GRENZENLOOS MAGAZINE
Grenzenloos.nl
Voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters
NR
39
Mrt/Apr 2018
CANADA
Een populair emigratieland
En nu naar SPANJE Een zonnige kennismaking
FRANSE APK
Ludique ziet de bui al hangen
Uitgeverij
1
Grenzenloos
Welkom
Colofon GRENZENLOOS MAGAZINE Gratis online magazine voor emigranten, expats en tweedehuisbezitters. Verschijnt vijf keer per jaar. Een uitgave van Uitgeverij Grenzenloos, een imprint van VanDorp Uitgevers Voor meer informatie of adverteren, kijk op www.grenzenloos.nl of mail naar info@grenzenloos.nl
In dit nummer staan bijdragen van: Ludique le Vert Renée Vonk Jan G.M. van der Burg Stef Smulders
CANADA NOOIT WEGGEWEEST
D
rie van mijn ooms en evenveel bijbehorende tantes behoorden tot de stroom Nederlanders die in de jaren ‘50 richting Canada trokken. Weg uit het Nederland waar banen schaars waren en de bevolking met 10 miljoen zielen volgens vrijwel iedereen te fors. Canada gold als het land waar mogelijkheden lagen, grond betaalbaar was en de levensstandaard hoger was. Tegenwoordig ligt die standaard ook bij ons op het hoogste niveau, is grond in Canada niet meer zo goedkoop als weleer, maar is de bevolkingsdichtheid natuurlijk wel een heel stuk lager dan in Nederland. En dat maakt Canada nog immer geliefd als emigratiebestemming. Maar het is wel een stuk lastiger dan 60 jaar geleden om een permanent visum te kunnen krijgen. U leest verderop nog veel meer over Canada. De genoemde ooms en tantes, allen flink op leeftijd, hoop ik in het voorjaar weer te bezoeken. Veel leesplezier!
Marielle Saegaert Eric Jan van Dorp Coverfoto: Kalen Emsley (Unsplash)
Eric Jan van Dorp Uitgever/hoofdredacteur Twitter: @ericjanvandorp
Copyright©2018 VanDorp Uitgevers Op de teksten en foto’s in deze uitgave rust auteursrecht. Niets uit deze uitgave mag worden opgeslagen, gekopieerd of op andere wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of verspreid, zonder uitdrukkelijke en schrijftelijke toestemming van de uitgever.
2
Inhoudsopgave
4
Nieuws
Bestemming Canada
16
Een Spaanse winter (2)
Ludique - De Franse APK
26
20
Waarom willen we emigreren?
En nu naar SPANJE
36
6
30
Stef Smulders - Che Coincidenza!
Mediterraan recept
3
24 40
Nieuws
NU VERKRIJGBAAR: SUCCESVOL EMIGREREN HANDBOEK VOOR DE MODERNE EMIGRANT Jaarlijks vertrekken duizenden Nederlanders om een nieuw bestaan op te bouwen in een ander land. Een nog veel grotere groep loopt rond met min of meer dezelfde plannen. Speciaal voor hen is dit handboek geschreven waarin op een heldere manier wordt uitgelegd wat er allemaal komt kijken bij een emigratie.
Na een eerste inleiding over emigratie in het verleden, wordt u als lezer uitgedaagd om na te denken over de werkelijke reden van uw emigratieplannen en bekijkt u de sociale consequenties van een verhuizing over de grens. Ook worden de verschillende (moderne) vormen van emigratie een voor een belicht, gevolgd door hoofdstukken met uitgebreide praktische uitleg over de financiĂŤle en juridische aspecten van een emigratie. Alles wat u bij vertrek in Nederland moet regelen komt aan bod. Uiteraard gaat de auteur ook in op emigreren met kinderen.
Auteur Eric Jan van Dorp neemt u op een vlotte, prettig lezende wijze stap voor stap mee in alle facetten van een eventuele emigratie.
Bestemmingen In het tweede deel van het boek worden de meest populaire emigratie-bestemmingen besproken, voorzien van veel praktische aanwijzingen en diverse handige tips. In alle hoofdstukken worden zaken verduidelijkt met voorbeelden en ervaringen van Nederlandse emigranten die reeds in het buitenland wonen. Dit handboek wordt afgesloten met een uitgebreide lijst van adressen, handige websites en aanbevolen literatuur. Al met al een onmisbaar hulpmiddel bij de voorbereiding van elke emigratie. Succesvol emigreren is nu verkrijgbaar. Lees meer en bestel een exemplaar
4
Nieuws
FINLAND GELUKKIGSTE LAND TER WERELD
NEDERLAND OPNIEUW OP PLEK 6
Nederland staat net als een jaar eerder weer op de zesde plek van de ranglijst van gelukkigste landen. Maar wie echt het geluk zoekt, moet in Finland zijn. Het land is van de vijfde naar de eerste plek geklommen in het overzicht van de VN. Finland lost Noorwegen af. De Noren zijn een plaats gezakt. In de top vijf staan verder Denemarken, IJsland en Zwitserland.
De10 top van 2018 De top van10 2018 1
Finland
2
Noorwegen
3
Denemarken
4 IJsland
Landen in Afrika zijn het minst gelukkigst. Onderaan bevinden zich Tanzania, Zuid-Sudan, de Centraal-Afrikaanse Republiek en Burundi als hekkensluiter.
5
Zwitserland
Het overzicht van de VN komt tot stand op basis van een serie vragen aan inwoners van meer dan 150 landen over zaken als inkomen, gezondheid, vrijheid en sociale ondersteuning.
9 Zweden
6 Nederland 7
Canada
8 Nieuw Zeeland 10 Australe
5
Canada b e st e m m i n g
6
In de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw was Canada voor Nederlanders het meest populaire land om naartoe te emigreren. En nog steeds is Canada populair populair bij emigranten, maar de mogelijkheden om daadwerkelijk te verhuizen en permanent te kunnen blijven zijn minder dan voorheen. Toch blijft die enorm grote noorderbuur van de VS onverminderd heel aanlokkelijk... 7
Emigreren
Een visum voor Canada Een halve eeuw geleden zat Canada nog te springen om Europeanen die het enorme land konden bevolken en was een visum verkrijgen nauwelijks een probleem. Tegenwoordig is dat lastiger, en dien je aan een serie voorwaarden te voldoen om kans te maken. Ben je een zelfstandig ondernemer, dan kun je proberen via de Business Class een visum te vergaren. Dat kan op drie manieren. Als Self-employed Immigrant moet je ondernemer zijn in de landbouw, of zelfstandige op cultuurgebied (bijvoorbeeld musicus) of atleet zijn. Je moet dat de laatste vijf jaar ook minimaal twee jaar gedaan hebben, een gedegen business plan hebben en voldoende eigen vermogen en potentie hebben om het plan te laten slagen. Een Start-up visum is er voor een ondernemer die een innovatief nieuw bedrijf gaat opzetten dat op wereldschaal kan concurreren en bovendien in Canada banen creĂŤert. Ook hier is een zeer gedetailleerd bedrijfsplan de minimale voorwaarde. Het Immigrant Investor Venture Capital Pilot Program, tenslotte, is er voor investeerders die (voor 15 jaar) minimaal twee miljoen Canadese dollar investeren in een fonds en daarnaast ook nog een eigen vermogen van minimaal tien miljoen Canadese dollar kunnen aantonen. Ben je geen ondernemer maar heb je wel een beroep dat men in Canada kan gebruiken, dan maak je wellicht kans als Skilled Immigrant. Ook hier zijn er drie variaties. Als Federal Skilled Worker moet je minimaal ĂŠĂŠn jaar ervaring hebben in een beroep dat een bepaald niveau van studie vereist. Ook moet je een bepaald aantal punten halen op het gebied van leeftijd, beroep, kennis van het Engels/Frans, werkervaring en eventuele familie in Canada. Daarnaast is een werkaanbod vereist, maar dit is te omzeilen door een 8
Canada minimaal eigen vermogen mee te brengen dat ongeveer varieert tussen de 12.000 CAD (als alleenstaande) en 22.000 CAD (als gezin). Mocht je in de afgelopen drie jaar al een jaar in Canada gewerkt hebben als Skilled Worker en voldoen aan de taaleisen, dan maak je kans op een visum in de categorie Canadian Experience Class. Tenslotte is er nog de Federal Skilled Trade class waarbij je kans maakt op een visum wanneer je een beroep hebt dat op de lijst staat van beroepen waar een groot tekort aan is, je minimaal twee jaar werkervaring in dat beroep hebt, je een aanbod van een werkgever hebt om ergens minimaal een jaar te komen werken of een certificaat van een provincie hebt waarmee je welkom bent. Ook hier geldt een taaleis, maar deze is minder streng dan bij de andere opties. Omdat de meeste provincies in Canada daarnaast hun eigen criteria gebruiken, wil het nog niet zeggen dat je een aanvraag mag doen wanneer je voldoet aan een van de eerdergenoemde programmacriteria. Alleen personen met een hoog aantal punten zullen worden uitgenodigd om een aanvraag voor een permanent visum in te dienen. Wanneer
je na aanmelding een Invitation to Apply krijgt, dien je deze binnen 60 dagen online moet invullen, compleet met alle bewijsstukken zoals diploma’s, etc.
