1
محتوا -١مقدمه ________________________________________________________________ ١ -٢مفهوم بهبودی __________________________________________________________ ٣ چهار جنبه بهبودی __________________________________________________________ 3 اصول بهبودی موثر _________________________________________________________ 4 -٣برنامه های ١٢قدم _______________________________________________________ ٦ برنامه ۲۱قدم چیست؟ _______________________________________________________ 6 دیدگاه برنامه های ۲۱قدم به اعتیاد ________________________________________________ 7 برنامه روحانی ___________________________________________________________ 8 مجموعه ای از پیشنهادات _____________________________________________________ 9 جلسات انجمن های ۲۱قدمی ___________________________________________________ 9 راهنما و رهجو __________________________________________________________ ۲1 اصول برنامه های ۲۱قدم ____________________________________________________ ۲1 ۲۱قدم الکلی های گمنام _____________________________________________________ ۲3 -٤طرح بهبودی __________________________________________________________ ۲4 قدم های بنیادی __________________________________________________________ ۲5 قدم های عملیاتی__________________________________________________________ ۲6 قدم های حفظ و رشد _______________________________________________________ ۲7 -٥اهداف ١٢قدم _________________________________________________________ ١1 -٦اصول روحانی _________________________________________________________ ٢2 اصول برنامه ۲۱قدم _______________________________________________________ ۱1 ریشۀ روحانی ۲۱قدم ______________________________________________________ ۱۲ -٧وعده های بهبودی _______________________________________________________ ٢٢ -1تاريخچه ١٢قدم ________________________________________________________ ٢٥ قدم اول :مشکل __________________________________________________________ ۱5 قدم دوم :راه حل __________________________________________________________ ۱5 پیام رسانی _____________________________________________________________ ۱6 تولد انجمن الکلی های گمنام ___________________________________________________ ۱6 بوجود آمدن ۲۱قدم ________________________________________________________ ۱6 بوجود آمدن انجمن های گمنام دیگر _______________________________________________ ۱8 فهرست تصاوير و جدول ها ___________________________________________________ ٢2
-١مقدمه بخش بهبودی با ١٢قدم عمدتا با هدف کمک به معتادانی تهيه شده است که می خواهند با استفاده از برنامه های ١٢ قدمی ترک اعتياد کرده و بهبودی خود را آغاز کنند .مطالب ارائه شده در اين بخش در عين حال می تواند برای افراد عادی و متخصصانی که می خواهند درباره برنامه های ١٢قدمی اطالعات کسب کنند ،مفيد باشد .گرچه در اکثر موارد در اين بخش از واژۀ مواد مخدر ياد شده است ،اما هر نوع مواد مصرفی ،يا رفتارهايی که ترکيبی از بيماری اعتياد محسوب می شوند ،می توانند در اين بخش جايگزين مواد مخدر شوند ،چرا که فلسفه و راهکار بهبودی از طريق ١٢قدم ،صرفنظر از نوع اعتياد همواره يکسان است. برای تشريح جنبه های مختلف ترک اعتياد ،و شروع روند بهبودی از بيماری اعتياد با استفاده از برنامه های ١٢ قدمی ،اين بخش به قسمت های زير تقسيم شده است:
-٢مفهوم بهبودی بسیاری از ما معتادان معني رهایی از بیماری اعتیاد و بهبود یافتن از آن را نمي دانیم و به اشتباه تصور مي كنیم كه واژه هایی نظیر "ترک اعتیاد" و "بهبودی از اعتیاد" تنها به معنای قطع مصرف مواد مخدر است .اما براي اینكه بهبودی ما موثر بوده و با موفقیت همراه شود باید جنبه هاي مختلفي از زندگي ما را نیز در بر گیرد .در این قسمت اطالعاتي دربارۀ مفهوم واقعی بهبودی از بیماری اعتیاد ارائه شده است.
-٣برنامه های ١٢قدم کاربرد برنامه های ۲۱قدم به عنوان موثرترین روش رهایی از اعتیاد به اثبات رسیده است .برنامه های ۲۱قدم بدون آنکه هزینه ای به همراه داشته باشند یک برنامۀ ساده و موثر روزانه در اختیار ما معتادین قرار می دهند که همه جنبه ها و چهره های مختلف بیماری اعتیاد را مورد توجه قرار می دهد .این قسمت اطالعاتی درباره برنامه های ۲۱قدمی در اختیار شما قرار می دهد تا بتوانید درباره بهبود یافتن از این روش تصمیم گیری کنید.
-۴طرح بهبودی در این قسمت اطالعات کلی درباره روش بهبودی با کلیۀ برنامه های ۲۱قدمی ارائه داده شده است .هدف این قسمت آگاهی شما از منظور و مقصود هر یک از قدم ها ،و تغییراتی که هر یک از آنها در زندگی شما بوجود می آورند می باشد .تا با استفاده از این ابزارها شما بتوانید یک زندگی جدید عاری از اعتیاد و سرشار از آرامش را تجربه کنید.
-۵اهداف ١٢قدم در این قسمت ،هدف و مقصود هر یک از قدم ها دوازده گانه با استفاده از تصاویر و جدول های مختلف تشریح شده است .با استفاده از همین اطالعات شما می توانید درک و شناخت بهتری از اهداف ۲۱قدم داشته و آگاهی بیشتری نسبت به بهبودی با این روش به دست آورید.
-۶اصول روحانی در این قسمت اصول روحانی هر یک از ۲۱قدم با استفاده از تعدادی جدول تشریح شده است .شناخت اصول و ریشه های هر یک قدمها باعث می شود تا آگاه شویم که چرا ۲۱قدم یک برنامه روحانی است که منجر به برقراری ارتباط بهتر ما با خودمان ،دیگران و خدایمان می شود.
1
-٧وعده های بهبودی در این قسمت چشم اندازی از وعده هایی که با کارکرد ۲۱قدم ممکن است در زندگی ما روی دهدتشریح شده است. کارکرد ۲۱قدم در بیشتر مواقع تنها به بهبودی از بیماری اعتیاد محدود نشده و چنان تحولی در ما ایجاد می کند که اغلب از آن به عنوان "طرحی برای زندگی" یاد می شود ۲۱ .قدم در واقع ابزاری در اختیار ما قرار می دهند تا بتوانیم یک زندگی بی نظیر را برای خود فراهم کنیم.
-1تاريخچه ١٢قدم در این قسمت ،سرگذشت و تاریخچه کوتاهی درباره چگونگی تدوین و شکل گیری ۲۱قدم ارائه شده است .اطالعات ارائه شده به شما کمک می کند تا بدانید چگونه تجربیات اعضای اولیه الکلی های گمنام به توسعه و رشد سایر انجمن ها و برنامه های ۲۱قدمی منجر شده است.
2
-٢مفهوم بهبودی بسياری از ما معتادان معني رهايی از بيماری اعتياد و بهبود يافتن از آن را نمي دانيم و به اشتباه تصور مي كنيم كه واژه هايی نظير "ترک اعتياد" و "بهبودی از اعتياد" تنها به معنای قطع مصرف مواد مخدر است .اما براي اينكه بهبودی ما موثر بوده و با موفقيت همراه شود بايد جنبه هاي مختلفي از زندگي ما را نيز در بر گيرد .در اين قسمت اطالعاتي دربارۀ مفهوم واقعی بهبودی از بيماری اعتياد ارائه شده است.
چهار جنبۀ بهبودی اصول بهبودي موثر
بیماري اعتیاد بر تمام جنبه های زندگی ما تاثیر می گذارد .این بیماری بر خالف بیماری های مزمن دیگر نه تنها به جسم و بدن ما ،به روح و روان و سایر جنبه های معنوی زندگی ما نیز آسیب مي رساند .توصیف کردن مفهوم صحیح بهبودی از اعتیاد كار چندان ساده اي نیست .اما در سال ۱1۲1میالدی ادارۀ خدمات مواد مخدر و بهداشت رواني ایاالت متحده آمریكا شرحی از بهبودی ارائه داد كه نشان دهنده تجربیات كساني است كه خود را از چنگ اعتیاد به مواد مخدر و یا اعتیاد های رفتاری نجات داده اند .تعریف مورد توافق بهبودی كه این اداره آن را ارائه داده است به شرح زیر است: " بهبودی از اعتياد فرايندی است که طی آن تغييراتی در فرد معتاد ايجاد می شود ،به طوری که باعث به دست آوردن سالمتی ،رفاه ،و آسايش زندگی شده و وی سعی می کند تا همه امکانات و قابليت های بالقوه خود را به دست آورد" .
چهار جنبه بهبودی بهبودی کامل و موثر از بيماری اعتياد بايد چهار جنبه مهم از زندگی ما را در بر گيرد .اين چهارجنبه عبارتند از: ضکل : 1چٍار جىثً تٍثُدی
.١تندرستی :ما به عنوان یک معتاد باید با غلبه بر بیماری اعتیاد، سالمت و تندرستی خود را باز یافته و در فضا و محیطی که هم از لحاظ فیزیکی و هماز لحاظ احساسی از امنیت و سالمت الزم برخوردار است زندگی کنیم. .٢خانه :ترک اعتیاد و بهبودی از آن به این معنی است که از مکانی امن و با ثبات برای زندگی برخوردار شویم . .٣هدف و انگيزه :بهبودی و رهایی از اعتیاد به معنای داشتن فعالیت های معقول و مثبت روزانه همچون کار کردن ،رفتن به مدرسه یا دانشگاه ،انجام فعالیت های داوطلبانه ،رسیدگی به خانواده ،کسب درآمد و استقالل ،مشارکت در جامعه و ...می باشد. .۴جامعه :بهبودی از اعتیاد به معنی داشتن روابط سالم و مشارکت در گروه ها و سطوح مختلف اجتماع ،به منظور بهره مند شدن از حمایت، دوستی و محبت آنان می باشد.
3
اصول بهبودی موثر اصولی که ما را به سوی بهبودی موثر و واقعی هدايت می کندعبارتند از: ضکل2
:اصُل تٍثُدی مُثز
.١پذيرش سفر ما به سوی بهبودی با امیدواری و پذیرش این موضوع که ۲۱قدم راه حل مشکل ما بوده و با استفاده از این ابزار ما می توانیم به صورت روزانه در بهبودی به سر ببریم آغاز می شود .در بسیاری از مواقع می توان امید به بهبودی و رهایی از اعتیاد را از طریق انجمن های ۲۱قدمی و مشاهدۀ سایر کسانی که با استفاده از همین روش در بهبودی به سر می برند، به دست آورد .ما به این نتیجه می رسیم که بیمار هستیم و قصد داریم تدابیر الزم برای بهبودی از اعتیاد را اتخاذ کنیم .همین قدم کوچک یعنی پذیرش بیماری اعتیاد و امیدوار بودن به بهبودی ،با توجه به تجربیات معتادان در حال بهبودی ،شهامت و اراده الزم برای کارکرد ۲۱قدم را در اختیار ما قرار می دهد .سرانجام تصمیم می گیریم تا همه جنبه های زندگی خود را مورد توجه قرار داده و در پرتو تالش های خود ،زندگی طبیعی و سالمی که از آن محروم بوده ایم را مجددا به دست آوریم. پذیرش بیماری اعتیاد و امید به یافتن راه حلی برای بهبودی از آن در واقع رمز و کلید موفقیت در سفر به سوی بهبودی محسوب می شوند.
.٢مسئوليت ما به دست گرفتن ادارۀ زندگی از جمله اصول بنیادین بهبودی است .به محض اینکه پذیرفتیم از یک بیماری مزمن رنج می بریم ،و مسئولیت بهبودی خودمان را بر عهده بگیریم ،در واقع مسیر صحیح برای دستیابی به هدف نهایی خود را یافته ایم. تصمیم گیری درباره ایفای نقش در انتخاب و همکاری با موسسات و افرادی که در مسیر بهبودی به ما کمک می کنند، احساس قدرت و داشتن اراده را در ما زنده می کند .بدین ترتیب می توانیم اختیار زندگی خود را در دست گرفته و خودمان آن را کنترل و هدایت کنیم.
.٣حمايت انجمن ها حمایت انجمن هاي ۲۱قدمي نقشي بسیار با ارزش و حیاتی در ترک اعتیاد و بهبودي ما ایفا مي کند .معتاداني که در جلسات انجمن ها شرکت مي کنند ،یکدیگر را تشویق کرده و با به اشتراک گذاشتن تجربیاتشان به یکدیگر کمک کرده و از هم حمایت می کنند .این جنبه از جلسات انجمن های گمنام نقشی بسیار موثر و حیاتی در مسیر بهبودی اعضایش ایفا می کند .ما براي رهایی از چنگال بیماري اعتیاد که قدرت آن فراتر از قدرت تک تک ما است؛ به کمک دیگران نیاز داریم .مطالعات و بررسي ها نشان مي دهد معتاداني که در جلسات انجمن ۲۱قدمي شرکت مي کنند؛ از امتیازهایی چون بهبود عملکرد ،بهبود فعالیت هاي اجتماعي ،بهتر شدن وضعیت مالي و خانوادگي ،و بهبود وضعیت رواني برخوردار می شوند .عمل کردن طبق برنامه ۲۱قدم با برخورداري از حمایت انجمن ،ما را قادر مي سازد تا زندگي روحاني و معنوي فعالي داشته باشیم و از اعتماد به نفس و استقالل بیشتر برخوردار شویم.یکي دیگر از عواملي که به ما در روند بهبودي کمک مي کند؛ همراهي و مشارکت با کساني است که باور دارند که ما قادر هستیم و مي توانیم بهبود پیدا کنیم .عالوه بر دیگر معتادان در حال بهبودي که در انجمن هاي ۲۱قدمي هستند؛ افراد دیگري چون اعضاي خانواده ،مددکاران ،انجمن ها و گروه هاي مذهبي و عقیدتي ،و افراد و اقشار دیگر نیز مي توانند نقش بسیار مهمي در بهبودي ما بازي کنند .از طریق چنین روابطي است که ما در خود احساس تعلق خاطر ،توانمندي و اقتدار خواهیم کرد.
