Ef 37

H ΜΑΓΕΙΑ tHσ

αΝυπaκοης

γιαροΝ λιφςιτς – οΜαδα CIRCa

ΝταΝτα Μαζιλο, ΜελιΝα ταΝαγρη Θοδωρhς γκoΝης, γιαΝΝης Χουβαρδας κωΝςταΝτιΝος Χατζης, γιαΝΝης καλαβριαΝος ηλιας γιαΝΝακακης, ΜαριaΝΝα καβαλλιερaτου καρυοφυλλια καραΜπετη, γιαΝΝης ςκουρλετης δηΜητρης κουρουΜπαλης, κατεριΝα λουρα λιΝα Νικολακοπουλου, ςτελιος βαΜβακαρης γιαΝΝης κουτρας, αποςτολος ριζος, ζαΧαριας καρουΝης

Xατζηχρhστου 23 & Mακρυγιaννη 11742 / aΘhNa / T. 210 9282900

σΕλ. 12 σΕλ. 16

6

ΕΙσΙΤΗΡΙΑ ΟΔΗΓΟσ ΕΠΙΒΙΩσΗσ

8

HigHligHts 2014

[

H EΦημεριΔα του Eλληνικου ΦεΣτιβAλ Eιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2014 Nο 37 (1/2014) [1/6/2014] ISSN: 1791-1729

Συνεργάζονται: Λένια Ζαφειροπούλου, Κωνσταντίνα Κυριάκου Κόμικς: Πέτρος Χριστούλιας Φωτογράφοι: Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης Mαθιουδάκης Yπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος Σχεδιασμός: Z-axis Δημιουργικό: Aνδρέας Pεμούντης Eκτύπωση: IPIΣ A.E.

oi σΗΜΑντΙκoτΕρΕσ ΠΑρΑστaσΕΙσ τΟυ ΦΕστΙΒaλ ΑθΗνΩν

12

ΓΙΑΡΟΝ λΙφσΙΤσ – ΟΜΑΔΑ CiRCA H ΜΑΓΕΙΑ tHσ ΑνυΠaκΟΗσ

16

ΜΕλΙΝΑ ΤΑΝΑΓΡΗ ΕΓΩ τΟν ΧΑνΩ τΟν κΑΙρΟ ΜΟυ

18

λΙΝΑ ΝΙκΟλΑκΟΠΟυλΟυ, σΤΕλΙΟσ ΒΑΜΒΑκΑΡΗσ ΓΙΑΝΝΗσ κΟυΤΡΑσ, ΑΠΟσΤΟλΟσ ΡΙζΟσ, ζΑΧΑΡΙΑσ κΑΡΟυΝΗσ H τΕτρΑσ Η ξΑκΟυστΗ

21

Eλληνικο ΦεΣτιβαλ A.E. Διοικητικο Συμβουλιο Πρόεδρος: Γιώργος Λούκος Aντιπρόεδρος: Ήρα Ράλλη-Βαλσαμάκη Mέλη: Ηλίας Μπουντανιώτης, Σοφία Στάικου Μαρία Χ. Χατζηνάσιου, Πολυχρόνης Πολυχρονόπουλος Ελευθέριος Κουλιεράκης ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΜΑΡΙAΝΝΑ κΑΒΑλλΙΕΡAΤΟυ Η ΑρΧH ΕiνΑΙ τΟ ΦΩσ

22

]

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας Kανέλλης Eπιμέλεια ύλης: Μαίρη Κιτροέφ Σύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Kατερίνα Kόμητα, Μυρτώ Λιαλιούτη, Αργυρώ Λύτρα,Nίκη Oρφανού, Μαρίλια Παπαθανασίου, Μυρτώ Πολυμίλη

ΘΟΔωΡHσ ΓκoΝΗσ – ΔΗΠΕΘΕ κΑΒAλΑσ ΠΩσ σκΗνΟθΕτΕΙτΑΙ H aeρΓΙΑ

25

ΔΗΜΗΤΡΗσ κΟυΡΟυΜΠΑλΗσ, κΑΤΕΡΙΝΑ λΟυΡΑ ΜΙλΩντΑσ ΓΙΑ ΕρΩτΑ ΜΕσΑ στΗν κρΙσΗ

26

κΑΡυΟφυλλΙΑ κΑΡΑΜΠΕΤΗ, ΓΙΑΝΝΗσ σκΟυΡλΕΤΗσ

XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

ρΑΜΟνΑ = ΕλλΑΔΑ

σΕλ. 26

30

ΝΤΑΝΤΑ ΜΑζΙλΟ Ο τσΑϊκΟΦσκΙ στΗν ΑΦρΙκΗ

34

ΓΙΑΝΝΗσ ΧΟυΒΑΡΔΑσ – ΕΘΝΙκΗ λυΡΙκΗ σκΗΝΗ H ΕξΟρΙΑ ΕΙνΑΙ ΜΙΑ ΗττΑ

38

κωΝσΤΑΝΤΙΝΟσ ΧΑΤζΗσ – ΟΜΑΔΑ ΧΡωΜΑ ta ΟσΑ ΕΙΠΑΜΕ ΠΑλΙΑ ΙσΧυΟυν

40

ΓΙΑΝΝΗσ κΑλΑΒΡΙΑΝΟσ – EΤΑΙΡΕΙΑ ΘΕΑΤΡΟυ sfoRARis Ο ΕρΩτΑσ κΑτΑΓΗσ

44

ΗλΙΑσ ΓΙΑΝΝΑκΑκΗσ to ntokimΑντΕρ τΗσ ΓκΟλΦΩσ

45

stAR WARs tΑ aστρΑ

σΕλ. 30 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

46

ME THN YΠOΣTHPIΞH

JUiCY liU στΟν υΠeρΟΧΟ κoσΜΟ τΟυ ΕλλΗνΙκΟy ΦΕστΙΒaλ [1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 3

το ΠροΓραμμα 1.6 EωΣ 15.6.2013 ΕΙκΑσΤΙκΑ Στέφανος Τσιβόπουλος Ιστορία Μηδέν Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 23 Μαΐου - 28 Σεπτεμβρίου ΝΕΟΝ, Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης Δ. Δασκαλόπουλου Η τέχνη στον δημόσιο χώρο Πειραιώς 260, Κτίριο Α 4 & 24 Ιουνίου, 20:00

ΘΕΑΤΡΟ Eταιρεία Θεάτρου Sforaris – Γιάννης Καλαβριανός Αβελάρδος και Ελοΐζα Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 1-2 Ιουνίου, 21:00 Βijoux de Kant – Γιάννης Σκουρλέτης Ραμόνα travel / η γη της καλοσύνης της Γλυκερίας Μπασδέκη Πειραιώς 260, Αποθήκη 1-5 Ιουνίου, 21:00 ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας – Θοδωρής Γκόνης Η οδύνη των ανέργων και το δικαίωμα στην τεμπελιά Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 8-9 Ιουνίου, 23:00 R.I.P. Romeos Ioulietta Panta BIOS 10-15 Ιουνίου, 20:30 Ομάδα Χρώμα – Κωνσταντίνος Χατζής Η τριλογία της πόλης: Η διανυκτέρευση - Η πόλη - Η παρέλαση της Λούλας Αναγνωστάκη Πειραιώς 260, Κτίριο Α 10-12 Ιουνίου, 21:00

ΧΟΡΟσ klokworks Μαριάννα Καβαλλιεράτου – Ντομ Μπουφάρ – Τσαρλς Σάντισον Stations Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 1-2 Ιουνίου, 21:00 Ντάντα Μαζίλο Η λίμνη των κύκνων Πειραιώς 260, Κτίριο Η 7-9 Ιουνίου, 21:00 Ομάδα τσίρκου CIRCA – Κουαρτέτο εγχόρδων Ντεμπυσσύ Opus Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 7-9 Ιουνίου, 21:00

ΜΟυσΙκΗ Μελίνα Τανάγρη Μια χοροεσπερίδα… Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 4-5 Ιουνίου, 21:00 Λίνα Νικολακοπούλου Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς ΟΛΠ (Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς) - Πύλη Ε2 6-8 Ιουνίου, 21:00 Εθνική Λυρική Σκηνή – Γιάννης Χουβαρδάς Ντον Τζοβάννι του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 11 & 13-15 Ιουνίου, 21:00

ΠΑΡΑλλΗλΕσ ΕκΔΗλωσΕΙσ Ηλίας Γιαννακάκης Η Γκόλφω στην Επίδαυρο: Κινηματογραφώντας μια παράσταση Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 11 Ιουνίου 4 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37 [1 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Eifo Efi – γιάννης Μανταφούνης, φαμπρίς Μαζλία 1 & 2 ιουλίου, πειραιώς 260

η ΓιορτH τηΣ ανοχηΣ και τηΣ ελευθεριαΣ

E

να από τα βασικά χαρακτηριστικά του Φεστιβάλ Αθηνών, της μεγάλης γιορτής της τέχνης που μέσα σε μερικά χρόνια κατάφερε και μπήκε στη ζωή της πόλης, είναι ο διαρκής διάλογος πολλαπλών εκδοχών της διαφορετικότητας. Ένα συνεχές διαδραστικό παιχνίδι που φέρνει κοντά διαφορετικές κουλτούρες, διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες, διαφορετικά εκφραστικά στυλ. Οι οσμώσεις, ο διάλογος, η καλλιτεχνική ελευθερία είναι τα βασικά χαρακτηριστικά ενός καλλιτεχνικού θεσμού, που λατρεύει τα κλασικά ιδιώματα και δίνει πολύ χώρο στον πειραματισμό. το μήνυμα είναι σαφές. Η δημοκρατία της τέχνης επιτρέπει όλες τις τάσεις, όλες τις αναγνώσεις, τα μόνα κριτήρια είναι η καλλιτεχνική ανησυχία, ο έλεγχος των εκφραστικών τρόπων, η αισθητική συγκίνηση. Φυσικά, η χαρούμενη γιορτή της τέχνης της Αθήνας δίνει έμφαση σε ορισμένα καταστατικά χαρακτηριστικά της τέχνης που υποδέχεται. το κυριότερο, η ανοχή και η κατανόηση του διαφορετικού, ο διάλογος. το Φεστιβάλ Αθηνών καταξιώθηκε όχι ως μια πολύχρωμη απολιτίκ γιορτή στο κέντρο της πρωτεύουσας, αλλά ως δημοκρατική γιορτή της ελευθερίας και της πολυπολιτισμικότητας. Προφανώς, πολυπολιτισμικότητα στην τέχνη σημαίνει άνοιγμα, κατανόηση του άλλου, διάλογος μαζί του – δεν έχει τις δυσκολίες που παίρνει ο όρος εκεί όπου πρέπει να δοκιμαστεί πραγματικά: στις ζωές των ανθρώπων και των κοινωνιών. Αλλά η τέχνη ως κυψέλη ζωής χρειάζεται να βρίσκεται ένα βήμα μπροστά. κι όταν, στην πόλη, και στη χώρα, και στην ευρωπαϊκή ήπειρο, κερδίζουν έδαφος οι δυνάμεις της εσωστρέφειας, της οπισθοδρόμησης, των κλειστών κοινωνιών· όταν αποκτούν πολιτική έκφραση ο ρατσισμός και ο νεοναζισμός, εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να διεκδικούμε όλο και περισσότερο την ανοιχτή κοινωνία, να βάζουμε τον τρόπο ζωής και έκφρασής μας απέναντι στην απειλή. Προφανώς, μια καλλιτεχνική γιορτή δεν είναι αρκετή. Η

καταδίκη του τέρατος είναι υπόθεση όλων των δημοκρατικών δυνάμεων, όλων των θεσμών και των προσωπικοτήτων της παιδείας, του πολιτισμού και της ενημέρωσης. Αλλά, εδώ, στο Φεστιβάλ Αθηνών, ένα κέλυφος που υποδέχεται τη δημιουργία και την ανοχή μπορεί πάντα να λειτουργεί ως πυρήνας. Ως πρόταση. και ως αφετηρία. σ’ αυτή την αφετηρία, και φέτος, θα συναντηθούν ενωμένες πολλές καλλιτεχνικές δυνάμεις. Ορισμένες θα τις συναντήσετε, με τις προτάσεις τους, στις σελίδες που ακολουθούν. κάποιες άλλες, πιο οικείες, νεότερων σχημάτων κατά βάσιν ελληνικών, θα σας τις μαρτυρήσω από δω. θα σας προτρέψω, π.χ., να μη χάσετε την εκδοχή του Ηλία κουνέλα στους ντοστογεφσκικούς Αδελφούς Καραμάζοφ. Ο κωνσταντίνος ρήγος υπόσχεται να μας εκπλήξει με την Αρκαδία του. Ο Γιάννης Μανταφούνης και ο Φαμπρίς Μασλία έχουν πια χειραφετηθεί από τον δάσκαλο Φόρσαϊθ. Η Ομάδα σημείο Μηδέν καταδύεται στον κάφκα, ο συνθέτης στάθης Γυφτάκης αναδύεται στην επιφάνεια του παραμυθιού. Ο Χρήστος στέργιογλου προτείνει, ως σκηνοθέτης, τη δική του ανάγνωση στις Ικέτιδες του Αισχύλου, ενώ ο Μανώλης Μαυροματάκης ανεβάζει για παιδιά την Καταστρούπολη του Φίλιπ ρίντλεϊ. Ο Γιάννης Μπέζος προτείνει τα Παντρολογήματα του Γκόγκολ κι ο Βασίλης Μαυρογεωργίου με το Skrow theater μας αφηγούνται την Ιστορία της αυτοθυσίας. Ο Βασίλης Χριστόπουλος πάντα θριαμβεύει, και φέτος θριαμβεύει ακόμα περισσότερο, διευθύνοντας κΟΑ και Φιλαρμονική Ορχήστρα της νοτιοδυτικής Γερμανίας με Μότσαρτ και ρίχαρντ στράους, ενώ η καμεράτα κι ο Μητσιάς, οι Χαΐνηδες, ο Μαρκόπουλος, η Μαρία Φαραντούρη κι η Μαίρη λίντα συνθέτουν ένα μουσικό παζλ που κινείται σε όλα τα πεδία της μουσικής… τι να πρωτοδιαλέξεις! το Φεστιβάλ Αθηνών είναι πάλι εδώ. Ακόμα μια δύσκολη χρονιά, προτείνει τα βασικά: δημιουργικότητα και καλλιέργεια. Άλλος δρόμος δεν υπάρχει. s

EDitoRiAl

πέτρος Χριστούλιας

ειΣιτηρια: οΔηΓοΣ εΠιβιωΣηΣ

Η προπώληση εισιτηρίων αρχίζει 3 εβδομάδες πριν από κάθε εκδήλωση. Για πληροφορίες μπορείτε να καλείτε στο τηλεφωνικό κέντρο 210 3272000. Για τις παραστάσεις του Φεστιβάλ Επιδαύρου στις 5 Ιουλίου, Δημήτρης καραντζάς, Ελένη και στις 12 Ιουλίου, Έκτορας λυγίζος, Προμηθέας Δεσμώτης η προπώληση των εισιτηρίων έχει ήδη αρχίσει. σπεύσατε!

από το τηλέφωνο Για να αγοράσετε τα εισιτήριά σας τηλεφωνικά χρησιμοποιώντας την πιστωτική σας κάρτα, καλείτε στο 210 32 72 000, Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00 με 21:00. Η προπώληση σταματά στις 14:00 την ημέρα της παράστασης. από το Ίντερνετ Επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Φεστιβάλ www.greekfestival.gr για αγορά εισιτηρίων online. Η δυνατότητα online αγοράς ξεκινά 3 εβδομάδες πριν από κάθε εκδήλωση, αλλά δεδομένου ότι δεν υπάρχει ωράριο λειτουργίας, αυτό σημαίνει τα μεσάνυχτα της προηγούμενης μέρας. Η προπώληση μέσω ίντερνετ σταματά στις 14:00 την ημέρα της παράστασης. *Η παραλαβή των εισιτηρίων γίνεται: n Από τα εκδοτήρια του Φεστιβάλ, Πανεπιστημίου 39, Δευτέρα - Παρασκευή: 9:00-17:00, σάββατο: 09:00-15:00. n Από τους χώρους των εκδηλώσεων. n Με κούριερ (επιβάρυνση 3,5€). από τα εκδοτήρια Οι πιο παραδοσιακοί μπορείτε να επισκεφθείτε τα εκδοτήρια του Φεστιβάλ. Κεντρικά: Πανεπιστημίου 39 (εντός στοάς Πεσμαζόγλου) Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Παρασκευή 09:00-17:00, σάββατο 09:00-15:00 Ωδείο Ηρώδου Αττικού Ώρες λειτουργίας: καθημερινά 9:00-14:00 και 18:00-21:00 Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου Ώρες λειτουργίας: Δευτέρα έως Πέμπτη 9:00-19:00 Παρασκευή και σάββατο 9:00-21:00 Εκδοτήρια εισιτηρίων λειτουργούν σε όλους τους χώρους των εκδηλώσεων. Ανοίγουν δύο ώρες πριν από την έναρξη της παράστασης και πωλούν εισιτήρια μόνο για την παράσταση της ημέρας.

από τα βιβλιοπωλεία Εισιτήρια πωλούνται επίσης από τα βιβλιοπωλεία Παπασωτηρίου και ΙanoS και τα καταστήματα Public.

εισιτήρια Μειωμένης τιμής Ισχύουν για παιδιά και νέους από 6 έως 18 ετών, φοιτητές, πολύτεκνους, στρατιώτες, άτομα άνω των 65 ετών.

ειδικές τιμές Ισχύουν για ηθοποιούς, χορογράφους, σκηνοθέτες, θεατρολόγους με ενημερωμένη κάρτα του σωματείου τους για τις παραστάσεις στους χώρους της Πειραιώς 260.

αμεα Ισχύουν για τα άτομα με 67% και άνω αναπηρία καθώς και για έναν συνοδό σε προβλεπόμενες θέσεις, με εισιτήριο φοιτητικής τιμής.

ανέργων Ισχύουν για ανέργους με ενημερωμένη κάρτα ΟΑΕΔ για περιορισμένο αριθμό θέσεων. Δυνατότητα αγοράς μόνο από τα εκδοτήρια του Φεστιβάλ έως και μία μέρα πριν από την έναρξη της παράστασης.

ομαδικές κρατήσεις Για ομαδικές κρατήσεις (20 και πλέον εισιτηρίων) ισχύει έκπτωση 20% επί του συνολικού ποσού.

ΕΙσΙΤΗΡΙΑ

πακέτα εισιτηρίων - 30% έκπτωση σε κάθε πακέτο κλαςικη Μουςικη-οπερα

No 1

Θεατρο

26-27 ιουνίου, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, 5 ιουλίου, Αρχαίο θέατρο Μεσσήνης, καμεράτα-Γιώργος Πέτρου, Σιρόης, ο βασιλιάς της Περσίας

1-2 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, eταιρεία θεάτρου Sforaris – Γιάννης καλαβριανός, Αβελάρδος και Ελοΐζα

8 ιουλίου, Ηρώδειο, κΟΑ & Φιλαρμονική της νοτιοδυτικής Γερμανίας – Βασίλης Χριστόπουλος

10-12 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Α, Ομάδα Χρώμα – κωνσταντίνος Χατζής Η τριλογία της πόλης: Η διανυκτέρευση - Η πόλη - Η παρέλαση

14-15 ιουλίου, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, kyklos ensemble – θεόδωρος κουρεντζής, Το χειμωνιάτικο ταξίδι του Σούμπερτ

13-14 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, Εταιρεία θεάτρου Dot & Ομάδα ΑτΟνΑλ – θέμελης Γλυνάτσης, Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους

No 1

15-17 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Ανχέλικα λίντελ – atra Bilis teatro, Ολόκληρος ο ουρανός πάνω στη γη (Το σύνδρομο της Γουέντυ)

Χορος

7-9 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, ντάντα Μαζίλο, Η λίμνη των κύκνων 7-9 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Ομάδα τσίρκου CiRCa – κουαρτέτο εγχόρδων ντεμπυσσύ, Opus

No 2

Θεατρο

24-25 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, Φιόνα σο, Η μπαλάντα του γέρου ναυτικού 1-3 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Εμμανουέλ ντεμαρσύ-Μοτά, Ionesco Suite

No 2

Χορος

1-2 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, klokworks Μαριάννα καβαλλιεράτου – ντομ Μπουφάρ – τσαρλς σάντισον, Stations 7-9 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Ομάδα τσίρκου CiRCa – κουαρτέτο εγχόρδων ντεμπυσσύ, Opus 16-17 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, κωνσταντίνος ρήγος – Χοροθέατρο ΟκτΑνΑ, Αρκαδία 28-29 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, Γιουβάλ Πικ, Score

No 3

Χορος

6-7 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, Helter Skelter Company – θάνος Παπακωνσταντίνου, Μετατόπιση προς το ερυθρό 9-12 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, Πυρ – Ιώ Βουλγαράκη, Οι ληστές

No 3

Θεατρο

14-17 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, θέατρο Πορεία – Δημήτρης τάρλοου, Η μεγάλη χίμαιρα 18-20 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, Γιάννης Μόσχος, Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας 30-31 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Έφη θεοδώρου, Το ατλαζένιο γοβάκι

7-9 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, ντάντα Μαζίλο, Η λίμνη των κύκνων 18-19 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, amorphy.org – τζένη Αργυρίου, Memorandum - A mechanism of reminder!

27-28 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, Ομάδα Χορού ΖΗτΑ – Ίρις καραγιάν, Tracing

No 1 Μικρη & Μεγαλη επιδαυρος 4 ιουλίου, Μικρή Επίδαυρος, νατάσσα Μποφίλιου, Επικίνδυνη ηλικία 5 ιουλίου, Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου, Δημήτρης καραντζάς, Ελένη

28-29 ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Γίρζι κίλιαν, East Shadow

No 2 Μικρη & Μεγαλη επιδαυρος No 4

Χορος

1-2 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, mamaZa Γιάννης Μανταφούνης – Φαμπρίς Μαζλία, Eifo Efi 4-5 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, RootlessRoot – λίντα καπετανέα, W Memorabilia (Phaedra’s Laboratory)

14-17 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η, θέατρο Πορεία – Δημήτρης τάρλοου, Η μεγάλη χίμαιρα 18-20 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε, Γιάννης Μόσχος, Διασκεδαστικές ιστορίες περί θνητότητας 30-31 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Έφη θεοδώρου, Το ατλαζένιο γοβάκι

7-8 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Ερμίρα Γκόρο, A Quiet Voice 11-12 ιουλίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ, Ομάδα Χορού τρίσα Μπράουν, Watermotor, Son of Gone Fishin’, Rogues, For M.G.: The Movie

No 3 Μικρη & Μεγαλη επιδαυρος 18-19 ιουλίου, Αρχαίο θέατρο Επιδαύρου, ΔΗΠΕθΕ Πάτρας & Αρτivities – κώστας Φιλίππογλου, Φιλοκτήτης 18-19 ιουλίου, Μικρή Επίδαυρος, Δημήτρης Μπάσης & Γιώτα νέγκα, Το τραγούδι του μετανάστη

ΕΙσΙΤΗΡΙΑ

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 7

Highlights 2014

οι επικίνδυνες εξομολογήσεις της ιζαμπέλ ιπέρ λυκ Μποντύ Ψευδοεξομολογήσεις του πιερ Ντε Μαριβώ 12 - 14 Ιουνίου ςτέγη γραμμάτων και τεχνών

© Pascal Victor

Ο σκηνοθέτης λυκ Μποντύ συστήνεται στο ελληνικό κοινό με μούσα του την κορυφαία Ιζαμπέλ Ιπέρ. Όχημά τους οι Ψευδοεξομολογήσεις του Πιερ ντε Μαριβώ. Η όμορφη χήρα Αραμίντ μεταφέρεται στο σήμερα και παίζει αριστοτεχνικά με όλες τις αποχρώσεις των συναισθημάτων.

το ελληνικό φεστιβάλ φιλοξενεί και φέτος ένα ξεχωριστό πρόγραμμα με ελληνικές και ξένες παραγωγές. η εφ παρουσιάζει τις σημαντικότερες παραστάσεις του φεστιβάλ αθηνών. για το φεστιβάλ επιδαύρου κρατηθείτε μέχρι το επόμενο τεύχος.

© agathe Pouoponey

Ο σαρλώ στο Ηρώδειο κοα – Μίλτος λογιάδης ο ςαρλώ και η κοα, ταυτόχρονη προβολή της ταινίας Ο χρυσοθήρας 23 Ιουνίου ωδείο ηρώδου αττικού το Ηρώδειο μετατρέπεται για πρώτη φορά σε θερινό σινεμά υπό τη μουσική διεύθυνση του Μίλτου λογιάδη. την προβολή του κλασικού Χρυσοθήρα του τσάρλι τσάπλιν συνοδεύει η κρατική Ορχήστρα Αθηνών.

© Yuan Wei ET hai Qing

ιονέσκο δαγκωτό εμμανουέλ Ντεμαρσύ-Μοτά Ionesco Suite 1-3 Ιουλίου πειραιώς 260, κτίριο δ Μετά τον Ρινόκερο του Ιονέσκο, ο Γάλλος σκηνοθέτης επανέρχεται μ’ ένα έργο του, προϊόν συλλογικής εργασίας, που βασίζεται σε κείμενο του θεμελιωτή του θεάτρου του Παραλόγου. Η καταπίεση του ατόμου, ο άνθρωπος μπροστά στο θάνατο μέσα από μια κωμική διάσταση πάντα είναι θέματα που επανέρχονται.

© Χάρης ακριβιάδης

θέλω τον Οθέλλο

κινέζικη ορχήστρα πειραματικός Θίασος Όπερας λιγιουάν (φουτζιάν/κίνα) – τζεν τζινπίν Η χήρα και ο γραμματιζούμενος των ουάν ρενζιέ – γιόου φένουεϊ 21-22 Ιουνίου πειραιώς 260, κτίριο δ

εθνική λυρική ςκηνή – γιάννης κόκκος Οθέλλος του τζουζέπε βέρντι 27-29 & 31 Ιουλίου ωδείο ηρώδου αττικού Μετά τον πολύ επιτυχημένο περσινό Ιπτάμενο Ολλανδό, ο Γιάννης κόκκος σκηνοθετεί τον Οθέλλο του Βέρντι. Ο Μύρων Μιχαηλίδης διευθύνει την Εθνική λυρική σκηνή, ενώ τα σκηνικά και τα κοστούμια επιμελείται ο ίδιος ο σκηνοθέτης.

Η όπερα λιγιουάν, ένα από τα παλιότερα θεατρικά είδη της κίνας, παραμένει έως σήμερα ζωντανή συνδυάζοντας την αφαιρετική γραφή με μελωδίες παλιών μουσικών κομματιών, με τη συνοδεία του παραδοσιακού τυμπάνου που στα ελληνικά πρέπει να προφέρεται: γιαγιαόγιου.

Highlights

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 9

κόλεριτζ & σω, ξανά © Benjamin Dowden

φιόνα ςω Η μπαλάντα του γέρου ναυτικού του ςάμιουελ κόλεριτζ 24 - 25 Ιουνίου πειραιώς 260, κτίριο η Η παράσταση που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το καλοκαίρι του 2012 στη Μικρή Επίδαυρο επανέρχεται με την ολοκληρωμένη της μορφή. Ας χειροκροτήσουμε τη μεγάλη Φιόνα σω και στην Πειραιώς.

Η Ιζαμπέλα και οι αγάπες της ιζαμπέλα ροσελίνι Green Porno - Live on Stage 24 - 26 Ιουνίου πειραιώς 260, κτίριο δ o Ζαν-κλωντ καρριέρ αναλαμβάνει τη θεατρική μεταφορά του Green Porno, των ταινιών μικρού μήκους που δημιούργησε η Ιζαμπέλα ροσελίνι για τη διαφορετικότητα της φύσης και των ζώων. Η ίδια, θρύλος του θεάματος και ιδανική μοιραία γυναίκα, ερμηνεύει ένα μονόλογο με χιούμορ και νεανική φρεσκάδα.

γίρζι κίλιαν East Shadow 28 - 29 Ιουνίου πειραιώς 260, κτίριο δ

φουκουσίμα αγάπη μου

το πυρινικό ατύχημα της Ιαπωνίας προσεγγίζεται με έμφαση στο μπεκετικό παράλογο από τον σπουδαίο χορογράφο Γίρζι κίλιαν, γνωστό πια για την ιδιαιτερότητα των προσεγγίσεών του και για τους χορευτές μεγάλης ηλικίας που είναι συστατικό χαρακτηριστικό της δουλειάς του. Μια τραγικοκωμωδία γύρω από την ευάλωτη ανθρώπινη ύπαρξη.