Je komt via de Family Class in aanmerking voor een permanent visum als je een Canadese partner hebt waarmee je getrouwd bent of al minimaal 12 maanden samenwoont. Of als ouders of grootouders van (klein)kinderen die permanent burger van Canada zijn en die financieel garant kunnen staan en de (groot) ouders in onderdak, kleding en andere eerste levensbehoeften kunnen voorzien. Als broer, zus, neef of nicht van een ander familielid is het vrijwel onmogelijk om een beroep te doen op een permanente verblijfsstatus.
9
Emigreren
Werken in Canada Wanneer je eenmaal een werkvergunning en/of een permanent verblijfsvisum hebt bemachtigd, zal je als eerste een Social Insurance Number moeten aanvragen, te vergelijken met een Nederlands BSNnummer. Je kunt deze SIN-kaart aanvragen bij het HRSDC (Human Resources and Skills Development Canada) op vertoon van een paspoort en je werkvergunning. De werkcultuur in Canada ligt in vergelijking met de Verenigde Staten dichter bij de Nederlandse. Het is wat minder minder hard dan bij de grote zuiderbuur en als werknemer ben je wat beter beschermd tegen ontslag en zijn er meer sociale voorzieningen waar je eventueel gebruik van kunt maken. Wel is de zakencultuur net zoals in de VS vaak vooral gericht op de korte termijn, beslissingen worden snel genomen en resultaat moet direct zichtbaar zijn. Ook is er meer hiĂŤrarchie binnen bedrijven dan je in Nederland gewend bent en wordt kritiek, wanneer die op een directe manier wordt geuit, je altijd niet in dank afgenomen. Het aantal vakantiedagen is voor een beginnende werknemer voor Nederlandse begrippen bijzonder laag, dus meteen vier weken in de zomer op vakantie naar Nederland zal er waarschijnlijk niet in zitten. Net als bij Amerikaanse bedrijven wordt er vaker gewerkt met bonussen boven op het vaste salaris. Omdat regelgeving voor zelfstandigen minder streng is dan hier, is Canada een fijn land om in te ondernemen. Over het algemeen kun je stellen dat in vergelijking met de VS de hele samenleving wat milder is en, door de relatief lange invloed van Engeland, dichter bij Europa staat.
10
Canada
De 10 Canadese steden met de grootste banengroei in 2017:
Victoria, B.C. Toronto, Ont. Oshawa, Ont. Guelph, Ont. Vancouver, B.C. Barrie, Ont. Winnipeg, Man. Kitchener, Ont. Hamilton, Ont. Kelowna, B.C.
Wanneer je gaat solliciteren, let dan op dat een aantal zaken anders moeten dan je gewend bent bij het opstellen van een brief met cv: vermeld niet je geslacht, geboortedatum of burgerlijke staat. Door vergaande emancipatieregels is het niet (meer) de bedoeling dat deze in een cv komen te staan. Zet boven je cv niet de letters cv of curriculum vitae of Resume. Zet geen handtekening en noem geen referenties. Je werkgever gaat ervan uit dat je die paraat hebt om te noemen bij een gesprek. 11
Emigreren
Gemiddelde huurprijs 1-kamer appartement in het centrum van: Vancouver, British Columbia € 1018,00 Toronto, Ontario € 977,00 Ottawa, Ontario € 744,00 Victoria, British Columbia € 733,00 Edmonton, Alberta € 732,00 Saskatoon, Saskatchewan € 710,00 Montreal, Quebec € 597,00
12
Canada
Wonen in Canada Wie nu naar Canada emigreert heeft de pech om aan te komen in een tijd waarin de huizenprijzen record na record breken... Een woning kopen Wanneer je direct een woning wilt gaan kopen, dan is de locatie natuurlijk allesbepalend en zal het waarschijnlijk afhangen van de afstand tot je werk. De prijzen van woningen verschillen natuurlijk enorm per regio of gemeente, maar in het algemeen zijn de huizenprijzen de afgelopen jaren in Canada enorm gestegen. De afgelopen twee jaar zelfs met meer dan 15% per jaar. De gemiddelde prijs voor een woning in Canada was in juli 2017 precies 616.500 Canadese dollar, maar in Vancouver ruim een miljoen en in Toronto ruim acht ton. Er wordt door veel mensen dan ook voorspeld dat deze huizenbubbel binnenkort wel eens zou kunnen knappen. Er zijn vele websites met te koop staande huizen voorhanden, maar het kan zeker geen kwaad om door de streek of wijk van je voorkeur heen te rijden om te zien of er huizen te koop staan. Die vind je uiteraard door de ‘For Sale’- borden. Het verkrijgen van een hypotheek zal als nieuwkomer niet eenvoudig zijn, zelfs niet met een vaste baan. Je hebt namelijk nog geen credit history opgebouwd, en die is voor Canadese banken erg belangrijk.
Een woning huren Het kan zeker in de eerste periode dat je in Canada bent slim zijn om eerst iets te huren. Er zijn relatief veel huurhuizen in Canada (een derde van alle woningen) en het geeft je alle tijd om te wennen aan de omgeving om dan wellicht later iets te kopen, wanneer je de stad of wijk wat beter kent. Ook de ongekend hoge huizenprijzen van dit moment zijn een goede reden om eerst een tijdje te huren. Het is niet helemaal ondenkbaar dat de huizenmarkt in Canada op korte termijn een flinke correctie zal ondergaan. In lokale kranten en op internet zijn veel huurwoningen te vinden, een makelaar inschakelen is daarom pas noodzakelijk wanneer je niets kunt vinden. Een makelaar heeft vaak nog andere bronnen om in te zoeken en kent de markt. 13
Emigreren
Onderwijs in Canada Anders dan in Nederland zijn er in Canada vrij veel privéscholen. Het niveau van onderwijs zijn bij zowel openbare en privéscholen ronduit goed te noemen. Openbaar of privé Men kan kiezen voor een openbare school of een privéschool. Privéscholen zijn er in allerlei soorten: speciale meisjes- en jongensscholen, religieuze scholen, scholen voor leerlingen met leerproblemen en/of een lichamelijke handicap en scholen voor hoogbegaafde kinderen. Het schoolsysteem is op beide schoolsoorten gelijk. Een kind start op de Elementary School (klas 1 tot 6) en gaat vervolgens van 12 tot 18-jarige leeftijd naar de Secondary School (ook wel High School genoemd). Deze Secondary School bestaat uit Junior High (klas 7 tot en met 9) en Senior High (klas 10 tot en met 12). Nagenoeg elk dorp heeft een Elementary School.Voor de Secondary School moeten veel kinderen die op het platteland wonen echter naar de grotere dorpen of steden. Na de High School kan een leerling verder studeren op een college (dit is vergelijkbaar met een mbo-opleiding in Nederland), of aan een universiteit. De keus wordt bepaald door de resultaten die hij of zij heeft behaald op de High School. Om naar de universiteit te kunnen, zullen alle vakken op de High School afgesloten moeten worden met de hoogste score. Op de universiteit zijn drie afstudeerniveaus: Bachelor’s Degree (vergelijkbaar met ons hbo), Master’s Degree en Doctorate.
