fa t i m a z o rg
8
Koplopers in de zorg
Gehandicaptenzorg
GGZ
Jeugdzorg
Maatschappelijke Ondersteuning
Ouderenzorg
Ziekenhuizen en klinieken
Ondersteunende organisaties
Als nichespeler gericht op een zeer complexe doelgroep – mensen met een ernstige tot zeer ernstige verstandelijke handicap – heeft Fatima Zorg een unieke plek gecreëerd met een geheel eigen visie op zorgverlening. Recentelijk heeft de organisatie de eigen zienswijze verder verankerd met het Planetree werkmodel dat ervoor zorgt dat strategische keuzes worden vertaald naar betere zorg, een helende omgeving en een gezonde organisatie.
Duidelijke visie leidt tot betere zorg Fatima Zorg is ooit ontstaan als afsplitsing van een grote katholieke zorgorganisatie. De christelijke signatuur is er nog steeds, maar er bestaat ook ruimte voor andere religies als het islamitische en Joodse geloof. Vanaf het begin heeft de organisatie zich gericht op de meer complexe cliënten met een matige tot zeer ernstige verstandelijke beperking; een strategische keuze die in 2004 nog een keer werd bevestigd. In 2004 is er gekeken naar de plaats die de zorgorganisatie op de lange termijn wilde innemen in de regio. Toen is de keuze gemaakt om de gekozen specialisatie voor deze doelgroep uit te bouwen en daardoor de unieke positie in de regio verder vorm te geven. De medewerkers bieden 450 in- en extern wonende cliënten pedagogisch en medisch advies, zorg, dagbesteding, behandeling en begeleiding aan. Met name ten aanzien van de groep cliënten met een zeer ernstige beperking en moeilijk verstaanbaar gedrag fungeert Fatima Zorg als expertisecentrum. De organisatie beschouwt zichzelf als een nichespeler met een eigen plaats in de markt. Veel van de cliënten wonen op het eigen terrein van de organisatie dat nauw verweven is met de fysieke en sociale infrastructuur van het dorp Nieuw Wehl. Tegen alle heersende opvattingen in, is er jaren geijverd voor het behoud van de eigenheid van het terrein. Dit uit de overtuiging
dat er een grote groep cliënten is die baat heeft bij een veilige en beschermende omgeving op het eigen terrein. Ook de verwantenvereniging heeft zich de afgelopen jaren, onder verwijzing naar de samenstelling van de doelgroep, sterk gemaakt voor een verdere versteviging van de terreinfunctie en verdergaande vormen van integratie. Voortdurend leren
De contouren van de organisatie zijn afgeleid van de doelgroep en daarmee heeft Fatima Zorg een duidelijk onderscheidend profiel. Zo is er grote expertise op het terrein van zorg voor cliënten met een meer complexe zorgvraag. Dit werd enkele jaren geleden nog een keer bevestigd door marktonderzoek waaruit bleek dat vooral mensen met een wat grotere ondersteuningsbehoefte tot de potentiële doelgroep behoorde. Onderscheidend is ook de grote betrokkenheid van de medewerkers en de mogelijkheid voor cliënten om op het terrein te wonen indien gewenst, naast de mogelijkheid tot wonen in één van de woningen of gezinshuizen in de regio.
“Wij organiseren Naoberschap.” Ernst van Drumpt, bestuurder bij Fatima Zorg
Uit datzelfde marktonderzoek kwam overigens ook naar voren dat de respondenten de organisatie als degelijk maar ook oubollig beoordeelden; reden om zich te richten op een verandering van het imago. En met succes: de Koplopers in de zorg
9
fa t i m a z o rg
“Er komt nooit meer een fase van rust, die tijd bestaat niet meer.”
