J e lli n e k
38
Koplopers in de zorg
Gehandicaptenzorg
GGZ
Jeugdzorg
Maatschappelijke Ondersteuning
Ouderenzorg
Ziekenhuizen en klinieken
Ondersteunende organisaties
In een maatschappij waarin de vraag naar verslavingszorg snel stijgt, behandelt Jellinek mensen met risicovol middelengebruik en verslavingsproblematiek met een geheel eigen visie en bedrijfsvoering. Een uitgesproken positieve bedrijfscultuur met gemotiveerde medewerkers, een naar de markt gedifferentieerd aanbod, meetbare behandelmethoden en voortdurende investeringen in onderzoek zijn enkele van de meest krachtige succesfactoren.
Grip op verslaving Met de komst in 1891 van verslavingskliniek Hoog-Hullen en in 1909 het Amsterdamse Consultatiebureau voor Alcoholisme (de voorloper van Jellinek) was er voor het eerst sprake van verslavingszorg op de wijze zoals we die nu nog kennen. Terwijl aanvankelijk vooral het gezin van de alcoholverslaafde centraal stond, werd na de Tweede Wereldoorlog de focus verlegd op de verslaafde zelf. De opkomst van meer farmacotherapeutische mogelijkheden en empirisch bewezen psychologische behandelingen zoals cognitieve gedragstherapie, leidden tot een sterke professionalisering van de verslavingszorg. De curatieve verslavingszorg van Jellinek is gericht op het bereiken van langere periodes van abstinentie of gecontroleerd gebruik en het leveren van maatwerk voor de cliënten. Dit is van groot belang, daar een deel van de cliënten naast een verslavingsprobleem ook een psychische of psychiatrische aandoening heeft. Jellinek biedt de gehele keten van preventie, poliklinische behandeling tot klinische behandeling aan. De markt staat niet bepaald stil: de hulpvraag is de afgelopen jaren met circa 50% gestegen. Steeds meer mensen komen in de problemen door middelengebruik, zoeken hulp en weten de weg naar de verslavingszorg te vinden. Jellinek biedt haar expertise op het terrein van verslavingsproblematiek aan binnen én buiten
Arkin, waar ze sinds 2008 onderdeel van uitmaakt. Arkin is één van de grootste aanbieders op het gebied van geestelijke gezondheidszorg in Nederland en biedt mensen met een complexe zorgvraag persoonlijke, state of the art zorg zonder schotten, gericht op genezing of herstel en versterking van de verbondenheid met hun omgeving. De bedrijfsonderdelen binnen Arkin naast Jellinek zijn Mentrum, Inforsa, PuntP, Novarum, NPI, Roads en Spoedeisende Psychiatrie Amsterdam. Innovatie door openheid
Jellinek neemt een duidelijke koploperspositie in binnen de curatieve verslavingszorg. Vernieuwing en innovatie worden gevoed door het fijnmazige netwerk waarover de organisatie beschikt via de consultatiefuncties, de verschillende poliklinieken binnen de GGZ, de eerstelijn, de zelfhulpgroepen én binnen de academische wereld. Hierdoor is het goed mogelijk om snel trends op te pikken; zowel op het terrein van de hulpvraag als op het terrein van behandelingsmogelijkheden. Juist door het open vizier op al deze terreinen, blijft Jellinek optimaal geïnformeerd en kan de organisatie op relevante ontwikkelingen reageren. Op het terrein van wetenschappelijk onderzoek is er een nauwe samenwerking met het Amsterdam Institute for Addiction Reseach
“Ons motto is ‘Jellinek zonder meer’. We bedoelen hier mee: ‘Zonder verslaving ben je meer mens’. Want de mens achter de cliënt staat bij ons altijd centraal. Maar natuurlijk ook: ‘Wie anders in Amsterdam en het land?” Wencke de Wildt, clustermanager behandelzaken curatieve zorg
Koplopers in de zorg
39
J e lli n e k