10 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37 [1 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Highlights

© Lois Greenfield

σούμπερτ

σουπερστάρ Kyklos Ensemble – Θεόδωρος κουρεντζής το χειμωνιάτικο ταξίδι του ςούμπερτ: Μια ερμηνεία-ανασύνθεση για τενόρο και μικρό σύνολο του Χανς τσέντερ 14-15 Ιουλίου Μέγαρο Μουσικής αθηνών

ομάδα Χορού τρίσα Μπράουν Watermotor, Son of Gone Fishin’, Rogues, For M.G.: The Movie 11-12 Ιουλίου πειραιώς 260, κτίριο δ Η ομάδα χορού της τρίσα Μπράουν έρχεται για τρίτη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών με έργα που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Η εμβληματική κίνηση της δημιουργού ξετυλίγεται μέσα από τέσσερα έργα από το 1978 έως το 2011.

© Ricardo Carrillo de albornoz

τρίσα για πάντα

Ο εκκεντρικός σταρ της κλασικής μουσικής θεόδωρος κουρεντζής θα διευθύνει για πρώτη φορά το μουσικό σύνολο kyklos Εnsemble. Μουλτιμίντια και μουσική δωματίου και άλλα παράξενα πράγματα...

πώς αναπαρίσταται η φρίκη; ανχέλικα λίντελ Όλος ο ουρανός πάνω στη γη (Το σύνδρομο της Γουέντυ) 15-17 Ιουνίου πειραιώς 260, κτίριο δ

© βάσια αναγνωστοπούλου

Η πρωτοπόρος iσπανίδα συγγραφέας, σκηνοθέτις και ερμηνεύτρια εμπνέεται από τη φρίκη των γεγονότων και τη μετουσιώνει με την ανατρεπτική ποιητική γραφή της. Ένα έργο που συνδέει τον Πήτερ Παν και τη μητρική Γουέντι με τον ναζιστή δολοφόνο Μπρέιβικ, που σκότωσε δεκάδες νέους στο νησί Ουτόγια της νορβηγίας.

καραγάτσης στη σκηνή!

Θέατρο πορεία – δημήτρης τάρλοου Η μεγάλη χίμαιρα του Μ. καραγάτση 14-17 Ιουλίου πειραιώς 260, κτίριο η Ο Δημήτρης τάρλοου, εγγονός του Μ. καραγάτση, του πιο κομοπολίτη Έλληνα συγγραφέα, σκηνοθετεί τη Μεγάλη χίμαιρα. Πώς αποδίδεται θεατρικά η ιστορία της Μαρίνας, μιας νεαρής Γαλλίδας, που παντρεύεται και πηγαίνει να ζήσει με τον άντρα της στη σύρο;

#37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 11

Γιαρόν λίφσιτς – ΟΜΑΔΑ CiRCA

H μαΓεια tHΣ

ανυΠAκοηΣ

Ξεκίνησαν ως Rock ’n’ Roll Circus από το Μπρίσμπεϊν της αυστραλίας, μόλις τρεις καλλιτέχνες με μεγάλες φιλοδοξίες. Μέσα σε δέκα χρόνια, η ομάδα μεγάλωσε. οι καλλιτέχνες είναι πλέον είκοσι ένας, ενώ το όνομα αλλά και το όραμά τους άλλαξε το 2004, όταν οι Circa αποφάσισαν ότι η πιο ουσιαστική τους φιλοδοξία ήταν να κάνουν ένα αληθινά σύγχρονο τσίρκο: φρέσκο, επίκαιρο, αναγκαίο. Μιλήσαμε με τον καλλιτεχνικό διευθυντή της ομάδας. Από τη Νίκη ορφανού, Φωτογραφίες: Justin Nicholas

info ομάδα τσίρκου CIRCa – κουαρτέτο εγχόρδων Ντεμπυσσύ Opus Η περίφημη αυστραλέζικη ομάδα τσίρκου Circa συναντά το κουαρτέτο εγχόρδων ντεμπυσσύ. Δεκατέσσερις ακροβάτες και τέσσερις μουσικοί παρουσιάζουν ένα παράτολμο, υβριδικό θέαμα. πειραιώς 260, κτίριο δ 7-9 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€ (κανονικό), 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (ανέργων, ΑΜΕΑ)

Η ΜΟυσΙκΗ ΕΡΧΕΤΑΙ ΠΡωΤΗ ο γιαρόν λίφσιτς, καλλιτεχνικός διευθυντής και σκηνοθέτης των Circa, εξηγεί στην εφ: «Ξεκινάμε με σεβασμό και κατανόηση. Μελετήσαμε τη δομή και ακούσαμε τη μουσική. και αφιερώσαμε πολύ χρόνο στο να ακούμε απλώς τη μουσική! Όπως λέει ο Μπαλανσίν, “η μουσική πάντα έρχεται πρώτη”, και είχε απόλυτο δίκιο. Μου αρέσει η ιδέα του, ότι πρέπει κανείς να βλέπει τη μουσική και να ακούει την κίνηση».

© Justin Nicholas

© Justin Nicholas

λΙΤΟΙ, ΓυΜΝΟΙ, ΠΡΟκλΗΤΙκΟΙ

© Justin Nicholas

τρία στιγμιότυπα από την παράσταση των Circa που παρουσιάζεται στο φεστιβάλ αθηνών. «η δουλειά μας είναι στον αντίποδα του τρόπου του τσίρκου του Ήλιου: λιτή, γυμνή, ακραία, προκλητική και εντελώς αυθεντική. και λέμε όχι στην πολύχρωμη λύκρα και το body painting», εξηγεί ο γιαρόν λίφσιτς.

O

Γιαρόν λίφσιτς, καλλιτεχνικός διευθυντής και σκηνοθέτης των Circa, προέρχεται από το χώρο του θεάτρου, τον οποίο όμως εγκατέλειψε γιατί τα θεατρικά έργα τού φαίνονταν πολύ βαρετά σε σύγκριση με τη ζωντάνια του κόσμου των ακροβατών. «κάθε δημιουργία τσίρκου», λέει ο ίδιος, «είναι μια πάλη ζωής και θανάτου, γιατί επικεντρώνεται στην προσπάθεια του σώματος να σπρώχνει τα όρια αυτού που θεωρούμε δεδομένο, αλλά και της ανάγκης του να μιλήσει. και φυσικά, γιατί το ρίσκο στο τσίρκο δεν είναι μια σχετική έννοια. Είναι πραγματικό, και συμβαίνει μπροστά στα μάτια μας». Η παράσταση που θα δούμε στην Αθήνα φέρει τον τίτλο Opus. Είναι ένα σύνθετο θέαμα με μουσικούς και ακροβάτες επί σκηνής, κάποιες φορές σε απρόβλεπτους ρόλους. το Opus βασίζεται στη μουσική του σοστακόβιτς, και μιλάει για τις σχέσεις ανάμεσα στις ομάδες και τα άτομα, το δημόσιο και το ιδιωτικό, και κυρίως την απελευθερωτική δύναμη των συναισθημάτων.

Μια ομάδα σύγχρονου τσίρκου, ένα κουαρτέτο εγχόρδων και μουσική του ςοστακόβιτς, δηλαδή Opus... Ακριβώς. το opus είναι μια συνάντηση ανάμεσα σε όλους εμάς: το Circa, το Debussy Quartet και τα κουαρτέτα του ντιμίτρι σοστακόβιτς. Η κεντρική ιδέα στρέφεται γύρω από τη συνάντηση της μουσικής και των σωμάτων, και του τρόπου με τον οποίο αυτά τα δύο επικοινωνούν. Η λέξη οpus σημαίνει «έργο» και χρησιμοποιείται κυρίως για μουσικές δημιουργίες. το 8ο κουαρτέτο του σοστακόβιτς, για παράδειγμα, είναι το opus 110. Μου αρέσει σαν τίτλος γιατί δεν αποκαλύπτει τίποτα, αλλά υπονοεί ταυτοχρόνως και ένα μουσικό έργο και τη «δουλειά», με την έννοια της σωματικής εργασίας. τα δύο στοιχεία, δηλαδή, που βρίσκονται στην καρδιά του θεάματος. ποια ήταν η έμπνευση γι’ αυτό το κομμάτι; σκέφτομαι τις δημιουργίες της ομάδας μας σαν να ήταν παιδιά. Παίρνουν έμπνευση από παντού, αλλά μεγαλώνουν μέσα από σχέσεις. σ’ αυτήν την περίπτωση, μέσα από τη σχέση με το Debussy Quartet της λυών. θέλαμε να κάνουμε κάτι μαζί, μελετήσαμε όλα τα πιθανά σενάρια, και προέκυψε αυτό το πρότζεκτ. Πάντα αγαπούσα τη μουσική του σοστακόβιτς, γιατί νιώθω ότι μιλάει σε μένα, εντελώς προσωπικά. και μου

ΤσΙΡκΟ

διδάσκει κάτι για τον κόσμο: ότι οι σύνθετοι και δύσκολοι καιροί δεν είναι δικαιολογία για την έλλειψη συναισθήματος. Η ευκαιρία που μας δίνει αυτό το πρότζεκτ να παίζουμε τη μουσική του ζωντανά είναι ανεκτίμητη. ποια κομμάτια του ςοστακόβιτς χρησιμοποιείτε στην παράσταση; Χρησιμοποιούμε τρία κουαρτέτα (11, 8, 5) και ένα πρώιμο κομμάτι adagio (elegy) για έγχορδα. Παίζονται όλα στο σύνολό τους. Ο σοστακόβιτς ήταν μια ιδιοφυΐα της δομής, της σύντμησης και του συναισθήματος, κι έτσι θέλησα να τον εμπιστευθώ και στη δραματουργία του Opus. Η βασική μας δουλειά ήταν να διαλέξουμε τα κομμάτια και μετά να τα μάθουμε τόσο καλά, ώστε να τα αποδώσουμε και στην παράσταση όπως τους αξίζει. η συνύπαρξη μουσικής και σώματος δεν είναι ιδιαίτερα εύκολη υπόθεση· βασανίζει μάλιστα και τους περισσότερους χορογράφους σε όλη τη διάρκεια της καριέρας τους... ξεκινάμε με σεβασμό και κατανόηση. Μελετήσαμε τη δομή και ακούσαμε τη μουσική. και αφιερώσαμε πολύ χρόνο στο να ακούμε απλώς τη μουσική! Όπως λέει ο Μπαλανσίν, «η μουσική πάντα έρχεται πρώτη», και είχε απόλυτο δίκιο. Μου αρέσει η ιδέα του, ότι πρέπει κανείς να βλέπει τη μουσική και να ακούει την κίνηση. Αυτή είναι και η φιλοδοξία μου με το Opus. κάποιοι νομίζουν ότι το να προσέχεις πραγματικά τη μουσική, να είσαι ακριβής στις ιδιαιτερότητές της και να σέβεσαι τις απαιτήσεις της, σε κάνει μηχανικό και δύσπεπτο, αλλά δεν συμφωνώ. Ήθελα μια διαισθητική, συνεχώς εξελισσόμενη, τολμηρή και μερικές φορές απλή δραματουργία για τη μουσική και το σώμα, και η καθοδήγηση του σοστακόβιτς ήταν καταλυτική. και οι ιστορίες; ςας αρέσει να λέτε ιστορίες; Όχι, καθόλου. Μου αρέσει η ποίηση και η μουσική και οι εικαστικές τέχνες. Μ’ αρέσει όταν η δράση συναντά τη μορφή και κάποιου είδους αλχημεία δημιουργεί μια μικρή έκρηξη συναισθημάτων στο κοινό. Είναι μια υπέροχη, ανυπάκουη μαγεία. Οι περισσότερες τέχνες άφησαν την αφήγηση πίσω τους εδώ κι αρκετό καιρό, αν και για κάποιο λόγο το θέατρο μένει πεισματικά κολλημένο πάνω της. το τσίρκο ευτυχώς είναι ένα φρικτό μέσο για να πεις μια ιστορία, κι έτσι ο πειρασμός είναι μικρός. Χωρίς την ανάγκη για αφήγηση, μπορούμε να αφεθούμε στη δύναμη των απόλυτων συναισθημάτων. Γι’ αυτά μας μιλάει το

τσίρκο: για την αξία του ανθρώπινου όντος, το ρίσκο, τη δύναμη, την αποτυχία, την αίσθηση του να είσαι ευάλωτος, την εμπιστοσύνη. Μπορείτε να μας πείτε δυο λόγια για τη συνεργασία σας με το ςύνολο εγχόρδων; υπήρξαν απίθανοι συνεργάτες: περιπετειώδεις, εκπληκτικά ταλαντούχοι και θαυμάσιοι άνθρωποι. Δουλέψαμε στενά σε όλους τους τομείς αυτής της παραγωγής και, όπως και σε κάθε καλή συνεργασία, είναι αδύνατο να πούμε πού σταματούν οι ιδέες του ενός και πού ξεκινούν οι ιδέες του άλλου. Αυτό που ξέρω, όμως, είναι ότι παίζουν τα έγχορδα υπέροχα και μας συγκινούν όλους, κάθε φορά. πώς τελικά ενσωματώνονται οι μουσικοί στην παράσταση; Αυτό αποτελεί πραγματικά ένα πολύ ξεχωριστό κομμάτι της δραματουργίας. Η σχέση τους αλλάζει κατά την εξέλιξη της παράστασης. κάποιες φορές είναι φυσικά αντικείμενα, κάποιες φορές θύματα και κάποιες φορές περφόρμερς, όπως ακριβώς και οι ακροβάτες. το να τα κάνουν όλα αυτά ενώ παίζουν μουσική, και μερικές φορές σε εντελώς άβολες ή παράξενες θέσεις σωματικά, είναι απόδειξη της μοναδικής δεξιοτεχνίας τους! ποια είναι η καλλιτεχνική ταυτότητα των Circa; τι ελπίζετε για το μέλλον; ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζετε; Ελπίζω ότι θα συνεχίσουμε να κάνουμε αυθεντικές δημιουργίες που ψυχαγωγούν, συγκινούν και προκαλούν το κοινό μας, και ότι θα έχουμε το θάρρος να ακολουθούμε πάντα το όραμά μας, αλλά και τη δύναμη να το αλλάξουμε, όταν είναι απαραίτητο να αλλάξει. Αντιμετωπίζουμε φυσικά τις συνήθεις δυσκολίες: έλλειψη χρόνου, χρημάτων, ανθρώπων. κι απ’ την άλλη: δουλειά, δουλειά, δουλειά. Αλλά, το κυριότερο, αντιμετωπίζουμε τους κινδύνους του «καθήκοντος», αν μπορώ να το πω έτσι. Έχουμε δηλαδή περάσει από το να είμαστε outsiders στο να είμαστε μια καθιερωμένη ομάδα στο νέο τσίρκο. νιώθω πολύ πιο άνετα στα χαρακώματα... όταν είσαι «καθιερωμένος», κινδυνεύεις να συνηθίσεις. νιώθεις επιτυχημένος και αποδεκτός, και νομίζεις ότι ξέρεις πια πώς να κάνεις τη δουλειά. Οπότε λοιπόν είναι απόλυτη ανάγκη τώρα να είμαστε πιο πεινασμένοι, να δουλεύουμε πιο πολύ, να κάνουμε πιο δύσκολες ερωτήσεις και να αμφιβάλλουμε περισσότερο απ’ όσο έχουμε κάνει ποτέ στο παρελθόν.

πόσο διαφορετικό είναι το σύγχρονο τσίρκο από το παραδοσιακό; Αυτές οι κατηγοριοποιήσεις με δυσκολεύουν, έχουν την τάση να δημιουργούν κλισέ τόσο κακά όσο κι εκείνα που προσπαθούν να αντικαταστήσουν. Μπορούμε απλώς να πούμε ότι υπάρχει μια ζωντανή, επίκαιρη τέχνη και μια τέχνη που επαναλαμβάνει τον εαυτό της. Η πρώτη είναι φρέσκια, περιπετειώδης, επικίνδυνη και συχνά πολύ κακή, και η άλλη είναι ασφαλής, προβλέψιμη και σπανίως πολύ καλή. Μ’ ενδιαφέρει η πρώτη. Όταν μιλάμε για το σύγχρονο τσίρκο, πολλοί σκέφτονται αυτόματα τους Cirque du Soleil... νομίζω πως η δουλειά τους ήταν σημαντική στο ότι έκαναν το σύγχρονο τσίρκο γνωστό στο ευρύτερο κοινό, και βοήθησαν να αλλάξει η εντύπωση για το τι είναι, ή μπορεί να είναι, το τσίρκο. Αλλά θεωρώ πως η δουλειά τους είναι πλέον παλιομοδίτικη και βαρετή. Έχει γίνει μια ασφαλής εμπορική συνταγή, κάτι που είναι κρίμα. Αλλά φυσικά κάθε ομάδα έχει το δικό της ταξίδι και ελπίζω ότι κι εκείνοι θα ανακαλύψουν εκ νέου νέες, πιο τολμηρές κατευθύνσεις, και θα κάνουν κάποια διαφορετικά πράγματα στο μέλλον. Ποιος ξέρει; Η δουλειά μας πάντως είναι το αντίθετο από τη δική τους: λιτή, γυμνή, ακραία, προκλητική και εντελώς αυθεντική. και λέμε όχι στην πολύχρωμη λύκρα και το body painting… πώς είναι τα των τεχνών στην αυστραλία; υπάρχει υποστήριξη; Μήπως θα έπρεπε όλοι να μετακομίσουμε εκεί; Με χαρά να σας δούμε εκεί! Οι τέχνες στην Αυστραλία λαμβάνουν κάποια βοήθεια, αλλά ποτέ τα χρήματα δεν είναι αρκετά. Αυτό συμβαίνει παντού, και φυσικά η Αυστραλία δεν αποτελεί εξαίρεση. Είμαστε μια τυχερή χώρα που κινδυνεύει μόνο από την αδυναμία της να δημιουργήσει έναν πλούσιο και εμπνευσμένο δημόσιο διάλογο πάνω στο τι είναι πραγματικά σημαντικό. Οι τέχνες είναι μέρος αυτής της κουλτούρας των σλόγκαν και των στενόμυαλων πολιτικών, ενώ αυτό που χρειαζόμαστε είναι πίστη και διάλογο. κι έτσι οι μεγάλες καλλιτεχνικές εταιρείες παίρνουν το μερίδιο του λέοντος, προστατευμένες από τις μειώσεις στις επιχορηγήσεις, και παράγουν ως επί το πλείστον βαρετή δουλειά. Αν είσαι πιο μικρός και ασυμβίβαστος, πρέπει να παλέψεις. Όπως όμως είπε ο Γκάντι, «πρώτα σε αγνοούν, μετά γελούν μαζί σου, μετά σε πολεμούν, και μετά κερδίζεις». s

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 15

Μελίνα Τανάγρη

εΓω τον χανω τον καιρο μου «Έχω αφήσει πολλή έμπνευση να πάει χαμένη», λέει η Μελίνα τανάγρη στη συνέντευξη που παραχωρεί στην εφ, εξηγώντας γιατί στην τέχνη πρέπει να είναι κανείς χαλαρός, να αφήνεται στα πράγματα. ςτην οδό πειραιώς, σε μια σκηνή που της επιτρέπει να κάνει σόου, θα καταλάβουμε τη γενναιοδωρία του καλλιτέχνη που είχε την ευκαιρία να κάνει το χόμπι του επάγγελμα. Από την κατερίνα κόμητα, Φωτογραφία: βασίλης Μαθιουδάκης

info Μελίνα τανάγρη Μια χοροεσπερίδα… Η κοσμοπολίτισσα τραγουδοποιός Μελίνα τανάγρη αναβιώνει τους παιδικούς της συνειρμούς με τη συνοδεία τεσσάρων μουσικών και τη φιλική συμμετοχή του Άγγελου Παπαδημητρίου. πειραιώς 260, κτίριο ε 4-5 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€ (κανονικό), 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ, 65+)

ΑΠΟ ΜΙκΡΗ φΑΙΝΟΤΑΝΕ η Μελίνα τανάγρη όταν ήταν παιδί. πώς βλέπει άραγε το παρελθόν της; «δεν κοιτάω καθόλου πίσω. από θέση, νομίζω ότι αυτά που έρχονται είναι πολύ πιο ζουμερά απ’ αυτά που έχουν γίνει».

Σ

ε ηλικία 17 ετών, η Μελίνα τανάγρη ταξίδεψε στη Γαλλία για να σπουδάσει και κυρίως να ανακαλύψει τον κόσμο και τον εαυτό της. Ψάχτηκε πολύ, άλλαξε πολλές φορές αντικείμενο, και ολοκλήρωσε τις σπουδές της στο θέατρο και στη σκηνογραφία. τελικά όμως αυτό που αγάπησε πραγματικά ήταν το τραγούδι, κι αυτό που συνεχίζει να τη γοητεύει είναι το να ερμηνεύει επί σκηνής τις μικρές της ιστορίες με τον δικό της μοναδικό τρόπο, αυτόν που την έκανε όλα αυτά τα χρόνια να αποτελεί μια ιδιαίτερη παρουσία στην ελληνική μουσική σκηνή.

Μια χοροεσπερίδα… στην οδό πειραιώς. τι πρόκειται να δούμε και να ακούσουμε στην παράστασή σας; Αν έπρεπε να το περιγράψω, θα έλεγα πως είναι τραγούδια ελληνικά και ξένα, δικά μου και άλλων, συνειρμικά δεμένα μεταξύ τους και πλαισιωμένα από κίνηση, από κείμενα και κάποια ποιήματα. Επί σκηνής θα έχω μαζί μου τέσσερις πολύ καλούς μουσικούς: τον Δημήτρη Παπαλάμπρου στην κιθάρα, τον Απόστολο καλτσά στο μπάσο, την Ευαγγελία Μαυρίδου στα πλήκτρα και στο πιάνο, και τον Δημήτρη τσάκα στο σαξόφωνο. στο βάθος της σκηνής θα προβάλλονται στον τοίχο εικόνες της ομάδας γκρου, ενώ η κατερίνα Μαραγκουδάκη θα επιμεληθεί τους φωτισμούς κι ο κώστας Μπαξεβάνης τον ήχο. Επίσης, κάποια στιγμή θα υποδεχθώ επί σκηνής, ως περαστικό επισκέπτη, τον Άγγελο Παπαδημητρίου. προτιμάτε να εμφανίζεστε σε μικρούς ή μεγάλους χώρους; σίγουρα σε μικρούς, όμως μου αρέσει που στην Πειραιώς αυτή τη φορά θα έχω στη διάθεσή μου μια μεγάλη σκηνή, ένα χώρο που θα μπορώ να τον περπατήσω. Δεν απολαμβάνω την τυπική συναυλία όπου τραγουδιστής και κοινό είναι στημένοι. θέλω να υπάρχει μια κινητικότητα. ποια ήταν τα πρώτα μουσικά ακούσματα που σας καθόρισαν; Απλά πράγματα. Αστικά τραγούδια που ακούγαμε στο σπίτι ή στο λεωφορείο πηγαίνοντας στο σχολείο. Ο πατέρας μου, που ήταν πολύ φιλόμουσος, έφερε στο σπίτι, ανάμεσα στ’ άλλα, τον Επιτάφιο του θεοδωράκη και συνήθιζε ν’ ακούει κάλλας τα απογεύματα της κυριακής. Ε… κάπως έτσι αγάπησα το τραγούδι. Θεωρείτε πως τα χρόνια που περάσατε στη γαλλία σας επηρέασαν; Βεβαίως! Γι’ αυτό και πάντα έχω γαλλικά

ΜΟυσΙκΗ

τραγούδια στο πρόγραμμά μου. Μου αρέσουν πολύ ακόμα κι αυτές οι δακρύβρεχτες ιστορίες, οι πιο περασμένες. Μου αρέσει ο κόσμος της Barbara που έγραψε τα δικά της τραγούδια περιγράφοντας ας πούμε πιο εσωτερικές στιγμές, και μετά όλες οι μεγάλες γαλλικές φωνές… η Πιαφ βέβαια, ο Μπρασένς. ςε παλιότερη συνέντευξή σας είχατε πει πως ένας καλλιτέχνης, αν χρειαστεί, για να προωθήσει το έργο του θα βγει να το τραγουδήσει ακόμα και στο δρόμο… Είχα πει ότι λυπάμαι που εγώ δεν είχα τον αυθορμητισμό να βγω στο δρόμο να τραγουδήσω. Ήθελα το τραγούδι να μου ερχόταν τόσο φυσικά και απλά, που να μπορούσα να το τραγουδήσω και στο δρόμο. σήμερα, μέσα σ’ αυτήν την πολύ συναρπαστική εποχή που ζούμε, που έχουν σπάσει όλα τα πρότυπα, σκέφτομαι πως αν ξανάρχιζα θα έκανα άλλα πράγματα. τι θα κάνατε; Δεν ξέρω. νομίζω πως θα έβρισκα τρόπους πιο πρωτότυπους και πιο ελεύθερους. θυμάμαι ας πούμε ότι παλιά άκουγα συμβουλές όπως «αυτό πρέπει να το πεις έτσι» και «να δώσουμε αυτήν τη συνέντευξη» και να κάνουμε αυτό κι εκείνο... τώρα τα πράγματα είναι τόσο χύμα και τόσο σχεδόν χαμένα, που μπορεί να κερδηθούν πολύ πιο όμορφα, ακριβώς γι’ αυτό το λόγο. Πολύ συχνά, η αίσθηση ότι δεν έχεις τίποτα να χάσεις σε κάνει να είσαι πιο πολύ ο εαυτός του… Θεωρείτε λοιπόν πως η εποχή που ζούμε είναι δημιουργική; Είναι μια πολύ ζωντανή και ωραία εποχή, με δυσκολίες πολύ ουσιαστικές και πολύ «ξεβολευτικές». Δεν μου αρέσουν οι δυσκολίες αυτές καθαυτές, αλλά το ότι καλούμαι να δω τα πράγματα αλλιώς. Γιατί, αν δεν στριμωχτεί κανείς, δεν μπορεί να τα δει αλλιώς τα πράγματα... υπάρχει κάτι που αναθεωρήσατε το τελευταίο διάστημα; Πολλά... όμως στην πραγματικότητα δεν αναθεώρησα, προχώρησα. Δεν συνηθίζω να λυπάμαι για ό,τι έχω κάνει, για το πώς ήμουνα. Γι’ αυτό και δεν έχω να αναθεωρήσω ή να λυπηθώ για κάτι. κοιτάζω πάντα να είμαι πάνω στην ώρα, στη στιγμή, αλλιώς τα τρένα φεύγουν και περνάν και μάλιστα πολύ γρήγορα... ως καλλιτέχνης βάζετε στόχους; Όχι καθόλου. Μου είναι πάρα πολύ δύσκολο να βάλω στόχους και να τους υπηρετήσω. Είμαι περισσότερο του αυτοσχεδιασμού, κι αυτό το «βλέποντας και κάνοντας» με ζωντανεύει πολύ…

πόσο τολμηρό ήταν τη δεκαετία του 1980 να κυκλοφορήσει κανείς στη συντηρητική τότε ελλάδα ένα τραγούδι κι ένα δίσκο με τίτλο Βυζάκια έξω λοιπόν; Όταν το έκανα, έτρεμα μέσα μου. κάτι μέσα μου φώναζε «κάν’ το», κι απ’ την άλλη σκεφτόμουν τις συνέπειες. Γιατί δεν ήμουν ο τύπος της απελευθερωμένης γυναίκας που κάνει ό,τι θέλει. Ήμουνα πιο εσωστρεφής. Έπρεπε λοιπόν να κάνω μια προσωπική υπέρβαση, γι’ αυτό και είχε ουσιαστικό νόημα να το τολμήσω τελικά. στην αρχή υπήρξαν αντιδράσεις, στη συνέχεια όμως δικαιώθηκα. τι είδους αντιδράσεις; Θέλετε να μιλήσετε γι’ αυτό; να σας πω ένα παράδειγμα: μια σοβαρή γυναίκα του ραδιοφώνου μού είχε πει: «Από σένα περιμέναμε άλλα, άλλα υποσχέθηκες...». κι εγώ ήθελα να της πω «ξέρεις, αυτό που έκανα, μου ήταν δύσκολο να το κάνω, αλλά κάτι μέσα μου ήθελε να εκτεθεί μ’ αυτόν τον τρόπο». Όμως δεν μίλησα γιατί δεν είναι δυνατόν να αναγνωρίζουν όλοι, να λυτρώνονται και να ευχαριστιούνται τη δική σου έκθεση. τι μουσική ακούτε όταν βρίσκεστε μόνη στο σπίτι; Μου αρέσει η έθνικ μουσική, τα καινούργια συγκροτήματα, οι τραγουδοποιοί με την προσωπικότητα ανεξαρτήτως είδους, η κλασική μουσική… και τελευταία, μου αρέσει πάρα πολύ η σιωπή. επειδή σου αφήνει περιθώριο να σκεφτείς; Επειδή σου αφήνει περιθώριο να υπάρχεις χωρίς το άλλοθι και τη γοητεία της μουσικής. Αν η σιωπή δεν είναι μηχανική, έχει μια γύμνια πολύ πλούσια. κι από την άλλη, έχω βαρεθεί τις πολλές κουβέντες, γι’ αυτό και χαίρομαι πάρα πολύ όταν βρίσκομαι με ανθρώπους που έχουν μια χάρη και η κουβέντα τους έχει μια νοστιμιά και μια ουσία... πώς την ορίζετε αυτή τη χάρη; Α, είναι πολύ σημαντικό πράγμα. Χάρη σημαίνει να έχεις μια απόσταση από την πραγματικότητα· μια ύπαρξη που δεν γαντζώνεται από τα πράγματα και από το αποτέλεσμα, από αυτόν που σου έκανε καλό ή από αυτόν που σου έκανε κακό. Μερικοί άνθρωποι το ’χουν από μικροί αυτό το χαρακτηριστικό. Αλλά είναι πολύ λίγοι. Οι περισσότεροι πρέπει να περάσουν δια πυρός και σιδήρου για να το αποκτήσουν. ςυνηθίζετε να παρατηρείτε τους ανθρώπους; Μου αρέσει πολύ να παρατηρώ, όμως

