγμα, έγινε ένας ζωντανός χώρος αυτοσχέδιων δημόσιων συζητήσεων, συγκεντρώσεων της κοινότητας και πολιτικών διαμαρτυριών. Οι διαδηλωτές, απαίτησαν την κατάργηση των εισιτήριων, ως τρόπο να γκρεμίσουν, αυτό που αντιμετώπισαν, ως αόρατο τείχος του πολιτισμού. Μετά το 1968, οι συζητήσεις για την αρχιτεκτονική και την πολιτική των Μaisons de la Culture, άλλαξαν θεμελιωδώς, σε τόνο.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 79 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Ωστόσο, οι επικριτικές φωνές
κατά
, απέκλειαν τη συμμετοχή, πέρα από την πολιτιστική ελίτ, ένα συμπέρασμα, παρόμοιο με αυτό, που κατέληξαν και οι Bourdieu και Darbel, στη μουσειακή τους μελέτη. Εκτός από τα υλικά εμπόδια, όπως οι τιμές εισόδου και η γεωγραφική απόσταση, η έκθεση επεσήμανε κοινωνικά εμπόδια, συμπεριλαμβανομένης της αρχιτεκτονικής μορφής, η οποία δημιουργού σε απομακρυσμένους,
εμφανίστηκαν γρήγορα
τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960. Οι κριτικοί, κατήγγειλαν τα κατασκευασμένα έργα του Μαλρό, επειδή, απέτυχαν να δημιουργήσουν χώρους, χωρίς αποκλεισμούς, παρά τη ρήξη τους, με τους παραδοσιακούς αστικούς θεσμούς. Μια κυβερνητική έκθεση, του 1965 προειδοποιούσε, ότι πολλοί «παράγοντες πολιτιστικής αναστολής»
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 80 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα
ελίτ, να συμμετάσχει. Σε μια, ομιλία που εκφωνήθηκε στη Γκρενόμπλ, το καλοκαίρι του 1968, ο Malraux, διακήρυξε ότι τα Μaisons de la Culture, δεν θα πρέπει, απλώς να υπηρετούν την καλλιτεχνική επίδειξη και τη διάχυση, αλλά «καταρχήν να προκαλούν την ανάκριση, την αμφισβήτηση, ακόμη και το διάλογο». Για να γίνει αυτό, έπρεπε, να γίνουν «ημιτελής εικόνα ενός ζωντανού πολιτισμού, για όσους συμμετέχουν σε αυτόν, που τον δημιουργούν». Η πρόκληση, μετά τον Μάιο του 1968, ήταν να γίνουν, τα πολιτιστικά ιδρύματα, χώροι δημιουργικής συμμετοχής και όχι απλώς, τόποι
34. Maison de la Culture, Amiens, Pierre Sonrel, Κύρια Όψη, (φωτογραφία 1965, David Liadet). Το Υπουργείο Πολιτισμού, επέκρινε τώρα ρητά, τα δικά του έργα, ως «άψυχους τόπους πολιτιστικής κατανάλωσης», των οποίων, η «πολυτελής αρχιτεκτονική» απέτρεψε οποιονδήποτε, εκτός από την πολιτιστική
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 81 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ κατανάλωσης (Cupers 2015, 471). Εικόνα 35.Maison de la Culture, Amiens, Pierre Sonrel, Κύρια Όψη, (φωτογραφία 2019, Άγνωστος). Διακυβευόταν, ο ίδιος ο ορισμός, της κουλτούρας. Ακόμη και ο Μαλρό, ο ένθερμος προστάτης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Γαλλίας, διακήρυξε τώρα: «Δεν υπάρχει πολιτισμός χωρίς αναψυχή». Επιπλέον, η άποψη ότι, ο ελεύθερος χρόνος, ήταν πολιτισμός, αντιστοιχούσε στις συμπεριφορές των εργαζομένων οι οποίοι, υποστήριζαν από καιρό την ενσωμάτωση κοινωνικών, πολιτιστικών και κοινοτικών εγκαταστάσεων, στις νεόκτιστες προαστιακές περιοχές της Γαλλίας. Παρά, αυτή την επανάσταση, η αρχιτεκτονική σύλληψη των Μaisons de la Culture, δεν απορρίφθηκε, εντελώς. Οι παλιότερες έννοιες, της ευελιξίας, της πολυδυναμικότητας και του
λίγα χρόνια μετά
τα γεγονότα του Μάη του 1968, για την αποϊδρυματοποίηση της κοινωνίας, αρχιτέκτονες όπως, ο Ionel Schein, χαιρέτησαν την πολυδυναμία, ως εργαλείο, για να διαλύσουν τα θεσμικά τείχη, του ιδίου του πολιτισμού. Οι όχι, πλέον, ιεροποιημένοι ή προνομιούχοι χώροι επίδειξης, των Μaisons de la Culture, έπρεπε να γίνουν, «σημεία διέλευσης» και όχι παλάτια. Η μνημειακότητα, θεωρήθηκε ανάθεμα και οι υπεύθυνοι χάραξης της πολιτιστικής πολιτικής, οραματίστηκαν «ελαφριές, εύπλαστες εγκαταστάσεις, που επιτρέπουν, όλες τις μορφές επικοινωνίας και ποικίλες καλλιτεχνικές δραστηριότητες». Το Maison pour Tous του Saint-Quentin-en-Yvelines, σχεδιασμένο από τον Pierre Venencie, το 1971-72, καταγράφει αυτές, τις νέες κοινωνικές και αρχιτεκτονικές φιλοδοξίες (Εικ. 36). Το πολιτιστικό κέντρο, ήταν βασικό στοιχείο στο γενικό σχέδιο, για το νέο αστικό κέντρο του Les Sept Mares, μέρος της νέας πόλης Saint-Quentin-en-Yvelines (Ο Πρόεδρος Charles de Gaulle, εγκαινίασε τις γαλλικές, νέες πόλεις, το 1965, ως έναν τρόπο, αποκέντρωσης του Παρισίου και ενίσχυσης της τοπικής ανάπτυξης).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 82 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ χωρικού ανοίγματος
εκτεταμένες
, απέκτησαν αντίθετα, μια πιο ριζοσπαστική, πολιτική φόρτιση. Έπειτα από
εκκλήσεις,
,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 83 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 36. Maison pur Tous, Saint-Quentin-en-Yvelines, Pierre Venencie, 1975 (Έρευνα & Αρχιτεκτονική 35 [1978]). Το Maison pour Tous, ήταν προϊόν του συγκεντρωτικού κράτους και της ολοκληρωμένης τέχνης και περιείχε, χώρους ποικίλων εγκαταστάσεων. Το κτίριο, περιλάμβανε μια μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, ένα αμφιθέατρο, ένα μουσικό σχολείο και ένα εστιατόριο (το οποίο, εξυπηρετούσε το κοντινό δευτεροβάθμιο σχολείο), καθώς και μικρότερους χώρους για συναντήσεις, παιχνίδια και εργαστήρια, ένα νηπιαγωγείο, διοικητικούς χώρους, καθώς και διαμέρισμα, για τον θυρωρό. Αυτό, το μείγμα σχεδιάστηκε, για να προσελκύει άτομα, από
(Εικ. 3
για παράδειγμα, ενσωματώθηκε στο συγκρότημα, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η χρήση του, κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ένα, παρόμοιο σκεπτικό, οδήγησε στη δημιουργία ενός χώρου συνάντησης για τους ηλικιωμένους, ο οποίος, βρισκόταν σε μια ήσυχη ζώνη του κτιρίου με θέα στο πάρκο. Τυπικά, το πρόγραμμα οργανώθηκε σε ένα εξαγωνικό πλέγμα, που ακολουθούσε το σχήμα της κύριας αίθουσας παραστάσεων. Σχεδιαστές, στη Γαλλία και στο εξωτερικό, είχαν πειραματιστεί με τέτοια εξαγωνικά συστήματα, κατά τα μέσα της δεκαετίας του 1960 και το σχέδιο, είχε κερδίσει, την έλξη μεταξύ των πιο mainstream αρχιτεκτόνων, τη δεκαετία του 1970. Ο ίδιος, ο Venencie, είχε ήδη κατασκευάσει ένα κέντρο νεότητας, σχεδιασμένο ως συνάθροιση εξαγωνικών πρισμάτων. Για τον αρχιτέκτονα, τέτοια επίσημα συστήματα, υποσχέθηκαν να «δώσουν τη μέγιστη ευελιξία στην οργάνωση των παραστάσεων». Αυτή, η ποιότητα, ήταν πιο σημαντική, για την κύρια αίθουσα παραστάσεων. Με τη δομή του κινητού καθίσματος, εξυπηρετούνταν διαφορετικοί τύποι σεναρίων, όπως για
κινηματογράφο, χορούς, συνέδρια και εκθέσεις (Εικ. 38).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 84 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ διάφορα υπόβαθρα
Η περιφερειακή, κυκλοφορία γύρω, από αυτήν την εξαγωνική αίθουσα, παρείχε πρόσβαση σε διαφορετικά επίπεδα, όπως, στο βοηθητικό εργαστήριο και στους χώρους συνάθροισης. Κυκλικοί και εξαγωνικοί, θεατρικοί χώροι όπως αυτός, εμφανίστηκαν, στη δεκαετία του 1960, ως απάντηση, σε ένα διεθνές κίνημα, που υποστήριζε, πειραματικές μορφές θεάτρου, οι οποίες, δοκιμάστηκαν αρχικά, σε μέτρια κλίμακα και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν, στο σχεδιασμό χώρων μαζικής συνάθροισης.
και ηλικιακές ομάδες
7). Ένα εστιατόριο,
θέατρο,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 85 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 37. Maison pur Tous, Saint-Quentin-en-Yvelines, Pierre Venencie, Κάτοψη- Τομή, 1975 (Έρευνα & Αρχιτεκτονική 35 [1978]).
στάθμης, κάτι, πάνω στο οποίο, στηρίχθηκε, ολόκληρη η μετέπειτα αστική ανάπτυξη, για να διαχωρίσει τους πεζούς από την κυκλοφορία των οχημάτων (Εικ. 39). Επιπρόσθετα, ένα κεντρικό φουαγιέ λειτούργησε, ως η δημόσια «πλατεία» του συγκροτήματος, που συνδεόταν απευθείας, με το εστιατόριο, την καφετέρια και τους κύριους χώρους παραστάσεων.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 86 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 38. Pierre Venencie, Maison pour Tous, Saint-Quentin-en Yvelines, Γαλλία, έξι επιλογές για την οργάνωση του κύριου χώρου παραστάσεων (“Maison pour
d'Elancourt,”,
Ο Venencie, ανταποκρίθηκε στις ευρέως διαδεδομένες εκκλήσεις, για αποϊδρυματοποίηση, εισάγοντας, τρεις τύπους δημόσιου χώρου στο σχεδιασμό του. Στη μέση, του κτιρίου, το διέτρεχε ένας καλυμμένος δημόσιος διάδρομος, ο οποίος, διαπραγματευόταν τις διαφορές στα επίπεδα, μεταξύ του φυσικού εδάφους και της υπερυψωμένης κτιριακής
Τέλος, το επίπεδο της οροφής, σχεδιάστηκε ως ένας δημόσιος προσβάσιμος «κήπος γλυπτών». Το μουσικό σχολείο, που βρίσκεται επίσης, σε αυτό το επίπεδο, οργανώθηκε σε ξεχωριστά, καλά μονωμένα περίπτερα, για τη μουσική πρακτική εξάσκηση. Αυτά, τα περίπτερα μεταμόρφωσαν την οροφή σε ορυκτό τοπίο, για βόλτα και παιχνίδι (Εικ. 40). Ο εσωτερικός δρόμος, η πλατεία και ο κήπος των γλυπτών, ήταν σχεδιαστικά χαρακτηριστικά, που τουλάχιστον, μεταφορικά, έφεραν πιο κοντά τον αστικό δημόσιο χώρο, στο πολιτιστικό ίδρυμα. Παρά, την ογκώδη
Tous
Techniques et Architecture, αρ. 310 [Αύγ./Σεπτ. 1976], 76-77).
αλλά ένα πορώδες περιβάλλον, που θα προσέλκυε τους χρήστες και θα τους ξάφνιαζε, καθώς το οικειοποιούνται (Cupers 2015, 472). Τρία, χρόνια πριν, από τα επίσημα εγκαίνια, οι σχεδιαστές, είχαν ήδη αρχίσει να οργανώνουν πολιτιστικές και κοινωνικές δραστηριότητες, για να καλωσορίσουν, τον αφιχθέντα πληθυσμό στη νέα πόλη Saint Quentin-en-Yvelines. Στη συνέχεια,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 87 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ εμφάνιση του κτιρίου, οι επιλογές των υλικών, υποκινήθηκαν από την ιδέα, να αποφευχθεί η εντύπωση ενός επιβλητικού ιδρύματος και να δημιουργηθεί «μια συναρπαστική και φιλόξενη, αμέσως, οικεία», εμπειρία. Το μαλακό, καφέ τούβλο, που χρησιμοποιείται για τους εξωτερικούς τοίχους και ο οξειδωμένος χαλκός, που χρησιμοποιήθηκε για τις στέγες, παρήγαγε μια άτυπη αισθητική εικόνα, σε αντίθεση με την περίφημη μοντερνιστική εμφάνιση, των θεσμών του Malraux, όπως το Μaison de la Culture του Sonrel στην Αμιένη (Εικ. 34). Η υλική βαρύτητα της κατασκευής προοριζόταν, όχι για να προκαλέσει την μνημειακότητα,
ίδρυσαν το Association pour la Promotion des Activités Socio Culturelles de Saint-Quentin-en-Yvelines (APASC), για τον πολιτιστικό προγραμματισμό, του κέντρου. Ο στόχος, αυτής της ένωσης, ήταν να «αναπτύξει τις δημιουργικές ικανότητες όλων» και «να μειώσει, το τεράστιο χάσμα, μεταξύ της μειοψηφίας των δημιουργών, των εφευρετών και των παραγωγών νέων μοντέλων και της μεγάλης πλειοψηφίας, των πολιτών». Έτσι, ο προγραμματισμός αυτός, όχι μόνο, θα παράγει δημιουργικούς και συμμετοχικούς πολίτες αλλά, θα ξεπεραστεί και το χάσμα, μεταξύ των προνομιούχων και μειονεκτούντων κοινωνικών ομάδων. Η αρχιτεκτονική, του συγκροτήματος, λειτούργησε τόσο υπέρ, όσο και κατά, αυτών των
, του αποδείχθηκαν ιδανικοί, για τη φιλοξενία
δημόσιων εκδηλώσεων, προσελκύοντας συλλογικότητες νέων και μεταναστών εργατών, που σύχναζαν στο περιθώριο, της γαλλικής κοινωνίας. Εικόνα 39. Pierre Venencie, Maison pour Tous, Saint-Quentin-en Yvelines, Γαλλία, 1975, (φωτογραφία J.-B. Schwebig, 1977).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 88 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ κοινωνικών φιλοδοξιών. Επειδή, πολλοί από τους εσωτερικούς του χώρους, ήταν προσβάσιμοι στο κοινό, το κτίριο, ήταν εμφανώς, δύσκολο στη διαχείριση. Κάποιοι χώροι, ήταν αδύνατο να ασφαλιστούν, έτσι, προστέθηκαν πύλες και συστήματα συναγερμού και ο εκθεσιακός χώρος, μεταφέρθηκε, σε έναν από τους χώρους παραστάσεων, λίγα χρόνια, μετά τα εγκαίνια. Οι χώροι
Παρόμοια, πολιτιστικά κέντρα, χτίστηκαν σε όλη τη Γαλλία, κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970. Ενώ, ουσιαστικά, διεύρυναν τους τύπους πολιτιστικών εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων και έλαβαν την στήριξη της κυβέρνησης, οι στόχοι των υπευθύνων, για τη χάραξη πολιτικής για συμμετοχική ιδιότητα του πολίτη και τον «πολιτιστικό εκδημοκρατισμό», σπάνια, πραγματοποιήθηκαν, πλήρως. Μια κυβερνητική έκθεση, του 1976, προειδοποιούσε ρητά, για την αφέλεια, να υποθέσει κανείς ότι, η επαφή με την τέχνη και τον πολιτισμό, θα οδηγούσε αυτόματα, στον
πειραματικών
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 89 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ εκδημοκρατισμό. Αυτή, η συνειδητοποίηση, ήταν το «νεκροταφείο» για τις αισιόδοξες πολιτιστικές πολιτικές του Μαλρό και τα μοντερνιστικά αρχιτεκτονικά του πειράματα, που είχαν, βοηθήσει στη διαμόρφωσή της. Ενώ, τα πολιτιστικά κέντρα, πρόσφεραν
νέους τρόπους, για να συναντηθούν και να διασκεδάσουν οι άνθρωποι, οι πολυδύναμες και ολοκληρωμένες μορφές αρχιτεκτονικής τους, δεν μετέτρεψαν από μόνες τους, τους συμμετέχοντες, σε συμμετοχικούς πολίτες (Cupers 2015, 472). Εικόνα 40. Pierre Venencie, Maison pour Tous, Saint-Quentin-en Yvelines, Γαλλία, 1975, περίπτερα στην ταράτσα, («Οι 7 Μητέρες Elancourt-Maurepas», (φωτογραφία CREATED Architecture 45 [Δ εκ. 1976]).
