Emile & Ferdinand 2018/4 (N°12)

Emile& Ferdinand Magazine van

2018/4 | N°12 Gratis magazine

Afgiftekantoor: 3000 Leuven Masspost | P919288

Onvermoede schatten uit het museum van de gerechtelijke politie

➥

15

De archieven van de misdaad Francis Desterbeck

Wedstrijd Maak kans op een toegangskaart voor colloquium en tentoonstelling!

3 Soft skills voor juristen

De 2 minute pitch in de juristenwereld. Time is money... ook als je netwerkt Aline Van Bever

8 Debat

Van onafhankelijk magistraat tot rechterbureaucraat: De magistratuur onder vuur?

Interview met Bart Nelissen

20 Goed om te

weten

Het Wettelijk en Aanvullend pensioen voor zelfstandigen anno 2018 Casper Verbeek

En ook

N iet te missen data 

...

EDITORIAAL

Veel

leesplezier!

Beste auteurs, beste klanten, Beste LEZERS, We stellen u graag een nieuw nummer voor, het laatste van deze derde jaargang, met alweer een aantal boeiende bijdragen die aansporen tot reflectie én tot actie.

Netwerken, onderhandelen, efficiënt leiding geven, delegeren, prioriteren… Soft skills zijn belangrijk voor juristen. Aline Van Bever, communicatieadviseur en vormer leert u de kneepjes van het vak.

We vallen meteen met de deur in huis.

Hoe opent u een gesprek met onbekenden zonder uzelf (of uw diensten) op te dringen?

COLOFON Hoofdredacteur Herman Verleyen Redactieteam Herman Verleyen, Bert Van Vaerenbergh, met medewerking van Anne-Laure Bastin Lay-out Julie-Cerise Moers (Cerise.be) © Larcier Group Verantwoordelijke uitgever Paul-Etienne Pimont ELS Belgium NV Hoogstraat 139, Loft 6 - 1000 Brussel Publiciteitsregie The Future is Now bvba Laurence Thomsin 0032 471 63 67 01 info@the-future-is-now.net Abonneer u gratis via het online inschrijfformulier op https://www.larciergroup.com/nl/ in-de-kijker/emile-ferdinand.html

2|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

Welk soort rechters willen we? De blijvend voortschrijdende juridisering van de multimorele samenleving, het toenemend politiek-correct opinieklimaat, de judicialisering van de politiek en de bureaucratisering van justitie zetten de verhoudingen tussen recht en moraal en tussen recht(ers) en politiek onder druk. Bart Nelissen, auteur van ‘Van onafhankelijk magistraat tot rechterbureaucraat - Factor van rechtsstatelijke (des)integratie’ is de geknipte persoon om de ‘judicial condition’ toe te lichten, als opwarmer voor een debat later op de maand over de rol van de (zittende) magistratuur en de (on)wenselijkheid van (bepaalde) magistratenprofielen.

Onder de titel ‘Het Museum van de Misdaad’ loopt in het Stadsmuseum van Gent, een belangwekkende tentoonstelling, gebaseerd op het vroegere museum van de Gerechtelijke Politie van Gent.

Dit museum werd vanaf de jaren ’30 van vorige eeuw gecreëerd en wordt nu voor het eerst toegankelijk voor het grote publiek. De tentoonstelling geeft een inkijk in de verschillende opsporingsmethodes, en hoe ze zijn ontstaan en geëvolueerd.

Aansluitend hierbij wordt op 14 december 2018 in het STAM een colloquium georganiseerd, voor een ruimer publiek, aan een democratische prijs, waar wordt ingegaan op de rol en de betekenis van de gerechtelijke politie. Er komen ook enkele specifieke ‘cases’ aan bod, zoals de moord op Julien Lahaut in 1950. Maak kans op een gratis combitoegangskaart voor het colloquium én de tentoonstelling!

Om de zoveel jaar is het nuttig om bijgepraat te worden over de complexe Belgische pensioensituatie en de gevolgen voor de zelfstandigen, zeker nu het jaareinde wenkt. Casper Verbeek geeft u graag een laatste update.

Veel leesplezier!

De redactie van Emile & Ferdinand

Dit magazine is ook van u!

Aarzel niet om ons artikels over te maken. Ook uw suggesties of opmerkingen op gepubliceerde bijdragen zijn welkom!

Stuur ons uw berichten op: emileenferdinand@larciergroup.com

SOFT SKILLS VOOR JURISTEN

De 2 minute pitch in de juristenwereld.

Time is money... ook als je netwerkt.

Onderhandelen, netwerken, efficiënt leiding geven, delegeren, prioriteren… Soft skills zijn belangrijk voor juristen. Het zijn hulpmiddelen om zijn/haar beroep goed uit te oefenen, en zich hierbij goed te voelen.

En dit soort zaken leert een jurist net niet op de universiteit. E&F geeft dan ook graag het woord aan Aline Van Bever, communicatieadviseur en vormer die u de kneepjes van het vak leert. Een eerste punt is de kunst van het netwerken.

Netwerken creëert kansen. Het opent wegen. Een sterk netwerk ondersteunt je imago, verruimt je klankbord en vergroot je zelfvertrouwen. Er een uitbouwen, is echter niet evident. Je moet een gesprek aangaan met onbekenden. Hoe open je dat gesprek? Hoe wek je interesse bij je toehoorder?

Hoe stel je je voor zonder jezelf of je diensten op te dringen? Of, zonder dat je plots met je mond vol tanden staat?

Aline Van Bever Aline Van Bever is communicatieadviseur, content manager, vormer & spreker. Ze is tevens doctor in de Rechten.

Zie ook https://www.linkedin.com/ in/alinevanbever/

Juist, ja. Het overkwam jou ook al wel. Je bent op een studiedag met confraters, je ontmoet een potentiële klant of je wil je dienst voorstellen aan een key contact in het bedrijfsleven. Plots blokkeer je. Hoe wek je de interesse bij je collega’s? Hoe maak je indruk op die klant? Hoe overtuig je die bedrijfspartner van jouw expertise? Met een krachtige elevator pitch.

Een elevator pitch? De term komt uit Amerika. Het staat voor een kennismakingspraatje dat niet langer duurt dan de tijd binnen dewelke een lift jou van ground zero naar the top voert. Wij kennen geen skyscrapers. De tijdsgrens is dus relatief en meningen verschillen. Maar, of je 30 seconden krijgt, een volle mi-

...

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|3

SOFT SKILLS VOOR JURISTEN

... nuut of zelfs twee minuten: bondig zijn, is de boodschap. Die boodschap moet bovendien pittig en overtuigend zijn om je toehoorder te prikkelen en nieuwsgierig te maken naar meer.

Maar, hoe begin je daaraan? Deze driedelige reeks reikt je daarvoor enkele sterke tips aan. We beginnen met het scherpstellen van je focus: bepaal je doelstelling en ken je doelgroep. Heb je een scherpe focus, dan moet je de boodschap die je wil overbrengen structureren en op een originele en overtuigende wijze weten te presenteren. Je zet je klaar om te schieten. Hoe je dat doet, bekijken we in deel 2. Het enige wat je dan nodig hebt om met je pitch ook te scoren, is een pittige afsluiter en concrete call to action. Het derde en laatste deel leert je er alles van.

Zet je schrap. We trekken van wal.

4|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

DEEL 1: PITCHEN VERGT FOCUS Bepaal je doelstelling en ken je doelgroep

Pitchen heeft één functie: nieuwsgierigheid opwekken. Meer niet. Je wil indruk maken. Die kans krijg je één keer.

Antwoord pittig. Tijd om heel jouw verhaal te vertellen, heb je niet.

Vergelijk je pitch, jouw introductiepraatje met een tv-spot. Zendtijd is duur en beperkt. Een reclamemaker moet in een mum van tijd op een positieve wijze de aandacht trekken van zijn doelgroep.

Hij stelt de blik van potentiële klanten op scherp en overtuigt hen om zichzelf te informeren over de aangeboden producten of diensten. Het product of de dienst zelf verkopen, doet hij niet. Dat doet de verkoper. Goede reclame prikkelt en blijft hangen. Het vergroot de naamsbekendheid van het gepromote merk en de kans

dat kijkers ernaar op zoek gaan. Zo verkoopt het product zichzelf.

Aan jou nu om op één twee drie spreektijd te veroveren en jezelf te “verkopen”.

Klaar?

1.1

Win terrein

Begin niet te lopen als je nog niet kan gaan. Dat geldt ook voor pitchen. Claim jezelf nog niet te veel spreektijd toe als je jouw toehoorder nog niet kon overtuigen om tijd en aandacht in jou te investeren. Maak eerst een positieve indruk.

Dat geldt non-verbaal zowel als verbaal.

In de korte tijd die je krijgt, moet je intrigerend antwoorden. Jouw antwoord moet jouw toehoorder aan het denken zetten, nieuwsgierig maken en aansporen door te vragen. Presenteer je als iemand met meerwaarde. Let wel, dring je niet op als iemand “van belang”. Je pitch dient om tijd en aandacht te winnen;

SOFT SKILLS VOOR JURISTEN

“

Een elevator pitch staat voor een

niet om jouw toehoorder direct in te palmen. Je moet terrein winnen. Het juiste moment vinden om je punt te maken.

