Ef 38

ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΗΣ

Ιζαμπελ ΙπεΡ

ο μαΡΙβω, το ΘεατΡο, η αληΘεΙα: μΙα συνεντευΞη

Ιζαμπελα ΡοσελΙνΙ ανχελΙκα λΙντελ ΦΙονα σω μαΙΡη λΙντα χΡηστοσ στεΡγΙογλου τσαΡλσ λοΪντ μαΡΙα ΦαΡαντουΡη Θεμελησ γλυνατσησ μανωλησ μαυΡοματακησ μΙλτοσ λογΙαδησ σταΘησ γυΦτακησ σαββασ στΡουμποσ τζενη αΡγυΡΙου κωνσταντΙνοσ Ρηγοσ ηλΙασ κουνελασ πατΡοκλοσ σκαΦΙδασ

Στο εξώφυλλο, η Ιζαμπέλ Ιπέρ από τον Alvaro Tapia

Xατζηχρhστου 23 & Mακρυγιaννη 11742 / aΘhNa / T. 210 9282900

σΕλ. 26 σΕλ. 20

6

ΦΙΟΝΑ σω ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΑΜΕ ΧΩΡΙΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΚΛΑΣΙΚΟΥΣ;

8

ΑΝΧΕλΙκΑ λΙΝτΕλ ΣΤΗΝ ΚΟΛΑΣΗ EIΣΑΙ EΛΕΥΘΕΡΟΣ

11

ΘΕΜΕλησ ΓλυΝΑτσησ Η ΔΥΣΗ πΑΡΑΜΕΝΕΙ ΕΧΘΡΙΚΗ ΣΤΟΥΣ ξΕΝΟΥΣ

12

ΜΑΙΡη λΙΝτΑ ΜΕΤΑΝΙΩΝΩ ΜΟΝΟ πΟΥ ΤΟΝ ΧΩΡΙΣΑ

14

ΙζΑΜΠΕλ ΙΠΕΡ πΟΙΑ ΕΙΣΤΕ ΕπΙΤΕΛΟΥΣ ΚΥΡΙΑ ΜΟΥ;

18

ΜΑΝωλησ ΜΑυΡΟΜΑτΑκησ ΟΜΟΡφΑΝΤΡΑΣ γΙΑ πΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΕφΗβΟΥΣ

20

[

H EΦημεριΔα του Eλληνικου ΦεΣτιβAλ Eιδική έκδοση για το πρόγραμμα του 2014 Nο 38 (2/2014) [12/6/2014] ISSN: 1791-1729

Συνεργάζονται: Κωνσταντίνα Κυριάκου Κόμικς: Πέτρος Χριστούλιας Φωτογράφοι: Bίκυ Γεωργοπούλου, Bασίλης Mαθιουδάκης Yπεύθυνος σύμφωνα με το νόμο: Γιώργος Λούκος Σχεδιασμός: Z-axis Δημιουργικό: Aνδρέας Pεμούντης Eκτύπωση: IPIΣ A.E.

Eλληνικο ΦεΣτιβαλ A.E. Διοικητικο Συμβουλιο Πρόεδρος: Γιώργος Λούκος Aντιπρόεδρος: Ήρα Ράλλη-Βαλσαμάκη Mέλη: Ηλίας Μπουντανιώτης, Σοφία Στάικου Μαρία Χ. Χατζηνάσιου, Πολυχρόνης Πολυχρονόπουλος Ελευθέριος Κουλιεράκης ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΠΙΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΑΙ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

ΧΡηστΟσ στΕΡΓΙΟΓλΟυ H ΛΕξΗ ΚΑΛΥΤΕΡΟΣ ΔΕΝ ΜΕ ΕΚφΡΑζΕΙ

24

ΜΙλτΟσ λΟΓΙΑδησ «ΤΟ πΡΩΤΟ ΚΛΑΡΙΝEΤΟ πΟΥΛΑΕΙ ΡΟΛΟγΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛβΕΤΙΑ»

26

]

Διευθυντής Σύνταξης: Hλίας Kανέλλης Eπιμέλεια ύλης: Μαίρη Κιτροέφ Σύνταξη: Έλια Aποστολοπούλου, Kατερίνα Kόμητα, Μυρτώ Λιαλιούτη, Αργυρώ Λύτρα, Nίκη Oρφανού, Μαρίλια Παπαθανασίου, Μυρτώ Πολυμίλη

ΙζΑΜΠΕλΑ ΡΟσΕλΙΝΙ Η ΕΡΩΤΙΚΗ ζΩΗ ΤΩΝ ΑΣΤΑΚΩΝ

30

ΠΕΙΡΑΜΑτΙκΟσ ΘΙΑσΟσ ΟΠΕΡΑσ λΙΓΙΟυΑΝ ENA MAΘΗΜΑ ΑπΟ ΤΗΝ ΚΙΝΑ

32

XOPHΓOI EΠIKOINΩNIAΣ

στΑΘησ ΓυΦτΑκησ πΕΤΡΟΣΟΥπΟπΕΡΑ

σΕλ. 8

34

σΑββΑσ στΡΟυΜΠΟσ ΟΧΙ ΣΕ ΜΙΑ ΚΑφΚΙΚΗ ΕΛΛΑΔΑ

36

τζΕΝη ΑΡΓυΡΙΟυ ΝΟΣΤΑΛγΙΑ: ΕΝΑ ΑΙΣΘΗΜΑ πΟΥ ΧΟΡΕΥΕΤΑΙ

38

κωΝστΑΝτΙΝΟσ ΡηΓΟσ AπΟ ΤΙΣ ΣΤΑΧΤΕΣ ΤΗΣ ΑΡΚΑΔΙΑΣ

40

τσΑΡλσ λΟΪΝτ & ΜΑΡΙΑ ΦΑΡΑΝτΟυΡη ΔΙΑΛΟγΟΣ ΜΕ ΤΙΣ ΜΟΥΣΙΚΕΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

42

ηλΙΑσ κΟυΝΕλΑσ ΤΙ ΜΑΣ ΕΜΑΘΕ Ο ΝΤΟΣΤΟγΙΕφΣΚΙ

44

ΠΑτΡΟκλΟσ σκΑΦΙδΑσ ΑΤΕΝΙζΟΝΤΑΣ ΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ

45

STAR WARS

ME THN YΠOΣTHPIΞH

TΑ AΣΤΡΑ

σΕλ. 30 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

46

JUICY LIU ΣΤΟΝ ΥπEΡΟΧΟ ΚoΣΜΟ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟy φΕΣΤΙβAΛ [15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 3

το ΠροΓραμμα 12.6 EωΣ 25.6.2013 ΕΙκΑστΙκΑ

Στέφανος Τσιβόπουλος – Ιστορία Μηδέν Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης 23 Μαΐου - 28 Σεπτεμβρίου ΝΕΟΝ, Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης Δ. Δασκαλόπουλου Η τέχνη στον δημόσιο χώρο, Πειραιώς 260, Κτίριο Α 4 & 24 Ιουνίου, 20:00 Πάτροκλος Σκαφίδας – Αντένες Πειραιώς 260, Αποθήκη 24 Ιουνίου - 31 Ιουλίου

ΘΕΑτΡΟ R.I.P Romeos Ioulietta Panta BIOS 10-15 Ιουνίου, 20:30 Ομάδα Χρώμα – Κωνσταντίνος Χατζής Η τριλογία της πόλης: Η διανυκτέρευση - Η πόλη - Η παρέλαση της Λούλας Αναγνωστάκη, Πειραιώς 260, Κτίριο Α 10-12 Ιουνίου, 21:00 Ηλίας Κουνέλας – Αδελφοί Καραμάζοφ - Η εμπειρία μιας ανάγνωσης, Βασισμένο στο έργο του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι, Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Ραγκαβά 9-10, 12-15, 19-22, 26-29 Ιουνίου, 21:30 Λυκ Μποντύ – Ψευδοεξομολογήσεις του Πιερ Ντε Μαριβώ Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών 12-14 Ιουνίου, 21:00 (14/6 στις 14:00) Εταιρεία Θεάτρου DOT & Ομάδα ΑΤΟΝΑλ – Θέμελης Γλυνάτσης Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους της Ανχέλικα Λίντελ, Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 13-14 Ιουνίου, 21:00 Ανχέλικα Λίντελ – Atra Bilis Teatro, Όλος ο ουρανός πάνω στη γη (Το σύνδρομο της Γουέντυ), Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 15-17 Ιουνίου, 21:00 Ομάδα Σημείο Μηδέν – Σάββας Στρούμπος Στη σωφρονιστική αποικία του Φραντς Κάφκα Πειραιώς 260, Αποθήκη 18-20 Ιουνίου, 21:00 Δήμος Αβδελιώδης – Η Γυναίκα της Ζάκυθος του Διονυσίου Σολωμού Περιβάλλων χώρος αρχαίου θεάτρου Ερέτριας 21 Ιουνίου, 21:15 Πειραματικός Θίασος Όπερας Λιγιουάν (Φουτζιάν/Κίνα) – Τζεν Τζινπίν Η χήρα και ο γραμματιζούμενος των Ουάν Ρενζιέ – Γιόου Φενουέι, Πειραιώς 260, Κτίριο Δ21-22 Ιουνίου, 21:00 Χρήστος Στέργιογλου Ικέτιδες του Αισχύλου, Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 22-23 Ιουνίου, 21:00 Ιζαμπέλα Ροσελίνι – Green Porno - Live on Stage Πειραιώς 260, Κτίριο Δ 24-26 Ιουνίου, 21:00 Μανώλης Μαυροματάκης – Καταστρούπολη του Φίλιπ Ρίντλεϋ Θέατρο Πόρτα 24-25 & 27-30 Ιουνίου, 1 Ιουλίου, 21:00 Φιόνα Σω – Η μπαλάντα του γέρου ναυτικού του Σάμιουελ Κόλεριτζ Πειραιώς 260, Κτίριο Η 24-25 Ιουνίου, 21:00

ΧΟΡΟσ Κωνσταντίνος Ρήγος – Χοροθέατρο ΟΚΤΑΝΑ – Αρκαδία Πειραιώς 260, Κτίριο Η 16-17 Ιουνίου, 21:00 amorphy.org – Τζένη Αργυρίου, Memorandum - Ένας μηχανισμός ενθύμησης Πειραιώς 260, Κτίριο Ε 18-19 Ιουνίου, 21:00

ΜΟυσΙκη Εθνική Λυρική Σκηνή – Γιάννης Χουβαρδάς Ντον Τζοβάννι του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 11 & 13-15 Ιουνίου, 21:00 Τσαρλς Λόυντ & Μαρία Φαραντούρη – Ξανά μαζί Ωδείο Ηρώδου Αττικού 20 Ιουνίου, 21:00 Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας – Πετρόσουπα του Στάθη Γυφτάκη Πειραιώς 260, Κτίριο Η 21 Ιουνίου, 18:30 & 20:00 ΚΟΑ – Μίλτος Λογιάδης – Ο Σαρλώ και η ΚΟΑ Ωδείο Ηρώδου Αττικού 23 Ιουνίου, 21:00 Συναυλία με τη Μαίρη Λίντα Ωδείο Ηρώδου Αττικού 25 Ιουνίου, 21:00

ΠΑΡΑλληλΕσ ΕκδηλωσΕΙσ Maison Antoine Vitez - Éditions Théâtrales Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος 19 Ιουνίου, 20:00

4 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Μπαλάντα του απερχόμενου ντριπλέρ του καιρού τούτου Στη δίψα μου ονειρεύομαι τον Ντιέγκο, νεροσυρμή στην εσχατιά του πόνου· με τον Μακρή, τη Νοταρά, τον βέγγο. Ένας χωριάτης, πάνω στου ημιόνου την πλάτη, με την έλλαμψη του μόνου Έλληνος, που θα χτίσει παρθενώνα. Να θεωρεί με την πίκρα, του αυτοκτόνου το περιστέρι, ο Ντιέγκο Μαραντόνα. Θολωμένο και γύφτικο το μάτι· το εναρκτήριο λάκτισμα δικό του σ’ όλα της γης τα μήκη και τα πλάτη. Να κουβαλά τα φτωχικά του Νότου στο χρυσοεπιπλωμένο αρχοντικό του. Ως τέλειωνεν της θλίψης τον αγώνα τον είδα: είχε κακό το ριζικό του το περιστέρι, ο Ντιέγκο Μαραντόνα. Εκεί, στη μακρινότατη Αρτζεντίνα η οδύνη του είναι η οικεία μας οδύνη (κάπου στο Μετς, Μουσούρου, στην Αθήνα). Μ’ απόκαμ’ η ψυχούλα και της δίνει παρηγορία ψυχρή την κοκαΐνη. Α, στην οθόνη κλίναμε το γόνα, λέγοντας: ας χαρεί λίγη γαλήνη το περιστέρι ο Ντιέγκο Μαραντόνα. Κυρά της μοναξιάς, μάνα του πλήθους, κυρά του ξεπεσμού, του χαμού μάνα, σταμάτα του αναθέματος τους λίθους. Κι εμπρός στον επερχόμενο χειμώνα μέμνησο να ταΐζει στην αλάνα το περιστέρι, ο Ντιέγκο Μαραντόνα. Το παραπάνω ποίημα έχει γραφεί από τον Ηλία Λάγιο (19582005), καταρχάς για τη στήλη «Και τα λοιπά» του περιοδικού Αντί (1972 και 1974-2008). Είναι η πιο απομυθοποιητική προσέγγιση του σταρ σύστεμ που ξέρω, για το πιο μυθολογικό θέαμα της εποχής μας, το ποδόσφαιρο. Σήμερα, πέμπτη 12 Ιουνίου, αρχίζει το παγκόσμιο Κύπελλο, το Μουντιάλ της βραζιλίας. Στις τηλεοράσεις, ιδίως μετά τα μεσάνυχτα, θα ψάχνουν τους μύθους του αύριο για να ταυτισθούν μαζί τους όχι μόνο οι μανιακοί του αθλήματος. Στην πραγματική ζωή, υπάρχει ένα τουλάχιστον πεδίο πραγματικών και όχι συμβολικών συγκρούσεων: τα πολλά και τεράστια κοινωνικά προβλήματα της βραζιλίας, που η μυθολογία της μπάλας θα σκεπάσει. Τι προτάσσουμε; Οπαδοί του ορθού λόγου αλλά και εύκολα παρασυρόμενοι στη μαγεία των συμβολισμών κάθε είδους θεάματος, καλλιτεχνικού και μη, είμαστε ταυτόχρονα των απολαύσεων και της ανάγκης. Αλλά, κυρίως, είμαστε σύνθετοι σε έναν σύνθετο κόσμο. Αυτό διεκδικούμε –και αυτό θα συνεχίσουμε να διεκδικούμε τα βράδια του καλοκαιριού, στην πειραιώς 260, στο Ηρώδειο, όπου έχει φεστιβαλικές εκδηλώσεις. Όσες και όσοι αντέχουν, μετά τα μεσάνυχτα, θα ανοίγουν και την τηλεόραση για καμιά τζούρα ποδοσφαιρικό υπερθέαμα. Καλύτερα την τηλεόραση παρά το ψυγείο. s Για την αντιγραφή, και τα υπόλοιπα ηλίας κανέλλης

EDITORIAL

πέτρος χριστούλιας

Φιόνα σω

Ti θα καναμε χωριΣ τουΣ

ελληνεΣ κλαΣικουΣ; ο κόλεριτζ, ο ρομαντισμός, η αρχαιότητα, η σύγχρονη ελλάδα, το θέατρο, η Φύλιντα λόιντ (η σκηνοθέτρια), η περιπλάνηση, η ποίηση, η ζωή, οι τέχνες, τα γράμματα... μια πολύ παλιά φίλη. Από τη νίκη ορφανού

Info Φιόνα σω Η μπαλάντα του γέρου ναυτικού του Σάμιουελ Κόλεριτζ Σκηνοθεσία: φύλιντα Λόιντ Οι περιπέτειες του ναυτικού στην Ανταρκτική, η περιπλάνηση του ανθρώπου στον κόσμο και η αναζήτηση του νοήματος αποτελούν τα κυρίαρχα θέματα του ποιήματος του μεγάλου άγγλου ρομαντικού ποιητή. πειραιώς 260, κτίριο η 24 - 25 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€, 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

στηΝ ΠΡΟβΑ H Φιόνα σω και ο Nτάνιελ Xέι γκόρντον στην Mπαλάντα του γέρου ναυτικού, όπως παίχθηκε στη μικρή επίδαυρο. το έργο στηρίζεται στο γνωστό ποίημα του ρομαντικού ποιητή σάμιουελ Kόλεριτζ.

Ο

ταν συνάντησα τη φιόνα Σω στο σπίτι της, στην περιοχή Ίσλινγκτον του Λονδίνου, ήταν ίσως η πιο ζεστή μέρα του Ιουνίου. Καθίσαμε στον κήπο της με καφέ και μπισκότα. Μου μίλησε για ό,τι αγαπά, για το αηδόνι και τον κήπο με τις ντομάτες που φύτεψε πριν από λίγους μήνες, και τον καυτό ήλιο, και –πάνω απ’ όλα– την Ελλάδα. Η κάθε μας συζήτηση τα τελευταία χρόνια αρχίζει και τελειώνει με το ελληνικό τοπίο, που της έχει χαρίσει τους καλύτερους περιπάτους της ζωής της· τα έργα των τραγικών ποιητών, που τη συνοδεύουν συνεχώς – και ήταν η Ηλέκτρα και η Μήδεια οι ρόλοι στους οποίους, όπως λέει, χρωστάει την καριέρα της· και τη βαθιά της επιθυμία να επιστρέφει, πάντα. Έρχεται και πάλι με την Μπαλάντα του γέρου ναυτικού του Κόλεριτζ, που είχε παρουσιάσει πριν από δύο χρόνια στη Μικρή Επίδαυρο. Αυτή τη φορά, όμως, θα ερμηνεύσει την Μπαλάντα σε κλειστό χώρο, και στην «τελειοποιημένη της εκδοχή», όπως λέει γελώντας η ίδια.

είναι εύκολο να επανέρχεστε σε μια παλιότερη δουλειά; Όλοι νομίζουν ότι είναι εύκολο, αλλά μάλλον συμβαίνει το αντίθετο. Συχνά νομίζεις ότι ξέρεις τι κάνεις, και αφήνεσαι να τεμπελιάσεις… αλλά ο κίνδυνος είναι ακριβώς το να νομίζεις ότι ξέρεις, ότι το έχεις κατακτήσει. Εγώ προετοιμάζομαι από καιρό, φτιάχνω πράγματα, μικρά πράγματα, δοκιμάζω τις λέξεις, κι αυτή είναι μια διαδικασία που κρατάει βδομάδες, γιατί είναι σαν προπόνηση, γιατί πρέπει να κάνεις τους μυς να λειτουργούν και να είναι σε εγρήγορση. Με τη φύλιντα Λόιντ, τη σκηνοθέτρια, σκεφτόμαστε τα πάντα σαν να είναι η πρώτη φορά, όλες τις λεπτομέρειες, ακόμα και το πότε πρέπει να εμφανίζονται οι υπέρτιτλοι, κι αν είναι καλύτερο να μένουν στην οθόνη ή αν πρέπει να πέφτουν την τελευταία στιγμή, ώστε το κοινό να έχει χρόνο να νιώσει περισσότερο τον ήχο της λέξης και την ενέργειά της, πριν τη δει γραμμένη στην οθόνη. γιατί ακόμα κι αυτοί οι θεατές που δεν καταλαβαίνουν καθόλου αγγλικά, κάτι νιώθουν ακούγοντας τους ήχους της γλώσσας. Όλα στο θέατρο έχουν να κάνουν με το συναίσθημα· και η δουλειά του ηθοποιού είναι ακριβώς το να δώσει σωστά το συναίσθημα, όχι να πει σωστά τη λέξη, αλλά να γεμίσει τη στιγμή. Αυτό είναι η θεατρικότητα: είναι το κενό ανάμεσα στις λέξεις, είναι ο ρυθμός τους. Αν πω το κείμενο τώρα, αυτό ακριβώς το λεπτό, δεν θα το κάνω σωστά. γιατί το θέμα δεν είναι να το κάνεις μηχανικά, αλλά με το σώμα έτοιμο, με την καρδιά να χτυπάει στον σωστό ρυθμό. Έχετε ερμηνεύσει την Μπαλάντα του γέρου ναυτικού μετά τη μικρή επίδαυρο; Ναι, και η δουλειά στην Ελλάδα με βοήθησε απίστευτα σ’ αυτό. Εκεί, στον ανοι-

ΘEATPO

χτό χώρο, είχαμε φτιάξει ένα ηχητικό τοπίο με τους ήχους του χωριού, την κίνηση στο δρόμο, τους χορούς και τα τραγούδια από τους γάμους. Το παρουσιάσαμε μετά σ’ έναν υπόγειο χώρο στο γουοτερλού κάτω από τα τρένα, με τον ήχο των τρένων να περνάνε, κι αυτός ο ήχος ταίριαξε υπέροχα με τους ήχους της Επιδαύρου. Μετά ήρθε η σειρά του παρισιού, κι εκεί, για πρώτη φορά σε κλειστό χώρο, η Μπαλάντα έφτασε την απόλυτη ακρίβεια, την τελειότητα. ξαναδουλέψαμε κάποια πράγματα, και πλέον έχουμε βοήθεια και από μια κορυφαία Ελληνίδα σκηνογράφο, τη Χλόη Ομπολένσκι, που ξέρει να κάνει το ρεαλισμό ποιητικό. Κι έτσι ερχόμαστε πάλι, να το κάνουμε ακόμα καλύτερα. Αγαπώ φυσικά το ανοιχτό θέατρο, αλλά πώς μπορώ να συναγωνιστώ το κοτσύφι; Είναι αδύνατο! Με είχε τρελάνει όταν κάναμε τις Ευτυχισμένες μέρες. Ήθελα να του πω «είσαι υπέροχο, αλλά σταμάτα επιτέλους!» γιατί η κατάσταση του θεάτρου είναι η σιωπή και το σκοτάδι.

γούς. Αλλά όλο αυτό δεν λειτουργεί πλέον, γιατί τώρα πια το ελεύθερο θέατρο αντιμετωπίζεται όχι σαν ένας χώρος πειραματισμού και δημιουργίας, αλλά σαν μια ευκαιρία για τους καλλιτέχνες να δείξουν δουλειά τέτοια, ώστε να προσληφθούν στα μεγάλα θέατρα. Έτσι, οι ηθοποιοί άρχισαν να καλλιεργούν «καλούς τρόπους», γιατί όσο καλύτεροι είναι οι τρόποι τους, τόσο περισσότερες ευκαιρίες για πρόσληψη έχουν. Αλλά δεν είναι αυτό που πρέπει να περιμένουμε από τους νέους, να φέρονται καλά, αντιθέτως πρέπει να περιμένουμε το αντίθετο: να αντιδρούν. Χρειαζόμαστε αναρχία. Και πλέον δεν έχω την αίσθηση ότι αυτή η αναρχία μπορεί να έρθει από το ελεύθερο θέατρο· νιώθω αντιθέτως ότι το πρόσωπο του ελεύθερου θεάτρου είναι ευγενικό και ευχάριστο ως προς τους θεσμούς, τους διευθυντές, τους μάνατζερ. Το ελεύθερο θέατρο πρέπει να εφεύρει εκ νέου τον εαυτό του· ν’ αρχίσει πάλι απ’ την αρχή.

μιλήσατε για τη σημασία του συναισθήματος, ότι η δουλειά του ηθοποιού είναι να δώσει το συναίσθημα σωστά... Ναι, δηλαδή να το δώσει με αλήθεια. Και όχι στην απλουστευμένη του εκδοχή, αυτήν που χειριζόμαστε εύκολα και καταναλώνουμε επίσης εύκολα. Το θέατρο έχει γεμίσει από αυτά τα συναισθήματα που μας λένε ότι πρέπει να έχουμε. Και βλέπουμε ηθοποιούς σαν καρτούν με δέκα συναισθήματα, να τα φοράνε εναλλάξ σαν κοστούμια. Αλλά θέατρο δεν είναι αυτό. Η χειρονομία –το συναίσθημα, η ενέργεια– πρέπει να είναι αληθινή.

τι κάνει έναν ηθοποιό καλό; Το να σκέφτεται πάνω στη σκηνή. Ο ηθοποιός πρέπει να σκέφτεται συνεχώς. Δεν γίνεται να ξεκινάς και να σταματάς, πρέπει να είσαι σαν μουσική, σ’ έναν κυματισμό. Δεν μπορείς να λες, «δεν πειράζει που έχασα τη στιγμή, θα το διορθώσω παρακάτω». ποτέ δεν πρέπει να υποτιμάς τη στιγμή, να την αφήνεις να περνάει έτσι και να νομίζεις ότι δεν τρέχει τίποτα. Ή ότι το κοινό δεν το καταλαβαίνει. Αν αφήσεις τη στιγμή να περάσει, το έχεις χάσει. Και δεν μπορείς να κατηγορείς το κοινό· είμαστε εμείς που φταίμε. Ο ηθοποιός δεν πρέπει να θεωρεί ούτε μια λέξη δεδομένη. πρέπει να σκέφτεσαι την κάθε λέξη, πρέπει να σκέφτεσαι την εικόνα. Οι ηθοποιοί νομίζουν πως η λέξη κουβαλάει την εικόνα, αλλά δεν είναι έτσι. πρέπει να την έχεις εσύ ζωντανή στο μυαλό σου όταν τη λες, και τότε το κοινό θα δει την εικόνα όπως ακριβώς τη βλέπεις κι εσύ. ζούμε σε εποχές χαμηλής αυτοσυγκέντρωσης, αλλά πρέπει να αντισταθούμε σ’ αυτό. πρέπει να συμμετέχουμε με τρόπο ζωντανό, ουσιαστικό, να είμαστε απόλυτα εκεί. Όταν ο ηθοποιός είναι απόλυτα συγκεντρωμένος, όταν σκέφτεται, τότε και το κοινό συγκεντρώνεται, και τότε συμβαίνει κάτι συγκλονιστικό, συμβαίνει το θέατρο. Αλλά απαιτεί συγκέντρωση και πειθαρχία, όπως ακριβώς απαιτεί και μια καλή συζήτηση.

τι είδους θέατρο θέλετε εσείς; Θέλω ένα θέατρο που να είναι νέο. Και πάντα η δουλειά μου με τη φύλιντα έχει να κάνει με το πώς θα προσεγγίσουμε νέα πράγματα με νέους τρόπους. Δεν σ’ αφήνουν πάντα να το κάνεις αυτό, γιατί ο τρόπος που λειτουργούν τα μεγάλα θέατρα και οι οργανισμοί είναι πολύ συγκεκριμένος. Αποφάσισαν κάποια στιγμή, για παράδειγμα, ότι ο χρόνος προβών πρέπει να είναι πέντε βδομάδες. Μα, ο σωστός χρόνος μπορεί να είναι τρεις μήνες ή δύο βδομάδες! Το θέατρο χρειάζεται ζωντάνια, και τη δυνατότητα να πειραματιστείς. Όταν δεν έχεις το χρόνο να το κάνεις, σημαίνει ότι έχεις μόνο μία ευκαιρία· πρέπει να αποφασίσεις αμέσως πώς θα το κάνεις και, αν στην πορεία διαπιστώσεις ότι έχεις πάρει λάθος απόφαση, δεν τολμάς να το ομολογήσεις ούτε στον εαυτό σου, γιατί δεν μπορείς πια ν’ αλλάξεις τίποτα, δεν σου δίνεται ο χρόνος γι’ αυτό. το ελεύθερο θέατρο δεν έχει καταλήξει να λειτουργεί με τους ίδιους όρους; Το ωραίο με το ελεύθερο θέατρο ήταν ότι ήταν φτηνό, κι έτσι οι καλλιτέχνες μπορούσαν να πειραματιστούν και να εξερευνήσουν διάφορες ιδέες· τρελές ιδέες. Κι αυτό ήταν μεγάλο κέρδος και για το επίσημο θέατρο, γιατί οι καλές ιδέες συχνά έρχονταν από τους νέους δημιουρ-

ερωτεύεστε ηθοποιούς όταν τους βλέπετε στη σκηνή; Τον Μαρκ Ράιλαντ. Τον συμπαθώ τρομερά εκτός σκηνής, αλλά όταν τον βλέπω πάνω στη σκηνή – τον λατρεύω! Λατρεύω τον τρόπο που σκέφτεται, τον τρόπο που λειτουργεί το μυαλό του όταν παίζει. Με γοητεύουν οι ηθοποιοί που δεν ενδιαφέρονται για κανόνες και όμως εφευρίσκουν κανόνες. Δεν τρελαίνομαι όταν τους βλέπω σε ταινίες· προτιμώ τη σκηνή. Την Άνγκελα βίγκλερ, για παράδειγμα, την ερωτεύομαι πάνω στη σκηνή, παρότι δεν

έχουμε τίποτα κοινό. Είναι τόσο γερμανίδα! Ή την Τζέσικα Λανγκ, που έχει κάτι απ’ όλη την Αμερική πάνω της, κάτι ευάλωτο και μια αίσθηση απεραντοσύνης που σε κάνει να χάνεσαι... αλλά εγώ δεν μπορώ να το έχω αυτό, είμαι από ένα μικρό μέρος, ήξερα τους πάντες με τα μικρά τους ονόματα! και φυσικά ερωτεύεστε κείμενα. κι όμως, το κείμενο έχει πολεμηθεί όσο τίποτα στο θέατρο τα τελευταία πενήντα χρόνια... φυσικά και το κείμενο βρέθηκε σε δύσκολη θέση, γιατί τα ψέματα των πολιτικών, τα ψέματα της ιστορίας, τα ψέματα του πολέμου και της προπαγάνδας έχουν κάνει τους ανθρώπους δύσπιστους απέναντι στη γλώσσα. Αλλά δεν φταίει η γλώσσα· η γλώσσα παραμένει υπέροχη. Μπορούμε να πάμε πίσω σε μια ποιητική γλώσσα που δεν έχει τίποτα να κάνει με την πολιτική, ή τη ρητορική, που δεν έχει καμία ατζέντα. Μπορούμε να βρούμε στην ποίηση την καθαρότητα, την αυστηρότητα των γραμμών. Στη Μπαλάντα του γέρου ναυτικού, η ρίμα δεν μας αφήνει να φύγουμε, μας κρατάει εκεί, κρατάει την αλήθεια στο εσωτερικό της σαν στρείδι. Έχουμε υπέροχα κείμενα, έχουμε ποίηση, έχουμε τις τραγωδίες. δεν τις έχετε μάθει πια όλες απέξω; φυσικά! Και δεν τις χορταίνω! Οι Έλληνες μας έδωσαν τα πάντα. Τι θα κάναμε χωρίς αυτούς; γιατί πίσω απ’ όλους, πίσω από τον Σαίξπηρ –κι αυτός ήταν ίσως ο σπουδαιότερος στο χειρισμό της γλώσσας–, αλλά πίσω κι απ’ αυτόν, βρίσκονται οι Έλληνες. Δεν τους έχουμε ξεπεράσει, δεν έχουμε πάει παρακάτω. παραμένουν διαολεμένα καλοί. Ελπίζω ότι θα βρεθούν κι άλλες τραγωδίες, ότι θα αποκαλυφθούν μετά από ένα σεισμό ή κάτι τέτοιο. Όταν έμενα στο χωριό στην Επίδαυρο, καθόμουν στην παραλία και σκεφτόμουν: μακάρι να έβρισκα μια τραγωδία, έτσι, να αποκαλυφθεί ξαφνικά μέσα από τα βότσαλα ή κάτω από το βράχο, λίγες σελίδες. Λοιπόν, έχω μια σκέψη, ή μάλλον ένα σχέδιο που έχει να κάνει με την Ελλάδα. και ποιο είναι αυτό; Θέλω να δουλέψω με νέους Έλληνες ηθοποιούς. Αυτό θέλω να κάνω του χρόνου. Θέλω να προσπαθήσω να κάνω κάποια κείμενα που ξέρω με Έλληνες, θέλω να απελευθερώσω την ενέργειά τους – στα ελληνικά, όχι στα αγγλικά. Δεν θα τους καταλαβαίνω, αλλά θα τα καταφέρω. Θέλω να τους σκηνοθετήσω, γιατί υπάρχουν υπέροχοι άνθρωποι ανάμεσά τους, όπως η Στεφανία γουλιώτη. Θέλω να μιλήσω στον γιώργο Λούκο γι’ αυτό… Έκανα ένα workshop πριν από πέντε χρόνια που πήγε εκπληκτικά, αλλά τώρα θέλω να γυρίσω και να κάνω περισσότερα. Το χρωστάω στη χώρα, για όλα αυτά που μου έχει προσφέρει. για τη ζεστασιά που μου δείχνουν όλοι όταν επιστρέφω, και που με κάνουν να νιώθω ότι γυρίζω στο σπίτι μου. s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 7

Ανχέλικα λίντελ – Atra Bilis Teatro

Στην κολαΣη ειΣαι

EλευθεροΣ

ΠΟΝΟσ, τΙΠΟτΕ ΑλλΟ η ανχέλικα λίντελ μετατρέπει τη σκηνή σε μέρος επικίνδυνο για τους θεατές, γιατί μόνο έτσι αισθάνεται η ίδια ασφαλής. απέναντι: στιγμιότυπο από την παράσταση Όλος ο ουρανός πάνω στη γη, που θα δούμε στην πειραιώς 260. το αυτοπορτρέτο της αυτής της σελίδας, που θα μπορούσε να παραπέμπει στο «μαρτύριο του αγίου σεβαστιανού» του βερονέζε, έχει τραβηχθεί το καλοκαίρι του 2013 στη βενετία, στο πλαίσιο της μπιενάλε, όπου η λίντελ βραβεύθηκε μαζί με τον Ρομέο καστελούτσι.

