GRENZENLOOS MAGAZINE
Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters
41
NR
Grenzenloos.nl
Winter 2018 / 2019
Bestemming
PORTUGAL DUITSLAND Altijd in trek Emigratiebeurs Heeft u al vrijkaarten?
Cultuurschok .Hoe ermee om te gaan...? Uitgeverij
1
Grenzenloos
Welkom
Colofon GRENZENLOOS MAGAZINE Gratis online magazine voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters. Verschijnt vier keer per jaar. Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos, een imprint van VanDorp Uitgevers Voor meer informatie of adverteren, kijk op www.grenzenloos.nl of mail naar info@grenzenloos.nl
In dit nummer staan bijdragen van: Ludique le Vert Renée Vonk Tjarda Kanters Stef Smulders Eric Jan van Dorp
STOUTE PLANNEN VOOR 2019
Z
o rond de jaarwisseling begint het bij veel mensen weer heftiger op te spelen, die drang om te willen verhuizen naar het buitenland. De grens over voor lange of kortere tijd of misschien wel voorgoed. Goede voornemens worden gemaakt; stoppen met roken, minder vet eten of het roer helemaal omgooien in je leven. De winterperiode is een prima jaargetijde om je gedegen voor te bereiden op een nieuw avontuur. De donkere dagen nodigen uit om die stapel emigratieboeken eens goed door te spitten. En met elke bladzijde die je leest borrelt het gevoel nog meer op. De winter is ook de tijd van de Emigratiebeurs in Houten, dit jaar op 9 en 10 februari.Verderop in dit magazine leest u hoe u aan gratis kaaren kunt komen. Kom dan ook langs bij de stand van Uitgeverij Grenzenloos, die bevindt zich vlak bij de ingang. Dan kunnen we daar verder praten over uw stoute plannen... Veel leesplezier met deze editie van ons magazine!
Marielle Saegaert Coverfoto: Heather Shevlin (Unsplash)
Eric Jan van Dorp Uitgever/hoofdredacteur
Copyright©2019 VanDorp Uitgevers Op de teksten en foto’s in deze uitgave rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden opgeslagen, gekopieerd of op andere wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of verspreid, zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke toestemming van de uitgever.
2
Inhoudsopgave
4
Nieuws
Bestemming Portugal
16
Boeren, burgers, Duitselui
Ludique - Leegverkoop!
28
22
Cultuurschok
Een Spaanse winter
42
6
32
Stef Smulders - Plasbon
Mediterraan recept
3
24 46
Nieuws
GRATIS KAARTEN EMIGRATIEBEURS 2019! SPECIAAL VOOR GRENZENLOOS MAGAZINE LEZERS
De EmigratieBeurs is door zijn brede opzet en persoonlijke karakter geschikt voor iedere aankomende emigrant, expat, student, werkzoekende, ondernemer, pensionado of andere landverhuizer. Ruim 200 binnen- en buitenlandse exposanten zijn te vinden op de beurs en er is een uitgebreid programma met (gratis) presentaties. De indeling van de beurs is thematisch. Zo worden de Scandinavische landen Noorwegen, Zweden, Finland en Denemarken als ‘gastland’ dit jaar extra uitgelicht, en zijn er daarnaast de thema’s: Healthcare Jobs Abroad, Contact Center Jobs Europe en Summer Jobs. Beurslocatie Expo Houten Meidoornkade 24 3992 AE Houten Openingstijden Zaterdag 9 februari 2019 10.00-17.00 uur Zondag 10 februari 2019 10.00-17.00 uur Kaarten kopen, toegangsprijs en korting Aan de kassa € 17,50 Via internet € 12,50 incl. bestelkosten (koop nu kaarten online) Kinderen tot en met 12 jaar mogen gratis naar binnen (mits onder begeleiding) Voor onze Grenzenloos Magazine lezers zijn er 50 vrije kaarten gereserveerd. Wilt u ook een vrijkaart en € 17,50 besparen? Stuur een e-mail naar: info@grenzenloos.nl Parkeren Parkeren bij de Expo Houten is gratis. Er zijn invalidenparkeerplaatsen.
4
Nieuws
NIEUW: MARJAN VAN DEN DORPE - SPANJE TEN VOETEN UIT bevolking en krijgt zo diverse verhalen en meningen te horen.
Een kleine tien jaar geleden verruilde auteur Marjan van den Dorpe samen met haar man het vertrouwde Nederland voor een avontuur in Spanje. Over alle opstartproblemen schreef zij al in haar eerste bundel Leven onder de Spaanse zon. Nadat het tweetal in een rustiger vaarwater was gekomen, ontstond er tijd om het land te gaan ontdekken en in haar tweede bundel Een zonnig leven in Spanje nam Marjan de lezer mee op deze tochten. Omdat ze nu de taal machtig begint te worden komt ze meer in contact met de plaatselijke
In dit boek gaat Marjan dieper in op bepaalde zaken die haar opvallen, stelt diverse onderwerpen aan de orde en neemt de lezer mee naar plaatsen als Alicante en Tarragona. Aangevuld met allerhande nuttige tips en informatie is dit een boek met voor ieder wat wils. Zeker voor hen die overwegen voor kortere of langere tijd in Spanje te verblijven.
SCANDINAVIËMARKT IN SCHOKLAND 11 EN 12 MEI 2019
Scandinavische lifestyle. De Scandinavië Markt wordt gehouden op zaterdag 11 en zondag 12 mei op het voormalige eiland in de Noordoostpolder, UNESCO Werelderfgoed, rondom de pittoreske gebouwen en kerk van Museum Schokland.
De Scandinavië Markt Schokland is sinds 2011 een jaarlijks terugkerend evenement. De markt trok de afgelopen edities tussen de 3500 en 5000 bezoekers. Het evenement heeft een landelijk bereik en trekt een bezoekersdoelgroep met interesse in alles wat met Scandinavië heeft te maken. Veel bezoekers gaan op vakantie naar Scandinavië en/of zijn fan van de
Zie: museumschokland.nl/bezoek/
5
be s t e m m i n g
Portugal
6
Hoewel Portugal vaak in een adem wordt genoemd met Spanje, hebben we hier toch echt te maken met een volstrekt ander land en met een andere taal, hoewel beide tot dezelfde taalgroep behoren. Met een heerlijk klimaat, boeiende cultuur en vriendelijke bevolking is Portugal absoluut een aantrekkelijk emigratieland.
7
Portugal, officieel de Portugese Republiek (Portugees: RepĂşblica Portuguesa), is een land in het uiterste zuidwesten van Europa. Het vormt het westelijk deel van het Iberisch Schiereiland. In het oosten en noorden grenst het aan Spanje, het enige buurland, en in het zuiden en westen aan de Atlantische Oceaan. Het land heeft een onmiskenbaar maritiem karakter. Tot Portugal behoren tevens de Azoren en Madeira, twee eilandengroepen in deze oceaan. Op een grondgebied van 92.212 km2 drie keer de oppervlakte van BelgiĂŤ en ruim twee keer de oppervlakte van Nederland - wonen 10,8 miljoen inwoners. De hoofdstad en tevens grootste stad van het land is Lissabon.
8
Portugal
Werk zoeken Het werkeloosheidscijfer in Portugal is de laatste jaren flink aan het dalen, maar bevindt zich in het eerste kwartaal van 2018 met 7,9% nog wel boven het Europees gemiddelde (7,3%). Ter vergelijking: in Nederland ligt dat cijfer op 4,2%. Werkervaring speelt in Portugal meestal een belangrijkere rol dan opleiding.Vertel in een gesprek daarom vooral wat je hiervoor gedaan hebt en focus minder op behaalde diploma’s. Neem kopieën van je cv en diploma’s mee naar een sollicitatiegesprek, maar vergeet vooral niet de getuigschriften van vorige werkgevers. Talenkennis is altijd een pre, maar uiteraard is kennis van het Portugees belangrijk. Investeer dus vooraf in het aanleren van de taal.
Open solicitatie Open sollicitaties zijn in Portugal heel gewoon en vaak ook effectief.Ver- zamel zoveel mogelijk namen en adressen van bedrijven waarvan jij denkt dat ze aansluiten bij jouw interesses en ervaring. Daarnaast zijn er ook diverse websites met vacatures in Portugal, waarvan net-empregos.com de grootste is.
Salarissen Vergeet niet dat salarissen in Portugal beduidend lager liggen dan in Ne- derland, gemiddeld tot wel zo’n 50%. Daar staat wel tegenover dat kosten voor levensonderhoud, met name voeding, lager zijn dan bij ons. 9
Emigreren
Belasting Wie Wanneer je in Portugal gaat wonen en werken zal je daar voortaan ook inkomstenbelasting moeten betalen. Blijft al je inkomen of een groot deel ervan uit Nederland komen, dan is er weliswaar sprake van emigratie, maar kun je belasting en sociale premies in Nederland blijven betalen. Er is namelijk door de EU afgesproken dat iemand in principe sociaal verzekerd is in het land waar hij/ zij werkt. Omdat voor iedereen de situatie weer anders zal liggen (wel of niet een huis in Nederland aanhouden, wel of niet inkomsten uit Nederland behouden, etc.) is het daarom zaak dat je eerst contact op met de Nederlandse Belastingdienst om precies uit te laten zoeken wat jouw fiscale status zal en kan worden. In Portugal is het hoogste inkomensbelastingtarief 48% (over het deel van het inkomen boven de €80.640). De overige schijven bedragen 14,5% (over de eerste €7.091 euro), 28,5% (tot €20.261), 37% (tot €40.522) en 45% (tot €80.640). Een stuk gunstiger dan in Nederland dus, aftrekposten niet meegeteld.
