WOON ZORG CENTRUM MURI-GRIES
Gwen Verlinden 2Ma Arch aAD Masterproef 2015 Docent Klaas Goris Mentor Marcelo Blasco
? ! =
OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site?
Bolzano, Bozen Muri-Gries Site woonzorgcentrum
Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum
ARCHITECTURAAL CONCEPT Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert
UITWERKING Architecturale uitwerking Van programma naar plan De verblijfskamer Structureel concept Ingreep op het bestaande Zwaar versus licht Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling Ventilatie Energetisch concept Bezonning BEO veld Nachtelijke koeling Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande
? ! =
OBSERVATIE EN ONDERZOEK Site?
Bolzano, Bozen Muri-Gries Site woonzorgcentrum
Woonzorgcentrum? De drie hoekpunten van het woonzorgcentrum
ARCHITECTURAAL CONCEPT Oud en nieuw! Behouden versus afbreken Een respectvolle, nieuwe ingreep Dorp! Woonzorgcentrum = dorp Programma De straat en het plein Publiek, privaat, semi Introvert en extravert
UITWERKING Architecturale uitwerking Van programma naar plan - 10 De verblijfskamer - 20 Structureel concept Ingreep op het bestaande - 24 Zwaar versus licht - 28 Bouwtechnisch concept Verwarming en koeling - 32 Ventilatie - 32 Energetisch concept Bezonning - 34 BEO veld - 36 Nachtelijke koeling - 36 Materialisatie Vertrekken vanuit het bestaande - 38
UITWERKING De vertaling naar een realiseerbaar project
=
10
Architecturale uitwerking
11
Van programma naar plan In de kelder van het oude gedeelte zijn de warmwaterbaden voorzien. Het onthaal, de kleedkamers en de opbergruimte van de termen zijn op de site voorzien op het gelijkvloers van het oude gebouw langs de nieuwe, overdekte buitenruimte. Daar zijn de termen toegankelijk via een trap en lift. Ook vanuit het woonzorgcentrum en de ondergrondse parking zijn de termen rechtstreeks bereikbaar. De eventhal is gelegen onder de oude hangar. Dit centrale plein heeft de mogelijkheid te worden uitgebreid tijdens bijzondere activiteiten doordat het 19de eeuwse gebouw ter hoogte van de verlaging in het maaiveld is voorzien als foyer, sanitair blok en opbergruimte. De mini-boerderij met schapen en kippen ligt tussen de kinderopvang en het woonzorgcentrum. Er worden bomen voorzien om voldoende schaduw te werpen, alsook banken tegen de muur die de perseelsgrens afbakend. Deze banken kijken uit op de noordelijk gelegen bergflank. Het terras van het cafĂŠ is geĂŻnstalleerd op het meest bezonde plein, alsook de betonnen, sculpturale bank die het punt op de site markeert als rustpunt. Op dit punt komt het zicht op de Guncina tot zijn recht en maakt de bergflank deel uit van de onderdanige architectuur. De alledaagse functies, zoals de bakker, het kapsalon en de krantenwinkel, zijn gesitueerd op de gelijkvloers langs de straat.