Οι απόψεις της θεωρούνται ακραίες, «δαιμονικές». Το ίδιο και τα έργα που υπογράφει. Μιλά απαξιωτικά για τους κανόνες της πολιτικής ορθότητας, για όλη αυτή την ευπρέπεια του πολιτισμού που θεωρεί ότι συσκοτίζει τα πράγματα. Απεχθάνεται το φεμινισμό. «Μας απαγορεύεται να μιλάμε άσχημα για τις γυναίκες με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η θρησκεία απαγορεύει να μιλάμε άσχημα για τους αγίους», λέει. Η ζωή είναι κάτι άσχημο, ισχυρίζεται, και γίνεται χειρότερο όσο έρχεται το γήρας. Η προβοκατόρισσα από την Ισπανία έρχεται για πρώτη φορά στην Αθήνα με μια παράσταση όπου η εγκαταλειμμένη γουέντυ του πίτερ παν νιώθει όπως ο ναζιστής Μπρέιβικ, που σκότωσε 77 ανθρώπους στην Ουτόγια.

© Ricardo Carrillo de Albornoz

Από τη νίκη ορφανού

Info ανχέλικα λίντελ - Atra Bilis Teatro Όλος ο ουρανός πάνω στη γη (Το σύνδρομο της Γουέντυ) Η πρωτοπόρος Ισπανίδα Ανχέλικα Λίντελ έρχεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα με μια παράσταση για την παθολογία της γυναικείας αγάπης και την εκδίκηση αυτών που είναι εξόριστοι από τη Χώρα του ποτέ. πειραιώς 260, κτίριο δ 15-17 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€, 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

Η

Ανχέλικα Λίντελ είναι μια ξεχωριστή περίπτωση καλλιτέχνιδας: με τις δημιουργίες της μετατρέπει τη θεατρική σκηνή σ’ ένα μέρος επικίνδυνο, γεμάτο οργή, απόγνωση, σκοτάδι. για την Ισπανίδα συγγραφέα, σκηνοθέτη και περφόρμερ, το θέατρο μιλά για τη θλιβερή ανθρώπινη κατάσταση και για την ουσία της ανθρώπινης ψυχής που είναι, κατ’ αυτήν, το κακό. Με την ομάδα της Atra Bilis Teatro, που έχει έδρα τη Μαδρίτη, έχει παρουσιάσει από το 1993 μέχρι σήμερα πάνω από είκοσι παραγωγές, κι έχει γνωρίσει τα τελευταία χρόνια διεθνή αναγνώριση για τις ριζοσπαστικές, προκλητικές δουλειές της που συνθέτουν παράξενα

ΘEATPO

σύμπαντα: σ’ αυτά πλέκεται η εξομολόγηση με την επινόηση, το ατομικό με το συλλογικό, το παραμύθι με το ντοκουμέντο, αλλά και όλα τα μέσα και οι τεχνικές του θεάτρου και της περφόρμανς, φτιάχνοντας νέες αισθητικές προτάσεις. Στο πλαίσιο του φεστιβάλ, το κοινό θα δει την παράσταση Όλος ο ουρανός πάνω στη γη (το σύνδρομο της Γουέντυ), που μιλά για την παθολογία της γυναικείας αγάπης και την εκδίκηση αυτών που είναι εξόριστοι από τη Χώρα του ποτέ. Στη συνέντευξη που μας παραχώρησε, η Ανχέλικα Λίντελ εκφράζει ακραίες ιδέες και συναισθήματα. Όπως όμως λέει και η ίδια, «η έκφραση είναι μια ανάγκη και ένα δικαίωμα που δεν μπορεί να καταδικαστεί. Δεν μπορεί να εξολοθρευτεί».

τι είναι το «σύνδρομο της γουέντυ»; και πώς συνδέονται ο πίτερ παν με τα γεγονότα στο νησί ουτόγια της νορβηγίας, όπου ο ναζιστής μπρέιβικ δολοφόνησε δεκάδες παιδιά; Το «σύνδρομο της γουέντυ» είναι ο χρόνιος φόβος εγκατάλειψης. Οι γυναίκες που πάσχουν απ’ αυτό κάνουν τα πάντα ώστε να ικανοποιήσουν τις επιθυμίες του αγαπημένου τους προσώπου, για να μην τις εγκαταλείψει. Είναι το συμπλήρωμα του «συνδρόμου πίτερ παν», που χαρακτηρίζει άνδρες ανώριμους και ιδιότροπους που δεν θέλουν να μεγαλώσουν. Αυτούς ερωτεύονται οι γυναίκες με το σύνδρομο γουέντυ και καταλήγουν να υιοθετούν το ρόλο της μητέρας-σκλάβας, ή κάτι τέτοιο. φυσικά, όσο μεγαλύτερη σε ηλικία είναι η γυναίκα, τότε πιο

έντονη είναι η παθολογία της κατάστασης αυτής – και η εγκατάλειψη είναι δεδομένη. Μήπως αυτό δεν συμβαίνει και στη γουέντυ, στο βιβλίο του Μπάρι; Εκείνη γκριζάρει, κι εκείνος την αντικαθιστά με την κόρη της. Στο έργο έχω συνδέσει τον πόνο της γουέντυ με τη σφαγή της Ουτόγια από την άποψη της εκδίκησης. Ο εγκληματίας είναι εξόριστος από την κατασκήνωση της νεολαίας, τη Χώρα του ποτέ, και επιθυμεί εκδίκηση. Αλλά δεν ήθελα να δώσω έμφαση στον Μπρέιβικ, κι έτσι στο έργο μου η εκδίκηση της γουέντυ λαμβάνει χώρα στη Σαγκάη. Έχετε δηλώσει ότι «το κοινό θηλυκό, όπως και το κοινό αρσενικό, είναι αποκρουστικό». τι εννοείτε; Σίγουρα μπορούμε να μιλάμε μόνο για το

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 9

κοινό ον. Το εξαιρετικό, το μεγαλειώδες ον είναι σπουδαίο αλλά σπάνιο. Το κοινό ον είμαστε όλοι εμείς: ταπεινοί, τρισάθλιοι. Αν θέλουμε να μιλάμε για την αλήθεια, τότε πρέπει να σκύψουμε πάνω απ’ αυτή τη χυδαιότητα του ανθρώπινου όντος. Τότε θα δούμε τι πραγματικά είναι ο άνθρωπος. Η ευγένεια, η καλοσύνη κι όλα αυτά που θεωρούμε θετικά είναι στην ουσία συμβάσεις που κρύβουν τα πραγματικά κίνητρα και τα συμφέροντά μας, που είναι πάντα βρώμικα και σχεδιασμένα για να καλύψουν τη μετριότητά μας. Ο φεμινισμός αγίασε τις γυναίκες με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η κοινωνία τις ανέδειξε μητέρες και ενάρετες. Μας επιβάλλεται να μιλάμε για τις γυναίκες σαν να μην έχουν καμία κηλίδα, κανένα ελάττωμα. δηλαδή θεωρείτε τις γυναίκες εκ φύσεως κακές; Η γυναίκα έχει δημιουργηθεί ως μισός άνθρωπος, η ανθρώπινη κατάστασή της είναι αποτρόπαιη. Το θηλυκό είναι απεχθές. Μας απαγορεύεται να μιλάμε άσχημα για τις γυναίκες με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο η θρησκεία απαγορεύει να μιλάμε άσχημα για τους αγίους. Αλλά μόνο αν αποδεχτούμε τη θέση του μισογυνισμού μπορούμε και πάλι να μιλάμε για τις γυναίκες όπως πραγματικά είναι. Μου είναι εντελώς απωθητικές όταν τις βλέπω να βγαίνουν από τα κομμωτήρια ή τα μαγαζιά ρούχων ή τα γραφεία. Χρειάζομαι ηλεκτροσόκ για να τις αντέξω, με κάνουν να βαριέμαι αφόρητα. Δεν νιώθω κοντά στις γυναίκες σε τίποτα· απορρίπτω τη γυναικεία φύση μου, θα ήθελα να είχα γεννηθεί άνδρας, από μήτρα άνδρα, ή να είμαι η μόνη γυναίκα στον κόσμο και να περιβάλλομαι από άνδρες. Δυστυχώς με δένει μαζί τους το φύλο μου. πολύ συχνά οι άνθρωποι γράφουν για τον κόσμο όπως θα ήθελαν να είναι. Εγώ απλά περιγράφω τον κόσμο, που είναι αφόρητος. Είναι παράλογο το ότι δεν μπορούμε να μιλάμε έτσι, ότι πρέπει να συμμορφωνόμαστε μ’ αυτή τη δικτατορία της πολιτικής ορθότητας. Η ανθρώπινη ψυχή είναι κατασκευασμένη από σκοτάδι και βρωμιά. Η ποίηση δεν έχει να κάνει καθόλου με το σωστό και το λάθος. Έχει να κάνει με την ανθρώπινη συνείδηση, και αυτή δεν γνωρίζει από δικαιοσύνη. Η ανθρώπινη συνείδηση είναι γεμάτη σκοτάδι.

δΟυλΕΙΑ τησ, η ΠΡΟκληση τρία αυτοπορτρέτα της ανχέλικα λίντελ. πάνω, φωτογραφημένη σε δωμάτιο ξενοδοχείου στο σάο πάολο, 27 νοεμβρίου 2010. στη μέση: φωτογραφημένη στις 19 μαΐου 2013, με εμφανή παραπομπή στον καρκίνο του μαστού και στην κοινωνική διάσταση της πρόληψης και της θεραπείας του. κάτω: στο Ruijin Hotel της σαγκάης, 17-27 Ιουλίου 2012, ένα σχόλιο για την πολιτιστική επανάσταση.

10 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

μιλάτε για τα προσωπικά σας, τα οικογενειακά ίσως βιώματα μέσα από τη δουλειά σας; Ναι, μισώ τη φαντασία. προτιμώ να μιλώ για ό,τι ξέρω και ό,τι έχω ζήσει. Είναι ένας τρόπος επιβίωσης. Χρησιμοποιώ τη θεατρική σκηνή σαν να ήταν η κόλαση. Μόνο στην κόλαση αισθάνεσαι ελεύθερος. Η κοινωνική ζωή είναι καθαρή σύμβαση, ψέματα, υποκρισία. Αλλά στη σκηνή είσαι ελεύθερος. Στην κόλαση μόνο υπάρχει η αλήθεια. Υπάρχει ένα νεκροταφείο στην ανατολική Ευρώπη όπου μπορεί κανείς να γράψει στο σταυρό αυτών που έχουν πεθάνει, όχι πόσο τον αγαπούσε η οικογένεια (αυτά τα σκατά που γράφουν συνήθως), αλλά το τι ήταν πραγματικά αυτός ο άνθρωπος και τι έκανε όσο ζούσε: αν σκότωσε, λήστεψε, βίασε, αν ήταν μέθυσος ή αν κακοποιούσε τη γυναίκα του και τα παιδιά του. Η θεατρική σκηνή είναι σαν ένας από τους σταυρούς αυτού του νεκροταφείου, δεν χρειάζεται να κρύψεις τίποτα. αν πω τις λέξεις «οργή», «αντίσταση», «γηρατειά», τι σας έρχεται στο μυαλό; Η οργή είναι η κατάστασή μου και η κατάρα μου. Είναι μια οργή εναντίον της ζωής, είμαι οργισμένη απλώς και μόνο επειδή έχω γεννηθεί. Η οργή μου

με κάνει να δημιουργώ. Αντίσταση είναι το πέρασμά μας μέσα από τον κόσμο. Τα γηρατειά είναι μια πολύ οδυνηρή κατάσταση, είναι κάτι που δεν μπορώ να υποφέρω. βλέπετε τη δουλειά σας ως κάποιου είδους θεραπεία; Όχι, δεν είναι καθόλου θεραπεία. Έχω τα ίδια κίνητρα με κάποιον που είναι ψυχοπαθής, αλλά εγώ μετουσιώνω την οριακή διαταραχή προσωπικότητάς μου σε δημιουργία. Αυτό είναι το μόνο στο οποίο διαφέρω από έναν εγκληματία, ή κάποιον που είναι κλειδωμένος σ’ ένα ψυχιατρείο. Δεν είναι θεραπεία αυτό που κάνω, ίσως είναι ένα έγκλημα, αλλά αισθητικής φύσεως. Στη σκηνή μπορεί κανείς να σκοτώσει ελεύθερα χωρίς να πάει στη φυλακή γι’ αυτό. Ο ψυχοπαθής χρειάζεται θεραπεία, ψυχιατρική φυλακή, ενώ εγώ όχι, εγώ γράφω. πώς ξεκινάει κάθε νέα δουλειά για σας; από τις λέξεις; από τις εικόνες; από τη μουσική; από τις προθέσεις σας; Τα μεγάλα μου κίνητρα είναι η οργή και η αγάπη. Αυτοί είναι οι μεγαλύτεροι μύες. Όπως συμβαίνει και με τη δουλειά που κάνει κάποιος στο γυμναστήριο για να δυναμώσει τους μεγάλους μύες, το στήθος ή την πλάτη, και μαζί τους δυναμώνουν και οι μικρότεροι, οι δικέφαλοι, οι ώμοι… Αυτοί οι μικρότεροι μύες μπορεί να είναι εικόνες, ή μουσική. Αλλά το πρώτο που υπάρχει είναι οι λέξεις, ακόμα και αν στη συνέχεια εξαφανίζονται. Οι λέξεις προέρχονται από τα ημερολόγιά μου, επειδή οι λέξεις είναι κεφάλαια από τη ζωή μου. Μετά οργανώνω όλο αυτό το χάος σε δημιουργία, σ’ ένα δράμα που θέλει να πει μια ιστορία με αρχή, μέση και τέλος, κατά το αριστοτελικό μοντέλο. Οι κανόνες αυτοί είναι αόρατοι για το κοινό, αλλά για μένα είναι τα σκοινιά που συνδέουν όλα τα κομμάτια μιας δημιουργίας μαζί, σκοινιά που κοιτάζω όλη την ώρα. ποια είναι τα συναισθήματά σας για το κοινό; Το κοινό μού επιτρέπει να γνωρίσω την έκσταση. Υπάρχουν πράγματα που δεν είμαι σε θέση να κάνω όσο κάνουμε πρόβες. Μόνο μπροστά στο κοινό η μετουσίωση αυτή λαμβάνει χώρα, όπως ακριβώς και σε μία τελετή. Αυτή είναι η σχέση μου με το κοινό, αντλώ τη δύναμή μου από αυτό ώστε να εισέλθω σε μια κατάσταση διαφορετική, σατανική. Είμαι απόλυτα παραδομένη σ’ αυτούς. Χωρίς αυτούς δεν είμαι τίποτα. Μερικές φορές, όταν είμαι πολύ κουρασμένη, τους βλέπω σαν μια ομάδα τυράννων που με έχει υποδουλώσει! Αλλά ναι, είναι μια πράξη θυσίας, μια πράξη απόλυτης παράδοσης το να παίζω μπροστά στο κοινό. Θαυμάζετε τη δουλειά άλλων καλλιτεχνών; Υπάρχουν πολλοί που θαυμάζω… Υπάρχει μια πολωνή ζωγράφος της οποίας τη δουλειά παρακολουθώ με πάθος, που ονομάζεται βαλισέφσκα. Είμαι επίσης παθιασμένη με τον Τέρενς Μάλικ. Αλλά με κάνουν να νιώθω κι ένα βάναυσο κόμπλεξ κατωτερότητας. βλέπω αυτό που κάνω ως κατώτερο. γι’ αυτό ακριβώς αποφεύγω τους καλλιτέχνες που θαυμάζω, απομακρύνομαι, αρνούμαι την επαφή μαζί τους με κάθε τρόπο, κι αυτό γίνεται ένα είδος παράνοιας. Αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να μην αφήσω αυτό το αίσθημα κατωτερότητας να με πνίξει και να με αναγκάσει να σταματήσω να δουλεύω. αν ήσασταν υποχρεωμένη να σταματήσετε να δουλεύετε μια μέρα, τι θα κάνατε; Έχω πάντα στο μυαλό μου την αξιοζήλευτη Έμιλι

ΘΕΑτΡΟ

Ντίκινσον, ντυμένη στα λευκά και κλειδωμένη στο σπίτι της στο Άμχερστ, να γράφει ποιήματα. Εάν καταλήξω σε φρενοκομείο θα είναι γιατί η κρίση του Θεού θα έχει πέσει επάνω μου. Αλλά θα συνεχίσω να γράφω.

η ΔυΣη Παραμενει εχθρικη ΣτουΣ ξενουΣ

στην παράσταση που θα παρουσιάσετε στην αθήνα, ποια είναι τα υλικά σας; και πώς προέκυψε η συνεργασία σας με τους κινέζους χορευτές; Τα κύρια υλικά αυτής της δουλειάς είναι οι λέξεις και η μουσική. Η συνεργασία μου με τον μουσικό, τον κύριο Τσο, είναι ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα. πήγα στην Κορέα για να του ζητήσω να συνθέσει βαλς γι’ αυτήν την παράσταση, και ήταν υπέροχο το να δουλεύω μαζί του. Τους χορευτές, τον κύριο ζανγκ και την κυρία Σι, τους γνώρισα στη Σαγκάη. Χόρευαν στο δρόμο – υπάρχουν πολλοί ηλικιωμένοι που χορεύουν στους δρόμους της πόλης, είναι καταπληκτικό. Έγραφα τότε το έργο και πέρασαν από μπροστά μου, και σκέφτηκα ότι έχουν την ηλικία που απαιτείται για να πω την ιστορία αυτή: για τη νεολαία, την ωριμότητα και τα γηρατειά. Αλλά η λέξη που περιγράφει καλύτερα αυτό το έργο είναι η περιπέτεια: όπως δήλωσε ο πίτερ παν, ο θάνατος θα είναι μια τρομερή περιπέτεια!

Από τον Θέμελη γλυνάτση

στην αθήνα θα δούμε και μια άλλη δουλειά σας, Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους, σε σκηνοθεσία Θέμελη γλυνάτση... Είναι ένα έργο που έγραψα πριν από δέκα χρόνια. Το έχω ξεπεράσει. Έχω αποφασίσει να μην το παρουσιάζω πια, γιατί οι λέξεις μου είναι δυσανάλογα μικρές μπροστά στην αλήθεια της ιστορίας. Αισθάνθηκα μικρή και τιποτένια μπροστά στον πόνο αυτών των Αφρικανών μεταναστών, ένιωσα ότι δεν είχα κανένα δικαίωμα να μιλώ εκ στόματος κανενός. Είχα την αίσθηση ότι οι λέξεις δεν μπορούν να μιλήσουν για τον ακραίο πόνο, κι ότι ήταν γελοίο να προσπαθώ να βάλω τον εαυτό μου στη θέση του ανθρώπου που αγωνίζεται να ξεφύγει από τη φτώχεια με κίνδυνο της ζωής του, και που, αν και τρομοκρατημένος, μπαίνει στη θάλασσα. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι όλοι αυτοί οι θάνατοι είναι μέρος μιας γενοκτονίας από παράλειψη, από αδιαφορία, και ότι κάθε γενιά πρέπει να ντρέπεται. Ότι πρέπει να απολογηθεί γι’ αυτό το τεράστιο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, όπως απολογήθηκε και για τη δουλεία. Δεν νομίζω λοιπόν ότι το κομμάτι που έγραψα στέκεται στο ύψος μιας τέτοιας καταστροφής, πόνου, αδικίας. Αποφάσισα να μην ξαναγράψω θέατρο από αυτή την οπτική. Αλλά τα έργα είναι σαν τους γιους που φεύγουν από το σπίτι… Μου αρέσει που κάποιος το βγάζει πάλι στη σκηνή. Αν και δεν αισθάνομαι άνετα βλέποντας παραστάσεις δικών μου κειμένων από άλλους. Δεν μπορώ να εξηγήσω το γιατί. Δεν νιώθω άνετα. γίνομαι πολύ νευρική. s

ΘΕΑτΡΟ

Ο σκηνοθέτης Θέμελης γλυνάτσης ίδρυσε το 2009 μαζί με τον βαγγέλη Μουσίκα και τον γιάννη Κοτσώνη τη Knot Gallery, ένα χώρο που ήταν αφιερωμένος στις σύγχρονες τάσεις των πειραματικών τεχνών, κυρίως στο θέατρο και στη μουσική. Στην πρώτη του συνεργασία με το φεστιβάλ Αθηνών, προσφεύγει στο δραματολόγιο της Ανχέλικα Λίντελ για να συνθέσει μια παράσταση-παραβολή με αφορμή το (παλαιό) έργο της Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους. Εξηγώντας ο ίδιος το κίνητρό του, υποστηρίζει πως η χώρα στην οποία ο μετανάστης επιθυμεί να εγκατασταθεί «του στερεί εκ προοιμίου τη δυνατότητα έκφρασης». Είναι απλώς η δίκη της άρνησης της πολυπολιτισμικότητας;

Info εταιρεία Θεάτρου DOT & ομάδα ατοναλ – Θέμελης γλυνάτσης Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους της Ανχέλικα Λίντελ Ο Θέμελης γλυνάτσης παρουσιάζει μια παράσταση-παραβολή με την Ανχέλικα Λίντελ να διακόπτει τους μονολόγους της πουτάνας προς τον βουβό κύριο πουτάνα για να απαριθμήσει τα ναυάγια και τους πνιγμούς των μεταναστών. παίζουν: Σοφία Μαραθάκη, Νέστορας Κοψιδάς, Αλεξάνδρα Ντεληθέου. πειραιώς 260, κτίριο ε 13-14 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)

A

ς ξεκινήσουμε με ένα απόσπασμα από το έργο της Ανχέλικα Λίντελ Οι νέγροι είναι εκτός γλώσσας. Εμείς είμαστε εντός γλώσσας. Η συγγραφέας είναι σαφής: το έργο της δεν αποπειράται να μεταδώσει το βίωμα του μετανάστη. Αντίθετα, το έργο Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους είναι επί της ουσίας μια μελέτη πάνω στη «λευκή» γλώσσα, τη ρατσιστική, νεοφιλελεύθερη φωνή που οδηγείται σε έκρηξη, παρασυρόμενη από την ίδια της τη μανία. Η μυθογραφία των ψαριών που επιτίθενται στους λευκούς αστούς δεν είναι προϊόν της φαντασίας ενός μετανάστη που θέλει να πάρει εκδίκηση. Είναι κατασκεύασμα της πουτάνας, της παραληρηματικής αυτής φιγούρας που πλάθει η Λίντελ για να επιτεθεί –με ένα καθρέφτισμα, επί της ουσίας– στο φιλοθεάμον κοινό. Με άλλα λόγια, είναι ο ίδιος ο ρατσισμός που συνθέτει το σενάριο της αυτοκαταστροφής του. Εκ πρώτης όψεως, κάτι τέτοιο θα μπορούσε να ερμηνευθεί σαν κάτι ελπιδοφόρο. Από την άλλη, η τελική μανία του ρατσιστή, ή του φασίστα, παρότι οδηγεί στην αυτοαναίρεση, παρασύρει και καταστρέφει ό,τι βρει μπροστά του. Έπρεπε λοιπόν να κατασκευαστεί μια γλώσσα που χαρτογραφεί αυτήν την πρόοδο προς τη μανία. Και φυσικά η γλώσσα δεν είναι μόνο ένα συνονθύλευμα νοημάτων. Είναι ταυτόχρονα ήχος. Αυτό είναι το βασικό συστατικό της παράστασης: εντός ενός σκηνικού χώρου που σχεδόν έχει βουλιάξει στο σκοτάδι (στο μαύρο), οι δύο ενοχλητικά λευκές φιγούρες της πουτάνας και του Κυρίου πουτάνα οδηγούν το κοινό

σε μια διαδρομή από τη ρατσιστική γλώσσα στο θόρυβο της έκρηξης αυτής της γλώσσας, στο σημείο αυτό του λόγου που τα νοήματα λυγίζουν κάτω από το αυτοκαταστροφικό ένστικτό τους. Διακόπτοντας αυτήν την πορεία, ακούγεται off και η φωνή της Ανχέλικα, μιας περσόνας της ίδιας της συγγραφέως, που κόβει την Κυρία πουτάνα είτε για να αναπαράγει στατιστικές των πνιγμών των μεταναστών, είτε για να παραδεχθεί δημόσια την αγκύλωση του σύγχρονου καλλιτέχνη που αισθάνεται την ανάγκη να μιλήσει για τα σύγχρονα ιστορικά τραύματα χωρίς απαραίτητα να έχει βρει το ύφος για να τα εκφράσει. Η ίδια η συγγραφέας μιλά για την εναγώνια αναζήτηση για μια φωνή που δεν θα ακουστεί ούτε παραδοσιακά καταγγελτική, ούτε αποστασιοποιημένα φιλελεύθερη. Η Ανχέλικα off λέει: «Η μόνη ιδέα που έχω είναι να παραχωρήσω στην πραγματικότητα το δικαίωμα στο μυστήριο». Με άλλα λόγια, το δικαίωμα στη φαντασία, στην τέχνη, στην ακρότητα της έκφρασης, στον πειραματισμό. Η συγκεκριμένη παράσταση λοιπόν αυτού του μυστήριου έργου είναι επί της ουσίας μια ερμηνεία αυτού του πολέμου φωνών, όπου ο λόγος είναι τόσο νοηματικός, όσο και αμιγώς ηχητικός. Μια σκηνή όπου συντελείται μια μάχη ήχων και λέξεων, με μόνη φωνή απούσα αυτήν του νέγρου. Ο νέγρος είναι ο απόλυτος άλλος. Η καταδίκη του μετανάστη είναι πως η χώρα στην οποία επιθυμεί να εγκατασταθεί του στερεί εκ προοιμίου τη δυνατότητα έκφρασης. ζει στο γλωσσικό περιθώριο. Η ταυτότητα του μετανάστη κατασκευάζεται από τη χώρα υποδοχής. Η φρίκη του αποικιοκρατικού παρελθόντος της Δύσης

είναι η κατασκευή ενός παρόντος όπου ανθρώπινα όντα παγιδεύονται στο νεοφιλελεύθερο λεξιλόγιο περί ετερότητας και μετανάστευσης. Η γλώσσα της Δύσης ήταν και παραμένει εχθρική. παραμένει ένας γλωσσικός μηχανισμός που ταξινομεί για να ελέγχει. Και φυσικά για να απορρίπτει και να καταστρέφει (ο συλλογισμός του Μισέλ φουκώ είναι τρομακτικά επίκαιρος). Η παράσταση προτείνει μια εκδοχή του γλωσσικού κέντρου των λευκών, του δικού μας γλωσσικού κέντρου, που έχει καταρρεύσει κάτω από την επιφανειακή αυτοαναφορικότητά του, και κάτω από τις ατελείωτες ιδεολογικές αντιφάσεις του. Μια εκδοχή ενός εκκωφαντικού θορύβου, απάνθρωπου και άγριου, που ουδεμία σχέση έχει με τον πόνο του άλλου, αλλά που επαναλαμβάνει εμμονικά την ίδια του τη στειρότητα να εκφραστεί. Ο θόρυβος είναι το πολιτιστικό ίχνος της ιστορίας της Δύσης που ακόμα δεν έχει πραγματοποιήσει τα ανθρωπιστικά μανιφέστα του Διαφωτισμού. Και φυσικά, ο δυτικός πολιτισμός το γνωρίζει καλά αυτό. Η παράσταση ψηλαφεί το κενό και τη βία του σύγχρονου βιώματος της Δύσης. Είναι μια παράσταση για τους λευκούς θεατές, τους λευκούς συντελεστές και τη λευκή συγγραφέα. Όλοι μας, με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, προσπαθούμε ή αποφεύγουμε να έρθουμε σε επαφή με βαθιά ιστορικά τραύματα, με ιστορικές ενοχές, με την ανευθυνότητά μας απέναντι στον άλλον, με τη συνενοχή μας, με τη σιωπή μας. Με το γεγονός πως αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιούμε τη λέξη «μετανάστης». Και δίπλα από αυτή τη λέξη, υπάρχει αναπόφευκτα θόρυβος. s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 11

Info συναυλία με τη μαίρη λίντα Η Μαίρη Λίντα σε μια βραδιά υπό τις σκηνοθετικές οδηγίες του Θωμά Μοσχόπουλου. Συμμετέχουν: Apurimac, Gadjo Dilo, Imam Baildi.

Μαίρη λίντα

μετανιωνω

ωδείο ηρώδου αττικού 25 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 40€ (ζώνη VIP), 35€ (ζώνη Α), 30€ (ζώνη β), 25€, 10€ (ζώνη γ, φοιτητικό), 15€, 10€ (Άνω Διάζωμα, φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

μονο Που τον χωριΣα Τη λέγανε Μαρία Δημητροπούλου, μακρύ επώνυμο για καλλιτεχνικό. Ερωτεύθηκε τον Μανώλη Χιώτη με πάθος, παντρεύτηκαν στα 15 της, χώρισαν στην Αμερική, το 1967, λίγο πριν τη χούντα. Δεν τον ξεπέρασε. «Ακόμα και τώρα, υπάρχουν νύχτες που δεν κοιμάμαι να τον σκέπτομαι και πονάω. γιατί τα σχοινιά δεν κόπηκαν, γιατί τραγουδάω τα τραγούδια του». Διαβάστε την προσωπική της ιστορία. Από τη κατερίνα κόμητα

ΑΠΟ τΟ 1960 ΜΕ ΑΓΑΠη εκείνη ήταν μια δεκαπεντάχρονη καλλονή, με σπουδαία βαθιά λαϊκή φωνή. εκείνος, «φορούσε μια ρεπούμπλικα μπεζ κι ένα καμιλό παλτό κι είχε κάτι μάτια πράσινα με βλεφαρίδες ξανθές, γυριστές». Έγιναν ζευγάρι στη ζωή και στο τραγούδι. η επιχρωματισμένη φωτογραφία, στην αισθητική της εποχής, μαρτυρεί την αθανασία τους.