Dat vergt focus.

1.2 Focus 1.2.1. Focuspunt 1: je toehoorder Breng je toehoorder in beeld. Wie staat er tegenover jou? Wat is jullie onderlinge relatie? Eerste ontmoeting of oude bekenden? Wat bindt jullie? Welke rol vervult jouw toehoorder? Wat betekent hij voor jou? Hoe kan jij hem interesseren?

Speel in op wat hij zoekt...

Pitch je tegenover iemand die je kent of eerder zag, start dan met een weetje dat je deelt of dat je over hem te weten kwam. Kruip in de persoon van je toehoorder. Toon interesse.

Zo merk ik hoe jij door dit artikel raast.

Pitchen boeit jou. Ik vraag me af waarom.

Weet dat als je daarover vragen hebt of je jouw pitch wil verfijnen, ik je verder help.

Ken je jouw toehoorder nog niet (of te weinig), maak dan verbinding met hem. Stel vragen en luister naar wat hij zelf deelt met jou, zowel verbaal als via zijn houding en lichaamstaal. Observeer hem aandachtig en verwerk wat hij zegt en doet direct in jouw pitch. Het geeft je een rechtstreeks aangrijpingspunt én bevestigt je interesse in hem, wat interactie uitlokt. Net die interesse en interactie zorgen ervoor dat je toehoorder het contact met jou voortzet (of dat hij jouw naam doorspeelt).

kennismakingspraatje dat niet langer duurt dan de tijd binnen dewelke een lift jou van ground zero naar the top voert... Pitchen heeft één functie: nieuwsgierigheid opwekken. Meer niet. Je wil indruk maken. Die kans krijg je één keer.

”

Bijvoorbeeld: Valt het je op dat het almaar crucialer wordt om jezelf op erg korte tijd krachtig voor te stellen? “Time is money” speelt op job interviews, netwerkevents of meetings met key investors. Ik speel daarop in via seminars en individuele trainingen. Interesse? Schrijf je alvast in voor het Larcier-seminar rond timemanagement.

Sta je voor meer personen, focus je dan vooral op diegenen die er echt toe doen voor jou. Wees strategisch. Pitch scherp: richt je op je ideale klant, investeerder of opdrachtgever. Viseer je op zijn noden en interesses. Richt je toon en vraagstelling direct op hem en laat je niet opjutten door eventuele andere toehoorders (zonder hen te negeren weliswaar).

Ik doe het voor: Ben jij een van de 83% Belgen die het om welke reden ook moeite mee heeft om zich to the point voor te stellen? Neem dan deel aan mijn seminars, zoals dat rond timema-

nagement. Zo ontdek jij gauw genoeg je prio’s en kernpunten.

1.2.2. Focuspunt 2: jouw doel Heb je verbinding met je toehoorder, maak dan verbinding met jezelf. Bepaal je doel. Waarom ben je met je toehoorder het gesprek aangegaan? Wat wil je ermee bereiken?

De vaststelling dat focuspunt 1 (je toehoorder) en focuspunt 2 (jouw doelstelling en agenda) samengaan, komt naar voor in de hogere voorbeelden. Beide punten werken als communicerende vaten. Bekommer je dus niet alleen om je ambitie en blijf niet steken in jouw motivatie en passie. Koppel je doel aan de noden en interesses van je toehoorder.

Hij blijft je eerste focuspunt. Nét daarom richt ik de voorbeelden hierna niet meer op mij; wel op jouw profiel als jurist.

...

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|5

SOFT SKILLS VOOR JURISTEN

“

M et vage termen, holle woorden en algemeenheden trek je geen aandacht. Blijf bondig, maar preciseer je activiteiten en ambitie.

Verschuil je niet achter 1.3 Start prikkelend veilige standaardzinnen. Durf, Je intro maakt of kraakt je pitch. Denk er over na. Start met een originele opeonderscheid je, benadruk je ningszin. Kort en krachtig. Een zin die de sfeer luchtig houdt, de spanning breekt. waarde.

Vermijd monotone openers, zoals “hi, ik

...

ben.., ik werk … en kan je helpen om…”. Dat geldt ook in een erg strikt kader, zoals op een meeting met investeerders. Meer, net dán is het cruciaal om in een flits een sterke indruk na te laten.

Let wel, val niet met de deur in huis.

Zeg minstens je naam (en die van je kantoor), anders krijg je misschien een rug toegekeerd. Zeg wie je bent en wat je doet (of waar je werkt). In een professionele setting vermeld je eventueel je functie.

Enkele suggesties om pittig, maar gepast te starten.

1.3.1. Trek aandacht met een straf feit of een verrassend cijfer Een feit of cijfer maakt je verhaal tastbaar. Het blijft hangen. Denk er wel even over na en plaats het in de juiste context.

Op een studiemiddag rond de GDPR open je bijvoorbeeld met: “Wist u dat tot vlak voor de inwerkingtreding van de GDPR slechts 18% van de Europese bedrijven effectief correct kon omgaan met een beveiligingslek?”1

”

1.3.2. Een anekdote als blikvanger Een anekdote wekt meteen een vertrouwelijk sfeer. Je deelt iets uit je leven.

Je bouwt een band op met je toehoorder.

Het laat je pitch uitstijgen boven het louter verkooppraatje. Ook dit trucje moet natuurlijk in het gesprek passen. Vertel geen anekdote óm de anekdote als ze jouw verder doel niet dient. Houd het zinnig.

Dat een anekdote soms werkt, bevestigt een bekend strafpleiter in een interview: “Als ik pleit, doe ik dat sec. Ik zal wel eens een anekdote vertellen, maar de rest hou ik zo zakelijk mogelijk. Voor de burgerlijke rechtbank moet je geen grote verhalen staan verkopen. To the point zijn, is dan de boodschap.”

Inderdaad, opnieuw merk je dat het goed is je doelpubliek te kennen. Ken je jouw toehoorder of zag je hem al, start dan met iets uit een gedeeld verleden, een gedeelde anekdote.

Bijvoorbeeld: “Ik herinner me uw interessante lezing op de studiedag rond

1

privacy die uw kantoor organiseerde. Die was leerrijk. Geeft u er vaker een?”

1.3.3. Begin met een vraag Dat een vraag aanzet tot meer, geeft het laatste voorbeeld weer. Toch? Juist, een vraag zet je toehoorder aan het denken en houdt hem bij de les. Het nodigt hem uit tot een gesprek en levert je extra kennis op over hem. Kennis die later nog nuttig kan zijn. Leg in je vraag een duidelijke suggestie. Zo trek je de aandacht van je toehoorder in de richting van je doel.

Een open of gesloten vraag? Voor beiden valt wat te zeggen. Het hangt af van de situatie. Een open vraag vergroot de inbreng van je toehoorder. Dat kan je band met hem versterken. Je richt de aandacht dan op hem. Wil je echter vermijden dat je toehoorder de leiding neemt, stel dan een ja/neen-vraag of een vraag die een kort antwoord uitlokt.

Voel het verschil tussen de vraag “Wat vindt u van de nieuwe GDPR regelgeving?” en de voorzet “De GDPR regelgeving is minder complex dan ze lijkt. Vind je niet?”

lthans, volgens het Security Maturity Insight-rapport 2017 van het beveiligingsbedrijf Securelink (https://securelink.nl/downloads/security-maturityA insight-report).

6|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

SOFT SKILLS VOOR JURISTEN

Er zijn nog verrassende formules om te starten. Denk aan een scherp citaat, een klare kijk of uitgesproken mening, een heet hangijzer of een prangend probleem dat (enkel) jij oplost. Een grap werkt ook, als ze niet flauw is en je ze à point vertelt. Welke formule je ook kiest, hou het simpel. Zorg dat je openingszin past in de context en het gesprek. Start met iets dat relevant is voor wat erna volgt. Prikkel.

Doe je toehoorder doorvragen over jou.

1.4 Stel je focus blijvend scherp Het gesprek is gefocust ingezet. Houd die focus strak aan. Dat vergt wat wik- en weegwerk. Wees niet te vaag of te algemeen, maar ook niet te gedetailleerd.

Vermijd dit: “Ik koos arbeidsrecht als expertiseveld, omdat ik het zo boeiend vind hoe de dynamiek tussen werknemer en werkgever zich juridisch vertaalt. Ik loop warm van sappige CAO-onderhandelingen en hou van due diligence cases met tal van arbeidsrechtelijke vraagstukken.” Maak je punt: “Arbeidsrecht is mijn domein om vele redenen. Zit u met een moeilijk arbeidsrechtelijk probleem? Ik zet er mijn tanden in.”

Interessant, niet? Meer weten? Geen probleem, maar dat is voor een volgende ontmoeting. Je hebt voldoende stof mee om alvast uit te testen. Doe de neus van je toehoorder krullen. In een volgend nummer ontdek je hoe je jouw toehoor-

der geboeid houdt. Je krijgt tips rond originaliteit en aandachtspunten opdat je niet in vakjargon verglijdt. Iets om naar uit te kijken… tot dan!