12
Architecturale uitwerking
1
termen
2
laad -en losplaats
3
ondergrondse parking
4
opslagruimte en technische instalaties
13
1
3
4 2
plan niveau +1 1:1000
14
Architecturale uitwerking 5
kapsalon
6
krantenwinkel
7
bakker
8
dokterspraktijk
9
onthaal woonzorgcentrum
10
administratie woonzorgcentrum
11
keuken woonzorgcentrum
12
restaurant
13
bar
14
onthaal, kleedruimtes, berging van de termen
15
foyer en opbergruimte eventhal
16
kinderopvang
17
binnentuin met kloostergang
18
kippen en schapen
19
eventhal
20
publieke straat
21
rustpunt met monument
15
15 14 16
13 21
19
20
6
7
8
9
5
10
12
17 11
plan niveau 0 1:1000 niveau van de gemeenschap
18
16
Architecturale uitwerking
22
gemeenschappelijke ruimte serviceflats
23
verpleegpost woonzorgcentrum
24
kamers woonzorgcentrum
25
gemeenschappelijk atelier
26
serviceflats
27
verpleegpost serviceflats
17
22 26 25
26
27
24
24
23
plan niveau +1 1:1000 niveau van de woonzorg
24
18
Architecturale uitwerking
Conceptschets plein met flexibele wanden
19
Flexibele wanden en hun verschillende uitbreingszones 1:500 niveau van de gemeenschap
20
Architecturale uitwerking
De verblijfskamer
Extraverte kamers 1:1000 niveau van de woonzorg
21
Introverte kamers 1:1000 niveau van de woonzorg
22
Architecturale uitwerking
Extraverte verblijfskamer in het woonzorgcentrum voor twee personen aan de straatkant plan 1:200
Extraverte verblijfskamer in het woonzorgcentrum voor één persoon aan de straatkant plan 1:200
Introverte verblijfskamer in het woonzorgcentrum voor één persoon weg van de straatkant plan 1:200
23
24
Structureel concept Zwaar versus licht
Snede 1 serviceflats en termen in 19de eeuws gedeelte 1:500
Analoog met de opbouw van het 19e eeuwse deel is de combinatie van een massief onderstel en een licht dakgebinte toegepast in het nieuwe gebouw. Het gelijkvloers en het eerste niveau zijn gebouwd met ter plaatse gestort beton. Op deze manier is de constructie op dezelfde manier verankerd met de site. Op het gelijkvloers ondersteunen betonnen wanden en rechthoekige kolommen de zware tongewelven die de eerste verdiepingsvloer vormen. De verhoudingen van het structurele grid is gebaseerd op die van het bewaarde gebouw. De nieuwe tongewelven zijn even breed als hun voorgangers. Op de eerste verdieping van de nieuwbouw dragen de kolommen en de wanden van de sanitaire cellen de tweede verdiepingsvloer. Op het dak hecht zich een lichte stalen draagstructuur aan de betonnen elementen. Dit communiceert met eenzelfde constructie onder het oude, pannendak aan de overkant.
25
Snede 1 nieuwbouw woonzorgcentrum 1:500
26
Structureel concept
Snede 2 serviceflats en termen 1:500
27
Snede 2 nieuwbouw woonzorgcentrum 1:500
28
Structureel concept
Ingreep op het bestaande Bij de ingreep op de bestaande 19de eeuwse constructie was het zaak de huidige situatie zo weinig mogelijk te verstoren. Door gebruik te maken van een lichte stalen structuur zijn serviceflats aangebracht in het gebouw zonder extra te moeten funderen. Op deze manier blijft ook de waardevolle kelder met kruisgewelven bewaard, wat een prachtige ruimte vormt voor de termen. Om het bijkomende gewicht te dragen zijn de houten spanten waartussen de volumes zijn opgehangen, ontdubbeld. Zo zijn zij verstevigd met nieuwe, houten balken, maar blijft de traditionele, esthetische opzet bewaard. Op twee plaatsen is de verdiepingsvloer verdwenen om een hoge ruimte te creĂŤren waarin men de oude spanten en de nok van het dak ziet. Dit is gebeurd zowel boven het onthaal van de termen als boven een deel van de foyer.
29
Conceptschets inbreng volumes serviceflats in 19de eeuws gedeelte
30
Structureel concept
Axonometrie serviceflats in 19de eeuws gebouw
31
Oud pannendak is bewaard
Introductie nieuwe volumes voor de serviceflats
Oude kelder voor de termen is bewaard
Axonometrie serviceflats in 19de eeuws gebouw
32
Bouwtechnisch concept
Snede 1 serviceflats en termen in 19de eeuws gedeelte 1:100
33
Verwarming en koeling
leidingen met water
leidingen met lucht
Ventilatie
In het project zijn drie verschillende kringen voorzien om te verwarmen of te koelen. Er is een kring voor de nieuwbouw, een kring voor de serviceflats in het oude gedeelte en een kring voor de kelder. Het verwarmen en koelen in de nieuwbouw gebeurt door middel van water in buizen die worden verwerkt in de vloer en het plafond. Het koude water stroomt in de winter door de leidingen in het plafond zodat het de warme, opgestegen lucht afkoelt. Deze buizen zijn mee in het beton gestort tijdens de constructie van het gebouw. In de zomer wordt de vloer verwarmd met een klassiek vloerverwarmingssysteem. De termen in de oude kelder zijn verwarmd door lucht. De ventilatielucht wordt door een luchtgroep gestuurd waar zij wordt opgewarmd, ontvochtigd en ververst. De ventilatiekanalen zijn verwerkt in het zand gelegd boven de stenen welfsels. Dit zand wordt van de welfsels verwijderd en na het plaatsen van de plenums er opnieuw opgegooid. Op een paar plaatsen in de kelder wordt er een rooster voorzien ter grootte van een steen uit het kruisgewelf. Via deze openingen wordt de lucht toegevoerd en afgevoerd.
