ΜΕΤΙΕRS D’ART
«MEΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
1
ΜΕΤΙΕRS D’ART
«MEΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ
1
2
MEΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ «Αλέξανδρος [...] κοινός ήκειν θεόθεν αρμοστής και διαλλακτής των όλων νομίζων, ούς τω λόγω μη συνήγε τοις όπλοις βιαζόμενος, εις το αυτό συνενεγκών τα πανταχόθεν, ώσπερ εν κρατήρι φιλοτησίω μείξας τους βίους και τα ήθη και τους γάμους και τας διαίτας, πατρίδα μεν την οικουμένην προσέταξεν ηγείσθαι πάντας [...]» Πλούταρχος «Ο Αλέξανδρος πίστευε ότι είχε σταλεί από τους θεούς για να γίνει ο γενικός διοικητής και συμφιλιωτής του κόσμου. Ανατρέχοντας στη δύναμη των όπλων, όταν δεν συμφιλίωνε τους ανθρώπους με το φως της λογικής, συγκέντρωνε τα πάντα για ένα και μόνο σκοπό, αναμιγνύοντας τις ζωές, τα ήθη, τους γάμους και τα έθιμα των ανθρώπων σαν μέσα σε ένα κρατήρα για φιλικές προπόσεις· προέτρεπε επίσης τους πάντες να θεωρούν ως πατρίδα τους την οικουμένη». Μετάφραση: N. G. L. Hammond
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ 3
H ΓΕΝΝΗΣΗ ΤΗΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ «MEΓΑΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ» Η ιδέα και η πρωτοβουλία για τη δημι-
σιάζεται αποκλειστικά για την ελληνική
ουργία ενός ρολογιού αφιερωμένου
αγορά και φέρει μάλιστα την υπογραφή
στον Μέγα Αλέξανδρο ανήκει στην Σ.
του παλαιότερου ελβετικού οίκου Υψηλής
Παλατζιάν & Σία, αποκλειστικό αντιπρό-
Ωρολογοποιίας. Πρόκειται για ένα πρω-
σωπο της Vacheron Constantin στην
τότυπο ρολόι, ένα μικρό έργο τέχνης σχε-
Ελλάδα από το 1947. Η εταιρεία είχε
διασμένο κυριολεκτικά από το μηδέν, και
την επιθυμία να παρουσιάσει μία μονα-
όχι για ένα εμπορικό μοντέλο, το οποίο
δική έκδοση που θα περιέκλειε την ιστο-
κυκλοφορεί και σε «ελληνική έκδοση»,
ρία και το μεγαλείο του ελληνικού πολιτι-
προσαρμοσμένο δηλαδή στην ελληνι-
σμού σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές
κή αγορά (π.χ. με την ελληνική σημαία ή
τέχνες της ωρολογοποιίας και της δια-
με ελληνικούς χαρακτήρες στο καντράν).
κόσμησης, που με τόσο πάθος και συνέ-
Η συλλογή αποτελείται από είκοσι ρολό-
πεια υπηρετεί η Vacheron Constantin
για, αφιερωμένα σε είκοσι πόλεις εξαι-
για περισσότερα από 250 χρόνια. Η ιδέα
ρετικής σημασίας, οι οποίες συνδέο-
αυτή έγινε εξαρχής δεκτή με ενθουσια-
νται άρρηκτα με τη ζωή και το έργο του
σμό από τους ανθρώπους της Vacheron
Μεγάλου Αλεξάνδρου. Δεκαοκτώ από
Constantin, οι οποίοι άρχισαν να εξετά-
αυτές ιδρύθηκαν από τον ίδιο και έφε-
ζουν όλες τις παραμέτρους προκειμένου
ραν το όνομά του: Αλεξάνδρεια.
να γίνει αυτό το όνειρο πραγματικότητα. Η ανταλλαγή ιδεών, προτάσεων, προσχε-
Η επιλογή του Μακεδόνα βασιλιά για
δίων και πρωτότυπων δειγμάτων ανά-
το θέμα αυτής της συλλεκτικής έκδοσης
μεσα σε Ελλάδα και Ελβετία διήρκεσε
ήταν ίσως αυτονόητη ή αναμενόμενη.
σχεδόν τέσσερα χρόνια. Το αποτέλεσμα
Η προσωπικότητά του ως ηγέτη, στρα-
όμως είναι αντάξιο του κόπου και του
τηλάτη, κατακτητή αλλά και κοινω-
χρόνου που απαιτήθηκαν και δικαιώνει
νού του ελληνικού πνεύματος και πολι-
απόλυτα και τις δύο πλευρές.
τισμού μέχρι τα βάθη της Ανατολής, τον καθιστά ως ένα από τα μεγαλύτε-
4
Για πρώτη φορά ένα τόσο σημαντικό δείγ-
ρα, λαμπρότερα και πιο αναγνωρίσι-
μα Υψηλής Ωρολογοποιίας και πρωτότυ-
μα πρόσωπα της παγκόσμιας ιστορίας.
πης καλλιτεχνικής δημιουργίας παρου-
Ας ταξιδέψουμε μαζί του...
Αλέξανδρος ο Μέγας ( 3 5 6 – 3 2 3 π . Χ .)
Ο μύθος και η ιστορία
παραμυθάδες της Ανατολής στα χωριά
Η ιστορία του Αλέξανδρου μοιάζει με
τους, ενώ μικρές απομονωμένες φυλές
παραμύθι βγαλμένο από τη μυθολογι-
χαμένες κάπου στην Ασία πιστεύουν ότι
κή συνείδηση Ανατολής και Δύσης. Ένας
κατάγονται από αυτόν και τους στρατιώ-
νεαρός, γενναίος βασιλιάς ονειρεύεται να
τες του. Από τον θάνατό του μέχρι σήμερα
φτάσει ως τα πέρατα του κόσμου, οδηγώ-
ο Μακεδόνας βασιλιάς υπήρξε αντικείμε-
ντας το στρατό του σε χώρες ξακουστές
νο λατρείας και θαυμασμού για μεγάλους
και πλούσιες. Το παραμύθι αυτό έχει απ’
κατακτητές και στρατηγούς.
όλα: σκληρές μάχες, γενναίους εχθρούς, πράξεις υπέρτατης ανδρείας, αμύθητους
Η ιστορία του Αλέξανδρου είναι ένα κομ-
θησαυρούς και εξωτικούς τόπους. Την
βικό σημείο της παγκόσμιας ιστορίας, της
ιστορία του Αλέξανδρου και του στρατού
συνάντησης Ανατολής και Δύσης, όταν το
του τη γνωρίζει σήμερα κάθε μαθητής του
ελληνικό πνεύμα και η παιδεία μπόλια-
δυτικού κόσμου, την διηγούνται ακόμη οι
σαν την κουλτούρα της Ασίας και από την
6
Αλέξανδρος και Βουκεφάλας, Μάχη της Ισσού. Λεπτομέρεια ρωμαϊκού ψηφιδωτού της Πομπηίας, Νεάπολη, Εθνικό Μουσείο.
Ο νεαρός Αλέξανδρος Ο Αλέξανδρος γεννήθηκε τον Ιούλιο του 356 π.Χ. Μητέρα του ήταν μία νεαρή πριγκίπισσα της Ηπείρου, η Ολυμπιάδα. Βίαιη, μυστηριακή και εκκεντρική, έπαιξε σημαντικότατο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του γιου της, ο οποίος σε πολλές περιπτώσεις καθοδηγήθηκε από τα άγρια ένστικτα που του κληροδότησε η μητέρα του. Ο Αλέξανδρος είχε έναν αγαπημένο φίλο και σύντροφο στις περιπέτειές του, τον Ηφαιστίωνα. Ο Ηφαιστίων ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας, με λαμπρό Αλέξανδρος και Ολυμπιάδα (φωτό: Hulton Archive Getty Images)
παράστημα, ευφυής και αφοσιωμένος στον Αλέξανδρο και η βαθιά φιλία που συνέδεε τους δύο νέους διατηρήθηκε έως
ένωση αυτή γεννήθηκε ο Ελληνιστικός
το τέλος της ζωής τους. Εκτός από τον
κόσμος, πάνω στον οποίο στηρίχθηκε η
Ηφαιστίωνα, τον Αλέξανδρο συντρόφευ-
Ρώμη, ο Χριστιανισμός, το Βυζάντιο και
αν στα μαθήματα και στα αγωνίσματα και
το Ισλάμ. Αυτά που σήμερα αποτελούν
άλλοι γόνοι αριστοκρατικών οικογενειών
τους ακρογωνιαίους λίθους στο οικοδό-
της Μακεδονίας και της Ελλάδας, όπως ο
μημα του σύγχρονου πολιτισμού.
Πτολεμαίος, ο Νέαρχος, ο Κρατερός και ο Άρπαλος. Οι νέοι αυτοί υπήρξαν σύντρο-
Ο μύθος του Αλέξανδρου είναι η ιστο-
φοι και συμπολεμιστές του σε όλη τη
ρία της προαιώνιας αντιπαλότητας και
διάρκεια της εκστρατείας του και αποτέ-
σύγκρουσης δύο μεγάλων πολιτισμών:
λεσαν τον πυρήνα των Εταίρων του.
της Περσίας και της Ελλάδας. Ο πατέρας του Αλέξανδρου, o Φίλιππος Β’, ο οποίος
Όταν ο Αλέξανδρος έγινε δεκατριών ετών,
είχε αναλάβει την τύχη της Μακεδονίας
ο Φίλιππος προσέλαβε τον μεγαλύτερο
το 359 π.Χ., είχε καταφέρει να μετατρέψει
δάσκαλο και φιλόσοφο της εποχής, τον
αυτό το οπισθοδρομικό βασίλειο σε ένα
Αριστοτέλη, για να διδάξει όχι μόνο τον
ισχυρό κράτος με άριστα εκπαιδευμένο
γιο του αλλά και τους συντρόφους του
στρατό, έτοιμο να ηγηθεί στην εκστρατεία
στη Βασιλική Σχολή, την οποία ίδρυσε στη
των Ελλήνων κατά των Περσών.