4
.٤فرآيند بهبودی هر یک از ما نیازها ،توانمندی ها ،اهداف ،فرهنگ و گذشته خاص خود را داریم و همین عوامل بر روي چگونگي ترک اعتیاد و بهبودي ما تأثیرگزارهستند .برخالف بیماري هاي دیگر ،اعتیاد را نمي توان با داروهایي که یک پزشک براي "درمان " در اختیار بیماران خود قرار مي دهد معالجه نمود .اعتیاد ،هر کدام از ما را به شکلي متفاوت مبتال کرده و جنبه هاي مختلفي از زندگي ما را تحت تاثیر قرار داده است .به همین دلیل براي اینکه بهبودي ما با موفقیت همراه شود نیز باید جنبه هاي مختلفی از زندگي ما که بر اثر اعتیاد آسیب دیده اند مورد توجه قرار گرفته و سامان پیدا کنند .براي مثال ،اعتیاد سبب مي شود تا برخي به سوي جرم و جنایت کشیده شده و مشکالت قانوني پیدا کنند و برخي نیز به مشکالت مالی و یا روحی و روانی دچار شوند .توجه و رسیدگي به این گونه مشکالت باید جزئي از برنامه و فرایند بهبودي ما باشد ،تا مطمئن شویم که بار دیگر مصرف را از سر نخواهیم گرفت ؛ چرا که ما معتادان معموال برای کنارآمدن با مشکالت زندگی مجددا به مصرف مواد مخدر روی می آوریم..خوشبختانه برنامه ۲۱قدم به ما کمک مي کند تا عالوه بر غلبه بر بیماري اعتیاد ،ابزار الزم براي مقابله با مشکالت زندگي را نیز به دست آوریم. ترک اعتیاد و بهبودي از بیماري اعتیاد حالت و فرایندي ثابت و خطي نیست که از نقطه اي شروع شده و سرانجام به نقطه پایان که بهبودي کامل است ختم شود .این بدین معنا است که ما هیچگاه به طور کامل از بیماری اعتیاد بهبودی نمی یابیم بلکه همچون سایر بیماری های مزمن می توانیم با استفاده از ابزار ۲۱قدم ،آن را به صورت روزانه متوقف کنیم .بسیاری از ما معتادان در فرایند بهبودي با فراز و نشیب و مشکالت مختلفي روبرو مي شویم و ممکن است بارها لغزش نموده و مجددأ تصمیم به ترک آن بگیریم .در واقع لغزش نکات تازه و آموزنده اي را درباره بیماري اعتیاد در اختیار ما قرار مي دهد .از سرگرفتن مصرف مواد مخدر در حالي که ما در مسیر دست یابی به بهبودي گام بر مي داریم به معني شکست محسوب نمي شود و به این معني نیست که ما درمان ناپذیر هستیم و هیچگاه شفا پیدا نخواهیم کرد .پایه و اساس بهبودي ما بسیار ساده است :قطع مصرف مواد مخدر وانجمني متشکل از دوستاني که مي توانند از ما در مسیر بهبودي حمایت کنند.
.۵همه جنبه هاي زندگي بهبودي واقعی و موثرزمانی است که همه جنبه هاي زندگي ما را دربر گرفته باشد یعني اینکه همه جنبه هاي رفاه و آسایش ما را مورد توجه قرار دهد .در برنامه هاي ۲۱قدم به معتاداني که در جلسات بهبودي شرکت مي کنند؛ گفته مي شود که اعتیاد به مواد مخدر تنها یکي از عالئم بیماري ما است .مهم این است که معتاد در حال ترک بتواند نشانه هاي بهبودي را در دیگر جنبه هاي زندگي خود نیز مشاهده و احساس کند .سر انجام اینکه در راه بازسازي ،همه جنبه هاي زندگي خود که اعتیاد آنها را به ویراني کشانده است را نیز مورد توجه قرار دهد .به عبارت دیگر ،برای دستیابی به بهبودی واقعی ،به مرحله ای می رسیم که باید همه آنچه بر اثر اعتیاد از دست داده ایم ،از روابط خانوادگي گرفته تا شغل ،تحصیالت ،سالمتي ،معنویت، خالقیت ،شبکه دوستان ،مشارکت در فعالیت های اجتماعی و همه عوامل و عناصري که نشان دهنده یک زندگي سالم و طبیعی است ،را به تدریج باز پس بگیریم.
.۶كمك متخصصان بهبودي موثر باید آن دسته از مسائل و مشکالت زندگي ما را که خود عاملي براي مبتال شدن ما به اعتیاد بوده اند را نیز مورد توجه قرار دهد .از جمله چنین عواملي مي توان به مسائل رواني ،آسیب هاي اندوه بار روحي و افسردگي اشاره کرد .تجربه آسیب هاي روحي و رواني ناگوار همچون آزارهاي جسمي ،سوء استفاده هاي جنسي ،خشونت های خانوادگي ،جنگ و سایر فجایع در اغلب موارد عواملي هستند که فرد را به استفاده از مشروبات الکلي یا مصرف مواد مخدر هدایت کرده و به سالمت رواني وي آسیب مي رسانند .باید توجه داشت که هر یک از بیماري ها و مشکالتي که به آنها دچار شده ایم باید به طور جداگانه مورد بررسي قرار گرفته و براي درمان آنها از کمک هاي مناسب برخوردار شویم. برخي از ما ممکن است براي سم زدایي یا درمان دیگر بیماري هاي جسمي یا رواني به کمک افراد حرفه ای و متخصص نیاز داشته باشیم .باید به این نکته مهم توجه داشت که برنامه ۲۱قدم نیز با محدودیت هائي همراه است و نمي توان آن را به عنوان درمان پزشکي یا روانپزشکي به شمار آورد .براي مثال ،اگر شما از ناراحتي قند خون یا دیابت رنج مي برید کارکرد برنامه ۲۱قدم نمي تواند شما را درمان کند ،اما اصول مربوط به این برنامه مي تواند به شما براي کنار آمدن با این بیماري و تحمل آن کمک کند .براي درمان دیابت باید به متخصص مربوطه مراجعه کنیم .رعایت این نکات و مسائل براي بهبودي ما ضرورت دارد ،چراکه در نهایت این خود ما هستیم که مسئولیت توجه و مراقبت از خود را بر عهده داریم .در جلسات انجمن هاي ۲۱قدم معموال این سؤال با افراد در میان گذاشته مي شود :آیا حاضر هستید که براي بازیابی سالمت رواني خود هر کاري را که الزم باشد انجام دهید؟ براي مثال آیا حاضر هستید که براي درمان ناراحتي ها یا بیماري هاي دیگر خود به غیر از اعتیاد ،به روانپزشک یا پزشکان متخصص مراجعه کنید.
5
-٣برنامه های ١٢قدم کاربرد برنامه های ١٢قدم به عنوان موثرترين روش رهايی از اعتياد به اثبات رسيده است .برنامه های ١٢قدم بدون آنکه هزينه ای به همراه داشته باشند يک برنامۀ ساده و موثر روزانه در اختيار ما معتادين قرار می دهند که همه جنبه ها و چهره های مختلف بيماری اعتياد را مورد توجه قرار می دهد .اين قسمت اطالعاتی درباره برنامه های ١٢قدمی در اختيار شما قرار می دهد تا بتوانيد درباره بهبود يافتن از اين روش تصميم گيری کنيد.
برنامه ۲۱قدم چیست؟ دیدگاه برنامه های ۲۱قدم به اعتیاد برنامۀ روحانی مجموعه ای از پیشنهادات جلسات انجمنهای ۲۱قدمی راهنما و رهجو اصول برنامه های ۲۱قدم ۲۱قدم الکلی های گمنام
برنامه ١٢قدم چيست؟
برنامه هاي ١٢قدمی مجموعه ای از اصول هستند که اقدامات الزم برای بهبودی از اعتیاد به مواد مخدر ،اجبار به مصرف ،و اعتیادهای رفتاری را در اختیار ما قرار می دهد .برنامه های ١٢قدمی معالجۀ پزشکی نیست بلکه بهبودی از این طریق بر اساس تجربیات افرادی است که مبتال به بیماری اعتیاد بوده و موفق به یافتن راه حلی در جهت بهبودی شده اند. برنامۀ ١٢قدم ابتدا در سال ۲939میالدی برابر با ۲3۲8خورشیدی تحت عنوان کتاب الکلی های گمنام (که به نام کتاب بزرگ نیز شناخته می شود) برای بهبودی الکلی های گمنام ارائه داده شد .پس از مدتي انجمن های ۲۱قدمی دیگری که امروزه با عنوان انجمن های گمنام از آنها یاد می شود نیز برای بهبودی از انواع اعتیاد ها بوجود آمدند. بسیاري از معتادان برای بهبودی از انواع اعتیاد ها از جمله اعتیاد به الکل یا مواد مخدر ،اعتیاد به قمار ،اعتیاد به غذا و اعتیاد به سکس از این برنامه ها استفاده می کنند .بیش از ۱11عدد از این نوع انجمنها در گوشه و کنار جهان وجود دارند که با استفاده از برنامه های ۲۱قدم ،برای بهبودی میلیون ها نفر از اعضایشان در تالش هستند. معتادانی که به جای مشروبات الكلي به مواد مخدر معتاد بودند انجمن معتادان گمنام را تشکیل دادند .انجمن های دیگری نیز در زمینه اعتیاد به سایر انواع مواد مخدر از جمله کوکائینی های گمنام ،شیشه ای های گمنام و ماریجوانایی های گنام و همچنین در زمینه اعتیادهای رفتاری در انجمن هایی چون قماربازان گمنام ،پرخوران گمنام ،معتادان جنسی گمنام ،هم وابسته های گمنام و سر انجام معتادان کار گمنام فعالیت مي كنند .انجمن های دیگر نیز براي ارائه حمایت و رهنمودهاي الزم به خانواده هایی كه عزیزانشان به مواد مخدر یا مشروبات الكلي معتاد هستند تشكیل شده است که مهمترین آن ها خانواده های الکلی های گمنام و خانواده های معتادان گمنام می باشند. برنامۀ ۲۱قدم برای فراهم کردن امکان بهبودی معتادان دستورالعمل های دقیق و مرحله به مرحله ای برای بهبودی از اعتیاد و تداوم پاک ماندن روزانه و بهبودی ارائه می دهد .از این قدم ها می توان به عنوان طرحی برای زندگی استفاده کرد؛ چون ا ین قدم ها چگونگی از نو ساختن زندگی را که بر اثر اعتیاد عذاب آور شده است به ما یاد می دهند و امکان زندگی سالم و سرشار از آرامش و آسایش را فراهم می آورند .برنامه های ۲۱قدم در اصل برای تغییر دادن زندگی ،طرز فکر ،و رفتار ما طراحی شده اند چون در حقیقت این جنبه های عاطفی و شخصی زندگی است که منجر به معتاد شدن ما شده است.
6
انجمن روان پزشکان آمريکا کارکرد ١٢قدم را چنين خالصه کرده : oاقرار به اینکه یک معتاد توانایی کنترل مصرف مواد مخدر و اعتیادش را ندارد. oباور داشتن به اینکه تنها یک نیروی برتر می تواند توانایی الزم برای قطع مصرف مواد را به معتاد ارائه دهد. oمرور کردن خطاهای گذشته به کمک یک راهنما یا یک عضو با تجربهانجمن های گمنام oجبران کردن خسارت خطاهای گذشته. oیادگیری روش زندگی جدید با استفاده از الگوهای رفتاری جدید از قبیل برنامه های ۲۱قدمی oکمک به معتادان درعذاب دیگری که از همان اعتیاد و اجبار به مصرف در عذاب هستند
ديدگاه برنامه های ١٢قدم به اعتياد
برنامه های ۲۱قدم iاعتیاد را به عنوان یک بیماری می شناسند .تأکید این برنامه ها بر روی تأثیرات بیماری اعتیاد بر جسم و روح اشخاصی می باشد که این بیماری در آنها توسعه یافته است ،نه نوع مادۀ مصرفی و یا رفتار ویرانگری که فرد به آن معتاد شده است .زمانی که ما از اعتیاد رنج می بریم ،به احتمال زیاد ترکیبات مختلفی ازمواد مخدر را استفاده کرده و همچنین رفتارها و عادات ویرانگر را از خود نشان می دهیم .برای مثال ممکن است هروئین مصرف کنیم تا نشئه شویم ،قرص بخوریم تا بتوانیم بخوابیم ،الکل مصرف کنیم تا آرامش پیدا کنیم و غذا بخوریم تا احساس کرختی کنیم.به این ترتیب هریک از مواد یا رفتارهای اعتیادآور به ما برای برطرف ساختن بخشی از مشکل خود که بدن ما بطور طبیعی قادر به تامین آن نیست کمک می کنند. برنامه های ۲۱قدم بر این باورند که سه بُعد انسان بر اثر اعتیاد تحت تاثیر قرار می گیرد :بعد جسمی ،بعد روانی و بعد روحانی .از عارضه جسمی اعتیاد با عنوان آلرژی یا حساسیت یاد می شود که در فرد ایجاد اجبار به مصرف نموده و با وجود عوارض و پی آمدهای ناگواری که مصرف مواد یا تکرار رفتارهای ویرانگر دارد ،وی را وادار به ادامه دادن می کند .عوارض روانی با پدیده ای که ویار یا وسوسه نامیده می شود همراه است .ناهنجاری روحانی یا معنوی بر اثر خود محوری یا داشتن اتکای بیش از حد به ارادۀ خود ،بوجود می آید. برای مثال ،در انجمن معتادان گمنام ) (NAاین جمله در قدم اول که" :ما اقرار كردیم كه در برابر اعتیادمان عاجز بودیم و زندگیمان غیر قابل اداره شده بود" به این نکته اشاره دارد که بیماری اعتیاد باعث شده است تا ذهن و جسم ما حالت غیر عادی پیدا کند و قدرت انتخاب نداشته باشیم و نتوانیم مصرف مواد خود را تحت کنترل درآوریم . جنبه روانی بیماری اعتیاد تحت عنوان جنون و دیوانگی یا نداشتن سالمت عقل تعریف شده است .ناسالمت عقل موجب می شود تا علیرغم دانستن اینکه ما قادر نیستیم با شروع دوباره مصرف مواد مخدر یا یک رفتار ویرانگر از این کار دست برداریم یا با این تصور که این بار نتیجه با دفعات قبل تفاوت خواهد داشت مصرف و یا رفتار خود را تکرار می کنیم .غیر قابل اداره بودن زندگی که در قدم اول به آن اشاره می شود به عواقب و تغییراتی همچون از دست دادن کار ،خانواده یا مشکالت قانونی ناشی از اعتیاد ،که در زندگی ما ایجاد می شود اشاره می نماید. شناخت اعتیاد به عنوان یک بیماری نکته ای است که در کلیۀ برنامه های ۲۱قدم پذیرفته شده و از لحاظ علمی و پزشکی نیز در سراسر جهان به اثبات رسیده است .بیشتر روش های درمانی که امروزه برای درمان بیماری اعتیاد به کار گرفته می شوند براساس برنامه های موفق ١٢قدمي تنظیم شده اند. برای دستيابی به اطالعات جامعی در مورد مبحث بيماری اعتياد لطفا به بخش اعتياد رجوع کنيد.