12 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

ΜΟυσΙκη

Η

κυρία Μαίρη Λίντα έχει μια ζωή που θα μπορούσε να τροφοδοτήσει αρκετά σενάρια ταινιών. ξεκίνησε την καριέρα της ως παιδίταλέντο και πολύ σύντομα συνέδεσε τη ζωή και την καριέρα της με τον Μανώλη Χιώτη, έναν από τους σημαντικότερους συνθέτες του λαϊκού τραγουδιού και θρυλικό δεξιοτέχνη του μπουζουκιού. Στα χρόνια της ακμής της, που συνέπεσαν με τα χρόνια της ακμής του λαϊκού ελληνικού τραγουδιού, είδε τους μεγαλύτερους αστέρες του Χόλιγουντ να την παρακαλούν να τους διδάξει συρτάκι, τον Τζίμι Χέντριξ να γονατίζει πολλά βράδια στο σκαλοπάτι της πίστας για να θαυμάσει τη δεξιοτεχνία του Χιώτη, τον Αμερικανό πρόεδρο Λίντον Τζόνσον να προσφέρει σε αυτήν και στον σύζυγό της επί τιμή άδεια παραμονής μετά από μια ελληνική λαϊκή βραδιά στον Λευκό Οίκο. Έζησε ευτυχισμένα χρόνια στο πλευρό του Χιώτη, μέχρι που ο γάμος τους έληξε απρόσμενα. Δεν τον ξεπέρασε ποτέ, λέει, κι είναι ολοφάνερο: Όταν της ζητάς να μιλήσει για τη ζωή της, μιλάει για τη ζωή μαζί του…

παρότι έχετε ξαναεμφανιστεί στο ηρώδειο, αυτή είναι η πρώτη φορά που η συναυλία είναι αφιερωμένη σε εσάς και στη μεγάλη σας πορεία στο ελληνικό τραγούδι. πώς αισθάνεστε; Αισθάνομαι πάρα πολύ ωραία και ότι ήρθε η ώρα να με τιμήσουν. ξέρετε, δουλεύω από εφτά χρονών, γέρασα μέσα στη δουλειά αυτή… πράγματι, πρωτοβγήκατε στη σκηνή παιδί ακόμα μέσα από τις Βραδιές ταλέντων που έκανε τότε ο ορέστης λάσκος. τι θυμάστε από εκείνη την ημέρα; Ο Λάσκος έκανε κάθε Σάββατο βραδιά ταλέντων στο θέατρο Αλκαζάρ. Εγώ, παιδάκι ακόμα, είχα ακούσει γι’ αυτές τις οντισιόν, κι έτσι ζήτησα από τους γονείς μου να με αφήσουν να πάω να τραγουδήσω. Στην αρχή, ο πατέρας μου αρνήθηκε, αλλά εγώ επέμεινα, έβαλα τα κλάματα και τελικά τον έψησα και με άφησε. Με πήγε η μαμά μου λοιπόν, και όταν ήρθε η ώρα μου, βγήκα στη σκηνή και είπα το Άι Άι Άι Μαρία. Όταν τελείωσα, σηκωθήκαν όλοι όρθιοι· χειροκροτούσαν, φώναζαν «μπράβο», ζητούσαν κι άλλο τραγούδι. Τότε ο Λάσκος με ρώτησε πώς με λένε. Του απάντησα: «Μαρία Δημητροπούλου» και μου λέει τότε: «Κοίταξε, είναι μεγάλο το όνομά σου. Αν θες να γίνεις τραγουδίστρια, πρέπει να το μικρύνουμε· να το κάνουμε “Μαίρη Λίντα”. Κι αύριο να έρθεις στις δώδεκα να κάνεις πρόβα, γιατί το βράδυ θα δουλέψεις κανονικά στο θέατρο». Και όντως, το επόμενο βράδυ πήρα το πρώτο μου μεροκάματο κι από τότε δεν σταμά-

ΜΟυσΙκη

τησα ποτέ να δουλεύω… πώς είχε μπει το τραγούδι στη ζωή σας; Η οικογένειά μου ζούσε ακόμα στον πύργο Ηλείας, κι εγώ ήμουν περίπου τεσσάρων ετών. Τότε λοιπόν, η μεγάλη μου αδελφή ήταν αρραβωνιασμένη μ’ έναν κύριο που ερχόταν κάθε βράδυ έξω από το σπίτι και της έκανε καντάδα μ’ ένα γραμμόφωνο. Εγώ κοιμόμουν στην κούνια μου έξω από το δωμάτιο των γονιών μου. Μόλις άκουγα το γραμμόφωνο, τρελαινόμουν, σηκωνόμουν όρθια! Τα τραγούδια εκείνα τα θυμάμαι σαν να είναι τώρα: «Κοντά στου Νείλου τα νερά, την καρτερούσε με χαρά…» κι ένα άλλο που έλεγε «Αγωνία να μην ξέρω αν ακόμα μ’ αγαπάς…». Αυτά λοιπόν εγώ τα σιγοψιθύριζα μέρα-νύχτα. Και κάπως έτσι μπήκε το τραγούδι στη ζωή μου. οι γονείς σας τι δουλειά έκαναν; Ο πατέρας μου είχε φούρνο στον πύργο της Ηλείας. Είχαμε ένα ωραίο σπίτι και μια πολύ καλή ζωή εκεί. Όμως κάποια στιγμή, ο πατέρας έπαθε την αρρώστια των δυτών, γιατί ήταν και δύτης στα νιάτα του, κι έτσι δεν μπορούσε πια να συντηρήσει το μαγαζί. Αμέσως μόλις το έπαθε αυτό, έκλεισε το φούρνο, μετακομίσαμε στην Αθήνα και, όπως καταλαβαίνετε, τα χάσαμε όλα, έφτασε η ώρα που πεινάσαμε. Η μητέρα μου έκανε 18 παιδιά κι εγώ ήμουν το μικρότερο. Το στερνοπαίδι αυτό έζησε όλη την οικογένεια μετά. βγήκατε στη νύχτα πολύ μικρή και πολύ χαριτωμένη. κινδυνέψατε ποτέ; Όχι, δεν κινδύνεψα, γιατί τα πρώτα χρόνια, πριν τον Χιώτη, είχα πάντα μαζί μου τη μητέρα μου. Ήταν πανταχού παρούσα· τη λέγανε «ο δράκος». Να φανταστείς ότι, όταν τελείωνα το πρόγραμμά μου και καθόμουν να φάω, μ’ έβαζε να κάθομαι στην καρέκλα ανάποδα, να μη με βλέπει ο κόσμος. Δεν τολμούσε να μου μιλήσει άνθρωπος. τον χιώτη πότε τον γνωρίσατε; Τον πρωτογνώρισα στο πίγκαλς. Ήμουν δεν ήμουν δέκα χρονών. Είχα πάει για να κάνουμε πρόβα, και κάποια στιγμή τον βλέπω και μπαίνει. Ένας κούκλος: φορούσε μια ρεπούμπλικα μπεζ κι ένα καμιλό παλτό κι είχε κάτι μάτια πράσινα με βλεφαρίδες ξανθές, γυριστές. Λέω από μέσα μου «παναγιά μου, τι είναι αυτό;» πιτσιρίκι βέβαια εγώ ακόμα, αλλά το είχα μέσα μου… Τον ερωτεύτηκα από την πρώτη στιγμή, από την πρώτη ματιά… Ήταν πολύ όμορφος, και πολύ περιποιημένος πάντα. Τότε που τον γνώρισα, φορούσε το άρωμα Χαμπανίτα. Κρεμούσε το παλτό του στο καμαρίνι, κι εγώ κρυβόμουν πίσω από το ρούχο του και δεν ήθελα να το αφήσω. Τόσο ωραία μύριζε… πότε παντρευτήκατε;

παντρεύτηκα δεκαπέντε χρονών. πιο νωρίς είχαμε νοικιάσει ένα σπίτι μαζί όσο περίμενε να βγει το διαζύγιο από την πρώτη του σύζυγο. Ήμουν πιτσιρίκι, παραήμουν μικρή. σας περνούσε αρκετά χρόνια… πράγματι. Με αγάπησε πολύ και με πρόσεχε σαν πατέρας. Μου έλεγε «άστο, κουτσούνα μου, μη μαγειρέψεις, θα σου κάνω εγώ ένα μεζεδάκι». Μαγείρευε καταπληκτικά· ήταν πολύ νοικοκύρης και σπιτόγατος· ούτε λεπτό δεν χωρίζαμε. χωρίσατε μετά από αρκετά χρόνια γάμου. ο χωρισμός σας είχε κάποια αιτία ή ήταν αποτέλεσμα γενικότερης φθοράς; ζούσαμε και δουλεύαμε τότε στην Αμερική. περάσαμε εκεί 3-4 χρόνια. Μια μέρα, τσακωθήκαμε πολύ και κάποια στιγμή πάνω στον καυγά μου ζήτησε πίσω ένα βραχιόλι που μου είχε πάρει παλιότερα σε μια γιορτή μου, λέγοντάς μου ότι δεν το είχε πάρει για μένα αλλά για την κόρη του. Ήξερα καλά ότι το βραχιόλι το είχε πάρει για μένα, μου το είχε χαρίσει στη γιορτή μου. Και τα παιδιά του τα αγαπούσα πάρα πολύ – εγώ τα μεγάλωνα όσο ήμασταν στην Αθήνα. γι’ αυτό κι ο τρόπος που μου το είπε με πείραξε πάρα πολύ. Του έφερα λοιπόν το βραχιόλι και του είπα «Και από αυτή τη στιγμή, έχεις και το διαζύγιο. Χωρίζουμε!» Αυτό ήταν. Με χτύπησε και μ’ έβρισε. Εγώ τα μάζεψα κι έφυγα από το ξενοδοχείο. Δεν ξαναγύρισα πίσω, έφυγα. Εκείνο ήταν το λάθος. Ήμουν κοριτσάκι τότε που χώρισα. Δεν είχα το μυαλό που έχω σήμερα. δεν έγινε καμιά προσπάθεια επανασύνδεσης; Καμιά. Είχα πάρει απόφαση εγώ πια. Μπήκα στο αεροπλάνο κι έφυγα κι εκείνος έμεινε. Ταξίδευα την ημέρα που στην Αθήνα ερχόταν η χούντα του παπαδόπουλου. Μέσα στο αεροπλάνο έκλαιγα συνέχεια μέχρι να φτάσω Ελλάδα, γιατί τον αγαπούσα πολύ. Αλλά και το πείσμα μου… Σκορπιός γαρ… η τελευταία φορά που τον είδατε πότε ήταν; Όταν γύρισε στην Ελλάδα, γύρισε με την Μπέμπα Κυριακίδου· είχαν παντρευτεί στην Αμερική με πολιτικό γάμο. ξαναδουλέψαμε μαζί για δεκαπέντε μέρες στο Σεραφίνο. Ο Χιώτης δούλευε εκεί, αλλά το μαγαζί δεν πήγαινε καθόλου καλά κι ο Μηλιάδης ο δημοσιογράφος μάς έκανε το προξενιό να δουλέψουμε πάλι μαζί. Και πραγματικά, είχαμε πολύ σουξέ· κάθε βράδυ η πίστα γέμιζε με πιάτα και λουλούδια. Τη μέρα της γιορτής μου, 15 Αυγούστου, ήταν από κάτω οι κουμπάροι μας, κι άλλοι φίλοι μας καλοί. Όταν βγήκαμε να τραγουδήσουμε, άρχισαν να φωνάζουν «Χρόνια πολλά, Mαιρούλα!», «φίλησέ την, πες της χρόνια πολλά!». Κι εκεί που

έπαιζε, με το «φίλησέ την», πετάει το μπουζούκι και φεύγει από την πίστα. Εκείνο ήταν το τελευταίο μας, δεν ξαναειδωθήκαμε. Τον είδα· κόπηκε ο λαιμός του, δεν μπορούσε να μιλήσει. Τον ξαναείδα πια μόνο στην κηδεία του το 1970. τον ξεπεράσατε ποτέ; Δεν τον ξεπέρασα ποτέ. Ερωτεύτηκα ξανά, έκανα δυο γάμους και, δόξα τω Θεώ, απέκτησα μια κόρη θαυμάσια, αλλά τον Χιώτη τον έχω πάντα εδώ [δείχνει την καρδιά της]. Ήταν ο πρώτος άντρας που με άγγιξε, ο πρώτος άντρας που με έμαθε να φιλάω. Τον αγάπησα πολύ, πολύ βαθιά. Και ακόμα και τώρα, υπάρχουν νύχτες που δεν κοιμάμαι να τον σκέπτομαι και πονάω. γιατί τα σχοινιά δεν κόπηκαν, γιατί τραγουδάω τα τραγούδια του, τον βλέπω μπροστά μου, ακούω το μπουζούκι του, κάνω πρόβα και κλαίω [κλαίει]. πάντα. Είναι πράγματα που δεν ξεπερνιούνται… Ήρθε ποτέ μια στιγμή να πείτε «Θεέ μου, γιατί;» Όχι. Εκείνος τα πάντα εν σοφία εποίησε και κάποιες στιγμές μπορεί και να μας δοκιμάζει… Τώρα τι; Σου κάνω κήρυγμα; Όχι! Δεν είμαι του κηρύγματος… Απλά νομίζω πως τα κάνει όλα σοφά ο Θεός. Και τις κακοτυχίες που στέλνει καμιά φορά, σοφά τις στέλνει, για να συνέλθουμε από μερικά πράγματα, να συνετιστούμε. βασανίζεστε καθόλου από νοσταλγία; πάρα πολύ. Θα ήθελα πολλά πράγματα στη ζωή μου να μην είχαν γίνει έτσι. Να είχαν γίνει διαφορετικά. βασικά θα ’θελα να τελειώσει η ζωή μου με τον Χιώτη. Αλλά ο Θεός μού έστειλε την κόρη μου και με παρηγόρησε για όλα. πάντα υπάρχει Θεός να βοηθήσει. Φοβάστε κάτι; Μόνο τον Θεούλη. Τον φοβάμαι με την καλή έννοια. Ότι μια μέρα θα με πάρει και θα ’ναι μια χαρά τα πράγματα. δεν φοβάστε το θάνατο; Καθόλου. Αφού καμιά φορά λέω στην κόρη μου, «Έλα μωρέ, τι κάνεις έτσι; Αφού κάποια στιγμή θα πεθάνω! ποιος σου ’πε ότι θα ζήσουμε αιώνια; Αργά ή γρήγορα, μια μέρα σου κλείνει τα μάτια ο Θεός και τελείωσε…» αν γυρνούσατε πίσω, υπάρχει κάτι που θα κάνατε διαφορετικά; Όχι. Το μόνο για το οποίο έχω μετανιώσει είναι ο χωρισμός μου με τον Χιώτη. Κατά τ’ άλλα, δεν θα άλλαζα κάτι. Η ζωή μου κύλησε όπως την ήθελα κι όπως την έκανα εγώ. Άσχημα ή καλά, δεν αλλάζω τίποτα απ’ αυτά που έζησα και πέρασα. s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 13

ποια ειστε επιτελουσ κυρια μου;

τΑ ΜυστΙκΑ τησ πορτρέτο της Ιζαμπέλ Ιπέρ από τον αλβάρο τάπια, που επιχειρεί να διεισδύσει στον μυστικό κόσμο της γαλλίδας σταρ. η οποία, πάντως, ισχυρίζεται ότι «ο καλύτερος τρόπος να κρατήσεις τα μυστικά σου είναι να μην τ’ αποκαλύπτεις ούτε στον εαυτό σου».

© Alvaro Tapia

Ιζαμπέλ Ιπέρ

Σταρ από το 1978, η Ιζαμπέλ Ιπέρ δουλεύει συνέχεια, με προσήλωση και φανατισμό. Μετά τον Σαμπρόλ, έκανε περί τις 100 ακόμα ταινίες. Και στο θέατρο είχε την ευκαιρία να συνεργαστεί με ογκόλιθους: τον Μπομπ Ουίλσον, τον πέτερ Τσάντεκ, το Κρίστοφ βαρλικόφσκι. φέτος, υπό την καθοδήγηση του Λυκ Μποντί, ερμηνεύει τον βασικό ρόλο στις Ψευδοεξομολογήσεις του Μαριβώ, σε μια παράσταση πολύ σημερινή – και πολύ ποπ. Από τη νίκη ορφανού

H

καριέρα της ξεκίνησε στα δεκαέξι της χρόνια, όταν μια μέρα αποφάσισε ότι βαρέθηκε το σχολείο και χτύπησε την πόρτα ενός κινηματογραφικού στούντιο στο παρίσι. ζήτησε να προσληφθεί ως κομπάρσος, αλλά ήταν βέβαιη πως θα έκανε σύντομα σπουδαία πράγματα. Είχε πολύ αυτοπεποίθηση, αλλά όχι λόγω της εμφάνισής της· το αντίθετο μάλιστα. «Επειδή είχα κόκκινα μαλλιά και πολύ λευκό πρόσωπο, ένιωθα ότι δεν έχω καθόλου πρόσωπο», παραδέχεται η ίδια. Μόλις άκουσε για έναν σημαντικό ρόλο για νεαρή ηθοποιό στην ταινία Violette Noziere που ετοίμαζε τότε ο Κλωντ Σαμπρόλ, τον βρήκε και του είπε πως εκείνη ήταν η καλύτερη για το ρόλο. Εκείνος την πίστεψε, και η Ιζαμπέλ Ιπέρ έγινε σταρ μέσα σ’ ένα χρόνο, ή λιγότερο. Ήταν το 1978, και η Ιπέρ θεώρησε πως δεν θα αποτύχει ποτέ. «πίστευα πως η αποτυχία είναι μόνο για τους άλλους, όχι για μένα. φυσικά, στην πορεία, γνώρισα και αποτυχίες. Αλλά δεν κατέρρευσε ο κόσμος γύρω μου», έχει δηλώσει η ίδια. Η κινηματογραφική της καριέρα περιλαμβάνει περισσότερες από 100 ταινίες, ενώ έχει διαγράψει επίσης σημαντική πορεία στο θέατρο. Στις συνεντεύξεις της, δεν της αρέσει να αποκαλύπτει πολλά για τον εαυτό της – ή μάλλον της αρέσει να την παρεξηγούν. Κάποτε, ένας δημοσιογράφος τη ρώτησε ποιος κάνει τα ψώνια στο σπίτι της κι εκείνη απάντησε: «Κάποιος κάνει τα ψώνια, μπορεί αυτός ο κάποιος να είμαι εγώ, μπορεί και όχι.» Σ’ έναν άλλον είπε ότι το μεγαλύτερο μυστικό της είναι το «μπρόκολο», ενώ αλλού παραδέχτηκε ότι «ο καλύτερος τρόπος για να κρατήσεις τα μυστικά σου είναι να μην τ’ αποκαλύπτεις ούτε στον ίδιο σου τον εαυτό».

μιλήστε μας για την αραμίντα. ποια είναι; Η Αραμίντα είναι μια πλούσια χήρα που είναι μόνη, που πλήττει. Είναι μια γυναίκα που θα ζήσει την εμπειρία της μετάβασης από την ερωτική επιθυμία στον ίδιο τον έρωτα. Έτσι θα επιλέξει να συγκρουστεί με τις νόρμες, με την οικογένειά της, με τους κοινωνικούς κανόνες, για να γίνει ελεύθερη, που σημαίνει ελεύθερη να αγαπήσει όποιον θέλει. Το

ΘEATPO

έργο θα μπορούσε να ονομάζεται «Μια μέρα στη ζωή της Αραμίντας»: είναι μια μέρα στην οποία θα έρθει αντιμέτωπη με τα πιο δύσκολα διλήμματα της ζωής της, θα χρειαστεί να κάνει τις πιο δύσκολες επιλογές, και τις πιο ουσιαστικές. Και τελικά θα τις κάνει. Έχετε κοινά με την ηρωίδα του μαριβώ; πάντα έχουμε κάτι κοινό με τους χαρακτήρες που υποδυόμαστε, δηλαδή προσπαθούμε να τους φέρουμε κοντά μας, να γίνουν δικοί μας, να πάρουν τις εκφράσεις μας, να πλησιάσουν όσο γίνεται στην ατομικότητά μας, έτσι ώστε επί σκηνής να ξεχνάμε ότι βρισκόμαστε απέναντι σ’ έναν θεατρικό χαρακτήρα, και να βλέπουμε τελικά έναν ζωντανό άνθρωπο. Οι χαρακτήρες των έργων είναι για μένα μια αφηρημένη έννοια, ή ένα σημείο αναφοράς. Ωστόσο η τεχνική μου δεν είναι να τείνω εγώ προς τον χαρακτήρα, αλλά αντιθέτως ο χαρακτήρας να τείνει προς εμένα. λέγεται ότι η σχέση των γυναικών με το θέατρο είναι προβληματική, υπό την έννοια ότι οι γυναικείοι ρόλοι παρουσιάζουν τις γυναίκες ως αντικείμενα ή θύματα – ή καθρέφτες για τον ανδρικό ηρωισμό. ποια είναι η γνώμη σας; Όχι, όχι, δεν θέλω να συμφωνήσω. Εμείς οι γυναίκες ηθοποιοί πρέπει να μπορούμε να μετατρέπουμε τους χαρακτήρες μας σε επιζήσαντες, να μην τους αφήνουμε να φαίνονται σαν θύματα. βέβαια, αν έπαιζε κανείς τη φαίδρα, για παράδειγμα, σίγουρα μπορεί να τη δει σαν θύμα, αλλά μπορεί να τη δει και σαν μια μαχήτρια του έρωτα, που ρισκάρει τα πάντα, χάνοντας φυσικά τη ζωή της. Έτσι όμως, από χαρακτήρας-θύμα γίνεται χαρακτήρας έντονος, κεντρικός και δυνατός. μια προκλητική ερώτηση: γιατί να ασχολούμαστε με τον μαριβώ σήμερα; Όχι, δεν είναι καθόλου προκλητική η ερώτηση. Ο Μαριβώ είναι ένας συγγραφέας που διατρέχει τους αιώνες μένοντας εξαιρετικά σύγχρονος, και που έφτιαξε στο συγκεκριμένο έργο μια ηρωίδα απόλυτα σύγχρονη. Θα έλεγα μάλιστα ότι ήταν εκ μέρους του τολμηρό να φανταστεί έναν γυναικείο χαρακτήρα που δίνει τέτοιες μάχες ενά-

ντια σε κοινωνικές συμβάσεις, σαν ένας προάγγελος φεμινιστικών μαχών που ακόμα δεν είχαν δοθεί. Και επίσης με μια γλώσσα που είναι πολύ άμεση, πολύ ζωντανή. Αλλά δεν πρέπει κανείς να την αποδώσει μ’ έναν λανθασμένο «κλασικό τρόπο», σαν κλασική μουσική· να μην πέσει στην παγίδα του περίφημου «μαριβοντάζ», που κάνει τη γλώσσα ν’ ακούγεται τεχνητή και ξεπερασμένη. Εμείς προσπαθήσαμε πολύ με όλους τους συνεργάτες μου να αποφύγουμε αυτήν την προσέγγιση, και αντιθέτως να αποδώσουμε τον λόγο με τρόπο φυσικό, σύγχρονο, ανεπιτήδευτο. αν περιγράφατε την καριέρα σας σαν ένα ταξίδι ή έναν περίπατο, θα λέγατε ότι προχωράτε στο σκοτάδι, παίρνοντας ρίσκα και επιτρέποντας αντιφάσεις; Ή ότι προχωράτε στο φως, ξέροντας πάντα ποιο βήμα έρχεται μετά; Δεν ξέρω. Δεν βλέπω τα πράγματα μ’ αυτόν τον τρόπο: σκοτάδι και φως. Ίσως εξ ορισμού να συμβαίνει κι αυτό, δεν το αρνούμαι. Αλλά όταν είναι κανείς ηθοποιός, κι όχι μόνο ηθοποιός, όταν κανείς κάνει επιλογές, ας το πούμε έτσι, όταν κανείς αποφασίζει δηλαδή να ριχτεί σε μια περιπέτεια, τότε όλα συμβαίνουν πάντα για πρώτη φορά: συναντάμε ανθρώπους για πρώτη φορά, παίζουμε ρόλους για πρώτη φορά, ζούμε καταστάσεις και τόπους για πρώτη φορά. Κι έτσι, κατά κάποιο τρόπο, είμαστε στο σκοτάδι. γιατί όταν συναντά κανείς άλλους για πρώτη φορά και πρέπει να πορευτεί μαζί τους χωρίς να μπορεί να ξέρει πού θα οδηγήσει όλο αυτό, ίσως να νιώθει ότι βρίσκεται στο σκοτάδι, ότι δεν βλέπει το δρόμο μπροστά του, και πού αυτός οδηγεί. Απ’ την άλλη, είναι διαφορετικό το ταξίδι για μας τους ηθοποιούς γιατί δεν είμαστε μόνοι, δεν είμαστε όπως ο συγγραφέας μπροστά στο χαρτί ή ο ζωγράφος μπροστά στον καμβά, που είναι μόνοι με τον εαυτό τους. Είμαστε περιτριγυρισμένοι από άλλους κι αυτό εμπεριέχει μια ζεστασιά, ή τουλάχιστον μια υπόσχεση φωτός. αν το δούμε ιστορικά, ο ηθοποιός έχει υπάρξει αυτός που λέει μεγάλες αλήθειες, αλλά κι αυτός που λέει μεγάλα ψέματα. ποια εκδοχή προτιμάτε; προτιμώ τις μεγάλες αλήθειες. Ακόμα

στΟ ΠΡωτΟ ΕξωΦυλλΟ η Ιζαμπέλ Ιπέρ, πρωταγωνίστρια στο κατά μπομπ ουίλσον Κουαρτέτο, στο εξώφυλλο της 24ης Mαΐου 2007, στο πρώτο τεύχος της εφ.

ποΙοσ εΙναΙ ο σκηνοΘετησ

Σκηνοθέτης του θεάτρου και της όπερας, ο ελβετός λυκ μποντί υπήρξε μαθητής του ζακ Λε Κοκ στο παρίσι. Μετά την παραίτηση του πέτερ Στάιν το 1985, ανέλαβε αιφνιδιαστικά τη βερολινέζικη Σαουμπίνε. παραγωγός θεατρικών έργων και έργων όπερας για το φεστιβάλ του ζάλτσμπουργκ, διετέλεσε διευθυντής του φεστιβάλ της βιέννης το 1985. Το 2009, σκηνοθέτησε την Τόσκα του πουτσίνι, την οποία το κοινό υποδέχτηκε με αποδοκιμασίες στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης. Έχει σκηνοθετήσει, μεταξύ άλλων, έργα των Μπέκετ, Σαίξπηρ, Μαριβώ, Ίψεν και όπερες των Μότσαρτ, Στράους, βέρντι και πουτσίνι.

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 15

κι αν ο ζαν Κοκτώ είχε πει «είμαι ένα ψέμα που λέει την αλήθεια». Ναι, ο συνδυασμός αυτός εκφράζει την ουσία του ηθοποιού. Στο τέλος λέμε την αλήθεια από σκηνής. Ένα από τα μεγάλα ζητούμενα της ελληνικής φιλοσοφίας ήταν το «γνώθι σαυτόν». πιστεύετε πως το θέατρο μας βοηθάει να το επιτύχουμε; Όχι, δεν μπορώ να το υποστηρίξω με βεβαιότητα. Ίσως το θέατρο να μας βοηθάει να γνωρίσουμε τους άλλους, αλλά όχι τον εαυτό μας. Κάποιοι ηθοποιοί το λένε αυτό: ότι γνωρίζουμε μέσα από την τέχνη μας τον εαυτό μας, κι έτσι πετυχαίνουμε κάποιου είδους κάθαρση. Αλλά όχι, αυτό που ξέρω για τον εαυτό μου, το ξέρω. Αυτό που δεν ξέρω, δεν θα το μάθω παίζοντας ρόλους. μιλώντας πάντα για το θέατρο, ποιοι είναι οι σκηνοθέτες που προτιμάτε; Είμαι μάλλον περήφανη για την πορεία μου στο θέατρο, αφού είχα την τύχη να συνεργαστώ με πολύ ξεχωριστούς σκηνοθέτες, όπως ο Μπομπ Ουίλσον, ο πέτερ Τσάντεκ, ο Κρίστοφ βαρλικόφσκι, ο Λυκ Μποντί. Είναι όλοι τους σκηνοθέτες που δεν με αντιμετώπισαν ποτέ σαν μια ηθοποιό του θεάτρου με την κλασική έννοια, δεν μου ζήτησαν ποτέ να απαρνηθώ ένα κομμάτι του εαυτού μου. Αυτό είναι μοναδική τύχη για μια ηθοποιό, να μπορεί να δουλεύει στη σκηνή χωρίς να πρέπει να αρνείται ποια πραγματικά είναι, τη διαδρομή που έχει κάνει μέσα της και να παριστάνει ότι είναι κάτι άλλο. Όχι, δεν μου το ζήτησαν ποτέ αυτό. Είμαι τυχερή λοιπόν. η συγγραφέας και θεωρητικός ελέν σιξούς, έγραψε κάποτε: «πηγαίνω στο θέατρο γιατί έχω ανάγκη να κατανοήσω την πράξη του θανάτου, ή τουλάχιστον να την αποδεχτώ, ή τουλάχιστον να τη σκεφτώ». πώς το καταλαβαίνετε; Εάν μ’ αυτό θέλει να πει ότι το θέατρο είναι η τέχνη του εφήμερου, εξ ορισμού, και πως οτιδήποτε το εφήμερο είναι καταδικασμένο να εξαφανιστεί, τότε ναι, συμφωνώ. Συνεπώς, το να κάνεις, το να συμμετέχεις ή να βλέπεις θέατρο, σημαίνει το να αποδέχεσαι το εφήμερο της εμπειρίας αυτής, το να γίνεσαι μέτοχος αυτής της μεταβλητότητας, της αστάθειας του εφήμερου. Το θέατρο είναι η κατ’ εξοχήν εμπειρία του εφήμερου, και γι’ αυτό μας είναι απαραίτητο. s

δυΟ σκηΝΕσ δυο στιγμιότυπα από τις Ψευδοεξομολογήσεις του μαριβώ, σε σκηνοθεσία λυκ μποντί, με την Ιζαμπέλ Ιπέρ (κάτω) στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

16 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38

Info λυκ μποντί Ψευδοεξομολογήσεις του πιερ Ντε Μαριβώ Ο πάμπτωχος Ντοράντ μηχανεύεται διάφορα σχέδια προκειμένου να παντρευτεί την πλούσια χήρα Αραμίντα. Μια κωμωδία με λεπτό χιούμορ και δραματικά στοιχεία, που ο Λυκ Μποντί επενδύει μ’ ένα ποπ περίβλημα. πρωταγωνιστεί η Ιζαμπέλ Ιπέρ. στέγη γραμμάτων και τεχνών 12 - 14 Ιουνίου, 21:00 (14/6 στις 14:00) Εισιτήρια: 30€ (VIP), 25€ (ζώνη Α), 20€ (ζώνη β), 15€ (φοιτητικό ζώνη β), 15€ (ζώνη γ), 10€ (φοιτητικό ζώνη γ), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

Μανώλης Μαυροματάκης

ομορΦαντραΣ

Για ΠαιΔια και εΦηβουΣ

Τι κι αν όλα γύρω σου καταστράφηκαν; Σήκωσε ψηλά το κεφάλι και πες μια ιστορία. Κι αν ξέμεινες από παραμύθια, πήγαινε να δεις την Καταστρούπολη του φίλιπ Ρίντλεϋ στο θέατρο πόρτα, σε μετάφραση ξένιας Καλογεροπούλου. Εκεί, πέντε ενήλικες έφηβοι, με την καθοδήγηση μιας γριας μάγισσας, διηγούνται και φτιάχνουν τον κόσμο τους από την αρχή. Ίσως, με το που θα πέσει η αυλαία, ο έφηβος που βρίσκεται μέσα σου κι αυτός που κάθεται δίπλα σου να χαμογελούν λίγο πιο πλατιά. Από τη μυρτώ λιαλιούτη, φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

ΟΧΙ στηΝ ΠΟλΙτΙκη ΟΡΘΟτητΑ ο μανώλης μαυροματάκης υπερασπίζεται τη λαϊκότητα: «δεν μου αρέσει ο ψυχαναγκασμός για το πολιτικά ορθό, το θεωρώ λίγο ψεύτικο. δεν γίνεται να φοβάσαι συνέχεια μην τυχόν και κάνεις λάθος. το χιούμορ είναι μια κατάσταση λάθους, το διαφορετικό από αυτό που περιμένει κανείς. προέρχεται από την ανάγκη σου να ανατρέψεις το αναμενόμενο· δίνει ζωή στην ζωή».

