Leergang Business Controller ConQuaestor | Academy
Lid Grant Thornton International Ltd
Business Controller Een stevige leergang van hoog niveau voor ervaren en ambitieuze controllers die de volgende stap in hun vak willen zetten. Kern van het traject Controlling ontwikkelt zich meer en meer tot een vakgebied dat zich met de toekomst bezighoudt. Naast de vertrouwde transactionele taakverwerkende rol en de financial reporting rol wordt van controllers de business control rol gevraagd. De business controller beweegt zich als business partner vrij binnen het bedrijf en adviseert gevraagd en ongevraagd. Met zijn business kennis en brede ontwikkeling is hij een gewaardeerde speler in het management team en bepaalt hij mede het beleid. Business control gaat o.m. over resource allocatie, business cases analyses, implementatie van veranderingen, het vertalen van niet-financiële gegevens in financiële gegevens, kostenanalyses, valideren van oorzaak-gevolg relaties, expliciteren en valideren van business models, etc. Maar ook over strategie, operational excellence en inzicht in het motiveren van mensen. Business controller word je niet vanzelf. Het vereist opleiding en training, inzicht in jezelf en daarmee ook in anderen en gedragsverandering om aan te sluiten bij wijze van werken van collega’s buiten de financiële kolom en dus om effectief te zijn. Het business control traject is ontwikkeld om business controllers een stevige basis te geven voor succes in dit vakgebied. In het levendige en interactieve traject worden alle deelnemers geconfronteerd met eigen sterke en minder sterke eigenschappen, de individuele “leer” agenda wordt opgesteld, essenties uit een aantal relevante disciplines passeren de revue inclusief wat de business controller daar mee kan en moet. Wij besteden aandacht aan het managen van de omgeving en aan het invoeren van veranderingen. Professor Hans Strikwerda sluit af met een tegendraadse visie op het vak. In 25 dagdelen en met het nodige aan huiswerk en tussentijdse opdrachten verwachten wij dat de deelnemers klaar zijn om de eerste stappen in business control te zetten en een “boost” te geven aan hun huidige functioneren.
2 | 12
De Controller als Business Partner Een toenemend aantal bedrijven en instellingen herkent de behoefte tot het inrichten binnen de financiële kolom van een volwassen afdeling Business Control. Daarmee kan Business Control een volwaardige sparringpartner van de overige bedrijfsonderdelen worden. Nieuwe business modellen, de veranderende aard van de activa en innovatieve strategieën vragen om nieuwe methoden om de strategie te vertalen in allocatie van middelen, attributie van beslissingsrechten en doelstellingen in de organisatie (strategy execution). De traditionele budget-methode voor strategy execution schiet in deze in meerdere opzichten tekort. De afdeling Business Control zal in staat gaan zijn om visie en strategie van het bedrijf te vertalen in heldere en meetbare doelstellingen, per bedrijfsonderdeel en per afdeling. Daarnaast wordt de door de bedrijfsprocessen gegenereerde informatie geanalyseerd en geïnterpreteerd, zodat deze kan worden gespiegeld aan het bereiken van de tactische en strategische bedrijfsdoelstellingen. Met het functioneren van een dergelijke afdeling wordt de traditionele rol van de financiële kolom doorbroken. Financiële mensen werden in het verleden vooral gezien als functionarissen die registreerden wat de effecten waren van het gevoerde beleid en de bedrijfsactiviteiten (de vertrouwensrol) en ook via wettelijke spelregels rapporteerden hoe de onderneming ervoor stond (de toezichtrol). Tegenwoordig wordt daarnaast van de financiële kolom verwacht dat zij als stuurman mee aan het roer van het schip staat (managementservice rol) en als lid van het managementteam (involved controller) - alle interne en externe omstandigheden meewegend- adviseert over de te varen koers. De controller wordt daarmee een volwaardig Business partner.
3 | 12
Schematisch is dit als volgt samen te stellen:
Vertrouwensrol
(fiduciary role)
Toezichtsrol
Management service rol
(oversight role)
Control rol Independant controller
Support rol
Involved controller
Business Partner
De financiĂŤle kolom splitst zich dan in minimaal drie rollen: de transactionele taakverwerkende rol, de financial reporting rol en de business control rol. Hierbij belichamen de eerste twee rollen de traditionele vertrouwens- en toezichtrol, terwijl de laatste de support rol vormt. De business controller beweegt zich als business partner vrij binnen het bedrijf en adviseert gevraagd en ongevraagd. Met zijn business kennis en brede ontwikkeling is hij ook een gewaardeerde speler in het management team en bepaalt hij mede het beleid.