Deze bijdrage is een eerste deel in de reeks «Time is money... ook als je netwerkt. De 2 minute pitch in de juristenwereld», waarbij scherp werd gesteld op Focus: over doelstelling & bepaling doelgroep.

Je bent nu klaar om te schieten. Hoe je dat doet, bekijken we in deel 2. Het enige wat je dan nodig hebt om met je pitch ook te scoren, is een pittige afsluiter en concrete call to action. Het derde en laatste deel leert je er alles van. Nog even geduld.

1.4.1. Te vaag of te algemeen Met vage termen, holle woorden en algemeenheden trek je geen aandacht.

Blijf je drijven op de oppervlakte, dan riskeer je dat je toehoorder in zijn gedachten verzinkt. Blijf bondig, maar preciseer je activiteiten en ambitie. Val bovendien op in de massa, spring er tussenuit. Verschuil je niet achter veilige standaardzinnen. Durf, onderscheid je, benadruk je waarde.

Zet tijdens een introductiemeeting met een klant bijvoorbeeld je expertise in de verf of verduidelijk het type vraagstukken dat je voor hem zal behandelen.

1.4.2. Té gedetailleerd Wees concreet en persoonlijk, maar verlies je ook niet in details. Houd je boodschap helder. Spendeer je gesprekstijd efficiënt. Door de tijdsdruk kan je jouw verhaal niet te lang maken. Je kan bijvoorbeeld iets delen over je passie of motivatie, maar blijf bondig.

Wens je meer vat te krijgen op je tijdsbesteding? Ken je het gevoel dat je echt hebt doorgewerkt, maar niets gedaan lijkt te hebben en dat je niet eens kan vertellen waarmee je precies zo druk bezig was? Ja? Dan komt timemanagement van pas.

Maak komaf met taakontwijkend gedrag. Tijd om te focussen. Bepaal je strategie, beheer je agenda, manage je tijd en pak door. Deze dubbele opleidingsvoormiddag (vrijdag 16 nov. 2018 en 7 dec. 2018, 09u00 tot 13u00, in het Crowne Plaza, Antwerpen) biedt je vat op jouw tijdsbesteding. Je krijgt inzicht in jouw prioriteiten en speelt ze uit tegen externe afleidingen en inwendige impulsen. Je wordt meester over je inbox en leert efficiënt communiceren met focus op mailverkeer & interne vergaderingen. Je wisselt praktijkervaringen uit met mede-juristen en traint jezelf on-the-floor.

Wat krijg je terug? Extra tijd, meer controle & overzicht, productiviteitstips en, op communicatievlak, efficiëntere samenwerkingen.

Meer informatie www.larciergroup.com/nl/opleidingen.html

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|7

DEBAT

Van onafhankelijk magistraat tot rechter-bureaucraat:

De magistratuur onder vuur?

De blijvend voortschrijdende juridisering van de multimorele samenleving, de judicialisering van de politiek en de bureaucratisering van justitie zetten de verhoudingen tussen recht en moraal en tussen recht(ers) en politiek onder druk.

Bart Nelissen doctoreerde over dit fenomeen en publiceert ‘Van onafhankelijk magistraat tot rechter-bureaucraat - Factor van rechtsstatelijke (des)integratie’.

Bart Nelissen Research Fellow aan het KU Leuven Centre for Public Law en de Ius Commune Research School. Sinds 2008 is hij voltijds werkzaam bij de FOD Binnenlandse Zaken als jurist en strategisch adviseur. Hij verdiepte zich te Antwerpen, Louvain-laNeuve, Brussel, Leuven, New York en Princeton in verschillende facetten van het juridischwijsgerige fenomeen.

8|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

Bart Nelissen is dan ook de geknipte persoon om de ‘judicial condition’ toe te lichten aan onze lezers.

Naar aanleiding van de publicatie van het proefschrift debatteert later op de maand een panel van magistraten, advocaten en academici vrijmoedig over de rol van de (zittende) magistratuur en de (on)wenselijkheid van (bepaalde) magistratenprofielen. Zie pag. 14 verderop dit nummer.

DEBAT

Emile & Ferdinand (E&F): De eerste zin in uw proefschrift luidt: Zolang we voor rechtspraak aangewezen zijn op medemensen, is investeren in een beter begrip van de human condition noodzakelijk. Wat bedoelt u hiermee?

“

Bart Nelissen (BN): Het gaat dan over de menselijke conditie, de condition humaine, de Geworfenheit zou Heidegger zeggen, kortom de vraag “Moeder, waarom leven wij, en waarom is dat samenleven zo moeilijk?”.

Daarover zijn uiteraard al bibliotheken volgeschreven, maar mijn punt is, en die vergelijking heb ik gehaald bij Herman De Dijn, dat, wanneer men een zorg verleent op basis van een gebrekkig mensbeeld, die zorg niet echt adequaat of efficiënt kan zijn. En geschilbeslechting valt mijns inziens onder ‘zorg’ in brede, en nobele zin.

Om het voorgaande wat concreter te maken, maak ik volgende bedenking: Als wij de dames en heren in toga, on the bench, vragen en opdragen om conflicten te beslechten op een vertrouwensbevorderende, rechtszekere en rechtvaardige manier, dan doen zij dat best met een realistisch beeld van de mens voor ogen.

Het is evident dat, wanneer een rechter er bijvoorbeeld rotsvast van overtuigd is dat de mens een ‘radicaal-egoïstisch’ wezen is, een wezen dat men vooral erg in de gaten moet houden – een wezen dat met de spreekwoordelijke stok in het gelid moet geklopt worden - welnu, dat die rechter op een andere manier zal vonnissen en andere effecten zal teweegbrengen met haar of zijn maatwerk – van rechters verwachten we immers toenemend maatwerk – dan een rechter die, integendeel, ervan uitgaat dat de mens in wezen goed is, en dat de enige problemen

Van onafhankelijk magistraat tot rechter-bureaucraat - Factor van rechtsstatelijke (des)integratie

In een reeks essays problematiseert de auteur het rechtsprekend klimaat waarin we van rechters, en bij uitbreiding de overheid, het onmogelijke lijken te verwachten, met alle gevolgen van dien. Rechters hebben het allerminst onder de markt en hun ‘judicial condition’ lijkt niet meteen te zullen verbeteren. Hoog tijd met andere woorden om het individuele en interpersoonlijke welzijn van rechters en het belang van individuele deugden te benadrukken bij het vormgeven van het wervings-en selectiebeleid met betrekking tot de dames en heren die namens de samenleving soms erg warrige knopen moeten ontwarren of doorhakken.

In dit boek wordt de 'judicial condition' op een originele en interdisciplinaire manier bekeken. De auteur heeft daarbij gebruik gemaakt van een ongeziene literatuurstudie en wil het werk laten bijdragen tot een beter zelfverstaan en inzicht in tijden van ‘misère judiciaire’… Ontdek het interview! tussen mensen het gevolg zijn van gebrekkige instellingen, van onduidelijke regels, van onvolkomen afspraken, van communicatieproblemen.

Voor dit onderzoek ben ik vertrokken vanuit de aanname dat de mens ergens tussenin ligt. Van nature aangetrokken tot ‘het goede, het ware en het schone’, en ‘hunkerend naar waarheid en geluk’, maar bij momenten zowaar in staat en metterdaad bereid om elkaar (en zichzelf) zowaar het leven erg zuur te maken.

Het leek mij daarom belangrijk om na te gaan hoe rechters, die we opzadelen met een toch wel grote verantwoordelijkheid, aankijken tegen de medemens, en of daar mee te werken valt.

Hoe we met andere woorden best omgaan met rechterlijke onafhankelijkheid, ervan uitgaande dat hun mensbeeld een invloed heeft op hoe ze rechter zijn, op de wijze waarop ze oordelen, en soms zelfs mensen en situaties gaan veroordelen.

Aangezien rechters in onze rechtsstaat steeds vaker quasi-politieke vraagstukken moeten oplossen, hebben we geconcludeerd dat zij daartoe de juiste deugden moeten belichamen en dat we hen daarop moeten rekruteren.

...

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|9

DEBAT

...

“

E&F: Dit klinkt allemaal vrij abstract. Hoe heeft u die judicial condition, de materiële maar toch vooral menselijke en interpersoonlijke werkomstandigheden van onze rechters, die deel heeft aan de human condition, concreet in beeld gebracht?

“

In een eerste deel heb ik dat gedaan langsheen een verwondering over bepaalde fenomenen, bepaalde gebeurtenissen, bepaalde situaties, en uiteraard de reacties daarop.

Het gaat dan achtereenvolgens, in een eerste hoofdstuk, over de openhartigheid van rechters in de marge van hun rechtsprekende functies, en in een tweede hoofdstuk hun openhartigheid doorheen vooralsnog verboden separate opinions. Daarmee kunnen rechters in meerhoofdige zetels te kennen geven of, en waarom, ze het al dan niet eens zijn met het meerderheidsstandpunt.

