BUSINESS EDITION
Relatiemagazine van HAS Den Bosch en HAS KennisTransfer Jaargang 2 Nummer 3 Mei 2012
Nick Twaalfhoven
Food Concept Inspiration Kennismaker Varkenshouderij
Samenwerken met VIC Sterksel Bijdragen aan verbetering
Onderwijs Kenia
er
m Num
2 Nieuws over HAS Den Bosch
3
Op de hoogte van al
het laatste nieuws! 5 Agenda
Alle activiteiten van
HAS Den Bosch
14 Project
9 Column
HAS Den Bosch draagt bij aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College
Eric Alink over herkenbaarheid
1 0 HAS Den Bosch in beeld Carrièredag 2012
Colofon HAS Beats business edition Jaargang 2 - nummer 3 - mei 2012 HAS Beats business edition is het relatiemagazine van hogeschool HAS Den Bosch en HAS KennisTransfer. Het verschijnt drie keer per jaar.
6 Interview
Oud-Topklasser Nick Twaalfhoven bedenkt creatieve food-concepten
21 Beurs
Redactie: Florieke Koers en Marloes Bakker Aan dit nummer werkte mee: Eric Alink Fotografie: Margriet Hoffmans Tekstcorrectie: Twittekst Vormgeving: BureauPonjĂŠe.nl Drukwerk: Drukkerij Tielen
HAS Den Bosch steeds meer op de kaart in Duitsland
Vragen en/ of opmerkingen? hasbeats@hasdb.nl www.hasdenbosch.nl/hasbeats FSC LOGO HIER PLAATSEN
12 Symposium Lectoraat Voeding en Gezondheid presenteert eerste onderzoeksresultaten tjdens symposium
26 Opleiding
Opleiding speciaal voor nieuwe leidinggevenden in de openbare ruimte
hasbeats BUSINESS EDITION
2
Editorial
HAS Year Event met uitreiking HAS-awards Voor u ligt alweer het derde nummer van de HAS Beats business edition. Graag willen we in deze editorial even de aandacht vestigen op de eerste editie van het HAS Year Event dat op 1 juni 2012 plaatsvindt. en waar u inmiddels een uitnodiging voor hebt ontvangen. Het HAS Year Event wordt gehouden in het kader van het verschijnen van het jaarverslag van hogeschool HAS Den Bosch en HAS KennisTransfer over het jaar 2011. Tijdens het evenement worden de HAS-awards uitgereikt. De HAS-awards hebben dit jaar als thema ‘Innovatie’. Deze worden uitgereikt in de categorieën bedrijfsopdracht, praktijkgericht onderwijs en jong talent. Per categorie zijn drie nominaties benoemd, aangedragen door medewerkers bin-
29 Battle
HAS-team presenteert hightech idee voor city farming aan koningin Beatrix
32 Interview
De Kennismaker: bruggen bouwen voor innovatie
Rubrieken
18 Op stage Judith Dirven ging naar Australië
36 BO uitgelicht Horeca ‘s-Hertogenbosch gezonder en duurzamer
nen de opleidingen van HAS Den Bosch. Deze nominaties vertegenwoordigen de mijlpalen uit 2011. Ze vloeien dan ook voort uit activiteiten die in 2011 zijn uitgevoerd door HAS Den Bosch in samenwerking met het bedrijfsleven, overheden en andere instellingen. Vanaf half mei kunt u al online filmpjes bekijken van alle genomineerden en uw stem uitbrengen. Naast de uitreiking van de HAS-awards komt een aantal topsprekers hun visie geven op het thema ‘Innovatie’: Chris Buijnk, Secretaris-generaal ministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, Bert Pauli, Gedeputeerde Economische Zaken en Bestuur Provincie Noord-Brabant, Ruud Huirne, directeur Food & Agri Rabobank en Jos Nelissen, oprichter en algemeen directeur van Newtricious. Daarnaast zal
24 BO uitgelicht
Daken beplanten voor Cityroofs
collegevoorzitter van HAS Den Bosch Dick Pouwels in zijn speech de mijlpalen uit 2011 de revue laten passeren. Meer weten, aanmelden of stemmen? www.hasdenbosch.nl/HASawards Florieke Koers en Marloes Bakker
1
hasbeats BUSINESS EDITION
1 Nieuws
Nieuws over HAS Den Bosch Wil je goed op de hoogte blijven van wat er allemaal speelt in en om onze instelling? Kijk regelmatig op www.hasdenbosch.nl en lees het nieuws als eerste! Of hou ons in de gaten op Twitter en Facebook: @HASDenBosch en Facebook.com/hasdenbosch
In de ban van de langstudeerboete De langstudeerboete houdt ook studentenvereniging Gremio Unio bezig. Hoe moet het verder met actieve studenten die door bestuur- of commissiewerk een aantal maanden achterstand dreigen op te lopen? De boete houdt in dat studenten extra moeten betalen, als ze meer dan een jaar langer over hun studie doen. Bestuurstaken worden hierdoor minder aantrekkelijk. Recent is het voorstel Collegeldvrij Besturen 3.0 bij de Tweede Kamer ingediend. Dit voorstel beoogt het mogelijk te maken voor studenten die een fulltime bestuursjaar doen om zich een jaar uit te schrijven. Of de Tweede Kamer er wat voor voelt, is nog afwachten.
Twee nieuwe leden College van Bestuur benoemd De Raad van Toezicht van HAS Den Bosch heeft met ingang van 1 april 2012 twee nieuwe leden van het College van Bestuur benoemd. Het College van Bestuur is hiermee uitgebreid van twee naar drie leden. De belangrijkste motivatie hiervoor is de ambitie van HAS Den Bosch om verder te bouwen aan ĂŠn uit te groeien tot een toepassingsgericht topinstituut in de groene economie en maatschappij. De nieuwe leden zijn de heer J.C.A.M. (Jan) Denissen en mevrouw F.M. (Frederike) Praasterink. Met hun benoeming van benoemt de Raad van Toezicht twee bestuursleden die bekend zijn met HAS Den Bosch en haar cultuur, zich reeds aan de hogeschool hebben gecommitteerd en op die basis verder willen bouwen aan de ambities van HAS Den Bosch.
Facts & Figures over‌ 2011 Nieuwe! rubriek
HAS Den Bosch had in 2011 2112 studenten op de voltijdopleidingen.
40,8% van de studenten was vrouw. 48,4% van de studenten kwam uit Noord-Brabant, 18,6% uit Limburg.
In 2011 kregen 270 voltijdstudenten hun diploma. 216 studenten studeerden na vier jaar af, 43 na vijf jaar en 11 deden er zes jaar of langer over.
hasbeats BUSINESS EDITION
2
Focus op de professional van vandaag Begin april presenteerde HAS KennisTransfer het businessplan kennistransfer. HAS Den Bosch groeit en kennistransfer groeit mee. Die ontwikkeling is vanzelfsprekend, aangezien HAS Den Bosch niet zonder kennistransfer kan en vice versa. In het bedrijfsleven en met name bij het MKB bestaat een grote behoefte aan toepasbare kennis voor producten procesinnovaties. HAS KennisTransfer kan hierin een grote rol spelen en zowel meedenken op het terrein van product- en dienstontwikkeling als op het terrein van marktintroductie. Bij de voltijd opleidingen ligt de focus op de professional van morgen, bij kennistransfer ligt de focus op de professional van vandaag. Dit is al geruime tijd het beleid van de HAS en zal de komende jaren verder worden uitgebouwd en stevig worden verankerd in de organisatie.
Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en Ingrediënten Hogeschool HAS Den Bosch heeft Albert Zwijgers benoemd tot lector Technologie en Ingrediënten. Het nieuwe lectoraat heeft drie aandachtsgebieden: proceskunde, chemie en microbiologie. Deze komen terug op de terreinen voedingsmiddelentechnologie, milieukunde en de biobased-activiteiten binnen HAS Den Bosch. Technologie wordt daarbij gezien als een multidisciplinaire wetenschap met de uitdaging om de verschillende aspecten daarvan zodanig te combineren dat er nieuwe innovatieve processen en/of producten ontwikkeld kunnen worden. Technologie is bij uitstek een applicatiegerichte ‘wetenschap’, die veel uitdagende mogelijkheden in zich heeft voor de creatieve mens. Dit straalt het echter niet altijd uit. Technologie zal daarom ook anders gepositioneerd moeten worden om jonge mensen te enthousiasmeren technologisch georiënteerde richtingen op het vlak van applicatie te gaan kiezen.
In september 2011 startten 648 nieuwe voltijdstudenten aan HAS Den Bosch.
3
De grootste groep nieuwe studenten begon aan de opleiding Toegepaste Biologie: 119.
hasbeats BUSINESS EDITION
Afgestudeerden kwam in 2011 in verschillende sectoren terecht: 23% in de industrie en handel,16% in de dienstverlening, 13% kwam in de primaire sector en 6% bij de overheid.
4% van de afgestudeerden van HAS Den Bosch werkt op dit moment in het buitenland, 13% is zelfstandig ondernemer.
1 Nieuws
Visie vrouw op bedrijf onderzocht Hogeschool HAS Den Bosch en ZLTO zijn een onderzoek gestart naar de rol van vrouwen op agrarische bedrijven in Noord-Brabant. Het imago is nu namelijk veelal idyllisch van aard. Volgens onderzoekster Susan van Dijk van HAS Den Bosch is het goed als ZLTO meer zicht krijgt op de visie en ideeën van vrouwen in de groene ruimte. Het onderzoek beoogt volgens een écht beeld te schetsen van de hedendaagse Brabantse vrouw verbonden aan een agrarisch bedrijf. “Met de resultaten geven we input aan het vrouwenbeleid van ZLTO.”
Delegatie Midden Oosten bezoekt HAS Den Bosch Een delegatie uit Libanon en Jordanië heeft in februari van dit jaar HAS Den Bosch bezocht. Zij kregen een intensief programma voorgeschoteld om HAS Den Bosch te leren kennen. Daarnaast werden de mogelijkheden voor samenwerking onderzocht. Momenteel wordt een Memorandum of Understanding opgesteld die zowel de American University of Beirut als hogeschool HAS Den Bosch zullen ondertekenen. Daarmee leggen zij hun intentie om samen te werken vast. Daarna zullen er concrete plannen gesmeed worden, onder meer een studiereis van tweedejaars studenten International Food & Agribusiness naar de universiteit in Libanon en docenten- en lectorenuitwisselingen.
Er werden in 2011 263 projecten gestart bij HAS KennisTransfer.
Een groot aantal van die projecten waren onderzoek- en adviestrajecten met vragen van het midden- en kleinbedrijf.
Zo’n 150 docenten van HAS Den Bosch waren in 2011 bij de projecten van HAS KennisTransfer betrokken.
In 2011 zijn 140 bedrijfsopdrachten uitgevoerd via HAS KennisTransfer: 324 studenten studeerden door middel van deze opdrachten af.
hasbeats BUSINESS EDITION
4
Ontwerpwedstrijd veehouderij voor WO- en HBO-studenten Een aantal groene hbo’s, Wageningen University en Stichting Boerengroep organiseren een ontwerpwedstrijd voor studenten. Studenten kunnen tot 15 september hun oplossingen en ideeën insturen die toekomst van de veehouderij in Nederland veiligstelt. Een toekomst waarin de veehouderij zowel aantrekkelijk is voor dier, boer als burger. De hoofdprijs is 1000 euro en de prijsuitreiking vindt plaats op 4 oktober.
Eerste baan voor afstudeerder Toegepaste Biologie Deze zomer studeert de eerste lichting studenten Toegepaste Biologie af. Deze unieke opleiding startte vier jaar geleden en op dit moment werken 300 studenten aan hun afstudeeropdracht. Eén van hen, Mitch Leijen, heeft al een baan bemachtigd bij zaadveredelaar Rijk Zwaan en hij is daarmee de eerste afstudeerder Toegepaste Biologie in Nederland die aan het werk gaat. Studenten Toegepaste Biologie bestuderen de domeinen plant, dier en natuur. Na hun afstuderen kunnen ze gaan werken in allerlei functies, bijvoorbeeld als adviseur ecologie, onderzoeker dierenwelzijn of plantenveredelaar.
Er startten in 2011 300 cursisten aan de bedrijfsopleidingen van HAS KennisTransfer.
5
De cursisten volgden hun opleiding zowel in company als via open inschrijving.
hasbeats BUSINESS EDITION
Agenda
1-5 mei Meivakantie 3-5 mei Animal Event 24 mei Open avond alle opleidingen 1 jun HAS Year Event 8 jun Finale Aardrijkskunde Olympiade 5-12 jul Diplomeringen 16 jul-3 sep Zomervakantie
2 Topklas Ondernemen
Tekst: Florieke Koers Foto’s: Margriet Hoffmans
Oud-Topklasser Nick Twaalfhoven bedenkt creatieve food-concepten Ieder jaar studeert een groep studenten af in de richting Topklas Ondernemen, een afstudeerrichting binnen HAS Den Bosch gericht op het ondernemerschap. Deze groep studenten wil een eigen bedrijf opzetten en onderzoekt met hulp van docenten en coaches uit het bedrijfsleven of hun businessplan levensvatbaar is. En daarna is het werken geblazen. We zochten een oud-Topklasser op: Nick Twaalfhoven. Hij startte twee jaar geleden met zijn bedrijf Doperwt. Hoe gaat het nu met hem? hasbeats BUSINESS EDITION
6
Nick bewoont samen met zijn vriendin een appartement in
meiden die Topklas Ondernemen deden, vonden Nick af
een prachtig oud huis, midden in het centrum van Arnhem.