M

ε αφήνει να διαλέξω σε ποιο τραπέζι του φουαγιέ θα κάτσουμε. «Τον τελευταίο χρόνο έχω δώσει αρκετές συνεντεύξεις κι έχω συνηθίσει. πιο πριν, το στομάχι μου σφιγγόταν κόμπος», εξηγεί, βγάζοντας ένα πακέτο τσιγάρα κι ένα θερμός με καφέ από το σακίδιό του. Χαμογελάει. «Είμαι στην διάθεσή σας». περιμένει άραγε να τον ρωτήσω για τη διαφήμιση; Αν ναι, έχει πέσει μέσα. πρώτα όμως θα μιλήσει για τους έφηβους που δεν πάνε θέατρο, για την ενήλικη σκηνοθετική ματιά του πάνω στην Καταστρούπολη και για εμάς, που κάπου στην πορεία ξεχάσαμε ποιοι είμαστε. Δεν το έχουμε καταλάβει ακόμα, αλλά ο Μανώλης Μαυροματάκης ποτέ δεν ήταν μόνο «ομορφάντρας».

εφηβικό θέατρο στην ελλάδα. υπάρχουν θέατρα, έργα, κοινό; Τελευταία γίνεται μια προσπάθεια, την κάνουν κάποιοι καλλιτέχνες, όπως η Σοφία βγενοπούλου στη Στέγη και άλλοι. Το είχε κάνει και το θέατρο πόρτα. Στο εξωτερικό υπάρχει παράδοση, αλλά το θέμα είναι ότι στην Ελλάδα το μόνο κοινό που δεν πηγαίνει στο θέατρο είναι οι έφηβοι. Είναι η ηλικία που τα παιδιά έχουν το φόρτωμα με τις πανελλήνιες, με τα φροντιστήρια, οπότε το τελευταίο πράγμα που σκέφτονται είναι να πάνε στο θέατρο. Θυμάμαι κι εγώ τον εαυτό μου τότε, δεν ήξερα καν ότι υπάρχει θέατρο. Μια φορά μας είχαν πάει με το σχολείο.

Info μανώλης μαυροματάκης Καταστρούπολη του φίλιπ Ρίντλεϋ Μέσα σε ένα κατεστραμμένο σπίτι κοιμάται ένα παιδί. Σε λίγο εμφανίζεται μια παρέα εφήβων που δεν θυμούνται τίποτε. Όταν το παιδί ξυπνάει και τους βλέπει γύρω του τρομάζει. Μια παράξενη γριά ους βάζει να του πουν παραμύθια για να το ηρεμήσουν. Όλοι μαζί αποφασίζουν να φτιάξουν τον κόσμο από την αρχή μέσα από τη δική τους, νέα ιστορία. παίζουν: Αριάδνη Καβαλιέρου, Θανάσης Δήμου, Άντρη Θεοδότου, Αλέξανδρος Καλπακίδης, Άννα Καλαϊτζίδου, Χρήστος Σαπουντζής, ξένια Καλογεροπούλου. Θέατρο πόρτα 24 - 25 & 27 - 30 Ιουνίου, 1 Ιουλίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)

ως ενήλικες, πώς ξαφνικά αρχίζουν και πηγαίνουν στο θέατρο; Δεν ξέρω να σας πω κάποια θεωρία γι’ αυτό. Από την εμπειρία μου ξέρω ότι το «τάργκετ γκρουπ» του θεάτρου είναι οι γυναίκες. Τους πιο πολλούς τους σέρνουν οι γυναίκες τους και πηγαίνουν. Οτιδήποτε έχει να κάνει με τη συναισθηματική έκφραση έλκει το γυναικείο κοινό. Το θέατρο είναι πιο θηλυκή, ας πούμε, τέχνη. Στη Δύση, τουλάχιστον. εσείς πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με αυτό το είδος; Δεν υπήρξε καμία προειλημμένη απόφαση να ασχοληθώ με τη σκηνοθεσία, και πόσο μάλλον μ’ ένα τόσο συγκεκριμένο είδος θεάτρου. Ήταν πιο πολύ η θέλησή μου να συνεργαστώ με τον Θωμά Μοσχόπουλο. Η συζήτηση έγινε πριν κάνουμε τον Ρινόκερο, στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συνεργασίας. Εγώ είχα χαρεί πολύ που θα συνεργαζόμασταν και ό,τι και να μου πρότεινε, θα το έκανα. συνεργάζεστε και με την Ξένια καλογεροπούλου, η οποία έχει παράδοση στο παιδικό θέατρο. Η ξένια Καλογεροπούλου είναι θεσμός. Σκέφτομαι πως ακόμα κι αν η ξένια είχε γράψει μόνο τον Οδυσσεβάχ και δεν είχε κάνει τίποτ’ άλλο, θα έπρεπε να μπει στην ιστορία του ελληνικού θεάτρου. Τι μπορώ να πω

εγώ; Αισθάνομαι τυχερός που πέρασα κι εγώ κάποτε από εδώ: Μαρούφ στον τρίτο Οδυσσεβάχ της. Έχετε άγχος αν θα φανείτε αντάξιος αυτής της παράδοσης; Όταν αρχίσεις να δουλεύεις, το πιο εσωτερικό και βαθύ άγχος μετατρέπεται σε άγχος για το χρόνο. Οι συντελεστές είναι πρώτης γραμμής καλλιτέχνες και οι ηθοποιοί είναι εξαιρετικοί. Θέλω οι θεατές πρώτα να νιώσουν και κατόπιν να εννοήσουν αυτό που θέλουμε να πούμε και να τους αρέσει αυτό που θα δουν. Αν συμβεί αυτό, όλα πήγαν καλά. Αν όχι, δεν εξαρτάται το θέατρο πόρτα από τη δική μου επίδοση ως σκηνοθέτη. Από την άλλη, όμως, αισθάνομαι μεγάλη ευθύνη, και την αισθάνομαι απέναντι και σ’ αυτούς που με εμπιστεύονται, με ακούν και κάνουν πράξη, με όλο τους το είναι, τη σκέψη και τη φιλοσοφία μου για την παράσταση. προτιμάτε να σκηνοθετείτε ή να παίζετε; Να παίζω, νομίζω πως το ξέρω καλύτερα. Στην Καταστρούπολη, δεν σκηνοθετώ μόνο, έχω την οργάνωση παραγωγής και την οικονομική οργάνωση. Ένας πιο πεπειραμένος ξέρει να διανέμει τους ρόλους, αλλά, ως άπειρος, είμαι πολύ συγκεντρωτικός και τα έχω αναλάβει όλα. πρέπει να είσαι σαν τον μαέστρο. Δεν παίζεις όλα τα όργανα, αλλά πρέπει να ξέρεις πώς παίζονται για να μπορέσεις να τα διευθύνεις. η παράσταση απευθύνεται και σε ενήλικες; Θέλω να το δει όλος ο κόσμος. Το έργο έτσι θα το σκηνοθετούσα, είτε μου έλεγαν ότι θα το δουν παιδιά, είτε έφηβοι, είτε μεσήλικες, είτε υπερήλικες. Άμα είναι καλό… Αν όχι, δεν θα ξέρω πού να κρυφτώ! βέβαια, στην παράσταση, οι πέντε που περνούν τη διαδικασία της ενηλικίωσης είναι ήδη ενήλικες, γιατί θέλω να μιλήσω και για το τι συμβαίνει γύρω μας. Δεν υπάρχει άνθρωπος που να διαβάσει αυτό το έργο σήμερα και να μην του ’ρθει η Ελλάδα της κρίσης στο μυαλό. Οι πέντε έφηβοι που εμφανίζονται σ’ αυτόν το χώρο και που δεν έχουν καθόλου μνήμη κάτι μου θυμίζουν από εμάς. στα εύκολα χρόνια ξεχάσαμε κι εμείς ποιοι είμαστε; γίναμε Λωτοφάγοι. γίναμε η δουλειά μας κι αυτό που αποκτούσαμε. Είτε αυτό ήταν δόξα, είτε ένα καινούργιο ψυγείο. Το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα λειτουργεί μ’ αυτόν τον τρόπο. για μένα, αυτό είναι ένα από τα θέματα του έργου. Το σύστημα σε τσιγκλάει συνέχεια να αγοράζεις καινούργια παιχνίδια και τα παλιά τα βαριέσαι. Έτσι, προσκολλάσαι στην παιδική σου ηλικία και δεν προσπαθείς να δεις τον εαυτό σου ανεξάρτητα από το τι κατέχεις. ξεχνάς να δεις και να πεις ποιος είσαι, όπως οι δικοί μας ήρωες, που δεν θυμούνται καν το όνομά τους. πιστεύετε ότι δεν λέμε αρκετές ιστορίες; Τα πράγματα πια δεν συμβαίνουν σε εμάς.

Όσο πιο πολύ δεν συμμετέχεις στα γεγονότα αλλά τα παίρνεις ως αυτονόητα, αυτά γίνονται ερήμην σου, άρα δεν μπορείς να τα διηγηθείς μετά, να βρεις αφορμή να πεις ιστορίες. πριν από χρόνια, είχα κάνει τον ζορμπά στο Εθνικό. Αυτός έβρισκε μια πέτρα στην παραλία και μιλούσε για τα σχήματά της, για το παρελθόν της. Έτσι, η ζωή του αποκτούσε νόημα. Εμείς δεν παρατηρούμε τίποτα πια, δεν συνδεόμαστε με τα πράγματα. είναι εύκολο να δημιουργήσουμε ξανά τον εαυτό μας; Μα ακόμα και στο έργο, προσπάθεια γίνεται· δεν είναι σίγουρο ότι το πετυχαίνουν. Στη ζωή δεν υπάρχουν προσπέκτους. πήρατε πρόσφατα βραβείο ερμηνείας για την ταινία του γιώργου τσεμπερόπουλου Ο εχθρός μου. δεν είναι το πρώτο. σας έχουν αλλάξει οι διακρίσεις; Δεν νομίζω. Δεν σου κάνουν την καθημερινότητα πιο εύκολη, δεν θα βρεις το ρόλο με το βραβείο. Είτε το ’χεις, είτε δεν το ’χεις, την ίδια προσπάθεια θα κάνεις. Ίσως να κάνεις λιγότερη, νομίζοντας ότι κάποιος είσαι, τώρα που κέρδισες. Κακό του κεφαλιού σου. Μου δώσανε χαρά βέβαια, δεν τα υποτιμώ, χάρηκα που τα πήρα. Αν μου τα ’παιρναν πίσω θα λυπόμουν, αλλά αν δεν μου τα έδιναν – τι είχαμε, τι χάσαμε! σας ενοχλεί που το ευρύ κοινό δεν σας αναγνωρίζει με το όνομά σας, αλλά ως «ομορφάντρα»; Όχι, δεν μ’ ενοχλεί. Δεν υποχρεούνται όλοι να με ξέρουν με τ’ όνομά μου. Καμιά φορά αισθάνομαι καλύτερα που δεν με ξέρουν· μπορώ να γίνομαι εγώ παρατηρητής αντί να αισθάνομαι ότι με παρατηρούν. Αισθάνομαι πολύ πιο άνετα. Με ενοχλούσε όταν περνούσα και έκαναν φασαρία, αλλά πλέον το ’χω συνηθίσει. Η τηλεόραση αυτό έχει: άμα περάσεις από εκεί, θα το πληρώσεις κάποια στιγμή. Δεν μ’ αρέσει η προχειρότητα με την οποία συνήθως γίνεται. Αν γίνεται με σοβαρότητα, τότε χαίρομαι που παίζω. Δεν την κατηγορώ γενικώς και αδιακρίτως. Είναι κομμάτι της δουλειάς, ένας τρόπος να συμπληρώσεις το λίγο εισόδημα που έχεις από το θέατρο. η διαφήμιση όμως αυτή είναι τελείως διαφορετική από όσα έχετε κάνει· προβάλλει έναν συγκεκριμένο τύπο Έλληνα, και ίσως κάποιοι τη θεώρησαν προσβλητική. Τη λαϊκότητα που έχει αυτός ο άνθρωπος την έχω κι εγώ μέσα μου. Άμα μου ’ρθει η βλακεία, θα την πω. Αστεία κάνω με τους ανθρώπους. Δεν θέλω να προσβάλλω κανέναν – ζητάω συγγνώμη αν συμβεί. Όμως, δεν μου αρέσει ο ψυχαναγκασμός για το πολιτικά ορθό, το θεωρώ λίγο ψεύτικο. Δεν γίνεται να φοβάσαι συνέχεια μην τυχόν και κάνεις λάθος. Το χιούμορ είναι μια κατάσταση λάθους, το διαφορετικό από αυτό που περιμένει κανείς. προέρχεται από την ανάγκη σου να ανατρέψεις το αναμενόμενο· δίνει ζωή στην ζωή. s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 19

Χρήστος στέργιογλου

H λεξη καλυτεροΣ Δεν με εκΦραζει Τον πρωτοείδαμε διαγωνιζόμενο τραγουδιστή στους Αγώνες Τραγουδιού της Κέρκυρας, που οργάνωσε ο Μάνος Χατζιδάκις. Έκτοτε, διακρίνεται συνέχεια στον κινηματογράφο, ερμηνεύοντας διαφορετικούς μεταξύ τους ρόλους, καταφέρνοντας να μην τους προδώσει. πρώτος και στο παιχνίδι των μεταμορφώσεων, στο θέατρο, μπορεί να παίξει τα πάντα. Εφέτος, όμως, κάνει κάτι όχι και τόσο σύνηθες για εκείνον. Σκηνοθετεί εννέα μαθήτριές του στις ιδιαιτέρως απαιτητικές Ικέτιδες του Αισχύλου. Και σκηνοθέτης, λοιπόν· πρώτος δηλαδή στο χορό; Κατά τη γνώμη του, η συλλογικότητα στη θεατρική δουλειά είναι ευτυχία. Κι ο Χρήστος Στέργιογλου είναι ευτυχισμένος με τη δουλειά που επέλεξε. Από την αργυρώ λύτρα, φωτογραφία: βίκυ γεωργοπούλου

20 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

ΑΝΘΡωΠΟσ ΟΡΧηστΡΑ «το θέατρο είναι ζωντανό, ο κινηματογράφος είναι η κάμερα, το τραγούδι έχει έναν συγκεκριμένο ρυθμό και μια πειθαρχία που πρέπει ν’ ακολουθήσεις, αλλά σε όλα αυτά ισχύει πάντα το ίδιο, η προσπάθεια είναι η ίδια: να είσαι “παρών” και να κάνεις διάλογο». ο χρήστος στέργιογλου εξηγεί τα πώς και τα γιατί της τέχνης του.

Info χρήστος στέργιογλου Ικέτιδες του Αισχύλου Στην προσπάθειά τους να αποφύγουν έναν αιμομικτικό γάμο με τους γιους του Αιγύπτου, οι Δαναΐδες καταφεύγουν με τον πατέρα τους στο Άργος, όπου ζητούν άσυλο. Ο βασιλιάς πελασγός βρίσκεται σε δίλημμα, γνωρίζοντας ότι αν δεχθεί τις ικέτιδες θα ξεσπάσει πόλεμος με τον Αίγυπτο, αν πάλι τις διώξει θα βρεθεί αντιμέτωπος με την οργή του Δία. Τελικά καλεί τους Αργείους σε σύναξη και τους ζητά να αποφασίσουν. πειραιώς 260, κτίριο ε 22-23 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)

Ε

χει συνεργαστεί με τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες στο θέατρο, ενώ έχει πρωταγωνιστήσει σε κινηματογραφικές ταινίες πολλών σκηνοθετών της νέας γενιάς. Το 2002 απέσπασε το βραβείο Ανδρικής Ερμηνείας στο Διεθνές φεστιβάλ Θεσσαλονίκης για τις ταινίες Δύσκολοι αποχαιρετισμοί: Ο μπαμπάς μου της πέννυς παναγιωτοπούλου και Θα το μετανιώσεις της Κατερίνας Ευαγγελάκου, καθώς και το Κρατικό βραβείο Δεύτερου Ανδρικού Ρόλου το 2006 για την ταινία Ώρες κοινής ησυχίας της Κατερίνας Ευαγγελάκου. Οι παλιότεροι τον θυμούνται από την ερμηνεία του στους Αγώνες Ελληνικού Τραγουδιού Κέρκυρας, που είχε διοργανώσει ο Μάνος Χατζιδάκις, το 1981. Άλλοι τον παρακολουθούν με ζήλο στο θέατρο από παλιά, πολλοί τον αναζητούν σήμερα στη μεγάλη οθόνη. Η ερμηνεία του ρόλου τού πατέρα στην ταινία Κυνόδοντας του γιώργου Λάνθιμου τον έκανε θέμα συζήτησης στις Κάννες, όπου έγινε ευρύτερα γνωστός. Ο Χρήστος Στέργιογλου, ωστόσο, είναι από εκείνους τους ηθοποιούς που δεν ενδιαφέρονται να κατασκευάσουν μύθους γύρω από τον εαυτό τους· είναι από εκείνους τους καλλιτέχνες που δεν τους απασχολεί η αναμέτρησή τους με τους όρους του «σταρ σύστεμ». πρωταρχική αγωνία και μέλημά του παραμένει το να είναι «παρών» σε ό,τι κάνει, να «ακούει» τον άλλον, να είναι ειλικρινής, να κάνει διάλογο. Με αυτές τις επιδιώξεις και τις αναζητήσεις βρίσκεται φέτος να σκηνοθετει Ικέτιδες του Αισχύλου. Το έργο αποτελεί για κείνον, όσο και για τις εννιά μαθήτριές του που βρίσκονται στη σκηνή, μια μελέτη των πολλαπλών θεμάτων που θίγει ο μεγάλος τραγικός, ενώ ο ρόλος του σκηνοθέτη δεν είναι παρά ένας σταθμός στην πορεία του ως ηθοποιoύ «εν εξελίξει».

οι Ικέτιδες είναι το σκηνοθετικό σας ντεμπούτο; Όχι ακριβώς. Μέχρι στιγμής, αυτά που έχω κάνει ως σκηνοθεσία είναι με πρώην μαθητές μου. γι’ αυτό που κάνω τώρα με τις Ικέτιδες του Αισχύλου, αφορμή υπήρξαν εννέα κορίτσια, μαθήτριές μου κι αυτές, οι οποίες μου εκφράσανε την επιθυμία τους να κάνουν τις Ικέτιδες σε μετάφραση του γρυπάρη. Και είπαμε ας το δοκιμάσουμε να μπούμε σ’ αυτήν την περιπέτεια. Κάναμε αίτηση στο φεστιβάλ Αθηνών, ευτυχώς ο κ. Λούκος μας δέχτηκε, κι έτσι θα παρουσιάσουμε τη δουλειά μας. Δεν το θεωρώ όμως ούτε ντεμπούτο σκηνοθετικό ούτε θεωρώ τον εαυτό μου σκηνοθέτη – ηθοποιός είμαι βασικά, αλλά είμαι και δάσκαλος. Αυτά τα δύο σε συνδυασμό φέρνουν το αποτέλεσμα που θα δείτε. για μας, είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον και μαθαίνουμε πάρα πολλά πράγματα όλοι μας. Από κει και

πέρα, ελπίζω να είναι ενδιαφέρον και για τους θεατές. τι μαθαίνετε; βασικά καταλαβαίνουμε πόσο ισχυρός είναι ο λόγος του Αισχύλου, πόσα ανθρώπινα ερωτήματα τίθενται, αν μπορούν να απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα. Αυτό το έργο ειδικά θέτει τόσα πολλά που δεν ξέρεις από πού να το πιάσεις… Έρχονται γυναίκες από την Αίγυπτο, που προσπαθούν να αποφύγουν το γάμο με τους Αιγύπτιους εξάδελφούς τους, και ζητούνε άσυλο στο Άργος. Εκεί υπάρχει ένας βασιλιάς που, αν αποφασίσει να τους δώσει άσυλο, κηρύσσει αμέσως πόλεμο στους Αιγύπτιους. Τίθεται ακόμη το γυναικείο ζήτημα, το αν –ας πούμε– μια γυναίκα είναι υποχρεωμένη να παντρευτεί κάποιον που δεν θέλει αλλά που της επιβάλλεται από κάποιον άλλον. Είναι ακόμη το μεταναστευτικό θέμα – έρχονται μετανάστες και ζητούν άσυλο… Τι σημαίνει να δώσεις άσυλο, τι είναι η προστασία, πώς μπορείς να διατηρήσεις αυτήν την προστασία· έχει τόσα πολλά θέματα αυτό το έργο… Και το βασικότερο θέμα είναι ποιο είναι το δίκαιο, ποιος ορίζει το δίκαιο. Και βέβαια πάντα ο θεός είναι ο δίκαιος, ο θεός είναι ο τιμωρός, οι θεοί είναι αυτοί που ρυθμίζουν τα πάντα. Οι πράξεις όμως των ανθρώπων είναι οι πραγματικές πράξεις, οπότε οι άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με τις αποφάσεις τους. Και με τις πράξεις που κάνουν σύμφωνα με αυτές τις αποφάσεις που έχουν πάρει. από πολλούς ανθρώπους του θεάτρου αλλά και φιλολόγους, ο αισχύλος θεωρείται ακόμη «απροσπέλαστος». συμφωνείτε ότι έχει κάποιες ιδιαίτερες δυσκολίες η ανάγνωση του αισχύλειου έργου σε σχέση με αυτό του σοφοκλή και του ευριπίδη; Τι να πεις τώρα για τους τρεις τραγικούς; Είμαστε τόσο μικροί για να μιλήσουμε γι’ αυτούς και να συγκρίνουμε. Έρχονται τόσο αντιμέτωποι με τα ανθρώπινα, που αν τους μελετούσαμε… Εγώ θεωρώ ότι μπορεί να είναι και κάτι σαν ευαγγέλιο. Θέτουν τόσα ανθρώπινα θέματα απ’ όλες τις απόψεις, που αν αναρωτηθείς γι’ αυτά που συμβαίνουν, και αν προσπαθήσεις να εξηγήσεις και να βάλεις τον εαυτό σου μέσα στο παιχνίδι της απάντησης ενός ερωτήματος, και αν προσπαθήσεις να είσαι ειλικρινής… Απ’ αυτή την άποψη υπάρχει μεγαλείο σ’ όλα αυτά τα έργα, οπότε αν έρθεις αντιμέτωπος με το μεγαλείο αυτό, ναι, είναι απροσπέλαστος. Αν όμως βρεις το θάρρος να απαντήσεις και να τα δεχτείς όλα αυτά ως ανθρώπινες αδυναμίες και ανθρώπινο μεγαλείο, τότε γίνεσαι καλύτερος άνθρωπος. Δεν ξέρω τι είναι το απροσπέλαστο, πάντως οι τρεις τραγικοί, χωρίς να μας δώσουνε λύσεις, μας δίνουν αφορμές για να έρθουμε αντιμέτωποι με κάποια μεγάλα θέματα. Εμείς κάνουμε τώρα μια προσπάθεια να καταλάβουμε. Αν καταλάβουμε μπορεί λίγο να τα αντιμετωπί-

22 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

σουμε ως βατά... τι αναγωγές κάνετε στη σύγχρονη εποχή; Αν κάνεις αναγωγή στη σύγχρονη εποχή έχει τόσα πολλά πράγματα να θίξεις… Καταρχάς το μεταναστευτικό, το τι σημαίνει να πάρεις μια πολιτική απόφαση, τι είναι αυτή η πολιτική απόφαση, το αν η εξουσία βλέπει το καλό του λαού και το τι είναι το καλό του λαού, το πώς πρέπει να κυβερνάει ένας άνθρωπος. Τι είναι τα καλά του θεού που μας δίδονται και αν εμείς αναγνωρίζουμε ότι είναι αγαθά, τι είναι η θεία τιμωρία, τι είναι το να έρχεσαι αντιμέτωπος με την απόφαση σου κηρύττω πόλεμο με αυτήν την απόφαση που έχω πάρει, ενώ αν δεν κηρύξω πόλεμο θα έχω θεία δίκη. ποιο είναι ποιο δυνατό: η θεία δίκη ή η απόφαση που θα πάρω; Οι Ικέτιδες θέτουν όλα αυτά τα ερωτήματα που σαφέστατα είναι σύγχρονα, δεν έχει δηλαδή τίποτα να μετατρέψεις. Είναι παντός καιρού αυτά τα θέματα που θίγει ο Αισχύλος. Εμείς, αυτό που προσπαθούμε να κάνουμε και αυτή είναι η πρόθεση της παράστασης είναι να μπορέσουμε να αφηγηθούμε αυτόν τον πεντακάθαρο λόγο. Αν μπορέσουμε να το κάνουμε, θα είναι πολύ ωραίο και για μας και για τον θεατή που θα ’ρθει να

ακούσει αυτόν το λόγο τον υπέροχο, τον πεντακάθαρο, δεν θα έλεγα διδακτικό, αλλά που σε βάζει να σκεφτείς πάρα πολλά ουσιαστικά πράγματα για την ύπαρξη του ανθρώπου μέσα στην κοινωνία και μέσα στα πολιτικά συστήματα. Τα λέει όλα αυτό το έργο, οπότε από μόνο του είναι σύγχρονο, δεν έχεις να κάνεις εσύ καμία προσπάθεια για να το κάνεις σύγχρονο. Σκεφτήκαμε πολλές φορές ποιο είναι το πιο βασικό του θέμα. Όλα είναι βασικά, οπότε δεν μπορείς να πεις ότι το επικεντρώνω εδώ ή εκεί. Η πρόθεσή μας είναι να μπορέσουμε να το αφηγηθούμε. να αφήσετε να τα πει ο αισχύλος μόνος του; Ακριβώς αυτό. Μακάρι να συμβεί αυτό. Εμείς προσπαθούμε να κατανοήσουμε το λόγο, να έρθουμε σε επαφή με το λόγο και να είμαστε όλοι μαζί. Εγώ πιστεύω στο «όλοι μαζί», πιστεύω πως «μαζί» μπορούμε να συνεννοηθούμε και επειδή υπάρχει πράγματι αυτή η ομαδική συνεννόηση ελπίζω ότι κάτι θα βγει απ’ αυτό. Όλα τα κορίτσια είναι νέα, πρώην μαθήτριές μου είναι όλες, οπότε είχαμε μια βάση εξαρχής κάποιας συνεννόησης. Η παράσταση δηλαδή δεν έχει τίποτα, είναι πολύ γυμνή. Και βέβαια δεν υπάρ-

ΘΕΑτΡΟ

ΜΙΑ συλλΟΓΙκη δΟυλΕΙΑ εννιά μαθήτριες του χρήστου στέργιογλου έγιναν συνεργάτριές του. ναζίκ αϊδινιάν, ασπασία-μαρία αλεξίου, νικόλ δημητρακοπούλου, μελίσσα κωτσάκη, δήμητρα μητροπούλου, Ιωάννα μιχαλά, κέλλυ παπαδοπούλου, Ιωάννα πιατά, ανδρομάχη σπανέλλη.

χουν κοστούμια αρχαία. προσπαθούμε να είναι όσο πιο απλό γίνεται. Το απλό όμως δεν είναι εύκολο, ούτε στα εικαστικά ούτε στο θέατρο. Η έρευνα που κάνουμε είναι το πιο μεγάλο κέρδος που έχουμε οι άνθρωποι που είμαστε στην ομάδα. Και είμαι πολύ ευχαριστημένος που μας δόθηκε αυτή η ευκαιρία και θα αποκτήσουμε μια εμπειρία γι’ αυτό το αρχαίο δράμα. περιγράφετε μια συλλογική εμπειρία. να υποθέσω ότι αυτό έχει στοιχεία αλληλεπίδρασης με το ίδιο το έργο αφού το αρχαίο δράμα, λόγω του χορού, αποτυπώνει ούτως ή άλλως μια έκφραση συλλογικότητας; Η διαφορά σ’ αυτό το έργο είναι ότι ο Χορός είναι ο πάσχων, το δρων πρόσωπο. Οι γυναίκες αυτές πάσχουν. Συνήθως ο Χορός δεν πάσχει, παρακολουθεί τα γεγονότα. Εδώ όμως έχουμε αυτήν την ιδιαιτερότητα να αντιμετωπίσουμε. αλλά και πάλι, δεν είναι ένα φυσικό πρόσωπο… Είναι 50 γυναίκες, είναι όμως σαν ένας άνθρωπος, είναι πολύ «κόμπακτ». Αυτοαποκαλούνται κοπάδι, σμάρι. Υπάρχει βέβαια ένας οδηγός, ο πατέρας τους. Υποτίθεται ότι αυτός πήρε την απόφαση

ΘEATPO

να ξενιτευτούν αυτές οι γυναίκες, αλλά με την απόλυτη θέλησή τους. Τη δική τους επιθυμία ακολουθεί ο πατέρας, συμφωνώντας βέβαια. Είναι δική τους η επιθυμία να μην κάνουν το γάμο με τους 50 εξαδέλφους τους. πώς γίνεται 50 πρόσωπα να λειτουργούν σαν ένα; υπάρχει μεταξύ τους διάλογος, κάτι σαν αντιπαράθεση; Η απόφασή τους είναι κοινή. πάντα είναι όλες μαζί σ’ αυτό το πράγμα. Είναι πάρα πολύ δυνατό αυτό. πιο δυνατό δεν γίνεται. Αν μπορούμε να πούμε ότι γίνεται κάποια συζήτηση μεταξύ τους, αυτή δεν είναι ούτε συμφωνία, ούτε διαφωνία. Απλώς σ’ αυτό που λέω εγώ προσθέτεις κι εσύ, πάνω σ’ αυτό προσθέτει ο άλλος, προσθέτει κι ο άλλος. Ο λόγος τους είναι διαρκώς ενισχυτικός. Αν έχει μια μορφή η παράσταση, αυτό που λέμε «κόνσεπτ», είναι ότι δεν υπάρχουν άντρες. Οι αντρικοί ρόλοι βγαίνουνε μέσα απ’ τα κορίτσια. προκύπτουν μέσα από την αφήγηση της ιστορίας. Η αφήγηση είναι ένα πολύ περίεργο πράγμα και πολύ όμορφο. Όπως αφηγείσαι μια ιστορία, προκύπτουν και τα γεγονότα. Τα διαλογικά μέρη λέγονται όλα κανονικά από τις κοπέλες. Δεν έχει αφαιρεθεί τίποτα από το κείμενο του Αισχύλου.

να υποθέσω ότι αυτό είναι η πρότασή σας; Δεν υπάρχει κάποια εμπνευσμένη πρόταση, είναι εκ των πραγμάτων, αφού ήταν αυτές οι εννέα κοπέλες που είχαν την επιθυμία να κάνουμε αυτό το έργο. Η συνθήκη δημιουργήθηκε από μόνη της, δηλαδή δεν έγινε καμιά προσπάθεια, δεν είναι εύρημα. Αυτοί οι άνθρωποι είμαστε και αυτοί θα σας αφηγηθούμε αυτό το έργο. Κι από κει, αν θέλεις, βγήκανε όλες οι ανάγκες, πάνω εκεί βασιζόμαστε και προχωράμε. εκτός από το θέατρο έχετε παίξει στον κινηματογράφο,αλλά έχετε ασχοληθεί και με το τραγούδι. περισσεύει η ερώτηση από ποιο πεδίο εκφράζεστε πληρέστερα; Από το θέατρο προέκυψαν όλα. Και το τραγούδι και ο κινηματογράφος. Το ίδιο είναι όλα, το ίδιο ακριβώς είναι. Αυτή η μορφή της έκθεσης, ας πούμε, του εαυτού σου είναι το ίδιο πράγμα. Απλώς οι συνθήκες αλλάζουν. Το θέατρο είναι ζωντανό, ο κινηματογράφος είναι η κάμερα, το τραγούδι έχει έναν συγκεκριμένο ρυθμό και μια πειθαρχία που πρέπει ν’ ακολουθήσεις, αλλά σε όλα αυτά ισχύει πάντα το ίδιο, η προσπάθεια είναι η ίδια: να είσαι «παρών» και να κάνεις διάλογο.