Vervolgens keken we in een derde hoofdstuk naar manieren waarop men Justitie, die ‘overheidsdienst par excellence’ wil hervormen, efficiënter en verantwoordelijk(er) wil maken, wil responsabiliseren. En meer bepaald hebben we een geheel van technieken en principes onder de loep genomen, die men doorgaans vat onder de noemer ‘NEW PUBLIC MANAGEMENT’. En

10|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

ls wij de dames en heren in A toga, on the bench, vragen en opdragen om conflicten te beslechten op een vertrouwensbevorderende, rechtszekere en rechtvaardige manier, dan doen zij dat best met een realistisch beeld van de mens voor ogen.

”

ik heb daar bedenkingen bij geformuleerd. Het is namelijk in wezen begrijpelijk dat men dergelijke methodes bezigt, maar men loopt bij onoordeelkundig gebruik het risico om het tegenovergestelde te bereiken van wat men beoogt. En dus lijkt enige voorzichtigheid aan de orde, zeker wanneer het in deel twee behandelde ‘vrijewilskepticisme’ opgeld maakt. Dat is een theorie die omzeggens het bestaan van vrije wil ontkent en op basis waarvan men bepaalde New Public Management-precepten nogal behavioristisch zou kunnen presenteren onder het Thatcheriaanse motto “There is no alternative” (TINA).

DEBAT

“

… hoe komt het dat rechters,

E&F: U gaat ook in op de Gids voor de magistraten?

“

Dit instrument uit 2012 zou men kunnen omschrijven als soort leidraad waarvan de opstellers hebben benadrukt dat hij niet dient om magistraten te tuchtigen/te disciplineren, maar dat het eerder een middel is om hen “deontologisch” op koers te helpen houden. En ik heb daar een paar elementen uitgelicht die pertinente vragen oproepen.

Dat is dus het eerste deel van het doctoraat geweest: een fenomenologische “verkenning” om een robuuster zicht te krijgen op de judicial condition.

Ik heb mij dus, en ik val in herhaling, afgevraagd hoe het toch komt dat rechters, wanneer zij vrijmoedig opiniëren over mens en samenleving, over politiek, over hun eigen werk of dat van hun collega’s, hoe het toch komt dat zij dan vaak in zwaar weer terechtkomen, hevige kritiek te verwerken krijgen, en dat men kortom vaak liever zou hebben dat ze zwijgen.

E&F: U bent gefascineerd door het maakbaarheidsstreven, de wil om justitie, en bij uitbreiding ons samenleven, te controleren en voorspelbaar te maken tot in de details…

“

In het tweede, meer rechtsfilosofisch deel heb ik onderzocht in hoeverre dat maakbaarheidsstreven, het streven om alles kneedbaar, overzichtelijk te houden, niet degenereert en omslaat in het tegendeel.

En ook daar hebben we in die opeenvolgende hoofdstukken proberen vatten hoe we in deze toch wel bijzondere tijden de rechtstaat moeten vrijwaren, hoe we als het ware totalitaire toestanden kunnen vermijden. En daarbij heb ik inspiratie gehaald bij een aantal opmerkelijke auteurs en denkers, zoals Frank Van Dun, maar ook Koen Raes en Jaap Kruithof. Een kort, snedig boekje waarvan ik de lectuur eenieder aanbeveel, is dat van de eveneens Vlaamse auteur Paul Claes. Hij “fileert” als het ware onze tijdsgeest in een stimulerend essay uit 2014, met de titel “De kinderen van Rousseau” en hij geeft aan, dat wat we aan het doen zijn, precies datgene is wat destijds verafschuwd werd.

“Naar verluidt riep de Franse psychiater Jacques Lacan ooit tegen

wanneer zij vrijmoedig opiniëren over mens en samenleving, over politiek, over hun eigen werk of dat van hun collega’s, vaak hevige kritiek te verwerken krijgen,…

”

de opstandige studenten van ’68: ‘Willen jullie misschien nog strengere meesters?’ Hij heeft gelijk gekregen: revolte roept om repressie, liberalisme voert tot despotisme, tolerantie leidt tot intolerantie.

De anarchistische generatie die de laatste tiran wou ophangen aan de darmen van de laatste bureaucraat wurgt onze maatschappij met controleorganen en doorlichtingscommissies, met vergaderingen, meetings en trainingssessies, met projecten, planningen en modellen, met rapporten en tussenrapporten, met functioneringsgesprekken, evaluaties, zelfevaluaties, assessments, kwaliteitscontroles, enquêtes, bevragingen en andere tijd en papier verslindende richtlijnen die alle persoonlijkheid in de kiem smoren.”

Als het inderdaad zo is dat de kwaliteit van de rechtsbedeling valt of staat met de persoonlijkheid, het karakter en de deugdzaamheid van de betrokken actoren, en het bovendien zo is dat New Public Management-methodes zich typeren door wat we zonet met Claes hebben ontwaard, dan lijkt enige bezorgdheid op zijn plaats. En dan wikken we onze woorden nog.

E&F: Kunt u dit even toelichten?

“

Vooreerst heb ik vastgesteld dat ideologisch-onafhankelijke rechters niet bestaan. Neutraliteit of waardenvrijheid bestaat niet. Mensen zijn geen onbeschreven bladen, ze hebben een voorgeschiedenis, ze hebben loyaliteiten, staan in het leven en we moeten in het belang van het justitiële bedrijf, in het belang van de geloofwaardigheid van dat bedrijf en, in het belang van onze eigen geloofwaardigheid als afnemers van dat bedrijf, vaak tegen wil en dank, we moeten er blijvend over waken dat we een aannemelijk beeld schetsen van wat

...

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|11

DEBAT

...

“

rechters doen, zodat we met een aannemelijke beschrijving ervan op de proppen komen.

Een pertinente duiding van deze gesitueerdheid van mensen las ik bij de Israëlische romancier Amos Oz, een auteur die ik heb leren kennen dankzij een van de juryleden en die mij ervan heeft overtuigd dat een mens niet neutraal kan zijn.

Mensen zijn immers als schiereilanden, zegt Oz: voor de helft uitkijkend op de oceaan en voor de helft vastzittend aan het vasteland. Met het vasteland bedoelt de romancier dan, en ik citeer, "onze familie, vrienden, cultuur, traditie, land, natie, seks, taal en allerlei andere verbanden" einde citaat. Die zin komt uit zijn essay van zowat een decennium geleden met als titel ‘Hoe genees je een fanaticus?’.

Ten tweede, daarmee samenhangend, breken we een lans voor meer openhartigheid, vrijmoedigheid of, zoals de oude Grieken het noemden, parrèsia omtrent rechterlijke ideologie.

Ideologie en samenhangende ‘ideologische onafhankelijkheid’ van discussiepartners – en van (steeds vaker alleenzetelende) rechters in het bijzonder – welnu, die vormen inderdaad meer dan ooit spreekwoordelijke elephants in the room, precies omwille van het o.i. onhoudbare, ‘a-metafysisch’ gewilde mensbeeld van de ‘un-encumbered self’ waarvan de Amerikaanse filosoof John Rawls en zijn navolgers wellicht de belangrijkste pleitbezorgers zijn geweest.

E&F: Hoe kunnen we dergelijke openhartigheid en vrijmoedigheid concretiseren?

“

Wel, wat het Epistemisch-cognitieve luik betreft, is recent de zgn. ‘Ideologische Turing Test’ ontwikkeld door de econoom Bryan Caplan. Hij bouwt voort op de inzichten als gevolg van de naar Alan Turing vernoemde test uit de eerste helft van vorige eeuw. Die test wou nagaan in hoeverre menselijke intelligentie kan worden toegeschreven aan machines, en de recentere variant van Caplan strekt ertoe om uit te maken of

12|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

Het Hof van Cassatie heeft al

lange tijd geleden geoordeeld dat het niet de bedoeling kan zijn om van rechters te vragen dat ze de motieven van hun motieven geven. Toch is het goed om bij tijd en wijl, in het eigen hart te kijken, en zich bewust te zijn van de eigen gesitueerdheid, van het eigen mensbeeld zeg maar.

Waar bevind ik mij, en de standpunten die ik aankleef, de waarden die ik uitdraag, wat zeggen die over mij?

”

iemand voldoende zicht heeft op de eigen vooroordelen om er vervolgens de nodige afstand van te kunnen nemen.

In dit verband verdient de verhandeling ofte samenvatting en kritische commentaar, of nog: de “maturiteitsproef” die men voor sommige openbare ambten nog moet schrijven hernieuwde aandacht. Hoopgevend is dat de vernieuwde proef voor (kandidaat-)magistraten al goed in de buurt komt.

Nu is volledige transparantie wellicht niet haalbaar. We weten als mensen immers vaak niet volledig wat ons ten diepste bezighoudt. Het Hof van Cassatie heeft al lange tijd geleden geoordeeld dat het niet de bedoeling kan zijn om van rechters te vragen dat ze de motieven van hun motieven geven, les motifs de leurs motifs. Toch is het goed om bij tijd en wijl, in het eigen hart te kijken, en zich bewust te zijn van de eigen gesitueerdheid, van het eigen mensbeeld zeg maar. Waar bevind ik mij, en de standpunten die ik aankleef, de waarden die ik uitdraag, wat zeggen die over mij?