Μίεζα της Μακεδονίας. Εκεί ο ανθός της
7
Μακεδονίας διδάχθηκε φιλοσοφία, ρητορική, γεωγραφία, ιατρικές επιστήμες και άλλα. Την εκπαίδευση του νεαρού πρίγκιπα στη στρατιωτική τέχνη και διπλωματία ανέλαβε ο ίδιος ο Φίλιππος. Ο Αλέξανδρος συνδέθηκε στενά με τον Αριστοτέλη. Στα χρόνια που ακολούθησαν και κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του εξακολουθούσε να αλληλογραφεί και να ανταλλάσσει απόψεις μαζί του. Η επιρροή του Αριστοτέλη έπαιξε μεγάλο ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του Μακεδόνα πρίγκιπα και είναι βέβαιο πως ο Έλληνας φιλόσοφος υπήρξε ένθερμος
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ
οπαδός της ανάληψης της εκστρατείας κατά των Περσών. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος
της ζωής του. Μετά τη δολοφονία του
συνήθιζε να λέει για τον Αριστοτέλη πως
Φιλίππου το 336 π.Χ., με τη βοήθεια των
ενώ ο πατέρας, του Φίλιππος, τού έδω-
δύο ισχυρών στρατηγών, Αντίπατρου και
σε το ζην ο Αριστοτέλης τού δίδαξε το ευ
Παρμενίωνα, ο Αλέξανδρος ανέβηκε στο
ζην. Καθώς μεγάλωνε ο νεαρός πρίγκιπας
θρόνο της Μακεδονίας χωρίς ιδιαιτέρα
φαινόταν πως είχε κληρονομήσει όλες τις
προβλήματα και «κληρονόμησε» από τον
αρετές του πατέρα του: την ανδρεία, την
πατέρα του τον Περσικό Πόλεμο.
αγάπη για δράση και την αποφασιστικότητα. Επιπλέον αγαπούσε τη μελέτη και υπήρξε ιδεαλιστής σε όλη τη διάρκεια
Χ ρΟ ν Ολ Ο γ Ι Ες- ςΤα θ Μ Ο Ι
8
356 π.Χ.
Ιούλιος: Γέννηση Αλέξανδρου.
340 π.Χ.
Ο Φίλιππος Β’ εκστρατεύει κατά της Προποντίδας και του Βυζαντίου. Αφήνει αντιβασιλέα τον δεκαεξάχρονο Αλέξανδρο. Ο Αλέξανδρος καταπνίγει στάση των Μαδάρων και ιδρύει την Αλεξανδρούπολη Θράκης.
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΟΥΚΕΦΑΛΑ Χαρακτηριστική για την προσωπικότητα του Αλέξανδρου είναι η ιστορία του περίφημου αλόγου του, Βουκεφάλα. Όταν ο Αλέξανδρος ήταν ακόμη παιδί, κάποιος Θεσσαλός έμπορος παρουσίασε στον Φίλιππο ένα υπέροχο άλογο. Το όνομα του ζώου ήταν Βουκεφάλας εξαιτίας ενός σημαδιού που είχε στο μέτωπό του, που έμοιαζε με κεφάλι βοδιού. Το μεγαλόσωμο και γεροδεμένο άλογο ήταν ένα ξεχωριστό πολεμικό άτι. Ήταν όμως εξαιρετικά ευερέθιστο, αντιδρούσε όταν κάποιος δοκίμαζε να το πλησιάσει και στα μάτια όλων έμοιαζε αδάμαστο και ακατάλληλο για εκπαίδευση. Ο νεαρός Αλέξανδρος στοιχημάτισε με τον πατέρα του πως εκείνος θα μπορούσε να δαμάσει το άλογο. Ο Φίλιππος, ενοχλημένος με την αυθάδεια του γιου του, αποδέχθηκε το στοίχημα και ο Αλέξανδρος, ο οποίος σε όλη τη διάρκεια της επίδειξης είχε παρατηρήσει πως το ζώο τρόμαζε με τη σκιά του και με τη σκιά των αναβατών που το πλησίαζαν, έστρεψε το κεφάλι του Βουκεφάλα προς τον ήλιο και, αφού του χάιδεψε με τρυφερότητα, το κεφάλι κατάφερε εύκολα να ανέβει στη ράχη του. Ύστερα το άφησε να καλπάσει ελεύθερο, χαλαρά στην αρχή, για να επιστρέψει στη συντροφιά με γρήγορο καλπασμό στη συνέχεια. Ο θρύλος λέει πως αυτή του η πράξη συγκίνησε σε τέτοιο βαθμό το Φίλιππο ώστε τον φίλησε με δάκρυα στα μάτια και τον παρότρυνε να βρει ένα βασίλειο μεγαλύτερο από τη Μακεδονία, ένα βασίλειο αντάξιο των ικανοτήτων του.
338 π.Χ.
Αύγουστος: Εκστρατεία Φιλίππου κατά του στρατού των Θηβαίων. Θρίαμβος Αλέξανδρου στη Χαιρώνεια.
336 π.Χ.
Άνοιξη: Εμπροσθοφυλακή υπό τον Παρμενίωνα αποβιβάζεται στην Ασία. Καλοκαίρι: Ο Δαρείος γίνεται βασιλιάς της Περσίας. Οκτώβριος: Δολοφονία Φιλίππου στις Αιγές. Ο Αλέξανδρος γίνεται βασιλιάς της Μακεδονίας.
9
Μικρά Ασία
Το ιππικό έφτανε τους 5.000 άνδρες.
Την άνοιξη του 334 ο συμμαχικός στρατός
Πυρήνας και σημείο αναφοράς της στρα-
με αρχιστράτηγο τον Αλέξανδρο συγκε-
τιάς ήταν η περίφημη μακεδονική φάλαγ-
ντρώθηκε στην Αμφίπολη. Το πεζικό αριθ-
γα, η οποία αριθμούσε 9.000 άνδρες οπλι-
μούσε 32.000 άνδρες από τους οποίους οι
σμένους με το μακρύ μακεδονικό δόρυ, τη
13.000 ήταν Μακεδόνες, οι 12.000 στρα-
σάρισα. Επίλεκτο σώμα της στρατιάς ήταν
τολογημένοι Έλληνες –ίσως και μισθοφό-
οι «Εταίροι» (οι φίλοι του βασιλέως), ένα
ροι– και 7.000 προέρχονταν από διάφορα
βαρύ θωρακισμένο ιππικό, άριστα εκπαι-
βαρβαρικά φύλα, τα οποία είχαν συμμα-
δευμένο. Αυτό το σώμα, με αρχηγό τον
χήσει με τον Μακεδόνα βασιλιά.
ίδιο τον Αλέξανδρο, αναλάμβανε την επιθετική πρωτοβουλία την ώρα της μάχης.
Μέγας Αλέξανδρος και Δαρείος, Μάχη της Ισσού. Αντίγραφο ρωμαϊκού ψηφιδωτού. (φωτό: Mansell/Mansell/Time & Life Pictures/Getty Images)
Χ ρο ν ολ ο γ ίες- στα θ μοί 335 π.Χ.
Καλοκαίρι: Εκστρατείες του Αλέξανδρου στα Βαλκάνια. 12 Σεπτεμβρίου: Πτώση Θηβών.
10
Νοέμβριος-Δεκέμβριος: Εορτές σε Δίον και Αιγές. 334 π.Χ.
Μάιος: Ο Αλέξανδρος αποβιβάζεται στην Ασία. Αρχές Ιουνίου: Μάχη του Γρανικού ποταμού.
θαρχημένος στρατός ήταν πιο αποτελεσματικός. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος επέμενε πως ένας στρατός ο οποίος αριθμούσε πάνω από 60.000 άνδρες ήταν δύσκολο να διοικηθεί την ώρα της μάχης. Η έκβαση της εκστρατείας τελικά δικαίωσε τον Έλληνα στρατηλάτη. Το πέρασμα στην Ασία έγινε με 160 πλοία και ο πρώτος σταθμός ήταν οι ακτές της ιερής Τρωάδας. Εκεί, ο Αλέξανδρος κατέθεσε στεφάνι στον τάφο του προγόνου του Αχιλλέα, ενώ ο Ηφαιστίων στον τάφο του Πατρόκλου, τιμώντας το ομηρικό πνεύμα με το οποίο ήταν διαποτισμένοι. Το ίδιο έτος ο Μακεδόνας βασιΤο στράτευμα του Αλέξανδρου υστερούσε
λιάς ίδρυσε την πρώτη πόλη που έφερε
κατά πολύ αριθμητικά απέναντι στα στρα-
το όνομα του στο έδαφος της Ασίας, την
τεύματα τα οποία μπορούσε να αντιπαρα-
Αλεξάνδρεια την Τρωάδα. Στις αρχές
τάξει ο Πέρσης βασιλιάς. Αυτό όμως ήταν
Ιουνίου του 334, ο Αλέξανδρος αντιμετώ-
κάτι το οποίο χαρακτήριζε τη διαφορετική
πισε και νίκησε τον τοπικό περσικό στρα-
φιλοσοφία μεταξύ Περσών και Ελλήνων.
τό κοντά στον ποταμό Γρανικό, στη βορει-
Οι Πέρσες βάσιζαν τη δύναμη τους στα
οδυτική Τουρκία. Κατόπιν οι Μακεδόνες
πολυάριθμα στρατεύματα και δεν έδιναν
βάδισαν προς το νότο. Παραδόθηκαν
μεγάλη σημασία στην εκπαίδευση, στην
οι Σάρδεις, κατελήφθησαν οι ελληνικές
πειθαρχία και στον εξοπλισμό. Αντίθετα
πόλεις Έφεσος, Πριήνη και Μίλητος ενώ
οι Έλληνες πίστευαν πως ένας ολιγάριθ-
ύστερα από μακρά πολιορκία έπεσε και η
μος αλλά καλά εκπαιδευμένος και πει-
πρωτεύουσα της Καρίας, Αλικαρνασσός.
Ιούλιος: Κατάληψη Μιλήτου. Αύγουστος: Έναρξη της πολιορκίας της Αλικαρνασσού. 333 π.Χ.
Χειμώνας: Ο Αλέξανδρος κατακτά Καρία, Λυκία, Παμφυλία και Φρυγία. Απρίλιος-Ιούλιος: Ο Αλέξανδρος στο Γόρδιον. Σεπτέμβριος: Ο Αλέξανδρος στην Κιλικία.