Al met al is Canada niet zonder reden een van de meest gewilde landen om naartoe te emigreren! 14
Canada
Alles weten over emigreren naar Canada? Bestel deze titel op Emigratieboek.nl
Verhuiskosten Omdat Canada best een eind weg ligt, zal je inboedel daarom enkele maanden onderweg zijn. Heb je daar geen tijd voor dan kan je inboedel eventueel in plaats van per vrachtschip ook per vliegtuig verhuisd worden. Dit zorgt uiteraard wel voor flink hogere kosten. Afhankelijk van het aantal m2 van je inboedel, de plek waar je naartoe verhuist en de diensten waar je gebruik van wilt maken moet je als een gemiddeld Nederlands huishouden rekenen op zo’n 8.00 tot 10.000 euro aan verhuiskosten. 15
Een Spaanse winter(2)
UN INVIERNO ESPAÑOL MARIELLE SAEGAERT
M
arielle Saegaert verhuisde jaren geleden naar Spanje en woont sindsdien in Santiago de Compostela. Elke editie houdt zij ons op de hoogte wat er speelt in de Spaanse samenleving. Het is weer vier jaar wachten tot de volgende Spelen, maar het waren weer prachtige Winterspelen! Gefeliciteerd! “Orange is the new gold”, zag ik weer trots voorbij komen op Facebook. Toch wel een beetje zelfingenomen vroeg ik wel eens, zogenaamd onschuldig, naar de wedstrijden van de dag in de hoop dat een nietsvermoedende Spanjaard in mijn val zou lopen en een gesprek zou beginnen over de Olympische Spelen en zijn medaillespiegel. Maar tot mijn grote spijt, hoogmoed komt voor de val, lukte mij dit nooit. Simpelweg omdat de Spelen hier niet uitgezonden werden op de (publieke) televisie. Niet. Ook niet een beetje. Wacht, dat is niet waar. Ze zijn aan bod gekomen maar natuurlijk alleen als een Spanjaard kans had op een medaille en er een in de wacht sleepte. Dat was afgelopen maand twee keer (wauw!) het geval: het land heeft twee bronzen plakjes in de wacht gesleept. GEEN woord over onze oranje 16
kampioenen of over welke andere kampioen dan ook. Geen Spaanse nationaliteit? Dan wordt het moeilijk hier aandacht te krijgen in de sportjournaals. Over schaatsen hoef je al helemaal niet te beginnen; dat is nu eenmaal een niet-bestaande sport hier. Identiteitscrisis Misschien is dit chauvinisme de laatste tijd wel een soort van “begrijpelijk”. Ik zet het tussen aanhalingstekens want een sportprestatie van niveau verdient altijd aandacht, ongeacht de nationaliteit van de sporter(s). “Begrijpelijk” omdat Spanje de laatste jaren natuurlijk in een heftige identiteitscrisis is verwikkeld en het ziet er niet naar uit dat de gemoederen binnenkort zullen bedaren. Het vuur van het onafhankelijkheidsstreven van Catalonië lijkt afgenomen, toch lijkt het erop verdeeldheid onder de Catalanen nog wel even zal aanhouden. Het verschil in de peilingen tussen de Cataloniërs die voor en diegenen die tegen een van Spanje onafhankelijke regio zouden stemmen, is afgenomen hoewel ook niet heel
Marielle Saegaert veel groter geworden. Misschien is het niet ver van de waarheid te zeggen dat de wens nog immer bestaat maar dat het verschil met een half jaar geleden ligt in het verlies van het vertrouwen van de Catalaanse kiezer in zijn politici. De Spaanse Staat heeft nog altijd de leiding over de autonome staat in handen, via het in werk gestelde artikel 155 van de Spaanse Grondwet. En als de (officiële) winnaars van de autonome verkiezingen van afgelopen december niet heel binnenkort met een geloofwaardige presidentskandidaat op de proppen komen, dan zullen er nieuwe verkiezingen moeten worden uitgeschreven. Dat zal begin april kunnen zijn.
Spanje heeft het nu wel een beetje gehad met het Catalaanse verhaal. De Catalaanse politici doen wat ze nog kunnen, maar zijn natuurlijk hopeloos in de hoek gedreven door de Spaanse regering die met de Grondwet in de handen gewoon de sterkste kaarten heeft. Het vuur onder de Catalaanse kiezers is zoals gezegd onderhand ook behoorlijk gedoofd en al zijn de verlangens voor een onafhankelijk Catalonië er nog wel, een meerderheid lijkt het er over eens dat dit niet de manier is om de droom te verwezenlijken. Missers Enkele voorbeelden van de missers? Een Haagse denktank is betaald met publiek geld om te zorgen voor een beetje internationale erkenning maar jammer genoeg voor de Catalaanse politici, werkten de Hollanders niet mee en deden ze verslag van “gebrek aan transparantie en afwezigheid van democratische garanties”. Het hoofd van de Catalaanse politie is voor de rechter verschenen op verdenking van, wederom, opruiing. Hij wordt ervan beschuldigd zijn plicht als korpschef niet nagekomen te zijn op 1 oktober toen het illegale referendum in Catalonië werd gehouden. Hij zou niets gedaan hebben om het referendum tegen te houden en dit was, als politiechef, uiteraard zijn plicht. Eind oktober werd na een geheime tip een busje aangehouden met een lading voor hem en zijn korps zeer belastende emails dat op weg was naar een vuilverbrandingsplaats. Eerlijk waar. Nou dan verlies je toch echt wel je geloofwaardigheid… Ondertussen met veel gevoel voor drama, probeerden ze, op de vlucht voor de Spaanse justitie, als “politieke vluchtelingen” gezien te worden. De strijdmakkers die welen Spanje zijn gebleven , zitten bijna allemaal nog in de gevangenis. Het is jammer dat wat eens
Spanje heeft het nu wel een beetje gehad met het Catalaanse verhaal. De “Independentistas” hebben dus nog drie weken om een nieuwe kandidaat te vinden. Dat zal moeilijk worden als je bedenkt dat de helft van de gegadigden of gevlucht is naar het buitenland of in de gevangenis zit. Voormalig President Carles Puigdemont zit nog altijd in België en dat moest toch ook het Catalaanse Gerechtshof bevestigen: op afstand kan je niet tot ‘President’ ingezworen worden. Toen, na veel hoofdbrekens en onderhandelingen, werd een ander politieke hoofdrolspeler gevonden; hij zou het toch echt worden. Onoverkomelijk probleem bleek echter dat de goede man in de gevangenis zit op verdenking van opruiing en, hoe verrassend!, de rechter achtte het gevaar op herhaling te groot en dus werd deze Jordi Sánchez niet vrij gelaten om President te worden. Wie is de mol? Of wie wordt de mol... 17
Een Spaanse winter (2)
een oprecht verlangen on der de Catalaanse bevolking leek, nu is verworden tot een niet waardig schouwspel en wanhoopspogingen om de macht te behouden. Ik heb het dus ook niet over het verlangen naar een onafhankelijk Catalonië, maar alleen over de manier waarop de “Independentistas” dit geprobeerd hebben te bereiken. Storm Aan het begin van deze erg regenachtige maand maart, is het nu al weer de beurt aan de tweede winterse storm waarvoor we binnenblijven. Eerst was het Felix, nu is het Gisele die vooral in het noordwesten van het land grote schade aanricht en de daken van de gebouwen scheurt. Maar het begin van deze maand behoort eigenlijk alleen toe aan de achtste… “El 8-M” oftewel ‘el día de 18
la mujer’. De dag van de vrouw. De beelden zijn ongetwijfeld ook in Nederland voorbij gekomen: een groot deel van (vrouwelijk) Spanje staakte. Niet alleen Madrid, niet alleen Barcelona, maar over het hele land: in de grote maar ook in de minder grote en zelfs in kleine dorpen, waren manifestaties georganiseerd. Miljoenen vrouwen, en in mindere mate ook mannen, gingen de straat op om op te komen voor gelijke rechten die ook in Spanje niet verzekerd zijn. Salarisverschil Het begon allemaal enkele weken geleden. De President, Mariano Rajoy, ging weer eens de fout in. Eind januari werd hij geïnterviewd in een radioprogramma toen de journalist hem vroeg naar het salarisverschil tussen vrouwen en mannen en of het mogelijk zou
Marielle Saegaert zijn het bedrijfsleven via een wet te dwingen deze ongelijkheid ongedaan te maken, zoals bijvoorbeeld in Duitsland al gedaan is? Rajoy kon geen enthousiasme opbrengen voor het idee en leek zelfs ietwat verveeld toen hij antwoordde: “laten we het daar maar niet over hebben”. PERDONA?? Uiteraard viel de helft van het land en de hele oppositie over hem heen: het salarisverschil is volgens Eurostat bijna 15%… Rajoy corrigeerde zich deze keer wel. Waar hij normaliter de storm over zich heen laat komen en gewoon niet reageert en voet bij stuk houdt, bleek al snel dat niemand hem zou toestaan deze taktiek deze keer vol te houden. Hij gaf toe dat er nog veel gedaan moet worden en dat hij zich voor de gelijkheid inzetten. Maar hier was het niet mee afgedaan… Staking De aangekondigde nationale staking waartoe in de weken voor de jaarlijkse Dag van de Vrouw opgeroepen werd, kon zijn goedkeuring niet krijgen. De PP leek aartsvijand Podemos te verdenken van het organiseren van de staking en stak daarom fel van leer tegen de staking. Pas na verloop van dagen, kregen ze door dat er veel meer leeft onder de (vrouwelijke) bevolking van Spanje… Namelijk dat wat deze politieke tegenstander dus wél herkend had. De PP liet weer eens duidelijk blijken niet aan te voelen wat er onder de Spanjaarden leeft. Enfin, ze draaiden bij, erkenden de problemen: het salarisverschil, de jaarlijkse slachtoffers van het “machismo” (in 2017 waren er 49 vrouwen die door hun (ex-)partner vermoord werden), de sexuele intimidatie… Maar ze hielden voet bij stuk over de staking: die werd niet gesteund. De weken gingen voorbij en de grote dag kwam dichterbij. Steeds meer bekende Spaanse vrouwen, waaronder de meerderheid van de (radio en tv-)journalistes
hadden al aangegeven donderdag de achtste te staken. De media gaf grote aandacht aan el 8-M en de campagne werd luider en luider. De PP wurmde zich langs het niet steunen van de staking en het moeten inslikken van gedane onhandige uitspraken. Zoals... Zoals die van enkele vrouwelijke (!) ministers die verzekerden dat ze de achtste maart níet zouden gaan staken, maar juist nog meer zouden gaan werken. Glimlachend en schijnbaar trots op de vindingrijke en de als feministisch bedoelde (?) uitweg uit het debat, noemden ze dit “staken op zijn Japans”.