10
Portugal
Kopen of huren Een woning kopen
Een woning huren
In Portugal is het aankoopproces van een woning niet hetzelfde als in Nederland. Zo kan een woning door meerdere makelaars worden aangeboden. Ook is de kwaliteit van de makelaars in Portugal vaak niet wat u ervan zou verwachten. Neemt u een aankoopmakelaar in de arm, zorg dan dat u goed checkt of deze een officiĂŤle en geldige licentie heeft en onderzoek hoe de makelaar bekend staat.
Zoals dat ook in andere landen geldt kan het verstandig zijn om eerst een tijdje een woning te huren. Dit geeft je veel meer tijd om rond te kijken en op zoek te gaan naar een passende koopwoning. Er worden in Portugal altijd genoeg huurwoningen aangeboden om iets tijdelijks te vinden.
Het is belangrijk dat u bij de aankoop van een woning in ieder geval een advocaat in de arm neemt die u kan helpen bij belangrijke zaken, zoals: onderzoek naar beslagen of schulden op een woning, belastingonderzoek, eigendomsrecht van de verkoper en het opmaken van een koopcontract. Een notaris is in Portugal altijd in dienst van de overheid en veel van de taken die in Nederland bij aankoop/verkoop van onroerend goed tot het pakket van de notaris horen, worden in Portugal door de advocaat gedaan. Wees beducht op allerlei tussenpersonen die u ongevraagd wel willen bijstaan met het zoeken naar een woning, deze zijn niet altijd even betrouwbaar. Laat (aan)betalingen altijd lopen via de advocaat en niet via makelaars, adviseurs of andere tussenpersonen.
Er zijn in Portugal twee soorten van huur mogelijk: korte termijn of lange termijn. Bij korte termijn is de huurperiode tussen een maand en 6 maanden, hoewel 12 maanden een enkele keer ook wel eens voorkomt. Huur- contracten voor lange termijn worden voor minimaal vijf jaar afgesloten. Korter dan vijf jaar is niet mogelijk. Bovendien moet je voor het einde van het vierde jaar het contract opzeggen als na vijf jaar niet verder wilt huren. Doe je dit niet, dan wordt de huurperiode automatisch verlengd met drie jaar. Net als bij het kopen van een huis geldt ook hier: neem een advocaat in de arm om het huurcontract op te laten stellen en om te zien of de huurwoning aan alle wettelijke verplichtingen voldoet.
11
De 10 grootste steden van Portugal
Lissabon Porto Amadora Braga SetĂşbal Coimbra Queluz Funchal CacĂŠm Vila Nova de Gaia 12
Portugal
Vestigen in Portugal Als EU-burger kun je je probleemloos vestigen in Portugal. Wanneer je langer dan drie maanden in Portugal wil blijven, dan heb je een verklaring van inschrijving (Certificado de Registo de Cidadão Europeu) nodig van de gemeente (Câmara Municipal) van je nieuwe woonplaats. Na vijf jaar kun je deze omwisselen voor een officiële verblijfsvergunning (autorização de residência) bij de Portugese Vreemdelingendienst (SEF - Serviço de Estran- geiros e Fronteiras).
Auto meenemen Het is mogelijk om je auto mee te nemen naar Portugal, maar je dient daarvoor wel een hele berg aan documenten mee te brengen: paspoort, rijbewijs, Nederlands kentekenbewijs, uitschrijvingsbewijs (Nederlandse) gemeente, certificaat van overeenstemming (aan te vragen bij de autofabrikant of importeur), een gemeentelijk bewijs van vestiging in Portugal, bewijs van periodieke keuring (in Portugal), kopie Portugees belastingkaart en sofinummer, aangifteformulier Portugese inkomstenbelasting van de laatste 3 jaar, een schuldenvrijverklaring van de Portugese sociale verzekeringsinstanties, verblijfsvergunning uitgereikt door je (Portugese) gemeente en een verklaring waaruit je huidige adres blijkt. In de praktijk ben je hier dus wel een poosje zoet me voordat alles defintitief is overgezet.
De kosten van een verhuizing Omdat Portugal goed te bereiken is vanuit Nederland en het transport over de weg kan zal je als gemiddeld Nederlands huishouden hooguit 1.500 tot 3.500 euro aan verhuiskosten kwijt zijn, afhankelijk van de groot- te van je inboedel, de tijdsdruk, de precieze bestemming en eventuele extra services, zoals het inpakken en uitpakken of het demonteren en monteren van zaken.
13
Emigreren
Onderwijs Kinderen van drie tot en met vijf jaar kunnen in Portugal naar de kleuterschool gaan. Vanaf het moment dat het zes wordt gaat het vervolgens verplicht naar de basisschool (Ensino Bรกsico). Deze duurt tot de leeftijd van 15 jaar (in afgebakende perioden van respectievelijk vier, twee en drie jaar), waarna de leerling nog drie jaar middelbare school volgt. Hierna kan men een beroepsopleiding volgen of een universitaire of semiuniversitaire op- leiding. Deze laatste is vergelijkbaar met onze hbo. Er zijn redelijk wat internationale scholen in Portugal waar de voertaal Engels is, zowel in het basis- als in het middelbaar onderwijs.
14
WS2018-06 - Adv 155x225mm DRUK.pdf
1
21-06-18
09:49
70
Vergeet jij Nederland(s) niet?
jaar
Voorkom een taalachterstand De Wereldschool biedt online Nederlandse les op afstand. Al sinds 1948 en inmiddels actief in 109 landen. Benieuwd naar de mogelijkheden? Kijk op wereldschool.nl voor meer informatie of bel 0320-229927.
15
16
Duitsland
B
maanden. En nog steeds wel moet ik mijzelf er soms van overtuigen dat los laten heus niet eng hoeft te zijn. Dat het loslaten van het een, het begin is voor iets anders. Iets nieuws, misschien nog veel mooiers. Maar ik ben er denk ik gewoon niet zo goed in, in dat los laten. Ik heb heus wel veel zin in ons avontuur. Maar vooral het achterlaten van vrienden, familie en de gezellige activiteiten die we hier ondernemen vind ik lastig.
oeren, Burgers, Duitselui is het vlot geschreven chronologische verslag van de emigratie van Tjarda Kanters. Een voorproefje voor alle lezers:
Een nieuwe weg
We staan aan het begin van een nieuwe weg. Mijn man Davy, kinderen Mirre (5) en Jelle (3) en ik. Een weg waar we toch best lang over getwijfeld hebben, maar we gaan het doen. Wij gaan emigreren naar Duitsland! Maar niet helemaal alleen. We gaan mijn broertje Jorrit en zijn gezin achterna om met hen een kaasboerderij te beginnen in het Duitse Rheinland Pfalz. Zij hebben enkele maanden geleden de stap gemaakt en sindsdien lag diezelfde weg voor ons open. Er was ruimte voor nog een gezin. En dat gaan wij dus worden. Ons hele fijne hobbyboerderijtje in het Achterhoekse IJzerlo is inmiddels onder voorbehoud van financiering verkocht. Midden in de zomervakantie horen we of de verkoop definitief kan plaatsvinden en midden in de zomervakantie moeten we onze stek dan ook verlaten.
“Emigreren is best lastig, vooral als je de taal nog niet goed spreekt...” Blijkbaar zijn niet alle emigranten stoere, onverschrokken avonturiers met de prachtigste ideaalbeelden. Ik vraag mij ook af of die stoere onverschrokken avonturiers ook zoveel regelgedoe hebben. Want emigreren is best lastig, vooral als je de taal nog niet goed spreekt. Zorgverzekering bellen, verwezen worden naar die Deutsche Krankenkasse...aber wie dann? Mijn Duits is toch echt nog niet goed genoeg voor zo’n gesprek. We zijn nog in de aap-nootmies fase van onze Duitse les. En de discipline om veel verder te komen dan dat ontbreekt er regelmatig aan moet ik eerlijk bekennen. Met Engels kom je ook niet ver. Engels kunnen de Duitse telefonistes namelijk lang niet allemaal. Dat is daar blijkbaar niet vanzelfsprekend. Of ze willen het niet kunnen. Dat kan ook. Ik zal me er hakkelend en stotterend door moeten worstelen vrees ik.
“Het loslaten van het een is het begin van iets anders...” We gaan dus maar vast afscheid nemen. Dat lijkt ons beter dan stilletjes met de noorderzon vertrekken. Al is dat vertrekken nog een beetje een pijnlijk woord op het moment. Ooit gemerkt dat onschuldige kinderliedjes heel pakkende teksten kunnen hebben? Zo staat hier vrijwel iedere avond bij Mirre de cd van ‘Frozen’ aan, om zo fijn bij in slaap te vallen. Dringt het ineens tot me door dat de tekst van het Nederlandse ‘laat het los’ eigenlijk zo ontzettend goed past bij mijn gedachtes van de afgelopen
Nog zoiets, tussen de zekerheid van verkoop en de overdracht zit maar liefst twee(!) weken. Alvast inpakken en verhuizen is er nog niet bij. Dan gaat het straks niet door, maar staat ons hele hebben en houden wel in Duitsland. 17
Tjarda Kanters Überhaupt...waar moet het staan? Het huis is nog onbewoonbaar. Op zolder zou kunnen. Ik weet zeker dat de muizen blij in hun muizenpootjes wrijven als ze onze bank zien aankomen. En dan hebben we het nog niet eens gehad over voortzetten van medicatie, invoeren van de auto, verhuizen van de dieren, verblijfsvergunningen, overzetten van diploma’s.... We hebben nog zoveel te regelen. Stapje voor stapje, zegt mijn moeder. Ik ren alvast vooruit!!