στην αποτροπή της κοινωνικής αντίστασης και στην άμεση διαμόρφωση της κουλτούρας, για πολιτικούς σκοπούς. Τα υπόλοιπα, χώροι ελεύθερης έκφρασης, σε μια δημόσια σφαίρα προσανατολισμένη στην αγορά. Ενώ, ένας τέτοιος χαρακτηρισμός, δεν είναι ανακριβής, κρύβει, όσα αποκαλύπτει. Οι αίθουσες πολιτισμού και στις δύο πλευρές του Σιδηρούν Παραπετάσματος, μοιράστηκαν, αντιστοιχίες, όχι μόνο στο σχεδιασμό, αλλά και στις βασικές υποθέσεις της πολιτιστική πολιτικής τους. Είτε, στη Δυτική είτε, στην Ανατολική Ευρώπη, οι αίθουσες πολιτισμού, ήταν κρατικά χρηματοδοτούμενα ιδρύματα, με συγκεκριμένο πολιτικό στόχο - δηλαδή, να καλλιεργήσουν έναν τύπο πολίτη, που θα συμμετείχε ενεργά στην πολιτιστική ζωή, εντός συγκεκριμένων ορίων που θέτει το κράτος. Με αυτόν, τον τρόπο, η αρχιτεκτονική, συμμετείχε
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 90 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 4.4 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Όταν, βλέπουμε, μέσα από το πρίσμα του Ψυχρού Πολέμου, οι αίθουσες πολιτισμού της Λ.Δ.Γ., είναι πολικά αντίθετες με
στη
ελέγχου
Πολέμου, που ονομάζεται «πολιτιστική πολιτική»,
βοήθησε να διατυπωθούν οι αποκλίνουσες πολιτιστικές πολιτικές, του σοσιαλισμού και του φιλελεύθερου καπιταλισμού. Η ομοιότητα, μεταξύ, αυτών των κτιριακών έργων είναι εντυπωσιακή, ειδικά, αν σκεφτούμε τα ριζικά διαφορετικά, πολιτικά και ιδεολογικά τους πλαίσια. Η ιδέα, του πολιτισμού ως πολιτικής - ότι ο πολιτισμός μπορεί να διαχειρίζεται ορθολογικά και ολοκληρωμένα, μεταξύ άλλων, μέσω της αρχιτεκτονικής - ήταν προϊόν του κρατικού γραφειοκρατισμού, κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Η συμμετοχή, της κυβέρνησης στον πολιτισμό και τις τέχνες, μπορεί, να ανιχνευθεί
εκείνες
Γαλλία, ή αλλού, στη Δυτική Ευρώπη: τα πρώτα ήταν όργανα κρατικού
, που αποσκοπούσαν
στην εφεύρεση του Ψυχρού
και
θέατρα
μουσεία. Μόνο, στη μεταπολεμική περίοδο, ωστόσο, ο όρος, «πολιτιστική πολιτική», εμφανίζεται στην εθνική πολιτική σκήνη και τις διεθνείς συζητήσεις, υποδηλώνοντας, ένα σύνολο ιδεολογικών αρχών, νομοθετικών κειμένων και διοικητικών πρακτικών. Αυτή, η εξέλιξη, είναι, η βάση των μεγάλων προγραμμάτων
χάραξης πολιτιστικής πολιτικής, πλαισίωσαν το πολιτιστικό κέντρο, ίσως παραδόξως, ως έναν θεσμό, που ήταν καθολικά εφαρμόσιμος και ανεξάρτητος, από την πολιτική οικονομία ή από την πολιτική, συνολικά. Τον Δεκέμβριο, του 1967, σε ένα από τα πρώτα συνέδρια για την πολιτιστική πολιτική, που οργανώθηκε, από την Εκπαιδευτική Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO), οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής, ανέλυσαν, πολιτιστικές εγκαταστάσεις, από τη Γαλλία
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 91 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ πολύ πιο πίσω, στη διαμόρφωση του σύγχρονου κράτους στην Ευρώπη και
στις μεταπολεμικές δεκαετίες, όχι μόνο στη Λ.Δ.Γ. και τη Γαλλία, αλλά και στη Δυτική Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το
την
και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.
,
διάρκεια των
,
, προς την «πολιτιστική ανάπτυξη». Ακόμη, κι αν ξεχώριζαν, οι διαφορετικές κατευθύνσεις, που μπορεί, να λάβει η πολιτιστική πολιτική σε εθνικό επίπεδο, όπως, για παράδειγμα, η «δημοφιλία των αριστουργημάτων» έναντι, της «εκπαίδευσης των εργαζομένων», τόνισαν ότι, η πολιτιστική πολιτική, βασιζόταν θεμελιωδώς, στο «να κάνει τους ανθρώπους να συμμετέχουν, προσπαθώντας να τονώσουν τις δυνάμεις τους στη δημιουργία». Το 1969, μια συνάντηση μεταξύ των Γαλλικών και Πολωνικών αντιπροσωπειών της UNESCO, κατέληξαν σε παρόμοια συμπεράσματα, διαπιστώνοντας ότι, η
στην ίδρυση, δημόσιων θεσμών, όπως, τα
και τα
κατασκευής, νέων πολιτιστικών ιδρυμάτων
Βέλγιο,
Ολλανδία
Κατά
τη
δεκαετιών
του 1960 και του 1970, οι υπεύθυνοι
έως την Πολωνία και από τον Ισημερινό έως την τότε, Σοβιετική Ένωση, ως μέρος, ενός ενιαίου κινήματος
2015, 481).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΤΕΤΑΡΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 92 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ πολιτιστική πολιτική,
ήταν ένα εργαλείο, τόσο για την ατομική, όσο και για την εθνική ανάπτυξη, ανεξάρτητα από την πολιτική ιδεολογία και το «δικαίωμα στον πολιτισμό», που πρέπει να εγγυάται το κράτος μέσω της κατασκευής, πολιτιστικών εγκαταστάσεων (Cupers
επιπλέον, επενδύσεων (Smyth 1994). Από τα πρώτα, εντυπωσιακά κτίρια, διάσημων αρχιτεκτόνων ήταν, η εκκλησία Ronchamp (Le Corbusier/1954), το Μουσείο Guggenheim στη Νέα Υόρκη (Frank Lloyd Wright/1959), η Όπερα στο Σίντνευ (Jørn Utzon/1973), το Κέντρο Πομπιντού (Richard Rogers & Renzo Piano/1977). Η τάση αυτή, συνεχίστηκε (και συνεχίζεται) και σε άλλες πόλεις (π.χ. Μπιλμπάο - Μουσείο Γκουγκενχάιμ, Βαλένθια - Πόλη των Τεχνών και των Επιστημών, Βαρκελώνη - Φόρουμ των Πολιτισμών, Μacba, Βιέννη – Μumok κ.ά.). Τα έργα-ναυαρχίδες, με βάση τον πολιτισμό και
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 93 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΜΟΝΤΕΛΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΩΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΩΝ 5.1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΕΡΓΑ - ΝΑΥΑΡΧΙΔΕΣ Ως, έργα-ναυαρχίδες (flagship projects), ορίζονται πρωτοποριακά, μεγάλης κλίμακας έργα (πολιτιστικά κέντρα, συνεδριακά κέντρα, πάρκα κληρονομιάς κλπ.), που κατέχουν σημαίνων και καταλυτικό ρόλο, στην αστική αναγέννηση, με σκοπό, την προσέλκυση
ελεύθερο χρόνο
οικονομικές και αναπτυξιακές πρωτοβουλίες
στις τέχνες και τον πολιτισμό (Grodach 2010). Επιπρόσθετα, κύρια χαρακτηριστικά των πολιτιστικών έργων – ναυαρχίδων, είναι, ότι, είναι μεγάλης κλίμακας, υψηλής κουλτούρας, μνημειακού χαρακτήρα και προσελκύουν, διεθνές τουριστικό κοινό (A.M. Deffner 2005). Πρόκειται, για αποτελεσματικούς μηχανισμούς, όσον αφορά, τη φυσική μεταμόρφωση, παραμελημένων ή υποβαθμισμένων αστικών περιοχών και την αστική, οικονομική ανάπτυξη, μέσω, της προσέλκυσης επενδύσεων, τουριστών και με θετικά
τον
, αποτελούν
, βασισμένες
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 94 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ αποτελέσματα, στο γόητρο των τόπων και στην υπερηφάνεια των κατοίκων. Στα πλεονεκτήματά τους, συγκαταλέγεται, το γεγονός ότι, ελκύουν δραστηριότητες
, που άλλα έργα-ναυαρχίδες (π.χ. μεγάλες αθλητικές εγκαταστάσεις), δεν καταφέρνουν (Grodach 2010). Για παράδειγμα, στα επίκεντρα υψηλού πολιτισμού, αναπτύσσονται δευτερεύουσες δραστηριότητες όπως, βιβλιοπωλεία, ιδιαίτερα εστιατόρια και καφέ (Gospodini 2006). Εικόνα 41. Το Μουσείο Guggenheim Museum, New York, 2020 (φωτογραφία R. Bianchini).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 95 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.2 ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ Πολιτιστικό Κέντρο Georges Pompidou (Ζωρζ Πομπιντού), Αρχιτέκτονες: Richard Rogers, Renzo Piano, Έτος Κατασκευής: 1977, Περιοχή: Παρίσι, Γαλλία. Το κέντρο Georges Pompidou, γνωστό και ως Κέντρο Pompidou, είναι ένα πολύπλοκο κτίριο στην περιοχή Beaubourg, του 4ου διαμερίσματος του Παρισιού, κοντά, στο Les Halles, rue Montorgueil, και Marais (Εικ. 41). Σχεδιάστηκε, στο ύφος της αρχιτεκτονικής υψηλής τεχνολογίας, από την αρχιτεκτονική ομάδα Richard Rogers και Renzo Piano, μαζί με τον Gianfranco Franchini (Wikipedia, Centre Pompidou 2022). Εικόνα 42. Το Κέντρο Pompidou από ψηλά (φωτογραφία 2020, Wikipedia).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 96 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Τον 19ο αιώνα, η περιοχή του Beaubourg, θεωρούνταν, «το νούμερο ένα ανεπιθύμητο νησί του Παρισιού». Τα κτίρια, ήταν υποτυπώδη, οι υποδομές ανύπαρκτες και οι ασθένειες, ήταν συχνές. Στις αρχές, του 20ου αιώνα, αυτή η περιοχή, στην καρδιά του Παρισιού, φαινόταν εγκαταλελειμμένη (Εικ. 43). Από απόλυτη ερημιά, έγινε χώρος στάθμευσης, για τους χρήστες του Les Halles (Chagall 2014). Εικόνα 43. Χώρος στάθμευσης πριν την κατασκευή του Κέντρου Πομπιντού, 1967. Κατά, τη διάρκεια της δεκαετίας του 1960, ο Πρόεδρος Ζωρζ Πομπιντού, ξεκίνησε ένα μεγάλο έργο για το Κέντρο Πομπιντού, ως χώρο σύγχρονων τεχνών, για την ανάπτυξη της γαλλικής κουλτούρας και τέχνης. Ο Πομπιντού, ήθελε αυτό το μουσείο, να είναι ένα πολυπολιτισμικό
βρίσκονται, στο εξωτερικό και όχι στο εσωτερικό του. Εξωτερικά, δεσπόζουν ο μεταλλικός σκελετός του κτιρίου και οι διαφανείς ή έγχρωμοι σωλήνες, που το περιβάλλουν. Οι χρωματισμοί, των σωλήνων ακολουθούν, μία συγκεκριμένη σύμβαση: μπλε χρώμα για τους αγωγούς αέρος, πράσινο για σωλήνες νερού και κίτρινο για τις γραμμές ηλεκτρισμού. Στοιχεία, που συνδέονται με τη μετακίνηση, όπως οι ανελκυστήρες, διαθέτουν επίσης κόκκινο χρώμα (Wikiarquitectura 2022). Το Κέντρο, στεγάζει
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 97 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ κέντρο, όπου, θα μπορούσαν να βιωθούν και να βρεθούν, διαφορετικές, μορφές τέχνης. Το μοντέλο, του έργου, προκάλεσε έκπληξη και δεν
ημέρα, γεγονός που το καθιστά, ένα από τα πιο δημοφιλή αξιοθέατα, του Παρισιού. Το στυλ του, θεωρείται ότι είναι Δομικού Εξπρεσιονισμού/Υψηλής Τεχνολογίας. Είναι μοναδικό, στον τρόπο, που όλα τα λειτουργικά στοιχεία της δομής
Βιβλιοθήκη Πληροφοριών (μια τεράστια δημόσια βιβλιοθήκη), το Εθνικό Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, το οποίο, είναι το μεγαλύτερο μουσείο σύγχρονης τέχνης στην Ευρώπη και το IRCAM, ένα κέντρο μουσικής και ακουστικής έρευνας. Η βιβλιοθήκη του Κέντρου, φιλοξενείται στους τρεις πρώτους ορόφους του κτιρίου, ενώ, το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης, καταλαμβάνει τον τέταρτο και πέμπτο όροφο. Τα λειτουργικά στοιχεία, της δομής, τοποθετήθηκαν, στο εξωτερικό, για να παρέχουν μεγαλύτερο εσωτερικό χώρο, για εκθέσεις τέχνης και για άλλες, συναφής δραστηριότητες. Στη δυτική πρόσοψη, η οποία, είναι και η κύρια όψη του κτιρίου, υπάρχουν οι χρωματισμένοι
εγκρίθηκε ομόφωνα. Τελικά, έγινε ένα υπερσύγχρονο κτίριο, ιδιαίτερα καινοτόμο για την εποχή του. Το Κέντρο, άνοιξε τις πύλες του στο κοινό, τον Δεκέμβριο του 1977 και από εκείνη την ημέρα, έχει κατά μέσο όρο, πάνω από 25.000 επισκέπτες την
, την Δημόσια
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 98 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ αγωγοί, που λειτουργούν, ως περιτύλιγμα της κατασκευής, ενώ, η διαφάνεια που παρέχει, επιτρέπει στους ανθρώπους από το εξωτερικό, να δουν, τί, συμβαίνει στο εσωτερικό του κτιρίου. Οι αρχιτέκτονες, δήλωσαν ότι, αυτή, ήταν μια περιοχή συνέχειας, που συνέδεε την πόλη με το κέντρο. Εικόνα 44. Το κέντρο Πομπιντού (φωτογραφία Amelie-Dupont). Το κτίριο χωρίζεται σε δύο μέρη: 1. Τρία επίπεδα υποδομής, όπου συγκεντρώνουν τεχνικές εγκαταστάσεις και υπηρεσίες, 2. Μια μεγάλη, ανωδομή από γυαλί και χάλυβα, επτά επιπέδων συμπεριλαμβανομένης, της
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 99 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ βεράντας και του ημιώροφου, που συγκεντρώνει τους περισσότερους τομείς δραστηριότητας του Κέντρου, με εξαίρεση το Ircam που βρίσκεται στην πλατεία Stravinsky (Wikiarquitectura 2022). Εικόνα 45. Το κέντρο Πομπιντού (φωτογραφία Yale University Press).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 100 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 46. Ένα από τα πρώτα μοντέλα που δείχνει την εξέλιξη του σχεδιασμού του διαγωνισμού, από τους Renzo Piano, Richard Rogers, Gianfranco Franchini και Ove Arup & Partner (φωτογραφία Yale University Press). Το κτίριο, είναι ορθογώνιο σε κάτοψη, με τις μεγάλες πλευρές του να κοιτάνε στο μπροστινό μέρος της πλατείας και τα καταστήματα. Στον τελευταίο όροφο, υπάρχει ένα διάσημο εστιατόριο. Διαθέτει, αίθριο πάνω δεξιά (όπως φαίνεται το κτίριο από την πλατεία). Αυτή, η βεράντα, είναι
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 101 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ προσβάσιμη από μια σκάλα έξω, από το μπροστινό μέρος, της πλατείας. Παρόλο, που όλοι οι σωλήνες και οι ράβδοι, δεν βλέπουν πλέον, τις προσόψεις του Pompidou, το εσωτερικό, είναι αρκετά φωτεινό, καθώς το γυαλί είναι, συνεχές. Εικόνα 47. Κάτοψη από τους Renzo Piano, Richard Rogers (φωτογραφία Tussa Lusen). Το Pompidou, αξίζει όλα τα εύσημα που παίρνει, για το ριζοσπαστικό εξωτερικό του, ένα εξελικτικό άλμα, που θα ενημερώσει, τις επόμενες γενιές δημόσιων χώρων. Αλλά, η πραγματική δομική λύση που χρησιμοποιήθηκε, για τη στήριξη των εύκαμπτων πλακών του δαπέδου του
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 102 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ κτιρίου ήταν, στην πραγματικότητα, πολύ παλιομοδίτικη. Σύμφωνα, με την Dal Co, η δομική λύση του κτιρίου προσαρμόστηκε, από μια ιδέα, που χρησιμοποιήθηκε από μια γερμανική γέφυρα του 19ου αιώνα, στο Hassfurt στη Βαυαρία, σχεδιασμένη, από τον μηχανικό Heinrich Gerber (Sisson 2017). Εικόνα 48. Επεξηγηματικό μοντέλο της κτιριακής δομής του Κέντρου Πομπιντού (φωτογραφία Yale University Press). Ο Peter Rice και οι άλλοι μηχανικοί, ονόμασαν το καινοτόμο δομικό στοιχείο, στο κέντρο του σχεδιασμού του κτιρίου, τις ζερμπερέτες, προς τιμήν του. Αυτά, τα στοιχεία, συνέδεαν τα ζευκτά μεγάλου ανοίγματος του κτιρίου, με την περιμετρική του στήλη. Λειτουργούν, ως πριόνια,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 103 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ εξισορροπώντας, διαφορετικές δυνάμεις. Η εξαώροφη κατασκευή, αποτελείται, από 14 σειρές από αυτές τις ζερμπερέτες, αγκυρωμένες στο έδαφος από χαλύβδινους πόλους,
υποστηρίζουν και εξισορροπούν το βάρος του κτιρίου. 5.3 ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ Τα παραδείγματα, που επιλέχτηκαν, παρατίθενται με σειρά, χρονολογικής παρουσίας τους, στο ελληνικό πολιτιστικό στερέωμα και ως οι πιο μεγάλοι, σε έκταση έργου και πολυδιάστατοι πολιτιστικοί οργανισμοί, μέσα από την πολιτιστική δραστηριότητα τους, ως πολιτιστικά κέντρα αλλά και ως «μνημεία» του σύγχρονου πολιτισμού, για τις επόμενες γενιές.