4 | 12
Visie op de Business Controller ConQuaestor heeft veel ervaring in huis op het gebied van business control. Daarnaast hebben wij ook goed zicht op alle onderzoek die naar de rol van de BC is gedaan. Het is onze visie dat de business controller (BC) zijn support rol alleen tot een succes kan maken als er aan een aantal voorwaarden is voldaan en concrete invullingen zijn gegeven aan de steeds wisselende aspecten. Wij noemen: • Specifieke vakkennis, die verder gaat dan management accounting: strategie, elementen van industrial engineering, etc.; • De persoonlijkheid van de BC zelf speelt een grote rol. Hij of zij zal bepaalde eigenschappen moeten hebben, dan wel die succesvol aanleren, teneinde het juiste gedrag te kunnen laten zien; • Maar ook is er grote afhankelijkheid van interne en externe omgevingsfactoren; • Het management dient de juiste verwachtingen te hebben van de rol; • Tenslotte is het belangrijk de mate waarin de BC in staat is aan veranderingen vorm te geven. De genoemde factoren bepalen de wijze waarop ConQuaestor haar Business Controllers wil opleiden. Het raamwerk voor onze Leergang Business Control ziet er dan ook als volgt uit:
2. Persoon
3. Organisa e
1. Business Control
6. Verandermanagement
4. Omgeving
5. Verwach ngen
Dit model maakt duidelijk dat er geen one-size-fits-all oplossing voor het inrichten van Business Control bestaat. Telkens moet er naar de specifieke omstandigheden van de individuele onderneming worden gekeken, als het gaat om de manier waarop de management support rol wordt vormgegeven.
5 | 12
De leergang Business Controller Voor wie bedoeld? Finance Managers - met drie tot vijf jaar werkervaring - die zich verder willen ontwikkelen tot Business Controller en die op de instaptoets voldoende scoren, kunnen zich inschrijven. Als inschrijvingseis vooronderstellen wij wel voldoende inhoudelijke financiële kennis. Het niveau ervan wordt gecheckt. Een instaptoets op persoonlijkheid (nul –meting) Uit onderzoek en in de praktijk is gebleken, dat het succesvol invullen van de management support rol bepaalde persoonlijkheidskenmerken vereist Daarom nemen wij bij alle deelnemers voorafgaande aan de opleiding een persoonlijkheidstest af. Hierbij wordt op de zogenaamde “Big Five” persoonlijkheidskenmerken getest. De resultaten van de test vormen een belangrijke indicator voor de slagingskans in de praktijk. Maar ook zijn zij de basis van een ontwikkelingsplan dat alle deelnemers opstellen tijdens het eerste seminar van de opleiding. De test geeft namelijk niet alleen een beeld van persoonlijkheidskenmerken, maar geeft tevens een beeld van vertoond gedrag. Cursusopzet Hoewel de manier waarop invulling wordt gegeven (“het hoe van de BC-rol”) voor iedere organisatie verschilt, zijn er zeker een aantal generieke kennis- en vaardigheidselementen (“het wat van de BC -rol”), die ontwikkeld moeten zijn om de management support rol succesvol in te kunnen vullen. Wij hebben dit cursuscurriculum opgesteld door een combinatie van eigen expertise en diepgaande analyse van onderzoeken die op het gebied van Business Control zijn gedaan. De leergang Business Control is ontwikkeld met aandacht voor alle elementen, die een succesvolle en betrokken BC nodig heeft. Het Curriculum biedt de kennis- en vaardigheidselementen aan langs de vijf in het schema genoemde assen. Het totale curriculum wordt in 25 dagdelen doorlopen. Daarbij geldt globaal de volgende tijdsbesteding:
6 | 12
4 dagdelen 2. Persoon
3. Organisa e
1. Business Control
8 dagdelen
5. Verwach ngen 3 dagdelen
6. Verandermanagement
4. Omgeving
3 dagdelen
4 dagdelen
Telkens zal kort en krachtig de theorie worden behandeld, waarna de deelnemers aan de hand van casuĂŻstiek praktijkgerichte situaties krijgen aangeboden en de uitwerkingen voor de groep mogen presenteren. Daarnaast zal het voorkomen dat ter voorbereiding van de bijeenkomsten leer- en leesstof wordt aangeboden, welke thuis voorbereid dient te worden. De didactiek van de opleiding zal afwisselend en interactief worden vormgegeven, met een behoorlijke nadruk op de praktijk en op oefenen in allerlei vormen Bij het aanbieden van de kennis- en vaardigheidstrainingen wordt gebruik gemaakt van kerndocenten, die meestal van ConQuaestor afkomstig zijn. Daarnaast wordt gebruik gemaakt van gastdocenten. De leergroep wordt afwisselend begeleid door een tweetal “groepshoedersâ€? (tevens af en toe in de rol van docent), die gedurende de gehele leergang met groep en docenten optrekt. Deze groepsbegeleiders waken voor de samenhang tussen de afzonderlijke onderdelen, zijn een vraagbaak voor deelnemers en docenten en zorgen er ook voor dat de individuele leerplannen van de deelnemers tot hun recht komen.