11
Η οικογένεια του Δαρείου αιχμάλωτη στα πόδια του Αλέξανδρου. Πίνακας του Paolo Veronese (1566), Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη. (φωτό: Hulton Archive/Getty Images)
Φ οιν ί κ η
Επιπλέον η μητέρα, η σύζυγος, η αδελφή
Τον Νοέμβριο του 333, τα στρατεύματα
και τα παιδιά του Δαρείου αιχμαλωτίστη-
του Αλέξανδρου συνάντησαν το στρατό
καν καθώς είχαν ακολουθήσει, όπως η εθι-
του Πέρση βασιλιά Δαρείου στην Ισσό. Η
μοτυπία της αυλής απαιτούσε, τον βασι-
μάχη δόθηκε σε μία στενή λωρίδα εδά-
λιά στη μάχη. Απέναντι στους επιφανείς
φους, στην κοιλάδα της Ισσού, όπου οι
αιχμαλώτους του ο Αλέξανδρος φέρθηκε
Πέρσες δεν μπορούσαν να ωφεληθούν
με τη γνωστή του μεγαλοψυχία και ιπποτι-
από την αριθμητική υπεροχή των στρα-
σμό, τιμώντας την οικογένεια του Δαρείου
τευμάτων τους και έτσι ηττήθηκαν για
με τον τρόπο που της άρμοζε. Με αυτή τη
δεύτερη φορά. Τα λάφυρα της μάχης
νίκη ο Μακεδόνας στρατηλάτης απέσπα-
υπήρξαν πολλά και μεγάλα ενώ οι απώ-
σε τη Φοινίκη από την επικράτεια της περ-
λειες των Περσών σε άνδρες τεράστιες.
σικής αυτοκρατορίας και άνοιξε ο δρόμος
Χ ρο ν ολ ο γ ίες- στα θ μοί
12
333 π.Χ.
5 Νοεμβρίου: Μάχη στην Ισσό, συντριβή του Δαρείου.
332 π.Χ.
Ιανουάριος: Πολιορκία της Τύρου. Άνοιξη: Διάλυση του περσικού στόλου. Ιούλιος: Πτώση της Τύρου. Σεπτέμβριος-Νοέμβριος: Πολιορκία της Γάζας.
για την Αίγυπτο. Προτού αφήσει το πεδίο της μάχης ο Αλέξανδρος έδωσε εντολή
Αί γ υπ τος Η χώρα των Φαραώ υπήρξε ένα από τα
να χτιστεί εκεί μία πόλη, η Αλεξάνδρεια
όνειρα που πάντοτε θέρμαιναν την καρδιά
της Ισσού, η οποία, όπως οι περισσότερες
του Έλληνα στρατηλάτη. Η Αίγυπτος είχε
Αλεξάνδρειες, υπήρξε εμπορικός σταθμός
γνωρίσει πολλές φορές στη μακρόχρο-
και έδρα της τοπικής φρουράς.
νη ιστορία της τον ξένο κατακτητή, ενώ ύστερα από δεκατρία χρόνια υποδού-
Η πορεία στη Φοινίκη ήταν γρήγορη
λωσής της στον περσικό ζυγό είχε πέσει
και σχεδόν όλες οι πόλεις της επαρχίας
σε ένα λήθαργο αδιαφορίας και παθητι-
παραδόθηκαν αμαχητί στον Αλέξανδρο.
κής αδράνειας. Ο νέος κατακτητής ήταν
Δαμασκός, Άραδος, Βύβλος, ακόμη και
για την ένδοξη χώρα απλώς ο διάδοχος
η φημισμένη Σιδώνα άνοιξαν τις πύλες
του παλαιότερου. Το 332, στη Μέμφιδα,
τους στα ελληνικά στρατεύματα. Μόνο η
την παλαιά πρωτεύουσα της Αιγύπτου,
Τύρος, που ήταν η πλουσιότερη και ισχυ-
ο Αλέξανδρος στέφεται βασιλιάς της
ρότερη από τις φοινικικές πόλεις αλλά και
Αιγύπτου και κάθεται στον πανάρχαιο
το σημαντικότερο λιμάνι της Μεσογείου,
θρόνο των Φαραώ. Κατά την παραμο-
αρνήθηκε να επιτρέψει την είσοδο στον
νή του στη Μέμφιδα ο Μακεδόνας βασι-
ελληνικό στρατό. Ύστερα από επίπονη
λιάς συνέλαβε την ιδέα ίδρυσης μίας
επτάμηνη πολιορκία η Τύρος τελικά καταλήφθηκε και ο Αλέξανδρος στράφηκε προς τη Γάζα, την οποία κατέλαβε ύστερα από δίμηνη πολιορκία. Ο δρόμος για τη χώρα του Νείλου ήταν πλέον ανοιχτός και το φθινόπωρο του 332 ο Αλέξανδρος χαιρετίστηκε με κάθε επισημότητα ως απελευθερωτής της Αιγύπτου.
Χάρτης της Αλεξάνδρειας της Αιγύπτου
Νοέμβριος: Ο Αλέξανδρος επισκέπτεται την Ιερουσαλήμ. Ο Αλέξανδρος εισέρχεται στην Αίγυπτο. 331 π.Χ.
Ιανουάριος: Ο στρατός σε Ηλιούπολη και Μέμφιδα. Μάρτιος: Ο Αλέξανδρος επισκέπτεται το μαντείο του Άμμωνα. 7 Απριλίου: Ο στρατός ιδρύει την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Ιούνιος: Ο Αλέξανδρος σε Φοινίκη και Συρία.
13
πόλης στο Δέλτα του Νείλου, η οποία
παρατάσσοντας το στρατό του σε ανοι-
θα αντικαθιστούσε την Τύρο ως οικονο-
χτό πεδίο, ο Δαρείος επέλεξε την πεδι-
μικό κέντρο της Ανατολικής Μεσογείου.
άδα των Γαυγαμήλων για να συναντήσει
Η μεγάλη ανάπτυξη της Αλεξάνδρειας
τον Μακεδόνα βασιλιά.
στους κατοπινούς χρόνους, όταν κατέστη κέντρο της Αιγύπτου και πρωτεύουσα των
Την 1η Οκτωβρίου του 331, οι δύο στρα-
Πτολεμαίων, αποδεικνύει την οξυδέρκεια
τοί ήρθαν αντιμέτωποι για να δώσουν τη
με την οποία έγινε η επιλογή της θέσης
μεγαλύτερή τους μάχη. Η ζέστη και η σκό-
της. Στις αρχές της άνοιξης του 331 π.Χ.
νη που σηκώθηκε από τις μετακινήσεις
ο Αλέξανδρος εγκαταλείπει την Αίγυπτο.
τόσων χιλιάδων ανδρών έκανε την ατμό-
Στη χώρα του Νείλου πραγματοποίησε
σφαιρα αποπνικτική. Η σύγκρουση υπήρ-
τεράστιο έργο στον θρησκευτικό, διοικη-
ξε σκληρή και διήρκεσε όλη την ημέρα.
τικό, πολιτικό και οικονομικό τομέα και
Τελικά ο Αλέξανδρος συνέτριψε τον περ-
έθεσε τις βάσεις του ισχυρότερου αποι-
σικό στρατό, αναγκάζοντας τον Δαρείο να
κιακού ελληνιστικού βασιλείου.
υποχωρήσει για ακόμη μία φορά. Η μάχη για την Ασία είχε κριθεί. Ο Αλέξανδρος
Ασί α
καταδίωξε τον Δαρείο, χωρίς όμως επιτυ-
Το καλοκαίρι του 331, οι Μακεδόνες διέ-
χία, καθώς ο Πέρσης μονάρχης με ελάχι-
σχισαν τον ποταμό Ευφράτη κατευθυνό-
στα λείψανα της στρατιάς του είχε κατα-
μενοι προς την Βαβυλώνα. Στο μεταξύ,
φύγει στη Μηδία, εγκαταλείποντας τη
ο Πέρσης μονάρχης δεν έμεινε άπρα-
Βαβυλώνα και την Περσέπολη.
γος μετά την ήττα του στην Ισσό. Αυτή τη φορά σκοπός του Δαρείου δεν ήταν
Η αυτοκρατορία είχε πλέον καταρρεύσει
απλά να σταματήσει τον Αλέξανδρο
και ο μονάρχης ήταν έκπτωτος. Ο στρα-
αλλώς να τον συντρίψει με τον υπερβο-
τός του Αλέξανδρου παρέμεινε για λίγες
λικό όγκο της στρατιάς του. Γνωρίζοντας
ημέρες στα Γαυγάμηλα και ύστερα κινήθη-
το στρατηγικό πλεονέκτημα που θα είχε
κε με γρήγορη πορεία προς τη Βαβυλώνα,
Χ ρο ν ολ ο γ ίες- στα θ μοί 1 Οκτωβρίου: Μάχη στα Γαυγάμηλα. Καταστροφή περσικής στρατιάς. 22 Οκτωβρίου: Ο Μαζαίος παραδίδει τη Βαβυλώνα στον Αλέξανδρο. 22 Δεκεμβρίου: Καταλαμβάνονται τα Σούσα.
14
330 π.Χ.
20-30 Ιανουαρίου: Ο Αλέξανδρος καταλαμβάνει την Περσέπολη. 17 Ιουλίου: Θάνατος του Δαρείου. Αύγουστος-Σεπτέμβριος: Ο Αλέξανδρος σε Υρκανία, Παρθία.
την περίφημη αρχαία πρωτεύουσα και
Ο Μακεδόνας βασιλιάς παρέμεινε στη
μεγαλύτερη πόλη του τότε κόσμου.
Βαβυλώνα για περίπου τριάντα ημέ-
Η Βαβυλώνα παραδόθηκε στον νεα-
ρες και, αφού διευθέτησε τα διοικητικά
ρό στρατηλάτη, ενώ το παράδειγμά της
θέματα των σατραπειών, κινήθηκε προς
ακολούθησαν και τα Σούσα, μία ακόμη
την Περσέπολη, την καρδιά του περσι-
περσική πρωτεύουσα. Στα Σούσα και στη
κού κράτους. Προτού όμως αφήσει τη
Βαβυλώνα ο Αλέξανδρος βρήκε αποθη-
Βαβυλώνα φρόντισε να ιδρύσει ακόμα
κευμένες μεγάλες ποσότητες χρυσού και
δύο πόλεις που έφεραν το όνομά του: την
αμύθητους θησαυρούς, ικανούς να συντη-
Αλεξάνδρεια παρά του Τίγρητος και την
ρήσουν τον στρατό του για αρκετά χρόνια.
Αλεξάνδρεια την εν Βαβυλωνία.
