GREECE/IS/ATHENS2020/GR by GREECE IS

EXPERIENCE CULTURE, GASTRONOMY & MORE

ΑΘΗΝΑ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ISSN: 2529-041X

TEYXOΣ #46 | ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2020

04 - 38

ΑΦ Ι Ξ Ε Ι Σ Ο σφυγμός μιας πόλης που ξέρει να ζει και με... μάσκες προστασίας: tips από ενδιαφέροντες ανθρώπους, νέα στέκια που αρέσουν πολύ και ματιές στο αύριο.

40 - 102

ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ Eξερευνούμε γειτονιές εκτός τουριστικής πεπατημένης, επισκεπτόμαστε μουσεία με χαρακτήρα, ανακαλύπτουμε νέες πιάτσες διασκέδασης.

106 - 114

Π Ε Ι ΡΑ Ι Α Σ Το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας από απλό πέρασμα καθιερώνεται και ως προορισμός. Πήγαμε, είδαμε και καταγράψαμε ό,τι πιο ενδιαφέρον συμβαίνει εκεί.

117 - 143

ΤΕΧΝΗ Τελικά είναι η Αθήνα το «νέο Βερολίνο»; Μια μεγάλη έρευνα του Greece Is για την εικαστική σκηνή της πόλης, η φήμη της οποίας ξεπερνά τα ελληνικά σύνορα.

Kάρτες Alpha Bank

Affinity Card, η κάρτα με την ξεχωριστή αισθητική και κέρδος 2,5%

Affinity Card. Ανανεωμένη όψη και υψηλό κέρδος!

Εάν η εμφάνιση και η πρωτοπορία στο στιλ, έχουν σημασία για εσάς, η Affinity Card Mastercard® έρχεται με ανανεωμένη εμφάνιση, ανάγλυφη επιφάνεια και υπέροχη αίσθηση, για να σας επιβραβεύει στον χώρο της μόδας. Χρησιμοποιήστε την παντού στην Ελλάδα ή το εξωτερικό και κερδίστε το 2,5% της αξίας των αγορών σας, για να το εξαργυρώνετε στα καταστήματα του Ομίλου Inditex®. Αποκτήστε την τώρα και κερδίστε 30 Affinity euros με την πρώτη σας αγορά!

Μάθετε περισσότερα στο: www.alpha.gr/cards

www.alpha.gr

Κ Α ΛΩΣΟΡΙΣΜΑ

BEFORE MIDNIGHT Η Αθήνα παραμένει συναρπαστική, κι ας κοιμάται πιο νωρίς. Τ Ω Ν Γ Ι Ω Ρ Γ ΟΥ Τ Σ Ι Ρ ΟΥ & Ν Ε Ν Α Σ Δ Η Μ Η Τ Ρ ΙΟΥ

Κάθε μεγάλη πόλη θέλει να διατυμπανίζει ότι δεν κοιμάται ποτέ, να εξάπτει τη φαντασία των νυχτοπερπατητών, υποσχόμενη συναρπαστικές εμπειρίες για όλο το εικοσιτετράωρο. Η πανδημία το άλλαξε και αυτό μέχρι νεωτέρας. Η Αθήνα, βέβαια, δεν κοιμάται τόσο νωρίς όσο άλλες πρωτεύουσες –εστιατόρια και μπαρ κλείνουν τα μεσάνυχτα και η απαγόρευση κυκλοφορίας ισχύει από τις 12.30 μέχρι τις 5 το πρωί, επίσης μέχρι νεωτέρας–, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι μια πόλη σε νάρκη. Έχει το συγκριτικό πλεονέκτημα του μικρότερου αριθμού κρουσμάτων από άλλα μητροπολιτικά αστικά κέντρα σε σχέση με τον πληθυσμό της, έχει βεβαίως και το τεράστιο προνόμιο του ήπιου χειμώνα, που της επιτρέπει να ζει έξω το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου. Το ότι αυτό το σημείωμα γράφεται στις 26 Οκτωβρίου, με έναν λαμπερό ήλιο να φωτίζει την Καστέλλα έξω από το παράθυρο του γραφείου και τον κόσμο να κυκλοφορεί με κοντομάνικα, αποτελεί αν μη τι άλλο έναν θετικό οιωνό. Το άλλο θετικό είναι ότι η Αθήνα έχει πολλά να προσφέρει στους

κατοίκους, αλλά και στους επισκέπτες της στις 19 ώρες της ημέρας και της νύχτας που παραμένει «ανοιχτή». Η ωραία και μέχρι πρόσφατα δεδομένη καθημερινότητα χάνει κάποιες από τις αποχρώσεις της, απλές απολαύσεις όπως ένα ποτό μετά το γραφείο ή φαγητό σε εστιατόριο με μια μεγάλη παρέα δεν είναι αυτή την περίοδο εφικτές, αλλά τελικά η ζωή βρίσκει πάντα τρόπους: περίπατοι σε γειτονιές τις μέρες με φθινοπωρινή λιακάδα, άνετες επισκέψεις σε μουσεία χωρίς πολυκοσμία, γνωριμία με τις νέες «νησίδες» διασκέδασης και εκλεκτικού shopping που διαμορφώνονται στα πέριξ του κέντρου, βόλτες σε καλόγουστα, hip και εξειδικευμένα καταστήματα και café που γίνονται talk of the town γεμίζουν τις μέρες μας και τις σελίδες του νέου μας τεύχους, μαζί με ρεπορτάζ, «επώνυμες» ξεναγήσεις, όπως αυτή του συγγραφέα Χρήστου Χωμενίδη, και έναν μεγάλο «φάκελο» για την εικαστική σκηνή της πόλης. Ευχόμαστε το Greece Is Athens να σας κρατήσει καλή συντροφιά εντός σπιτιού και να αποτελέσει έναν χρήσιμο οδηγό για τις βόλτες έξω από αυτό!

Ιδανική εποχή για τις πιο άνετες ξεναγήσεις στο Μουσείο Ακρόπολης.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ G R E E C E I S - T E Y XOΣ # 4 6 Α Θ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0 Ε Λ Λ Η Ν Ι Κ Η Ε Κ Δ Ο Σ Η

EΚΔΟΤΗΣ

ΕΞΕΡΕΥΝΗΤΉΣ ΕΞΠΛΌΡΕΡ ΜΟΝΟΠΡΟΣΩΠΗ ΑΕΕΕΕ Εμπορική Εκδοτική Εκτυπωτική Εταιρεία Εθνάρχου Μακαρίου και Δημ. Φαληρέως 2, Αθήνα 18547. Tηλ. (+30) 210.480.8000 Fax (+30) 210.480.8202 ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

Αλέξης Παπαχελάς

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΕΚΔΟΣΗΣ

Γιώργος Τσίρος (editor@greece-is.com) ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ

Βασιλική Αλμπάνη (valbani@kathimerini.gr) ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ

Κέλλυ Λορέντζου (klorentzou@kathimerini.gr) ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΤΜΗΜΑ

Εύα Λούδη Τηλ. (+30) 210.480.8227 Fax (+30) 210.480.8228 E-mail: sales@greece-is.com emporiko@kathimerini.gr

04. ΕΛΑ ΣΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ

52. ΕΚ-ΜΑΓΕΙΑ!

106. ΠΕΙΡΑΙΑΣ

Έξι παιδιά της πόλης μάς δίνουν

Πώς φτιάχνονται τα πιστά

Το νέο πρόσωπο του λιμανιού

ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

tips.

αντίγραφα των αρχαίων

που έγινε προορισμός.

welcome@greece-is.com

αγαλμάτων.

08. ΘΑ ΞΑΝΑΒΡΕΘΟΥΜΕ Η Αθήνα παίρνει τα μέτρα της και δουλεύει για το μέλλον της. 20. ΝΕΑ ΚΑΙ ΩΡΑΙΑ Επιλεγμένα openings των τελευταίων μηνών.

32. 3D WAVE ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΑ Μια διεθνής τάση έρχεται δυναμικά στην Αθήνα. 40. ΑΣΤΙΚΗ ΕΞΕΡΕΥΝΗΣΗ

THE ART SCENE 62. Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ Ο Χρήστος Χωμενίδης στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. 72. ΚΑΤΙ ΝΕΟ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΠΑΛΑΤΙ Πρωτότυπες εκθέσεις για το 1821 στα σκαριά.

117. «ΕΙΝΑΙ Η ΑΘΗΝΑ ΤΟ ΝΕΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ;» Mια μεγάλη έρευνα για την εικαστική σκηνή της πόλης. 138. ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ Τέσσερις Αθηναίοι κομίστες εμπνέονται από την πόλη.

GREECE IS - ΑΘΗΝΑ

ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2020. Κυκλοφορεί με την ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΉ της Κυριακής. Απαγορεύεται η αναδημοσίευση φωτογραφιών ή κειμένων χωρίς τη γραπτή άδεια του εκδότη.

80. ΟΔΟΙ ΓΙΑ ΕΞΟΔΟ Τα νέα clusters της διασκέδασης και του εκλεκτικού shopping.

Ο αστικογράφος Νίκος Βατόπουλος μας «ξεναγεί»

90. ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ ΜΕΡΕΣ

σε αγαπημένες του γειτονιές.

Φωτογράφιση μόδας από τον Θανάση Κρίκη.

ISSN: 2529-041X EΞΩΦΥΛΛΟ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: © WWW.PIERPAOLOROVERO.COM

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΑΘΗΝΑΙΟΙ

ΕΛΑ ΣΤΟΝ ΠΙΝΑΚΑ

ΡΑΝΤΕΒΟΥ

ΕΝΟΧΗ ΑΠΟΛΑΥΣΗ

SHOPPING THERAPY

«ΕΧΩ ΕΝΑ ΜΥΣΤΙΚΟ»

ΣΤΟΝ ΚΑΘΑΡΟ ΑΕΡΑ

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΓΙΏΡΓΟΣ ΣΟΥΜΠΆΣΗΣ

ΑΡΙΣΤΕΊΔΗΣ ΛΆΠΠΑΣ

ΓΕΡΆΣΙΜΟΣ ΕΥΑΓΓΕΛΆΤΟΣ

(ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ ME THEN & MORNING BAR)

(ΕΙΚΑΣΤΙΚΌΣ)

(ΣΤΙΧΟΥΡΓΌΣ, ΣΥΓΓΡΑΦΈΑΣ)

Στον ΜΠΆΜΠΟΥΡΑ στα Πετράλωνα (Δημοφώντος 43). Συναντάς γνωστούς και αγνώστους, και δύο σκαλάκια πιο πέρα ένα υπερυψωμένο σημείο που θαρρείς σε διαχωρίζει από τους υπολοίπους. Δεν το κάνει βέβαια.

ΈΝΑ ΜΙΚΡΌ ΚΑΙ ΓΛΥΚΌ WINE BAR ΠΟΥ ΛΈΓΕΤΑΙ FINEWINE, ΣΕ ΈΝΑ ΣΟΚΆΚΙ ΣΤΗΝ ΠΛΆΚΑ (ΘΈΣΠΙΔΟΣ 12). ΖΕΣΤΉ ΑΤΜΌΣΦΑΙΡΑ ΚΑΙ ΠΟΛΎ ΚΑΛΌ ΚΡΑΣΊ.

MUSHROOM BURGER ΑΠΌ ΤΟ TALKING BREADS (ΣΠ. ΤΡΙΚΟΎΠΗ 11), ΤΟ ΠΙΟ ΝΌΣΤΙΜΟ VEGETARIAN BURGER ΤΗΣ ΠΌΛΗΣ.

Κιμαδόπιτα από το ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΌΝ στη γωνία Σόλωνος και Ιπποκράτους. Λίγο βαριά, λίγο λαδερή, αλλά είναι αυτό που θες.

Βινύλια και κουβέντες, επιθυμίες και παραγγελίες, όνειρα για μελλοντικές συναυλίες και πάρτι με τον Γιώργο στο UNDERFLOW RECORDS SHOP (Καλλιρρόης 39).

Ό,ΤΙ... ΑΠΌ ΧΑΡΤΊ. ΑΠΙΘΑΝΟ ΧΑΡΤΟΠΩΛΕΊΟ ΣΤΗΝ ΟΔΟ ΝΙΚΊΟΥ 9. VINTAGE ΑΝΤΙΚΕΊΜΕΝΑ, ΓΡΑΦΙΚΗ ΥΛΗ MADE IN JAPAN, ΚΑΤΑΣΚΕΥΈΣ ΑΠΟ ΧΑΡΤΙ ΚΑΙ O,TI ΑΛΛΟ ΘΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΓΡΑΦΕΙΟ.

Campari από την καντίνα που βρίσκεται στον ΛΥΚΑΒΗΤΤΌ. Θέα, σιωπές και κουβέντες σε ένα σημείο όπου μπορείς να αποσυρθείς.

ΈΝΑ ΒΙΝΤΑΤΖΆΔΙΚΟ, ΤΟ BOHO (ΗΠΕΊΡΟΥ 8). ΕΚΕΊ ΘΑ ΒΡΕΙΣ ΡΟΎΧΑ ΜΕ ΚΕΝΤΉΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΊΤΙΚΑ ΜΟΤΊΒΑ, ΌΠΩΣ ΚΑΙ ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΆ ΚΟΣΜΉΜΑΤΑ.

Από πάντα το ΑΕΡΌΣΤΑΤΟ στην πλατεία Προσκόπων, στο Παγκράτι. Ήταν το άτυπο «γραφείο» μου, πριν βρω σπίτι κοντά. Ήσυχο (αν και πολύβουο), φιλόξενο (αν και διακριτικό), ένα μαγαζί, με μια λέξη, κλασικό.

ΤΟ SIR’S MARTINI ΣΤΟΝ ΚΎΡΙΟ ΤΗΣ ΜΑΒΊΛΗ. ΜΊΑ ΓΟΥΛΙΆ ΑΡΚΕΊ ΓΙΑ ΝΑ ΞΕΧΆΣΕΙΣ ΌΣΑ ΜΑΡΤΊΝΙ ΈΧΕΙΣ ΠΙΕΙ.

Το ΛΕΞΙΚΟΠΩΛΕΊΟ ( Στασίνου 13) είναι το μέρος που έχει όλα τα βιβλία που θέλεις, ακόμη κι αυτά που δεν γνωρίζεις ότι θέλεις – οι ιδιοκτήτες είναι πρόθυμοι να σε καθοδηγήσουν. Τεράστια ποικιλία, καλές τιμές, εξειδίκευση σε ξενόγλωσσα και παιδικά.

Στον αριθμό 56 της 3ης Σεπτεμβρίου. Στον πρώτο όροφο θα βρεις τον ΣΎΝΔΕΣΜΟ ΑΙΓΥΠΤΙΩΤΏΝ ΕΛΛΉΝΩΝ, θα καθίσεις σε μια αίθουσα δεξιώσεων και θα φας το καλύτερο αιγυπτιακό φαγητό της Αθήνας.

ΠΊΣΩ ΑΠΌ ΤΟ ΚΑΛΛΙΜΆΡΜΑΡΟ Η TRATTORIA ITALIA D’ONOFRIO (ΗΡΏΝΔΑ 6). ΧΕΙΡΟΠΟΊΗΤΑ ΖΥΜΑΡΙΚΆ ΚΑΙ ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΌ ΚΡΑΣΊ ΣΕ ΜΙΑ ΉΣΥΧΗ, ΚΡΥΦΉ ΑΥΛΉ ΠΟΥ ΣΕ ΤΑΞΙΔΕΎΕΙ ΣΕ ΚΆΠΟΙΟ ΣΤΕΝΌ ΤΗΣ ΡΏΜΗΣ ΤΟΥ ’50.

ΠΡΟΤΕΊΝΩ ΤΗΝ ΠΝΎΚΑ. ΤΑ «UNDERGROUND ΒΡΑΧΆΚΙΑ» ΤΗΣ ΑΚΡΌΠΟΛΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΛΎΤΕΡΗ ΘΈΑ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ.

Περιμετρικά του ΠΑΝΑΘΗΝΑΪΚΟΎ ΣΤΑΔΊΟΥ, η Αθήνα μαζεύεται για να ασκηθεί. Ωστόσο είναι υπέροχα ακόμη και για όσους έρχονται για περίπατο με καφέ στο χέρι (όπως εγώ). Η δύση του ηλίου είναι μαγική από εδώ.

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ

Έξι παιδιά της πόλης γράφουν για αγαπημένα τους μέρη και συνήθειες.

11 Voukourestiou str., 10671 - Athens | www.callistacrafts.com

ΑΘΗΝΑΙΟΙ

ΡΑΝΤΕΒΟΥ

ΕΝΟΧΗ ΑΠΟΛΑΥΣΗ

SHOPPING THERAPY

«ΕΧΩ ΕΝΑ ΜΥΣΤΙΚΟ»

ΣΤΟΝ ΚΑΘΑΡΟ ΑΕΡΑ

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΜΊΛΤΟΣ ΚΟΝΤΟΓΙΆΝΝΗΣ

ΜΑΡΊΑ ΤΣΟΛΆΚΗ

(DESIGNER, ΙΔΙΟΚΤΉΤΗΣ STUDIO MATERIALITY)

(PR SPECIALIST)

ΤΟ ΜΠΑΡ JAZZ IN JAZZ (ΔΕΙΝΟΚΡΆΤΟΥΣ 4), ΓΙΑ ΜΟΝΑΔΙΚΈΣ ΓΚΌΣΠΕΛ ΜΕΛΩΔΊΕΣ, ΟΥΊΣΚΙ ΚΑΙ ΔΙΑΚΌΣΜΗΣΗ ΠΟΥ ΣΕ ΤΑΞΙΔΕΎΕΙ. Μύδια στον ατμό με μια ονειρεμένη σάλτσα και ψημένο ψωμί: ό,τι πιο νόστιμο. Μια συνταγή του κ. Βασίλη, ιδιοκτήτη της ψαροταβέρνας ΚΟΧΎΛΙ (λεωφ. Ειρήνης 17, Ταύρος). Το γεύμα τελειώνει με το σιροπιαστό ραβανί από τα χεράκια της γυναίκας του, Ρίτας.

ΣΤΗ ΣΤΟΆ ΠΡΑΞΙΤΈΛΟΥΣ, ΣΤΟΝ ΠΡΏΤΟ ΌΡΟΦΟ, ΘΑ ΒΡΕΊΤΕ ΜΟΝΑΔΙΚΆ ΚΕΡΑΜΙΚΆ ΣΚΕΎΗ, ΤΣΑΓΙΈΡΕΣ, ΠΟΤΉΡΙΑ, ΠΙΆΤΑ ΚΑΙ ΠΟΛΛΆ ΆΛΛΑ. ΤΟ FIG SHOP ΕΊΝΑΙ ΤΟ ΜΈΡΟΣ ΠΟΥ ΘΑ ΜΠΕΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΆ ΣΑΣ.

O στόχος είναι η οικειότητα, οπότε όλοι οι δρόμοι οδηγούν στο ΚΆΙΝ (Αναπαύσεως 22, Μετς). Το νιώθω σαν σπίτι μου, και το Μετς είναι εξ ορισμού ρομαντικό.

ΤΟ MORNING BAR (ΟΔ. ΑΝΔΡΟΎΤΣΟΥ 36, ΚΟΥΚΆΚΙ), ΓΙΑΤΊ ΕΠΙΣΤΡΈΦΩ, ΈΝΟΧΑ, ΞΑΝΆ ΚΑΙ ΞΑΝΆ ΓΙΑ ΤΑ ΧΕΙΡΟΠΟΊΗΤΑ ΦΟΥΡΝΊΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΜΑΡΊΝΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΣΤΙΛΆΤΑ ΡΟΎΧΑ ΤΟΥ ΓΙΏΡΓΟΥ.

Το SEPTEMBER στην οδό Απόλλωνος 16 είναι ένα πολύχρωμο concept store στην καρδιά της πόλης, με ευχάριστη ατμόσφαιρα και ξεχωριστές δημιουργίες Ελλήνων σχεδιαστών.

Το Dara Thai Restaurant μετακόμισε στον πράσινο κήπο του six D.O.G.S (Αβραμιώτου 6-8) Συνδυάζει αυθεντικό ταϊλανδέζικο, μουσική από γνωστούς DJs (σίγουρα θα χορέψεις στην καρέκλα σου!) και δροσερά κοκτέιλ.

ΤΟ «ΒΙΤΡΊΝΑ ΕΚΕΊΝΗ» (ΝΑΥΑΡΊΝΟΥ 11) ΕΊΝΑΙ ΈΝΑΣ ΘΗΣΑΥΡΌΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ CRAFTS LOVERS ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΝΟΣΤΑΛΓΙΚΟΎΣ.

Ο ΠΕΡΊΠΑΤΟΣ ΑΠΌ ΤΟΝ ΛΌΦΟ ΣΚΟΥΖΈ ΣΤΟΝ ΆΓΙΟ ΑΙΜΙΛΙΑΝΌ. ΣΤΕΝΆ ΔΡΟΜΆΚΙΑ, ΥΠΈΡΟΧΑ ΣΠΊΤΙΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΑΊΣΘΗΣΗ ΓΕΙΤΟΝΙΆΣ ΠΟΥ ΘΥΜΊΖΕΙ ΤΗΝ ΠΑΛΙΆ ΑΤΜΌΣΦΑΙΡΑ ΤΗΣ ΑΘΉΝΑΣ. ΠΡΆΣΙΝΟ, ΑΥΛΈΣ ΚΑΙ ΝΟΣΤΑΛΓΊΑ.

Ο ΠΟΛΥΧΏΡΟΣ ΤΩΝ ΛΙΠΑΣΜΆΤΩΝ στη Δραπετσώνα είναι ιδανικός για ατέλειωτους περιπάτους, μπίρα στο αναψυκτήριο και live μουσική, αναπάντεχα, σε διάφορα σημεία του.

ΤΟ DUENDE (ΤΖΙΡΑΊΩΝ 2) ΕΊΝΑΙ ΈΝΑ ΚΛΑΣΙΚΌ ΜΠΙΣΤΡΌ ΜΕ ΕΚΛΕΠΤΥΣΜΈΝΗ ΑΤΜΌΣΦΑΙΡΑ ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΚΈΝΤΡΟ. Η ΑΥΘΕΝΤΙΚΉ ΤΟΥ ΑΙΣΘΗΤΙΚΉ ΚΆΝΕΙ ΤΟΝ ΧΡΌΝΟ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΆ, ΣΕ ΓΕΜΊΖΕΙ ΜΕ ΜΙΑ ΑΠΌΚΟΣΜΗ ΗΡΕΜΊΑ. Το ανθοπωλείο που προστέθηκε πρόσφατα στα αγαπημένα μου είναι το ΝΟΎΦΑΡΟ (Φορμίωνος 221) στην περιοχή του Βύρωνα. Η ιδιοκτήτρια είναι ένα έργο τέχνης!

ΣΤΟ ΠΩΛΗΤΉΡΙΟ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ Β. ΚΑΙ Ε. ΓΟΥΛΑΝΔΡΉ (ΕΡΑΤΟΣΘΈΝΟΥΣ 13). ΟΛΑ ΕΜΠΝΕΥΣΜΈΝΑ ΑΠΌ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΉ ΤΩΝ ΣΠΆΝΙΩΝ ΈΡΓΩΝ ΤΈΧΝΗΣ ΤΟΥ. ΑΠΌ ΠΙΆΤΑ ΚΑΙ ΣΑΚΊΔΙΑ ΕΩΣ ΚΟΣΜΉΜΑΤΑ.

ΒΟΤΑΝΙΚΌΣ ΚΉΠΟΣ Διομήδους, δίπλα στη Μονή Δαφνίου (Ιερά Οδός 403). Είναι ένα μαγικό μέρος, με τη μεγαλύτερη ποικιλία εξαιρετικά σπάνιων φυτών και λουλουδιών στην Ελλάδα.

ΕΛΕΎΘΕΡΗ ΠΤΏΣΗ. ΤΑ ΈΧΕΙ ΌΛΑ: ΑΔΡΕΝΑΛΊΝΗ, ΦΌΒΟ, ΑΠΕΛΕΥΘΈΡΩΣΗ, ΕΛΕΥΘΕΡΊΑ. ΣΥΝΙΣΤΏ ΤΟ SKYDIVE GREECE ΣΤΑ ΜΈΓΑΡΑ. ΠΗΔΆΣ ΑΠΌ ΎΨΟΣ 3,5 ΧΛΜ. ΠΆΝΩ ΑΠΌ ΤΗ ΘΆΛΑΣΣΑ ΚΑΙ Η ΘΈΑ ΕΊΝΑΙ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΉ!

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΣΗ: ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΑΒΡΑΜΙΔΗΣ

ΖΩΉ ΞΕΜΑΝΤΉΛΩΤΟΥ (FOUNDER & CREATIVE DIRECTOR NESO STUDIO)

Ε ΠΙ ΣΚΟΠΗ ΣΗ

ΘΑ ΞΑΝΑΒΡΕΘΟΥΜΕ

Αργά και μεθοδικά η πόλη δουλεύει για το αύριό της και εν μέσω πανδημίας. Και έχει λόγους να αισιοδοξεί.

εν είναι εύκολο να τοποθετηθείς από απόσταση στην πόλη στην οποία έχεις ζήσει όλη σου τη ζωή. Την έχεις δει να περνά από δύσκολες φάσεις, να μεταμορφώνεται, να πληγώνεται, να στέκεται στα πόδια της ξανά. Κι ενώ έχει ανοίξει το βήμα προς το μέλλον για τα καλά, υποδεχόμενη 6,3 εκατ. ξένους επισκέπτες το 2019, τη βλέπεις να παγώνει και πάλι μέσα σε ένα παγκόσμιο standstill. Η τρικυμία της πανδημίας βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη, αλλά, ακόμα κι όταν κοπάσει, η ελληνική πρωτεύουσα –που τους δύο πρώτους μήνες του 2020 κατέγραφε

W W W.G R E E C E - I S .C O M

σημαντική αύξηση των τουριστικών αφίξεων σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά– θα μαζεύει τα απόνερά της για καιρό. Τα βράδια, τα λιγοστά αναμμένα φώτα από τα δωμάτια των ξενοδοχείων επί της λεωφόρου Συγγρού λειτουργούν σαν άτυπο βαρόμετρο. Ο οδικός άξονας που ξεκινά από τους στύλους του Ολυμπίου Διός και καταλήγει στο παραλιακό μέτωπο καθιερώθηκε την τελευταία διετία σε νέα «πιάτσα» φιλοξενίας, με καινούργιες μονάδες να ανοίγουν η μία μετά την άλλη. Οι ταξιδιώτες όμως παραμένουν διστακτικοί και αβέβαιο παραμένει το σκηνικό για τους

Α Π Ό Τ Η Ν Α Λ Ε Ξ Ά Ν Δ ΡΑ Μ Α Ν Δ ΡΆ Κ Ο Υ

Ε ΠΙ ΣΚΟΠΗ ΣΗ

ATHENS CAPITAL

επόμενους μήνες. Σύμφωνα με στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), σε 491 καταλύματα ανέρχεται το ξενοδοχειακό δυναμικό της Αττικής, χωρίς τα νησιά του Αργοσαρωνικού. Από αυτά, μετά το lockdown άνοιξαν τα 318, ενώ εκτιμάται πως τον προσεχή χειμώνα θα παραμείνουν ανοιχτά τα 229. «Με τον Σεπτέμβριο, τον Οκτώβριο, τον Μάιο και τον Ιούνιο να αποτελούν τους δυνατούς μήνες της Αθήνας ως city-break προορισμού, τo τοπίο που ανοίγεται μπροστά μας είναι εξαιρετικά θολό, γιατί οι συνθήκες είναι ευμετάβλητες και δεν γνωρίζουμε υπό ποιους όρους θα λειτουργήσουμε», σημειώνει ο Αλέξανδρος Βασιλικός, πρόεδρος του ΞΕΕ. «Ό,τι έχουμε σε κρατήσεις σταδιακά ακυρώνεται, αφού

για παράδειγμα δεν γίνονται συνέδρια και city breaks, άρα εκ των πραγμάτων ένα μέρος της χειμερινής πελατείας έχει χαθεί. Και όλα αυτά με το δεδομένο της υπερπροσφοράς, του μοντέλου frozen yoghurt που δυστυχώς εφαρμόστηκε και στον τουρισμό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η βραχυχρόνια μίσθωση αφέθηκε εντελώς ανεξέλεγκτη. Είναι σαφές ότι πρέπει να στηριχθεί η ξενοδοχειακή λειτουργία των πόλεων, γιατί αυτή είναι που προχωρά σε σημαντικές επενδύσεις, προκειμένου να ζήσει μια πόλη από τους πολλαπλασιαστές του τουρισμού και να μπουν χρήματα στον παραγωγικό ιστό της. Το 1 ευρώ που ξοδεύεται στη διαμονή αντιστοιχεί σε 4 ευρώ δαπανών για αγορές, εστίαση, διασκέδαση, κ.λπ.».

Ο ΟΔΙΚΌΣ ΆΞΟΝΑΣ ΠΟΥ ΞΕΚΙΝΆ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΣΤΎΛΟΥΣ ΤΟΥ ΟΛΥΜΠΊΟΥ ΔΙΌΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΛΉΓΕΙ ΣΤΟ ΠΑΡΑΛΙΑΚΌ ΜΈΤΩΠΟ ΚΑΘΙΕΡΏΘΗΚΕ ΤΗΝ ΤΕΛΕΥΤΑΊΑ ΔΙΕΤΊΑ ΣΕ ΝΈΑ «ΠΙΆΤΣΑ» ΦΙΛΟΞΕΝΊΑΣ, ΜΕ ΚΑΙΝΟΎΡΓΙΕΣ ΜΟΝΆΔΕΣ ΝΑ ΑΝΟΊΓΟΥΝ Η ΜΊΑ ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΆΛΛΗ. 10

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Μέσα σε έναν χρόνο, από τον Αύγουστο του 2019 έως τον Αύγουστο του 2020, από τις ψηφιακές πλατφόρμες βραχυχρόνιων μισθώσεων είχαν «κατέβει» πάνω από 3.000 αγγελίες διαμερισμάτων στο κέντρο της Αθήνας. Η πανδημία επέδρασε καταλυτικά: η αγορά βραχυχρόνιων μισθώσεων μοιάζει πλέον να επιστρέφει στο επίπεδο όπου βρισκόταν προ τριετίας, πριν δηλαδή αρχίσουν να παρατηρούνται φαινόμενα υπερπροσφοράς σε περιοχές χαμηλότερου τουριστικού ενδιαφέροντος, όπως τα βόρεια προάστια. Τα ενοίκια, ωστόσο, παραμένουν υψηλά, ενώ το κατά πόσο στις αθηναϊκές γειτονιές θα κυριαρχήσει πάλι η μόνιμη κατοικία μένει να αποδειχθεί. «Οι τουρίστες δεν εξαφανίστηκαν, είναι απλώς λιγότεροι», μου λέει κάτοικος της περιοχής της Ακρόπολης. Από τα εννέα διαμερίσματα της πολυκατοικίας της που βρίσκονταν μέχρι τον περασμένο Μάρτιο στη βραχυχρόνια μίσθωση, τα τρία εξακολουθούν να υποδέχονται ξένους επισκέπτες, και μάλιστα σε ικανοποιητικούς ρυθμούς.

ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΕΞΩ Μέρα μεσημέρι στα στενά γύρω από την οδό Μητροπόλεως, στο Σύνταγμα, εκεί που για να βρεις τραπέζι στον πεζόδρομο πέρυσι τέτοια εποχή έπρεπε να έχεις την τύχη με

Ε ΠΙ ΣΚΟΠΗ ΣΗ

ακόμη έκπληξη γι’ αυτούς: η γαστρονομία, ο πολιτισμός, οι άνθρωποι, η ζωντάνια της πόλης. Αυτή η προσέγγιση θα διαφοροποιήσει την πόλη στρατηγικά και θα της δώσει το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα». Για τον κ. Τσάκαλο, το κλειδί είναι η προσαρμοστικότητα στην αλλαγή, την οποία επιτάχυνε η πανδημία. «Το ερώτημα είναι αν η Αθήνα θα μπορέσει να προσαρμοστεί σε αυτήν και να μετατρέψει την κρίση σε ευκαιρία».

ΠΟΔΗΛΑΤΑΔΑ ΣΤΟ ΘΗΣΕΙΟ

το μέρος σου, τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά. Κάτι η τηλεργασία, που φέρνει λιγότερους ανθρώπους στο κέντρο, κάτι η μειωμένη τουριστική κίνηση, περπατάς σε μια άλλη Αθήνα. Μουδιασμένη και αμήχανη μεν, πάντα όμως μια πόλη «έξω» –αυτό δεν της το στέρησε η πανδημία–, που όσο κι αν συννεφιάζει προσωρινά, βρίσκει τον τρόπο να ανθίζει μέσα από τις αντιφάσεις της, αυτές ακριβώς που της προσδίδουν διαχρονικά μέρος της γοητείας της. «Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα της Αθήνας είναι το κλίμα της», λένε οι άνθρωποι του Δήμου Αθηναίων. «Δεν συμβαίνει οπουδήποτε να μπορεί κάποιος μέσα στον Νοέμβριο να καθίσει με την παρέα του σε κάποιο εξωτερικό χώρο και να απολαύσει το δείπνο του. Από την πλευρά μας, αναβαθμίζουμε συνεχώς τις υπηρεσίες του δήμου μας προκειμένου να προσφέρουμε μια καλύτερη και περισσότερο προσβάσιμη πόλη σε κατοίκους και επισκέπτες. Η Αθήνα γίνεται όλο και πιο φιλόξενη. Και αυτό το αποδεικνύουμε καθημερινά, με τις δράσεις καθαριότητας, που από την πρώτη μέρα θέ-

σαμε ως προτεραιότητα σε καθεμία από τις γειτονιές της, με μια συντονισμένη εκστρατεία anti-graffiti, με τη συντήρηση και την αναβάθμιση των χώρων πρασίνου, με τη βελτίωση των υποδομών». Ο Γιάννης Τσάκαλος, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας στρατηγικού μάρκετινγκ AQ Strategy, ως έμπειρος γνώστης της ελληνικής τουριστικής πραγματικότητας, βλέπει την Αθήνα αντιμέτωπη με μια ουσιαστική πρόκληση. «Έχει μοναδικά πράγματα να προσφέρει, αρκεί να ενταχθούν σε έναν στρατηγικό σχεδιασμό, ώστε να αναδειχθούν σωστά. Η Αθήνα δεν είναι μόνο προορισμός, αλλά και μια μοναδική εμπειρία που αξίζει να ζήσεις. Η δεδομένη συνθήκη τής δίνει την ευκαιρία να επικεντρωθεί στρατηγικά σε αυτή την προσέγγιση, την οποία και αναζητεί η νέα γενιά ταξιδιωτών. Πόσοι από τους εν δυνάμει επισκέπτες της γνωρίζουν ότι σε 20 λεπτά από το κέντρο μπορούν να απολαύσουν τη θάλασσα ή ότι σε μία ώρα μπορούν να κάνουν σκι στο βουνό τον χειμώνα; Ότι κάθε μέρα στην Αθήνα μπορεί να είναι μία

ΠΌΣΟΙ ΑΠΌ ΤΟΥΣ ΕΝ ΔΥΝΑΜΕΙ ΕΠΙΣΚΈΠΤΕΣ ΤΗΣ ΓΝΩΡΊΖΟΥΝ ΌΤΙ ΣΕ 20 ΛΕΠΤΆ ΑΠΌ ΤΟ ΚΈΝΤΡΟ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΑΠΟΛΑΎΣΟΥΝ ΤΗ ΘΆΛΑΣΣΑ Ή ΌΤΙ ΣΕ ΜΊΑ ΏΡΑ ΜΠΟΡΟΎΝ ΝΑ ΚΆΝΟΥΝ ΣΚΙ ΣΤΟ ΒΟΥΝΌ TOΝ XEIMΩΝΑ; 12

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΝΕΕΣ ΑΦΙΞΕΙΣ Την περίοδο Ιανουαρίου-Αυγούστου καταγράφηκαν μόλις 3,9 εκατ. διεθνείς αεροπορικές αφίξεις στον Διεθνή Αερολιμένα «Ελευθέριος Βενιζέλος», έναντι 15,8 εκατ. το 2019. Η πόλη πάντως συνεχίζει να κινείται. Με το βλέμμα στο διαχρονικό σύμβολό της, την Ακρόπολη, που οι υποδομές της αναβαθμίζονται συνολικά μέσα από τον νέο φωτισμό, που εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο με την υπογραφή της βραβευμένης με ΕΜΜΥ Ελευθερίας Ντεκώ και διακρίνει για πρώτη φορά τα μνημεία του Ιερού Βράχου από τα τείχη, αλλά και μεταξύ τους, αλλά και τον σύγχρονο ανελκυστήρα πλαγιάς και τις καινούργιες διαδρομές ΑμεΑ, που θα παραδοθούν τον Δεκέμβριο στο κοινό. Με τις εργασίες για τη μεταμόρφωση της Εθνικής Πινακοθήκης σε μουσείο του 21ου αιώνα να προχωρούν, ώστε τον Μάρτιο του 2021 η νεοελληνική τέχνη να επιστρέψει οριστικά στο «σπίτι» της. Με τις συζητήσεις για μελλοντική επέκταση του μετρό στα δυτικά και νότια προάστια της Αθήνας, η οποία θα εξασφαλίσει, μεταξύ άλλων, καλύτερη πρόσβαση στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, να έρχονται στο προσκήνιο. Με νέα ξενοδοχεία να προστίθενται στο χαρτοφυλάκιό της, όπως το Athens Capital-MGallery, μια επένδυση ύψους 60 εκατ. ευρώ –το πρώτο πεντάστερο ξενοδοχείο διεθνούς αλυσίδας που ανοίγει στο κέντρο μετά το 2004–, ή την άφιξη της ισραηλινής αλυσίδας Brown Hotels στην περιοχή της Ομόνοιας. Με καινούργιες επιχειρήσεις να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στον χώρο της εστίασης, αλλά και με νέα καταναλωτικά κόνσεπτ να κάνουν την εμφάνισή τους, όπως τα καταστήματα οικιακής κηπουρικής, την οποία αγάπησαν οι Αθηναίοι τις μέρες της καραντίνας. Και με τους Αθηναίους, βέβαια, να διχάζονται για το κατά πόσο ο Μεγάλος Περίπατος, η αστική παρέμβαση που ξεκίνησε να υλοποιεί πιλοτικά η δημοτική αρχή για την ενοποίηση του ιστορικού κέντρου μέσα από

Ε ΠΙ ΣΚΟΠΗ ΣΗ

διαπλατύνσεις πεζοδρομίων σε σημαντικούς οδικούς άξονες, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, ποδηλατόδρομους κ.ά., ωφελεί τελικά την πόλη. «Ο τουρισμός πόλης είναι μια προέκταση της ζωής των κατοίκων της. Αυτό που βλέπουν οι επισκέπτες είναι αυτό που ζουν οι κάτοικοι στην καθημερινότητά τους. Αν λοιπόν οι δεύτεροι είναι χαρούμενοι, θα είναι και οι πρώτοι», σημειώνει η Ιωάννα Δρέττα, διευθύνουσα σύμβουλος της Marketing Greece, μιας σύμπραξης του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων και του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος για την προβολή του ελληνικού τουρισμού. «Η ανάγκη για βιωσιμότητα και πράσινα ταξίδια ενισχύθηκε ως τάση στην πανδημία. Σε αυτό το πλαίσιο, υποδομές όπως ο Μεγάλος Περίπατος τις χρειάζεται η πόλη, για να αξιοποιηθούν όμως τουριστικά πρέπει υποστηριχθούν από αντίστοιχα προϊόντα, να συμπεριληφθούν για παράδειγμα σε οργανωμένες ή self-guided περιηγήσεις. Στην Ελλάδα συγχέουμε συχνά τις υποδομές με το προϊόν. Το ότι η Αθήνα έχει τον Εθνικό Κήπο δεν αρκεί. Για να τον γνωρίσει και να τον χαρεί ο επισκέπτης, πρέπει να μπορεί να κάνει και μια ενδιαφέρουσα δραστηριότητα σε αυτόν». Παρασκευή βράδυ και στον ήσυχο πεζόδρομο της οδού Παραμυθιάς στον Κεραμεικό οι θαμώνες απαντούν στην καλοκαιρία

του Οκτώβρη με hand ripped noodles και πίτσα χωρίς μαγιά με τρουφόλαδο και miso στο Proveleggios, το πιο πρόσφατο εστιατορικό εγχείρημα του Κώστα Πισιώτη, που το lockdown το βρήκε να μετράει μόλις δύο μήνες λειτουργίας. Για να βρεις τραπέζι εδώ, πρέπει να έχεις προνοήσει εγκαίρως για την κράτησή σου, πράγμα ενδεικτικό του ότι, παρά τις αντικειμενικές δυσκολίες, οι Αθηναίοι δεν σταμάτησαν να βγαίνουν, να ευχαριστιούνται την παρέα και το καλό φαγητό. «Φύσει αισιόδοξος άνθρωπος», όπως αυτοχαρακτηρίζεται, ο κ. Πισιώτης διέγνωσε στη μετά Covid-19 εποχή μια ευκαιρία. Τον περασμένο Μάιο, ενώ ακόμη η πόλη βρισκόταν σε lockdown, προχώρησε σε ριζική ανακαίνιση του έτερου εστιατορίου του, Nolan, στο Σύνταγμα. «Αποφασίσαμε, αντί να παίξουμε άμυνα, να βγούμε μπροστά και να εμπιστευτούμε τις δυνάμεις μας. Να προσφέρουμε μια καθησυχαστική ποιότητα στους πελάτες μας που να εμπνέει ασφάλεια και καθαριότητα, ώστε, όταν θα είναι έτοιμοι να βγουν, να ξέρουν ότι σε εμάς μπορούν να την αναζητήσουν», λέει. Λίγα χιλιόμετρα ανατολικότερα, στο Παγκράτι, το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, που πραγματοποίησε τα εγκαίνιά του πριν από ακριβώς έναν χρόνο και έκλεισε στα μέσα Μαρτίου για τρεις ολόκληρους μή-

νες, επανατοποθετείται με τη σειρά του στο πολιτιστικό γίγνεσθαι της πόλης. Το σύστημα κλιματισμού προσαρμόστηκε σε ανοιχτό κύκλωμα, ώστε να γίνεται χρήση φρέσκου αέρα στους εσωτερικούς χώρους, η χρήση ηλεκτρονικού εισιτηρίου ενθαρρύνθηκε για την επίσκεψη σε συγκεκριμένα time slots και με μειωμένο αριθμό επισκεπτών, ενώ παράλληλα σχεδιάζονται μουσειοσκευές και καινούργια ψηφιακά προϊόντα, που θα το φέρουν πιο κοντά στο κοινό. «Η συγκυρία είναι πιο δύσκολη για εμάς, γιατί ως νέο μουσείο δεν διαθέτουμε αρχειακό απόθεμα ψηφιακών δράσεων, συνεπώς πρέπει να δημιουργήσουμε αυτό το υλικό ταχύτατα, σε μια περίοδο που δεν υπάρχουν τα αντίστοιχα έσοδα», εξηγεί η Κατερίνα Μαρκαδάκη, Head of Business Development του μουσείου. Προσαρμοστικότητα, η λέξη-κλειδί. Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθεί η πόλη, τόσο πιο δυναμικά θα σταθεί στη νέα πραγματικότητα. Κινήσεις εξωστρέφειας και αξιόλογες μεμονωμένες προσπάθειες έχει να επιδείξει σε αφθονία. Το πώς ακριβώς θα τα εξαργυρώσει όλα αυτά, όταν η κανονικότητα επιστρέψει, θα φανεί εν καιρώ. Προς το παρόν, αναζητεί το φρέσκο της αφήγημα, απολαμβάνοντας τη φθινοπωρινή λιακάδα.