Volgens hen is dat dubbel zoveel werken als normaal. Ware het niet dat het zo kwalijk is dat (juist vrouwelijke) ministers zulke onzin uitkramen, zou je hen heel hard uitlachen. De Spaanse staking op de Dag van de vrouw was een groot succes. Laten we ons hier maar aan vasthouden. Tot de lente! Tekst: Marielle Saegaert Foto’s: F. Moreno (unsplash), Flickr
19
Wonen in Frankrijk
LUDIQUE
CONTRÔLE TECHNIQUE?
L
udique is het pseudoniem van een ouddocent die na zijn pesionering samen met zijn vrouw Maria (Lief) emigreerde naar Zuidwest-Frankrijk. Het tweetal woont en ‘werkt’ in en rond hun oude boerderij op het Franse platteland. Ludique is een begenadigd verteller/schrijver die anderen laat meegenieten van zijn dagelijkse belevenissen.
gemotoriseerde bolderkar met afdak. Afwassen doen we ze nimmer en uitmesten een doodenkele keer. Deuken, krassen of vale lak? Het zal ons jeuken! Deert ons niet. Beschouw ons wagenpark als mobiele pedaalemmers. Dan heeft u het helder voor de geest. Wij geven geen cent om nieuwe automobielen volgepropt met onzinnige elektronica. Doe ons maar doodgewoon een raamslingertje en een sleuteltje voor in het slot. Eenvoud kenmerkt het goede. Er mankeert ons tenslotte niks aan de handjes. Kortom, de Heilige Koe staat bij ons niet op de sociale leuteragenda en evenmin als ijdel pronkstuk op de schoorsteenmantel. Wat ons betreft staan koeien gewoon in de weilanden rondom ons. Punt!
Lief en ik zijn niet van de automobielen. Toen ik Lief leerde kennen reed zij met haar aftands ‘Petje’ en ik met mijn belegen ‘Witte Schicht’. We doneren altijd bijnamen want van merken en typen hebben wij geen flauw benul. Boeit ons niet. Voor ons is een automobiel een 20
Ludique le Vert Evenzogoed moeten ook onze bejaarde hoestbuien periodiek naar de Contrôle Technique. Dat is, voor de minder geletterden onder ons, een Frans buitenechtelijk kind van de Nederlandse APK. We hadden de jaarlijkse uitnodiging ontvangen en met lichte klem op de borst een afspraak gemaakt. Alhoewel, de afgelopen tien jaar is ze toch telkens glansrijk over de finish gerold. Op d’r sloffen! Maar, stél dat ze wordt afgekeurd? Dwingende reparaties behoeft of domweg terminaal is? Sodeju! Ik kreeg het er Portugees benauwd van en slenterde met zwaar gemoed en lood in de laarzen angstvallig enkele inspectierondes rond het vehikel. Zodoende zag ik dat er twee nogal gladde jongens onder zaten. Net uitgegleden potloodgommetjes. Eigenlijk alle vier maar deze twee blonken er echt in uit. De vijfde is ook een beetje spoorloos. Kortom, AFGEKEURD?
Met de kritische blik van een volleerd keurmeester vervolgde ik mijn preventieve inspectieronde. Zo merkte ik op dat de nummerplaatverlichting onwel was, het knipperde. Hoogst merkwaardig! En ik zag tevens dat de achterdeuren met dikke elastieken bijeen én gesloten werden gehouden en de zijschuifdeur met staaldraad en kabelspanner definitief aan de bestuurderszetel zat vastgeklonken. Solide, maar AFGEKEURD? Een van de ruitenwissers wiste ondersteboven en de ruitensproeiers stonden op voetgangers gericht. Tot slot een gebroken buitenspiegel met riant uitzicht op het voorwiel. Dát dan weer wel. Maar naar ik vreesde, AFGEKEURD? Tja, en dat was dan enkel nog maar de buitenkant! Ik stapte aldus bevreesd in. Een Augiasstal, maar alles zat er nog wel in meende
Het linkerknipperlicht, zo wist ik, knippert alleen wanneer het haar schikt. Er zit vermoedelijk ergens een zenuwtje klem dat bij tijd en wijle onverhoeds even los schiet. Je weet het niet. Toegegeven, de richtingaanwijzer speelt in het Franse verkeer nauwelijks een rol van betekenis, maar tóch, de Contrôle Technique is nauwgezet, rechtvaardig, streng en onverbiddelijk! Dus, AFGEKEURD?
21
Wonen in Frankrijk ik. Enkel de blower, blazer, ventilator of hoe zo’n ding ook heten mag, was morsdood en een der veiligheidsbretellen zat Gordiaans vastgesnoerd in het ijzeren ruk- en trekwerk van de handrem. De versnellingspook mist haar kopje en wordt met Ducktape bijeen gehouden. Mooi en in werkelijk puike staat is de tussenwand, maar die hebben we er ooit eens uit geschroefd. Die staat als nagelnieuw te pronken in de garage. Ik voelde het al aankomen, AFGEKEURD?
“De computer verdomd het,” mopperde de jongeman me ietwat rood verhit toe. Ik knikte diep fronsend, begripvol, ernstig bezorgd en innig meelevend. Dat helpt. “Zonder computer kan ik helemaal niks,” lichtte hij toe terwijl het toetsenbord nogmaals een linkse hengst werd verkocht. Het mocht niet baten.
Wat te doen? Welnu, ik meende De Keurmeester op z’n minst een weinig tegemoet te moeten komen. Je kunt het immers ook té dol maken door met een uitgewoond varkenskot op wielen voor de steriele keuring te verschijnen. Dat kán beter, dacht ik. Dus heb ik het hele barrel links en rechts, voor en achter, binnen en buiten, wat opgekalefaterd en, tot bloeddrukverhogende ontzetting van Lief, het vod gelijk maar eens stevig uitgemest en er een fris dweiltje dooren overheen getrokken. Sopje ammoniak. Afijn, ‘s ochtends, stipt om negen uur, meldde ik me volgens afspraak bij de Contrôle Technique. Ik was de eerste en had de auto voor alle zekerheid maar gelijk meegenomen. “Bonjour! Ca va?” groette ik De Keurmeester allerhartelijkst. Enkel met een olijke inborst, brede glimlach en veel goede woorden, kom je al een heel eind. De Meester zetelde nerveus wiebelend en geagiteerd achter zijn keurbalie en toonde zich niet buitengemeen geamuseerd. Hij tolde driftig op zijn krukje in het rond, van beeldscherm naar computer en weer terug. Dan weer klopte hij met de vuist een commando op het toetsenbord of rukte hij ergens een stekker uit een dieper gelegen stopcontact. “Wat scheelt eraan?” vroeg ik hem mijn carte grise en de sleutels aanreikend.