Το πέρασμα του Ευφράτη. Γκραβούρα από γερμανική εγκυκλοπαίδεια του 17ου αι. (φωτό: Hulton Archive/Getty Images)
Νοέμβριος: Συνωμοσία Φιλώτα κατά Αλέξανδρου, ομολογία και εκτέλεση αυτού καθώς και του πατέρα του, Παρμενίωνα. 329 π.Χ.
Ιούνιος: Πέρασμα του Όξου. Ο Αλέξανδρος συλλαμβάνει το δολοφόνο του Δαρείου, Βήσσο. Ο Αλεξάνδρος στον Ιαξάρτη.
329 π.Χ.
Ιούλιος: Ο Αλέξανδρος ιδρύει την Αλεξάνδρεια Εσχάτη, Επανάσταση σε Σογδιανή, αναδιοργάνωση ιππικού.
15
Η προέλαση του Αλέξανδρου μέχρι την
φυλάκιο ο Αλέξανδρος χρειάστηκε 7.000
Περσέπολη ήταν τόσο γρήγορη ώστε
μεταγωγικά ζώα. Στα χέρια των Ελλήνων
πρόλαβε να βρει συγκεντρωμένους τους
είχε πέσει ο μεγαλύτερος θησαυρός της
θησαυρούς της πόλης. Η Περσέπολη ήταν
ιστορίας. Τώρα ο Μακεδόνας βασιλιάς
η πόλη-σύμβολο της αυτοκρατορίας και
θα μπορούσε να χρηματοδοτήσει όποιον
το διοικητικό της κέντρο. Εκεί βρίσκονταν
πόλεμο ήθελε. Ύστερα από πορεία 2.400
τα μεγαλοπρεπή παλάτια των Μεγάλων
χιλιομέτρων ο στρατός επιτέλους αναπαύ-
Βασιλέων, τα αρχεία, οι βασιλικοί τάφοι
τηκε ενώ ο Αλέξανδρος, για να γιορτάσει
και το κεντρικό θησαυροφυλάκιο. Μόνο
την νίκη του, οργάνωσε λαμπρές εκδηλώ-
για τη μεταφορά των απίστευτων ποσοτή-
σεις και θεατρικές παραστάσεις.
των χρυσού που βρέθηκαν στο θησαυρο-
Ο Αλέξανδρος γονατίζει μπροστά στο πτώμα του δολοφονημένου Δαρείου.
Χ ρο ν ολ ο γ ίες- στα θ μοί 328 π.Χ.
Χειμώνας: Ο Αλέξανδρος στη Βακτριανή. Καλοκαίρι: Εκστρατείες σε Σογδιανή και Βακτριανή.
16
327 π.Χ.
Χειμώνας: Ο Αλέξανδρος στη Μαρακάνδη. Άνοιξη: Κατάληψη του βράχου της Σογδιανής. Καλοκαίρι: Οι στρατοί ενώνονται στη Βακτριανή. Γάμος με Ρωξάνη.
Την άνοιξη του 330 ο Αλέξανδρος κινή-
νής στρατηγός και γιος του στρατάρχη
θηκε προς τα Εκβάτανα για να συλλά-
Παρμενίωνα, κατηγορήθηκε για συνο-
βει τον Δαρείο. Δεν πρόλαβε όμως.
μωσία κατά του Αλέξανδρου, δικάστηκε,
Ο άλλοτε παντοδύναμος Πέρσης μονάρ-
ομολόγησε και καταδικάστηκε σε θάνατο.
χης είχε δολοφονηθεί από μία ομάδα
Στο πλαίσιο της οριστικής εξουδετέρωσης
προδοτών υπό την ηγεσία του σατράπη
της οικογένειας του συνωμότη εκτελέστη-
Βήσσου, ο οποίος είχε αυτοανακηρυχθεί
κε και ο Παρμενίων, πιστός στρατηγός του
σε Βασιλέα των Περσών. Ο Αλέξανδρος
Φίλιππου και πολύτιμος σύμβουλος του
διέταξε να σταλεί το σώμα του νεκρού
Αλέξανδρου. Δοξάζοντας τους θεούς
βασιλιά στην Περσέπολη και να ταφεί
για τη σωτηρία του και την αποκάλυψη
με όλες τις τιμές δίπλα στους άλλους
της συνωμοσίας, ο Μακεδόνας βασιλιάς
Πέρσες βασιλείς, ενώ η τιμωρία των
ίδρυσε μια ακόμη πόλη, την Αλεξάνδρεια
δολοφόνων του Δαρείου ήταν μονόδρο-
Προφθασία.
μος για να μπορέσει ο Μακεδόνας βασιλιάς να λάβει την υποστήριξη των Περσών
Η μεγάλη πορεία συνεχίστηκε σε όλη τη
ευγενών. Με τον θάνατο του Δαρείου
διάρκεια του χειμώνα του 330-329 και
ουσιαστικά τελειώνει η εκστρατεία του
οι φάλαγγες έφτασαν στην περιοχή της
Αλέξανδρου κατά της Περσίας. Το φθι-
Αραχωσίας. Εκεί ιδρύθηκε η Αλεξάνδρεια
νόπωρο του 330 ο Αλέξανδρος βρέθηκε
η εν Αραχωσία, το σημερινό Κανταχάρ.
στην Αρεία Χώρα (σημερινό Αφγανιστάν).
Κατόπιν ο Αλέξανδρος στρέφεται προς
Εκεί ίδρυσε μία ακόμη ελληνική πόλη, την
τα βορειοανατολικά και ιδρύει την
Αλεξάνδρεια την εν Αρείοις, το σημερινό
Αλεξάνδρεια την επί του Καυκάσου, πόλη
Χεράτ. Αφήνοντας την Αρεία στράφηκε
εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας, καθώς
προς το νότο, ακολουθώντας τη Βασιλική
ήλεγχε τα περάσματα προς τη Βακτριανή
Οδό με κατεύθυνση προς την Ινδία. Τον
όπως και τις πηγές του ποταμού Καμπούλ.
Οκτώβριο του 330 μια τραγική αποκά-
Μετά από μία δύσκολη πορεία μέσα στα
λυψη ήρθε στο φως: Ο Φιλώτας, επιφα-
χιόνια ο στρατός έφτασε, την άνοιξη του
326 π.Χ.
Φεβρουάριος: Πέρασμα Ινδού από Ηφαιστίωνα. Απρίλιος: Οι στρατός στα Τάξιλα. Μάιος: Μάχη του Υδάσπη ενάντια στον Πώρο. Νίκη Αλέξανδρου. 26 Ιουνίου: Διάβαση του ποταμού Ακεσίνη. Ιούλιος: Ανταρσία στον ποταμό Ύφαση.
17
328, στα περάσματα του Ιντού Κους, κατα-
μά του: την Αλεξάνδρεια την Ωξειανή και
διώκοντας τον Βήσσο, τον σφετεριστή
την Αλεξάνδρεια την εν Βακτριανή. Στις
του θρόνου και δολοφόνο του Δαρείου.
αρχές του 327 ο Μακεδονικός στρατός
Αφού κατέλαβε τα Βάκτρα, την πρω-
πολιόρκησε και κατέλαβε το φημισμένο
τεύουσα της Βακτριανής, ο Αλέξανδρος
απόρθητο φρούριο της Σογδιανής Πέτρας.
συνέχισε την καταδίωξη του φυγάδα στην
Ανάμεσα στους αιχμαλώτους ήταν και
επαρχία της Σογδιανής, όπου τελικά ο
η εξαιρετικής ομορφιάς πριγκίπισσα
Βήσσος συνελήφθη. Επόμενος σταθμός
Ρωξάνη, κόρη του ηγεμόνα της περιοχής,
του Αλέξανδρου ήταν η Μαρακάνδα, η
Οξυάρτη. Βλέποντάς την ο Αλέξανδρος
περίφημη Σαμαρκάνδη των μεσαιωνικών
ερωτεύτηκε για πρώτη φορά στη ζωή
χρόνων, στο σημερινό Ουζμπεκιστάν. Στις
του. Αν και η Ρωξάνη μπορούσε να γίνει
όχθες του ποταμού Ιαξάρτη ο Μακεδόνας
παλλακίδα του, ο Αλέξανδρος προτίμη-
βασιλιάς ίδρυσε μία ακόμη πόλη, την
σε να την παντρευτεί με ένα γάμο ασι-
Αλεξάνδρεια παρά τον Ιαξάρτην (σημε-
ατικής μεγαλοπρέπειας, σύμφωνα με τα
ρινό Χονδέζ), η οποία αργότερα έγινε
περσικά έθιμα, για να κερδίσει την τοπι-
γνωστή ως Αλεξάνδρεια η Εσχάτη, καθώς
κή υποστήριξη.
είναι χτισμένη στο βορειότερο σημείο της αυτοκρατορίας του Αλέξανδρου. Αν και η Βακτριανή και η Σογδιανή είχαν πέσει σχετικά εύκολα, ο Μακεδόνας βασιλιάς παρέμεινε στις επαρχίες αυτές ολόκληρο τον χειμώνα του 328 και την άνοιξη του 327 για να εδραιώσει τη θέση του και να σχεδιάσει την επόμενη επιχείρησή του: την κατάκτηση της Ινδικής. Πριν αναχωρήσει όμως από την περιοχή ιδρύει δύο ακόμη πόλεις που έφεραν το όνο-
Μέγας Αλέξανδρος στη Μάχη της Ισσού. Λεπτομέρεια ρωμαϊκού ψηφιδωτού της Πομπηίας, Νεάπολη, Εθνικό Μουσείο.
Χ ρο ν ολ ο γ ίες- στα θ μοί Νοέμβριος: Ο στόλος του Αλέξανδρου πλέει στον Υδάσπη. 325 π.Χ. 18
Ιανουάριος: Ο Αλεξάνδρος πληγώνεται σοβαρά στην εκστρατεία κατά των Μαλλών. Απρίλιος: Καταστέλλει εξέγερση των Βραχμάνων. Αύγουστος -Σεπτέμβριος: Ο Αλέξανδρος στην έρημο Γεδρωσία.