Afscheid nemen
Het is achter de rug, de week van afscheid nemen. Eigenlijk de weken. Het begon met trakteren bij zwemles, eind juni, en eindigde afgelopen vrijdagavond met de laatste les Steps en een borrel als afsluiting. In die
weken konden we nog even proeven van de geweldige IJzerlose sfeer, vooral tijdens de jaarlijkse farm en country fair en het schoolfeest. Wat gezellig! Het is net een galgenmaal, of dat laatste taartje als je besluit om op dieet te gaan...nog één keer proeven aan iets waarvan je weet dat je het echt wel gaat missen. Maar goed, dat is dus klaar. Ik zal niet jokken; er vloeiden wat traantjes. Alleen bij de dames in ons gezin, dat wel. En ook wel meer dan ‘wat’....ja, er werd heel wat gejankt. Maar nu kunnen we weer vooruit kijken. En daar hebben we dan ook zin in. Het papierwerk schiet op. De eerste vracht staat klaar. Davy had zijn afscheid, zijn laatste dag als schaapherder. Dat was voor hem ook wel even slikken. Een droombaan
18
Duitsland als schaapherder vind je nou eenmaal niet zomaar. En wat er voor in de plaats komt is nog zo abstract. Maar het is tijd om dat te gaan ontdekken.
“We hebben een begin gemaakt met het creëren van ons ‘thuis’.” We zijn klaar voor ons nieuwe thuis is Duitsland. Eerlijk gezegd voelt ‘thuis’ nog niet helemaal passend. We slapen er in de caravan van mijn broertje Jorrit en verblijven overdag bij zijn gezin in hun deel van de boerderij. Ons deel dient nog voornamelijk als verlengde bijkeuken, schuur en werkplaats. Niet erg huiselijk, laat staan eigen. Maar afgelopen tijd hebben we wel een begin gemaakt met het creëren van ons ‘thuis’. In afwachting van de goedkeuring van de Duitse monumentenzorg en de bij behorende architect zijn we vast voorzichtig begonnen. De vertrekken zijn leeg gehaald en de boel is schoon gemaakt. Daarmee is het nog steeds ver weg van een ‘thuis’, maar er staan in elk geval geen spullen van anderen meer in. En dat scheelt toch. Het is nu iets meer ‘onze’ kale, ouderwetse, naar champignons ruikende bouwval... met mogelijkheden. Want dat het straks een heel knus, huiselijk en tikje Scandinavisch (blauwe winkel, gele letters) warm thuis wordt, dat zie je meteen. We (in dit geval vooral Davy) kunnen niet wachten om te beginnen met serieus verbouwen. Muren hakken, vloeren breken, dat soort dingen. Legaal vernielen en dan weer mooi maken. Maar dat kan nog even niet. De Duitse bureaucratie vraagt van ons om eerst alle mogelijke vakmannen langs te laten komen met hun mening en vooral met hun portemonnee. Over bureaucratie gesproken. We lopen ondertussen compleet vast met de exportprocedure van onze
hobbydieren. Met de twee koeien Isabella en Witsnoet zijn we in een eindeloze reeks van gezondheidstesten en ellelange documenten belandt. En wat de schapen betreft gaat het al niet veel makkelijker. In de wirwar aan documenten en verwijzingen blijkt nu ergens in de kleine lettertjes te staan dat het vrijwel onmogelijk is om onze schaapjes mee te nemen. Of het moesten lopende goudmijntjes zijn, dan zou het nog wel kunnen. Maar in ons geval zijn het gewoon een stel wollige witte goedzakken, waarvoor de exportkosten de pan uit rijzen. Mag ik straks mijn kinderen vertellen dat hun lieve schaap Pien tóch niet mee kan naar Duitsland. Zucht... Ik hoop dat ze de ruil voor een minstens net zo’n wollig klein konijntje goed oppakken. Eerst maar even checken of stampertje de grens dan wel kan passeren. Iemand die ondertussen nog een plekje weet voor ons schaap Pien?
We zijn er
We zijn er, ons nieuwe thuis. Nadat we vorige week voor de laatste keer in Aalten thuis kwamen, begon het circus pas echt. Maandag eerst nog op ons gemak pakken, onervaren en alle tijd. Dinsdag wat chaotischer. Inmiddels lag alles overal, ingepakt, niet ingepakt en half ingepakt. Woensdag, met een naderende deadline, ging het als een speer. Blijk- baar presteren wij het best onder druk. Tussen het verhuizen door brachten we koeien Isabella en Witsnoet naar een weiland van een bevriende boer. Het exporteren is niet gelukt, in Nederland zullen we opzoek moeten naar een nieuw thuis. Ook de schapen kunnen niet mee en zijn opgehaald. Zelfs Pien. Een beetje verdrietig waren we wel. Maar we moeten door. Woensdagnacht sliepen we met zijn vieren op een matras in dat wat eerst nog onze slaapkamer was. En 19
Tjarda Kanters
zo waren we donderdag om 7.30 uur klaar voor de verhuiswagen. Die laatste was er overigens al om 7 uur! Oeps! Met vier afgetrainde verhuismannen was ons huis binnen no time leeg en konden onze spullen naar Duitsland. Davy ging erachteraan. Ik zou het huis schoon maken (dat was nodig) en dan met de kinderen bij mijn ouders logeren. Vrijdagavond, heel laat, werd ons gezin herenigd. Zaterdag gaven we onszelf een halve dag pauze voor het IJzerlose zomerfeest. Mirre had met vriendinnetje Kim een liedje ingestudeerd (vriendjes voor altijd) voor ‘Iezerlo got talent’. De meiden stalen de harten van het publiek en de derde prijs van de jury. Dat het daarna ruzie werd om de beker hielden wij vakkundig buiten het zicht. Zondag was ons uitzwaaifeest. Eerst een lunch met een klein groepje en daarna een drankje met ieder die ons nog wel even wilde zien. Met recht ‘even’. Voor mijn gevoel renden we heen en weer tussen de gasten en hadden we voor 20
niemand tijd genoeg. Het is volgens mij praktisch onmogelijk om op zo’n middag een fatsoenlijk gesprek te voeren. Maar het doel was ons nog even zien en dat moet gelukt zijn. Al was het in een flits. We sliepen die avond in IJzerlo bij onze vrienden Hetty en Jan Willem. Prima Bed&Breakfast, aanrader. Maandag was de overdracht. Ik vond dat een moeilijke dag. Een deel van mij wil helemaal niet weg. Vraagt de nieuwe eigenaar ook nog “of ik het ga missen hier”. Had ie beter niet kunnen doen. Maar ook zo’n dag gaat voorbij en geluk- kig hadden we Hetty en Jan Willem weer die met ons een slaapplek boden. Goede vrienden zijn onmisbaar bij zulke grote veranderingen in je leven. En toen D-day! Dinsdagmorgen vertrokken we. Bijna 400 kilometer naar beneden, het buurland in. En inmiddels zijn we dan officieel inwoners van het Duitse EnkenbachAlsenborn. We kunnen ons avontuur beginnen, de beuk erin!!
Duitsland Volle weken
Binnen no time was alles wat gesloopt mocht worden aan de grond. En nu hebben we zelfs De eerste week is ruim voorbij. Een volle eerste week. We hebben echt al veel gedaan. al een trap! Goed, een ladder. Er moet nog wel iets aan gesleuteld worden, maar we Veel regeldingen, afspraken en ook de kunnen in elk geval naar boven. eerste klusmomenten zijn gepasseerd. De Na de eerste vlotte stappen is er nu alleen eerste formele Duitse gesprekken (hoera een beetje de klad ingekomen. Dat komt voor Google translate!), de eerste Duitse heus niet door het prachtige zomerse weer, boodschappen, de eerste bezoekjes aan de wat uitnodigt tot leuke dingen en lekker school. Nu alleen nog om nichtje Ambernatafelen. Dat komt omdat het lastig is Lynn te brengen of te halen, maar vanaf om te bedenken hoe en waar we zullen volgende week mag in elk geval Mirre ook beginnen. Er is zo veel te doen! En tegelijk zelf. Ik mag mee en waarschijnlijk Jelle dan moeten we bijna overal wachten op andere ook gelijk. Eerst twee weken wennen met een ouder in de klas. En omdat Jelle na Mirre betrokkenen zodat we nergens vol mee aan de slag kunnen gaan. Die andere betrokkenen haar tweede week ook mag beginnen zit hebben vast ook zomers weer. Dan gaat ik dus de komende maand in de piepkleine alles nou eenmaal wat trager. Behalve op het schoolbanken van de Kindergarten. Mirre is land, want er moet gezaaid worden! En zo er aan toe om hier te integreren. En wij zijn verleggen we dan maar onze aandacht, van er ook aan toe dat Mirre kan integreren. Ze verbouwen in het huis, naar verbouwen op is een flinke kleuterpuber, pfff. Al zullen alle het land. Want ook buiten, op de boerderij, veranderingen en spanningen daar ook wel is van alles te doen. Het zullen volle weken aan ten grondslag liggen. worden, de komende tijd. Maar met elke Wat het klussen betreft ging het even heel afgewerkte klus, wordt het een beetje voorspoedig. Er mocht het een en ander gesloopt te worden en dat hoef je Davy maar makkelijker... één keer te zeggen. Hij is er goed in! Een kei!
Duitsland is, op België na, het meest populaire emigratieland voor Nederlanders.Vanwaar die aantrekkingskracht? Boeren, Burgers, Duitselui is het vlot geschreven chronologische verslag van de emigratie van Tjarda Kanters met haar man en kinderen. Kijk op www.vandorp.net/duitselui voor meer informatie.
21
Wonen in Frankrijk
LUDIQUE LEEGVERKOOP!