“Och, dan maken we toch gewoon een nieuwe afspraak....?” opperde ik nonchalant en ruimhartig. Ik stel verplichtingen namelijk van harte en met alle plezier uit. Een ontsnappingstruc. “Non, non...!” gromde hij plichtsgetrouw, griste de voor de CT benodigde attributen uit mijn hand en dook met het gedeprimeerde hoofd onder de balie alwaar het ziek, zwak, misselijk en onbekwaam digitaal zenuwcentrum 22
Ludique le Vert kennelijk bivakkeerde. Er werden rake klappen uitgedeeld. Het leek me verstandig De Meester, in zijn wanhopige worsteling, een moment alleen en met rust te laten. “Ik wandel intussen even het dorp in,” beloofde ik hem kalmerend en geruststellend, “Ik moet naar het Centre Medical voor een receptje en ga dan gelijk door naar de Pharmacie.” De Meester gromde me iets toe vanonder het balieblad. Ik vertrok. Het was inmiddels al tien over negen. De Controle Technique zetelt op de drempel van het dorp alwaar medisch centrum én apotheek op een steenworp afstand tegenover elkaar liggen. Een wandeling van niks, een kattensprong. Receptje hier, pilletje daar en hopla, weer terug. Het was amper twintig over negen toen ik terug bij de CT was. Onze auto, zo zag ik tot mijn stomme verbazing, stond al weer op de parkeerplaats. Gekeurd in minder dan tien minuten? Afgekeurd? Ik meldde me gedeprimeerd aan de balie. “Hij doet het weer,” verzuchtte de Keurmeester vermoeid met een kort knikje richting zijn computer.
“Nooit meer uitdoen, gewoon dag en nacht laten doorbranden,” fluisterde ik samenzweerderig. Hij legde de papieren en sleutels voor mijn neus op de balie. “En?” piepte ik angstig. Tja, mogelijk had De Meester al binnen luttele seconden of in één oogopslag gezien dat het een uitgewoonde mobiele pedaalemmer was. Rijp voor de sloop. Maar de Meester zweeg en vouwde het keuringsrapport open. Zijn vettige oliewijsvinger gleed over een royale opsomming van diverse mankementen. Ondeugdelijkheden die bij een eerstvolgende keuring mogelijk tot problemen zouden kunnen leiden. Ofwel onderweg. De meeste herkende ik wel. “Deze twee hier,” sprak hij me op gedempte toon zeer ernstig, zorgelijk en vertrouwelijk toe, “daar moet u niet te lang mee wachten.” Iets met zorgwekkend onveilige pneumatieken in très beroerde staat, begreep ik. Evenzogoed meende ik ook een ietwat schalks, piepklein knipoogje te hebben opgemerkt. Of was dat verbeelding en was de auto, in die paar minuten, toch echt volledig en door en door gekeurd? “Alors, goedgekeurd.” bezegelde De Meester zijn vonnis en plaatste de nieuwe keuringsticket achter mijn blinkend helder gewassen voorruit. “GOEDGEKEURD!” jubelde ik en reed opgelucht, met volslagen beslagen ramen, vanwege die dooie blower, weer terug naar huis. Die avond bezochten Lief en ik ergens een feestje. Onder met name Nederlanders. In een soort van Hollandse enclave. Een verjaardag of zoiets. Wij geraakten aldaar, schuifelend en scharrelend tussen tal van verre vrienden, ongekende bekenden en vage kennissen, bekneld in een sociaal babbeltje met ieder een hapje en drankje in de aanslag. Noem het een 23
Wonen in Frankrijk staande kringloopgesprek. Ene Charles, onwennig samenhangend in een jolig en jeugdig bedoeld kleurrijk juichshirt, schalde zijn gehoor fier en nonchalant toe zich net vandaag een nieuw automobiel te hebben aangeschaft. Hij bracht daarbij joviaal een toost uit op de aankoopprijs.
“Spiksplinternieuw!” dweilde Charles innig verliefd. “Parvenu?” deed ik een gokje naar het merk. Ik heb geen idee, ik roep maar wat. “Non, non Ludique,” corrigeerde de man me vol verve, “Honderd procent Frans! Vier komma twee liter V7 in lijn, 1001 FAQ, Unox Turtlenecks, ADHD én TBS. Voila!” “Enkelbandje?” lispelde Lief binnensmonds. “Non, non!” protesteerde Charles, “Liniaal gesneden radicale zomer- én winterbanden inclusief alulminum PSV velgen, exclusief meegeleverd. Standaard!” “Dieseltje?” opperde ik onnozel om ook eens iets quasi relevants te roepen. Ja, weten wij veel?
Wij belandden hier onverhoeds in een heus gezellig “Santé!” bedoeld sociaal kletsgroepje, gaat het weer over “ZESENVIJFTIGDUIZEND EURO?!!” proestte die vervloekte Heilige Koe. Mannen! ik onthutst een douche Chardonnay uit. “Mon “Non, mon ami,” zwijmelde hij dromerig, “ze is Dieu!” voor de volle honderd promille hybride!” “Adieu.” verzuchtte Lief een tikkeltje moedeloos “Ah, genderneutraal!” wist Lief die ook graag door de knieën zakkend. een duit in het zakje doet. “VOOR EEN AUTO?!!” brieste ik verbijsterd. Charles begreep dat zijn mobiele aanwinst bij Charles, met in de mondhoek een dun ons geen vlam wilde vatten. Hij liet zijn sigaartje sigaartje bungelend, grijnsde breeduit en knikte op de grond vallen en trapte deze, aandachtig en bevestigend. krachtig met de hak draaiend, uit en tot moes. “Tweedehandsje?” meesmuilde Lief guitig. Vervolgens strekte hij zich fier rechtop, spreidde 24
Ludique le Vert de benen een weinig, perste de armen voor de verheven borst en wierp ons, vanonder de gefronste wenkbrauwen, een doordringend strenge blik toe. “En jullie..?” zuchtte hij uitdagend, onverholen vermoeid en verveeld. Lief en ik keken elkaar niet-begrijpend aan. We zijn niet van de automobielen. “Wat rijdt u?!” verduidelijkte hij kribbig. “Oh! Uh.., Citroen!” antwoordde Lief kort. “Rooie beschuittrommel, komend jaar wordt ze twintig.” “Pardon, Citroen? Citroën!!” corrigeerde Charles haar verbeten sissend. “Jumpy,” vulde ik aan, “ruim tien jaar geleden voor 4200 euro van een particulier gekocht. Rolt nog alle dagen en kost nog geen scheet en drie knikkers.Vandaag weer glorieus door de wringer van de Controle Technique gehaald. Ze kan nog jaren mee!” “Lijkt me nogal Spartaans zo’n oud barrel.” baste Charles met een misprijzend smoel. “Geen comfort, diesel zuipen en vieze zwarte walm uitbraken. Smerige dingen! Navigatie?” “Die van ons heeft nog gewoon ramen,” meldde Lief, “kun je zelf naar buiten kijken.” “Sensoren, boordcomputer, elektronica?” daagde Charles ons uit. “Nou,” begon Lief, “daar noemt u zowat, klopt! Er zit inderdaad één enkel minuscuul piepklein dingetje elektronica in. Heel vervelend gevalletje! Leuk dat u het opmerkt. Maar daar hebben we geen last van hoor! Dat is al jaren lang naar de barrebiesjes. Morsdood, zeg maar.” “Hm.” bromde onze goede vriend. “Daardoor werkt onze blower, blazer, ventilator of hoe het kreng ook heten mag, niet meer.” voegde ik toe. “Doen we een raampje open,” sprak Lief innig tevreden, “hebben we een slingertje voor.”
Lees alle verhalenbundels van Ludique:
Tekst: Ludique le Vert Foto’s: Unsplash
25
Waarom willen we emigreren? L
aten we eerlijk wezen, vrijwel iedereen in je eigen kring heeft weleens verzucht ‘Misschien moet ik maar gaan emigreren…’. Het is soms de standaardopmerking wanneer we ontevreden zijn met onze omgeving, maar de vraag is of onvrede wel de belangrijkste reden is om serieus over een landverhuizing na te gaan denken. 26
Nederland staat al jaren in de top 10 van gelukkigste landen ter wereld, maar toch... In 2008 werd een uitgebreid onderzoek gehouden onder mensen die op het punt stonden te emigreren. Daaruit bleek blijkt dat emigranten over het algemeen vooral op zoek zijn naar rust, ruimte, natuur en beschaafde, vriendelijke medemensen. Dit is af te lezen in de volgende tabel:
Negatief oordeel over aspecten in Nederland Emigranten Niet-emigranten Bevolkingsdichtheid 85% 55% Mentaliteit van de bevolking 78% 42% Criminaliteit 75% 55% Stilte 65% 48% Milieuvervuiling 62% 44% Natuur en ruimte 58% 22% Multiculturele samenleving 50% 34% Rechtssysteem 40% 18% Sociale zekerheid 38% 17% Werksituatie 31% 16% Gezondheidszorg 31% 17% Pensioensysteem 21% 18% Onderwijsvoorzieningen 21% 10% Sociale contacten 11% 4% Inkomen 11% 12%
30% 36% 20% 17% 18% 36% 16% 22% 21% 15% 14% 3% 11% 7% -1%
Woning
6%
10%
4%
Je kunt op basis van de cijfers hierboven toch zeker wel de conclusie trekken dat emigranten op vrijwel alle fronten negatiever over Nederland denken dan de thuisblijvers. Alleen als het gaat over inkomen is men meer gerust op de Nederlandse situatie. De grootste verschillen zijn te zien bij onderwerpen als bevolkingsdichtheid, mentaliteit van de bevolking en de beschikbaarheid van natuur en ruimte. Opvallend is dat uit hetzelfde onderzoek
ook naar voren kwam dat 29% van de emigranten de verwachting had er in inkomen op achteruit te gaan. Ook verwachtte een op de drie emigranten minder goede pensioenvoorzieningen en een lagere kwaliteit van de sociale zekerheid in het nieuwe land. Dit zijn blijkbaar voor de doelgroepechter geen al te grote belemmeringen om toch te emigreren.