Λένε, ας πούμε, ότι η ενέργεια στο θέατρο πρέπει να είναι πιο μεγάλη απ’ ό,τι είναι στο σινεμά. Εγώ πιστεύω ότι η ενέργεια είναι η ίδια απλώς το «βόλιουμ» αλλάζει. και ο ρόλος σας ως δασκάλου; Εδώ και δέκα χρόνια άρχισα να διδάσκω. Αισθάνθηκα ότι μπορώ να το κάνω, ότι μπορώ δηλαδή να μεταδώσω αυτόν τον προβληματισμό γύρω από την αλήθεια και το τι σημαίνει να είσαι παρών και το τι σημαίνει να ακούς καλά, και προσπαθώ αυτά τα πράγματα να διδάξω στους μαθητές μου. πέρυσι δεν δίδαξα, αλλά όπως βλέπεις οι μαθητές μου δεν με αφήνουν σε ησυχία… Έχω μάθει πολλά από το να είμαι δάσκαλος. πιστεύω ότι με έχει κάνει και αυτό καλύτερο ηθοποιό, αν με έχει κάνει. Αλλά δεν το κάνω επίτηδες για να γίνω καλύτερος. Μάλλον η λέξη «καλύτερος» δεν με εκφράζει. Καταλαβαίνω απλώς ότι υπάρχει μια εξέλιξη και χρησιμοποιώ τα δώρα της ζωής για να εξελιχθώ. Αν πάρεις τα γεγονότα που σου έρχονται ως δώρα, αμέσως αμέσως βρίσκεσαι εν εξελίξει. Ωστόσο δεν πρέπει να έχεις δόλο ούτε σε αυτά. Θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό γιατί μου δίνονται δώρα, και ευτυχώς είμαι εν εξελίξει ακόμη… s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 23

Μίλτος λογιάδης – KOA

«το Πρωτο κλαρινEτο

Πουλαει ρολοΓια Στην ελβετια» πρώην διευθυντής της (ταλαιπωρημένης και ανενεργού) ορχήστρας των χρωμάτων, έκτακτος συνεργάτης της κρατικής ορχήστρας αθηνών, καθηγητής μουσικής στο Ιόνιο πανεπιστήμιο, ο μίλτος λογιάδης θα συνοδεύσει την προβολή του Χρυσοθήρα, της κλασικής ταινίας του τσάρλι τσάπλιν, παίζοντας την πρωτότυπη μουσική (που έγραψε ο ίδιος ο σκηνοθέτης) στο πιάνο. τον ρωτήσαμε (και μας απάντησε): γιατί τσάπλιν; τι συμβαίνει με τις ορχήστρες; τι θα έλεγε ο χατζιδάκις; Από τη μαρίλια παπαθανασίου και την κωνσταντίνα κυριάκου φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

T

ην προτελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, γύρω στα 1885, τρεις μεταλλωρύχοι ανακάλυψαν ψήγματα χρυσού στις όχθες του ποταμού γιούκον, στη βόρειο Αμερική, κάνοντας ευρύτερα γνωστή μια περιοχή όπου η ζωή ήταν δύσκολη κι όπου οι λιγοστοί κάτοικοι έπρεπε να παλεύουν κόντρα στα στοιχεία της φύσης για να καταφέρουν να επιβιώσουν. Αλλά όταν, το 1897, κάποιοι όντως βρήκαν εκμεταλλεύσιμο κοίτασμα του πολύτιμου μετάλλου στις όχθες του ποταμού Κλόνταϊκ, στον βορειοδυτικό Καναδά, προκλήθηκε ο λεγόμενος «πυρετός του χρυσού του Κλόνταϊκ» (the Klondike Gold Rush). Χιλιάδες τυχοδιώκτες χρυσοθήρες έσπευσαν στην περιοχή με καραβάνια μουλαριών από τις Ηνωμένες πολιτείες για «να πιάσουν την καλή». Τον «πυρετό του χρυσού» έχουν εκμεταλλευθεί δύο εξαιρετικοί αφηγητές των λαϊκών τεχνών. Ο δεύτερος, ο Καρλ Μπαρκς, εργάστηκε στα κόμικς Ντίσνεϊ και έστειλε τον τσιγγούνη Σκρουτζ ΜακΝτακ στο Κλόνταϊκ, όταν ακόμα ήταν ένας φτωχός μετανάστης από τη Σκωτία, για να δαμάσει τα στοιχεία της φύσης. Ο πρώτος ήταν ο Τσάρλι Τσάπλιν, που το 1925 γύρισε τον βωβό Χρυσοθήρα. Ταινία ανθολογίας γύρω από την προσπάθεια του Δυτικού ανθρώπου όχι απλώς να δαμάσει τη φύση, αλλά να κερδίσει απ’ αυτήν, συνεχίζει ακόμα και σήμερα να είναι ένα από τα ορόσημα του καλλιτεχνικού μοντερνισμού. Η προβολή της ταινίας στο Ηρώδειο, με τον Μίλτο Λογιάδη να παίζει στο πιάνο τη μουσική που είχε γράψει ο ίδιος ο Τσάπλιν, είναι κάτι παραπάνω από χάπενινγκ. Τα υπόλοιπα μάς τα εξηγεί ο ίδιος ο Μίλτος Λογιάδης, στη συνέντευξη που ακολουθεί:

πώς ξεκίνησε η ιδέα της παράστασης αυτής; Η ιδέα ήταν του βασίλη Χριστόπουλου, διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών έως πριν από λίγο καιρό. Τον Χρυσοθήρα, όμως, τον πρότεινα εγώ. Έχω εξοικειωθεί με το έργο αφού έχω συνοδεύσει την προβολή του ακόμα δύο φορές στην Κύπρο, με την εκεί κρατική ορχήστρα. Μου αρέσει πολύ ο Τσάπλιν – είναι από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες του 20ού αιώνα. Είναι λάθος να πιστεύουμε ότι ο Τσάπλιν είναι αστείος και παλαιομοδίτης, να τον λέμε Σαρλώ, να τον βλέπουμε δηλαδή επιφανειακά, χωρίς να αναλύουμε τα αισθητικά και τα πολιτικοκοινωνικά μηνύματά του. Στον Χρυσοθήρα περνάει πολλά τέτοια μηνύματα. Στο τέλος, ας πούμε, γίνεται πλούσιος, αλλά η αγάπη παίζει ρόλο. Ο Τσάπλιν παραμένει επίκαιρος. γιατί επιλέξατε τον Χρυσοθήρα; Ο Χρυσοθήρας δημιουργήθηκε το 1925, δυο χρόνια πριν από τον Τραγουδιστή της τζαζ και την έλευση του ομιλούντος. ξαναπροβλήθηκε, όμως, το 1942, με μικρές αλλαγές, και στην εκδοχή αυτή ο Τσάπλιν είχε προσθέσει τη μουσική, που την είχε γράψει ο ίδιος. Με τη μορφή αυτή γνωρίζει ο κόσμος την ταινία.

ΜΟυσΙκη

είναι, δηλαδή, ώρα να ξανασυναντήσει το κοινό τη σύνθετη προσωπικότητα του τσάρλι τσάπλιν; Ναι. Εμείς, πάντως, το βοηθάμε να ακούσει τη μουσική που έγραψε ο ίδιος, να παίζεται ζωντανά με την ταινία. το έχετε ξανακάνει αυτό με άλλες βουβές ταινίες; Ναι, και ως μαέστρος και ως πιανίστας. το αμιγώς μουσικό κομμάτι από πού έχει επιρροές; Από τα πάντα της εποχής του. Το έχει γράψει ο ίδιος από το 1925 έως το 1942, άρα είναι η μουσική του μεσοπολέμου, αλλά και της ταραγμένης περιόδου του β’ παγκοσμίου πολέμου. Ο Τσάπλιν είχε τεράστια μουσική παιδεία, και ας μην πήγε σε ωδείο. Και ως προς αυτό, μου θυμίζει αυτό που έλεγε ο Χατζιδάκις: ότι μπορεί να φοίτησε σε ωδείο, αλλά δεν είχε παιδεία ωδειακή. Ο Χατζιδάκις, ξέρετε, τα κατηγορούσε τα ωδεία, ότι ήταν κολλημένα και όχι ανοιχτά σε άλλον τρόπο εκμάθησης. ο μάνος χατζιδάκις ήταν ο ιδρυτής της ορχήστρας των χρωμάτων, της οποίας διατελέσατε διευθυντής κι από την οποία έχετε αποχωρήσει. τι σκέφτεστε γι’ αυτό, αλλά και για το μέλλον της σοβαρής μουσικής στην ελλάδα; Τα νέα τα ξέρετε, ήδη έχει οριστεί νέος διευθυντής. Μπορεί να σκεφτεί κανείς ότι είναι ένα βήμα προς τα μπρος, χρειάζονται όμως και οι προϋποθέσεις για να λειτουργήσει η ορχήστρα, οι οποίες δεν υπάρχουν. Δεν φτάνουν τα χρήματα του ΕΣπΑ. Και το κράτος δεν μπορεί να ανταποκριθεί… Στο μεταξύ, κάποιοι από τους μουσικούς της ορχήστρας είναι σε τραγική οικονομική κατάσταση, στα όρια της απόλυτης ένδειας. Είχαμε σαράντα μόνιμους μουσικούς. Κάποιοι παράτησαν το επάγγελμα, κάποιοι άλλοι έφυγαν και στο εξωτερικό. Το πρώτο κλαρινέτο πουλάει ρολόγια στην Ελβετία.

Info Ο ΠυΡΕτΟσ τΟυ ΧΡυσΟυ ο τσάρλι τσάπλιν, χρυσοθήρας. σκηνή από την ταινία, και μια αφίσα της (κάτω). μια διαφορετική βραδιά στο ηρώδειο.

κοα – μίλτος λογιάδης Ο Σαρλώ και η ΚΟΑ Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τη μουσική διεύθυνση του Μίλτου Λογιάδη θα συνοδεύσει την προβολή της κλασικής ταινίας του Τσάρλι Τσάπλιν Ο Χρυσοθήρας ερμηνεύοντας τη μουσική που συνέθεσε ο ίδιος. ωδείο ηρώδου αττικού 23 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 30€ (Α ζώνη), 15€ (Άνω διάζωμα), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

η κρίση ήταν η αφορμή; Όχι. Στις ορχήστρες το πρόβλημα είχε εκδηλωθεί πιο νωρίς. είμαστε σε μια κατάσταση όπου, ουσιαστικά, δεν έχουμε πλέον ορχήστρες... Και δεν ενδιαφέρονται να έχουμε. αν ζούσε ο χατζιδάκις, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά; Ναι, σε πολλούς τομείς. Ο λόγος του μέτραγε. Η ορχήστρα θα είχε αντέξει. Αλλά και στο κοινωνικό πεδίο, ο Χατζιδάκις θα είχε σθεναρά αντιταχθεί στην έξαρση του φασισμού. Θυμάμαι μια συναυλία, αν θυμάμαι καλά, το 1993, κατά του φασισμού. Ο Χατζιδάκις διέβλεπε πού πάνε τα πράγματα – και να φανταστείτε ότι, τότε, η γερμανική κοινωνία και η Ευρώπη ήταν θορυβημένη από την παρουσία νεοναζί στη γερμανία. δεν σκέφτεστε να φύγετε κι εσείς στο εξωτερικό; Όχι. Είναι κάπως και σαν χρέος μου. Την πονάω τη χώρα μου και θα παλέψω γι’ αυτήν. s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 25

Ιζαμπέλα Ροσελίνι

η ερωτικη ζωη των αΣτακων Υπήρξε και παραμένει θρύλος. Από το κινηματογραφικό Μπλε βελούδο του Ντέιβιντ Λιντς στο μόντελινγκ και στο θέατρο, η διαδρομή της αρμόζει σε μια σταρ. Αλλά αυτή, κατά βάθος, είναι αντιστάρ. Και το αποδεικνύει με το Οικολογικό πορνό, ένα έργο που γράφτηκε με τη συνεργασία του ζαν-Κλωντ Καριέρ, στενού συνεργάτη του Λουίς Μπουνιουέλ. Οι σεξουαλικές συμπεριφορές των ζώων της ξηράς και της θάλασσας γίνονται το σκανδαλώδες υλικό της Ιζαμπέλας Ροσελίνι, που προσπαθεί να αναδιατυπώσει τους κανόνες της διασκέδασης. Εξηγηθείτε, τι ακριβώς είναι αυτό που φτιάχνετε, κυρία Ροσελίνι; Από τη Nίκη ορφανού

26 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Π

ριν από λίγα χρόνια, η Ιζαμπέλα Ροσελίνι παρουσίασε στο Sundance Channel μια ιδέα για ένα ιδιαίτερα πειραματικό πρότζεκτ. Μέσα της έλεγε πως είναι ένα λίγοπολύ τρελό σχέδιο, και περίμενε να εισπράξει ένα πολύ ευγενικό αλλά αποφασιστικό «όχι». Εντούτοις το κανάλι, που εκείνο τον καιρό είχε αρχίσει να υποστηρίζει διάφορα προγράμματα οικολογικού ενδιαφέροντος, ενδιαφέρθηκε, και το γύρισμα για τα πρώτα ταινιάκια του Green Porno, που τελικά γνώρισε τεράστια επιτυχία με κοινό άνω των τεσσάρων εκατομμυρίων θεατών, ξεκίνησε… Το θέμα του Green Porno είναι φυσικά το σεξ. Εδώ όμως οι πρωταγωνιστές δεν είναι άλλοι από τα πιο περιφρονημένα ζώα του πλανήτη. Μαθαίνουμε λοιπόν για τα ερωτικά κόλπα των σαλιγκαριών, των αραχνών, των μελισσών ή τις ερωτικές ιδιοτροπίες της γαρίδας και του αστακού. Όλες αυτές οι σεξουαλικές συμπεριφορές των ζώων της ξηράς και των θάλασσας γίνονται το σκανδαλώδες υλικό της Ιζαμπέλας Ροσελίνι, που δημιουργεί μια σειρά από εκπληκτικά, όσο και απείρως διασκεδαστικά σενάρια. Η θεατρική μεταφορά του Green Porno αφήνει στην άκρη τα πολύπλοκα κοστούμια της σειράς, αλλά φέρνει στο επίκεντρο την ίδια τη δημιουργό. Η Ιζαμπέλα Ροσελίνι και το Green Porno είναι σίγουρα μια από τις καλύτερες στιγμές του φετινού φεστιβάλ. Στην τηλεφωνική μας συνομιλία, για την οποία τέθηκε ο όρος ότι θα μιλούσαμε μόνο για το Green Porno και όχι «για το παρελθόν» –μάλλον γιατί η Ιταλίδα ηθοποιός έχει βαρεθεί να μιλάει για τις προηγούμενες δουλειές της και τη ζωή της ως σταρ– δήλωσε αφοσιωμένη στην επιστήμη και στις σπουδές της, αλλά και στις «πιο πειραγμένες» καλλιτεχνικές προτάσεις...

στο Green Porno ασχολείστε με ζώα στα οποία δεν δίνουμε συνήθως μεγάλη σημασία, όπως τα σαλιγκάρια ή τα σκουλήκια. πώς αναπτύχθηκε το ενδιαφέρον σας γι’ αυτά; πάντα μ’ ενδιέφεραν τα ζώα, όλα τα ζώα, και όχι μόνο οι γάτες και οι σκύλοι. Τα τελευταία χρόνια επέστρεψα στο πανεπιστήμιο για να μελετήσω το θέμα της συμπεριφοράς των ζώων. Ήταν πριν από πέντε χρόνια που αποφάσισα ότι ήταν καιρός να γυρίσω στα θρανία και να κάνω το μεταπτυχιακό μου, πάνω στο οποίο δουλεύω με πολύ αργούς ρυθμούς λόγω της δουλειάς. Από εκεί βρήκα τις πληροφορίες για όλα αυτά τα ζώα και άρχισα να γράφω τα σενάρια του Green Porno. και φυσικά το Green Porno μιλάει για την ερωτική ζωή αυτών των ζώων, η οποία είναι ιδιαίτερα πλούσια, κάποιες φορές ετεροφυλική, άλλες ομο-

φυλοφιλική, άλλες ασεξουαλική, άλλες πανσεξουαλική... φυσικά στην επιστήμη δεν χρησιμοποιούμε αυτούς τους όρους, γιατί τα ζώα δεν κάνουν σεξ – όχι όπως το εννοούμε εμείς τουλάχιστον. Είναι ερμαφρόδιτα, όπως για παράδειγμα τα σκουλήκια, ή αμφιγονικά ή αναπαράγονται μέσω παρθενογένεσης… Αλλά το να μιλάς για την αναπαραγωγή των ζώων με όρους σεξ είναι αστείο, και το σεξ κερδίζει την προσοχή μας. Όλα αυτά τα μάθαμε στο σχολείο, αλλά ήταν τόσο βαρετά τότε. Κατεβατά από όρους και έννοιες στις οποίες κανείς δεν έδινε σημασία. Κι έτσι πολλοί νομίζουν ότι τα ακούνε για πρώτη φορά. Λέω σε φίλους που κάνουν τους έκπληκτους ότι «ναι, τα μάθαμε αυτά στο σχολείο, ότι κάποια ζώα έχουν γεννητικά όργανα και των δύο φύλων» κι αυτοί με κοιτούν εμβρόντητοι. Αλλά ίσως είναι καλύτερο για μένα και το Green Porno το ότι δεν μελετούσαν βιολογία με τόση αφοσίωση! και η ιδέα για να γράψετε το Green Porno προέκυψε ενώ γράφατε εργασίες για το μεταπτυχιακό σας; Ναι, ή σχεδόν. Μιλούσα συχνά με μια φίλη μου, τη γαλλίδα ηθοποιό Μιριέλ Μαγιέτ, βρισκόμασταν για δείπνο και της έλεγα αυτά που μάθαινα στο πανεπιστήμιο, και τη διασκέδαζαν αφάνταστα. Με παρότρυνε να τα γράψω γιατί όλοι θα τα έβρισκαν ξεκαρδιστικά. Της έλεγα «Αστειεύεσαι; Σε καμία περίπτωση, δεν είμαι τρελή!» Αλλά στο τέλος το έκανα. Αυτή μάλιστα είχε και την ιδέα για τη μετατροπή των σεναρίων σε μονόλογο για το θέατρο. αρχικά το Green Porno ξεκίνησε ως μια σειρά ολιγόλεπτων ταινιών για το διαδίκτυο, έτσι δεν είναι; Αυτό ήταν το σχέδιο. Το Sundance Channel έκανε πολλά προγράμματα για το περιβάλλον, και ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ υποστήριζε τα πειραματικά πρότζεκτ. Τους είπα λοιπόν: «Έχετε μπόλικα πράσινα προγράμματα, αλλά δεν έχετε πράσινο πορνό!» Όλοι γέλασαν και το όνομα έμεινε. Αργότερα προσπαθήσαμε να το αλλάξουμε, γιατί είναι πολύ δύσκολο να βρεις σπόνσορες με την λέξη πορνό στον τίτλο, αλλά όλοι επέμειναν να το λένε έτσι, τους είχε κολλήσει στο μυαλό, κι έτσι παραιτηθήκαμε από την προσπάθεια να βρούμε καινούργιο τίτλο. Όντως, το κανάλι μάς έδωσε κάποια πρώτα χρήματα για να κάνουμε τρεις ταινίες του ενός λεπτού για την «τρίτη και τέταρτη οθόνη», δηλαδή τους υπολογιστές, τα κινητά τηλέφωνα… υπάρχει «πράσινο» μήνυμα στις ταινίες αυτές; Όχι, δεν τις έκανα με σκοπό να μιλήσω ως συνήγορος για το περιβάλλον και τα δικαιώματα των ζώων. Οι ταινίες είναι μόνο για ψυχαγωγία.

28 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

Φανταζόσασταν ότι το Green Porno θα είχε τόση επιτυχία; Καθόλου! Δεν το περίμενα ποτέ. Ιδίως όταν κάνεις κάτι τόσο πειραματικό, φαντάζεσαι το αντίθετο… Κι έτσι πήραμε λίγα λεφτά για να κάνουμε τα πρώτα τρία φιλμάκια, μετά πήγαμε στα πέντε, μετά κάναμε τον πρώτο κύκλο… Κανείς μας τότε δεν φανταζόταν ότι θα κάναμε τόσους κύκλους, ότι θα έπαιρνε τόση δημοσιότητα, ότι θα μας καλούσαν στις πιο γνωστές εκπομπές της Αμερικής, όπως σ’ αυτήν του Λέτερμαν – και πρέπει να πας σ’ αυτές αν θέλεις να διαφημίσεις το σόου σου, γιατί έχουν απίστευτα μεγάλο κοινό. Και φυσικά οι ταινίες δεν έμειναν μόνο στις οθόνες των κινητών, αλλά παρουσιάστηκαν σε διάφορα φεστιβάλ κινηματογράφου ανά τον κόσμο και βέβαια και στην τηλεόραση. το διαδίκτυο πιστεύετε ότι προσφέρει ευκαιρίες για τη δημιουργία και ανάδειξη πειραματικής δουλειάς; Ναι, οπωσδήποτε. Έτσι κι αλλιώς τα σύνορα πλέον είναι πολύ θολά, δεν μπορείς να πεις με σιγουριά τι είναι πλέον σινεμά και τι τηλεόραση και τι ίντερνετ… όλα μπλέκονται μεταξύ τους. Δεν είναι πρωτότυπο το να φτιάξεις κάτι για τα διαδικτυακά μέσα. Το πρωτότυπο είναι να έχεις κανονικό κείμενο και διαδικασία γυρίσματος σχετική μ’ αυτήν του σινεμά, κι ας είναι για το κινητό τηλέφωνο. Η τηλεόραση είναι πλέον ανάπηρη, να το θέσω έτσι, γιατί έχει περιορισμούς σχετικούς με την ώρα προβολής, απαιτεί δέσμευση από το κοινό. Και με τη μεγάλη οθόνη έχεις άλλους περιορισμούς, εξαρτάσαι από τις εταιρείες διανομής… Ενώ το ίντερνετ δεν έχει κανέναν απ’ αυτούς τους περιορισμούς, μπορείς να δεις ό,τι θέλεις, όποια στιγμή θέλεις. Μπορείς να βρεις τα πάντα στο youTube. Δεν πρόκειται να κάτσεις να δεις το Όσα παίρνει ο άνεμος στην οθόνη του κινητού σου… αλλά οι δημιουργοί πρέπει να είναι έξυπνοι και να κατανοούν το μέσο, γιατί σίγουρα δημιουργεί νέες ευκαιρίες. Όταν κάναμε το Green Porno, αυτές οι ευκαιρίες είχαν μόλις αρχίσει να διαφαίνονται. μιλήστε μας για τη θεατρική μεταφορά του Green Porno… Αυτός ο μονόλογος που ερμηνεύω τώρα είναι, θα έλεγα, το κρεσέντο αυτής της δουλειάς. Δεν ήταν εύκολο εγχείρημα, ήξερα από την αρχή ότι δεν μπορούσα να γράψω το κείμενο η ίδια. Έγραψα τα σενάρια για τις ταινίες, αλλά το θέατρο έχει άλλες απαιτήσεις. Ήμουν πολύ τυχερή που ο ζαν-Κλωντ Καριέρ, που είναι εκπληκτικός συγγραφέας και πολύ έμπειρος, βρήκε το χρόνο να το κάνει. Και το έκανε μ’ ενθουσιασμό. φυσικά χρειάστηκαν αρκετές αλλαγές. για παράδειγμα, δεν χρησιμοποιώ τα κοστούμια στη θεατρική παραγωγή, θα ήταν αδύνατο να γίνει αυτό. Θα έπρεπε να ταξιδεύω με 200 βαλίτσες και άλλους

τόσους βοηθούς! Άλλωστε, με ταλαιπώρησαν αρκετά όταν τα φορούσα για τις ταινίες, πιστέψτε με. υπήρξαν κριτικοί που υποστήριξαν ότι μέσω του Green Porno προσπαθήσατε να «λανσάρετε» εκ νέου την καλλιτεχνική σας περσόνα, και από διάσημη ηθοποιός και μοντέλο να συστηθείτε ως συγγραφέας-σκηνοθέτρια. τι θα απαντούσατε; και ακόμα, έχετε φιλοδοξίες να σκηνοθετήσετε ταινίες; Μπα, δεν το έκανα για να φτιάξω μια άλλη περσόνα. Το έκανα σαν πείραμα, και άλλωστε θα ήταν παρανοϊκό να προσπαθήσω να δημιουργήσω κάτι τώρα. Το έκανα πριν από τριάντα χρόνια και θα ήταν πολύ δύσκολο να πω ότι «δεν με ξέρετε, αλλά τώρα θα με μάθετε!» Ούτε έχω φιλοδοξίες να σκηνοθετήσω ταινίες. Θέλω να συνεχίσω να κάνω φιλμ πάνω στα ζώα και φυσικά να συνεχίσω τις σπουδές μου. Αλλά είναι δύσκολο να βρει κανείς λεφτά, να κάνει πρότζεκτ, ακόμα και τώρα. Αν βρω, θα συνεχίσω. Αν όχι, θα αποσυρθώ! γιατί είμαι και σε ηλικία σύνταξης, κι είμαι έτοιμη. Θα φύγω, ή θα αφιερωθώ στην επιστήμη. αν είχατε άλλη μια ζωή… Ναι, θα τη ζούσα σαν επιστήμονας. Την υποκριτική και το μόντελινγκ τα χόρτασα. Τη δεύτερη φορά θα διάλεγα για παρέα μου τα θαύματα και τα μυστήρια της φύσης… s

Info Ιζαμπέλα Ροσελίνι Green Porno - Live on Stage Η Ιζαμπέλα Ροσελίνι μεταφέρει επί σκηνής το «οικολογικό πορνό», τη σειρά ταινιών μικρού μήκους με θέμα τα ζώα και τη σεξουαλική τους ζωή. Η ίδια πρωταγωνιστεί σ’ έναν φρέσκο και γεμάτο χιούμορ μονόλογο. πειραιώς 260, κτίριο δ 24 - 26 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€, 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΘEATPO

ΘΕΑτΡΟ, σΙΝΕΜΑ, ΜΟΝτΕλΙΝΓκ η Ιζαμπέλα Ροσελίνι, περιζήτητη στον κόσμο του θεάματος και της μόδας. στην κορυφή (και στην προηγούμενη σελίδα), σε στιγμιότυπα από το Green Porno. πάνω, σκηνή από το Μπλε βελούδο του ντέιβιντ λιντς, όπου πρωταγωνιστούσε. και τρία εξώφυλλα του περιοδικού Vogue.

ΘEATPO

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 29

Πειραματικός Θίασος Όπερας λιγιουάν

ENA MAθημα αΠο την κινα Ένα παραδοσιακό ιδίωμα από την Κίνα, που κινδύνευσε να εξαφανιστεί τα χρόνια του Μάο και της πολιτιστικής Επανάστασης, επιστρέφει, ανθηρό και πρωτότυπο, και ζητεί να κατακτήσει τους οπαδούς του καλλιτεχνικού μοντερνισμού και της Δύσης. Από την Έλια αποστολοπούλου, φωτογραφίες: Yuan Weit & Hai Qing

Η

κινεζική πόλη Κανζό, στην επαρχία φουτζιάν της Νότιας Κίνας, απέναντι από την Ταϊβάν, είναι μια ήσυχη πόλη 400.000 κατοίκων. Το θέατρό της έχει θέα σ’ ένα όμορφο πάρκο, ειρηνικό και, από την άνοιξη ώς το τέλος του φθινοπώρου, σχεδόν πάντα ηλιόλουστο. Οι επισκέπτες του δεν θα αποφύγουν τον πειρασμό να κοντοσταθούν στο προαύλιο, όπου πλανόδιοι θα τους προτείνουν μια συνεδρία της παραδοσιακής γυμναστικής, του τάι τσι τσουάν, που στην πραγματικότητα είναι μια άσκηση ηρεμίας. Ο επισκέπτης της Κανζό δεν έχει πολλά να κάνει στην πόλη. Αλλά το θέατρό της είναι το πιο διάσημο στη χώρα που φιλοξενεί αποκλειστικά καλλιτέχνες οι οποίοι δίνουν έμφαση στο παραδοσιακό μουσικοθεατρικό ιδίωμα Λιγιουάν. Οι απαρχές του ιδιώματος αυτού χρονολογούνται στον 14ο αιώνα. Είναι από τις ελάχιστες παραδοσιακές μορφές έκφρασης που έχουν αντέξει στο χρόνο. Το βασικό χαρακτηριστικό του Λιγιουάν είναι οι μελωδίες κουπάι, μείξεις δηλαδή από παλιά σωζόμενα μουσικά κομμάτια. Το κύριο συνοδευτικό όργανο είναι το γιατζιαόγκου, παραδοσιακό τύμπανο που παίζεται εφαρμόζοντας διαφορετική πίεση με τις μύτες των ποδιών. Όπως και η Όπερα του πεκίνου, έτσι και όλα τα θεατρικά ιδιώματα της Ασίας συνδυάζουν ταυτόχρονα πρόζα, τραγούδι και χορό – το σώμα και οι κινήσεις του είναι πάντα στο επίκεντρο. Αλλά το Λιγιουάν, τουλάχιστον όπως ασκείται στην Κανζό, διαφέρει πολύ από την τέχνη του βορρά. Οι κινήσεις των χορευτών είναι περισσότερο φυσικές, αποφεύγουν το βαρύ τελετουργικό. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά στην Κανζό, το Λιγιουάν γνωρίζει μια καινούρια άνθιση. Μια άνθιση που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στη γυναίκα που διευθύ-

30 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #37

νει το θέατρο, την Τζεν Τζινπίν, σκηνοθέτρια και βασική πρωταγωνίστρια των παραστάσεων. Ο συντάκτης του γαλλικού Monde, που πρόσφατα τη συνάντησε, την περιγράφει ως ήρεμη δύναμη: μικροκαμωμένη, με τζιν και πουλόβερ, καθαρό αμακιγιάριστο πρόσωπο και αεικίνητη, να ετοιμάζει το τσάι που θα προσφέρει στους επισκέπτες και να μιλά με ηρεμία, εξηγώντας τους όλα όσα θέλουν να ακούσουν. Αλλά το βράδυ, στην παράσταση, η γυναίκα αυτή μεταμορφώνεται, για να κρατήσει το ρόλο της στη Χήρα και τον γραμματιζούμενο, μια ιστορία που θα μπορούσε να είναι σαιξπηρική. Η Τζεν Τζινπίν, 51 ετών σήμερα, λέει ότι ανήκει «στην τελευταία γενιά που έμαθε την τέχνη του Λιγιουάν με τους παλιούς δασκάλους, πριν από την πολιτιστική Επανάσταση του Μάο». Τέχνη διαδεδομένη σε ολόκληρη τη χώρα, με πλήθος πλανόδια σχήματα να την υπηρετούν και το επίσημο κράτος να κάνει τα πάντα για την ανάπτυξή της, ανακόπηκε το 1953 και, σχεδόν, εγκαταλείφθηκε. Ο θεατρικός συγγραφέας Ουάνγκ Ρεντζιέ, που υπογράφει το λιμπρέτο της Χήρας και του γραμματιζούμενου, γεννήθηκε το 1942 και έχει ζήσει την άνοδο και την πτώση της τέχνης του. Συγκαταλέγεται σε εκείνους που, το διάστημα 1970-75, στάλθηκαν από το καθεστώς να εργαστούν στα χωράφια για «σοσιαλιστική επιμόρφωση». Λέει χαρακτηριστικά στον συντάκτη τoυ Monde: «Από το 1966 έως το 1970, μας ζητούσαν να δημιουργούμε επαναστατικές όπερες, στρατευμένη τέχνη “για το λαό”. Στη συνέχεια, μέχρι το 1975, απλώς χάσαμε το χρόνο μας. Κι όταν, το 1976 πλέον, μετά το θάνατο του Μάο, η λεγόμενη “συμμορία των τεσσάρων” αποφάσισε να αποκαταστήσει τις παραδοσιακές τέχνες, πολλοί ηθοποιοί, που θα

μπορούσαν να μεταδώσουν τα μυστικά της τέχνης τους στους νεότερους, ήταν πια νεκροί». Το Λιγιουάν, όπως όλες οι τέχνες του θεάματος στην Ασία, μεταδίδεται από τον δάσκαλο στον μαθητή. Άλλωστε, αναγεννήθηκε χάρη στους ηθοποιούς που είχαν επιζήσει. Κι ήταν ακριβώς η στιγμή, το 1976, όταν η Τζεν Τζινπίν ήρθε για μαθητεία στο θέατρο του σχολείου της Κανζό, στα 14 της. Αν και η εκπαίδευση δεν διακρίνεται από τη σκληρότητα που περιγράφει ο σκηνοθέτης Τσεν Κάιγκε στην ταινία Αντίο παλλακίδα μου, ήταν ωστόσο εξαιρετικά απαιτητική, αφού το συγκεκριμένο ιδίωμα απαιτεί ο ηθοποιός, πολύ περισσότερο από ό,τι στη Δύση, να είναι σε θέση να χρησιμοποιεί το σώμα του σαν εξελιγμένο εργαλείο. «πρέπει να μαθαίνουμε τις τεχνικές όταν είμαστε παιδιά, όταν ακόμα διαθέτουμε ευελιξία, έτσι ώστε στη συνέχεια να μπορούμε να τις αναπτύσσουμε», λέει η Τζεν Τζινπίν.