L
het ook in het Franse labyrint van smalle weggetjes. Je lazert anders zomaar de greppel in. Toen wij bijna langszij waren zwaaide het portier van de cabine, pal voor onze voorruit, met een ruk open. Ik wierp subiet het anker uit. We kwamen als een blok beton tot stilstand. Een forse kerel klauterde moeizaam uit het monster. Hij wrong zich met kracht tussen bestelbus en trekker en verscheen tenslotte pontificaal voor mijn zijruit. Aldus ingelijst, in dit voor het uitzicht bedoelde raamwerk, toonde zich het rood verhitte portret van een bezwete grijnzende man.
udique is het pseudoniem van een oud-docent die na zijn pesionering samen met zijn vrouw Maria (Lief) emigreerde naar Zuidwest-Frankrijk. Het tweetal woont en ‘werkt’ in en rond hun oude boerderij op het Franse platteland. Ludique is een begenadigd verteller die anderen laat meegenieten van zijn dagelijkse belevenissen.
Net onderweg naar St.Yrieix la Perche kwam ons op de petite route een dikke rooie trekker tegemoet gehobbeld. Het gevaarte schommelde een eindje de berm in om ons te laten passeren. En zo hoort 22
Ludique le Vert aperitief duidt dat gewoonlijk dagelijks in de late namiddag wordt geschonken én genoten. Het is niet anders. Aldus rolden Lief en ik tegen zessen braaf en volgzaam het erf op voor de ‘apéro’. Alle ramen, deuren, luiken en vensters van de boerderij stonden nu wagenwijd open. Odette verscheen bezweet, rood aangelopen en ogenschijnlijk een tikkeltje opgefokt, in het holle gat van de deuropening bovenaan de stenen trap van de levenloze boerenbehuizing. “Salut Ludique, bonjour Lief! Ça va?” begroette ze ons allerhartelijkst en kreeg daarbij rugdekking van haar dochter, zus én moeder, die opeenvolgend in het zwarte gat achter haar opdoemden. Lief werd terstond geïnviteerd om de ingewanden van de woning te komen bezichtigen. Maar, wij waren op dat moment even afgeleid. Er lag namelijk een manshoge berg ondefinieerbare rotzooi aan onze voeten onderaan de stenen trap. Allerhande klein huisraad dat kennelijk al zonder meer de woning was uit gekeild. Opruiming, zeg maar. Lief viste er een vijftal antieke, ragfijn gehaakte, kraagjes uit op en hield die omhoog. Ik toonde een leren etui met antieke, prachtig bewerkte, vulpennen, passers en aanverwant schrijfgerei. “Drie generaties!” deed Odette een benauwde poging de omvang van de berg te legitimeren. “We hebben al twee van die ladingen ouwe troep verbrand. Het huis moet leeg!” “Maar...,” stamelde Lief oprecht onthutst, “dit is antiek, historisch en mogelijk waardevol! Gooien jullie dit weg? Wordt dit verbrand?!” “Zut,” mompelde Odette onwetend haar schouders ophalend. Ze keek wat beteuterd.
Lief slaakte een afgeknepen gilletje van schrik. Ik beet bijkans met pijp in tweeën. Het was onze goede vrind Marcel. De veeboer van een eind verderop bij ons in de streek en tevens de eigenaar van de boerderij waarin wijlen Marie woonde. U weet wel, die waarop wij onlangs, in een vlaag van derdegraads verstandsverbijstering, roekeloos een bod hadden gedaan. Op de boerderij, wel te verstaan.Trouwe en oplettende lezers onder u kennen de absurde geschiedenis. Dat impulsief opgehoeste dombo-bod hebben wij, na een slopend inktzwarte nacht van oprukkende angstvisioenen en rampscenario’s, onmiddelijk weer ingetrokken. Ikzelf ben inmiddels weer wat opgeknapt. Afijn, ik slingerde gastvrij het zijraam open. Dat praat makkelijker. “Bonjour! Ça va?” groette hij ons met een allerbeminnelijkst knikje richting Lief. Marcel is een aardige, wat verlegen en onzekere man. We mogen hem graag. “De notaris heeft het woonhuis van de boerderij vrijgegeven.” sprak hij. “Dus, als jullie het nog willen bezichtigen, dan kán dat.” voegde hij er een tikkeltje schuchter aan toe. “Nou, dat willen wij maar wát graag, hè Ludique?!” juichte Lief blij verrast in haar handen klappend. Ik beet mijn pijp nu echt in tweeën. “Nou ja, ik ben ook wel nieuwsgierig.” murmelde ik enkele scherven van het mondstuk uitspugend. “Alors, vanmiddag apéro!” gebood Marcel ons inviterend. “Op de boerderij van wijlen Marie. Odette en ik hebben jullie wat te vertellen. Tot vanmiddag!” Voor de mogelijk wat zuinig belezen lezers onder u meld ik dat de kreet ‘apéro’ op een 23
Wonen in Frankrijk “Vanwege de schapen, die lopen daarachter.” verklaarde dochterlief die onze blikken volgde. Het leek wel een volgepakte opslagruimte. Tot aan de nok toe afgevuld met drie generaties huisraad. Stoelen, kasten en tafels gebukt onder hoog opgetast linnengoed, kleding, serviezen en glaswerk. De stenen vloer bezaaid met dozen, tassen en kratten.Volgepakt met foto’s, brieven,
Lief en ik keken elkaar aan en stoven de trap op. Odette deed schielijk een stapje opzij. Zodra het om antiek, brocante, curiosa en kortom ouwe troep gaat, zijn wij er als de kippen bij. Wij stuiterden een donkere ruimte binnen met een zuinig oplichtend gloeipeertje bungelend aan een pendel onderaan het gitzwarte balkenplafond. Het flakkeren van een dovend houtvuur onderin de
ansichtkaarten, grammofoonplaten, boeken en een eeuw of meer aan tijdschriften en kranten. Her en der onontwarbare kluwen snuisterijen. Boordenknoopjes, sokophouders en kanten jarretels, zakdoeken, naaigerei, sieraden en horloges.
immense cantou. De welhaast spookachtige lichtinval door onzichtbare vensters in de kamers links, rechts en ergens achterin. Het gevierendeelde raam in de gebarricadeerde achterdeur. 24
Ludique le Vert Laag in de muur de in natuursteen uitgehouwen wasbak die ladingen keukengerei, koperen pannen, stenen kruiken, kannen, schalen en schotels torste. Het grauwe gietijzeren hout gestookte fornuis ernaast zuchtte onder het gewicht van kolossale, zwart geblakerde, ketels. De schoorsteenpijp die dwars voor het venster langs via een ruw uitgebroken gat in de gevel een uitweg vond. Een vervallen kast, een staand horloge en hoger, op een trede van de uitgesleten trap naar zolder, een houten radio bedolven onder het stof van de tijd. En dan die ene stoel, die ene bizarre uit de toon vallende stoel. Een hoge zwartleren bureaustoel voor het hogere management. Lichtelijk achterover hellend met brede armleuningen en een verstelbare hoofdsteun. Het geheel op verchroomde voet met zwenkwielen. Een bijpassend voetenbankje. De zetel van Marie. Pal voor het ultramoderne televisiescherm. Zwart. Definitief op zwart. Lief en ik, Odette, dochter, zus en moeder, stonden een beladen moment, als aan de grond genageld en eerbiedig zwijgend, middenin de nalatenschap van wijlen Marie, haar ouders en grootouders. “De klok is voor u, Ludique,” verbrak dochterlief de stilte en wenkte me het kavalje van naderbij te komen bekijken. Ik baande me behoedzaam schuifelend een weg er naartoe en monsterde de klok. “Iets voor u, deze oude dame? Ze is wel aan een beurt toe,” sprak ze met amper twintig lentes. “Alleen in het geval ze anders op de brandstapel belandt,” antwoordde ik hoofdschuddend. “Kopen, Ludique? KOPEN!” schalde Odette lachend. “Nee hoor, dank je. Ik ben geen verzamelaar.”
