Innhold Innledning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
14
Del 1 Grunnlaget for et godt fungerende smittevern Kapittel 1 Faktorer som påvirker forekomsten av infeksjonssykdommer. . . . Normalfloraen vår.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mikrobers patogenitet og virulens. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vårt forsvar mot mikrobene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Det medfødte, uspesifikke immunforsvaret.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Det ervervede, spesifikke immunforsvaret.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Nedsatt (kompromittert) infeksjonsforsvar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nedsatt infeksjonsforsvar hos eldre.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sykehjemspasienter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Faktorer ved miljøet i helseinstitusjoner som påvirker forekomsten av infeksjoner. . . . . . . .
21 22 23 25 25 26 28 29 30 30
Kapittel 2 Overføring av smittestoff. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 Smittekjeden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Smittestoff. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Smittekilde.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Utgangsport, smittevei og inngangsport. . . . . Smittemottaker. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gode arbeidsvaner og hygieniske prinsipper. .
34 35 36 38 39
Kapittel 3 Lover og forskrifter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Oppbygningen av regelverket. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Retningslinjer, prosedyrer, rutiner og veiledere. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sentrale lover og forskrifter.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
43 44 44 45 46 47 47 47 48 50
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
Lov om helsepersonell mv. (helsepersonelloven). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lov om spesialisthelsetjenesten m.m.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Lov om kommunale helse- og omsorgstjenester m.m. (helse- og omsorgstjenesteloven). Lov om vern mot smittsomme sykdommer (smittevernloven). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forskrifter til smittevernloven. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forskrifter til andre lover. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
102530 GRMAT Smittevern i helsetjenesten 120201.indb 7
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . .
. . . . . .
03.09.12 13:46
Kapittel 4 Smittevern satt i system. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 Infeksjonskontrollprogram Ansvarsforhold og organisering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Sykehus. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Sykehjem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Infeksjonskontrollprogrammets innhold. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Infeksjonsovervåking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Infeksjonsforebyggende tiltak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
Del 2 Basale smittevernrutiner i helsetjenesten Kapittel 5 Basale smittevernrutiner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Håndhygiene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hostehygiene.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pasientplassering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Personlig beskyttelsesutstyr.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Håndtering av pasientnært utstyr. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Renhold og flekkdesinfeksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Desinfeksjon av gulv og inventar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Avfallshåndtering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Håndtering av sengetøy og tekstiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Trygg injeksjonspraksis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Desinfeksjon av hud. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beskyttelse mot stikkskader. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
63 64 64 66 66 66 67 68 69 69 69 70 71
Kapittel 6 Håndhygiene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mikrobeflora på hendene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sykehusinfeksjon og håndhygiene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forutsetninger for korrekt utført håndhygiene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Pasienter og pårørende. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Håndhygiene i pasientrommet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hvordan skal håndhygiene utføres?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
73 74 74 75 75 76 78 Hånddesinfeksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Håndvask.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
102530 GRMAT Smittevern i helsetjenesten 120201.indb 8
03.09.12 13:46
Hva hindrer god håndhygiene?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Hvordan legge forholdene til rette for god håndhygiene?.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
Kapittel 7 Arbeidsantrekk og personlig beskyttelsesutstyr. . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Arbeidstøy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Øvrig bekledning. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Personlig beskyttelsesutstyr.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Beskyttelse av arbeidstøy og hud.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Beskyttelse av hendene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Sterile hansker. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Beskyttelse av munn, nese og øyne. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
Kapittel 8 Rengjøring, desinfeksjon og sterilisering av medisinsk utstyr og kirurgiske instrumenter.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 Rengjøring, desinfeksjon eller sterilisering?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Rengjøring. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Teknisk desinfeksjon ved hjelp av kjemiske midler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 Sterilisering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
Kapittel 9 Håndtering av avfall.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Håndtering av smittefarlig avfall.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Potensielt smittefarlig avfall som kan kastes sammen med restavfall. . . . . Avfall som ikke kan kastes sammen med restavfall. . . . . . . . . . . . . . . . . . Emballering og merking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Smitteavfall fra isolat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Biologisk-patologisk avfall fra operasjons‑, patologisk eller fødeavdeling.. Smitteavfall fra laboratorium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Stikkende og skjærende avfall. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
. . . . . . .