Hoewel dit onderzoek uit 2008 stamt, is er geen reden om aan te nemen dat bij een recent onderzoek de cijfers drastisch anders zullen worden. We kunnen de zoektocht van emigranten wellicht het beste samenvatten als een zoektocht naar het goede leven. Naast bovengenoemde lieden zijn er nog meer groepen aan te wijzen die om andere redenen vertrekken uit Nederland. Zo zijn er heel wat Nederlanders die weggaan om zich te voegen bij hun partner in het buitenland.
Vragen als ‘Waarom wil je emigreren?’ is een van de vele hulpmiddelen die je tegenkomt in Succesvol emigreren, het nieuwste handboek voor potentiele emigranten. Een onmisbare hulp voor iedereen die er over denkt om te verhuizen naar het buitenland.
27
Grenzenloos uitzicht
Foto: Liam Pozz (unsplash)
28
29
SPANJE
S
panje is terug van weggeweest, bij zowel toeristen als bij emigranten. De crisis die in 2008 in heel Europa toesloeg, raakte Spanje ongekent hard. Werkloosheid liep op (bij jeugdigen tot wel 50%) en de huizenmarkt klapte volledig in elkaar. Maar sinds een jaar of twee zit Spanje weer in de lift.
De schrijver neemt de lezer op een vlotte manier mee op zijn zoektocht naar een geschikte woning, om vervolgens per hoofdstuk de typische kenmerken van leven in Spanje als Nederlander te bespreken. Lokale marktjes, culinaire hoogstandjes, wandelroutes en bekende Spaanse culturele hoogtepunten komen aan de orde. Voor wie zelf het idee heeft opgevat om (al is het maar alleen in de winter) in Spanje te gaan resideren, is dit boek een oprechte aanrader. De auteur heeft als het ware al heel veel voorwerk voor je verricht en diverse valkuilen waar menig onbevangen Hollander in zijn enthousiasme in zal stappen, staan ter waarschuwing - goed beschreven. De lijstjes met tips (waarvan hier enkele voorbeelden) achterin, maken dit werk compleet.
Jan G.M. van der Burg woonde enkele jaren in Frankrijk tot hij besloot nog zuidelijker te trekken, onder andere op zoek naar milde winters. Na een verkenning van de kust van Sagres (Portugal) tot aan Valencia besluiten Jan en zijn echtgenote toch te kiezen voor Andalusie. Over de zoektocht en het dagelijks leven aan de Spaanse kust schreef hij een alleraardigst boek onder de titel En nu naar Spanje. 30
Tips & Tricks
Spanje Tips & Tricks door Jan G.M. van der Burg
Taaltips • Spreek alle woorden uit zoals ze geschreven zijn. En volledig, dat wil zeggen elke letter.
res-taoe-ran-te. De ‘e’ aan het eind dus ook duidelijk uitspreken. Ongeveer tussen de klank van de ‘e’ in ‘teen’ en in ‘ten’.
• De letter ‘u’ wordt uitgesproken als ‘oe’. De rest van de klinkers ongeveer als in Nederland. Tussen een ‘g’ of een ‘q’ en de klinkers ‘e’ of ‘i’ wordt de ‘u’ ingeslikt (zoals in ‘que’ of ‘qui’), tenzij voorzien van een trema. Bijvoorbeeld: antiguedad, spreek uit an-tigoe-e-dad.
• Medeklinkers worden over het algemeen uitgesproken als in het Nederlands. Meest opvallende uitzondering: De ‘v’ wordt uitgesproken als een ‘b’, dus ‘vale’, wordt uitgesproken als ‘ba-le’. Denk dus niet te snel dat mensen ‘balen’, want als ze zeggen ‘vale’ (ba-le) vinden ze het juist prima (betekenis van ‘vale’ is ‘okay’).
• De Spaanse taal kent niet onze combinatieklanken. Dus ‘au’, ‘ui’, ‘ei’, ‘ou’, ‘ie’, ‘eu’, worden uitgesproken als twee aparte letters. Wel krijgen de sterke klinkers (a,e,o) de overhand voor wat betreft de klemtoon. ‘Euro’ wordt uitgesproken als Eoe-ro.
• Nog een paar uitzonderingen op de uitspraak van medeklinkers: - de ‘h’ wordt niet uitgesproken: ‘Holanda’ wordt O-lan- da. ‘hielo’ (ijs) wordt i-e-lo - de ‘j’ wordt uitgesproken als een zachte Nederlandse ‘g’. Dus ‘Jerez’ wordt Ge-rez. - de ‘ll’ spreek je uit als ‘j’: ‘Marbella’ is Mar-be-ja - de ‘r’ is een lastige. Duidelijk dubbel rollend uitspreken als de ‘r’ aan het begin van een woord staat. Midden in een woord volstaat een normale ‘r’, tenzij hij dubbel geschreven staat, zoals in ‘perro’ (hond), dan is het zaak die dubbele ‘rr’
• Alle klinkers liggen qua klank in tussen de Nederlandse korte en lange variant. Bijvoorbeeld de ‘a’ altijd ergens tussen de ‘aa’ zoals in raden en de ‘a’ van afwas. Het Spaans kent geen stomme klinkers en alle klinkers worden altijd duidelijk uitgesproken. Dus ‘restaurante’ spreek je uit als 31
SPANJE
ook nadrukkelijk rollend uit te spreken, anders ontstaat er verwarring met ‘pero’ (betekenis: maar).
sie. ¿Begrepen? Bij langere zinnen alleen rondom het specifieke deel, zoals: Zeg Antonio ¿hoe laat kom je langs? om dat hek te repareren.
• Let op de accenten! De klemtoon ligt meestal op de laatste of één na laatste lettergreep van een woord. Er zijn natuurlijk uitzonderingen, maar dan maakt het Spaans het je heel gemakkelijk: je krijgt een accent aigu op de lettergreep die de klemtoon verdient. Dus ‘Benalmádena’ wordt uitgesproken als Be-nal-made-na (en dus niet Be-nal-ma-de-na) en ‘teléfono’ als te-le-fo-no.
• Bedenk dat ook de mensen hun eigen dialect hebben. Bijvoorbeeld in Andalusië hebben ze de neiging om de ‘s’ aan het eind van een woord/zin in te slikken: Buenos dias wordt dan ‘Bueno dia’.
Huis en omgeving Een aantal zaken is heel belangrijk bij de keuze van een locatie.
• Schrik niet als u veel uitroeptekens of vraagtekens ziet: Elke zin die in Nederland zou eindigen met zo’n teken, wordt in het Spaans aan beide kanten van het zinsdeel voorzien van zo’n teken. Aan het begin zelfs van een omgekeerde ver-
• Aan welke kant van de berg, de zuidkant (lang zon) of de koele schaduwkant. En waar de zon nooit komt kan het behoorlijk vochtig worden.
32
Tips & Tricks
Let op uit welke hoek de wind waait. Wij kennen het verschil tussen 15 graden in Scheveningen met een natte westenwind of 15 graden in windstil Estepona. In het laatste geval zitten we als de zon schijnt toch op ons terras buiten te ontbijten! We kennen ook in Spanje tochtgaten tussen bergruggen waar het altijd waait.
veranderen in een kolkende allesvernietigende rivier.
Huis en wonen Het belangrijkste criterium voor je keuze zou moeten zijn: wat ga ik er DOEN?! Is het voor vakantie of voor vakanties van je kinderen? Of is het de bedoeling dat je er, zo niet permanent, dan toch langere periodes gaat verblijven? Overwinteren misschien? Wil je ook gasten kunnen ontvangen? Ga je er nog wat werken of is er een sport die je persé regelmatig wilt beoefenen (skiën, paardrijden, zeilen, golf)?