zei ik. “Ik herstel of restaureer ze. En dat enkel in zéér bijzondere gevallen. Als ik er zin in heb.” “In een zeer bijzondere klok óf eigenaar?” grapte dochterlief met pretlichtjes in haar ogen. “Beide!” vonniste ik resoluut. “WAARDE?” riep Lief ergens luidkeels vanonder een tafel of vanuit een kast of iets dergelijks. “NIHIL!” bulderde ik in het wilde weg. “Vijf euro voor de onderdelen, wat mij betreft.” “VIDE GRENIER?” schetterde Lief nog steeds aan ieders zicht onttrokken. “Op een rommelmarkt? VIJFTIG EURO, hooguit!” dreunde ik uit volle borst het luchtledige in. Er klonk een doffe klap vanonder een opspringend tafelblad. Tien vingers omklemden krampachtig de rand en hesen Lief met een van pijn vertrokken tronie terug in het zichtbare heden. “VIDE MAISON!” schetterde ze nog diep ineengedoken en met beide handen woest over haar pijnlijke kruin wrijvend. “VIDE MAISON!” echoden Odette, dochter, zus en moeder luidkeels juichend in koor. Tussen haakjes, een ‘Vide Maison’ is een privé rommelmarkt aan huis. Men smijt bij wijze van spreken de overtollige inboedel op straat. Te koop. Dat mag van hogerhand. Een enkele keer. De dames traden in conclaaf. Hoe een ‘Vide Maison’ te organiseren? Lief weet van wanten. “We moeten ALLES uitzoeken! ALLES! Sorteren, rubriceren, rangschikken, stapelen, uitstallen, de kamers, kasten en tafels vullen met mooie spullen en alles wat kan worden weggegooid moet ook meteen worden weggegooid, op de brandstapel! En we moeten....,” kwam Lief met rode blosjes op d’r 25
Wonen in Frankrijk wangen, druk kwetterend op stoom in de van enthousiasme popelende kring dames om haar heen. “Prijzen! We moeten de boel prijzen.” vulde Odette Lief gehaast aan. “Wat kost nou bijvoorbeeld die eh..., die ouwe kist daar op de grond? Wat kunnen we daar nog voor vragen?” ‘Dat is een reiskoffer uit de negentiende eeuw. Nog geheel in de originele staat en....,’ wou ik zeggen maar zweeg wijselijk. In Frankrijk babbelen dames namelijk met dames. Exclusief! Mannen worden in meervoudig vrouwelijk gezelschap gezien noch gehoord. Je staat er domweg voor ‘Jean met de korte achternaam’
bij. U bestaat niet langer. U kunt gaan! “Dat is een reiskoffer uit de negentiende eeuw. Nog geheel in de originele staat en zo’n ding moet toch al gauw zo’n pak ‘m beet, pakweg, 26
ongeveer....,” ratelde Lief drukjes voort. “Honderdtwintig euro,” vulde ik op gedempte toon aan. Sorry, ik kon het niet laten. “....tachtig euro opbrengen.” besloot Lief onverstoorbaar haar inschatting. “We beginnen met de serviezen en het glaswerk!” kraaide Odette het festijn opjuttend. “Kom op!” De dynamiek van het dameskwintet explodeerde. In razend tempo, kruipend, klimmend, bukkend, reikend, jubelend, giechelend, tillend en torsend, werden uit alle hoeken en gaten van de vertrekken serviesen glaswerk vergaard. Bergen, wagonladingen aardewerk en glas verzamelden zich. Mijn onuitgesproken vraag ‘Waar láten jullie dat alles straks?’ bleef vooralsnog onbeantwoord. Ik besloot een poging te wagen om deze dolgedraaide circuspiste onopgemerkt te ontvluchten. “We hebben extra tafels nodig!” hoorde ik een oververhitte vrouwenstem schallen. Ik was bijna bij de nooduitgang. De door mij zo innig begeerde openstaande voordeur. “Ludique!” snerpte Lief gealarmeerd. “Haal jij even een paar van die grote tafels bij ons op?! Die lange opvouwbare, je weet wel. Ja?” Mijn Lief weet van aanpakken en doorzetten, laat er geen gras over groeien. Hoger management. Ik knikte instemmend, stapte gretig naar buiten en ontsnapte aldus gelegitimeerd. Onderaan de stenen trap kwam ik Marcel tegen. Hij zat op de onderste trede. De man kent zijn plaats. “Salut Marcel! Ça va?” begroette ik hem. “Odette en jij hadden ons nog iets te vertellen, zei je vanmorgen?” “Tja,” verzuchtte hij beamend. “Over de boerderij hier, de prijs en zo. Speciaal voor jullie. Odette, ik, de kinderen en nou ja, de hele
familie, we willen het liefst dat jullie het van ons kopen.” Ik keek hem ietwat verwonderd en afwachtend aan. “Een andere keer Ludique. We praten er nog over. Je moet nu eerst tafels gaan halen.” glimlachte hij met een gemoedelijk knikje richting onze bestelbus. Onderweg naar huis kwam me een vaalrode haveloze trekker tegemoet. Een klein en oververmoeid oud beestje. Ik reed een stukje de berm in om de hoestbui er langs te laten. Het was onze dierbare vrind Alain en deze kwam schokkend naast me tot stilstand. “Salut Ludique! Ça va?” groette hij me met zijn immer melancholische blik en woeste hangsnor. “Heb je de boerderij nu bezichtigd?” “Ja, een mooie plek!” zei ik wat terughoudend. Praatjes, nieuwtjes en roddels gaan hier als een lopend vuurtje door de streek. “Oh jawel, dát wel,” beaamde Alain traag instemmend knikkend. “De droomplek van Lief, lichtte ik nog toe. Hij keek me een moment zwijgend aan. “Alors,” zei ik wat in dit geval zoiets betekent als ‘kom, ik moet weer verder’. “Trouwens Ludique, je had zonet niet voor mij aan de kant hoeven gaan hoor,” opperde hij tot besluit. Ik keek onwillekeurig naar de wegberm voor en naast me. “De greppel ligt hier áchter je, niet náást je.” voegde hij me grijnzend toe om vervolgens in een wolk van zwarte rook, hortend en stotend, zijn weg te vervolgen. Richting Marcel die nog steeds, zo zag ik in mijn spiegel, op de onderste trede zat. Tekst: Ludique le Vert Foto’s: Pexels.com
27
Lees alle verhalenbundels van Ludique:
CULTUURSCHOK B
innen een klein land als Nederland hebben we al te maken met flinke verschillen in gewoonten en gebruiken, en zelfs de verschillende dialecten kunnen enorm van elkaar verschillen. Een Fries zal zich in eerste instantie een vreemde eend in de bijt voelen in Limburg, een geboren en getogen Zeeuw zal in Amsterdam regelmatig de wenkbrauwen fronsen en wie z’n leven lang in Den Haag heeft gewoond zal in Drenthe een tijdje nodig hebben om zijn draai te vinden.
Het is daarom ook niet onredelijk om aan te nemen dat wanneer je verhuist naar het buitenland je te maken zal krijgen met een perio-
de van aanpassen. Dingen gaan over de grens nu eenmaal anders dan je in Nederland gewend was, zelfs al ga je naar een van de twee buurlanden. Bij vrijwel iedere emigrant zie je in meerdere of mindere mate een vorm van ‘cultuurschok’ ontstaan zodra de eerste euforie van de verhuizing en de spanning van het ontdekken van je nieuwe omgeving voorbij is. Na verloop van maanden gaat die euforie vaak beetje bij beetje over in frustratie. “Waarom komt die loodgieter twee uur later dan we hadden afgesproken?” “Waarom moet ik voor de derde keer een formulier invullen om telefoonaansluiting te kunnen krijgen?” “Waarom is de bouwmarkt dicht terwijl er op de website staat dat ie vandaag open zou zijn?” 28
Cultuurschok Deze frustratie kan na verloop van tijd overgaan in een vorm van afwijzing. Je begint je af te vragen waarom je überhaupt naar een land bent verhuisd waar alles zo klungelig geregeld is en waar niemand zich ergens druk om lijkt te maken. Dit kan ontaarden in een vorm van depressiviteit of het sterk bewust worden van heimwee naar je vroegere vertrouwde leventje.
Bij vrijwel iedere emigrant zie je na de eerste euforie een vorm van ‘cultuurschok’. Gelukkig gaat deze periode bij de meeste mensen na verloop van tijd wel weer vanzelf over. Meestal ook omdat je de taal steeds beter onder de knie krijgt, je ziet dat je kinderen met plezier naar school gaan en je zelf meer en meer contacten krijgt met de lokale bevolking. Je leert de plaatselijke cultuur met andere ogen te bekijken, berust in het feit dat dingen ter plekke nu eenmaal anders gaan en ervaart dat er aan die andere gewoonten ook heel veel positieve kanten zitten. Je afwijzing is daarmee over gegaan in aanpassing, je voelt je weer op je gemak en hebt je plekje gevonden. Je kunt je vooraf proberen te wapenen tegen de komende cultuurschok door verhalen te
lezen van andere emigranten. Hun ervaringen kunnen je helpen om vooraf er rekening mee te houden dat dingen soms compleet anders lopen dan je zou verwachten. De frustraties die zij beschrijven zal jij later waarschijnlijk ook beleven, maar omdat je nu weet dat je hiermee niet uniek bent zal je ze vast en zeker beter kunnen afhandelen. Het helpt ook om ter plaatse met andere emigranten je hart te luchten, maar pas op dat je niet uitsluitend met andere Nederlanders blijft omgaan. Dit vertraagt je integratie en wanneer er onder die nieuwe kennissen een aantal notoire zeurpieten zitten die niets liever doen dan klagen, zal het langer duren voor je de periode van aanpassen bereikt. Zorg dus ook voor voldoende contacten met de plaatselijke bevolking.
De cultuur van een land woont in het hart en in de ziel van de mensen. (Gandhi) Hoe dan ook, ga er regelmatig op uit. Wanneer je thuis blijft hangen met je ongenoegen zal je deze gevoelens alleen maar onbewust versterken en worden zaken misschien wel groter dan ze werkelijk zijn.
Vragen als ‘Hoe ga ik om met een cultuurschok’ is een van de vele onderwerpen die je tegenkomt in Succesvol emigreren, het standaard handboek voor potentiele emigranten. Een onmisbare hulp voor iedereen die er over denkt om te verhuizen naar het buitenland. 29
- advertentie -
Wereldwijd Nederlands onderwijs Veel ouders die met hun kinderen naar het buitenland vertrekken vinden het belangrijk dat hun kinderen de taal van het nieuwe land leren. Dat is terecht, want het spreken van de taal helpt kinderen om hun plek te vinden in het nieuwe land. Maar wist u dat het ook mogelijk is om in het buitenland Nederlands onderwijs te volgen? Dat kan al vanaf drie uur per week, via een Nederlandse school of vanuit huis. Voor Nederlandse kinderen die in het buitenland opgroeien is het waardevol wanneer er thuis aandacht aan de Nederlandse taal wordt besteed. Voor jonge kinderen is thuis Nederlands spreken voldoende, maar zodra ze naar school gaan, neemt de schooltaal het razendsnel over. Aanvullend Nederlands onderwijs is vanaf dat moment van grote meerwaarde. Nederlandse les in het buitenland Om kinderen de mogelijkheid te geven om in het buitenland hun moedertaal op niveau te blijven beheersen, zijn er wereldwijd mogelijkheden voor aanvullend Nederlands onderwijs, naast de lokale of internationale school. Dit zogenaamde NTC-onderwijs (Nederlandse Taal en Cultuur) wordt aangeboden via Nederlandse scholen en via de computer (afstandsonderwijs). Gemiddeld zijn kinderen drie uur per week bezig met hun Nederlandse les, waarbij ook aandacht besteed wordt aan de Nederlandse cultuur. Dankzij hun kennis van de taal en de cultuur kunnen de kinderen de band met Nederland behouden en het land waar zij vandaan komen beter begrijpen. Altijd kans op terugkeer Als kinderen hun Nederlands op schoolniveau bijhouden kunnen zij, wanneer u (gepland of ongepland) terugkeert, goed instromen in het Nederlands onderwijssysteem. Ook de aansluiting bij een eventuele studie of loopbaan in Nederland verloopt beter bij een goede kennis van de taal en de cultuur. Kiest u voor (aanvullend) Nederlands onderwijs in het buitenland? Kijk dan op www.stichtingnob.nl voor meer informatie en een overzicht van alle aangesloten scholen. Wanneer een onderwijsinstelling is aangesloten bij NOB wordt deze, in opdracht van het ministerie van Onderwijs, door NOB ondersteund en op kwaliteit gecontroleerd door de Nederlandse Onderwijsinspectie.