που
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 104 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.1 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ “ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ”. Διασχίζοντας με τον Ηλεκτρικό σιδηρόδρομο του Η.Σ.Α.Π. την Αθήνα
το πιλοποιείο του Πουλόπουλου, το μεγαλύτερο τότε, και διασημότερο εργοστάσιο, παραγωγής καπέλων στην περιοχή των Αθηνών, ευρύτερα γνωστό ως, "ΠΙΛ-ΠΟΥΛ". Από το κτίριο, σήμερα, έχει απομείνει, μόνο ένα μικρό μέρος, το οποίο, έχει αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή και ανήκει, στον Οργανισμό Πολιτισμού, Αθλητισμού & Νεολαίας του Δήμου Αθηναίων (ΟΠΑΝΔΑ 2022). Εικόνα 49. Πολιτιστικό Κέντρο Μελίνα Μερκούρη, Κύρια Άποψη (φωτογραφία tripadvisor).
στη διαδρομή ΘησείοΠετράλωνα, παρατηρεί κανείς ένα πέτρινο κτήριο, απλό, μα και ξεχωριστό. Το κτίσμα αυτό, που σήμερα, είναι γνωστό ως πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα Μερκούρη», του Δήμου Αθηναίων, οικοδομήθηκε το 1886, για να φιλοξενήσει
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 105 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Το κτίσμα της βιομηχανίας Πουλόπουλου ανήκει στα διατηρητέα μνημεία ως δείγμα μοναδικής βιομηχανικής αρχιτεκτονικής, σύμφωνα με την απόφαση
7.8.85,
Έπειτα, μετονομάστηκε και στεγάζει το πολιτιστικό κέντρο «Μελίνα Μερκούρη». Σήμερα, φιλοξενούνται, το «Μουσείο-Θέατρο Σκιών Χαρίδημος», στον πρώτο όροφο, η έκθεση «Οδοιπορικό στην Παλιά Αθήνα» με φωτογραφίες της Αθήνας του 20ου αιώνα, καθώς και δυο ακόμη εκθεσιακοί χώροι, για περιοδικές εικαστικές εκθέσεις (ΜΙΑΡΙΤΗΣ 2020). Εικόνα 50. Το κτίριο της Βιομηχανίας Πουλόπουλου, (φωτογραφία ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ).
(Υ.Α. ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2116/39755/
ΦΕΚ 584/Β/30.9.85). Το 1988, ο δήμος Αθηναίων, αγόρασε το κτήριο και το ανακαίνισε.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 106 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Το Πολιτιστικό Κέντρο, καταλαμβάνει έκταση 1.500 τ.μ. και οι εγκαταστάσεις του, στο βιομηχανικό πέτρινο κτίριο, είναι με απλή και αυστηρή δομή. Εικόνα 51. Άποψη του Πολιτιστικού Κέντρου “Μελίνα” από την οδό Ηρακλειδών (φωτογραφία ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ). Το κτίριο, ερειπωμένο, το 1985, χαρακτηρίζεται, ως ιστορικό διατηρητέο κτίσμα, που χρίζει κρατικής προστασίας. Η υπουργική απόφασή, έλεγε, τότε, για το κτίριο: «Αξιόλογο δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του περασμένου αιώνα, η κάτοψη του έχει σχήμα τραπεζιού. Είναι, κτίριο διώροφο, με πολύ, ενδιαφέρουσα πέτρινη λιθοδομή, απλή και αυστηρή διάταξη στις όψεις και κεραμοσκεπή στέγη. Η πέτρινη λιθοδομή, διακόπτεται, από πέτρινους ψευτοκίονες, τα
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 107 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ παράθυρα, σχηματίζουν ζεύγη και διαχωρίζονται, με πέτρινα κολωνάκια. Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο είναι, η εμφανής χρήση του σίδερου, στις όψεις. Εικόνα 52. Πιλοποιείου Πουλόπουλου, με την παλαιά φίρμα της οικογενειακής επιχείρησης Ηρακλειδών (φωτογραφία ΑΘΗΝΟΔΡΟΜΙΟ). Ιδιαίτερο, ενδιαφέρον, παρουσιάζει η διακόσμηση της μικρής όψης του κτιρίου, με την έγχρωμη παράσταση και την επιγραφή, που δηλώνουν το είδος της Βιομηχανίας, το όνομα του ιδιοκτήτη και το έτος ίδρυσης». Ψηλό και επιβλητικό, στην κατηγορία του, το κτίσμα, διατάσσεται αρμονικά, στο λοφώδες και κατωφερές τοπίο, της περιοχής.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 108 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.2 ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ - Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού (IME). Σκοπός του Κέντρου Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος, είναι να διατηρήσει ζωντανή την ιστορική μνήμη και την ελληνική παράδοση, να κάνει συνειδητή την οικουμενική διάσταση του Ελληνισμού και να προβάλει τη συμβολή του στην εξέλιξη του πολιτισμού, έτσι ώστε, το παρελθόν να αποτελέσει σημείο αναφοράς για τη διαμόρφωση του παρόντος και του μέλλοντος και να εμπνευστεί και πάλι, η σύγχρονη σκέψη από το ελληνικό πνεύμα (ΙΜΕ 2022). Εικόνα 53. Κέντρο Πολιτισμού Ελληνικός Κόσμος (φωτογραφία 2020, Πρώτο Θέμα). Το ΙΜΕ, το οποίο, εμπνεύστηκε, δημιούργησε και χρηματοδότησε η οικογένεια Λαζάρου
εγκαινιάστηκε το 1998. Αρχικά, ήταν μια έκταση 16 στρεμμάτων και σήμερα, είναι 60 στρέμματα, εξωτερικοί χώροι και κτιριακές εγκαταστάσεις. Αποτελεί, ένα υπερσύγχρονο Πολιτιστικό Κέντρο και Μουσείο, που ξεχωρίζει, για τα πρωτοποριακά προγράμματα του. Βρίσκεται, στον
, το νέο ημισφαιρικό «Θέατρο», Εικονικής Πραγματικότητας του Ιδρύματος, χωρητικότητας 132 ατόμων. Είναι, ένα κτήριο υψηλής αρχιτεκτονικής, με μοναδική τεχνολογική υποδομή, το οποίο, φιλοξενεί τις ψηφιακές συλλογές του ΙΜΕ (ΚΟΣΜΟΣ 2022). Η «Θόλος», μοιάζει με πλανητάριο, στα φυσικά και μορφολογικά της χαρακτηριστικά. Ουσιαστικά, όμως, το μόνο κοινό χαρακτηριστικό τους είναι, το ημισφαιρικό σχήμα, της επιφάνειας προβολής. Η σφαιρική, εξωτερική μορφή της «Θόλου», παραπέμπει σε ένα ουράνιο σώμα, που στροβιλίζεται. Πρόκειται, για μια αίσθηση, που αποδίδεται με
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 109 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εφραίμογλου, είναι
Πολιτισμού
παλαιό
ταυτότητα της πόλης,
αρχιτεκτονική του χαρακτηρίζει την οδό Πειραιώς. Για την εκπλήρωση των στόχων του ΙΜΕ, το 2006, προστέθηκε στο κτιριακό δυναμικό η «Θόλος», χώρος που στεγάζει το τελειότερο σύστημα εικονικής πραγματικότητας (Εικ. 54). Η «Θόλος», είναι
την επεξεργασία των επιφανειών και την επιλογή των υλικών, όπως, οι επάλληλοι δακτύλιοι, που περιβάλλουν το εξωτερικό κέλυφός της και ο ειδικός φωτισμός, που την αναδεικνύει, κατά τη διάρκεια της νύχτας. H «Θόλος», γίνεται έτσι, σύμβολο του «Ελληνικού Κόσμου» και χαρακτηρίζει, την οδό Πειραιώς. Οι προβολές, είναι διαδραστικές, ελεγχόμενες από το θεατή, και όχι στατικές. Πρόκειται, για μια μοναδική εμπειρία, εμβύθισης στον εικονικό κόσμο, που χαρακτηρίζεται, από άμεση
νομικό πρόσωπο Ιδιωτικού Δικαίου και ιδρύθηκε το 1993. Το Κέντρο
του ΙΜΕ,
βιομηχανικό άξονα Αθήνας - Πειραιά, εκεί όπου, η μνήμη, συναντά τη νεότερη
και η
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 110 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ανταπόκριση, ευελιξία, πρωτοτυπία και ζωντάνια. Εικόνα 54. H Θόλος του Ελληνικού Κόσμου (φωτογραφία 2020, ΙΜΕ). Ως μέρος, του Ελληνικού Κόσμου, προστέθηκε το 2008, το «Θέατρον» (Εικ. 55). Η Αρχιτεκτονική ομάδα αποτελούνταν από τους Γ. Ανδρεάδης & Συνεργάτες Ο.Ε., Ν. Εφραίμογλου & Συνεργάτες, Atelier - Γ. Τσιώμης. Ένα κτίριο πολλαπλών χρήσεων, χωρητικότητας 1.100 ατόμων, «με κύρια χαρακτηριστικά, την πολυμορφικότητα και την ευελιξία, έχει την δυνατότητα να φιλοξενεί τις πιο απαιτητικές παραγωγές, από άποψη διάταξης χώρου και τεχνολογικού εξοπλισμού. Οι τεχνικές προδιαγραφές του, ακολουθούν, τα υψηλότερα πρότυπα, ενώ, ο οπτικοακουστικός εξοπλισμός του είναι, μοναδικός, για τα ελληνικά δεδομένα. Οι σκηνικές, τεχνολογίες παρέχουν,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 111 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ τη δυνατότητα δημιουργίας εικονικών σκηνικών και ενσωμάτωσης δρώμενων, σε αυτά. Το ΘΕΑΤΡΟΝ, διαθέτει επίσης, πλήρη και υπερσύγχρονο
, να στεγάσει, τη σύγχρονη καλλιτεχνική έκφραση, φιλοξενώντας, ποικίλες εκδηλώσεις, από θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, έως, εκθέσεις αλλά, και συνέδρια. Εικόνα 55. Το Θέατρον του Ελληνικού κόσμου (φωτογραφία 2020, ΙΜΕ). Το κτίριο, "Θέατρον", στεγάζει δύο αίθουσες. Την κυρίως θεατρική αίθουσα "Αντιγόνη", χωρητικότητας 950 ατόμων, που διαθέτει μεγάλη σκηνή υψηλών προδιαγραφών, με υποσκήνιο, και την αίθουσα "Ιφιγένεια", χωρητικότητας, 300 ατόμων. Ο σχεδιασμός, επιτρέπει στις δύο αίθουσες να λειτουργούν είτε, ως ανεξάρτητες, με πλήρη ηχομόνωση είτε, ενωμένες για θεάματα
συνεδριακό εξοπλισμό και δυνατότητα υποστήριξης ζωντανών συνδέσεων, εικόνας και ήχου. Φιλοδοξεί
ως ανεξάρτητη αίθουσα για πρόβες. Περιμετρικά, των αιθουσών, διατάσσονται βοηθητικοί χώροι υποστήριξης των ψυχαγωγικών και συνεδριακών εκδηλώσεων. Έτσι, έχουν προβλεφθεί καμαρίνια σε δύο στάθμες, χώροι γραφείων, εκπαιδευτικές αίθουσες, αίθουσα τύπου κτλ. Το συγκρότημα, συμπληρώνεται, με υπόγειους χώρους στάθμευσης και χώρους
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 112 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ που απαιτούν,
μηχανολογικού εξοπλισμού. Εικόνα 56. Θέατρο Κέντρου Πολιτισμού Ι.Μ.Ε., Διαμήκης Τομή (Πηγή: Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ). Εικόνα 57. Θέατρο Κέντρου Πολιτισμού Ι.Μ.Ε., Κάτοψη Ισογείου (Πηγή: Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ).
μεγαλύτερη χωρητικότητα. Σε χαμηλότερη στάθμη, έχει διαμορφωθεί μια τρίτη αίθουσα, που θα χρησιμοποιείται,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 113 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η αναγνώριση των όγκων, διευκολύνεται, με την χρήση διαφορετικών υλικών. Το μέταλλο, χρησιμοποιείται για τις φέρουσες κατασκευές, ενώ λευκό γυαλί, "ντύνει" το θέατρο εξωτερικά και φύλλα ψευδάργυρου (zinc), με καμπυλωμένα άκρα, επενδύουν εξωτερικά τις απολήξεις των αιθουσών (ΚΤΙΡΙΟ 2020). Εικόνα 58. Η πλατεία του Ελληνικός Κόσμος (Πηγή: Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ). Η επιθυμία, των μελετητών, για ένα οικολογικά ευαίσθητο κτίριο, η ανάγκη για έναν εσωτερικό διάχυτο φωτισμό, χωρίς θαμβώσεις, καθώς και ο προσανατολισμός του κτιρίου, οδήγησε στην κατασκευή ενός διπλού γυάλινου κελύφους, κατά μήκος της νότιας όψης. Μετά από, εκτεταμένη έρευνα και με τη συνεργασία του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Κ.Α.Π.Ε.),
του
το οποίο, απαρτίζεται κυρίως, από υψηλών
, υαλοστάσια, τοποθετημένα σε απόσταση 80εκ., αλλά και το μεταλλικό σκελετό, που τα φέρει. Κινητές, περσίδες, σε όλο το ύψος των υαλοστασίων, καθώς και στο κάτω μέρος του κελύφους και ειδικά ανοίγματα, στην οροφή συνδέονται, με το λειτουργικό σύστημα του κτιρίου (BMS) και ολοκληρώνουν, τη βιοκλιματική λειτουργία του ενδιάμεσου χώρου (ΚΤΙΡΙΟ 2020). Στα 20 χρόνια, λειτουργίας του, το Κέντρο Πολιτισμού
Κόσμος», προσμετρά ένα πολύ πλούσιο πρόγραμμα δραστηριοτήτων, με εκθέσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα, προγράμματα Εικονικής πραγματικότητας, προβολές και ντοκιμαντέρ παραγωγής, του ΙΜΕ. Στα πλαίσια, της πολύπλευρης δράσης του και της πολυμορφίας των χώρων του, διαθέτει, πωλητήριο, με όλες τις εκδόσεις και παραγωγές του και Εστία Κυβερνοχώρου (Internet καφέ), όπου, δίνεται, η δυνατότητα, στο κοινό κάθε ηλικίας, για περιήγηση σε όλους τους κόμβους του ΙΜΕ, το οποίο, συνεχώς, εξελίσσεται με γνώμονα την καινοτομία, την πολύπλευρη δράση και την τεχνολογία αιχμής (Ι.Μ.Ε. 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 114 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
συντάχθηκε, η πλήρης μελέτη
διπλού κελύφους,
προδιαγραφών
«Ελληνικός
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 115 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.3 ΤΕΧΝΟΠΟΛΙΣ – ΓΚΑΖΙ. Το αθηναϊκό, εργοστάσιο της Γαλλικής Εταιρείας Αεριόφωτος (κοινώς γκαζιού), ιδρύθηκε, το 1857, για τον φωτισμό της πόλης, σε μια εποχή που άρχισε, να γίνεται ορατή, η Βιομηχανική Επανάσταση, στο Ελληνικό
,
επιλέχθηκε,
,
τον,
,
,
που φιλοξενούσε, οχλούσες δραστηριότητες και κατοικούνταν, από χαμηλά, κοινωνικά στρώματα. Στις γειτονικές περιοχές και γενικότερα, κατά μήκος της οδού Πειραιώς και μέχρι το λιμάνι, δημιουργήθηκαν, εργατικοί συνοικισμοί. Η ύστερη, ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής γύρω, από το εργοστάσιο, μετέβαλλε την οδό Πειραιώς, σε ένα από τα σημαντικότερα, βιομηχανικά κέντρα της πρωτεύουσας (Wikipedia 2021). Εικόνα 59. Η Τεχνόπολις, Αθήνα, (φωτογραφία 2008, Wikipedia).
κράτος. Η τοποθεσία
που
βρισκόταν πάνω στον κύριο άξονα
προς
Πειραιά. Το Γκάζι, ή αλλιώς, Γκαζοχώρι
αποτελούσε
μια περιοχή
διαιρείται σε τρεις φάσεις. Αρχικά, δημιουργήθηκαν τα πρώτα κτίρια και τοποθετήθηκε ο μηχανολογικός εξοπλισμός, όπως κλίβανοι απόσταξης, αεριοφυλάκια, καμινάδα, υδατοδεξαμενές και αποθήκες. Στη δεύτερη φάση, το εργοστάσιο άρχισε, να παράγει αέριο, όχι μόνο για τον φωτισμό της πόλης, αλλά και για οικιακή και βιοτεχνική χρήση. Στη συνέχεια, επεκτάθηκε και κατασκευάστηκε νέα καμινάδα, σειρά φούρνων, δύο αεριοφυλάκια, καθώς και κτίρια
εξυπηρέτηση των εργαζομένων.