το εΡγο Η πλοκή του έργου που θα παρουσιαστεί στην πειραιώς 260 έχει ως εξής: Ο σύμβουλος πενγκ είναι γέρος και, καθώς νιώθει το θάνατο να πλησιάζει, καλεί τον γραμματιζούμενο Ντονγκ και του αναθέτει να επιτηρεί τη νέα και όμορφη γυναίκα του, Λι. Μάλιστα ο Ντονγκ αναλαμβάνει μετά το θάνατο του πενγκ να του παραδίδει μηνιαίες αναφορές στον τάφο του. Ο δειλός Ντονγκ δεν μπορεί παρά να αποδεχθεί την ταπεινωτική αυτή αποστολή. Έτσι, ο γραμματιζούμενος γίνεται η σκιά της όμορφης χήρας, η οποία διαρκώς τον χλευάζει. Εκείνος, απ’ την άλλη, γρήγορα μαγεύεται από την ομορφιά της και συνθέτει ελεγείες γι’ αυτήν. Ένα βράδυ, παρασυρμένος από ένα τραγούδι που ακούγεται από το σπίτι της

Λι, ο Ντονγκ αποφασίζει να σκαρφαλώσει στο μπαλκόνι από τον κήπο. παρότι αγνή την ημέρα, δεν αποκλείεται να κρύβει τον εραστή της τις νύχτες. Στους σκοτεινούς διαδρόμους του τεράστιου σπιτιού, οι δυο τους παίζουν κρυφτό, ώσπου καταλήγουν σ’ ένα απομονωμένο δωμάτιο. Εκεί, η όμορφη γυναίκα αποκαλύπτει στον γραμματιζούμενο Ντονγκ πόσο απαξιώνει την αποστολή που έχει αναλάβει για λογαριασμό του νεκρού άνδρα της. Λίγο λίγο, όμως, ο θυμός απαλύνεται και οι δύο εραστές κοιμούνται αγκαλιά. Την επομένη, ο Ντονγκ θρηνεί τη μοίρα του γιατί είναι η μέρα που πρέπει να παραδώσει την αναφορά στον τάφο του πενγκ. Όταν ο Ντονγκ διαβεβαιώνει τον νεκρό για την αγνότητα της χήρας του, εμφανίζεται μέσα από τον τάφο ένα σπαθί και μια γνώριμη φωνή τον διατάζει από τα έγκατα της γης να αποκεφαλίσει τη γυναίκα. Μ’ ένα τέχνασμα, ο Ντονγκ καταφέρνει να πείσει τον πενγκ πως ό,τι ισχύει για τους ζωντανούς δεν είναι απαραίτητα αλήθεια και για τους νεκρούς. Το φάντασμα του πενγκ αναγκάζεται να δεχτεί αυτόν τον συμβιβασμό. Η χήρα και ο γραμματιζούμενος μπορούν πια να ζήσουν μαζί για πάντα. Ο συγγραφέας Ουάνγκ Ρεντζιέ εξηγεί ότι εκ των πραγμάτων υποχρεώνεται να χρησιμοποιήσει την παραδοσιακή μορφή για να αντιμετωπίσει ζητήματα αρκετά σύγχρονα – όπως, π.χ., η μεγάλη διαφορά ηλικίας στο γάμο αλλά και η διαφθορά. «Είναι πολύ βολικό να χρησιμοποιείς το παρελθόν για να σατιρίσεις το παρόν», παρατηρεί. «Το ερώτημα είναι πόσο μακριά μπορούμε να πάμε». Όσο μακριά επιτρέπει η καλλιτεχνική ελευθερία, η επινοητικότητα και το ταλέντο των καλλιτεχνών. Και η τόλμη τους να μιλούν για σημερινά προβλήματα – έστω κι αν χρησιμοποιούν με απαράμιλλη φινέτσα ένα θεατρικό είδος που έρχεται από το παρελθόν. s

ΟΠΕΡΑ

ΜΟΝτΕΡΝΙσΜΟσ ο πατρίκ σομιέ, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου MC93 του μπομπινί, όπου η παράσταση πρωτοπαρουσιάστηκε στη γαλλία το διάστημα 6-15 Ιουνίου δηλώνει: «αυτή η παράσταση είναι ένα πραγματικό μάθημα θεάτρου. μέσα από μια απλή ιστορία, εικονογραφούνται με λαμπρότητα τα συναισθήματα, οι αμφιβολίες και οι στρατηγικές των πρωταγωνιστών. δεν υπάρχει τίποτε συντηρητικό ή παλιομοδίτικο εδώ: τα σκηνικά και τα κοστούμια υπηρετούν διακριτικά το έργο. η μουσική υπηρετεί το κείμενο μ’ έναν λεπτό τρόπο. ωστόσο, η τεχνική των ηθοποιών τζεν τζινπίν (λι) και γκονγκ ουανλί (γραμματιζούμενος ντονγκ) –στις φωτογραφίες, πλάι– κερδίζει το σεβασμό του κοινού. Όλα όσα δημιουργούν μέσα μας αντιφάσεις μάς επιστρέφονται με ευφυΐα, κομψότητα, αιδώ και πόθο, ταπείνωση και επανάσταση, βία και έρωτα».

Info πειραματικός Θίασος Όπερας λιγιουάν (Φουτζίαν/κίνα) – τζεν τζινπίν Η χήρα και ο γραμματιζούμενος των Ουάνγκ Ρεντζιέ – γιόου φενουέι Ο γραμματιζούμενος Ντονγκ υπόσχεται στον μελλοθάνατο πενγκ ότι θα προσέχει την χήρα του, την όμορφη Λι, παραδίδοντας μηνιαίες αναφορές στον τάφο του. Το κινέζικο θέατρο αναβιώνει την όπερα Λιγιουάν μέσα από τη μουσική Νanyin. Στα κινέζικα με ελληνικούς υπέρτιτλους. πειραιώς 260, κτίριο δ 21-22 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 25€, 20€ (μειωμένο), 15€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

στάθης Γυφτάκης – δημοτικό ωδείο καλαμάτας

πετΡοσουποπεΡα Μια φορά κι έναν καιρό, κάπου στην Κίνα, ήταν ένα χωριό, τρεις ξένοι μοναχοί και μια ζεστή πετρόσουπα, που έβγαλε τους κατοίκους από τα σπίτια τους. Η νοστιμιά της ήταν τέτοια, που η φήμη της έφτασε μέχρι την Καλαμάτα. Ο συνθέτης Στάθης γυφτάκης την έντυσε μουσικά, η Λίλλυ Τριαντάρη την πασπάλισε με στίχους και οι μαθητές του Δημοτικού Ωδείου τραγούδησαν την ιστορία της. Τι θα λέγατε να μοιραστούμε από ένα πιάτο; Από τη μυρτώ λιαλιούτη, φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

O

Στάθης γυφτάκης λέει πως είναι επαρχιώτης και δεν γνωρίζει την καθημερινότητα της Αθήνας, γι’ αυτό κόλλησε στην κίνηση. Αν θες όμως να μάθεις πώς φτιάχνονται τα παραμύθια, πώς οι νέοι γίνονται ρατσιστές και πώς τη βγάζουν οι μουσικοί στην Ελλάδα, τότε ξέρει να απαντήσει. ξέρει να πει κι άλλα, για κρατικές παραλήψεις και για επίκαιρες απογοητεύσεις. Τι επαρχιώτης, καλέ; Αυτός είναι μέσα σ’ όλα. Άσε που κάνει την Καλαμάτα να ακούγεται παράδεισος.

πώς αποφασίσατε να ασχοληθείτε με την Πετρόσουπα; Αρχικά ήθελα να γράψω ένα μουσικό έργο για την ορχήστρα του Ωδείου της Καλαμάτας. Τότε η γυναίκα μου, η Λίλλυ Τριαντάρη, μου δείχνει αυτό το παραμύθι. Ήταν η αρχή της κρίσης. Μιλούσαμε γι’ αυτήν, δεν τη βιώναμε ακόμα. Αυτό που παρατηρούσαμε κυρίως ήταν το σοκ που είχαν πάθει οι άνθρωποι και προσπαθούσε ο καθένας να σώσει ό,τι μπορούσε για τον εαυτό του. βλέπαμε το ρατσισμό, την ξενοφοβία και την αποξένωση. Το παραμύθι δείχνει τη δύναμη που έχουμε όλοι μαζί.

είναι το σωστό και το λάθος; Ένα από τα κύρια θέματα της Πετρόσουπας είναι η αλληλεγγύη. είναι η κρίση μια ευκαιρία να την ξαναθυμηθούμε; Μόνο η αλληλεγγύη μπορεί να βοηθήσει τα νέα παιδιά να φτιάξουν κάτι από την αρχή. Η κρίση δημιούργησε τεράστια προβλήματα, κυρίως στους νέους ανθρώπους. Οι σημερινοί εικοσάρηδες και τριαντάρηδες έζησαν μια εποχή ευμάρειας που τελείωσε και καταρρέει μ’ έναν τρόπο που ενδεχομένως να μην έχουν συνειδητοποιήσει ακόμα. βλέπω και χαίρομαι διάφορα συνεταιριστικά καφενεία, ομάδες παιδιών που ασχολούνται με τις τέχνες και το περιβάλλον, έχουν νέες ιδέες και διάθεση να συνεργαστούν. Η συνεργασία και η αλληλοβοήθεια είναι ο μόνος τρόπος να ξεφύγουμε.

Άρα είναι ένα παραμύθι που μπορούν να το παρακολουθήσουν και μεγάλοι; Τα παραμύθια, όπως λέει η Λίλλυ, δεν είναι για τα παιδιά. Υπάρχει μια μεγάλη παρεξήγηση. Τα παραμύθια δημιουργήθηκαν από τους μεγάλους για τους μεγάλους. Οι λαϊκοί μύθοι, όπως αυτός στον οποίο βασίζεται η ιστορία μας, ήταν η διασκέδαση των ενηλίκων τα παλιά χρόνια. Ακόμα και ο τρόπος με τον οποίο επεξεργάζεται κάποιος ένα νέο είναι παραμυθιακός. Ο κάθε αφηγητής το πλάθει με βάση τη γνώση και τις εμπειρίες του. Αυτό έχει αποτέλεσμα να βρίσκουμε τους ίδιους μύθους σε πολλά μέρη του κόσμου ταυτόχρονα. Έχω πεισθεί ότι πολλές φορές δεν ξεκινάει κάτι από κάπου συγκεκριμένα, αλλά από πολλά διαφορετικά μέρη. Ίσως οι ίδιες ανάγκες να δημιουργούν παράλληλες ιστορίες.

εσείς κατάγεστε από την καλαμάτα, αλλά δεν ζούσατε πάντα εκεί. πώς αποφασίσατε να ξαναγυρίσετε μόνιμα; Έφυγα στα δεκατέσσερα, γιατί ήθελα να ασχοληθώ με τη μουσική. Ήρθα στην Αθήνα και είχα τη μεγάλη τύχη να συναντήσω την Ντόρα Μπακοπούλου και τον Θεόδωρο Αντωνίου, πολύ σπουδαίους μουσικούς. Κάποια στιγμή, επιστρέφοντας στην Καλαμάτα για διακοπές, βλέπω το Δημοτικό Ωδείο. Αποφάσισα πως ήθελα να δουλέψω εκεί. Επέστρεψα όπως και πολλοί άλλοι νέοι που πίστεψαν στο όραμα της πολιτιστικής αποκέντρωσης. παρόλο που μπορεί κάποιος να πει ότι μεροληπτώ, γιατί κατάγομαι από την Καλαμάτα, είμαι ευτυχής να εργάζομαι σε μια μικρή πόλη που έχει αυτή τη δυναμική και αυτή τη στήριξη από τον κόσμο της σε σχέση με την τέχνη. Η Συμφωνική Ορχήστρα Νέων δημιουργήθηκε πριν δέκα χρόνια από το πουθενά. Σήμερα, έχει ένα σημαντικό βιογραφικό με ταξίδια στο εξωτερικό και εμφανίσεις στο Μέγαρο Μουσικής. Είναι αλήθεια πως αν έμενα σ’ ένα μεγάλο αστικό κέντρο σαν την Αθήνα, μπορεί να είχα περισσότερες ευκαιρίες ως συνθέτης, αλλά και τώρα κάνω συνεργασίες· δεν μου λείπουν. Η ποιότητα ζωής μετράει πολύ. Δεν μετανιώνω για την κάθοδό μου.

τα παιδιά αποδέχονται πιο εύκολα τη διαφορετικότητα; Στον βαθμό που οι ενήλικες δεν έχουν παίξει τον απαράδεκτο ρόλο τους και δεν έχουν επιβάλει μια άποψη. Οι γονείς επεμβαίνουν από φόβο – τους δικαιολογώ γιατί κι εγώ είμαι γονιός. Από την άλλη, δεν είναι ωραίο να μην επιτρέπεις στο παιδί σου να δοκιμάσει και να γνωρίσει τη ζωή. Τα παιδιά δεν θα αναρωτηθούν ποτέ από μόνα τους αν ο συμμαθητής τους στο σχολείο είναι Αλβανός, αν ο μπαμπάς του είναι άνεργος ή αν πιστεύει σε άλλη θρησκεία. Μόνο οι γονείς βάζουν τέτοιες ιδέες στο κεφάλι του παιδιού. Ο ρόλος των μεγάλων είναι αυτός που τους βάζει όρια. Σωστά είναι τα όρια σε κάποια πράγματα, αλλά ποιος θα κρίνει μέχρι πού

πρακτικά, δεν υπάρχουν δυσκολίες; Υπήρξαν και υπάρχουν πολλές δυσκολίες, αλλά έχω το πλεονέκτημα, όταν υπάρχει πρόβλημα, να κάνω μια βόλτα στη θάλασσα και να καθαρίζει το μυαλό μου. Διετέλεσα διευθυντής του Ωδείου μέχρι το 2009. Είχαμε την τύχη να έχουμε έναν πολύ σημαντικό παιδαγωγό και μαέστρο, τον Ιβάν Μάντζαρη, ο οποίος ήταν ο εμπνευστής της Ορχήστρας. Υπάρχει και μια ομάδα ανθρώπων που εργάζεται σκληρά: η Ηλέκτρα βεζύρογλου, ο Λουκάς γεώργας, η Υπαπαντή Αλεξανδροπούλου και άλλοι καθηγητές που βοηθούν. Είναι και αυτή μια συνεταιριστική δουλειά. Υπήρξε περίοδος που όλοι οι καθηγητές του Ωδείου ήταν απλήρωτοι, όμως κανείς

ΜΟυσΙκη

δεν σταμάτησε να δουλεύει, οι συναυλίες έγιναν περισσότερες, ο κόσμος συνέχισε να μας εμπιστεύεται, και τελικά αντέξαμε. για μας, η οικονομική κρίση δεν είναι τωρινή – την περάσαμε πριν αρκετά χρόνια, και πλέον το Ωδείο έχει καθιερωθεί τόσο στην πόλη, όσο και σε όλη την Ελλάδα. Αυτό αρκεί. Αν ο μισθός καθυστερεί, υπάρχει πρόβλημα, αλλά όταν βλέπεις τα παιδιά –έστω και για λίγο– σταματάς να το σκέφτεσαι. το κράτος βοηθά τα παιδιά που έχουν κλίση στη μουσική; Καθόλου. Είναι απαράδεκτο αυτό που συμβαίνει. Καταστροφικό. Δυσκολεύομαι πάρα πολύ να πω, με το χέρι στην καρδιά, σε ταλαντούχα παιδιά να ακολουθήσουν μουσική πορεία. Ο καλλιτέχνης στην Ελλάδα είναι υπό διωγμό. Με ό,τι κι αν ασχολείται. Χορευτές, μουσικοί, τραγουδιστές. Οι συνθήκες είναι απαράδεκτες. Δυστυχώς δεν έχουμε την κουλτούρα της Ευρώπης. Δεν είναι μέσα στη συνείδηση του Έλληνα το πόσο σημαντικός είναι ο πολιτισμός. Έχω ακούσει για συναδέλφους που καλούνται στο υπουργείο και εκπονούν σχέδια για το πώς θα μπει η τέχνη στα σχολεία. Σοβαροί άνθρωποι, με μεράκι, ώρες επί ωρών σπάνε το κεφάλι τους, και τελικά όλα μπαίνουν στο συρτάρι. Τα μουσικά σχολεία της χώρας είναι διαλυμένα. Τα περισσότερα από αυτά δεν έχουν καν καθηγητές στα μουσικά όργανα. Το θέμα της μουσικής στη χώρα είναι γενικά προβληματικό, δεν αγγίζεται. για παράδειγμα, ο βασίλης Χριστόπουλος αναμόρφωσε και ανέδειξε την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Τελείωσε η σύμβασή του, θα βάλουν κάποιον άλλο. Ήταν αποτυχημένος; Ακριβώς το αντίθετο. με όλη την κουλτούρα του σκυλάδικου, μήπως η ελληνική μουσική έχει κακοποιηθεί; Ναι, η μουσική σαφώς έχει κακοποιηθεί και ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Έχει γεμίσει η τηλεόραση και το ραδιόφωνο με μουσική πολύ χαμηλού επιπέδου και τα «τάλεντ σόου» δείχνουν μια εντελώς εσφαλμένη εικόνα του τι σημαίνει τέχνη στα νέα παιδιά. Έμαθα την πάολα από τις φοβερές δηλώσεις του Μπέου μετά τις εκλογές. Μα είναι δυνατόν ο βόλος, μια πόλη που έχει ένα σπουδαίο Ωδείο, έχει φεστιβάλ μουσικού θεάτρου και πλούσια πολιτιστική ιστορία, να βγάζει αυτόν τον δήμαρχο; Μάλλον οι ποδοσφαιρόφιλοι ήταν περισσότεροι. Θυμάμαι πως αστειευόμασταν με τον γιώργο Κουρουπό, όταν είχαν αρχίσει τα προβλήματα για την Ορχήστρα των Χρωμάτων, ότι έπρεπε να φτιάξουμε μια ποδοσφαιρική ομάδα, να παίρνουμε επιχορήγηση από το υπουργείο και να βάζουμε τα χρήματα στην Ορχήστρα. Είπα ότι κάτι αλλάζει στην Ελλάδα όταν ένας καλλιτέχνης με ιδιαίτερη ματιά, ο Δημήτρης παπαϊωάννου, ανέλαβε την τελετή έναρξης της Ολυμπιάδας, αλλά τελικά ήταν εκείνη η μία και μοναδική φορά. s

Info δημοτικό ωδείο καλαμάτας Πετρόσουπα του Στάθη γυφτάκη γύρω από μια τεράστια χύτρα, ένα ολόκληρο χωριό θα μάθει πώς μια σούπα «από πέτρες» μπορεί να θρέψει σώμα και ψυχή, καθώς ο μυρωδάτος ατμός της θα περνάει μέσα από χαραμάδες κάνοντας τις κλειστές πόρτες να ανοίγουν και υφαίνοντας νέους δεσμούς συν-ύπαρξης. Αφήγηση: Λίλλυ Τριαντάρη, Ερμηνεύουν: Δημήτρης Σωτηρίου, Αλέξης Τσιάμογλου, Καλλιόπη Σφήκα. Με τη Συμφωνική Ορχήστρα Νέων, την παιδική-Εφηβική Χορωδία και το γυναικείο φωνητικό Σύνολο «Μελίφωνον» του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας. πειραιώς 260, κτίριο η 21 Ιουνίου, 18:30 & 20:00 Εισιτήρια: 10€, 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)

δΙΕκδΙκωΝτΑσ τη δΙΑΦΟΡΕτΙκΟτητΑ «τα παιδιά δεν θα αναρωτηθούν ποτέ από μόνα τους αν ο συμμαθητής τους στο σχολείο είναι αλβανός, αν ο μπαμπάς του είναι άνεργος ή αν πιστεύει σε άλλη θρησκεία». ο στάθης γυφτάκης ζητεί από τους γονείς να εμπιστευτούν τα παιδιά τους σε μια ανοιχτή κοινωνία.

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 33

Info ομάδα σημείο μηδέν – σάββας στρούμπος Στη σωφρονιστική αποικία του φραντς Κάφκα Ο κατηγορούμενος, χωρίς να γνωρίζει ούτε την ποινή, ούτε το παράπτωμα του, τοποθετείται σ’ ένα μηχάνημα σωφρονισμού που εγγράφει μέχρι θανάτου στο σώμα του το νόμο που παραβιάστηκε. Έτσι, ο κατηγορούμενος ενσωματώνει με τον πιο άμεσο τρόπο τον κοινωνικό νόμο. παίζουν: Ηλίας Μελέτης, Ελεάνα γεωργούλη, Δαυίδ Μαλτέζε, Δέσποινα Χατζηπαυλίδου. πειραιώς 260, αποθήκη 18-20 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)

σάββας στρούμπος – Ομάδα σημείο Μηδέν

οχι Σε μια καΦκικη

ελλαΔα

ο σάββας στρούμπος, από την αρχή της θεατρικής του πορείας, είχε το δικό του ύφος. η σκοτεινή του ματιά συναντήθηκε με το σύμπαν του κάφκα μέσω ενός διηγήματος, της Σωφρονιστικής αποικίας, που διασκευάζεται για να χωρέσει τη σημερινή ελλάδα της κρίσης. Από τη μυρτώ πολυμίλη, φωτογραφία: Bίκυ γεωργοπούλου

© ηλίας παπανικολάου

ΕκτΙσΑΝ τΕΙΧη... γιατί ο άνθρωπος αναζητά τον εγκλεισμό του; γιατί έχει ανάγκη να ταυτίζεται με τον ισχυρό; γιατί βασανίζει και βασανίζεται; ο σάββας στρούμπος (απέναντι) σκιαγραφεί τον κόσμο σαν μια σωφρονιστική αποικία για να μιλήσει, μεταξύ άλλων, για τον εφιάλτη του σύγχρονου νεοέλληνα της χρεοκοπίας.

Ε

να μηχάνημα βασανισμού εγγράφει σε διάρκεια δώδεκα ωρών στο σώμα του κατάδικου το νόμο που εν αγνοία του έχει παραβεί και εν αγνοία του έχει καταδικαστεί. Το έγκλημα του πειθήνιου κατάδικου; Αποκοιμήθηκε την ώρα της σκοπιάς και αντιμίλησε στον λοχαγό. Αυτή είναι η «δικαιοσύνη» με την οποία θα βρεθούμε αντιμέτωποι στη Σωφρονιστική αποικία, έναν εφιαλτικό κόσμο, βγαλμένο από την προφητική φαντασία του φραντς Κάφκα, το 1914. Οι ήρωες, πέρα από τον κατάδικο, είναι ένας «γκεμπελικός» αξιωματικός, που προσπαθεί να μας πείσει για την αξία αυτού του συστήματος «δικαιοσύνης», ένας παρατηρητής-ταξιδιώτης σε ρόλο «τραγικοκωμικού Άμλετ» κι ένας αλλοτριωμένος στρατιώτης. Ο πρωτοεμφανιζόμενος στο φεστιβάλ σκηνοθέτης Σάββας Στρούμπος – μαθητής του Θόδωρου Τερζόπουλου και συνεργάτης του στο Άττις– «βουτάει» με μαεστρία στα βαθιά νερά ενός καφκικού εφιάλτη, αναγκάζοντάς μας να έρθουμε αντιμέτωποι με μια «δυστοπία παραμορφωμένων, αλλοιωμένων, υπανθρώπων». Μέσα στο σκοτάδι, το μόνο πλέον που μας μένει είναι «να κοιτάξουμε προς το φως» και «να φανταστούμε, να σκεφτούμε και να αισθανθούμε τον κόσμο που θα θέλαμε να ζούμε». Μια συζήτηση για μια παράσταση αποκαλυπτική, σαγηνευτική, σκοτεινή.

είχατε πει ότι το ανέβασμα του συγκεκριμένου διηγήματος του κάφκα οδήγησε στη δημιουργία της ομάδας σημείο μηδέν. γιατί σας έλκει τόσο η Σωφρονιστική αποικία; πρωτοδιάβασα το διήγημα το 2008. Με συγκλόνισε και με επηρέασε σε πολλά επίπεδα. Ερέθισε πολύ τη φαντασία μου και με οδήγησε να αναζητήσω πώς θα μπορούσε να ανεβεί στη σκηνή. Είναι αυτό ανεξήγητο, αλλά το υλικό μου μι-

ΘΕΑτΡΟ

λούσε. Τότε ήταν η στιγμή που είπα ότι ήρθε η ώρα να γίνει το αφήγημα αυτό παράσταση, αλλά κι εγώ να κάνω την παρθενική μου σκηνοθεσία. Το μετέφρασα, ξεκίνησα να δουλεύω πάνω σ’ αυτό και δημιουργήθηκε η πρώτη ομάδα. Εντωμεταξύ, μέχρι την πρεμιέρα που έγινε τον Δεκέμβριο του 2009, μεσολάβησαν τα γεγονότα του «Δεκέμβρη 2008», η απόπειρα κατά της Κούνεβα, κ.ά. Οπότε, με μια έννοια, δουλεύαμε σε συνθήκες που έφερναν την προβληματική του διηγήματος στη ζωή μας. η παράσταση έχει αλλάξει από τότε; Η δεύτερη προσέγγισή μας είναι διαφορετική. Μεσολάβησαν πολλά χρόνια, καταπιαστήκαμε και μ’ άλλους συγγραφείς, αλλά το σύμπαν του Κάφκα δεν έπαψε να μας απασχολεί. Η δεύτερη εκδοχή είναι η μετάβαση από το παραληρηματικό μυαλό ενός υπανθρώπου στον κόσμο ως σωφρονιστική αποικία. Το συλλογικό τοπίο των υπανθρώπων, όπου ο καθένας φέρει στο βάθος της ύπαρξής του μια δομική αλλοίωση, ένα τραύμα. Κάποια από τα ερωτήματα που θέτουμε στην αναμέτρησή μας με το διήγημα είναι: γιατί αναζητά ο άνθρωπος τον εγκλεισμό του; τον βασανιστή του; γιατί έχει ανάγκη να ταυτίζεται με τον ισχυρό; να βασανίζει και να βασανίζεται; είναι τόσο σύγχρονο το διήγημα και κατ’ επέκταση η παράσταση; Θεωρώ πως, αν και το διήγημα γράφτηκε 100 χρόνια πριν, είναι βαθιά πολιτικό, αλλά διά της αρνητικής οδού. Ο Κάφκα διαμορφώνει δυστοπίες. Δεν μας προτείνει έναν ιδεατό κόσμο. Τα τραγικά συμβάντα του 20ού και του 21ου αιώνα είναι τα θέματα που με απασχολούν και η Σωφρονιστική αποικία έχει μια μετεγγραφή στο σήμερα. Θέτει βασικά φιλοσοφικά ερωτήματα: τι είναι ο άνθρωπος, πώς ορίζεται η σκέψη, η συμπεριφορά του, η ανάγκη της δράσης του, η επιθυμία του. πώς ή τι να σκεφτώ γι’ αυτό που συμβαίνει γύρω μου και μέσα μου; Μπορεί αυτό ν’ αλλάξει; Μπο-

ρεί να εξαλειφθεί το στοιχείο το ανθρωποφαγικό ή το σαδομαζοχιστικό; Κι εμένα με ενδιαφέρουν ως ερωτήματα και όχι ως απαντήσεις. γιατί όχι ως απαντήσεις; δεν είναι πολύ σημαντικές; Ναι, είναι. Αλλά θεωρώ ότι το θέατρο ως τέχνη έχει περισσότερο σημασία να θέτει τα ερωτήματα, με όσο πιο οξύ τρόπο γίνεται. Οι απαντήσεις, αν μπορούν να δοθούν μ’ οριστικό τρόπο, μακάρι να δίνονται. για μένα είναι σημαντικό, στο βαθμό που μπορούμε να επικοινωνήσουμε με τον θεατή, να κινητοποιήσουμε τη σκέψη, τη φαντασία, τα συναισθήματα, τη συνείδηση, και να δίνει ο θεατής τις απαντήσεις. Ο καθένας για τον εαυτό του. αν θεωρείτε όμως ότι η κοινωνία μας απαρτίζεται από ανθρώπους-μηχανές ή υπανθρώπους, τότε τι απαντήσεις θα μπορούσαν να δώσουν; Δεν πιστεύω ότι η κοινωνία μας είναι απόλυτα μια κοινωνία υπανθρώπων. Θεωρώ πως το διήγημα είναι προφητικό. Είναι μια προβολή από το πολύ άμεσο μέλλον της ανθρωπότητας, στο βαθμό που ως άτομα, αλλά και ως συλλογικότητες, δεν αποφασίζουμε μια ριζική χειραφέτηση από τις μορφές βίας, εκμετάλλευσης και απανθρωπισμού που μας περιβάλλουν και μας ορίζουν σε μεγάλο βαθμό – και στο μέλλον αυτό θα γίνεται ακόμη περισσότερο. μιλάτε για ανάγκη πολιτικού αντικομφορμισμού. από τότε που πρωτοπαρουσιάσατε τη Σωφρονιστική αποικία, η ελλάδα έχει βιώσει ένα μεγάλο κύμα εξεγέρσεων διαδηλώσεων, κ.λπ., το κύμα της «αγανάκτησης», όπως καταγράφηκε, και αυτό εν μέρει συνέβαλε στην άνοδο των νεοναζί. Όταν μια κοινωνία που έχει δομηθεί πάνω σε συγκεκριμένες αντιλήψεις αρχίζει να αποδομείται, λόγω μιας κρίσης οικονομικής αλλά πρακτικά ανθρωπιστικής, δημιουργούνται αντιδράσεις.