30
- advertentie -
“Ik voelde onze droom langzaam veranderen in een nachtmerrie.” Het is oktober 2009. Nel staat met de verfroller in haar hand een gastenkamer-muur lichtgrijs te verven. Wanhopig, huilend. Zij en haar man Hans zijn vier maanden eerder - met hun baby en peuter - naar Oostenrijk geëmigreerd om daar een bijzonder hotel te beginnen. Maar dat loopt anders... Nel: “Ik voel me zó alleen. Het lukt me al een paar weken niet om met Hans in contact te komen. Wat is er aan de hand? We wilden toch samen vertrekken naar de bergen en de Berghut neerzetten? Ik voel onze droom langzaam veranderen in een nachtmerrie.” Hans: “Al snel na onze emigratie trek ik mezelf terug. Later blijkt dat angst me in beslag heeft genomen: “Gaan er wel genoeg gasten komen?” Mijn doembeeld is dat ik in de lokale steengroeven moet gaan werken om geld bij te verdienen. Daarnaast denk ik veel terug aan mijn succesvolle carrière in Nederland. Ik voel me eigenlijk minderwaardig als pensionhouder. Met hulp en door goed naar mezelf te kijken, klim ik uit een diep dal. Het had maar weinig gescheeld of ons avontuur was in een scheiding geëindigd.” Nel: “Het was pittig... Hobbels horen erbij en we hebben ze genomen. Desondanks hebben we 7 jaar lang een succesvol gastenconcept gerund. Een onvergetelijke en waardevolle tijd. Ik ben blij dat we toen niet hebben opgegeven.” Inmiddels delen doorgewinterde gastenondernemers Hans en Nel hun valkuilen en succesfactoren uit de PRAKTIJK met mensen zoals jij, die ook een B&B, vakantiewoningen, hotel of camping SUCCESVOL willen runnen. - 237 31
70% korting
LEZERSAANBIEDING DROOM jij van een succesvolle B&B, vakantiewoningen, camping of hotel? Je kunt je SLAAGKANS aanzienlijk VERGROTEN door je goed voor te bereiden op de 7 terreinen van het DroomplekOndernemerschap. Als Emigratieboeklezer geven Hans & Nel jou 70% korting op hun online ORIËNTATIETRAINING ‘Start Slim als DroomplekOndernemer’. Je betaalt slechts 87,00 euro [i.p.v. 287,00 euro]. >> Meer info & bestellen: DroomplekAcademie.nl/ SuccesvolEmigreren
Een Spaanse winter
UN INVIERNO ESPAÑOL MARIELLE SAEGAERT
M
arielle Saegaert verhuisde jaren geleden naar Spanje en woont sindsdien in Santiago de Compostela. Elke editie houdt zij ons op de hoogte wat er speelt in de Spaanse samenleving. Wat zullen de voetgangers in Madrid opgelucht ademhalen nu de hoofdstad vanaf afgelopen maand slechts zeer beperkt auto’s toelaat. Het moet een hele verademing zijn dit te kunnen doen in versere lucht nu alleen personenauto’s met een bepaalde milieusticker de binnenstad in mogen. Het is de bedoeling van de vooruitstrevende gemeenteraad de uitstoot van CO2 met 40% terug te brengen. Spanje is over het algemeen lang niet zo milieubewust als wij in het noorden, recycling is hier vaak een lachertje en het is uiterst frustrerend als je ziet hoe vrienden hun flessen en papier en plastic gewoon allemaal bij het organisch afval keilen, maar toch: het begint er op te lijken. De tientallen dodelijke slachtoffers die gevallen zijn tijdens het noodweer de afgelopen herfst, vooral in het oosten van het land, hebben veel Spanjaarden de ogen geopend. 32
Over Madrid gesproken... stad van schonere lucht en imposante monumenten. De Almudena-kathedraal is de laatste tijd nogal in het nieuws, een mooi gebouw in het hart van Madrid, opgedragen aan de Maagd Maria die aan de stad bescherming biedt onder de naam Almudena en die jaarlijks duizenden bezoekers trekt. De kathedraal is in 1993 afgemaakt en werd dat jaar door Paus Johannes Paulus II gewijd: het is de enige Spaanse kathedraal gewijd door een paus. In 2004 is de huidige Koning Felipe er getrouwd. Het is dus niet zomaar een kathedraal, als u begrijpt wat ik bedoel. Ik weet niet helemaal zeker of er überhaupt “zomaar kathedralen” bestaan, met het oog op de moeite die het kost zo’n bouwproject van de grond te krijgen maar ik hoop op begrip van mijn lezer. Ik zelf ben dat begrip met betrekking tot het meest recente nieuws over deze kathedraal namelijk een beetje verloren. In 1936 brak in Spanje een bloedige burgeroorlog uit waarvan, ruim tachtig jaar na dato, de wonden nog steeds niet geheeld
Marielle Saegaert deze zomer en werd de socialistische Pedro zijn. Het leger, onder leiding van ene Sánchez presidente. Hij kwam met een Generaal Franco, kwam in opstand tegen wetsvoorstel om een specifiek lichaam op de democratisch gekozen republikeinse te graven en ergens anders te begraven. regering. Het werden drie lange jaren waarin Namelijk dat van de “Generalísimo” zelf. de Republikeinen, gesteund door anarchisten, Generaal Francisco Franco zal na ruim communisten en veel buitenlandse idealisten veertig jaar na het einde van zijn dictatuur vochten tegen de Nationalisten, die over het eindelijk uit zijn praalgraf gehaald worden algemeen de steun van de katholieke kerk en en in een meer, laten we zeggen: “gepaste” buitenlandse fascisten genoten. Het verhaal omgeving begraven worden. Dus niet in is tragisch en bekend; duizenden slachtoffers, een enorm monument (El Escorial, net verscheurde families en jarenlange honger buiten Madrid), en armoede voor gebouwd met de overgrote In Spanje zijn de verwijzingen dwangarbeiders meerderheid van de naar de Spaanse Burgeroorlog en waar nog Spaanse bevolking. altijd de botten Nog steeds liggen overal te vinden. van duizenden er duizenden ongeïdentificeerde ongeïdentificeerde slachtoffers van de burgeroorlog en de jaren slachtoffers in bermen en onder olijfbomen erna in de catacomben liggen maar... Tja, in beschamende massagraven. De hele oude waar eigenlijk? Niemand wil hem hebben. dorpsbewoners weten soms nog precies De familie Franco eist dat opa naast oma waar Juan, Ana of Manolo gefusilleerd zijn. komt te liggen in de familiecrypte in de...juist: “Bij de derde boom, honderd stappen de Kathedraal van ‘La Almudena’ in hartje naar het westen” of “net achter de oude Madrid… waterput, daar liggen ze”. De mensen die met de armen over elkaar Het is onbegrijpelijk dat in het westen van verklaren dat “onder Franco alles beter Europa deze slachtoffers nog steeds niet zijn was” zijn er nog maar weinig maar zijn opgegraven en een eerbiedige begrafenis erfgenamen, letterlijke en figuurlijke, zijn hebben gekregen. Ze zijn slachtoffers van nog alom aanwezig. Zijn familie geniet nog een dictator die op illegale wijze aan de steeds volop van privileges en bezittingen macht is gekomen! De Socialistische regering (landgoeden, kunstwerken, etc.) die van tien jaar geleden heeft het geprobeerd dateren uit de dictatuur en niet altijd legaal met de “Ley de la Memoria Histórica”, de verkregen zijn. Zijn kleindochter is een “Wet van Historische Herinnering” maar de graag geziene gast in roddelprogramma’s tot voor kort grootste partij van Spanje, de op tv en in tijdschriften. En de Partido rechtse Partido Popular heeft bij het winnen Popular is in 1989 uit de resten van het van de verkiezingen in 2011 de wet in zijn regime tevoorschijn gekomen. Een van de begrotingen simpelweg links laten liggen. rechterhanden van de generaal en minister De wet zou volgens hen “oude wonden in zijn regime, was de eveneens Galicische openmaken”. Wonden die echter nog altijd meneer Fraga: de oprichter van de Partido niet helemaal gesloten zijn. Popular. Toen viel de regering van Mariano Rajoy 33
Een Spaanse winter
zich ietwat verkeken op het tempo waarmee hij dacht de oude mummie te herbegraven; hij begon met “het zal deze zomer nog gebeuren” (zomer 2018) en nu loopt het tegen kerst en zijn de meest optimistische schattigen februari. Een ontwikkeling die met dit geworstel met het verleden te maken heeft, is de opkomst van het extreem-rechtse VOX. In de regionale verkiezingen in het tot nog toe socialistische bolwerk Andalusië heeft de partij vanuit het niets maar liefst 14 zetels gewonnen. Met de voor deze groeperingen typische uitspraken en leuzen, heeft de partij zich op de politieke kaart gezet en is ook Spanje, wat als enig groot West-europees land zich vooralsnog succesvol weerde tegen de opkomst van extreem-rechts, door de knieën gegaan. Mochten er landelijke verkiezingen komen in het nieuwe jaar, dan lijkt ook in het nationale parlement er flink wat zetels voor Vox te winnen zijn. Een belangrijk agendapunt