PROVELEGGIOS

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ADVERTORIAL

Η ΙΔΑΝΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ Και urban προορισμός με ιστορία και νεανική ενέργεια, και βουνό, και θάλασσα, και κοντινά νησιά, και οινοτουρισμός, και δραστηριότητες στη φύση... Η Αττική έχει τον τρόπο της να μας κάνει ξανά και ξανά τουρίστες στον τόπο μας!

«Προτεραιότητά μας, ακόμα και σε αυτή την κρίσιμη υγειονομική συγκυρία, είναι να σχεδιάσουμε εκ νέου την ιδανική “Αττική εμπειρία” για τον διεθνή τουρίστα, αξιοποιώντας το πολυδιάστατο τουριστικό προφίλ της Περιφέρειας. Στόχος μας είναι να προσδώσουμε στην Αττική τον τίτλο της αιώνιας Μητρόπολης του κόσμου, του σύγχρονου κοσμοπολίτικου τουριστικού προορισμού που, διατηρώντας ατόφια τα στοιχεία της αυθεντικότητας της τουριστικής εμπειρίας, προσφέρει πολλαπλές επιλογές σε ποικίλα τουριστικά κοινά δώδεκα μήνες τον χρόνο». – Γεώργιος Πατούλης, Περιφερειάρχης Αττικής

χετε ξεναγήσει ποτέ κάποιον φίλο σας από το εξωτερικό στον τόπο καταγωγής σας; Αν ναι, δεν νιώσατε, έστω και για λίγο, πως βλέπετε τον τόπο σας για πρώτη φορά; Δεν ήταν σαν το αποστασιοποιημένο, αλλά συνάμα γεμάτο περιέργεια, βλέμμα του ξένου να σας βοήθησε να δείτε τον τόπο σας πιο σφαιρικά και να συνειδητοποιήσατε ενδεχομένως ομορφιές του που μέχρι τότε θεωρούσατε δεδομένες ή να ανακαλύψατε όψεις του που στο παρελθόν είχατε αγνοήσει; Με τη βοήθεια των ξένων φίλων μου έχω ανακαλύψει πολλά μέρη του δικού μου τόπου καταγωγής, της Αθήνας – μη-

τρόπολης μιας Περιφέρειας τόσο πλούσιας σε αξιοθέατα, ομορφιές και εμπειρίες, που, θεωρητικά, θα μπορούσες να ανακαλύπτεις και να ζεις κάτι νέο εφ’ όρου ζωής. Το πρώτο μας ραντεβού δίνεται πάντα στον λόφο της Ακρόπολης, γιατί, ακόμα και αν οι επισκέπτες μου δεν είναι φίλοι των μνημείων, πάντα ανυπομονούν να επισκεφθούν το πλέον εμβληματικό από αυτά, τον Παρθενώνα. Κατόπιν, κατηφορίζουμε προς το υποδειγματικό Μουσείο Ακρόπολης για ένα ταξίδι νοερό στην Αθήνα του 5ου αιώνα π.Χ. και, αν σκοπεύουν να μείνουν καιρό, προσθέτουμε στη λίστα μας και άλλα μουσεία ή σημεία πολιτιστικού ενδιαφέροντος, όπως το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, το Κυκλαδικής Τέχνης και την Αρχαία Αγορά. Υπάρχουν μέρες που τους ξεναγώ στις αγαπημένες μου γειτονιές, όπως τα Αναφιώτικα και τα Πετράλωνα, και άλλες που εξορμούμε σε μέρη πιο τουριστικά, όπως η Πλάκα και το Μοναστηράκι, για σουβενίρ, vintage ρούχα, είδη λαϊκής τέχνης, αντίκες και χειροποίητα αξεσουάρ, ή σε μέρη πιο εμπορικά, όπως το Κολωνάκι, για high end shopping. Όταν πεινάμε, στο κέντρο βρίσκουμε ό,τι τραβάει η όρεξή μας,· από ποιοτικό street food και εκλεκτούς μεζέδες μέχρι γκουρμέ πιάτα σε μαγαζιά με αστέρια Michelin, ενώ το βραδάκι κάνουμε bar hopping στα αμέτρητα στέκια του κέντρου ή χαλαρώνουμε σε ένα από τα υπέροχα wine bars δοκιμάζοντας ελληνικές ετικέτες.

ADVERTORIAL

Αν οι επισκέπτες μου αγαπούν το κρασί, τους πηγαίνω να γνωρίσουν από κοντά τον αττικό αμπελώνα, κανονίζοντας επίσκεψη σε ένα από τα πολλά οινοποιεία που παράγουν εξαιρετικά κρασιά, με πρωταγωνιστή το δροσερό και αρωματικό Σαββατιανό. Αν πάλι τους έχει λείψει η θάλασσα, κατεβαίνουμε πρώτα στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος για να απολαύσουμε τη θάλασσα από ψηλά, από τον λεγόμενο «Φάρο», και στη συνέχεια τους κάνω αυτοκινητάδα στην «Αττική Ριβιέρα» με τα πολυτελή resorts και κότερα, φτάνοντας μέχρι το Σούνιο, για να δούμε τον ήλιο να δύει πίσω από τον υποβλητικό Ναό του Ποσειδώνα. Όταν ο καιρός μάς το επιτρέπει, παίρνουμε το τρένο για Πειραιά και κατόπιν επιβιβαζόμαστε στο πλοίο της γραμμής για ένα από τα νησάκια-κοσμήματα του Σαρωνικού (Πόρο, Σπέτσες, Ύδρα, Αγκίστρι, Αίγινα ή Σαλαμίνα), όπου μας περιμένουν τοπία απίστευτης ομορφιάς, ιστορικά μνημεία, αρχοντικά κτίρια, τοπικά προϊόντα (όπως αμυγδαλωτά, γλυκά κουταλιού ή φιστίκια Αιγίνης) και θαλασσινοί μεζέδες. Αν το νησιώτικο αεράκι τους κάνει να επιθυμήσουν και κάποιο μεγαλύτερο νησί, τους προτείνω τα Κύθηρα, που μπορει να είναι κοντύτερα στην Πελοπόννησο και την Κρήτη, διοικητικά όμως ανήκουν (μαζί με τα Αντικύθηρα) στην Αττική και ειναι εύκολα προσβάσιμα αεροπορικώς. Τα Κύθηρα φημίζονται, μεταξύ άλλων, για την υπέροχη φύση τους, που προσφέρεται για

πεζοπορία και hiking χάρη σε ένα δίκτυο σηματοδοτημένων διαδρομών – στο οποίο μάλιστα πρόσφατα προστέθηκε και ορειβατικό μονοπάτι τύπου Via Ferrata, για μια μείξη πεζοπορίας, διάσχισης φαραγγιών και αναρρίχησης. Για πεζοπορία υπάρχουν βέβαια και προορισμοί πιο κοντά στον κλεινόν άστυ, όπως η Πάρνηθα, αγαπημένο βουνό πεζοπόρων και ορειβατών, στην οποία καταφεύγουμε όταν η πόλη γίνεται ασφυκτική. Ακόμα και αν ο καιρός μάς τα χαλάσει και η κούραση μας καταβάλει, τα δύο καταφύγιά της, Μπάφι και Φλαμπούρι, είναι πάντα εκεί για στάση και κάποιο ρόφημα ή φαγητό. Στους φίλους μου εκείνους που ψάχνουν έναν χώρο ασφαλή και ειδυλλιακό για τζόγκινγκ, προτείνω τις μικρές οάσεις του κέντρου, όπως τον Εθνικό Κήπο και τον Λυκαβηττό, ενώ όταν κάποιος από αυτούς έχει πάθος με το τρέξιμο, τον προτρέπω να λάβει μέρος στον Αυθεντικό Μαραθώνιο της Αθήνας, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο τον Νοέμβριο. Σε όποια θέση κι αν τερματίσει, η εμπειρία θα του μείνει αξέχαστη και εγώ θα είμαι πάντα εκεί για να τον χειροκροτήσω. Τον καιρό αυτό οι ξένοι φίλοι μου, λόγω Covid-19, δεν ταξιδεύουν και εγώ έχω περιορίσει τις μετακινήσεις μου. Δεν έχω, όμως, πάψει να ταξιδεύω με τον νου ανά την Περιφέρεια και να σχεδιάζω εξορμήσεις σε μέρη γνωστά και άγνωστα, κρατώντας σημειώσεις για όταν έρθει η ώρα να εξορμήσουμε και πάλι όλοι μαζί. Εις το επανιδείν λοιπόν... στην Αττική!

ΑΦΙΞΕΙΣ

ΝΈΑ ΚΑΙ ΩΡΑΊΑ Οι Αθηναίοι φορούν τις μάσκες τους, αλλά δεν κλείνονται μέσα – και η πόλη συνεχίζει να ανανεώνεται και να τους προσφέρει νέες επιλογές. Α Π Ο Τ Η Ν Ε Ν Α Δ Η Μ Η Τ Ρ ΙΟ Υ Κ Α Ι Τ Η Μ Α Ρ Ι Α Κ Ω Β Α ΙΟ Υ

SEALED EARTH ΛΕΡΩΘΕΊΤΕ ΜΕ ΠΗΛΌ Η ταλαντούχα κεραμίστρια Λουκία Θωμοπούλου λειτουργεί από τον Φεβρουάριο το δικό της ανοιχτό εργαστήριο, που απευθύνεται σε επαγγελματίες και ερασιτέχνες. Οι πρώτοι μπορούν να χρησιμοποιούν τον άνετο, πλήρως εξοπλισμένο χώρο ως resident artists, ενώ οι μαθητευόμενοι εκπαιδεύονται με σεμιναριακά μαθήματα τριών - τεσσάρων μηνών, τα οποία έχουν διαφορετικές θεματικές ενότητες. Σε αυτά, δημιουργοί από την Ελλάδα και το εξωτερικό φέρνουν στον χώρο την τεχνογνωσία τους, δίνοντας masterclasses στο σχέδιο, στη γλυπτική, στο 3D design και 3D painting. Αυτή την περίοδο, η Λουκία συνεργάζεται με άλλους κεραμίστες που διδάσκουν τροχό ή hand building, όπως ο Σταύρος Περάκης, ο Νίκος Σκλαβενίτης, ο Hope και ο Βαγγέλης Μαγκόπουλος, και εισάγουν δικές τους τεχνικές. Τα Χριστούγεννα γίνεται μια μεγάλη έκθεση-bazaar με τα αντικείμενα που έχουν γεννηθεί εδώ. Στα πλάνα είναι ένα e-shop με χρηστικά ή διακοσμητικά έργα διαφόρων καλλιτεχνών, ενώ μέσω των κεραμικών η Λουκία υποστηρίζει εθελοντικά τη δράση του συλλόγου «Ελπίδα».

• Ερεχθείου 22, Αθήνα τηλ. 210-9655596

W W W.G R E E C E - I S .C O M

MINU ΣΤΟΝ ΤΡΟΠΙΚΌ ΤΟΥ ΨΥΡΡΉ Μπείτε στον κατάφυτο χώρο του Minu και καθίστε δίπλα σε μια alocasia με καταπράσινα φύλλα, για να απολαύσετε καλοφτιαγμένο καφέ με γλυκό. Ή περιηγηθείτε ανάμεσα στις φωτογενείς Monstera, και βρείτε μία για το καθιστικό σας. Σε αυτόν τον χώρο με την τροπική αίσθηση μπορείτε να έρθετε για ένα διάλειμμα για καφέ ή φαγητό, να αγοράσετε φυτά ή και να ανακαλύψετε στιλάτα design αντικείμενα, διακοσμητικά ή χρηστικά, όπως μικροέπιπλα, φωτιστικά και tableware, τα οποία επιλέγει ο ιδιοκτήτης για τους ενημερωμένους πελάτες του.

• Σαρρή 50, Ψυρρή, τηλ. 210-3232022

PITCH ΜΌΔΑ ΜΕΤΆ ΜΟΥΣΙΚΉΣ Στο μικρό κατάστημα του Παναγιώτη Βαξεβανάκη βρίσκουμε από ρούχα και αξεσουάρ μέχρι fanzine και βινύλια καλλιτεχνών από την Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη, το Μάντσεστερ και το Βερολίνο. Ο ιδιοκτήτης, επηρεασμένος από τα ’90s, τα πάρτι και τη ρέιβ σκηνή, διαθέτει συλλογές με έντονα χρώματα και μοτίβα, όπως τα πολύ θηλυκά bodies Launderettes ή τα μαντίλια της καλλιτέχνιδας Μαριλίζας

Καμπή από τη σειρά Digital Tribe, με ψυχεδελικά μοτίβα ψηφιακής εκτύπωσης. Ο ίδιος υποστηρίζει τους δημιουργικούς καλλιτέχνες, χωρίς να απαιτεί μεγάλες ποσότητες ή σταθερές συνεργασίες, οπότε πολλά από όσα βρίσκουμε εδώ είναι πραγματικά μοναδικά κομμάτια, δημιουργίες μιας έμπνευσης στιγμιαίας. Βρείτε Τ-shirts, hoodies και balaclava σκούφους, καπέλα, από πολλά brands που δεν βρίσκεις αλλού στην Αθήνα, τα οποία λατρεύει να λανσάρει η hip φυλή της οδού Μελανθίου. • Μελανθίου 10, Ψυρρή, τηλ. 6946-092594 ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΑΦΙΞΕΙΣ

ΕΛΕΎΘΕΡΗ ΈΚΦΡΑΣΗ Ο 25χρονος Αλέξανδρος Ντούρας, απόφοιτος του τμήματος Εικαστικών της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών, δημιουργεί φωτιστικές κεραμικές εγκαταστάσεις με πηλό, φώτα και κεριά. Τον Αύγουστο ανακαίνισε τον Korkodilos, έναν χώρο που αρχικά στέγαζε το εργαστήριό του μαζί με άλλους δύο καλλιτέχνες και πλέον τον λειτουργεί ως εκπαιδευτικό εργαστήριο για ερασιτέχνες. Κάθε μάθημα είναι μια νέα πρόκληση για τους εκπαιδευομένους, καθώς ο Αλέξανδρος εμβαθύνει στην κεραμική με έμμεσο και

διασκεδαστικό τρόπο. Η δημιουργία ενός μυκηναϊκού ειδωλίου τύπου Φ είναι ένας υπέροχος τρόπος για να μάθει κανείς να χτίζει ένα ψηλό και μεγάλο αντικείμενο με διαφορετικές φόρμες. Η φρέσκια ματιά του στη διδασκαλία, αλλά και η μορφή του μαθήματος, το οποίο μοιάζει πιο πολύ με συνάντηση φίλων, κάνει τον Korkodilo ένα πολύ ζωντανό και αγαπητό μέρος. Κάθε μήνα ξεκινά νέος κύκλος μαθημάτων για όλα τα επίπεδα. Στα social media (@korkodilosathens) ανακοινώνει pop up θεματικά μαθήματα και για μη μαθητές του. Αξίζει να τα παρακολουθήσετε. • Πλαταιών 56, Μεταξουργείο, τηλ. 6987-964159

ΤΟ ΛΟΎΒΡΟΝ ΈΝΑ ΝΈΟ ΠΑΛΙΌ ΚΑΦΕΝΕΊΟ Το αστικό καφενείο στο παρκάκι απέναντι από το Ίδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή, στην Ερατοσθένους, λέγεται πως πρωτολειτούργησε το 1937. Οι νέοι ιδιοκτήτες που το ανέλαβαν, 83 χρόνια μετά, τον περασμένο Ιούνιο, βρήκαν στον χώρο αποκόμματα από την Daily Mail του 1938 και τα έβαλαν σε κάδρα στον τοίχο. Φρεσκάρισαν το ταβάνι, το σχέδιο του οποίου φιλοτέχνησε ένας αγιογράφος το 1960, επισκεύασαν το παλιό ψυγείο, κράτησαν το στιλ και διατήρησαν την ατμόσφαιρα του παλιού. Το Λούβρον, που ήταν τότε στέκι διανοουμένων της γειτονιάς και πρόσφερε «τέιον με κονιάκ», σερβίρει σήμερα κοκτέιλ με ελληνικά αποστάγματα (όπως Βloody Μary με βάση το τσίπουρο), τα ρετρό αναψυκτικά της Δράμας «Χιονάτη», καφέ και γλυκά, όπως και ένα μενού για όλη τη μέρα με ελληνικούς μεζέδες, δηλαδή κεφτεδάκια, ξιδάτο λουκάνικο και παρόμοια τέτοια νόστιμα. Η αυλή του είναι μια πράσινη όαση μέσα στο γκρίζο των πολυκατοικιών της Ερατοσθένους. • Ερατοσθένους 6, τηλ. 210-7016594

W W W.G R E E C E - I S .C O M

KORKODILOS

ADVERTORIAL

Matsuhisa Athens Νέες αφορμές για αναβαθμισμένες γαστρονομικές εμπειρίες Τα εστιατόρια Matsuhisa σε όλο τον κόσμο είναι τόσο γνωστά όσο και το ίδιο το sushi. Όταν μια πόλη έχει ένα εστιατόριο του βραβευμένου Ιάπωνα σεφ Nobu, συγκαταλέγεται αυτόματα στις γαστρονομικές μητροπόλεις. Σε αυτές ανήκει φυσικά και η Αθήνα, χάρη στο Matsuhisa Athens. Στο ομορφότερο σημείο της Αθηναϊκής Riviera, εντός του Astir, και με θέα στον ήσυχο Σαρωνικό Κόλπο, προσφέρεται για μαγευτικά ηλιοβασιλέματα όλο τον χρόνο και αξέχαστες κοσμοπολίτικες βραδιές. Σχεδιασμένο από το διάσημο Rockwell Group της Νέας Υόρκης, παρέχει στον επισκέπτη στιγμές άνεσης και πολυτέλειας, όπως και δείπνα αξιώσεων. Από την 1η Νοεμβρίου μάς δίνει περισσότερες αφορμές για να το επισκεφτούμε, χάρη στο brunch, που θα σερβίρεται κάθε Κυριακή από τις 14.00. Νέες δημιουργίες, αλλά και τα γνωστά signature πιάτα του Matsuhisa Athens προσφέρουν μια αναβαθμισμένη γαστρονομική εμπειρία και gourmet vibes στο ράθυμο γεύμα που όλοι λατρεύουμε τις Κυριακές. Μαζί με το φαγητό μην παραλείψετε να δοκιμάσετε το κατεξοχήν κοκτέιλ του brunch, εδώ σε μια υπέροχη, αποδομημένη εκδοχή, το Deconstructed Βloody Μary. Όσο γι’ αυτούς που επιθυμούν να γευματίσουν στο σπίτι, το Matsuhisa Αthens φέρνει το fine dining της Japanese Fusion στην πόρτα σας στα νότια προάστια. Συμβαδίζοντας με τις ανάγκες της εποχής και θέλοντας να συνεχίσουν να προσφέρουν τις high-end προτάσεις του μενού σε όλους με ασφάλεια, σερβίρουν τα πιο διάσημα πιάτα της ζεστής και

της κρύας κουζίνας τους στο σπίτι μας. Η υπηρεσία Matsuhisa Athens HOME FINE DINING, με αποκλειστική συνεργασία με τη Σπανός ΑΕ, εγγυάται την παροχή μιας premium υπηρεσίας service στη μεταφορά, που ταιριάζει στα υψηλά standard της ποιότητας του Matsuhisa Athens. Για όλες εκείνες τις φορές που ονειρευτήκαμε το περίφημο signature πιάτο Black Cod και το μοναδικό σούσι του εστιατορίου στο σαλόνι μας, να που γίνονται και θαύματα.

Brunch @ Matsuhisa Athens: Από την Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2020 και κάθε Κυριακή, στις 14.00 l Απόλλωνος 40 (Four Seasons Astir Palace), Βουλιαγμένη, τηλ. κρατήσεων και premium υπηρεσίας delivery ΗOME FINE DINING: 210 896 0510, www.matsuhisaathens.com

ΑΦΙΞΕΙΣ

1890 ATHENS H ΑΘΉΝΑ ΤΗΣ ΜΠΕΛ ΕΠΌΚ Απαρατήρητο περνούσε επί δεκαετίες το τρίπατο αρχοντικό στον αριθμό 10 της οδού Αθηναΐδος, παραπλεύρως του ιστορικού ναού της Αγίας Ειρήνης στην ομώνυμη πλατεία. Ένα υπέροχο δείγμα της αθηναϊκής μπελ επόκ, χτισμένο από έναν έμπορο μεταξιού, με χώρο για κατάστημα στο ισόγειο και την κατοικία στους ορόφους, ενδεικτικό της οικονομικής ευημερίας της περιοχής την εποχή της κατασκευής του. Επί δεκαετίες το κτίριο είχε περιπέσει σε αχρηστία, μέχρι που πρόσφατα ένας Έλληνας του εξωτερικού αποφάσισε να του δώσει νέα ζωή. Πλήρως ανακαινισμένο, αλλά με όλα τα αυθεντικά αρχιτεκτονικά του στοιχεία διατηρημένα στην αρχική τους μορφή, το κτίριο φιλοξενεί πλέον το μπουτίκ ξενοδοχείο «Athens 1890», με 14 μοντέρνα δωμάτια, εστιατόριο, χώρο ευεξίας/spa και σύγχρονες ανέσεις. Η απαστράπτουσα πρόσοψή του με τις περίτεχνες βεράντες μαγνητίζει τα βλέμματα, ενώ συγκινητική είναι η διατήρηση της μεταλλικής επιγραφής «Κ. Συμεωνίδης ΑΕ», του υφασματοπωλείου που λειτουργούσε για χρόνια στο ισόγειο, ως φόρος τιμής στο εμπορικό παρελθόν μιας γειτονιάς που συνεχώς αλλάζει.

• Πλατεία Αγίας Ειρήνης (Αθηναΐδος) 10, τηλ. 210-3240603, athens1890.gr

EPIK GELATO Φωλιασμένο ανάμεσα σε δύο εμβληματικά στέκια της πλατείας Μαβίλη, την πιτσαρία Flower και το μπαρ-εστιατόριο Κύριος, το Epik Gelato, η νέα take-away τζελατερία της πόλης, ήρθε να συμπληρώσει γλυκά τις βραδινές μας –και όχι μόνο– εξόδους. Εστιάζοντας αποκλειστικά στις ελληνικές γεύσεις και χρησιμοποιώντας ποιοτικές, χαμηλές σε λιπαρά και σάκχαρα πρώτες ύλες από μικρούς παραγωγούς, φιλοδοξεί να ξυπνήσει αναμνήσεις από την παιδική μας ηλικία και τις διακοπές μας ανά την Ελλάδα. Μας άρεσαν οι παραδοσιακές γεύσεις τριαντάφυλλο με λουκούμια Δεναξά Σύρου, γλυκό κουταλιού τριαντάφυλλο και καρύδα, αλλά και το «αμυγδαλωτό», με καραμελωμένα αμύγδαλα Θεσσαλίας και ανθόνερο. Το εκτενές μενού του περιλαμβάνει επίσης κλασικές γεύσεις, όπως ανθό γάλακτος και φιστίκι, κοκτέιλ παγωτού, όπως σικάγο, σορμπέ εποχικών φρούτων, αλλά και γλυκά, όπως κορμό, ενώ σερβίρεται επίσης και καφές. • Δορυλαίου 2, πλατεία Μαβίλη, Δευτέρα-Κυριακή από 11.00

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΓΕΥΣΕΙΣ

ADVERTORIAL

Beefbar Athens

Ένα εστιατόριο-προορισμός στην Αθηναϊκή Ριβιέρα

©FRANCIS AMIAND

Το νέο Beefbar Athens, που λειτουργεί μόλις λίγους μήνες στο πολυτελές περιβάλλον του Four Seasons Astir Palace, είναι ένα παγκόσμιο εστιατορικό concept, δημιούργημα του ιδιοφυούς entrepreneur Riccardo Giraudi. Από το Μονακό, το Παρίσι και τη Ρώμη μέχρι την Πόλη του Μεξικού και το Σάο Πάολο, το Βeefbar Athens ενώνει τους λάτρεις του καλού φαγητού, τους ψαγμένους bon viveurs και τη μοδάτη φυλή κάθε πόλης που αναζητά hot spots για μια αξέχαστη βραδιά. Στην αθηναϊκή εκδοχή του, οι υπεύθυνοι έχουν επενδύσει τόσο στις σύγχρονες αρχιτεκτονικές γραμμές όσο και στην αίσθηση της πολυτέλειας που αγκαλιάζει τους επισκέπτες, μια αίσθηση αντιληπτή ήδη από το πρώτο επίπεδο του lounge. Εδώ στο bar, μπορείτε να απολαύσετε κάποιο από τα ξεχωριστά κοκτέιλ όσο ετοιμάζεται το τραπέζι σας στο δεύτερο επίπεδο. Η συνεργασία του RICCARDO GIRAUDI με τον γαλλικό οίκο πορσελάνης BERNARDAUD έχει ως αποτέλεσμα μια απαράμιλλης αισθητικής art de la table, ειδικά σχεδιασμένη για το εστιατόριο της Αθήνας, που φέρνει κοντά το παραδοσιακό με το σύγχρονο και εντυπωσιάζει. Ακόμα εντυπωσιακότερη βέβαια είναι η θέα στην ανοιχτή κουζίνα, ένα αληθινό θέατρο δημιουργίας, εξαιρετική πρώτη ύλη και ατρόμητοι συνδυασμοί υλικών και τεχνικών. Δοκιμάστε μοναδικά ασιατικά gyoza, μεξικάνικα tacos με το διάσημο Kobe beef, αλλά και σεβίτσε, γεύσεις εμπνευσμένες από το πιο ενδιαφέρον φαγητό του κόσμου, το δυναμικό street food, εδώ σερβιρισμένο με τις εκλεπτυσμένες πινελιές κορυφαίων μαγείρων. Το πιο σημαντικό κληροδότημα του Riccardo Giraudi, ωστόσο, είναι η εμπειρία μισού αιώνα που έχει η οικογένειά του στην εισαγωγή εκλεκτού κρέατος. Ετοιμαστείτε να γευτείτε τις εκλεκτικές διαφορές ενός Wagyu της Αυστραλίας από ένα καλομαθημένο γιαπωνέζικο Kobe ή από ένα Black Angus Beef, πάντα με την κατάλληλη κοπή και το ιδανικό ψήσιμο. Για όσους το κρέας δεν είναι επιλογή, τότε το Leafbar προσφέρει υπέροχες σαλάτες-γεύματα με τα φρεσκότερα υλικά εποχής. Από την 1η Νοεμβρίου το Beefbar Athens αφιερώνει μία ολόκληρη μέρα στο αγαπημένο μας brunch, προσφέροντας συνταγές που δεν έχετε συναντήσει αλλού. Ιδιαίτερες επιλογές με αυγά, όπως chili avocado toast eggs bennedict, truffle croissant, και πολλές χορτοφαγικές επιλογές θα σας κρατήσουν στο τραπέζι για ώρες. Δύο στοιχεία που δεν πρέπει να προσπεράσετε: η πλούσια sauce of Relais de Paris, που ταιριάζει στο κρέας όσο καμία, αλλά και το corner αφιερωμένο στα πιο ταιριαστά ποτά του brunch, όπως είναι τα smoothies, ένα σικάτο Bellini, μια σαμπάνια ή ένα spicy αλλά αναζωογονητικό Bloody Mary.

Brunch @ Beefbar Athens: Από την Κυριακή 1 Νοεμβρίου 2020 και κάθε Κυριακή, στις 11.30 BEEFBAR ATHENS, Απόλλωνος 40 (Four Seasons Astir Palace), Βουλιαγμένη, Αθήνα, τηλέφωνο: +30 210 96 70 700, beefbar.com l instagram: beefbar_athens, email: athens@beefbar.com

ΑΦΙΞΕΙΣ

ΤHE MODERNIST ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΎΓΧΡΟΝΟ ΤΑΞΙΔΙΏΤΗ Σε ένα σημείο-«φιλέτο», το ολοκαίνουργιο The Mοdernist Αthens συστήνεται ως ένα boutique design ξενοδοχείο 4 αστέρων. Την αρχιτεκτονική υπογράφουν οι Form Related, με μίνιμαλ γραμμές αλλά στιβαρά υλικά, όπως μαύρο μάρμαρο, ξύλινες επενδύσεις και μπρούντζινες λεπτομέρειες. Βασική ιδέα, όπως και και στο Modernist της Θεσσαλονίκης, είναι να συνδεθεί το ξενοδοχείο με την πόλη και να γίνει κομμάτι της. Έτσι οι υπεύθυνοι έχουν επιλέξει να συνεργαστούν με καλλιτέχνες και δημιουργούς της Αθήνας που σχεδιάζουν αντικείμενα μόνο για το ξενοδοχείο. Ο κεραμίστας Χάρης Πανουσόπουλος έχει δημιουργήσει μια σειρά με πιάτα και σκεύη, οι 2WO+1NE έχουν σχεδιάσει τις υπέροχες στολές του προσωπικού, ο διεθνούς φήμης bartender του Clumsies, Νίκος Μπάκουλης, έχει επιμεληθεί τα κοκτέιλ, ο Spilios Palov έχει επιλέξει τις συλλογές με τα βινύλια που βρίσκονται στη διάθεση των ενοίκων στις σουίτες, ενώ η ομάδα του Ergon έχει την επιμέλεια του φαγητού. Η κομψή αισθητική, τα custom made amenities, η υψηλή ποιότητα του ύπνου και η σύγχρονη αίσθηση πολυτέλειας του χαρίζουν επιπλέον αστέρια στη φιλοξενία. Από την ταράτσα (μόνο για ενοίκους) η Αθήνα μοιάζει καταπράσινη και η Ακρόπολη λίγα βήματα μακριά. • Ι. Γενναδίου 4, Κολωνάκι, τηλ. 216-0002130

MATERIA PRIMA ΠΡΏΤΗ ΎΛΗ ΣΤΟ ΠΟΤΉΡΙ Στην πιο ωραία και μέχρι πρόσφατα αναξιοποίητη πλατεία του Παγκρατίου, την πλατεία Μεσολογγίου, άνοιξε το Materia Prima. Το wine bar, που έχει ομώνυμο «αδερφάκι» στο Κουκάκι, σερβίρει μερικά εξαιρετικά κρασιά που προέρχονται από σημαντικά terroir, από παραγωγούς αρτίστες, όσους επιθυμούν να αναδείξουν παλιά αμπελοτόπια και τον χαρακτήρα μιας ολόκληρης περιοχής. Πολλά από αυτά είναι ήπιας οινοποίησης, δηλαδή χωρίς χημικές παρεμβάσεις. Στο υπόγειο του Materia Prima λειτουργεί κι ένα walk-in κελάρι με πάτωμα από χαλίκι, το οποίο μπορείτε να επισκεφθείτε με τους συνδαιτυμόνες σας ή με τον σομελιέ και να επιλέξετε μια φιάλη εκτός καταλόγου. Προσφέρεται πολύ νόστιμο τσιμπολόγημα, στη λογική του bistro, με εποχικά υλικά που αναδεικνύονται με ελάχιστο μαγείρεμα και ενδιαφέροντες συνδυασμούς. Ανοιχτά για speciality καφέ και πρωινό από τις 10.00, εκτός Δευτέρας και Τρίτης, που ανοίγουν μόνο απόγευμα. Λειτουργεί και ως κάβα και πλέον ηλεκτρονικά στο materiaprima.grr • Πλατεία Μεσολογγίου 3, τηλ. 210-7255171

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ADVERTORIAL

Κιβωτός απόλαυσης Υψηλή γαστρονομία, εκλεκτά κοκτέιλ, τέλειος καφές δίπλα στη θάλασσα: το Ark είναι η απόλυτη all-day πρόταση στην αθηναϊκή Ριβιέρα

To Ark, στο ωραιότερο κομμάτι της αθηναϊκής ριβιέρας, τα γνωστά μας Αστέρια, τα έχει όλα: λιτή απέριττη αισθητική, μαγευτική θέα, υψηλό επίπεδο γεύσεων, έναν διάσημο Έλληνα chef, προσιτές τιμές και μια εκλεκτή λίστα από ευφάνταστα cocktails και σπάνια coffee blends. Η γαστρονομία του ARK φέρει την υπογραφή του εξαιρετικού Γιάννη Μπαξεβάνη, ενός από τους σημαντικότερους Έλληνες chef με πολλαπλές βραβεύσεις στην Ελλάδα (Χρυσοί Σκούφοι και «Σεφ της Χρονιάς») και τον τίτλο «Chef του μέλλοντος» από την Παγκόσμια Ακαδημία Γαστρονομίας. Παράλληλα, το Ark έχει βραβευτεί με το βραβείο Καλύτερης Ελληνικής Κουζίνας για πέντε συνεχόμενες χρονιές αλλά και με το Best Bar Award του Αθηνοράματος. Τα ευφάνταστα πιάτα του Γιάννη Μπαξεβάνη, όπως η φρέσκια σαλάτα κολιού που ετοιμάζεται μπροστά στον πελάτη, το φρέσκο άγριο λαβράκι Μεσολογγίου γεμιστό στον ξυλόφουρνο με αρωματικά χόρτα, η ταλιάτα από διάφραγμα στη σχάρα με αρώματα Ανατολής, σαλάτα σπανάκι και οφτή πατάτα, αλλά και η φωλιά από κανταΐφι με κρέμα καμένης λευκής σοκολάτας, ζελέ λεμόνι, παγωτό καϊμάκι, φιστίκι Αυγινής και βατόμουρα, συνοδεύονται από επιλεγμένες ετικέτες κρασιών, μπίρας και αποσταγμάτων από Έλληνες παραγωγούς και μικρές βιολογικές μονάδες που έχουν ξεχωρίσει σε όλη τη χώρα. Όσο για τον καφέ, προσφέρονται ειδικά blends που δημιουργήθηκαν από την ομάδα των barista του Ark σε συνεργασία με την taf ειδικά για το Ark, προσφέροντάς σας την εμπειρία να γνωρίσετε μοναδικούς καφέδες ανώτερης ποιότητας single estate, δηλαδή από μεμονωμένες φάρμες. Στο bar, οι bartenders μας δημιουργούν απροσδόκητες παραλλαγές κλασικών κοκτέιλ με βάση παραδοσιακά ελληνικά αποστάγματα αλλά και κλασικά αγαπημένα ποτά, που θα απογειώσουν το βράδυ σας.

Ark Γρ. Λαμπράκη 2, Γλυφάδα 166 74 l 210-8948882 l www.ark-glyfada.gr l @ark.glyfada l facebook.com/ark.glyfada

ΑΦΙΞΕΙΣ

KOBRA ΈΝΑ ΜΠΑΡ ΓΙΑ ΦΑΓΗΤΌ Με ιδιοσυγκρασιακή εσωτερική διακόσμηση, που χωράει ένα εξομολογητήριο, μια 3D-printed απεικόνιση του «Δαυίδ» του Μιχαήλ Άγγελου και μερικές λευκές πλαστικές καρέκλες, η Kobra δεν είναι ένα κοινό μπαρ. Στην πραγματικότητα είναι ένα μπαρ που κρύβει στην κουζίνα του έναν εξαιρετικά ταλαντούχο σεφ. Ο Άνταμ Κοντοβάς, με θητεία σε σημαντικές κουζίνες εντός και εκτός συνόρων, φέρνει στην Kobra μια φρέσκια μαγειρική τέχνη που συνδυάζει την υψηλή γαστρονομία με τις street food αναφορές του από την Ασία και την Αμερική. Για τα πιάτα του απαιτούνται πολλές ώρες προετοιμασίας και εξειδικευμένες τεχνικές που ταιριάζουν σε fine dining. Απλά σερβιρίσματα, πολύ φιλικό το σέρβις. Παραγγείλτε ένα ποτό ή κάποιο από τα κλασικά κοκτέιλ και συνοδεύστε το με dry age πάπια ή napoleon πατάτας με τόφου και χέλι.

• Ναυαρίνου 11, τηλ. 210-3638134

FIG TΙ ΦΆΓΑΤΕ ΓΙΑ ΠΡΩΙΝΌ; Σκεύη για το πιο σημαντικό γεύμα της ημέρας θα βρείτε σε αυτό το μικροσκοπικό κατάστημα, στον πρώτο όροφο πολυκατοικίας στη στοά της Πραξιτέλους, που είναι και το πρώτο στην Αθήνα αφιερωμένο αποκλειστικά στα είδη πρωινού: ελληνικά φαγιάνς και συλλεκτικά εμαγέ πιάτα, πιατέλες της δεκαετίας του ’40, μπαμπού μπολάκια, κεραμικά μπολ και κούπες από τα χέρια νέων καλλιτεχνών, όλα σε περιορισμένο αριθμό τεμαχίων. Η συλλογή αλλάζει συχνά, αλλά πάντα θα βρείτε κάτι που να ταιριάζει στην κουζίνα σας ή να σας φτιάχνει τη διάθεση. • Πραξιτέλους 33, τηλ. 6989-182515, www.figshop.gr

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ADVERTORIAL

Kuzina

Σημείο αναφοράς της αθηναϊκής γαστρονομίας

Σε έναν ιστορικό δρόμο της Αθήνας, στην οδό Αδριανού, θα βρείτε το νεοκλασικό κτίριο που στεγάζει ένα από τα πιο εμβληματικά εστιατόρια της πόλης. H Kuzina είναι σημείο αναφοράς της γαστρονομίας. Εδώ, ο Άρης Τσανακλίδης, ένας από τους πιο αναγνωρισμένους Έλληνες σεφ, με μια συναρπαστική πορεία μέσα στα χρόνια σε δημοφιλή εστιατόρια ανά τον κόσμο, παρουσιάζει πιάτα εμπνευσμένα από τις εγχώριες τοπικές κουζίνες. Για τις δημιουργίες του χρησιμοποιεί αγνά υλικά σε επιτυχημένες μαγειρικές πρακτικές. Τα πιάτα του είναι κλασικά με ένα απροσδόκητο και τελικά απαραίτητο twist, το οποίο προσθέτει μια fusion διάσταση. Όλα αυτά αποτυπώνονται στο εμπνευσμένο χειμερινό menu που ετοιμάζει ο σεφ, συνδυάζοντας τις ελληνικές πρώτες ύλες με τη διεθνή γαστρονομία, με την απαράμιλλη μαγειρική μαεστρία του. Δεν είναι τυχαίο ότι η Kuzina προτείνεται από τον οδηγό Michelin, από τον οδηγό Gogobot και συγκαταλέγεται στα top 10 εστιατόρια με θέα στον κόσμο, με βάση το BBC, χάρη στην υπέροχη ταράτσα του, που θα ξανανοίξει την άνοιξη για να λάμψει άλλη μία φορά κάτω από τα φώτα της Ακρόπολης.

KUZINA l Αδριανού 9, Θησείο l Τηλ. 210-3240133 l www.kuzina.gr

ADVERTORIAL

Ένα μουσείο άκρως ...τηλεπικοινωνιακό Τριάντα χρόνια λειτουργίας και δέκα χρόνια εκπαιδευτικής δράσης συμπληρώνει φέτος το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του Ομίλου ΟΤΕ στην Κηφισιά, που από το 1990 αφηγείται την ιστορία των τηλεπικοινωνιών από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, μέσα από συλλογές που συνεχώς εμπλουτίζονται και ξεπερνούν τα 4.000 αντικείμενα, πλούσιο αρχειακό υλικό με περισσότερα από 33.000 έγγραφα, χάρτες και τηλεφωτογραφίες, καθώς και οπτικοακουστικά μέσα. Για τους επισκέπτες, το ταξίδι στον χρό-

νο ξεκινά στους εκθεσιακούς χώρους του πρώτου ορόφου με τις τηλεπικοινωνιακές εφευρέσεις της αρχαίας Ελλάδας, όπως τις Φρυκτωρίες (οπτική αναμετάδοση μηνυμάτων με φωτιά), και τις εφευρέσεις του Βυζαντίου και συνεχίζεται με την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού και τους μεγάλους εφευρέτες, τον μορσικό τηλέγραφο, την τηλεγραφία, την τηλεφωνία, τους τηλεφωνικούς θαλάμους, το καλωδιακό πλοίο του ΟΤΕ «Θαλής ο Μιλήσιος», τις τηλεφωτογραφίες, τις οπτικές ίνες και τους δορυφόρους.