7 | 12
Curriculum in meer detail Een korte beschrijving van de verschillende onderdelen: 1.
Business Control en Business Controller (2 dagdelen) Ingegaan wordt op business control en wat eronder die rol wordt verstaan. Via inleidingen en voorbeelden wordt de business controller neergezet en vergeleken met de andere functies en rollen in het financieel- economische gebied. Docent: Hans de Graaf
2.
Persoon (4 dagdelen) Hierbij gaat het om ontwikkeling van de competenties als persoon en de vaardigheden die belangrijk zijn voor het goed functioneren van een BC. Het is de rode draad die door alle andere onderdelen heenloopt. Op basis van de persoonlijkheidstest besteden we aandacht aan het “idealeâ€? profiel van een BC en ontwikkelen we strategieĂŤn om aan mogelijke lacunes te werken. Alle deelnemers stellen een persoonlijk ontwikkelingsplan op dat in de opleiding regelmatig een rol zal spelen. Daarnaast werken we aan vaardigheden en passen we de technieken toe, die aangereikt worden. Te denken valt aan: communicatieve vaardigheden, presenteren en overtuigen, het voeren van effectieve gesprekken, effectief vergaderen, onderhandelen, faciliteren van een groep.
De hier aangeboden onderdelen zullen voor de deelnemers verschillend aanvoelen en overkomen, als naar gelang al aanwezige vaardigheden. De filosofie van de leergang is dat we iedereen wel dezelfde training aanbieden, waardoor de deelnemers veel van elkaar leren. Met accenten binnen de groep kan aan ieders specifieke situatie recht worden gedaan. Docenten: Assessment van PI consultants, Laura Nolte, Hans de Graaf
8 | 12
3. Organisatie (8 dagdelen) Het gaat hierbij om het leren herkennen van het type organisatie volgens enkele erkende organisatie assessment methoden en het leren doorlichten van organisaties op een betrekkelijk hoog abstractie niveau. Verder is er compacte vakinhoudelijke kennisoverdracht op het gebied van strategie, fusies en overnames, beoordeling business cases, beheersing van werkkapitaal, procesmanagement, logistiek, marketing & sales. • Bij strategie gaat het om ondernemingsstrategie en de strategische omgeving. De docent verkent met de groep de nieuwste inzichten over organisatie en organiseren. Veel toegepaste inzichten en methoden op het gebied van ondernemingsstrategie worden behandeld, evenals het denken in termen van waarden. Er wordt in gegaan op de toepassing van dashboard, balance scorecard en andere methoden om strategie meetbaar te maken. Docent: Henk Huizendveld • In de tegenwoordige bedrijfsomgeving is het sturen op de beheersing van het werkkapitaal van eminent belang om überhaupt in leven te blijven en daarmee een kans te hebben op het bereiken van de strategische doelstellingen. De training gaat in op noties als voorraadbeheer en de indicatoren die daarbij horen; order to cash processen en purchase to pay processen. Docenten: Gert-Jan Kievit en Jaap Naber • Iedere business controller zal –afhankelijk van het niveau in de organisatie geconfronteerd worden met fusies en overnames, dan wel de beoordeling van business cases. Hij krijgt de vraag om een investeringsaanvraag te beoordelen, mee te denken over een overnamekandidaat en de waardering die daaraan gegeven moet worden, alsmede aan de gedachte om bepaalde diensten te outsourcen en/ of te centraliseren. De training gaat in op het bijbehorende instrumentarium, alsmede op de koppeling van de individuele beoordeling aan de bijdrage aan het bereiken van de strategische doelen. Docent: Grimbert Rost van Tonningen • Het beheersen van de supply chain en het opheffen van bottlenecks in de keten staat centraal in dit onderdeel. Via een business case wordt inzicht verkregen in de wijze waarop en de mate waarin het al dan niet samenwerken in waardeketens een bijdrage levert aan het bereiken van eigen doelstellingen. Het principe dat in het boek “The Goal” uitstekend wordt neergezet, zal hier een centrale rol vervullen. Docent: Marcel van Trier
9 | 12
• •