DEBAT

E&F: Interessant hierbij is dat u focust op situaties of constellaties van rechters met soms radicaal tegenovergestelde waardenkaders, die er desondanks in slagen om constructief samen te werken, en zelfs hechte vriendschappen te sluiten. Kunt u een voorbeeld geven?

“

Een goed voorbeeld vinden wij in het Amerikaanse Hooggerechtshof, met de vriendschap tussen wijlen Justice Antonin Scalia, die een zogenaamde ‘originalist’ was, en Justice Ruth Bader Ginsburg die een toonbeeld is van ‘purposivism’ of nog: van ‘rechterlijk activisme’. Critici beweren wel eens dat een purposivist iemand is die de Grondwet bekijkt zoals een gedicht dat te interpreteren is zoals de gevoelens van het moment het voorschrijven.

Hun vriendschap fascineerde dermate, en was zo onwaarschijnlijk, dat er zelfs een opera aan gewijd is die nog loopt op Broadway in New York City. Scalia en Ginsburg hielpen elkaar zowaar om hun respectievelijke standpunten nog beter uit de verf te krijgen.

Ik denk dat we daar als maatschappij belang bij hebben. Niet alleen is het goed dat mensen zich bewust worden van de gesitueerdheid van hun standpunten, maar ook dat mensen elkaars standpunten op een intellectueel-eerlijke en respectvolle manier analyseren en desgewenst bestrijden. Dat mag in een democratie geen probleem zijn. Politiek is inderdaad strijd, minstens op het niveau van de ideeën. Dat ‘agonale’ aspect (agonaal is afgeleid van het Griekse άγών (agon), dat strijd betekent), dat aspect mag wel eens onderstreept worden.

E&F: U pleit ook voor het opentrekken in de opleiding van juristen van het ‘intellectueel diversiteitspalet’?

“

Ja, ik doe dat, maar niet alleen in de opleiding van juristen, maar ook van anderen, want justitie is te belangrijk

om louter aan juristen over te laten. Dat dure woord 'intellectueel diversiteitspalet’ dient vooral om aan te geven dat we vandaag vaak niet met de volledige regenboog aan voldragen rechtsstatelijke of politiek-filosofische theorieën worden geconfronteerd. Het was vooral door filosofie bij te studeren dat mijn eigen blik hierop verruimd is geworden, of ver-engd zullen sommigen zeggen.

Ten vijfde en ten laatste, schreef ik dat gezag vrijheid vergt en geen onvrijheid verdraagt. Rechters moeten dus “vrij” zijn.

Het optimaliseren van rechtsbedeling blijft natuurlijk wel een werk van lange adem dat noodzakelijk imperfect is.

Om de rechtsbedeling betrouwbaarder te maken, moeten we een realistisch rechters- en dus ook mensbeeld ophangen, want een betrouwbare rechtsbedeling is een voorwaarde voor publiek vertrouwen. Ook daarom lijkt een piece-meal-aanpak en nog veel studie aangewezen.

Wat het m.i. onmiskenbare rechterlijke onwelzijn betreft, denk ik dat we er uiteindelijk als maatschappij alle belang bij hebben dat rechters het goed stellen (en omgekeerd). Want, om het met een boutade te zeggen, hurt people hurt people: als kwetsuren en frustraties niet behandeld worden, gaat men die vaak uitdragen en de omgeving en zichzelf verder bezwaren. Een vicieuze cirkel die we best vermijden.

Een zeker radicaal-immanentisme lijkt te zullen moeten leiden tot een nog intenser deprimerend dan wel narcisserend, intellectueel claustrofobisch klimaat waarbij verwoede pogingen om hic et nunc ‘heaven on earth’ te creëren, omslaat in het tegendeel, alle goede intenties ten spijt. De werkelijkheid blijft tot op zekere hoogte recalcitrant – dat is weerbarstig.

...

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|13

DEBAT

...

E&F: Wat is uw eindconclusie?

“

“

In de verschillende hoofdstukken van mijn werk komt tot uiting dat vertrouwen in wet en justitie betrouwbaarheid, duurzaamheid, realistische (zelf-)inschatting, nederigheid, moed en daadkracht vergt. Dat zijn op de eerste plaats deugden die men gaandeweg ontwikkelt en waarvoor men de nodige vrijheid moet creëren en vrijwaren. Maatschappijen floreren maar wanneer deelnemers niet overdreven risico-avers zijn, wanneer zij (zelf)vertrouwen hebben en vertrouwen weten te schenken. Daarbij is het van belang om de betrouwbaarheid en waarachtigheid van iemand of iemands discours te kunnen beoordelen.

In een multi-moreel, toenemend politiek-correct opinieklimaat met aanzienlijke overheidsinmenging, lijkt een ‘micro-gemanagede’ rechterlijke macht die geacht wordt recht te spreken volgens een mensbeeld dat men steeds vaker zelf onderuithaalt, een weinig aantrekkelijke werkplek voor net die deugdzame, epistemisch-nederige, maar ook voldoende denarcisserende en moedige personen die burgers moeten beschermen tegen slecht recht, tegen recht dat fundamentele vrijheden miskent.

In een multi-moreel,

toenemend politiek-correct opinieklimaat lijkt een ‘microgemanagede’ rechterlijke macht die geacht wordt recht te spreken volgens een mensbeeld dat men zelf onderuithaalt, een weinig aantrekkelijke werkplek voor net die deugdzame, epistemisch-nederige en moedige personen die burgers moeten beschermen tegen slecht recht

Het volgehouden onderkennen, verkennen, en verkleinen van inconvenient blind spots en het vrijmoedig te lijf gaan van elephants in the room (met de rechterlijke verambtenarisering als pars pro toto) zal een urgente opgave blijven.

Naar aanleiding van de publicatie van proefschrift van Bart Nelissen wisselt op 29 november een panel van magistraten, advocaten en academici, met name Lentle Jespers, Fernand Keuleneer, Diane Reynders, Bart Willocx, Cindy Van Dijck en Philip Vanstapel vrijmoedig van gedachten over de rol van de (zittende) magistratuur die het allerminst onder de markt heeft in de huidige samenleving. Het debat wordt vakkundig gemodereerd door co-promotor Frank Fleerackers.

Meer informatie en inschrijvingen op www.larciergroup.com/nl/opleidingen.html

14|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

”

DE ARCHIEVEN VAN DE MISDAAD

Onvermoede schatten uit het museum van de gerechtelijke politie van Gent nu voor het eerst toegankelijk voor het grote publiek Onder de titel ‘Het Museum van de Misdaad’ loopt vanaf 26 oktober 2018 in het Stadsmuseum van Gent, in samenwerking met de Federale Gerechtelijke Politie Oost-Vlaanderen en het historisch projectbureau vzw Geheugen Collectief, een belangwekkende tentoonstelling, gebaseerd op het vroegere museum van de Gerechtelijke Politie van Gent. Dit museum werd vanaf de jaren ’30 van vorige eeuw gecreëerd en wordt nu voor het eerst toegankelijk voor het grote publiek. De tentoonstelling geeft een inkijk in de verschillende opsporingsmethodes, en hoe ze zijn ontstaan en geëvolueerd. De tentoonstelling geeft ook een treffend beeld van de Gerechtelijke Politie bij de Parketten zelf, die volgend jaar precies 100 jaar geleden werd opgericht.

Francis Desterbeck Eerste advocaat-generaal Hof van beroep te Gent

EEN WOORDJE GESCHIEDENIS De maanden en jaren na de Eerste Wereldoorlog werden gekenmerkt door een explosie van zware criminaliteit door bendes, die ontstonden tijdens de materiële miserie na de oorlogsjaren.

De streek tussen Gent en Brugge werd geteisterd door een roversbende, aangevoerd door de gebroeders René en Edmond Verstuyft en de genaamde Raymond Van Hoe. Aan hun bende werden uiteindelijk 36 roofovervallen toegeschreven, waarbij 14 moorden werden gepleegd. In februari 1920 werden de 25 voornaamste leden van de bende veroordeeld door het Hof van Assisen van Gent. De gebroeders Verstuyft en Raymond Van Hoe kregen de doodstraf.

...

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|15

DE ARCHIEVEN VAN DE MISDAAD

Een lid van de Bende Van Hoe-Verstuyft aan het justitiepaleis van Gent, 1920

...

Niet minder berucht was de Bende van Adegem, rond de genaamden Jozef Mercy en Alfons Naudts. In maart 1922 werden, eveneens door het Hof van Assisen te Gent, 17 leden van deze bende veroordeeld voor tientallen roofovervallen, waarbij 3 moorden en 11 moordpogingen werden gepleegd. Ook Naudts kreeg de doodstraf. Mercy was eerder, op 17 december 1920, omgekomen bij een brand in een boerderij, waar hij zich met zijn kompaan Naudts had verschanst.