Σε επιλεγμένα σημεία-σταθμούς της έκθεσης η μουσειακή εμπειρία απογειώνεται με τη βοήθεια έξι ειδικά σχεδιασμένων εφαρμογών επαυξημένης πραγματικότητας (AR), για τις οποίες μάλιστα το μουσείο διακρίθηκε στα φετινά Mobile Excellence Awards ’20 της Boussias Communications, αποσπώντας τα βραβεία Gold και Platinum στην κατηγορία «Mobile Εφαρμογές στις υπηρεσίες και τη Διακυβέρνηση», υποκατηγορία «Tourism & Culture». Οι εφαρμογές αυτές, που σχεδιάστηκαν και υλοποιήθηκαν σε συνεργασία με την Cosmote και εξωτερικούς συνεργάτες, στόχο έχουν να «συνδέσουν» τους επισκέπτες με τις συλλογές και τα εκθέματα. Μπαίνοντας, για παράδειγμα, στο Μουσείο, τους επισκέπτες καλωσορίζει το ψηφιακό πορτρέτο του G. Bell, ενώ στη συνέχεια ο Mors «ζωντανεύει» μέσα από το κινητό ή το τάμπλετ και μιλάει για την ιστορία της τηλεγραφίας. Πιο κάτω, μπροστά

στα μάτια των επισκεπτών γίνεται η πόντιση των υποβρύχιων καλωδίων προκειμένου να συνδεθεί τηλεπικοινωνιακά η ηπειρωτική με τη νησιωτική Ελλάδα, ενώ σε άλλο σημείο της έκθεσης μπροστά από έναν σπάνιο τηλεφωνικό θάλαμο της δεκαετίας του ’30 προβάλλονται σε 3D ολογράμματα κατοίκων της εποχής εκείνης που τηλεφωνούν και ακούγονται ενδιαφέρουσες ιστορίες για την κοινόχρηστη τηλεφωνία περασμένων δεκαετιών. Το ταξίδι στο μουσείο και στον χρόνο ολοκληρώνεται στον δεύτερο όροφο με την παρουσίαση της πορείας του δικτύου από τα αναλογικά στα ψηφιακά κέντρα, την εξέλιξη της κινητής τηλεφωνίας και το πρώτο στούντιο τηλεόρασης του 1967. Μελλοντικά, οι επισκέπτες θα μπορούν να περιηγηθούν στην έκθεση virtually. Το Μουσείο Τηλεπικοινωνιών υποδέχεται ετησίως περισσότερους από 14.000 επισκέπτες είτε στον φυσικό του χώρο είτε

διαδικτυακά, ενώ από Οκτώβριο έως Μάιο πραγματοποιεί δωρεάν προγράμματα και δράσεις με εκπαιδευτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Ειδικά για την ξεχωριστή περίοδο που διανύουμε, υλοποιεί πολλές δράσεις για σχολικές ομάδες και για μεμονωμένους επισκέπτες (οικογένειες). Υπάρχουν διαθέσιμα digital προγράμματα είτε μέσω videos on demand είτε μέσω on line πλατφόρμας, καθώς και δράσεις με φυσική παρουσία στον χώρο του Μουσείου. Εξωστρεφές όπως πάντα, έχει τεκμηριοποιήσει και ψηφιοποιήσει το 90% των συλλογών του, ώστε να είναι εύκολα προσβάσιμες στο ευρύ κοινό και στα μέλη της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας, συνεργάζεται με άλλα μουσεία και πολιτιστικούς φορείς της Ελλάδας και του εξωτερικού, και μένει πάντα σε επαφή με το κοινό του μέσω της ενότητας #StayCurious, #StayConnected της ιστοσελίδας του και μέσω του λογαριασμού του στο Instagram.

Info l Πρωτέως 25, N. Κηφισιά, τηλ. 210 6110299, www.otegroupmuseum.gr instragram: @otegroupmuseum

3rd ΤΑ Σ Η

WAVE ΑΡΤΟΠΟΙΕΙΑ

Από τον φούρνο της γειτονιάς στις μεγάλες αλυσίδες και, πλέον, στα εξειδικευμένα «μπουτίκ» bakeries νέας γενιάς, η τέχνη της αρτοποιίας δεν σταματά να εξελίσσεται στην πόλη.

OVEROLL

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Α ΠΟ Τ Η Ν Ε ΝΑ Δ Η Μ Η Τ Ρ ΙΟΥ

ΤΑ Σ Η

ΑΘΗΝΑΪΚΑ ΖΥΜΑΡΙΑ Για την Ελλάδα, το προζυμένιο ψωμί έχει αναγνωρισμένη αξία και ιστορία. Στην Αθήνα όμως, για χρόνια τη σημαία του καλού ψωμιού κρατούσαν ψηλά μόλις μια χούφτα φούρνοι σε όλη την πόλη. Αυτοί, με παράδοση στο χωριάτικο προζυμένιο ψωμί, αρνήθηκαν να βάλουν στη σκάφη του ζυμώματός τους διογκωτικά, έτοιμα μείγματα αλεύρων, βελτιωτικά υφής και όποια «ευκολία» λάνσαρε η βιομηχανία του μαζικού. Τέτοιοι είναι ο Φούρνος του Τάκη στο Κουκάκι, η Πνύκα, που χρησιμοποιεί δικό της μύλο άλεσης, ο Φούρνος Σέκκα στον Πειραιά, με το προζύμι του να είναι οικογενειακό κληροδότημα. 34

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ταν 2002 όταν στο νούμερο 600 της οδού Guerrero στο Σαν Φρανσίσκο άνοιξε το Tartine, ένα μικρό αρτοποιείο που προσέφερε γαλλικού τύπου αρτοσκευάσματα, ψωμιά φτιαγμένα με εξαιρετικής ποιότητας άλευρα και φυσικό προζύμι, τάρτες με ευφάνταστες φρουτένιες γεμίσεις, πίτες εμπνευσμένες από τον αμερικανικό νότο –αλλά φτιαγμένες με γαλλικές τεχνικές–, κέικ και γλυκίσματα, υπέροχα κρουασάν. Ήταν μια ωδή στο χειροποίητο, αλλά και ένα φανερό γύρισμα της πλάτης στη μαζική βιομηχανία της αρτοποιίας. Η φήμη του Tartine ξεπέρασε τα σύνορα της πόλης και πολλά νέα μοντέρνα, hip αρτοποιεία άνοιξαν στη δυτική ακτή. Το προζυμένιο ψωμί αργής ωρίμανσης έγινε όχι μόνο της μόδας, αλλά κυρίως αναγκαίο σε όλα τα fine dining εστιατόρια. Το κύμα δεν άργησε να φτάσει και στις γαστρονομικά ανεπτυγμένες χώρες της Ευρώπης. Στα εστιατόρια ο μάγειρας που είχε την ευθύνη του «αρτοποιείου» παρήγε ένα εκλεκτό προϊόν με υλικά της επιλογής του, ένα ψωμί με την ταυτότητά τους, που έφερνε κάτι από την παράδοση και κουβαλούσε την προστιθέμενη αξία του χειροποίητου στο ακριβοθώρητο μενού τους. Το Λονδίνο ήταν από τις πρώτες πόλεις που καλοδέχτηκαν τους νέους φούρνους. Μετά τα ζαχαροπλαστεία-boutiques στο Παρίσι, οι φούρνοι έγιναν hot για τους τουρίστες, οι οποίοι ανακάλυπταν από την αρχή την ευρωπαϊκή «Μέκκα» της αρτοποιίας, τη μυρωδάτη boulangerie. Δίπλα στα κρουασάν βουτύρου και στις ψηλόλιγνες μπαγκέτες μπήκαν τα βαριά προζυμένια ψωμιά της γαλλικής επαρχίας. Η Ελισάβετ Κουλούρη, γνωστή πια για τα προζυμένια ψωμιά Betty’s Bakery, ξεκίνησε πριν από τέσσερα χρόνια να τα μοιράζει με ποδήλατο και σήμερα τα βρίσκουμε σε πολλά καλά παντοπωλεία. Εδώ και τέσσερα χρόνια, υπέροχα ψωμιά, γαλλικού τύπου αρτοποιήματα και καλοφτιαγμένα κρουασάν με γεμίσεις καθιέρωσαν ως στέκι το Queen Bee, έναν φούρνο διεθνών προδιαγραφών, που έφερε στο Κολωνάκι μια εσάνς από το Soho της Νέας Υόρκης. Δύο καλοί φίλοι, ο Χρήστος Παππάς και ο Στέφανος Λιβάνιος, κάποια στιγμή της ενήλικης ζωής τους και αφού είχαν καριέρες σε τομείς εκτός της εστίασης, άλλαξαν

πορεία και σπούδασαν στην παριζιάνικη Le Cordon Bleu ο πρώτος και στην École Grégoire-Ferrandi ο δεύτερος. Έπειτα από διάφορα τυχαία γεγονότα, βρέθηκαν στα χέρια τους δύο προζύμια, ηλικίας 50 και 100 ετών, και ξεκίνησαν να φτιάχνουν ψωμί για το σπίτι. Αμέσως μετά το lockdown λειτούργησε ο φούρνος τους, το ήδη επιτυχημένο «Τρομερό Παιδί», στα Ιλίσια. Με ελληνικό αλεύρι από την Καρδίτσα και το παλιό προζύμι ζυμώνουν υπέροχα καρβέλια και φραντζόλες αργής ωρίμανσης οκτώ ειδών, Η Μαρία Αλαφούζου και η Ιάνθη Μιχαλάκη, τα πρόσωπα πίσω από το πολυαναμενόμενο Kora Bakery στο Κολωνάκι.

ΤΑ Σ Η

όπως και προζυμένιες γαλλικές μπαγκέτες. Αξίζει να δοκιμάσετε το 100% σικάλεως, με μεγάλες τρύπες και υπόξινη γεύση. Η πόλη εδώ και σχεδόν έναν χρόνο έχει τη δική της μπριοσερί, το Brio. Τα αδέλφια Metayer, Jean-Charles και Sebastien, σεφ και αρτοποιός αντίστοιχα, έχουν καταγωγή από την περιοχή του Λίγηρα. O σεφ JeanCharles εργάζεται για χρόνια στη χώρα, σε εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας. Μαζί με τον αδελφό του Sebastien αποφάσισαν να συνεργαστούν και να φτιάχνουν μπριός (brioche), το βουτυρένιο γαλλικό ψωμί που υπήρχε πάντα στο τραπέζι τους. Στο κατάστημα στο Νέο Ψυχικό βρίσκουμε την κλασική μπριός, αλλά και τις παραλλαγές της, ενισχυμένες αλμυρές μπριός με σπανάκι και αυγό, αλλά και τα μοναδικά briossant, έναν συνδυασμό μπριός με κρουασάν.

Σε λίγες εβδομάδες αναμένεται να ανοίξει μια κρουασαντερί στο Σύνταγμα. Τρεις φίλοι, ο Γιάννης Κίκιρας, ο Αλκιβιάδης Ζέρβας και ο Σπύρος Παππάς, επαγγελματίες ζαχαροπλάστες, δημιούργησαν το Overoll. «Το κρουασάν μας προσφέρει μια δημιουργικότητα περισσότερο comfort, πιο καθημερινή από μια τούρτα ή μια πάστα», λέει ο Κίκιρας, παρόλο που, όπως εξηγεί, χρειάζονται τρεις ολόκληρες μέρες για να ολοκληρωθεί η διαδικασία για την παρασκευή ενός κρουασάν με υγρό προζύμι. Οι πελάτες τους θα μπορούν να δουν τα δεκαπέντε είδη κρουασάν εν τη γενέσει. Με ζύμη χαρουπιού, ολικής, αλλά και ελληνικές γεμίσεις, όπως αυτό με σπανάκι και τυρί που θα θυμίζει σπανακόπιτα, υπόσχονται να βάλουν το γαλλικό σύμβολο στην καθημερινότητα των Αθηναίων ή και των επισκεπτών.

Οι αδελφοί Jean-Charles και Sebastien Metayer στη βιτρίνα του Brio, στο Ψυχικό.

ΕΝΑΣ ΦΟΥΡΝΟΣ-ΠΡΟΤΥΠΟ Πίσω στο 2018, η νεαρή αρτοποιός Ιάνθη Μιχαλάκη δεν μπορούσε να βρει εύκολα σπίτι ώστε να παρατείνει τη διαμονή της και να συνεχίσει να εργάζεται σε διάσημο εστιατόριο της Κοπεγχάγης. Η ζωή στη Δανία είχε

W W W.G R E E C E - I S .C O M

αρχίσει να την προβληματίζει και αποφάσισε να επιστρέψει στην Ελλάδα. Η επιστροφή της έκανε «θόρυβο» στην πόλη, διάφορα καφέ και φούρνοι επιθυμούσαν να συνεργαστούν με την Ιάνθη, που είχε φέρει κάτι νέο στην αρτοποιία της πόλης. Την ίδια ώρα στο Λονδίνο, η Μαρία Αλαφούζου, μάνατζερ σε ένα σύγχρονο αρτοποιείο, αποφασίζει να γυρίσει στην Αθήνα, σκεπτόμενη πως θα ήθελε να κάνει τη δική της επιχείρηση εδώ. Ίσως έναν φούρνο, καθώς, παρόλο που το αντικείμενο των σπουδών της είναι η δημοσιογραφία, ανέκαθεν ανακατευόταν με το φαγητό με κάποιον τρόπο. «Στο πανεπιστήμιο έγραφα για προτάσεις εξόδου στην εφημερίδα, αργότερα είχα δικό μου site φαγητού, ενώ στο Λονδίνο είχα αγοράσει ένα μερίδιο στον φούρνο Little Bread Pedlar», συνοψίζει η Μαρία τη διαδρομή που την οδήγησε στο χώρο. Ένας γνωστός συστήνει την Ιάνθη στη Μαρία και αυτό ήταν αρκετό για να αρχίσει μια δημιουργική συνεργασία. Τα τελευταία δύο χρόνια τα έχουν περάσει κάνοντας σχέδια για τον φούρνο τους, που πρόκειται να ανοίξει μέσα στον Νοέμβριο στον αριθμό 44 της οδού Ανα-

Δημιουργούμε αξία για την Ελλάδα του αύριο ● 1999 ● 2019

Η συνεισφορά μας στην ελληνική οικονομία Συνολική* προστιθέμενη αξία στην ελληνική οικονομία

Αντιστοιχία στο ΑΕΠ της χώρας

Η συνεισφορά μας στα φορολογικά έσοδα του κράτους

Αντιστοιχία στα συνολικά φορολογικά έσοδα του κράτους

€59 εκ. €811 εκ.

€25 εκ. €348 εκ.

0,05% 0,45% ● 1999 ● 2019

Θέσεις εργασίας που υποστηρίζουμε στην Ελλάδα Συνολικές* θέσεις εργασίας που υποστηρίζουμε στην Ελλάδα

1.734 20.825

0,04% 0,43%

Αντιστοιχία στη συνολική απασχόληση της Ελλάδας

0,04% 0,55%

Άνθρωποι που υποστηρίζονται από το εισόδημα των συνολικών θέσεων εργασίας

3.988 45.815

Επενδύσεις σε πρωτοβουλίες για την κοινωνία, το περιβάλλον και δωρεές προϊόντων

2019 ↳ €915.000 * Τα συνολικά αποτελέσματα αναφέρονται στο σύνολο των άμεσων, έμμεσων και επαγόμενων επιδράσεων. **Tα ποσά έχουν στρογγυλοποιηθεί στον πλησιέστερο ακέραιο και τα ποσοστά έχουν υπολογιστεί επί των μη στρογγυλοποιημένων ποσών.

ΤΑ Σ Η

01. H μεγάλη γκάμα ειδών βιεννουαζερί στο Queen Bee.

02. Στον Φούρνο του Τάκη στο Κουκάκι, κάθε Σάββατο σχηματίζονται ουρές για τις ζεστές μπαγκέτες και τα κέικ του.

είμαστε ένας φούρνος-παράδειγμα. Μπορεί να ακούγεται πολύ φιλόδοξο για έναν φούρνο, αλλά αυτό θα προσπαθήσουμε να κάνουμε», εξηγεί η Μαρία. Λόγω Covid-19, η εξυπηρέτηση θα γίνεται αρχικά μόνο με take away, για την προστασία όλων, ενώ με τον καιρό θα επενεξετάσουν το αρχικό σχέδιο, σύμφωνα με το οποίο θα μπορεί κανείς να σερβίρεται εντός. Με μεγάλη ανυπομονησία περιμένουμε να ανοίξει το Kora.

γνωστοπούλου. Όσο γράφονται αυτές οι γραμμές, το ταβάνι του Kora Bakery βάφεται σε λαμπερό κίτρινο χρώμα και στους τοίχους μπαίνουν ολόλευκα πλακάκια. Στο αρτοποιείο τους, χάρη στον ανοιχτό χώρο προετοιμασίας, θα μπορεί να δει κανείς όλη τη θεατρικότητα που περιέχει το ζύμωμα, αλεύρια να πασπαλίζουν τους πάγκους, το βούτυρο να λιώνει, γλάσα να αλείφονται στις ζυμαρένιες επιφάνειες. Εδώ θα βρίσκουμε μόνο προζυμένια ψωμιά από διαφορετικούς τύπους ελληνικών αλεύρων, αρκετά είδη βιεννουαζερί, φρέσκα κρουασάν και σφολιάτες, κάποιες αλμυρές επιλογές 38

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ζυμών, ίσως κάποιο μπριός, σάντουιτς με εκλεκτά υλικά, αλλά και λίγα γλυκίσματα. Η Ιάνθη, που σπούδασε μαγειρική και ζαχαροπλαστική στην Ελβετία, εργάστηκε στη Γαλλία και έμαθε τα μυστικά του ψωμιού στη Δανία, υπόσχεται να φέρει στην επιχείρηση όλα όσα θαύμαζε στον τρόπο δουλειάς στο εξωτερικό. «Θέλουμε να δώσουμε μια νέα ερμηνεία για το τι είναι ένας αθηναϊκός φούρνος. Θέλουμε να δώσουμε δουλειές και να κάνουμε εύφορες συνεργασίες, να αναπτυσσόμαστε και να φέρνουμε ευνοϊκές αλλαγές και νέες πρωτοβουλίες, να έχουμε μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα, να

INFO ●

Ο Φούρνος του Τάκη,

Μισαραλιώτου 14, Κουκάκι, Τ/210-9230052 Πνύκα, Πρατίνου 2, Παγκράτι, Τ/210-7213832 ● Φούρνος Σέκκα, Παλαμηδίου 62, Πειραιάς, Τ/210-4913347 ● Betty’s Bakery, bettysbakery.gr ● Queen Bee, Πατριάρχου Ιωακείμ 45, Κολωνάκι, Τ/210-7209933 ● Τρομερό Παιδί, Παπαδιαμαντοπούλου 30, Ιλίσια, Τ/210-7777537 ● Brio, Σολωμού 9, Ν. Ψυχικό, Τ/2106728128 ● Overoll, Πραξιτέλους 27, Σύνταγμα ● Kora Bakery, Αναγνωστοπούλου 44, Κολωνάκι ●

ΠΟΛΗ

ΑΣΤΙΚΗ ΕΞΕΡ

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΕΥΝΗΣΗ

Τρεις γειτονιές με χαρακτήρα, τρεις περίπατοι που κρύβουν εκπλήξεις και θα σας φέρουν πιο κοντά στην καρδιά της πόλης.

Α ΠΟ Τ ΟΝ Ν Ί ΚΟ Β ΑΤ ΌΠΟΥΛΟ Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑ Φ Ι Ε Σ : Π Ε Ρ Ι Κ Λ Η Σ Μ Ε ΡΑ Κ Ο Σ Χ Α Ρ Τ Ε Σ : ΦΙ Λ Ι Π ΠΟΣ Α ΒΡΑ Μ Ι Δ Η Σ

ΚΥΨΈΛΗ ΟΛΙΚΗ ΕΠΑΝΑΦΟΡΑ Για πολλούς Αθηναίους η Φωκίωνος Νέγρη, ο πιο δημοφιλής πεζόδρομος στην Αθήνα, συμβολίζει, όχι περιέργως, δύο αντιφάσεις. Από τη μια το αστικό παρελθόν και την παλιά δόξα της Κυψέλης και από την άλλη το δυναμικό σήμερα σε μια νέα σύνθεση πληθυσμού. Επιστρέφω συχνά στην Κυψέλη, όχι μόνο για να περπατήσω στους δρόμους από τους οποίους έχω τις πρώτες αναμνήσεις της ζωής μου, αλλά και για να δω αυτό που γεννιέται. Και αυτό που γεννιέται είναι πέρα από κάθε στερεότυπο για την παρακμή της μεσοαστικής συνοικίας. Οι πόλεις αλλάζουν και αυτό που υπήρξε επιζεί μετουσιωμένο μέσα σε αυτό που είναι τώρα. Πιστεύω ότι κάθε Αθηναίος και επισκέπτης αυτής της πόλης θα πρέπει να έρχεται συχνά στη Φωκίωνος Νέγρη, για να νιώθει το τώρα σε μια διαρκώς ανανεούμενη εκδοχή. Ακόμη και όταν ήμουν παιδί, η μνήμη του ρέματος που έρεε εκεί που βλέπει σήΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΠΟΛΗ

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΠΟΛΗ

μερα κανείς τα ψηλά δέντρα, τα παγκάκια με μαμάδες με μωρά, συνταξιούχους, ζευγάρια Νιγηριανών και νεαρούς Πακιστανούς, ήταν μια παλιά ιστορία. Περπατάω στον πεζόδρομο και ξέρω ότι μέσα στη γη υπάρχουν τα υπόγεια νερά της Αθήνας που θεριεύουν σήμερα τα δέντρα της Φωκίωνος. Απολαμβάνω το πράσινο και την αίσθηση του νερού, θεατού και αθέατου, και κάθε φορά θα περάσω να δω το άγαλμα του Σκύλου, κοντά στη Δημοτική Αγορά. Θα αποτίσω φόρο τιμής στον σύντροφο των παιδικών παιχνιδιών και με χαρά τον βλέπω πάντα περικυκλωμένο από παιδιά που τρέχουν ολόγυρα και φωνάζουν και τον γεμίζουν χάδια. Είναι ένα έμβλημα της Κυψέλης. Αλλά αν το άγαλμα του Σκύλου αγγίζει μια ψυχική ενδοχώρα και ένα πεδίο αναμνήσεων, η περιοχή της Φωκίωνος με τους γύρω δρόμους είναι ένα πυκνό εκθετήριο της αστικής αρχιτεκτονικής της

Αθήνας, κυρίως της περιόδου 1930-1970. Αυτά τα σαράντα χρόνια του αθηναϊκού μοντερνισμού, από την αρ ντεκό και τις συνοικιακές εκδοχές του μπαουχάους έως το mid-century modernism, που διαχέεται σε όλη την Αθήνα και σφραγίζει το ύφος των παλαιών συνοικιών. Ας πάρουμε ένα δρομάκι να περπατήσουμε παρέα. Η οδός Σποργίλου, παντελώς άσημη σε όσους δεν μένουν στην περιοχή, αρχίζει από τη Φωκίωνος, συναντά την οδό Σύρου και καταλήγει στην οδό Ζακύνθου. Είναι δηλαδή ένας δρόμος στην καρδιά της Κυψέλης όπου μπορεί κανείς να δει διώροφα σπίτια της αρ ντεκό και του μοντερνισμού του ’30, εκλεκτικιστικά της δεκαετίας του ’20 και πολυκατοικίες του ’50 και του ’60, και όλα αυτά σε απόσταση λίγων μέτρων. Ολόγυρα, όποιον δρόμο και να διαλέξετε, θα δείτε λίγο πολύ την ίδια μείξη, αλλά είναι καλό να κινηθείτε προς την

πλατεία του Αγίου Γεωργίου, που μαζεύει πολύ κόσμο για καφέ, φαγητό και βόλτα. Από τη Φωκίωνος Νέγρη μπορείτε να φτάσετε σε δέκα λεπτά από πολλούς δρόμους, αλλά μια επιλογή είναι από τη Σποργίλου και μετά Ζακύνθου, Κυψέλης, Αγίου Μελετίου. Είναι μια διαδρομή πυκνή σε αρχιτεκτονική του 20ού αιώνα, θα σας ανταμείψει και θα σας φέρει κοντά στο πνεύμα της παλιάς Κυψέλης. Αλλά στην Αγίου Μελετίου αξίζει να στρίψετε στη Σποράδων αριστερά και στη γωνία με το μικρό δρομάκι που λέγεται Σπετσοπούλας θα βρείτε ένα όμορφο new age, concept store, για καφέ και χειροποίητα γλυκά, και ρούχα και χαρτικά, και στο υπόγειο εκθεσιακό χώρο. Η πλατεία του Αγίου Γεωργίου είναι δυο βήματα από εκεί, μέσω της οδού Επτανήσου με τις πυκνές νεραντζιές. Το άρωμα από τις νεραντζιές θα μπορούσε να είναι το σήμα κατατεθέν της Αθήνας...

01. Η αίσθηση του νερού ανάμεσα στο πυκνό πράσινο χαρακτηρίζει γωνιές στον πεζόδρομο της Φωκίωνος Νέγρη. 02. Η συνύπαρξη διαφορετικής κλίμακας σε κτίσματα ποικίλου ύφους από τον 20ό αιώνα είναι χαρακτηριστικό της Κυψέλης, όπως και άλλων αθηναϊκών συνοικιών.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΠΟΛΗ

01. Το κορίτσι με τα χρυσά μαλλιά και τον γαλάζιο σκούφο. Ατμοσφαιρικό δείγμα street art στα Άνω Πετράλωνα (Τριών Ιεραρχών 24 και Αιξωνέων).

02. Νεοκλασική ευγένεια σε ανακαινισμένες προσόψεις. Στη βόλτα από το Θησείο έως τα Άνω Πετράλωνα θα συναντήσετε αρκετά ανάλογα δείγματα.

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΠΟΛΗ

ΘΗΣΕΊΟ ΆΝΩ ΠΕΤΡΆΛΩΝΑ ΠΑΛΙΜΨΗΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΩΝ Αν υπάρχει μια γειτονιά παλιά όσο και η Αθήνα, αυτή είναι το Θησείο. Γλυκαίνει τον περιπατητή η αίσθηση ότι κινείται στη σκιά της Ακρόπολης, στους πρόποδες του Λόφου των Μουσών με στέμμα το Αστεροσκοπείο και πιο πέρα να φαίνονται ανάγλυφα η Πνύκα και ο λόφος Φιλοπάππου. Το ίδιο το Θησείο ταυτίζεται με τον ναό του Ηφαίστου στην Αρχαία Αγορά, άλλοτε ναός του Αγίου Γεωργίου, με τα ίχνη εμφανή. Εκεί στεγάστηκε, ως μια ευπρεπισμένη αποθήκη, και το πρώτο άτυπο Αρχαιολογικό Μουσείο. Παλίμψηστο ιστοριών. Αλλά αν μιλάμε για μια γνήσια αστική εμπειρία, αυτή πρέπει να βιωθεί στα στενά του Θησείου, στα δρομάκια πίσω από τον πεζόδρομο της Αποστόλου Παύλου. Υπάρχουν στιγμές που όταν περπατάς στους δρόμους του Θησείου, νιώθεις την απόλυτη ατμόσφαιρα της Αθήνας σε μικρή κλίμακα, της Αθήνας των Αθηναίων, εκείνου του αγαπημένου μέσου όρου που αντανακλάται σε σπίτια του 19ου αιώνα, σε σπίτια μεσοπολεμικά, σε πολυκατοικίες του ’70. Όλα μαζί φτιάχνουν εκείνο το απροσδιόριστο που είναι η Αθήνα, ξεχωριστή μέσα σε μια παράξενη υβριδική συνύπαρξη του χθες και του σήμερα. Από την οδό Πουλοπούλου, από όπου μπορεί να αρχίσει ένας περίπατος γνωριμίας, έχει κανείς την εντύπωση πως περνάει μέσα από τις πύλες εισόδου του Θησείου, με τα νεοκλασικά δίπατα σπίτια να θυμίζουν ότι αυτή η γειτονιά κατοικείται από παλιά. Λίγοι γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι θυμούνται ότι το Θησείο ήταν ενιαίο με μια άλλη γειτονιά, το Βρυσάκι –η ονομασία της προέρχεται από τον μυθικό ήρωα Ευρυσάκη–, που είναι πια θαμμένη στη λήθη του χρόνου, καθώς απαλλοτριώθηκε στο σύνολό της στις αρχές της δεκαετίας του ’30 προκειμένου να έρθει στο φως η Αρχαία Αγορά με τα έργα της Αμερικανικής Αρχαιολογικής Σχολής. Γι’ αυτό σήμερα, χωρίς το Βρυσάκι, το Θησείο αναδύεται, με όριο την Αποστόλου Παύλου και την Αγορά, σαν μια αυτόνομη γειτονιά, τουλάχιστον αν τη δει κανείς από τον σταθμό του Ηλεκτρικού και πέρα. Μέσα στα δρομάκια του μου αρέσει να εντοπίζω τα σπίτια τα παλιά, εκείνα τα αρχοντόσπιτα ή και εκείνα τα απλά και λαϊκά με τις εσωτερικές αυλές, γιατί και από αυτά υπάρχουν ακόμη ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΠΟΛΗ

01. Ο απόηχος της παλιάς πόλης και με αίσθηση ημιαστικής ζωής επιζεί ακόμη σε κάποια σημεία του Θησείου.

02. Στο πεζοδρομημένο κομμάτι της οδού Ηρακλειδών, στο Θησείο, διακρίνονται οι παλιές γραμμές του τραμ μπροστά στα νεοκλασικά σπίτια.

02 Πουλο

πούλο

λειδώ

ώντος

Α Ρ Χ Α Ι Α Α ΓΟ ΡΑ

Λυκοµίδ

ων

Αιξωνέω

τόλο

Τρι ώ

ύλου

ν Ιε

ραρ

υ Πα

χων

Αποσ

61 Ακάµ αντος

Βασίλης

Νηλέως

∆ηµοφ

Ακταίου

Ηρακ

ΛΟ Φ ΟΣ Μ ΟΥ Σ Ω Ν

πολλά. Δρόμοι με νεραντζιές μάς υπενθυμίζουν ότι εδώ είναι η ευγενής κλίμακα της πρωτογενούς αθηναϊκής συνοικίας. Αξίζει να γνωρίσει κανείς την οδό Βασίλης (η Βασίλη ήταν θεότητα της Αθήνας), γιατί εκεί θα δει μερικά ωραία παλιά σπίτια, τα πιο πολλά ερειπωμένα, αλλά ζηλευτά μέσα στην αυθεντικότητά τους. Στον αριθμό 17 της οδού Βασίλης σταθείτε να δείτε τους λαϊκότροπους μαιάνδρους στην αυλόπορτα και πιο πάνω τα τρία συνεχόμενα νεοκλασικά σπίτια. Στο Θησείο έχω πάντα την εντύπωση πως μέσα στα σφραγισμένα αρχοντικά του 1900 υπάρχουν ραγισμένες οροφογραφίες με τον Διόνυσο και τον Ερμή, άμπελοι και ράβδοι δάφνης με τυλιγμένα φίδια. Στη γωνία Πουλοπούλου και Αμφικτύονος είναι ένα τέτοιο αρχοντικό, που μοιάζει να έχει βγει από ταινία του Βισκόντι και, αν θέλετε να δείτε ένα ακόμη, και αυτό βυθισμένο σε χρώμα τερακότας, περπατήστε 46

W W W.G R E E C E - I S .C O M

έως την οδό Ακταίου. Στη γωνία με τη Λυκομιδών θα το δείτε στη ραγισμένη σιωπή του. Στην αυλή, μια θεόρατη συκιά δεν μας αφήνει να ξεχνάμε ότι περπατάμε στην Αθήνα. Από εκείνο το σημείο, τόσο τυπικό του Θησείου και της ατμόσφαιράς του, έχοντας αφήσει πίσω τους κεντρικούς δρόμους της Ηρακλειδών (όπου και το ατμοσφαιρικό βιβλιοπωλείο «Λεμόνι») και Νηλέως, θα ανηφορίσουμε προς τα αριστερά και θα νιώσουμε τον αέρα από τα μικρά υψώματα, απολειφάδια του Λόφου των Μουσών, που κατρακυλούν μέχρι τα όρια ανάμεσα στο Θησείο και στα Άνω Πετράλωνα. Είναι ένα όριο στην κόψη μιας ψευδαίσθησης. Αν ο ουρανός είναι καθαρός και η ατμόσφαιρα διαυγής, θα αφεθείτε στο φως, που εδώ μοιάζει περισσότερο δυνατό, και θα ισορροπήσετε στις κατηφοριές που οδηγούν προς τα Άνω Πετράλωνα. Σπιτάκια και μικρές

πολυκατοικίες, άλλα συντηρημένα και νοικοκυρεμένα και άλλα χαμόσπιτα ή ερειπωμένα, συνθέτουν ένα ξεχωριστό σκηνικό. Ευθεία, στην Aκάμαντος 61, αξίζει να δείτε ανάμεσα σε άλλα ωραία σπίτια ένα ξεχασμένο παραδοσιακό σπίτι, που θυμίζει λαϊκή αρχιτεκτονική. Αλλά η οδός Δημοφώντος, που μας οδηγεί μέσα στα Πετράλωνα, προσφέρει απολαυστικό περίπατο. Στα δεξιά είναι στη σειρά οι ωραίες πόρτες των παλιών σπιτιών, αριστερά οι λόφοι, το παλιό σχολείο, ξεχασμένη η μνήμη των προσφυγικών που υπήρχαν έως τα χρόνια του ’60. Εκεί, στη Δημοφώντος, υπάρχουν και μικρά καφέ και, αν θέλετε περισσότερη κίνηση και θέα σε άλλα νεοκλασικά υπολείμματα, υπάρχει η κάτω παράλληλος των Τριών Ιεραρχών. Εκεί, στον αριθμό 24, γωνία με την οδό Αιξωνέων, περιμένει η μορφή του κοριτσιού, ένα από τα πιο ωραία δείγματα street art στην Αθήνα...

ΠΟΛΗ

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΠΟΛΗ

ΚΟΥΚΆΚΙ ΦΙΛΟΠΆΠΠΟΥ ΠΙΣΩ ΑΠΟ ΤΗ ΒΙΤΡΙΝΑ Πίσω από το Μουσείο Ακρόπολης συναντώ την παλιά συνοικία του Κουκακίου, έχοντας στον νου την προηγούμενη ταυτότητά της. Πριν μπει δηλαδή στους διεθνείς οδηγούς της Αθήνας, πράγμα αδιανόητο για μέχρι πριν από λίγα χρόνια. Όχι ότι το Κουκάκι δεν αξίζει τη διεθνή προσοχή. Αλλά γιατί το χρηματιστήριο της εσωτερικής γεωγραφίας κάθε πόλης αλλάζει απροειδοποίητα τις κατευθύνσεις και φέρνει ξανά, και αναπάντεχα, την ανάγκη για μια γνωριμία πίσω από τη βιτρίνα. Υπάρχει μια αγαπημένη διαδρομή από την τουριστική ακτίνα της Διονυσίου Αρεοπαγίτου προς το Κουκάκι και του Φιλοπάππου, και όχι απαραίτητα διαμέσου των πιο δημοφιλών οδών, όπως είναι η Ροβέρτου Γκάλι ή η Καβαλόττι στου Μακρυγιάννη. Η εξίσου εντυπωσιακή σε αθηναϊκή ατμόσφαιρα Τσάμη Καρατάσου μάς αποκαλύπτει τη μικρή κλίμακα της περιοχής πριν γίνει τουριστικός προορισμός, πριν ακόμη αποκτήσει πολλές ψηλές πολυκατοικίες και γεμίσουν οι δρόμοι αυτοκίνητα. Πολλές φορές, η θέα ενός μικρού σπιτιού με γεμίζει με αισθήματα τρυφερότητας, όχι τόσο γι’ αυτό που υπήρξε, όσο γι’ αυτό που δηλώνει με την παρουσία του σήμερα. Είναι μια σιωπηλή επικοινωνία με τον διαβάτη. Αλλά ένας δρόμος που αγαπώ ιδιαίτερα είναι η οδός Ζαχαρίτσα. Έχουμε μπει πλέον για τα καλά στην ενδοχώρα του Κουκακίου, όπου ίσως θα έχετε προσέξει ότι πολλοί δρόμοι φέρουν ονόματα ηρώων της Ελληνικής Επανάστασης. Το Κουκάκι ήταν από παλιά μια συνοικία μεσοαστών, που έχτισαν εδώ ωραία δίπατα σπίτια ήδη από τον 19ο αιώνα. Αρχικά αραιοκατοικημένη, αργότερα πυκνοκτισμένη, ήταν μια γειτονιά κατοικίας με λίγα μαγαζιά εξυπηρέτησης. Από την Τσάμη Καρατάσου ανοίγεται η Ζαχαρίτσα, ένα ποτάμι ασφάλτου στο σώμα του Κουκακίου, αλλά να που κάποιες προσόψεις αστράφτουν λάμψεις από εκείνη τη δειλή, αρχικά και μαζική αργότερα, αστική αναγέννηση του 1910, του 1930, του 1960. Τα βάζω όλα μαζί, μας επιτρέπει πλέον η απόσταση του χρόνου, αλλά πώς να μη σταθώ στην ευγένεια του αθηναϊκού νεοκλασικισμού, όταν συναντώ Αστική εμπειρία με ξεχωριστά βιώματα χαρίζει ο περίπατος από του Μακρυγιάννη προς του Φιλοπάππου μέσα από το Κουκάκι.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΠΟΛΗ

01. Ερωτιδείς της Αθήνας. Νεοκλασικά χερουβείμ σε σφυρήλατο μπαλκόνι στην οδό Ζαχαρίτσα 22. 02. Ευφρόσυνη και τολμηρή διακόσμηση στα μεσοπολεμικά σπίτια της περιοχής. 03. Έντονες χρωματικές αντιθέσεις και υψηλό επίπεδο καθημερινής διαβίωσης στην οδό Φιλοπάππου.

∆ιονυ

σίου Α

ου

Τσ

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Ορλώφ

32 30 Φιλοπάππου

χα ρ

Κα

Ζα

η άµ

ίτσ

άσ

τ ρα

ας

ΛΟΦΟΣ ΦΙΛΟΠΑΠΠ ΟΥ

Μαυροβουνιώτου

ρεοπα

γίτου

το διώροφο σπίτι στη Ζαχαρίτσα 22. Και στέκομαι σε αυτό, ενώ έχω προσπεράσει πολλά ακόμη όμορφα και αξιοπρόσεκτα, γιατί αυτό το συγκεκριμένο σπίτι είναι η επιτομή της παλιάς Αθήνας, με όλα τα σύμβολα, τα μοτίβα και τους θυρεούς μιας αισθητικής παλέτας που προκαλεί ακόμη πλήθος συνειρμών. Κρατώ στη μνήμη τα χερουβείμ στο μικρό μπαλκόνι ως τρόπαιο μιας διαδρομής συναισθηματικής νοημοσύνης και προχωράω προς την οδό Ορλώφ, για να βγω στην οδό Φιλοπάππου. Στη διαδρομή, η μικρή οδός Μαυροβουνιώτου καθυστέρησε το βήμα μου, με τους σιγανούς ψιθύρους της, τα χαμηλά της σπίτια. Αλλά όταν το φως στην οδό Φιλοπάππου πλημμυρίσει τις αισθήσεις, όλα όσα είδες πηγαίνουν για λίγο στην άκρη, γιατί εδώ έχουμε μια περίπτωση στα όρια της μοναδικότητας. Σαν γιρλάντα στην κάτω πλευρά του λόφου Φιλοπάππου, η οδός με το ίδιο όνομα παρέχει πλέον περιζήτητες διευθύνσεις, γιατί εδώ υπάρχει άπλα, φως που διαχέεται, αέρας που έρχεται από μακριά και σου ζαλίζει τις αισθήσεις. Πολλοί Αθηναίοι έφτιαξαν εδώ τα σπίτια τους τα τελευταία χρόνια και ανάμεσα στα απομεινάρια του αστικού παρελθόντος, υπό μορφή ερειπίων, βλέπει κανείς απαστράπτοντα μονώροφα και διώροφα σπίτια, χτισμένα ίσως την εικοσαετία 19001920, με εκείνη τη χωνεμένη πια παλέτα του όψιμου κλασικισμού, τόσο οικείου πλέον για όποιον περιπλανιέται στην Αθήνα. Εντυπωσιάζουν εδώ τα χρώματα, έντονα και τολμηρά, μακριά από τη συγκρατημένη ευγένεια άλλων νεοκλασικών. Στην οδό Φιλοπάππου τολμούν να πατήσουν ζωηρά τη χρωματική παλέτα και να μας δώσουν έντονα μπλε και κίτρινα, και πορτοκαλί, και πράσινα. Σταθείτε στα νούμερα 30 και 32 της οδού Φιλοπάππου και χαρείτε τη χρωματική συμφωνία. Σε εκείνο το σημείο, ο δρόμος είναι μια διαρκής αθηναϊκή άνοιξη, δεν σε αφήνει να ξεχάσεις αυτό που ήταν η Αθήνα, αυτό που είναι η Αθήνα...

XXXXX

B A C K S TA G E

ΕΚ-ΜΑΓΕΙΑ! Όσα είδαμε στα εργαστήρια κατασκευής πιστών αντιγράφων αρχαίων γλυπτών του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων. Α ΠΟ Τ Η Ν Μ Α Ρ Ί Α Κ Ω ΒΑ ΊΟΥ Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑ Φ Ι Ε Σ : Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Τ Σ Ο Υ Μ Π Λ Ε Κ Α Σ

W W W.G R E E C E - I S .C O M

XXXX

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

B A C K S TA G E

ε ένα κατεξοχήν βιομηχανικό προάστιο του Πειραιά, τον Άγιο Ιωάννη Ρέντη, λειτουργεί εδώ και δύο δεκαετίες ένας χώρος δημιουργίας, όπου συμβαίνουν πράγματα μαγικά. Το κτίριο απέξω δεν υπόσχεται πολλά και ούτε και η επιγραφή «Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων – Υπουργείο 54

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Πολιτισμού» μαρτυρά ακριβώς τι συμβαίνει εντός του – αν και η κάμερα ασφαλείας σε προϊδεάζει ότι μάλλον πρόκειται για κάτι ξεχωριστό. Κλειστό για το ευρύ κοινό, χρειαστήκαμε ειδική άδεια για να περάσουμε το κατώφλι του και αποκλειστική ξενάγηση από έναν «αρχιμάγο» για να ανακαλύψουμε τα μυστικά του μοναδικού μικρόκοσμου που

στεγάζεται εδώ και του οποίου λίγοι γνωρίζουν την ύπαρξη. Πρόκειται για τον μικρόκοσμο των εργαστηρίων του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων (ΤΑΠ), όπου δημιουργούνται τα πιστά αντίγραφα των αριστουργημάτων που βλέπουμε στα μουσεία. Αντίγραφα που φτιάχνονται σε κλίμακα 1:1 στο χέρι, από

Προηγούμενες σελίδες: Πατιναρισμένο αντίγραφο κεφαλής κούρου (Κροίσος) και δεξιά ο τεχνίτης εκμαγείων Σωτήρης Θωμάκος ρετουσάρει το αντίγραφο της κεφαλής ενός Απόλλωνα από την Ολυμπία. Εδώ, άποψη της αίθουσας παραγωγής.