Ινδία Το καλοκαίρι του 327 ο Αλέξανδρος αναχώρησε με σκοπό την κατάκτηση της Ινδικής. Αφού πέρασε τον Ινδό ποταμό, έφθασε στην πλούσια πόλη Τάξιλα, όπου έγινε δεκτός με τιμές. Επόμενος στόχος του ήταν ο Πώρος, ηγεμόνας των περιοχών του Υδάσπη. Το στράτευμα του Μακεδόνα βασιλιά αριθμούσε 45.000 άνδρες. Ο στρατός του Πώρου είχε σχεδόν το ίδιο μέγεθος αλλά ήταν ενισχυμένος και με διακόσιους ελέφαντες, τους οποίους οι Έλληνες πρώτη φορά αντιμετώπιζαν σε μάχη. Ο Αλέξανδρος αιφνιδίασε τους Ινδούς περνώντας το ποτάμι
Υποταγή του Πώρου στον Αλέξανδρο, μετά τη μάχη στον Υδάσπη ποταμό. (φωτό: Archive Photos/Getty Images)
από δύο σημεία, μία νύχτα κάτω από
βασιλιά ήταν να διαβεί τον Ύφαση ποτα-
καταρρακτώδη βροχή. Λίγο μετά τη
μό και να εισβάλει στα βασίλεια του Γάγγη.
μεγάλη αυτή νίκη ο Αλέξανδρος ίδρυσε
Το καλοκαίρι του 326, οκτώ χρόνια μετά
δύο ακόμη πόλεις, την Αλεξάνδρεια την
την έναρξη της εκστρατείας που έφερε τους
Νικαία, η οποία μετατράπηκε σε ελλη-
Έλληνες μέχρι την Ινδία, ο στρατός, απο-
νική αποικία, και την Αλεξάνδρεια τη
καμωμένος από τις ξέφρενες πορείες και
Βουκέφαλο, για να τιμήσει το πιστό του
τις συνεχείς μάχες, αρνήθηκε να συνεχίσει.
άλογο, το οποίο πέθανε από γηρατειά
Μάταια o Αλέξανδρος προσπάθησε να τους
μετά τη μάχη. Αφήνοντας τον Υδάσπη ο
μεταπείσει. Οι άνδρες δήλωσαν πως επιθυ-
Αλέξανδρος πέρασε τον ποταμό Ακεσίνη
μούσαν να επιστρέψουν στις πατρίδες τους.
–στις όχθες του οποίου ίδρυσε μία ακό-
O Μακεδόνας βασιλιάς, νικημένος για
μη Αλεξάνδρεια, την τελευταία προς την
πρώτη φορά στη ζωή του, αναγκάστη-
ανατολή. Τώρα επιθυμία του Μακεδόνα
κε να υποχωρήσει. Τον Ιούλιο του 325 ο
324 π.Χ.
Φεβρουάριος: Ο Αλέξανδρος στις Πασαργάδες. Μάρτιος: Ομαδικοί γάμοι στα Σούσα. Οκτώβριος: Ο Αλέξανδρος στα Εκβάτανα. Θάνατος Ηφαιστίωνα.
323 π.Χ.
Απρίλιος-Μάιος: Ο Αλέξανδρος στη Βαβυλώνα. Μάιος-Ιούνιος: Θάνατος Αλέξανδρου.
19
Αλέξανδρος εισήλθε στα Πάτταλα, στην
φυλής που θα προερχόταν από τους απο-
κορυφή του Δέλτα του Ινδού, και πορεύ-
γόνους τους οδήγησε τον Αλέξανδρο στην
τηκε προς την Περσία, ακολουθώντας τον
απόφαση να συνάψει ομαδικούς γάμους
δύσκολο δρόμο της ερήμου Γεδρωσίας.
Ελλήνων αξιωματικών και στρατιωτών με
Η πορεία κάτω από τον ήλιο του καλοκαι-
κόρες της Περσίας. Ο ίδιος νυμφεύτηκε
ριού αποδείχθηκε μαρτυρική και το ελλη-
την Στατήρα, την κόρη του Δαρείου, ενώ ο
νικό στράτευμα υπέστη τρομακτικές απώ-
Ηφαιστίων παντρεύτηκε την αδελφή της,
λειες από την έλλειψη νερού και εφοδίων.
Δρυπέτη, «ώστε τα παιδιά τους να είναι
Ο εξουθενωμένος στρατός έφθασε τελικά
ξαδέλφια». Ο Αλέξανδρος επέμεινε στην
στα Πούρα, πρωτεύουσα της Γεδρωσίας,
πολιτική της συνένωσης των φυλών μέχρι
ενώ λίγο αργότερα κατευθύνθηκε προς την
το τέλος της ζωής του, υιοθετώντας περσι-
Καρμανία. Εκεί ο Αλέξανδρος ίδρυσε την
κά έθιμα και τοποθετώντας Πέρσες ιππείς
Αλεξάνδρεια την εν Καρμανία, για να ευχα-
στις ίλες των Εταίρων.
ριστήσει τους θεούς για την ασφαλή επιστροφή του στην Περσία. Τον Φεβρουάριο
Το τέλος
του 324 η στρατιά έφθασε στα Σούσα.
Τον Αύγουστο του 324 ο Αλέξανδρος
Κύριο μέλημα του Αλέξανδρου ήταν τώρα
μετέβη στα Εκβάτανα, όπου βρίσκονταν τα
η διοίκηση της αχανούς αυτοκρατορίας. Σε
θερινά ανάκτορα των Μεγάλων Βασιλέων.
αυτή την περίοδο της ζωής του μεγάλου
Εκεί σχεδίαζε να προετοιμάσει τις επόμε-
κατακτητή βλέπουμε την επιθυμία του να
νες εκστρατείες του στον Εύξεινο Πόντο
συγχωνευθούν ο ελληνικός και ο περσικός
και στη Δυτική Μεσόγειο ενώ ταυτόχρο-
πολιτισμός. Το σχέδιο της πολιτικής και κοι-
να διοργάνωσε αθλητικούς και θεατρικούς
νωνικής συνένωσης Ελλήνων, Μήδων και
αγώνες. Κατά τη διάρκεια των αγώνων, ο
Περσών και της δημιουργίας μίας ανώτερης
Ηφαιστίων αρρώστησε ξαφνικά και πέθα-
20 Σκηνή μάχης από την αποκαλούμενη «Σαρκοφάγο του Μ. Αλεξάνδρου», Κωνσταντινούπολη, Αρχαιολογικό Μουσείο.
νε. Η θλίψη του Αλέξανδρου για τον χαμό του στενού του φίλου ήταν απερίγραπτη. Ο θάνατος του Ηφαιστίωνα σήμανε την αρχή του τέλους και για τον ίδιο τον Μακεδόνα βασιλιά. Σκιά του εαυτού του, ο μεγάλος στρατηλάτης παρέμεινε στη Βαβυλώνα, την οποία σχεδίαζε να καταστήσει πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας του. Ταυτόχρονα διέταξε να αρχίσουν οι προετοιμασίες για μία νέα εκστρατεία στην Αραβία. Στις 3 Ιουνίου του 323 ο Αλέξανδρος προσεβλήθη από υψηλό πυρετό. Την πέμπτη ημέρα ήταν τόσο αδύναμος ώστε αδυνατούσε να σηκωθεί από την κλίνη του και να χαιρετίσει τους συγκλονισμένους συντρό-
στικό του τρόπου σκέψης του Αλέξανδρου,
φους του που τον επισκέφτηκαν για τελευ-
ο οποίος σεβάστηκε τα χαρακτηριστικά των
ταία φορά. Δύο ημέρες αργότερα άφησε
λαών τους οποίους κατέκτησε και σε πολ-
την τελευταία του πνοή, σε ηλικία 33 ετών,
λές περιπτώσεις τα αποδέχθηκε και ο ίδιος,
στο ανάκτορο της Βαβυλώνας, βυθίζοντας
φροντίζοντας μάλιστα να μπολιάσει με αυτά
την αυτοκρατορία του στο πένθος.
τους Έλληνες. Το πνεύμα του Αλέξανδρου παραμένει ζωντανό στις δεκάδες πόλεις
Ο Αλέξανδρος μετά τον θάνατό του πέρα-
που ο ίδιος ίδρυσε και που ακόμη φέρουν
σε στη σφαίρα του θρύλου και του μύθου.
το όνομά του. Οι Αλεξάνδρειες γνώρισαν
Κάποιοι τον θεοποίησαν, πολλοί τον μίση-
την ακμή στα χρόνια που ακολούθησαν και
σαν και τον κατηγόρησαν ως σφαγέα, στο
πολλές από αυτές μετατράπηκαν σε κέντρα
Ισλάμ πέρασε σαν ένας προφήτης του
του ελληνισμού. Ο Αλέξανδρος παρέμεινε
Αλλάχ και η παγκόσμια ιστορία τον ονό-
σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ρομαντι-
μασε Μεγάλο. Ήταν Μεγάλος ως κατακτη-
κός και ιδεολόγος και, παρά την ασίγαστη
τής και στρατηλάτης όπως και ως φορέας
κατακτητική διάθεση που τον διέκρινε, δεν
του ελληνικού πνεύματος. Υπήρξε Μεγάλος
ξέπεσε ποτέ στο επίπεδο πολλών άλλων
πολιτικός και οξυδερκής απόστολος ενός
τυχοδιωκτών κατακτητών της Ιστορίας.
νέου πνεύματος, αυτού της οικουμενικότη-
Αυτή ακριβώς η πτυχή του χαρακτήρα του
τας. Ήταν ο πρώτος άνθρωπος που συνέλα-
προσέδωσε το μεγαλείο και την αίγλη που
βε την ιδέα αυτή, η οποία μόλις στις μέρες
περιβάλλει το όνομά του σήμερα και τον
μας έχει αρχίσει να εφαρμόζεται. Το όραμά
κατατάσσει ανάμεσα στις μεγαλύτερες προ-
του να ενώσει τους λαούς είναι χαρακτηρι-
σωπικότητες της Ιστορίας.
21
TO K ΡΑΤΟΣ ΤΟΥ Μ ΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ Η δημιουργία ενός νέου ελληνικού οικουμενικού κράτους που απλωνόταν σε τρεις ηπείρους 22
–Ευρώπη, Ασία και Αφρική– και η εξάπλωση του ελληνικού πνεύματος και πολιτισμού ήταν ένα όνειρο που έγινε πραγματικότητα μέσα στα δέκα μόλις χρόνια που διήρκεσε η
Πηγή: Εκδοτική Αθηνών: Εκπαιδευτική Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια, Τόμος 25, «Ελληνική Ιστορία».