De brand was aangestoken door de politie, die de twee wou uitroken om ze tot overgave te dwingen.

Vanaf 1915 gebeurden er in WestVlaanderen ook een reeks moorden, die min of meer met elkaar in verband leken te staan. Die zouden later als ‘de moorden van Beernem’ de geschiedenis ingaan. De meeste van deze feiten konden nooit echt worden opgelost.

16|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

EEN NIEUW FENOMEEN Kenmerkend voor deze nieuwe vorm van criminaliteit was dat zij zich weinig gelegen liet aan de grenzen van de gerechtelijke arrondissementen, waarin het land toen was opgedeeld. Dit ‘grensoverschrijdend karakter van de criminaliteit’ avant la lettre vroeg om een nieuwe aanpak inzake strafrechtelijke opsporing.

Onder impuls van de toenmalige Justitieminister Emile Vandervelde werden een aantal hervormingen ingevoerd. Er mag wel eens beklemtoond worden dat deze hervormingen België destijds een grote internationale faam in positieve zin bezorgden.

Op centraal en arrondissementeel niveau werden politielaboratoria opgericht, die het niveau van de wetenschap-

DE ARCHIEVEN VAN DE MISDAAD

pelijke politie sterk verbeterden. Met het oog op een betere opleiding van politie en magistratuur werd in de schoot van Justitie een School voor Criminologie en Criminalistiek opgericht.

Maar misschien wel de meest in het oog springende nieuwigheid was de oprichting van een nieuw politiekorps: de Gerechtelijke Politie bij de Parketten of ‘GPP’, opgericht bij Wet van 7 april 1919.

Dit nieuwe korps hing niet af van de bestuurlijke of militaire autoriteiten, maar werd rechtstreeks aangestuurd door de parketten, en had een nationale bevoegdheid.

Een klacht tegen dit ‘obscene’ plaatje werd onderzocht

EEN MUSEUM ALS INSTRUMENT VAN OPLEIDING Vanaf de jaren ’30 van vorige eeuw begon de Gerechtelijke Politie van Gent objecten te verzamelen, die een rol hadden gespeeld bij het bewijs van misdrijven, ten behoeve van de opleiding van nieuwe politie-inspecteurs. Gaandeweg ontstond

hieruit een echt museum, dat voor de opleiding gebruikt werd en dus niet toegankelijk was voor het grote publiek.

Door de Octopus-hervorming van 1998 ging de GPP op 1 januari 2001 op in de Federale Politie. Het personeel kreeg een andere standplaats en het museum raakte vergeten. Omdat gevreesd werd dat het museum helemaal verloren zou gaan riep de politie de hulp in van het STAM, het Stadsmuseum van Gent. Het STAM zag onmiddellijk de grote waarde van het museum in, ook voor het grote publiek.

Het resultaat van het overleg tussen politie en STAM is de tentoonstelling ‘Het Museum van de Misdaad’, die voor iedereen toegankelijk is.

Het voormalig museum van de gerechtelijke politie, Pacificatielaan (Gent)

De tentoonstelling is merkwaardig omdat ze niet alleen een inkijk biedt in vroegere opsporingstechnieken, waarvan de meeste overigens nu nog steeds gebruikt worden, maar ook omdat ze aantoont hoe de maatschappelijke normen en waarden mettertijd zijn geëvolueerd.

Zo kan men zich nu nog moeilijk voorstellen waarom bepaalde tentoongestelde foto’s tot enkele tientallen jaren geleden verboden werden als strijdig met de goede zeden.

MEEKIJKEN OVER DE SCHOUDER VAN DE POLITIE EN GERECHT De tentoonstelling laat de bezoeker meekijken over de schouders van politie en gerechtelijke diensten. Hoe gaan zij na een misdrijf te werk om vijf vragen te beantwoorden: wat, waar, wanneer, wie en waarom?

Er wordt uitleg gegeven over opsporingstechnieken, die dus vaak tot op de dag van vandaag worden gebruikt, maar niet zelden een hele evolutie kenden. Zo werden het sporenonderzoek en de ‘afstapping’ na een misdrijf mettertijd veel efficiënter georganiseerd.

...

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|17

DE ARCHIEVEN VAN DE MISDAAD

...

Geïllustreerd aan de hand van bewijsmateriaal uit concrete zaken wordt uitleg gegeven over ballistiek, verhoor van daders en getuigen, reconstructie, met inbegrip van de rol van wetsdokters en andere experten.

Bekende en minder bekende moordzaken, diefstallen en andere strafzaken uit de ruime regio rond Gent, zoals de moorden van Beernem, komen aan bod.

DE GERECHTELIJKE POLITIE VAN GENT Als parketmagistraat doet het mij bijzonder veel genoegen dat ook het vele, vaak baanbrekende werk van de vroegere gerechtelijke politie in het algemeen, en die van Gent in het bijzonder, in de verf wordt gezet.

18|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

Foto van een reconstructie, 1954

In ‘Het Museum van de Misdaad’ ontdekt u hoe de gerechtelijke politie van Gent is ontstaan en hoe zij zelf haar ‘criminele’ collectie presenteerde. Niet alleen de ‘onzedelijke’ foto’s, maar ook de kansspelen in het depot van in beslag genomen verboden goederen tonen hoe bepalend de tijdgeest is voor onze blik op misdaad.

Na de tentoonstelling worden diegenen die willen (het is dus geen verplichting!) uitgedaagd om hun opgedane kennis en inzichten te toetsen in een test, waarvan de resultaten onmiddellijk bekend gemaakt worden en kunnen meegenomen worden naar huis.

EEN COLLOQUIUM Het Rijksarchief van Gent heeft van de gelegenheid gebruik gemaakt om de archieven van de gerechtelijke politie van Gent op een wetenschappelijke manier

te inventariseren. Dit gebeurde eerder reeds met de dossiers van Antwerpen en Brussel.

Onder de titel ‘De archieven van de misdaad – Onvermoede schatten van de gerechtelijke politie’ organiseren het Rijksarchief, het STAM en Uitgeverij Larcier op 14 december 2018 in het STAM een colloquium, waarop het resultaat van het werk van het Rijksarchief zal worden voorgesteld. Tijdens het colloquium wordt ruim ingegaan op de rol en de betekenis van de gerechtelijke politie, en komen ook enkele specifieke ‘cases’ aan bod, zoals de moord op de communistische voorman Julien Lahaut in 1950.

De archieven van de gerechtelijke politie bij het parket (1919-2000) bevatten niet alleen onderzoeksdossiers in verband met gemeenrecht (moord, doodslag, drugs, bedrieglijke bankbreuk enz.). Be-

DE ARCHIEVEN VAN DE MISDAAD

Neem deel aan onze wedstrijd en maak kans op een toegangskaart voor colloquium en tentoonstelling!

Een van de soorten patronen van vingerafdrukken paalde afdelingen binnen de brigades van Antwerpen en Gent hielden ook een uitgebreide documentatie bij over zaken met betrekking tot de openbare veiligheid en de staatsveiligheid: stakingen, betogingen, wapensmokkel, bomaanslagen, sabotage aan schepen, communistische en anti-communistische bewegingen, joodse organisaties, Vlaams nationalistische agitatie, collaboratie en repressie, oorlogsmisdaden, diamantsmokkel, vreemdelingen, terrorisme, enz.

Archivarissen en onderzoekers gaan in op de rijkdom van deze archieven voor (rechts)historici, criminologen, onderzoeksjournalisten en een ruimer geïnteresseerd publiek.

Beantwoord de wedstrijdvraag die u vindt op de LinkedIn pagina van Groep Larcier of op www.larciergroup.com/nl/in-de-kijker/emileferdinand.html vóór 1 december.

U wordt door uitgeverij Larcier persoonlijk op de hoogte gebracht!

Het Museum van de Misdaad, van 26 oktober 2018 tot 30 april 2019 in het STAM, Bijlokesite, Godshuizenlaan 2 te 9000 Gent, http://stamgent.be/nl_be/ evenementen/het-museum-van-de-misdaad. Op de website vindt u ook nadere uitleg over lezingen, bezoeken en workshops die in de marge van de tentoonstelling worden georganiseerd. Er is voor elk wat wils. Als hobbyfilosoof ben ik bijzonder geïnteresseerd in de interactieve performance ‘Crime and Punishment’ van kunstenaar, theatermaker en filosoof Peter Aers, die zich liet inspireren door de Duits-Amerikaanse filosofe Hannah Arendt. Hannah Arendt is bij het grotere publiek beter bekend door een film over haar leven, die in 2013 verscheen, en door haar boek ‘Eichmann in Jerusalem: A Report on the Banality of Evil’. Arendt schreef dit boek over het proces lastens nazi-kopstuk Adolf Eichmann, dat ze als journaliste meemaakte. Eichmann werd in 1960 door de Israëlische geheime dienst Mossad ontvoerd uit zijn woonplaats in Argentinië, in 1961 in Jeruzalem ter dood veroordeeld en vervolgens in 1962 geëxecuteerd. Arendt werd getroffen door de banaliteit van de persoon van Eichmann, die als het ware in het niets verzonk in vergelijking met het gigantische kwaad, dat hij had aangericht.