τους. Κυκλαδικά γυναικεία ειδώλια, αυλητές, κεφάλια κούρων, βλοσυροί φιλόσοφοι. Έτοιμα να συσκευαστούν και να σταλούν στα μουσεία που τα είχαν παραγγείλει, αλλά και σε σχολές, εκθέσεις, ακόμα και σε ιδιώτες. «Την περίοδο αυτή συμμετέχουμε με αντίγραφα μιας σειράς εκθεμάτων από το Μουσείο της Σπάρτης και το Επιγραφικό Μουσείο σε μια επετειακή έκθεση με θέμα τη Ναυμαχία της Σαλαμίνας που θα γίνει στο Κονέκτικατ της Αμερικής», μας λέει ο κ. Γαβαλάς, δείχνοντάς μας το γλυπτό ενός Λεωνίδα (;) με την περικεφαλαία του. Έχουμε φτάσει στη Μοντελοθήκη, το καμάρι των εργαστηρίων, όπου αποθηκεύονται όλα τα πρωτότυπα πιστά αντίγραφα που δημιουργούνται από τις αρχικές εκμαγεύσεις. Τόσο οι εκμαγεύσεις όσο και τα πρώτα αντίγραφα, μας εξηγεί ο κ. Γαβαλάς, γίνονται επιτόπου στα μουσεία. Εκεί, ο ίδιος, συνή-

ΈΝΑΣ ΤΕΜΑΧΙΣΜΈΝΟΣ ΗΝΊΟΧΟΣ ΠΕΡΙΜΈΝΕΙ ΤΗ ΣΕΙΡΆ ΤΟΥ ΣΕ ΈΝΑΝ ΠΆΓΚΟ, ΕΝΏ Ο ΣΤΕΛΙΟΣ ΓΑΒΑΛΆΣ ΞΕΚΛΕΙΔΏΝΕΙ ΈΝΑ ΚΑΛΟΎΠΙ ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΣ ΑΠΟΚΑΛΎΨΕΙ ΤΗΝ ΠΡΟΤΟΜΉ ΕΝΌΣ ΠΟΣΕΙΔΏΝΑ ΤΟΥ ΑΡΤΕΜΙΣΊΟΥ. ταλαντούχους γλύπτες και ζωγράφους της Σχολής Καλών Τεχνών και εξειδικευμένους συντηρητές έργων τέχνης και τεχνίτες, και διατίθενται αποκλειστικά στα πωλητήρια των ελληνικών μουσείων, φέροντας ενσωματωμένη τη σφραγίδα πιστοποίησης του ΤΑΠ. Το ραντεβού μας είχε οριστεί για ένα φθινοπωρινό πρωινό Τρίτης. Ο γλύπτης

και καλλιτεχνικός προϊστάμενος των εργαστηρίων, Στέλιος Γαβαλάς, μας υποδέχτηκε με τον ενθουσιασμό παιδιού που επρόκειτο να μας δείξει το δωμάτιο με τα παιχνίδια του. Και όντως σαν παιχνίδια έμοιαζαν έτσι που μας κοιτούσαν από τα ράφια αποθήκευσης, παρατεταγμένα προφίλ ή ανφάς, πανομοιότυπα, καθώς περνούσαμε δίπλα

θως, με έναν έμπειρο και εξειδικευμένο συντηρητή έργων τέχνης «εκμαγεύουν», αποτυπώνουν δηλαδή το πρωτότυπο σε σιλικόνη ή γύψο (ανάλογα με την κατάστασή του), δημιουργώντας έτσι ένα πρώτο καλούπι (εκμαγείο). Με βάση αυτό, δημιουργούν στη συνέχεια δύο μοντέλα (αντίγραφα): ένα «μοντέλο παραγωγής», από το οποίο αργότερα ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

B A C K S TA G E

θα προκύψουν νέα καλούπια, και, με τη βοήθεια ζωγράφων, ένα «μοντέλο πατίνας», που είναι ακριβώς σαν το πρωτότυπο, με όλες τις φθορές και τις αλλοιώσεις του χρόνου, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί ως μοντέλο αναφοράς για τους ζωγράφους στα εργαστήρια. «Το στάδιο της εκμάγευσης είναι, όντως, μαγικό. Ως διά μαγείας δημιουργείς ένα αντίγραφο, που μετά και την επέμβαση του ζωγράφου είναι τόσο πιστό, που πολλές φορές δυσκολεύεσαι να διακρίνεις ποιο από τα δύο είναι το πρωτότυπο. Μαγική όμως είναι και η ίδια η επαφή με το αρχαίο έργο. Δεν είναι και λίγο για έναν καλλιτέχνη να αγγίζει το γλυπτό ενός Φειδία, για παράδειγμα». Από τα μουσεία, τα μοντέλα μεταφέρονται στη Μοντελοθήκη, όπου, εκτός από σύγχρονα αντίγραφα, φυλάσσονται και παλαιότερα, όπως τα σπάνια μοντέλα-«αντίκες» του Ελβετού συντηρητή Émile Gilliéron, δεξί χέρι του Arthur Evans, ο οποίος είχε αναλάβει να δημιουργήσει πιστά αντίγραφα των ευρημάτων από το παλάτι της Κνωσού. «Τα αρχαία είχαν αρχίσει να έχουν πέραση, οπότε η αντιγραφή τους, που μέχρι τότε γινόταν για εκπαιδευτικούς και ερευνητικούς αποκλειστικά σκοπούς 56

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ή για τις γυψοθήκες της Ευρώπης, άρχισε να εξυπηρετεί και εμπορικούς σκοπούς», μας εξηγεί ο κ. Γαβαλάς. Τους ίδιους δηλαδή σκοπούς που εξυπηρετεί από τη δεκαετία του ’70, πολύ πριν μεταφερθεί εδώ, και το εργαστήριο του ΤΑΠ – αν και πρωταρχικός στόχος του παραμένει πάντα η ανάδειξη και η διάδοση του ελληνικού πολιτισμού. Πώς όμως από ένα μοντέλο προκύπτουν τα αντίγραφα; Επισκεπτόμαστε τον χώρο παραγωγής καλουπιών, όπου, με βάση τα μοντέλα παραγωγής, δημιουργούνται νέα «καλούπια παραγωγής» από σιλικόνη. Ένας τεμαχισμένος Ηνίοχος περιμένει τη σειρά του σε έναν πάγκο, ενώ ο κ. Γαβαλάς ξεκλειδώνει ένα καλούπι για να μας αποκαλύψει την προτομή ενός Ποσειδώνα του Αρτεμισίου. «Ο Ποσειδώνας είναι ο αγαπημένος μου», μας λέει και το πρόσωπό του φωτίζεται. «Είναι το άγαλμα που πρωτοείδα, παιδί ακόμη, στο αρχαιολογικό μουσείο όταν είχα πάει επίσκεψη με το σχολείο και με εντυπωσίασε περισσότερο από όλα. Κάποιοι θεωρούν ότι πρόκειται για τον Δία, που ετοιμάζεται να πετάξει έναν κεραυνό. Εγώ, πάλι, πιστεύω

01. Η ζωγράφος Ελένη Κορδαλή πατινάρει ένα ανάγλυφο στο τμήμα πατίνας μαρμάρου. 02. Το μοντέλο του Δία ή Ποσειδώνα του Αρτεμισίου, με βάση το οποίο δημιουργείται το καλούπι παραγωγής.

πως είναι ο Ποσειδώνας, που ετοιμάζεται να πετάξει την τρίαινά του». Συνεχίζουμε την ξενάγηση στην αίθουσα παραγωγής, όπου τεχνίτες κάνουν τη χύτευση των καλουπιών με γύψο (ασχέτως του υλικού του πρωτοτύπου) για να προκύψουν τα πρώτα αντίγραφα. Καθώς βγαίνουν από τα καλούπια, τα περισσότερα έχουν ατέλειες, όπως τρύπες σε σημεία όπου δεν χύθηκε καλά το υλικό, οπότε οι τεχνίτες καλούνται, στη συνέχεια, να τα ρετουσάρουν. Αυτό κάνουν την ώρα που μπαίνουμε στην αίθουσα και επικρατεί μια απρόσμενη ησυχία. Ο καθένας στον πάγκο του τελειοποιεί με προσήλωση τα ατελή αντίγραφα που του αντιστοιχούν.

B A C K S TA G E

Τεχνίτης στην αίθουσα παραγωγής ρετουσάρει το γύψινο αντίγραφο ενός «Αναπαυόμενου Ηρακλή» από την Αρχαία Αγορά, που έχει μόλις βγει από το καλούπι του.

Κεφαλές, αγαλματίδια, κυκλαδικά ειδώλια, σείστρα (αρχαία μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνταν και ως κουδουνίστρες). Ο Σωτήρης Θωμάκος, βετεράνος τεχνίτης εκμαγείων που εργάζεται στο εργαστήριο από το 1991, είναι σκυμμένος πάνω από το κεφάλι ενός Απόλλωνα από την Ολυμπία και με ένα πινέλο διορθώνει την κόμη του. «Μου αρέσει η καθημερινή αυτή συναναστροφή με τα αγάλματα. Μου αρέσει να παρατηρώ τις εκφράσεις των προσώπων τους, τα χτενίσματά τους, τα ρούχα τους. Δες, ας πούμε, το σανδάλι του Ερμή», μου λέει δείχνοντας το μοντέλο του Ερμή του Πραξιτέλη που υψώνεται δίπλα του. «Είναι ένα πολύ κομψό παπουτσάκι, δεν βρίσκεις;» αστειεύεται. Τον ρωτάω αν βαριέται ποτέ την επανάληψη που συνεπάγεται το επάγγελμά του, δεδομένου μάλιστα ότι το κάνει τόσα χρόνια. «Το ίδιο με 58

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ρωτάνε και νέα παιδιά που εργάζονται εδώ κατά καιρούς με συμβάσεις ορισμένου χρόνου και τους λέω πως δεν βαρέθηκα ποτέ. Όταν σου αρέσει το επάγγελμά σου, το κάνεις με κέφι. Κι εμένα μου αρέσει, ίσως επειδή έχω ασχοληθεί και ο ίδιος με τη γλυπτική». Τα ρετουσαρισμένα αντίγραφα ελέγχονται για την αρτιότητά τους από τον κ. Γαβαλά και κάποιον συνάδελφό του και, αν περάσουν τον πρώτο αυτό ποιοτικό έλεγχο, μεταφέρονται, ανάλογα με το υλικό του πρωτοτύπου, στον χώρο πατίνας μαρμάρου ή στον χώρο πατίνας χαλκού και πηλού. Εδώ, ζωγράφοι αναλαμβάνουν να δώσουν ψυχή στα αντικείμενα –ίσως το πιο απαιτητικό στάδιο της διαδικασίας–, αποκωδικοποιώντας, με τη βοήθεια φωτογραφιών (ή ενίοτε και με επιτόπιες επισκέψεις στα μουσεία), τα χρώματα του

αυθεντικού έργου, τις οξειδώσεις, τις επικαθίσεις, τις φθορές. Στην πρώτη αίθουσα, ο Παντελής Κωνσταντίνου δίνει τη στιγμή εκείνη την πατίνα του μαρμάρου σε ένα αντίγραφο επιγραφής (με τα ονόματα πεσόντων στη ναυμαχία της Σαλαμίνας) από το Επιγραφικό Μουσείο, που προορίζεται για την έκθεση του Κονέκτικατ. Όταν τον ρωτάω τι τον συναρπάζει περισσότερο στη δουλειά του, μου απαντάει πως είναι αδιαμφισβήτητα η επαφή με το πρωτότυπο. «Είχα την ευκαιρία να επισκεφτώ ο ίδιος το μουσείο και να δημιουργήσω το πρώτο μοντέλο πατίνας από το πρωτότυπο. Είναι ιδιαίτερη εμπειρία. Ερχόμενος σε επαφή μαζί του, ήταν λες και ο χρόνος μεταξύ μας μηδενίστηκε». Στον δικό της πάγκο, η Ροδάνθη Κορδή, συντηρήτρια έργων τέχνης με ειδικότητα στα ζωγραφικά, προσπαθεί να αποδώσει τα νερά και τη φθορά του μαρμάρου στο ανάγλυφο μιας βάσης αγάλματος από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. «Για μένα το πιο συναρπαστικό και ενδιαφέρον είναι ακριβώς το ότι καλείσαι να φτάσεις στην τέλεια ζωγραφική αποτύπωση του πρωτοτύπου – κάτι που έχει πάντα περιθώρια εξέλιξης και άρα είναι πολύ δημιουργικό. Ίσως γι’ αυτό έρχομαι πάντα με όρεξη στη δουλειά». Η Ελένη Κορδαλή πιο δίπλα ασχολείται με ένα ανάγλυφο που εκμαγεύτηκε πρόσφατα στο μουσείο της Σπάρτης. «Αν και ο στόχος όλων μας είναι να φτάσουμε όσο πιο κοντά γίνεται στο πρωτότυπο, ο ζωγράφος βάζει πάντα και τη δική του μικρή πινελιά – με τον τρόπο που το προσεγγίζει, τον τρόπο που αντιλαμβάνεται τη χρωματική παλέτα, τις τονικότητες», μας εξηγεί. «Το πιο συναρπαστικό όμως για μένα είναι η ίδια η συμπύκνωση του χρόνου πάνω σε ένα αντικείμενο, την οποία και πρέπει να αποδώσω». Για την πορεία του χρόνου πάνω στα αντικείμενα κάνει λόγο και η Ελευθερία Κλουδά-Ιγγλίζ, που εργάζεται στη δεύτερη αίθουσα πατίνας και τη στιγμή εκείνη ασχολείται με τη χρωματική απόδοση της φθοράς στο αντίγραφο ενός πήλινου ειδώλιου χορεύτριας από την Κρήτη. «Όταν ζωγραφίζω τα αντικεί-

Elia Ermou Athens Hotel Ερμού 15-17, 105 63 Αθήνα | Τηλ. 210-32 50 100 e-mail reservations@eliaermouhotel.com, sales@eliaermouhotel.com | www.eliaermouhotel.com @elia_ermou_athens_hotel

eliaermouhotel

B A C K S TA G E

Μία από τις συντηρήτριες έργων τέχνης ανάμεσα στα αντίγραφα της Μοντελοθήκης.

μενα κανονικά, χωρίς τις φθορές του χρόνου, γιατί πάντα έτσι ξεκινάμε, νιώθω ότι κάτι μου λείπει. Είναι λες και η επαφή μου με τα αλλοιωμένα από τον χρόνο αντικείμενα έχει επηρεάσει την αισθητική μου και αποζητώ πλέον τις αλλοιώσεις... Έχω μάθει να βλέπω την ομορφιά στη φθορά και στις ατέλειες». Στις αίθουσες της πατίνας, και αφού γίνει και ένας δεύτερος ποιοτικός έλεγχος, ολοκληρώνεται η διαδικασία της αντιγραφής και κάπως έτσι τελειώνει και η δική μας ξενάγηση. Επισκέπτομαι την εντυπωσιακή Μοντελοθήκη για μία τελευταία φορά και, περιτριγυρισμένη εκεί από κούρους χωρίς χέρια και κεφαλές με σπασμένες μύτες, σκέφτομαι ξανά τα λόγια της ζωγράφου. Υπάρχει όντως ομορφιά στις ατέλειες. Μεγάλη όμως ομορφιά υπάρχει και στην τελειότητα των πιστών αντιγράφων που παράγονται εδώ, τα οποία, εκτός από αισθητική, έχουν και ιστορική αξία, μια και συχνά αποτελούν τα μοναδικά ντοκουμέντα τού πώς ήταν αρχικά ένα έργο τέχνης, το οποίο με τα χρόνια μπορεί να έχει υποστεί σημαντικές φθορές. 60

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Στέκομαι για λίγο μπροστά στο μοντέλο αναφοράς του χάλκινου Ηνίοχου των Δελφών που είναι αποθηκευμένο εδώ. Μοιάζει λες και εκλάπη από το μουσείο, τόσο τέλεια έχει αποδοθεί ο χαλκός. Το ίδιο και ο αγαπημένος του κ. Γαβαλά χάλκινος Ποσειδώνας, που ετοιμάζεται να εξακοντίσει την αόρατη τρίαινά του. Αλλά και μια σειρά θεοτήτων με υψωμένα χέρια, που μόνο ένα έμπειρο μάτι θα διέκρινε πως δεν είναι όντως φτιαγμένες από πηλό. Θα μπορούσα να περάσω ώρες εδώ, συνομιλώντας με θεούς και ήρωες, θνητούς και αθανάτους, αλλά ο χρόνος είναι περιορισμένος και ο έξω κόσμος μάς καλεί. Βγαίνοντας από το κτίριο, σκέφτομαι πόσο ενδιαφέρον θα είχε αν άνοιγαν τα εργαστήρια για το κοινό (έστω και περιστασιακά) και πόσο περισσότερο θα κατανοούσαμε και θα εκτιμούσαμε τη μαεστρία με την οποία δημιουργήθηκαν τα έργα που εκτίθενται στα μουσεία αν μπορούσαμε έστω και για λίγο να τα δούμε μέσα από τα μάτια των ζωγράφων και των τεχνιτών που τα επεξεργάζονται τόσο εξονυχιστικά προκειμένου να τα αποδώσουν πιστά. Με αυτόν τον τρόπο θα ερχόμασταν και εμείς κοντύτερα στον αρχαίο δημιουργό. Δεν θα ήταν και λίγο...

ΚΑΤΙ ΑΛΛΑΖΕΙ • Το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων βρίσκεται στη διαδικασία εκσυγχρονισμού της οργάνωσης των υπηρεσιών, του σκοπού της λειτουργίας και της ταυτότητάς του, για πρώτη φορά από την ίδρυσή του, το 1977. Θα μετονομαστεί σε Οργανισμός Διαχείρισης και Ανάπτυξης Πολιτιστικών Πόρων (ΟΔΑΠ), σηματοδοτώντας μια νέα εποχή στην αναβάθμιση των υπηρεσιών και των πωλητηρίων σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και μουσεία, καθώς και την έμπρακτη στήριξη στην ανάδειξη, στην προβολή και στην αξιοποίηση του δημόσιου αγαθού της πολιτιστικής κληρονομιάς. • Όσον αφορά την ταυτότητά του, σε επίπεδο εξωστρέφειας και επικοινωνιακής στρατηγικής, θα έχει την ονομασία «Ελληνική Πολιτιστική Κληρονομιά» (στα αγγλικά «Hellenic Heritage»), η οποία θα αποτυπώνεται στην επικοινωνία του, στα πωλητήρια και στα παραγόμενα πολιτιστικά του προϊόντα. Στο πλαίσιο αυτό θα αποκτήσει μέχρι το τέλος του 2020 νέο, σύγχρονο site (www.hellenicheritage. gr) καθώς και ηλεκτρονικό κατάστημα (www.hellenicheritagestore. gr ή www.hhstore.gr).

Γεωργίου Σουρή 3 & Φιλελλήνων, Σύνταγμα | Τηλ.: 210 3258555 3 Georgiou Souri Str. & Filellinon Str., Syntagma www.innathens.com

Innathens

Ο ορειχάλκινος έφιππος ανδριάντας του Θεοδώρου Κολοκοτρώνη, έργο του γλύπτη Λάζαρου Σώχου (1862-1911), μπροστά στην είσοδο του μουσείου. Τοποθετήθηκε επί της πλατείας το 1904 και μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, στην πλευρά της οδού Σταδίου, το 1954. ΔΕΞΙΑ: Καθαρισμός της περικεφαλαίας του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, στο Εργαστήριο Συντήρησης του μουσείου.

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Η ΕΠΟΧΗ ΤΩΝ ΗΡΩΩΝ Ένας συγγραφέας ξεναγείται στα άδυτα του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, ενόψει του εορτασμού για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821. Α ΠΌ ΤΟΝ Χ ΡΉ ΣΤΟ ΧΩΜ ΕΝ ΊΔ Η Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑ Φ Ι Ε Σ : Δ Η Μ Η Τ Ρ Η Σ Τ Σ Ο Υ Μ Π Λ Ε Κ Α Σ

τέκω μπροστά της. Δεν μας χωρίζει το γυαλί της προθήκης, την έχουν μεταφέρει στα υπόγεια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου για συντήρηση. «Αυτή είναι η περικεφαλαία του, αυτή είναι!» Νιώθω δέος ανάμεικτο με οικειότητα, λες και έχω απέναντί μου τον ίδιο τον Γέρο του Μωριά, που, εάν δεν θριάμβευε στα Δερβενάκια, εάν δεν έριχνε φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους, η Επανάσταση θα είχε σβήσει, το γένος των Ελλήνων δεν θα είχε τότε αναστηθεί. Συνάμα δε τον παππού μου, τον παππού μας, τον Θοδωράκη Κολοκοτρώνη. Απλώνω

αυθόρμητα το χέρι, λαχταρώ να χαϊδέψω το κόκκινο βελούδο της. Μα τα κειμήλια είναι –πρέπει να είναι– ανέγγιχτα. Παρατηρώ έπειτα λίγες γκρίζες τρίχες κάτω από ένα τζαμάκι σαν εκείνα που έχουν στα μικροβιολογικά εργαστήρια. «Η περικεφαλαία περιήλθε στο μουσείο μας στις αρχές του 20ού αιώνα», μου εξηγεί η συντηρήτρια των εκθεμάτων. «Θεωρούσαμε δεδομένο ότι η φούντα της προέρχεται από χαίτη αλόγου. Ώσπου διαπιστώσαμε, με τα σημερινά επιστημονικά μέσα, πως πρόκειται για διαφορετικό υλικό. Τι υλικό; Πήραμε το ελάχιστο δυνατό δείγμα και θα το στείλουμε

για ανάλυση...» «Θα είναι από τα μαλλιά του ίδιου του Κολοκοτρώνη!» λέει η δεκάχρονη θυγατέρα μου. «Έτσι δεν θα ’πρεπε;» Η μυστική καρδιά κάθε μουσείου χτυπάει στα έγκατά του. Κάτω από τις επισκέψιμες αίθουσες, κοντά στα θεμέλια της Παλιάς Βουλής, που παραχωρήθηκε από τον Ελευθέριο Βενιζέλο το 1932 για να στεγαστούν οι εθνικοί θησαυροί, εργάζονται άοκνα οι συντηρητές. Αποκαθαίρουν από τη φθορά του χρόνου σπουδαίους πίνακες ακαδημαϊκής ζωγραφικής αλλά και λαϊκές λιθογραφίες που είχαν φιλοτεχνηθεί στην άψη των πολιτικών παθών για προπαγανδιστικούς λόγους. ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Άποψη της μόνιμης έκθεσης του μουσείου. Διακρίνονται ξυλόγλυπτα ακρόπρωρα από ελληνικά πλοία των αρχών του 19ου αιώνα.

Ακρόπρωρο του πλοίου «Άρης» του Ανδρέα Μιαούλη. Η ανδρική μορφή αντιγράφει απεικόνιση του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Διορθώνουν παραδοσιακές ενδυμασίες και στολές. Τις αποθηκεύουν επιμελέστατα σε μεγάλα συρτάρια. Ανοίγω ένα, η ετικέτα ακαριαία με μεταφέρει σε μία από τις λαμπρότερες στιγμές της σχετικά πρόσφατης Ιστορίας μας. «Η στολή που φορούσε ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ την ημέρα που μπήκε στη Θεσσαλονίκη». Στις 26 Οκτωβρίου του 1912, όταν ο Χασάν Ταξίν Πασάς παρέδωσε την πόλη στους Έλληνες ύστερα από σχεδόν πεντακόσια χρόνια οθωμανικής κυριαρχίας. Πέντε μήνες αργότερα, ο Γεώργιος θα δολοφονούνταν. Ένα από τα πιο σκοτεινά πολιτικά εγκλήματα, το οποίο άνοιξε τον δρόμο για τον Εθνικό Διχασμό. Πλάι στις στολές, οι σημαίες. Λάβαρα της Επανάστασης, με ποικιλία χρωμάτων και παραστάσεων. Κάθε εξεγερμένος τόπος, κάθε αρχηγός σήκωνε το δικό του μπαϊράκι – οι Υδραίοι είχαν τον Σταυρό να πατάει την Ημισέληνο, οι Μανιάτες δύο σπαθιά και δύο καρδιές… Ώσπου η Εθνική Συνέλευση της Επιδαύρου, το 1822, επέβαλε τη γαλανόλευκη. Γαλανόλευκες τρυπημένες από σφαίρες, γαλανόλευκες ματωμένες, ζωντανά κειμήλια από τα πεδία των μαχών. Η γαλανόλευκη του 5/42 Συντάγματος του Νικολάου Πλαστήρα, με τον Αϊ-Γιώργη κεντημένο στο κέντρο της να εξολοθρεύει το θεριό. Το θεριό –φευ!– έκαψε τελικά τη Σμύρνη, ξερίζωσε τον Ελληνισμό της Ιωνίας…

ρης Ελλάδας. «Ουδέν ξένον τη μελέτη ημών εκ των αφορώντων εις τον καθ’ όλα βίον του ελληνικού έθνους…» γράφει ο πρώτος πρόεδρός της, Τιμολέων Φιλήμων. «Δέον ίνα παρασυναχθή και αυτόν το σμίκριστον λείψανον, και αυτό το περιφρονούμενον θρύμμα της εκλειπούσης υπάρξεως. Διότι πολλάκις η λύσις σπουδαιότατων αποριών και θεμελιωδών προβλημάτων ήρτηται από της διασώσεως ενός ασημάντου λειψάνου…»* Το μουσείο εγκαινιάστηκε την 25η Μαρτίου 1884 με μια μεγάλη «Έκθεση Μνημείων του Ιερού Αγώνα», που ανάλογή της δεν είχε ξαναγίνει στην Ελλάδα. Την εποπτεία της ανέλαβε ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος, ο ιστορικός ο οποίος διατύπωσε εν πολλοίς το εθνικό μας αφήγημα. Τόπος; Το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο, όπου και στεγάστηκε επί δεκαετίες το μουσείο. Με προκήρυξή της η Εθνολογική και Ιστορική Εταιρεία είχε καλέσει τα παιδιά των αγωνιστών του 1821 –ενδεχομένως και κάποιους από τους ίδιους που ακόμη ζούσαν– να προσφέρουν ό,τι ενθύμημα είχαν στην κατοχή

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Στη μόνιμη έκθεση, σε περίοπτη θέση, αντικρίζει κανείς τουρκικές σημαίες-λάφυρα από τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Μικρασιατική Εκστρατεία. Αντίστοιχες δικές μας θα επιδεικνύονται αναμφίβολα στο αντίστοιχο μουσείο της Άγκυρας ή της Κωνσταντινούπολης. «Ερχόταν μέχρι πριν από είκοσι χρόνια, καθημερινά σχεδόν, ένας γέροντας. Καθόταν με τις ώρες μπροστά σε αυτήν εκεί, με τα αραβικά γράμματα. Την κέρδισαν οι Έλληνες στη μάχη των Γιαννιτσών. Όπου είχε πέσει ο πατέρας του… Πάμε όμως πίσω, στην αίθουσα της Επανάστασης, να δείτε το βόλι που σκότωσε τον Μάρκο Μπότσαρη!» «Μα πώς τα αποκτάτε τέτοια κειμήλια;» απορώ. «Το μουσείο μας τροφοδοτείται από δωρεές. Κάποια μέρα, κάποιος αντιλαμβάνεται πως το μοναδικής σημασίας αντικείμενο που έχει κληρονομήσει από τους προγόνους του δεν ανήκει πλέον στην οικογένειά του αλλά στο Έθνος. Γύρω στο 1980, μια πολύ ηλικιωμένη κυρία μάς τηλεφώνησε και μας κάλεσε στο σπίτι της. Έβγαλε από το εικονοστάσι το βόλι και τη γάζα που είχε επιδέσει το τραύμα του Μάρκου. Τα σταύρωσε, τα φίλησε και μας τα παρέδωσε». Η Εθνολογική και Ιστορική Εταιρεία, η οποία ίδρυσε το μουσείο το 1883, είχε εξαρχής διακηρυγμένη πρόθεση να φτιάξει ένα πανόραμα κι ένα προσκυνητάρι της Νεότε-

ΔΕΞΙΑ: Συντήρηση εγγράφου, στο Εργαστήριο Συντήρησης του μουσείου.

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Άγαλμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, έργο του γλύπτη Νικόλα στη μόνιμη έκθεση του μουσείου..

Τουρκική σημαία, λάφυρο της Μικρασιατικής Εκστρατείας, από τη μόνιμη έκθεση.

Μελανοδοχεία με τη μορφή Ελλήνων αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, προϊόντα φιλελληνικής παραγωγής.

τους. Η ανταπόκριση στάθηκε ενθουσιώδης. Οι Έλληνες αγκάλιασαν την έκθεση. Αφού παρέμεινε έναν μήνα στην Αθήνα, περιόδευσε στη συνέχεια με το εύδρομο «Ναύαρχος Μιαούλης» σε πόλεις και νησιά του ελεύθερου κράτους αλλά και εκτός των στενών συνόρων του, σε περιοχές με πυκνό αλύτρωτο πληθυσμό. Το πιο σημαντικό; Με το πέρας της, οι περισσότεροι από τους χορηγούς δεν ζήτησαν πίσω τα εκθέματα. Τα εμπιστεύτηκαν για πάντα στο μουσείο. Περιηγείσαι από σάλα σε σάλα. Το κτίριο της Παλαιάς Βουλής, σωστό παλάτι, ανεγέρθηκε το 1871 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Φρανσουά Μπουλανζέ. Στο κατώφλι της μόνιμης έκθεσης σε υποδέχεται το άγαλμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου – «πρόκειται για πιστή ανα-

παράσταση της μορφής του δίχως ωραιοποιήσεις, έτσι ήταν ακριβώς ο βασιλιάς που ο θρύλος τον μαρμάρωσε…». Τον παρατηρείς, αναρωτιέσαι σε ποιον σημερινό, σε ποιον σου φίλο ή γνωστό μοιάζει, οι ανθρώπινες φυσιογνωμίες έρχονται και επανέρχονται, άλλοτε επενδύονται αυτοκρατορική πορφύρα και άλλοτε ποδιά φούρναρη, έναν φούρναρη από την παλιά μου γειτονιά μού θυμίζει ο Κωνσταντίνος που έπεσε σαν απλός στρατιώτης στην Πύλη του Αγίου Ρωμανού! Ακολουθούν τα μεσαιωνικά εκθέματα, οι ολόσωμες σιδηρόφραχτες πανοπλίες των ιπποτών. «Καθώς σε βλέπω ακίνητο, με του Ακρίτα το άλογο να ταξιδεύεις στα χρόνια, μπορώ να βάλω κοντά σου μια νεραντζιά στου φεγγαριού τους χιονισμένους

κάμπους…» αποδίδει ακριβώς την αίσθηση που σου γεννιέται ο Νίκος Γκάτσος στην «Αμοργό» του. Κι έπειτα οι αρματωσιές και οι προσωπογραφίες των ηρώων του Ξεσηκωμού. «Ένα τέτοιο μουσείο δεν μπορεί παρά να συμβολίζει και την εθνική συμφιλίωση. Με αυτό το πνεύμα τοποθετήσαμε πλάι στον Ανδρούτσο τον Γιάννη Γκούρα. Τον άνθρωπο που φέρεται ως αυτουργός της δολοφονίας του…» Ο χρόνος, είναι αλήθεια, αμβλύνει τις αντιθέσεις. Αναδεικνύει την ουσία της Ιστορίας. Πώς όμως να μη φανταστώ τις νύχτες, μέσα στην έρημη αίθουσα, τον καπετάν Δυσσέα να ζωντανεύει, να βγαίνει από την κορνίζα και να κυνηγάει εκείνον που τον γκρέμισε από την Ακρόπολη; Θαυμάζεις τα όπλα, αστραφτερά, με περίτεχνες διακοσμήσεις. Την πιστόλα που εμπιστεύτηκε ο πρωτομάρτυρας της Επανάστασης σε ένα πρωτοπαλίκαρό του λίγο πριν τον σουβλίσουν. Πάνω της χαραγμένη η υπογραφή του. «Θανάσις Διάκος». Το εγχειρίδιο –το σπαθάκι– του Μακρυγιάννη και δίπλα τον περίφημο ταμπουρά του, πρόδρομο του μπουζουκιού, που παίζοντάς τον έδωσε φωνή στον ήλιο, όπως μας λέει στα Απομνημονεύματά του. «Εψές όπου βασίλεψα πίσω από μια ραχούλα, άκ’σα γυναίκεια κλάματα κι αντρών τα μοιριολόγια, γι’ αυτά τα ηρωικά κορμιά, στον κάμπο

ΚΆΘΕ ΕΞΕΓΕΡΜΈΝΟΣ ΤΌΠΟΣ, ΚΆΘΕ ΑΡΧΗΓΌΣ ΣΉΚΩΝΕ ΤΟ ΔΙΚΌ ΤΟΥ ΜΠΑΪΡΆΚΙ – ΟΙ ΥΔΡΑΊΟΙ ΕΊΧΑΝ ΤΟΝ ΣΤΑΥΡΌ ΝΑ ΠΑΤΆΕΙ ΤΗΝ ΗΜΙΣΈΛΗΝΟ, ΟΙ ΜΑΝΙΆΤΕΣ ΔΥΟ ΣΠΑΘΙΆ ΚΑΙ ΔΥΟ ΚΑΡΔΙΈΣ… ΏΣΠΟΥ Η ΕΘΝΙΚΉ ΣΥΝΈΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΎΡΟΥ, ΤΟ 1822, ΕΠΈΒΑΛΕ ΤΗ ΓΑΛΑΝΌΛΕΥΚΗ. 66

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Προσωπογραφία της Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας. Ελαιογραφία από τη μόνιμη έκθεση του μουσείου.

Το μουσείο παρέχει σε ερευνητές πρόσβαση στο Αρχείο Ιστορικών Εγγράφων, στη Βιβλιοθήκη και στο Φωτογραφικό Αρχείο της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.

Μεταλλική λήκυθος που περιέχει την καρδιά του Κωνσταντίνου Κανάρη.

ξαπλωμένα… Για την Πατρίδα πήγανε στον Άδη τα καημένα…» Τα όπλα φαίνονται πολύ μεγάλα, ασήκωτα, ενώ τα ενδύματα πολύ μικρά. Γιλέκα και πουκάμισα που θα ταίριαζαν σήμερα σε ένα παιδί. Συμπέρασμα; Οι ελευθερωτές του Γένους ήταν βραχύσωμοι μα εξαιρετικά σφριγηλοί. Ζώνονταν καριοφίλια, σπάθες, πελέκεις, πηδούσαν στα άλογα και κάλπαζαν. «Υπάρχει μια σημειολογία –ξέρετε– στους έφιππους ανδριάντες. Εάν το άλογο έχει τα μπροστινά του πόδια στον αέρα, ο καβαλάρης σκοτώθηκε στη μάχη. Εάν μόνο το ένα είναι ψηλά, τότε πέθανε από πολεμικά τραύματα. Εάν και τα τέσσερα πατούν γη, είχε φυσικό θάνατο. Ο κανόνας τηρείται στην περίπτωση του Καραϊσκάκη στο Ζάππειο. Παραβιάζεται όμως στον Κολοκοτρώνη της οδού Σταδίου. Ο Γέρος του Μωριά απεβίωσε από εγκεφαλικό, στο κρεβάτι του. Προσέξτε, βγαίνοντας από το μουσείο, πως το φαρί του έχει τα δυο του πόδια σηκωμένα…» «Τα Ελληνάκια του 2020 δείχνουν ενδιαφέρον;» ρωτάω τη διευθύντρια του μουσείου, κ. Ευθυμία Παπασπύρου. «Μας επισκέπτονται αρκετά σχολεία καθημερινά. Αναλαμβάνουμε κι εμείς δράσεις που κάνουν την εθνική μας Ιστορία πιο προσιτή στις μικρές ηλικίες. Φτιάξαμε “Το ’21 αλλιώς”. Παρουσιάσαμε την Επανάσταση με φιγούρες και διοράματα Playmobil. Είχε

καταπληκτική επιτυχία. Σύντομα θα ταξιδέψει στη Σπάρτη και μετά στη Μυτιλήνη». Ξεφυλλίζω τον κατάλογο του «Το ’21 αλλιώς». Θαυμάζω τη λεπτοδουλειά, το ευφρόσυνο και το σεβαστικό των ανθρώπων που μεταμόρφωσαν τον Κανάρη και την Μπουμπουλίνα σε πλαστικές μινιατούρες κι έφτιαξαν ως ταμπλό βιβάν την Άλωση της Πόλης, το Στρατόπεδο του Καραϊσκάκη στην Καστέλλα. Κι αν κάποιος έχει ένσταση, πως δήθεν απομυθοποιούνται έτσι οι ήρωες και οι ηρωισμοί, να του θυμίσω ότι κι εμείς στρατιωτάκια στήναμε στο χαλί και παίζαμε «Έλληνες εναντίον Τούρκων»… Για την επέτειο των 200 ετών, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο ετοιμάζει τη μεγάλη έκθεση «ΕΠΑΝΑCYΣΤΑΣΗ», έναυσμα για αναστοχασμό, ιχνηλάτηση προσώπων και

γεγονότων. Θα εγκαινιαστεί τον Μάρτιο του 2021 και –κορωνοϊού θέλοντος– θα ταξιδέψει σε όλη την Ελλάδα, θα ανοιχτεί στο ευρύ κοινό. Επιστρέφω στους θησαυρούς που εκτίθενται γύρω μου. Από τον 18ο αιώνα, οι Ρωμιοί άρχισαν να βαφτίζουν τους γιους, τις κόρες και τα πλοία τους με αρχαία ονόματα, προκειμένου να υπογραμμίσουν τη συνέχεια του Έθνους. Τα ακρόπρωρα των καραβιών, οι γοργόνες, αντικαταστάθηκαν από αγάλματα ένδοξων προγόνων. Οι καραβομαραγκοί που τα σμίλευαν έβαζαν όλη τους την τέχνη. Το ακρόπρωρο του υδραίικου «Άρη» του Ανδρέα Μιαούλη, βαμμένο με χρυσή μπογιά, είναι όμοιο με τη χαλκογραφία του Μεγαλέξανδρου που εξέδωσε ο Ρήγας Φεραίος το 1797.

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΥΠΆΡΧΕΙ ΜΙΑ ΣΗΜΕΙΟΛΟΓΊΑ ΣΤΟΥΣ ΈΦΙΠΠΟΥΣ ΑΝΔΡΙΆΝΤΕΣ. ΕΆΝ ΤΟ ΆΛΟΓΟ ΈΧΕΙ ΤΑ ΜΠΡΟΣΤΙΝΆ ΤΟΥ ΠΌΔΙΑ ΣΤΟΝ ΑΈΡΑ, Ο ΚΑΒΑΛΆΡΗΣ ΣΚΟΤΏΘΗΚΕ ΣΤΗ ΜΆΧΗ. ΕΆΝ ΜΌΝΟ ΤΟ ΈΝΑ ΕΊΝΑΙ ΨΗΛΆ, ΤΌΤΕ ΠΈΘΑΝΕ ΑΠΌ ΠΟΛΕΜΙΚΆ ΤΡΑΎΜΑΤΑ. ΕΆΝ ΚΑΙ ΤΑ ΤΈΣΣΕΡΑ ΠΑΤΟΎΝ ΓΗ, ΕΊΧΕ ΦΥΣΙΚΌ ΘΆΝΑΤΟ.

ADVERTORIAL

La Pasteria

Aπόλαυση α λα ιταλικά! Στη φθινοπωρινή Αθήνα, στις πιο πολυσύχναστες περιοχές της, αλλά και στα δημοφιλή εμπορικά κέντρα της, βρίσκονται τα αυθεντικά ιταλικά εστιατόρια La Pasteria. Με την είσοδό σας στα εστιατόρια La Pasteria, θα σας παρασύρει το άρωμα της φρεσκοψημένης pizza που μόλις έχει βγει από τον φούρνο. Η ανοιχτή κουζίνα δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες να παρακολουθήσουν τους chef να ετοιμάζουν το πιάτο τους και άλλες μοναδικές συνταγές, γεμάτες χρώματα. Τον κυρίαρχο ρόλο στον κατάλογο της La Pasteria δεν θα μπορούσε να μην έχει η pasta. Η pasta στα εστιατόρια La Pasteria είναι ένας από τους λόγους που μας αγαπούν εδώ και δεκαετίες οι εκλεκτοί μας πελάτες. Οι επιλογές είναι πολλές, από συνταγές διαχρονικές και χαραγμένες στο μυαλό των θαμώνων μας μέχρι και

πιο εκλεπτυσμένες από παλιά συνταγολόγια της ιταλικής παράδοσης. Φυσικά, από ένα ιταλικό εστιατόριο δεν θα μπορούσε να λείπει η περίφημη pizza. Στη La Pasteria, με το νέο ζυμάρι που ωριμάζει για 72 ώρες πριν από το ψήσιμο, όποια και να είναι η επιλογή της pizza, το αποτέλεσμα θα είναι εξαιρετικό. Με πληθώρα ορεκτικών, σαλατών, αλλά και κρεατικών να περιμένουν εκείνους που θέλουν να γευτούν το κάτι διαφορετικό, έχουμε κάτι για τον καθένα. Και φυσικά, για το τέλος έχουμε τον πιο γλυκό επίλογο. Κανένα γεύμα δεν μπορεί να στεφθεί με επιτυχία χωρίς ένα ονειρεμένο γλυκό.