In Spanje zijn de verwijzingen naar de Spaanse Burgeroorlog overal te vinden. Straatnamen, monumenten, standbeelden. Velen zijn opgedragen aan... juist: aan Franco en zijn kornuiten. Toen de bekende onderzoeksrechter Baltasar Garzón probeerde de misdaden van het ‘Franquismo’ aan het licht te brengen, is hij prompt uit de rechterlijke macht gezet. De wereldberoemde Camino de Santiago in het noorden loopt dwars door vele van de gebieden waar toentertijd het zwaarst gevochten is en waar duizenden Spanjaarden gesneuveld zijn. Nu zijn het prachtige landschappen voor te gekke selfie’s maar toen zijn er tragische veldslagen uitgevochten met talrijke slachtoffers wiens resten nog altijd niet zijn opgegraven. Ook hier zijn vele (massa-)graven te vinden waar zij, naamloos en verloren, begraven liggen. De Spaanse minister-president Sánchez heeft 34
Marielle Saegaert van deze partij is de unie van Spanje; een thema dat nu om de nog altijd voortgaande Catalaanse crisis een gevoelig onderwerp is voor veel Spanjaarden. De Catalaanse regionale regering heeft het tot nu toe nog voor elkaar gekregen om de gemoederen niet uit de hand te laten lopen, lees: er zijn nog geen dodelijke slachtoffers te betreuren, maar afgelopen week is de regionale ‘President’ Quim Torra te ver gegaan door op te roepen tot het navolgen van het Sloveense voorbeeld. Slovenië heeft zich begin jaren negentig vrijgevochten van het toenmalige Joegoslavië in een tien dagen durend conflict dat aan tientallen mensen het leven heeft gekost. “Laten we hun voorbeeld volgen en bereid zijn om alles te doen om vrij te leven”. Je gaat denken aan beelden van politieke gevangenen en politionele onderdrukking en onschuldige Catalanen die in geheime gevangenissen verdwijnen omdat ze geen trouw willen zweren aan de Spaanse vlag, onderdrukker!, maar dan herinner je je weer dat we het over Catalonië hebben en dat deze beeldvorming, met beide handen uitgewrongen door de Catalaanse ‘Independentistas’ toch wel een beetje te ver gaat. Zeker als je weet dat er echte politieke gevangenen en politionele onderdrukking bestaan. Om dan als verwende politici in versgeperste Dockers en dure leren jasjes te claimen dat je ‘politieke gevangenen’ hebt waarvoor je met een in de lucht gebalde vuist “vrijheid van de Spaanse onderdrukker” verlangt… Nee, mijn begrip neemt dan hollend in grootte af. Hoeveel ik hen ook een officieel referendum gun; hun originele eis van enkele jaren geleden, steevast geweigerd door
een hen negerende PP-regering. Vandaag, als ik dit zit te schrijven, is er een kabinetsvergadering van het nationale kabinet in Barcelona bijeen geroepen en worden grote manifestaties en veel onrust in de stad verwacht. Duizenden extra politie zijn de afgelopen dagen naar Catalonië afgereisd om hun collega’s bij te komen staan. Met alle spanning en de onrust van de afgelopen weken en de voor sommigen provocerende aanwezigheid van de nationale regering, kan een ongelukkige samenloop van omstandigheden ineens genoeg zijn om de situatie uit de hand te doen laten lopen. Dat
zal toch zeker niet de bedoeling geweest zijn van de regionale president Torra toen hij zijn uitspraak deed? Ik geef me ondertussen over, ik doe of ik het als buitenlandse allemaal niet meer kan volgen en verlang naar een lekker glas wijn. Spaanse wijn. Koppig en met een sterke eigen smaak. Maar toch wil je altijd een tweede glas.. Tot de lente! Tekst: Marielle Saegaert Foto’s: Pexels.com , Flickr
35
verhalen uit de
Provence
Zuid-Frankrijk
OP POOLEXPEDITIE NAAR DE KROEG Afgesproken in het café vandaag. Dat vergt nu het zo koud is (je woont in de subtropen nietwaar) ongeveer de voorbereidingen voor een poolexpeditie. Er is een ‘binnen’ met de toog, drie krukken langs de tegenoverliggende wand van het smalle pijpenlaadje, en een tweetal tafeltjes achterin. Maar die zijn doorgaans bezet door de vaste klanten: de overjarige uitbater van het excentrieke miniantiquariaat ernaast bijvoorbeeld, dat vooral in authentiek vergane landkaarten doet. De madame van de tabac tegenover de kroeg, die weliswaar gewoon open is, maar dáár is het eenzaam en vaste klanten weten haar toch wel te vinden. De man met de hoed die echt altíjd aanwezig is en van wie je zou kunnen denken dat hij opgezet is, ware het niet dat er af en toe geluid uitkomt. De belote-spelers die zelfs al verstoord opkijken als er iemand het toilet naast hun tafeltje wenst te bezoeken; er zou wel eens een kaartje kunnen verschuiven en dan is het spel verpest. Kortom, binnen kun je doorgaans niet zitten. Blijft over ‘buiten’. Dat bestaat uit een luifel met een slechts aan de voorkant neergelaten plastic wand, die enige bescherming biedt tegen de elementen. Er zijn wel zijpanelen, maar die kunnen niet dicht, anders mag je er van overheidswege niet roken en dat doen de meeste dorpelingen met overgave. Het is er doorgaans dan ook drukker dan binnen. Wat niet betekent dat de warmtelamp die middenvoor nutteloos hangt te wezen, aan zou mogen: te duur, qua elektra. Wil je in dat Provençaalse Siberië overleven, dan moet je je er op kleden. Ik groef er de kledingkast op na en kwam boven met een
gewatteerde jagersbroek van de dump, een formidabele schipperstrui, thermo-ondergoed en dubbeldikke sokken die nog net in m’n kaplaarzen pasten. Tevreden bekeek ik het Michelin-vrouwtje in de spiegel. “Jas?” Klonk het achter me, “zo pas je niet meer in je legerjekkie hoor.” Altijd leuk, zo’n echtgenoot die het net even iets beter weet. “Tuurlijk wel, kijk maar.” Ik propte tevergeefs tot halverwege een mouw. “Ik zei toch ‘jas’” schouderophaalde de echtgenoot, en wees op de enkellange wintermantel die ik zo’n jaartje of twintig geleden in Rome voor een prikje op de kop had getikt. Hartje zomer, het ding hing op een opheffingsuitverkooprek buiten en had wat kleurverlies opgedaan door de zon; daar begon geen modieuze Romeinse meer aan. Ik had die jas al in geen eeuwigheid meer gedragen, sinds mijn laatste bezoek aan Holland niet meer, en dat is lang geleden. Maar hij was absoluut ruim genoeg om mijn huidige winterbepakking onderdak te bieden. En hij bleek bestand tegen de snijdende koude op het caféterras. Ik bleef zelfs warm genoeg om een tweede ijskoude rouge aan te durven. “Mooie jas”, vond de kroegbazin bewonderend toen ze de bestelling bracht. “Vintage?” En ik had het bijna gezegd: “Nee joh, ouwe meuk. Ik bewaar m’n kleren net zo lang tot ze vanzelf weer in de mode komen.” Maar ik zag de triomfantelijke grijns rond de snor van de echtgenoot. “Oui, vintage”, ging ik mee, “en nog voor een klein prijsje ook”, voegde ik er trots achteraan, helemaal in mijn rol. Dom. Nu wilde zij het adres ook wel. 37
Ik heb me intussen suf gezocht, maar zo’n lekkere warme ‘draagdeken’ nog niet gevonden. En nee, die van mij is echt niet te koop. Dus als iemand toevallig nog een enkellange, dikke wollen winterjas in de kast heeft hangen? Tekst: Renée Vonk Hagtingius
Goddank viel me net op tijd de kersverse site van Emmaüs te binnen (label-emmaus.co/ fr) de kringloopwinkel van Frankrijk die sinds kort ook heel modern aan internetverkoop doet. “Internet?” Daar had ze echt helemaal niks mee. Maar als ik het toch allemaal zo goed wist, zij wilde ook wel zo’n jas, dus...
René Vonk-Hagtingius woont en werkt al tientallen jaren in de Provence. Over wat zij meemaakt in het dagelijks leven in haar kleine dorpje schreef ze al drie veelgelezen boeken. Onlangs verscheen de nieuwste. Kijk op vandorp.net/vonk
38
GUN UZELF EEN JAARTJE FRANKRIJK MET EEN JAARABONNEMENT OP … www.maisonenfrance.com
‘In Parijs ben ik ontzettend gelukkig’ De Franse passie voor
CHOCOLADE
Op ontdekking(5X) door de
Pyreneeën
DIJON, ON ARRIVE!
Een Bourgondische stadstoer De magie van patissier
CÉDRIC GROLET HAUTE COUTURE IN DE AUVERGNE
Designparaplu’s uit Aurillac
ENROU T E-M AG A ZINE.NL
EN ROUTE
€ 6,95
1
De koning te rijk in Zuid-Frankrijk
! BON APPÉTIT
BISDETRPAOYSTS
jaargang 21 ■ zomer 2018
THIERRY BAUDET
€ 29,–
Maison en France
26
de beste zomerevents!