7
برنامه روحانی
برنامه ١٢قدم یک برنامۀ روحانی برای بهبودی از بیماری اعتیاد است چون از ما می خواهد تا با نیرویی برتر از خود ارتباط برقرار کنیم ،نیرویی که فراتر از امکانات و قدرت محدود و اندک ما قرار دارد .ما به عنوان افرادی معتاد که به یک بیماری مرگ آور مبتال شده ایم قدرت الزم برای کمک به خودمان را نداریم و به همین علت برای حل امشکل اعتیاد ،به نیرویی فراتر از نیروی خود نیاز داریم. اصوأل کلیۀ برنامه های ١٢قدم بر این باورند که ریشۀ هر نوع اعتیادی در نداشتن اعتماد به نفس و ارزش قائل نشدن برای خودمان است و ما با مصرف مواد مخدر یا روی آوردن به اعتیادهای رفتاری تالش می کنیم تا احساس خوبی درباره خود به دست آوریم .اعتیاد سبب می شود تا احساس تهی بودن از درون را به دست فراموشی سپرده و در خود احساس قدرت کنیم و بتوانیم با زندگی کناربیاییم .اما این گونه زندگی سرانجام ما را به سوی بدبختی و حتی مرگ می کشاند .اگر ما از درون احساس تهی بودن می کنیم و به دلیل همین احساس خود را فردی کامل و تندرست به حساب نمی آوریم در آنصورت به نیرویی قوی تر از خود نیاز داریم تا به ما برای بازیافتن انسانیت و تبدیل شدن به یک انسان عادی کمک کند. اعتیاد رابطه ای زی انبار با یک ماده مخدر یا یک رفتار معتادگونه است که جایگزین رابطه ی سالم و اصیل ما با خود ،خدای خود و نزدیکانمان شده است .به همین علت برنامه های ١٢قدم بر روی اصول روحانی استوار هستند و به جای اینکه صرفا ً به ماده مخدر یا رفتارهای معتادگونه که تنها جلوۀ ظاهری بیماری است توجه نشان دهند؛ به گونه ای بنیادی "بیماری خود محوری" را مورد توجه قرار می دهند .با کارکرد قدم های ١٢گانه احساس خود محوری جای خود را به معنویت و تمایل برای نادیده گرفتن خود و از خود گذشتگی می دهد و همین امر سبب می شود تا بتوانیم رابطۀ سالمی با خودمان ،خداوند ،و دیگران برقرارکنیم. در برنامه های ١٢قدم از رسیدن به این معنویت با عنوان بیداری روحانی یاد می شود چون با رسیدن به چنین بیداری ،ما از وضعیت آشفته و بی پناهی خود مطلع شده و فروتنی الزم برای پی بردن به اینکه نیرویی قدرتمند تر از ما وجود دارد که می تواند به ما کمک کند را به دست می آوریم .باور بر این است که یک بیداری روحانی در اکثر افراد به مرور و با گذشت زمان ایجاد می شود .ما معتادان زمانی متوجه تاثیر مثبت این نیرو می شویم که این بیداری روحانی ما را از چنگ خود خواهی خفقان آوری که از آن در عذاب بودیم نجات داده است و پس از آن دنیا را به گونۀ دیگری خواهیم دید .دیگر در دنیایی که با انواع نامالیمات آکنده است احساس تنهائی نخواهیم کرد .به همنوعان خود عالقمند شده و می توانیم به دیگران عشق بدهیم و دیگران نیز به ما عشق خواهند داد. برنامه های ١٢قدم بر روی اصولی روحانی پایه ریزی شده اند که سه اصل آن صداقت ،روشن بینی و تمایل است. با پیروی از این سه اصل است که یک معتاد می تواند شانس بیشتری برای پذیرش بیماری اعتیاد خود و یافتن راه حلی برای بهبودی از آن به دست آورد. برنامه های ١٢ق دم نه ماهیت مذهبي دارند و نه فرقه اي و آئیني .این برنامه ها در عین حال نه علمي هستند و نه شكل معالجه پزشكي دارند .این برنامه ها اهمیتي خاص براي ایجاد ارتباط با یك نیروي برتر قائل می شوند چون تنها از طریق یافتن و ایمان پیدا كردن به نیرویی قدرتمندتر از خودمان است كه مي توانیم گام برداشتن در مسیر بهبودي را آغاز كنیم .هر یك از ما از آزادي كامل برخوردار هستیم تا درك و شناخت خاص خود از نیروي برتر را داشته باشیم .تنها رهنمودی که در این مورد وجود دارد این است كه این نیرو از محبت و دلسوزي و قدرتي فراتر از نیرو و قدرت ما برخوردار است .افراد بی شماری با باورهاي مذهبي و روحاني و یا حتی بسیاري از كساني كه منكر وجود خدا بوده یا در وجود او تردید دارند نیز رابطه اي خاص با یک نیروی برتر كه به آن ایمان و باور دارند برقرار كرده اند .در برنامه هاي ١٢قدم اغلب از كلمه "خدا" استفاده مي شود و برخي از افراد كه با این واژه مشكل دارند ترجیح مي دهند كه به جاي خدا از" نیروي برتر" استفاده كنند .هیچ كس اجازه ندارد افرادي را كه به خداوند ایمان ندارند از بهبودي از طریق برنامه ١٢قدم محروم كند. اصول روحاني برنامه ١٢قدم درنهایت با هدف گسترش ارتباط ما با خداوند آنطور که او را درک می کنیم تدوین شده و همین خداوند است كه به ما كمك خواهد كرد تا یک زندگي جدید عاري از اعتیاد و سرشار از آسایش و آرامش را برای خود مهیا کنیم.
8
مجموعه ای از پيشنهادات
برنامه هاي ١٢قدم مجموعه ای از پیشنهادات است كه بر اساس تجربیات معتاداني كه در حال بهبودي هستند و به منظور انتقال تجربیات ،نیرو و امید آن ها به دیگر معتاداني كه ممكن است بخواهند بهبود پیدا كنند تهیه و تدوین شده اند .قدم هایي كه در این برنامه ها به آنها اشاره مي شود فقط حالت پیشنهادي دارند و این بسته به خود شخص دارد که آیا می خواهد به آنها عمل کند یا خیر .با این وجود ،در برنامه هاي ١٢قدم یك عبارت مشهور وجود دارد كه از اهمیت عمل كردن به پیشنهادات حكایت دارد .جمله مشهور این است " :به شما پیشنهاد مي كنیم كه دستگیره چتر نجات را پس از پریدن از هواپیما بكشید" .از این مثال جهت تاکید بر حیاتی بودن پیشنهادات ١٢قدم استفاده می شود .اعتیاد عارضه اي خطرناك است و عمل كردن به پیشنهادات برنامه های ١٢قدم ممكن است براي بسیاري از معتادان مساله مرگ و زندگي باشد .زماني مي رسد كه از خودمان خواهیم پرسید كه چقدر به بهبود یافتن نیاز داریم و اینكه آیا باید اجازه دهیم افكار و باورهاي منفي ،ما را از شركت در برنامۀ ١٢قدم باز دارد؟ در جلسات انجمن هاي ١٢قدمی این جمله معروفی رواج دارد كه شرح می دهد که افكار بسته ،ما را از تالش براي بهبودي باز مي دارد؛ جمله معروف این است " :اول تحقیق كن ،سپس قضاوت کن". برنامۀ ١٢قدم در اصل برای کمک به بهبودی الکلی های مزمن ایجاد شده بود؛ الکلی هایی که بیماری اعتیاد درآنها توسعه پیدا کرده بود و قدرت کنترل نوشیدن مشروبات الکلی را از دست داده بودند .با آن که همه انسان ها مي توانند از اصول ١٢قدم براي داشتن زندگي بهتر و آسوده تر استفاده كنند ،اما این برنامه براي کسانی تدوین شده است كه در مقابل اعتیادشان به عجز و درماندگي رسیده و براي رهایی از مشكلي كه به آن دچار شده اند به كمك یك نیروي برتر نیاز دارند.
جلسات انجمن های ١٢قدمی
جلسات انجمن های ١٢قدمی شبیه به یک کلوب است که کسانی که وجه مشترکشان اعتیاد به مواد مخدر یا نوعی اعتیاد رفتاری است در آنجا گرد هم مي آیند تا تجربه هاي خود درباره اعتیاد ،قدمها و بهبودی را با یکدیگر به اشتراک بگذارند .این جلسات حالت خودگردان داشته و اعضای گروه ،خودشان از یكدیگر حمایت مي كنند .عضویت در این گروه ها رایگان بوده و هر کس که به ترک اعتیاد و زندگی در مسیر بهبودی تمایل داشته باشد مي تواند در این جلسات شرکت کند. جلسات انجمن های ١٢قدمی صحنه و مکاني است که معتادان در آنجا از حمایت برخوردار شده ونسبت به دیگر اعضا احساس همسانی مي کنیم .در این جلسات گرفتاری ها و مشکالتي که به علت ابتال به بیماري اعتیاد متحمل شده و موفقیتی که بر اثر بهبودي از طریق برنامۀ ١٢قدم به دست آورده ایم را براي دیگران بازگو مي کنیم. جلسات انجمن جایی است که ما در آنجا از احساس شرمندگي و گناه خالص مي شویم چراکه در این جلسات هیچ کس بهتر یا بدتر از دیگري نیست .جلسات انجمن جایی است که ما درآنجا احساس امنیت و آرامش مي کنیم همه ما مي دانیم که بیماري اعتیاد تا چه اندازه مخرب و عذاب آور است. با شرکت در جلسات انجمن ،ما از یک منبع حمایتی موثر برخوردار مي شویم؛ چون به علت فرو رفتن بیش از اندازه مادر چاه اعتیاد ،نه جامعه و نه خانواده ما دیگر نمي توانند از ما حمایت کنند .با این وجود باید توجه داشت که شرکت در جلسات انجمن به خودي خود مشکل ما را حل نخواهد کرد و براي اینکه بهبود پیدا کنیم باید برنامه ١٢قدم را نیز کار کنیم. همه انجمن هاي ١٢قدمی بر اساس سنت هاي ١٢گانه فعالیت مي كنند .این سنت ها توسط رهنمودهای خود، تمامیت و عملکرد گروه ها را حفظ کرده و از بقای كلي انجمن های مربوطه اطمینان حاصل می کنند. برای اطالعات بيشتر لطفا به بخش انجمن هاي گمنام رجوع کنيد
9
راهنما و رهجو
از آنجا که برنامه هاي ١٢قدم توسط افراد متخصص اداره نمي شوند و در یک مرکز درماني برگزار نمی شوند، در نتیجه رابطه ای با نام "راهنما و رهجو" به عنوان وسیله اي براي حمایت از یکدیگربرای دستیابی به بهبودی مورد استفاده قرار مي گیرد .به تازه واردان به جلسات انجمن پیشنهاد مي شود براي خود فرد با تجربه اي را که در حال بهبودي است پیدا کرده و هر چه زودتر از تجربیات و پیشنهادات وي بهره بگیرند .آنها در کنار یکدیگر مي توانند برنامۀ ١٢قدم را کارکرده و راهنما مي تواند فرد تازه وارد را در تجربیاتي كه خود به دست آورده است سهیم كند. افزون بر این ،فرد راهنما با ارائه پیشنهاداتي به فرد تازه وارد از جمله شرکت در جلسات انجمن ،چگونگي مقابله با لغزش ،مطالعۀ نشریات و کتابهای انجمن ،نوشتن افکار و احساسات خود و مراقبه ،حمایت الزم را در اختیار فرد تازه وارد قرار مي دهد. نقش یک راهنما هیچیک از نقش ها مشاور حقوقي ،بانکدار ،والدین ،مشاور ازدواج و یا مدکار اجتماعي نیست. همچنین راهنما یک مشاور روانی هم نیست که براي درمان اعتیاد توصیه هاي پزشکي ارائه دهد .راهنما کسي نیست جز یک معتاد درحال بهبودی که تجربیات خود از کارکرد ۲۱قدم را با معتاد دیگری به اشتراک می گذارد تا وی نیز با بهره مندی از این حمایت قادر به کارکرد قدم های خویش گردد. برای اطالعات در مورد نقش و طريقه حمايت يک راهنما در انجمن های گمنام لطفا به بخش راهنما و رهجو رجوع کنيد
اصول برنامه های ١٢قدم اصولي وجود دارد که در همه برنامه هاي ١٢قدم مشترک هستند و در صورت رعايت و پايبندي به آنها سفر ما در دنياي ١٢قدم با موفقيت بيشتري همراه خواهد شد .اين اصول عبارتند از: ضکل : 3اصُل 11قدم
.١عالج ناپذيری
برنامه هاي ١٢قدم بر این باورند که ما هیچوقت بطور کامل و قطعی از بیماری اعتیاد درمان و یا شفا پیدا نمي کنیم .وقتي بیماري اعتیاد در ما رشد پیدا کرد ،همانند هر بیماري مزمن دیگر همیشه با ما باقی خواهد بود. برنامۀ ١٢قدم در واقع روشي در اختیار ما قرار مي دهد که با استفاده از آن مي توانیم بیماری اعتیادمان را به صورت روزانه کنترل و تسکین دهیم .به همین علت است که قدمها باید بصورت روزانه کارشوند تا بتوان بهبودی خود را حفظ نمود. به عنوان افراد معتاد به مواد مخدر باید بپذیریم که در تمامي دوران زندگي و حیات خود این بیماري همراه ما باقی خواهد ماند و هرگز نباید از هیچ نوع مواد تأثیرگزار برذهن استفاده کنیم .ما با مصرف مواد مخدر و مبتال شدن به بیماری اعتیاد ،فرصتاستفاده ی بدون خطر از مواد مخدر را از خودمان گرفته ایم.گرچه پذیرفتن چنین واقعیتي براي بسیاري از ما دشوار است اما اگر مي خواهیم سفر به سوي بهبودي را آغاز کنیم ناگزیریم که این واقعیت تلخ را بپذیریم.