105 106 106 107 108 108 108
Kapittel 10 Håndtering av tekstiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Håndtering av tekstiler på sengeposter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Håndtering av skittentøy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Håndtering av smittetøy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Lagring av rent tøy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
102530 GRMAT Smittevern i helsetjenesten 120201.indb 9
03.09.12 13:46
Vask av tekstiler. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Vask av privattøy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 Madrasser, dyner og puter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
Kapittel 11 Yrkesbetinget smitte til helsepersonell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Blodsmitte og stikkskader. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 Forholdsregler ved kontakt med blod. . . . . . . . . . . . . . . . . . Håndtering av blodsøl. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Forebygging og begrensning av skader ved blodsmitteuhell.. Risiko for å bli smittet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vaksinasjon mot hepatitt B.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Når uhellet er ute – håndtering av stikkskader. . . . . . . . . . . Behandling og immunisering etter blodsmitteuhell.. . . . . . . Melding. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Tuberkulosekontroll. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Luftveisinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Influensa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mage- og tarminfeksjoner.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Sår- og hudinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vannkopper (varicella). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beskyttelse for personalet ved håndtering av døde. . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . .
118 119 119 120 121 121 123 123 123 125 125 126 126 127 127
Kapittel 12 Isolering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 Ansvar. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Orientering til pasienten.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Orientering til pårørende. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Standardiserte isoleringsregimer.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 Individuelle tilpasninger.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Kontaktsmitteregime. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Dråpesmitteregime.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Luftsmitteregime. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Kohortisolering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 Beskyttende isolering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Isolater og isoleringsrom.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
102530 GRMAT Smittevern i helsetjenesten 120201.indb 10
03.09.12 13:46
Merking av isolasjonsrom.. . . . Vanlige tiltak ved isolering. . . . Tiltak ved opphør av isolering. Stell av døde. . . . . . . . . . . . . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
138 139 141 141
Del 3 Sykehusinfeksjoner – forebygging og begrensning av smitteoverføring Kapittel 13 Urinveisinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Kateterassosierte urinveisinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Generelle forebyggende tiltak. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 Infeksjonsforebyggende tiltak ved innleggelse og stell av urinveiskateter.. . . . . . . . . . . . . . . . 150 Antibiotikabehandling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Prøvetaking av urin. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Kapittel 14 Infeksjoner i sår.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 Kolonisering og infeksjon. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Prøvetaking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Behandling av sår. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Årsaker til sår, behandling av bakenforliggende tilstand, ansvar.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Prinsipper for sårbehandling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 Valg av bandasje. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 Smittevern ved sårskift/sårstell. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 Postoperative sårinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Overfladiske postoperative sårinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Dype postoperative sårinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Forebyggende tiltak mot postoperative sårinfeksjoner.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
Kapittel 15 Luftveisinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 Tiltak for å forebygge luftveisinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164 Håndhygiene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Å forebygge aspirasjon. . . . . . . . . . . . . . . Opererte pasienter – tiltak postoperativt. . Munnhygiene. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
102530 GRMAT Smittevern i helsetjenesten 120201.indb 11
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
164 164 165 165
03.09.12 13:46
Tiltak relatert til kunstig ventilasjon – respirator.. Utstyr. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Suging. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nebulisator (forstøver).. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Personalet som smittekilde. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
166 167 168 168 169
Kapittel 16 Forebygging av matbåren smitte. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 Matforgiftning og infeksjoner.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Myndighetskrav. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 Vern mot matbåren smitte i helseinstitusjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 Tiltak mot smitte fra miljøet.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 Oppbevaring og håndtering av matvarer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Håndtering av varm mat. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Blanding av urene og rene arbeidsoppgaver. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Tiltak mot smitte fra personalet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 Risikogrupper. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
Kapittel 17 Infeksjoner relatert til intravaskulære katetre. . . . . . . . . . . . . . . . . . 181 Tilkoblinger.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Perifer venekanyle. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 Sentralvenøst kateter. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184 Kapittel 18 Antibiotikaresistens og rasjonell bruk av antibiotika. . . . . . . . . . . . 187 Mikrobiologisk prøvetaking. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189 Hvordan kan unødvendig antibiotikabruk begrenses?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190 Valg av antibiotikum og dosering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191
Kapittel 19 Overvåking og utbrudd av sykehusinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 Registrering av sykehusinfeksjoner. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 Metoder for infeksjonsregistrering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196 Infeksjonsutbrudd.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 Melding og varsling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198 Håndtering av utbrudd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 199
102530 GRMAT Smittevern i helsetjenesten 120201.indb 12
03.09.12 13:46
Kapittel 20 MRSA og andre multiresistente bakterier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 MRSA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204 Prøvetaking for MRSA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 Håndtering av MRSA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207 Multiresistente bakterier. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 Vankomycinresistente enterokokker (VRE).. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 210
Stikkord. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
102530 GRMAT Smittevern i helsetjenesten 120201.indb 13
03.09.12 13:46