Καταρρέει ένας τρόπος σκέψης και απελευθερώνονται δυνάμεις που μέχρι τώρα κυοφορούνταν. Έτσι, ξεπροβάλλουν ακόμη και νεοναζιστικά, νεοφασιστικά μορφώματα ως αντίδραση. Δεν μου φαίνεται περίεργο. Η ανασφάλεια που δημιουργεί μια οικονομική κρίση, ελλείψει συνειδητής δράσης και αντιμετώπισης, μας οδηγεί στο να ταυτιζόμαστε με τον βασανιστή μας, με τον πιο ισχυρό. Αυτές οι νεοφασιστικές ομάδες έχουν αυτή τη δυνατότητα: να πατούν στα πιο ευτελή ανθρώπινα ένστικτα. πόσο συλλογική είναι η διαδικασία με την οποία σκηνοθετείτε αυτό το έργο; Οι ρόλοι είναι διακριτοί. Υπάρχει σκηνοθέτης και ηθοποιοί. Θα έλεγα όμως πως είναι συλλογική διαδικασία με την έννοια πως υπάρχει διάλογος, μια όσμωση της σκηνοθετικής ιδέας, του υλικού που γεννά ο ηθοποιός και πως αυτά αλληλεπιδρούν, και συνδιαμορφώνουν το τοπίο της παράστασης. Στην περίπτωση του συγκεκριμένου έργου, υπάρχει ένας διάλογος μεταξύ του ηθοποιού, του κειμένου, της εγκατάστασης, του κοστουμιού και της μουσικής. ποια είναι η εμπειρία σας από το Φεστιβάλ αθηνών ; Ως θεατής έχω δει πολλές ενδιαφέρουσες παραστάσεις. Αρκετές απ’ αυτές δεν θα μπορούσαμε να τις δούμε αν δεν υπήρχε το φεστιβάλ – και πιστεύω πως έχουν επηρεάσει σ’ ένα βαθμό τη θεατρική ζωή στην Ελλάδα. Ως σκηνοθέτης, φυσικά, είναι μια πολύ δημιουργική εμπειρία, με την έννοια ότι δίνεται η δυνατότητα στην ομάδα μας να προσεγγίσει εκ νέου αυτό το διήγημα σε συνθήκες πολύ δύσκολες για το θέατρο στη χώρα μας. Να μπορέσουν οι άνθρωποι να δουλέψουν, να πληρωθούν, να έχουν την ασφάλειά τους – κάτι που δεν είναι δεδομένο στις μέρες μας. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ότι φέτος δίνεται βήμα σε νέους δημιουργούς και ομάδες, και κατά μία έννοια γίνεται μια επένδυση σε μια νέα γενιά καλλιτεχνών. s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 35

amorphy.org – τζένη Αργυρίου

νοΣταλΓια:

ενα αιΣθημα Που χορευεται Τι αξίζει να θυμόμαστε; Τι πρέπει να ξεχνάμε; πώς μπορεί μια μυρωδιά να μας γυρίσει πίσω; Ένας ήχος ή μια εικόνα; Η Τζένη Αργυρίου, μαζί με τον εικαστικό βασίλη γεροδήμο, έφτιαξε το δικό της παλάτι της μνήμης, προσπαθώντας να μας κάνει να θυμηθούμε, αλλά και να δημιουργήσουμε όλοι μαζί. Από τη μυρτώ πολυμίλη

Μ

emorandum: μια λέξη άρρηκτα συνδεδεμένη πλέον με την οικονομική κρίση, την ανεργία και την τρόικα. Στην προκειμένη περίπτωση όμως, η Τζένη Αργυρίου, σε συνεργασία με τον εικαστικό βασίλη γεροδήμο, επαναφέρει τη λέξη στις ρίζες της και μας υπενθυμίζει ότι σημαίνει μηχανισμός ενθύμησης. Η ταλαντούχα χορογράφος και performing artist επιστρέφει στο φεστιβάλ Αθηνών, μετά την πρώτη της εμφάνιση το 2007 (Fwd: See you in Walhalla), με μια πρωτοποριακή και πρωτότυπη δημιουργία, που αποσκοπεί στο να μας θυμίσει την αξία της μνήμης, της ιστορίας και της λήθης. παίζοντας με τις σκιές και το φως, τον ήχο και τις εικόνες, και μεταμορφώνοντας με την πολύτιμη βοήθεια του γεροδήμου και των νέων τεχνολογιών απλές μεταλλικές σιδεριές σε μουσικά όργανα, οι αναμνήσεις μπλέκονται, δημιουργώντας ένα ονειρικό μωσαϊκό. Και καθώς το κολάζ αυτό ξεδιπλώνεται, ίσως να δείτε κι εσείς να καθρεφτίζεται ο εαυτός σας μέσα από τις σκιές.

στη σημερινή ελλάδα, η λέξη memorandum παραπέμπει σχεδόν αποκλειστικά στο μνημόνιο. το δικό σας Μemorandum έχει πολιτική χροιά; για μένα, η λέξη αυτή κρύβει μια ειρωνεία. Τα τελευταία χρόνια μιλάμε συνέχεια για χρέη και λογαριασμούς. Όμως η λέξη memorandum στα λατινικά σημαίνει αυτό που δεν πρέπει να ξεχαστεί. Κι αυτό μου αρέσει, γιατί ανοίγει μια άλλη προέκταση, πέρα από την οικονομική. Ένα ερώτημα που μ’ ενδιαφέρει και θέτω μέσα από την περφόρμανς είναι: τι δεν θα θέλαμε να ξεχαστεί από τη συλλογική μνήμη; Τι θα ήταν χρήσιμο ή ακόμη και όμορφο –γιατί δεν χρειάζεται τα πάντα να είναι χρήσιμα– να κρατήσουν οι επόμενες γενιές; Δεν υπάρχει μία απάντηση βέβαια. Δεν ήθελα να δημιουργήσω μια παράσταση απόλυτη,

που σε περιορίζει σ’ αυτό που βλέπεις. Θέλω να αφήνει χώρο στον θεατή να ανακαλέσει και τις δικές του μνήμες, να αναρωτηθεί. πώς θα περιγράφατε την παράσταση; Νιώθω ότι αυτό που καταλήξαμε να κάνουμε είναι να χτίσουμε μια επιτόπου μνήμη – αυτήν της παράστασης. Από την ώρα που μπαίνει το κοινό στο χώρο, μπαίνει στο κεφάλι των ερμηνευτών, στη δική τους μνήμη – που βέβαια μπορεί να περιλαμβάνει και τις μνήμες όλων μας. Στην αρχή της παράστασης, ο θεατής θα βρεθεί μπροστά σε έναν «εγκέφαλο χωρίς αναμνήσεις». Και οι ερμηνευτές στην αρχή αντιμετωπίζουν το χώρο σαν κάτι ξένο, άγνωστο. Σιγά σιγά, αρχίζουν να εξοικειώνονται με το περιβάλλον και παράλληλα να χτίζουν τις μνήμες τους μέσα από την in situ εικαστική εγκατάσταση –μουσικό όργανο και ικρίωμα ταυτόχρονα– που έχει δημιουργήσει ο βασίλης γεροδήμος. Στο τέλος όμως βρισκόμαστε αντιμέτωποι μ’ ένα μυαλό υπερφορτωμένο. Αυτό που θέλουμε είναι το κοινό να βρεθεί αντιμέτωπο τη στιγμή της παράστασης με κάποιον που χτίζει τη μνήμη του και παράλληλα να δομήσει και εκείνο τη δική του. πώς χρησιμοποιήσατε το ερευνητικό υλικό που είχατε συλλέξει; Όταν αρχίσαμε να στήνουμε την παράσταση, είχαμε τρεις ζωντανούς ανθρώπους –τους ερμηνευτές– από τρεις διαφορετικές κουλτούρες (γερμανία, γαλλία, πορτογαλία) και με διαφορετικές ιστορίες ο καθένας. προσπαθώντας να συνεργαστούμε λοιπόν για να δημιουργήσουμε το έργο, αυτό άρχισε να αυτονομείται. Κι έτσι όλο το υλικό που είχαμε μαζέψει έγινε πλέον ένας απόηχος. γι’ αυτό ένιωσα την ανάγκη να συμπληρώσω την παράσταση με τις ηχητικέςεικαστικές εγκαταστάσεις που φτιάξαμε με τον βασίλη και που θα λειτουργήσουν πριν την έναρξη της περφόρμανς. Έτσι, θα δρουν σαν μια εισαγωγή σ’ αυτό που θα δει ο θεατής στη συνέχεια. Και η

36 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

περφόρμανς είναι το απόσταγμα όλου αυτού του χρονικού, χωρίς να ορίζει χώρο και χρόνο. η ενασχόληση με τη μνήμη πώς προέκυψε; Σε προσωπικό επίπεδο, ένιωθα πάντα περίεργα που δεν είχα ασχοληθεί με την ιστορία και που μέχρι ενός σημείου δεν ήμουν ιδιαίτερα πολιτικοποιημένη. Ήμουν στο εξωτερικό τόσα χρόνια και δεν πήγαινα να ψηφίσω. Υπήρχε μια απόσταση. Νομίζω στη γενιά μου γενικότερα. Σαν κάποια πράγματα να μη μας αφορούσαν. Όταν όμως αλλάζουν τα πράγματα, έστω και λίγο, βλέπεις πως όλα αυτά σε αγγίζουν, επηρεάζουν εσένα αλλά και το μέλλον των παιδιών σου. Έτσι, ένιωσα την ανάγκη να γυρίσω πίσω στο χρόνο. πιστεύω ότι τη δύσκολη αυτή περίοδο που περνάμε τώρα, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Ευρώπη, πρέπει να θυμόμαστε κάποια πράγματα. Ιδιαίτερα από τη στιγμή που μπορούν να προκύψουν πολλά διλήμματα προσωπικά: για το πώς θα διαχειριστούμε την κρίση, τους φόβους μας, ακόμη και σε μερικές περιπτώσεις την πείνα. Είναι καλό να θυμόμαστε κάποιες παρόμοιες καταστάσεις από το όχι και τόσο μακρινό παρελθόν, ώστε να μπορούμε ίσως να αντιδρούμε διαφορετικά. να μάθουμε δηλαδή μέσα από την ιστορία και τα λάθη μας; Αυτό είναι μια πολύ διδακτική προσέγγιση. πιστεύω ότι ο σημερινός άνθρωπος –η γενιά μας τουλάχιστον, που δεν έχει ζήσει πόλεμο ή σκληρές καταστάσεις μέχρι πρότινος– γνωρίζοντας πώς συμπεριφέρθηκαν οι άνθρωποι σε τραγικές εποχές στο παρελθόν, μπορεί να προετοιμαστεί. Να καταπνίξει τα ζωικά του ένστικτά, ακόμα και κάποιες βίαιες αντιδράσεις που θα μπορούσαν να προκύψουν. βέβαια η μνήμη μπορεί να λειτουργήσει και ως βάρος. Κάποιες φορές, για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε το παρόν ως έχει, πρέπει να ξεχάσουμε. Κάποιες φορές η λήθη είναι

σωτήρια για να μην τρελαθούμε. είναι εξοικειωμένο το κοινό με τις νέες τεχνολογίες; Στην Ελλάδα υπάρχει ένα μικρό ποσοστό ανθρώπων που ασχολείται με τον τομέα των νέων τεχνολογιών σε χορό και περφόρμανς. Θεωρώ όμως ότι είναι ένα κατανοητό εργαλείο, εάν πάντα η πρόθεση σου είναι να μη νιώσει το κοινό χαμένο μέσα στην τεχνολογία. Τα τελευταία χρόνια πάντως, το φεστιβάλ Αθηνών άλλα και διάφορα ιδρύματα φέρνουν ξένους καλλιτέχνες στην Ελλάδα που ασχολούνται με αυτό το είδος. Αλλά το κοινό δεν είναι πολύ μεγάλο ακόμη. γι’ αυτό ένα από τα πράγματα που θα ήθελα να κάνω, είναι να ταξιδέψω με τα έργα μου εντός και εκτός Ελλάδας, να τα προβάλω σ’ ένα πιο ευρύ κοινό. η τέχνη στην ελλάδα πάσχει από εσωστρέφεια. εσείς έχετε καταφέρει να έχετε μια έντονη παρουσία στο εξωτερικό. πόσο δύσκολο είναι; Νομίζω πως είναι πολύ δύσκολο. Είμαι πολύ απαισιόδοξη, αλλά αυτή είναι η αίσθησή μου. Θεωρώ ότι τα πράγματα λειτουργούν με δίκτυα, πράγμα λογικό εν μέρει. Το κάθε φεστιβάλ δέχεται χιλιάδες αιτήσεις και οι νέοι καλλιτέχνες που επιλέγονται είναι μετρημένοι. Αν δεν σε προτείνει κάποιος, τι ελπίδες θα έχεις στέλνοντας απλά ένα DVD; πρέπει να είσαι πολύ τυχερός. Μπορεί βέβαια να προσπαθήσει κάποιος να κάνει ένα residency ώστε να γνωρίσει κόσμο και να δημιουργήσει κάποιες συνεργασίες. Τα residency όμως πολλές φορές δεν πληρώνουν. πρέπει να έχεις υποστήριξη από τη χώρα σου, πράγμα που δεν υπάρχει εδώ. για να μπορέσουν οι Έλληνες καλλιτέχνες να εδραιωθούν στο εξωτερικό πρέπει εμείς, καλλιτέχνες και κοινό, να ανακαλύψουμε την αξία της τέχνης που παράγεται στη χώρα μας, και όποιοι έχουν ένα δίκτυο να το χρησιμοποιήσουν για να προωθήσουν τις δουλειές ανθρώπων που εκτιμούν. s

ΧΟΡΟσ

© μίλτος αθανασίου

Info

© βασίλης μαθιουδάκης

amorphy.org – τζένη αργυρίου Memorandum - Ένας μηχανισμός ενθύμησης Η Τζένη Αργυρίου επιδιώκει να μας θυμίσει την αξία της μνήμης, της ιστορίας και της λήθης. παίζοντας με τις σκιές και το φως, τον ήχο και τις εικόνες και μεταμορφώνοντας με την πολύτιμη βοήθεια του βασίλη γεροδήμου και των νέων τεχνολογιών απλές μεταλλικές σιδεριές σε μουσικά όργανα, οι αναμνήσεις μπλέκονται, δημιουργώντας ένα ονειρικό μωσαϊκό.

Eρμηνεύουν: Miguel Pereira, Soledad Zarka, Simon Rummel. Μεταξύ 18:30 και 20:30, πριν από την έναρξη της περφόρμανς, θα λειτουργούν δύο ηχητικές-εικαστικές εγκαταστάσεις, με είσοδο ελεύθερη για το κοινό. πειραιώς 260, κτίριο ε 18-19 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 15€, 10€ (μειωμένο), 5€ (φοιτητικό, άνεργοι, ΑμεΑ)

ΕΝΑΝτΙΑ στη ληΘη η τζένη αργυρίου (στην ένθετη ασπρόμαυρη φωτογραφία) εκμεταλλεύεται στις δουλειές της τις δυνατότητες της νέας τεχνολογίας. καταφεύγει στο παρελθόν, στην ιστορική μνήμη και στην ανάμνηση, επειδή εκτιμά ότι στους μηχανισμούς της ιστορίας υπάρχουν απαντήσεις για σημερινά προβλήματα.

Info κωνσταντίνος Ρήγος – χοροθέατρο οκτανα Αρκαδία Με αφορμή τις πυρκαγιές που κατέκαψαν μεγάλο μέρος των αρκαδικών δασών, ο Κωνσταντίνος Ρήγος χορογραφεί μια ελεγεία πάνω στο τέλος της φύσης και στην προσπάθεια του ανθρώπου να ανοικοδομήσει πάνω στα καμένα. Ερμηνεύουν: Αγγελική γουβή, Τάσος Καραχάλιος, Τάσος Καραχανίδης, Κάντυ Καρρά, Έλενα Κέκκου, γιώργος Κοτσιφάκης, Tadeu Liesenfeld, Ανδρονίκη Μαραθάκη, Άρης παπαδόπουλος, βλάσσης πασιούδης, Νάνσυ Σταματοπούλου, Αλέξης φουσέκης. πειραιώς 260, κτίριο η 16-17 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 20€, 15€ (μειωμένο), 10€ (φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

κωνσταντίνος Ρήγος – Χοροθέατρο ΟκτΑΝΑ

AΠο τιΣ ΣταχτεΣ

τηΣ αρκαΔιαΣ παραμένει η αρκαδία μια καλλιτεχνική ουτοπία – όχι αναγκαστικά η ιδεατή του νικολά πουσέν αλλά η πραγματική, η σύγχρονη; H τεράστια πυρκαγιά του 2008 μήπως αποδόμησε εντελώς το μύθο της; ο κωνσταντίνος Ρήγος το αρνείται. και επιμένει πως η ουτοπία είναι εφικτή. Από την κατερίνα κόμητα, φωτογραφία: βασίλης μαθιουδάκης

Ο

Κωνσταντίνος Ρήγος είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση καλλιτέχνη. Η ταυτόχρονη ενασχόλησή του με τη χορογραφία, τη φωτογραφία, τη σκηνοθεσία και τα εικαστικά τού προσφέρει τη δυνατότητα να βλέπει και να αντιμετωπίζει τα έργα του σφαιρικά και με μεγαλύτερη «καλλιτεχνική ιδιοτέλεια». Δεν υπηρετεί μια τέχνη, αλλά το ερέθισμα, την ιδέα που προκύπτει κάθε φορά με αφορμή κάποιον ή κάτι. Αυτή τη φορά, αφορμή για την παράσταση με την οποία εμφανίζεται στο φεστιβάλ Αθηνών υπήρξε η μεγάλη πυρκαγιά του 2008 που κατέκαψε μεγάλο κομμάτι της αρκαδικής γης και ταυτόχρονα την ίδια την έννοια του ειδυλλιακού, ουτοπικού τόπου.

τι είναι η Αρκαδία; φιλοσοφικά είναι αυτό που ψάχνει να βρει ο καθένας: η ισορροπία μέσα στη ζωή του ώστε να καταφέρει να κερδίσει την ουτοπία. Στην τέχνη πάλι, η Αρκαδία αποτέλεσε ένα ολόκληρο κίνημα, που αφορούσε το αρκαδικό ιδεώδες. Η αφορμή για τη γέννηση της ιδέας του έργου ήταν το κάψιμο μεγάλου μέρους των δασών της Αρκαδίας πριν λίγα χρόνια. Σκέφτηκα τότε πως, με τις πυρκαγιές αυτές, ήταν σαν να καίμε συμβολικά μια ιδέα που έχει ήδη «καεί» και κάπως έτσι ξεκίνησα ένα πιο εσωτερικό,

ΑΡκΑδΙσΜΟσ ο κωνσταντίνος Ρήγος δεν εμπνέεται από το αρκαδικό ιδεώδες, όπως αυτό απεικονίζεται στους «βοσκούς της αρκαδίας», τον πασίγνωστο πίνακα του νικολά πουσέν. η δική του παράσταση είναι ασπρόμαυρη, με ηχητικό φόντο πέντε άριες του χένρι πέρσελ.

προσωπικό ταξίδι. Αυτό που θα παρουσιάσω είναι η δική μου Αρκαδία, ένα ρέκβιεμ, μια ελεγεία πάνω στο τέλος της φύσης, και παράλληλα μια κατάθεση πάνω στην προσπάθεια του ανθρώπου να ξαναχτίσει πάνω σ’ ένα περιβάλλον ήδη καμένο, πριν βυθιστεί ξανά στο σκοτάδι. τον αρκαδισμό, τη χρήση δηλαδή της αρκαδίας ως ειδυλλιακού τόπου, ως ουτοπίας, μέσα από τη λογοτεχνία και τη ζωγραφική, τον είχατε ήδη υπόψη σας από το έργο Δάφνις και Χλόη, με το οποίο ξεκινήσατε και το οποίο επαναλάβατε πριν από μερικά χρόνια… Εκεί βέβαια ήμουν πιο κοντά στο αρκαδικό ιδεώδες, καθώς εκείνη η παράσταση είχε να κάνει πιο πολύ με τα μυθολογικά στοιχεία και τη φύση, τον πάνα και όλα τα συστατικά του αρκαδικού τοπίου. γι’ αυτό και ουσιαστικά η φετινή Αρκαδία έρχεται να αποτελέσει την άλλη πλευρά αυτού του προβληματισμού. στους «βοσκούς της αρκαδίας», τον πίνακα του γάλλου ζωγράφου του 17ου αιώνα νικολά πουσέν, υπάρχει η αινιγματική φράση Et in Arcadia ego. υπήρξαν διάφορες ερμηνείες της φράσης αυτής, με επικρατούσα αυτήν που λέει πως αποτελεί ένα memento mori, μια υπόμνηση δηλαδή του αναπόδραστου του θανάτου. Ή αλλιώς, ότι ο θάνατος είναι παρών ακόμα και στον ειδυλλιακό τόπο της αρκαδίας. ποια είναι η δική σας ερμηνεία; Κρατάω πιο πολύ ότι πράγματι ο θάνατος υπάρχει παντού και κρύβεται πίσω από τα πράγματα. γι’ αυτό και η φετινή παράσταση είναι αρκετά σκοτεινή: Το πάτωμα της παράστασης, το σκηνικό και τα ρούχα είναι μαύρα. Υπάρχει παντελής απουσία χρώματος, που υπογραμμίζεται και από τις πέντε άριες του πέρσελ που θα ερμηνευτούν ζωντανά. Το χρώμα απουσιάζει, όπως όταν βλέπουμε την προσσελήνωση του ανθρώπου στο φεγγάρι, όπως όταν φανταζόμαστε έναν πλανήτη χωρίς ζωή. Μέσα σ’ αυτόν τον πλανήτη, λοιπόν, έρχονται οι άνθρωποι, οι δώδεκα χορευτές της παράστασης, για να ξαναφτιάξουν τη ζωή τους από την αρχή. Μοιάζει με αυτό το ταξίδι που διαβάζω ότι προγραμματίζουν να κάνουν με προορισμό τον πλανήτη Άρη. Λένε ότι, όσοι πάνε, δεν θα ξαναγυρίσουν. Είναι μια Αρκαδία αυτό, μια ουτοπία που ξεπερνά το όριο του πραγματικού και γίνεται ένα φιλοσοφικό ζήτημα. ο αυτοσχεδιασμός τι ρόλο παίζει στο έργο; Ολόκληρο το έργο προέκυψε σε συνεργασία με τους χορευτές μέσα από αυτοσχεδιασμούς κινητικούς, εικαστικούς, φωτογραφικούς, αλλά και θεατρικές πράξεις που έγιναν στη διάρκεια των

προβών. Ουσιαστικά δουλεύτηκε σαν ένα workshop, από το οποίο προέκυψε ένα υλικό πολύ ενδιαφέρον και πολύ μεγάλο, που όμως δεν θα μπορούσε να ενταχθεί ολόκληρο στην παράσταση. γι’ αυτό και επιλέχθηκαν τα πράγματα που υπηρετούσαν το ύφος και το στυλ του έργου. Στη διάρκεια της παράστασης, πάντως, ο αυτοσχεδιασμός δεν θα έχει καμία θέση. εσείς, για μια ακόμη φορά, δεν εμφανίζεστε σε παράστασή σας ως χορευτής… πράγματι, έχω καιρό να εμφανιστώ. Μου είναι δύσκολο πια, δεν ξέρω καν αν μπορώ. Θέλω να το κάνω κάποια στιγμή ξανά, αλλά δυσκολεύομαι αρκετά· δεν καταφέρνω να μπω μέσα σε μια παράσταση. ποια είναι ακριβώς η δυσκολία; Είναι ότι θέλω να βλέπω αυτό που κάνω απ’ έξω και δεν είναι καθόλου εύκολο να είσαι ταυτόχρονα και μέσα στο έργο και να βλέπεις το πράγμα ολικά. Ούτως ή άλλως βέβαια, σε όσα έργα μου συμμετείχα και ως χορευτής, δεν ήμουν ποτέ πραγματικά μέσα. Δηλαδή, ο ρόλος που είχα ήταν ένας ρόλος παρατηρητή, επέλεγα πού θα είμαι και πού δεν θα είμαι, και ο ρόλος μου ήταν πιο δορυφορικός. Δεν γίνεται να τα κάνεις και τα δύο ταυτόχρονα, δηλαδή και να παρατηρείς και να χορεύεις, τουλάχιστον όχι σε βάθος. τι κινδύνους μπορεί να κρύβει μια δημιουργία στο χορό; Ο χορός είναι η πιο δύσκολη τέχνη απ’ όλες, με την έννοια ότι το σώμα, που είναι το κυρίαρχο στοιχείο, προδίδει πολύ πιο γρήγορα από οτιδήποτε άλλο, κι ένας χορευτής χωρίς γύμναση δεν είναι χορευτής. Αφετέρου, στο χορό πρέπει να γράψεις πάνω σε μια λευκή επιφάνεια χωρίς να έχεις κανένα στοιχείο. πρέπει να δημιουργήσεις εξαρχής τον άξονα πάνω στον οποίο θα βαδίζεις με βασιλιά το άλογο. Σε μια θεατρική παράσταση έχεις ένα κείμενο που σου δίνει κάποιες επιλογές να το ερμηνεύσεις. Στο χορό δεν έχεις κάπου να βαδίσεις, γι’ αυτό και ο χορός ως τέχνη απευθύνεται σε μικρότερο κοινό απ’ ό,τι το θέατρο ή η μουσική, και τα αριστουργήματα δύσκολα διαβάζονται. υπάρχει κάτι που θα χαρακτηρίζατε ξεπερασμένο στο χορό; Θεωρώ ότι ο χορός εξελίσσεται συνεχώς, χωρίς όμως να ακυρώνει το παρελθόν του. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι είναι πια ξεπερασμένο το στυλ της Μάρθας γκράχαμ, όμως κάτι τέτοιο δεν ισχύει, με την έννοια ότι υπάρχει μέσα στην παιδεία και μέσα στη σωματοποίηση. Ό,τι έχει εφευρεθεί από την γκράχαμ, την Τρίσα Μπράουν, τον Κάνινχαμ, τον φόρσαϊθ, τον Μπαλανσίν έχει περάσει στο DNA του χορού, οπότε, με την έννοια αυτή, τίποτα δεν είναι ξεπερασμένο. s

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 39

τΣαρλΣ λοΪντ & μαρια Φαραντουρη

Info τσαρλς λόιντ & μαρία Φαραντούρη Ξανά μαζί Ο σαξοφωνίστας Τσαρλς Λόιντ ξανά μαζί με τη Μαρία φαραντούρη σε καινούργια τραγούδια από το διεθνές ρεπερτόριο. ωδείο ηρώδου αττικού 20 Ιουνίου, 21:00 Εισιτήρια: 40€ (ζώνη VIP), 35€ (ζώνη Α), 30€ (ζώνη β), 25€, 10€ (ζώνη γ, φοιτητικό), 15€, 10€ (Άνω Διάζωμα, φοιτητικό), 5€ (άνεργοι, ΑμεΑ)

ΔιαλοΓοΣ με τιΣ μουΣικεΣ του κοΣμου Από τη μαρίλια παπαθανασίου

T

ι συμβαίνει όταν δύο θρύλοι της μουσικής, οι οποίοι έχουν υπηρετήσει διαφορετικά είδη, συμπράττουν επί σκηνής; Την απάντηση έδωσαν με τον καλύτερο τρόπο, πριν από τέσσερα χρόνια στη σκηνή του Ηρωδείου, η Μαρία φαραντούρη και ο Τσαρλς Λόιντ, Αμερικανός σαξοφωνίστας της τζαζ. φέτος, οι δύο καλλιτέχνες συμπράττουν εκ νέου. πέραν του αναγνωρισμένου ταλέντου τους, οι δύο μουσικοί, που γνωρίστηκαν με αφορμή μια συναυλία της φαραντούρη το 2002 στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνιας, έχουν επιπλέον κάτι κοινό: κατάφεραν να απεγκλωβιστούν από το μύθο τους, επίτευγμα διόλου ασήμαντο, αν αναλογιστεί κανείς πόσοι καλλιτέχνες τυποποιούνται σε μια συγκεκριμένη φόρμα, αδικώντας το ταλέντο τους. Η μεν φαραντούρη κατάφερε να αποτινάξει τα δεσμά του μύθου ο οποίος την ήθελε αποκλειστική ερμηνεύτρια πολιτικού τραγουδιού που σημάδεψε την ελληνική μεταπολίτευση, ταυτίζοντάς τη με τα τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη. Κι όμως. Η ικανότητά της να τραγουδά διαφορετικά μουσικά είδη, από μπαλάντες μέχρι αμερικανική και ευρωπαϊκή τζαζ, είναι γνωστή πολλά χρόνια. Αυτή την ικανότητα διέκρινε ο Τσαρλς Λόιντ, ο οποίος κι αυτός με τη σειρά του –χωρίς να απαρνείται τις καταβολές του, το γεγονός ότι είναι σαξοφωνίστας της γενιάς του Τζον Κολτρέιν– κατόρθωσε να υπερβεί τα όρια της τζαζ και να ακολουθήσει άλλες, εξίσου ενδιαφέρουσες, ατραπούς. Αυτή τη φορά, στο Ηρώδειο, ο Λόιντ συνοδεύεται από το νέο του κουαρτέτο –τον Τζέραρντ Κλέιτον στο πιάνο, τον Τζο Σάντερς στο μπάσο, τον Τζέραλντ Κλίβερ στα ντραμς–, ενώ το σχήμα εμπλουτίζεται με τη συμμετοχή του Μίκλος Λούκατς που θα παίξει ουγγρικό σαντούρι και τον Σωκράτη Σινόπουλο στην πολίτικη λύρα. Στο δεύτερο μέρος της συναυλίας, οι σημαντικοί Έλληνες μουσικοί Τάκης φαραζής και γιάννης Σπάθας, στο πιάνο και στην ηλεκτρική κιθάρα αντιστοίχως, θα συνοδεύσουν τη Μαρία φαραντούρη σε νέα τραγούδια από τη διεθνή μουσική σκηνή. Σε παλαιότερη συνέντευξή της στο εφ, η σπουδαία Ελληνίδα ερμηνεύτρια είχε επισημάνει ότι ο Τσαρλς Λόιντ και οι μουσικοί του δεν γνώριζαν πολλά για την ελληνική μουσική. «Ήξεραν όμως ότι υπάρχει η πεντατονική της Ηπείρου. Ήξεραν επίσης ότι οι αρχαιοελληνικές κλίμακες είναι της τζαζ. Και θέλησαν έτσι να εξερευνήσουν την ελληνική μουσική». Στη συναυλία θα ακουστούν ελληνικά παραδοσιακά μουσικά θέματα, αλλά και σύγχρονα. πρόκειται για αρχετυπικά και πολύ παλιά αυθεντικά θέματα από την Ήπειρο, τη Θράκη, τον πόντο και τα ελληνικά νησιά. Η σύνδεση όλων αυτών των θεμάτων με την τζαζ έγινε με πολύ ωραίο τρόπο από τον Τάκη φαραζή, ο οποίος δημιούργησε τον καμβά πάνω στον οποίο θα έχουν τη δυνατότητα να αυτοσχεδιάσουν οι μουσικοί. Ο αυτοσχεδιασμός άλλωστε είναι βασικό στοιχείο της σύγχρονης τζαζ. Όπως εύστοχα σημειώνει η Μαρία φαραντούρη, η τζαζ είναι ανοιχτή μουσική φόρμα. «Έχουμε φύγει από το bebop, την παλιά τζαζ». Η Ελληνίδα ερμηνεύτρια πιστεύει ακράδαντα ότι η μουσική πρέπει να ανανεώνεται, να μπαίνει στις μουσικές του κόσμου, να παίρνει στοιχεία από αυτές. «Δυστυχώς, πολύς κόσμος δεν ξέρει τι θα πει free jazz. Νομίζουν ότι τζαζ είναι μόνο το swing. Σήμερα, ένας συνθέτης της τζαζ μπορεί ν’ ακούσει έναν βοσκό να παίζει με τη φλογέρα του ένα θέμα και να το κάνει ολόκληρη συμφωνία… Σήμερα, η τζαζ είναι “ανοιχτή φόρμα” – είναι δυνατόν να μπολιάζονται πολλά πράγματα μαζί». s

ΜΟυσΙκη

© γκέλυ καλαμπάκα

5 ιουλiου, 21:00 αρχαιο θεατρο εΠιΔαYρου

Info Μετάφραση δημήτρης δημητριάδης Σκηνοθεσία δημήτρης καραντζάς Σκηνικά - Κοστούμια Ιωάννα τσάμη Επιμέλεια κίνησης σταυρούλα σιάμου Μουσική ανρί κεργκομάρ φωτισμοί αλέκος αναστασίου βοηθός σκηνοθέτη Θεοδώρα καπράλου Ερμηνεύουν: Χαρά Ιωάννου, Ιωάννα Κολλιοπούλου Αντώνης πριμηκύρης, Δημήτρης Σαμόλης, γιάννης Κλίνης Άρης Μπαλής, Θύμιος Κούκιος Ελίνα Ρίζου, Ευδοξία Ανδρουλιδάκη

ελEνη

«… για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη» γ. Σεφέρης

Στην επέτειο των 60 χρόνων από την έναρξη των Επιδαυρίων, νέες δυνάμεις του ελληνικού θεάτρου φέρνουν τη δική τους δημιουργική πνοή στο ωραιότερο θέατρο του κόσμου. Ο εικοσιεξάχρονος Δημήτρης Καραντζάς και ένας νεανικός θίασος ανοίγουν το φεστιβάλ Επιδαύρου 2014 με την Ελένη του Ευριπίδη (412 π.Χ.). Σε αυτή την τραγωδία, με το αίσιο τέλος, η πραγματική Ελένη ζει στην Αίγυπτο, ενώ η συνονόματή της στην Τροία δεν ήταν παρά ένα είδωλο, επινόηση των θεών – τόσα βάσανα για μια νεφέλη, σχολιάζει πικρά ο ποιητής, ενώ η Αθήνα θρηνεί τους νεκρούς της Σικελικής Εκστρατείας. εΞασΦαλΙστε εγκαΙΡωσ τα εΙσΙτηΡΙα σασ - η πΡοπωληση εχεΙ αΡχΙσεΙ

ηλίας κουνέλας

τι μαΣ εμαθε ο ντοΣτοΓιεΦΣκι Έξι πρόσωπα αναμετρώνται με τον συγγραφέα τους. Ο Ηλίας Κουνέλας και πέντε ακόμα ηθοποιοί διαβάζουν δημοσίως τους Αδελφούς Καραμάζοφ στο προαύλιο μιας εκκλησίας στην πλάκα. Αλλά γιατί Καραμάζοφ, γιατί Ντοστογιέφσκι; Τι λέει σήμερα σε νέους ηθοποιούς ο κλασικός των ρωσικών γραμμάτων; Ο ασφαλέστερος τρόπος είναι μας πουν οι ίδιοι πώς, καθένας και καθεμιά, τον προσέλαβε.