θριαμβευτική εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Στον χάρτη σημειώνονται οι άξονες πορείας του Μακεδόνα στρατηλάτη, οι θέσεις των κυριότερων μαχών καθώς και πολλές πόλεις που ίδρυσε ο Αλέξανδρος, μεταξύ των οποίων και αρκετές Αλεξάνδρειες.
23
ΜEΤΙΕRS D’ART
«ALEXANDER THE GREAT» TO ΡΟΛΟΪ Το πάθος της Vacheron Constantin για την ιστορία και τις διακοσμητικές τέχνες εκφράζεται με ένα σπάνιο δείγμα Υψηλής Ωρολογοποιίας. Η συλλεκτική αυτή δημιουργία αποτελεί μία εξαιρετική καλλιτεχνική απεικόνιση της ιστορίας και του μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της δοξασμένης πορείας του για την κατάκτηση του κόσμου και την εξάπλωση του ελληνισμού. Το ταξίδι, οι περιπέτειες και οι κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, που τον ανέδειξαν σε θρυλική προσωπικότητα της παγκόσμιας ιστορίας, έχουν συμβολική σημασία για την Vacheron Constantin και μπορούν να παραλληλιστούν με το υπέροχο ταξίδι του παραδοσιακού οίκου ανά τους αιώνες, ξεκινώ-
Η μακρά ιστορία της Vacheron Constantin,
ντας από τον 18ο και φτάνοντας αισίως
η οποία είναι μοναδική στα χρονικά της
στον 21ο.
παγκόσμιας ωρολογοποιίας, αποτελεί αδιαμφισβήτητη απόδειξη του εξαιρετι-
24
Ο συμβολισμός αυτός αποτίνει φόρο
κού πλούτου των διακοσμητικών τεχνών,
τιμής στα επαγγέλματα που εμπλέκονται
έτσι όπως χρησιμοποιούνται στην Υψηλή
με την τέχνη της ωρολογοποιίας και τα
Ωρολογοποιία, είτε αφορούν τα εσωτερι-
οποία αναβιώνουν και εξελίσσουν μια
κά μέρη του μηχανισμού είτε τον εξωτε-
σειρά από παραδοσιακές δεξιότητες και
ρικό καλλωπισμό ενός ρολογιού. Το γυά-
τεχνικές, καθιστώντας τις πιο ζωντανές
λισμα στο χέρι και το μπιζουτάρισμα, η
από ποτέ.
τεχνική guilloché, η χαρακτική και κυρί-
ως η τέχνη του σμάλτου αποτελούν ακό-
κές τέχνες, με τις οποίες καλλιεργούσε
μη μέρος των υψηλότατων προδιαγρα-
πάντοτε στενή σχέση. Αυτά τα παραδοσι-
φών ποιότητας που έχει καθιερώσει και
ακά και μοναδικά πεδία δεξιοτήτων είναι,
εφαρμόζει η Vacheron Constantin.
εξάλλου, που της χάρισαν την καλή της φήμη, που βοήθησαν να διατηρηθεί και σε
Το μοντέλο Métiers d’Art «Μέγας
ορισμένες περιπτώσεις να εξασφαλιστεί
Αλέξανδρος» επιδεικνύει με τον καλύτε-
η επιβίωσή της, όταν απειλήθηκε η συνέ-
ρο τρόπο αυτές τις διακοσμητικές τέχνες,
χιση της λειτουργίας της, στα χρόνια που
εκφράζοντας, μέσα από είκοσι μοναδικά
επικράτησε η εκβιομηχάνιση και η μαζική
ρολόγια, το μεγαλείο μίας από τις πιο εξέ-
παραγωγή στην ωρολογοποιία.
χουσες μορφές της παγκόσμιας ιστορίας, του Μεγάλου Αλεξάνδρου, καθώς και τη
Ο μηχανισμός
θριαμβευτική του επέλαση και κατάκτη-
Αφιερωμένο εξαιρετικά στην τέχνη
ση της Μέσης Ανατολής, της Περσίας, της
της Υψηλής Ωρολογοποιίας, το μοντέ-
Αιγύπτου και της Ινδίας. Η νέα συλλεκτι-
λο Métiers d’Art «Μέγας Αλέξανδρος»
κή σειρά ρολογιών εξακολουθεί να δίνει
είναι ένα εξαιρετικό δείγμα τεχνικής και
το ρυθμό και να τροφοδοτεί το πάθος που συνδέει την Vacheron Constantin με μια πλειάδα σπάνιων και πολύτιμων δεξιοτήτων. Η Vacheron Constantin είναι ένας οίκος Υψηλής Ωρολογοποιίας, που ανέκαθεν συνδύαζε την αισθητική έκφραση με τις κατασκευαστικές καινοτομίες. Στα 250 και πλέον χρόνια της ύπαρξής της, η παλαιότερη ωρολογοποιία σε συνεχή λειτουργία στον κόσμο, η μάρκα που έχει ως σύμβολό της τον Σταυρό της Μάλτας, έχει συνεργαστεί με τους πιο ταλαντούχους τεχνίτες και καλλιτέχνες της εκάστοτε εποχής, με σκοπό να προσφέρει ό,τι καλύτερο ως προς το φινίρισμα και τη διακόσμηση των ρολογιών της. Έτσι, δεν αποτελεί έκπλη26
ξη ότι η Vacheron Constantin αφιερώνει ακόμα ένα μοντέλο στις διακοσμητι-
μηχανικής υπεροχής. Στο εσωτερικό της
μένες στα ελληνικά. Ο περίτεχνα διακο-
κάσας του φιλοξενεί τον Calibre 2460,
σμημένος μηχανισμός του ρολογιού, που
έναν μηχανικό μηχανισμό αυτόματου
φέρει την περίφημη πιστοποίηση ποιότη-
κουρδίσματος, κατασκευασμένο αποκλει-
τας «Poinçon de Genève» (Σφραγίδα της
στικά από την Vacheron Constantin το
Γενεύης), εκτελεί 28.800 ταλαντώσεις ανά
2005. Συμβαδίζοντας με τη μακρόχρονη
ώρα και φέρει ρότορα από χρυσό 22Κ
παράδοση της εταιρείας που αναζητού-
χαραγμένο με την τεχνική guilloche.
σε πάντα πρωτότυπους τρόπους απεικόνισης των ενδείξεων και των λειτουργιών
Αισθητική τελειότητα
στα ρολόγια της, η Vacheron Constantin
Η εσωτερική ομορφιά του ρολογιού βρί-
απογειώνει την τέχνη της ωρολογοποιί-
σκεται σε απόλυτη αρμονία με την εξω-
ας, προσφέροντας έναν νέο τρόπο ανά-
τερική του εμφάνιση. Η κάσα του είναι
γνωσης της ώρας.
κατασκευασμένη από γυαλιστερό κόκκινο χρυσό 18Κ ενώ οι διακοσμητικές τέχνες
Αυτό επιτυγχάνεται χάρη σε τέσσερις
έχουν για άλλη μία φορά εκφραστεί θαυ-
περιστρεφόμενους δίσκους που αποκαλύ-
μάσια σε αυτό το ρολόι. Εφαρμόζονται
πτουν αντίστοιχα την ώρα, τα λεπτά, την
στη δημιουργία του καντράν από χρυ-
ημέρα και την ημερομηνία. Αυτοί οι περι-
σό 18Κ, παρέχοντάς του την αίγλη
στρεφόμενοι δίσκοι, αργής συνεχόμενης
μιας εξαιρετικής μινιατούρας που συν-
κίνησης οι δύο πρώτοι και διακοπτόμενης
δυάζει τη μικρο-γλυπτική και τη χαρα-
κίνησης οι δύο τελευταίοι, εμφανίζονται
κτική του χρυσού με τη σπάνια τεχνική
μέσα από τέσσερα παράθυρα τοποθετημέ-
επεξεργασίας του σμάλτου. Στο κέντρο
να περιμετρικά του καντράν. Στην έκδοση
του καντράν απεικονίζεται ανάγλυφος ο
Métiers d’Art «Μέγας Αλέξανδρος» μάλι-
Μέγας Αλέξανδρος έφιππος πάνω στον
στα οι ημέρες της εβδομάδας είναι γραμ-
Βουκεφάλα, φτιαγμένος στο χέρι από
27
κόκκινο χρυσό 18Κ και αρμονικά τοποθε-
την ανάγλυφη παράσταση απλώνονται η
τημένος πάνω στο εντυπωσιακό καντράν,
Φοινίκη και η Αίγυπτος. Λόγω του περι-
για το οποίο έχουν επιστρατευτεί οι τελει-
ορισμένου μεγέθους του καντράν ήταν
ότερες τεχνικές διακόσμησης.
αδύνατον φυσικά να απεικονιστεί ολόκληρος ο χάρτης των κατακτήσεων που
Πάνω σε μία βάση από ημιδιαφανές σμάλ-
έφτανε μέχρι τα βάθη της Ανατολής και
το απεικονίζεται πεντακάθαρα ο χάρτης με
την Ινδία.
τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με έντονες χρωματικές αντιθέσεις ανάμε-
Την πολύ ωραία εικόνα ολοκληρώνει η
σα στη στεριά και στη θάλασσα. Στα αρι-
επιγραφή «Μέγας Αλέξανδρος» στο κάτω
στερά του έφιππου βασιλιά παρουσιάζο-
τμήμα του καντράν. Το μοντέλο Métiers
νται η Ελλάδα, η Ανατολική Μεσόγειος
d’Art «Μέγας Αλέξανδρος» κυκλοφορεί
και η Μικρά Ασία, επάνω και δεξιά φαί-
σε συλλεκτική έκδοση 20 τεμαχίων από
νονται ο Εύξεινος Πόντος και ένα σημα-
κόκκινο χρυσό 18Κ.