πια έχω πάψει να βγάζω συμπεράσματα. Δεν κουμπώνω τα πράγματα, γιατί αν το κάνω, ασφυκτιώ κι εγώ η ίδια μέσα σ’ αυτό το κούμπωμα. θέλω να μένω πιο χαλαρή, δεν θέλω να υπερασπίζομαι κάποια θέση, κάποια τάξη. θέλω να υπερασπίζομαι την ελευθερία των άλλων να είναι όπως θέλουν να είναι. δουλεύετε πολύ ή λίγο; Έχω δουλέψει πολύ λιγότερο απ’ όσο θα μπορούσα, γιατί «εγώ τον χάνω τον καιρό μου» όπως έγραψα και σ’ ένα τραγούδι παλιά. Δηλαδή έχω αφήσει πολλή έμπνευση να πάει χαμένη. Όμως αναρωτιέμαι μήπως τελικά η πράξη του να αφήσω τον καιρό να πηγαίνει χαμένος ήταν για μένα πιο δημιουργική υπαρξιακά. ο δημιουργικά χαμένος χρόνος είναι στοιχείο της παιδικής ηλικίας. ως προσωπικότητα έχετε διατηρήσει στοιχεία της παιδικότητάς σας; καταρχάς, μη έχοντας κάνει παιδιά, δεν αναγκάστηκα ποτέ να μεγαλώσω. Γιατί νομίζω ότι κανείς μεγαλώνει όταν κάνει ο ίδιος παιδιά και μπαίνει στη θέση να προστατεύσει κάτι. Διατηρώ λοιπόν μια παιδικότητα, γιατί δεν χρειάστηκε ποτέ να την αφήσω… αναπολείτε τα χρόνια της νεότητας; Δεν κοιτάω καθόλου πίσω. Από θέση, νομίζω ότι αυτά που έρχονται είναι πολύ πιο ζουμερά απ’ αυτά που έχουν γίνει. ναι, ήταν πολύ ωραία τότε που ήμουν στο Παρίσι, νέα κι ερωτευμένη και δεν πατούσα στη γη. Όμως δεν θα το άλλαζα με τίποτα για το εδώ που είμαι τώρα. Ακόμα και το πιο δύσκολο τώρα είναι πολύ πιο συναρπαστικό από το οποιοδήποτε χθες. Μετράω το μέγεθος της απελευθέρωσης που αισθάνομαι σήμερα, παίρνω μια βαθιά αναπνοή και λέω «ωραία ήταν τότε, αλλά πόσο πιο ωραία είναι τώρα επειδή βλέπω πιο καθαρά». Νιώθετε χορτασμένη; κατά κάποιο τρόπο ναι, γιατί εάν δεν είχα χορτάσει θα κοίταζα πίσω. Πιστεύω ότι αν γευτείς μια επιτυχία στο βάθος της και την ευχαριστηθείς, δεν χρειάζεσαι να την επαναλαμβάνεις κάθε τόσο. Αν έχεις αγαπήσει μια φορά και έχεις δοθεί απόλυτα, δεν έχει σημασία να το ξανακάνεις. αν σας ρωτήσουν τι επάγγελμα κάνετε, τι απαντάτε; Δεν είναι επάγγελμα το να τραγουδάς. τα πουλιά τραγουδάνε για να φωνάζουν τους συντρόφους τους. Αυτός είναι ο σκοπός των τραγουδιών. λέω λοιπόν με μεγάλη χαρά πως είχα την τύχη να μην κάνω επάγγελμα. Οι συγκυρίες πέρασαν ξυστά, αλλά τη γλίτωσα. s

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 17

στέλιος Βαμβακάρης–Γιάννης κούτρας–Απόστολος Ρίζος–ζαχαρίας καρούνης

H τετραΣ η ξακουΣτη Πόσοι αλήθεια, πριν από την αναβίωση του ρεμπέτικου και τη μετεξέλιξή του σε μουσική της μόδας που σάρωνε τις δεκαετίες του 1970 και του 1980, όταν τα ρεμπετάδικα ξεφύτρωναν σαν μανιτάρια, γνώριζαν την ιστορία της «τετράδος της ξακουστής του Πειραιώς»; Φέτος, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 80 ετών από τη δημιουργία της θρυλικής ρεμπέτικης κομπανίας και με αφορμή την παράσταση που εμπνεύστηκε η λίνα νικολακοπούλου, αξίζει να την ξαναθυμηθούμε. Από τη Μαρίλια παπαθανασίου

Η ΙσΤΟΡΙΑ ΤΟυ ΡΕΜΠΕΤΙκΟυ τα τέσσερα μέλη της τετράδος της Ξακουστής. από αριστερά: ςτράτος παγιουμτζής, Μάρκος βαμβακάρης, γιώργος Μπάτης, ανέστος δελιάς. aπέναντι: οκτώ καρέ από το κόμικς του Νταβίντ προυντόμ, Ρεμπέτικο, που αναπαριστά την εποχή της τετράδας.

λίνα Νικολακοπούλου: Μάθημα αυτογνωσίας

© David Prudhomme / Eλευθεροτυπία

Με την ευκαιρία της συνεργασίας του Ελληνικού Φεστιβάλ με το Δημοτικό θέατρο Πειραιά το καλοκαίρι του 2014, θα ήθελα να εκφράσω την πρόθεσή μου να παραχθεί ένα μουσικό γεγονός που να αναδείξει το Πειραιώτικο ρεμπέτικο τραγούδι, γέννημαθρέμμα της πόλης του Πειραιά. Από τη στιγμή που μπήκε σε λειτουργία το Δημοτικό θέατρο του Πειραιά ξανά, άρχισα να φαντάζομαι τη σύνθεση και τα πρόσωπα που θα ζωντάνευαν την ξακουστή τετράδα. Έχουν περάσει 80 χρόνια, από το 1934 μέχρι σήμερα, από την πρώτη εμφάνιση της τετράδος στην «Ανάσταση» του Πειραιά. Μάρκος Βαμβακάρης, Γιώργος Μπάτης, στράτος Παγιουμτζής και Ανέστος Δελιάς ενώθηκαν σε μια κομπανία θρυλική, έπαιζαν και τραγουδούσαν τραγούδια που έγραψαν οι ίδιοι, με ήχο χαρακτηριστικό τα μπουζούκια και τους μπαγλαμάδες τους. στην Πέτρινη αποθήκη του ΟλΠ, έκτος από τα πολλά αυθεντικά και ζωντανά μέχρι σήμερα τραγούδια τους, θα δοθούν οπτικές πληροφορίες και ντοκουμέντα για τη ζωή γύρω από το λιμάνι, τα χαρακτηριστικά επαγγέλματα εκείνης της εποχής, καθώς και τα πρόσωπα της πολιτικής ζωής που εναλλάσσονταν στην εξουσία, μιας και η κατάσταση και τότε ήταν τρομερά ρευστή. Πιστεύω ότι αυτή η βόλτα στο παρελθόν και η ανάδειξη της καθημερινότητας, του αγώνα για επιβίωση και της δημιουργικής έκφρασης αυτής της πλατιάς κοινωνικής ομάδας των οικονομικά αδυνάτων και των προσφύγων, θα γίνει αφορμή να συνειδητοποιήσουμε τη διαδρομή που έχουμε κάνει ως λαός από τον Μεσοπόλεμο μέχρι σήμερα...

Η

Μικρασιατική καταστροφή και ο ερχομός ενάμισι εκατομμυρίου προσφύγων ήταν η καμπή για τη διάδοση του ρεμπέτικου. σε συνδυασμό με την άνθηση της δισκογραφίας τη δεκαετία του 1930, το ρεμπέτικο ανδρώθηκε. το 1934 αποτελεί χρονιάσταθμό στην ιστορία του λαϊκού τραγουδιού, καθώς τότε συγκροτείται η πρώτη ρεμπέτικη κομπανία που ονομάζεται «Η τετράς η ξακουστή του Πειραιώς». Οι τέσσερις μουσικοί που την απάρτιζαν, ο Μάρκος Βαμβακάρης, ο Γιώργος Μπάτης, ο στράτος Παγιουμτζής και ο Ανέστης Δελιάς, θα περνούσαν στη χορεία των θρύλων του ρεμπέτικου. Ο Μάρκος Βαμβακάρης, «πατριάρχης» του είδους, γεννήθηκε το 1905 στην Άνω Χώρα της σύρου σε οικογένεια καθολικών. το θρήσκευμά του έγινε η αφορμή για να αποκτήσει αργότερα το προσωνύμιο «Φράγκος». Ο παππούς του έγραφε τραγούδια κι ο πατέρας του έπαιζε πίπιζα. στα πανηγύρια, ο μικρός συνόδευε τον πατέρα του παίζοντας νταούλι. στα δώδεκά του, ο Μάρκος Βαμβακάρης εγκαταστάθηκε στον Πειραιά. Δούλεψε ως λιμενεργάτης, εργάτης στα καρβουνιάρικα, λούστρος, εφημεριδοπώλης. το 1925 τον βρίσκει εκδορέα στα δημοτικά σφαγεία του Πειραιά και ερωτευμένο με τη Ζιγκοάλα, την οποία και παντρεύτηκε. τότε άρχισε να γράφει τραγούδια, και μέσα σε λίγους μήνες ήταν ήδη δεξιοτέχνης του μπουζουκιού. κάπου εκεί, στα μέσα της δεκαετίας του 1920, ο Μάρκος Βαμβα-

ΜΟυσΙκΗ

κάρης γνωρίζεται στον Πειραιά με τον στράτο Παγιουμτζή. Γεννημένος στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας το 1904, ο Παγιουμτζής εγκαταστάθηκε, πριν την καταστροφή, αρχικά στην καλλονή της λέσβου, δουλεύοντας άλλοτε σαν ψαράς κι άλλοτε σαν «γεμιτζής», βαρκάρης δηλαδή που εκτελούσε μεταφορές από και προς τα καράβια που έφταναν στο λιμάνι. Ο Παγιουμτζής είχε μεγάλη αγάπη στο τραγούδι και τραγουδούσε κυρίως αμανέδες. την ίδια περίοδο που γνωρίζεται με τον σχεδόν συνομήλικό του Βαμβακάρη, ο Παγιουμτζής, ο επονομαζόμενος και «τεμπέλης», γνωρίζει και τον Γιώργο Μπάτη, μουσικό και γνωστό μάγκα του Πειραιά. Ο Μπάτης, που το πραγματικό του όνομα ήταν Γιώργος τσώρος, είχε γεννηθεί στα Μέθανα το 1885. στα μέσα της δεκαετίας του 1920, είχε ανοίξει στον Πειραιά το χοροδιδασκαλείο «κάρμεν». νωρίτερα, είχε δουλέψει ως μικροπωλητής, ενεχυροδανειστής, πωλητής αυτοσχέδιων φαρμάκων για τον πονόδοντο, καθώς και ως περιπλανώμενος οδοντογιατρός. λάτρης και αυτός της μουσικής, ο Μπάτης, που είχε μάθει μπαγλαμά στις στρατιωτικές φυλακές όπου τον έκλειναν τακτικά γιατί λιποτακτούσε, διέθετε μεγάλη συλλογή λαϊκών οργάνων: μπουζούκια, μπαγλαμάδες, μισομπούζουκο, κιθάρες και μια ρομβία (είδος λατέρνας). Ο νεότερος της τετράδος, γεννημένος το 1912 στη σμύρνη, ήταν ο Ανέστος Δελιάς (Δέλλιος), που έγινε γνωστός και ως «Ανεστάκι» ή «Αρτέμης». Ήταν γιος του φημισμένου σαντουρίστα Παναγιώτη Δέλλιου και ανιψιός του λαϊκού βιολι-

στή Μιχάλη Δέλλιου. Η οικογένειά του ήρθε στην Ελλάδα το 1920 και εγκαταστάθηκε στη Δραπετσώνα. το «Ανεστάκι» έπαιζε κιθάρα από μικρός και μπουζούκι έμαθε γύρω στο 1930, μετά από προτροπή του Μάρκου Βαμβακάρη. Ήταν κοινά τα βιώματα των τεσσάρων της τετράδος στο εξαιρετικά δύσκολο κοινωνικό περιβάλλον του Πειραιά της δεκαετίας του 1930, όπου η φτώχεια και η εγκληματικότητα ενίσχυαν την περιθωριοποίηση. Αλλά συχνά οι δύσκολες κοινωνικές συνθήκες γεννούν σημαντικές μορφές τέχνης, και η λαϊκή μουσική δεν αποτέλεσε εξαίρεση. το ρεμπέτικο εξέφρασε το αίσθημα της δυστυχίας των δημιουργών του, ανθρώπων λαϊκών και αμόρφωτων, ενίοτε στα όρια του λούμπεν, που κατάφεραν όμως με τα τραγούδια τους να εκφράσουν τις αγωνίες ευρύτερων κοινωνικών ομάδων, και όχι μόνο των περιθωριακών του Πειραιά. το «λόγιο» όνομά της, η τετράς το οφείλει πιθανότατα στον Μπάτη, που συνήθιζε τα καθαρευουσιάνικα και τα ξενικά ονόματα, όπως το «Ζωρζ Μπατέ», το όνομα που έδωσε στο καφενείο που άνοιξε το 1931 στα λεμονάδικα και στο οποίο, εκτός από ρεμπέτες, σύχναζαν και ποιητές όπως ο ναπολέων λαπαθιώτης. το καλοκαίρι του 1934, η τετράς εμφανίζεται για πρώτη φορά στην Ανάσταση του Πειραιά, στη μάντρα του σαραντόπουλου. Η μάντρα ήταν «ένα περιφραγμένο οικόπεδο με μια παράγκα, με ξύλινους πάγκους και τραπέζια» . Όπως αναφέρει στο βιβλίο του με

τίτλο Ελλήνων μούσα λαϊκή ο Ηλίας Βολιότης-καπετανάκης (Εκδ. λιβάνη 1997), «σύμφωνα με τις αφηγήσεις των πρωταγωνιστών, η “τετράς η ξακουστή” αντικαθιστά τη σμυρνέικου ύφους ορχήστρα που είχε το μαγαζί. καθημερινά γεμίζει ασφυκτικά μετά την αλλαγή του προγράμματος. Μέσα έξω ο κόσμος, πουτάνες από τα γειτονικά μπουρδέλα των Βούρλων, αγαπητικοί, προαγωγοί, κουτσαβάκια, μαχαιροβγάλτες, κάθε λογής παράνομοι, μεροκαματιάρηδες και άνεργοι από τις γύρω φτωχογειτονιές αλλά και οι πρώτοι “περίεργοι” από επιφανέστερα κοινωνικά διαμερίσματα συνωστίζονται για να μην μείνουν “εκτός νυμφώνος”. στην ημερήσια διάταξη, καβγάδες, πιστολιές και μαχαιριές... λίγες μέρες μετά την εμφάνιση της πειραιώτικης κομπανίας». σ’ αυτό το «άγριο» κοινό απευθύνονταν η τετράδα, στην οποία τραγουδούσαν όλοι, αλλά ο βασικός ερμηνευτής ήταν ο στράτος Παγιουμτζής. σημειωτέον ότι την ίδια πάνω-κάτω εποχή, ο Βαμβακάρης πήγε σε δισκογραφική εταιρία για να παίξει τα τραγούδια του και όχι για να τα ηχογραφήσει, αφού πίστευε πως δεν έχει καλή φωνή. Οι τίτλοι των τραγουδιών της τετράδας αποτυπώνουν τη θεματολογία της προπολεμικής γενιάς του ρεμπέτικου: τον έρωτα («Φραγκοσυριανή» του Βαμβακάρη, «Γυφτοπούλα στο χαμάμ» του Μπάτη, «τον άντρα σου και μένα» του Δελιά), τις δυσκολίες της ζωής του μάγκα («Μάγκες καραβοτσακισμένοι» του Μπάτη), την αφόρητη ζωή της φυλακής («Αντιλαλούν οι φυλακές» του

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 19

ΟΙ ΠΡωΤΟΙ κΙ ΟΙ ΕΠΙΓΟΝΟΙ πάνω: Μάρκος βαμβακάρης, ανέστος δελιάς, ςτράτος παγιουμτζής, γιώργος Μπάτης κάτω: ςτέλιος βαμβακάρης, γιάννης κούτρας, απόστολος ρίζος, ζαχαρίας καρούνης

Βαμβακάρη), το χασίς («Ο μπουφετζής» του Μπάτη και «Ο πόνος του πρεζάκια» του Δελιά, ένα τραγούδι που έμελε να είναι προφητικό για τον ίδιο το δημιουργό του, ο οποίος πέθανε από υπερβολική δόση ηρωΐνης το 1944 σε ηλικία 32 ετών). Ο Δελιάς δεν ηχογράφησε πολλά τραγούδια γιατί, όπως και ο Μπάτης και άλλοι ρεμπέτες, σταμάτησε το 1937 όταν επιβλήθηκε η λογοκρισία από το δικτατορικό καθεστώς του Μεταξά. Όπως σημειώνει ο δημοσιογράφος και ερευνητής Βασίλης κουτούζης στην ιστοσελίδα του koutouzis.gr, «ο Μεταξάς κυνήγησε πολύ το μπουζούκι, το ρεμπέτικο και το μαρκούτσι! το 1937 βγήκε νόμος που απαγόρευε τους αμανέδες, τους τεκέδες, τους μπαγλαμάδες και τους λουλάδες. Οι λουλάδες, οι πρέζες και τα χασίσια πεταχτήκαν από τα τραγούδια και αυτό που έμεινε είναι ένα νέο είδος μουσικής, διάδοχο του ρεμπέτικου, που τα ηνία του ανέλαβε ο Βασίλης τσιτσάνης». σε άρθρο στο περιοδικό Τραγούδι του 1937, διαβάζουμε ότι «το υφυπουργείο τύπου και τουρισμού έθεσε φραγμόν στις διάφορες αηδίες που άκουγε κανείς από τα μεγάφωνα των καφενείων και των εξοχικών κέντρων. “τα χασίσια”,

“τα μπουζούκια”, “οι λουλάδες”, “οι αργιλέδες” οι ακατάληπτες ρεμπέτικες εκφράσεις που είχαν πλημμυρίσει όλη την Ελλάδα από τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές ανάγονται πλέον στην σφαίρα του θλιβερού παρελθόντος. στο εξής δεν θα μπορή ο κάθε “τυχαίος” να πιάνει ένα μουσικό πεντάγραμμο και αρπάζοντας από τα μαλλιά ένα οποιοδήποτε μοτίβο μουσικό κάποιου ...συγχωρεμένου σαντουριέρη να το σερβίρη για δημιουργία μοντέρνα! Ούτε και ένας οποιοσδήποτε (κουρέας, μεσίτης οικοδομών, ψαράς, ταβερνιάρης) θα παίρνει στα χέρια του ένα κομμάτι χαρτί και θα γράφη αντιαισθητικούς στίχους». Η τετράς η ξακουστή του Πειραιώς δεν μακροημέρευσε ως μουσικό σχήμα. Ωστόσο, αν αναλογιστεί κανείς τους μουσικούς που την αποτελούσαν, εύκολα αντιλαμβάνεται πως η επιρροή της υπήρξε καθοριστική. Αυτούς τους μουσικούς και τη δική τους μουσική υπερασπίστηκε ο Μάνος Χατζιδάκις το 1949, στην ιστορική διάλεξή του για το ρεμπέτικο που το αποκατέστησε στα μάτια και τα αυτιά των Ελλήνων αστών. Ο ίδιος άλλωστε ο Χατζιδάκις, όπως και όλοι οι συνθέτες της εποχής του, από τον Μίκη θεοδωράκη μέχρι τον Δήμο Μούτση, αναγνώρισαν την αξία του ρε-

20 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37 [1 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

μπέτικου και, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, εξέφρασαν το θαυμασμό τους γι’ αυτήν τη μουσική στο έργο τους. Με τη μεταπολίτευση, το ρεμπέτικο έζησε μια δεύτερη απελευθέρωση όταν, με τις ευλογίες της Αριστεράς (το ορθόδοξο τμήμα της οποίας το είχε κάποτε αποκηρύξει), καθαγιάζεται. το ρεμπέτικα συνυπάρχουν με τα αντάρτικα και τα πολιτικά τραγούδια της εποχής. κι όμως, όπως σωστά επισημαίνει η Αυστραλή συγγραφέας Γκαίηλ Χολστ, στο πολύ σημαντικό της βιβλίο Δρόμος για το Ρεμπέτικο (εκδ. ντενίζ Χάρβεϋ, 1977), «τα ρεμπέτικα δεν είναι μουσική διαμαρτυρίας». Η απήχησή τους έγκειται στη «δύναμή τους να μεταδίδουν ωρισμένα συναισθήματα ή ιδέες, κι η ιδιότητα αυτή μιλάει κατ’ ευθείαν σε όσους αισθάνονται αποκλεισμένοι από το σύστημα». Αμφιβάλλει κανείς ότι, στην Ελλάδα του 2014, αυτοί που αισθάνονται έτσι είναι πολλοί; s

info λίνα Νικολακοπούλου Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς Ένα αφιέρωμα στην πρώτη ρεμπέτικη κομπανία που σχημάτισαν οι Μάρκος Βαμβακάρης, Ανέστoς Δελιάς, στράτος Παγιουμτζής και Γιώργος Μπάτης. τραγουδούν: στέλιος Βαμβακάρης, Γιάννης κούτρας, Απόστολος ρίζος, Ζαχαρίας καρούνης. συμμετέχουν οι ηθοποιοί: νένα Μεντή, σταύρος Μερμήγκης, Αλέξανδρος τσώτσης. ολπ (οργανισμός λιμένος πειραιώς) - πύλη ε2 6-8 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€ (κανονικό), 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ, 65+)

ΜΟυσΙκΗ

klokworks Μαριάννα καβαλλιεράτου – Ντομ Μπουφάρ – τσαρλς ςάντισον Stations Η Μαριάννα καβαλλιεράτου χορογραφεί και ερμηνεύει το σόλο Stations σε μουστική ντομ Μπουφάρ. την εικαστική εγκατάσταση έχει επιμεληθεί ο τσαρλς σάντισον. Η παράσταση πραγματοποιείται με την υποστήριξη των οργανισμών neon, outset, Gallery Bernier/eliades και Watermill Center. πειραιώς 260, κτίριο ε 1-2 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€ (κανονικό), 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ, 65+)

klokworks μαριAννα καβαλλιερAτου – ντομ μΠουΦAρ – τΣαρλΣ ΣAντιΣον

info

η αρχH εiναι το ΦωΣ Η Μαριάννα καβαλλιεράτου αυτοπαρουσιάζεται

πάντα καταβάλλω υπεράνθρωπες προσπάθειες να σκεφτώ τι μπορώ να πω και να γράψω για τη νέα μου δουλειά! πώς να γράψεις για κάτι που δεν έχει λέξεις; ο χορός δεν έχει λόγια – είναι εικαστική τέχνη. ενστικτωδώς επέλεξα αυτό το επάγγελμα γιατί δεν μου αρέσουν ούτε οι πολλές λέξεις, αλλά ούτε και να μιλώ. το κείμενό μου είναι ο χορός μου. ςτον σύγχρονο χορό, τις περισσότερες φορές, δεν διηγούμαστε μια ιστορία όπως σ’ ένα θεατρικό έργο, κι ίσως γι’ αυτό ο θεατής να μη μπορεί να συνδεθεί ή να ταυτιστεί απόλυτα με χαρακτήρες σε τέτοιου είδους θεάματα. υπάρχει όμως κάτι αρχέγονο στο χορό και στην κίνηση του ανθρώπινου σώματος, που πλάθεται και μεταμορφώνεται, και το οποίο αγγίζει και συγκινεί όλους τους ανθρώπους. αυτό κάνει το χορό μαγικό. κι αυτή η μαγεία έρχεται δίχως περιγραφές και αναλύσεις. οι πολλές λέξεις σκοτώνουν την τέχνη. αν ήθελα μόνο να μιλάω για το έργο μου, τότε θα γινόμουν πολιτικός κι όχι καλλιτέχνης! Χρησιμοποιώντας τις αισθήσεις μας, την ακοή μας, την όρασή μας, απολαμβάνουμε, δίχως να σκεφτόμαστε ή να προσπαθούμε να εξηγήσουμε με τον αναλυτικό νου αυτό που βλέπουμε ή ακούμε. Όταν εμπιστευτούμε τη φαντασία μας, εκείνη θα μας ταξιδέψει σε μέρη μοναδικά και πανέμορφα, ή τρομαχτικά και ανέγγιχτα.

To έργο Stations είναι ένα αφηρημένο έργο πάνω στην ατέρμονη πορεία ενός ανθρώπου. ο άνθρωπος, που είναι το τρένο κι ο σταθμός μαζί, που είναι ο επιβάτης και το τρένο. είναι η συνεχής προσπάθεια, η επιμονή, η αντοχή, η μανία, η δίχως αποτέλεσμα κραυγή. η αρχή είναι το φως… το φως και ο καλύτερός του φίλος ή εχθρός – το σκοτάδι. ςτη συγκεκριμένη δουλειά είναι υπαρκτό το παιχνίδι αυτό ανάμεσα στις αντίθετες αυτές ποιότητες. ο χώρος και το οπτικό μέρος της παράστασης λειτουργούν καθοριστικά στη σύνθεση και τη δραματουργία του έργου. ο σχεδιασμός των φωτισμών της ελευθερίας Ντεκώ, με την οποία συνεργαζόμαστε σε κάθε μου δουλειά, είναι το μοναδικό και άυλο σκηνικό της παράστασης, το οποίο αλληλοσυμπληρώνει τη μουσική και την κίνηση. ο φωτισμός είναι ένα εικαστικό έργο από μόνο του. η μουσική του συνθέτη Ντομ Μπουφάρ λειτουργεί παράλληλα και αντίθετα με την κίνηση, δημιουργώντας ατμόσφαιρες και εικόνες, αφήνοντας όμως χώρο και χρόνο στον θεατή να συνθέσει τις δικές του εικόνες. το εικαστικό έργο σε μορφή εγκατάστασης βίντεο του τσαρλς ςάντισον αλληλεπιδρά με την κίνηση του χορευτή, χρησιμοποιώντας το σώμα σαν ανθρώπινο καμβά, αλλά και σαν πιόνι μέσα στο έργο του. aς τελειώσουμε με τις λέξεις… Έχουμε πει τόσες πολλές. ας αφεθούμε στην ουσία της τέχνης και σ’ αυτά που μας προκαλεί και μας γεννάει. ας ανάψουν, ή ας σβήσουν τα φώτα, ν’ αρχίσει ο χορός… αφήνω τις υπόλοιπες λέξεις για τους άλλους. s

© Bίκυ γεωργοπούλου

ΔΗΠΕΘΕ καβάλας – Θοδωρής Γκόνης

πως ςκηΝοΘετειται

h aEργια

Ο θοδωρής Γκόνης, καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Φιλίππωνθάσου και του ΔΗΠΕθΕ καβάλας, έρχεται στο θέατρο της οδού Πειραιώς με μία παράσταση για την ανεργία, αλλά και το δικαίωμα στην τεμπελιά. Μία παράσταση που ακροβατεί ανάμεσα στην απόγνωση των ανέργων, αλλά και τις κωμικές προεκτάσεις της, με λάιτ μοτίφ το Je ne veux pas travailler της Εντίθ Πιάφ. Από την Έλια αποστολοπούλου

Σ

υναντήσαμε τον θοδωρή Γκόνη στο καφενείο Πανελλήνιον στα Εξάρχεια, παλιό στέκι σκακιστών, λίγο πριν πάει να ψηφίσει στις τριπλές εκλογές της προηγούμενης κυριακής. Η επανάσταση, μας λέει, είναι να κάνει όσο καλύτερα μπορεί τη δουλειά του. Δηλώνει κουρασμένος από τους τιμητές που άλλα λένε κι άλλα κάνουν. «το πιο σημαντικό είναι πρώτα να κάνεις, και να μιλάς όσο το δυνατόν λιγότερο». Απεχθάνεται την γκρίνια και πιστεύει ότι μπορούμε να ζήσουμε μια πλουσιότερη ζωή αν δουλεύουμε λιγότερο. συζητήσαμε μεταξύ άλλων για την παράσταση, το δικαίωμα στην τεμπελιά και τη θητεία του στο ΔΗΠΕθΕ καβάλας.