La Pasteria l www.facebook.com/lapasteria l www.instagram.com/lapasteria

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

01. Η είσοδος του Μεγάρου της Παλαιάς Βουλής, όπου από το 1962 στεγάζεται το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. | 02. Η πένα με την οποία ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπέγραψε τη Συνθήκη των Σεβρών (Αύγ. 1920). | 03. Χώρος αποθήκευσης της Συλλογής Στρατιωτικών Στολών του μουσείου.

Το κλέος του παρελθόντος αποτελούσε ψυχικό καύσιμο για την Παλιγγενεσία που προετοιμαζόταν. Και έναυσμα για το κίνημα του Φιλελληνισμού. Σε ένα ωραιότατο σκρίνιο είναι απλωμένα αντικείμενα που πωλούνταν στην Ευρώπη προς ενίσχυση της Επανάστασης. Φλιτζάνια με στάμπες των πρωταγωνιστών της. Πιάτα με παραλλαγές του αριστουργηματικού πίνακα του Ντελακρουά «Η Ελλάς στα ερείπια του Μεσολογγίου». Μέχρι και τράπουλες! Η διαρκής υπόμνηση ότι κάτι σπουδαίο συμβαίνει στο νότιο άκρο της Βαλκανικής, η εκλαΐκευση του Φιλελληνισμού –το «pop culture» του, όπως θα το ονομάζαμε σήμερα– βοήθησε τα μέγιστα. Ελάχιστα απελευθερωτικά κινήματα είχαν ποτέ τέτοια απήχηση. Ενέπνευσαν ξένους λαούς. Τους έκαναν να πιέσουν τις κυβερνήσεις τους να συμπαρασταθούν έμπρακτα, έστω και με το αζημίωτο, στους εξεγερμένους. «Τι επί της ουσίας προσφέρει ένα τέτοιο μουσείο όχι στον επιστήμονα μελετητή αλλά στον κοινό επισκέπτη;» αναρωτιέμαι καθώς παρατηρώ την πένα με την οποία υπέγραψε ο Ελευθέριος Βενιζέλος τη Συνθήκη των Σεβρών το 1920. «Είτε έχει κανείς διαβάσει για τη “Μεγάλη Ελλάδα των Δύο Ηπείρων και των Πέντε Θαλασσών” –που τόσο λίγο κράτησε– είτε όχι, το αντικείμενο μπροστά στα μάτια του παραμένει ένας απλός κονδυλοφόρος, 70

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ασημένιος έστω. Στη θέση του θα μπορούσε να βρίσκεται ένας οποιοσδήποτε άλλος. Δεν διαθέτει τη μοναδικότητα ενός έργου τέχνης. Δεν το κοιτάς για ό,τι είναι, αλλά για εκείνο που συμβολίζει, που υπενθυμίζει…» Και όμως. Η πένα του Βενιζέλου, το λείψανο της γνάθου του Γρηγορίου Ε΄, ακόμα και η καρδιά του Πυρπολητή –που μάτι δεν τη βλέπει καθώς είναι κλεισμένη στη λήκυθο– σου προσφέρουν κάτι παραπάνω από γνώση της Ιστορίας. Αίσθησή της. Σε πείθουν πως η Ιστορία όντως συνέβη. Πως προτού αποτυπωθούν οι θρίαμβοι και οι όλεθροι στα βιβλία, ποτίστηκαν με τον ιδρώτα, βάφτηκαν με το αίμα ανθρώπων σαν κι εμάς, οι οποίοι απλώς υπερέβησαν τον εαυτό τους προς το καλό ή προς το κακό. Που έζησαν εξόν από σεισμικούς κραδασμούς και στιγμές καθημερινότητας, που είχαν πάθη και μεράκια. «Να το ρολόι το οποίο χάρισε ο Καποδίστριας στον Κολοκοτρώνη!» Φαντάζομαι να του εξηγεί πώς κουρδίζεται, τι δείχνει ο μικρός και τι ο μεγάλος δείκτης. Κι εκείνος, με χαρά μικρού παιδιού, να καμαρώνει το δώρο. Ένα «ρολόι-κρεμμύδι» θα φάνταζε το 1830 πιο υπερμοντέρνο, πιο τεχνολογικά θαυμαστό απ’ όσο το εξυπνότερο σήμερα κινητό. Πλάθω τον μεταξύ τους διάλογο. «Τώρα θα ’χεις τον χρόνο στην τσέπη σου!» είπε ο κυβερνήτης. «Εγώ στέκω πάνω από τον χρόνο», απάντησε ο Γέρος. Και είχε δίκιο.

Ο Οδυσσέας Ανδρούτσος. Φιγούρα ειδικής κατασκευής του Στέλιου Μυλωνά από την περιοδική έκθεση του ΕΙΜ «Το ’21 αλλιώς: Η Ελληνική Επανάσταση με διοράματα και φιγούρες Playmobil» (2019).

«Τίποτα από όσα αφορούν τον βίο του ελληνικού έθνους σε κάθε του διάσταση δεν είναι ξένο προς τη μελέτη μας…» γράφει ο πρώτος πρόεδρός της, Τιμολέων Φιλήμων. «Πρέπει να συγκεντρωθεί και το μικρότερο λείψανο και το πιο περιφρονημένο θρύψαλο απ’ ό,τι υπήρχε κάποτε και χάθηκε. Διότι συχνά η απάντηση των πιο σημαντικών αποριών μας ή λύση των πιο δύσκολων προβλημάτων μας ξεκινάει από τη διάσωση ενός –φαινομενικά ασήμαντου– λειψάνου…»

INFO ΕΘΝΙΚΌ ΙΣΤΟΡΙΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ ● Mέγαρο Παλαιάς Βουλής, Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13, Αθήνα, τηλ. 210-3237617 ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ Τρίτη-Κυριακή 08.30-14.30 Δευτέρα κλειστά

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

ΚΑΤΙ ΝΕΟ ΣΤΟ ΠΑΛΙΟ ΠΑΛΑΤΙ Πρωτότυπες εκθέσεις για την Επανάσταση του 1821, που περιλαμβάνουν από σπάνια κειμήλια μέχρι ανατρεπτικά... manga, μας δίνουν επιπλέον λόγους να επισκεφτούμε το πάντα γοητευτικό Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών. Τ ΟΥ Σ Α Κ Η Ι Ω Α Ν Ν Ι Δ Η Α ΠΟ ΤON ΣΑ Κ Η ΙΩΑ Ν Ν ΙΔ Η

«Η Δόξα του Αθανασίου Διάκου» του Κ. Παπαμιχαλόπουλου (2020), με μελάνι, αυγοτέμπερα και φύλλο χρυσού σε ξύλο (αριστερά). Δεξιά, έργο του ζωγράφου Τάσου Μαντζαβίνου για την έκθεση «Εύζωνες».

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

ίνακες, χαρακτικά, πορτρέτα, αντικείμενα μεγάλης ιστορικής αξίας, αυθεντικά πολυτελή έπιπλα εποχής, που βρίσκονται στο Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών, μαρτυρούν τον τρόπο ζωής του Όθωνα και της Αμαλίας, του πρώτου βασιλικού ζεύγους που κυβέρνησε το αναδυόμενο, σύγχρονο ελληνικό κράτος, μετά το τέλος της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Το μάτι μου, όμως, πέφτει πάνω σε μια βιτρίνα με σκεύη μαγειρικής. Μισό λεπτό, τι δουλειά έχει εδώ, στο «Παλαιό Παλάτι» των βασιλέων, μια φόρμα για... κέικ; «Στην Αμαλία άρεσαν πολύ τα γλυκά», μου λέει χαμογελώντας ο ιστορικός και διευθυντής του μουσείου Στέφανος Καβαλλιεράκης, «και για να έχει βούτυρο για την παραγωγή τους έφερε αγελάδες στα 74

W W W.G R E E C E - I S .C O M

βασιλικά κτήματα. Οι άνθρωποι της εποχής εκείνης ζούσαν, δεν ήταν εξωγήινοι, αυτό το λέω σε όλους τους μαθητές που έρχονται να μας επισκεφτούν. Προσπαθούσαν να επινοήσουν τρόπους να κάνουν τη ζωή τους πιο εύκολη». Προσπαθώ, με τη σειρά μου, να φανταστώ το «Παλαιό Παλάτι», που σήμερα στεγάζει ένα τμήμα του μουσείου με μυρωδιές από φρέσκο βούτυρο και βανίλια και τη νεαρή Αμαλία να γράφει στον πατέρα της επιστολές, παραπονούμενη, όπως εξηγεί ο κ. Καβαλλιεράκης, για τη στενή σκάλα της εισόδου που οδηγούσε στην αίθουσα του θρόνου –μικρή αίθουσα και αυτή αλλά μικρό και το βασίλειο– και στα ιδιαίτερα διαμερίσματα των νέων βασιλέων. Ο Όθωνας και η Αμαλία έμειναν εκεί από το 1836 έως το 1843. Έπειτα μετακόμισαν στα

νέα Ανάκτορα, στη σημερινή Βουλή, όπου οι σκάλες ήταν πολύ μεγαλύτερες και πιο εντυπωσιακές. Δεν είναι όμως λιγότερο εντυπωσιακό το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών που στεγάζεται σε δύο από τα παλαιότερα κτίσματα στην καρδιά της πρωτεύουσας και αποτυπώνει τη διαδρομή της Αθήνας στον χρόνο με έμφαση στον 19ο αιώνα.

ΔΎΟ ΚΌΣΜΟΙ Με τον Στέφανο Καβαλλιεράκη στεκόμαστε στον εσωτερικό διάδρομο που ενώνει τα δύο κτίρια επί της οδού Παπαρρηγοπούλου (5 & 7) σαν γέφυρα. Δεξιά και αριστερά μας απλώνονται δύο κόσμοι. Από τη μια πλευρά η οικία του Λάμπρου Ευταξία, ιδρυτή του μουσείου και του Ιδρύματος Βούρου – Ευταξία, πολιτικού, κοσμοπολίτη και συλλέκτη

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Αριστερά, ανθίβολο για το έργο «Οι Ευσεβείς Πόθοι του Ιμπραήμ Πασά στο Ναυαρίνο» και κάτω το έργο «Κανάρης 2020» του Κ. Παπαμιχαλόπουλου.

έργων τέχνης, και από την άλλη η πρώτη κατοικία του βασιλικού ζεύγους. Το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών γεφυρώνει αυτούς τους δύο κόσμους, που επηρέασαν, ο καθένας με τον τρόπο του, την πορεία της Αθήνας αλλά και της Ελλάδας. Η τρίτη και τελευταία «γέφυρα» της υπόθεσης είναι η έκθεση «Εύζωνες», που τρέχει αυτές τις μέρες στο μουσείο και διερευνά με τη γλώσσα των εικαστικών την ιστορία του Σώματος των Ευζώνων που ιδρύθηκε από τον Όθωνα. Η έκθεση γεφυρώνει το 2020 με τις εκδηλώσεις που ετοιμάζονται στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Τα δύο κτίσματα, μου λέει ο κ. Καβαλλιεράκης, είναι ενωμένα από ανάγκη. Στην πραγματικότητα, η πρώτη βασιλική κατοικία ήταν ενωμένη με ένα διπλανό κτίσμα,

που ως υπόλειμμα της «βαυαροκρατίας» κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του ’60 και σήμερα είναι ένα ανοιχτό εργοτάξιο. «Το κτίριο είναι μοναδικό δείγμα του αθηναϊκού κλασικισμού και μπορεί να προβληματίσει γιατί κάποτε αισθανθήκαμε την ανάγκη να γκρεμίσουμε οποιοδήποτε σύμβολο. Μπορούμε να πάμε πίσω στο παρελθόν με μια σύγχρονη ματιά. Το παρόν είναι πάντα ρευστό. Αρκεί να γνωρίζουμε σε ποιο χωροχρονικό συγκείμενο αναφερόμαστε», σημειώνει. Η σκόνη που εισβάλλει από το διπλανό εργοτάξιο, η βουή της παρακείμενης λεωφόρου και το αστικό τοπίο που περιβάλλει τα δύο κτίρια είναι τα σημάδια της σύγχρονης Αθήνας που σχεδόν τα ξεχνάω καθώς προχωράμε από τη βασιλική τραπεζαρία με το σερβίτσιο του τσαγιού στην αίθου-

«ΠΡΟΣΠΑΘΟΎΜΕ ΝΑ ΣΥΝΔΈΣΟΥΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΆΔΟΣΗ ΜΕ ΤΗ ΝΕΩΤΕΡΙΚΌΤΗΤΑ, ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΠΡΟΣΩΠΙΚΆ ΠΙΣΤΕΎΩ ΌΤΙ ΉΤΑΝ ΤΟ 1821. ΚΑΤΆΦΕΡΕ ΚΑΙ ΣΥΝΈΔΕΣΕ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΤΗΣ ΠΑΡΆΔΟΣΗΣ ΜΕ ΤΟΝ ΚΌΣΜΟ ΤΩΝ ΤΌΤΕ ΝΕΩΤΕΡΙΚΏΝ ΡΕΥΜΆΤΩΝ». – ΣΤ. ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΚΗΣ ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

Πιστόλες του 1821 από τη συλλογή Σταυρινάκη και «φιλελληνική» χρηστική θήκη με ψαλίδι, μαχαίρι με ελληνικό θέμα.

σα της αντιβασιλείας με το γραφείο του κόμη Άρμανσμπεργκ και στα διαμερίσματα της Αμαλίας. Βλέπουμε μαζί το πρώτο χειρόγραφο Σύνταγμα της Ελλάδος, τον θρυλικό «χάρτη Αλντενχόφεν», τον πρώτο χάρτη του Βασιλείου της Ελλάδος που οπτικοποιεί για πρώτη φορά τη Μεγάλη Ιδέα το 1838 και τον εντυπωσιακό πίνακα «Το καρναβάλι στην Αθήνα» του Νικολάου Γύζη, που αγοράστηκε από το κρατίδιο του Μονάχου το 1893 για να επιστρέψει στην Ελλάδα ως δώρο το 1980, στα εγκαίνια του μουσείου. 76

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Τα βλέμματα των επισκεπτών προσελκύει φυσικά και ο μνημειακός πίνακας του Ζακ Καρέ, που απεικονίζει την Αθήνα του 17ου αιώνα. Η ελαιογραφία με μήκος πέντε μέτρα είναι μοναδική διότι δείχνει το αρχαίο τείχος των Αθηνών –που σήμερα δεν σώζεται πουθενά–, αλλά και την Ακρόπολη το 1674, δηλαδή πριν από την ανατίναξη του Παρθενώνα από τον Μοροζίνι. Ο Καρέ ήταν μέλος της συνοδείας του πρέσβη Σαρλ Φρανουσά, μαρκησίου του Νουαντέ, ο οποίος ήρθε στην Αθήνα με ειδική αποστολή από τον Λουδοβίκο ΙΔ΄.

ΠΑΡΆΔΟΣΗ ΚΑΙ ΝΕΩΤΕΡΙΚΌΤΗΤΑ Σκέφτομαι ότι μέσα από την ίδια την Ιστορία, το Μουσείο της Πόλεως των Αθηνών συνομιλεί με τους ξένους επισκέπτες της πρωτεύουσας. Άλλωστε στα ξύλινα πατώματα που περπατάμε με τον κ. Καβαλλιεράκη έχουν περπατήσει πριν από εμάς αναρίθμητοι πρέσβεις, εκπρόσωποι ξένων χωρών, γαλαζοαίματοι ή πλούσιοι έμποροι και τραπεζίτες που, αν μη τι άλλο, άφησαν κάτι από την αύρα τους στα ψηλοτάβανα δωμάτια. Καθώς περνάμε ξανά τον εσωτερικό διάδρομο για να μπούμε στην οικία Ευταξία, ο διευθυντής του μουσείου μού δείχνει το πορτρέτο του αυστηρού Σταμάτιου Δεκόζη-Βούρου, προπάππου του αείμνηστου οικοδεσπότη μας. «Όλη η κινητικότητα του 19ου αιώνα αποτυπώνεται στο πρόσωπό του. Ο άνθρωπος που είδε τον πατέρα του να σφαγιάζεται από τους Τούρκους στη σφαγή της Χίου, που από έμπορος έγινε τραπεζίτης και ανήκε σε μία από τις πιο σημαντικές οικογένειες της Βιέννης», σημειώνει ο κ. Καβαλλιεράκης για τον Βούρο, που τελικά έθεσε τα θεμέλια για το διώροφο οίκημα του 1859. Στα δωμάτιά του αναβιώνει σκηνογραφικά η πολυτέλεια της ανώτερης αστικής τάξης με μια αισθητική μπαρόκ, σε αντίθεση, επισημαίνει ο διευθυντής του μουσείου, με τη «λιτή αριστοκρατία» του διπλανού παλατιού. Περπατώντας ανάμεσα στα σκαλιστά έπιπλα του 16ου αιώνα (ήδη αντίκες όταν κατασκευάζεται το σπίτι), σε περίτεχνα σερβίτσια, πορτρέτα, πίνακες του Παρθένη, του Ράλλη και του Γουναρόπουλου, τους πειρατές του Monfort, την αίθουσα του Φιλικού και οπλαρχηγού Δημητρίου Μακρή, σκέφτομαι τον τύπο των ανθρώπων που παρήγαγε ο 19ος αιώνας. Άνθρωποι μπαρουτοκαπνισμένοι, δεμένοι με την παράδοση του τόπου τους αλλά με το βλέμμα στο καινούργιο, στην προσμονή μιας νέας, καλύτερης ζωής. Περίπου όπως συμβαίνει με τον πίνακα του Θεόδωρου Ράλλη «Νέα στο παράθυρο», που είναι κρεμασμένος σε μια γωνιά του μουσείου. Ο Κωνσταντινουπολίτης ζωγράφος που ζούσε στο Παρίσι απεικονίζει μια όμορφη, σχεδόν

ΕΠΕΤΕΙΟΣ

01. Το αναγνωστήριο του βασιλιά Όθωνα με το έπιπλο-τάβλι από το εσωτερικό του Παλαιού Παλατιού.

02. Εξωτερική όψη του Μουσείου της Πόλεως των Αθηνών.

03. Έργο του ζωγράφου Στέλιου Πετρουλάκη για την έκθεση «Εύζωνες».

αισθησιακή, νέα γυναίκα, μανδηλοφορούσα μεν αλλά με ακάλυπτο το πρόσωπό της. Η Ανατολή συναντά και μάλλον χάνει έδαφος από τη Δύση, η παράδοση συναντά τη νεωτερικότητα. Με αυτό το σκεπτικό θα τιμήσει το μουσείο το ’21, διοργανώνοντας πέντε μεγάλες εκθέσεις. «Προσπαθούμε να συνδέσουμε την παράδοση με τη νεωτερικότητα, αυτό που προσωπικά πιστεύω ότι ήταν το 1821. Κατάφερε και συνέδεσε τον κόσμο της παράδοσης με τον κόσμο των τότε νεωτερικών ρευμάτων. Η βασική μας έκθεση είναι η παρουσίαση εκθεμάτων από τη συλλογή Σταυρινάκη, όπως τεκμήρια, χαρακτικά, ρολόγια και όπλα της εποχής μαζί με τα δικά μας εκθέματα», σημειώνει ο κ. Καβαλλιεράκης. Θα ακολουθήσουν η έκθεση «Oι γυναίκες στην επανάσταση, Η επανάσταση των γυναικών» με έργα νέων καλλιτεχνών για οκτώ ηρωίδες του ’21, τα πρωτότυπα έργα του ζωγράφου Κωνσταντίνου Παπαμιχαλόπουλου με μια άλλη ματιά για τις εξέχουσες μορφές του αγώνα, «Το ’21 μέσα από τη λαϊκότροπη ζωγραφική του Νώντα Ρεντζή», μια έκθεση με τεκμήρια για τις επαναστάσεις της Κρήτης και μία για τη ναυμαχία του Ναβαρίνου, με άγνωστα έργα του μουσείου. «Θέλουμε να δείξουμε ότι η Ελλάδα ήταν και ένα πολιτισμικό παράδειγμα μιας χώρας που ανέπτυξε πατριωτισμό σε μια βάση ελευθερίας και ειρηνικής συνύπαρξης, αλλά και πώς αυτό το διακύβευμα εξελίχθηκε μέσα στα 200 χρόνια», καταλήγει ο Στέφανος Καβαλλιεράκης.

INFO

«Ευρώπη – Ελλάδα 1821», έκθεση Συλλογής Σταυρινάκη, από 25/1. «Οι γυναίκες στην Επανάσταση – Η Επανάσταση των γυναικών», από 22/4. Έκθεση έργων του Νώντα Ρεντζή, από 15/9. «Παλιγγενεσία», έκθεση με έργα του Κ. Παπαμιχαλόπουλου, από 5/10 ΜΟΥΣΕΙΟ ΠΟΛΕΩΣ ΤΩΝ ΑΘΗΝΩΝ Παπαρρηγοπούλου 5-7, Αθήνα, τηλ. 2103231387, Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα, ΤετάρτηΠαρασκευή 09.00-16.00, Σάββατο και Κυριακή 10.00-15.00, athenscitymuseum.gr 78

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΡΑ Ν Τ Ε Β ΟΥ

ΟΔΟΊ ΓΙΑ ΈΞΟΔΟ

Aπολαμβάνουμε υπεύθυνα και τηρώντας αποστάσεις τις νέες «πιάτσες» διασκέδασης στην πόλη. 80

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Α Π Ο Τ Η Ζ Ω Ή Π Α ΡΑ Σ Ί Δ Η

ΡΑ Ν Τ Ε Β ΟΥ

MORNING BAR

ΦΑΛΗΡΟΥ – ΟΔ. ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΥ

MIA MIKΡΗ ΠΟΛΗ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ Αυτή τη στιγμή, η γειτονιά του Κουκακίου αποτελεί προορισμό εναλλακτικής εξόδου στην Αθήνα. Δύο από τους δρόμους του συναντιούνται και συγκεντρώνουν όλα τα ενδιαφέροντα της σημερινής hip Αθήνας. Οι οδοί Φαλήρου και Οδυσσέα Ανδρούτσου έλκουν τους δημιουργικούς και τους στιλάτους, εκείνους που εξερευνούν τον κόσμο του κρασιού και αυτούς που δοκιμάζουν τις νέες ετικέτες των μικροζυθοποιών, όσους γοητεύονται από την τέχνη του χειροποίητου και όσους απλώς θέλουν να συχνάζουν στα μαγαζιά που έχουν κάνει ηχηρή την παρουσία τους. Τιμώντας το όνομά του, το Tiki Bar (Φαλήρου 15) έχει πληθωρικό και εξωτικό χαρακτήρα, ανάλογες μουσικές και μια εκτενή cocktail λίστα, από την οποία δεν θα μπορούσαν να λείπουν τα zombie, pina colada και mai tai, στα οποία ειδικεύεται. ●

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΚΙΝΟΝΟ

Στο καλαίσθητο Kinono (Φαλήρου 48) με την κυματοειδή ξύλινη μπάρα, τους μπρουταλιστικούς τοίχους και τα ευρύχωρα τραπέζια δοκιμάζουμε vegetarian και vegan επιλογές σε σάντουιτς και σαλάτες και sugar free γλυκά με superfoods. Προτείνει ευφάνταστα cocktails με ονόματα βασισμένα σε ιστορίες της περιοχής, ενώ μόλις απέκτησε ένα shop in a shop κομμάτι, το άι ντου., που θα προσφέρει ποικιλία από φυτά εσωτερικού και εξωτερικού χώρου μαζί με ντιζαϊνάτα εργαλεία για τη φροντίδα τους.

Το αντικρινό Monsieur Barbu (Φαλήρου 59), με τη σπιτική και ρετρό ατμόσφαιρα, βγάζει τα τραπέζια του σε μια cozy πλατεία, εκεί όπου οι παρέες ανανεώνονται χωρίς παύση από το πρωί μέχρι το βράδυ. Στον ίδιο δρόμο υπάρχουν δύο διευθύνσεις για οινόφιλους. Το Materia Prima (Φαλήρου 68) έχει αδυναμία στους αντισυμβατικούς παραγωγούς και στα φυσικά κρασιά. Συστήνει μικρά κτήματα εκτός συνόρων και κορυφαίες, περιορισμένης ●

ΡΑ Ν Τ Ε Β ΟΥ

θέση στις σχολικές καρέκλες του είναι από τις πιο περιζήτητες όλες τις ώρες της ημέρας.

TRABALA STUDIO

● Η ΤΖΑΪΑΝΤ (Οδυσσέα Ανδρούτσου 40) είναι η νόστιμη και cool πιτσαρία της περιοχής. Ωριμάζει το ζυμάρι για 48 ώρες, ψήνει πίτσες κλασικές αλλά και πιο ευφάνταστες, που θυμίζουν παραδοσιακά φαγητά, όπως αυτή με την πατάτα, το κολοκύθι και την ξινομυζήθρα, που μοιάζει με κρητικό μπουρέκι.

Το Morning Bar (Οδυσσέα Ανδρούτσου 36) θα μπορούσε να είναι ένα μπαρ για πρωινούς τύπους. Σίγουρα είναι ένα από τα πιο επιδραστικά μέρη εξόδου στην Αθήνα. Έχει επενδύσει στον ποιοτικό καφέ, στα απίθανα αρτοποιήματα, ενώ στήνει pop-up event με τους καλύτερους εκπροσώπους της γαστρονομικής Αθήνας. Σε μόλις 40 τετραγωνικά παντρεύει το design και το σύγχρονο urban στιλ που αρέσει σε όσους κάνουν ουρές απέξω τα Σαββατοκύριακα. Εδώ σερβίρουν ψωμάκια και γλυκίσματα που πρωτοείδαμε στα πιο σύγχρονα καφέ της Ευρώπης, αλλά πλέον έχουν ταυτιστεί με αυτό το μιρκοσκοπικό café-bar. Scones, galettes, cinnamon buns και ίσως το καλύτερο cheesecake της πόλης ξεπουλάνε.

●

παραγωγής ελληνικές ετικέτες, που συνοδεύονται από προσεγμένα νόστιμα πιάτα. Αναζητώντας κρασιά στον διεθνή και στον εγχώριο αμπελώνα, με 30 ετικέτες σε ποτήρι που ανανεώνονται κάθε μήνα και πιο γκουρμέ προσέγγιση στο φαγητό, το BoBo Wine Bar (είσοδος στην Αναστασίου Ζίννη 36) διοργανώνει συχνά θεματικές βραδιές γύρω από το κρασί. ● Επιδιώκοντας να είναι ένα μπαρ «ειδικού σκοπού» και προκειμένου να αναδείξει τις χάρες του craft κινήματος, το Strange Brew (Φαλήρου 8) είναι το πρώτο taproom της πόλης. Παράγει τις δικές του μπίρες, αγαπά τις India Pale Ale, ενώ φιλοξενεί ετικέτες και άλλων Ελλήνων μικροζυθοποιών.

Tο ΜΠΕΛ ΡΕΫ (Φαλήρου 88) διατηρεί την ταμπέλα της μάρκας λιπαντικών, που μαρτυρά ότι ο χώρος υπήρξε στο παρελθόν πλυντήριο-λιπαντήριο. Εδώ ξέρουν να φτιάχνουν croque monsieur και madame, σερβίρουν εξαιρετικά ποτά και γι’ αυτό μια ●

FIBRA FIBRA

● Ο δρόμος της Ανδρούτσου έχει και μια new age αγορά, με μαγαζιά όπως το LoFi concept - records (Οδυσσέα Ανδρούτσου 38), που ειδικεύεται σε βινύλια της beatmaking και της soundsystem κουλτούρας, ενώ διαθέτει και σειρές από χειροποίητα κοσμήματα. Με ανοιχτά εργαστήρια, σύγχρονη ματιά αλλά και αναφορές στην ελληνική παράδοση, το Trabala Studio (Οδυσσέα Ανδρούτσου 362) και το Val Goutsi Workshop σμιλεύουν πηλό και αποτυπώνουν μια ολόκληρη φιλοσοφία πάνω σε χρηστικά και διακοσμητικά αντικείμενα. Είναι δύο από τα καταστήματα του Κουκακίου, που έχει αφουγκραστεί περισσότερο από κάθε άλλη γειτονιά της πόλης τη νέα αγάπη των κατοίκων της για τα κεραμικά. Στον ίδιο δρόμο θα συναντήσετε κι έναν αργαλειό, στο Fibra Fibra (Οδυσσέα Ανδρούτσου 36), που υφαίνει μοντέρνες τσάντες και αξεσουάρ όλο χρώμα.

➞ Στο υπόγειο του Morning Bar κρύβεται ένα από τα πλέον αναγνωρίσιμα αθηναϊκά fashion brands. Από το 2014, το ΜΕ ΤΗΕΝ βασίζει τις συλλογές του ελληνικού streetwear στο ελληνικό βαμβάκι, εμπνέεται από τα αστικά ηλιοβασιλέματα, από τις συνοικίες της Αθήνας και από ημερομηνίες-ορόσημα για την πόλη. ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΡΑ Ν Τ Ε Β ΟΥ

XXXXXXXX

IT’S A SHIRT

ΑΣΚΛΗΠΙΟΥ

ΕΝΔΙΑΜΕΣΗ ΓΕΙΤΟΝΙΑ Ανάμεσα στα Εξάρχεια και στο Κολωνάκι, δανειζόμενος στοιχεία από τις δύο περιοχές που γειτνιάζουν μεν, παρουσιάζουν αντιθέσεις δε, η Ασκληπιού είναι ο δρόμος που υπήρξε στέκι του αθηναϊκού μποεμισμού στη νεότερη ιστορία της πόλης. Πλέον ζει μια δεύτερη ζωή, ως μία από τις πιο εναλλακτικές και πολυσύχναστες πιάτσες. Περπατώντας την, κινείστε στη Νεάπολη, στη συνοικία της Αθήνας που βαφτίστηκε έτσι κατά τις πρώτες δεκαετίες της οικοδόμησης της πόλης, για να διακρίνεται από τα παλαιότερα κοντινά κομμάτια της. Τις πρωινές ώρες, η αρχή του δρόμου αποτελεί σταθερό σημείο συνάντησης των βιβλιόφιλων, αφού εδώ βρίσκεται η Πολιτεία (Ασκληπιού 1-3), ένα από τα πιο ενημερωμένα βιβλιοπωλεία της Αθήνας. Στη μετά 84

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Covid εποχή, οι ουρές καλά κρατούν, τόσο τις καθημερινές όσο και το Σάββατο. Για άλλου είδους shopping, στον δρόμο άνοιξε πρόσφατα το εντυπωσιακό μέσα στον μινιμαλισμό του showroom It’s a shirt (Ασκληπιού 67). Πρόκειται για ένα εγχώριο brand που δημιουργεί limited σειρές πουκαμίσων, αναδεικνύει τον unisex τρόπο ένδυσης και προωθεί τη φιλοσοφία παραγωγής μόδας XXXXXXXX με ηθικό τρόπο. Λίγα βήματα μακριά, η νέας κοπής γκαλερί Phoenix Athens (Ασκληπιού 87) στηρίζει την καλλιτεχνική δραστηριότητα και προσφέρει προγράμματα Residency, φιλοξενία καλλιτεχνών στον χώρο, στα οποία συμμετέχουν Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες, ακαδημαϊκοί, ερευνητές και μαθητευόμενοι, ενώ παράλληλα διοργανώνει και περιοδικές εκθέσεις με ποικιλία εκφραστικών μέσων. Βέβαια, αδιαμφισβήτητα, η Ασκληπιού είναι ένας δρόμος που πρέπει να περπατήσετε και να ζήσετε το βράδυ. Τα μπαρ διαδέχονται το ένα το άλλο, με διαφορετικό χαρακτήρα αλλά ένα κοινό με συνάφεια και ομοιότητες στο στιλ, γεμίζουν από κόσμο με εκλεκτικά μουσικά γούστα, που προτιμά απλά ποτά, χωρίς πολλές φιοριτούρες.

PHOENIX ATHENS

● Το ζεστό Κόκκοι Καφέ (Ασκληπιού 39) και το πολύχρωμο Τραλαλά (Ασκληπιού 45) είναι από τους πιο παλιούς ενοίκους του δρόμου, άνοιξαν στις αρχές των ’00s και αποτελούν διαχρονικά καλλιτεχνικά στέκια, με δικούς τους θαμώνες. «Παλιός» στον δρόμο είναι και το μπαρ Ρινόκερως (Ασκληπιού 22), που χαρακτηρίζεται από μουσικές εμμονές, έχει indie rock χαρακτήρα και «ψαγμένους» δισκοθέτες.

ΦΑΛΑΙΝΑ

Οι πιο πρόσφατες αφίξεις της οδού είναι αυτές που διαμόρφωσαν εκ νέου την εικόνα της, που έκαναν ξανά την Ασκληπιού προορισμό. Το μικροσκοπικό μπαρ Φάλαινα (Ασκληπιού 39) έχει βιομηχανική αισθητική και ποπ λεπτομέρειες, συνηθίζει να φιλοξενεί θεματικά up-tempo dj sets και

●

ειδικεύεται στα perfect gin&tonics. Αν θέλετε να πειραματιστείτε με signature cocktails, εδώ μπορούν να σας τα προσφέρουν. Σε μόλις λίγα τετραγωνικά στριμώχνεται το μπαρ Nabokov (Ασκληπιού 41), έχει ρετρό ατμόσφαιρα και αδυναμία στους jazz αυτοσχεδιασμούς. Πιο σκοτεινό και με μια γοητευτικά ιδιόρρυθμη άποψη, τόσο στη διακόσμηση όσο και στη μουσική του, το Santarosa (Ασκληπιού 69) με την επιβλητική, μακρόστενη μπάρα κατάφερε να γίνει στέκι των μόνιμων περιηγητών του κέντρου από τις πρώτες ημέρες λειτουργίας του. Είναι καθαρόαιμο ποτάδικο νέας γενιάς, που αυτοχαρακτηρίζεται ως «το πρώτο μη υπόγειο dive bar της Αθήνας», και δικαίως. ●

➞ Ήδη από τις αρχές του 20ού αιώνα, η Ασκληπιού υπήρξε πόλος έλξης για λογοτέχνες και λόγιους, αποτέλεσε ζωτικό σημείο συνάντησης για την ελληνική διανόηση μέσω των καλλιτεχνικών και πολιτικών ζυμώσεων που εκτυλίσσονταν στο φιλολογικό καφενείο «Μαύρος Γάτος» (έστεκε στη συμβολή των οδών Ασκληπιού και Ακαδημίας, δίπλα στο σπίτι του ποιητή Κωστή Παλαμά στον αριθμό 3), το οποίο παρήκμασε το 1922, όταν άλλαξε διεύθυνση. ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

ΡΑ Ν Τ Ε Β ΟΥ

MOTHER

ΟΔΟΣ ΑΝΑΠΑΥΣΕΩΣ

ΝΕΑ ΖΩΗ Βρίσκεστε στη συνοικία που ο πρωτοπόρος μοντερνιστής αρχιτέκτονας Λε Κορμπιζιέ είχε αποκαλέσει «το μπαλκόνι της Αθήνας». Καλώς ήρθατε στο Μετς, σε μια γειτονιά με διατηρητέα που ισορροπεί ανάμεσα στην καθημερινή ζωή και την εικόνα της ως ένα από τα γραφικά σημεία της πόλης. Εδώ ένας από τους κεντρικούς δρόμους της περιοχής έχει 86

W W W.G R E E C E - I S .C O M

εξελιχθεί σε ένα ιδιοσυγκρασιακό σκηνικό, αφού συνυπάρχουν μαγαζιά με είδη τελετών και μερικά από τα πιο fun μέρη εξόδου της Αθήνας. Η οδός Αναπαύσεως, ο δρόμος που οδηγεί στο παλαιότερο κοιμητήριο της πόλης, είναι και μία από τις ζωντανές και hip πιάτσες, λίγο πιο πέρα από το Σύνταγμα.

μαγειρείο. Συγκεντρώνει ένα ετερόκλητο κολάζ συνδαιτυμόνων, παλιούς και νέους κατοίκους της γειτονιάς, ντόπιους φλανέρ και τουρίστες που χορταίνουν με τα τραγανά του κεφτεδάκια, τους λαχανοντολμάδες, τα λαζάνια φούρνου με σπανάκι και τα μελωμένα ρεβίθια με μελιτζάνες.

Τα τραπέζια-βετεράνοι της οδού είναι αυτά του Ολύμπιον (Αναπαύσεως 9). Τα τελευταία είκοσι χρόνια λειτουργεί τόσο ως παραδοσιακό καφενείο όσο και ως

● Το πρώτο ποιοτικό ταχυφαγείο του δρόμου άνοιξε το 2004 και η φήμη του διαδόθηκε σε όλη την πόλη. Με λεπτή και τραγανή ζύμη, το λιλιπούτειο Colibri (Αναπαύσεως 9) ψήνει

●

ΡΑ Ν Τ Ε Β ΟΥ

κλασικές και γκουρμέ πίτσες, όπως η best seller «PPO» με πεπερόνι, κρεμμύδι, γιαούρτι και πάπρικα, ενώ τα burgers του έχουν τους δικούς τους φανατικούς θαυμαστές. Πιο πρόσφατη προσθήκη για γρήγορο φαγητό είναι η Αμερικάνα (Αναπαύσεως 15), που φουρνίζει μπριός ψωμί για να τα κάνει χοτ ντογκ, αλλά τα γεμίζει με δικά της χειροποίητα λουκάνικα, μαζί με όχι κλασικά και καθόλου αναμενόμενα συνοδευτικά. Εδώ βρίσκουμε διάφορες γεύσεις παγωτού με κατσικίσιο γάλα. Στο Mother (Αναπαύσεως 16) στο καταπράσινο concept store συναντιέται μια νέα κοινότητα, που αναπτύσσεται με γοργούς ρυθμούς στην Αθήνα, όσοι χαλαρώνουν με την οικιακή κηπουρική. Από εδώ προμηθεύονται φυτά εσωτερικού χώρου, κάποια με τροπικά φυλλώματα, σαν αυτά μιας μονστέρας. ●

Το μαγαζί που άλλαξε την εικόνα του δρόμου είναι το Κάιν (Αναπαύσεως 22). Αυτό το μπαρ εμφανίστηκε το 2015 και έκανε την Αθήνα να χορέψει ξανά με ετερόκλητες μουσικές από τα ’80s μέχρι σήμερα. Εντός, η τοιχογραφία που απεικονίζει την αδελφοκτονία της Παλαιάς Διαθήκης κλέβει τα βλέμματα και συνυπάρχει με αρ ντεκό, industrial διακοσμητικά στοιχεία και μια ταπετσαρία με φλαμίνγκο. Μαζί με τα σωστά ποτά του σερβίρει και πίτσα από το γειτονικό Colibri.

●

ΚΑΪΝ

XXXXXXXX

Η τελευταία άφιξή της στη γειτονιά είναι αυτή του Joshua Tree Cafe (Αναπαύσεως 13), που απέκτησε αμέσως το κοινό του. Αυτή η funky αμερικάνικη diner του Μετς εμπνέεται από την Καλιφόρνια. Σερβίρει specialty καφέ από την Area 51, μαγειρεύει με χορτοφαγική και vegan κατεύθυνση, ενώ το brunch του προσφέρεται μέχρι το βράδυ. Διαθέτει υγιεινές προτάσεις αλλά και ένα «καθαρό βρόμικο» –vegan hot dog–, φτιάχνει δροσιστικά smoothie bowls, vegan mac ’n’ cheese και tacos, αφράτα pancakes σε διάφορες εκδοχές. Τα βράδια, ραντεβού εκεί για πειραγμένες συνταγές από κλασικά cocktails. ●

ΑΜΕΡΙΚΑΝΑ

➞ Στην κορυφή της Αναπαύσεως, το Α’ νεκροταφείο εκτείνεται σε 225 στρέμματα. Εκτός από τους τάφους επιφανών προσώπων,

καλλιτεχνών, λογοτεχνών, φιλοξενεί πολλά σπουδαία έργα. Γι’αυτό είναι γνωστό και ως «η πιο σημαντική υπαίθρια γλυπτοθήκη της χώρας». Θα συναντήσετε το μαυσωλείο που σχεδίασε ο Ερνέστος Τσίλερ για τον Ερρίκο Σλήμαν, έργα του Γιαννούλη Χαλεπά (η «Κοιμωμένη» είναι από τα πιο εντυπωσιακά του νεκροταφείου), του Δημητρίου Φιλιππότη, του Γεώργιου Μπονάνου, του Γεώργιου Ζογγολόπουλου, της Φρόσως Ευθυμιάδη-Μενεγάκη και πολλών ακόμα. Η πιο ολοκληρωμένη καταγραφή που έχει γίνει μέχρι σήμερα είναι στο βιβλίο «Το Α΄ Κοιμητήριο της Αθήνας: Οδηγός των μνημείων και της ιστορίας του» της Μάρως Καρδαμίτση-Αδάμη και της Μαρία Δανιήλ (εκδόσεις Ολκός, 2017).

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΜΟΔ Α

ΑΛΚΥΟΝΙΔΕΣ

ΜΕΡΕΣ Ένας μεγάλος περίπατος στην πόλη που έχει το προνόμιο της ηλιοφάνειας και τον χειμώνα. Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑΦ Ο Σ : ΘΑ Ν Α Σ Η Σ Κ Ρ Ι Κ Η Σ (10 A M ) Ε Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α Μ ΟΔ Α Σ : A N N A Z I N C H E N KO

HANNA: Μεταξωτό φόρεμα με πλεκτή δερμάτινη ζώνη και μεταξωτό μαντίλι Max Mara (MAX MARA BOUTIQUE). Δερμάτινα σανδάλια «MILOS» με χρυσό κόσμημα AGS x Ilias Lalaounis (ANCIENT GREEK SANDALS BOUTIQUE). Πλεκτή δερμάτινη τσάντακαλάθι Callista (CALLISTA CRAFTS). Γυαλιά ηλίου Tom Ford (PANAIDIS EYEWEAR BOUTIQUE). EVANS: Mάλλινο σακάκι, βαμβακερό πουκάμισο και παντελόνι, μεταξωτό ποσέτ Corneliani (ATTICA). Δερμάτινα παπούτσια Cesare Paciotti (KALOGIROU).