• De hoogte: grofweg betekent elke honderd meter hoogteverschil een temperatuurverschil van 0,6 tot 1,5 graad. Dus staat het huis op duizend meter hoogte dan kan de temperatuur daar zomaar een graad of 6 tot 15(!) lager liggen dan op zeeniveau. Ook wel weer afhankelijk van de ligging ten opzichte van de zon natuurlijk.
• Check als eerste het eigendom en de woonvergunning van je droomhuis. De regels zijn de laatste jaren aangescherpt en in een aantal gevallen zijn huizen gesloopt omdat ze niet de juiste vergunning hadden. Dat wil je toch niet meemaken?
• Geluid, hoe ver van een drukke weg of de branding van de zee. Een appartement ‘first line’ kan leuk lijken, en voor een paar weken is dat ook geen probleem, maar voor langere tijd boven op het soms bulderende geraas van de branding zitten kan gaan irriteren. En voor het geluid van de weg geldt: geluid stijgt op, dus beter beneden een drukke weg dan er vlak boven. Geur of stank. Probeer te achterhalen of er lichte of zware industrie in de buurt regelmatig vervelende of zelfs gevaarlijke luchtjes verspreidt. Dat gaat ook op voor landbouw en bio-industrie!
• Ligging ten opzichte van voorzieningen. Een (kleine) supermarkt op loopafstand is erg handig. Hoe zwaar weegt de nabijheid van dokter, tandarts, apotheek, ziekenhuis? • Hoe belangrijk is uitzicht voor je? En blijft dat ook zo? Gegarandeerd? • Openbaar vervoer en luchthaven. Als je regelmatig goedkoop vliegt kunnen de taxikosten de vliegkosten overtreffen!
• Hoe dicht ligt je droomlocatie bij een droge rivierbedding? In extreme gevallen, zoals aan de voet van een bergrug, kan zo’n onschuldige bedding in een paar uur
• Afstand ten opzichte van vertier, ontspanning, sport? Denk aan strand of zwem33
SPANJE
bad, boulevard of dorps-/stadscentrum, cultuur, restaurants, skiën, golfen, zeilen, wandelen, paardrijden...
• En dan nog even over de Vereniging van Eigenaren. Check het maximum aantal machtigingen dat iemand in kan zetten bij stemmingen. Omdat veel eigenaren vaak niet aanwezig (kunnen) zijn is er altijd sprake van afgegeven machtigingen. Heel vervelend als je voor een jaarvergadering naar je appartement afreist en tijdens de vergadering blijken twee mensen samen de meerderheid van stemmen te hebben door een groot aantal afgegeven machtigingen. Je stem kan dan gewoon waardeloos blijken en je reis tevergeefs.
• In hoeverre ben je afhankelijk van internet? Een goede stabiele internet/Wifi verbinding is niet overal vanzelfsprekend. • Hoogteverschillen in je huis, appartement of urbanisatie. Klimmen met een vracht boodschappen kan behoorlijk vervelend worden. Een lift kan het verschil maken. • Rolstoel toegankelijkheid? Voor eigen gemak of voor dat van te verwachten gasten? • Krijg je te maken met een vereniging van eigenaren (Comunidad de Propietarios)? Hoe zit het met de bijdrage? Voor ons appartement gold een relatief lage bijdrage van honderd euro per maand, maar Wij moesten daarnaast voor elke grote ingreep (opnieuw schilderen, andere bestrating, vernieuwen van verzakt zwembad) steeds weer diep in de buidel. Maar we kennen ook complexen waar de maandelijkse bijdrage wel vijfhonderd euro was. Uitkijken dus en van te voren informeren.
Het dagelijkse leven. • Tussen twee en vijf uur in de middag zijn de meeste winkels dicht. Doe uw boodschappen bij lokale winkeliers dus daarvoor of daarna of ga naar een grotere (meestal internationale) supermarktketen. Die zijn vaak wel open en dan is het er 34
Tips & Tricks
rond die tijd ook aangenaam en relaxed (en meestal gekoeld!) winkelen.
In schone huizen, zonder rondslingerende etensresten, zal het maar sporadisch voorkomen, maar toch. De beste remedie: NIET DOODTRAPPEN, want dan verspreiden de eitjes zich en heb je er binnen de kortste keren een hele kolonie bij. Neem de spuitbus met haarlak ter hand. De toch al niet rappe diertjes - vaak vind je ze op hun rug met de pootjes in de lucht - laten zich daardoor helemaal uit het veld slaan. Neem ze vervolgens op met een papiertje en spoel dat door de wc. Ben je opgezadeld met een groot aantal dan wordt het zaak de ongediertebestrijding er bij te halen. In Spanje kan je daarvoor de gemeente bellen. Of als het voor de gemeente te duur is geworden: Rentokil. Een warme, vochtige omgeving is wat de harde ettertjes heerlijk vinden. Het is daarom bijvoorbeeld beter om je tuin of je planten water te geven in de ochtend.
• Maak goede afspraken met uw buren over de post. Belangrijke officiële brieven van nutsbedrijven of overheid mogen niet gemist worden. Het kan u boetes besparen. • Verenigingen. Overal in Spanje zijn social clubs actief voor Nederlanders. Meld je aan en ga af en toe naar de bijeenkomsten. Je ontmoet er altijd lotgenoten. En hoort er bijvoorbeeld van ervaringen met klussers waar je je voordeel mee kan doen. • Cucarachas. Klinkt toch veel leuker als kakkerlakken? Er wordt niet veel en zeker niet graag over gepraat, maar het zijn de enige ongewenste diertjes waar bijna iedereen ooit mee geconfronteerd wordt.
En nu naar SPANJE Een zonnige kennismaking
De Spanje Tips & Tricks komen uit het boek En nu naar SPANJE waarin auteur Jan G.M. van der Burg naast veel practische informatie ook zijn eigen Spanje avontuur helder beschrijft. Oa te koop via Emigratieboek.nl
35
Italië
CHE COINCIDENZA! STEF SMULDERS
S
tef Smulders trakteert de lezers van Grenzenloos Magazine elke editie op prachtige verhalen uit het alledaagse leven in het mooie Italië.
gaan flirten maar het niet echt durfden. Nu is Mariarosa altijd al een niet te stuiten tornado die constant aan het woord is, ideeën oppert en opdrachten uitdeelt (Vai! Vai! Aan de slag!) maar Elena is meestal bedachtzamer. Er moest dus wel iets bijzonders aan de hand zijn. Later vertelde Tommy, de enige man in het Italiaanse gezelschap (hij noemde het quasi-zuchtend een femminocrazia), dat hij ook had gemerkt dat er iets aan de hand was met de twee dames. Tommy had een eigen
Mariarosa en Elena stonden me al breedlachend op te wachten bij onze stand op de Little Italy beurs in Amsterdam. Waren ze echt zo blij mij te zien? Ze zaten zelfs een beetje naar elkaar te grinniken als twee bakvissen die met hun schoolmeester wilden 36
Stef Smulders kamer in het Holiday Inn vlak bij het Westergasfabriekterrein waar de beurs plaatsvond en die kamer lag naast die van Mariarosa en Elena. Gister om kwart voor een ’s nachts hoorde hij opeens gegiechel in de kamer van zijn collega’s. Wat zijn die twee midden in de nacht nog aan het doen dat zo leuk is, vroeg hij zich af. ’s Ochtends had hij het ze gevraagd, beschroomd want als een echte Italiaan vond hij de vraag wel erg brutaal, en hadden Elena en Mariarosa het hem proestend van het lachen verteld. Een aantal weken geleden had ik Mariarosa op haar verzoek een pdfbestand met de Engelse vertaling van mijn boek ’Italiaanse Toestanden’ toegestuurd. Aan lezen was ze uiteraard niet toegekomen want haar dagen (en nachten?) raken altijd vanzelf gevuld met nieuwe ideeën, opdrachten, contacten etc. De kleine tornado, die haast wel een dubbelgangster van Sylvia de Leur leek, rust nooit. Tommy vertelde ons dat Mariarosa eens per maand naar de kapper direct naast het kantoor ging en van daaruit vrolijk verder ging met appen en posten op facebook, instagram etc. Eenmaal werd hij zelfs door haar opgeroepen even langs te komen voor een idee, zaak, klusje of iets dergelijks en trof hij haar vol in de haarshampoo bij de kapper aan, mobiel in haar hand. Omdat het haar dus met geen mogelijkheid lukte aan mijn boek te beginnen, had Mariarosa de pdffile daarom maar naar Elena doorgestuurd. Opdracht: Lezen! Vai!