en de Universiteit van Amsterdam. Dit heeft geresulteerd in een groot aantal onderzoeksprojecten, die via cocreatie tot stand komen: het onderzoek wordt opgezet door de beide partners en wordt uitgevoerd in nauwe samenwerking met de behandelaars en cliënten. Disease Management Model
Het zogenaamde ‘disease management model’ biedt een kapstok voor alle werkzaamheden binnen de organisatie; het model kent een aantal opeenvolgende fasen en biedt een gedifferentieerde portfolio, waarbij voor elk type doelgroep een specifiek product beschikbaar is. De eerste fase binnen het model bestaat uit de verslavingspreventie waarbij het primaire doel is om risicovol middelengebruik en verslavingsproblematiek te voorkomen door middel van doelgroep specifieke projecten, educatie en online zelfhulpmethodieken. Mocht dit niet voldoende zijn dan is een diversiteit aan ambulante behandelingen mogelijk, variërend van korte face-to-face contacten tot langer durende ambulante behandelvormen; deze behandelingen kunnen voor een deel via internet ondersteund worden en bij relatief lichte problematiek zelfs volledig online plaatsvinden. Op indicatie wordt medicatie voorgeschreven ter voorkoming van terugval. Mocht de ambulante behandeling niet voldoende resultaten opleveren of de cliënt een ander type ondersteuning nodig hebben, dan is in de volgende fase opschaling naar intensievere vormen als dagbehandeling en klinische behandeling mogelijk. Een voorbeeld van een zeer intensieve behandeling is JellinekMinnesota.: deze bestaat uit dag en/of klinische behandeling op basis van de 12 stappen van de Alcoholic Anonymous (AA). Maar ook dag- en klinische behandeling volgens de principes van cognitieve gedragstherapie is opgenomen in het aanbod. Een bijzonder product is de kliniek op Curaçao: Jellinek Retreat, dat verslavingsbehandeling combineert met anonimiteit en een aangenaam verblijf in een comfortabel resort. 40
Koplopers in de zorg
Gehandicaptenzorg
GGZ
Jeugdzorg
Maatschappelijke Ondersteuning
Ouderenzorg
Ziekenhuizen en klinieken
Ondersteunende organisaties
“Dankzij onze aanpak zijn we in staat geweest om de afgelopen jaren met minder budget en behoud van kwaliteit meer klanten te behandelen.” Jasper ten Dam, clustermanager curatieve zorg
Niet meer zorg dan strikt noodzakelijk
Jellinek brengt voortdurend eenzelfde visie in praktijk. Deze houdt in dat niet meer zorg aan cliënten moet worden aangeboden dan noodzakelijk is: ‘Kort als het kan, lang als het moet’. Hierbij staat altijd de inhoud van de zorg voorop en niet de financiën: de behandeling moet passen bij ernst van de klachten en de mate waarin de klant regie over het eigen leven heeft. Als het inhoudelijke proces staat en efficiënt is ingericht, volgen vanzelf de financiële resultaten. Op basis van deze visie heeft Jellinek het veel gehanteerde begrip ‘stepped care’ inhoudelijk handen en voeten gegeven en gecombineerd met de eigen bedrijfsvoering. Jasper ten Dam, clustermanager curatieve zorg: “Dankzij onze aanpak zijn we in staat geweest om de afgelopen jaren met minder budget en behoud van kwaliteit meer cliënten te behandelen.” Binnen het Disease Management Model vervult het ‘stepped care principe’ een centrale rol. Uitgangspunt hierbij is dat de cliënt zo kort als mogelijk behandeld wordt om op die manier zo veel mogelijk grip op zijn eigen leven te houden. Unieke combinatie van Inhoud en bedrijfsvoering
Jellinek hanteert een sterke combinatie van inhoud en bedrijfsvoering. De volgende essentiële kenmerken staan daarbij centraal: • er vindt snelle en noodzakelijke diagnostiek aan de voordeur plaats;
•