ντικό κομμάτι της Ασίας ενώ κάτω από
28
Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ε Σ
Π Ρ Ο Δ Ι Α Γ Ρ Α Φ Ε Σ
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ Mηχανικός αυτόματου κουρδίσματος Calibre 2460G4 με ενδείξεις αργής συνεχούς κίνησης και ημιδιακοπτόμενης κίνησης, Poinçon de Genève
ΚΑΣΑ Υλικά: Κόκκινος χρυσός 18 καρατίων Διάμετρος και πάχος: 40 mm, 12,10 mm Σχήμα και κατασκευή: Στρογγυλό, τρία μέρη, στεφάνη με βίδες Πίσω καπάκι: Με βίδες, με κρύσταλλο ζαφειριού Κρύσταλλα: Από ζαφείρι με αντιθαμβωτική επεξεργασία Φινίρισμα: Γυαλισμένη κάσα, κορόνα με τον Σταυρό της Μάλτας Στεγανότητα: 30 μέτρα
ΚΑΝΤΡΑΝ Υλικό κατασκευής πλάκας: Κίτρινος χρυσός 18Κ Υλικό για τις διακοσμησεισ: Κόκκινος χρυσός 18Κ για τον ιππέα, τα παράθυρα και τις ανάγλυφες διακοσμήσεις Περιγραφή καντράν: Ζωγραφική με σμάλτο τεχνικής «Grand Feu», γλυπτική μινιατούρας
ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ Ενδείξεις & λειτουργίες: ώρες, μέσω δίσκου αργής κίνησης λεπτά, μέσω δίσκου αργής κίνησης ημέρα, μέσω δίσκου ημιδιακοπτόμενης κίνησης ημερομηνία, μέσω δίσκου ημιδιακοπτόμενης κίνησης Οι ενδείξεις εμφανίζονται σε 4 παράθυρα τοποθετημένα περιμετρικά του καντράν Διαστασεισ: Διάμετρος 31 mm, Πάχος 6,45 mm
Άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά: Ενέργεια: Mηχανική, αυτόματο κούρδισμα, cal. 2460H205G4 Συχνότητα: 4Hz (28.800 ταλαντώσεις/ώρα) Power reserve: > 43 ώρες Λίθοι: 27
λουρι & κουμπωμα: Λουρι: Χειροποίητο από δέρμα αλιγάτορα, 20/18 mm Koymπωma: Αναδιπλούμενο από κόκκινο χρυσό 18 καρατίων
29
ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΑΞΙΑ Το Métiers d’Art «Μέγας Αλέξανδρος»
Ο βιογράφος του Αλέξανδρου, Πλούταρχος,
είναι μία συλλεκτική έκδοση είκοσι τεμαχί-
δηλώνει πως ο Μακεδόνας βασιλιάς ίδρυ-
ων. Κάθε ρολόι φέρει στο πίσω καπάκι του
σε τουλάχιστον εβδομήντα Αλεξάνδρειες,
χαραγμένο έναν αύξοντα αριθμό (1-20)
οι οποίες αποτέλεσαν σημαντικά κέντρα
καθώς και το όνομα μίας από είκοσι πόλεις
του ελληνικού πολιτισμού στην Ανατολή.
ιστορικής σημασίας που συνδέονται με τον
Φυσικά ο Πλούταρχος υπερβάλλει, έχοντας
Μακεδόνα βασιλιά. Οι δύο πρώτες πόλεις
στον νου του όλα τα στρατιωτικά φυλάκια
(Πέλλα και Δίον) είναι άρρηκτα συνδεδε-
και τους μικρούς οικισμούς που έφεραν το
μένες με τη Μακεδονική δυναστεία ενώ οι
όνομα του μεγάλου κατακτητή. Καθόσον
υπόλοιπες 18 είναι Αλεξάνδρειες που ίδρυ-
γνωρίζουμε, ο Αλέξανδρος ίδρυσε περί-
σε ο ίδιος ο Αλέξανδρος κατά τη διάρκεια
που είκοσι με τριάντα πραγματικές πόλεις.
της ζωής και των κατακτήσεών του.
Από αυτές επελέγησαν οι σημαντικότερες για το συλλεκτικό μοντέλο Métiers d’ Art «Μέγας Αλέξανδρος».
30
31
No 1 - ΠΕΛΛΑ Πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους από το τέλος του 5ου - αρχές του 4ου αι. π.Χ. Στα χρόνια του Κασσάνδρου και του Φιλίππου Β’ η πόλη ακμάζει και επεκτείνεται ενώ στην εποχή του Μ. Αλεξάνδρου οικοδομήθηκαν πολλά δημόσια κτίρια και παλάτια. Στα χρόνια της ακμής της η πόλη συγκέντρωνε μεγάλες μορφές του πνεύματος, δραματουργούς, φιλοσόφους και καλλιτέχνες από όλη την Ελλάδα. Είχε χτιστεί σύμφωνα με το Ιπποδάμειο σύστημα, με περίπλοκο σύστημα ύδρευσης, σύστημα υπονόμων και κεντρική «αγορά» με πολλά καταστήματα και εργαστήρια.
No 2 - ΔΙΟΝ Χτισμένο στους πρόποδες του Ολύμπου, υπήρξε η ιερή πόλη των Μακεδόνων. Το όνομά του συνδέεται με τις εορτές του Δία και γνώρισε την πρώτη περίοδο ακμής κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αρχέλαου (413-399 π.Χ.). Με την οικοδόμηση πολλών ναών και ιερών, όπως και με την καθιέρωση τέλεσης αγώνων («εν Δίω Ολύμπια»), το Δίον απέκτησε πανελλήνια φήμη. Εκεί βρίσκονταν και τα θερινά ανάκτορα των Μακεδόνων βασιλέων.
No 3 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΙΣ ΘΡΑΚΗΣ Η πρώτη πόλη που ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Αλέξανδρο και φέρει το όνομά του. Ιδρύθηκε το 340, μετά τη νίκη του Αλέξανδρου επί των Μαιδών, στις όχθες του Στρυμώνα. Ήταν μια καθαρά ελληνική πόλη στην περιοχή του σημερινού Sandanski (Βουλγαρία) και δεν πρέπει να συγχέεται με την σύγχρονη Αλεξανδρούπολη του Έβρου.
No 4 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΤΡΩΑΣ Χτίστηκε κοντά στην Τροία, την άνοιξη του 334, πιθανότατα από τον ίδιο τον Αλέξανδρο για να τιμήσει τον πρόγονό 32
του, Αχιλλέα, αλλά και τους Έλληνες που έπεσαν κατά τη διάρκεια του Τρωικού πόλεμου. Η πόλη κατείχε θέση εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας και αρχικά ίσως λειτούργησε ως φυλάκιο.
No 5 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΤΗΣ ΙΣΣΟΥ Ιδρύθηκε μετά τη μεγάλη μάχη της Ισσού, το 333 π.Χ. και πιθανώς λειτούργησε ως έδρα της τοπικής φρουράς. Αργότερα εξελίχθηκε σε σημαντική πόλη της περιοχής. Είναι το σύγχρονο Iskenderun στην Τουρκία.
No 6 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΤΗΣ ΑΙΓΥΠΤΟΥ Αμιγώς ελληνική πόλη. Ιδρύθηκε το 332, σε μία περιοχή που επέλεξε ο ίδιος ο Αλέξανδρος. Λόγω της στρατηγικής της θέσης προστατευόταν άριστα από στεριά και θάλασσα, ως εμπορικό λιμάνι εξυπηρετούσε τα ασιατικά, τα ελληνικά και τα ιταλικά παράλια ενώ γνώρισε μεγάλη άνθηση στους κατοπινούς χρόνους, όταν κατέστη κέντρο της Αιγύπτου και πρωτεύουσα των Πτολεμαίων.
No 7 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΤΙΓΡΗΤΟΣ No 8 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΕΝ ΒΑΒΥΛΩΝΙΑ Πριν αφήσει τη Βαβυλώνα το 331, ο Μακεδόνας βασιλιάς φρόντισε –για διοικητικούς και στρατιωτικούς λόγους– να ιδρύσει δύο πόλεις που έφεραν το όνομά του. Χτίστηκαν σε σημεία επιλεγμένα ώστε να επιβλέπουν ολόκληρη τη Βαβυλωνία, πυρήνα του αχανούς κράτους, και συγκέντρωναν το ελληνικό στοιχείο, εμπόρους, στρατιώτες και ταξιδευτές, που ήταν απαραίτητο στον Αλέξανδρο για να οικοδομήσει την αυτοκρατορία του.
No 9 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΕΝ ΑΡΕΙΟΙΣ Ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 330, στην Αρεία Χώρα, από Μακεδόνες παλαίμαχους. Πιθανόν να ιδρύθηκε εξαρχής ως νέα πόλη και όχι ως στρατιωτικό φυλάκιο. Είναι το σύγχρονο Herât στο Αφγανιστάν.
No 10 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΑΥΚΑΣΟΥ Ελληνική πόλη. Πολλοί θεωρούν ότι αρχικά ήταν σωφρονιστική αποικία. Εξελίχθηκε σε πόλη εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας καθώς ήλεγχε τα περάσματα που οδηγούσαν προς τη Βακτριανή, όπως και τις πηγές του ποταμού Καμπούλ. Είναι το σύγχρονο Chârikâr στο Αφγανιστάν.
33
No 11 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΠΡΟΦΘΑΣΙΑ Ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 330. «Προφθασία» σημαίνει αναμονή. Την οικοδόμησε ο Αλέξανδρος για να δοξάσει τους θεούς για τη σωτηρία του και την αποκάλυψη συνωμοσίας κατά της ζωής του. Είναι το σύγχρονο Farâh στο Αφγανιστάν.
No 12 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΕΝ ΑΡΑΧΩΣΙΑ Ιδρύθηκε από ντόπιους και Μακεδόνες και Έλληνες παλαίμαχους, τον χειμώνα του 330/329. Πρόκειται για το σύγχρονο Kandahâr στο Αφγανιστάν, το οποίο ακόμα φέρει το όνομα του Μακεδόνα στρατηλάτη (που προέρχεται από το Iskandariya, την αραβική και περσική απόδοση του Αλεξάνδρου).
No 13 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΙΑΞΑΡΤΗΝ (ΕΣΧΑΤΗ) Το καλοκαίρι του 329, στις όχθες του ποταμού Ιαξάρτη, ο Μακεδόνας βασιλιάς ίδρυσε μία ακόμη Αλεξάνδρεια. Η πόλη αργότερα έγινε γνωστή ως Αλεξάνδρεια η Εσχάτη καθώς είναι χτισμένη στο βορειότερο σημείο της αυτοκρατορίας του Αλεξάνδρου. Είναι το σύγχρονο Khodzent στο Τατζικιστάν.
No 14 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΩΞΕΙΑΝΗ Ελληνοπερσική πόλη, με κατοίκους Έλληνες και Πέρσες
∏
N o 14 π∞¡ •∂ ∏ø
παλαίμαχους. Πιθανώς είναι το σύγχρονο AI Khanum στο Αφγανιστάν. Ιδρύθηκε την άνοιξη του 328.
No 15 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΕΝ ΒΑΚΤΡΙΑΝΗ Πόλη εποικισμένη με αιχμαλώτους πολέμου που χρησίμευαν ως οι δουλοπάροικοι για τους Μακεδόνες στρατιώτες. Είχε στρατηγική σημασία καθώς προστάτευε τα βόρεια σύνορα της χώρας από τις επιδρομές των Σακών.
34
No 16 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΒΟΥΚΕΦΑΛΟΣ No 17 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΝΙΚΑΙΑ Δίδυμες πόλεις. Ιδρύθηκαν τον Μάιο του 326 στις όχθες του Υδάσπη. Η Νικαία εξυμνούσε τη νίκη του Αλέξανδρου κατά του Ινδού βασιλιά Πώρου, ενώ η Βουκέφαλος χτίστηκε στη μνήμη του αλόγου του Αλέξανδρου, Βουκεφάλα, το οποίο άφησε την τελευταία του πνοή μετά τη μάχη κατά του Πώρου. Είναι το σύγχρονο Haranpur στο Πακιστάν.
No 18 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΠΑΡΑ ΤΟΝ ΑΚΕΣΙΝΗΝ Ιδρύθηκε τον Φεβρουάριο του 325 στη συμβολή των ποταμών Ινδού και Ακεσίνη. Εκεί εγκαταστάθηκαν οι Θράκες βετεράνοι, πιστοί και ακούραστοι πολεμιστές σε όλη τη διάρκεια της εκστρατείας. Για πολλά χρόνια υπήρξε μεγάλο εμπορικό κέντρο, καθώς διέθετε ναυπηγεία.
No 19 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΕΝ ΚΑΡΜΑΝΙΑ Ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο τον Ιανουάριο του 324, για να ευχαριστήσει τους θεούς για την ασφαλή επιστροφή του στην Περσία. Πιθανόν να πρόκειται για το σύγχρονο Golâshkerd του Ιράν. Ίσως ήταν η τελευταία πόλη, η οποία ιδρύθηκε από τον ίδιο τον Αλέξανδρο.
No 20 - ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ Η ΕΝ ΣΟΓΔΟΙΣ Πρόκειται για επανίδρυση πόλης, στη θέση προηγούμενου οικισμού. Ο Αλέξανδρος την μετέτρεψε σε πρωτεύουσα της σατραπείας του Ινδού και διόρισε σατράπη της τον Πίθωνα. Υπήρξε ισχυρή ναυτική βάση. Είναι το σύγχρονο Bahmanabad, 75 χιλιόμετρα βόρειο-ανατολικά του Hyderabad.
35
ΜΕΤΙΕRS D’ART οι παραδοσιακεσ τέχνεσ
της χάραξης kai toy σμαλτου
Το καντράν είναι το πρόσωπο ενός ρολο-
Μελέτησαν προσεκτικά δεκάδες ανάγλυ-
γιού, εκφράζει τον εσωτερικό του κόσμο,
φες παραστάσεις, έργα ζωγραφικής, χαρα-
αναδεικνύει τις λειτουργίες του και του
κτικά, ψηφιδωτά και αγάλματα. Από αυτά
χαρίζει τη μοναδική του ταυτότητα και
άντλησαν την έμπνευσή τους και άρχισαν
καλλιτεχνική αξία. Αποτελεί, συνεπώς, μαζί
να αποτυπώνουν τις ιδέες τους στο χαρ-
με τον μηχανισμό, το πιο σημαντικό κομ-
τί. Από την στιγμή που εγκρίθηκε το τελικό
μάτι ενός Métiers d’ Art.
προσχέδιο και κατασκευάστηκε ένα πρωτότυπο μοντέλο, ξεκίνησε η πραγματική
Για τον «Μέγα Αλέξανδρο» οι καλλιτέχνες
εργασία κατασκευής των καντράν. Δύο
της Vacheron Constantin είχαν στη διά-
έμπειροι τεχνίτες, μία καλλιτέχνις ειδική
θεσή τους μία ευρεία γκάμα από αρχαία
στη ζωγραφική με σμάλτο και ένας χαρά-
αλλά και μεταγενέστερα έργα τέχνης
κτης, ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας το
με θέμα τον Μακεδόνα στρατηλάτη.
δύσκολο έργο.
η τεχνη του σμαλτου
36 Αρχικό στάδιο διαμόρφωσης του χάρτη
Η καλλιτέχνις επί τω έργω
Η ζωγραφική με σμάλτο Η τέχνη του σμάλτου έχει τις ρίζες της στα τέλη του 15ου αιώνα και είναι μία ιδιαίτερα δύσκολη, εξαιρετικά χρονοβόρα και επίπονη εργασία. Ελάχιστοι είναι σήμερα οι τεχνίτες που την γνωρίζουν και την εξασκούν, ενώ ακόμα λιγότεροι είναι οι οίκοι Υψηλής Ωρολογοποιίας που τολμούν να επενδύσουν σ’ αυτή και που προσπαθούν να τη διασώσουν από την εξαφάνιση. Η Vacheron Constantin είναι ένας από αυτούς. Η εφαρμογή του σμάλτου πάνω σε ένα καντράν είναι το σημαντικότερο στάδιο μίας τέχνης που βασίζεται περισσότερο στην εμπειρία, τη δεξιοτεχνία και τη
διάφανου σμάλτου. Η καλλιτέχνις καλύ-
διαίσθηση του καλλιτέχνη παρά σε προ-
πτει αρχικά τη χρυσή πλάκα του καντράν
καθορισμένους κανόνες και πρακτικές.
με μία βάση από ημιδιαφανές σμάλτο και
Το Métiers d’ Art «Μέγας Αλέξανδρος»
επάνω σ’ αυτή σχεδιάζει το περίγραμ-
ζωγραφίστηκε με σμάλτο τεχνικής «Grand
μα της μινιατούρας. Στη συνέχεια διαλύ-
Feu» και αποτελεί συνδυασμό δύο δια-
ει το σμάλτο –το οποίο είναι σε μορφή
φορετικών τεχνικών: μινιατούρας και ημι-
λεπτής σκόνης– σε μία ελαιώδη ουσία
37 Η ζωγραφική των λεπτομερειών
Ολοκλήρωση της ζωγραφικής παράστασης
και αρχίζει να ζωγραφίζει ένα-ένα χρώμα ξεχωριστά με τη βοήθεια ενός εξαιρετικά λεπτού πινέλου. Η διαδικασία αυτή είναι τόσο λεπτομερής, ώστε είναι αδύνατον να πραγματοποιηθεί με γυμνό μάτι, γι’ αυτό χρησιμοποιείται μικροσκόπιο. Ύστερα από την εφαρμογή κάθε χρώματος η πλάκα ψήνεται σε συγκεκριμένες θερμοκρασίες (μεταξύ 800°C και 1.200°C) και το σμάλτο λιώνει και συγκολλείται πάνω
στο μέταλλο. Κατόπιν, η καλλιτέχνις προσθέτει το επόμενο χρώμα. Για να ολοκληρωθεί μία ζωγραφική μινιατούρα χρειάζονται αλλεπάλληλα ψησίματα, ενώ σε όλα τα στάδια απαιτείται εξαιρετική ακρίβεια και εμμονή στη λεπτομέρεια. Το παραμικρό λάθος μπορεί να καταστρέψει ολοκληρωτικά το έργο και καλλιτέχνις θα κληθεί να ξεκινήσει και πάλι την μινιατούρα από την αρχή.
η τεχνη τησ χαραξησ
38 Γλυπτική μινιατούρας
Φινίρισμα μινιατούρας
Η χάραξη της ανάγλυφης παράστασης Αφού έχει εγκριθεί το τελικό σχέδιο του ρολογιού και έχει ολοκληρωθεί η ζωγραφική με σμάλτο του καντράν, έρχεται η σειρά του χαράκτη να βάλει όλη του τη δεξιοτεχνία για την κατασκευή της ανάγλυφης φιγούρας που θα δεσπόζει στο κέντρο του καντράν. Η εργασία του απαιτεί λεπτές, προσεκτικές κινήσεις καθώς το χέρι του σμιλεύει κάθε καμπύλη, εσοχή και ανάγλυφη λεπτομέρεια πάνω στο
ρα του Αλέξανδρου πάνω στο αγαπημένο
μέταλλο και καθώς λειαίνει στην εντέ-
του άλογο φτιαγμένη από ατόφιο κόκκινο
λεια κάθε επιφάνεια. Το αποτέλεσμα είναι
χρυσό 18Κ δίνει μία τρισδιάστατη εμφά-
εντυπωσιακό. Η χαρακτηριστική φιγού-
νιση στο καντράν του ρολογιού. Ο χαράκτης επιμελείται ακόμη τα περιγράμματα του χάρτη και των παραθύρων στην πλάκα του καντράν, τα οποία είναι απλικαρισμένα από κόκκινο χρυσό 18Κ, και τα γυαλίζει προσεκτικά δίνοντας στην παράσταση την τελική της μορφή. Τελευταία κίνηση, η προσαρμογή της ανάγλυφης μινιατούρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου στο κέντρο της ζωγραφισμένης πλάκας και το καντράν έχει ολοκληρωθεί.
39 Τελικό φινίρισμα του χάρτη
Εφαρμογή της ανάγλυφης μινιατούρας στο καντράν
Βιβλ ιο γ ραφί α Αρριανός, Αλεξάνδρου Ανάβασις, Μτφ. Δ. Ν. Λύκα, Τα άπαντα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων, Πάπυρος, Αθήναι 1938. Κ. Παπαρρηγοπούλου, Ιστορία του ελληνικού έθνους, Εν Αθήναις 1925, Τόμος Β’, Μέρος Α’. Πλουτάρχου, Αλέξανδρος, Εκδόσεις Loeb. Michael Wood, Στα βήματα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Εκδόσεις Καστανιώτη. J.G.Droysen, Ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Μτφ. Ρ.-Η.-Σ. Αποστολίδης, Τράπεζα Πίστεως, Αθήναι 1996. N.G.L. Hammond, F. W. Walbank, A History of Macedonia, 1988, Oxford University Press.
S.PALATZIAN & Co Tel.: 0030210 3613525, Fax :0030210 3611039 40
WWW.VACHERON-CONSTANTIN.COM