Μ Α Λ Λ Ι Α & M A K E U P : Χ Α ΡΑ Π Α Π Α Ν Ι ΚΟ Λ Α ΟΥ (1 0 A M ) ● Μ Ο Ν Τ Ε Λ Α : H A N N A C L AV E R I E ( D M O D E L S ) , E VA N S ( D M O D E L S ) ● Β Ο Η Θ Ο Σ Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑΦ ΟΥ: M Α Ρ Ι Ο Σ ΓΑ Β ΟΥ Γ Ι Α Ν Ν Η Σ (1 0 A M ) ● Β Ο Η Θ Ο Σ Σ Τ Ι Λ Ι Σ ΤΑ : N ATA L I A D M I T R I E VA

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

HANNA: Καμπαρντίνα από ταφτά Laviate (ID CONCEPT STORE). Bαμβακερή αμάνικη μπλούζα Twinset. Τζιν παντελόνι Polo Ralph Lauren (HONDOS CENTER). Kαπέλο (SAVAPILE). Δαχτυλίδι από ροζ χρυσό 14Κ με λευκά διαμάντια και imperial marble Ioanna Souflia (ID CONCEPT STORE). Τσάντα από δέρμα φιδιού Callista (CALLΙSTA CRAFTS).

ΔΕΞΙΑ ΣΕΛΙΔΑ HANNA: Mάλλινο σακάκι, πλεκτή μπλούζα polo, τζιν παντελόνι, μεταξωτό μαντίλι Polo Ralph Lauren (POLO RALPH LAUREN BOUTIQUE). Kαπέλο (SAVAPILE). Δερμάτινες μπότες Kurt Geiger (ATTICA). EVANS: Λινό σακάκι, ζακέτα από μαλλί και κασμίρ, λινό πουκάμισο, παντελόνι από cool wool, μεταξωτό ποσέτ Brunello Cucinelli (BRUNELLO CUCINELLI BOUTIQUE). Δερμάτινα παπούτσια CESARE PACIOTTI (KALOGIROU). Γυαλιά οράσεως Oliver Peoples (PANAIDIS EYEWEAR BOUTIQUE).

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΑΡΙΣΤΕΡΗ ΣΕΛΙΔΑ HANNA: Mεταξωτό φόρεμα και δερμάτινη τσάντα Salvatore Ferragamo (SALVATORE FERRAGAMO BOUTIQUE). Γυαλιά ηλίου Chanel (PANAIDIS EYEWEAR BOUTIQUE). Γόβες με χαμηλό τακούνι Haralas (ATTICA). EVANS: Mάλλινο κοστούμι, ζιβάγκο από μαλλί και μετάξι, μεταξωτό ποσέτ Boss, Hugo Boss (ATTICA). Δερμάτινα παπούτσια Cesare Paciotti (KALOGIROU). HANNA: Μάλλινο σακάκι, βαμβακερό πουκάμισο, παντελόνι από μαλλί και μετάξι, δερμάτινη τσάντα Louis Vuitton (LOUIS VUITTON BOUTIQUE).

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

EVANS: Bαμβακερή καμπαρντίνα, σακάκι, πουκάμισο και παντελόνι, μεταξωτή γραβάτα Polo Ralph Lauren (POLO RALPH LAUREN BOUTIQUE). Σουέντ μποτάκια SAINT LAURENT (KALOGIROU).

W W W.G R E E C E - I S .C O M

HANNA: Mεταξωτό πλισέ φόρεμα με κάπα σολέιλ (ZEUS+ΔIONΕ). Bραχιόλι από επιχρυσωμένο ασήμι Princess of Mediterranean (ZOLOTAS). Σουέντ μπότες πάνω από το γόνατο Kurt Geiger (ATTICA).

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

HANNA: Λινό μεταλλιζέ σακάκι και παντελόνι Brunello Cucinelli (BRUNELLO CUCINELLI BOUTIQUE). Kολιέ από λευκόχρυσο 18Κ με μπριγιάν (KESSARIS).

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ADVERTORIAL

H Ralph Lauren πιο κοντά στην καρδιά της πόλης Το κέντρο της Αθήνας υποδέχεται τη δεύτερη boutique Polo Ralph Lauren, Πανεπιστημίου 4 και Κριεζώτου, δίπλα στο ολοκαίνουργιο και εντυπωσιακό ξενοδοχείο Athens Capital.

Το νέο κατάστημα αντιπροσωπεύει πιστά την ταυτότητα του οίκου Ralph Lauren, καταφέρνοντας να μυήσει τον επισκέπτη του στην επιβλητική και διαχρονική αισθητική του σχεδιαστή, ταξιδεύοντάς τον σε έναν κόσμο που έχει την υπογραφή του. Το κατάστημα άνοιξε τις πόρτες του και σας περιμένει για να ανακαλύψετε γυναικείες και ανδρικές συλλογές, αλλά και κομμάτια που διατίθενται αποκλειστικά στις boutique του ανά τον κόσμο. Η ζεστή δρύινη επένδυση στον χώρο, τα επιβλητικά έπιπλα από την προσωπική συλλογή αντικών του σχεδιαστή, οι πίνακες και οι συνθέσεις στους τοίχους δημιουργούν το πιο elegant περιβάλλον shopping. Το opening του νέου καταστήματος Polo Ralph Lauren στο κέντρο της Αθήνας αποτελεί μέρος της στοχευμένης επέκτασης της Ralph Lauren στην Ευρώπη και την Ασία, στο πλαίσιο της ευρύτερης στρατηγικής Next Great Chapter, που σκοπό έχει να προσφέρει βιώσιμη, μακροπρόθεσμη ανάπτυξη, επενδύοντας στη δημιουργία.

Polo Ralph Lauren Boutique l Πανεπιστημίου 4 και Κριεζώτου, Αθήνα 10671 l +30 210 3629 617

HANNA: Bαμβακερή καμπαρντίνα, μεταξωτή μπλούζα και φούστα Burberry (ATTICA). Σουέντ γόβες Alexandre Birman (KALOGIROU). EVANS: Mάλλινο σακάκι, βαμβακερό πουκάμισο και παντελόνι, πλεκτή γραβάτα, δερμάτινη ζώνη Boss, Hugo Boss (ATTICA). Δερμάτινα παπούτσια Cesare Paciotti (KALOGIROU).

100

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ADVERTORIAL

CALLISTA CRAFTS ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ/ΧΕΙΜΩΝΑΣ 2020-21 Καθώς διανύει την πιο ώριμη δημιουργικά εποχή της, η Callista Crafts βρίσκει έμπνευση στην όψιμη παλέτα που ενδύεται η φύση όταν φτάνει στο απόγειό της, λίγο μετά το τέλος του καλοκαιριού, τη στιγμή που η ατέρμονη ενέργεια του ήλιου έχει πια μετουσιωθεί σε πλούσιους καρπούς, μεστά φυλλώματα και χρυσαφένια δειλινά. Η συλλογή του brand για το Φθινόπωρο και τον Χειμώνα 2020-21 συμπληρώνει ιδανικά την αισθητική ταυτότητα μιας κομψής και δυναμικής ταυτόχρονα γκαρνταρόμπας με τα στοιχεία εκείνα που έχουν δώσει στην Callista μια ξεχωριστή θέση στο τοπίο της μόδας: Μαλακά δέρματα σε πορώδη και λεία υφή αγκαλιάζουν την παλέτα του μπλε-μοβ, του κεραμιδί, του καφέ του πούρου, αλλά και του μπορντό-φούξια και του ζεστού κίτρινου, χρωμάτων εμπνευσμένων από τα ξερά φύλλα του φθινοπώρου και το βαθύ κόκκινο του μούστου. Το μαύρο και το γκρι είναι και πάλι εδώ, πυλώνες σε κάθε νέα συλλογή, σε κλασικά και καινούργια σχέδια, όπως οι τσάντες Flap και Saddle: Μια τσάντα χειρός από λείο δέρμα, με εξωτερικό καφασωτό κέντημα και λεπτές βελονιές, η Flap εστιάζει στα αρχετυπικά στοιχεία της Callista για να τα επανεφεύρει σε νέα κλίμακα, δημιουργώντας ένα instant classic σχέδιο. Η Saddle, από πορώδες δέρμα και με ιμάντα με ρυθμιζόμενο μήκος, ακολουθεί την παράδοση που θέλει τις χιαστί μαλακές τσάντες να γίνονται οι αγαπημένες σύντροφοι των ζεστών παλτό, ενώ η κεντημένη λεπτομέρεια στη ράχη της κλείνει το μάτι στο boho παρελθόν των προκατόχων της. Απρόβλεπτοι χρωματικοί συνδυασμοί και μήκη εστιάζουν το βλέμμα στους ιδιαίτερους ιμάντες της Callista Crafts, που αποτελούν από μόνοι τους θέμα συζήτησης, ενώ αιφνίδια μικρά ή μεγάλα μεγέθη σε αρχετυπικά σχέδια επιβεβαιώνουν τη διαχρονικότητα του brand, που φέτος τον χειμώνα επιβάλλει την αυθεντική σφραγίδα της αισθητικής του πιο δυναμικά από ποτέ. Callista Crafts boutiques: Βουκουρεστίου 11, Αθήνα l www.callistacrafts.com

ΜΟΔ Α

HANNA: Mεταξωτή μπλούζα και φούστα Liana Camba (AESTHET). Γυαλιά ηλίου ΤΟΜ FORD (KOKKORIS OPTICS). Καπέλο (SAVAPILE). Kολιέ από ροζ χρυσό 18Κ με μπριγιάν και πολύτιμους λίθους Venetia Vildiridis (VENETIA VILDIRIDIS BOUTIQUE).

ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ • ATTICA THE DEPARTMENT STORE Πανεπιστημίου 9, τηλ. 210-3629832 • ANCIENT GREEK SANDALS, Κολοκοτρώνη 1, τηλ. 210-3230938 • BRUNELLO CUCINELLI Βαλαωρίτου 2, τηλ. 210-7211303 • CALLISTA CRAFTS Βουκουρεστίου 11, τηλ. 210-3647989 • KALOGIROU, Ηροδότου 28 και Χάρητος, τηλ. 211-1088151 • KASSIS Βουκουρεστίου 18, τηλ. 210-3641000 • KESSARIS Πανεπιστημίου 7, τηλ. 210-3711010 • LAPIN HOUSE Ερμού 21, τηλ. 210-3241316-17, Αναγνωστοπούλου 2, τηλ. 2107220047 • LOUIS VUITTON Βουκουρεστίου 19, τηλ. 210-3613938 • MAX MARA Kανάρη 2, τηλ. 210-3607300 • PANAIDIS Βουκουρεστίου 11, τηλ. 210-3647436, Ερμού 55 και Καπνικαρέας, τηλ. 210-3254873, Φιλικής Εταιρείας 5, τηλ. 210-3616629 • ROLEX Βαλαωρίτου 5, τηλ. 210-3621138, Σταδίου 3, τηλ. 210-3226115 • POLO RALPH LAUREN BOUTIQUE Πανεπιστημίου 4 και Κριεζώτου, τηλ. 210-3629617 • SALVATORE FERRAGAMO, Σταδίου 4, τηλ. 210-3356437 • VILDIRIDIS Πανεπιστημίου 8 και Βουκουρεστίου 11, τηλ. 210-3635145 • ZEUS+ΔIONE Βουκουρεστίου 6, τηλ. 210-3230132 • ZOLOTAS Πανεπιστημίου 10, τηλ. 210-3601272

102

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Το Minu αφίχθη στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 2020. Η ονοµασία προέρχεται από τη λέξη «minutiae», «µικρολεπτοµέρειες» στα ελληνικά και όραµά µας είναι να δώσουµε µια νέα αντίληψη στην έννοια τόσο του shopping, όσο και της εστίασης. Το Minu θα χαρακτηριζόταν ως living store: θα πάρεις φεύγοντας το φυτό που σε κέρδισε, ίσως κάποιο έπιπλο από τους σκανδιναβικούς οίκους που αντιπροσωπεύονται και τα αγαπημένα σου table books ή απλά θα περάσεις κάποιες στιγμές με έναν καφέ, ένα ποτήρι κρασί ή τρώγοντας κάτι. Ειδική αναφορά αξίζει να γίνει στα πρωτότυπα έργα που εκτίθενται στο Minu από Έλληνες εικαστικούς. Άμεσα θα λειτουργήσει και ο νέος χώρος στον επάνω όροφο, που θα φιλοξενεί γκαλερί, χώρο για workshops, ενώ θα υπάρχει και η δυνατότητα για χρήση από το κοινό.

Μinu Σαρρή 50, Αθήνα, 10553 | 2103232022 Info@minu-athens.com www.minuathens.com @minu.Athens Ανοιχτά: ∆ευτέρα – Κυριακή, 09:00-23:00

LUXURY REAL ESTATE

REAL BRK. BUSINESS

RESIDENTIAL

PAULINA BILLIRI COMMERCIAL

ACREAGE

INVESTMENTS

127, K. Karamanli Ave. Voula, 166 73, Athens Greece T +30 210 98 85 648, +30 210 89 91 650, M +30 6944 605170 F +30 210 98 32 597

info@billiri.gr

www.billiri.gr

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

ΠΕΙΡΑΙΆΣ ΓΝΩΣΤΌΣ-ΆΓΝΩΣΤΟΣ Νεοκλασικός και λαϊκός, comme il faut και αθυρόστομος, ο Πειραιάς εκσυγχρονίζεται, αλλάζει, χωρίς να χάνει τη μοναδικότητά του, τα αρμένικα αλλαντοποιεία που πουλάνε καβουρμά και τα οργανοποιεία που κατασκευάζουν μπαγλαμάδες. Α ΠΟ Τ Η Ν Ε Λ Ε ΥΘΕ Ρ Ί Α Α Λ Α ΒΆ ΝΟΥ Φ Ω Τ Ο Γ ΡΑ Φ Ι Ε Σ : Π Ε Ρ Ι Κ Λ Η Σ Μ Ε ΡΑ Κ Ο Σ

Μπλε ώρα στο λιμάνι, όταν σβήνει ο ήλιος και ανάβουν τα φώτα της πόλης. Δεν υπάρχει καλύτερο μέρος στην Αττική για να απολαύσει κανείς το σούρουπο από τον Πειραιά.

106

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

ια καθαρόαιμη βιομηχανική γειτονιά, γεμάτη μνήμες που φωλιάζουν μέχρι σήμερα στις παλιές, ψηλοτάβανες πέτρινες αποθήκες του λιμανιού, επέλεξαν οι Nicolas Bellavance-Lecompte και Quentin Moyse για να ανοίξουν, τον Σεπτέμβριο του 2020, την γκαλερί σύγχρονου ντιζάιν Carwan. Η γκαλερί (που μετεγκαταστάθηκε στον Πειραιά από τη Βηρυτό) στεγάζεται σε μια παλιά εμπορική αποθήκη του 19ου αιώνα. Για όσους παρακολουθούν την urban επικαιρότητα και τα νέα της πόλης, η συγκεκριμένη εξέλιξη δεν προκαλεί έκπληξη. Η γειτονιά πίσω από τις πύλες Ε3 και Ε4 του λιμανιού έχει εδώ και καιρό ανέβει. Γαστρονομικά στέκια και χώ-

ροι τέχνης ανοίγουν το ένα μετά το άλλο. Πώς λέγεται αυτή η γειτονιά; Κάποιοι τη λένε Άγιο Διονύσιο, άλλοι Παπαστράτο (αν όχι ολόκληρη, τουλάχιστον ένα κομμάτι της, αυτό στο οποίο βρίσκονταν τα εργοστάσια της ιστορικής καπνοβιομηχανίας μέχρι και το 2009, οπότε μετακόμισε στον Ασπρόπυργο). Τα ακίνητα της Παπαστράτος (όπου άλλοτε κυριαρχούσε η μυρωδιά του φρέσκου καπνού, που έφτανε μέχρι τα ρουθούνια των περαστικών στους γύρω δρόμους) έχουν πλέον ενταχθεί στο πρότζεκτ Piraeus Port Plaza, με σκοπό να μετατραπούν σε γραφεία εταιρειών, εμπορικά/πολιτιστικά hub κ.λπ. Το συγκεκριμένο πρότζεκτ, μάλιστα, είναι κομμάτι ενός συνολικότερου προγράμματος αστικής ανάπλασης της πε-

ριοχής, που θα περιλαμβάνει επέμβαση σε δημόσιους χώρους, δημιουργία αθλητικών εγκαταστάσεων κ.λπ. Αν στην παραπάνω αναβάθμιση του Παπαστράτου συνυπολογίσει κανείς, μεταξύ άλλων, τη ριζική ανακαίνιση του Πύργου Πειραιά που αναμένεται (κατασκευάστηκε εν μέσω δικτατορίας στα πρότυπα του λονδρέζικου Marble Arch Tower για να στεγάσει καταστήματα, ξενοδοχείο κ.ά., αλλά εν πολλοίς δεν λειτούργησε ποτέ κανονικά), τις κατεδαφίσεις αυθαίρετων κατασκευών στο Μικρολίμανο, τη δημιουργία μετρό (έχουν παραδοθεί τρεις σταθμοί της γραμμής 3 προς Πειραιά, αναμένονται άλλοι τρεις) και τραμ (δεν έχει ξεκινήσει ακόμα η λειτουργία του), συμπεραίνει ότι η πόλη αλλάζει κο-

«Αόρατες αρχαιότητες» Σκανάρετε για να τις ανακαλύψετε.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

107

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

στούμι, εκσυγχρονίζεται. Ειδικά όσον αφορά τα ΜΜΜ, όταν ολοκληρωθούν τα έργα, θα καταστήσουν τον Πειραιά πραγματικό συγκοινωνιακό κόμβο, που θα προσεγγίζεται με προαστιακό, μετρό, τραμ, Ηλεκτρικό. Κι όλα αυτά για να μπεις σε ένα πλοίο... Και όμως, παρά τις προσπάθειες εξωστρέφειας που γίνονται τα τελευταία χρόνια, ο Πειραιάς είναι ακόμα μια εσωστρεφής πόλη. Ή μάλλον, μια πόλη Πειραιωτών, την οποία ελάχιστα γνωρίζουν οι Αθηναίοι. Αν ρωτήσετε έναν Αθηναίο τι είδους μέρος είναι ο Πειραιάς, ελάχιστα θα σας διαφωτίσει. «Λιμάνι», θα σας πει, γιατί από εκεί παίρνει κάθε καλοκαίρι το πλοίο για να πάει στα νησιά. Ποιοι είναι οι όμορφοι δρόμοι, οι ατμοσφαιρικές γειτονιές, τα καλά στέκια, ποια είναι η φυσιογνωμία, το ύφος και τα μυστικά του Πειραιά, λίγοι Αθηναίοι ξέρουν. Χορτασμένη από τον εαυτό της, η Αθήνα σε μεγάλο βαθμό σνομπάρει το λιμάνι της, το θυμάται όταν θέλει να φάει ψαράκι σε καμιά φολκλόρ ταβέρνα ή να πιει καφέ με θέα θάλασσα. Στην παραπάνω κατηγορία Αθηναίων ανήκα κι εγώ. Δεν είχα ιδέα τι εστί Πειραιάς, 108

W W W.G R E E C E - I S .C O M

γιατί δεν είχα ούτε έναν φίλο ο οποίος να ζούσε ή να έβγαινε εδώ. Και όμως, έτυχε πριν από μερικά χρόνια να μετακομίσω στο Κερατσίνι (δυτικό προάστιο του Πειραιά, που μαζί με τη Δραπετσώνα αποτελούν ενιαίο δήμο). Βρέθηκα κυριολεκτικά σε μια καινούργια, ανεξερεύνητη πόλη, γοητευτική, με τεράστιες αντιφάσεις, που μπορεί να συνδυάσει τα ασυνδύαστα. Ο Πειραιάς είναι βαθιά αστικός και την ίδια στιγμή βαθιά λαϊκός, σεμνότυφος και ταυτόχρονα αθυρόστομος, τη μια θεοσεβούμενος και την άλλη πικάντικος και προκλητικός. Έχει τύχει να οδηγώ στο λιμάνι ανήμερα της γιορτής του πολιούχου του, Αγίου Σπυρίδωνα (12/12), και ξαφνικά να ακούσω παιάνες της Φιλαρμονικής του δήμου και να βρεθώ φρακαρισμένη μπροστά σε ένα ετερόκλητο πλήθος (κληρικοί με χρυσά άμφια, νέοι με παραδοσιακές φορεσιές, πιστοί), που ακολουθούσε την περιφορά της εικόνας στους δρόμους της πόλης. Στον αντίποδα αυτού του στιγμιότυπου, που παραπέμπει σε έναν Πειραιά που τηρεί με ευλάβεια τις παραδόσεις, έχει τύχει να πηγαίνω στο ταχυδρομείο εννέα το

Ο παλμός του Πειραιά χτυπάει εδώ, στον σταθμό του Ηλεκτρικού, δίπλα στην πλατεία Οδησσού.

πρωί καθημερινής και να βρεθώ μπροστά σε έναν παρενδυτικό άντρα (τραβεστί, αν θέλετε), με μίνι φούστα και τακούνια, που παραπατώντας ελαφρώς με μια μπίρα στο χέρι φαινόταν ότι ολοκλήρωνε το γλέντι του περασμένου βραδιού. Κανείς δεν του έδινε σημασία, γιατί η εκκεντρικότητα είναι ζωτικό κομμάτι σε μια πόλη-λιμάνι που δεν σκανδαλίζεται όταν η νύχτα εισχωρεί στα χωράφια της ημέρας. Ανάμεσα σε αυτά τα δύο περιστατικά, που εκφράζουν άκρα, παρεμβάλλεται ένας πιο προσιτός Πειραιάς, αυτός της καθημερινότητάς μας, εγκάρδιος και μάγκας, που λατρεύει τις βόλτες, τη θάλασσα και το καλό φαΐ.

ΜΈΣΑ ΑΠΌ ΤΑ ΜΆΤΙΑ ΤΩΝ ΠΕΙΡΑΙΩΤΏΝ Ιδανικοί για να περιγράψουν αυτόν τον έξω καρδιά Πειραιά είναι οι ίδιοι οι ντόπιοι. Φίλοι Πειραιώτες βοήθησαν στην έρευνα,

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

απαριθμώντας τα μέρη που αγαπούν περισσότερο και –από τον τρόπο που απάντησαν– φάνηκε ότι έχουν αδυναμία στον τόπο τους. Σε αντίθεση με τους Αθηναίους, που πρώτα θα γκρινιάξουν για την Αθήνα και μετά θα την παινέψουν, οι Πειραιώτες καμαρώνουν τον Πειραιά. Όπως η Κατερίνα, που μεγάλωσε εδώ και θεωρεί ότι «η βόλτα στην Πειραϊκή με τα φωτισμένα απομεινάρια από τα τείχη είναι ανεκτίμητη. Και το χάζεμα στα σπίτια της Καστέλλας. Και το Δημοτικό Θέατρο!». Η Πειραϊκή είναι η παραλιακή συνοικία στη χερσόνησο που ξεπροβάλλει ανάμεσα στο κεντρικό λιμάνι και στον κόλπο της Ζέας και τα Κονώνεια Τείχη της (ο Κόνων ήταν Αθηναίος στρατηγός του 5ου αι. π.Χ.) χρονολογούνται από το 394-391 π.Χ. Η Καστέλλα είναι ο λόφος μεταξύ των κόλπων της Ζέας και του Μικρολίμανου, που έχει ατμόσφαιρα νησιού, φοβερή θέα και σήμα κατατεθέν την εκκλησία του Προφήτη Ηλία. Όσο για το Δημοτικό Θέατρο, πρόκειται για το νεοκλασικό κόσμημα της πόλης, ένα ιστορικό θέατρο που θεμελιώθηκε το 1884. Πριν από μερικά χρόνια, ανακαινίστηκε και πλέον αποτελεί

ΑΡΙΣΤΕΡΑ: Σημείο συνάντησης και αγαπημένο τοπόσημο των Πειραιωτών, το Δημοτικό Θέατρο είναι το νεοκλασικό κόσμημα της πόλης. ΔΕΞΙΑ: Τα τελευταία χρόνια η οδός Πολυδεύκους έχει γίνει πόλος έλξης τεχνόφιλων. Εδώ, ο χώρος τέχνης The Intermission.

πυρήνα της πολιτιστικής ζωής. Το να δεις μια παράσταση καθισμένος σε κάποιο από τα πορφυρά θεωρεία του είναι εμπειρία. Για τη Φωτεινή, Πειραιώτισσα που ζει στην Οξφόρδη, ο Πειραιάς αρχίζει και τελειώνει στη θάλασσα. «Παλιότερα, είχα μια γνωστή από την επαρχία που έλεγε ότι δεν μπορούσε να προσανατολιστεί καθόλου. Κατέβαινε τη λεωφόρο Φρεαττύδος, έβρισκε θάλασσα. Κατέβαινε τη Σαχτούρη, έβρισκε πάλι θάλασσα. Πειραϊκή, θάλασσα! Είχε δίκιο, αλλά εγώ δεν έχω χαθεί ποτέ! Θυμάμαι Κυριακή πρωί να κάθομαι για καφέ στην πλατεία Αλεξάνδρας και να βλέπω τους θαλασσόλυκους που βγαίνουν για ιστιοπλοΐα». Η πλατεία Αλεξάνδρας, ανάμεσα στη Ζέα και στην παραλία Βοτσαλάκια, είναι ιδανική για βόλτα και για μαθήματα ιστορίας, αφού εδώ και λίγα χρόνια φιλοξενεί ένα έργο σύγχρονης τέχνης μεγάλης κλίμακας, από ανοξείδωτο χάλυβα («Πυρρί-

χιο Πέταγμα» του Παναγιώτη Τανιμανίδη), που αποτίνει φόρο τιμής στη γενοκτονία των Ποντίων (οι οποίοι μαζί με τους Μικρασιάτες πρόσφυγες εγκαταστάθηκαν μαζικά στον Πειραιά τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα). Ο Νίκος, φωτογράφος, που επί χρόνια ερχόταν σαν παράξενος επισκέπτης ψάχνοντας τις φανερές και τις κρυφές ομορφιές του Πειραιά, αποφάσισε πριν από έναν χρόνο να μετακομίσει εδώ. Για εκείνον ο Πειραιάς είναι «ένα σουρεαλιστικό μπέρδεμα εικόνων. Υπερπολυτελή αυτοκίνητα που αγκομαχούν μέχρι να βρουν να παρκάρουν, καφές, σκόρδο, τηγάνι, χταπόδι στα κάρβουνα, αλκοόλ, μουχλιασμένο ξύλο από τα αναξιοποίητα ακίνητα, ιώδιο και ψαρίλα!». Ένα ταξίδι στον χρόνο, «από τους ψαράδες που ξεμπλέκουν τα δίχτυα μέχρι τους μπρατσωμένους παρκαδόρους με τα ολόιδια κουρέματα, μούσια και... βλέμματα». ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

109

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

Τελευταία και καλύτερη η Ελισάβετ, συνταξιούχος εκτελωνίστρια, που δούλευε σαράντα χρόνια στο λιμάνι. Για την Ελισάβετ, Πειραιάς ίσον γαστρονομία: ο Κοσμίδης στη Δραπετσώνα για περιποιημένο χαλβά, τo οβελιστήριο Φώτης («το καλύτερο σουβλατζίδικο της περιοχής») στον ΗΣΑΠ, ο Γιώργος της Στοάς Πολίτου, ένα αρμένικο αλλαντοποιείο της οικογένειας Αβακιάν, όπου τον πρώτο λόγο έχουν οι άνθρωποι και τον δεύτερο το σουτζούκι, ο καβουρμάς και ο μοσχαρίσιος παστουρμάς. Αξίζει να πιάσετε κουβέντα με τον πατέρα Αράμ ή τον γιο Κεβόρκ για την αρμένικη κοινότητα του Πειραιά. Τέλος, εκτιμά πολύ το παντοπωλείο Μανδραγόρας επί της Γούναρη, που ξεκίνησε προ 65ετίας ως μπαχαράδικο και εξελίχθηκε σε γαστρονομικό κόμβο με μεγάλη ποικιλία προϊόντων: ελιές, σύκα, καππαρόφυλλα, παξιμάδι, εκλεκτά τυριά κ.λπ.

110

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΦΑΓΗΤΌ, ΦΑΓΗΤΌ, ΦΑΓΗΤΌ Αξίζει να συνεχίσουμε την περιήγηση στο πνεύμα της Ελισάβετ, κι αυτό γιατί στον Πειραιά ίσως περισσότερο από οτιδήποτε άλλο μπορείς να ευχαριστηθείς φαγητό. Για ψαροφαγία, ανάμεσα στα δεκάδες μαγαζιά που υπάρχουν, θα πρότεινα τέσσερα. Το Varoulko Seaside στο Μικρολίμανο, βραβευμένο με αστέρι Michelin, που φέρει την υπογραφή ενός από τους πιο καταξιωμένους Έλληνες σεφ: του Λευτέρη Λαζάρου. Mενού υψηλών προδιαγραφών. Μαγαζί με λιγότερες περγαμηνές είναι το Υπερωκεάνειον, κοντά στο Χατζηκυριάκειο Ίδρυμα, με πιάτα που μυρίζουν θάλασσα (μπουγιαμπέσα, ψητό αστακό, σουπιές με ταχίνι κ.ά.). Θεσμός είναι η Μαργαρώ, δίπλα στη Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, που σερβίρει λίγα, αλλά εκλεκτά ψαρικά (γαρίδες, μπαρμπούνια ή κουτσομούρες, καραβίδες τον χειμώνα, ενίοτε λυθρίνια). Δεόντως εκτιμάται το Καφενείο ο Ριρής, στην Κλεισόβης, το οποίο, αν δεν ήταν επαγγελματικός χώρος εστίασης, θα μπορούσε να είναι η κουζίνα της θείας μου. Μιλάμε για ένα απλό μαγαζί, στο οποίο νιώθεις σαν στο σπίτι σου. Σπεσιαλιτέ τους ο μπακαλιάρος σκορδαλιά, το ψητό χταπόδι, τα μύδια. Το American House Toast στη 2ας Μεραρχίας μοιάζει με αμερικανικό diner, έχει δερμάτινους καναπέδες και έμβλημα μια ξανθομαλλούσα με τήβενο έτοιμη να κατα-

01. Φοινικοειδή, κεραίες τηλεόρασης, κεραμοσκεπές, ταράτσες και στο βάθος γαλανός ουρανός. Θέα από τον Προφήτη Ηλία της Καστέλλας. | 02. Rouan Thai, το γνωστότερο ταϊλανδέζικο της πόλης. | 3. Το εσωτερικό του Δημοτικού Θεάτρου, σε τόνους χρυσού και κόκκινου. | 4. Ο Κρίτων-Μηνάς Πουλής του ζαχαροπλαστείου Bon Bon Fait Maison. | 5. Ο Γιάννης Καϋμενάκης, ιδιοκτήτης του Paleo Wine Store, για φανατικούς οινόφιλους. | 6. Για καφέ ή ποτό στον Ιστιοπλοϊκό, με θέα θάλασσα. | 7. Για να καταλάβεις τη φυσιογνωμία του Πειραιά, πρέπει πρώτα απ’ όλα να τον περπατήσεις. Μία από τις πιο κλασικές βόλτες είναι στην Πειραϊκή. | 8. Ανακαλύπτοντας τη γειτονιά κοντά στην Πύλη.

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

βροχθίσει ένα μπέργκερ! Άνοιξε το 1972 και όλη η φυσιογνωμία του παραπέμπει σε old school φαστφουντάδικο, που επιβιώνει παρά τις συνθήκες σκληρού γαστρονομικού ανταγωνισμού. Στον αντίποδα, σύγχρονο, πολύ πιο χιπ, με φανατικό κοινό που εκτιμά τις τεράστιες μερίδες, είναι το Μπαρ Μπεε Κιου στη λεωφόρο Φρεαττύδος, που προσελκύει μπεργκερόφιλους απ’ όλο το Λεκανοπέδιο. Αν αγαπάτε τις έθνικ γεύσεις, στο Λεχματζούν, στο Πασαλιμάνι, θα βρείτε πικάντικες ανατολίτικες πίτσες, στον Γεωργίτση, κοντά στην πλατεία Πηγάδας, κορυφαίο πιροσκί, στο Rouan Thai στην Τρούμπα (γειτονιά γνωστή για τα πορνεία της, που λειτουργούσαν έως τα τέλη του ’60) ταϊλανδέζικο περιωπής. Από τα πολλά all-day μαγαζιά για καφέ και θέα, σταθερή αξία είναι ο Ιστιοπλοϊκός στο Μικρολίμανο: βεράντα σας η θάλασσα και αξιοθέατα τα αραγμένα σκάφη. Το Καφέ των Αισθήσεων (ή το Καφέ), στην οδό Κουντουριώτου, έχει σφραγίσει τη νεότητα πολλών Πειραιωτών, οι οποίοι, παρότι πρωτοπάτησαν το πόδι τους αμούστακοι και τώρα τα μαλλιά τους έχουν αρχίσει να γκριζάρουν, δεν το εγκαταλείπουν, γιατί είναι ένα αυθεντικό στέκι. Δίπλα του βρίσκεται το πιο σύγχρονο Reservoir, επίσης παρεΐστικο μαγαζί, στο οποίο συχνά πυκνά οι θαμώνες συσπειρώνονται για ουίσκι και σινεφίλ κουβέντες. Σχετικά νέα άφιξη (δεν έχει κλείσει χρόνο) είναι το μπιστρό Filotimos στην πλαϊνή όψη του Δημοτικού Θεάτρου, ιδανικό για ζεστό ρόφημα (τσάι, καφέ, βιολογική σοκολάτα) ή για παλαιωμένο τσίπουρο με μεζέ. Κλασικό και αγαπημένο είναι το Paleo, ένα μαγαζί-όαση στη γειτονιά του Παπαστράτου, που θα το εκτιμήσουν οι οινόφιλοι, και ακριβώς δίπλα το Bon Bon Fait Maison, για ποιοτικά παγωτά και γλυκά που παντρεύουν τις εγχώριες πρώτες ύλες με τις γαλλικές τεχνικές. Προσωπική αδυναμία έχω στο Καφενίοτε, κάτω από τον Προφήτη Ηλία, ένα καταφύγιο για τις δύσκολες ηλιόλουστες μέρες, όταν όλα τα παραλιακά μαγαζιά είναι γεμάτα και μόνο εδώ μπορείς να βρεις μια καρέκλα για να απολαύσεις ρακή, κρητικό απάκι, πολίτικο σαγανάκι, κι αν τα κέφια είναι ανεβασμένα, και καμιά ρεμπέτικη, παραδοσιακή ή μπλουζ μουσική βραδιά. ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

111

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

ΜΠΟΥΖΟΎΚΙ ΚΑΙ ΠΟΔΉΛΑΤΟ Αρκετά με το φαΐ, τον καφέ και το ποτό. Τα μαγαζιά σε παρασέρνουν, επειδή είναι πολλά και παντού, όμως, αν περιοριστείς σε αυτά, χάνεις ένα μεγάλο κομμάτι της ψυχής του Πειραιά, το οποίο μπορείς να αντιληφθείς μόνο περπατώντας. Μία από τις πιο διασκεδαστικές ασχολίες είναι να παρατηρώ την πόλη. Και να γουρλώνω τα μάτια. Με το μαγαζί-«Μέκκα» παλιών ηλεκτρονικών συσκευών κοντά στο Πασαλιμάνι, όπου πήγα το παλιό Sanyo πικάπ της μαμάς μου για επιδιόρθωση και βρέθηκα ανάμεσα σε νεολιθικές τηλεοράσεις και ραδιοφωνάκια της εποχής των πρωτόπλαστων. Με τα παλιά εργοστάσια και τις βιοτεχνίες Κερατσινίου-Δραπετσώνας που έχουν σταματήσει να λειτουργούν, χωρίς κανείς να έχει μπει στον κόπο να αφαιρέσει τη μαρκίζα τους. Με τους εκθεσιακούς χώρους και τις γκαλερί (πλην της νεοαφιχθείσας Carwan, σημειώστε και τα EΝΙΑ/ΔΛ, Rodeo, The Intermission) που έχουν ξεφυτρώσει σε δρόμους όπου έρχονταν –και ακόμα έρχονται– όσοι εργάζονταν στα εργοστάσια αυτής της βιομηχανικής περιοχής. Η λίστα με τις μικρές και μεγάλες συγκινήσεις που μου έχει χαρίσει ο Πειραιάς δεν τελειώνει. Το να περπατάω στην οδό Νεωρίων και να πέφτω πάνω στο οργανοποιείο Neorion, όπου οι τεχνίτες του ξύλου, του περναμπούκο και του red wood κατασκευάζουν μπουζούκια, κιθάρες, μπαγλαμάδες, τιμώντας έτσι τη ρεμπέτικη μουσική που άνθησε πριν από δεκαετίες στην πόλη. Το να ανεβαίνω στο παπάκι ενός φίλου και να κάνουμε παραθαλάσσια βόλτα με μηχανή από την πύλη Ε2 μέχρι την Ε9, διασχίζοντας τις εσωτερικές θύρες του λιμανιού (εμπειρία που πιστεύω ότι θα απογειωθεί εάν την κάνετε με ποδήλατο). Το να βγαίνω από ταινία στον κινηματογράφο Ζέα, να ρίχνω πρώτα μια ματιά στα αραγμένα ιστιοπλοϊκά της ομώνυμης μαρίνας που λικνίζονται στο νερό σαν φύλλα και μετά να επιστρέφω στο αυτοκίνητό μου περνώντας μπροστά από το 2.300 ετών αρχαίο θέατρο της Ζέας (σε ποια άλλη πόλη μπορείς να ζήσεις κάτι τέτοιο;). Ό,τι όμως και να σας πω εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος, δεν έχει και τόση σημασία, γιατί ο Πειραιάς, περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, είναι βίωμα. Πρέπει να τον περπατήσετε, να τον αφουγκραστείτε, να χρησιμοποιήσετε το ένστικτο και τις αισθήσεις σας για να τον καταλάβετε. 112

W W W.G R E E C E - I S .C O M

H γκαλερί Rodeo στεγάζεται σε μια ψηλοτάβανη ανακαινισμένη εμπορική αποθήκη των αρχών του 20ού αιώνα.

ΔΥΟ (ΜΕΓΑΛΕΣ) ΒΟΛΤΕΣ ΛΙΜΑΝΙ ΚΑΙ ΠΑΣΑΛΙΜΑΝΙ Ξεκινήστε από –τη γνωστή και μη εξαιρετέα– οδό Πολυδεύκους, όπου έχουν ανοίξει οι γκαλερί και τα γαστροστέκια, συνεχίστε προς τη Γούναρη και τα γύρω στενά με τα μπαχαράδικα και τα αλλαντοπωλεία (εδώ θα δείτε εικόνες από τον γνήσιο βαρύ Πειραιά), βγείτε παραλιακά προς Ε9 περνώντας και από τον Άγιο Σπυρίδωνα, κατευθυνθείτε προς Χατζηκυριάκειο για ψαρομεζέδες στις ταβέρνες και ολοκληρώστε την περατζάδα στην Πειραϊκή σκανάροντας με το βλέμμα σας τα βραχάκια, μήπως δείτε κανέναν... τρελό να κάνει ηλιοθεραπεία (συμβαίνει). Ή αρχίστε την περιήγησή σας από τον Προφήτη Ηλία στην Καστέλλα, κατηφορίστε προς Μικρολίμανο για να χαζέψετε τα ιστιοπλοϊκά, συνεχίστε προς Βοτσαλάκια και Πασαλιμάνι, θαυμάζοντας στη διαδρομή τα παλιά πειραιώτικα αρχοντικά, και μέσω Χ. Τρικούπη ρίξτε άγκυρα στον Άγιο Νικόλαο των Υδραίων, τον προστάτη των ναυτικών και της θάλασσας, που είναι η αρχή και το τέλος του Πειραιά.

Το Μικρολίμανο (πρώην Τουρκολίμανο και κατά την αρχαιότητα Λιμένας Μουνιχίας) είναι από τα πιο γραφικά σημεία του Πειραιά, γεμάτο ψαροταβέρνες.

Iδιωτικός χώρος στάθµευσ ης Στη διάθεσή σας...

24 ώρες το 24ωρο 365 ηµέρες τον χρόνο υπεύθυνα – έµπειρα – µε επαγγελµατισµό για να σας προσφέρουµε µε δικά µας 9θέσια οχήµατα δωρεάν άνετη και άµεση µετάβαση στο αεροδρόµιο Αθηνών Ελ. Βενιζέλος.