Info ηλίας κουνέλας Αδελφοί Καραμάζοφ - Η εμπειρία μιας ανάγνωσης, Βασισμένο στο έργο του Φίοντορ Ντοστογιέφσκι Στον προαύλιο χώρο μιας εκκλησίας, έξι ηθοποιοί θα μοιραστούν δημόσια την εμπειρία της ανάγνωσης των Αδελφών Καραμάζοφ. παίζουν: Στέλιος Ανδρονίκου, Λεωνίδας Καλφαγιάννης, Ηλίας Κουνέλας, Κλεοπάτρα Μάρκου, βασίλης Σαφός, Μαρίνα Συμεού. Σκηνοθεσία: Ηλίας Κουνέλας. Ιερός ναός αγίου νικολάου Ραγκαβά, τριπόδων και πρυτανείου 1, πλάκα 9-10, 12-15, 19-22, 26-29 Ιουνίου, 21:30 Εισιτήρια: 10€

βασίλης σαφός (ο δαιμονάκος) –[…] τον αδελφό σας, για παράδειγμα, τον δικάζουν γιατί σκότωσε τον πατέρα σας, αλλά σε όλους αρέσει που σκότωσε τον πατέρα του.

–Τους αρέσει που σκότωσε τον πατέρα του; –Τους αρέσει, σε όλους αρέσει! Όλοι λένε ότι αυτό είναι φρικτό, αλλά μέσα τους τους αρέσει φρικτά. Και πρώτης εμένα.

–Υπάρχει κάποια αλήθεια στα λόγια σας, σχετικά με το «σε όλους», είπε σιγανά ο Αλιόσα. (φ.Μ.Ντοστογιέφσκι, Αδελφοί Καραμάζοφ, μτφρ. Ελένη Μπακοπούλου, Ίνδικτος, 2011) Ο αναγνώστης σταμάτησε για λίγο να διαβάζει, ήπιε λίγο απ’ το τσάι του, κοίταξε τους άλλους πέντε. Στα χείλη τους σταδιακά σχηματιζόταν ένα λεπτό μειδίαμα συνενοχής.

στέλιος ανδρονίκου (ανταρσία;)

κλεοπάτρα μάρκου (η ιστορία μιας οικογένειας)

ενώ είχα την αμφιβολία, όπως έλεγα, ότι η πολλή ανάλυση σκοτώνει την αγάπη, τελειώνοντας με τους άλλους πέντε συνωμότες-αδελφούς το μυθιστόρημα, το πιστεύω. φαντάζομαι τον εαυτό μου να συνομιλεί με τον Ντοστογιέφσκι. Μιλάμε μια γλώσσα που και οι δυο καταλαβαίνουμε. Μιλάμε αγγελικά. Τον ρωτάω: –Τα τρία δευτερόλεπτα που είχες να σκεφτείς πριν σε σκοτώσουν στο εκτελεστικό απόσπασμα, τι σκέφτηκες; Και ξέρετε τι; Μου απαντάει: –Το πρώτο δευτερόλεπτο σκέφτηκα αυτούς που αγάπησα σ’ αυτή τη ζωή. Το δεύτερο σκέφτηκα αυτούς που με αγάπησαν σ’ αυτή τη ζωή. Και το τρίτο, το έζησα. Η λέξη αγαπώ αρχίζει απ’ το Α και τελειώνει στο Ω. Όταν γεννιόμαστε κλαίμε. πιστεύουμε. Είμαστε βρέφη και μιλάμε αγγελικά. Μεγαλώνουμε και μιλάμε ενήλικα, γνωστικά. Η Ελευθερία μας κι ο Aγαπημένος μας μας καλούν να ξαναγίνουμε βρέφη πριν πεθάνουμε. Έτσι και η πίστη. Είναι ένα αγγελικό τριαντάφυλλο με αγκάθια αμφιβολίας. Αν δεν τρυπηθείς, δεν πιστεύεις.

ακόμα θυμάμαι τον πατέρα μου να μου μαθαίνει στο γυμνάσιο την ετυμολογική ρίζα της λέξης οικογένεια. Από τότε μεγάλωσα, κι ακόμα πιάνω τον εαυτό μου να αναζητώ τη ρίζα του δένδρου απ’ όπου προερχόμαστε – να επιστρέψω σ’ αυτή τη ρίζα θέλω, να τη φιλήσω θέλω, να της ζητήσω συγχώρεση που νόμιζα ότι μπορώ να καρπίσω δίχως αυτή, αποκόπτοντάς με από αυτή. Και τότε είναι που σκέφτομαι τον πρώτο άνθρωπο που περπάτησε πάνω στη γη, και τρέχω να πιάσω το νήμα του, να συνεχίσω να περπατώ με σεβασμό στα χνάρια του, σε μια διαδρομή δίχως τέλος. Εξάλλου «η αιωνιότητα απέχει μόλις πέντε λεπτά από εδώ», έλεγε ο βρεττάκος. πότε; πότε θα οδοιπορήσουμε με χέρια ανοιχτά, αγκαλιές ορθάνοιχτες, με μάτια να λαμπυρίζουν στον ήλιο και χείλη να προφέρουν: «Αδελφέ μου, χωρίς εσένα δεν υπάρχω»... Άλλον αδελφό απ’ τον Κωστή δεν έχω, κι ωστόσο νιώθω ότι είμαστε όλοι συγγενείς απ’ το ίδιο καραμαζοφικό γένος, απ’ τα ίδια σπλάχνα της μάνας της ανεξίτηλης, από τον ίδιο πατέρα που δεν μπορούμε παρά να του μοιάσουμε, που δεν μπορούμε παρά να τον σκοτώσουμε, για να τον αποδεχτούμε και να συνεχίσουμε.

42 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

λεωνίδας καλφαγιάννης (γιατί να ζει ένας τέτοιος άνθρωπος;)

μαρίνα συμεού (η άτοπη σύναξη)

ηλίας κουνέλας (στο σκοτάδι)

τέλη αυγούστου. Τα μαλλιά μου έχουν ακόμη γεύση αλμυρή από τη θάλασσα. Αφήνω την παραλία και βρίσκομαι στο κέντρο της Αθήνας σ’ ένα παλιό νεοκλασικό με πέντε άλλους ανθρώπους. Δεν ξέρω σχεδόν τίποτα γι’ αυτούς. Στόχος: να βιώσουμε την κοινή εμπειρία της ανάγνωσης ενός μυθιστορήματος. Οχτώ μήνες πέρασαν. Έξι άτομα, έξι διαφορετικές αναγνώσεις. Συγκρουστήκαμε, κλάψαμε, γελάσαμε, γίναμε παιδιά, γνωριστήκαμε. Και, κυρίως, ακούσαμε ο ένας τον άλλον. Οχτώ μήνες πέρασαν. Έξω από το σπίτι, η πραγματικότητα πότε επαλήθευε και πότε ξεπερνούσε όσα είχαμε σκεφτεί, όσα μας είχαν συγκλονίσει διαβάζοντας το βιβλίο μαζί. Κάτι είχε κερδηθεί όμως. Είναι απελπισία να σε συνταράσσει ένας πόλεμος, μια δολοφονία, η «ρινοκερίτιδα» που εξαπλώνεται και η αντίστασή σου να αναλώνεται μπροστά στην οθόνη ενός υπολογιστή. Το κοινό βίωμα, διαποτισμένο με την εποχή και τους δαίμονες του αγαπημένου μου συγγραφέα, ήταν μια κάποια αντίσταση. Αντίσταση τουλάχιστον στη λήθη.

μέρες τώρα απολύω τον ύπνο μου θέλοντας να απαντήσω το εξής ερώτημα: Τι θέλει να πει η παράσταση της εμπειρίας της ανάγνωσης των Αδελφών Καραμάζοφ; Μα αντί να το απαντήσω, ένα μεγαλύτερο ερώτημα μού γεννιέται: πώς θα ήθελα τελικά να είναι το θέατρο; Ονειρεύομαι ένα θέατρο με καμπαναριό να χτυπάνε οι καμπάνες και ο κόσμος να μαζεύεται Να μην υπάρχει ο ηθοποιός να μην υπάρχει ο θεατής να μην υπάρχει ο θύτης και το θύμα Να καταλάβουμε επιτέλους πως όλοι οι άνθρωποι ζούμε την ίδια ιστορία πως όλοι οι άνθρωποι –δόξα τω Θεώ– είμαστε Καραμάζοφ Να καταλάβουμε επιτέλους πως ένα ποτήρι νερό που ήπιαμε ένα ψέμα που είπαμε ένα παιδί που το δείραμε το αίμα μια αλήθεια που δεν την είπαμε μια πτώση ή μια πίστωση μια αποτυχία ανήκουν όλα στη δική μας ιστορία στο δικό μας μεγάλο μυθιστόρημα. Στο τέλος ό,τι και να γίνει θα αφηγηθούμε μια ιστορία Και ο κόσμος θα συνεχίζει να υπάρχει – και χωρίς εμάς

© Άρτεμις σιέρρα

…από πού έρχομαι και πού πηγαίνω; ποιος είναι ο Θεός; είναι η πλήξη η μεγαλύτερη αμαρτία; ευθύνομαι κι εγώ για την αμαρτία του άλλου; πού αρχίζει και πού σταματάει η ηθική; ποιός φαίνομαι και ποιος είμαι; γιατί πεθαίνουν οι άνθρωποι; τι είναι αγάπη, γυναίκα, πατρίδα; τί είναι πάθος, πόνος, πόθος; πού μας οδηγούν όλα αυτά; πού είναι η απώλεια και πού η δημιουργία; πού η νέκρωση και η ανάσταση πού; η ομορφιά πώς αλλιώς λέγεται και πώς βιώνεται η λύτρωση; πού κρύβεται και πώς την συναντάμε; ποιά η δίοδος της εξομολόγησης; πού ακουμπά βαθιά η καρδιά σου; γιατί ζω; τι πέψη έχει κάνει το βίωμά μου; δέχομαι ή παλεύω; κρίνω ή αγιάζω; σκοτώνω ή θανατώνω; γιατί λέω αυτή την ιστορία και όχι άλλη; γιατί πλέκω αυτή τη ζωή που δεν μου κάνει; το παιδί γιατί με μουδιάζει; αυτό που τον πονάει τον καθένα γι’ αυτό μιλάει; Σκοπός μας είναι στο τέλος όλοι μαζί να επιλέξουμε τη ζωή… χωρίς φόβο.

Info πάτροκλος σκαφίδας Αντένες Μία έκθεση φωτογραφίας από τον πάτροκλο Σκαφίδα με κυρίαρχο στοιχείο τον ουρανό. πειραιώς 260, αποθήκη 24 Ιουνίου - 31 Ιουλίου

Πάτροκλος σκαφίδας

ατενιζονταΣ τον ουρανο μια φωτογραφική έκθεση του πάτροκλου σκαφίδα, στην αποθήκη της πειραιώς 260, ζητά από τους επισκέπτες και τις επισκέπτριες να σηκώσουν ψηλά το βλέμμα.

τι είναι αυτή η συλλογή; Ένα πρόσωπο στραμμένο προς τον ουρανό. Αυτό είναι η συλλογή, φωτογραφημένη μέσα ή γύρω από ελληνικές πόλεις. Με τον ουρανό παρόντα σαν μόνη σταθερά, δημιουργεί μια υπόθεση για τα του εδάφους, καθώς προδίδει τα άκρα μόνο ανθρώπινων κατασκευών, σαν το τελευταίο σύνορο ανάμεσα στην καθημερινότητα και τον ουρανό. πρόκειται για το πορτρέτο του ανθρώπου που βιώνει την ύπαρξή του σε χώρο ο οποίος εκτείνεται πέρα από τα αντικείμενα και δημιουργεί ένα δικό του οικοσύστημα, όπου τίποτα δεν είναι άχρηστο ή άσχημο.

τι χαρακτηρίζει τη σειρά; Ο ουρανός. Η κυρίαρχη ύπαρξή του δημιουργεί μια αίσθηση ελευθερίας που αμέσως περιορίζεται από τα στοιχεία που είναι ενωμένα με το έδαφος. Τα ηλεκτρικά καλώδια, τους σπάγκους των χαρταετών, τις στέγες. Η παρουσία φόρμας ή γεωμετρίας σε μια όχι απόλυτη έκφραση, καθώς αυτή πολλές φορές σπάει από οργανικά σχήματα και, παρότι αυτή η αντίστιξη υπάρχει, μένει σε ένα συνήθως μικρό μέρος του κάδρου, αφήνοντας το κενό του ουρανού να επικρατεί.

γιατί φωτογράφισα τις Αντένες; Το παράδοξο της πόλης ήταν πάντα για μένα μια οπτική απειλή. Χρειαζόμουν μια διαφυγή από το ελληνικό αστικό τοπίο. Το μόνο μέρος που κατάφερα να αποδράσω ήταν προς τα επάνω. Σε μια «γκρίζα» ενδιάμεση ζώνη· όπου δεν απομακρυνόμουν από τον διώκτη μου, αλλά κέρδιζα μια γνήσια επαφή με την ελευθερία. Τελειώνοντας αυτή τη σειρά, συνειδητοποιώ ότι αρχίζω να συμβιβάζομαι, σχεδόν να συμπαθώ τις αστικές εικόνες και ό,τι αγγίζει τα σπασμένα πεζοδρόμια της πόλης και τον ορυμαγδό αταίριαστων ζωών που, αν κάνεις ένα βήμα πίσω, μπορούν να είναι αφηρημένες έννοιες, κι αν κάνεις ένα ακόμη, γίνονται χρώματα.

ΦωτΟΓΡΑΦΙΑ

To tip του ασ τρολόγου

STAR WARS

Τα άστρα & οι προτάσεις του δεκαπενθημέρου – 2 σε 1 Από τον Άγγελο γκαγκάριν

Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω...

κριός

καρκίνος

ζυγός

αιγόκερως

(21 Μαρτίου – 19 Απριλίου)

(22 Ιουνίου – 22 Ιουλίου)

(23 Σεπτεμβρίου – 23 Οκτωβρίου)

(22 Δεκεμβρίου – 19 Ιανουαρίου)

Και ξαφνικά η επικοινωνία με τους άλλους, που το τελευταίο διάστημα είχε γίνει προβληματική, γίνεται ως διά μαγείας εύκολη. Αποκτάς ξανά την ικανότητα να μεταφέρεις το μήνυμά σου προς τους άλλους με καθαρό και πειστικό τρόπο. Συγχαρητήρια, γιατί λίγο ακόμα και θα προσλαμβάναμε διερμηνέα… Στα ερωτικά σου δεν χρειάζεται να καταβάλλεις μεγάλη προσπάθεια. Το καλοκαίρι σού πηγαίνει, σε ομορφαίνει, κι αυτό δεν περνάει απαρατήρητο. μουσική: δημοτικό ωδείο καλαμάτας, Πετρόσουπα του στάθη γυφτάκη 21 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Η

Ο εργασιακός τομέας μοιάζει με ναρκοπέδιο. Δεν ξέρεις ποτέ τι θα συμβεί (ή καλύτερα: τι θα σκάσει) στο επόμενο βήμα και οι καυγάδες και οι εντάσεις είναι στην ημερήσια διάταξη. Αυτό που θα πρέπει να έχεις υπόψη σου είναι ότι, καμιά φορά, εκείνοι που πραγματικά ευθύνονται για τα προβλήματά μας δεν εμφανίζονται ποτέ, αλλά κινούν τα σκοινιά κρυμμένοι στο σκοτάδι, ενώ αυτοί που γίνονται αποδέκτες της οργής μας είναι απλά μαριονέτες. Θέατρο: εταιρεία Θεάτρου DOT & ομάδα ατοναλ – Θέμελης γλυνάτσης Και τα ψάρια βγήκαν να πολεμήσουν ενάντια στους ανθρώπους της ανχέλικα λίντελ 13-14 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Ε

παλιά τραύματα έρχονται στην επιφάνεια με ασήμαντες αλλά καθοριστικές αφορμές. πρόσεξε πώς θα διαχειριστείς το απώτερο παρελθόν που ξετρυπώνει μέσα από τις χαραμάδες της μνήμης σου… Ακόμα κι εκείνα τα πρόσωπα που τα θεωρείς εντελώς δεδομένα και εξαρτημένα από εσένα μπορεί να σου κουνήσουν το μαντήλι αν τους δώσεις μια καλή αφορμή. Σε θέλω πρότυπο συμπεριφοράς και βράχο ηθικής! χορός: amorphy.org – τζένη αργυρίου, Memorandum Ένας μηχανισμός ενθύμησης 18-19 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Ε

Μια καινούργια γνωριμία έχει όλες τις προϋποθέσεις να εξελιχθεί σε σχέση ζωής. πολύ καλή συγκυρία, αφού κι εσύ αυτήν την εποχή νιώθεις πολύ έντονη την ανάγκη για σταθερότητα και μονιμότητα στη ζωή σου. Ένας μόνο κίνδυνος υπάρχει: Να παρασυρθείς από τις απόψεις, τις γνώμες και τις εμμονές φίλων ή μελών της οικογένειάς σου και να πάρεις αποφάσεις που καθόλου δεν απηχούν τις επιθυμίες σου. Μην το επιτρέψεις. μουσική: συναυλία με τη μαίρη λίντα 25 Ιουνίου, Ηρώδειο

ταύρος (20 Απριλίου – 20 Μαΐου)

Κάτι που περίμενες εδώ και πολύ καιρό σκάει μύτη. Σε παρακαλώ, αντί ν’ αρχίσεις ξανά τη γνωστή γκρίνια του τύπου «περίμενα τόσο καιρό που τώρα δεν μπορώ να το ευχαριστηθώ..», άρχισε να απολαμβάνεις την καλή σου τύχη. Απ’ την άλλη, οι δικοί σου άνθρωποι είναι εδώ (όσο κοντά τους επιτρέπεις να είναι), για να κάνετε σχέδια για καλοκαιρινές διακοπές. Ναι, ο μοναδικός σκοπός σου αυτή την εποχή πρέπει να είναι η απόλαυση και τίποτ’ άλλο. Θέατρο: λυκ μποντύ, Ψευδοεξομολογήσεις του πιερ ντε μαριβώ 12-14 Ιουνίου, Στέγη γραμμάτων και Τεχνών

δίδυμοι

ζωωδΙΑ

υδροχόος

(24 Οκτωβρίου – 21 Νοεμβρίου)

λέων (23 Ιουλίου – 22 Αυγούστου)

Η υγεία είναι ένα ζήτημα αυτή την εποχή για το οποίο δεν πρέπει να αδιαφορήσεις. Εντωμεταξύ, αν δεν το ξέρεις, το άγχος τα κάνει όλα χειρότερα. Οπότε, το καλό που σου θέλω, πρόσεξε τον εαυτό σου, σταμάτα τις καταχρήσεις και κάνε εκείνες τις ιατρικές εξετάσεις που από καιρό σκέφτεσαι να κάνεις και δεν το αποφασίζεις. Επίσης, λίγη σωματική άσκηση παραπάνω ποτέ δεν έβλαψε κανέναν. Άντε να ξεκουνιόμαστε λοιπόν… Θέατρο: ανχέλικα λίντελ – Atra Bilis Teatro, Όλος ο ουρανός πάνω στη γη (Το σύνδρομο της Γουέντυ) 15-17 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Δ

(21 Μαΐου – 21 Ιουνίου)

Θέλεις κάτι παραπάνω. Έχεις την ανάγκη να δεις τον εαυτό σου ν’ αλλάζει πίστα και να προχωράει στο επόμενο επίπεδο. Κι αν ήταν μόνο στο χέρι σου, θα το είχες ήδη κάνει, αλλά δυστυχώς οι αλλαγές που θέλεις να δεις προϋποθέτουν τη συναίνεση και άλλων προσώπων. πλέξε τον ιστό σου με διπλωματία και πειθώ και άσε απέξω τους συναισθηματικούς εκβιασμούς, γιατί αυτήν την εποχή δεν πιάνουν, ενώ είναι πιθανόν να φέρουν και τα αντίθετα αποτελέσματα. Θέατρο: πειραματικός Θίασος Όπερας λιγιουάν (Φουτζιάν/κίνα) – τζεν τζινπίν, Η χήρα και ο γραμματιζούμενος των ουάν Ρενζιέ – γιού Φενγκουέι 21-22 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Δ

σκορπιός Ας τα πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Τον τελευταίο καιρό έχεις καταστρώσει σχέδια πολλές φορές και άλλες τόσες έχεις αλλάξει ρότα. Τι φταίει; γιατί κάτι φταίει… Σίγουρα η γενικότερη κατάσταση δεν είναι καθόλου εύκολη, αλλά ένα μερίδιο της ευθύνης είναι δικό σου. Αυτό θα πρέπει να το παραδεχτείς. Η αποτυχία ενός εγχειρήματος δεν είναι ένας κεραυνός που πέφτει εν αιθρία – δίνει σημάδια νωρίτερα. γιατί δεν τα βλέπεις; μουσική: τσαρλς λόυντ & μαρία Φαραντούρη, Ξανά μαζί 20 Ιουνίου, Ηρώδειο

τοξότης

(20 Ιανουαρίου – 18 φεβρουαρίου)

Αν μπορούσες, θα το είχες γράψει σύνθημα σε τοίχο (ή μήπως το έχεις ήδη κάνει;). «Χρειάζομαι διακοπές!!!». προς το παρόν, αξιοποίησε οποιαδήποτε ευκαιρία για να ξεκουράσεις το ταλαιπωρημένο σου κορμί και το ακόμα πιο ταλαιπωρημένο σου μυαλό. Στη φάση που βρίσκεσαι κάνε απλώς οικονομία δυνάμεων, γιατί οι διακοπές ακόμα αργούν. Και κάτι ακόμα: Μείνε μακριά από τα βαμπίρ της ζωής σου, και όσους σου προκαλούν αρνητικές σκέψεις. χορός: κωνσταντίνος Ρήγος – χοροθέατρο οκτανα, Αρκαδία 16-17 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Η

(22 Νοεμβρίου – 21 Δεκεμβρίου)

παρθένος (23 Αυγούστου – 22 Σεπτεμβρίου)

Μια σχέση επαγγελματική, ερωτική ή φιλική ζητάει επιτακτικά αναδιαπραγμάτευση. Αν αποφασίσεις να παραστήσεις τον κουφό, εσύ θα χάσεις, γιατί ο «άλλος» είναι αποφασισμένος να το φτάσει στα άκρα, κι εσύ αργά ή γρήγορα θα πρέπει να ανοίξεις τα χαρτιά σου. Αν δεις τα σκούρα μην εξαφανιστείς, αλλά ζήτα λίγο χρόνο για να πάρεις τις αποφάσεις σου με καθαρό μυαλό και χωρίς πίεση. Ό,τι αποφασίσεις τώρα θα σε ακολουθεί για αρκετό καιρό. Θέατρο: χρήστος στέργιογλου, Ικέτιδες του αισχύλου 22-23 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Ε

Είσαι μπροστά σε κάτι καινούργιο: Μια αλλαγή σπιτιού, μια νέα δουλειά, ένα μεταπτυχιακό, ένας νέος έρωτας ή κάτι άλλο –ξέρεις εσύ– έρχεται για να σε ξεκουνήσει από την απραξία στην οποία είχες βουλιάξει καιρό τώρα. Ωραία, γιατί τα ανήσυχα μυαλά όπως το δικό σου τρέφονται με προκλήσεις, αλλιώς υποφέρουν και παίρνουν ανάποδες στροφές. πέσε με τα μούτρα λοιπόν στην καινούργια πρόκληση και να μου το θυμηθείς: δεν θα βγεις χαμένος. Θέατρο: ομάδα σημείο μηδέν – σάββας στρούμπος, Στη σωφρονιστική αποικία του Φραντς Κάφκα 18 - 20 Ιουνίου, πειραιώς 260, Αποθήκη

Ιχθύες (19 φεβρουαρίου – 20 Μαρτίου)

Επικεντρώσου σ’ εκείνους τους τομείς της ζωής σου όπου το ισοζύγιο είναι θετικό και διώξε από το μυαλό σου κάθε τοξικό παράσιτο που σου δηλητηριάζει τη ζωή. Αν τον τελευταίο καιρό αισθάνεσαι ότι έχεις κατά κάποιο τρόπο απομονωθεί, κοίτα ψηλά: κάπου εκεί πάνω γίνεται πάρτι, και το μόνο που έχεις να κάνεις είναι να χτυπήσεις την πόρτα και να μπουκάρεις. για τις απολαύσεις της ζωής ποτέ κανείς δεν λαμβάνει πρόσκληση. Θέατρο: Ιζαμπέλα Ροσελίνι, Green Porno - Live on Stage 24 - 26 Ιουνίου, πειραιώς 260, Κτίριο Δ

[15 Ιουνιου 2014] #38 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY 45

JUICY LIU

Στον υπέροχο κόσμο του Eλληνικού φεστιβάλ

«Το ‘χε» το ιδίωμα που χρησιμοποίησε η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στην παράσταση Ραμόνα travel / η γη της καλοσύνης, με την οποία ζεστάθηκε για τα καλά το (τροπικό) κλίμα των πρώτων ημερών του φεστιβαλικού καλοκαιριού. Σερραία στην καταγωγή η ίδια, δεν πρέπει να χρειάστηκε και πάρα πολύ για να ανακαλέσει την ντοπιολαλιά των παιδικών της χρόνων, και να τη χρησιμοποιήσει στα τραγούδια που ο σκηνοθέτης γιάννης Σκουρλέτης ενσωμάτωσε στην παράσταση – το «Ο μήνας έχει δεκατρείς» και το «Μαύρο μου χελιδόνι». Ο σκηνοθέτης ρίσκαρε, επιλέγοντας να αναδείξει γλωσσικά ιδιώματα και προφορές που έχουν ξεχασθεί ή που περιφρονούνται, σήμερα – της βόρειας Ελλάδας, της βουλγαρίας και της Αλβανίας. Η Λένα Δροσάκη, ο Κρις Ραντάνοφ, ο Δημήτρης Μοθωναίος, που επίσης έπαιζαν στην παράσταση, ακολούθησαν τη γενική τάση: με βαθύ αίσθημα και γνώση, έδειξαν ότι και γι’ αυτούς η κατάδυση στα ιδιαίτερα γλωσσικά ιδιώματα που χρησιμοποίησαν ήταν βαθύτατα εμπεδωμένη, είτε οφειλόταν σε βιώματα είτε σε άσκηση. Με αυτόν τον τρόπο, η παράσταση έκανε αίσθηση, αφού σε μια τόσο ριψοκίνδυνη επιλογή αποφεύχθηκε ο φολκλορισμός. Μεγάλο επίτευγμα, σε μια εποχή όπου το τοπικό μπορεί να αναχθεί σε πρωτότυπη, παγκόσμια αξία. Η χαμένη Ελλάδα της Ραμόνας, πάντως, δεν είναι και τόσο χαμένη. Οι αξίες της υπάρχουν ζωντανές στα πιο απροσδόκητα σημεία, στο κέντρο της Αθήνας και στη Θράκη, στην Κρήτη και στη διασπορά. Ένας άλλος σκηνοθέτης, κινηματογραφικός αυτός, ο Σταύρος Τσιώλης, το είχε παλαιότερα διατυπώσει προσφυέστατα: η πραγματική Ελλάδα είναι εκτός πραγματικότητος. πάντως, Καρυοφυλλιά και σία δεν ευνοήθηκαν από την τύχη, αφού η μπόρα του Σαββάτου 7 Ιουνίου μπορεί να μην είχε σκόνη απ’ τη Σαχάρα, αλλά ήταν αρκετή να δημιουργήσει προβλήματα που ματαίωσαν την παράσταση. Τα έχουν τα απρόοπτά τους τα υγρά κι ανεξερεύνητα καλοκαίρια. Μια άλλη λαμπερή παρουσία, στο Ηρώδειο αυτή τη φορά, είναι της σοπράνο Μυρτώς παπαθανασίου. Το ελληνικό αστέρι που λάμπει παγκοσμίως στον κόσμο της όπερας έχει καταγωγή από τη Λάρισα (όπου επίσης ανθεί ντοπιολαλιά). Η Ντόνα Άννα, την οποία υποδύθηκε η σπουδαία σοπράνο πλάι στον φράνκο πομπόνι, είναι ένας διεθνής ρόλος – και η τραγική διαδρομή της σχέσης της με τον Δον ζουάν του έργου, από το βιασμό έως την καταστροφή της, είναι πλέον μια παγκόσμια σταθερά.

46 ΦEσTIBAλ AΘHNωN & EΠIδAYPOY #38 [15 ΙΟυΝΙΟυ 2014]

ΑΕλΑΡΑ ο Φράνκο πομπόνι στο ρόλο του ντον τζοβάννι και η παγκόσμια λαρισαία μυρτώ παπαθανασίου ως ντόνα Άννα, στη νέα παραγωγή της εθνικής λυρικής σκηνής σε σκηνοθεσία γιάννη χουβαρδά που παρουσιάστηκε στο ηρώδειο.

πάντως, ο Ντα πόντε με τον Μότσαρτ συνεργάστηκαν σε μια ερωτική ιστορία όπου στο τέλος νικά η θρησκευτική ηθική. Το δημιουργικό δίδυμο απεργάστηκε μια κατά βάσιν ηθικολογική εκδοχή της ιστορίας ενός μεγάλου έρωτα, εκδοχή την οποία δεν συμμερίζεται ο γιάννης Χουβαρδάς και, προφανώς, δεν υπηρετούν οι πρωταγωνιστές. Αυτή η δυνατότητα των καλλιτεχνών να ερμηνεύουν τα έργα είναι το κυριότερο στοιχείο τόνωσης του ενδιαφέροντος για τους κλασικούς: όλες οι εποχές μπορούν να διεκδικούν έναν Ντον Τζοβάννι, μια Μήδεια, έναν Οθέλλο στα μέτρα της κοινωνικής και της πολιτικής τους ζωής.

Χαρήκαμε το αφιέρωμα στην ξακουστή Τετράδα του πειραιώς αλλά, προσωπικώς, αναμένω τη θεά Μαίρη Λίντα ξανά στο πάλκο (του Ηρωδείου). Η οποία, ειρήσθω εν παρόδω, ήταν πολύ πρόθυμη και πολύ εξομολογητική στη συνέντευξη που παραχώρησε στην εφ. Μας έβαλε, όμως, έναν όρο που έπρεπε να τηρηθεί απαρεγκλίτως: «όχι φωτογραφίες», είπε κοφτά. Τελεία.

σΧΟλΙΑ