11
.٢پرهيز مطلق
برنامه های ۲۱قدم ویژه معتادان به مواد مخدر از ما می خواهند تا از مصرف هرگونه مواد تأثیرگزار برذهن بطور کامل پرهیز کنیم ،چون این برنامه ها فقط برای یک نوع خاص از مواد مخدر تدوین نشده بلکه برای بهبودی معتادان از هر نوع بیماری اعتیاد طراحی شده اند .در انجمن معتادان گمنام همانند دیگر انجمن های ١٢قدمی گفته می شود که جایگزین کردن یک ماده مخدر با یک ماده دیگر ،به منظور بهبودی از اعتیاد ،درست مانند این است که مسافر کشتی تایتانیک باشید و برای جلوگیری از غرق شدن صندلی خود را عوض کنید .تجربه به خوبی ثابت کرده است زمانی که بیماری اعتیاد در ما شكل گرفته باشد ،مصرف هر گونه مادۀ تأثیرگزار برذهن سبب خواهد شد تا ما مصرف مواد مخدر را از سربگیریم .تنها حربه و وسیله دفاعی که ما معتادان برای مقابله با بیماری اعتیاد داریم خودداری کامل از مصرف مواد مخدر برای بقیه عمر و پاک ماندن روز به روز است .از سرگیری مصرف هر گونه ماده مخدر پس از خودداری از مصرف آن برای یک مدت ،سبب خواهد شد تا ویار و وسوسه مصرف دوباره مواد یا انجام رفتار ویرانگر به سراغ ما بیاید .در برنامۀ ١٢قدم این جمله نیز همواره شنیده می شود که" :بیماری اعتیاد همیشه در انتظار ما است" اما باید توجه داشت که برنامۀ ١٢قدم نیز همواره در کنار ماست و شمار بسیاری زیادی از معتادان درحال بهبودی هستند که سال ها ،و حتی چند دهه است که از دام مصرف مواد مخدر آزاد شده اند. اعتیادهای رفتاری با اعتیاد به مواد مخدر تفاوت دارد چون برای ترک برخی از این رفتارهای ویرانگر همچون پرخوری ،نمی توان غذا خوردن را بطور کامل متوقف کرد .برای این گونه معتادان برنامۀ ١٢قدم رهنمودهایی متکی بر تعدیل در خوردن غذا را پیشنهاد می کند .اعتیادهای رفتاری همانند مواد مخدر حالت سفید و سیاه یا به زبان دیگر معتاد یا غیر معتاد ندارند؛ چون این رفتارها هم از لحاظ نوع و هم دررابطه با فردی که به این نوع رفتارها اعتیاد متفاوت هستند .برای مثال ،یک فرد معتاد به غذا ممکن است برای فرار از یک حس آزار دهنده به پرخوری بپردازد در حالیکه یک معتاد به غذای دیگر ،ممکن است برای فرار از احساسات آزار دهنده به خود گرسنگی داده و از غذا خوردن امتناع کند .در مورد معتادان رفتاری باید به ریشه و علت اصلی اعتیاد آنان به چنین رفتارهایی پی برد .عمل کردن صادقانه و دقیق به رهنمودهای قدم اول به ما کمک خواهد کرد تا به دلیل اصلی ابتال به چنین رفتاره ایی پی برده و ابزارهای الزم برای ترک کردن این نوع رفتارها را از طریق کاهش تدریجی آن به دست آوریم .اعتراف و پذیرش این واقعیت که یک اعتیاد رفتاری بر ما غلبه کرده است ،راه را برای بهبودی ما هموار می سازد .برای معتادان ،تسلیم شدن و اعتراف به عجز در مقابل اعتیاد در واقع سرآغاز سفر در مسیر بهبودی است.
.٣مسئوليت پذيری
برنامۀ ١٢قدم بر این نکته تاکید دارد که مسئولیت بهبودي ما بر عهده خودمان است .برخالف اکثر بیماري هاي دیگر که مسئولیت بهبود بخشیدن به بیمار بر عهده پزشک است در بیماري اعتیاد این خود ما هستیم که باید با اتخاذ تدابیرالزم پاک شده و حالت بهبودي خود را حفظ کنیم .در برنامۀ ١٢قدم بر مسئولیت پذیري شخصي و مراقبت از خود که ممکن است براي بسیاري از ما مباحثی ناشناخته باشند تاکید مي شود .به هر حال درخصوص بیماري اعتیاد باید بدانیم که به نوعي بیماري مبتال شده ایم که مي تواند زندگي ما را به خطربیاندازد و تنها این خود ما هستیم که باید در مورد عمل کردن به برنامۀ ١٢قدم تصمیم گیري کنیم .هریک از ما مبتالیان به بیماری اعتیاد دو راه در پیش رو داریم و باید یکي از این دو راه را انتخاب کنیم .یکی ادامه دادن اعتیاد و شدت یافتن هر چه بیشتر بیماري، و راه دیگر انتخاب مسیر بهبودي است .این ما هستیم که باید براي انتخاب یکي از این دو راه تصمیم گیري کنیم. مسئولیت ما براي بهبود یافتن شکل هاي مختلفي به خود مي گیرد .از فعالیت های عملي همچون شرکت در جلسات انجمن ،کارکرد ١٢قدم و پیدا کردن راهنما گرفته تا جنبه هاي احساسي که ایجاب مي کند با صبر و شکیبایی با وضعیتي که در آن گرفتار شده ایم برخورد کنیم. با آنکه ما مسئول بیماری اعتیاد خود نیستیم اما برنامۀ ١٢قدم بر این نکته تاکید مي کند که ما مسئول پیامدهای رفتارها و اعمال خود هستیم .براي مثال ،اگر اعتیاد به مواد مخدر سبب شود تاما دست به دزدي کردن بزنیم ،در آنصورت با آنکه این نیاز ما به دسترسی به مواد بوده است که باعث ارتکاب این جرم شده ،با این حال خود ما مسئول جبران کردن آن هستیم و باید مسئولیت پیامد های آن را بر عهده بگیریم .با این حال ،برنامۀ ١٢قدم براي این مشکل نیز راه حل هائي دارد و قسمتی از کارکرد قدم ها ،به جبران کردن خسارت های ناشی از خطاهای گذشتۀ ما اختصاص یافته است. وقتی که به پیشنهادات و رهنمود هاي برنامۀ ١٢قدم عمل مي کنیم باید از خود بپرسیم که آیا حاضرهستیم که بهبودیمان را به هر قیمت ممکن به دست آوریم؟ آیا حاضر هستیم که برای رسیدن به بهبودی به هر کاری دست بزنیم و همه راه ها را امتحان کنیم؟ آیا حاضریم مسئولیت بیماریمان را بر عهده بگیریم؟ و سر انجام اینکه آیا بهبود یافتن از بیماري اعتیاد براي ما در اولویت اول قرار دارد و از هر چیز دیگري براي ما مهمتر هست؟ متاسفانه بسیاري از ما معتادان تا زمانی که سرمان به سنگ نخورد حاضر به پذیرش بیماری اعتیاد وعمل کردن به رهنمودها
11
و پیشنهادات ارائه شده در برنامۀ ١٢قدم نیستیم .تا زماني که ما تصور کنیم از قدرت الزم برخوردار هستیم و مي توانیم به اراده خودمان اتکا کنیم ،نخواهیم توانست به فروتني الزم براي پذیرش این واقعیت که هیچ قدرت و اراده ای نداشته و کاري از دستمان ساخته نیست دست پیدا کنیم.
.۴برنامۀ روزانه
به علت ماهیت مزمن و پیش روندۀ بیماري اعتیاد ،برنامۀ ١٢قدم براي بهبودي از این بیماري یک برنامۀ روزانه را پیشنهاد مي کند .جمالت و اصطالحاتي چون "فقط برای امروز" در جلسات انجمن هاي ١٢قدم زیاد شنیده مي شوند و براي این کار دلیل قانع کننده اي وجود دارد .براي هیچ معتادی زندگي بدون مواد مخدر یا بدون رفتارهای معتادگونه قابل تصور نیست .در واقع فرد معتاد اگر بداند روزی خواهد رسید که برای همیشه استفاده ازمواد مخدر را کنار می گزارد ،حتما به مصرف مواد ادامه خواهد داد .برنامۀ ۲۱قدم ما را تشویق مي کند که فقط براي یک روز پاک بمانیم و از نگران این نباشیم که فردا را چگونه سپري خواهیم کرد. این اصل به ما کمک خواهد کرد تا به همین لحظه و وضعیتي که در آن قرار داریم فکر کنیم و بهبودي را اولویت نخست خود قرار دهیم .بعالوه ،این اصل همۀ کساني که برنامۀ ١٢قدم را انتخاب کرده اند را یکسان و برابر خواهد کرد و باعث خواهد شد که هیچ کس بیشتر از دیگري بهبود نیابد .با پاک نگاه داشتن روز به روز خود ،دیگر جایي براي شهامت کاذب و بزرگ نمایي باقي نخواهد ماند و همین موضوع سبب خواهد شد تا ما فروتني الزم براي به دست آوردن بهبودي را پیدا کنیم .همه کساني که در برنامۀ ١٢قدم شرکت مي کنند مهلتي یک روزه دارند؛ به این معني که همه ما تنها براي ۱۲ساعت پاک هستیم.
.۵هيچ نوع انحصاری وجود ندارد
برنامۀ ١٢چنین ادعا نمی کند که تنها از طریق این برنامه می توان از اعتیاد بهبود پیدا کرد ،بلکه برنامه ای برای نجات کسانی ارائه می دهد که نتوانسته اند از هیچ راه دیگری از اعتیاد بهبودی پیدا کنند.
.۶چهار عامل برای کارکرد برنامۀ ١٢قدم چهار معيار يا عامل اساسی وجود دارد که برای اجرای مؤثرتر برنامۀ ١٢قدم بهبودی از اعتياد به ما کمک می کنند .اين معيارها عبارتند از: .١ايمان داشتن به نيرويی برتر از خود :ما به عنوان معتادان مزمن باید برای خالص شدن از مشکل و بیماری اعتیاد از اتکا کردن به خود دست برداشته و به جای آن برای دریافت کمک به نیرویی برتر از خودمان متوسل شویم .نیروی برتری که ما باید به آن تکیه کنیم به انتخاب خود ما بستگی داشته و می تواند هر کسی به غیر خود ما باشد .برخی از اعضای انجمن های ١٢قدم ،خود همین انجمن ها را که بطور مرتب در جلسات آنها شرکت می کنند به عنوان نیروی برتر برای خود انتخاب می کنندو برخی دیگر نیز تصوری که از خدا دارند این است كه "مسیری درست و منظم در زندگی" داشته باشند .مساله اصلی این است كه بیشتر ما معتادان هیچ كس یا هیچ نیروي دیگري به جز خودمان را قبول نداشته و حتي خدا را نیز در سرنوشتمان دخیل و سهیم نمي دانسیتم و به علت نداشتن تكیه گاهي خارج از وجود خود قادر به ترك اعتیاد نبوده ایم .باور داشتن و تکیه کردن به نیرویی برتر از خودمان به ما کمک خواهد کرد تا در بیرون وجود خودمان به دنبال راه چاره بگردیم و با این کار، بار مسئولیت پیدا کردن راه حلی برای بهبودی را از دوش خودمان برداریم . .٢صداقت :دربرنامۀ ١٢قدم منظور از صداقت داشتن ،داشتن شهامت الزم برای مشاهده واقعیت اعتیاد خودمان است. منظور از صداقت این است که صادقانه بپذیریم که به نوعی بیماری مبتال هستیم که هیچ قدرت کنترلی روی آن نداریم .این عامل به ما کمک می کند تا برای رهایی از این بیماری و پیدا کردن یک راه حل برای بهبودی و همچنین تکیه به یک نیروی برتر بیرونی به اندازه کافی تواضع و فروتنی به دست بیاوریم. .٣روشن بينی :در برنامۀ ١٢قدم منظور از روشن بینی این است که تا آنجا که ممکن است از فکر کردن به مسائلی که ما را از جستجو برای یافتن راه چاره باز می دارد خوداری کنیم .افکاری که باعث می شود تا ما تصور کنیم که بهتر ازهر شخص دیگری می دانیم که چه باید بکنیم ،یا باعث می شوند چنین تصور کنیم که پیشنهادات و رهنمودهای برنامۀ ١٢قدم بیهوده هستند و یا باید بر این نکته پافشاری کنیم که درد ما درمانی نداشته و هیچ کس و هیچ چیز نمی تواند به ما کمک کند. در پاسخ به معتادانی که اینگونه فکر می کنند ،اعضای انجمن های ١٢قدم می گویندکه همان افکار که فکر می کردید از اندیشه دیگران بهتر است شما را به این حال و روز انداخته است و اکنون زمان آن رسیده است که طبق پیشنهادات برنامه های ١٢قدم از خودبزرگ بینی و افکار بدبینانه دست برداریم . .۴تمايل :منظور از تمایل در برنامۀ ١٢قدم ،داشتن عالقه و اشتیاق به اقدام و عمل برای بهبودی از بیماری اعتیاد است. داشتن تمایل و اشتیاق در بهبودی به ما کمک می کند برای یافتن راه چاره ای که در ابتدا از انجام آن اکراه داشته و با آن مخالفت می کردیم تالش کنیم .رعایت این عوامل و معیارها به ما کمک خواهد کرد تا با فروتنی بپذیریم که دیگر به آخر خط رسیده و آنچنان درمانده شده ایم که برای رهایی از چنگ اعتیاد حاضریم هر کاری کهه الزم باشد را انجام دهیم.