afgelopen jaren is de externe beeldvorming gewijzigd in dat van een organisatie die een thuis biedt voor de cliënten en die warmte, knusheid en huiselijkheid combineert met een professioneel zorgaanbod. Ernst van Drumpt, bestuurder bij Fatima Zorg geeft aan dat optimaliseren een voortdurend proces is: “Er komt nooit meer een fase van rust, die tijd bestaat niet meer. Toch is in de ontmoeting met de cliënt juist die rust van belang, ondanks de voortdurende veranderingen in de omgeving.” Ook intern is er de afgelopen jaren veel geïnvesteerd, de expertise aan de basis is verder uitgebouwd en daarnaast zijn er meer teams geformeerd rondom medewerkers met vakspecifieke kennis. Scholing in zijn algemeenheid wordt opgebouwd rondom de eisen die specifieke cliëntgroepen stellen aan kennis
10
Koplopers in de zorg
en vakmanschap. Teamperformance is een belangrijk thema en de medewerkers zijn ervan doordrongen dat iedereen deel uitmaakt van een team dat op zijn beurt onderdeel is van een groter geheel. De overtuiging overheerst dat bij elkaar te rade gaan en expertise delen een natuurlijk gegeven moet zijn, evenals expertise delen met andere organisaties, zoals samenwerking in de Carante Groep en Alliantie M3. Fatima Zorg heeft duidelijk aangeven gebruik te willen maken van de expertise van andere organisaties, en wil ook haar eigen expertise aan deze organisaties aanbieden. Als grootste uitdaging wordt gezien de komende jaren te blijven leren. Voortdurende educatie is noodzakelijk om de aansluiting te houden op een voortdurend veranderende omgeving en om de kennis en het vakmanschap van de medewerkers op peil te houden. Ernst van
Gehandicaptenzorg
GGZ
Jeugdzorg
Maatschappelijke Ondersteuning
Drumpt: “Voor alle medewerkers geldt: bij Fatima Zorg werken is bij Fatima Zorg leren.” Expertise voor specifieke doelgroepen
De verdieping van de expertise komt ook tot uiting in het Centrum voor Complexe Zorg en het Centrum Bijzondere Tandheelkunde. In het Centrum voor Complexe Zorg komen de kennis en ervaring rondom de specifieke doelgroep samen. In goed overleg worden oplossingen gezocht voor de ingewikkelde problemen die mensen met een matige tot zeer ernstige verstandelijke beperking vaak hebben. Te denken valt hierbij aan diagnostisch onderzoek, observatie van de cliënt, kind of volwassene, om na te gaan wat er precies aan de hand is en welke zorg en begeleiding het beste past bij hem of haar. Hierna volgt een analyse van hetgeen de cliënt kan begrijpen en leren met als doel specifieke therapieën van een van de specialisten, zoals bijvoorbeeld een Arts Verstandelijk Gehandicapten, GZpsycholoog of EMDR-therapeut in te kunnen zetten. Ook workshops en cursussen die de familie helpen in de opvoeding en begeleiding van kind of familielid behoren tot de mogelijkheden. Het Centrum Bijzondere Tandheelkunde is bedoeld voor mensen die niet in een gewone tandartspraktijk behandeld kunnen worden. Deze groep cliënten is breder dan de traditionele doelgroep en betreft naast patiënten met een verstandelijke beperking ook kinderen die
Ouderenzorg
Ziekenhuizen en klinieken
Ondersteunende organisaties
door angst of om andere redenen niet behandeld kunnen worden in een reguliere praktijk, volwassenen met grote angst voor (aspecten van) een tandheelkundige behandeling en mensen die door hun medische toestand of lichamelijke handicap niet behandeld kunnen worden in een reguliere praktijk. De focus op de cliënt en het opbouwen van kennis en vakmanschap vanuit de cliënt heeft er ook toe geleid dat men uiteindelijk voor ISO als kwaliteitsmanagementsysteem heeft gekozen en niet HKZ-model (Harmonisatie Kwaliteitsbeoordeling in de Zorgsector). Het HKZ-model ging in de woorden van Ernst van Drumpt, ‘tegen onze natuur’ in, “we willen niet met papier bezig zijn, maar met de cliënt”. Daar draagt ook het Rijnlands gedachtegoed aan bij dat kenmerkend is voor de streek waar Fatima Zorg is gevestigd. In het Rijnlands gedachtegoed staan niet de systemen en structuren centraal, maar het vertrouwen in het vakmanschap van de medewerkers en de relatie met de cliënt. Dicht bij de cliënt en bij de kennis en het vakmanschap blijven, komt ook tot uiting in de samenstelling van de staf: veel van de stafmedewerkers hebben een vakinhoudelijke achtergrond. En dat is geen toeval: alle medewerkers krijgen de mogelijkheid om door te groeien; sommigen kiezen voor doorgroei in hun vak, anderen in doorgroei op andere terreinen als P&O of marketing & communiKoplopers in de zorg
11
fa t i m a z o rg
catie. Daarnaast draaien stafmedewerkers mee in het primair proces en andersom hebben de medewerkers van het primair proces de mogelijkheid om in de keuken van de stafdiensten te kijken. Alles met als doel begrip voor elkaars werk te krijgen en mee te kijken en mee te denken. Ernst van Drumpt: “Kijken over het eigen tuintje is hier een must.” Ook op het terrein van de social media speelt Fatima Zorg in op de mogelijkheden, met name omdat men een regulier intranet teveel als eenrichtingsverkeer beschouwt. Social media zijn veel vrijer. Van Drumpt: “Het is als een rivier die zijn eigen loop bepaalt en uiteindelijk overgaat in een delta met talloos veel stroompjes.” De organisatie gaat overigens wel genuanceerd met de verschillende communicatiemogelijkheden om: de ouders willen over het algemeen alle informatie nog op papier, de (jonge) medewerkers gebruiken andere communicatiemiddelen. In het verlengde daarvan hanteert de organsiatie een divers communicatiebeleid: de verschillende doelgroepen worden via passende communicatiekanalen bereikt. Planetree als instrument naar de toekomst
In 2010 is er een nieuw strategisch plan opgesteld, getiteld ‘Een flonkerende toekomst’. Voor de implementatie van het plan is de methodiek van Planetree is gekozen als hulpmiddel om de doelen van de strategische positio-
“Kijken over het eigen tuintje is hier een must.”