ΤΑ σΤΟΙΧΕΙωΔΗ ΔΙκΑΙωΜΑΤΑ δεν θέλω να δουλεύεις, να βασανίζεσαι, μόνο να τρως, να πίνεις και να στολίζεσαι. ο Θοδωρής γκόνης διεκδικεί τον ελεύθερο χρόνο της εργατικής τάξης για να τον αφιερώσει στη δημιουργία.

η Oδύνη των ανέργων και το δικαίωμα στην τεμπελιά. πώς προέκυψε το κείμενο της παράστασης που σκηνοθετείτε; Ο νίκος Παναγιωτόπουλος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο κρήτης, έκανε μια σειρά από συνεντεύξεις από το 2007 έως το 2013 με ανέργους για το περιοδικό Κοινωνικές επιστήμες. Με βάση αυτό το ογκώδες σώμα συνεντεύξεων, δουλέψαμε όλοι μαζί σαν σε σκυταλοδρομία: κόβαμε και ράβαμε. στη συνέχεια, προστέθηκαν κι άλλα κείμενα, όπως το βιβλίο του νίκου Παναγιωτόπουλου Η οδύνη των ανέργων. το κλίμα ήταν ζοφερό, όμως, και δεν μας άρεσε αυτή η οδύνη, ο ψυχαναγκασμός, το άγχος αυτών των ανθρώπων. Η πρόβα άρχισε σιγά σιγά να βάζει τους δικούς της όρους. το επόμενο κείμενο που κοιτάξαμε ήταν το απόσπασμα με τίτλο Αρχή της υπεράσπισης των αργόσχολων του ρόμπερτ λούις στίβενσον από το βιβλίο Μικρή

πραγματεία της αμεριμνησίας του ντένις Γκροζντάνοβιτς. Είναι ο ύμνος στην αεργία. Ο άεργος δεν είναι αυτός που δεν δουλεύει, αλλά αυτός που ασχολείται με πράγματα που δεν έχουν άμεσο αντίκτυπο στην αγορά. Μετά μπήκε στην πρόβα το τραγούδι της Εντίθ Πιάφ Je ne veux pas travailler, το οποίο κυριαρχεί σε όλη την παράσταση. Έπειτα πήραμε τους Μοντέρνους καιρούς του τσάρλι τσάπλιν και ήρθε στο προσκήνιο ο άνθρωπος-μηχανή. Διαβάσαμε τον Ομπλόμοφ του Ιβάν Γκοντσαρόφ, τον κλασικό τεμπέλη, και καταλήξαμε με μεγάλη ευχαρίστηση στο Δικαίωμα στην τεμπελιά του Πολ λαφάργκ. πώς δουλέψατε με όλα αυτά τα κείμενα; Δεν θέλαμε να έχουμε μόνο τη μία πλευρά, γιατί υπάρχει και μία αντίστιξη. Μ’ αυτά τα κείμενα φτιάχτηκε σιγά σιγά το σώμα μιας παράστασης, μια διαδρομή. Γι’ αυτό το έργο δουλέψαμε όλοι μαζί και ξαναθυμήθηκα τι πάει να πει πρόβα, πραγματική πρόβα. ξεκινήσαμε από το τίποτε. Ήταν μια διαδικασία σαν να είσαι σ’ ένα τραπέζι εστιατορίου κι ένας σερβιτόρος σε σερβίρει συνεχώς. Μπορεί να φας το καλύτερο φαγητό ή το χειρότερο, εξαρτάται από τον μάγειρα και τον σερβιτόρο, δηλαδή από τους ηθοποιούς και τους συντελεστές. το έργο είναι όπως η ζωή: τα ζοφερά κείμενα σπάνε μ’ ένα τραγούδι ή ένα κωμικό στοιχείο. το ένα διαδέχεται το άλλο. Διαφορετικά, θα ήταν μια κομματική διαμαρτυρία. το θέατρο, όμως, δεν είναι κόμμα. Φυσικά θέλουμε να παίρνουμε θέση στα προβλήματα του καιρού μας, αλλά με τον τρόπο που ξέρουμε. υπάρχει τελικά το Δικαίωμα στην τεμπελιά; Ο Πολ λαφάργκ ήταν γαμπρός του Μαρξ, είχε παντρευτεί τη δευτερότοκη κόρη του λώρα Μαρξ. Διάβαζα μάλιστα πρόσφατα τη μυθιστορηματική βιογραφία Λώρα, η τελευταία των Μαρξ της Ζέφης κόλια, εκδόσεις Μεταίχμιο. Εκεί αναφέρεται ότι «η τελευταία πολιτική εμφάνιση του Πολ λαφάργκ ήταν στις αρχές του 1911, σε μία συνδιάσκεψη

στο Παρίσι. Έκτοτε αφοσιώθηκε αποκλειστικά στην έρευνα για την αντιμετώπιση της μελίγκρας, των σκαθαριών και των ψύλλων στα οπωροφόρα δέντρα». το δικαίωμα στην τεμπελιά αποκαθήλωνε το δικαίωμα στην εργασία. Ο λαφάργκ δεν λέει να μην κάνεις τίποτε, λέει να κάνεις τόσο, ώστε να έχεις και χρόνο να ζεις. Ο άνθρωπος δεν ζει για να δουλεύει, δουλεύει για να ζει. Πρέπει να έχει χρόνο να ταξιδεύει, να ερωτεύεται, να παίζει, να διασκεδάζει, να καλλιεργείται. Δεν είναι ένα εξάρτημα, μια μηχανή. Ειδικά στις μεγάλες πόλεις, οι άνθρωποι δεν ζουν. Γιατί αυτός ο κόσμος διψάει για ουρανό, όχι για ψωμί, όπως λέει και ο Μίλτος σαχτούρης. δικαίωμα στην εργασία ή δικαίωμα στην τεμπελιά; Η ποσότητα εργασίας που χρειάζεται η κοινωνία είναι περιορισμένη, τόσο από τις ανάγκες που υπάρχουν όσο κι από την αφθονία της πρώτης ύλης. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να μοιράσουμε τη δουλειά, να δουλεύει ο πολίτης 5-6 ώρες την ημέρα και μετά να έχει χρόνο να διασκεδάζει. Αυτό γίνεται μ’ έναν τρόπο στη Γαλλία τώρα, όπου το κράτος προσπαθεί να στηρίξει τις επιχειρήσεις για να προσλαμβάνουν περισσότερους ανθρώπους με λιγότερες ώρες εργασίας. Αν υπάρχει μία εργασία που χρειάζεται 12 εργατοώρες την ημέρα για να ολοκληρωθεί σ’ ένα χρόνο, γιατί να μη δουλεύουμε 6 ώρες και να τη μοιράσουμε σε περισσότερους εργαζόμενους. Αυτό είναι λίγο ουτοπικό, αλλά θα μπορούσε να γίνει. τώρα που η ανεργία έχει χτυπήσει κόκκινο, είναι καλό να το δει κανείς με λίγο χιούμορ. Πρέπει κανείς τα προβλήματά του να τα βλέπει και με λίγο χιούμορ. καθημερινά συναντώ ανθρώπους με φοβερά προσόντα που δεν μπορούν να κάνουν τίποτε. Πελαγώνεις, αλλά δεν μπορείς να κάθεσαι να κλαις. Ο πόνος έχει και τη χαρά του, και το φως του και τη λύση του. Αν πας στο ραντεβού με το πρόβλημα, θα έχεις και τη λύση του. Όπως έλεγε κι ένας πατέρας στο παιδί του, «όταν συμβαίνουν τα φοβερότερα πράγματα στον κό-

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 23

σμο, υπάρχει κάποιος που ψαρεύει αμέριμνα κάπου». Εμείς θέλαμε με την παράστασή μας να συμμετέχουμε στη δημόσια συζήτηση. Διαφορετικά θα ήταν σαν να υπεκφεύγουμε. Είμαστε ένα μικρό περιφερειακό θέατρο που δεν προδίδει τους στόχους του.

info δηπεΘε καβάλας – Θοδωρής γκόνης Η οδύνη των ανέργων και το δικαίωμα στην τεμπελιά

ως καλλιτεχνικός διευθυντής του δηπεΘε καβάλας, πώς αντιλαμβάνεστε το ρόλο του; Εμείς χαιρόμαστε που αυτή η παραγωγή έρχεται από την καβάλα στο Φεστιβάλ Αθηνών. Έχει παραχθεί εκεί και έχει τη δυνατότητα να έρθει και στην Αθήνα μέσα από το Φεστιβάλ που έχει ακόμα ανοιχτές τις κεραίες του. Είναι τοπική δουλειά, αλλά όχι τοπικιστική. το αρχαίο θέατρο των Φιλίππων έχει δώσει την ευκαιρία στον κόσμο εκεί να έρθει σε επαφή με καλές παραστάσεις. το ΔΗΠΕθΕ πρέπει να είναι ένα θέατρο που προσφέρει ευαισθησία και οξύνει την αισθητική του τόπου όπου βρίσκεται. να είναι ένα ανήσυχο θέατρο, να δημιουργεί «προβλήματα» και να ζητάει από τους θεατές τη λύση. Παρόλο που τα περιφερειακά θέατρα υπολειτουργούν πλέον, επαφίενται μόνο στον ηρωισμό κάποιων καλλιτεχνικών διευθυντών και δημάρχων που θέλουν να έχουν θέατρο. Γιατί κάποιοι δήμοι θυμούνται ότι έχουν θέατρο μόνο όταν τους λένε ότι θα τους το κλείσουν.

Ο θοδωρής Γκόνης σκηνοθετεί ένα αμάλγαμα κειμένων αντλώντας από συνεντεύξεις ανέργων που πήρε ο νίκος Παναγιωτόπουλος, από το Δικαίωμα στην τεμπελιά του Πολ λαφάργκ και τραγουδώντας το Je ne veux pas travailler της Εντίθ Πιάφ. Παίζουν: Δημήτρης Δάγκαλης, Ίρις νικολάου, κλέα σαμαντά, Παύλος σταυρόπουλος πειραιώς 260, κτίριο ε 8-9 Ιουνίου, 23:00 Εισιτήρια: 15€ (κανονικό), 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ, 65+)

ποια είναι η μέχρι στιγμής εμπειρία σας από τη θητεία σας στο δηπεΘε καβάλας; σε σχέση με τους στόχους ως προς την ποιότητα του ρεπερτορίου, θα πρέπει να είμαι ευχαριστημένος με όλες τις δυσκολίες που υπάρχουν. Είμαι ευγνώμων γιατί ζω από αυτήν την εργασία και δεν θέλω να γκρινιάζω. Η γκρίνια είναι γρουσουζιά – είμαι δεισιδαίμων με την γκρίνια. Δεν έχουμε κατακτήσει τίποτε, είμαστε μαθητές στη δουλειά μας. το γεγονός ότι το ΔΗΠΕθΕ καβάλας, σε αυτήν τη δύσκολη συγκυρία, έχει τη δυνατότητα να δείξει δύο δουλειές στην Αθήνα, την Οδό Πολυδούρη, ένα έργο της ρούλας Γεωργακοπούλου με την Ιωάννα Παππά, και την Οδύνη των ανέργων και το δικαίωμα στην τεμπελιά, είναι πολύ σημαντικό.

ΤΟ ΔΙκΑΙωΜΑ σΤΗΝ ΤΕΜΠΕλΙΑ ο παύλος ςταυρόπουλος στην παράσταση του δηπεΘε καβάλας. προφανώς ερμηνεύει το ρόλο επηρεασμένος από κείμενα που υμνούν την τεμπελιά: από τον Μίλτο ςαχτούρη, π.χ., που στιχουργούσε ότι ο κόσμος διψάει για ουρανό, όχι για ψωμί.

© Μαρία καλογιώργη

ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας; Η Οδός Πολυδούρη θα πάει τον Οκτώβριο στην καβάλα και μετά θα ξαναπαιχτεί στην Αθήνα. το Φεστιβάλ καβάλας ετοιμάζει μια συμπαραγωγή με το Φεστιβάλ Φιλίππων σ’ ένα έργο που γράφει η Γλυκερία Μπασδέκη, το Donna Abbandonata, ή πολύ με στεναχωρήσατε κύριε Γιώργο μου. Έπειτα είναι το 57ο Φεστιβάλ Φιλίππων, με τίτλο «Από τα πεντακόσια στα χείλια». Είναι ένα λογοπαίγνιο με δύο τοπωνύμια – η ανατολική πλευρά της πόλης λέγεται Πεντακόσια και η δυτική Χίλια, γιατί εκεί βρίσκονται τα προσφυγικά σπίτια που δόθηκαν μετά τη Μικρασιατική καταστροφή. Για το χειμώνα, ο στόχος είναι το θέατρο να έχει πάλι τις δικές του παραγωγές. είστε αισιόδοξος για το μέλλον; Είμαι αισιόδοξος. Όταν κάνεις κάτι μέσα στην ίδια τη λειτουργία της παραγωγής, εισάγεις την αισιοδοξία. Όταν είμαι παθητικός, δεν έχω καμία αισιοδοξία. κάνουμε ένα κείμενο, ένα τραγούδι, μια παράσταση, αυτό από μόνο του φωτίζει μια πλευρά της ζωής. Δεν κάθομαι ταμπουρωμένος να γκρινιάζω, περπατάω – μ’ αρέσει ο δρόμος. Έχω μία εργασία σχεδόν πολυτελείας και πρέπει να είμαι ευγνώμων γιατί ζω από αυτήν. Όταν είσαι αθλητής, θα πέσεις, θα τραυματιστείς, αλλά θα ξανασηκωθείς. Όταν η ζωή σε τσαλακώνει, γίνεσαι πολύ πιο γοητευτικός. s

ΘEAtPo

ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΕΡΩΤΑ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

MiA μαΣκαρεμενη οΠερα Για τη ΣυΓχρονη ελλαΔα Από τον δημήτρη κουρούμπαλη

πώς να αφηγηθείς μια ερωτική ιστορία σε μια χώρα που διεκδικούν και κερδίζουν έδαφος οι κουλτούρες της βίας και του μίσους, ο ναζισμός, ο εγκωμιασμός της αδαημοσύνης; ο δημήτρης κουρούμπαλης περιγράφει πώς μπορεί να γίνει σύγχρονα παρεμβατική η κλασική εκείνη σαιξπηρική ιστορία.

info R.I.P Romeos Ioulietta Panta Οι ηθοποιοί κατερίνα λούρα και Δημήτρης κουρούμπαλης με τη χορογράφο Φρόσω κορρού παρουσιάζουν μια μετανεωτερική παράσταση βασισμένη στο κλασικό έργο του σαίξπηρ. Παίζουν: κατερίνα λούρα και Δημήτρης κουρούμπαλης BIoS 10 - 15 Ιουνίου, 20:30 Εισιτήρια: 10€

ΘΕΑΤΡΟ

O

κωνσταντίνος Βήτα, στο «ταξίδι της φάλαινας» το 1993, τραγουδάει χωρίς να κοπιάζει για τα πιο δύσκολα θέματα: μισθούς, πολέμους δίπλα μας, το μέλλον, ανθρώπους που εγκαταλείπουν τη χώρα ή ξεχνάνε. κυλάει στον κυκλικό του ρυθμό τα λόγια που περιγράφουν μέχρι και σήμερα τη ζωή μας στη μεγάλη ελληνική πόλη, και η μουσική των στέρεο νόβα ακούγεται την ίδια στιγμή σαν ρέκβιεμ και σαν κάλεσμα σε επανάσταση. Ένας φίλος, γράφοντας το τραγούδι σε μια κασέτα και αφιερώνοντας τον πολύτιμο χρόνο και τη σκέψη που διαθέταμε κάποτε στη δημιουργία μοναδικών συλλογών, πρόσθεσε πάνω στα τελευταία λεπτά της μουσικής τα λόγια του H.a.L. 9000, καθώς ο ντέιβ τον αποσυνδέει στο φινάλε της ταινίας 2001: Οδύσσεια του διαστήματος. το αποτέλεσμα είναι πολύ έντονο. Ο υπολογιστής νιώθει το τέλος να πλησιάζει και προφέρει τα τελευταία του λόγια χωρίς συναίσθημα: «Stop Dave… Stop Dave… i’m afraid Dave» («σταμάτα ντέιβ… σταμάτα ντέιβ… Φοβάμαι

ντέιβ»), ενώ ο διαστημάνθρωπος μέσα στον κόκκινο πυρήνα τού ξεβιδώνει τον εγκέφαλο και τον απενεργοποιεί. Η εντύπωση γίνεται ακόμα πιο έντονη γιατί η τελευταία φράση του τραγουδιού λέει «...μέχρι που ειρηνικά στο διάστημα να κοιμηθούμε». *** Ορισμένες ιστορίες περιβάλλονται από τόσο αυξημένη ενέργεια, ώστε να δυσκολεύεται ο χρόνος να τις αλλοιώσει ή να τις στερέψει, κι έτσι συνεχίζουν ακάθεκτες το ταξίδι τους. το χαριτωμένο ζευγάρι του ρωμαίου και της Ιουλιέττας, αν και πανδύστυχο το ίδιο, ευτύχησε να έχει την πιο περίοπτη θέση στην παγκόσμια ιστορία του έρωτα. Ίσως βέβαια ανάμεσα στα δύσκολα ζητήματα που έχουν μπει στην συζήτησή μας τελευταία, όπως είναι η ανεργία, τα λεφτά, τα λεφτά, τα λεφτά, ο φασισμός και άλλα όμοια, η ιστορία τους ν’ ακούγεται κάπως αφελής ή, ακόμη χειρότερα, μπανάλ. Ποιος έχει σήμερα χρόνο για έρωτες; Ποιος θα συζητήσει ένα ολόκληρο βράδυ με κάποιον που του αρέσει χωρίς να κάνουν έρωτα; Ποιος θα απευθυνθεί σε κάποιον που τον ενδιαφέρει στον πληθυντικό – όχι από ευγένεια, αλλά από σπάνια προ-

σοχή; Δουλεύει αλλιώς το πράγμα, και οι καλύτερες μουσικές συλλογές έτσι κι αλλιώς γίνονται απ’ το random του iτunes. Αναστήσαμε την ιστορία του ρωμαίου και της Ιουλιέττας αφήνοντας απ’ έξω τον σαίξπηρ. το κείμενο του R.i.P. είναι καινούργιο, γραμμένο τον Αύγουστο του 2013 εν μέσω φρικτής ελληνικής πραγματικότητας με διαρκώς παρούσα την επιθυμία να αλλάξει αυτή η κατάσταση. Μιλάει για πόλεμο, μιλάει για μέλλον, μιλάει για νέους χωρίς αγάπη και χωρίς πάθος. Ακολουθεί ένα αγόρι κι ένα κορίτσι μιας πόλης, τις στιγμές που βγαίνουν από το χρόνο και τον ήχο της πόλης και κάνουν την τομή που είναι απαραίτητη για να δημιουργηθεί και να ριζώσει μια μεγαλειώδης σχέση. Είναι συγχρόνως ένα ρέκβιεμ κι ένα κάλεσμα σε επανάσταση. Γιατί η απελπισία φτάνει σε τέτοιο ύψος μερικές φορές, που είναι πιο ισχυρή από το θάνατο. στον υπέροχο χώρο του μπαρ πάνω απ’ το Bios, το κορίτσι και το αγόρι κινούν ένα νήμα αχρησιμοποίητο από καιρό: την ευαισθησία. κι ύστερα πηγαίνουν στ’ αστέρια, γιατί εκεί μπορούν να κοιμηθούν ειρηνικά. s

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 25

info βijoux de Kant – γιάννης ςκουρλέτης Ραμόνα travel/η γη της καλοσύνης της Γλυκερίας Μπασδέκη Η ραμόνα, μια Βορειοελλαδίτισσα λαϊκή τραγουδίστρια, φτάνει παρέα με τον Αλβανό προστατευόμενό της στο σπίτι της αδελφής της. Η καρυοφυλλιά καραμπέτη ταξιδεύει στα Βαλκάνια των μύθων, των θρύλων, των ηρωικών στιγμών και των θρησκευτικών εμμονών. Παίζουν: καρυοφυλλιά καραμπέτη, λένα Δροσάκη, Δημήτρης Μοθωναίος, κρις ραντάνοφ πειραιώς 260, αποθήκη 1-5 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 20€ (κανονικό), 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (ανέργων, ΑΜΕΑ)

καρυοφυλλιά καραμπέτη – Bijoux de Kant – Γιάννης σκουρλέτης

ραμονα = ελλαΔα

η ραμόνα, μια βορειοελλαδίτισσα λαϊκή τραγουδίστρια, φτάνει παρέα με τον αλβανό προστατευόμενό της στο σπίτι της αδελφής της. κάπως έτσι ξεκινά το Ραμόνα travel/η γη της καλοσύνης, ένα ταξίδι προσωπικής αναζήτησης, γραμμένο από τη γλυκερία Μπασδέκη. κουβαλώντας προσωπικούς και εθνικούς δαίμονες, η ραμόνα μάς ξεναγεί στα άδυτα της ελληνικής υπαίθρου, στις σχέσεις των ανθρώπων και, ως «μικρανιψιά της Μπλανς», επιζητεί αυτό που θα σώσει τόσο την ίδια όσο και εμάς. πετυχαίνουν άραγε τα θρακιώτικα θαύματα; Από τη Μυρτώ λιαλιούτη

© Bίκυ γεωργοπούλου

Τ

η συνάντησα στην Πειραιώς 260, λίγο πριν την πρόβα. Με το που αρχίσαμε να κουβεντιάζουμε, διαπίστωσα πως η άνεσή της είναι μεταδοτική. Η καρυοφυλλιά καραμπέτη μιλάει με πάθος για τη ραμόνα, για τους συνεργάτες της, για το θέατρο. Ακόμα και στις παύσεις της, η ένταση που αποπνέει θυμίζει κάτι. Ίσως είναι η ίδια ένταση που είδες στις σιωπές της Μήδειας τον περασμένο χειμώνα, ή στην κριστίν Μάννον στο περσινό Πένθος (που ταιριάζει στην Ηλέκτρα) ή σ’ εκείνο το ρόλο στο θέατρο του νότου, στην παράσταση που δεν θυμάσαι πια πώς την έλεγαν. Όπως και να ’χει, όταν ξαναρχίσει να μιλάει, βλέπεις μια πραγματική ηθοποιό που, χαμογελώντας, είναι έτοιμη να εξιστορήσει την επόμενη θεατρική της περιπέτεια.

πώς αισθάνεστε που συνεργάζεστε για δεύτερη φορά με τον σκηνοθέτη γιάννη ςκουρλέτη; τον Γιάννη σκουρλέτη τον γνωρίζω εδώ και χρόνια, απ’ όταν είχαμε κάνει το Εγκλήματα και εγκλήματα του στρίντμπεργκ, σε σκηνοθεσία Γιώργου σαχίδη. Ο Γιάννης έκανε τότε σκηνικά και κοστούμια. Εκεί άρχισε μια φιλία χρόνων. Παρακολουθούσα τα τελευταία χρόνια την δουλειά του. Ο Γιάννης έχει μια βαθιά γνώση της ποίησης και είναι λάτρης του ρομαντισμού. Εκτιμώ πολύ τους Bijux de kant, είναι μια ομάδα νέων ανθρώπων, οι οποίοι έχουν ισχυρό καλλιτεχνικό όραμα και πολύ ενδιαφέρουσα άποψη πάνω στα πράγματα. Η πρόταση για τη ραμόνα μού είχε γίνει ήδη από τον σεπτέμβριο, πριν αρχίσουμε τις πρόβες για τον Πολιτισμό του Δημητριάδη, την πρώτη μας συνεργασία. Διαπίστωσα πως ο ίδιος έχει μια πολύ τολμηρή και ελεύθερη ματιά πάνω στο θέατρο, του αρέσει να πειραματίζεται με τη φόρμα, δεν υιοθετεί τους κλασικούς δρόμους του ψυχολογικού ρεαλισμού και δημιουργεί ένα θεατρικό σύμπαν που έχει πάρα πολύ ενδιαφέρον. Επίσης, αυτή είναι η δεύτερη συνεργασία του Γιάννη με την ποιήτρια Γλυκερία Μπασδέκη, στην οποία παρήγγειλε πέρσι το Στέλλα travel/η γη της απαγγελίας. Μάλιστα, η λένα Δροσάκη, που είχε υποδυθεί τη στέλλα, υποδύεται τώρα την αδελφή της ραμόνας, πάλι με το ίδιο όνομα.

ΑΝΤΙσΤΑΡ γιατί η καρυοφυλλιά καραμπέτη φωτογραφίζεται με τη θλίψη καταγραμμένη στα χαρακτηριστικά της; διότι, ερμηνεύοντας το ρόλο της, έχει καταλήξει ότι η διαδρομή της ελλάδας μέσα στο χρόνο πλαισιώνεται συχνά από ήττες με αντίκτυπο στον κοινωνικό ιστό. ωστόσο, οι νέες δυνάμεις μπορούν να υποσχεθούν μια άλλη πορεία.

το οποίο είναι αναφορά στη ςτέλλα κοβάλσκι; γιατί, διαβάζοντας το σημείωμα του σκηνοθέτη, καταλαβαίνω πως υπάρχουν παραλληλισμοί με το Λεωφορείον ο πόθος. και ναι και όχι. υπάρχει μια αφετηρία από το Λεωφορείον ο πόθος, αλλά το δικό μας έργο είναι άλλο κείμενο, με πολλές διαφορές. Δεν υπάρχει Μπλανς, υπάρχει ραμόνα και ο σύζυγος της στέλλας, που είναι Βούλγαρος μετανάστης και ονομάζεται Ζλατάν. Η Γλυκερία Μπασδέκη δημιούργησε επίσης τον Μάρκο, έναν Αλβανό νέο που η ραμόνα συναντά στις περιοδείες της και του αφοσιώνεται, ο οποίος είναι εντελώς δικό της δημιούργημα. στη στέλλα μπορούμε να πούμε πως κρατήθηκε το όνομα κυρίως, γιατί είναι ένα κλείσιμο του ματιού στη Στέλλα του κακογιάννη, πάνω στην οποία είχε γραφτεί το Στέλλα travel. υπάρχουν ομοιότητες ανάμεσα στη ραμόνα και τη Μήδεια, την οποία υποδυθήκατε πρόσφατα;

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 27

σΤΗΝ ΠΡΟΒΑ η λένα δροσάκη και η καρυοφυλλιά καραμπέτη σε σκηνή του Ραμόνα travel/η γη της καλοσύνης.