12
١٢قدم الکلی های گمنام برنامۀ الکلی های گمنام اولین برنامۀ دوازده قدم بود .کلیۀ برنامه های ١٢قدمي دیگر به استثنای انجمن معتادان گمنام ،از همین ١٢قدم برای بهبودی معتادان استفاده می کنند و تنها در قدم اول به جای استفاده از کلمه الکل ،از مواد مخدر یا رفتارهایی که به آن اعتیاد دارند استفاده می کنند .انجمن معتادان گمنام در قدم اول خود "بیماری اعتیاد" را جایگزین واژۀ الکل نمودند تا تأکید روی مادۀ مصرفی خاصی نباشد .علت اینکه در قدم اول به جای الکل ،مواد یا رفتارهایی که به آنها معتاد شده ایم نوشته شده این است که در قدم اول الزم است تا معتاد مشخص کند که با چه مشکلی روبروست و داشتن این مشکل را نیز بپذیرد .این مشکل می تواند اعتیاد به مواد مخدر یا الکل ،اعمال جنسی ،غذا ،قمار یا هر چیز دیگری باشد .یازده قدم بعدی همان برنامۀ معنوی است که برای بهبودی از بیماری اعیتاد توصیه شده است و تفاوتی نمی کند که اعتیاد ما چه شکلی داشته باشد و به چه چیز معتاد باشیم . -١ما اقرار كرديم كه در مقابل الکل عاجزيم و زندگيمان غيرقابل اداره شده بود. -٢به اين باور رسيديم كه يك نيروي برتر مي تواند سالمت عقل را به ما باز گرداند. -٣تصميم گرفتيم كه اراده و زندگي را به مراقبت خداوند ،بدان گونه كه او را درك كرده ايم ،بسپاريم. -۴يك ترازنامه اخالقي بي باكانه و موشكافانه از خود تهيه كرديم. -۵چگونگي دقيق خطاهايمان را به خداوند ،خود و يك انسان ديگر اقرار كرديم. -۶آمادگي كامل پيدا كرديم كه خداوند كليه نواقص شخصيتي ما را برطرف كند. -٧با فروتني از او خواستيم كمبودهاي اخالقي ما را برطرف كند. -1فهرستي از تمام كساني كه به آن ها صدمه زده بوديم تهيه كرده و خواستار جبران خسارت از تمام آن ها شديم. -2به طور مستقيم در هر جا كه امكان داشت از اين افراد جبران خسارت كرديم ،مگر در مواردي كه اجرا اين امر زيان مجددي به ايشان و يا ديگران صدمه بزند. -١2به تهيه ترازنامه شخصي خود ادامه داديم و هرگاه در اشتباه بوديم سريعا به آن اقرار كرديم. -١١از راه دعا و مراقبه خواهان ارتقاء رابطه آگاهانه خود با خداوند ،بدان گونه که او را درک می کرديم شده و فقط جويای آگاهی از ارادۀ او برای خود و قدرت اجرايی اش شديم. -١٢با بيداري روحاني حاصل از برداشتن اين قدم ها ،سعي كرديم اين پيام را به معتادان برسانيم و اين اصول را در تمام امور زندگي خود به اجرا در آورديم.
13
-٤طرح بهبودی در اين قسمت اطالعات کلی درباره روش بهبودی با کليۀ برنامه های ١٢قدمی ارائه داده شده است .هدف اين قسمت آگاهی شما از منظور و مقصود هر يک از قدم ها ،و تغييراتی که هر يک از آنها در زندگی شما بوجود می آورند می باشد. تا با استفاده از اين ابزارها شما بتوانيد يک زندگی جديد عاری از اعتياد و سرشار از آرامش را تجربه کنيد.
قدم های بنیادی قدم های عملیاتی قدم های حفظ و رشد
شما چه به مواد مخدر معتاد باشید ،و چه به اعتیادهای رفتاری ،همه برنامه های ۲۱قدمي اساسا از یک الگوی مشترک پیروی می کنند؛ زیرا برنامه ۲۱قدم بر روی افراد و چگونگی تفکر آنها و اینکه چرا دوباره به مصرف مواد یا اعتیادهای رفتاری روی می آورند متمرکز می باشد .بر اساس برنامه ۲۱قدم ،استفاده از مواد مخدر یا رفتارهای معتادگونه در واقع از عالئم بیماری اعتیاد محسوب می شوند. باید توجه داشت که کارکرد قدم ها الزم است به همان ترتیبی باشد که این قدم ها ارائه شده اند .کارکرد قدم ها به ترتیبی که پیشنهاد شده اند؛ در واقع سنگ بنایی است که بهبودی بر روی آن بنا می شود .باید از هدف کارکرد هر یک از این قدم ها اطالع داشته باشیم تا بتوانیم انگیزۀ الزم برای برداشتن قدم بعدی را به دست آوریم .به برنامه ۲۱قدم به عنوان ابزار و وسیله ای نگاه کنید که از آن برای ساختن خانه و زندگی جدید خود استفاده می کنید ،خانه ای که در آن از چنگ اعتیاد آزاد بوده و در آرامش و آسایش با خود ،خدای خود و دیگران زندگی خواهید کرد. همه برنامه های ۲۱قدمي روش یکسانی را برای بهبودی دنبال می کنند .در قدم اول مشکل موجود تشریح می شود .مثال اگر مشکل ما اعتیاد به الکل باشد ،در قدم اول عجز و ناتوانی ما نسبت به الکل واگر معتاد به پرخوری باشیم ،عجز ما نسبت به پرخوری مورد تاکید قرار می گیرد .سایر قدم ها در تمام برنامه های ۲۱قدمی مشابه یکدیگر هستند ،چرا که همه آنها از یک سری اصول و روش ها برای بهبودی از اعتیاد استفاده می کنند .برنامه های ۲۱قدمی باور دارند صرفنظر از اینکه بیماری اعتیاد به چه شکلی ظاهر شده است این خود شخص است که درگیر بیماری اعتیاد شده و باید بهبود یابد .به عبارت دیگر این که اعتیاد وی به چه نوع ماده ی مخدر ،یا به چه رفتاری بوده است تاثیری در مسیر بهبودی وی نخواهد گذاشت. قدم دوم راه حل رهایی از وسوسه اعتیاد را ارائه می دهد و سایر قدم ها راه های عملی برای بهبودي و نگهداری و حفظ روزانه آن را در اختیار ما قرار می دهند. جدَل : 1طزح تزوامً ٌای 11قدمی
14
قدم های بنيادی ١( :و)٢ دو قدم اول در واقع پایۀ زندگی جدید ما را در بهبودی تشکیل می دهند و برای برداشتن قدم های بعدی الزامی می باشند .اگر پایه و اساس قدم های اول و دوم محکم و استوار نباشد؛ ما سردرگم شده و اهمیت عمل کردن بر طبق پیشنهادات قدم های بعدی را درک نخواهیم کرد .قدم های ۲و ۱از ما انجام هیچ کاری را نمی خواهند فقط از ما می خواهند تا سیستم فکری خود را عوض کنیم چون اگر می خواهیم با استفاده از این برنامه روحانی بهبود پیدا کنیم باید طرز فکر خود را تغییر دهیم .قبل از هر چیز باید بپذیریم که از یک بیماری رنج می بریم و دوم اینکه نیرویی برتر از ما وجود دارد که می تواند به ما برای بهبودی کمک کند.
قدم اول :پذيرش اعتياد
قدم اول حقایق و واقعیت های مربوط به ماهیت مشکل ما را تشریح می کند .با کارکرد قدم اول می توانیم از حالت انکار بیرون آمده و بپذیریم که از یک بیماری رنج می بریم که هم جسم و هم روح و روان ما را آلوده کرده کرده است؛ بیماری که ما در برابرش عاجز شده و قدرت کنترل آن را از دست داده ایم.این اصلی ترین هدف قدم اول است و ما باید ابتدا با این واقعیت کنار بیاییم تا بتوانیم بپذیریم که به کمک و حمایتی خارج از وجود خودمان نیاز داریم .این مساله ای است که خود ما باید به آن برسیم چون هیچ کس نمی تواند شخص دیگری را متقاعد کند که معتاد است .یا باید به بیماری و مشکل خود اعتراف کنید و یا اینکه همچنان بر انکار کردن مشکل و بیماری خود پافشاری کرده و در عذاب زندگی کنیم .تجربه معتادین در حال بهبودی نشان می دهد به محض اینکه خود را تسلیم واقعیت کردیم و پذیرفتیم که بیمار هستیم و از دستمان هیچ کاری ساخته نیست ،در آن صورت بار سنگین یافتن راه حلی برای مشکل خود ،آن هم به تنهایی ،از روی دوش ما برداشته می شود .در چنین حالتی است که دیگر مجبور نیستیم با احساس شرمساری مشکل و بیماری خود را از دیگران پنهان کنیم .وضعیت خود را همانگونه که هست خواهیم دید و متوجه خواهیم شد که نیرویی برتر از ما وجود دارد که می تواند این بار سنگین را از دوش ما بردارد و به ما برای بهبودی کمک کند . در قدم اول از هر برنامۀ ۲۱قدمی ،پذیرش بیماری اعتیادمان الزامي است؛ صرفنظر از اینکه از اعتیادهای مواد مصرفی مانند اعتیاد به مواد مخدریا الکل ،رنج می برید و یا اینکه از اعتیادهای رفتاری مانند پرخوری ،قماربازی، و رفتارهای جنسی در عذاب هستید.برای مثال ،معتادان به مواد مخدر باید اول این واقعیت را بپذیرند که هیچ کنترلی بر روی مصرف مواد مخدر ندارند و در ثاني زندگی آنها نیز غیر قابل اداره شده است .همین اصول در مورد اعتیادهای رفتاری نیز صدق می کند اما به سادگی اعتیاد به مواد مخدر نیست .در مورد اعتیادهای رفتاری ،ماهیت و شدت مشکل باید مورد توجه قرار گیرد تا مشخص شود که رفتار معتادگونه تا چه اندازه بر زندگی فرد تاثیر گذاشته است .برای مثال ،مشکل مربوط به غذا ممکن است پرخوری یا خودداری از خوردن غذا و گرسنگی کشیدن باشد .چنین فردی باید بپذیرد که عادات غذایی وی برایش به یک مشکل جدی تبدیل شده و در نتیجه چنین مشکلی زندگی وی دچار چالش و بحران شده است .این موضوع در مورد همه اعتیادهار فتاری نیز صدق می کند .در این گونه موارد نیز فرد ابتدا باید ماهیت مشکل خاص خود را شناخته و بپذیرد زندگی اش غیر قابل اداره شده است. نکته مهم در قدم اول درک این موضوع است که ما از یک بیماری رنج می بریم بدون توجه به این که این بیماری به چه شکلی خود را در زندگی ما نشان می دهد .اعتراف و پذیرش این واقعیت است که به ما کمک می کند انگیزه الزم برای یافتن راه حل در بیرون از وجود خودمان را پیدا کنیم. در میان ما افراد زیادی هستند که همزمان از انواع مختلف اعتیاد رنج می برند .جای تعجب نیست اگر بگوییم که ریشه این بیماری در درون خود ما قرار دارد و می تواند خود را به شکل های مخرب و مختلفی نشان دهد .اگر در چنین وضعیتی قرار داریم باید برای هر یک از موارد اعتیاد خود بر طبق قدم اول عمل کنیم و با به دست آوردن اطالعات الزم و پذیرفتن بیماری خود در جهت قدم های بعدی حرکت کنیم.
15
قدم دوم :پيشنهاد راه حل
قدم دوم برای بیماری اعتیاد ما راه حلی را پیشنهاد می کند .گرچه ممکن است تحمل قدم اول به دلیل این که مجبور به پذیرش بیماری خود هستیم و هیچ کنترلی روی آن نداریم سخت و تلخ باشد اما قدم دوم به ما امید می دهدچون متوجه می شویم که راه حلی نیز وجود دارد و ما می توانیم از بیماریمان بهبود پیدا کنیم. قدم دوم راه حل را به شکل یک نیروی برتر از خودمان نشان می دهد .این موضوع کامال منطقی است که اگر ما خودمان از قدرت و توانایی الزم برای قطع مصرف مواد برخوردار نیستیم ،باید در جای دیگری به دنبال آن قدرت بگردیم. برای شروع این قدم کافی است که شهامت و فروتنی الزم را داشته باشیم که بپذیریم ما خدا نیستیم وهیچ یک از روشهایمان درگذشته کاربرد نداشته است و اکنون به نیرویی قوی تر از خودمان نیاز داریم تا بتوانیم به اعتیادمان غلبه کنیم .این در واقع اصل و جوهر قدم دوم است. کسانی که به وجود خداوند شک داشته و یا کامالً منکر وجود او هستند نباید نگران باشند و تصور کنند که آنها در این میان جایی ندارند چون راه حلی که برای مشکل ما ارائه می شود معنوی است نه مذهبی .خدای ما می تواند هر آنچه یا هر آن کسی که ما تصور می کنیم باشد .تنها کاری که ما باید انجام دهیم این است که قلب خود را برای پذیرفتن امکان وجود خدا به هر شکل و شمایلی که می خواهد باشد باز کنیم و صادقانه و از صمیم قلب از او بخواهیم که به ما کمک کند .خداوند همیشه خود را به شکلی به ما نشان خواهد داد .حال می خواهد این شکل قدرت گروهی باشد که در جلسات با آنها برخورد می کنیم ،یک رفیق باشد ،یا حمایتی باشد که در دوران بهبودی در طبیعت یا جای دیگری به دست می آوریم .برداشت و درک ما از خداوند نباید ضرورتا ً یکباره و ناگهانی باشد. همانگونه که بهبود یافتن ما از بیماری اعتیاد روندی تدریجی است درک و برداشت ما از خداوند نیز می تواند همانند یک سفر از یک نقطه آغاز شده و ادامه پیدا کند .ما همزمان با طی کردن مسیر بهبودی می توانیم ایمان و اعتماد بیشتری به خدای خود پیدا کنیم و درک بهتری از قدرت برتر او داشته باشیم. آنچه که در سفر بهبودی ما دارای اهمیت است ،آمادگی و خواست ما برای تغییر سیستم و نظام باورمان است .باید به این نکته اعتراف کنیم که تالش برای ترک مواد مخدر با تکیه به خود نمی تواند به ما کمک کند .به بیان دیگر ،باید از بازی کردن نقش خدا دست برداریم و با فروتنی بپذیریم که به کمک قدرت و نیرویی بیرون از خود نیاز داریم. این کار به مراتب از آنچه که ما تصور می کنیم ساده تر است به شرطی که قدم اول را صادقانه برداشته و واقعیت مربوط به بیماری خود را پذیرفته باشیم. ایمان داشتن به همین خدای جدید با برداشتی که ما از آن داریم و توکل و تکیه به او می تواند وسوسه و ویار و مشغول بودن ذهن ما به اعتیاد را بر طرف کند؛ چون در نهایت همین وسوسۀ فکری است که ریشه اعتیاد و مشکل ما را تشکیل می دهد .همچنین اعتقاد و توکل به خداوند با برداشتی که ما از او داریم به ما این قدرت را می دهد تا قدم های بعدی را نیز برداریم .بی تردید در آغاز یک رشته اقدامات و کارهای مهمی که در پیش داریم به کمک خدای خود نیازمندیم.