12
Koplopers in de zorg
nering verder uit te werken. Het doel is met behulp van Planetree de extrinsieke motivatie vanuit het strategisch plan te verbinden met intrinsieke motivatie in denken en handelen. Fatima Zorg is de eerste organisatie binnen de gehandicaptenzorg die met dit concept werkt en werd daarmee in 2011 zelfs één van de vier winnaars van de jaarlijkse Planetree Spirit Award. Dat is vooral bijzonder omdat deze prestatie binnen het eerste jaar na aanvang van het Planetreetraject is gerealiseerd. Planetree is een organisatiefilosofie die de mens – cliënt, maar ook de medewerker – vooropstelt. Het doel van Planetree is zorginstellingen te creëren waar mensen zich direct al beter voelen en waarin het beste van hotel, ziekenhuis en thuis is verenigd. Zorginstellingen werken hier concreet aan via de 12 Planetree componenten, die zijn gegroepeerd rondom de thema’s Betere Zorg, Helende Omgeving en Gezonde Organisatie. Planetree is een totaalconcept dat alle facetten van de organisatie raakt. Het is een wijze van denken waarbij de mens centraal staat, ongeacht of hij nu een cliënt of een medewerker is. Ernst van Drumpt wil het concept in drie fasen invoeren. De eerste fase richt zich op inspiratie. In dat kader hebben vanaf 2010 alle 950 medewerkers een zogenaamde belevingsdag gehad, waar men ervoer hoe men van elkaar kon leren. Elk anderhalf jaar kijken focusgroepen, groepen die bestaan
uit mensen uit alle lagen en domeinen, maar ook cliënten en verwanten, hoe de organisatie ervoor staat. Zij zijn een soort interne thermometer. Aan de hand daarvan worden componententeams samengesteld die samen werken aan de vertaalslag naar de praktijk bij Fatima Zorg. Ook deze groepen bestaan uit medewerkers, ouders en cliënten. Daarnaast zijn alle lopende projecten en activiteiten geïnventariseerd en getoetst aan het Planetree-model. Dit bevestigde het beeld dat Fatima Zorg al op veel terreinen paste binnen het concept van Planetree. In 2011 is het accent komen te liggen op commitment: de organisatie weet waar men naar toe wil met Planetree en het is belangrijk dat er draagvlak ontstaat. In het derde jaar (2012) is het centrale thema integratie: Planetree moet worden opgenomen in de lijn van de organisatie en dat betekent dat het echt een plek krijgt in het dagelijks werk. Naast de bovenstaande ambities rondom het concept van Planetree zal Fatima Zorg zich in de komende periode blijven richten op de elementen communicatie, verbinding en innovatie met als doel enerzijds de kwaliteit van zorg en dienstverlening voor de bestaande groep te verbeteren en anderzijds nieuwe cliëntencategorieën aan te boren. Ernst van Drumpt: “Groei vinden we belangrijk omdat er nog veel mensen zijn die van onze zorgen gebruik willen maken.”
Gehandicaptenzorg
GGZ
Jeugdzorg
Maatschappelijke Ondersteuning
Ouderenzorg
Ziekenhuizen en klinieken
Ondersteunende organisaties
De voordelen van Planetree Het Planetree model betreft een humanistische benadering van zorgverlening, met de volgende beoogde voordelen: Betere Zorg Menselijke interactie en liefdevolle bejegening • Eigen keuzes en verantwoordelijkheid door informatie en educatie • Uitstekende behandeling en zorg • Gezond eten, drinken en bewegen • Aanvullende zorg en zingeving.
•
Helende omgeving • Menswaardige technologie • Architectuur en interieur leveren een bijdrage aan gezondheid en heling • Positieve rol van vrienden, familie en gemeenschap. Gezonde Organisatie • Tevreden cliënten • Tevreden en gemotiveerde medewerkers • Gezonde financiële resultaten • Goede marktpositie en relaties met belanghebbenden.