Zowel het woonzorgcentrum als de serviceflats zijn op een natuurlijke manier geventileerd. Enkel de natte cellen, het sanitair en de grootkeuken worden mechanisch afgevoerd. Hierdoor wordt het eenvoudige karakter van de gebouwen niet teniet gedaan.
34
Energetisch concept De terrassen, de zonwering en de openingen van het woonzorgcentrum zijn zo gepositioneerd dat er tijdens de zomer weinig lichttoetreding is, terwijl deze in de winter wordt gemaximaliseerd.
Bezonning
61째
1 augustus 2020 om 12u
35째
1 november 2020 om 12u
20째
1 januari 2020 om 12u
35
zontoetreding tijdens de zomer
zontoetreding tijdens tussenseizoen
zontoetreding tijdens de winter
36
Energetisch concept
Aan de hand van een BEO veld (boorgat energieopslag) wordt het water in de leidingen voorverwarmd in de winter, of indien nodig voorgekoeld in de zomer, tot 13째C.
In het ontwerp is gebruik gemaakt van dwarse ventilatie om tijdens zomernachten de zware betonnen structuur te kunnen afkoelen.
BEO veld
Nachtelijke koeling
37
Dwarsventilatie kamers tijdens zomernacht
Dwarsventilatie atrium tijdens zomernacht met koele waterpartij
38
Materialisatie
Vertrekken vanuit het bestaande Terra cotta
Egaal/sculpturaal
Modern/traditioneel
De reeds aanwezige materialisatie op de site, is ook het uitgangspunt voor de afwerking van de nieuwbouw. In navolging van de terra cotta dakpannen uit de 19e eeuw is er op het dak van het nieuwe deel gebruikt gemaakt van zonwering met een soortgelijke tactiliteit. Dit weerspiegelt in de roodbruine terra cotta afwerking van de vloeren op het eerste verdiep van het woonzorgcentrum en het dak. Op het gelijkvloers zijn de tongewelven bekleed met terra cotta tegels in visgraad motief. Anderzijds is de vloer van de gelijkvloers bekleed met een gladde, witte epoxy vloer. Op deze manier wordt het licht dieper het gebouw in getrokken en ontstaat er een krachtige dualiteit tussen vloer en plafond. De wanden zijn wit gekalkt, zowel in het interieur als aan de buitenzijde van het gebouw. De witte kleur zorgt voor een minder snelle opwarming tijdens de zomermaanden. De afwerking van de volumes die zijn ge誰ntroduceerd in het oude gedeelte zijn op een andere manier benaderd. Hier komt de architectuur los van traditie en is een moderne materialisatie toegepast. De onderzijde van de cellen is bekleed met messing. Hierdoor wordt de ruimte onder de zwevende cellen gevuld met warm, goudkleurig licht en vormen de opgehangen cellen een romantische aanwezigheid in het 19e eeuwse gebouw. Ze pretenderen niet beter te zijn dan hun drager.
39
A.
B.
40
Materialisatie
A. geglazuurde terra cotta tegels in visgraad motief vloeren eerste verdieping zorgcentrum tongewelven plafond gelijkvloers zorgcentrum B. witte, expoxy gietvloer vloeren gelijkvloers zorgcentrum C. wit gekalkte betonwand binnenwanden zorgcentrum D. blauwgroene, geglazuurde, keramische tegels vijver in de binnentuin zorgcentrum E. messing exterieur serviceflats F. betonnen wand met blootgesteld aggregaat exterieur woonzorgcentrum G. westerse zwepenboom (schaduwboom) beplanting mini-boerderij en zuidplein H. sinaasappelboom beplanting mini-boerderij, binnenplein, dakterras I. witte bloesem fruitboom bebloeseming op de site tijdens de lente
41
A.
B.
C.
D.
E.
F.
G.
H.
I.