قدم های عملياتی ( :قدمهای ٣تا - 2اقدامات عملی برای بهبودی)
قدم های 3تا 9را قدم های عملی می نامند چون برخالف قدم های ۲و ۱که صرفا ً اصولی هستند که ما باید از آنها پیروی کنیم ،قدم های سوم تا نهم اعمالی هستند که ما برای بهبودی باید آنها را کار کنیم. با درک و شناخت ماهیت مشکل خود در قدم اول و ایمان آوردن به خدایمان برای یافتن راه حل در قدم دوم ،اکنون آماده شده ایم تا اعمال الزم را که در قدم های سوم تا نهم آورده شده اند اجرا کنیم. پایه و اساس قدم های عملي این موضوع است که ما به عنوان معتاد از یک بیماری که از درون ما برخاسته و ماهیت آن خودخواهی و خودمحوری است ،عذاب می کشیم .نداشتن منابع ارزشی درونی سبب شده است تا ما برای احساس رضایت خود به مواد یا رفتارهای معتادگونه متوسل شویم .اما به علت وارد شدن به چنین فرایند مخربی در نهایت به خود و دیگران آسیب رسانده ایم .در برنامه های ۲۱قدمي از ماهیت اعتیاد پرور ما به عنوان حد اعالی خود محوری یاد می شود و همین مساله در واقع ریشۀ مشکل ما است .به همین علت قدم های سوم تا نهم ابزارهایی در اختیار ما قرار می دهند تا آسیب هایی را که در گذشته به خود وارد کرده ایم جبران کرده و به عنوان یک انسان کامال متفاوت زندگی جدیدی را آغاز کنیم. این قدم ها شبیه مالت و آجر است که از آنها برای ساختن یک زندگی جدید استفاده می شود .شما می خواهید زندگی جدیدتان عاری از رنجش ،ترس ،گناه و شرم باشد .این ها همان عواملی هستند که در دوران اعتیاد از خود بروز داده و یا احساس می کردیم .این قدم ها به ما یاد می دهند که چگونه آوار و مخروبه های گذشته را پاک کنیم تا خانه جدید ما عاری از اعتیاد باشد.
16
قدم های حفظ و رشد ( :قدمهای ١2تا - ١٢اقدامات برای حفظ و رشد بهبودی)
قدم های ۲1تا ۲۱اعمالی هستند که ما باید برای حفظ بهبودی و رشد ارتباط معنوی خود با خداوند ،به طور روزانه انجام دهیم. ما از حالت بیماری جسم و ذهن بهبود یافته ایم ( قدم های ۲و )۱و گذشته خود را مرمت کرده و بدون شرمساری و سرافکندگی زندگی می کنیم ( قدم های 3تا .)9اما باید دید آیا در وضعیتی هستیم که بتوانیم از نقطه ای که در آن قرار گرفته ایم عقب نشینی نکنیم؟ چگونه می توانیم آنچه را که تا کنون به دست آورده ایم حفظ کنیم؟ این ها اهداف قدم های ۲1تا ۲۱را تشکیل می دهند و ابزارهای الزم را برای حفظ بهبودی در اختیار ما قرار می دهند .در این مرحله است که زندگی ما با دیگران ،خداوند و خودمان سازگار و هماهنگ می شود. از آنجا که بیماری اعتیاد مزمن بوده و هرگز درمان نمی شود ،قدم های ۲1تا ۲۱به ما می گویند که برای حفظ روند تازۀ زندگی در پاکی ،چه کارهایی را باید بطور روزانه تکرار کنیم. قدم دهم به گونه ای ساده خالصه ای از کارهایی که می توانیم هر روز انجام دهیم یعنی درس هایی که از قدم سوم تا نهم یاد گرفته ایم را به ما یاد آوری می کند .قدم دهم در واقع قدمی است که ابزار حفظ زندگی در حال بهبودی را ارئه می کند تا ما دوباره مصرف مواد را شروع نکرده و لغزش نکنیم. قدم يازدهم به ما کمک می کند تا زندگی جدید مان ،با آرامش و آسایش همراه باشد .با کارکرد قدم یازدهم ارتباط روحانی ما با خداوند از طریق دعا و مراقبه عمیق تر می شود؛ به رابطه واقعی که خداوند می خواهد با ما داشته باشد پی خواهیم برد و متوجه خواهیم شد که با اتکا به خواست وی می توانیم از یک زندگی سرشار از آرامش و شادی برخوردار باشیم. قدم دوازدهم پیام رسانی و آگاه کردن دیگر معتادین در عذاب است .اکنون که ما با کارکرد ۲۱قدم دارای یک زندگی جدید پاک و عاری از اعتیاد هستیم ،می توانیم این امید و راه حل را به دیگر معتادین در عذاب نیز معرفی کرده و نشان دهیم که چگونه ایشان نیز می توانند با کارکرد قدم ها خود را از رنج و عذاب اعتیاد خالص کنند .هیچ مثال و نمونه ای قوی تر و تاثیرگذار تر از خود ما به عنوان بیماران معتادی که اکنون در حال بهبودی هستند وجود ندارد .معتادانی که از اعتیاد رنج می برند هنگامی که از گذشته ی ما و آنچه برای ما اتفاق افتاده است آگاه می شوند و شرایط کنونی ما را نیز می بینند تشویق شده و امیدواری بسیار زیادی برای بهبودی پیدا می کنند .عالوه بر این پیام رسانی یکی از ابزارهایی است که به ما نیز کمک خواهد کرد تا بهبودی خود را حفظ کرده و از آن محافظت و مراقبت کنیم.
ما در اوج انزوا و نا اميدی ناشی از اعتياد به برنامه های ١٢قدمی پناه آورديم .بسياری از ما در آستانۀ مرگ بوديم و راه حلی برای ترک اعتيادمان نداشتيم .معجزۀ کارکرد ١٢قدم در اين است که نه تنها راه و ابزار بهبودي را در اختيار ما قرار می دهد بلکه زندگی تازه ای را برای ما به ارمغان می آورد که حتی تصورش را هم نمی توانستيم بکنيم .بسياری از ما که در حال بهبودی هستيم در بسياری از مواقع از بيماری خود قدرانی می کنيم چون باعث شد که ١٢قدممان را کار کنيم و در نتيجه از يک زندگی روحانی و سرشار از آرامش و آزادی برخوردار شويم.
17
-٥اهداف ١٢قدم در اين قسمت ،هدف و مقصود هر يک از قدم ها دوازده گانه با استفاده از تصاوير و جدول های مختلف تشريح شده است. با استفاده از همين اطالعات شما می توانيد درک و شناخت بهتری از اهداف ١٢قدم داشته و آگاهی بيشتری نسبت به بهبودی با اين روش به دست آوريد .جدول زير نشان می دهد که قدم ها چگونه طراحی شده اند و هدف هريک از آنها چيست : :اٌداف 11قدم 2جدَل
18
هر یک از قدم ها ،هدف خاص خود را دارد .با کارکرد هر قدم دو اتفاق می افتد ،اول از دانش و تغییری که در آن قدم نهفته است بهره می بریم و سپس آمادگی پیدا می کنیم تا قدم بعدی را کار کنیم .زیربنا و ساختار این قدمها یک منطق اثبات شده است .به همین علت الزم است که قدم ها به ترتیب و پشت سرهم برداشته شوند نه اینکه از این شاخه به آن شاخه بپریم و فقط قدم هایی را که به نظر ما جالب و جذاب هستند؛ کار کنیم. پس از کارکردن قدم اول ،ما به شدت سبک بال و شادمان می شویم و فکر می کنیم که باید این کشف بزرگ خود را به همه اطالع دهیم و احساس می کنیم که باید این پیام را به دیگران نیز برسانیم .این در حقیقت همان کاری است که باید در قدم دوازدهم انجام دهیم .گرچه داشتن چنین احساسی قابل تمجید و ستایش بوده و برای آمادگی ما جهت تغییر نگرش به زندگی از اهمیت فراوانی برخوردار است ،اما بهتر است که در این مرحله همۀ حواس و توجه خود را بر روی کارکردن ۲۱قدم متمرکز نماییم .باید بدانیم که چه نکات و مسائلی در این ۲۱قدم وجود دارند که باعث بهبودی و التیام بخشیدن رنج های ما می شوند .تجربه نشان داده است که اگر قدم ها را به ترتیب و یکی پس از دیگری کارکنیم احتمال لغزش و مصرف مجدد مواد مخدر یا گرایش به رفتارهای معتادگونه کاهش پیدا خواهد کرد .برداشتن قدم ها به ترتیب و یکی پس از دیگری در عین حال باعث خواهد شد تا از دچار شدن به عوارضی که دراوایل دوران بهبودی شایع است مانند کنترل کردن دیگران ،خود پسندی و خود محوری ،یا روی آوردن به انواع دیگر اعتیاد مانند هم وابستگی پیشگیری کنیم .همچنین رعایت ترتیب اجرای قدم ها برای کسانی که ما احتماالً قصد کمک به آنها را داریم نیز بهتر است چون تنها از طریق عمل کردن به قدم ها به ترتیب و یکی پس از دیگری است که ما می توانیم پیام موجود در بهبودی را درک کرده و آن را به دیگران انتقال دهیم. به خاطر داشته باشید که قدم ۲۱به ما می گوید "با بیداري روحاني حاصل ازبرداشتن این قدم ها ،ما كوشیدیم این پیام را به معتادان برسانیم و این اصول را درتمام امور زندگي خود به اجرا در آوردیم". توجه داشته باشید که کمک کردن به دیگران -مثال حمایت کردن از سایر اعضای گروه که تاثیر زیادی نیز در پیشگیری از لغزش خود ما دارد -و رساندن پیام بهبودی -که به اشتراک گذاشتن تجربه ما از کارکرد ۲۱قدم با یک معتاد در حال بهبودی دیگر است -با یکدیگر متفاوت هستند.
19
-٦اصول روحانی در اين قسمت اصول روحانی هر يک از ١٢قدم با استفاده از تعدادی جدول تشريح شده است .شناخت اصول و ريشه های هر يک قدمها باعث می شود تا آگاه شويم که چرا ١٢قدم يک برنامه روحانی است که منجر به برقراری ارتباط بهتر ما با خودمان ،ديگران و خدايمان می شود.
اصول برنامه ۲۱قدم ریشۀ روحانی ۲۱قدم
اصول برنامه ١٢قدم در هر یک از قدم هاي دوازده گانه اصولی وجود دارد که رعایت نمودن آنها به ما کمک می کند تا قدم ها را بطور مؤثرتری کارکرده و به نتیجۀ مطلوب دست یابیم. :اصُل 11قدم 3جدَل
21
ريشۀ روحانی ١٢قدم جدول زیر نشان مي دهد كه ریشه هاي روحاني هر یك از قدم ها ،ما را به سوي ارتباطي سالم تر با خودمان ،دیگران و خدایمان هدایت مي كند .آگاهي از این ریشه هاي روحاني به ما كمك خواهد كرد تا بدانیم چرا کارکرد ۲۱قدم سرانجام ما را به سوي یک زندگي آرام و آزاد پیش خواهد برد. :ریطً ٌای رَحاوی 11قدم 4جدَل
21
-٧وعده های بهبودی در اين قسمت چشم اندازی از وعده هايی که با کارکرد ١٢قدم ممکن است در زندگی ما روی دهد تشريح شده است .کارکرد ١٢قدم در بيشتر مواقع تنها به بهبودی از بيماری اعتياد محدود نشده و چنان تحولی در ما ايجاد می کند که اغلب از آن به عنوان "طرحی برای زندگی" ياد می شود ١٢ .قدم در واقع ابزاری در اختيار ما قرار می دهند تا بتوانيم يک زندگی بی نظير را برای خود فراهم کنيم.
بيماری خود را می پذيريم
از اینکه در دام بیماری اعتیاد گرفتار شده ایم ،افسوس نخواهیم خورد بلکه بیماری خود را می پذیریم چراکه می دانیم این بیماری ما را از طریق برنامه های ۲۱قدم به سمت یک زندگی جدید و روحانی هدایت کرده است .با ادامه سفر در مسیر بهبودی متوجه خواهیم شد که رابطه ما با نیروی برترخود عمیق تر و نتیجه بخش ترمی شود .متوجه خواهیم شد که او برای ما زندگی ای بسیار بهتر ازآنچه که ما تصور می کردیم درنظر دارد.
وسوسۀ ما نسبت به مواد مخدر بر طرف می شود
اگر برای کارکرد قدم ها نهایت سعی خود را به کار بگیریم و آنها را با دقت و جدیت دنبال کنیم ،نتیجه آن حیرت آور خواهد بود .اجبار به مصرف مواد مخدر و حتی تمایل ما به مصرف نیز روز به روز کاهش یافته و به تدریج کامال از بین خواهد رفت .کارکرد قدم های اول و دوم تحقق این وعده را ممکن می سازد .در قدم اول ما تسلیم می شویم و به ناتوانی خود در مقابل اعتیادمان اقرار می کنیم و می پذیریم که نمی توانیم مشکل خود را با اتکاء به ذهن خود حل کنیم و اینکه به نیرویی برتر از خود احتیاج داریم تا راه حل را به ما نشان دهد. در قدم دوم به خدای خود ایمان می آوریم؛ خدایی که کمک می کند تا وسوسۀ ما نسبت به مواد مخدر برطرف شود.
بهبودی از اعتياد را تجربه می کنيم
بیماری ما بصورت روزانه مهار شده و از حالت ناخوشی ذهنی و جسمی رهایی خواهیم یافت و در نتیجه یک زندگی پاک را تجربه خواهیم کرد .ما دیگر برده مواد مخدر نبوده و کارهایی که روزی انجام ندادن آنها حتی برایمان قابل تصور هم نبود را دیگر تکرار نخواهیم کرد .ما مجدداً به کسانی که آن رفتارهای غیرقابل قبول را داشتند تبدیل نخواهیم شد .دیگر نیازی به مواد مخدر نداشته و به آن وابسته نخواهیم بود تا برای تامین آن ،به هر خفت وخواری تن در بدهیم و کامال تحت کنترل آن باشیم. . از اسارت اعتیاد خالص شده و می توانیم از داشتن سالمت روحی ،روانی ،احساسی ،و جسمی لذت ببریم و سرانجام به همان کسی تبدیل شویم که باید می شدیم.