Het colloquium wordt besloten met een lunch, waarna de deelnemers de tentoonstelling ‘Het Museum van de Misdaad’ vrij kunnen bezoeken.

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|19

GOED OM TE WETEN

Het Wettelijk en Aanvullend pensioen voor zelfstandigen anno 2018 Om de zoveel jaar is het nuttig om bijgepraat te worden over de complexe Belgische pensioensituatie en de gevolgen voor de zelfstandigen. Casper Verbeek geeft u graag een laatste update

Casper Verbeek Casper Verbeek is sinds 2014 algemeen directeur van de Voorzorgskas voor advocaten, gerechtsdeurwaarders en andere zelfstandigen OFP (VKAG) en van het Solidariteitsfonds voor advocaten en gerechtsdeurwaarders VZW. Hij studeerde Handels- en financiële wetenschappen aan de HUB te Brussel en begon daarna zijn carrière bij verzekeraars (AXA), consultants (PWC, Willis Towers Watson) en in de industrie.

20|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

Het wettelijk pensioen: Vandaag is de wettelijke pensioenleeftijd voor mannen en vrouwen vastgesteld op 65 jaar. Hieraan is geen minimale loopbaanvoorwaarde verbonden. Vanaf 2025 verhoogt deze pensioenleeftijd naar 66 jaar en in 2030 naar 67 jaar. Het wettelijk pensioen wordt uitbetaald op de 1ste dag van de maand die volgt op deze wettelijke pensioenleeftijd.

Men is niet verplicht om het wettelijk pensioen aan te vragen.

Dit is echter wel het geval indien men een sociale uitkering ontvangt. Op de website www.mypension.be kan eenieder opzoeken welk bruto/netto wettelijk pensioen voorzien is op de pensioendatum.

De ‘vervroegde’ pensioenleeftijd: Alhoewel de voorwaarden elk jaar strikter worden is het nog steeds mogelijk om vóór de normale pensioenleeftijd van 65 jaar vervroegd op pensioen te gaan. In 2018 kan dit nog steeds vanaf de leeftijd van 63 jaar met een loopbaanvoorwaarde van 41 jaar. Vanaf 2019 wordt de loopbaanvoorwaarde 42 jaar. Gelieve hiermee rekening te houden indien u uw vervroegd pensioen aanvraagt dat de instellingen waar u aanvullende pensioenen heeft opgebouwd op de hoogte worden gebracht van uw pensioen en uw opgebouwde aanvullende pensioenrechten moeten uitbetalen.

Toegelaten arbeid ná de pensioenleeftijd: Indien u uw rustpensioen vroeger zou opnemen dan de wettelijke pensioenleeftijd, dan mag u in 2018 tot € 6.417 netto verdienen indien u nog kinderen ten laste heeft en € 9.626 zonder kinderen ten laste. Indien u pas met pensioen gaat op de wettelijke pensioenleeftijd of na een loopbaan van 45 jaar dan mag u onbeperkt bijverdienen.

Afkopen van studiejaren: Het is de moeite waard om uit te zoeken of het financieren van studiejaren voor u nuttig is. Niet dat u vroeger met pensioen zal kunnen gaan maar u kan wel het bedrag van het pensioenvoordeel verhogen: per studiejaar

GOED OM TE WETEN

dat u wilt afkopen dient u € 1.500 te betalen. Het bedrag dat u betaalt voor de afkoop van studiejaren is fiscaal aftrekbaar.

Netto betaalt u dus minder, afhankelijk van de marginale aanslagvoet die voor u van toepassing is in het jaar waarin u de betaling doet. De voorwaarde is wel dat u de afkoop uitvoert binnen de tien jaar na afstuderen, anders moet u meer betalen.

Er is echter een overgangsperiode: van 1 december 2017 tot 30 november 2020 zullen alle werknemers en zelfstandigen, ook zij die al langer dan tien jaar zijn afgestudeerd, de studiejaren kunnen afkopen tegen het tarief van € 1.500. Per geregulariseerd jaar verdient u er jaarlijks een bedrag van € 333,33 als gezinspensioen of € 266,66 als alleenstaande mee terug. Op basis van objectieve cijfers lijkt dit een voordeel voor iedereen; toch zal blijken dat deze operatie voor de ene persoon al interessanter is dan voor de andere. De hoogte van de aanslagvoet in het jaar waarin u de bijkomende financiering doet en ook de hoogte van uw wettelijk pensioen spelen hierbij een rol. Er bestaan een aantal websites waar u deze impact kan simuleren.

Onder andere op www.pwc.be/pensioen kan u hierover verdere details vinden.

Het aanvullend pensioen voor zelfstandigen: mogelijkheden vandaag en fiscaliteit.

Hoe schat u uw pensioensituatie het best in?

Vooreerst dient u er rekening mee te houden dat uw jaarlijks wettelijk pensioen als zelfstandige ergens tussen de € 10.000 en € 14.000 zal bedragen, afhankelijk van het aantal jaren loopbaanactiviteit, uw gezinssituatie en uw inkomsten. Als u deze bedragen afzet tegen deze die u verdiende aan inkomsten als actieve advocaat, de zogenaamde ‘vervangende inkomensratio’, dan zal de daling voor velen significant zijn. Hoeveel dit ‘vervangende inkomen’ moet zijn als u gepensioneerd bent, is voor iedereen individueel verschillend en hangt af van de behoeften en de familiesituatie. Men kan als leidraad stellen dat u per jaar ten minste tussen de 50 en de 60% (wettelijk pensioen inbegrepen) van uw vroeger inkomen zou moeten hebben. Dit zijn ook maatstaven die gebruikt worden bij pensioenplannen die Belgische werkgevers voor hun werknemers uittekenen.

Met andere woorden, als u niet voor een aanvullend pensioen spaart en u hebt geen andere inkomsten (partner, erfenis….) dan kan de daling enorm zijn, zonder zelf maar rekening te houden met inflatie. (1)

...

Hoe berekent u deze ‘vervangende inkomensratio’? U verdient het werkjaar vóór uw pensionering bijvoorbeeld € 75.000 bruto op jaarbasis. Op uw pensioenleeftijd valt u terug op € 12.000 bruto wettelijk pensioen. De ‘vervangende inkomensratio’ bedraagt dan 16% (12.000/75000). Stel dat u een VAPZ-contract heeft dat u een kapitaalbedrag op pensioenleeftijd van € 120.000 oplevert. Indien we ervan uitgaan dat u na de pensioenleeftijd gemiddeld nog 15 jaar (vuistregel) zal leven, dan deelt u het bedrag van € 120.000 door 15. Het jaarlijks aanvullend pensioenvoordeel verhoogt met € 8.000 (120.000/15). Samen met uw wettelijk pensioen stijgt uw vervangend inkomen dus naar € 20.000. De vervangende inkomensratio stijgt reeds naar 26,66%: (12.000+8.000)/75.000

(1)

2018|Nr.12|Emile & Ferdinand|21

GOED OM TE WETEN

...

HOE VERBETERT U DEZE SITUATIE? 1. Vrij aanvullend pensioen voor zelfstandigen (VAPZ) (2de pijler): Ondanks het feit dat slechts kleine bedragen (voor 2018 maximaal € 3.187,04 voor een gewoon VAPZ en € 3.666,85 voor een sociaal VAPZ) per jaar kunnen worden gestort, blijft dit de absolute nr. 1; ‘low hanging fruit’ zoals de Amerikanen zouden zeggen. Omdat de bijdragen 100% aftrekbaar zijn als beroepskosten is deze formule zeer aan te raden. Bovendien kan voor sommige zelfstandigen (inkomen < € 86.230,52) de socialezekerheidsbijdrage worden verlaagd omdat deze VAPZ-bijdragen van de inkomensberekeningsbasis worden afgehouden. Een fiscale winst van +/- 37% (aftrekbaarheid van premies en rekening houdend met de eindbelasting).

2. Individuele pensioentoezegging (IPT) voor zelfstandigen (o.v.v. vennootschap) - 2de pijler: Als bedrijfsleider is het mogelijk om naast uw VAPZ verdere opbouw van een aanvullend pensioen te voorzien via de vennootschap. Het opgebouwde kapitaal blijft uw eigendom, zelfs bij faillissement.

De premies zijn 100% fiscaal aftrekbaar voor zover de vennootschap zich houdt aan de zogenaamde ‘80%-regel’. Volgens deze fiscale bepaling mag u zich voor niet meer dan 80% van uw regelmatig normaal inkomen verzekeren, rekening houdend met uw wettelijk pensioen en uw loopbaan. Vaak wordt de IPT gebruikt ter financiering van vastgoed. Op deze manier wordt een van de nadelen, het gebrek aan liquiditeit (pensioenvoordelen pas beschikbaar op de pensioenleeftijd) omzeild. De belasting op de eindleeftijd bedraagt al naargelang de pensioenleeftijd tussen de 10 en de 16,5%, aangevuld met bijkomende heffingen (3,55% RIZIV-bijdrage, 2% solidariteitsbijdrage + gemeentebelastingen).