1938, η διαχείριση του εργοστασίου πέρασε στο Δήμο Αθηναίων, ύστερα από την άρνηση της γαλλικής εταιρείας, για ανανέωση του συμβολαίου. Από το 1952 έως το 1960, κατασκευάστηκε μια νέα μονάδα παραγωγής υδαταερίου και μια τρίτη καμινάδα, κι έτσι, πλέον, το εργοστάσιο πήρε τη σημερινή του μορφή. Τα κτίσματα, είναι, κατασκευασμένα από λιθοδομή. Η όψη τους, είναι επιχρισμένη, οι στέγες, είναι ξύλινες, με φεγγίτες και έχουν επικάλυψη από βυζαντινά ή γαλλικά κεραμίδια και λαμαρίνα και εσωτερικά, έχουν οροφή από μπαγδατί (Ι. Στεφάνου 2001). Το εργοστάσιο, φωταερίου στο Γκάζι, διέκοψε οριστικά την λειτουργία του, το 1984 και δύο χρόνια αργότερα,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 116 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η κατασκευή
το
χαρακτηρίστηκε, διατηρητέο ιστορικό μνημείο,
το Υπουργείο Πολιτισμού. Στα τέλη, της δεκαετίας του 90, φιλοξένησε τις πρώτες εκδηλώσεις ενώ, παράλληλα, ξεκίνησαν εργασίες επισκευής, αποκατάστασης και επαναχρησιμοποίησης, των παλαιών κτιρίων του, οι οποίες, ολοκληρώθηκαν, λίγο πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004. Κάπως, έτσι, η ευρύτερη περιοχή Γκάζι – Κεραμεικός, ήρθε στο προσκήνιο, γύρω στο 2000, ως μία περιοχή ενδιαφέροντος και πειραματισμού καλλιτεχνικών ομάδων, για να ακολουθήσουν στη συνέχεια, θέατρα, γκαλερί, πολυχώροι τέχνης, εστιατόρια, μπαρ, κλαμπ κλπ. Σήμερα, η Τεχνόπολις, είναι ένα ζωντανό μουσείο, βιομηχανικής κληρονομιάς και τόπος
του εργοστασίου
για την
Το
1986, ο χώρος
από
διεξαγωγής, πολιτιστικών δραστηριοτήτων ευρείας κλίμακας, όπως, φεστιβάλ, συναυλίες, συνέδρια, συνεντεύξεις τύπου, θεατρικές και χορευτικές παραστάσεις, παιδικές εκδηλώσεις και εικαστικές εκθέσεις. Ενεργό ρόλο, στη σημερινή λειτουργία, κατέχει και ο υπαίθριος χώρος του συγκροτήματος, που έχει διαμορφωθεί κατάλληλα, ώστε, να προσαρμόζεται, στη κάθε χρήση (ΤΕΧΝΟΠΟΛΗ 2020). Η αρχιτεκτονική, του ωφέλιμου, η ομορφιά της μηχανής, σαν καθαρή πλέον και διαρκής αισθητική αξία, καθόλου εφήμερη, η απλότητα, παράλληλα με την απόλυτη ακρίβεια, τις αναλογίες, τις γεωμετρικές σχέσεις και η «υλική κουλτούρα», χαρακτηρίζουν, το συγκρότημα. Η στρατηγική, σχεδιασμού που ακολουθήθηκε ήταν, η διατήρηση και μετατροπή του χώρου, σε ζωντανό μουσείο, της παραγωγής φωταερίου. Τα κτίρια, έχουν διατηρήσει την αρχική μορφολογία τους με πολύ μικρές επεμβάσεις, έτσι ώστε, η νέα χρήση, να μην θίγει τον χαρακτήρα του, αλλά, να αναδεικνύει την ιστορική, του μνήμη.
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
117
ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ
ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 118 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 60. Άποψη των αεριοφυλακίων πριν την αποκατάσταση (φωτογραφία Άγνωστος). Εικόνα 61. Το αεριοφυλάκιο 2, μετά την αποκατάσταση, 2002 (φωτογραφία Βιολέττα Σάντα).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 119 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.4 ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΟΥ ΜΟΥΣΕΙΟΥ ΜΠΕΝΑΚΗ - Πειραιώς 138. Το Μουσείο Μπενάκη, αποτελεί μια ξεχωριστή περίπτωση πολιτιστικού οργανισμού, για πολλούς λόγους, κυρίως, για την παλαιότητα και πρωτοπορία του στο χώρο του Πολιτισμού,
την πολυδιάστατη λειτουργία του αλλά,
για το
ότι,
,
μια διάσπαρτη,
στην πόλη της Αθήνας,
, με τους διαφορετικούς χώρους τους οποίους, περιλαμβάνει και διαχειρίζεται ως οργανισμός, με
της δράσης του, το
, της οδού Πειραιώς 138, που στεγάζει το Πολιτιστικό Κέντρο του από το
αίθριο
Εικόνα 62. Εξωτερική όψη κτιρίου – Πειραιώς 138
μέσα, από
και
γεγονός
ουσιαστικά
διαθέτει
μέσα
παρουσία
πυρήνα
κτίριο
2004 (Εικ. 62). Το πολιτιστικό κέντρο, της οδού Πειραιώς είναι, ένα διώροφο κτίριο, συνολικής έκτασης 8.200τ.μ. (υπόγειοι χώροι, φουαγιέ 300 ατόμων, εσωτερικό
600 ατόμων, εκθεσιακοί χώροι, αμφιθέατρο 360 ατόμων, πωλητήριο και χώρο εστίασης 200 ατόμων) (Μπενάκη 2016).
(Πηγή: artmemagazine).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 120 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Το αρχικό, υπάρχον κτήριο της οδού Πειραιώς 138, κτισμένο σταδιακά κατά τη δεκαετία του 50, εξυπηρετούσε τις ανάγκες, αντιπροσωπείας αυτοκινήτων, με γραφεία και συνεργεία. Αγοράστηκε, από το Μουσείο Μπενάκη και αναπλάστηκε, για τη νέα του χρήση, με χρηματοδότηση, από το 3ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης. Εικόνα 63. Μουσείο Μπενάκη, Εσωτερικό Αίθριο – (Πηγή: matrix24). Το Μουσείο, επωμίστηκε την δαπάνη για όλες τις μελέτες, προκειμένου, να εξασφαλίσει τις καλύτερες, δυνατές προδιαγραφές. Τον σχεδιασμό και την παρακολούθηση, της ανάπλασης του παλαιού κτηρίου, ανέλαβε το αρχιτεκτονικό γραφείο, της Μαρίας Κοκκίνου και του Ανδρέα Κούρκουλα, μετά από κλειστό διαγωνισμό, με προσκλήσεις. Κατά, γενική ομολογία, πρόκειται
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 121 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ για ένα, από τα ωραιότερα σύγχρονα κτήρια της Αθήνας και σίγουρα, για ένα από τα ελάχιστα κτήρια, δημόσιας χρήσης, με αρχιτεκτονική υπογραφή. Εικόνα 64. Μουσείο Μπενάκη, Εσωτερικό (Πηγή: Μουσείο Μπενάκη). Οι γενικές, αρχές, της αρχιτεκτονικής σύνθεσης, βασίζονται στην ιδέα, ενός, εσωστρεφούς κλειστού κτιρίου – κιβωτού, που ανοίγεται στο εσωτερικό του (αίθριο). Η κλειστότητα και επιπεδότητα των εξωτερικών τοίχων, με τα ελάχιστα αναγκαία ανοίγματα - σχισμές, αντιστρέφεται στο εσωτερικό αίθριο, όπου, κυριαρχεί η διαφάνεια και η αίσθηση του βάθους, με τη διαστρωμάτωση των διαδοχικών επιπέδων των υλικών - ξύλινες περσίδες, περιμετρικοί μεταλλικοί εξώστες, στις τρεις πλευρές και υαλοπέτασμα με μεταλλικό πλέγμα, μπροστά, από την ράμπα. Η κίνηση, των επισκεπτών στον χώρο του αίθριου, αποτελεί, στοιχείο τελετουργικό - θεατρικό. Υπάρχουν, πολλαπλές προσβάσεις στους εκθεσιακούς χώρους ώστε, το κτίριο να
φώτα, αποκαλύπτεται, η πομπή των επισκεπτών, στην ράμπα επικοινωνίας (Εικ. 67) των βασικών εκθεσιακών χώρων, αναδεικνύοντας την, ως σαν να είναι, το βασικό έκθεμα, του μουσείου (Kokkinou 2022). Από το 2004, που εγκαινιάστηκε έως, σήμερα, έχει φιλοξενήσει 252 εκθέσεις, ποικίλης θεματικής (ζωγραφική, γλυπτική, χαρακτική, εγκαταστάσεις, φωτογραφία, αρχιτεκτονική, πολεοδομία, ενδυματολογία, σκηνογραφία, θέατρο, κινηματογράφος, ιστορία κ.ά.) και 1460, εκδηλώσεις (θέατρο, χορός, μουσική, προβολές κ.ά.). Παράλληλα, έχει φιλοξενήσει πάνω από 300 εκπαιδευτικά προγράμματα, στα οποία, συμμετείχαν
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 122 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ μπορεί
να αναπτύξει
βασίστηκε
όψη. Ο νότιος προσανατολισμός του πλέγματος, αντανακλά, το φως της ημέρας, με ιριδισμούς νερού. Το βράδυ, με τα εσωτερικά
περισσότερα από 40.000
και δεκάδες χιλιάδες επισκέπτες. Την ίδια στιγμή, το πωλητήριο του κτηρίου λειτουργεί, ως κέντρο εφαρμοσμένων τεχνών και design, ανανεώνοντας συνεχώς, το υλικό του και τις συνεργασίες του, και υποστηρίζοντας σταθερά, τους νέους καλλιτέχνες. Συνεργάζεται, με 500 νέους, Έλληνες δημιουργούς και 150 εργαστήρια, από όλη την Ελλάδα, διοργανώνοντας περιοδικά και εκθέσεις Ελλήνων σχεδιαστών, με γενικό τίτλο, «Αναζητήσεις στην ύλη».
,
πολλά εκθεσιακά σενάρια. Η επιλογή, των υλικών που επενδύουν το κτίριο
στο χρώμα, στην υφή, στην αίσθηση διαφάνειας (Attali 2022). Η κίνηση των επισκεπτών, οργανώνεται, μέσω του αίθριου, πάνω σε ένα μεγάλο άξονα που ξεκινά από τη στοά εισόδου και κατευθύνει το βλέμμα, στη μεγάλη οθόνη από μεταλλικό ανοξείδωτο πλέγμα, την τέταρτη
παιδιά καθώς
Εικόνα 65. Μουσείο Μπενάκη, Διαμήκης Τομές (Πηγή: Kokkinou-Kourkoulas Architects). Εικόνα 66. Μουσείο Μπενάκη, Κάτοψη (Πηγή: Kokkinou-Kourkoulas Architects).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 123 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 124 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Στο κτίριο της οδού Πειραιώς, οι συνεργασίες με άλλους φορείς αποτελούν, έναν, από, τους βασικούς παράγοντες, της λειτουργίας του. Σχεδόν, από το άνοιγμά του, φιλοξενεί όλες τις εκθέσεις και εκδηλώσεις του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής. Αυτό, έχει συμβάλλει, στο να θεωρείται το κτήριο, «Σπίτι της Αρχιτεκτονικής», με αποτέλεσμα, να έχουν παρουσιαστεί στους χώρους του οι πιο σημαντικές, αρχιτεκτονικές εκθέσεις. Εικόνα 67. Η κίνηση των επισκεπτών στο Μουσείο Μπενάκη (Πηγή: naftemporiki).
σε ιδιόκτητο οικόπεδο 3 στρεμμάτων, επί της οδού Συγγρού, το 2004. Κεντρικό, μέλημα του Ιδρύματος Ωνάση, ένα υψηλής αρχιτεκτονικής κτίριο, συνολικού εμβαδού εσωτερικών χώρων, έκτασης 18.000τ.μ. , το οποίο, καλύπτει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο και κατασκευάστηκε, με την αποκλειστική χρηματοδότηση και επίβλεψη του Ιδρύματος. Το Ίδρυμα, σχεδιάζει, διαχειρίζεται και χρηματοδοτεί, προγράμματα, τα οποία, καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως, η εκπαίδευση, η επιστήμη, η υγεία, η κοινωνική πρόνοια, ο πολιτισμός και το περιβάλλον, αναπτύσσοντας συνεργασίες, με φορείς της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και με κομβικής σημασίας οργανισμούς των πεδίων, αυτών (Wikipedia, Στέγη Ιδρύματος Ωνάση 2022). Αποστολή και όραμα του οργανισμού είναι, «η Στέγη, να γίνει ένας τόπος πολιτισμού, που φιλοξενεί εκδηλώσεις και δράσεις όλου του καλλιτεχνικού φάσματος, από το θέατρο, το χορό, τη μουσική, τον κινηματογράφο και τα εικαστικά έως την ψηφιακή και υβριδική τέχνη και τα
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 125 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.5 ΣΤΕΓΗ ΓΡΑΜΜΑΤΩΝ & ΤΕΧΝΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΩΝΑΣΗ. Η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, ανεγέρθη,
χώρο ανοιχτό και προσιτό, σε όλους» («Στέγη»). Το κτιριολογικό πρόγραμμα της Στέγης, περιλαμβάνει ένα θέατρο όπερας 900 θέσεων (κεντρική σκηνή), ένα αμφιθέατρο - αίθουσα συνεδρίων - κινηματογράφο 200 θέσεων (μικρή σκηνή), ένα υπαίθριο αμφιθέατρο 200 θέσεων, βιβλιοθήκη, εστιατόριο -μπάρ - καφέ, αίθουσα εκθέσεων, ελεύθερους ανοικτούς χώρους και υπόγειους χώρους στάθμευσης (ONASSIS 2022).
γράμματα, καθώς επίσης, η προβολή του σύγχρονου πολιτισμού, σε ένα
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 126 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 68. Εξωτερική άποψη Ιδρύματος Ωνάση, εσωτερικό - μη ορατό (φωτογραφία 2021, Dermitzakis). Κεντρική επιλογή, του Ιδρύματος Ωνάση, ήταν η κατασκευή ενός
πρόσκληση ενδιαφέροντος, συγκεντρώνοντας συνολικά, 66 υποψηφιότητες, από όλο τον κόσμο, εκ των οποίων, επελέγη η πρόταση, του γαλλικού αρχιτεκτονικού γραφείου, Architecture Studio. Στην πρόσοψη, αποτυπώνεται, η φιλοσοφία της βασικής αρχιτεκτονικής ιδέας: ένα πάλλευκο, ορθογώνιο, ανάλαφρο κέλυφος, που μέσα από το εύρημα των οριζόντιων μαρμάρινων λωρίδων αποκαλύπτει, τον κυρίως κτιριακό όγκο, με τις δύο αίθουσες και τους υπόλοιπους χώρους. Ο ιδιαίτερος, τρόπος διαμόρφωσης της πρόσοψης λειτουργεί, σαν ένα σκηνικό που εναλλάσσεται, προσδίδοντας, αίσθηση μυστηρίου στο κτίριο, καθώς, κατά τη διάρκεια της ημέρας, οι λευκές οριζόντιες «περσίδες» ανακλούν το έντονο αττικό φως, προκαλώντας από μακριά την εντύπωση
νέου κτιρίου, υψηλής αρχιτεκτονικής αξίας. Γι’ αυτόν, ακριβώς, τον λόγο, πραγματοποιήθηκε διεθνής
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 127 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ενός ελαφρού κυματισμού, ενώ, τη νύχτα – όταν οι μαρμάρινες λωρίδες φωτίζονται διαφορετικά – η εικόνα, αντιστρέφεται, επιτρέποντας
Το
,
ως ένα
όγκος κατασκευασμένος από
πάνω σε μια βάση από γυαλί. Οι προσόψεις είναι ταυτόχρονα αδιαφανείς και διαφανείς, ανάλογα, με το αν τις παρατηρεί κανείς, από κοντά, ή από μακριά. Το έργο, αποκαλύπτεται, εν κινήσει, κατά την προσέγγιση, προς το κτήριο. Η αδιαφάνεια, της πέτρας αντισταθμίζεται, από τη διαφάνεια, τον ρυθμό και την ύλη. Εικόνα 69. Εξωτερική άποψη Ιδρύματος Ωνάση, εσωτερικό - ορατό (φωτογραφία 2021, Onassis).
, να εμφανιστεί το εσωτερικό του κτιρίου και να αποκαλυφθεί, το θερμό κέλυφος που περιβάλλει τις αίθουσες των εκδηλώσεων.
κτήριο
σχεδιάστηκε
απλός, διαφανής
μάρμαρο Θάσου, ανυψωμένος
Εικόνα 70. Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Διαμήκης Τομές (Πηγή: Doma).
Εικόνα 71. Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Κάτοψη (Πηγή: Doma).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 128 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ
– ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 129 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 72. Στέγη Ιδρύματος Ωνάση, Κεντρική Σκηνή (φωτογραφία 2021, Onassis). Η απλότητα, του όγκου και η αφαιρετική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής του έκφρασης, δημιουργεί το μνημειακό στοιχείο, που θα θεωρούσε κανείς, σχεδόν αδύνατο να επιτευχθεί, λόγω του μικρού μεγέθους, του οικοπέδου. Πέρα, από τις προσόψεις, ένα πολύτιμο και απροσδόκητο αντικείμενο, που συνδέει τις τρεις αίθουσες, διασχίζει ολόκληρο το κτήριο. Πρόκειται, για την καρδιά του έργου. Μεγεθυμένο, από το κενό γύρω της, το περίβλημά της, αποτελεί, την ιδανική σκηνή, για τις εκδηλώσεις της Στέγης Γραμμάτων & Τεχνών, η παρουσία της οποίας, είναι έντονη, στην κλίμακα του κτηρίου και της πόλης.