يک آزادی جديد را تجربه خواهيم کرد
با از میان رفتن عادت های قدیمی امنیت و آزادی جدیدی را تجربه خواهیم کرد .دیگر فکر و ذکر ما به دست آوردن پول برای خرج کردن در راه اعتیاد نخواهد بود دیگر از مردم گریزان نخواهیم بود .همه آسیب هایی که به دیگران رسانده ایم را جبران کرده و خسارت آنها را نیز پرداخت خواهیم کرد و خواهیم توانست سر خود را باال نگه داریم. ما مطمئن مي شویم که با کمک برنامه ۲۱قدم از پس هر بالئی که زندگی بر سر ما بیاورد برخواهیم آمد .تنها کاری که باید برای مقابله با مشکالت زندگی انجام دهیم عمل کردن به اصول ۲۱قدم است .قدرت تفکر و تصمیم گیری ما بهتر شده و باز خواهیم توانست همانند گذشته تحت هر شرایطی با اعتماد به غریزه خود درباره چگونگی برخورد با مشکالت تصمیم گیری کنیم .زندگی آسان تر شده و ما می توانیم با سبک بالی بیشتری قدم برداریم چراکه می دانیم از ما چیزی را که نتوانیم از عهده اش برآئیم نخواهند خواست.
22
از این پس احساس کمبود و حقارت نخواهیم کرد و دیگر کسی به ما برچسب معتاد نخواهد زد .امروز برنامه ای داریم که به ما کمک می کند تا واقعیت زندگی خود را درک کنیم و برای خود ارزش قائل شویم .در قیاس با گذشته که تمام روز را در انزوا و به مصرف مواد مخدر می پرداختیم اکنون به یکباره خود را در وضعیتی خواهیم یافت که برای به دست آوردن مدرک تحصیلی که از دریافت آن باز مانده بودیم کار و تالش می کنیم ،کاری را که دوست داشتیم به دست آورده ایم و نقشی که در خانواده از ما انتظار می رفت را به خوبی ایفا خواهیم کرد .پول کافی برای پرداخت هزینه های شخصی خودمان را در اختیار خواهیم داشت چراکه دیگر پول خود را صرف خرید مواد مخدر نکرده ایم .خانواده و اطرافیان ما نیز زندگی شادتری خواهند داشت چون دیگر نیازی نیست که نگران حال و روز و موقعیت ما باشند و یا همواره در ترس و هراس باشند که مبادا دست به دزدی زده و چیزی از آن ها به سرقت ببریم. بلوغ دوباره ما آغاز می شود .فردی مسئولیت پذیر شده و اعتماد به نفس خود را بازخواهیم یافت.
زندگيمان هدفمند می شود
گرچه برنامه های ۲۱قدم با اقرار ما به ناتوانی مان آغاز می شود ،اما همین امر باعث می شود تا ما قدرت و کنترلی باورنکردنی بر روی زندگی خود به دست می آوریم .متوجه خواهیم شد که با برقرار کردن ارتباط روحانی با خدای خود ،از قدرت درونی فراوانی برخوردار شده ایم و همین قدرت به ما این امکان را می دهد که با زندگی برخوردی آرام داشته باشیم .معجزه ها یکی پس از دیگری اتفاق می افتند .متوجه خواهیم شد کارهایی را می توانیم انجام دهیم که دیگران از انجام آنها خودداری می کنند .عزم و اراده ای راسخ به دست می آوریم .در حالی که در گذشته در آستانه به باد دادن زندگی خود قرار داشتیم ،اکنون برای خود در زندگی هدفی را دنبال می کنیم و از اعتماد به نفس کافی برخوردار هستیم .متوجه تمایل خود به رساندن پیام بهبودی به همه معتادانی که در زندان ها، بیمارستان ها و هرکجای دیگر هستند خواهیم شد .دیگر از ظاهر شدن در جامعه ترس و هراسی نخواهیم داشت. ترس ،جای خود را به تمایل به مفید بودن می دهد. دیگر به حال خود تأسف نمی خوریم و و به خود نمی گوییم که زندگی ما چگونه می توانست باشد و سرنوشت چه برخورد ناعادالنه ای با ما داشته است .درعوض به اعضای مفیدی برای جامعه خود تبدیل خواهیم شد .هر روز اعتماد به نفس ما بیشتر شده و متوجه خواهیم شد که در پرتو برنامۀ ۲۱قدم چه تغییرات بزرگی در زندگی ما ایجاد شده است .ما افتخار خواهیم کرد که تمایل و شهامت آن را داشته ایم که بیماری خود را پشت سر بگذاریم، واقعیت را بپذیریم و تواضع ،پشتکار و جدیت الزم برای عمل کردن به این برنامه روحانی و دشوار را داشته ایم. با کارکرد ۲۱قدم و از بین رفتن وسوسۀ مصرف مواد مخدر متوجه خواهیم شد که بار دیگر به زندگی عالقمند شده ایم و می خواهیم با زنده کردن انسانیت در وجودمان دوباره به جامعه ،دوستان و خانواده و آشنایان خود بپیوندیم. عادت ویرانگر خودخواهی و خودپسندی که سبب می شد تا برای تغذیۀ اعتیاد خود به هر کاری دست بزنیم را پشت سر خواهیم گذاشت .آزادی از دام اعتیاد سبب خواهد شد تا زندگی را به طور کامل تجربه کنیم و از مواهب و نعمت های آن بهرمند شویم. با کمال تعجب متوجه خواهیم شد که حاضریم تا به عنوان افرادی برابر و یکسان به دیگران بپیوندیم و به این نتیجه برسیم که نه بهتر از آنها هستیم و نه پایین تر از آنان .متوجه خواهیم شد که ما مرکز ثقل دنیا نبوده و همه چیز تنها به ما تعلق ندارد .دیگر افرادی خودخواه و حریص که چشمان خود را بر روی نیازها و خواسته های دیگران می بندند نخواهیم بود .به این نتیجه خواهیم رسید که به هیچ وجه انسان کاملی نیستیم اما با استفاده از برنامه ای در حال اجرای آن هستیم تالش می کنیم تا هر روز در مسیری درست تر و بهتری گام برداریم.
خودمان و ديگران را می بخشيم
وقتی بپذیریم و متوجه شویم که رفتارهای شرم آور ما به علت ابتال به بیماری اعتیاد بوده و ما هیچ کنترلی بر روی بیماری خود نداشته ایم ،در آن صورت راحت تر خودمان را خواهیم بخشید .اما اکنون که مسئولیت را پذیرفته و با کارکرد قدم ها قصد داریم تا نقص های گذشته خود را جبران کنیم ،دیگر احساس شرمساری که ما را عذاب می داد به سراغ ما نخواهد آمد .دیگر نه از خودمان و نه از دیگران فرار نخواهیم کرد.
23
برای ديگران مفيد خواهيم بود
شگفت آور اینکه متوجه خواهیم شد تجربه هولناکی که ما از بیماری اعتیاد داشته ایم می تواند برای دیگران سودمند باشد .مردم عادی و حتی حرفه ای ها به ندرت علت رفتارهای معتادان را درک می کنند؛ اما واقعیت این است که در مسیر بهبودی ،تجربه سرگردانی ما و سپس یافتن راه نجات از اعتیاد ،می تواند کمک و امیدی برای دیگر معتادان باشد .مطمئن ترین راه برای کمک به یک معتاد در عذاب دیگر ،بازگو کردن تجربه ما از اعتیاد و بهبودی از آن است.
با خدايمان رابطه آگاهانه برقرار مي كنيم
با عملکرد ۲۱قدم به تدریج ایمان و اتكای ما به نیروی برتر خود افزایش خواهد یافت .به این نتیجه خواهیم رسید که این نیروی برتر در همه جا در کنار ما است و از ما محافظت می کند و به همین علت احساس امنیت خواهیم کرد. متوجه خواهیم شد که خدای ما همواره ما را دوست داشته و به ما کمک کرده است و حتی در زمانی که ما توجهی به خود نداشته خداوند ما را بیشتر از مواقع دیگر دوست داشته است .با پی بردن به این واقعیت که مشکلی نیست که حل نشود و اینکه خداوند چیزی از ما نخواهد خواست که از عهده آن بر نیاییم احساس آرامش و آسودگی خیال خواهیم کرد. همزمان با گام برداشتن ما در سفری که به سوی بهبودی آغاز کرده ایم خدایی که ما می شناسیم در زندگی ما حضوری فعال و واقعی پیدا خواهد کرد .به همین دلیل زندگی ما دگرگون شده و وقوع معجزات را یکی پس از دیگری در زندگی خود خواهیم دید.
24
-1تاريخچه ١٢قدم در اين قسمت ،سرگذشت و تاريخچه کوتاهی درباره چگونگی تدوين و شکل گيری ١٢قدم ارائه شده است .اطالعات ارائه شده به شما کمک می کند تا بدانيد چگونه تجربيات اعضای اوليه الکلی های گمنام به توسعه و رشد ساير انجمن ها و برنامه های ١٢قدمی منجر شده است.
قدم اول :مشکل قدم دوم :راه حل پیام رسانی تولد انجمن الکلی های گمنام بوجود آمدن ۲۱قدم بوجود آمدن انجمن های گمنام دیگر
قدم اول :مشکل
درسال ۲93۱بیل ویلسون یکی ازبنیانگزاران انجمن الکلي های گمنام ،شغل خود را به علت اعتیاد به الکل بر باد داد .وي به علت اعتیاد و مشکالت فراوان مالی در زندگی زناشویی خود نیز به مشکل برخورد کرده بود .در خالل سال هاي ۲93۲و ۲93۱میالدی بیل ویلسون به علت مصرف بیش از حد الکل چندین بار در یکي از بیمارستان هاي نیویورک بستري شد؛ ولی هر بار بعد از مرخص شدن از بیمارستان ،وی مجددا مصرف الکل را آغاز می کرد .آخرین باری که بیل ویلسون در این بیمارستان بستري شد پزشک او دکتر سیلک ورد که به علت روش های ابتکاری خود در درمان افراد الکلی شهرت داشت؛ به وي گفت دلیل اینکه نمی تواند به اراده خود نوشیدن مشروبات الکلی را ترک کند ،این است که الکلی شده و در حقیقت یک بیمار است و نه یک انسان ضعیف و بی اراده .دکتر سیلک ورد بر این باور بود که الکلي ها از نوعی وسوسه فكري و ویارجسماني همراه با آلرژي یا حساسیت به الکل رنج مي برند و همین امر باعث مي شود تا آنها با نوشیدن کمترین میزان از نوشیدنی های الکلی کنترل خود را از دست داده و بي اختیار به خوردن آن ادامه می دهند .براي رهایی از این وضعیت الکلی ها باید کامال از نوشیدن مشروبات الکلی پرهیز کنند .با شنیدن این اطالعات برای اولین بار ،بیل ویلسون متوجه شد که چرا باوجود تالش هایی که مي کند نمي تواند جلوی زیاده روی خود در نوشیدن مشروب را گرفته و یا آن را کناربگذارد .پس از مرخص شدن از بیمارستان ،بیل با دانش جدیدی که از وضعیت خود دریافت کرده بود توانست براي مدت یک ماه از مصرف الکل خودداری کند؛ اما پس از این مدت مجددا مصرف الکل را از سرگرفت .به این دلیل که اگرچه در آن زمان وی از ماهیت بیماری که از آن رنج مي برد مطلع شده بود ،اما هنوز نمي دانست که راه حل بهبودی از این بیماری چیست .پي بردن به ماهیت اعتیاد که در حقیقت نوعی بیماری به حساب می آید و نه یک ضعف اخالقی ،در واقع زیربنای قدم اول در تمام برنامه های ۲۱قدمی است.
قدم دوم :راه حل
در سال ۲93۲یک الکلي مزمن دیگر به نام ابي تاچر که از دوستان قدیمي بیل بود ،به دیدن وي رفت برخالف انتظار بیل ،دوست دائم الخمرش این بار پاک وهوشیار بود و نشانه اي از مستي در وي دیده نمي شد .بیل از وي پرسید چگونه توانسته است مشروب را کنار بگذارد و ابي در پاسخ گفت "من مذهب را پیدا کردم ".گرچه بیل نمي توانست باور کند که خداوند ممكن است به دوست الکلي وي کمک کند تا مصرف مشروب را قطع کند؛ اما بعد ها درباره دیدارش با ابي که در واقع با رساندن پیام بهبودی ،نخستین راهنماي وي بود این گونه نوشت" :دوست من پیشنهادي را مطرح کرد که در آن زمان به نظرم خیلي جالب و تازه آمد .وي گفت :چرا تو خود مفهوم خدا را براي خودت انتخاب نمی کنی؟ این سخن تاثیر عمیقی در من گذاشت و کوه یخ هوشمندی مرا که سال های دراز در سایه آن زندگی کرده و لرزیده بودم آب کرد و من باالخره قدم به زیر آفتاب گذاشتم ".موضوع انتخاب یك نیروي برتر براي خود ،بعد ها در قدم دوم برنامه های ۲۱قدمی جاي گرفت .همین موضوع نشان مي دهد که برنامه هاي ۲۱قدمي به جاي اینکه ماهیت مذهبي داشته باشند حالت روحاني دارند. بیل پس از مالقات با دوستش باز هم به مصرف الکل ادامه داد تا اینکه بار دیگر در بیمارستان بستري شد ،اما این آخرین باري بود که کار بیل به بیمارستان کشیده می شد .بیل در حالی که روي تخت بیمارستان دراز کشیده بود و با حالتي کابوس مانند به سرنوشت تلخ خود که یا مرگ یا دیوانگی بود فکر مي کرد؛ با گریه گفت " :اگر خدایي در کار باشد من آن را باور کرده و به آن تکیه خواهم کرد .پس خدایا به من کمک کن ".پس از این بود که وي "تجربه روحانی" خود را آغاز کرد و ناگهان وجود انکارناپذیر خداوند را در زندگی خود احساس کرد .بیل به آخر خط
25
مشروب خواری اش رسیده بود و به همین علت به این واقعیت تن در داد که هیچ گونه کنترل و قدرتی درمقابل بیماری خود نداشته و براي رهایی از چنگ اعتیاد به الكل به کمک نیرویی برتر از خود نیاز دارد .این پذیرش و اقرار صادقانه همراه با فروتنی برای درخواست کمک از خداوند راه حل جدیدی برای نجات از اعتیاد به الکل در اختیار وی گذاشته بود .همین موضوع ،امروزه اساس قدم دوم در تمامی برنامه های ۲۱قدمی به محسوب می شود. اگر از بیماری مزمن اعتیاد در عذاب هستید و تمام تالش های شما برای ترک اعتیاد و بهبودی از آن بی ثمر بوده است ،باید بدانید که به تنهایی راه به جایی نمی برید و تنها یک نیروی برتر است که می تواند به شما قدرت مقابله با وسوسه مصرف ،و بهبودی از بیماری اعتیاد را بدهد.