6970 10 11 12 & 210 66 24 488 www.xﬂyparking.gr |

xflyparking |

xflyparking

ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΣ

INFO

ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΌ ΜΟΥΣΕΊΟ Η ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ ΣΤΑΣΗ Ο Πειραιάς έχει πολλή φασαρία, γι’ αυτό δείτε την επίσκεψη στο Αρχαιολογικό Μουσείο σαν μια ευκαιρία να αποφορτιστείτε από τους ήχους της πόλης. Ειδικά αν πάτε καθημερινή, θα είστε σχεδόν μόνοι. Παρότι δεν είναι πολύ μεγάλο, το Αρχαιολογικό Μουσείο Πειραιά φιλοξενεί εντυπωσιακά εκθέματα, όπως είναι το ναόσχημο επιτύμβιο μνημείο του Νικηράτου και του γιου του, Πολυξένου (μετοίκων από την Ίστρο της Μαύρης Θάλασσας), πιθανώς εμπνευσμένο από το επικό Μαυσωλείο της Αλικαρνασσού. Πολύ ενδιαφέρουσες είναι και οι δύο αίθουσες του πρώτου ορόφου, με τα χάλκινα γλυπτά (Απόλλωνας, Άρτεμις, Αθηνά κ.λπ.) που βρέθηκαν το 1959 στη διασταύρωση των οδών Βασιλέως Γεωργίου και Φίλωνος, σε αποθήκη του αρχαίου λιμανιού, στην οποία είχαν τοποθετηθεί από την εποχή της πολιορκίας του Πειραιά από τον Σύλλα, το 86 π.Χ. Μη φύγετε από το μουσείο προτού βγείτε στον αύλειο χώρο, στον οποίο θα αντικρίσετε, αγκαλιασμένα από πολυκατοικίες, τα ερείπια του αρχαίου θεάτρου της Ζέας (2ος αι. π.Χ.). • Χαριλάου Τρικούπη 31, τηλ. 210-4521598, Ανοιχτά Τετάρτη-Δευτέρα 08:00-15:30 114

W W W.G R E E C E - I S .C O M

• ΧΑΛΒΆΣ ΚΟΣΜΊΔΗΣ: Αγίου Δημητρίου 1, τηλ. 210-4616478 • ΟΒΕΛΙΣΤΉΡΙΟ ΦΏΤΗΣ: Λουδοβίκου 20, τηλ. 210-4173835 • «Ο ΓΙΏΡΓΟΣ» ΑΒΑΚΙΆΝ: Δημ. Γούναρη 21, τηλ. 210-4122604 • ΜΑΝΔΡΑΓΌΡΑΣ: Δημ. Γούναρη 16, τηλ. 210-4172961 • VAROULKO SEASIDE: Ακτή Κουμουνδούρου 54, τηλ. 210-5228400 • ΥΠΕΡΩΚΕΆΝΕΙΟΝ: Μαρίας Χατζηκυριακού 48, τηλ. 210-4180030 • ΜΑΡΓΑΡΏ: Λεωφ. Χατζηκυριακού 126, τηλ. 210-4514226 • ΚΑΦΕΝΕΊΟ Ο ΡΙΡΉΣ: Κλεισόβης 127, τηλ. 6946-306192 • AMERICAN HOUSE TOAST: 2ας Μεραρχίας 29, τηλ. 210-4296276 • ΜΠΑΡ ΜΠΕΕ ΚΙΟΥ: Λ. Φρεαττύδος 13, τηλ. 210-4518129 • ΛΕΧΜΑΤΖΟΎΝ: Ακτή Μουτσοπούλου 9, τηλ. 210-4136425 • ΓΕΩΡΓΊΤΣΗΣ: Αντ. Θεοχάρη 32 & Μαυροκορδάτου 54, τηλ. 210-4526475 • ROUAN THAI: Νοταρά 131, τηλ. 210-4294494 • ΙΣΤΙΟΠΛΟΪΚΌΣ: Ακτή Μικρολίμανου, τηλ. 210-4134084 • ΤΟ ΚΑΦΈ ΤΩΝ ΑΙΣΘΉΣΕΩΝ: Κουντουριώτου 164, τηλ. 210-4220672 • RESERVOIR: Κουντουριώτου 164, τηλ. 210-4226906 • FILOTIMOS: Αγίου Κωνσταντίνου 2, τηλ. 210-4100650 • ΚΑΦΕΝΊΟΤΕ: Λεωφ. Βασιλέως Γεωργίου Β΄ 18, τηλ. 210-4100049 • PALEO WINE STORE: Πολυδεύκους 39, τηλ. 210-4125204 • BON BON FAIT MAISON: Πολυδεύκους 39, τηλ. 210-4117999 • GALLERY RODEO: Πολυδεύκους 41, τηλ. 210-4123977 • CARWAN GALLERY: Πολυδεύκους 39, τηλ. 210-4114536 • THE INTERMISSION: Πολυδεύκους 37Α, τηλ. 210-4131504 • EΝΙΑ GALLERY: Μεσολογγίου 55 / ΔΛ Gallery, Μεσολογγίου 55Α, τηλ. 210-4619700 • ΟΡΓΑΝΟΠΟΙΕΊΟ NEORIO: Νεωρίων 27, τηλ. 210-4223056 • ZEA DIGITAL CINEMA: Χαριλάου Τρικούπη 39

SPONSORED

MASSIMO DUTTI – «BROOKLYN» / CAPSULE 002

LA ROCHE POSAY LIPIKAR BAUME AP+M

CALZEDONIA – ECO COLLECTION

H Massimo Dutti παρουσιάζει τη δεύτερη από τη νέα σειρά συλλογών capsule, που αυτή τη φορά εμπνέεται από τη Νέα Υόρκη και συγκεκριμένα την πολυπολιτισμική συνοικία Brooklyn. Τα κομμάτια της συλλογής, φτιαγμένα από υψηλής ποιότητας υλικά, διακρίνονται για τις καθαρές γραμμές τους, μια sober χρωματική παλέτα που δημιουργεί αυστηρές αντιθέσεις στα looks, αλλά και μια urban πολυτέλεια που αποδεικνύει ότι τα ίδια κομψά looks μπορούν να φορεθούν τόσο τις πρωινές όσο και τις βραδινές ώρες. Η συλλογή θα είναι διαθέσιμη σε επιλεγμένα καταστήματα Massimo Dutti. massimodutti.com/gr/

Η La Roche Posay επανασχεδιάζει το εμβληματικό προϊόν της Baume AP+M από τη σειρά Lipikar –τη Nο 1 σειρά περιποίησης και καθαρισμού σώματος στα φαρμακεία της Ευρώπης– με μια νέα τεχνολογία. Αυτή περιορίζει τον πολλαπλασιασμό και την ανθεκτικότητα του βακτηρίου Staph, το οποίο εμπλέκεται στο έκζεμα, εξισορροπώντας με τον τρόπο αυτόν το μικροβίωμα του δέρματος. Έτσι, η νέα Lipikar Baume AP+M δρα τριπλά, καταπραΰνοντας άμεσα το πολύ ξηρό δέρμα, μειώνοντας τον κνησμό και αποτρέποντας τις εξάρσεις έντονης ξηρότητας. larocheposay.gr

Η Calzedonia υποδέχεται το φθινόπωρο με μια νέα eco-friendly συλλογή από καλσόν, κολάν και κάλτσες, όλα φτιαγμένα με νήματα που έχουν παραχθεί από επαναχρησιμοποιούμενες ίνες βαμβακιού και ανακυκλωμένο πολυεστέρα από PET πλαστικά μπουκάλια, για άνετο και κομψό ντύσιμο που δεν επιβαρύνει το περιβάλλον. Στο πλαίσιο της νέας αυτής, φιλικής προς το περιβάλλον, φιλοσοφίας της, η εταιρεία αποφεύγει τη χρήση βλαβερών χημικών, έχει περιορίσει την κατανάλωση νερού και τη χρήση μη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και έχει μειώσει τις εκπομπές CO 2 και τα απόβλητά της. gr.calzedonia.com

JOHNNIE WALKER BLUE LABEL 200th

IN[N]ATHENS

M COSMETICS

Μερικά μόνο βήματα από την πλατεία Συντάγματος στο κέντρο της Αθήνας, το in[n]Athens αποτελεί ένα γαλήνιο καταφύγιο 37 δωματίων που συνδυάζει την άνεση με τη σύγχ ρονη αισθητική στην ιδανική τοποθεσία. Κάθε δωμάτιο είναι διαφορετικό, με υλικά επιλεγμένα ένα προς έναα και θέα μια υπέροχη εσωτε ρική αυλή, όπου χτυπά η καρδιά του ξενοδοχείου. Γεμάτη φυτά και κρυφές γωνιές, αποτελεί τον καλύτερο προορισμό για έναν καφέ, λίγο κρασί, διάβασμα και χαλάρωση μετά από μια γεμάτη μέρα στην πόλη. innathens.com

Η Μαρία Μπεκατώρου και η φαρμακευτική εταιρεία Medical Pharmaquality δημιούργησαν την M Cosmetics, μια νέα σειρά καλλυντικών περιποίησης προσώπου, που εμπνέεται από την ομορφιά της Ελλάδας, το φως, τα χρώματα και τα αρώματά της, αλλά και από την ομορφιά της Ελληνίδας γυναίκας. Η σειρά αποτελείται από έξι προϊόντα υψηλής ποιότητας που έχουν δημιουργηθεί με τη βοήθεια της επιστήμης της βιομιμητικής, η οποία μιμείται τις λειτουργίες της νεανικής επιδερμίδας, χαρίζοντας άμεση λάμψη και ανάπλαση στο δέρμα. mcosmetics.gr

Το Johnnie Walker Blue Label συμπληρώνει 200 χρόνια από τότε που ο John Walker άνοιξε το μικρό του παντοπωλείο στο Kilmarnock της Σκωτίας και το γιορτάζει με μια σειρά από εντυπωσιακές συλλεκτικές φιάλες, στις οποίες αναπαρίσταται το ταξίδι του ιδρυτή από τις τέσσερις γωνιές της Σκωτίας στις τέσσερις γωνιές του κόσμου. Πλούσιο, καπνιστό και βελούδινο, το Johnnie Walker Blue Label είναι αποτέλεσμα των γνώσεων και εμπειριών του John Walker, και η επετειακή του έκδοση αποτελεί ιδανικό δώρο για κάθε λάτρη του ουίσκι. johnniewalker.com/el-gr/ 116

W W W.G R E E C E - I S .C O M

athens T EXNH

«ΜΙΑ ΠΟΛΗ ΜΕ ΕΝΕΡΓΕΙΑ» Η εικονιζόμενη καρέκλα δεν έχει σπάσει, στέκεται γερά στα πόδια της, στην έκθεση αποφοίτων της ΑΣΚΤ. Η περιρρέουσα αισιοδοξία για την εικαστική σκηνή της πόλης είναι δικαιολογημένη, όσο όμως και η αγωνία των καλλιτεχνών εν μέσω πανδημίας και χρόνιων προβλημάτων. ΛΕΩΝΙ ΚΑΠΕΛΗ, «Η Αβάσταχτη Ελαφρότητα του Φαίνεσθαι», 2019 Άποψη από την παρουσίαση της διπλωματικής εργασίας, Ιούνιος 2019, στην Αίθουσα Κεσσανλή της ΑΣΚΤ. e-mail: leoni.kapeli@gmail.com, Instagram: Leoni_Kapa ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

– 117 –

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

ΟΙ ΑΛΛΕΠΆΛΛΗΛΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΉΣ

ΤΈΧΝ 118

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΑΝΘΟΦΟΡΊΕΣ

ΗΣ

Κατά καιρούς ο διεθνής Τύπος χαρακτηρίζει την Αθήνα «νέο Βερολίνο» από πλευράς εικαστικής δραστηριότητας. Ανταποκρίνεται αυτό στην πραγματικότητα; Έ Ρ Ε Υ ΝΑ : Δ Η Μ Ή Τ Ρ Η Σ Τ Σ ΟΥ Μ Π Λ Έ Κ Α Σ

«Το Εθνικό, το Σύγχρονο και η πόλη». Η θέα από το ΕΜΣΤ αντανακλά όλες τις αντιφάσεις και τις δυναμικές της σύγχρονης ελληνικής κουλτούρας.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

119

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

01. BRICE MARDEN, EM Blotter 2, 2012 Kremer μελάνι και γραφίτης σε χειροποίητο χαρτί (25,4 x 20 cm) | 02. MOHAU MODISAKENG, Πέρασμα 8, 2017, από την έκθεση UBUNTU. | 03. Έκθεση UBUNTU, στο ΕΜΣΤ.

ια πολλοστή φορά την τελευταία πενταετία, η εικαστική σκηνή της χώρας φαίνεται να ανθεί. Ακόμη και εν μέσω πανδημίας. Βλέπουμε περισσότερες εκθέσεις από ποτέ, σημαντικές διεθνείς γκαλερί ανοίγουν παραρτήματα στην Αθήνα, αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι ξεπηδούν σε απρόσμενες γειτονιές του κέντρου. Επιπλέον, το ΕΜΣΤ είναι πλέον εμφατικά «Ανοιχτό», η πόλη διαθέτει μια συλλογή σύγχρονης τέχνης εφάμιλλη των ευρωπαϊκών στο Μουσείο Γουλανδρή, ξένοι καλλιτέχνες και επιμελητές επιλέγουν την Ελλάδα ως τόπο διαμονής. Είναι πραγματική αυτή η εικόνα; Μήπως είναι απλώς η συνήθης ελληνική φαντασίωση; Ή η ανάγκη της διεθνούς αγοράς να ανακαλύπτει κάθε τόσο έναν νέο συναρπαστικό προορισμό τέχνης;

120

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΤΟ «ΝΕΟ ΒΕΡΟΛΙΝΟ» ΠΑΛΙΩΣΕ; Ήδη από το 2015 –εν αναμονή της παγκοσμίου εμβέλειας έκθεσης Ντοκουμέντα σε Κάσελ και Αθήνα, και σε συνδυασμό με την περίφημη ελληνική κρίση– έχει αναπτυχθεί μια αφήγηση για την τέχνη στην Ελλάδα. Περιλάμβανε λέξεις-κλειδιά, όπως δυναμισμός, δημιουργική ενέργεια, κοσμοπολιτισμός. Κατά κανόνα συνοδευόταν από αρνητικά συμφραζόμενα –χάος, κρίση, ερείπια, δακρυγόνα, προσφυγικό– και συνέθετε μια εικόνα που μας είναι γνωστή και από άλλα αστικά παραδείγματα: μια αίσθηση μεταίχμιου, περιθωρίου, ένα «ζην επικινδύνως», εκ του ασφαλούς βέβαια. Η Αθήνα ήταν το «νέο Βερολίνο», φτωχή, αλλά σέξι. Πλαισιωνόταν από συγκλονιστικά αρχαία μνημεία, φιλικούς ανθρώπους, μεσογειακή φύση και ακαταμάχητες ακτές. Δεν είναι ψέματα όλα αυτά.

«Η Αθήνα ήταν και εξακολουθεί να είναι μια συναρπαστική πόλη με απίστευτη ενέργεια», μας λέει η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη, ιστορικός τέχνης και ιδιοκτήτρια της γκαλερί Can. «Αλλά η σύγκριση με άλλες πόλεις είναι ατυχής. Η Αθήνα είναι η Αθήνα, το Βερολίνο είναι το Βερολίνο και το Νέο Δελχί είναι το Νέο Δελχί. Εάν μιλάμε για τα φθηνά ενοίκια που ευνοούν τη δημιουργία ενός καλλιτεχνικού κέντρου, όπως ήταν στο παρελθόν το Βερολίνο, ισχύει. Μετά την Ντοκουμέντα, άρχισαν να συρρέουν στην Αθήνα αρκετοί καλλιτέχνες που αισθάνθηκαν στην πόλη μια ενδιαφέρουσα ενέργεια και βρήκαν την ευκαιρία να νοικιάσουν ατελιέ χωρίς να ανησυχούν για το πώς θα καλύψουν τα πάγια έξοδά τους. Παρ’ όλα αυτά, οι περισσότεροι συνεχίζουν να βιοπορίζονται από το εξωτερικό. Δεν πουλάνε εδώ και τις περισσότερες φορές δεν εκθέ-

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

Η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη, ιδιοκτήτρια της γκαλερί CAN.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

121

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

τουν καν στην Αθήνα. Δεν υπάρχει δηλαδή κάποιου είδους ουσιαστική αλληλεπίδραση. Είναι σαν να ζουν αποκομμένοι, λίγο σαν ερημίτες, εκμεταλλευόμενοι τον ήλιο, το ωραίο φαγητό και τα χαμηλά ενοίκια. Αυτό, όμως, απέχει χιλιόμετρα από το να χαρακτηριστεί η Αθήνα κοσμοπολίτικη ή εν εξελίξει διεθνές κέντρο τέχνης. Εκτός κι αν εννοούμε πολύ εν εξελίξει...»

ΑΘΗΝΑ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΕΤΡΑ; Η Αθήνα δεν είναι διεθνές κέντρο τέχνης, αλλά κάτι έχει αλλάξει. Αν μη τι άλλο, η εικαστική σκηνή της πόλης είναι πιο πλούσια και πολυεπίπεδη. Η σημερινή πολυφωνία θεσμικών ιδρυμάτων, ιδιωτικών μουσείων, αυτοδιαχειριζόμενων χώρων, εμπορικών γκαλερί, δράσεων στον δημόσιο χώρο και κυρίως μια κουλτούρα συνεργασιών δεν είναι κάτι που υπήρχε στο παρελθόν. Ο Κώστας Τζιμούλης και ο Βασίλης Νούλας, που ανήκουν στη συλλογικότητα του Οχτώ –ενός χώρου στο κέντρο της πόλης

που επιχειρεί να συνδυάσει την κριτική παρέμβαση με τις καλλιτεχνικές πρακτικές–, μας δίνουν τη δική τους εικόνα: «Τα τελευταία χρόνια υπάρχει πληθώρα δραστηριοτήτων και δράσεων περί τα εικαστικά, που δείχνει προσπάθεια για μεγαλύτερη επικοινωνία και μείξη διαφορετικών πεδίων, καλλιτεχνών, πρακτικών. Εκτός από τους μεγάλους θεσμούς, ανεξάρτητοι χώροι και πρότζεκτ ξεπετάγονται με μια ευκολία απενοχοποιημένη που δεν υπήρχε παλαιότερα και, είτε αντέχουν στον χρόνο είτε όχι, συνεισφέρουν στη δημιουργία ενός πολυποίκιλου τοπίου». Η Αθήνα προσφέρει πια στους επισκέπτες και στους κατοίκους της μια πληρέστερη και πιο ενδιαφέρουσα εικόνα. Υπάρχει το ΕΜΣΤ, το Μουσείο Γουλανδρή, που στεγάζει εδώ και έναν χρόνο τη διεθνούς κύρους ομώνυμη συλλογή, το πάντα δραστήριο Μουσείο Μπενάκη της Πειραιώς, οι περιοδικές σημαντικές εκθέσεις του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης στο Μέγαρο

«ΜΕΤΆ ΤΗΝ ΝΤΟΚΟΥΜΈΝΤΑ, ΆΡΧΙΣΑΝ ΝΑ ΣΥΡΡΈΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΑΡΚΕΤΟΊ ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΕΣ ΠΟΥ ΑΙΣΘΆΝΘΗΚΑΝ ΣΤΗΝ ΠΌΛΗ ΜΙΑ ΕΝΔΙΑΦΈΡΟΥΣΑ ΕΝΈΡΓΕΙΑ ΚΑΙ ΒΡΉΚΑΝ ΤΗΝ ΕΥΚΑΙΡΊΑ ΝΑ ΝΟΙΚΙΆΣΟΥΝ ΑΤΕΛΙΈ ΧΩΡΊΣ ΝΑ ΑΝΗΣΥΧΟΎΝ ΓΙΑ ΤΟ ΠΏΣ ΘΑ ΚΑΛΎΨΟΥΝ ΤΑ ΠΆΓΙΑ ΈΞΟΔΆ ΤΟΥΣ». – ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΑΝΔΡΟΥΛΙΔΑΚΗ 122

W W W.G R E E C E - I S .C O M

01. Still από την προβολή του CHARLES SANDISON «The Forest Hides» 2020, στην γκαλερί Bernier – Eliades. | 02. NEL AERTS, «The Last Wanderer On Earth», 2020, από την έκθεσή της στην γκαλερί Ελένη Κορωναίου.

Σταθάτου. Και από την άνοιξη θα έχουμε την «εξαφανισμένη» εδώ και χρόνια και ανακαινισμένη –επιτέλους– Εθνική Πινακοθήκη. Να συνυπολογίσουμε τις συχνά αναπάντεχες και σημαντικές παρεμβάσεις του ΝΕΟΝ στον αστικό χώρο και την –ακόμη σημαντικότερη– σταθερή στήριξη του οργανισμού σε ποικίλες δράσεις Ελλήνων καλλιτεχνών, τις διεθνείς συνεργασίες του ΔΕΣΤΕ, τις εκθέσεις και τις δράσεις των μεγάλων ιδιωτικών ιδρυμάτων: της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, την εφτάψυχη Μπιενάλε της Αθήνας, την ενεργοποίηση των χώρων του Δήμου Αθηναίων, την οποία ξεκίνησε ο Ντένυς Ζαχαρόπουλος και συνεχίζει ο Χριστόφορος Μαρίνος. Υπάρχουν επίσης πάντα οι εμπορικές γκαλερί, που αγωνίζονται χρόνια να επιβιώσουν σε ένα εξαιρετικά δυσμενές περιβάλλον: συχνά δείχνουν πολύ ενδιαφέρουσες δουλειές από ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνών και καλλιτεχνικών πρακτικών.

DO IT YOURSELF Μια σχετικά νέα τάση –απότοκος, έως έναν βαθμό, της οικονομικής κρίσης και του, ευκαιριακού έστω, διεθνούς ενδιαφέροντος για την αθηναϊκή σκηνή– είναι τα ανεξάρτητα σχήματα, οι κολεκτίβες καλλι-

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

Ο Χριστόφορος Μαρίνος μπροστά στο έργο της Μάρως Φασουλή από την έκθεσή της «Από τον αγκώνα ως τον καρπό», στο Κέντρο Τεχνών Δήμου Αθηναίων.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

123

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΉ ΤΗΣ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΊΗΣΗΣ, ΠΟΥ ΟΜΟΓΕΝΟΠΟΙΕΊ ΌΛΟ ΚΑΙ ΠΕΡΙΣΣΌΤΕΡΟ ΤΙΣ ΜΗΤΡΟΠΌΛΕΙΣ ΤΗΣ ΤΈΧΝΗΣ, Η ΕΛΛΆΔΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΊ ΤΗΝ ΠΡΟΣΔΟΚΊΑ ΤΟΥ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟΎ.

τεχνών, οι μικροί μη κερδοσκοπικοί χώροι που τους διαχειρίζονται νέοι καλλιτέχνες και επιμελητές. Πρωτοβουλίες όπως το Radio Athens, το State of Concept, το A-Dash, το 3 137, το Grace, το Tavros, το Akwa Ibom, το Arch κ.ά. παρουσιάζουν ενδιαφέρουσες δουλειές, δημιουργούν αναπάντεχους διαλόγους, δίνουν βήμα έκφρασης σε διαφορετικές φωνές, ευνοούν διατομεακές συνέργειες τόσο με την τοπική σκηνή όσο και με το εξωτερικό. Τέτοιου είδους χώροι εμπλουτίζουν το εικαστικό τοπίο και είναι πολύτιμοι. Μήπως όμως λειτουργούν αβοήθητοι, απευθυνόμενοι σε ένα ειδικό, περιορισμένο κοινό; Είναι ρομαντικά και βραχυχρόνια εγχειρήματα ή έχουν περιθώρια δημιουργικής μακροημέρευσης;

Ο Χριστόφορος Μαρίνος, επιμελητής εκθέσεων και δράσεων του ΟΠΑΝΔΑ, μας λέει: «Για το αν είναι βιώσιμο αυτό το μοντέλο, οι πλέον αρμόδιοι να απαντήσουν είναι οι καλλιτέχνες και οι επιμελητές που διαχειρίζονται αυτούς τους χώρους. Προσωπικά θεωρώ ότι είναι απαραίτητοι, γιατί εμπλουτίζουν και συνδιαμορφώνουν το τοπικό “καλλιτεχνικό οικοσύστημα”. Δύο από τις καλύτερες εκθέσεις που είδα φέτος ήταν οι ατομικές του Κώστα Τζημούλη και της Μυρτώς Ξανθοπούλου στον ανεξάρτητο χώρο τέχνης Οχτώ. Αν κάτι μου λείπει από τους ανεξάρτητους χώρους, είναι ο πειραματισμός. Θα τους ήθελα πιο παρεμβατικούς, να ρισκάρουν ακόμη περισσότερο στις επιλογές τους». Οι Νούλας και Τζιμούλης συμπληρώνουν: «Είναι αφενός μια διεθνής πρακτική των τελευταίων δεκαετιών και αφετέρου –για την Ελλάδα– συνδέεται με την “κρίση ως ευκαιρία” και τη λογική Do-It-Yourself. Συχνά οι χώροι αυτοί είναι ανοιχτοί και στο κοινό της γειτονιάς όπου βρίσκονται. Ας μη γενικεύουμε όμως: ο κάθε χώρος αποτελεί διαφορετική περίπτωση ως προς τη σύσταση, τον στόχο-απεύθυνση, τη βιωσιμότητα».

01. ARAM BARTHOLL, «Isolated On White» από την έκθεση «Imagine you wake up and there is no internet», στο Ρομάντσο. 02. Οι Βασίλης Νούλας και Κώστας Τζημούλης της συλλογικότητας του ΟΧΤΩ.

ΕΙΣΑΓΩΓΑΙ – ΕΞΑΓΩΓΑΙ; Στην εποχή της παγκοσμιοποίησης, που ομογενοποιεί όλο και περισσότερο τις μητροπόλεις της τέχνης, η Ελλάδα δημιουργεί την προσδοκία του διαφορετικού. H Αθήνα δεν είναι υπερκορεσμένη όπως το Λονδίνο ή η Βαρκελώνη, δεν έχει τους αυταρχικούς περιορισμούς της Κωνσταντινούπολης ούτε την επικινδυνότητα της Βηρυτού, συνδυάζει δημιουργική ελευθερία, ιστορία και δυναμισμό. Με την Ντοκουμέντα –και τη διεθνή προβολή που ακολούθησε– η Αθήνα φάνηκε να αποκτά προς στιγμήν μια πιο κεντρική θέση στον ευρωπαϊκό εικαστικό χάρτη. Δεν υπάρ124

W W W.G R E E C E - I S .C O M

χει αμφιβολία ότι στη διάρκεια της προετοιμασίας της έκθεσης δημιουργήθηκαν συνεργασίες και δεσμοί που διατηρούνται ακόμη (και ότι στιγμιαία φάνηκε να επουλώνεται το τραύμα της περιφρονημένης «ψυχοκόρης» της ευρωπαϊκής τέχνης). Ωστόσο ασχολήθηκαν πραγματικά με την τέχνη που παράγεται στην Ελλάδα οι ξένοι δημοσιογράφοι και κριτικοί; Άκουσαν τους ντόπιους καλλιτέχνες; «Έμαθαν» τίποτα από την Αθήνα, όπως ισχυριζόταν ο τίτλος της έκθεσης; «Υπήρχε κάτι καθαρά αποικιοκρατικό στον τρόπο που αντιμετωπίστηκε και προβλήθηκε η Αθήνα. Η δε έκθεση δεν υπήρξε καθοριστική για το ελληνικό εικαστικό τοπίο,

δεν υπήρξε καμία ουσιαστική αλληλεπίδραση με το εδώ. H κληρονομιά της Ντοκουμέντα ήταν τελικά σαν μια κάλπικη λίρα. Σαν μια πλούσια θεία που περιμένουν όλοι να πεθάνει για να την κληρονομήσουν και τελικά δεν κληρονομεί κανείς τίποτα», μας λέει η Χριστίνα Ανδρουλιδάκη. Η άφιξη στον Πειραιά της σημαντικής στον χώρο του ντιζάιν Carwan, η παρουσία της Allouche-Benias στο Κολωνάκι ή η προβεβλημένη μετακόμιση της πανίσχυρης Gagosian σε καινούργιο κτίριο είναι ενδεικτικές μιας αισιόδοξης διάθεσης επένδυσης στο αθηναϊκό περιβάλλον και αποτελούν μια ευχάριστη προσθήκη στην περιήγηση του

Αθηναίου φιλότεχνου. Αλλά δεν σηματοδοτούν και πολλά πράγματα για τους Έλληνες καλλιτέχνες και την ντόπια αγορά. «Μέσα –για τους έξω– πάμε καλά»: Αυτή η φράση θα συνόψιζε ίσως την κατάσταση της εικαστικής σκηνής της Αθήνας. Έξω όμως; Έχουν παρουσία στη διεθνή σκηνή οι Έλληνες καλλιτέχνες; Ο Χριστόφορος Μαρίνος δεν έχει ψευδαισθήσεις: «Η θέση της Ελλάδας στη διεθνή εικαστική σκηνή δεν είναι αυτή που της αξίζει. Ενώ διαθέτουμε πολύ καλούς καλλιτέχνες –ορισμένοι δραστηριοποιούνται και στο εξωτερικό–, χωλαίνουμε στους μηχανισμούς προώθησης. Η Μπιενάλε της Αθήνας έχει συμβάλει αρκετά ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

125

στο κομμάτι της προώθησης και της δικτύωσης με ξένα ιδρύματα και επιμελητές, όμως χρειάζεται να βοηθήσουν και οι Έλληνες συλλέκτες. Θυμίζω ότι κάποιοι από αυτούς συμμετέχουν στα διοικητικά συμβούλια πολύ μεγάλων μουσείων. Μέχρι πότε πρέπει να περιμένουμε για να δούμε ένα μεγάλο ευρωπαϊκό μουσείο να φιλοξενεί μια αναδρομική του Βλάση Κανιάρη, του Νίκου Κεσσανλή, της Χρύσας Ρωμανού ή του Γιώργου Λάππα; Η Ρένα Παπασπύρου δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από την προβεβλημένη Füsun Onur. Απλώς οι Τούρκοι επιμελητές και διευθυντές μουσείων γνωρίζουν πολύ καλά τι σημαίνει πολιτιστική διπλωματία, ενώ εμείς αγνοούμε εντελώς αυτόν τον όρο». «Δεν είναι εύκολη υπόθεση η εξωστρέφεια», θα συμπληρώσουν οι Νούλας και 126

W W W.G R E E C E - I S .C O M

Τζιμούλης. «Χρειάζεται μια πολιτιστική πολιτική από το κράτος που να στοχεύει οργανωμένα και μακροπρόθεσμα στη στήριξη και την προβολή της σύγχρονης εικαστικής σκηνής. Προφανώς δεν αρκεί η εθνική εκπροσώπηση στο περίπτερο της Μπιενάλε της Βενετίας. Πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό, πολύ πιο συνολικό και συστηματικό, και κυρίως για κάτι που μέχρι πρότινος έμοιαζε να μη μας απασχολεί. Ωστόσο, σε σύγκριση με παλαιότερες εποχές, παρατηρούμε στην εικαστική μας σκηνή μια μεγαλύτερη κινητικότητα και μια τάση εξωστρέφειας που ίσως έχει να κάνει με τα πολλά εναλλακτικά δίκτυα που υφίστανται πλέον, με τις πραγματικές σχέσεις με το εξωτερικό που έχει αναπτύξει μια όλο και μεγαλύτερη μερίδα ξενοσπουδαγμένων

καλλιτεχνών και θεωρητικών μας, με τον δυναμισμό και τις μεγαλεπήβολες κινήσεις των ιδιωτικών ιδρυμάτων. Ελπίζουμε τα σημάδια αυτά να γενικευτούν και κυρίως να “συστηματοποιηθούν” από μια κρατική πολιτική με διάρκεια, όραμα, συνοχή και πόρους».

Ο ΕΛΕΦΑΝΤΑΣ ΣΤΟ ΔΩΜΑΤΙΟ Επομένως, πού καταλήγουμε; «Η τέχνη θα επιβιώσει, οι καλλιτέχνες όμως όχι;» Ποιες είναι οι πιθανότητες επαγγελματικής επιβίωσης ενός Έλληνα καλλιτέχνη σήμερα; Θα έχουμε εκπληκτικούς χώρους σύγχρονης τέχνης χωρίς σύγχρονους καλλιτέχνες; Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή –με την πανδημία να οξύνει ακόμη περισσότερο τις ανισότητες ευκαιριών στις ευρωπαϊκές χώρες– η υποστήριξη των Ελλήνων καλ-

λιτεχνών είναι καθοριστική για το μέλλον όλης της εικαστικής κοινότητας. «Διαθέτουμε εξαιρετικούς εικαστικούς, για τους οποίους όμως δεν κάνουμε πολλά», μας λέει ο Γεράσιμος Γιαννόπουλος, δικηγόρος, συλλέκτης και από τους πιο ακαταπόνητους θεατές της σύγχρονης τέχνης «Πώς όμως, αφού δεν έχουμε αγορά; Νομίζω ότι είμαστε η μοναδική χώρα στον κόσμο όπου η μεγάλη της foire (Αrt Athina) ενισχύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού. Η τοπική αγορά δεν μπορεί καν να στηρίξει τη συμμετοχή των γκαλερί. Στις Βρυξέλλες –για να καταλάβουμε τις διαφορές– χίλιοι τοπικοί συλλέκτες αγοράζουν έστω και ένα έργο τον χρόνο. Η σημερινή πολιτική ηγεσία, αν μη τι άλλο, έχει ανακλαστικά για τη βελτίωση του κλίματος και τα μέτρα τα

οποία μελετά βρίσκονται προς τη σωστή κατεύθυνση». Ο Κωστής Βελώνης, γλύπτης με δυναμική παρουσία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μας δίνει και μια άλλη διάσταση: «Ο κομφορμισμός της αγοράς μπορεί να επιδράσει αρνητικά στην ποιότητα του έργου. Αυτό που “εξαφανίζει” τους καλλιτέχνες δεν είναι μόνο η ισχνή παραγωγή –αποτέλεσμα της συστημικής οικονομικής δυσπραγίας, στην οποία προστέθηκε η πανδημία–, αλλά είναι και οι χίμαιρες της “επιτυχίας”. Η παραγωγή αδέσποτων έργων, που γίνονται αποκλειστικά για να στηριχθούν οι εκθεσιακές δεσμεύσεις της γκαλερί, δεν οδηγεί πουθενά». Οι καλλιτέχνες της πόλης είναι αντιμέτωποι με χρόνια προβλήματα και δυσλειτουρ-

γίες σε ένα ρευστό περιβάλλον. Ακριβώς, όμως, λόγω των δυσχερειών και της αβεβαιότητας τόσων ετών, ο εικαστικός κόσμος ίσως είναι καλύτερα προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει και τις νέες προκλήσεις. Το εικαστικό τοπίο της πόλης φαίνεται να αλλάζει δυναμικά. Αν μη τι άλλο, δεν θα βαρεθούμε το επόμενο διάστημα.

01. ΜΑΡΊΝΑ ΓΙΏΤΗ, «Το Κρυφό Σχολειό», video, 2009. Από την έκθεση «ΘΕΩΡΗΜΑΤΑ 2: Περί Ιστορίας», ΕΜΣΤ. | 02. «Art will survive, artists won’t», Limited edition screen print & t-shirt από τον ΜΑΝΏΛΗ ΑΓΓΕΛΆΚΗ της ομάδας TIND. | 03. ΠΆΝΟΣ ΚΟΚΚΙΝΙΆΣ, «ΕΜΣΤ», 2019, digital inkjet archival print από την ενότητα «Stock Images», που εκτέθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος του ΝΕΟΝ Έργο στην Πόλη 2019.

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

127

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΡΕΓΟΥ

DE FACTO ΕΞΩΣΤΡΕΦΗΣ Για την καταξιωμένη επιμελήτρια, δεν υπάρχει καλύτερος πρεσβευτής για το κύρος μιας χώρας από τον πολιτισμό.

Κατερίνα Γρέγου είναι από τις σπάνιες περιπτώσεις Ελλήνων επιμελητών που κάνουν ουσιαστική διεθνή καριέρα. Έχει επιμεληθεί πολλές μεγάλες διεθνείς εκθέσεις και εννέα διεθνείς μπιενάλε, όπως τη Manifesta 9 και τη Διεθνή Μπιενάλε του Γκέτεμποργκ. Έχει επιμεληθεί τα εξαιρετικά επιτυχημένα Εθνικά Περίπτερα της Δανίας (2011), του Βελγίου (2015) και της Κροατίας (2019) στην Μπιενάλε της Βενετίας. Πρόσφατα ήταν ιδρυτική καλλιτεχνική διευθύντρια της 1ης Διεθνούς Μπιενάλε της Ρίγας (RIBOCA1), την οποία και έστησε και ως οργάνωση. Από το 2016 επιμελείται το εικαστικό πρόγραμμα του ιδρύματος Schwarz. Πριν από λίγες μέρες εγκαινιάστηκε σε δική της επιμέλεια στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Φράιμπουργκ η έκθεση «Modern Love: H Αγάπη στα Χρόνια των Ψυχρών Οικειοτήτων», η οποία στη συνέχεια θα παρουσιαστεί στο Ταλίν και στην Ουτρέχτη. Είναι μέλος της επιστημονικής συμβουλευτικής επιτροπής του νεοσύστατου ΚΑΝΑL Centre Pompidou στις Βρυξέλλες. Αυτό το διάστημα πραγματοποιεί τη μελέτη του οδικού χάρτη για το μέλλον του ΕΜΣΤ. Η εποπτεία του διεθνούς εικαστικού χώρου και η εμπειρία της την καθιστούν ιδανική για μια αποτίμηση της αθηναϊκής καλλιτεχνικής σκηνής και της θέσης της στο διεθνές περιβάλλον. Πώς βλέπετε το ελληνικό εικαστικό τοπίο σήμερα; Πώς αλληλεπιδρούν (αν αλληλεπιδρούν κατ’ αρχάς) τα μεγάλα ιδιωτικά ιδρύματα, οι κρατικοί φορείς, το ΕΜΣΤ, η Πινακοθήκη, οι εμπορικές γκαλε128

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ρί, οι ιδιωτικές συλλογές, τα ανεξάρτητα project spaces; Είμαστε ένας λαός που δεν έχει μάθει να εργάζεται συλλογικά και δεν αντιλαμβανόμαστε πως η ισχύς βρίσκεται εν τη ενώσει. Όσο υπάρχει αυτή η τοπικιστική νοοτροπία, δεν θα μπορέσουμε να αφήσουμε ένα στίγμα έξω από τα σύνορά μας. Ειδικά σε περιόδους κρίσης, η συνεργασία –και η σύμπτυξη δυνάμεων– είναι ακόμα πιο απαραίτητη. Η κατάσταση στα σύγχρονα εικαστικά στην Ελλάδα δεν είναι τέλεια –απέχει πολύ από αυτό–, αλλά υπάρχει μια όχι ευκαταφρόνητη παρουσία ιδρυμάτων (ιδιωτικά, δημόσια και μη κερδοσκοπικά). Μια συντονισμένη προσπάθεια συνεργασίας και μοιράσματος τεχνογνωσίας θα μας έκανε όλους πιο δυνατούς, πιο ενήμερους. Η Αθήνα πρέπει να επαναπροσδιοριστεί όχι μόνο ως προορισμός για τον θαυμασμό των αρχαιοτήτων μας, αλλά και ως προορισμός γι’ αυτούς που ενδιαφέρονται για τον σύγχρονο πολιτισμό. Η χώρα μπορεί εν δυνάμει να επωφεληθεί και οικονομικά από ένα ολόενα αυξανόμενο διεθνές κοινό που το ενδιαφέρει ο πολιτιστικός τουρισμός. Δεν υπάρχει καλύτερος πρεσβευτής για το κύρος μιας χώρας από τον πολιτισμό. Στην Ελλάδα

δυστυχώς, οι πολιτικές ηγεσίες δεν έχουν δώσει μέχρι στιγμής την κατάλληλη βαρύτητα στα σύγχρονα εικαστικά. Είναι ιδανική στιγμή να γίνει τώρα, που υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον για την Αθήνα ως τουριστικό προορισμό. Ωστόσο, κάτι τέτοιο απαιτεί συντονισμένο όραμα και συνεργασία μεταξύ της πόλης, του Υπουργείου Τουρισμού, του Υπουργείου Πολιτισμού και του ιδιωτικού τομέα. Για να αναγνωρίζουμε και τα θετικά, ένα ουσιαστικό βήμα μπροστά είναι η θεσμοθέτηση της θέσης του Γενικού Γραμματέα Σύχγρονου Πολιτισμού με τον σχηματισμό του καινούργιου ΥΠΠΟ – που υποδεικνύει την αναγνώριση της σημαντικότητας των αναγκών του τομέα. Την τελευταία δεκαετία, η Αθήνα παρουσιάζεται σε ξένα, κυρίως, δημοσιεύματα συναρπαστική, κοσμοπολίτικη και κάπως εξωτική, ως ένα εν εξελίξει διεθνές κέντρο τέχνης. Υπάρχει κάποια αλήθεια σε αυτό; Όνειρα θερινής νυκτός, θα έλεγα, ή μάλλον παραμύθια της Χαλιμάς! Όσοι προάγουν τέτοιου είδους hype μάλλον δεν γνωρίζουν την πραγματικότητα εδώ, καθώς και τις πολλαπλές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο χώρος της σύγχρονης τέχνης. Για χρόνια έλεγαν το ίδιο για τις Βρυξέλλες και δεν συνέβη ποτέ. Η Αθήνα δεν μπορεί να συγκριθεί με το Βερολίνο. Δεν έχει ούτε κατά διάνοια τον ίδιο αριθμό διεθνών καλλιτεχνών και γκαλερί, ούτε συγκρίσιμα ιδρύματα και μουσεία. Το μοναδικό κοινό σημείο Βερολίνου και Αθήνας είναι το ότι βρίσκονται στην περιφέρεια, και αυτό από μόνο του έχει ενδιαφέρον. Το Βερολίνο βρίσκεται στο άκρο της Ευρώπης, όπως και η Αθήνα. Θα χρειαστεί πολύς χρόνος για να γίνει η Αθήνα πρωτεύουσα τέχνης. Γι’ αυτό απαιτείται μια πολυποίκιλη, εκτεταμένη διεθνής σκηνή τέχνης, που να αποτελείται από καλλιτέχνες, επιμελητές, γκαλερί, μουσεία, ιδιωτικούς και δημόσιους οργανισμούς – και φυσικά

Η ΧΏΡΑ ΜΠΟΡΕΊ ΕΝ ΔΥΝΆΜΕΙ ΝΑ ΕΠΩΦΕΛΗΘΕΊ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΆ ΑΠΌ ΈΝΑ ΟΛΌΕΝΑ ΑΥΞΑΝΌΜΕΝΟ ΔΙΕΘΝΈΣ ΚΟΙΝΌ ΠΟΥ ΤΟ ΕΝΔΙΑΦΈΡΕΙ Ο ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΌΣ ΤΟΥΡΙΣΜΌΣ.