, μεταξύ 1976-1991 (παλαιό κτίριο) και 1998-2004 (νέο κτίριο). Κύριοι αρχιτέκτονες: H. Keilholz, Ε. Βουρέκας, Η. Σκρουμπέλος, Β. Σγούτας,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 130 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.6 ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΑΘΗΝΩΝ. Από τους πιο φημισμένους, ευρωπαϊκούς συναυλιακούς χώρους, μεγέθους 150.000τ.μ. Χτίστηκε
Κ. Κυριακίδης & συνεργάτες αρχιτέκτονες, Γραφείο Μελετών Α.Ν. Τομπάζη,
Εικόνα 73. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 2019 (φωτογραφία documenta). Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (ΜΜΑ), είναι, ένας πυρήνας δημιουργίας, πολιτιστικής και εκπαιδευτικής δράσης και κοινωνικής ανάπτυξης και μια πολιτιστική στέγη, οργανωμένη με σύγχρονο τρόπο, επί της Λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας, στο κέντρο, της Αθήνας. Άνοιξε, με δυο μεγάλες αίθουσες, το 1991 και συμπλήρωσε την κτιριακή του υποδομή, με τους υπόλοιπους χώρους και αίθουσες το 2004. Μέχρι, το 2016 ήταν, νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και
Thomson (Open House 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 131 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ έκτοτε, κρατικοποιήθηκε. Ως, στόχο του το ΜΜΑ, έχει την υψηλή ποιότητα των εκδηλώσεων του και ως, κύριο αντικείμενο του, την κλασσική μουσική και την όπερα, αλλά, επεκτείνει το ενδιαφέρον του και στο σύγχρονο ρεπερτόριο, στη μουσική από όλο τον κόσμο, στους νέους δημιουργούς, στο χορό, στο θέατρο, στον κινηματογράφο και στην εικαστική δημιουργία, με έμφαση πάντα στην ελληνική μουσική. Εικόνα 74. Μακέτα του κτιρίου του Μεγάρου σε σχέδιο Εμμ. Βουρέκα. (Πηγή: Megaron). Σχεδιάστηκε, από τον Εμμανουήλ Βουρέκα και τον Ηλία Σκρουμπέλο και άρχισε, να κατασκευάζεται, το 1976-1986, έπειτα, από συγχρηματοδότηση του συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» και του ελληνικού δημοσίου. Θεωρείται, ένας, από τους διασημότερους χώρους τέτοιου είδους παγκοσμίως, τόσο για την κλασική, όσο και για την ελληνική παραδοσιακή
και παρτιτούρες, 22.000 τόμους σε μικροφίλμ, 400 τίτλους περιοδικών, 10.000 ηχογραφήσεις και οπτικοακουστικό υλικό), δίνεται έμφαση, στην εκπαίδευση των νέων και του κοινού της ελληνικής περιφέρειας. Οι χώροι, του ΜΜΑ, είναι οι Αίθουσες «Χρήστος Λαμπράκης» (1961 θέσεων), «Αλεξάνδρα Τριάντη» (1750 θέσεων), «Δημήτρης Μητρόπουλος» (450 θέσεων), «Νίκος Σκαλκώτας» (400 θέσεων), «Banquette» (1.000 τ.μ.), Συνεδριακοί χώροι (12 αίθουσες συνεδρίων 20-180 ατόμων), Backstage (όλες οι αίθουσες διαθέτουν ανάλογα με
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 132 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ μουσική. Κάθε χρόνο, ο οργανισμός του Μεγάρου διοργανώνει συνολικά περίπου 500 εκδηλώσεις, όπως
θεάτρου, χορού κ.α. Το Μέγαρο συγκαταλέγεται στην λίστα του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Κέντρων Συμφωνικής Μουσικής (ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ 2022). Μέσα, από την πολυθεματικότητα, των εκδηλώσεων του Μεγάρου, τα προγράμματα και τις δραστηριότητες της Μεγάλης Μουσικής Βιβλιοθήκης «Λίλιαν Βουδούρη» (δωρεάν πρόσβαση σε 63.000 τίτλους βιβλίων
αντίστοιχα
ο Κήπος
για τις καλοκαιρινές υπαίθριες εκδηλώσεις, καθώς και το Εστιατόριο Fuga (Wikipedia, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών 2022). Το ΜΜΑ, είναι πρωτοπόρο στην χρήση νέων τεχνολογιών ήχου, φωτισμών, κτιριακών υποδομών κ.ά. και η λειτουργία του ανταποκρίνεται σε διεθνή πρότυπα. Αξίζει, να σημειωθεί ότι ο εξωτερικός φωτισμός του κτιρίου, αποτελεί δωρεά της Γαλλικής Κυβέρνησης. Διαθέτει, ένα πολυώροφο υπόγειο πάρκινγκ, εξαιρετικής αισθητικής φουαγιέ, σε όλους τους χώρους και το μαρμάρινο Αίθριο των Μουσών («Μέγαρο»).
παραστάσεις κλασικής μουσικής, όπερας,
τις διαστάσεις και τη χωρητικότητά τους τα
καμαρίνια),
του Μεγάρου
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 133 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 75. MMA, Αίθουσα “Χρήστος Λαμπράκης” (πρώην “Φίλοι της Μουσικής”, Πηγή: Megaron). 5.3.6.1 ΑΙΘΟΥΣΑ “ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΑΜΠΡΑΚΗΣ”. Η Αίθουσα, “Χρήστος Λαμπράκης” (πρώην Αίθουσα Φίλων της Μουσικής), είναι ένα αμφιθέατρο, εκπληκτικής αισθητικής, με εξαιρετική ορατότητα, από όλες, τις πολυτελείς, θέσεις του. Αποτελείται, από την πλατεία και τα θεωρεία, με μεγάλους χώρους φουαγιέ και στα δύο επίπεδα και είναι ιδανική, για συνεδρίες σε ολομέλεια και παρουσιάσεις υψηλών προδιαγραφών. Η εξαιρετική, ακουστική της αίθουσας, επιτρέπει επίσης, τη φιλοξενία μουσικών, θεατρικών, χορευτικών και άλλων παραστάσεων. Η επιλογή, κάθε υλικού και κάθε αντικειμένου στο κτίριο, έγινε, με αυστηρά κριτήρια αισθητικής και ποιότητας υλικού, με στόχο, τη διακριτική πολυτέλεια
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 134 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ και την αντοχή στο χρόνο. Μάρμαρο Διονύσου, ξυλεία από τη Γερμανία, ειδικές παραγγελίες διακοσμητικών στοιχείων και συνεργασία με τους καλύτερους Έλληνες σχεδιαστές, δημιουργούν, ένα εσωτερικό απαράμιλλης αισθητικής και λειτουργικότητας (megaron 2022). Εικόνα 76. MMA, Αίθουσα “Αλεξάνδρα Τριάντη” (Πηγή: megaron). 5.3.6.2 ΑΙΘΟΥΣΑ “AΛΕΞΑΝΔΡΑ ΤΡΙΑΝΤΗ”. Το δεύτερο, μέρος του ΜΜΑ, το Συνεδριακό Κέντρο, έγινε, με δωρεά του Ελληνικού κράτους, για να καλύψει τις ανάγκες της χώρας, σε μεγάλες συνεδριακές υποδομές διεθνούς επιπέδου και εγκαινιάστηκε, το 2004. Μέρος, του Συνεδριακού Κέντρου είναι, και η Αίθουσα “Αλεξάνδρα Τριάντη”, ένα, από τα μεγαλύτερα Opera Halls, της Ευρώπης. Η αίθουσα, “Αλεξάνδρα Τριάντη”,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 135 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ είναι, η μοναδική στην Ελλάδα, που διαθέτει, 4 χώρους ίσους, με τη σκηνή, δίπλα και κάτω, από τη σκηνή (megaron 2022). 5.3.6.3 ΑΙΘΟΥΣΑ “ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ”. Εικόνα 77. MMA, Αίθουσα “Δημήτρης Μητρόπουλος” (Πηγή: megaron). Η Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος είναι ιδανική για μικρότερα συνέδρια. 5.3.6.4 ΑΙΘΟΥΣΑ “ΝΙΚΟΣ ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ”. Εξοπλισμένη, με τεχνολογία τελευταίας γενιάς, η Αίθουσα “Νίκος Σκαλκώτας” έχει απευθείας πρόσβαση στο φουαγιέ του διεθνούς συνεδριακού κέντρου και από εκεί στο Αίθριο των Μουσών. Μια αίθουσα υψηλών προδιαγραφών, ιδανική για συνεδρίες σε ολομέλεια, αλλά και πιο απαιτητικές ζωντανές παραστάσεις (ΜΜΑ 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 136 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 78. MMA, Αίθουσα “Νικός Σκαλκώτας” (Πηγή: megaron). 5.3.6.5 ΑΙΘΟΥΣΑ “BANQUET”. Μια σύγχρονη, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, σε κυκλικό σχήμα με κρεμαστό εξώστη. Η αίθουσα, συνδέεται με αρκετούς βοηθητικούς χώρους, στους οποίους περιλαμβάνονται κουζίνες, και μπορεί να φιλοξενήσει επίσημα δείπνα, αλλά και συνεδριάσεις και ζωντανές εκδηλώσεις (ΜΜΑ 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 137 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 79. MMA, Αίθουσα “Banquet” (Πηγή: megaron). 5.3.6.6 ΑΙΘΟΥΣΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ. Οι 12 μικρότερες, αίθουσες συνεδρίων, χωρισμένες σε δύο σουίτες των έξι αιθουσών, μπορούν να χρησιμοποιηθούν, για διαλείμματα και για παράλληλες συνεδρίες, για επαγγελματικές συναντήσεις, συνεντεύξεις τύπου, προβολές, ως κέντρο οργανωτικών επιτροπών, αλλά και για εκπαιδευτικές εκδηλώσεις και σεμινάρια (ΜΜΑ 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 138 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 80. MMA, Αίθουσα “Συνεδρίων Ι” (Πηγή: megaron). Αίθουσες Συνεδρίων Ι. Μια ανεξάρτητη, σουίτα, 6 αιθουσών, που εξυπηρετεί, από 30 έως 100 άτομα, σε θεατρική διάταξη. Ιδανική, για μικρές συνεδριάσεις, ομάδες εργασίας ή ως αίθουσα διαλειμμάτων, διαθέτει, ένα κεντρικό φουαγιέ και μπαρ. Αίθουσες Συνεδρίων ΙΙ (ΜCs). Η δεύτερη, σουίτα μικρότερων αιθουσών συνεδρίων, που εξυπηρετεί, από 25 έως 200 άτομα, σε θεατρική διάταξη. Οι αίθουσες, δίνουν πρόσβαση, σε έναν ευρύχωρο κεντρικό διάδρομο, που μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί, για μικρές εκθέσεις (ΜΜΑ 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 139 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.6.7 ΕΚΘΕΣΙΑΚΟΙ ΧΩΡΟΙ. Εκτός, από τους ειδικούς, εκθεσιακούς χώρους, τα πολυεπίπεδα και μεγαλοπρεπή φουαγιέ, του Διεθνούς Συνεδριακού Κέντρου, χρησιμοποιούνται, συχνά, για εκθέσεις, προσφέροντας συνολικά, 12.000 τ.μ., ωφέλιμων χώρων. Εικόνα 81. MMA, Εκθεσιακοί Χώροι “Το Φουαγιέ των Μουσών” (Πηγή: megaron). Με τα διάφορα, επίπεδα, να συνδέονται μεταξύ τους, με κλιμακοστάσια, κυλιόμενες σκάλες και ανελκυστήρες, η περιήγηση, στους εκθεσιακούς χώρους είναι, εξαιρετικά εύκολη. Επιπλέον, όλοι, οι χώροι, συνδέονται απευθείας, με τη ράμπα φόρτωσης, για τις ανάγκες φορτοεκφόρτωσης, των εκθεμάτων. Η αίθουσα, που προορίζεται αποκλειστικά, ως εκθεσιακός χώρος, εκτείνεται σε 2 επίπεδα, με συνολική επιφάνεια 1.500 τ.μ. και βρίσκεται, κοντά σε όλους, τους χώρους εκδηλώσεων (ΜΜΑ 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 140 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.6.8 ΤΟ ΦΟΥΑΓΙΕ ΤΩΝ ΜΟΥΣΩΝ. Το Φουαγιέ των Μουσών, προσφέρει εκθεσιακό χώρο επιφάνειας 3.500 τ.μ. Εκτός από αυτούς τους χώρους, κάθε αίθουσα έχει το δικό της φουαγιέ, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εκθέσεις. Εικόνα 82. Αίθριο των “Μουσών” (Πηγή: megaron). Οι επισκέπτες, συχνά εντυπωσιάζονται, από τους μεγάλους υπαίθριους χώρους του Μεγάρου, ενώ, αρκετά, από τα φουαγιέ, έχουν απευθείας πρόσβαση, στις βεράντες και τους κήπους του Μεγάρου. Ειδικότερα, το Αίθριο των Μουσών, ένας εξωτερικός χώρος αίθριου, επιφάνειας 1.520τ.μ., λειτουργεί, ως φυσική προέκταση, του εσωτερικού του Μεγάρου, στον εξωτερικό χώρο.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 141 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εξοπλισμένο, με εγκαταστάσεις ψυχαγωγίας και συστήματα επικοινωνίας, είναι, ιδανικό για μεμονωμένες υπαίθριες εκδηλώσεις ή, ως επιπλέον, χώρος για τις εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται, στις παρακείμενες, εσωτερικές αίθουσες. 5.3.6.9 Ο ΚΗΠΟΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΡΟΥ. Ο Κήπος, του ΜΜΑ, είναι ανοιχτός, για το κοινό καθημερινά από τις 10 το πρωί, μέχρι, τη δύση του ήλιου. Με το πράσινο, τα δέντρα και τα λουλούδια του, είναι πόλος έλξης, για ανθρώπους όλων των ηλικιών, που έρχονται εδώ, καθημερινά για να χαλαρώσουν από τους ρυθμούς της πόλης, αλλά και να παρακολουθήσουν, τις καλλιτεχνικές και εκπαιδευτικές δραστηριότητες, που διοργανώνει, το Μέγαρο Μουσικής. Εικόνα 83. Ο Κήπος του Μεγάρου (Πηγή: megaron). Οι πρώτες μουσικές εκδηλώσεις στον Κήπο έγιναν δεκτές με μεγάλο ενθουσιασμό (ΜΜΑ 2022).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 142 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.7 ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ. Το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ), είναι ένας πολυχώρος, συνολικής έκτασης 210.000μ2, ο οποίος, περιλαμβάνει τις κτιριακές εγκαταστάσεις, της Εθνικής βιβλιοθήκης της Ελλάδος και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, καθώς και πάρκο αστικού τύπου και άλλες, μικρότερες εγκαταστάσεις. Βρίσκεται, στον Φαληρικό όρμο και υπάγεται, στο Δήμο Καλλιθέας (Wikipedia, Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος 2022). Εικόνα 84. Το Κέντρο Πολιτισμού Σταύρος Νιάρχος (Πηγή: kpisn). Σχεδιάστηκε, το 2008, από το αρχιτεκτονικό γραφείο, Renzo Piano Building Workshop. Το Ίδρυμα, είναι ένας, από τους μεγαλύτερους, ιδιωτικούς φιλανθρωπικούς οργανισμούς στον κόσμο και πραγματοποιεί, δωρεές στους τομείς της τέχνης και του πολιτισμού, της παιδείας, της υγείας και του αθλητισμού και της κοινωνικής πρόνοιας. Το Ίδρυμα, ενισχύει οργανισμούς, που προβλέπεται να προσφέρουν αισθητά, διαχρονικά και θετικά αποτελέσματα, στην κοινωνία και
, ορίστηκε το Δέλτα Φαλήρου, 4,5χλμ., νότια από το κέντρο, της Αθήνας. Στο σημείο, αυτό, φιλοξενούνταν οι εγκαταστάσεις, του παλιού Ιπποδρόμου, ο οποίος, κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2004, μεταφέρθηκε στο Μαρκόπουλο, με αποτέλεσμα, ο χώρος να εγκαταλειφθεί και να λειτουργεί στο εξής, ως άτυπη, χωματερή. 5.3.7.2 ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ. Ο Renzo Piano, επικεντρώθηκε στη δημιουργία μιας κατασκευής, που θα προσέφερε, όμορφη θέα στους επισκέπτες και ταυτόχρονα, θα τους έφερνε σε επαφή, με το υγρό στοιχείο, από το οποίο, η περιοχή αποκοπτόταν λόγω, της Λεωφόρου Ποσειδώνος. Ο πρώτος
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 143 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ έχουν αποτελεσματική διοίκηση και σωστή διαχείριση. Το ΙΣΝ, στηρίζει, ενεργά προγράμματα που συμβάλλουν, στην σύμπραξη φορέων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, ως αποτελεσματικά μέσα υποστήριξης του κοινού καλού (ΝΙΑΡΧΟΣ 2022). 5.3.7.1 Η ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ. Τον Φεβρουάριο του 2008, μετά από έναν κλειστό διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, επιλέχθηκε ομόφωνα από το Διοικητικό Συμβούλιο του ΙΣΝ, το αρχιτεκτονικό εργαστήρι Renzo
Building Workshop (RPBW), του Ιταλού αρχιτέκτονα Renzo Piano, ενώ, ως τοποθεσία
, στόχος επιτεύχθηκε, με την κατασκευή ενός τεχνητού λόφου, πάνω στην επιφάνεια του οποίου, τοποθετήθηκε το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος, ενώ, στην άκρη του, χωροθετήθηκαν οι κτιριακές εγκαταστάσεις, της Βιβλιοθήκης και της Λυρικής Σκηνής, ως μια ενιαία, εσώσκαφη κατασκευή. Το υψηλότερο, σημείο του λόφου, ο Φάρος, λειτούργησε, ως τόπος συνάντησης και απόλαυσης της θέας της Ακρόπολης και του κόλπου του Αργοσαρωνικού. Παράλληλα, η επαναφορά της σχέσης των κατοίκων με τη θάλασσα, όχι μόνο ως προς τη θέα, αλλά και ως φυσική παρουσία στον χώρο του έργου, επιτελέστηκε, με δύο τρόπους. Η πρώτη, παρέμβαση έγινε, στην περιοχή
Piano
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 144 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ της «Εσπλανάδας», μιας πεζογέφυρας που ενώνει την περιοχή με το Δέλτα Φαλήρου. Εικόνα 85. Τοπογραφικός Χάρτης του ΚΠΙΣΝ (Πηγή: archisearch).