پيام رسانی
بیل پس از تجربه این معجزه در زندگی یعنی قطع وسوسه و نیاز به نوشیدن مشروبات الکلی ،تصمیم گرفت تا به سایر الکلی های در عذاب کمک کند و همین تصمیم باعث شد تا بذر انجمن الکلی های گمنام کاشته شود .تا چند ماه پس از آن بیل موفق به هوشیار کردن هیچ معتادی نشده بود .وی نهایتا متوجه شد که نمی تواند با مجبور کردن الکلی های به یافتن خداوند ،باعث هوشیار ماندن آنان شود .در این حین دکتر سیلک ورد به بیل توصیه کرد که ابتدا ماهیت بیماری الکلیسم را برای معتادان الکلی مشخص کرده و به آنها یادآوری کن این وسوسه و بیماریشان است که باعث می شود تا سرحد جنون یا مرگ به مصرف الکل بپردازند .در صورتی که معتادان به الکل متوجه این واقعیت شده و آن را بپذیرند ،احتمال بیشتری وجود دارد که به بهبودی تمایل پیدا کرده و برای یافتن راه حل مشکلشان به یک نیروی برتر تکیه کنند .به این ترتیب بود که تجربۀ بیل در زمینه چگونگی رساندن پیام بهبودی به دیگران آغاز شد و بر پایه همین روش است که امروزه میلیون ها نفر از الکلی ها در سراسر جهان درحال بهبودی هستند.
تولد انجمن الکلی های گمنام
چند ماه بعد ،زمانی که بیل برای یک سفر تجاری به شهر اکرون در اوهایو رفته بود و با مشکلی دركار خود روبرو شده بود دچار وسوسه نوشیدن مشروبات الکلی شد .وی سریعا متوجه شد که اگر می خواهد از مصرف الکل اجتناب کرده و پاکی خود را حفظ کند باید با یک الکلی دیگر صحبت کند .بیل با مسئولین بیمارستان محلی تماس گرفت تا آنها یک فرد الکلی را به وی معرفی کنند و به همین طریق با دکتر باب اسمیت آشنا شد .طولی نکشید که آنها با یکدیگر مالقات کردند اما در ابتدا دکتر باب عالقه چندانی به شنیدن حرف های بیل نداشت .پس از اندکی گفتگو دکتر باب شدیدا تحت تاثیر دانش و آگاهی بیل درباره بیماری الکلیسم و تمایل وی به بازگو کردن تجربیاتش درباره تالش های بی ثمر برای قطع مصرف مشروب قرار گرفت .به همین دلیل او نیز تصمیم گرفت که به نیروی برتر خود رجوع کرده و به همین روش توانست نوشیدن مشروب را به طور کلی کنار بگذارد .این اتفاق در ۲1ژوئن سال ۲93۱میالدی رخ داد که از این روز به عنوان روز تولد انجمن الکلی های گمنام یاد می شود.
بوجود آمدن ١٢قدم :تیل َ دکتز تاب در حال گفتگُ تا یک الکلی تستزی4
26
ضکل
از این روز به بعد بود که بیل و دکتر باب تالش کردند تا برای کمک به الکلی های مزمن یک برنامه ساده تهیه کنند؛ برنامه ای که با اجرای آن الکلی ها به این نتیجه برسند که تنها با تكیه به قدرت و اراده شخصی خود نمی توانند بر مشکل اعتیاد غلبه پیدا کنند .به عقیده آنها کسانی که الکلی می شوند ،افرادی گناهکار و یا ضعیف و بی اراده نیستند بلکه بیمارانی هستند که در هنگام مواجهه با الکل ،سالمت عقل خود را از دست داده و قدرت تصمیم گیری و کنترل میزان مصرف الکل را از دست می دهند .کسانی که از الکلیسم رنج می برند خودشان نمی توانند بر الکل غلبه کنند و برای اینکه از نوشیدن مشروب دست برداشته و هوشیاری خود را به دست آورند؛ باید از کمک یک نیروی برتر برخوردار شوند .آنها با الکلی هایی که در بیمارستان ها بستری بودند؛ درباره حقایق و واقعیت های مربوط به بیماری شان صحبت کردند .سپس از آن ها می پرسیدند که آیا حاضر به پذیرش این هستند که قدرت کنترل مشروب خواري خود را دارند یا خیر .بعد از این مرحله ،از الکلی ها می خواستند تا با نیایش یک نیروی برتر ،از وی بخواهند تا سالمت عقل را به آنها بازگرداند .اعتراف فرد الکلی به ناتوان بودن در کنترل و یا قطع مشروب خواری ،باعث مي شد تا وی در تالش هایش برای مقابله با این بیماری كامال شكست بخورد .درست از همین لحظه است که وی آمادگي الزم براي رجوع به یک نیروی برتر را یافته و می تواند از بیماری اعتیاد خود بهبود پیدا کند. اقدامات و فعالیت های بیل در شهر اکرون ایالت اوهایو به مشخص شدن دو نکته منجر شد .اولین نکته این که یک فرد الکلی برای قطع مصرف مشروبات الکلی ،به همکاری و حمایت یک الکلی دیگر نیاز دارد؛ چرا که مردم عادی و کسانی که خودشان دچار این بیماری نشده اند قادر به درک وسوسه و نیاز یک الکلی به مشروبات الکلی نبوده و نمی توانند وی را حمایت کنند .دومین نکته مساله ای است که در برنامه های ۲۱قدمی از آن به عنوان شعار" :فقط براي امروز" یاد می شود؛ یعنی اینکه برای بهبودی از بیماری اعتیاد همچون سایر بیماری های مزمن باید به صورت روزانه اقدام به مراقبت و پرهیز نمود .تا زمانی که یک الکلی بتواند با استفاده از ابزار ۲۱قدم خودش را برای یک روز ،و یا حتی یک ساعت پاک نگهدارد می تواند بر وسوسه ی مصرف مجدد غلبه نماید. تصور هوشیاری و پرهیز از الکل برای مدت زمان های بیشتر از این مقدار باعث خواهد شد که فرد مجددا وسوسه شده و در دام مصرف الکل گرفتار گردد. در سال ۲939بیل با کمک نخستین ۲11نفر از الکلی هایی که در حال بهبودی بودند " کتاب بزرگ" الکلی های گمنام را نوشت .در این کتاب الکلی های درحال بهبودی تجربیاتشان در مورد تالش های بیهوده خود برای قطع نوشیدن الکل ،و بعد از آن چگونگی پیدا کردن خدای خودشان و اتکا به آن برای دستیابی به یک راه حل برای بهبودی از این بیماری را بازگو کرده اند .هدف اصلي این کتاب پیام رسانی و کمک به الکلی ها برای یافتن نیرویی برتر از نیروی خودشان و بهبودی از الکلیسم است .در این کتاب بیل ویلسون اصول کلی برنامه ۲۱قدم را که به صورت ابزارهایی پیشنهادی برای بهبودی از اعتیاد به مشروبات الکلی است؛ تشریح کرده است .وی از گروه آکسفورد که الهام بخش او در نوشتن برنامۀ ۲۱قدم بوده تجلیل کرده و در سال ۲9۱۱درباره این گروه چنین نوشته است :انجمن الکلی های گمنام ایده های خود همچون تهیه ترازنامه شخصي ،اعتراف به ضعف هاي شخصیتي، جبران خسارت های وارد آمده به دیگران و كمك کردن به دیگر الکلی های درحال بهبودی ،را از اصول حاکم بر گروه آکسفورد و مستقیما ً از افکار و اندیشه های شومیکر رهبر پیشین این گروه در آمریکا و نه جای دیگری اقتباس کرده است .بیل در عین حال از این گروه برای نجات جان خودش نیز قدردانی کرد. شکل : 5اّلیي ًسخَ اس کتاب بشرگ الکلی ُای گوٌام در سال 9191
27
بوجود آمدن انجمن های گمنام ديگر
در پي موفقیت انجمن الكلي هاي گمنام ،برنامه هاي ۲۱قدمي دیگري نیز توسعه پیدا کردند كه دومین آنها انجمني بود كه لوئیس همسر دکتر باب با هدف كمك به اعضای خانواده افراد الكلي تاسیس كرد .انجمن الكلي هاي گمنام در زبان انگلیسي با حروف اختصاري AAمشخص مي شود اما انجمني كه همسر بیل براي كمك به خانواده الكلي ها تاسیس كرد با حروف اختصاري Al-Anonشناخته مي شود .پس از گذشت ۱1سال از زمان تاسیس انجمن الكلي هاي گمنام به علت افزایش روز افزون اعتیاد به مواد مخدر و تبدیل شدن این نوع اعتیاد ها به یك مشكل و معضل مهم اجتماعي ،انجمن معتادان گمنام یا NAتاسیس شد. اساس و زیربنای همه برنامه هاي ۲۱قدمي در اصل همان برنامه ۲۱قدم الكلي هاي گمنام است .تنها تفاوت مهم بین این انجمن ها در قدم اول می باشد .در این قدم از اعضاي انجمن خواسته مي شود تا مشكل اصلي خود را مشخص کرده و پذیرند .انجمن های مختلف این دو قدم اولشان را به گونه ای تنظیم و تدوین كرده اند كه بنابر مادۀ مخدر یا اعتیادهای رفتاری كه فرد معتاد از آن در عذاب است مطابقت داشته باشد .برای مثال قدم اول این گونه نوشته شده است :ما اقرار كردیم كه در برابر ماده یا رفتاری که به آن معتاد شدیم -عاجز بودیم و زندگیمان غیر قابل اداره شده بود. قدم اول NAبه مادۀ مصرفی خاصی اشاره نکرده و درعوض از واژۀ بیماری اعتیاد استفاده می کند تا بر عجز ما در مقابل بیماری اعتیاد و نه یک مادۀ مصرفی بخصوص تأکید کند .اما اعمال و اصولي كه الزم است تا ما براي بهبودي انجام دهیم در کلیۀ برنامه هاي ۲۱قدمي یكسان هستند .عالوه بر این ،همۀ انجمن های گمنام از رهنمودهایی به نام سنت های دوازده گانه ،استفاده می کنندکه برای کمک به حفظ وحدت ،ساختار ،و رشد کلی انجمن های گمنام پایه گذاری شده اند.
28
فهرست تصاوير و جدول ها تصاوير چهار جنبه بهبودی ___________________________________________________________ 3 اصول بهبودی موثر __________________________________________________________ 4 اصول ۲۱قدم _____________________________________________________________ ۲1 بیل و دکتر باب در حال گفتگو با یک الکلی بستری________________________________________ ۱6 جلد اولین نسخه از کتاب بزرگ الکلی های گمنام _________________________________________ ۱7
جدَل ٌا طرح برنامه های ۲۱قدمی _____________________________________________________ ۲4 اهداف ۲۱قدم _____________________________________________________________ ۲8 اصول ۲۱قدم _____________________________________________________________ ۱1 ریشه های روحانی ۲۱قدم _____________________________________________________ ۱۲
29
درتاري ٌمزاي امزَسي ضُاٌد علمي وطان مي دٌد كً اعتیاد یک وُع تیماری ضىاختً ضدي است َ تزوامً ٌای 11قدمي مُثزتزیه رَش تٍثُدی تزای ایه تیماری ٌستىد .تز ایه اساس "ٌمزاي" کً در کطُر اوگلیس تً ثثت رسیدي ،ارائً دٌىدي اطالعات درتاري تیماری اعتیاد ،اضکال َ جىثً ٌای گُواگُن آن َ ،تاثیزات ایه تیماری تز اعضای خاوُادي است. امید َ ٌدف ما در ٌمزاي ایه است کً اگز ضما تحت تاثیز اعتیاد در روج َ عذاب تً سز می تزید ،تا آگاٌی َ ضىاخت اوجمه ٌا َ تزوامً ٌای دَاسدي قدمي راي حل مىاسثی پیدا کزدي َ قدرت درمان َ حزکت در مسیز تٍثُدی را تً دست آَرید .تدیه تزتیة یک راي َ رَش جدید تزای سودگی عاری اس اعتیاد َ سزضار اس آرامص َ آسادی را تجزتً خُاٌید کزد. اطالعات ارائً ضدي تزای افزاد َ گزَي ٌای سیز مىاسة می تاضد: -9كساًي کَ اس اًْاع هختلف بیواری اعتیاد ًظیز اعتیاد بَ هْاد هصزفی ّ اعتیادُای رفتاری در عذاب ُستٌذ. -۲هعتاداى در حال بِبْدی كَ قصذ بِزٍ هٌذی اس هشایا ّ حوایت ُای اًجوي ُای 9۲قذهی را دارًذ. -9خاًْادٍ هعتاداًی کَ تحت تأثیز اعتیاد یکي اس عشیشاًشاى بْدٍ ّ قصذ دارًذ تا با استفادٍ اس بزًاهَ ُای 9۲قذهی حوایت اس خاًْادٍ بِبْد یابٌذ. - ۴جاهعَ فارسی سباًاى ّ ایزاًیاى هقین خارج کَ بَ اطالعاتی دربارٍ بیواری اعتیاد ّ بِبْدی اس طزیق اًجوي ُا ّ بزًاهَ ُای 9۲قذهی عالقوٌذ ُستٌذ. - ۵هتخصصاًی کَ هی خْاٌُذ آگاُی ّ داًش خْد دربارٍ بِبْدی اس اعتیاد با استفادٍ اس اًجوي ُا ّ بزًاهَ ُای 9۲قذم را افشایش دٌُذ تا اس بیواراى ایزاًی هعتاد خْد در هسیز بِبْدی حوایت کٌٌذ.
31