Het behalen van de doelstellingen van een bedrijf is voor een belangrijk deel afhankelijk van datgene wat de afdelingen marketing & sales aan potentiële en nieuwe klanten weten binnen te halen en van de omzet en marges die daarbij gegenereerd worden. Accent bij deze training zal naast het traditionele kijken naar verkopen en marges ook liggen op de effectiviteit van inzet van het marketingbudget, alsmede op de wendbaarheid van de organisatie als het gaat om het ontdekken van nieuwe behoeftes, het naar de markt brengen van nieuwe producten. Ook zal daarbij worden ingegaan op het kunnen omschakelen naar nieuwe verdienmodellen. Docenten: nader in te vullen Bij procesmanagement gaat het erom dat de Business Controller voor zijn input veelal afhankelijk is van informatie die hem vanuit diverse onderdelen van de organisatie wordt aangereikt. De kwaliteit, tijdigheid en volledigheid van die informatie is een voorwaarde voor de analyses die hij gaat maken en de adviezen die hij daaropvolgend aan de directie zal geven. Het is daarom van groot belang, dat de Business Controller de bedrijfsprocessen kent en daarin de vinger op de zere plek kan leggen. De training zal daartoe methoden en technieken bieden aan de hand van casuïstiek. Docenten: Sander van Meurs
4
Omgeving (4 dagdelen) Bij dit onderdeel gaat het erom, te leren kijken naar de externe omgeving van de onderneming, die invloed kan hebben op de strategie van de onderneming. Daarbij valt te denken aan ontwikkelingen op het gebied van wet- en regelgeving (Governance, Compliance), macro-economische ontwikkelingen, maar ook de risico’s die beleidsdoelstellingen in de weg kunnen staan. U raakt bekend met begrippen als het COSO model, bruto en netto risico, identificatie van “risicovolle gebeurtenissen en de wijze waarop mitigerende maatregelen (4 T’s) kunnen worden getroffen. Hierbij zal als praktijkoefening gebruik worden gemaakt van een Risk & Control zelf Assessment. Docenten: Marc Zevenboom en Harmen Jansen
5.
Verwachtingen (3 dagdelen) De mate waarin het management tevreden is over de support rol en de betrokkenheid van de Business Controller is mede afhankelijk van de verwachtingen die het management van die rol heeft. U zult hier bekend raken met de theorieën en onderzoeken die hieromtrent bekend zijn en aan de hand van casuïstiek geoefend raken in het herkennen van de verwachtingen, die de overige management teamleden van de rol van de Business Controller hebben. De u aangeleerde vaardigheden bij het persoonsgerichte trainingen (onderdeel 2) helpen u vervolgens bij het managen van die verwachtingen. Docenten: Adri Ruis, Hans de Graaf, Rob Wagenaar
10 | 12
6.
Verandermanagement (3 dagdelen) Bij dit onderdeel komt het verschil tussen de oude toezichts- en controlerol en die van de management support rol het meest tot uiting: de effectieve Business Controller heeft de persoonlijkheid en de skills om verandering teweeg te brengen. Hij weet door zijn inzicht en doorzicht binnen de organisatie te analyseren dat en waarom er verandering nodig is op een bepaald gebied en hij weet het management hiervan te overtuigen. En dan is hij ook nog in staat die verandering door te voeren en wel op zodanig wijze dat de verandering beklijft in de organisatie. Verandermanagement is een vak apart. Hiervoor heeft ConQuaestor ervaren leermeesters, die u vertrouwd zullen maken met dit vakgebied en aan de hand van een casus of simulatie al het geleerde in de overige onderdelen in de praktijk helpen te brengen. Docenten: Rob Wagenaar, Harry Klootwijk
7.
De nieuwe organisatie (1 dagdeel) Gastdocent Prof.Dr.Hans Strikwerda geeft zijn visie op de veranderingen die gaande zijn in onze organisaties en welke consequenties dat volgens hem heeft voor de functie van Controllers. Baanbrekend en innovatief!
Doorlooptijd en afronding Het gehele curriculum heeft een doorlooptijd van 9 maanden en beslaat aan contacturen 25 dagdelen. Beoogd is om 3 maal een 2-daagse sessie extern te organiseren en verder 10 half-daagse sessies (van 17.00 – 21.00 uur). Additioneel is verder de voorbereiding van de lesstof en cases die thuis uitgewerkt moeten worden. Na afloop van het curriculum ontvangt de student een certificaat van afronding van de leergang.
11 | 12