καθότι
στη μαρίνα, όλες τις ώρες της ημέρας. Ο δεύτερος, τρόπος, σχετίστηκε, με τη δημιουργία του Καναλιού, μιας αβαθούς κατασκευής, που τροφοδοτείται, με θαλασσινό νερό. Έτσι, λοιπόν, το Κανάλι, επανέφερε και συμβολικά τη σύνδεση με τη θάλασσα, ενώ, ταυτόχρονα, εξασφάλισε την αντιπλημμυρική προστασία του έργου, λειτουργώντας, ως αποδέκτης, των όμβριων υδάτων σε περιπτώσεις, έντονων βροχοπτώσεων. Η ολοκλήρωση, της κατασκευής του ΚΠΙΣΝ, πραγματοποιήθηκε, τον Αύγουστο, του 2016. Το έργο, παραδόθηκε, στην
κοινού
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 145 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 86. Φωτορεαλιστική Απεικόνιση της Βασικής Ιδέας του ΚΠΙΣΝ (Πηγή: archisearch). Με την ανάπλαση της, πραγματοποιήθηκε, η ουσιαστική επαφή
Ελληνική Κοινωνία στις 23 Φεβρουαρίου
ένα, από τα πιο βιώσιμα κτιριακά συγκροτήματα τέτοιας κλίμακας, στον κόσμο. Τον Νοέμβριο, του 2016, συγκεκριμένα, κατέκτησε την κορυφαία διεθνώς και υψηλών προδιαγραφών διάκριση, για την περιβαλλοντική βιωσιμότητα, σε επίπεδο σχεδιασμού και κατασκευής, την πλατινένια πιστοποίηση LEED χάρη στην καινοτόμο αρχιτεκτονική και «πράσινη» τεχνολογία του (ΝΙΑΡΧΟΣ 2022).
με το υγρό στοιχείο,
, ανακτήθηκε η πρόσβαση του
,
, του 2017. Το ΚΠΙΣΝ, είναι,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 146 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 87. ΚΠΙΣΝ, Διαμήκης
Εικόνα 88.
Τομή (Πηγή: archisearch).
ΚΠΙΣΝ, Γενική κατά μήκος Τομή (Πηγή: archisearch).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 147 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 89. ΚΠΙΣΝ, Γενική Κάτοψη (Πηγή: archisearch).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 148 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.7.3 ΟΙ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ. 5.3.7.3.1 ΕΘΝΙΚΗ ΛΥΡΙΚΗ ΣΚΗΝΗ (ΕΛΣ). Η εγκατάσταση, της Εθνικής Λυρικής σκηνής, στο ΚΠΙΣΝ, είναι, η έναρξη μιας νέας περιόδου, στην ιστορία της. Σε αυτές τις νέες, εγκαταστάσεις υπάρχει, η δυνατότητα, να αναπτυχθούν περισσότερες και πιο πολύπλευρες δραστηριότητες, αλλά και η περαιτέρω, ανάπτυξη του καλλιτεχνικού οργανισμού, αυτού καθαυτού, μέσα, από πειραματικά projects, παραστάσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και κοινωφελείς δράσεις. Εικόνα 90. ΚΠΙΣΝ, Εθνική Λυρική Σκηνή, H Αίθουσα “Σταύρος Νιάρχος” (Πηγή: snfcc.org).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 149 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Το νέο κτίριο, της Εθνικής Λυρικής σκηνής, αναπτύσσεται σε 28.000τ.μ. και αποτελεί, ένα από τα σημαντικότερα, διεθνώς, λυρικά θέατρα. Η οργάνωση και ο σχεδιασμός του χώρου, σε συνδυασμό, με τον τεχνικό εξοπλισμό, καθιστούν, το νέο κτίριο, κατάλληλο, για τις πλέον, απαιτητικές παραστάσεις και με νέες, απεριόριστες δυνατότητες. Η αίθουσα, “Σταύρος Νιάρχος”, χωρητικότητας 1.400 θέσεων, έχει σχεδιαστεί, με βάσει, τις πιο σύγχρονες προδιαγραφές. Διαθέτει, τρία θεωρεία και ένα εξώστη και ο σχεδιασμός της καθορίστηκε, με διεξοδική μελέτη ώστε, να εξασφαλίζεται, η άριστη ορατότητα από κάθε σημείο. Εικόνα 91. KΠΙΣΝ, Άποψη από το Κανάλι (Πηγή: ertnews).
σκοπό
εκγύμνασης, που συμπληρώνουν, τον άρτιο σχεδιασμό της. Μία μικρότερη σκηνή, η Εναλλακτική, με δυναμικότητα 400 θέσεων, αποτελεί, έναν πολυμορφικό χώρο πειραματισμού και αναζήτησης, όπου, φιλοξενούνται εκδηλώσεις μικρότερης κλίμακας όπως, παραστάσεις σύγχρονης ελληνικής μουσικής και χορού, δραματικές αναγνώσεις και θεατρικές παραγωγές (kpisn 2022). Προσανατολισμένη, λοιπόν, προς την σύγχρονη δημιουργία και τις νέες μορφές καλλιτεχνικής έκφρασης, η Εναλλακτική Σκηνή, είναι, εξοπλισμένη με τηλεσκοπικά καθίσματα, τα οποία, καθιστούν, ευέλικτη τη διαμόρφωσή
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 150 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Χωροταξικά, το μεγαλύτερο μέρος της Ε.Λ.Σ., καταλαμβάνει, η κεντρική σκηνή, η Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος. Η Αίθουσα, είναι, σχεδιασμένη
σχήμα του χώρου, το οποίο,
βασισμένο, στο σχήμα των αρχαίων, Ελληνικών θεάτρων.
Σταύρος Νιάρχος, διαθέτει, βοηθητικούς χώρους όπως, καμαρίνια, χώρους δοκιμών, εργαστήρια ενδυμασιών και αίθουσες
της και ιδανική, για πειραματικές παραγωγές. Όπως, η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (Ε.Β.Ε.), έτσι και η Ε.Λ.Σ., σκοπό έχει, να προσελκύσει, ένα νεότερο ακροατήριο και να κεντρίσει, το ενδιαφέρον, των μελλοντικών επισκεπτών της. Προς αυτή, την κατεύθυνση, προσφέρει διευρυμένα προγράμματα για παιδιά, όπως, παιδική όπερα, εκπαιδευτικά προγράμματα, καινοτόμες δραστηριότητες και σεμινάρια, που απευθύνονται, σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες.
με πολλαπλές σκηνές, με
, να εξυπηρετείται η γρήγορη και αποτελεσματική αλλαγή σκηνικών και ταυτόχρονα, να καθίσταται, εφικτή, η φιλοξενία, πολύπλοκων παραγωγών. Οι ακουστικές, προδιαγραφές της, στηρίζονται, στην επίστρωση των τοίχων, με καμπύλα πανέλα, στις αποθηκευμένες ηχοαπορροφητικές κουρτίνες, καθώς και στο πεταλόσχημο
είναι
Τέλος, η Αίθουσα
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 151 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 92. KΠΙΣΝ, Η Εναλλακτική Σκηνή (Πηγή: digitalculture). Συμπερασματικά, η όπερα, το μπαλέτο, οι παιδικές παραστάσεις, τα πειραματικά projects, τα εκπαιδευτικά προγράμματα, η προετοιμασία της επόμενης γενιάς χορευτών και οι κοινωφελείς δράσεις, αποτελούν τα βασικά στοιχεία που συνθέτουν την δράση της Ε.Λ.Σ.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 152 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 93. ΚΠΙΣΝ, Τομή του Λυρικού Θεάτρου (Πηγή: archisearch). 5.3.7.3.2 ΕΘΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ. Με ιστορία 2 αιώνων και με περισσότερα, από ένα εκατομμύριο βιβλία, περιοδικά και σπάνια χειρόγραφα, από τον 9ο έως τον 20ο αιώνα, η Εθνική Βιβλιοθήκη, είναι, ο συνδετικός κρίκος του παρελθόντος, του παρόντος και του μέλλοντος. Οι νέες, εγκαταστάσεις, δίνουν μια νέα διάσταση της σχέσης της, με το κοινό, ως χώρος μελέτης, έρευνας, αλλά και εκπαίδευσης, ενώ, για πρώτη φορά, έχει δημιουργηθεί ένα δανειστικό τμήμα, που θα βοηθήσει, ακόμα περισσότερο, σε συνδυασμό με το μεγάλο φάσμα, των εκπαιδευτικών και διαδραστικών προγραμμάτων (snfcc
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 153 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 2022). Εικόνα 94. ΚΠΙΣΝ, Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (Πηγή: snfcc.org). Ο διττός, αυτός χαρακτήρας, κατά μια έννοια, απεικονίζεται και στην διάταξη του νέου κτιρίου 23.000τ.μ. Ο κεντρικός κορμός, συμβάλλει στη στατική δομή του κτιρίου και είναι ένας «κύβος» ντυμένος με βιβλία, τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά, όπου σε δύο επίπεδα υπάρχουν, τα αναγνωστήρια. Το ισόγειο, η είσοδος της Εθνικής Βιβλιοθήκης οδηγεί στο μεγάλο ανοικτό χώρο υποδοχής ο οποίος, παρέχει άμεσο προσανατολισμό προς όλες τις λειτουργίες της.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 154 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 95. ΚΠΙΣΝ, Η Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος (Πηγή: snfcc.org). Η Εθνική Βιβλιοθήκη, αποτελείται από 4 επίπεδα. Συγκεκριμένα, οι χώροι του Δανειστικού Τμήματος, συγκεντρώνονται, στην στάθμη του ισογείου και σε τμήμα του 2ου επιπέδου. Στον 2ο όροφο, λειτουργούν, τα δημόσια αναγνωστήρια. Τέλος, οι νέες εγκαταστάσεις, περιλαμβάνουν, διαμορφωμένα θησαυροφυλάκια και πλήρως, εξοπλισμένα εργαστήρια, για τη σωστή διαφύλαξη, συντήρηση και ψηφιοποίηση, χειρόγραφων, παλαίτυπων και άλλων, πολύτιμων συλλογών. 5.3.7.3.3 ΠΑΡΚΟ ΣΤΑΥΡΟΣ ΝΙΑΡΧΟΣ. Η κλίση, του πάρκου είναι, περίπου 5%, με τα διαγώνια μονοπάτια, να εξασφαλίζουν μικρότερη κλίση, έτσι ώστε, να επιτρέπει, σε όλους τους επισκέπτες, να μετακινούνται άνετα. Στόχος, επίσης, ήταν ολόκληρο το πάρκο, να είναι, προσβάσιμο και φιλικό, προς όλους τους επισκέπτες,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 155 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ με ιδιαίτερη μέριμνα, προς όσους, αντιμετωπίζουν κινητικές δυσκολίες. Το πάρκο, διαθέτει συνολικά, 1.450 δέντρα, 280.000 θάμνους, φυτά εδαφοκάλυψης και αγρωστώδη. Το πάρκο, καταλαμβάνει, το 85%, της συνολικής έκτασης του ΚΠΙΣΝ και αποτελεί, τον μεγαλύτερο δημόσιο, μεσογειακό κήπο στον κόσμο, αλλά και σημείο αφετηρίας, στη στρατηγική προσπάθεια για ανάπτυξη της περιβαλλοντική συνείδησης του κοινού (ΠΕΝΕΛΗΣ 2022). Εικόνα 96. ΚΠΙΣΝ, Πανοραμική Θέαση του Πάρκου (Πηγή: kathimerini). Επιπλέον, φιλοξενεί πληθώρα φυτικών ειδών, αλλά και μια μεγάλη ποικιλία αυτοφυών αρωματικών φυτών. Η επιλογή, των φυτών έγινε ώστε, να εναλλάσσεται, η εποχική ανθοφορία και να δημιουργούνται ενδιαφέροντες, χρωματισμοί ή ποικίλες υφές. Περιλαμβάνει, 16 είδη δέντρων και 161, είδη θάμνων. Ο «Λαβύρινθος», του ΚΠΙΣΝ, είναι, ένα αναπόσπαστο κομμάτι του πάρκου, όπου πρόκειται, για έναν καταπράσινο χώρο, τον οποίο, οι επισκέπτες συναντούν
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 156 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ αν ακολουθήσουν, τα δυτικά μονοπάτια. Τέλος, το «Ξέφωτο», όπου είναι και η καρδιά του πάρκου. Σε αυτό, το σημείο, φιλοξενούνται ειδικότερα, τους καλοκαιρινούς μήνες, μεγάλη γκάμα εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων. 5.3.7.3.4 Η ΑΓΟΡΑ. Στο ΚΠΙΣΝ, η αγορά, με διαστάσεις 40μ.40μ., είναι, ο πυρήνας, ολόκληρου του κτιριακού συγκροτήματος. Περικλείεται, από τα κτίρια της Βιβλιοθήκης της Ελλάδος και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και αποτελεί, ένα ξεκάθαρο σημείο, αναφοράς και προσανατολισμού, καθώς, είναι ορατή σχεδόν, από όλους τους εσωτερικούς χώρους. Εικόνα 97. ΚΠΙΣΝ, Η Αγορά (Πηγή: snfcc.org). Μέσα, από τον χώρο της «Αγοράς», γίνεται αντιληπτό, το όραμα των δημιουργών του ΚΠΙΣΝ. Είναι, ένας τόπος ανοιχτός, χώρος συναθροίσεων, διάδρασης και εμπειριών, όπου, ανακαλύπτει κάποιος και βιώνει την ενέργεια του χώρου, που προσφέρει, απεριόριστες δυνατότητες. Από τη
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 157 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ μια πλευρά, η Εθνική Βιβλιοθήκη, με το σύνολο της εκδοτικής ιστορίας της χώρας. Από την άλλη, η Εθνική Λυρική Σκηνή, που φιλοξενεί, πληθώρα παραστάσεων. Και τέλος, το κανάλι, με το θαλασσινό νερό, που φιλοξενεί δραστηριότητες και παράλληλα, συνδέει, οπτικά και νοηματικά, το ΚΠΙΣΝ, με τον φαληρικό όρμο (ΚΠΙΣΝ 2022). 5.3.7.3.5 Ο ΦΑΡΟΣ. Ο Φάρος, βρίσκεται, στην κορυφή του νέου κτιρίου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ενώ, ακριβώς, από πάνω είναι, υπάρχει, το ενεργειακό στέγαστρο με τα φωτοβολταϊκά πάνελ, με έκταση 10 στρεμμάτων. Ο Φάρος, περιβάλλεται από γυαλί προσφέροντας πανοραμική θέα, 360 μοιρών. Εικόνα 98. ΚΠΙΣΝ, Ο Φάρος (Πηγή: snfcc.org).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 158 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 5.3.7.3.6 ΤΟ ΚΑΝΑΛΙ. Το Κανάλι, είναι, από τα χαρακτηριστικότερα στοιχεία του ΚΠΙΣΝ. Ο σχεδιασμός, έγινε, με στόχο τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης, της περιοχής, με την θάλασσα, όχι μόνο, ως προς την θέα, αλλά και ως προς την φυσική παρουσία, στο χώρο. Το μήκος του, είναι 400 μέτρα, το πλάτος του 30μ. και το βάθος από 70 έως 150 εκατοστά. Η ανάπτυξή του, γίνεται, κατά μήκος του κτιριακού συγκροτήματος, δημιουργώντας μια μεταφορική συνέχεια της θάλασσας, από την ακτή του Φαλήρου, στο ΚΠΙΣΝ. Στην απέναντι πλευρά του καναλιού, υπάρχουν πλατιά σκαλοπάτια, που προσφέρονται, ως θέσεις για αυτοσχέδιες παραστάσεις ενώ, ο παράπλευρος χώρος, ενδείκνυται για περιπάτους. Εικόνα 99. ΚΠΙΣΝ, Το Κανάλι (Πηγή: nourou).
καγιάκ, για ενήλικες. Τροφοδοτείται, από το θαλασσινό νερό, το οποίο, επιστρέφει στην θάλασσα, σε συνεχόμενη ροή αφού, πρώτα φιλτραριστεί. Οι αυστηρές, περιβαλλοντικές προδιαγραφές του ΚΠΙΣΝ, όπως, αυτές ,ορίζονται, απαγορεύουν τον καθαρισμό
Λυρικής Σκηνής, και τον Φάρο και 47 μέτρα, από την επιφάνεια της θάλασσας, αιωρείται, ένα μεγάλο στέγαστρο. Το στέγαστρο, με διάσταση 100μ.x100μ., καταλαμβάνει δέκα στρέμματα, δηλαδή, ισοδυναμεί με 1,5 γήπεδο ποδοσφαίρου. Το βάρος του, φτάνει τους 4.500 τόνους, όσο περίπου, 160 τριαξονικά λεωφορεία. Η τομή του στεγάστρου (βλ. Εικ. 93), θυμίζει, πτερύγιο αεροπλάνου, γιατί, σε μια περιοχή, τόσο
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 159 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Επιπλέον, το Κανάλι
χαρακτήρα
με χλώριο, ή άλλα, χημικά μέσα και σε καθημερινή βάση λειτουργούν, 2 ρομποτικοί μηχανισμοί, οι οποίοι, αφαιρούν, μέρος της άλγης,
τον πυθμένα. 5.3.7.3.7 ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΣΤΕΓΑΣΤΡΟ. 17 μέτρα, πάνω από το κτίριο της Εθνικής
ανοικτή και εκτεθειμένη όπως,
και το σχήμα του δεν πρέπει
να
την τελική
συναρμολογήθηκαν, 750 πανέλα.