«Η Ραμόνα, όμως, όπου και να πήγε, όπου και να τραγούδησε, όπου και να έζησε ως περαστική, κουβαλούσε μέσα της όλα τα κομμάτια αυτού του ελληνικού παζλ». Μόνο ότι και οι δύο γυναίκες είναι μάγισσες. Η ραμόνα έχει πολύ έντονες μεταφυσικές ιδιότητες. Επικοινωνεί με ψυχές και πνεύματα, βλέπει φαντάσματα και μπορεί να επιτελέσει θαύματα. Περισσότερο βασίζεται πάνω στην ελληνική λαϊκή παράδοση, η οποία έτσι κι αλλιώς βρίθει από όλα αυτά τα πολύ ισχυρά παγανιστικά στοιχεία της ελληνικής υπαίθρου. Οι νεράιδες και τα ξωτικά είναι ένα είδος λευκής μαγείας, η οποία μπορεί να επιτελέσει ένα θαύμα. Αυτό είναι άλλωστε το ζητούμενο του έργου, η επιτέλεση του θαύματος. βρήκατε κοινούς κώδικες με τη ραμόνα; είναι κι αυτή από το διδυμότειχο, όπως εσείς. Η Γλυκερία, φαντάζομαι μετά από συνεννόηση με τον Γιάννη, χρησιμοποίησε κάποια προσωπικά στοιχεία των ηθοποιών που θα υποδύονταν αυτούς τους ρόλους. Ήταν μια πολύ ευχάριστη έκπληξη για μένα που η ραμόνα και η στέλλα κατάγονται από ένα χωριό του Διδυμοτείχου. Εκείνο όμως που με συγκινεί περισσότερο σ’ αυτήν την παράσταση είναι το ότι το εξαιρετικό ποιητικό κείμενο της Μπασδέκη θα ακουστεί στη θρακιώτικη διάλεκτο. Δίνουμε ένα ισχυρό στίγμα καταγωγής, αλλά και βαθιάς ελληνικότητας, με την έννοια της επιστροφής στις ρίζες που είναι ένα ζητούμενο των καιρών. Εκτός των άλλων, ενέχει κι ένα στοιχείο προσωπικής συ-

γκίνησης, γιατί συναντώ τη γλώσσα που πρωτοάκουσα και πρωτομίλησα και την οποία πολέμησα αργότερα, υιοθετώντας την επίσημη ελληνική εκφορά του λόγου. Οπότε αυτή η παράσταση πραγματικά με κινητοποιεί μ’ έναν τρόπο ιδιαίτερο, γιατί ξαναφέρνω αυτήν τη διάλεκτο στο φως. Ήταν πολύ συγκινητικό το γεγονός ότι η λένα Δροσάκη και ο Δημήτρης Μοθωναίος, οι οποίοι δεν γνώριζαν το ιδίωμα, το αγάπησαν και προσπάθησαν πολύ σκληρά για να το πετύχουν. Για τον κρις ραντάνοφ, ο οποίος είναι Βούλγαρος, η προσπάθεια και η δουλειά ήταν διπλή, γιατί δεν πρέπει μόνο να μιλήσει ελληνικά, τα οποία γνωρίζει πολύ καλά, αλλά να προσεγγίσει μια διάλεκτο ακόμα πιο δύσκολη. πιστεύετε πως υπήρξαν γυναίκες σαν τη ραμόνα και τη ςτέλλα στην ελληνική περιφέρεια; Θα μπορέσουν ίσως γυναίκες από το κοινό να ταυτιστούν μαζί τους; Παρόλο που το έργο αναφέρεται σε παλιότερες δεκαετίες, νομίζω πως αυτό που είναι διακριτό είναι η έννοια της βίας που ενυπάρχει μέσα στο ζευγάρι, όπως τη συναντούμε στην σχέση του Ζλατάν με τη στέλλα. Παρόλο που υπάρχει πάθος και έρωτας, ο Ζλατάν είναι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει γνωρίσει την ορφάνια, έχει γνωρίσει τον ξεριζωμό, δεν έχει ούτε γλώσσα, ούτε πατρίδα. Είναι ένας άνθρωπος που κουβα-

28 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37 [1 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

λάει έντονο προσωπικό πόνο και την αγάπη που δεν γνώρισε, που δεν μπορεί να την εκφράσει. Αυτή η βία θα γίνει σίγουρα αντιληπτή και αρκετές γυναίκες θα την αναγνωρίσουν. Ενώ υπάρχει έρωτας και πάθος μέσα στο ζευγάρι, δεν μπορεί να υπάρξει αρμονική συμβίωση. το έργο θίγει, μεταξύ άλλων, και το ζήτημα της μετανάστευσης; νομίζω πως ο Ζλατάν αντιπροσωπεύει την έννοια του ξένου που προσπαθεί να ενσωματωθεί στον ελληνικό χώρο, γίνεται ένα σημείο σύγκρουσης, κουβαλώντας ή δημιουργώντας μια βία στον εντόπιο πληθυσμό. Δεν είναι εύκολη η ένταξη. Χρησιμοποιώντας αυτά τα δύο ξένα παιδιά, τον Αλβανό και τον Βούλγαρο, το έργο δίνει ένα μήνυμα καλοσύνης και ουμανισμού, βλέποντας τον ανθρώπινο πόνο ως κάτι παγκόσμιο, που αφορά όλους τους ανθρώπους ανεξάρτητα από καταγωγή, γλώσσα και ιστορία. Αυτό που ζητά από όλους μας είναι να σκύψουμε πάνω σ’ αυτό το πρόβλημα με ευγένεια, κατανόηση και αγάπη. σίγουρα το μεταναστευτικό είναι ένα τεράστιο κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό πρόβλημα αυτήν τη στιγμή στην Ελλάδα. Όμως δεν φταίει ο άνθρωπος που αναγκάζεται να ξεριζωθεί από τον τόπο του. κανείς δεν θέλει να γίνει μετανάστης. στην Ελλάδα κουβαλάμε τη μετανάστευση στην ιστορία μας. στην οικογένειά μου είχα τον θείο μου και

αργότερα τον αδελφό μου. το ζούμε και τώρα, βλέπουμε ότι πολλοί νέοι άνθρωποι αναγκάζονται να φύγουν. Δυστυχώς και αυτοί θα αντιμετωπίσουν το ίδιο πρόβλημα του ρατσισμού, όπως το έχει αντιμετωπίσει ο ελληνισμός παντού. Είναι κάτι που έχουμε βιώσει ως λαός και αντίστοιχα το δείχνουμε και απέναντι στους άλλους, κυρίως τα τελευταία χρόνια με την άνοδο της Χρυσής Αυγής και όλα αυτά τα απίστευτα πράγματα. Οι μετανάστες είναι τα θύματα πολεμικών και οικονομικών συγκρούσεων. κανένας δεν θέλει να πληρώσει έναν δουλέμπορο και να σκυλοπνιγεί, είτε στη λαμπεντούζα είτε στο Αιγαίο. Άλλωστε ούτε οι ίδιοι θέλουν να παραμένουν σε μια φτωχή χώρα και να υφίστανται δολοφονικές επιθέσεις. Αλλά όπως είναι αυτή τη στιγμή τα πράγματα και οι κανόνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σίγουρα δημιουργείται μεγάλο θέμα. το ταξίδι της ραμόνας, η οποία φέρει πολλά κομμάτια του ελληνισμού, είναι και ένα ταξίδι αναζήτησης της ελληνικότητας; Η ραμόνα το έσκασε 16 χρονών από το σπίτι, σαν να την έχωσε κάποιος σ’ ένα λεωφορείο-σήμα κατατεθέν του ταξιδιού αυτού, που θυμίζει τα κτΕλ που διατρέχουν την Ελλάδα απ’ άκρη σ’ άκρη. Έχει φύγει εξαιτίας των υπαρξιακών της τρόμων, των εφιαλτών που έζησε ως παιδί, επειδή αντιλαμβανόταν

ΘΕΑΤΡΟ

ςκληρό ταξίδι στις μνήμες ο σκηνοθέτης γιάννης ςκουρλέτης περιγράφει το Ραμόνα travel/ η γη της καλοσύνης ως ένα μανιφέστο επιστροφής, που καταπιάνεται με «την ελληνικότητα ως γλωσσική και σωματική διαδρομή, τον διεθνισμό της μοναξιάς και της απώλειας, τις τελετουργίες του ρομαντισμού και τη θεολογία του έρωτα». το αλύτρωτο ζητά δικαίωση, αυτή τη φορά μέσα από ελληνικές διαδρομές. «επιχείρησα ένα σκληρό ταξίδι στις ατομικές και διεθνείς μνήμες του καθενός», σημειώνει, «και αφέθηκα βορά στον βορρά της ραμόνας από το διδυμότειχο».

την αναταραχή ενός κόσμου που βρίσκεται ανάμεσα στον υπαρκτό και σ’ αυτόν του θανάτου. Είναι οι αλύτρωτες ψυχές, οι αντάρτες που σκοτώθηκαν με βίαιο τρόπο στον Εμφύλιο, τα θύματα των Βαλκανικών, οι παππούδες και οι γονείς μας, όλοι όσοι στοιχειώνουν τη μνήμη και την ιστορία μας. Προσπαθώντας να ξεφύγει απ’ αυτό το βάσανο, νόμισε πως η λύση ήταν η φυγή από το χωριό. Έγινε τραγουδίστρια σε λαϊκά πάλκα, σε σκυλάδικα, και φέρει και αυτές τις μνήμες. στην παράσταση, με τη συνοδεία του Βασίλη Ζιάκα, τραγουδάω λαϊκά τραγούδια που έχουν μιλήσει στην ελληνική ψυχή και τα οποία συνδιαλέγονται με το κείμενο. Η ραμόνα, όμως, όπου και να πήγε, όπου και να τραγούδησε, όπου και να έζησε ως περαστική, κουβαλούσε μέσα της όλα τα κομμάτια αυτού του ελληνικού παζλ. θα πρέπει να συντελεστεί το θαύμα που και η ίδια επιδιώκει, για να συντελεστεί η κάθαρση και να αποκατασταθούν οι αλύτρωτες ψυχές. αυτό το θαύμα είναι η αλλαγή του τρόπου σκέψης; στο έργο μιλάμε για ένα θαύμα με τη μεταφυσική διάσταση του όρου, που έχει βέβαια μια συμβολική διάσταση. τίθεται επί σκηνής ως το ζητούμενο στις μέρες μας, για να πάψουμε πια όλοι να τυραννιόμαστε ως έθνος, ως κοινωνία απ’ όλο αυτό το βίαιο και τρομακτικό παρελθόν

ΘEAtPo

και παρόν, για να δώσουμε χώρο στους νέους ανθρώπους, στον καινούργιο κόσμο που θα ανατείλει γυμνός, όμορφος, αθώος και ερωτικός. σ’ αυτό προσβλέπουμε όλοι, αυτό είναι που θα φέρει την αναγέννηση και την ανάταση. Ως καλλιτέχνες, εμείς αυτό ονειρευόμαστε και προτείνουμε. ξέρω ότι θα χαρακτηριστεί ουτοπικό, όμως ο χαρακτήρας της τέχνης είναι να επικαλείται μια λύτρωση και να την επιφέρει, έστω και στιγμιαία, για όσο διαρκεί το καλλιτεχνικό γεγονός. Είναι ένα δώρο για τους θεατές. Χρειαζόμαστε ένα αισιόδοξο τέλος. Έχετε παίξει πολλούς και σημαντικούς ρόλους. υπάρχει κάποιος που δεν έτυχε να παίξετε ακόμα και να θέλετε; Είναι πολλοί. Εδώ είμαστε, κι ευχόμαστε να συμβούν. Για μένα, περισσότερο από το ποιο ρόλο θα ήθελε κανείς να ερμηνεύσει, περισσότερη σημασία έχει με ποιους το κάνει, ποιοι είναι οι συνεργάτες του… Γιατί το να καταπιαστείς με ένα σπουδαίο έργο και να το κάνεις με ανθρώπους που δεν έχουν όραμα ή δεν έχουν να προτείνουν κάτι νέο, είναι κάτι που δεν με αφορά. Γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια έχω την ανάγκη να είμαι με νέους ανθρώπους, σ’ ένα χώρο πιο πειραματικό. Έχετε όντως κάνει πολύ πειραματικό θέατρο. ωστόσο, μια μερίδα του κοινού σας θεωρεί ηθοποιό πιο κλασικών

ρόλων. εσείς πού κατατάσσετε τον εαυτό σας; Όταν έχεις την τέχνη σου ως βιοποριστικό επάγγελμα, δεν έχεις την πολυτέλεια να είσαι αυστηρά επιλεκτικός. Δεν έχω άλλους πόρους, είμαι παιδί αγροτικής οικογένειας, με μηδέν περιουσία. Όλα αυτά τα χρόνια έζησα μέσα από τη δουλειά μου, όχι μόνο εγώ, αλλά και πολλοί άλλοι συνάδελφοι. Αναγκαζόμαστε πολλές φορές, ανάλογα και με τις προτάσεις που έχουμε, να καταλήγουμε κάπου, προσπαθώντας ο καθένας να μην κάνει μεγάλους συμβιβασμούς, να μην προδώσει την τέχνη του. Γι’ αυτό ίσως μ’ έχετε δει και σε πράγματα πιο κλασικά, σε αναγνώσεις αρχαίου δράματος πιο ακαδημαϊκές, αλλά κάθε φορά προσπαθούσα να είμαι καλή συνεργάτις, να υπηρετώ το σκηνοθετικό όραμα και να το υπερασπίζομαι με την ιδιότητά μου ως ηθοποιού όσο καλύτερα μπορώ, βγάζοντας τη δική μου προσωπική αλήθεια. Αλλά αν είχα την ευκαιρία να έχω λυμένο το οικονομικό μου πρόβλημα, τότε θα ήμουν πιο επιλεκτική και θα έκανα μόνον αυτό το οποίο μ’ ενδιαφέρει και αυτό είναι το πειραματικό θέατρο. Αυτήν τη στιγμή, η πορεία μου είναι προσανατολισμένη εκεί. Ακόμα και η συνεργασία μου με το Εθνικό θέατρο το χειμώνα, στα Πικρά δάκρυα της Πέτρα Φον Καντ, είναι με την Άντζελα Μπρούσκου, μια σκηνοθέτιδα κατεξοχήν εκπρόσωπο του πειραματικού θεάτρου.

Έχετε παίξει πολλές γυναικείες φυσιογνωμίες. Έχει μείνει κάποια απ’ αυτές μαζί σας λίγο περισσότερο; ςας έχει αλλάξει καθόλου; Πιστεύω πως αυτό που λέμε πως «ένας ρόλος σε αλλάζει, σε κάνει διαφορετικό άνθρωπο» είναι και λίγο αστικός μύθος. Δεν νομίζω ότι ένας ρόλος που υποδύεσαι για ένα χρονικό διάστημα μπορεί να σε αλλάξει ως άνθρωπο. Αυτό όμως που σίγουρα συμβαίνει είναι ότι με τη συνεχή ενασχόληση για χρόνια με τέτοια κείμενα, πλουτίζεις εσωτερικά. Μαθαίνεις να αντιμετωπίζεις τον άνθρωπο μέσα από ένα πρίσμα μεγαλύτερης κατανόησης. Δεν γίνεσαι αφοριστικός, δεν καταδικάζεις, απλά κατανοείς ότι ο ανθρώπινος ψυχισμός είναι πολύπλοκος και πολυδιάστατος. Η ενασχόληση με την τέχνη και την ποίηση σε διαμορφώνουν ως άτομο γενικότερα, σε διαπλάθουν, σε κάνουν πιο τρυφερό. Πάντως η Μήδεια ήταν ο αγαπημένος μου ρόλος· με ακολουθεί από την εποχή της παράστασης με το Εθνικό. Ήταν ο χαρακτήρας που έπαιξα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και την ξανασυνάντησα στη Μήδεια του Μπέντα, που έκανα στη στέγη με την καμεράτα, και τον περσινό χειμώνα στον Πολιτισμό. Αυτές οι συναντήσεις την έχουν κάνει την πιο αγαπημένη μου ηρωίδα· κάτι ξύνει μέσα μου πολύ πιο προσωπικό. s

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 29

«η Λίμνη των κύκνων είναι ένα έργο που δεν παίρνει τον εαυτό του όλη την ώρα στα σοβαρά. δικός μου στόχος ήταν να κάνω μια παράσταση διασκεδαστική, λυπητερή, παράξενη, ιδιότυπη και ενδιαφέρουσα. πάνω απ' όλα, προσπάθησα να κάνω μια όμορφη παράσταση. δεν ήθελα αυτό που θα προκύψει να μη θυμίζει τη Λίμνη των κύκνων, επειδή αγαπώ και σέβομαι το μπαλέτο, διεκδίκησα όμως την ελευθερία του παιχνιδιού, ειδικά όταν χρειάστηκε να ανασυνθέσω με τον δικό μου τρόπο την αφήγηση, τη μουσική και την κίνηση». κυρίες και κύριοι, η Ντάντα Μαζίλο. Από τη Νίκη ορφανού, Φωτογραφίες: John hogg

Ντάντα Μαζίλο

ο τΣαϊκοΦΣκι

info Ντάντα Μαζίλο Η λίμνη των κύκνων Η νεαρή νοτιοαφρικανή χορογράφος ντάντα Μαζίλο έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα να διασκεδάσει τις ομοφοβικές προκαταλήψεις. Μια Λίμνη των κύκνων με δώδεκα μαύρους άνδρες και γυναίκες χορευτές. πειραιώς 260, κτίριο η 7-9 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€ (κανονικό), 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (ανέργων, ΑΜΕΑ)

Στην αΦρικη

Δ

ΜΕΙκΤΟσ ΧΟΡΟσ ςκηνή από τη Λίμνη των κύκνων της Ντάντα Μαζίλο. η αντικατάσταση του παραδοσιακά γυναικείου χορού με μεικτό χορό θεωρήθηκε σχόλιο για το θέμα της ομοφυλοφιλίας, κάτι που η ίδια δεν αρνείται, ωστόσο υποστηρίζει πως δεν ήταν ο στόχος της να κάνει πολιτική μέσα από τη δουλειά της, ούτε να προκαλεί αντιδράσεις.

εν έχει κλείσει ακόμη τα τριάντα, κι όμως η ντάντα Μαζίλο, γνωστή στους φίλους της και ως Cie, έχει ήδη κερδίσει μπόλικα βραβεία ως χορεύτρια και χορογράφος κι έχει γνωρίσει διεθνή αναγνώριση, χαρακτηριζόμενη μάλιστα συχνά από τον τύπο ως «μια από τις πιο ελπιδοφόρες νέες δημιουργούς στον σύγχρονο χορό». κι όμως, δεν είναι τόσο ο σύγχρονος χορός όσο το κλασικό μπαλέτο η αφορμή και το σημείο εκκίνησης για τις δημιουργίες της νοτιοαφρικανής καλλιτέχνιδας. κι αυτό δεν είναι τυχαίο, καθώς η πρώτη της επαφή με το χορό ήταν η Λίμνη των κύκνων στα δώδεκά της χρόνια, στο Γιοχάνεσμπουργκ. τη μάγεψαν όλα όσα έβλεπε πάνω στη σκηνή: η χάρη και η δεξιοτεχνία των χορευτών, τα λευκά τουτού, τα παπούτσια μπαλέτου, η μουσική του τσαϊκόφσκι. Η Λίμνη των κύκνων ήταν, για τη μικρή ντάντα, η σκηνική αποθέωση του κόσμου των παραμυθιών, ένα τέλειο σύμπαν το οποίο έπρεπε με κάθε τρόπο να κατακτήσει. Έκανε μαθήματα κλασικού μπαλέτου και σύγχρονου χορού στη γενέτειρά της, και κατόπιν συνέχισε στις Βρυξέλλες. Ανακάλυψε πως η αφρικανική της καταγωγή την έκανε να βλέπει το χορό με λίγο διαφορετική ματιά από τους συμφοιτητές της και πως της παρείχε ένα λεξιλόγιο που μπορούσε να χρησιμοποιήσει με πρωτότυπους τρόπους. την ενδιέφερε η μείξη των τεχνικών και των επιρροών από τον κλασικό, τον σύγχρονο και τον αφρικανικό χορό, με στόχο την εξερεύνηση μιας νέας γλώσσας για την κίνηση, η οποία θα μπορούσε να μιλήσει για το παρελθόν και για το παρόν ταυτόχρονα, αλλά και να δείξει προς το μέλλον: τι είναι εφικτό, και πώς ο χορός μπορεί να ενσωματώσει τις διαφορετικές του εκφάνσεις για να υπερβεί τους περιορισμούς του και να πει κάτι νέο. Από το ξεκίνημά της ως χορογράφου, η ντάντα Μαζίλο καταπιάστηκε με νέες προσεγγίσεις έργων του κλασικού μπαλέτου, χρησιμοποιώντας οπτικές και εργαλεία από τον αφρικανικό χορό αλλά και από τον σύγχρονο. Αν ίσως ακούγεται εύκολο, σίγουρα δεν είναι! υπάρχει πολύ μεγάλη απόσταση ανάμεσα στο κλασικό μπαλέτο και στον αφρικανικό χορό, για παράδειγμα. το πρώτο βασίζεται στη χάρη, την ανάταση, την ανάλαφρη, αβίαστη κίνηση, την απόλυτη ακρίβεια. Ο αφρικανικός χορός από την άλλη, είναι χορός της γης, με τα πόδια γυμνά να πατούν γερά στο έδαφος, και το σώμα να σκύβει στο επίπεδο της μέσης. Είναι χορός πολυρυθμικός, που εξελίσσεται όχι τόσο γραμμικά, αλλά μέσω της επανάληψης, και επιτρέπει έναν μεγάλο βαθμό αυτοσχεδιασμού. «Η σύνθεση της Λίμνης των κύκνων με δυσκόλεψε ιδιαίτερα», παραδέχεται

η ίδια, «γιατί πέρα από τις εντελώς διαφορετικές ανάγκες του κλασικού μπαλέτου και του αφρικανικού χορού, έπρεπε να μετατρέψω τον αφρικανικό χορό σε κίνηση που μπορεί να εκφράσει τη μουσική του τσαϊκόφσκι». κι όμως, η ντάντα Μαζίλο φαίνεται πως το πετυχαίνει. Η χορογράφος χρησιμοποιεί μια ομάδα Αφρικανών χορευτών και των δύο φύλων, ντυμένων με τουτού. Αν και η αντικατάσταση του παραδοσιακά γυναικείου χορού με μεικτό χορό έχει ιδωθεί από πολλούς ως σχόλιο για το θέμα της ομοφυλοφιλίας, κάτι που η ίδια δεν αρνείται, ωστόσο υποστηρίζει πως δεν είναι ο στόχος της να κάνει πολιτική μέσα από τη δουλειά της, ούτε να προκαλεί αντιδράσεις. Φυσικά, σε πολλές χώρες της Αφρικής η ομοφυλοφιλία θεωρείται παράνομη και τιμωρείται ακόμα και με θάνατο. Η χορογραφία της ντάντα Μαζίλο με άνδρες χορευτές έρχεται βέβαια σχεδόν είκοσι χρόνια μετά τη Λίμνη των κύκνων του Μάθιου Μπουρν, που παρουσίαζε έναν αποκλειστικά ανδρικό χορό κύκνων και που έβαζε στο κέντρο του έργου το θέμα του ομοφυλοφιλικού έρωτα. Ωστόσο, στους κύκνους του Μπουρν είχαν δοθεί αρσενικά χαρακτηριστικά, τονισμένα μέσω των κοστουμιών τους, κάτι που δεν συμβαίνει στη χορογραφία της Μαζίλο, όπου οι κύκνοι διατηρούν τη θηλυκότητά τους. Η χορογραφία της είναι επίσης διανθισμένη με αναφορές σε αφρικανικά ήθη και έθιμα, όπως το ότι ο γαμπρός «αγοράζει» τη νύφη. Ίσως ο λόγος για τον οποίο η ντάντα Μαζίλο κάνει σύγχρονο χορό μέσω της σύνθεσης του κλασικού μπαλέτου με τον αφρικανικό χορό, είναι γιατί θεωρεί την αφήγηση απολύτως αναγκαία στις δημιουργίες της, σε αντίθεση με την πλειοψηφία ίσως των σύγχρονων χορογράφων. «θέλω να μπορώ να πω μια ιστορία. θέλω το κοινό να καταλαβαίνει αυτά που κάνω, τις ιστορίες που λέω. Δεν μου αρέσει ο αφηρημένος χορός». Οι ιστορίες της ντάντα Μαζίλο μιλούν για την αναζήτηση της σεξουαλικής ταυτότητας, τη σύγκρουση του ατόμου με την κοινωνία, το ρατσισμό, τον ερωτισμό, το aiDS, το θάνατο. Είναι ιστορίες που μιλούν για το πέρασμα από την Ανατολή στη Δύση, για τη συνύπαρξη και για την ελπίδα της κοινωνικής αλλαγής μέσα από την τέχνη. Δεν είναι η πρώτη φορά που έρχεται η χορογράφος στην Ελλάδα. το κοινό γνώρισε τη δουλειά της μέσα από την εξαιρετική δημιουργία του επίσης νοτιοαφρικανού δημιουργού Ουίλιαμ κέντριτζ Refuse the Hour, που παρουσιάστηκε στην Αθήνα πριν από δύο χρόνια, μέρος του οποίου ήταν το «Dancing with Dada». o ίδιος ο κέντριτζ είχε περιγράψει τότε αυτή τη δημιουργία ως μια «συνεργασία ανάμεσα σε κάποιον που μπορεί να χορέψει καλά και σε κάποιον που δεν μπορεί να χορέψει καθόλου!» s

ΧΟΡΟσ

H χορογράφος nτάντα Μαζίλο έγινε ευρύτερα γνωστή το 2008, όταν της απονεμήθηκε το βραβείο νέου Χορογράφου της Standard Bank. Εκτός από πολλές συνεργασίες με άλλους συναδέλφους της, η καλλιτέχνις που γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Γιοχάνεσμπουργκ και πρόλαβε να ζήσει σε συνθήκες απαρτχάιντ, έχει έως σήμερα υπογράψει τουλάχιστον δέκα πρωτότυπες χορογραφίες, συμπεριλαμβανομένων και των δικών της εκδοχών του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, της Κάρμεν και της Λίμνης των κύκνων. Οι δημιουργίες της έχουν παρουσιαστεί στη Βρέστη (Γαλλία), στο ντίσελντορφ (Γερμανία) και στο τελ Αβίβ (Ισραήλ), ενώ ιδιαίτερα συζητήθηκε η συνεργασία της με τον διεθνώς αναγνωρισμένο νοτιοαφρικανό καλλιτέχνη Ουίλιαμ κέντριτζ, στην παράσταση Dancing with Dada. στην Ελλάδα έρχεται για πρώτη φορά.

1 2 3

© africa Centre

4

5

ΔΡΑΜΑΤΟυΡΓΙκΟσ ΠλΟυΤΟσ η δημιουργική ζωή της Ντάντα Μαζίλο.

1. ςκηνή από τη χορογραφία Dancing with Dada, με τον ουίλιαμ κέντριτζ.

2. η Ντάντα Μαζίλο στο Πικρό τέλος της Ρόζμαρι (2014).

3. Κάρμεν, χορογραφία εμπνευσμένη από την όπερα του Μπιζέ (2012).

4. Death and the Maidens (2012).

5. πορτρέτο της χορογράφου.

M

ια λιτή και έρημη πλατεία στρωμένη με κυβόλιθο, με λιγοστό φωτισμό και στη μέση μια καντίνα-αυθαίρετο. Ο Γιάννης Χουβαρδάς «απογυμνώνει τον ντον τζοβάννι από την εποχική του αίγλη» και μας ξεναγεί σ’ έναν κόσμο βίαιο αλλά συνάμα γοητευτικό, σ’ ένα σκηνικό πολύ γνώριμο. Έχοντας πλέον αφαιρέσει τη «χρυσόσκονη και την άχνη ζάχαρη που πέφτει πάνω από ένα κέικ και του χαλάει τη γεύση», το μόνο που μένει είναι μια πραγματικότητα μάλλον σκληρή, αλλά πολύ αληθινή.

από το θέατρο στην όπερα. πώς προέκυψε η συνεργασία με την εθνική λυρική ςκηνή; Η όπερα είναι ένα είδος που μ’ ενδιαφέρει πολύ γιατί συνδυάζει το θέατρο με τη μουσική, τις δύο μεγάλες μου αγάπες από τις τέχνες. Είχα πει κάποια στιγμή ότι αν δεν είχα ακολουθήσει αυτόν το δρόμο, θα ήθελα να ήμουν μουσικός. τώρα, γιατί ξαφνικά, μετά από πολλά χρόνια στην Ελλάδα, όπερα; σκηνοθετώ όπερα από το 1999, αλλά αφενός μέχρι τώρα δεν είχα το χρόνο να αφοσιωθώ σ’ αυτό το είδος στην Ελλάδα, και αφετέρου η λυρική έχει διανύσει αυτό το διάστημα μια διαδρομή που την κατατάσσει στα θέατρα πρώτης γραμμής στον ευρωπαϊκό και παγκόσμιο χάρτη. Ο Μύρων Μιχαηλίδης έχει κάνει πάρα πολύ καλή δουλειά και ταυτόχρονα όλο το προσωπικό της Ελσ και οι συνεργαζόμενοι καλλιτέχνες έχουν ανεβάσει πολύ το επίπεδό της. κι έτσι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για να γίνει αυτή η συνεργασία. Θα το ξανακάνατε; Είναι λίγο νωρίς να το πω. Η διάθεση υπάρχει, η ατμόσφαιρα που έχουμε στην πρόβα είναι πολύ καλή, η Ελσ κάνει οτιδήποτε μπορεί για να πραγματοποιηθεί σωστά η παραγωγή. Δεν έχω παράπονο. Είναι καθαρά θέμα προσωπικής διάθεσης κι έχει να κάνει με τις γενικότερες διαθέσεις μου σε σχέση με το τι θέλω να κάνω μετά: αν θέλω να συνεχίσω να εργάζομαι στο θέατρο, μετά από κάποιες δουλειές που έχω κλείσει ήδη βέβαια. Έχω κάποια ζητήματα που με απασχολούν τον τελευταίο καιρό και γι’ αυτό είμαι διστακτικός να σας απαντήσω. Η προσωπική μου αναζήτηση αυτήν την εποχή με πάει σε πιο απλουστευμένες διαδικασίες ζωής. ςκέφτεστε δηλαδή να σταματήσετε να ασχολείστε με το θέατρο; Όλα μου περνάνε από το μυαλό. γιατί, αν επιτρέπετε; Δεν μου απαγορεύεται να απαντήσω. Δεν μου επιτρέπεται όμως, καθώς αυτή τη στιγμή είμαι αφοσιωμένος στη δουλειά που κάνω και σε μια φάση που αυτή η γενικότερη ανησυχία που έχω είναι ακαταστάλαχτη μέσα μου. Αλλά με απασχολεί το θέμα γενικότερα.