C Ô T E & P R O V E N C E • Z O M E R 2 0 1 8 • VA K A N T IE T IP S • S T E FA N H E R T M A N S • K E V I N S M E E N K • S A N A RY-S U R- M E R • C A P C A N A I L L E • S É G U R E T • D E M O O I S T E M A R K T E N • M A R S E I L L A I S E
EN ROUTE 159 – ZOMER 2018 • 26 ZOMEREVENTS • PYRENEEËN • INTERVIEW MET THIERRY BAUDET • DIJON, ON ARRIVE! • PATISSIER CÉDRIC GROLET • DESIGNPAR APLU’S UIT AURILL AC
BIJZONDER FR ANKRIJK | NUMMER 159 | ZOMER 2018
SPECIAL
Smullen in de kleinste dorpjes
ONTMOET ...
€ 25,– (4X)
Schrijver Stefan Hertmans in de Vaucluse Society-kapper Kevin Smeenk in Monaco
jaargang 21 ■ zomer 2018
EXTRA GGROOT WONIN AANBOD! IS JE RELATIE EMIGRATIEPROOF?
Doe de test
BINNENKIJKEN BIJ …
Een authentiek landhuis in de Dordogne
€ 28,50 (4X)
‘HET WAS GEWELDIG, TOCH GAAN WE TERUG’
Ervaringsverhaal uit de Loir-et-Cher
Thuis in de Provence
B O M V O L VA K A N T I E T I P S
Lekker naar Zuid-Frankrijk
GENIETEN VAN HET KLEINE, GROTE LEVEN
REPORTAGES
Verliefd op Sanary-sur-Mer
De mooiste markten van de Provence
Cap Canaille is het toppunt
Bij Paul Cézanne over de vloer
Séguret: of je een ansichtkaart inwandelt
Meezingen met de Marseillaise
WEL OF GEEN ZONNEPANELEN?
De voor- en nadelen op een rij 17e jaargang • zomer 2018 www.coteprovence.nl
€ 6,95
TUINNIEUWS: de pioen is een echte zomertopper WONEN & WERKEN: Ron Kuiper runt een paardenmanege bij Parijs UIT DE PRAKTIJK: wanneer ben je juridisch gezien een Frans ingezetene? TAAL: Frans studeren op afstand FINANCIEEL: grote regionale verschillen bij gestegen huisprijzen FISCAAL: alternatieve aankoopmanieren bij de nieuwe Franse vermogensbelasting NIEUWBOUW: wees er op tijd bij! En nog veel meer!
FRANKRIJK COMPLEET (3 TITELS SAMEN): I.P.V. € 82,- NU SLECHTS
€ 70,-
Ga naar een van de websites en meld u aan als abonnee. Of doe een abonnement cadeau!
ENROUTE-MAGAZINE.NL • COTEPROVENCE.NL • MAISONENFRANCE.COM 39
Grenzenloos uitzicht 40
41
Italië
STEF SMULDERS
S
PLASBON
tef Smulders trakteert de lezers van Grenzenloos Magazine elke editie op prachtige verhalen uit het alledaagse leven in het mooie Italië.
“Aspetta, aspetta,” zegt het mannetje dat de toiletten bewaakt (en hopelijk ook schoonmaakt en van voldoende papier voorziet). Wachten? Hoezo? denk ik, want ik heb hem net toch een euro gegeven? (waar zijn de tijden van een kwartje voor een plas gebleven?) Ik moet nodig dus heb even geen
behoefte aan discussie. Maar nee, ik mag nog niet afwateren want de toiletbeheerder pakt een boekje met bonnetjes, scheurt er een af, zet er de datum op, parafeert en geeft hem aan mij. Klaar, ik mag. Maar nu ben ik even te perplex om naar de wc-pot te rennen. Een officieel bonnetje voor een toiletgang? Ieder jaar ontduiken de Italianen voor ruim honderd miljard euro aan belastingen.Voor het leeuwendeel gaat het om niet opgegeven inkomsten, voor een ander belangrijk deel
42
Stef Smulders om niet afgedragen btw, Iva geheten. De standaardvraag van een dienstverlener in dit mooie land na het afronden van een klus is: “Vuole la fattura?” Wat zoveel betekent als: wilt u graag 10 of 20% meer betalen? Het antwoord laat zich raden. Zo af en toe, meestal na een in de kranten en op tv breed uitgemeten belastingschandaal, krijgen de Agenzie delle Entrate en de Guardia di Finanza het op hun heupen om te laten zien dat ze echt wel hun werk doen. Het liefst doen ze dan een paar spectaculaire invallen bij heel rijke beroemdheden want dat levert veel publiciteit op. En het is gemakkelijk: je kijkt welke beroemdheid een heel laag inkomen heeft opgegeven terwijl hij of zij toch in alle roddelbladen (vakliteratuur) in beeld verschijnt terwijl hij of zij bruingebrand op zijn of haar tientallen meters lange jacht over de Middellandse Zee cruiset. Gek genoeg blijft het altijd bij een paar invallen, tot iedereen de sensatie weer vergeten is en het gewone belastingvrije leventje weer kan terugkeren.
Maar soms probeert de guardia juist de kleine krabbelaars bang te maken want heel veel kleintjes maken ook een grote hoop. Dan gaan de controleurs opeens checken of de barista of pizzaiolo je wel een bonnetje heeft gegeven: het bewijs dat de verkoop en dus de omzet geregistreerd is. Het bonnetje dat je altijd meteen weggooit samen met het lege suikerzakje. Hoewel, krijg ik het eigenlijk wel altijd? Opletten is geboden want als de polizia je buiten opwacht terwijl de cappuccinosnor nog onder je neus zit of als je je met je hete pizza naar huis wil spoeden, moet je het bewijs van aankoop kunnen tonen. Anders krijgt niet alleen de verkoper maar ook jij een boete. Ik bewaar mijn plasbewijsje dus keurig. Stel je voor dat ze me buiten opwachten. Kom ik dan weg met de bewering „Ik heb niets ’gedaan’, geen grote bah noch een kleine!”? Of gaan ze dat dan controleren? En hoe? Een openbare visitatie? Ik waag het er niet op. Tekst en foto’s: Stef Smulders
(Nog) (meer)Italiaanse toestanden Leven en overleven in Italië
Humoristische korte verhalen over het emigreren naar Italië en de kennismaking met tal van karakteristieke Italianen. In drie delen.
Oa te koop via Grenzenloos.nl
44
JOYNE satelliet TV reist met u mee! JOYNE JOYNE JOYNE
vanaf â‚Ź13p/m
JOYNE
Kleine schotel, groot bereik
JOYNE
Ontvangst in Europa en daarbuiten Prepaid TV kijken vanaf 1 maand U bepaalt zelf uw startdatum Alle eredivisiezenders in het Basispakket
Travel Lite abonnement
45
Joyne Basis abonnement
Joyne Plus abonnement
Joyne Radio
Recept
Avocado’s met zalm en ei
RENÉE VONK
G
riep heerst (ik ben weer eens ervaringsdeskundige) dus iets gezonds, niet al te veel gedoe en een beetje uitgesproken van smaak omdat je nou eenmaal minder proeft met een verstopte neus… Ja, graag.
Ingrediënten: 2 rijpe avocado’s, 4 kleine eieren, 1 plak gerookte zalm, 4 plakjes stevige (rijpe) geitenkaas, wat blaadjes basilicum, zout en peper uit de molen, scheutje olijfolie
Moet je wel een beetje in de ‘thuiscompetitie’ blijven natuurlijk en dan kom ik niet meteen op avocado uit. Ja hoor, het hele jaar rond verkrijgbaar en ingevlogen uit exotische oorden, grote ecovoetstap, helemaal gehyped en peperduur. Maar blijkbaar is er vanwege de afgelopen feestdagen nogal ruimhartig ingekocht hier in de buurt. En nou moeten ze dus weg, voor weggeefprijsjes. Tja, als die dingen toch al in de schappen liggen… Dan maken we ze maar op hè.
Bereiding: Verwarm de oven voor op 200 graden. Halveer de avocado’s en haal de pit eruit. Tipje: helemaal in de lengte rondom doorsnijden tot op de pit, de helften even tegen elkaar in losdraaien, een vork in de helft met de achtergebleven pit steken en die voorzichtig loswrikken. Prik met de vork de avocadohelften vrij diep in. 46
Renée Vonk Snij de gerookte zalm in reepjes, leg de reepjes op de avocadohelften, maar laat het pitgat in het midden vrij. Breek in de pitgaten een ei, bestrooi met peper en zout. Leg op elke avocadohelft een plak geitenkaas. Sprenkel er wat olijfolie over. Zet alles op een bakplaat in het midden van de voorverwarmde oven en laat 15-20 minuten garen. Snij intussen de basilicum in reepjes en strooi die over de avocado’s als ze uit de oven komen. Paar stukjes brood, glaasje rosé, we komen de winter wel door.
Renée Vonk, woonachtig in ZuidFrankrijk, is hoofdredacteur van het magazine Côte & Provence. Daarnaast is Renée een begenadigd auteur en houdt zij haar trouwe schare lezers op de hoogte via blogs op kijkzuidfrankrijk.com
Tekst: Renée Vonk
47
Emigratieplannen ? Aankoop buitenlands onroerend goed ? Lees er alles over in de juridische en fiscale emigratie- en buitenlands onroerend goed handboeken.
onen en kopen op Curaรงao
onen en kopen op Curaรงao
Alles over wonen en onroerend goed op Curaรงao
P.L. Gillissen
onen en kopen in Zuid-Afrika
Alles over wonen en onroerend goed in Zuid-Afrika
P.L. Gillissen
Ontdek de mogelijkheden | Vermijd de valkuilen Te bestellen bij: Uitgeverij Guide Lines: T. + 31 (0)45 5754218 E. guidelines@planet.nl I. www.eenhuisinhetbuitenland.nl 48
expat & property guides