ΚΑΤΕΡΊΝΑ ΓΡΈΓΟΥ

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

ένα πρόθυμο, πολυάριθμο και ανήσυχο, ενημερωμένο κοινό, το οποίο στην Ελλάδα είναι ακόμα σχετικά μικρό, εφόσον δινόταν ανέκαθεν έμφαση στον αρχαίο μας πολιτισμό. Χρειάζεται ένα σύστημα έμπρακτης υποστήριξης για τους καλλιτέχνες και τους εργαζομένους στον χώρο των σύγχρονων τεχνών. Όπως έδειξε ο Covid-19, η Γερμανία έσπευσε πρώτη να δώσει προτεραιότητα σε αυτό. Παρ’ όλα αυτά, η πόλη μας έχει πολλές δυνατότητες και είναι πολλά υποσχόμενη. Έχει πλήθος ερεθισμάτων και εναλλαγών. Έχει καλούς καλλιτέχνες, ενδιαφέροντες μη κερδοσκοπικούς χώρους με δημιουργικούς ανθρώπους, έντονη ενέργεια και πάνω απ’ όλα έναν εξαιρετικά πλούσιο αστικό ιστό και ιστορία, στην οποία θα ήταν καλό να εστιάσουν λίγο περισσότερο οι καλλιτέχνες. Αυτός είναι ένας από τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσε να δημιουργηθεί ένα πραγματικό ενδιαφέρον για την αθηναϊκή σκηνή και όχι μέσω trendy αντιγραφών που βλέπουμε σε τόσο πολλές περιφερειακές πρωτεύουσες. Ένα πράγμα που ισχύει, όμως, είναι ότι το Βερολίνο βρίσκεται σε παρακμή. Μετά την ενέργεια και την εναλλακτικότητα της δεκαετίας του ’90 και των αρχών του 2000, έχει επέλθει εξευγενισμός και ακρίβεια. Η Αθήνα, από την άλλη πλευρά, έχει νεύρο, ανεξερεύνητες κρυφές πτυχές, είναι στην κόψη ενός τεράστιου ανεκμετάλλευτου δυναμικού, καλλιτεχνικά, αλλά και από την άποψη αφηγήσεων. Θα μπορούσε να γίνει ένας ευρωπαϊκός προορισμός τέχνης, αλλά γι’ αυτό χρειάζονται μια συντονισμένη στρατηγική και όραμα σε δημόσιο επίπεδο. Και φυσικά μια γερή «οικονομική ένεση» γιατί δεν φτάνουν μόνο οι καλές προθέσεις. Ποιον ρόλο μπορεί να παίξει ένα μουσείο σύγχρονης τέχνης σήμερα στην Ελλάδα; Ποια θα μπορούσε να είναι η ταυτότητα του ΕΜΣΤ και το όραμα για τη λειτουργία του; Η ταυτότητα ενός μουσείου είναι η ουσία της ύπαρξής του, είναι μείζον ζήτημα και θα έπρεπε να μας απασχολεί πρωτίστως. Δεν θα μιλήσω για το ΕΜΣΤ συγκεκριμένα, αλλά γενικά για τα μουσεία που δεν είναι στα μητροπολιτικά κέντρα και δεν διαμορφώθηκαν κατά την εποχή του μοντερνισμού τον 20ό αιώνα. Η εποχή του παγκοσμιοποιημένου μουσείου «one-size-fits-all» τελείωσε, κατά τη γνώμη μου. Ο κόσμος της σύγχρονης τέχνης έχει 130

W W W.G R E E C E - I S .C O M

διευρυνθεί και επεκταθεί τόσο πολύ, που είναι αδύνατον για οποιοδήποτε μουσείο να παρακολουθεί όλες τις διεθνείς εξελίξεις. Τα μουσεία σήμερα πρέπει να εστιάζουν, να έχουν έναν κεντρικό άξονα ενδιαφέροντος, διαφορετικά κινδυνεύουν να γίνουν μια ετερογενής, γενικευμένη «σούπα». Ένα μουσείο είναι πρώτα απ’ όλα το καλλιτεχνικό του όραμα, ο λόγος που αρθρώνει και η στάση που έχει απέναντι στον χώρο της τέχνης και της ίδιας της κοινωνίας. Επίσης έχει ευθύνη απέναντι και στο κοινό, και στους καλλιτέχνες της χώρας στην οποία βρίσκεται. Το λάθος που έχουν κάνει πολλές χώρες / πόλεις είναι να επενδύουν στα κτίρια και στις υποδομές και όχι στην ουσία – την παραγωγή και τη στήριξη της τέχνης, των καλλιτεχνικών ιδεών, της γνώσης και της διαλεκτικής. Τα μουσεία χωρίς καλλιτεχνικό όραμα δεν

έχουν ουσιαστικό λόγο ύπαρξης. Ο γιγαντισμός και ο επεκτατισμός που επικρατεί στην εξέλιξη των σύχρονων μουσείων αποτελεί επίσης πρόβλημα, γιατί δεν είναι βιώσιμος και υποφέρουν πρωτίστως οι καλλιτέχνες και οι εργαζόμενοι. Αυτά που έχουν διακριθεί στην ιστορία είναι όσα έχουν ξεχωριστό και ξεκάθαρο στίγμα. Στην Ελλάδα σίγουρα δεν χρειαζόμαστε μουσεία τύπου Tate, MoMA, Guggenheim, Pompidou. Ούτε μπορούμε, ούτε τις συλλογές έχουμε, ούτε τα μέσα. Άλλωστε αυτά τα μουσεία φαίνεται να είναι σε κρίση ταυτότητας. Ανάμεσα στά άλλα τους προβλήματα φταίει και το νεοφιλελεύθερο μοντέλο που έχουν υιοθετήσει, καθώς αυτό είναι παγίδα και τροχοπέδη σε σχέση με την ελευθερία που θα έπρεπε να έχουν. Στην Ελλάδα χρειαζόμαστε κάτι που να αντικατοπτρίζει τη δική μας γεωπολιτική θέση και

Ο ΚΌΣΜΟΣ ΤΗΣ ΣΎΓΧΡΟΝΗΣ ΤΈΧΝΗΣ ΈΧΕΙ ΔΙΕΥΡΥΝΘΕΊ ΚΑΙ ΕΠΕΚΤΑΘΕΊ ΤΌΣΟ ΠΟΛΎ, ΠΟΥ ΕΊΝΑΙ ΑΔΎΝΑΤΟΝ ΓΙΑ ΟΠΟΙΟΔΉΠΟΤΕ ΜΟΥΣΕΊΟ ΝΑ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΕΊ ΌΛΕΣ ΤΙΣ ΔΙΕΘΝΕΊΣ ΕΞΕΛΊΞΕΙΣ.

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

Άποψη της έκθεσης Modern Love (Or Love in the Age of Cold Intimacies), Hannah Toticki Anberg, Focus Ware, Peter Puklus, The Hero Mother, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Φράιμπουργκ.

ιδιαιτερότητα, τους δικούς μας προβληματισμούς – πάντα σε διάλογο με την ευρύτερη περιφέρεια όπου βρισκόμαστε και τον έξω κόσμο. Ένα μοντέλο που θα φτιάξουμε εμείς – τίμιο ως προς το τι είμαστε και ποια είναι η ιστορία μας (και δεν μιλάω περί ελληνικότητας με εθνικιστικούς όρους). Πιστεύω επίσης ακράδαντα στον εκπαιδευτικό ρόλο των μουσείων και στο γεγονός ότι μπορούν να είναι σημαντικά κέντρα παραγωγής εναλλακτικών ιστοριών και κριτικής σκέψης. Και φυσικά θα πρέπει να είναι μέρη όπου κάποιος βλέπει τέχνη που εμπνέει, που κάνει τον κόσμο να σκέφτεται και πυροδοτεί τη φαντασία – κάτι όλο και πιο δύσκολο σήμερα, στην εποχή του πληθωρισμού της εικόνας. Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα φαινόμενα των τελευταίων ετών ήταν η δημιουργία πολλών ανεξάρτητων χώρων τέχνης, που τους διαχειρίζονται νέοι καλλιτέχνες και επιμελητές. Ποιες προοπτικές έχει όλο αυτό; Συμφωνώ απολύτως ότι αυτή είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες πτυχές της κρίσης στην Ελλάδα, η αυτο-οργάνωση και η άνθηση των non-profit. Ωστόσο, όταν δεν υπάρχει συστηματική και οργανωμένη θεσμική χρηματοδότηση (από δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς), ούτε αυτό το μοντέλο είναι βιώσιμο και είναι μακροπρόθεσμα

αποθαρρυντικό και εξαντλητικό για τους εργαζομένους στον τομέα αυτόν, οι οποίοι παλεύουν με λίγα μέσα. Έχω τεράστιο σεβασμό για όλους αυτούς τους μικρούς χώρους που διευθύνονται από δραστήριους, ενθουσιώδεις, εργατικούς καλλιτέχνες και επιμελητές σε πολύ δύσκολες συνθήκες. Αποτελούν μια σημαντική πτυχή της σύγχρονης πολιτιστικής ταυτότητας της Αθήνας και θα πρέπει να υποστηρίζονται περισσότερο. Είναι πολύ δύσκολο να απευθυνθείς σε ένα μεγαλύτερο κοινό όταν δουλεύεις με ελάχιστα χρήματα και δεν έχεις πόρους για να επενδύσεις στη δημοσιότητα για την προσέγγιση της κοινότητας και την ανάπτυξη κοινού. Έτσι, αυτοί οι χώροι είναι καταδικασμένοι να απευθύνονται σε ένα μικρότερο, εξειδικευμένο κοινό, που ούτως ή άλλως είναι γενικά μικρό. Και αυτό είναι επίσης ένα από τα θέματα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε μακροπρόθεσμα στρατηγικά. Την προσέγγιση, την καλλιέργεια και την επιμόρφωση του κοινού. Ποια είναι η θέση της Ελλάδας στη διεθνή εικαστική σκηνή σήμερα; Λυπάμαι που το λέω, αλλά, εκτός από τους λίγους καλλιτέχνες που κατάφεραν να κάνουν το όνομά τους γνωστό στο εξωτερικό, οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι ως επί το πλείστον αφανείς και αόρατοι εκτός των ορίων της

χώρας (στην τελευταία Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης, που είναι και δίπλα μας, δεν υπήρχε ούτε ένας Έλληνας καλλιτέχνης!). Οι διεθνείς συνάδελφοί μου συχνά δυσκολεύονται να αναφέρουν περισσότερα από δύο τρία ονόματα Ελλήνων καλλιτεχνών, στην καλύτερη των περιπτώσεων. Οι καλλιτέχνες από την Ελλάδα δεν θα λάβουν ποτέ την ευρύτερη προβολή που τους αξίζει, εάν δεν υπάρξει μια συστηματική πολιτική και μακροπρόθεσμη υποστήριξη του έργου τους. Στο Βέλγιο, π.χ., οι καλλιτέχνες λαμβάνουν χρήματα για να μπορέσουν να καλύψουν και κάποια βασικά ετήσια έξοδα, ώστε να μπορούν να επικεντρωθούν στο έργο τους. Στην Ελλάδα, αντιθέτως, είναι σχεδόν αδύνατο για εικαστικό να ζήσει από τη δουλειά του. Αναγκάζονται λοιπόν να κάνουν διάφορες άσχετες δουλειές και πολλοί καλλιτέχνες επιλέγουν να φύγουν, επειδή γνωρίζουν – ανεξάρτητα από το πόσο σκληρές και ανταγωνιστικές είναι πόλεις όπως το Βερολίνο, το Παρίσι, το Λονδίνο, το Άμστερνταμ, η Νέα Υόρκη– ότι θα έχουν περισσότερες ευκαιρίες. Προκειμένου να βελτιωθεί αυτή η δυσμενής κατάσταση, θα χρειαζόμασταν κάτι ανάλογο με το Mondriaan Fund (Ολλανδία), το OCA (Νορβηγία), το IASPIS (Σουηδία) ή το Acción Cultural Espaola (Ισπανία), δημόσια χρηματοδοτούμενους ανεξάρτητους φορείς, με στόχο τη μακροπρόθεσμη προώθηση της τέχνης. Εκτός από τη χρηματοδότηση καλλιτεχνών για παραγωγή και παρουσίαση έργων, με στόχο τη μεγαλύτερη διεθνή προβολή τους, εργάζονται επίσης και για να προσεγγίσουν επιμελητές και διευθυντές μουσείων του εξωτερικού, ώστε να γνωρίσουν την καλλιτεχνική σκηνή και τους καλλιτέχνες. Έχω προσκληθεί αμέτρητες φορές από παρόμοιους οργανισμούς και χάρη σε αυτούς γνώρισα το έργο πολλών καλλιτεχνών, το οποίο αργότερα έδειξα και υποστήριξα σε διαφορετικές εκθέσεις τα τελευταία χρόνια. Φυσικά θα έπρεπε να μας απασχολεί η εξωστρέφεια. Η καλλιτεχνική πρακτική είναι de facto εξωστρεφής – οι καλλιτέχνες δημιουργούν έργα για να συνομιλήσουν με το κοινό. ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

131

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΖΙΡΤΖΙΛΑΚΗΣ

ΤΟ ΕΜΣΤ ΩΣ ΓΕΦΥΡΑ Ο γνωστός αρχιτέκτονας διακρίνει στην οδύσσεια των περιπετειών του ΕΜΣΤ την ουσία της ταυτότητάς του: ένα μουσείο διαρκώς υπό κατασκευή, ανοιχτό στις αντιφάσεις και τις προκλήσεις.

ΓΙΏΡΓΟΣ ΤΖΙΡΤΖΙΛΆΚΗΣ

ια ευνόητους λόγους το ΕΜΣΤ κατέχει κεντρικό ρόλο στο ελληνικό εικαστικό τοπίο. Παρά την πολυετή εκθεσιακή του δραστηριότητα, έχει έως τώρα αναδειχθεί στη δημόσια συζήτηση κυρίως με αφορμή την οδύσσεια των κτιριακών περιπετειών και των διαχειριστικών του προβλημάτων. Ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης, καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και καλλιτεχνικός σύμβουλος του Ιδρύματος ΔΕΣΤΕ, μας δίνει τη δική του εκτίμηση για την ταυτότητα και τον ρόλο του μουσείου. «Η “Οδύσσεια” θα έλεγα ότι είναι ο πρώτος άξονας της σύγχρονης ελληνικής κουλτούρας, και υπ’ αυτή την έννοια του ΕΜΣΤ. Προφανώς, κάποια βαθύτερη εκκρεμότητα αντανακλά αυτή η καθυστέρηση, που αποφεύγουμε να συζητήσουμε. Η “Οδύσσεια”,

132

W W W.G R E E C E - I S .C O M

όμως, υπάρχει στη σύγχρονη κουλτούρα μας μόνο χάρη στον συμπληρωματικό της δεύτερο άξονα, που είναι ο Καραγκιόζης. Και δεν το αναφέρω καθόλου περιπαικτικά. Ο Οδυσσέας δεν αργεί μόνο να φθάσει στον προορισμό του, αλλά είναι και πολύτροπος. Δεν είναι σπουδαίος πολεμιστής, αλλά και ευέλικτος και πολυμερής, έτοιμος να παραδοθεί στη μεταμόρφωση και στον νόστο. Ο περιφρονημένος

Καραγκιόζης εκπροσωπεί τον τρόπο του κωμικού και του ευτράπελου (που εναλλάσσονται με το τραγικό), τη μωρία που συνυπάρχει με μια κάποια σοφία, την τερατώδη σωματικότητα και το γκροτέσκο. Νομίζω ότι οι δύο αυτοί άξονες, η περιπέτεια και ο νόστος από τη μια και η καλύβα από την άλλη, είναι δύο χαρακτηριστικά που μας προετοιμάζουν για πολλά περισσότερα. Ο Οδυσσέας και ο Καραγκιόζης είναι οι δύο ανυπέρβλητοι «υπερήρωες» της ελληνικής κουλτούρας. Γι’ αυτό, λοιπόν, το σύμπτωμα του ΕΜΣΤ δεν έχει κανένα λόγο να υποδυθεί την άτεγκτη ορθολογική λαμπρότητα ενός μουσείου που βρίσκεται στο Όσλο ή στην Οστάνδη. Αντ’ αυτού, μπορεί να αποτελέσει μια ανοιχτή μηχανή που παρατηρεί, φιλοξενεί και συνδιαλέγεται με τις αντιφάσεις και τις δυναμικές, τα αινίγματα και τις ροές της σύγχρονης ελληνικής κουλτούρας, οι οποίες εμπεριέχουν αυτές τις πρωταρχικές δομές του Οδυσσέα και του Καραγκιόζη: το ταξίδι και ταυτόχρονα την καλύβα, το παράδοξο και την κατακρήμνιση. Υπ’ αυτή την έννοια, ο “ρόλος” και η “ταυτότητα” του ΕΜΣΤ είναι μια γέφυρα, μια διαλογική ζεύξη ανάμεσα σε αυτό που συμβαίνει στη διεθνή τέχνη και στην εκκρεμή τοπικότητα, την ίδια τη συνθήκη της σύγχρονης κουλτούρας μας. Φοβάμαι ότι συχνά σκεφτόμαστε το ΕΜΣΤ σαν μια αγχωτική αναπλήρωση της ευρωπαϊκής μας φαντασίωσης ή της ελλιπούς παρουσίας μας στην περιβόητη “διεθνή σκηνή”. Απεναντίας, το “όραμα” του ΕΜΣΤ δεν μπορεί παρά να είναι συνεχώς υπό κατασκευή, ανολοκλήρωτο και ατελές, έτσι ώστε να μπορεί να συμπεριλάβει αυτό που βρίσκεται εκτός του. Η ίδια η φιλοσοφία ενός τέτοιου μουσείου, όπως και της σύγχρονης τέχνης, είναι κάτι δυναμικό και αντιφατικό, κάτι ανολοκλήρωτο. Αυτό το ατελές μοιάζει να αποτελεί μια ετερότητα της σύγχρονης κουλτούρας μας που πιθανόν συνιστά και μια υπολογίσιμη ταυτότητα εκκίνησης».

«Ο “ΡΌΛΟΣ” ΚΑΙ Η “ΤΑΥΤΌΤΗΤΑ” ΤΟΥ ΕΜΣΤ ΕΊΝΑΙ ΜΙΑ ΓΈΦΥΡΑ, ΜΙΑ ΔΙΑΛΟΓΙΚΉ ΖΕΎΞΗ ΑΝΆΜΕΣΑ ΣΕ ΑΥΤΌ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΊΝΕΙ ΣΤΗ ΔΙΕΘΝΉ ΤΈΧΝΗ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΚΚΡΕΜΉ ΤΟΠΙΚΌΤΗΤΑ, ΤΗΝ ΊΔΙΑ ΤΗ ΣΥΝΘΉΚΗ ΤΗΣ ΣΎΓΧΡΟΝΗΣ ΚΟΥΛΤΟΎΡΑΣ ΜΑΣ».

Μοναδικό στυλ - Διακριτική πολυτέλεια για μοναδικούς επισκέπτες!

Το ELYSIAN LUXURY HOTEL & SPA 5 ***** μπροστά στη θάλασσα, εκεί που το απέραντο γαλάζιο της Μεσσηνιακής θάλασσας συναντά το γαλάζιο του καθαρού Ελληνικού ουρανού, σας συστήνει μια ολοκαίνουρια ολιστική εμπειρία διακοπών και επαναπροσδιορίζει την αίσθηση της πολυτέλειας στην Καλαμάτα. Μέσα σε ένα γαλήνιο τοπίο, αγκαλιασμένο από τη θάλασσα που το ιχνηλατούν οι φοίνικες, η πισίνα σε σχήμα του απείρου, σας χαμογελά και σας προσκαλεί να απολαύσετε τον ήλιο. Χαλαρώνοντας σε ένα από τα κιόσκια και ξαπλώστρες… Μια κομψή collection από 44 πολυτελή δωμάτια και σουίτες με ξεχωριστή και εκλεπτυσμένη διακόσμηση και με 22 ιδιωτικές πισίνες, καλωσορίζει τους επισκέπτες σε μια παραδεισένια όαση ομορφιάς. Διαλέξτε ένα από τα 22 πολυτελή μας δωμάτια και τις 22 σουίτες με ιδιωτικές πισίνες, σε μια εναρμονισμένη παλέτα από χρώματα που απαθανατίζουν το απέραντο λευκό της καθαρότητας, το απαλό αρμονικό γαλάζιο, τα δημιουργικά, θετικά και χαλαρωτικά χρώματα της γης, το εκλεπτυσμένο γκρι ή το κομψό μαύρο και το μυστηριώδες βαθύ βιολετί.

Η επιλογή είναι δική σας. Συνοικία Κορδιά

Καλαμάτα 24100

Τ.: 0030 2721 180100

E-mail: elysianreception@gmail.com

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

ERIC STEPHANY

«AGAPI» Ένας Γάλλος καλλιτέχνης βρίσκει στην Αθήνα μια νέα φλέβα δημιουργικότητας.

Eric Stephany είναι Γάλλος καλλιτέχνης και κάτοικος Αθήνας. Η πρόσφατη έκθεση «Η Απώλεια και το Υπόλοιπο» στην γκαλερί Ζουμπουλάκη, σε επιμέλεια της Γεωργίας Λιάπη, δανείστηκε τον τίτλο της από το ποίημά του «Αγάπη» και συμπεριλάμβανε κάποια γλυπτά του. Ήταν επανασμιλεμένα θραύσματα από μαρμάρινους νεροχύτες αθηναϊκών διαμερισμάτων του ’50 τα οποία ο Έρικ ανέσυρε από χωματερές. Ο συνειρμός του μαρμάρου ως υλικού των αρχαίων κλασικών αγαλμάτων και ως στοιχείου της ταπεινής καθημερινότητας, η περιήγηση στα αστικά κενά, η προσέγγιση της ελληνικής γλώσσας στο έργο του δημιουργούσαν μια αίσθηση πολύ διαφορετική από το καιροσκοπικό «Based in Athens» που είδαμε τα προηγούμενα χρόνια στον απόηχο της «μόδας» (hype) της Ντοκουμέντα. «Είναι κάπως αστείο να μιλήσω εγώ για 134

W W W.G R E E C E - I S .C O M

το hype της Ντοκουμέντα, μια και έχασα εντελώς αυτή την περίοδο! Ερχόμουν στην Ελλάδα από το 2000, ως τουρίστας όμως. Το 2016 δούλεψα ως σκηνογράφος σε μια θεατρική παραγωγή και τότε άρχισα να κοιτάω την πόλη και ως έναν πιθανό τόπο εγκατάστασης, αλλά στη διάρκεια του 2017 και της έκθεσης δεν ήμουν εδώ. Ταξίδευα πολύ όλα αυτά τα χρόνια, ζώντας κάπως νομαδικά, περνώντας μεγάλα διαστήματα στο Βερολίνο, στη Νέα Υόρκη και στο Παρίσι. »Όταν το 2018 ήρθα προσκεκλημένος από την πλατφόρμα h.d kepler για την προβολή της ταινίας μου “Anticipation” στο σινεμά Ααβόρα, ήδη ένιωθα την ανάγκη να αφήσω το Παρίσι. Οι επαγγελματικές και οικονομικές συνθήκες στη Γαλλία δεν ήταν ιδανικές και ήθελα να δώσω στον εαυτό μου την ευκαιρία να “επιβραδύνει”, να πάρω αποστάσεις από την παρισινή σκηνή και κυρίως να έχω περισσότερο χρόνο για περισυλλογή και δουλειά. »Λες και ήτανε γραφτό, βρήκα πολύ γρήγορα ένα σπίτι στη Νεάπολη και ένα εξαιρετικό εργαστήρι κοντά στην πλατεία Βικτωρίας. Δεν θα ήθελα να μακρυγορήσω για τα πλεονεκτήματα του ακαταμάχητου ελληνικού καλοκαιριού ή για το πόσο πιο οικονομική είναι η ζωή εδώ – σε σύγκριση με το Παρίσι, το Λονδίνο ή και το Βερολίνο πλέον. Αυτό που με κράτησε πραγματικά ήταν το ότι πουθενά αλλού τα τελευταία χρόνια δεν υπήρξα τόσο παραγωγικός. Μου αρέσει το γεγονός πως μπορείς να νιώσεις απομονωμένος εδώ και την ίδια στιγμή στο επίκεντρο του μεσογειακού

ΣΤΗΝ ΑΘΉΝΑ ΣΥΝΥΠΆΡΧΟΥΝ Η ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΉ ΠΟΙΌΤΗΤΑ ΖΩΉΣ ΚΑΙ ΈΝΑ ΑΚΡΑΊΑ ΔΥΣΤΟΠΙΚΌ ΣΚΗΝΙΚΌ. ΕΊΝΑΙ ΚΆΤΙ ΠΟΥ ΜΕ ΕΜΠΝΈΕΙ ΩΣ ΚΑΛΛΙΤΈΧΝΗ ΚΑΙ ΚΑΤΆ ΚΆΠΟΙΟΝ ΤΡΌΠΟ ΜΕ ΚΑΘΗΣΥΧΆΖΕΙ ΚΙΌΛΑΣ.

κόσμου. Η Αθήνα είναι “επαρχιακή” όσον αφορά την κλίμακα ή την επικοινωνία και ταυτόχρονα διεθνής κόμβος. »Η πόλη είναι πραγματικά κοσμοπολίτικη και καθόλου περιθωριοποιημένη. Το αντίθετο: η Αθήνα αυτή την εποχή είναι πολύ πιο ενδιαφέρουσα από άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύσουσες. Συνδυάζει μακραίωνη ιστορία (το κλασικό παρελθόν, αλλά και τις συγκρούσεις και τους πολέμους χιλιετιών) και εντελώς επίκαιρα θέματα [το μεταναστευτικό, το προσφυγικό, το θέμα των ευρωπαϊκών συνόρων, την άνοδο και την πτώση (;) του νεοναζισμού]. Φαίνεται να στέκεται γερά στα πόδια της, παρά τις ποικίλες προκλήσεις. Συνυπάρχουν εδώ η εκπληκτική ποιότητα ζωής και ένα ακραία δυστοπικό σκηνικό. Είναι κάτι που με εμπνέει ως καλλιτέχνη και κατά κάποιον τρόπο με καθησυχάζει κιόλας. »Η τοπική σκηνή που συνάντησα εδώ ήταν πολύ δραστήρια και φιλόξενη – ειδικά οι νεότερες γενιές. Ο αριθμός των ανεξάρτητων χώρων είναι αξιοσημείωτος, όπως και η πληθώρα των εκθέσεων και των εκδηλώσεων. Το 2019 ξεκινήσαμε με τον Florent Frizet που επίσης μένει εδώ, μια σειρά συζητήσεων με Έλληνες καλλιτέχνες και επιμελητές (τα podcasts υπάρχουν στο duuuradio.fr) με τίτλο “Συζητώντας με την Αθήνα”. Αναγκαστήκαμε να σταματήσουμε αυτές τις συναντήσεις λόγω της πανδημίας, αλλά σκοπεύουμε να τις συνεχίσουμε μόλις μπορέσουμε. Ήταν ένας ωραίος τρόπος να συνομιλήσουμε ουσιαστικά με την εικαστική σκηνή της πόλης».

ΦΑΚΕ ΛΟΣ

ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ Ό,τι ενδιαφέρον «τρέχει» στην εικαστική Αθήνα αυτές τις μέρες. ΓΚΑΛΕΡΙ

Πλ. Κολωνακίου 20, www.zoumboulakis.gρ

ΜΟΥΣΕΙΑ

ΙΔΡΥΜΑ ΒΑΣΙΛΗ & ΕΛΙΖΑΣ ΓΟΥΛΑΝΔΡΗ

Α. ANTONOPOULOU

GAGOSIAN

ΑΣΚΤ

• Μόνιμη συλλογή Ερατοσθένους 13, Αθήνα, goulandris.gr

• «Power Vs Violence», Μιχάλης Καλλιμόπουλος, έως 7/11/2020, Αριστοφάνους 20, aaart.gr

ΑΝΔΡΕΑΣ ΜΕΛΑΣ ΣΤΟ «ΜΑΡΤΙΝΟΣ» • «Η τύχη ενός κυττάρου», έως 7/11/2020 Πανδρόσου 50, Μοναστηράκι, andreasmelas.org

ARCH • «Postcards», Matthew Wong, έως 11/12/2020 Γκούρα 5, Πλάκα, archathens. org

BERNIER/ELIADES • «Garden of Light», Charles Sandison, έως 19/11/2020 Επταχάλκου 11, Θησείο, bernier-eliades.gr

THE BREEDER • «Tenderness of a cutting sword», Αριστείδης Λάππας, 12/11/2020-16/01/2021 Ιάσονος 45, Μεταξουργείο, thebreedersystem.com

CAN GALLERY

• «Marbles & Drawings», Brice Marden, έως 19/12/2020 Αναπήρων Πολέμου 22, Κολωνάκι, athens@gagosian. com

HAUS N • «For Staying is nowhere», έως 19/11/2020 Καΐρη 6, www.haus-n.gr

KALFAYAN GALLERIES • «Επί τάπητος – Υφάνσεις Δημοκρατίας», Kalos&Klio, 5/11-5/12/2020 Χάρητος 11, Κολωνάκι, www.kalfayangalleries.com

ΚΕΝΤΡΟ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ ΙΛΕΑΝΑ ΤΟΥΝΤΑ • «Home», Κώστας Μπασάνος, Νίνα Παπακωνσταντίνου, έως τις 26/12/2020 Αρματολών και Κλεφτών 48, art-tounta.gr

• «Imagine you wake up and there is no internet», έως τις 15/11/2020 Αναξαγόρα 3-5, romantso.gr

ΕΛΕΝΗ ΚΟΡΩΝΑΙΟΥ GALLERY

RODEO

STATE OF CONCEPT

• «Art on boards – The Skate project», σε συνεργασία με την The Skateroom, 26/1131/12/2020

• «CHTO DELAT», έως 14/11/2020 Τούσα Μπότσαρη 19, stateofconcept.org

W W W.G R E E C E - I S .C O M

• «Ubuntu – Πέντε δωμάτια από τη συλλογή Χάρη Δαυίδ». Έως τις 18/3/2021 • Μόνιμη συλλογή (2ος, 3ος, 4ος όροφος) Λεωφ. Καλλιρρόης και Φραντζή, τηλ. 211-1019000, emst.gr

IΔΡΥΜΑ Β. & Μ. ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ • «Όρια και υπερβάσεις», Κώστας Τσόκλης, έως 8/11/2020 Βασιλίσσης Σοφίας 9 & Μέρλιν, τηλ. 210-3611206, thf.gr/el/

ΚΕΝΤΡΟ ΤΕΧΝΩΝ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ • «Από τον αγκώνα ως τον καρπό», Μάρω Φασουλή, έως 8/11/2020 Βασιλίσσης Σοφίας, Πάρκο Ελευθερίας, opanda.gr

• «Home vs owner», Sidsel Meineche Hansen, έως 7/11/2020 Πολυδεύκους 41, Πειραιάς, rodeo-gallery.com

ZOUMBOULAKI GALLERIES

136

ΕΜΣΤ

ΡΟΜΑΝΤΣΟ

• «The Pursuit of Happiness», Εμμανουήλ Μπιτσάκης, έως 31/12/2020 Αναγνωστοπούλου 42, Κολωνάκι, can-gallery.com

• «Inner Wavy Turmoil Βaby», Nel Aerts, έως 5/12/2020 Δημοφώντος 30, Πετράλωνα, koroneougallery.com

• «Απόφοιτοι 2017-18 & 201819», έως 22/11 Εκθεσιακός χώρος Νίκος Κεσσανλής, Πειραιώς 256

ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΛΑΠΠΑΣ, παραχώρηση γκαλερί The Breeder.

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ, ΠΕΙΡΑΙΩΣ 138 • «Preparing for the beach», Pernille Koldbech Fich, έως 22/11/2020 • Athens Photo Festival 2020, έως 15/11/2020 Πειραιώς 138, benaki.org

ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ – ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΊΑ ΜΈΝΤΗΣ • «Οικείο-Οικείν», Κατερίνα Κατσιφαράκη, έως 9/1/2021 Πολυφήμου 6, benaki.org

ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΔΗΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΩΝ • «Τα θεωρητικά αντικείμενα», Ηλίας Παπαηλιάκης, έως 29/11/2020 Λεωνίδου και Μυλλέρου, Μεταξουργείο, opanda.gr

Προκατασκευασµένες σύγχρονες κατοικίες, ξενοδοχειακά συγκροτήµατα, τουριστικά καταλύµατα. Ι. Γ. ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ ΕΠΕ Εργοστάσιο: 44.5ο χλµ Παλαιάς Εθνικής Οδού Αθηνών-Κορίνθου, Μέγαρα Έκθεση: 33ο χλµ Νέας Εθνικής Οδού Αθηνών – Κορίνθου Τηλ: 2296082100 – 2296082100

www.kallergis.gr | info@kallergis.gr

ΕΜΠΝΕΥΣΗ

ίναι παλιά υπόθεση η απεικόνιση των πόλεων στα κόμικς. Ίσως γιατί το αστικό τοπίο ήταν ανέκαθεν ένα γοητευτικό εικαστικό εγχείρημα, ίσως γιατί στην πλοκή μιας ιστορίας σημαντικό ρόλο παίζουν όχι μόνο οι χαρακτήρες, αλλά και η ατμόσφαιρα που τους περιβάλλει, ίσως για ένα σωρό ακόμα λόγους. Τα παραδείγματα είναι πολλά. Το σκοτεινό Γκόθαμ Σίτι του Μπάτμαν, η χαρωπή Λιμνούπολη της οικογένειας Ντακ, η κολοσσιαία Mega-City One του Δικαστή Ντρεντ, αλλά και οι αιωρούμενες πόλεις του Moebius, η επώδυνα αναπτυσσόμενη Νέα Υόρκη του Γουίλ Άισνερ, το παλιό Σικάγο του Κρις Γουέρ ή το φουτουριστικό Τόκιο του Κατσουχίρο Οτόμο είναι μόνο μερικά από αυτά. Η Αθήνα δεν θα μπορούσε να μην αποτελεί πηγή έμπνευσης των εγχώριων δημιουργών κόμικς. Ο Γιάννης Καλαϊτζής την απεικόνισε με γκρίζους τόνους στην «Τσιγγάνικη Ορχήστρα». Ο Σπύρος Δερβενιώτης, στον «Φανούρη Άπλα», την είδε ως τη γνώριμη μεγαλούπολη των ’90s (που συμπλήρωνε τις ιστορίες των Δ. Βανέλλη και Δ. Καλαϊτζή). Ο Λέανδρος εντόπισε τις δύσμορφες πτυχές της στον «Παρία», ενώ ο Αλέκος Παπαδάτος και η Άνι Ντι Ντονά (βοηθούντος του σεναρίου του Αβραάμ Κάουα) ανέδειξαν το αρχαίο παρελθόν της στο graphic novel «Δημοκρατία». Πώς τη βλέπουν, όμως, οι νεότεροι Έλληνες κομίστες και κομίστριες; Τι αγαπούν σε αυτήν, σε ποιες γωνιές της αισθάνονται πιο οικεία και σε ποιο κομμάτι της καθημερινότητάς της βρίσκουν τη χαρά; Θέσαμε αυτά τα ερωτήματα σε τέσσερις Έλληνες και Ελληνίδες εκπροσώπους της ένατης τέχνης, γνωρίζοντας ότι η σύγχρονη εγχώρια σκηνή κόμικς, αν δεν έχει κοινά χαρακτηριστικά, τότε σίγουρα διαθέτει εκπροσώπους με διακριτές τεχνοτροπίες και στιλ. Οι απαντήσεις που μας έδωσαν αποτελούνται φυσικά από χρώματα και από γραμμές. Οι τελευταίες μπορεί ενίοτε να τέμνονται, φανερώνοντας ίσως κάποιες κοινές τάσεις ή προτιμήσεις. Μικρή σημασία έχει: στα πάνελ που ακολουθούν, η Αθήνα, μέσα από το βλέμμα τεσσάρων δημιουργών που τη ζουν, την υπομένουν και την αγαπούν, αποδεικνύεται για άλλη μία φορά γεμάτη από αγαπημένες συνοικίες και πάρκα, δρόμους και μπαλκόνια, εκεί όπου διαδραματίζονται οι σημαντικές ή ασήμαντες ιστορίες της. 138

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΑΘΗΝΑΪΚΑ Τ ΟΥ Ν Ι ΚΟΛ Α Ζ Ω Η

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ

Τέσσερις εγχώριοι εκπρόσωποι της ένατης τέχνης σχεδιάζουν και γράφουν για τις δικές τους αγαπημένες γωνιές της πόλης.

ΕΜΠΝΕΥΣΗ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ «Μία γωνία για μένα, το Πολύγωνο» Λίγοι ξέρουν πού είναι το Πολύγωνο. Θα συναντήσεις κατοίκους του να δηλώνουν κάτοικοι Γκύζη, Αμπελοκήπων ή Κυψέλης. Υπάρχει κόσμος που το μπερδεύει με το Πεντάγωνο. Δεν υπάρχει κάποιο αξιοθέατο εδώ, ακόμη κι η πλατεία δεν είναι ακριβώς πλατεία. Έχει ανηφόρες και στενούς δρόμους, το πάρκινγκ είναι ένας εφιάλτης. Ένας φίλος μου νόμιζε ότι ζω σε κάποιο δάσος στο βουνό. Δεν είναι ακριβώς έτσι. Είναι η γειτονιά όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα, την άφησα πίσω μου για δεκαπέντε χρόνια και βρέθηκα τυχαία να ζω πάλι εδώ. Από εδώ πάνω κοιτάμε την Αθήνα να απλώνεται από τα πόδια μας έως τη θάλασσα. Ο Παναγιώτης Πανταζής είναι comic artist, εικονογράφος και μουσικός. Η επόμενη δουλειά του είναι ο νέος δίσκος του συγκροτήματός του, Echo Tides. Περισσότερα στο pantazis.space

140

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΕΜΠΝΕΥΣΗ

ΓΕΩΡΓΙΑ ΖΑΧΑΡΗ «Όλο αυτό το φασαριόζικο περιβάλλον» Μου αρέσουν πολλά στην Αθήνα. Μου αρέσουν τα αρχαία της, τα νέα, τα εντελώς κατεστραμμένα, τα τραπεζάκια στα πεζοδρόμια, οι ανηφόρες όταν φτάνεις στην κορυφή τους, τα περίπτερα, οι στοές, το Πολυτεχνείο, ο Ηλεκτρικός όταν βγαίνει από το τούνελ και βλέπεις τις πολυκατοικίες, οι πολυκατοικίες γενικά, τα σινεμά που είναι παντού. Μου αρέσει ότι μπορώ να περπατήσω και να είμαι ξένη ανάμεσα σε ξένους, η δυνατότητα να πετύχω κάποιον γνωστό οπουδήποτε. Αγαπώ την Αθήνα ακριβώς γιατί είναι τόσο πυκνοκατοικημένη. Αγαπώ όλο αυτό το φασαριόζικο περιβάλλον, γιατί μου δίνει την αίσθηση ενός σκηνικού ιδανικού για άπειρες ιστορίες, ιστορίες χωρίς πεπερασμένο αριθμό: πραγματικές, φανταστικές, παρελθοντικές, μελλοντικές ή απλώς πιθανές. Η Γεωργία Ζάχαρη έχει τιμηθεί από τα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς με το βραβείο Καλύτερου Πρωτοεμφανιζόμενου Καλλιτέχνη (2018) για την αυτοέκδοσή της «Ξεμάτιασμα». Τελευταία της δουλειά είναι το «Φεστιβάλ» (με τους Γ. Γούση και Π. Πανταζή), μια έκδοση για την 60ή επέτειο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης. instagram.com/tiganopsomo

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

141

ΕΜΠΝΕΥΣΗ

ΑΛΕΞΙΑ ΟΘΩΝΑΙΟΥ «Ένα πάρκο που σφύζει από ζωή» Πάρκο Ελευθερίας, ένα από τα λίγα πάρκα στην καρδιά της Αθήνας. Λόφος με χορτάρι και θέα σε τέσσερα επίπεδα: Βασιλίσσης Σοφίας, κτίρια, Υμηττός, αττικός ουρανός. Αποτελεί σπίτι για ποικιλία πουλιών, από καρακάξες μέχρι παπαγάλους. Στην επάνω πλευρά του, σε ένα όμορφο πετρόχτιστο, στεγάζεται το Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων και το Μουσείο Αντιδικτατορικής Δημοκρατικής Αντίστασης του Συνδέσμου Φυλακισθέντων και Εξορισθέντων Αντιστασιακών 1967-1974. Παρά το μικρό του μέγεθος, το πάρκο σφύζει από ζωή: κόσμος διάφορων ηλικιών και εθνικοτήτων αθλείται, κάνει πικνίκ, διαβάζει. Αποτελεί υπόδειγμα ελεύθερης χρήσης του πρασίνου και του δημόσιου χώρου, καθώς είναι ένας τόπος αναψυχής στον οποίο μπορεί κανείς να βρεθεί κοντά στη φύση, στην ιστορική μνήμη και στην τέχνη. Με άλλα λόγια, το Πάρκο Ελευθερίας είναι ένας τόπος όπου μπορεί κανείς να είναι πολίτης και όχι καταναλωτής. Το εβδομαδιαίο στριπ της Αλέξιας Οθωναίου «Χ εις τον Ψ» δημοσιεύεται στην «Εφημερίδα των συντακτών», το «Ιστορίες που κρύβονταν σε προφανή μέρη» φιλοξενείται στο socomic.gr, ενώ το graphic novel της «Η γυναίκα με τα τραπουλόχαρτα» είναι υπό έκδοση (Jemma Press). Περισσότερα στο alexiaothonaiou.blogspot.com

142

W W W.G R E E C E - I S .C O M

ΕΜΠΝΕΥΣΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΟΥΣΗΣ «Μπαλκόνια που σε συμφιλιώνουν με το αστικό χάος» Αγαπώ την Αθήνα, γιατί είναι η πόλη στην οποία ζουν οι άνθρωποι που αγαπώ και γιατί αυτή αποτελεί το σκηνικό της κοινής ζωής μας. Ένα σκηνικό που μας ταιριάζει, γεμάτο αντιφάσεις και δαιδαλώδεις διαδρομές, όπως και εμείς. Θαυμάζω στην Αθήνα το πόσο ακομπλεξάριστη είναι με το χάος της, που από τα ψηλά της μπαλκόνια μάς το επιδεικνύει με κάθε ευκαιρία. Αναρωτιέμαι, τελικά, μήπως η συχνή οπτική τριβή μαζί του είναι ο λόγος που συχνά νιώθω συμφιλιωμένος με την έννοια αυτής της λέξης. Το τελευταίο graphic novel του Γιώργου Γούση είναι το «Ληστές – Η ζωή και ο θάνατος των Γιάννη και Θύμιου Ντόβα», που συνέγραψε με τον Γιάννη Ράγκο, αντλώντας έμπνευση από αληθινά πρόσωπα και γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Ήπειρο από το 1909 έως το 1930. Περισσότερα στο facebook.com/GGoussis

ΑΘ Η Ν Α Χ Ε Ι Μ Ω Ν Α Σ 2 0 2 0

143

YOUR ONE-STOP SOURCE FOR INSIDE INFORMATION ON WHAT GREECE IS ALL ABOUT.