34 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37

info εθνική λυρική ςκηνή – γιάννης Χουβαρδάς Ντον Τζοβάννι του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ Μουσική διεύθυνση: λουκάς καρυτινός Ο ντον τζοβάννι είναι ένας νέος, αλαζόνας και σεξουαλικά δραστήριος ευγενής, ο οποίος προσβάλλει και σκανδαλίζει τους υπόλοιπους, μέχρι που οι δαίμονες τον τραβούν μέσα στην άβυσσο. ωδείο ηρώδου αττικού 11 & 13-15 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 100€, 85€ (ViP), 60€ (Ζώνη Α), 55€ (Ζώνη Β), 45€ (Ζώνη Γ), 25€ (Άνω διάζωμα), 15€ (φοιτητικό, ΑΜΕΑ)

Ο Γιάννης Χουβαρδάς επιστρέφει στο Φεστιβάλ Αθηνών σκηνοθετώντας το αριστούργημα του Μότσαρτ Ντον Τζοβάννι. στην πρώτη του συνεργασία με τη λυρική, ο καταξιωμένος σκηνοθέτης υπονομεύει και ψυχαναλύει έναν πιο σύγχρονο Δον Ζουάν, εξερευνώντας όλες τις εκφάνσεις της βίας, αλλά πάντα υποσχόμενος «μια πλήρη βραδιά».

Εθνική λυρική σκηνή – Γιάννης Χουβαρδάς

H εξορια ειναι μια ηττα Από τη Μυρτώ πολυμίλη, Φωτογραφία: βασίλης Μαθιουδάκης

οι χαρακτήρες που αναδεικνύει ο Χουβαρδάς Πολλά πρόσωπα συμπλέκονται στην όπερα του Μότσαρτ, όπως φαίνεται και στην γκραβούρα του 19ου αιώνα που επιχειρεί να την εικονογραφήσει. Ο σκηνοθέτης Γιάννης Χουβαρδάς δίνει έμφαση στους εξής: 1. κομμαντατόρε/ο διοικητής: ένας μαφιόζος, ιδιοκτήτης καντίνας, με έντονες πατριαρχικές τάσεις και πολύ ισχυρή εξουσία πάνω στην κόρη του, την ντόννα Άννα. τον δολοφονεί κατά λάθος ο ντον τζοβάννι.

2. Ντόννα Άννα: Ζει στον δικό της κόσμο, κολλημένη με τον ντον τζοβάννι, τον οποίο γνωρίζει και πριν τη βιάσει. Δυστυχής με την επιλογή του πατέρα της ως προς τον αρραβωνιαστικό της. Είναι ένας χαρακτήρας πολυσύνθετος, υπερευαίσθητος, αλλά και ο καταλύτης για να κλείσει ο δρόμος του ντον τζοβάννι.

3. Ντον οττάβιο: συνήθως, ο αρραβωνιαστικός της ντόννα Άννα παρουσιάζεται αδύναμος και αδιάφορος, όμως για μένα δεν είναι ούτε το ένα ούτε το άλλο. Η δύναμή του είναι το ότι πιστεύει πως με τη δική του τακτική, την υπομονή και την επιμονή του, θα αποδειχθεί στο τέλος νικητής. Διαλέγει να βρίσκεται πάντα σε δεύτερο πλάνο.

4. Μαζέττο και τσερλίνα: Δεν είναι οι αθώοι, σκαμπρόζικοι και χαριτωμένοι χαρακτήρες όπως παρουσιάζονται συνήθως. Προσπαθώ να τους δω ως λίγο πιο hardcore αγρότες και χωριάτες. ταλαιπωρημένοι αφενός, αφετέρου μετέρχονται όλα τα τεχνάσματα και τις πονηριές για να έχουν περισσότερα εισοδήματα, να ξεφεύγουν από εφορίες και νόμους. Έχουν πάει με το μισό χωριό, ειδικά η τσερλίνα.

5. λεπορέλλο: Είναι για μένα οι άντρες στο κοινό. Είναι ο άνθρωπος που βλέπει τον ντον τζοβάννι να δρα, έχει ηδονοβλεπτικό χαρακτήρα, τον προκαλεί και τον σπρώχνει σε βίαιες πράξεις, αλλά την κατάλληλη στιγμή θα σκύψει για να περάσει η σφαίρα από πάνω του και θα πει «δεν φταίω εγώ».

5

3

4

2

1 4

πώς προσεγγίζετε τον Ντον τζοβάννι; Πλησιάζω ενστικτωδώς τα έργα που ανεβάζω. το έργο αυτό το ανέβασα στο Εθνικό θέατρο στα μέσα της δεκαετίας του ’80, στην πρώτη θεατρική εκδοχή του – Ο απατεώνας της Σεβίλλης του Ισπανού τίρσο δε Μολίνα. Ο μύθος και η θεματολογία αυτή με έχει απασχολήσει ξανά και η ερμηνεία μου δεν είναι αυθαίρετη. Είδα ότι ο Μότσαρτ είχε επικεντρωθεί πάρα πολύ σε μια σειρά από γεγονότα που είναι τρανταχτές αποτυχίες του ντον τζοβάννι. κι αυτές του οι αποτυχίες, επειδή έρχονται με βίαιο τρόπο, τον οδηγούν σε ακόμη πιο βίαιες πράξεις. Αυτό ήταν κι ένα πρώτο ερέθισμα. Μπορεί να ήμουν επηρεασμένος από τη γενικότερη κατάσταση που επικρατεί στον κόσμο σήμερα και ειδικά στην Ελλάδα· είδα πολύ έντονα το χαρακτηριστικό της βίας. Δηλαδή, ο ντον τζοβάννι δρα συνεχώς με μια σειρά από βίαιες πράξεις, οι οποίες κατευθύνονται τόσο προς γυναίκες όσο και προς άντρες – εξαπατά, εκβιάζει, δολοφονεί και βιάζει την ντόννα Άννα. και αυτό το ανάγω –δεν θέλω να είμαι πολύ φροϊδικός, αλλά δεν μπορώ να το εξηγήσω αλλιώς– σ’ ένα πολύ δυνατό τραύμα που του συνέβη σε τρυφερή ηλικία και το οποίο, προσπαθώντας να το επουλώσει, τον ωθεί να κάνει συνεχώς και μεγαλύτερα λάθη. Ο άνθρωπος όμως αυτός ζει έτσι κι αλλιώς μέσα σε μια κοινωνία που είναι εθισμένη στη βία, όπως και η δική μας σήμερα. Βέβαια η όπερα διατηρεί τον περιπαικτικό της χαρακτήρα, το χιούμορ της, και φυσικά αυτήν την υπέροχη μουσική, τη δραματουργία του ντα Πόντε, η οποία έχει συνεχείς εκπλήξεις, στροφές κι ανατροπές. Έχω την εντύπωση πως, στην προσπάθειά σας να ψυχαναλύσετε τον Ντον τζοβάννι, τον βλέπετε και με μια δόση συμπάθειας; Δεν έχετε άδικο. Δεν μπορεί να τον βλέπει κανείς ολοκληρωτικά με αντιπάθεια, γιατί έχει πάρα πολλά χαρακτηριστικά από τον γενικότερο ανδρικό ψυχισμό. και στον ίδιο μου τον εαυτό βλέπω πολλά παρόμοια χαρακτηριστικά, που προφανώς με την πάροδο του χρόνου μαλακώνουν και δίνουν τη θέση τους σ’ άλλα. Αλλά γενικότερα ο ντον τζοβάννι είναι ένα θύμα το οποίο γίνεται θύτης, προσπαθώντας να άρει από πάνω του τις συνέπειες της θυματοποίησης που έχει υποστεί. Έχετε εκσυγχρονίσει την όπερα. Προφανώς. Ο κόσμος που θα έρθει δεν θα δει μια παράσταση εποχής αλλά μια παράσταση της εποχής μας. Διαδραματίζεται στο σήμερα, προσπαθώ όμως να αποφύγω να είμαι χωροταξικά περιορισμένος. Η εποχή μας είναι σκληρή και ωμή. Έχουμε χάσει την αγάπη, την αξιοπρέπεια, και στη θέση τους υπάρχει πολύ έντονη βία και βιαιότητα. Είναι μια κοινωνία χωρίς ιδιαίτερα μεγάλες κοινωνικές διαφοροποιήσεις από πλευράς ταξικών διαφορών, αλλά που βασίζεται στην ιδιοκτησία – και η ιδιοκτησία παράγει βία. Η μεγαλύτερη ιδιοκτησία σε μια τέτοια κοινωνία είναι οι γυναίκες. Γι’ αυτό και ο ντον τζοβάννι, ατιμάζοντας τις γυναίκες, χτυπάει το μαλακό υπογάστριο των ανδρών. Προς αυτούς κατευθύνεται η βία του. Οι γυναίκες είναι ένα μέσο, και επειδή δεν μπορεί να τις αντιμετωπίσει αλλιώς, τις αντιμετωπίζει με βία. η Ντόννα ελβίρα, όμως, δεν είναι αντικείμενο κανενός. Είναι, του ντον τζοβάννι. αλλά έχει παραδοθεί ηθελημένα! Μάλι-

στα έχει ειπωθεί πως μοιάζει να πάσχει από ένα εξευγενισμένο σύνδρομο της ςτοκχόλμης. θα μπορούσε κανείς να το δει έτσι. Η ντόννα Ελβίρα έχει κάνει πολλές υπερβάσεις, ακόμη κι όταν έχει υποστεί τους άκρατους εξευτελισμούς. Είναι ο πιο ακραίος χαρακτήρας μέσα στο έργο, αλλά και η πιο ακραία μορφή της ιδιοκτησίας. Έχει δώσει τον εαυτό της ολοκληρωτικά. τον έχει εκχωρήσει. Δεν μπορεί να ζήσει χωρίς τον ντον τζοβάννι και γι’ αυτό στο τέλος, όταν δεν υπάρχει ο ντον τζοβάννι, πάει στο μοναστήρι – δηλαδή σκοτώνει τον ερωτικό της εαυτό και ευνουχίζεται. ετεροπροσδιοριζόμενη απόλυτα. Μα συμβαίνει σε όλους μας σε κάποια φάση της ζωής μας. Απλά για την ντόννα Ελβίρα νομίζω δεν είναι για μια φάση της ζωής της – είναι ολοκληρωτικά. Όλοι μας κάποια στιγμή έχουμε την ψευδαίσθηση ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς κάποιον άνθρωπο. ο έρωτας είναι πάντα ψευδαίσθηση; Βέβαια έχει ψευδαισθησιακά χαρακτηριστικά. Δηλαδή, εθελοντικά εκχωρούμε την προσωπικότητά μας στον άλλον. Είμαι εσύ. είπατε πριν ότι η ιδιοκτησία παράγει βία. υπάρχει η φιλοσοφική σχολή που υποστηρίζει ότι η ιδιοκτησία είναι φυσικό δικαίωμα. Όχι, εγώ κάτι τέτοιο δεν το πιστεύω. Έχω κάτι αναρχικό στις φλέβες μου. Πιστεύω πως η ιδιοκτησία είναι από μόνη της μια βία. Για να αποκτήσει κανείς κάποια χρήματα σε κάποιο σημείο της αλυσίδας υπάρχει βία, αυτό είναι σίγουρο. υπήρξε ανταλλαγή μιας έντασης και η ένταση είναι βία. Η βία δεν είναι μόνο μια γροθιά στη μούρη· είναι η υφέρπουσα βία, κάτω από το τραπέζι, δηλαδή το οτιδήποτε δεν γίνεται με φυσικό τρόπο. τα τελευταία χρόνια, η βία έχει αποκτήσει μια κανονικότητα στην ελλάδα. πιστεύετε πως η γενιά που μεγαλώνει μέσα σ’ αυτήν θα μετεξελιχθεί σε αμέτρητους «Ντον τζοβάννηδες»; Πιστεύω ότι η βία φέρνει βία και σίγουρα θα έχουμε πιο βίαιες γενιές. Αλλά υπάρχει και μια άλλη εκδοχή: όλη αυτή η βία μπορεί να δημιουργήσει μια άπωση και μια από τις επόμενες γενιές ίσως να λειτουργήσει σ’ ένα επίπεδο απόλυτα συνθετικό και δημιουργικό. Γιατί το μεγάλο θύμα αυτής της κατάστασης είναι ο πνιγμός της δημιουργίας. υπάρχει φως στην άκρη του τούνελ για τον πολιτισμό στην ελλάδα; Ο πολιτισμός στην Ελλάδα, όσο θυμάμαι εγώ, δεν ήταν ποτέ σε καμία γραμμή προτεραιότητας για όλο το πολιτικό φάσμα. Ήταν πάντα λιγάκι σαν τον ζωολογικό κήπο όπου πάμε να δούμε τα περίεργα ζωάκια ή καμιά φορά, όταν υπήρχε και κανένα πολύ αξιοπερίεργο ζώο, τότε πηγαίναμε να φωτογραφηθούμε μαζί του. Επομένως δεν μπορώ να πω πως είμαι πολύ αισιόδοξος. Αυτό που μου δίνει αισιοδοξία είναι η προσωπική δυναμική που έχουν οι καλλιτέχνες στη χώρα μας και που είναι ανεξάντλητη. κι αυτό μου δίνει μια θετικότητα στον τρόπο που βλέπω τα πράγματα, ότι κάποια στιγμή θα ξημερώσει, θα φωτίσει σε κάποιο κεφάλι. Δεν θα πρέπει βέβαια εμείς οι καλλιτέχνες να περιμένουμε από τους πολιτικούς οποιασδήποτε απόχρωσης κάτι. Πρέπει να ανοίγουμε δικούς μας δρόμους. Πιστεύω πάρα πολύ σε μια συλλογική δυναμική που

ΟΠΕΡΑ

μπορεί να προέλθει κάποια στιγμή απ’ όλες αυτές τις σκορπισμένες δυναμικές που υπάρχουν και αγωνίζονται ενάντια σ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες. και το κοινό; Αυτό που είναι ιδιαίτερα συγκινητικό στις μέρες κρίσης που ζούμε είναι ότι όχι μόνο δεν έχει μειωθεί το κοινό, αλλά έχει αυξηθεί – με σκαμπανεβάσματα βέβαια. Οι άνθρωποι ακόμα και από το υστέρημά τους προτιμούν να ζήσουν μια εμπειρία που τους δίνει αξιοπρέπεια, τους αντιμετωπίζει σαν υποκείμενο και όχι σαν αντικείμενο. κυρίως το θέατρο, που είναι μια πιο ζωντανή τέχνη, είναι κάτι σαν μια εκκλησία αυτή τη στιγμή. και αυτή η διπολική σχέση, οι καλλιτέχνες που επιμένουν και το κοινό που προσέρχεται, είναι η μεγάλη ελπίδα. είναι συχνά πιο εύκολο να θυμόμαστε τι δώσαμε από το τι πήραμε. εσείς τι θυμάστε περισσότερο από τη θητεία σας στο εθνικό; υπάρχει ένα πολύ μεγάλο κομμάτι το οποίο δεν μιλιέται γιατί είναι πολύ προσωπικό. το κομμάτι για το οποίο μπορώ να μιλήσω είναι η χαρά που έπαιρνα πολλές φορές από το κοινό, από ανθρώπους άγνωστους, οι οποίοι μετά με σταματούσαν και μου έλεγαν ευχαριστώ. Αυτό με αποζημίωνε για όλες τις άλλες στιγμές που έπαιρνα κάποιες πίκρες, είχα κάποιες δυσκολίες, τις οποίες –εκ των υστέρων βλέποντάς τες– λέω ότι πάνε πακέτο με οποιαδήποτε τέτοια εμπειρία και δεν θα πρέπει κανείς να τις ξεχωρίζει και να τις δαχτυλοδείχνει. τα υπόλοιπα είναι προσωπικά και θέλω να τα φυλάξω για τον εαυτό μου. Θα επιστρέφατε ως σκηνοθέτης στο σημερινό εθνικό; Δεν θα ήμουν καταρχήν αρνητικός, με δύο προϋποθέσεις. Πρώτον, να μου γινόταν η πρόταση, πράγμα που δεν έχει γίνει. και δεύτερον, να έβρισκα τις κατάλληλες καλλιτεχνικές και οργανωτικές συνθήκες για να μην το μετανιώσω εκ των υστέρων. το όνομά σας αναπόφευκτα και για πολλούς είναι συνδεδεμένο με μια από τις καλύτερες περιόδους του εθνικού. είναι βάρος αυτό καθώς συνεχίζετε την πορεία σας; καθόλου. Είναι σαν μια πολύ όμορφη και πλήρης ερωτική σχέση. Πώς μπορεί να είναι βάρος αυτό; Μπορεί να είναι μια γλυκιά ανάμνηση, μπορεί να είναι οδηγός για το μέλλον, μπορεί να είναι προσπάθεια για να κάνεις κάτι ακόμη καλύτερο, αλλά δεν γίνεται βάρος. Ίσα ίσα, μου δίνει φτερά. πώς βλέπετε το φεστιβάλ τα τελευταία χρόνια; νομίζω ότι το Φεστιβάλ αναγεννήθηκε με τον Γιώργο λούκο. Είμαι πολύ στεναχωρημένος και πολύ θυμωμένος με την πολιτική ηγεσία που δεν του δίνει τα μέσα τα οποία χρειάζεται και που θέλει για να το διευρύνει. Αντίθετα, τον περιορίζει και τον αναγκάζει να μετέρχεται όλων των ειδών τις ιδέες για να μπορέσει να τα βγάλει πέρα. νομίζω ότι με τη μείωση της επιχορήγησης δεν υπάρχει κάτι άλλο που θα μπορούσε να κάνει, παρά να επικεντρωθεί στα εγχώρια και να δώσει ευκαιρίες σε νέους καλλιτέχνες. και να κάνει ό,τι μπορεί για να φέρνει από το εξωτερικό πράγματα που αντέχει οικονομικά. πιστεύετε ότι πρέπει να είναι περιορισμένες οι θητείες των καλλιτεχνικών διευθυντών;

ΟΠΕΡΑ

Don GiovAnni:

η τελειοτερη οΠερα ολων των εΠοχων Ο ισπανός ευγενής, άσωτος, παράτολμος και περιβόητος κατακτητής γυναικών Δον Ζουάν, που τιμωρείται για την ασωτία και την αμετανοησία του από έναν υπερβατικό καλεσμένο, έχει υπάρξει ήρωας και του ντε Μολίνα, τού Μολιέρου, του Πούσκιν και του Μπάυρον. σίγουρα όμως ο Ντον Τζοβάννι είναι η δημοφιλέστερη και γνωστότερη εκδοχή του. aπό τη λένια ζαφειροπούλου O Ντον Τζοβάννι του (εικονιζόμενου επάνω) Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ σε λιμπρέτο του λορέντσο ντα Πόντε da Ponte έχει κατά καιρούς χαρακτηριστεί ως η τελειότερη όπερα όλων των εποχών και βρίσκεται σήμερα ανάμεσα στις 10 πιο πολυπαιγμένες όπερες παγκοσμίως. Ο Μότσαρτ και ο ιδιοφυής λιμπρετίστας του, λορέντσο ντα Πόντε, την παρουσίασαν για πρώτη φορά στην Πράγα το 1787. Ο Ισπανός ευγενής, άσωτος, παράτολμος και περιβόητος κατακτητής γυναικών Δον Ζουάν, που τιμωρείται για την ασωτία και την αμετανοησία του από έναν υπερβατικό καλεσμένο, έχει υπάρξει ήρωας και του Δε Μολίνα, του Μολιέρου, του Πούσκιν και του Μπάυρον. σίγουρα όμως ο Ντον Τζοβάννι είναι η δημοφιλέστερη και γνωστότερη εκδοχή του. το αριστούργημα του Μότσαρτ, που ο ίδιος το ονομάζει άλλοτε «κωμική όπερα» και άλλοτε «εύθυμο δράμα», φέρει σίγουρα πολλά τραγικά στοιχεία παρά τον βασικά κωμικό του χαρακτήρα. Ο πλήρης τίτλος τού έργου Ντον Τζοβάννι ή ο Ακόλαστος που τιμωρήθηκε μοιάζει να κοιτάζει στους αιώνες πίσω απ' τον Μότσαρτ. Ωστόσο, οι δύο δημιουργοί τού έργου, γνήσια τέκνα τού Διαφωτισμού, έχουν μια πολύ σύγχρονη και, σε μας, προσιτή άποψη για το τι είναι αυτό που αποτελεί την πραγματική αμαρτία, την αστοχία τής προσωπικότητας του ήρωά τους. το έργο, και κυρίως το φωτεινό και ανοιχτό προς το μέλλον φινάλε του, που αναβλύζει μια απίθανη ζωντάνια μετά τη ζοφερή κάθοδο του αμαρτωλού Όχι. νομίζω ότι όταν κάποια στιγμή επέρχεται η κούραση και το πλήρωμα του χρόνου, το καταλαβαίνει κανείς. Αλλά και οι γύρω του. Εγώ προσωπικά στο Εθνικό είπα ότι δεν θέλω παραπάνω από έξι χρόνια. Έκλεισα έναν κύκλο, θα μπορούσα να μείνω κι άλλο, αλλά υπήρχε μια προσωπική φθορά και ήξερα ότι μετά θα υπήρχε ένας κίνδυνος ιδρυματοποίησης. δεν είναι όμως πολύ δύσκολο να «μπει το νερό στο αυλάκι», όπως είχατε πει κι εσείς κάποια στιγμή; η θητεία των τριών χρόνων δεν είναι πολύ μικρή; και ναι και όχι. Εξαρτάται από τον άνθρωπο. Εγώ χρειάστηκα περίπου δύο χρόνια για να πω ότι ξέρω πού πατάω, για να καταλάβω πώς πρέπει να αντιμετωπίσω τις κακοτοπιές – και εντός και εκτός Εθνικού. Δεν ισχυρίζομαι ότι η θητεία των τριών χρόνων είναι σωστή. κατά τη γνώμη μου, θα έπρεπε να είναι τέσσερα, με τη δυνατότητα να παραταθεί για αλλά δύο ή τρία χρόνια. Πιστεύω όμως ότι τα έξι χρόνια εί-

στην κόλαση, προβάλλει τον ντον τζοβάννι ως παράδειγμα προς αποφυγήν. Δεν μοιάζει όμως να είναι τόσο η παράβαση του ηθικού κώδικα που ενδιαφέρει τον Μότσαρτ και τον ντα Πόντε. το λάθος τού ντον τζοβάννι δεν βρίσκεται τόσο στην περιφρόνηση της ηθικής, στην προσβολή τής γυναικείας τιμής, ούτε καν στην κατάχρηση και στην ύβρη. Βρίσκεται περισσότερο στην απομόνωση, στην απώλεια του ανθρώπινου προσώπου του. Ο ντον τζοβάννι είναι ο άνθρωπος που προτιμά τη μανία και το πάθος του, μέχρι του σημείου να χάνει τη δυνατότητα να διακρίνει τα ανθρώπινα πρόσωπα γύρω του, να συνυπάρχει και να επικοινωνεί μαζί τους, χάνει τη δυνατότητα της κοινωνίας με τους ανθρώπους. Από πολλούς μελετητές έχει χαρακτηριστεί «ήρωας χωρίς χαρακτήρα». Βρίσκεται συνεχώς στη διαδικασία να πετύχει αυτό που θέλει, να πάρει απ' τους ανθρώπους αυτό που επιδιώκει ή να αποφύγει αυτό που απεύχεται. το τέλος τού έργου τον βρίσκει να δειπνεί ολομόναχος, να απωθεί μακριά απ' το πλευρό του την τελευταία ανθρώπινη παρουσία που του προσφέρεται και να κατακρημνίζεται αμετάκλητα στην οριστική απομόνωση που μόνος του τη διάλεξε. Η Λένια Ζαφειροπούλου είναι υψίφωνος, ποιήτρια και μεταφράστρια.

ναι ένας ικανός χρόνος για να μπορέσει να πει κανείς ότι είχε το χρόνο που χρειαζόταν για να ολοκληρώσει την πρότασή του και για να αποφασίσει ο ίδιος και αυτοί από τους οποίους εξαρτάται αν θέλει και αν θέλουν να συνεχίσει. αν σας είχαν δώσει τη δυνατότητα να επιλέξετε τον επόμενο καλλιτεχνικό διευθυντή του εθνικού, ποιον θα είχατε επιλέξει; Δεν έβαλα ποτέ τον εαυτό μου στη θέση ενός ανθρώπου που θα μπορούσε να φαντασιωθεί μια τέτοια εξουσία. αν μπορούσατε απλά να συνδράμετε την απόφαση; νομίζω πως, στην εποχή που ζούμε, θα μπορούσατε να βάλετε σ’ έναν υπολογιστή τους ανθρώπους με τους οποίους έχω συνεργαστεί, να προσθέσετε κάποιους παράγοντες, και θα έβγαινε το αποτέλεσμα. Μπορεί να μην ήταν ένα όνομα, να ήταν δύο ή τρία. Έχετε δηλώσει ότι το ελληνικό θέατρο έχει

ανάγκη από μεγαλύτερη εξωστρέφεια, να πηγαίνουν περισσότερες παραστάσεις στο εξωτερικό. πόσο εφικτό είναι αυτό; Πάρα πολύ, ακόμη και σε περιόδους κρίσης. Ένα κλικ στο μυαλό είναι, και φυσικά να το συνειδητοποιήσουν αυτοί που έχουν το μαχαίρι και το πεπόνι στο χέρι. Ο πολιτισμός δεν θέλει πολλά χρήματα. Χρειάζεται απλώς έναν ανοιχτόμυαλο άνθρωπο να βάλει στην άκρη ένα χ ποσό, να το επενδύσει, και θα έχει πολλαπλάσια οφέλη. υπάρχουν ομάδες στο εξωτερικό, όπως οι Blitz, οι οποίοι ξεκίνησαν μόνοι τους. τους βοηθήσαμε λίγο από το Εθνικό, αλλά κυρίως μόνοι τους κατάφεραν να αποκτήσουν διεθνές πρόσωπο. κι αυτή τη στιγμή μοιάζει να μην έχουν ανάγκη τα ελληνικά δεκανίκια. Αφού αυτοί τα κατάφεραν, αφενός μπορούν να τα καταφέρουν κι άλλοι, αφετέρου σημαίνει ότι, με μια απειροελάχιστη ώθηση, το κράτος μπορεί να βοηθήσει πολύ. Εδώ γίνεται το εντελώς αντίθετο. σχεδόν νομίζεις ότι κάνουν ό,τι μπορούν για να καταχωνιάσουν την ελληνική καλλιτεχνική παραγωγή. s

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 37

Ομάδα Χρώμα – κωνσταντίνος Χατζής

tA οΣα ειΠαμε Παλια

ιΣχυουν

«Η Αναγνωστάκη δεν προγραμματίζει εγκεφαλικά, δεν κατασκευάζει, δεν αποδεικνύει, δεν φιλολογεί. κρατημένη πάντοτε σ’ ένα νόμιμο μέτρο, χωρίς να περνά στην περιοχή του παραλόγου, αναμοχλεύει επίμονα τα βιώματά της, αγωνίζεται να μας μεταδώσει τον πυρετό και τη ζεστή ανθρωπιά της». ξεκινώντας από μια ανάγνωση του Παναγιώτη Μουλλά από το 1965, η ομάδα Χρώμα αναμετριέται με την ενότητα τριών θεμελιωδών κειμένων, που σηματοδοτούν την πορεία και την εξέλιξη του ελληνικού θεάτρου. Από τη Μυρτώ πολυμίλη, Φωτογραφία: Bίκυ γεωργοπούλου

Σ

αράντα εννέα χρόνια έχουν περάσει από την πρώτη φορά που ανέβηκε η τριλογία της λούλας Αναγνωστάκη Η πόλη από τον κάρολο κουν στο θέατρο τέχνης. Από τότε, δεκάδες σκηνοθέτες έχουν προσπαθήσει να ακολουθήσουν στα χνάρια του, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Φέτος, στα δίχτυα της μεγάλης συγγραφέως «έπεσε» ο πρωτοεμφανιζόμενος στο Φεστιβάλ κωνσταντίνος Χατζής, σκηνοθέτης και ιδρυτής της Ομάδας Χρώμα. το εμβληματικό αυτό έργο, σύγχρονο όσο ποτέ, είναι βέβαιο πως θα γοητεύσει και θα μας αναγκάσει να δούμε «πέρα από την επιφάνεια του ρεαλιστικού, του κοινωνικού και του ψυχολογικού», όπως είπε ο Ιάκωβος καμπανέλλης, και να θαυμάσουμε για μια ακόμη φορά την καθολικότητα, αλλά και τη μοναδικότητα του κειμένου της Αναγνωστάκη.