, δεν έχει μόνο διακοσμητικό
αλλά, φιλοξενεί, εβδομαδιαία μαθήματα ιστιοπλοΐας και
από
το Δέλτα Φαλήρου, ο άνεμος, εύκολα φτάνει σε υψηλές ταχύτητες
,
προβάλλει, αντίσταση. Για
, του μορφή
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΕΜΠΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 160 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Εικόνα 100. ΚΠΙΣΝ, Το Ενεργειακό Στέγαστρο (Πηγή: kathimerini). Το στέγαστρο, καλύπτεται, από 5.700 ηλιακούς συλλέκτες και μπορεί, να παράγει έως, και 2,2 γιγαβατώρες (GWh) ανά έτος, συνεισφέροντας ουσιαστικά, στην κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του ΚΠΙΣΝ, καθώς και στην ελαχιστοποίηση, των εκπομπών CO2. Σε συγκεκριμένα, χρονικά διαστήματα, η παραγωγή του στεγάστρου σε ηλεκτρικό ρεύμα, μπορεί, να καλύψει ακόμη και το 100% των ενεργειακών αναγκών, του ΚΠΙΣΝ (ΚΠΙΣΝ 2022).
της Ευρώπης και πώς, αυτός, μεταλαμπαδεύτηκε στην Ελλάδα, με τη σύσταση του Υπουργείου Πολιτισμού και τους ποικίλους νέους θεσμούς που αυτό, συνεπάγονταν. Στο δεύτερο μέρος, κάναμε μία ιστορική αναδρομή της αρχιτεκτονικής των πολιτιστικών κέντρων στη μεταπολεμική Ευρώπη. Είδαμε, πως, από κλειστά Μουσεία που απευθύνονταν στα υψηλά κοινωνικά στρώματα, μετεξελίχθηκαν σε ανοιχτούς ζωντανούς φορείς, εκπαίδευσης και πολιτισμού όλων των κοινωνικών
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 161 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Στην παρούσα ερευνητική εργασία, εκπονήθηκε μία διεξοδική έρευνα στο τομέα της σύγχρονης αρχιτεκτονικής εξέλιξης των πολιτιστικών κέντρων, στην Ελλάδα. Συνοπτικά, στο πρώτο μέρος της εργασίας, αναλύσαμε τους όρους του πολιτισμού, της κουλτούρας και είδαμε πως περάσαμε από τα Μουσεία στα Πολιτιστικά Κέντρα. Έπειτα, αναλύσαμε το σύνηθες κτιριολογικό τους πρόγραμμα και μέσα από παραδείγματα πολιτιστικών κέντρων στο εξωτερικό, αναλύσαμε τις βασικές αρχές του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού, που τα διέπει. Μελετήσαμε επίσης, τους όρους της στρατηγικής πολιτικής
ομάδων και πώς, αυτά, αποτέλεσαν τη βάση των μεγάλων προγραμμάτων κατασκευής νέων πολιτιστικών ιδρυμάτων στις μεταπολεμικές δεκαετίες, σε όλες τις χώρες της Ευρώπης. Έπειτα, αναλύσαμε ένα σύγχρονο πολιτιστικά έργο–ναυαρχίδα, στην Ευρώπη, το Κέντρο Georges Pompidou (Ζωρζ Πομπιντού) στο Παρίσι, από τα πρώτα χρονολογικά, μεγάλα πολιτιστικά κέντρα στην Ευρώπη, ώστε να διευρύνουμε την εικόνα και να προσδιορίσουμε καλύτερα, τα αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά που συνθέτουν την νέα, ανταγωνιστικής τους ταυτότητα. Τέλος, εξετάσαμε και αναλύσαμε με διεξοδικό τρόπο, 7 σύγχρονα παραδείγματα
των χρόνων, την δομή, την μορφή, το ύφος, τη χρήση και λειτουργία τους. Είδαμε, πως στα πλαίσια αυτά, η δημιουργία
ελίνα Μερκούρη”),
• στην ανάπλαση παλιών υφιστάμενων κτιρίων χωρίς αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον (Μουσείο Μπενάκη), • στην ανέγερση σύγχρονων πολιτιστικών κτιριακών εγκαταστάσεων (Ίδρυμα Ωνάση, Ελληνικός Κόσμος) • στην πολιτιστική συγκέντρωση, τα πολιτιστικά πάρκα, τις πολιτιστικές διαδρομές, και στις
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 162 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ πολιτιστικών κέντρων της Αθήνας,
όσο το δυνατόν,
στο
τους πρόγραμμα και πώς
την πάροδο
πολιτιστικών κέντρων, κατά τα τελευταία 20 χρόνια στην Ελλάδα, βασίστηκε και στοχεύει: • στην μετατροπή βιομηχανικών
•
δίνοντας
έμφαση
κτιριολογικό
, αυτό, εμπλουτίστηκε με
κτιρίων σε πολιτιστικούς χώρους-χωριά (Γκάζι) διεθνούς επιπέδου,
στην αποκατάσταση και ανάδειξη των κτιρίων με πλούσια αρχιτεκτονική κληρονομιά (“M
αστικής ανάπτυξης και
. Τα τελευταία 20 χρόνια περίπου, παρατηρείται στην Ελλάδα, η ίδρυση και η λειτουργία μεγάλων πολιτιστικών οργανισμών, στους οποίους, διακρίνονται το χαρακτηριστικό τους μοντέλο, το οποίο, θα μπορούσε, να συνοψιστεί, στην έκφραση «πολυμορφικό και πολυδιάστατο κέντρο πολιτισμού», κάτι, που είναι εν τέλει, αυτό, που διαφοροποιεί τους εν λόγω πολιτιστικούς οργανισμούς, από την έννοια, του συμβατικού ως τώρα, «μουσείου» και ομολογουμένως, έχει
πολιτικές
branding τόπου (Μέγαρο Αθηνών, Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος)
τους, στο Ελληνικό πολιτιστικό στερέωμα και ως, οι πιο μεγάλοι, σε έκταση έργου και πολυδιάστατοι πολιτιστικοί
, σε ένα πεδίο, που αναπτύσσεται ραγδαία, στις μέρες μας. Ο τρόπος, που οι οργανισμοί αυτοί, χρησιμοποιούν, την αφήγηση της έμπνευσης και της ιστορίας της κατασκευής τους (π.χ. Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος), αποτελεί, ένα ακόμη χαρακτηριστικό
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 163 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ κοινά χαρακτηριστικά, με τα σημερινά εκσυγχρονισμένα, μουσεία. Τα παραδείγματα, που επιλέχτηκαν, παρατάθηκαν, με σειρά χρονολογικής παρουσίας
οργανισμοί μέσα, από την πολιτιστική δραστηριότητα τους, ως πολιτιστικά κέντρα αλλά και ως «μνημεία», του σύγχρονου πολιτισμού, για τις επόμενες γενιές. Φυσικά, υπάρχουν και άλλοι, αντίστοιχοι, πολιτιστικοί οργανισμοί οι οποίοι, δεν αναφέρονται στη συγκεκριμένη εργασία, αφενός γιατί, ο κατάλογος θα ήταν - ευτυχώς – πολύ μεγάλος, αφετέρου διότι, με την παράλειψή τους, δίνεται κίνητρο, για περαιτέρω διερεύνηση από τον αναγνώστη, ή και επόμενο ερευνητή
καθώς και ένα αποτελεσματικό εργαλείο εκπαίδευσης και κινητοποίησης του ενδιαφέροντος του επισκέπτη, τόσο για το αντικείμενο ή/και τα αντικείμενά τους (ως πολυθεματικοί και διατομεακοί οργανισμοί), όσο και ως, χωροταξικά και περιβαλλοντικά σημεία αναφοράς, στον πολιτιστικό χάρτη της χώρας. Επιπλέον, είναι, οργανισμοί, εναρμονισμένοι τεχνολογικά με την σύγχρονη ψηφιακή πραγματικότητα, καθώς και με μια ολιστική παρουσία, τόσο, σε εκπαιδευτικό, όσο και σε ψυχαγωγικό επίπεδο για το κοινό τους και αυτό, καταδεικνύεται, από την πολυμορφικότητα και την ποικιλία χρήσης, των επιμέρους χώρων τους. Το πιο ενδεικτικό, ίσως, χαρακτηριστικό τους είναι, η προσήλωση της στρατηγικής τους στο κοινό, στη διεύρυνσή του, την καθολική προσβασιμότητά του και στη δημιουργία οικειότητας, ανάμεσά τους με την ενεργή συμμετοχή
τους,
, γίγνεσθαι του οργανισμού.
τάση, για τους σύγχρονους πολιτιστικούς οργανισμούς είτε, είναι, δημοσίου είτε, ιδιωτικού δικαίου είναι, η πολυμορφικότητα, τόσο των εγκαταστάσεων και των χώρων τους, όσο και η ποικιλία του είδους των παροχών τους, σε δραστηριότητες, εκδηλώσεις, πολιτιστικές και εκπαιδευτικές δράσεις, καθώς και οι πολυδιάστατες
του. Θα μπορούσαμε, να πούμε ότι, οι σύγχρονοι πολιτιστικοί οργανισμοί, ανταποκρίνονται στο σύνολο, των πέντε αισθήσεων του επισκέπτη τους, ο οποίος, μπορεί να συμμετέχει, και να δει (εκθέματα, χώρους, παραστάσεις, παράλληλες δράσεις), να ακούσει (αφηγήσεις και ξεναγήσεις), να συνομιλήσει (βιωματικός και διαδραστικός τρόπος παρακολούθησης δράσεων), να γευτεί (χώρος εστίασης) και να οσφρανθεί («ζωντανά» εκθέματα, κήποι, φυσικό τοπίο συνδυασμένο με τις εγκαταστάσεις).
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 164 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ στη δράση και το εν
και διαθεματικές δυνατότητες που
στο κοινό τους με στόχο, την ολοκληρωμένη πολιτισμική εμπειρία
γένει
Η
παρέχουν
1. Αθανασοπούλου Α., Γλύτση, Ε., Χαμπούρη-Ιωαννίδου, Α., Οι Διαστάσεις των Πολιτιστικών Φαινομένων, (Τόμ. Β' Πολιτιστικό Πλαίσιο). Πάτρα: Ε.Α.Π., 2002.
2. Γιαννούτσου, Ν. & Αβούρης, Ν. Η τεχνολογία, τα μουσεία, η μάθηση, η αφήγηση και το παιχνίδι: προς μία ιστορία συνάντησης. Κόρινθος: Κόρινθος, Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, 2015.
3. Γλύτση, Ε., Ζαφειράκου, Α., Κακούρου-Χρόνη, Γ. & Πικοπούλου-Τσολάκη, Δ. Οι διαστάσεις των πολιτιστικών φαινομένων: Πολιτισμός και Εκπαίδευση. Πάτρα: Ε.Α.Π., 2002.
4. Γρ. Πασχαλίδης, Αικ. Χαμπούρη - Ιωαννίδου. Η συμβολή του πολιτισμού στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη. Τόμ. Α. Πάτρα: Ε.Α.Π., 2002.
5. Δ. Αθανασόπουλος. «Η Κουλτούρα των Μέσων, Μαζική Κοινωνία και Πολιτιστική Βιομηχανία», επιμ. Λιβιεράτος Κ., Φραγκούλης Τ., 3η έκδοση. Αθήνα: Αλεξάνδρεια, 1994.
6. Ζορμπά, Μ. «Πολιτική του Πολιτισμού, Ευρώπη και Ελλάδα στο Δεύτερο μισό του 20ου αιώνα». Αθήνα: Πατάκη, 2014.
7. Ζουμπούλη, Μ., Θωμάτος Γ., Κλήμης Μ., Κουρή Μ., Παπαδάκη Ειρ. «Πολιτισμός: Θεσμοί & Διαχειρίσεις», τα κείμενα, τετράδιο 2007. 'Αρτα: Εκδ. Τμήμα Λαϊκής & Παραδοσιακής Μουσικής ΤΕΙ Ηπείρου, 2007.
8. Ι. Στεφάνου, Παταργιάς Π. , Μητούλα Ρ. ««Η Ανάπλαση στο Γκαζοχώρι, μία ευκαιρία
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 165 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Πολιτιστική Δραστηριότητα και Κρατική Πολιτική στην Ελλάδα: η Περιφερειακή Διάσταση. Αθήνα: Παπαζήση, 1990. 10.Κόνσολα, Ν. Διεθνής Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση, 1982.
11.Κοσκινά, Αικ. & Γλύτση, Ε. Δομή, Οργάνωση και παραγωγή πολιτιστικών δραστηριοτήτων- Εικαστικά». Στο Βελοπούλου, Αγγ., (επιμ.) Πολιτιστική Πολιτική και Διοίκηση, τόμος Α´ Πολιτιστική Διαχείριση. Πάτρα: Ε.Α.Π., 2003.
12.Μπιτσάνη. (ΕΔΥ). Πολιτιστικές δραστηριότητες και περιφερειακή ανάπτυξη στην κοινωνία των πληροφοριών και της γνώσης. Εναλλακτικό Διδακτικό Υλικό. Εναλλακτικό Διδακτικό Υλικό, Πάτρα: Ε, Μπιτσάνη, 2004.
13.Μπιτσάνη. Πολιτισμός κα Τοπική Κοινωνία: η τοπική πολιτιστική ανάπτυξη στην Ελλάδα και ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, 1980- 2000. Διδακτορική Διατριβή, Αθήνα: Μπιτσάνη, 2002.
14.Ορφανίδη. Εισαγωγή στη Μουσειολογία. Ρόδος: Πανεπιστήμιο Αιγαίου, 2003.
15.Πικοπούλου-Τσολάκη, Δ. & Γλύτση, Ε. Τέχνη και άτομα με ειδικές ανάγκες. Σε Ε. Γλύτση (Επιμ.), Οι Διαστάσεις των Πολιτιστικών Φαινομένων. Πολιτισμός και Εκπαίδευση. Πάτρα: ΕΑΠ., 2002.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 166 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ δημιουργίας τρίτου πόλου στο κέντρο της Αθήνας και αναβάθμισης των Δυτικών περιοχών».» ΚΤΙΡΙΟ, Απρ 2001: 9. 9. Κονσολά, Ν.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 167 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ 16.Τροβά, Ε. Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ 1975/86/2001. Αθήνα:
ΣΑΚΚΟΥΛΑΣ, 2001.
1. A.M. Deffner, & L. Labrianidis. Planning culture and time in a mega -event: Thessaloniki as the European City of Culture in 1997. International Planning Studies, 10. Journal, Thessaoniki: A.M. Deffner, & L. Labrianidis, 2005.
2. Attali, E. Doma. 2022. https://www.doma.archi/index/projects/moyseio-mpenakh (πρόσβαση Ιουν 09, 2022).
3. Babbie Ε. Εισαγωγή στην Κοινωνική Έρευνα. Μετάφραση: ΒΟΓΙΑΤΖΗΣ ΓΙΑΝΝΗΣ. Αθήνα: ΚΡΙΤΙΚΗ, 2018.
4. Bogen, P. Stronger Arts and Cultural Organisations for a Greater Social Impact. Business Models profiling of Cultural Centres & Performing Arts Organisations. Sweden: Trans Europe Halles, Creative Lenses, 2018.
5. Christophe, Georgina DeCarli - Luckner. Museum, cultural center or both? Άρθρο , Αβάνα, Κούβα: UNESCO, 2012.
6. Colin. Βασικές έννοιες της Μουσειολογίας. Μετάφραση: Σωτήρης Λάππας. ICOM-Eλληνικό Τμήμα, 2014.
7. Cupers, Kenny. The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe. The Journal of the Society of Architectural Historians, Basil: Research Gate, 2015.
8. Denys, Cuche. Η έννοια της κουλτούρας στις κοινωνικές επιστήμες . Αθήνα: Τυπωθήτω, 2001.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 168 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ
ΞΕΝΗ
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
9. Gospodini, A. ‘Portraying, classifying and understanding the emerging landscapes in the post - industrial city’. Cities. Journal, Athens: A. Gospodini, 2006.
10.Grodach, C. ‘Beyond Bilbao: rethinking flagship cultural development and planning in three California cities. Journal of Planning Education and Research, 29 (3). Journal, Grodach, C., 2010.
11.H. Koch. Cultural Policy in the German Democratic Republic. Paris: UNESCO, 1975.
12.Lambert, P., & Williams, R. Ownership and Governance of Urban PACs. Em P. Lambert, & R. Williams (Eds.), Performing Arts Center Management . New York: Routledge, 2017.
13.Ruuuvirta, M. & Saukkonen, P. he third sector of art and culture. In: Heikkinen, I., Kangas, A. & Mitchell. R. (Eds.). Field of art and culture. Basic structures, management and legislation. Helsinki: Tietosanoina Oy, 2015.
14.Silvanto, T., Linko, M.. & Cantell, T. «From enlightenment to experience: cultural centers in Helsinki neighbourhoods. International Journal of Cultural Policy.» Taylor & Francis online. 19 05 2008.
15.Smyth, Η. Marketing the City: The Role of Flagship Developments in Urban Regeneration. London: E & FN Spon, 1994.
16.Stenlund, K. Effects of the construction of Culture hits іn Lulea. Lulea, Sweden: Lulea: University Press, 2010.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΞΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 169 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
1. Βιβλιοδέτης, Ε. Γερούση, «Υπουργείο Πολιτισμού.» https://www.culture.gov.gr/DocLib/YPPOA_istoriko_images_2.pdf.
2. Δανιηλίδης, Ν. Doma. 2022. https://www.doma.archi/index/projects/stegh-grammatwnkai-texnwn-idrymatos-wnash.
3. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ. http://www.tholos254.gr/index.php.
4. Ι.Μ.Ε. ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ. http://www.fhw.gr/cosmos/index.php?id=2&m=2&lg=.
5. ΙΜΕ. ΙΔΡΥΜΑ ΜΕΙΖΟΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ. http://www.ime.gr/fhw/index.php?lg=1&state=pages&id=80.
6. ΚΠΙΣΝ. https://www.snfcc.org/kpisn/arxitektoniki/i-agora.
7. ΚΤΙΡΙΟ. Θέατρο Κέντρου Πολιτισμού "Ελληνικός Κόσμος". https://www.ktirio.gr/el/%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE%BA%CF%84%C E%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82/%CE%B8%CE.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ 170 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ
8. Λαζαρέτου, Σ. «Η ΕΞΥΠΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ: «ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ» ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ. ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΟΥΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΕΞΟΔΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΡΙΣΗ;.» Τράπεζα της Ελλάδος. https://www.bankofgreece.gr/Publications/Paper2014175.pdf.