de behandeling vindt plaats op basis van het ‘stepped care’ principe; • door standaardisatie is het mogelijk gemaakt een gedifferentieerd – maar voor behandelaar en cliënt overzichtelijk – scala aan diensten te ontwikkelen en aan te bieden. Bijvoorbeeld behandeling in groepen, in deeltijd of in de avonduren; • alle behandelmethoden geschieden volgens strakke protocollen. Deze protocollen zijn altijd evidence- of pratice-based, gestandaardiseerd en meetbaar; • aan de protocollen zijn voor de bedrijfsvoering noodzakelijke indicatoren gekoppeld. Deze 5 kernkarakteristieken worden gecombineerd met de bereidheid van medewerkers om te reflecteren op eigen handelen; het maakt dat Jellinek over een groot lerend vermogen beschikt, zowel op het terrein van inhoud als van bedrijfsvoering. Wencke de Wildt geeft aan dat uitgangspunt bij behandeling is dat elke cliënt uniek is, maar de behandeling zoveel mogelijk gestandaardiseerd en evidence based is opgebouwd: “Alle behandelingen zijn coproducties met de cliënten. De centrale vraag is ‘wat past het beste bij jou?’ Het model is hetzelfde, de producten zijn anders.” De ervaring leert dat deze benadering zowel door de behandelaar als door de cliënt als
prettig wordt ervaren en bovendien een meer bedrijfsmatige aanpak mogelijk maakt. Deze werkwijze is binnen de Jellinek volkomen geaccepteerd: behandelaars weten welke preferente behandeling bij een bepaalde indicatie hoort, uit welke elementen deze op interventieniveau is opgebouwd en welke behandelduur daar bij hoort. Door op deze wijze te werken neemt de onderlinge vergelijkbaarheid toe en is men in staat geweest een groter lerend vermogen te creëren. Bij dit alles is de inhoud leidend: de professionele gedrevenheid van de medewerkers om zicht te hebben op het eigen werk en de resultaten daarvan maken dat een bedrijfsmatige benadering geaccepteerd wordt. De bedrijfsvoering is altijd faciliterend en ondersteunend aan de inhoud en daarvan afgeleid. Op deze wijze worden inhoud van het werk en bedrijfsvoering op lichtvoetige wijze met elkaar gecombineerd. Meten = weten
De kwaliteit van de geleverde zorg kan de organisatie onderbouwen met een uitgebreide reeks meetgegevens. Het vastleggen van resultaten is geïntegreerd in de werkwijzen van de organisatie. Zo is het een vast gebruik dat alle cliënten die in behandeling zijn geweest in het kader van evaluatie en nazorg een aantal maanden na afloop van de behandeling worden gebeld. Het doel hiervan is na te gaan of de client Koplopers in de zorg
41
J e lli n e k
tevreden is over de geboden behandeling, of de behandeling is aangeslagen, wat de effecten van nieuwe/aangepaste behandelmethoden zijn en of er bij de cliënt nog behoefte bestaat aan begeleiding. Ook dit is onderdeel van het ‘stepped care’ principe. Deze wijze van continue evaluatie leidt tot inzicht in de behandelresultaten en betere behandelmethoden. Ook is zo vergelijking met uitkomsten van internationaal wetenschappelijk onderzoek mogelijk. De klinische resultaten van de behandelingen blijken niet onder te doen voor toonaangevend internationaal onderzoek op het gebied van verslaving. In het kader van innovatie en onderzoek wordt het effect van behandelmethoden gemeten met als doel het optimaliseren van nieuwe en bestaande producten. Jellinek heeft een wetenschappelijke proeftuin waarin klinisch onderzoek naar nieuwe behandelmethodieken, met name op het gebied van behandeling van verslaving in combinatie met andere psychische stoornissen (comorbiditeit), wordt ingevlochten in de dagelijkse praktijk. Hiermee wordt een bijdrage geleverd aan de wetenschappelijke kennis over behandeling van verslaving. Lerende medewerkers
Medewerkers hebben veel onderling contact. Jellinek is letterlijk een open organisatie met kantoortuinen die bedoeld zijn om veel met elkaar te delen en soms stoom af te blazen. Dit kan overkomen als minder efficiënt, maar de
42
Koplopers in de zorg
ervaring leert dat deze wijze van werken een hoge toegevoegde waarde heeft. Deze relatief gestandaardiseerde wijze van werken vinden medewerkers vanzelfsprekend, het is in hun ogen de garantie voor kwaliteit. Dat maakt ook de flexibiliteit van de organisatie groot en dat men makkelijk expertise elders kan inzetten, bijvoorbeeld binnen de GGZ poliklinieken, in ziekenhuizen of in consultatiefuncties, onder garantie van de kwaliteit. Een in company basisaanbod van trainingen voor nieuwe medewerkers moet er voor te zorgen dat een ieder op dezelfde wijze werkt. De meer ervaren mensen hebben de mogelijkheid voor aanvullende scholing; velen stromen uit naar de relatief schaarse GZ-opleidingsplekken. Over het algemeen is er sprake van een grote interne doorstroom, hetgeen niet verwonderlijk is omdat Jellinek veel relatief jonge mensen huisvest die aan het begin van hun carrière staan. Het is een jonge enthousiaste club, die zich wil ontwikkelen, ondernemend is en makkelijk meegaat in nieuwe ontwikkelingen als e-health. Evalueren en leren zijn belangrijke onderwerpen. Om dit te stimuleren kent de Jellinek de volgende reflectiemomenten: • er vindt inhoudelijke supervisie van de medewerkers plaats;
• •
er zijn wekelijkse cliëntbesprekingen; er zijn tweemaandelijkse klinische lessen voor alle medewerkers; • managers en medewerkers sturen op productiviteit, doorstroom en caseload. Deze uitgebreide mogelijkheden tot reflectie in combinatie met de openheid naar elkaar en naar alle partners in het netwerk maken dat Jellinek en haar medewerkers een sensitieve en adaptieve organisatie vormen. Bruggen bouwen
Jellinek ziet het als haar maatschappelijke taak om kennis aan andere instellingen aan te bieden en zodoende de kwaliteit van de zorg te verbeteren. Door de inzet van deskundige behandelaren bij andere zorgaanbieders zoals GGZ-instellingen en algemene ziekenhuizen, bouwt de verslavingskliniek bruggen voor mensen die behandeling voor verslavingsproblematiek nodig hebben. Daarnaast zal Jellinek blijven investeren in innovatie, wetenschappelijk onderzoek en medewerkers.
Gehandicaptenzorg
GGZ
Jeugdzorg
Maatschappelijke Ondersteuning
Ouderenzorg
Ziekenhuizen en klinieken
Ondersteunende organisaties
Blended care Bij Jellinek bestaat er de mogelijkheid om internetbehandeling te combineren met face to facebehandeling. Hiermee wordt ingespeeld op de ontwikkeling dat steeds meer mensen steeds langer op internet actief zijn. Deze zogenaamde blended care kan leiden tot een betere, meer maatwerkgerichte aanpak ten behoeve van de diverse cliëntenpopulatie. Blended care zoals deze nu ontwikkeld is, is opgebouwd uit 3 varianten, te weten: • Light variant: 1 tot 3 face to facesessies • Medium variant: 4 tot 6 face to facesessies • Volledige variant: 7 tot 10 sessies. Alle varianten worden aangevuld met online opdrachten en oefeningen. Wenkce de Wildt is trots op deze behandeling die laat zien hoe een bedrijfsmatige aanpak met een businesscase, doelstellingen en een strak projectmanagement te combineren is met het enthousiasme en de inhoudelijke gedrevenheid van de medewerkers: “Blended Care heeft binnen 2 maanden tot resultaat geleid!” In 2012 verwacht Jellinek hiermee meer dan 1000 cliënten te behandelen.
Koplopers in de zorg
43