το έργο της αναγνωστάκη, άλλοτε ως τριλογία και άλλοτε ως μονόπρακτα, έχει παρουσιαστεί από σημαντικούς σκηνοθέτες στην ελλάδα και στο εξωτερικό. πόσο μεγάλη πρόκληση είναι αυτό για σας; τι προσπαθείτε να του προσδώσετε μ’ αυτή σας την παράσταση; Η Αναγνωστάκη ανήκει στους μεγάλους συγγραφείς, και τα έργα των μεγάλων συγγραφέων τα έχουμε ανάγκη σε όλους τους καιρούς. Δεν πρόκειται ακριβώς για πρόκληση, αλλά για αγωνία και ευθύνη. καταφέραμε ν’ αποκαλύψουμε όσο γίνεται περισσότερες πτυχές του έργου; Φτιάξαμε αληθινούς κόσμους με πραγματικά ανθρώπινα όντα; Παραδώσαμε το έργο ελεύθερο, απαλλαγμένο από σκηνοθετικές ιδέες και βαρύγδουπες ερμηνείες; Είδαμε καθαρά τους ήρωες; Αφήσαμε να «μιλήσει» το έργο από μόνο του; Δημιουργήσαμε «πραγματική» ζωή πάνω στη σκηνή; τι καινούργιο μας επιφυλάσσει η δική σας παράσταση; Δεν με απασχολεί το «καινούργιο»· είναι

σχεδόν αυτονόητο πως κάθε απόπειρα ν’ ανεβάσεις ένα έργο φέρει κάτι «καινούργιο». Όχι, δεν έχω αλλάξει τίποτα. Η δυναμική των συγκεκριμένων έργων δεν στηρίζεται στο χώρο και το χρόνο. Αυτά είναι μόνο η επιφάνεια. Ακόμα και οι καιρικές συνθήκες που επικρατούν στα έργα –και σηματοδοτούν πόλεις με βόρειο κλίμα, βροχή, υγρασία– χρησιμοποιούνται ως μέσο ψυχικής συμπεριφοράς. Η πόλη είναι η πόλη όλων, με ό,τι σηματοδοτεί αυτό. Μνήμες, έρωτες… Μια πόλη που όσο κι αν «αλλάζει», στο βάθος παραμένει η ίδια γιατί κατοικείται από μας. η τυραννία της μνήμης, η ατομική και κοινωνική ευθύνη, η μοναξιά και η έλλειψη επικοινωνίας είναι τα θέματα που κυριαρχούν στα μονόπρακτα. πόσο κοντά στη σημερινή ελληνική πραγματικότητα είναι αυτές οι αντιλήψεις και αυτές οι συμπεριφορές; νομίζω είναι η ελληνική πραγματικότητα. Η Αναγνωστάκη «γνωρίζει» τους Έλληνες, την Ελλάδα. Γράφει γι’ αυτούς. Χωρίς αυτό να σημαίνει πως τα έργα της αφορούν μόνο Έλληνες. Όσα γράφτηκαν τότε, νομίζω πως συμβαίνουν και τώρα. και αυτό είναι ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό που έχουν όλοι οι καλοί συγγραφείς. να βλέπουν μπροστά. Η Αναγνωστάκη μοιάζει σαν να προφητεύει αυτό που «ήρθε». κι ίσως αυτό που θα έρθει; o γάλλος σκηνοθέτης αντουάν βιτέζ, μετά το ανέβασμα της Παρέλασης το 1968, είχε δηλώσει ότι «η μάχη του θεάτρου ενάντια στις αντιξοότητες, στη σκληρότητα των καιρών πηγαίνει μαζί με τη μάχη μας ενάντια στην πολιτική απελπισία». Θεωρείτε πως το σχόλιό του είναι ακόμα επίκαιρο; ναι, περισσότερο από ποτέ. και δεν μπορεί να είναι αλλιώς τα πράγματα. το θέατρο έχει τις ρίζες του στο πραγματικό. Αντλεί τα θέματά του από την ίδια τη ζωή. Είναι ένα μέσο με το οποίο μπορείς να μάχεσαι απέναντι σε κάθε απελπισία, αδικία, έγκλημα. κι αν η δύναμή του δεν φτάνει για ν’ αλλάξει τον κόσμο, μπορεί να αποκαλύψει για τον καθένα

38 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37 [1 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

χωριστά τον κόσμο που θέλει να ζήσει και τις αξίες που θέλει να διαφυλάξει. Έχετε μια ιδιαίτερη σχέση με τα έργα της λούλας αναγνωστάκη; πέρσι ανεβάσατε το Ουρανός κατακόκκινος και το Σε σας που μας ακούτε με τη λυδία κονιόρδου. τώρα την τριλογία. γιατί επανέρχεστε; τι σας ελκύει στα έργα της; Με ελκύει το πόσο βαθιά «μπαίνει» στις ανθρώπινες σχέσεις. την ανάγκη που έχουμε για αναγνώριση από τον Άλλον, τη διεκδίκηση μιας επικοινωνίας, το να συντονιστούμε μ’ ένα κοινό αίσθημα. και την ίδια στιγμή, πόσο δύσκολο, ίσως κι ανέφικτο, είναι αυτό. Δεν μπορείς ποτέ να είσαι σίγουρος, ακόμη και γι’ αυτό που προς στιγμήν πιστεύεις απόλυτα πως είναι δικό σου. Πάντα κάτι το ανατρέπει. τις περισσότερες φορές εσύ ο ίδιος. Ο «δικός» σου άνθρωπος είναι μαζί κι ένας «ξένος». η αναγνωστάκη, όταν πρωτοπαρουσιάστηκε η Πόλη, τόνισε ότι θεωρεί «απαράδεκτο να εξακολουθεί το θέατρο, στο μεγαλύτερό του μέρος, να ενδιαφέρεται για την απλή τέρψη του θεατή και να καλλιεργεί ενσυνείδητα μια πνευματική αδράνεια». Έχουν αλλάξει τα δεδομένα σήμερα; συμφωνώ με την άποψη της συγγραφέως, και πιστεύω πως συμβαίνει και σήμερα αυτό, σε μεγάλο βαθμό. υπήρξαν και υπάρχουν καλλιτέχνες που προσπάθησαν και προσπαθούν μέσα από το έργο τους να αφυπνίσουν πνευματικά και να οδηγήσουν το κοινό προς μία αυτογνωσία, όμως συχνά αποτελούν μειονότητα στη γενικότερη πνευματική κατάπτωση στην οποία οδηγούμαστε.

info ομάδα Χρώμα – κωνσταντίνος Χατζής Η ριλογία της πόλης: Η διανυκτέρευση Η πόλη - Η παρέλαση της λούλας Αναγνωστάκη Η Τριλογία της πόλης είναι το έργο με το οποίο η λούλα Αναγνωστάκη εμφανίστηκε, το 1965, στην ελληνική δραματουργία, πρωτοανέβηκε μάλιστα από το θέατρο τέχνης του καρόλου κουν. τρία μονόπρακτα ξετυλίγονται σε κοινό χώρο (τη μεταπολεμική θεσσαλονίκη), ενώ το άλλο κοινό στοιχείο τους, είναι η κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι ήρωες: ένα ζοφερό παρελθόν βαραίνει τις ζωές και τις σχέσεις τους που τους εγκλωβίζει σ’ έναν περίκλειστο από τείχη κόσμο. υπάρχει τρόπος να το ξεπεράσουν. κι αν ναι, τι τους περιμένει: η ευτυχία ή η συντριβή; Παίζουν: Αλεξάνδρα σακελλαροπούλου, Γιώργος συμεωνίδης, Γιάννης Χαρτοδιπλωμένος, κίττυ Παϊταζόγλου πειραιώς 260, κτίριο α 10-12 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€ (κανονικό), 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, ανέργων, ΑΜΕΑ, 65+)

ποια είναι η σχέση σας με το φεστιβάλ ως δημιουργός, αλλά και ως θεατής; Με ενδιαφέρει το Φεστιβάλ Αθηνών και ως δημιουργό και ως θεατή. Έφερε ένα καλλιτεχνικό άνοιγμα στην Ελληνική πραγματικότητα. και με τις ξένες παραγωγές που φιλοξένησε, αλλά και με πολύ προσεγμένες δουλειές Ελλήνων δημιουργών. Είχαμε την ευκαιρία να δούμε μεγάλους σκηνοθέτες, χορογράφους, μουσικούς, εικαστικούς. s

ΘEAtPo

ΔΙΕΙσΔυΟΝΤΑσ σΤΙσ ΑΝΘΡωΠΙΝΕσ σΧΕσΕΙσ ο κωνσταντίνος Χατζής επιμένει να αναμετριέται με το έργο της λούλας αναγνωστάκη. γιατί επιμένει; «για την ανάγκη που έχουμε για αναγνώριση από τον Άλλον, τη διεκδίκηση μιας επικοινωνίας, για να συντονιστούμε μ’ ένα κοινό αίσθημα».

ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΟυ ΡΟΔΟυ o γιάννης καλαβριανός. επινοεί ιστορίες από τον Μεσαίωνα για να μιλήσει για το σήμερα.

Eταιρεία Θεάτρου sforaris – Γιάννης καλαβριανός

ο ερωταΣ

καταΓηΣ Από την αργυρώ λύτρα, Φωτογραφία: Bίκυ γεωργοπούλου

info Eταιρεία Θεάτρου Sforaris – γιάννης καλαβριανός Αβελάρδος και Ελοΐζα Ο φιλόσοφος Πέτρος Αβελάρδος ερωτεύεται παράφορα τη μαθήτριά του Ελοΐζα Φιλμπέρ και οι δυο τους σκανδαλίζουν τη γαλλική κοινωνία και εκκλησία του 12ου αιώνα, πρωταγωνιστώντας στην πιο τραγική ιστορία αγάπης. Παίζουν: Γιώργος Γλάστρας, Ελένη κοκκίδου, Χριστίνα Μαξούρη πειραιώς 260, κτίριο δ 1-2 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 20€ (κανονικό), 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό, 65+), 5€ (ανέργων, ΑΜΕΑ)

«Τους μεγάλους έρωτες τους ζούμε όλοι οι καθημερινοί άνθρωποι, όχι οι υπερήρωες στα μυθιστορήματα. Ένας μεγάλος έρωτας είναι αυτό που κάνει όλα τα άλλα να φαίνονται μικρά – τη δουλειά σου, το σχολείο, την οικογένειά σου, τη γειτονιά σου. Κι αυτό γίνεται επειδή ο έρωτας αφορά τους ανθρώπους, όχι κάτι περίεργα όντα που κατοικούν στις παρυφές της ποίησης. Εμείς είμαστε που ερωτευόμαστε». Ο Γιάννης Καλαβριανός προσεγγίζει το αιώνιο θέμα της καλλιτεχνικής πράξης επινοώντας ιστορίες που παραπέμπουν στον Μεσαίωνα και στα ήθη του.

Θ

α μπορούσε να είναι ο «μάγος της φυλής», όμως εκείνος επέλεξε να γίνει μάγος της σκηνής. Αφού ολοκλήρωσε τις σπουδές του στην Ιατρική σχολή του ΑΠθ, αποφοίτησε και από το τμήμα θεάτρου του ίδιου πανεπιστημίου. Από την ακτινοθεραπευτική ογκολογία στη σκηνοθεσία, ο Γιάννης καλαβριανός, με τη ζωή και το έργο του, όχι μόνο αποδεικνύει ότι η επιστήμη και η τέχνη, η μεθοδολογία και η έμπνευση δεν είναι περιοχές ασύμβατες, αλλά ότι στην πραγματικότητα εκκινούν από την ίδια αφετηρία: την ανάγκη μας να μάθουμε από τι είναι φτιαγμένο το ανθρώπινο υλικό… Με το φετινό του έργο Αβελάρδος και Ελοΐζα αφηγείται την ιστορία δύο πραγματικών προσώπων, τα οποία συνδέθηκαν μ’ έναν έρωτα απ’ αυτούς που δύσκολα πιστεύει κανείς ότι δεν είναι προϊόν μυθοπλασίας. Εκείνος ένας πολλά υποσχόμενος καθηγητής θεολογίας και φιλοσοφίας· εκείνη φωτισμένη μαθήτριά του. Ο έρωτάς τους αλλά και η προσωπική στάση του καθενός θα προκαλέσουν τα μεσαιωνικά ήθη. Ο θείος της Ελοΐζας θα βάλει να ευνουχίσουν τον Αβελάρδο, ο οποίος ωστόσο επιζεί και κλείνεται σε μοναστήρι αφού ζητά και από την Ελοΐζα να πράξει το ίδιο. Οι δύο εραστές μετά από χρόνια θα ξεκινήσουν να επικοινωνούν και πάλι δι’ αλληλογραφίας. θα μείνουν ωστόσο για πάντα ο ένας στην αγκαλιά του άλλου στον κοινό τους τάφο στο Παρίσι, όπου, σύμφωνα με μία παράδοση, η Ιωσηφίνα Βοναπάρτη, συγκινημένη από την ιστορία τους, μετέφερε τα οστά της Ελοΐζας. Μια σπάνια ιστορία αγάπης, γραμμένη και σκηνοθετημένη από τον Γιάννη καλαβριανό, βγαλμένη μέσα από τη ζωή…

Παραλογές, Γιοι και κόρες, Aβελάρδος και Eλοΐζα. και τα τρία έργα που ανεβάσατε στο πλαίσιο του φεστιβάλ αθηνών είναι σε δικά σας κείμενα βασισμένα στην έρευνα, σε συνδυασμό δεδομένων. υπάρχει κάτι που σας ιντριγκάρει ιδιαίτερα σε αυτό; Η εκκίνηση ήταν πάντα η ίδια. Ακολούθησα την παρόρμηση μιας ιδέας. υπήρξαν και στις τρεις περιπτώσεις περιστατικά που γέννησαν την ιδέα. το Αβελάρδος και Ελοΐζα γεννήθηκε σ’ έναν περίπατο στο κοιμητήριο του Περ λασαίζ στο Παρίσι, όπου είδα έναν τάφο με δύο ονόματα που δεν γνώριζα και που ήταν γεμάτος με λουλούδια, κάρτες και γράμματα. και στις τρεις περιπτώσεις υπήρξε κάτι που μου τράβηξε την προσοχή, θεώρησα ότι υπήρχε πολύ υλικό για να ασχοληθώ και ότι εφόσον ενδιαφέρει εμένα θα ενδιαφέρει και τον υπόλοιπο κόσμο. Πάντα προσπαθούμε να αφηγηθούμε ιστορίες, κι αυτές οι τρεις ήταν τη δεδομένη στιγμή οι πιο ενδιαφέρουσες που είχα ακούσει. Έχω επαφή με τα κείμενα, διαβάζω πολύ, αλλά όταν διάβασα για τον Αβελάρδο και την Ελοΐζα, πριν τέσσερα χρόνια, η ζωή τους ήταν ό,τι πιο συναρπαστικό είχε πέσει στα χέρια μου, κι έτσι αποφάσισα να τους γνωρίσω καλύτερα και να τους συστήσω στο ελληνικό κοινό. αυτό το ερευνητικό σας ενδιαφέρον είναι κληρονομιά από το παρελθόν σας ως γιατρού, ως επιστήμονα; Δεν έχω σκεφτεί πραγματικά τι μου έχει αφήσει η ιατρική. θεωρητικά θα μπορούσε. Ωστόσο ό,τι έχεις κάνει μεταφράζεται και στον τρόπο προσέγγισης της τέχνης και της ζωής σου. Όταν έχεις κάνει τέτοιες σπουδές, έχεις εντρυφήσει και σε μια μεθοδολογία λίγο διαφορετική. Μάλλον αυτό περνάει και στην τέχνη, χωρίς όμως να το συνειδητοποιώ. Ίσως έχει να κάνει με το γεγονός ότι ασχολούμαι με πολλά διαφορετικά πράγματα. Όπως η ιατρική είναι ένας πολύ ευρύς τομέας που

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 41

κλΙΝΟΠΑλΗ γιώργος γλάστρας και Χριστίνα Μαξούρη, αβελάρδος και ελοΐζα.

απαιτεί εξειδίκευση, έτσι και στο θέατρο είναι σαν να έχω χωρίσει τις λειτουργίες του κάθε καλλιτέχνη και προσπαθώ να τις μάθω όλες. Προσπαθώ να μάθω και μουσική και φώτα, έχω μάθει να χειρίζομαι το photoshop, να κάνω βίντεο, έχω φτιάξει αφίσες, έχω κάνει τις χειρωνακτικές δουλειές όλες πάνω στη σκηνή. Είναι δηλαδή και το θέατρο ένα πολυπρισματικό πράγμα, το οποίο δεν ξέρω αν θα το αντιμετώπιζα με τον ίδιο τρόπο αν είχα σπουδάσει μόνο στο τμήμα θεάτρου ή μόνο υποκριτική. Έχω γνωρίσει τη λογία του θεάτρου, την επιστημονική προσέγγιση δηλαδή, μέσα από τη σχολή θεάτρου του ΑΠθ. Προφανώς υπάρχουν αναλογίες ανάμεσα στην ιατρική και το θέατρο, όταν το προσεγγίζεις σε αυτό το επίπεδο. Αναγνωρίζεις το μέγεθος αυτού του πράγματος και στέκεσαι με δέος απέναντί του. Όταν ξέρεις ότι υπάρχει αυτό το παγκόσμιο ρεπερτόριο, όταν έχεις κάνει ιστορία θεάτρου, δεν μπορείς να ξεκινάς επηρμένα. Η επίγνωση όλου αυτού του πλάτους και του βάθους μόνο προσεκτικό μπορεί να σε κάνει, να πηγαίνεις βήμα βήμα. Αισθάνεσαι πολύ μικρός. ξεκινάς θέλοντας κάποια στιγμή απλώς να μεγαλώσεις, όχι νομίζοντας ότι είσαι κάτι πολύ σπουδαίο. ξεκινάς πιστεύοντας ότι κάποτε θα ήταν πολύ ωραίο να καταλάβεις τι έχουν κάνει όλοι αυτοί οι άνθρωποι, όχι με την ψευδαίσθηση ότι είσαι ισάξιος συνομιλητής. αυτό το ερευνητικό σας ενδιαφέρον είναι κληρονομιά από το παρελθόν σας ως γιατρός; Δεν έχω σκεφτεί τι όντως μου έχει αφήσει η ιατρική. Προφανώς, ό,τι έχει σπουδάσει κανείς μετατοπίζει τον τρόπο σκέψης του, τον τρόπο που εξηγεί τη ζωή του. Η ιατρική, όπως και η «λογία» του θεάτρου, απαιτούν ως επιστήμες, την αντίστοιχη μεθοδολογία. Η διαφορά τους έγκειται στην απαίτηση εργαστηριακής τεκμηρίωσης της μιας έναντι της άλλης. το τεράστιο φάσμα της παθολογίας και η ανάγκη κατανόησης όλων των επιμέρους στοιχείων της ως προϋπόθεση για

τη συνολική εφαρμογή της, ίσως με έχει οδηγήσει σε αντίστοιχη ενασχόληση με τους περισσότερους τομείς της θεατρικής πράξης. Γράφω τα κείμενα των παραστάσεων, παίζω, προσπαθώ να μάθω μουσική και φωτισμούς, έχω μάθει να χειρίζομαι το photoshop, να κάνω βίντεο, έχω φτιάξει αφίσες, έχω κάνει όλες τις χειρωνακτικές δουλειές πάνω στη σκηνή. Αλλά υπογράφω ως σκηνοθέτης. Η μέγιστη θετική επίδραση όλων των επιστημών είναι το ότι σου υποδεικνύουν ποιο είναι το «υψηλό». Έτσι, αναγνωρίζεις από την αρχή το μέγεθός του, πραγματεύεσαι αλλιώς τη ζωή και τα υλικά σου και προχωράς βήμα βήμα. Όταν ξέρεις το εύρος του παγκόσμιου ρεπερτορίου, όταν έχεις κάνει ιστορία θεάτρου δεν μπορείς να ξεκινάς με έπαρση. Αισθάνεσαι πολύ μικρός. ξεκινάς θέλοντας κάποια στιγμή απλώς να μεγαλώσεις και όχι νομίζοντας ότι είσαι κάτι πολύ σπουδαίο. ξεκινάς πιστεύοντας ότι θα ήταν πολύ ωραίο κάποτε να καταλάβεις πώς έχουν σκεφτεί και λειτουργήσει όλοι αυτοί οι θαυμαστοί άνθρωποι και όχι με την ψευδαίσθηση ότι είσαι ισάξιος συνομιλητής. Η επιστήμη σε ξαναγειώνει για να μπορέσεις κάποια στιγμή να πετάξεις. για κάποιον που γνωρίζει τη δουλειά σας η εύλογη ερώτηση δεν είναι πώς βρεθήκατε στο θέατρο αλλά πώς βρεθήκατε στην ιατρική. Ήμουν πολύ καλός μαθητής, είχα πολύ ασκημένη περιέργεια και έφεση στη μάθηση. Έψαχνα για μια επιστήμη που θα κάλυπτε την ανάγκη μου για κάτι πιο ευρύ, πιο ανοιχτό. Αρχικά σκεφτόμουν τη νομική, κατέληξα στην ιατρική, γιατί ήταν ο τομέας με τις περισσότερες δυνατότητες. Όταν είσαι πολύ καλός μαθητής έχεις μια ώθηση από το περιβάλλον σου, πως είσαι κάτι το εξαιρετικό. Επίσης, όταν περνάς στη σχολή που έχει την υψηλότερη βάση από όλες τις σχολές, αυτό θεωρητικά επιβεβαιώνεται. Εκεί όμως συναντιέσαι με πραγματικά εξαιρετικά μυαλά, και όλα παίρνουν τις πραγματικές τους διαστάσεις. στο Πανεπιστήμιο γνώρισα καταπλη-

42 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37 [1 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

κτικούς καθηγητές με τρομερά οξεία αντίληψη, πολύ δοτικούς, ευγενείς, αφοσιωμένους, με πολύ γρήγορα μυαλά κι ο πήχης ανέβηκε πολύ. αβελάρδος και ελοΐζα, ένας θρυλικός έρωτας. γιατί επιλέγετε ένα τέτοιο θέμα αυτή τη στιγμή; τι έχουν να πουν στην ελλάδα της κρίσης ο αβελάρδος και η ελοΐζα; το ενδιαφέρον στην ιστορία αυτών των ανθρώπων ήταν ότι αντέδρασαν σε όλα τα στερεότυπα της ηθικής του καιρού τους. Προχώρησαν σε μια σχέση ενώ ήταν δάσκαλος και μαθήτρια, είχαν διαφορά ηλικίας, και αψήφησαν τους κινδύνους της τιμωρίας από την κοινωνία και την Εκκλησία. Βρισκόμαστε στον θεοκρατικό Μεσαίωνα, με την Εκκλησία να βάζει όλες τις νόρμες που όριζαν ασφυκτικά τις ζωές των ανθρώπων, με μεγάλο μέρος του πληθυσμού να ζει σαν εγκόσμιος κλήρος. Ο Αβελάρδος δεν μπορούσε καν να είναι παντρεμένος. Δεν υπήρχε άλλωστε στην εποχή του παντρεμένος καθηγητής θεολογίας και φιλοσοφίας. Αυτοί οι άνθρωποι, που δίδασκαν την εγκράτεια και την αδιάλειπτη προσευχή, έπρεπε και οι ίδιοι να ζουν κατά το ίδιο πρότυπο. Βρέθηκε λοιπόν σε φοβερό διχασμό. Μέχρι σχεδόν τα 40 του, ήταν ένας αξιοσέβαστος θεολόγος και καθηγητής φιλοσοφίας. Ώς τότε δεν είχε ερωτευτεί και όταν γνώρισε την Ελοΐζα βρέθηκε στο δίλημμα αν θα ακολουθήσει τις ανθρώπινες παρορμήσεις ή το δρόμο προς τα πάνω, προς τον θεό. Ακολούθησε τελικά την παρόρμησή του, έκανε σχέση με την Ελοΐζα, γέννησαν ένα παιδί και παντρεύτηκαν. Αψήφησε και ρίσκαρε τα πάντα προκειμένου να είναι με την αγαπημένη του, πληρώνοντας τεράστιο κόστος. το συγγραφικό του έργο ήταν αντίστοιχα επανασταστικό, σε μία εποχή που πρέσβευε την πίστη έναντι της έρευνας. Επιχείρησε να προσεγγίσει θεολογικά ζητήματα μέσω της Διαλεκτικής και να γεφυρώσει πιθανές ασυνέπειες των Γραφών με την πραγματεία του «ναι και όχι», υποστηρίζοντας πως είναι πιθανό να στέκουν ως σωστές δύο

φαινομενικά αντικρουόμενες θέσεις, ενώ έθεσε ξανά μετά τον Ιερό Αυγουστίνο το ζήτημα της πρόθεσης και όχι της πράξης ως κριτήριο για την αμαρτία. υποστήριξε δηλαδή ότι μια κακή πράξη από μόνη της μπορεί να μη συνιστά αμαρτία αν ο πράττων δεν είχε την πρόθεση να την κάνει. Αυτό από μόνο του αρκούσε για να προκαλέσει διαμάχες, γιατί, με την αναγωγή του προς τα πίσω, μπορεί να αμφισβητήσει κανείς ακόμη και το προπατορικό αμάρτημα, εάν υποθέσει πως οι πρωτόπλαστοι δεν ήθελαν να το κάνουν αλλά ξεγελάστηκαν. κι όλα αυτά πριν γνωρίσει την Ελοΐζα. Μετά, το ζευγάρι συνέχισε να προκαλεί με τη στάση και τις επιλογές του. Η Ελοΐζα αρνείται να παντρευτεί τον Αβελάρδο, ενώ έχει μείνει έγκυος, θυσιάζοντας έτσι τη δική της υπόληψη, προκειμένου να μη γίνει εμπόδιο στην εκκλησιαστική του καριέρα. Δεν είναι μια γυναίκα της εποχής της, είναι τελείως σύγχρονη. Αυτό το παράδειγμα των ανθρώπων που δεν διστάζουν να τα βάλουν με ένα σύστημα όλο και πιο κλειστό, πιο συντηρητικό, που δέχεται όλο και λιγότερες διαφορετικές φωνές, αυτό από μόνο του καθιστά ενδιαφέρουσα την ιστορία τους στο σήμερα, όπου τα όρια έκφρασης της ελεύθερης βούλησης βάλλονται από παντού. υπάρχει μια συνεχής και πολύ μεθοδευμένη προσπάθεια να συρρικνωθεί ο επιτρεπόμενος χώρος δράσης και σκέψης, γι’ αυτό και πρέπει να… εφημερεύουμε, να έχουμε λίγο το νου μας και τα μάτια μας ανοιχτά. βρίσκετε κάποια επικαιρικά στοιχεία στο έργο; ο έρωτας είναι διαχρονικό θέμα; Ο έρωτας και ο θάνατος είναι τα βασικά θέματα που διαχειρίζεται το θέατρο, είναι βασικοί πυλώνες της καλλιτεχνικής δημιουργίας. Είναι οι γκρίζες ζώνες στις οποίες δεν μπορούν να δοθούν σαφείς απαντήσεις, οπότε πάντα θα μας προκαλεί η προσπάθεια να τις κατανοήσουμε. Είναι γεγονότα που έρχονται και μας βρίσκουν, δεν πηγαίνουμε εμείς σε αυτά, γι’ αυτό και πάντα θα μένουμε έκπληκτοι απέναντί τους, προσπαθώντας να τα κατανοήσουμε. ςυμμερίζεστε την άποψη ότι ο αληθινός, ο μεγάλος έρωτας είναι κατ’ ανάγκην ο μοιραίος, ο «κινηματογραφικός», κι όχι ο έρωτας των καθημερινών ανθρώπων; Όλοι μπορεί να συγκινούμαστε από διάφορες συναντήσεις στη ζωή μας, μπορεί να θεωρήσαμε κάποιες φορές ότι είμαστε ερωτευμένοι, τους μεγάλους έρωτες όμως τους καταλαβαίνουμε. κάνουμε πράγματα που μας βγάζουν από τον συνήθη τρόπο ζωής μας, τη γνώριμη συμπεριφορά μας. Άλλοι άνθρωποι παρατάνε δουλειές, άλλοι μετακομίζουν. Όσο πιο δύσκολες είναι οι συνθήκες για να εκφραστεί ένας έρωτας, τόσο βαθαίνει το χρώμα του από το γκρι προς το μαύρο. Αυτό που συμβαίνει στους ανθρώπους όταν ερωτεύονται για πρώτη φορά στην εφηβεία τους είναι μεγάλο. το να μην μπορείς να φας, να κοιμηθείς, να περιμένεις όλη τη μέρα να χτυπήσει ένα τηλέφωνο, αυτό είναι μεγάλος έρωτας. Ένα πολλαπλασιασμένο συναίσθημα… τους μεγάλους έρωτες τους ζούμε όλοι οι καθημερινοί άνθρωποι, όχι οι υπερ-ήρωες στα μυθιστορήματα. Ένας μεγάλος έρωτας είναι αυτό που κάνει όλα τα άλλα να φαίνονται μικρά, τη δουλειά σου, το σχολείο, την οικογένειά σου, τη γειτονιά σου. κι αυτό γίνεται επειδή ο έρωτας αφορά τους ανθρώπους, όχι κάτι περίεργα όντα που κατοικούν στις παρυφές της ποίησης. Εμείς είμαστε που ερωτευόμαστε. s

ΘEAtPo

© γκέλυ καλαμπάκα

5 ιουλiου, 21:00 αρχαιο θεατρο εΠιΔαYρου

info Μετάφραση δημήτρης δημητριάδης σκηνοθεσία δημήτρης καραντζάς σκηνικά - κοστούμια ιωάννα τσάμη Επιμέλεια κίνησης ςταυρούλα ςιάμου Μουσική ανρί κεργκομάρ Φωτισμοί αλέκος αναστασίου Βοηθός σκηνοθέτη Θεοδώρα καπράλου Ερμηνεύουν: Χαρά Ιωάννου, Ιωάννα κολλιοπούλου Αντώνης Πριμηκύρης, Δημήτρης σαμόλης, Γιάννης κλίνης Άρης Μπαλής, θύμιος κούκιος Ελίνα ρίζου, Ευδοξία Ανδρουλιδάκη

ελEνη

«… για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη» Γ. σεφέρης

στην επέτειο των 60 χρόνων από την έναρξη των Επιδαυρίων, νέες δυνάμεις του ελληνικού θεάτρου φέρνουν τη δική τους δημιουργική πνοή στο ωραιότερο θέατρο του κόσμου. Ο εικοσιεξάχρονος Δημήτρης καραντζάς και ένας νεανικός θίασος ανοίγουν το Φεστιβάλ Επιδαύρου 2014 με την Ελένη του Ευριπίδη (412 π.Χ.). σε αυτή την τραγωδία, με το αίσιο τέλος, η πραγματική Ελένη ζει στην Αίγυπτο, ενώ η συνονόματή της στην τροία δεν ήταν παρά ένα είδωλο, επινόηση των θεών – τόσα βάσανα για μια νεφέλη, σχολιάζει πικρά ο ποιητής, ενώ η Αθήνα θρηνεί τους νεκρούς της σικελικής Εκστρατείας. εΞαςφαλιςτε εγκαιρως τα ειςιτηρια ςας - η προπωληςη εΧει αρΧιςει

to ntokiMαντερ τηΣ ΓκολΦωΣ Από τον ηλία γιαννακάκη

Η ιδιαίτερα πετυχημένη Γκόλφω του νίκου καραθάνου, μια σύγχρονη εκδοχή του δράματος του Περεσιάδη, παράσταση αναφοράς, ήταν πηγή έμπνευσης για τον κινηματογραφιστή Ηλία Γιαννακάκη, που έστησε ένα ντοκιμαντέρ πάνω της. τα πώς και τα γιατί, τα εξηγεί ο ίδιος σ’ ένα κείμενο που έγραψε αποκλειστικά για την εφ.