9. ΜΕΓΑΡΟ ΜΟΥΣΙΚΗΣ, ΑΘΗΝΩΝ. https://www.megaron.gr/to-ktirio/. 2022. 10.ΜΙΑΡΙΤΗΣ, Κ. Αθηνοδρόμιο. https://www.athinodromio.gr/%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%AD/.
11.ΜΜΑ. megaron. 2022. https://www.megaron.gr/venue/.
12.ΜΜΑ. Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%AD%CE%B3%CE%B1%CF%81%CE%BF_%CE%9C%CE%B F%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BA%CE%AE%CF%82_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CF%8E%CE%
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ 171 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
13.Μουσείο Μπενάκη.
14.Μπενάκη, Μουσείο. 2016.
15.ΝΙΑΡΧΟΣ, ΚΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΙΔΡΥΜΑ ΣΤΑΥΡΟΣ. kpisn. https://www.snfcc.org/. 16.ΟΠΑΝΔΑ. 2022. https://www.opanda.gr/index.php/ipodomes-opanda/item/politistiko-
17.ΠΕΝΕΛΗΣ, Γ. ΚΤΙΡΙΟ.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%9 C%CF%80%CE%B5%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B7.
https://www.benaki.org/index.php?option=com_buildings&view=building&id=2&lang=el
kentro-melina.
https://www.ktirio.gr/el/%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE%BA%CF%84%C E%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82/%CE%BA%CE.
18.Στέγη Ιδρύματος Ωνάση.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%84%CE%AD%CE%B3%CE%B7_%CE%99%CE%B4%CF%8
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ 172 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
ΤΕΧΝΟΠΟΛΗ, ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ.
Τεχνόπολις Δήμου Αθηναίων.
1%CF%8D%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%BF%CF%82_%CE%A9%CE%BD%CE%AC%CF%83%CE%B7. 19.
https://www.athens-technopolis.gr/index.php/el/. 20.
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B5%CF%87%CE%BD%CF%8C%CF%80%CE%BF%CE%BB %CE%B9%CF%82_%CE%94%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CF%85_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%BD%CE% B1%CE%AF%CF%89%CE%BD.
1. Chagall, M. «5 facts about the construction of the Pompidou Centre.» Artsper Magazine. 20 Ιούλιος 2014. https://blog.artsper.com/en/a-closer-look/five-facts-about-the-constructionof-the-pompidou-centre/ (πρόσβαση Σεπτέβριος 02, 2022).
2. Chzhu. «Art Culture Inside.» Art Culture Inside. https://artcultureinside.wordpress.com/2020/12/29/conceptualization-of-culturalcenter/.
3. From Wikipedia, the free encyclopedia. «Centre Pompidou.» https://en.wikipedia.org/wiki/Centre_Pompidou.
4. Girard, Α. «UNESCO.» https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000002228. 1983. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000002228.
5. https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/10286630802106334?journalCode=gcul.
6. Kokkinou, Kourkoulas. Kokkinou-Kourkoulas Architects and Associates. 2022. https://www.kokkinoukourkoulas.com/el/benaki-museum-pireos/.
7. kpisn. nationalopera. https://www.nationalopera.gr/kpisn.
8. Mathur. Rethinking the Future. 23 2 2020. https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-freshperspectives/a1644-10-things-to-remember-while-designing-cultural-centers/.
9. megaron. 2022. https://www.megaron.gr/venue/aithousa-xristos-lamprakis/.
10.megaron. https://www.megaron.gr/venue/aithousa-alexandra-trianti-ith/.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΞΕΝΕΣ 173 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ -
ΞΕΝΕΣ
11.ONASSIS. 2022. https://www.onassis.org/el/onassis-stegi/onassis-stegi/building.
12.Open House, Athens. 2022. https://www.openhouseathens.gr/portfolio-item/megaromousikis-athinon/. 13.Sisson, P. Curbed. https://archive.curbed.com/2017/1/23/14365014/centre-pompidouparis-museum-renzo-piano-richard-rogers. 14.snfcc. Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. https://www.snfcc.org/ethniki-vivliothiki-tisellados.
Digital Library. 1982. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000052505.
https://en.wikiarquitectura.com/building/cultural-center-georgepompidou/.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - ΞΕΝΕΣ 174 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
15.UNESCO
16.Wikiarquitectura.
17.Wikipedia. Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9A%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF_%CE%A0%CE%B F%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D_%CE%8A%CE%B4%CF%81%CF% 85%CE%BC%CE%B1_%CE%A3%CF%84%CE%B1%CF%8D%CF%81%CE%BF%CF%82_%CE%9D%CE%B9%C E%AC%CF%81%CF%87%CE%BF%CF%82.
1. Heydar Aliyev Center, Histoire par Zaha Hadid Architects, Hufton and Crow, https://archello.com/fr/story/22050/attachments/photos-videos/1, Archello.
2. Two Moon / Moon Hoon, Namgoong Sun, https://www.archdaily.com/645642/two-moonmoon-hoon/5588dbcde58ece1c290000d2-two-moon-moon-hoon-photo, archdaily.
3. BIG - Bjarke Ingels Group, FREAKS MÉCA - cultural center, Sergio Grazia, https://divisare.com/projects/412441-big-bjarke-ingels-group-freaks-sergio-graziameca-cultural-center, Divisare.
4. The Belfast Barge, Belfast, March 2015 (05).JPG, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_Belfast_Barge,_Belfast,_March_2015_(0 5).JPG, Wikimedia Commons.
5. 10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
6. 10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
7. 10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 175 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΠΗΓΕΣ
ΕΙΚΟΝΩΝ
8. 10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
9. 10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
10.10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
11.10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
12.10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
13.10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-toremember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
14.10 things to remember while designing cultural centers, Designing for typologies, https://www.re-thinkingthefuture.com/rtf-fresh-perspectives/a1644-10-things-to-
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 176 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
remember-while-designing-cultural-centers/, Rethinking the Future.
15.Πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για τη θέση του «Διοικητικού - Οικονομικού Διευθυντή» του Εθνικού Θεάτρου, https://www.n-t.gr/el/news/allne?st=210&nid=33726, ΕΘΝΙΚΟ ΘΕΑΤΡΟ.
16.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
17.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
18.https://www.google.com/url?sa=i&url=https%3A%2F%2Fwuestenrotstiftung.de%2Fkulturgueter-in-archiven-undmuseen%2F&psig=AOvVaw0TGefM5soygGhrlrh273Nr&ust=1665863311818000&source=ima ges&cd=vfe&ved=0CA0QjRxqFwoTCKDCrsi-4PoCFQAAAAAdAAAAABAE.
19.File:Kulturhaus „Martin Andersen Nexö“ Rüdersdorf 2.jpg, Marcus Cyron, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Kulturhaus_%E2%80%9EMartin_Andersen_Nex %C3%B6%E2%80%9C_R%C3%BCdersdorf_2.jpg, Wikimedia Commons.
20.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 177 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
21.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
22.https://www.archdaily.com/871412/re-opening-of-the-kulturpalast-dresden-gmparchitects/591af966e58ece3e3e000430-re-opening-of-the-kulturpalast-dresden-gmparchitects-south-elevation?next_project=no, Archdaily.
23.https://www.archdaily.com/871412/re-opening-of-the-kulturpalast-dresden-gmparchitects/591afce0e58ece3e3e000443-re-opening-of-the-kulturpalast-dresden-gmparchitects-ground-plan-eg?next_project=no, Archdaily.
24.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
25.File:19691003170NR Dresden-Altstadt Kulturpalast Weg der roten Fahne.jpg, Jörg Blobelt, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:19691003170NR_DresdenAltstadt_Kulturpalast_Weg_der_roten_Fahne.jpg.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 178 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
26.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
27.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
28.Datei:Freizeitforum Berlin Marzahn-Hellersdorf.jpg, Rolf Heider, https://de.m.wikipedia.org/wiki/Datei:Freizeitforum_Berlin_Marzahn-Hellersdorf.jpg, Wikipedia.
29.La Maison de la Culture de Bourges dans « On a retrouvé la Mémoire » samedi 20 avril, Pierre-Dominique Lepais, https://france3-regions.francetvinfo.fr/centre-val-deloire/2013/04/05/memoire-maison-culture-de-bourges-229369.html.
30.http://www.gilblog.fr/_Media/mcb_faisabilite__sur_le_sit.jpeg.
31.Fichier:Prouvé clichy 008.jpg, Patrick.charpiat, https://fr.wikipedia.org/wiki/Fichier:Prouv%C3%A9_clichy_008.jpg, Wikipedia.
32.https://www.docomomo.fr/sites/default/files/2018-10/maison-peuple-clichy_1.pdf.
33.https://www.docomomo.fr/sites/default/files/2018-10/maison-peuple-clichy_1.pdf.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 179 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
34.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
35.https://www.wikiwand.com/fr/Maison_de_la_culture_d%27Amiens#Media/Fichier:Maiso n_de_la_culture_d'Amiens_juin_2019.jpg.
36.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
37.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
38.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
39.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel,
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 180 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
40.The Cultural Center: Architecture as Cultural Policy in Postwar Europe, Kenny Cupers, University of Basel, https://www.researchgate.net/publication/286481496_The_Cultural_Center_Architectu re_as_Cultural_Policy_in_Postwar_Europe, Researchgate.
41.Solomon Guggenheim Museum New York, RICCARDO BIANCHINI, https://www.inexhibit.com/mymuseum/solomon-guggenheim-museum-new-york/, inexhibit.
42.https://justfunfacts.com/interesting-facts-about-the-centre-pompidou/.
43.https://blog.artsper.com/en/a-closer-look/five-facts-about-the-construction-of-thepompidou-centre/.
44.https://blog.oopsie.fr/les-musees-qui-rouvrent-en-2021/centre-pompidou-630x405-camelie-dupont-architecte-renzo-piano-et-richard-rogers/.
45.Centre Pompidou, a monument to modernity: 8 things you didn’t know, Patrick Sisson, https://blog.oopsie.fr/les-musees-qui-rouvrent-en-2021/centre-pompidou-630x405-camelie-dupont-architecte-renzo-piano-et-richard-rogers/.
46.Cultural Center George Pompidou, https://en.wikiarquitectura.com/building/culturalcenter-george-pompidou/.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 181 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
47.https://gr.pinterest.com/pin/521854675574270673/https://gr.pinterest.com/pin/5218 54675574270673/. 48.Centre Pompidou, a monument to modernity: 8 things you didn’t know, https://archive.curbed.com/2017/1/23/14365014/centre-pompidou-paris-museumrenzo-piano-richard-rogers. 49.https://www.tripadvisor.com.gr/Attraction_Review-g189400-d14181775-ReviewsMelina_Mercuri_Museum_and_Cultural_Centre-Athens_Attica.html. 50.https://edwzeis.gr/antigrafiti-ktirio-thisio/. 51.https://www.athinodromio.gr/%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%AD/. 52.https://www.athinodromio.gr/%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%B9%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%85%CF%84%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CF%80%CE%AD/. 53.https://www.protothema.gr/culture/article/962192/idruma-meizonos-ellinismoudorean-proskliseis-gia-parastasi-se-eupatheis-koinonika-omades/.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 182 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
54. http://www.tholos254.gr/index.php. 55.https://www.ktirio.gr/el/%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE%BA%CF%84 %CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82/%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE %BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82.
56.https://www.ktirio.gr/el/%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE%BA%CF%84 %CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82/%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE %BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82-
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 183 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82. 57.https://www.ktirio.gr/el/%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE%BA%CF%84 %CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82/%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 184 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ %BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82, Περιοδικό ΚΤΙΡΙΟ.
Δήμου Αθηναίων, File:Tehnopolis Athens.JPG, https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CE%B5%CF%87%CE%BD%CF%8C%CF%80%CE%BF%CE %BB%CE%B9%CF%82_%CE%94%CE%AE%CE%BC%CE%BF%CF%85_%CE%91%CE%B8%CE%B7%CE%B D%CE%B1%CE%AF%CF%89%CE%BD#/media/%CE%91%CF%81%CF%87%CE%B5%CE%AF%CE%BF: Tehnopolis Athens.JPG. 60.http://1.bp.blogspot.com/-SRtw9e-UHQ/URl7PSEI9wI/AAAAAAAAAJI/4iypFZq2EEM/s1600/gazi_technopolis.jpg. 61.https://aromalefkadas.gr/%CE%B3%CE%BA%CE%AC%CE%B6%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CE%B5%CF%81%CE%B3%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B9%CE%BF-
58.https://www.ktirio.gr/el/%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE%BA%CF%84 %CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF%83%CE%B7%CF%82%CF%85%CE%B3%CE%B5%CE%B9%CE%B1%CF%82/%CE%B8%CE%AD%CE%B1%CF%84%CF%81%CE %BF-%CE%BA%CE%AD%CE%BD%CF%84%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%80%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CF%84%CE%B9%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%8D%CE%B5%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CF%82%CE%BA%CF%8C%CF%83%CE%BC%CE%BF%CF%82. 59.Τεχνόπολις
%CF%86%CF%89%CF%84%CE%B1%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CF%85-
%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%B1%CE%B8%CE%AE/.
62.https://artmemagazine.gr/mouseio-benaki-oi-nees-ektheseis-tou-fthinoporou/.
63.http://www.matrix24.gr/2014/08/diagonismos-afisas-gia-ta-10-chronia-tou-mousioubenaki/.
64.https://www.culturenow.gr/venue/moyseio-mpenakh-ktirio-odoy-peiraios/.
65.https://www.kokkinoukourkoulas.com/el/benaki-museum-pireos/.
66.https://www.kokkinoukourkoulas.com/el/benaki-museum-pireos/.
67.https://m.naftemporiki.gr/story/865863/mouseio-mpenaki-odou-peiraios-10-xroniaadiakopis-leitourgias.
wnash.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 185 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
68.https://dermitzakis.com/%CE%A3%CE%A4%CE%95%CE%93%CE%97%CE%93%CE%A1%CE%91%CE%9C%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%A9%CE%9D%CE%A4%CE%95%CE%A7%CE%9D%CE%A9%CE%9D%CE%99%CE%94%CE%A1%CE%A5%CE%9C%CE%91%CE%A4%CE%9F%CE%A3%CE%A9%CE%9D%CE%91/?lang=el. 69.https://www.doma.archi/index/projects/stegh-grammatwn-kai-texnwn-idrymatoswnash 70.https://www.doma.archi/index/projects/stegh-grammatwn-kai-texnwn-idrymatos-
71.https://www.onassis.org/el/onassis-stegi/stegi
72.https://www.onassis.org/el/onassis-stegi/tickets/.
73.https://www.documenta14.de/gr/venues/15229/-.
74.https://www.megaron.gr/to-ktirio/.
75.https://www.megaron.gr/venue/aithousa-xristos-lamprakis/.
76.https://www.megaron.gr/venue/aithousa-alexandra-trianti-ith/.
77.https://www.megaron.gr/venue/aithousa-dimitris-mitropoulos-ith/.
78.https://www.megaron.gr/venue/aithousa-nikos-skalkotas-ith/.
79.https://www.megaron.gr/venue/aithousa-banquet-ith/.
80.https://www.megaron.gr/venue/aithouses-sunedrion-kai-breakout-rooms/.
81.https://www.megaron.gr/venue/ekthesiakoi-xoroi/.
82.https://www.megaron.gr/venue/aithrio-ton-mouson-ith/.
83.https://www.megaron.gr/venue/o-kipos-tou-megarou-ith/.
84.https://www.nationalopera.gr/kpisn.
85.https://www.archisearch.gr/architecture/stavros-niarhos-cultural-foundation-athensrenzo-piano/.
86.https://www.archisearch.gr/architecture/stavros-niarhos-cultural-foundation-athens-
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 186 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ
ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
renzo-piano/.
87.https://www.archisearch.gr/architecture/stavros-niarhos-cultural-foundation-athensrenzo-piano/.
88.https://www.archisearch.gr/architecture/stavros-niarhos-cultural-foundation-athensrenzo-piano/.
89.https://www.archisearch.gr/architecture/stavros-niarhos-cultural-foundation-athensrenzo-piano/.
90.https://www.snfcc.org/diathesi-horon/aithoysa-stayros-niarhos-els.
91.https://www.ertnews.gr/%CE%B1%CF%84%CE%B1%CE%BE%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%BC%
CE%B7%CF%84%CE%B1/platinenia-opistopoiisi-leed-sto-kpisn/.
92.https://digitalculture.gov.gr/2021/09/enallaktiki-skini-els-to-epikeropiimenoprogramma-oktovrios-dekemvrios-2021/.
93.https://www.archisearch.gr/architecture/stavros-niarhos-cultural-foundation-athensrenzo-piano/.
94.https://www.snfcc.org/ethniki-vivliothiki-tis-ellados.
95.https://www.snfcc.org/ethniki-vivliothiki-tis-ellados.
96.https://www.kathimerini.gr/k/k-magazine/561742759/tha-prepei-oi-athinaioi-naanisychoyn-gia-to-parko-stayros-niarchos/.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 187 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
97.https://www.snfcc.org/kpisn/arxitektoniki/i-agora.
98.https://www.snfcc.org/diathesi-horon-faros.
99.https://www.nou-pou.gr/newsroom/ergasies-ka8arismoy-pragmatopoioyntai-sto-kanalitoy-kentroy-politismoy-toy-idrymatos-stayros-niarxos/.
100. https://www.kathimerini.gr/life/city/841659/ena-fyllo-charti-poy-zygizei-4-400tonoys/.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ ΠΗΓΕΣ ΕΙΚΟΝΩΝ 188 ΔΗΜΟΚΡΙΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΡΑΚΗΣ – ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ
