WOON ZORG CENTRUM MURI-GRIES
Gwen Verlinden 2Ma Arch aAD Masterproef 2015 Docent Klaas Goris Mentor Marcelo Blasco
? ! =
OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site?
Bolzano, Bozen Muri-Gries Site woonzorgcentrum
Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum
ARCHITECTURAAL CONCEPT Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert
UITWERKING Architecturale uitwerking Van programma naar plan De verblijfskamer Structureel concept Ingreep op het bestaande Zwaar versus licht Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling Ventilatie Energetisch concept Bezonning BEO veld Nachtelijke koeling Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande
? ! =
OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site?
Bolzano, Bozen - 12 Muri-Gries - 16 Site woonzorgcentrum - 18
Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum - 28
ARCHITECTURAAL CONCEPT Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert
UITWERKING Architecturale uitwerking Van programma naar plan De verblijfskamer Structureel concept Ingreep op het bestaande Zwaar versus licht Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling Ventilatie Energetisch concept Bezonning BEO veld Nachtelijke koeling Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande
Van de dorpskern naar de site
OBSERVATIE EN ONDERZOEK Aanleiding tot en het stellen van de twee onderzoeksvragen
?
12
Site? Muri-Gries is gelegen in het noorden van de stad Bolzano.
Bolzano, Bozen
Bolzano (of in het Duits: Bozen) is de hoofdstad van de autonome Italiaanse provincie Bozen-Zuid-Tirol. Deze regio ligt in Noord-ItaliĂŤ, dicht tegen de Duitse grens. 73% van de 100.000 inwoners spreekt Italiaans en 26% Duits. Door deze positie is de plek onderhevig geweest aan tal van historische ontwikkelingen en is de stad architecturaal gelaagd. Drie waterlopen delen de stad op. Aan de overkant van het water ligt Piazza Walter, de kern van de stad.
Luchtfoto van Bolzano met de rivieren die samenkomen, Bron: http://www.sentres.com/it/bolzano/bici
13
drie assen in Bolzano
Muri-Gries in relatie tot het historische centrum
14
Site?
A. De structuur van de stad Bolzano is bepaald door de rivieren: Talvera (Talfer), Isarco (Eisack) en Adige (Etsch).
B. De tweede grootste as is die van de spoorlijn die het treinstation van Bolzano bedient. Vanaf Muri-Gries is het een half uur wandelen tot het station.
C. Langs de rivieren voorziet Bolzano een groen overstromingsgebied om overtollig ijswater uit de bergen op te vangen. Wanneer het droog is, wordt het dankbaar benut als park. Dit groengebied is op vijftien minuten wandelafstand van Muri-Gries.
D. Door Bolzano loopt een drukke baan, de SS508. Langs de Vrijheidsstraat komt deze weg tot op 200 meter van de site in Muri-Gries.
15
A.
B.
C.
D.
16
Site? Muri-Gries Abdij van Muri-Gries Bergtoppen
Slecht gelegen dorpskern
Muri-Gries is een dorp in een stad. Het middelpunt is de grote Abdij met omliggende wijngaarden. Net zoals in de rest van de stad beheersen de omliggende bergen de horizon. De gebouwen in Muri-Gries zijn maximaal vier bouwlagen hoog en zo goed als allemaal woningen. Omdat het ongeveer twee kilometer van Piazza Walther ligt, zijn enkele van deze huizen op het gelijkvloers ingericht als kruidenier, apotheek of cafĂŠ. Hierdoor ontstaat rond de abdij, en zeer dicht bij de site van het woonzorgcentrum, een kleine dorpskern, helaas gelegen langs de drukke weg die uit de historische stad komt.
17
Kleine dorpskern langs drukke weg tussen de site en de abdij
Guncina
Renon (Pitten)
Virgolo (453m)
Abdij van Muri-Gries
Omliggende wijngaarden
Omliggende bergen
18
Site?
De site voor het woonzorgcentrum is gelegen op 100 meter van de abdij van Muri-Gries en ligt daarmee dus in de kern van het dorp. Ook zijn de omliggende bergen goed te zien van op de site. In dit opzicht is de site van de Cantina Bolzano een goede representatie voor de context waarin zij is gelegen. Vooral de zichten op Guncina en Renon domineren. De site is bereikbaar via drie toegangen waarvan ĂŠĂŠn verbonden is met de hoofdweg die naar Piazza Walther leidt. In dit straatje is een kleine kinderopvang gelegen. Momenteel is er op de site een wijnerij gesitueerd, Cantina Bolzano. Deze activiteit neemt de volledige oppervlakte van 8025m2 in beslag.
Site woonzorgcentrum
Bergflanken Drie toegangen
Cantina Bolzano
19
Renon (Pitten)
Guncina
Virgolo (453m)
Aanduiding van de site binnen het bouwblok
Drie toegangen naar de site
Aanvankelijke bebouwing op de site
20
Site?
Zicht op Guncina vanop de site
21
Zicht op Renon vanop de site
22
Site?
Oud gedeelte van de bebouwing
De site bestaat uit drie delen: het deel waar de machines staan, het deel waar de wijn verkocht wordt en het administratieve gedeelte. De bebouwing beslaat zo’n 5000m2, wat wilt zeggen dat er 3000m2 van de grond onbebouwd is.
Oorspronkelijke bebouwing
Dankzij scans van oude plannen is het duidelijk dat de bebouwing in drie fases werd gerealiseerd. De noordelijke vleugel van de bebouwing dateert uit de 19de eeuw. Het is dus niet enkel op de schaal van de stad maar ook op zulke kleine schaal als die van het bouwblok, dat men een historische architecturale gelaagdheid terug vindt.
Oud en nieuw, 3 fases
Historische architecturale gelaagdheid
23
Voor 1870
Aanduiding bebouwing voor 1870
1870
Aanduiding bebouwing tijdens 1870
Na 1870
Aanduiding bebouwing na 1870
24
Site?
Aanbouw in 1870
Voor 1870
Axonometrie ter illustratie van de opbouw van het oude gedeelte (1)
25
Aanbouw in 1870
Voor 1870
Axonometrie ter illustratie van de opbouw van het oude gedeelte (2)
26
Site?
Axonometrie ter illustratie van de opbouw van het oude gedeelte (3)
27
Door deze historische en architecturale complexiteit rijst de eerste onderzoeksvraag: hoe kan de nieuwe architectuur op een respectvolle manier ingrijpen op de bestaande situatie?
28
Woonzorgcentrum?
De drie hoekpunten van het woon//zorg//centrum Woonzorg bestaat uit drie hoekstenen: wonen, zorgen en het centrum. Aan elk van deze principes hangt een doelgroep vast. Het woonzorgcentrum wordt immers niet enkel ontworpen voor de inwoners, maar ook voor de bezoekers en het personeel. Samen met de bewoners vormen zij eveneens de gemeenschap. Omdat de bewoners van het woonzorgcentrum vaak niet meer mobiel genoeg zijn om zich te verplaatsen naar waar het leven zich bevindt, moet het leven zich ook afspelen in het woonzorgcentrum zelf. Op deze manier krijgen de minder mobiele bewoners opnieuw het gevoel mobiel te zijn. Dit is het fenomeen van dispositie. We maken het allemaal mee wanneer we ons in een trein bevinden, de trein naast ons rijdt weg en je krijgt het gevoel zelf te vertrekken.
Het aantrekken van de gemeenschap // Het aantrekken van de gemeenschap kan op twee verschillende manieren. Men kan bijzondere activiteiten organiseren (zoals theater, concerten,...), maar ook alledaagse bedrijvigheid creĂŤren (bakker, kapper,...).
De gemeenschap als sociale katalysator // Door middel van het gemeenschapsleven worden de drie groepen binnen het woonzorgcentrum hechter met elkaar verweven. Er worden contacten gelegd, vriendschappen aangegaan en liefdesrelaties ontwikkeld.
29 FAMILIE BUURT KINDEREN
WOON
ZORG PERSONEEL
BEWONERS
GEMEENSCHAP
BEZOEKERS
CENTRUM FAMILIE BUURT KINDEREN
FAMILIE BUURT KINDEREN
PERSONEEL
BEWONERS
BEWONERS
GEMEENSCHAP
GEMEENSCHAP
BEZOEKERS
BEZOEKERS
BIJZONDERE ACTIVITEIT
PERSONEEL
ALLEDAAGSE ACTIVITEIT
30
Woonzorgcentrum?
Typisch Italiaans straatfeest tijdens de Contrata in Siena, ItaliĂŤ
31
De nood aan leven, ook op het einde van een leven, schuift de tweede onderzoeksvraag naar voren: hoe kan de gemeenschap actief worden betrokken in het woonzorgcentrum?