Gisteravond besloot Elena dat ze ondanks de vermoeidheid van de eerste beursdag toch minstens een hoofdstuk van het boek gelezen wilde hebben (gelukkig zijn de hoofdstukken kort). Maar ze kwam niet verder dan een paar alinea’s, tot het moment dat ze de naam van onze vermaledijde makelaar Olita voor het eerst tegenkwam. Neeeeee, dacht ze, het is niet waar! Ze vertelde het meteen aan 37
Italië Mariarosa die rechtovereind schoot. Wat? Olita, komt die kl...z.k in het boek voor? En toen begonnen ze dus allebei te lachen, wat Tommy in de kamer ernaast hoorde. Het bleek, zo vertelden ze mij nu, staand voor de balie, dat zij met hun reisorganisatie ook met Olita van doen hadden gehad. Met dezelfde negatieve ervaringen. „Un ignorante!” riep Mariarosa fel. „Maar van welk kasteel wist hij de naam nou niet?” vroegen de dames mij, refererend aan de passage in mijn boek waarin ik beschrijf dat we met Olita voor het eerst de Oltrepò bezochten en hij ons niet kon vertellen hoe het niet te missen kasteel heette. „Cigognola,” zei ik. „Nooooo,” riepen Elena en Mariarosa in koor. „Non è possibile!” Maar het was toch echt waargebeurd. Wat een coincidenza, toeval, dat we allebei met die sukkel te maken hadden gekregen.
makelaars de streek. „Die Necchi Om hun leespret niet te bederven, is nog erger,” verklaarde Mariarosa. „Dat is vertelde ik hun verder niets maar zei alleen een arrogante!” Over Necchi vertelde ik hun dat het ergste met Olita nog moest komen. iets meer in detail, want die verhalen komen Bij deze toevallige gezamenlijke ’kennis’ bleef het echter niet want de volgende dag kwamen pas in deel 4 van mijn Italiaanse Toestanden. we er achter dat ze ook de fameuze makelaar (Deel 4? Wanneer? Waar? Hoe? hoor ik u denken. Nog even geduld!) En daarmee waren Necchi kenden die het huis in de verkoop had dat Cora en Marco wilden maar van hem de coincidenze nóg niet uitgeput want het bleek dat de reisorganisatie die Mariarosa niet mochten kopen! De ex van Mariarosa bestierde ook cultuurtrips naar Engeland voor was notaris en kende daardoor vrijwel alle middelbare scholen verzorgt en begeleidt. 38
Stef Smulders Maar mijn vaste pilatescollega Cecilia reisde als docente biologie toch ook eens per schooljaar met haar klas naar Engeland? dacht ik. En ja hoor, „La nostra Cecilia!” riepen Mariarosa, Elena én Tommy in koor. „Che coincidenza!” Mede door deze gebeurtenissen raakten wij Due Padroni steeds meer met onze Italiaanse collega’s vertrouwd en begonnen we ook mee te doen met de plaagstoten die zij elkaar toedienden. Dat had ook zijn nadelen. Toen we na een lange beursdag in een café aan de bitterballen zaten (vonden ze lekker, die Italiaantjes) was Marierosa als enige nog niet uitgeraasd. Ze was al bezig met een blogje van de dag en vroeg mij of ik de tekst in het Nederlands kon vertalen. „Tuurlijk,” zei ik,
nietsvermoedend, want morgen had ik vast wel weer energie. Een halve minuut later hoorde ik ’pling’ op mijn telefoon en direct daarop een hoog vrouwenstemmetje dat „Vai!” zei. „Aan de slag!” Wat? Nu? Meteen? Ik keek Tommy, die vlak naast mij zat, meewarig aan en fluisterde hem, nog net verstaanbaar voor Mariarosa, toe: „Maar wat betekent ’vai’ eigenlijk in het Italiaans? Is het toevallig ’beste vriend, zou je alsjeblieft als je even tijd hebt dit en dat voor mij willen doen?’?” Tommy knikte, glimlachte en zei: „Eh, te l’ho detto. Femminocrazia.”
Tekst en foto’s: Stef Smulders
(Nog) (meer)Italiaanse toestanden Leven en overleven in Italië
Humoristische korte verhalen over het emigreren naar Italië en de kennismaking met tal van karakteristieke Italianen. In drie delen.
Oa te koop via Emigratieboek.nl
39
Recept
Pan Bagnat (de enige echte)
RENÉE VONK
Hele oorlogen zijn er al om uitgevochten en onlangs was het wéér raak: iemand had het gewaagd om de authentieke ‘pan bagnat’ te onteren. In dit geval het snack-restaurant op het vliegveld van Nice (Terminal 1) ‘Le Pan Garni’, waarvoor Thierry Marx (chefkok van het 2-sterrenrestaurant ‘Sur Mesure’ in Parijs) de kaart samenstelde.
voorop – dat dit heiligschennis was. Nog geen 48 uur later hadden de gewraakte sandwiches een andere naam gekregen. “Ik begrijp de gevoelens van degenen die het Franse culinaire erfgoed willen beschermen”, sprak de sterrenchef deemoedig in de microfoon van France 3. Maar waarschijnlijk dacht hij gewoon aan z’n handel. Want zo authentiek is die pan bagnat nou ook weer niet. Het aantal recepten ervoor is niet meer te tellen. Iedere kok, elk huisgezin, heeft zijn eigen 100% authentieke samenstelling. En ze hebben allemaal gelijk. Want hoewel Nice de oudste rechten claimt, omdat voor dat belegde broodje de basis-ingrediënten van de salade niçoise worden gebruikt, werd dit broodje gezond al eeuwenlang in tal van variaties langs de hele
Zo’n pan bagnat is een broodje gezond met als beleg de basis-ingrediënten van de salade niçoise, en daar mag je niet mee rommelen. En Marx had het in z’n botte hersens gehaald om ‘zijn’ pan bagnats op te tutten met kip en honing, en met ham en mozzarella! Meteen schreeuwden de puristen – de bewakers van het gastronomisch erfgoed ‘La Cuisine Nissarde’, 40
Renée Vonk Côte door met name vissers meegenomen als snelle en goed houdbare lunchhap. Vanzelfsprekend dat die snelle snack zich geleidelijk aan over de hele Provence verspreidde. En ook de Italianen kennen ‘m al tijden als ‘pane bagnato’. Letterlijk vertaald: ‘nat brood’ en dat is het ook, vanwege de olijfolie en de wijnazijn waarmee het broodje rijkelijk wordt besprenkeld.Vandaar dat het brood dat je ervoor gebruikt flink stevig en hard gebakken moet zijn, anders heb je binnen de kortste keren pap bagnat. Hieronder het enige echte authentieke recept. Volgens La Cuisine Nissarde dan, hè. Ingrediënten: 4 harde ronde broodjes 3 tomaten 3 lente-uitjes 8 radijsjes 2 artisjokkenharten (mag uit blik) 1 klein handje tuinboontjes (mag uit blik) 16 zwarte olijven, ontpit 4 eieren 1 teentje knoflook 1 kleine groene paprika 400 gram tonijn, op olijfolie 4 ansjovisfilets, op zout 8 blaadjes basilicum witte peper, zout olijfolie, wijnazijn
Snij de tomaten in plakken, de olijven in tweeën en de radijsjes in schijfjes. Snij de artisjokkenharten in partjes. Haal de blaadjes basilicum van de steeltjes. Spoel de ansjovisfilets af onder de kraan en snij ze in tweeën. Giet de tonijn af, en prak los met een vork. Snij de broodjes doormidden en besmeer de helften met de knoflookpulp. Sprenkel er ruimhartig olijfolie over en beleg de onderste helften met alle ingrediënten, te beginnen met de groenten, daarna de vissen, dan het ei en tot slot de blaadjes basilicum. Bestrooi met peper en zout (niet teveel zout, de vis is ook al zout) sprenkel er nog wat wijnazijn overheen en klap de broodjes dicht. Hier hoort vanzelfsprekend een goed glas rosé bij, noblesse oblige. Tekst: Renée Vonk
Renée Vonk, woonachtig in ZuidFrankrijk, is hoofdredacteur van het magazine Côte & Provence. Daarnaast is Renée een begenadigd auteur en houdt zij haar trouwe schare lezers op de hoogte via blogs op kijkzuidfrankrijk.com
Bereiding: Kook de eieren hard, laat ze afkoelen, pel ze en snij ze in plakjes. Pel de lente-uitjes en snij ze in ringetjes. Pel de knoflookteen, knijp uit boven een schoteltje. Haal kop en kont van de paprika, haal zaadlijsten eruit en snij het vruchtvlees in dunne ringen. 41
Het nieuwste handboek Succesvol emigreren is nu te verkrijgen, oa bij emigratieboek.nl
42
43
44
45