3. De pensioenovereenkomst voor zelfstandigen (POZ) (zonder vennootschap) - 2de pijler: Vanaf 1/7/2018 zal het voor zelfstandigen, werkend als natuurlijke persoon ook mogelijk zijn om verder aanvullend pensioen op te bouwen bovenop het VAPZ. Op de betaalde premies geniet men belastingvermindering van 30%, minder interessant dan de IPT (zie hierboven) maar toch de moeite. Ook hier zal de fiscale 80%-grens gelden

22|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

onder een specifieke vorm. De belasting bij pensionering bedraagt ongeveer 15% (3,55% RIZIV-bijdrage, 2% solidariteitsbijdrage, en 10% eenmalige belasting verhoogd met gemeentetaks). Een fiscale winst van +/- 12% (belastingvermindering van premies en rekening houdend met de eindbelasting).

4. Pensioensparen - 3de pijler: Ook dit kan u combineren met het VAPZ, de POZ of de IPT. Voor 2018 bedraagt het maximale bedrag aan pensioensparen dat u bij uw verzekeraar of bank kan financieren een bedrag van € 960, met 30% belastingvermindering. Een alternatief kan zijn om wat meer te sparen (€ 1.230) met 25% belastingvermindering. Verschillende experten berekenden al dat dit tweede systeem minder interessant is. De eindbelasting bedraagt 8% (plus gemeentelijke opcentiemen) op de uitgekeerde voordelen.

5.Individuele levensverzekering - 3de pijler: Het maximumbedrag voor langetermijnsparen is afhankelijk van het beroepsinkomen en bedraagt maximaal € 2.310 voor het belastbaar tijdperk 2018. De stortingen leveren een belastingvermindering op van 30% op de bijdragen. De belastingheffing bij de uitkering bedraagt 10% onder voorwaarden. Deze pensioenformule kan eveneens worden gecombineerd met andere tweedepijlerpensioenplannen. Vaak dient een dergelijk contract als schuldsaldo voor een lening om een onroerend goed te verwerven of te behouden.

Tot slot: Sommigen staan afkerig voor alles wat met aanvullende pensioenplannen te maken heeft. Het geld is te weinig liquide, kortom, men gelooft meer in sparen via de vennootschap of een onroerend goed of op andere manieren. Dit is een persoonlijke keuze, maar vaak blijkt echter dat een combinatie van verschillende financiële oplossingen tot het beste resultaat leidt. Naast de discipline van het sparen voor het aanvullend pensioen, waarbij gebruik wordt gemaakt van de fiscale stimuli, worden immers ook andere mogelijkheden benut (die eveneens kunnen worden meegenomen in de berekening van de vervangende inkomensratio) zoals de aanleg van een liquiditeitsreserve (bij vennootschappen). Door deze spreiding wordt het beleggingsrisico een stuk verlaagd.

WWW.IBIS-ADVERTISING.COM

KIJK EENS MET ANDERE OGEN NAAR UW PENSIOEN

UIT VOORZORG ... NU DENKEN AAN LATER MET HET VRIJ AANVULLEND PENSIOEN VOOR ZELFSTANDIGEN (VAPZ) EN DE PENSIOENOVEREENKOMST VOOR ZELFSTANDIGEN (POZ) ONTDEK ONZE PENSIOENPRODUCTEN VOOR ADVOCATEN, GERECHTSDEURWAARDERS EN ANDERE ZELFSTANDIGEN Hebt u vragen of wenst u een gepersonaliseerd voorstel, mail gerust naar info@vkag.be of bel naar 02 534 42 42

GULDEN VLIESLAAN 64, B-1060 BRUSSEL - INFO@VKAG.BE - WWW.VKAG.BE IBP toegelaten op 30/07/2007 onder nr. 55002

SAVE THE DATES ➔ O NTBIJTSEMINARIE HET FISCAAL INWONERSCHAP VAN VENNOOTSCHAPPEN IN EEN GEMONDIALISEERDE ECONOMIE 6 november 2018 - Crowne Plaza Antwerpen Linda Brosens ➔ C OLLOQUIUM CONTRA-TERRORISME - DE GERECHTELIJKE AANPAK VAN TERRORISME IN BELGIË 8 november 2018 - Kazerne Dossin Mechelen ➔ S TUDIENAMIDDAG TIJDSCHRIFT VOOR BELGISCH HANDELSRECHT - HET NIEUWE WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN EN VERENIGINGEN: (R)EVOLUTIE? 14 november 2018 - Koninklijke Bibliotheek Brussel ➔ S TUDIENAMIDDAG FISCALE ASPECTEN VAN DE VERBLIJFSREGELING VOOR DE KINDEREN 15 november 2018 - Tivoli Mechelen of 27 november 2018 - Klokhof Loppem Leen De Vriese ➔ O PLEIDINGSVOORMIDDAGEN: WAAR BLIJFT DE TIJD IN EEN JURISTENWERELD? OVER TIMEMANAGEMENT & FOCUS 16 november 2018 + 7 december 2018 - Crowne Plaza Antwerpen Aline Van Bever ➔ COLLOQUIUM DE UITHOLLING VAN HET BEROEPSGEHEIM? 22 november 2018 - Communicatieloft Gent Frederic Blockx, Benoit Dejemeppe, Vincent Dooms, Tom Goffin, Peter Hoet en Jacques Van Malleghem ➔ STUDIEAVOND DE MAGISTRATUUR ONDER VUUR? 29 november 2018 - Faculty Club Leuven Frank Fleerackers, Bart Nelissen, Lentle Jespers, Fernand Keuleneer, Diane Reynders, Bart Willocx, Cindy Van Dijck en Philip Vanstapel

➔ S TUDIENAMIDDAG BLOCKCHAIN EN SMART CONTRACTS: HET EINDE VAN DE VERTROUWDE TUSSENPERSOON? 6 december 2018 - Communicatieloft Gent Jurgen Goossens, Pierre Thiriar en Kristof Verslype ➔ C OLLOQUIUM/COLLOQUE: DE VEREISTE VAN LEGALITEIT: EEN BEGINSEL VAN DE BELGISCHE DEMOCRATIE IN GEVAAR?/ L'EXIGENCE DE LÉGALITÉ : UN PRINCIPE DE LA DÉMOCRATIE BELGE EN PÉRIL ?

7 december 2018 – Federaal Parlement Brussel ➔ S TUDIEAVOND JURIDISCHE EN FISCALE IMPACT VAN HET NIEUWE WETBOEK VAN VENNOOTSCHAPPEN EN VERENIGINGEN. REVOLUTIE OF STORM IN EEN GLAS WATER? 11 december 2018 - Communicatieloft Gent of 7 februari 2019 - Loyens & Loeff Brussel Marc Dhaene & Robrecht Coppens ➔ COLLOQUIUM DE ARCHIEVEN VAN DE MISDAAD 14 december 2018 - STAM Gent ➔ C OLLOQUIUM VIJFTIG JAAR GERECHTELIJK WETBOEK. WAT NU? HOMMAGE AAN ERNEST KRINGS & MARCEL STORME 14 december 2018 - Justitiepaleis Brussel

➔ BERICHT AAN HET NOTARIAAT: STUDIENAMIDDAG: BLOCKCHAIN EN SMART CONTRACTS: IMPACT OP DE NOTARIS ALS VERTROUWDE TUSSENPERSOON? 11 november 2018 - Huis van de Automobiel Brussel

of 18 december 2018 - Crowne Plaza Antwerpen Benjamin Verheye, Paul Danneels en Kristof Verslype

➔ S TUDIENAMIDDAG IMPACT VAN DE POTPOURRI-WETTEN OP HET BURGERLIJK PROCESRECHT: EEN GRONDIGE UPDATE 29 november 2018 - 3Square Zwijnaarde Lauranne Claus, Hugo Lamon, Pierre Thiriar en Kristof Windey ➔ S EMINARIE DE NIEUWE WET OVER DE BESCHERMING VAN BEDRIJFSGEHEIMEN: WAT VERANDERT ER EN HOE KAN UW ONDERNEMING ZICH OPTIMAAL BESCHERMEN? 4 december 2018 - Advocatenkantoor & De Bandt Brussel Karel Janssens, Sylvia de Graaf en Jeff Keustermans

> SURF NAAR WWW.LARCIERGROUP.COM/NL om de interviews met onze

INFORMATIE EN INSCHRIJVINGEN: Larcier Opleiding opleiding@larciergroup.com Online inschrijvingen via www.larciergroup.com/nl/opleidingen.html

Follow us on

auteurs en redactieleden te ontdekken, en kom er alles te weten over de komende events en onze nieuwe publicaties

GAZLARNL12 ISBN : 978-1-1008-9082-1

24|Emile & Ferdinand|Nr.12|2018

Bent u nog niet geabonneerd op Emile & Ferdinand?

Abonneer u gratis via het online inschrijfformulier op https://www.larciergroup. com/nl/in-de-kijker/emile-ferdinand.html