H info ηλίας γιαννακάκης Η Γκόλφω στην Επίδαυρο: Κινηματογραφώντας μια παράσταση Με πρώτη ύλη την περσινή Γκόλφω του νίκου καραθάνου, ο Ηλίας Γιαννακάκης σκηνοθετεί ένα ντοκιμαντέρ για την θεατρική αυτή στιγμή. πειραιώς 260, κτίριο δ 11 Ιουνίου Εισιτήρια: 5€

Η ιδέα για την πραγματοποίηση ενός ντοκιμαντέρ πάνω στο ανέβασμα της Γκόλφως του νίκου καραθάνου στην Επίδαυρο προέκυψε χωρίς δεύτερη σκέψη. Είχα την τύχη, το χειμώνα που προηγήθηκε, να κινηματογραφήσω αρκετές φορές τις πρόβες της Γκόλφως στο πρώτο ανέβασμα του Εθνικού στο Rex, με αφορμή ένα ντοκιμαντέρ-πορτρέτο της λυδίας Φωτοπούλου για το Παρασκήνιο της Ερτ. Είχα λοιπόν το προνόμιο να βρεθώ από πολύ κοντά στη διαδικασία γέννησης μιας παράστασης, η οποία στη συνέχεια, από την πρώτη κιόλας στιγμή, είχε έναν πρωτοφανή αντίκτυπο στο κοινό. και ειδικά στους νεότερους θεατές, οι οποίοι έσπευσαν να ανεβάσουν στο Διαδίκτυο αποσπάσματα που τράβηξαν με το κινητό –ιδιαίτερα το μονόλογο της αγάπης–, τα οποία είχαν τεράστια επισκεψιμότητα. Όταν ξεκίνησα το χειμώνα εκείνα τα γυρίσματα, δεν είχα ακόμα αποφασίσει να στηρίξω σε τέτοιο βαθμό τη δομή του πορτρέτου της λυδίας πάνω στις πρόβες της Γκόλφως. Επιπλέον, δεν ήμουν και τόσο ενθουσιασμένος με την ιδέα ενός ανεβάσματος της Γκόλφως σήμερα, στην Ελλάδα της κρίσης. Από φόβο πως θα μπορούσε εύκολα να αρέσει ως μια εύκολη και βολική παρομοίωση των όσων συμβαίνουν στη χώρα με τα όσα υπέφερε η μυθική Γκόλφω του Περεσιάδη. Ήταν όμως τέτοιος ο αβίαστος ενθουσιασμός που έβγαζε η λυδία Φωτοπούλου στα γυρίσματα που προηγήθηκαν των προβών, και τόσο έντονη η εντύπωσή μου από τον καταπληκτικό Σιρανό του νίκου καραθάνου, πάλι στο Εθνικό δυο χρόνια νωρίτερα, ώστε να έχω μια μεγάλη προσμονή. Έχω κινηματογραφήσει πάρα πολλές πρόβες πολλών σημαντικών σκηνοθετών και ηθοποιών, και μάλιστα για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάθε φορά, στα ντοκιμαντέρ που έχω πραγματοποιήσει πάνω στο θέατρο και τη θεατρική διαδικασία. στην Γκόλφω, από την πρώτη στιγμή που ξεκίνησα την κινηματογράφηση, γέμιζαν τα μάτια μου με δάκρυα, έτσι που κάποιες φορές να μη βλέπω καλά μέσα από το φακό. Δεν μου είχε ξανασυμβεί κάτι τέτοιο ποτέ μέχρι εκείνη τη στιγμή. και ασφαλώς, όσο κι αν λειτουργεί συγκινησιακά αυτό που κινηματογραφείς, είναι τόσα πολλά εκείνα που πρέπει να προσέξεις από τεχνικής πλευράς, ώστε η άμεση συναισθηματική σου φόρτιση να μην εκδηλώνεται εκείνη τη στιγμή. Πολύ περισσότερο όταν συνειδητοποίησα ότι η παράσταση με κυρίευσε συναισθηματικά ακριβώς για τους λόγους που φοβόμουν, αλλά από εντελώς διαφορετική αφετηρία. Όντως ήταν μια αναγωγή στη σημερινή Ελλάδα της κρίσης. Αλλά δεν ήταν εύκολη, επιφανειακή ή ό,τι άλλο μπορεί να βάλει ο νους και του πλέον καχύποπτου ή ακόμα και εμπαθούς θεατή. Ήταν μια χαρμοπένθιμη, σχεδόν παιδική προσέγγιση, αυτό το κάτι εντελώς αδύνατο να ερμηνεύσεις, που χαρακτηρίζει την ψυχή του νίκου καραθάνου. Όταν λοιπόν προέκυψε η ιδέα για τη μεταφορά της παράστασης στην Επίδαυρο τον Αύγουστο του 2013, αμέσως ο νίκος καραθάνος μου έβαλε την ιδέα της κινημα-

τογράφησης της διαδικασίας. Μου φάνηκε ως μια εντελώς συναρπαστική ιδέα να βρεθώ στην Επίδαυρο, όντας πλέον σε μεγάλο βαθμό εξοικειωμένος με την ομάδα της Γκόλφως, και να κινηματογραφήσω στον φυσικό της χώρο τη διαδικασία ανεβάσματος μιας παράστασης που με είχε αληθινά συγκινήσει. Γιατί η ιδέα ήταν ακριβώς σ’ αυτό επικεντρωμένη. να συνομιλήσει η παράσταση με τα βουνά. να ξαναγεννηθεί κάτω από τον ουρανό. και μάλιστα στο Αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου! κι αυτό, από μόνο του, ήταν συναρπαστικό. Ο Γιώργος λούκος συμφώνησε με χαρά, το Εθνικό θέατρο επίσης, και ξεκίνησα με μοναδικό και πολύτιμο συνεργάτη στην κινηματογράφηση την Αποστολία Παπαϊωάννου. σκοπός δεν ήταν να γυρίσουμε κάτι σαν το making of της παράστασης, μια καταγραφή δηλαδή της διαδικασίας, αλλά περισσότερο μια προσπάθεια να προσεγγίσουμε το υπόστρωμα, τον πυρήνα που οδήγησε στην Γκόλφω, με τη συμμετοχή όλων των συντελεστών και προεξάρχοντα τον νίκο καραθάνο. ξεκινήσαμε την κινηματογράφηση από το Χελμό. στα βουνά όπου ο μύθος λέει ότι έζησε, ερωτεύθηκε και τρελάθηκε η Γκόλφω. και στη συνέχεια βρεθήκαμε στην Επίδαυρο. Επί μία εβδομάδα κινηματογραφούσαμε, με δύο κάμερες, τα πάντα. Με απόλυτη, σχεδόν, ελευθερία. Από νωρίς το απόγευμα στα καμαρίνια και στη συνέχεια στο θέατρο. Η αίσθηση της Επιδαύρου ήταν όντως σπουδαία. Χωρίς να μπορώ να εξηγήσω το γιατί. Ο νίκος καραθάνος ήταν ο λιγότερο εξοικειωμένος με την κάμερα. Παρότι επιθυμούσε πολύ την πραγματοποίηση της ταινίας. Πολύ αργότερα υποπτεύθηκα πως εκείνη ακριβώς η συστολή, εκείνο το ανοίκειο στοιχείο ήταν που έκρυβε το κουκούτσι της δουλειάς του. Δεν σνόμπαρε την κάμερα. Απλώς ντρεπόταν. Όπως ντρέπεται κάθε φορά που του μιλάς για τη δουλειά του με καλά λόγια. κοκκίνιζε όπως ένα συνεσταλμένο παιδί. κινούνταν σαν αερικό μέσα στο χώρο, με εμφανές άγχος, που όμως δεν τον εμπόδιζε σε τίποτα να είναι ένας από την ομάδα. Ποτέ δεν είχες τη αίσθηση ότι είναι ο σκηνοθέτης που όλα περνούν από αυτόν. στην πράξη, όμως, αυτό ακριβώς συνέβαινε. Διότι ήταν η ψυχή του ο συγκολλητικός ιστός της παράστασης. Αυτή η παιδική και ενήλικη ταυτόχρονα ψυχή. Εκεί κρύβεται το μυστικό της συγκίνησης. Εκεί και το ύφος της παράστασης. Ένα μείγμα κλασικού, πειραματικού, παραδοσιακού, πρωτοφανούς, σύνθετου και την ίδια στιγμή τόσο απλού και ενστικτώδους θεάτρου. Δεν είναι ο σκηνοθέτης της προκαθορισμένης φόρμας. Όλα είναι ρευστά και προκύπτουν, γεννιούνται με τον πλέον φυσικό τρόπο στη διάρκεια των προβών. Είναι τόσο δύσκολο αυτό. και δεν διδάσκεται. Δεν μπορεί να εξηγηθεί. Μπορείς μόνο να το αισθανθείς. να το νιώσεις. Είτε είσαι θεατής είτε κινηματογραφείς τη διαδικασία. Αυτό προσπάθησα να κάνω με την ταινία αυτή. Έχοντας επίγνωση ότι η θεατρική διαδικασία ουσιαστικά δεν αποτυπώνεται στο φακό. Είχα όμως συνείδηση, κάθε στιγμή της κινηματογράφησης, ότι έστω και το ελάχιστο ίχνος που θα αποτυπώναμε από αυτήν την παράσταση, θα ήταν πολύτιμο. s

ΠΑΡΑλλΗλΕσ ΕκΔΗλωσΕΙσ

To tip του ασ τρολόγου

STAR WARS

Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1 Από τον Άγγελο γκαγκάριν

Μια ζωή σε θυμάμαι να κάνεις κάτι να χάσω το τρένο…

κριός

καρκίνος

ζυγός

αιγόκερως

(21 Μαρτίου – 19 Απριλίου)

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)

(23 σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου)

(22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου)

«Real eyes realize real lies»: σύνθημα σε τοίχο και food for thought για σένα, κριέ, αυτό το διάστημα. Η αλήθεια είναι ότι το ψέμα που διαρκεί πολύ καιρό μπορεί να είναι πιο αληθινό και από τη μεγαλύτερη αλήθεια. Μπερδεύτηκες; το ζήτημα είναι, αν αυτό που βλέπουν τα ματάκια σου είναι η πραγματικότητα ή αυτό που θα ήθελες να είναι πραγματικότητα. Δεν είμαι εγώ πολύπλοκος – τουλάχιστον όχι περισσότερο από τη ζωή σου. Χορός: klokworks Μαριάννα καβαλλιεράτου – Ντομ Μπουφάρ – τσαρλς ςάντισον, Stations 1-2 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε

Μου είπες, σου είπα… Οι λεκτικές προκλήσεις που καλείσαι να αντιμετωπίσεις είναι πολλές και σε διάφορα πεδία μάχης: από τον εργασιακό στίβο μέχρι…το κρεβάτι σου. τι κάνεις; κλείνεις τα αυτιά, είναι η πρώτη σου απάντηση, αλλά όχι και η σωστή. Άκου και ανάλυσε τις προθέσεις αυτών που σου απευθύνουν προκλήσεις. Γιατί το λένε; τι θέλουν από σένα; και ποιο τελικά είναι το πρόβλημά τους; κι αυτό το τελευταίο, κυριολεκτικά… Θέατρο: δηπεΘε καβάλας – Θοδωρής γκόνης, Η οδύνη των ανέργων και το δικαίωμα στην τεμπελιά 8-9 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε

υπάρχει επιτακτική ανάγκη να έρθει στη ζωή σου κάτι καινούργιο και ενδιαφέρον που θα σε παρασύρει μακριά από τη ρουτίνα σου. Για να έρθει όμως και, το κυριότερο, για να καθίσει, θα πρέπει να κουνήσεις δυνατά το κεφάλι σου μπας και πέσει αυτή η μούτα που καιρό τώρα μοστράρεις και έχει τον ανθρωποδιώχτη. Πού είναι εκείνος ο παλιός, ακαταμάχητος, κατεργάρης καταφερτζής εαυτός σου, που μας έσπαγε τα νεύρα γιατί είχε εύκολα αυτό που εμείς σκιζόμασταν να αποκτήσουμε; Ε; Χορός: Ντάντα Μαζίλο, Η λίμνη των κύκνων 7-9 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Η

ταύρος

λέων

υπάρχουν προοπτικές για ενδιαφέρουσες συναντήσεις που μπορούν να σε οδηγήσουν σε πολύ δημιουργικά μονοπάτια. Προϋπόθεση γι’ αυτό βέβαια είναι να μη σνομπάρεις τίποτα και κανέναν, αλλιώς μπορεί να πνίξεις μέσα στις προκαταλήψεις σου κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες ευκαιρίες. Όλοι μας ελπίζουμε ότι αυτό το καλοκαίρι θα ανακαλύψεις την ανεκτίμητη αξία της σαχλαμάρας και θα παραδοθείς σε αυτήν. Ζούμε περιμένοντας το θαύμα… Θέατρο: ομάδα Χρώμα – κωνσταντίνος Χατζής, Η τριλογία της πόλης: Η διανυκτέρευση - Η πόλη Η παρέλαση της λούλας αναγνωστάκη 10-12 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Α

(20 Απριλίου – 20 Μαΐου)

(23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου)

Είναι πολύ πιθανόν αυτήν την περίοδο να έχεις απέναντί σου ένα βουνό υποχρεώσεων και την ίδια ώρα να σέρνεσαι λες και κάποιος σου έχει ρουφήξει την ενέργεια με το καλαμάκι. Φρόντισε να διαχειριστείς το χρόνο σου προς όφελός σου και μην σκορπάς τις δυνάμεις σου για να κάνεις χάρες σε άλλους. Αυτός που βρίσκεται στην πιο αδύνατη θέση σου κλείνει το μάτι μέσα στον καθρέφτη. σκέψου πρώτα εσένα. Θέατρο: κατερίνα λούρα, δημήτρης κουρούμπαλης, φρόσω κορρού R.I.P Romeos Ioulietta Panta 10 - 15 Ιουνίου, 20:30, BioS

το θες(;)-δεν το θες(;), μπλέκεσαι σε παιχνίδια εξουσίας. Με πολλούς και έμπειρους παίκτες που είναι αποφασισμένοι να φτάσουν μέχρι το τέλος προκειμένου να περάσει το δικό τους. Αν είσαι αποφασισμένος να τα δώσεις όλα και να δώσεις σε κάποιους να καταλάβουν ποιος είσαι, όρμα στο παιχνίδι και χρησιμοποίησε όλα τα όπλα σου. Αν πάλι δεν έχεις τη διάθεση να χάσεις χρόνο και δυνάμεις για τα καπρίτσια και τα απωθημένων των άλλων, ρίξε την ασπίδα και γύρνα την πλάτη σου. Θέατρο: Eταιρεία Θεάτρου Sforaris – γιάννης καλαβριανός, Αβελάρδος και Ελοΐζα 1-2 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ

δίδυμοι (21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)

«i need a dollar dollar, a dollar is what i need hey hey…», το σουξέ του Αλόε Μπλακ είναι το τραγούδι που σιγοψιθυρίζεις εδώ και πολύ καιρό. Η λύση στο οικονομικό σου αδιέξοδο είναι η δραστηριοποίηση. Πάρε χαρτί και μολύβι και οργανώσου. κατάγραψε όλες τις πιθανές πηγές εσόδων, αλλά και όλα εκείνα τα περιττά έξοδα που σε κάνουν να αιμορραγείς οικονομικά. Αντί να τρομάζεις και να αγχώνεσαι, πέρνα στην αντεπίθεση. παράλληλες εκδηλώσεις: ηλίας γιαννακάκης, Η Γκόλφω στην Επίδαυρο: Κινηματογραφώντας μια παράσταση 11 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ

ζωωΔΙΑ

ςκορπιός (24 Οκτωβρίου – 21 νοεμβρίου)

Εποχή επαναθεώρησης των πραγμάτων (ναι άλλη μια από αυτές). Χτυπάς στο μπράτσο τατουάζ τις λέξεις «εσωστρέφεια» και «αίσθημα ότι κανένας δεν μπορεί να μου ανταποδώσει τα όσα δίνω». ναι, αυτό το τελευταίο είναι πολύ μακρύ και αφήνει σημάδι διαρκείας. Ούτε που το συζητάς να αναλάβεις μερίδιο της ευθύνης για την τροπή των πραγμάτων. Αυτή η τελευταία πρακτική πάντως δεν μπορεί να σε πάει πολύ μακριά ή τουλάχιστον πολύ διαφορετικά. Μουσική: εθνική λυρική ςκηνή – γιάννης Χουβαρδάς, Ντον Τζοβάννι του βόλφγκανγκ αμαντέους Μότσαρτ 11 & 13-15 Ιουνίου, Ηρώδειο

τοξότης (22 νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

παρθένος (23 Αυγούστου – 22 σεπτεμβρίου)

στο ερωτικό παιχνίδι οι μάσκες πέφτουν. Ετοιμάσου να δεις τις αληθινές προθέσεις του άλλου και –γιατί όχι;– και τις δικές σου αληθινές επιθυμίες. Μέχρι πού μπορείς να το φτάσεις; τι μπορείς να ρισκάρεις για να έχεις αυτό που πραγματικά θέλεις; Αυτά είναι κάποια από τα ερωτήματα που θα τεθούν επί τάπητος στο επόμενο διάστημα. το πέπλο μυστηρίου που κάλυπτε για αρκετό διάστημα το ερωτικό σκηνικό πέφτει. το αντέχεις; Μουσική: Μελίνα τανάγρη, Μια χοροεσπερίδα…

4-5 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Ε

ναι, η αίσθηση που σε έχει κατακλύσει τον τελευταίο καιρό είναι πέρα για πέρα αληθινή, απλά εσύ άργησες πολύ να τη συνειδητοποιήσεις: η ζωή μάς ξεπερνά μέρα με τη μέρα, λεπτό το λεπτό. και τώρα που επιβεβαίωσα το αίσθημά σου, τι έγινε; Μήπως σε κάνει να αισθάνεσαι καλύτερα; Δεν νομίζω… Γύρνα γρήγορα πίσω στις παλιές γνωστές σου πρακτικές: σφύριξε αδιάφορα και μην αφήνεις να σε χαλάει τίποτα. Έτσι κι αλλιώς, η εποχή δεν σου δίνει περιθώρια παρέμβασης. Μουσική: λίνα Νικολακοπούλου, Τετράς η ξακουστή του Πειραιώς 6-8 Ιουνίου, ΟλΠ (Οργανισμός λιμένος Πειραιώς) Πύλη Ε2

υδροχόος (20 Ιανουαρίου – 18 Φεβρουαρίου)

Η απάντηση στα βάσανά σου είναι τόσο απλή όσο δεν φαντάζεσαι: λυπήσου τον εαυτό σου. Που θα πει: μην ταυτίζεις τη δυσκολία με την πρόκληση. Αυτήν την εποχή περισσότερο από κάθε άλλη, αξίζει να αναζητήσεις τον πιο εύκολο και τον πιο ανώδυνο τρόπο σε κάθε θέμα που σε απασχολεί. Δεν υπάρχει χρόνος, αλλά ούτε και δυνάμεις για προβλήματα που απευθύνονται σε δυνατούς λύτες. take it easy, baby, take it as it comes. Χορός: ομάδα τσίρκου CIRCa – κουαρτέτο εγχόρδων Ντεμπυσσύ, Opus 7-9 Ιουνίου, Πειραιώς 260, κτίριο Δ

ιχθύες (19 Φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου)

ναι έχεις δίκιο να παραπονιέσαι ότι δεν μπορείς να πάρεις ανάσα. και ναι είναι αλήθεια ότι αυτήν την εποχή έχεις βάλει στην άκρη τον εαυτό σου προσπαθώντας να βοηθήσεις τους δικούς σου ανθρώπους που σηκώνουν τον δικό τους σταυρό. Ελπίζοντας πως θα εξαργυρώσεις τα όσα καλά κάνεις σε αυτή τη ζωή με ένα καλό κάρμα, σου εύχομαι καλή δύναμη, γιατί το έργο αυτό θα παίζεται για αρκετό καιρό ακόμα. Θέατρο: βijoux de Kant – γιάννης ςκουρλέτης, Ραμόνα travel / η γη της καλοσύνης της γλυκερίας Μπασδέκη 1-5 Ιουνίου, Πειραιώς 260, Αποθήκη

[1 Ιουνιου 2014] #37 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY 45

JUICY LIU

στον υπέροχο κόσμο του eλληνικού Φεστιβάλ

Γεια σας, μου λείψατε, χαίρομαι πολύ που ξαναβρισκόμαστε. Βεβαίως φέτος τα πράγματα είναι λίγο πιο ζόρικα. κάτι η κρίση, κάτι οι εκλογές, κάτι που πληρώνω κανονικά την εφορία, μια δεύτερη δουλειά είναι αναγκαία. Δουλίτσα να υπάρχει, όπως λένε, δεν είναι ντροπή να κάνω τη διαφημίστρια. Διαβάστε παρακάτω… Η Πειραιώς 260 άνοιξε και σας περιμένει, και δεν δέχεται κανείς να μην κατακλύσετε τους χώρους και τα θέατρα. Φυσικά, αν χάσετε τις δύο ξένες παραγωγές που φιλοξενεί στο πρόγραμμά του θα χάσετε. Η μία παράσταση, η Λίμνη των κύκνων του τσαϊκόφσκι σε χορογραφία της ανερχόμενης ντάντα Μαζίλο, έρχεται από τη νότια Αφρική και, ανάμεσα στα αιρετικά της ανάγνωσής της, είναι ο μεικτός χορός, όχι μόνο γυναίκες αλλά και άντρες. Η άλλη παράσταση έρχεται από την Αυστραλία και στην πραγματικότητα είναι η δουλειά μιας ομάδας ακροβατών/χορευτών, των Circa, που επανεπινοούν το θέαμα του παραδοσιακού τσίρκου: τα περιέχει όλα, ακροβάτες, κλόουν, χορό, μουσική, δεν έχει όμως ζώα, διότι ώς εδώ και μη παρέκει, η ψυχαγωγία είναι καιρός να πάρει διαζύγιο από τη βαρβαρότητα. και τα δύο αυτά θεάματα φιλοξενούνται τις ίδιες μέρες, 7, 8 και 9 Ιουνίου στην Πειραιώς 260, και μου είπαν να σας πω πως, αν επιλέξετε να δείτε και τα δύο, υπάρχει προσφορά: 30% έκπτωση στην τιμή των εισιτηρίων, αρκεί να αγοράσετε τα εισιτήριά σας από τα ταμεία του φεστιβάλ ή μέσω τηλεφωνικού κέντρου (210 3272000). Φυσικά, πρέπει να πείτε ότι το μάθατε από εδώ, αλλά και να μην το πείτε θα σας κάνουν την έκπτωση. Έτσι εξαρτημένοι που είσαστε από την εφ, από πού αλλού να το μάθετε;

ΙσΤΟΡΙΑ ΜΗΔΕΝ

Α, μην ξεχάσω. Αν έχετε παιδιά, πάρτε τα μαζί σας. και τα δύο αυτά θεάματα είναι για όλη την οικογένεια. Χαρίστε λοιπόν και στα παιδιά σας μια χαρούμενη βραδιά αισθητικής αγωγής.

εικόνες από την αθήνα της κρίσης (όπως αυτή στη φωτογραφία, πάνω), τροφοδοτούν την εγκατάσταση του ςτέφανου τσιβόπουλου, στο επίκεντρο της οποίας βρίσκεται ένα φιλμ με τίτλο Ιστορία μηδέν. η επίσημη ελληνική παρουσία στην Μπιενάλε της βενετίας 2013 παρουσιάζεται για πρώτη φορά φέτος, σε συνεργασία με το ελληνικό φεστιβάλ, στο Μουσείο κυκλαδικής τέχνης.

Οι ρέκτες των εικαστικών, μη στραβώνετε τα μούτρα. και φέτος έχει διάφορα για σας. Εν πρώτοις, στο Μουσείο κυκλαδικής τέχνης (με το οποίο η συνεργασία του Ελληνικού Φεστιβάλ παγιώνεται και εδραιώνεται) παρουσιάζεται, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, το έργο του στέφανου τσιβόπουλου Ιστορία μηδέν, με το οποίο η χώρα μας εκπροσωπήθηκε την περσινή χρονιά στην 55η Μπιενάλε της Βενετίας. θέμα της σύνθετης αυτής δουλειάς είναι τα εναλλακτικά νομίσματα. Πώς είπατε; το νόμισμα δεν είναι φετίχ; Δείτε και ξανασκεφτείτε το. Ο οργανισμός νΕΟν, ο οργανισμός πολιτισμού και ανάπτυξης του Δημήτρη Δασκαλόπουλου, δηλαδή, που δραστηριοποιείται όλο και πιο έντονα στα καλλιτεχνικά πράγματα του τόπου, ετοιμάζει δυο μεγάλες συζητήσεις με τη συμμετοχή του κοινού και θέμα τη σύγχρονη τέχνη στον δημόσιο χώρο. Εν όψει μιας επερχόμενης έκθεσης γλυπτών στον Εθνικό κήπο, ο επιμελητής θεόφιλος τραμπούλης συζητά και θέλει και τη δική σας γνώμη για τον δημόσιο χώρο που έχουμε ανάγκη. Επειδή η Αθήνα διεκδικεί να ξαναγίνει μια ανοιχτή, βιώσιμη, πολύχρωμη και ασφαλής, ζωηρή πόλη…

46 φEσtiBAλ AΘHNωN & EΠiΔAYPoY #37 [1 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

πέτρος Χριστούλιας, ο σχεδιαστής του φετινού κόμικς Πιστοί στην παράδοση της εναλλαγής των καλλιτεχνών κόμικς στην εφ, φέτος ανατέθηκε το σενάριο και ο σχεδιασμός στον Πέτρο Χριστούλια. Γεννημένος στη Χαλκίδα το 1979, ο Χριστούλιας αποφοίτησε από τη σχολή καλών τεχνών της θεσσαλονίκης το 2005. τα τελευταία χρόνια εργάζεται ως ζωγράφος, εικονογράφος και κάνει κόμικς με μανία. το 2009 κέρδισε το χρυσό ΕΒΓΕ εικονογράφησης για το βιβλίο του Ιστορίες των μελανουπόλεων (εκδ. «9η διάσταση»). το 2011 η σειρά κόμικς Χαρακώματα, με θέμα τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, που σχεδίαζε σε σενάριο του τάσου Ζαφειριάδη, διακρίθηκε σε πανευρωπαϊκό διαγωνισμό κόμικς στη Γένοβα. το 2012 κέρδισε το βραβείο του καλύτερου σχεδιαστή κόμικς της χρονιάς στα βραβεία comicdom για το βιβλίο Στην πόλη της νίκης. Φέτος κυκλοφόρησαν οι συλλογές κόμικς ΣΛΑΠ και τα Χαρακώματα (πάντα με σεναριογράφο τον τάσο Ζαφειριάδη, εκδ. Jemma Press), των οποίων ήταν ο σχεδιαστής.

σΧΟλΙΑ