en toe wel een rare snuiter. “Die creatieveling, die toen een
We krijgen een warm welkom met echte Italiaanse
docent vroeg hoe hij business ging creëren, reageerde met:
cappuccino, waar Nick trots op is. “Ik heb het beste espresso
oh, dat komt vanzelf wel goed. Toch bleven ze me de vraag
apparaat van Arnhem”, lacht hij. “Koffie is een echte hobby
stellen waar het met mijn bedrijf naartoe moest en ook al
van me.” Maar niet alleen koffie. Food is Nick z’n hobby, zo’n
beweeg ik graag met de flow mee, achteraf is het wel goed
grote hobby dat hij zes jaar geleden startte aan de opleiding
geweest dat ik daar door mijn coaches goed over heb nage-
Food Design & Innovation. “Ik kom uit een kunstenaarsfamilie
dacht. Dat heeft ervoor gezorgd dat ik nu een stevige basis
en schilder veel. De liefde voor eten in combinatie met mijn
heb.” Nick vond de studenten die wél een echt zakelijke aan-
creatieve inslag vond ik terug bij Food Design & Innovation.”
pak hadden bewonderenswaardig en inspirerend. Zij wezen
In Nick’s woonkamer kun je niet om zijn schilderijen heen.
hem regelmatig op dat belangrijke zakelijke aspect. En hij
Neo-expressionistische (street) pop noemt hij zijn stijl. Zijn
hielp hun in return juist weer aan creatieve ideeën.
inspiratie haalt hij voornamelijk uit popmuziek uit de jaren ‘60 en ‘70, de moderne kunst uit de jaren ‘80 en de hedendaag-
Zoveel mogelijk aanpakken
se Street Art. Die schilderkunst gebruikt hij vervolgens weer
Nick is nu twee jaar fulltime bezig met zijn bedrijf. En het be-
als inspiratiebron voor de food-concepten die hij bedenkt.
gint vruchten af te werpen. Hij is vooral goed in het op creatieve wijze uitwerken van innovatieve ideeën die bedrijven bij
Vrijheid boven alles
hem neerleggen. Zulke opdrachten krijgt hij inmiddels steeds
“Ik wist al snel dat ik een eigen bedrijf wilde opzetten. De
vaker. “Om opdrachten als deze binnen te halen, heb je eerst
vrijheid die dat oplevert, ging mij boven alles. Afstuderen via
een goed netwerk nodig en dat kost tijd. De afgelopen twee
Topklas Ondernemen was dan ook een logische keus.” Nick
jaar heb ik daar hard aan gewerkt. Ondertussen heb ik al-
deed auditie, zoals dat bij Topklas Ondernemen genoemd
lerlei klussen aangepakt, ik heb sinds mijn afstuderen geen
wordt en werd geselecteerd. Zijn eerste bedrijfsconcept
seconde stilgezeten. Zo heb ik veel zakelijke cateringklussen
was dat hij festival-food wilde gaan bedenken, zijn bedrijf
gedaan waarbij ik me richtte op de ‘smaak’ van een bedrijf.
wilde hij dan ‘Poperwt’ noemen. Maar daarmee vlakte hij de
Ik onderzocht voor zo’n klus eerst goed wat de kernwaarden
schilderkunst die hij zo belangrijk vond uit en dat wilde hij
van een bedrijf waren en bedacht met die kernwoorden in
niet. Dopart bleek een mooie aanvulling en zijn concept stak
mijn achterhoofd de gerechten en drankjes. Een voorbeeld:
hij algauw breder in dan alleen festival-food. Poperwt Dopart
ik deed een receptie voor de NEC Business Club. Wat is
vond hij echter een hele mond vol en toen werd het dus
NEC? Voetbal. Ik heb gras neergelegd op de vloer van de
Doperwt. Kort, maar krachtig. “Mensen moeten erom lachen
club, grasgeur in de lucht gespoten en grascocktails be-
en ze onthouden het.” Die veelal nuchtere jongens en
dacht plus hapjes van eetbare aarde.”
7
hasbeats BUSINESS EDITION
“Ik heb sinds mijn afstuderen geen seconde stil gezeten”
Ook is Nick samen met zeven anderen, waaronder een
de straat, ga je leegstand tegen en stimuleer je tegelijkertijd
café-eigenaar, drie koks en een barista, de ‘Sociëteit van de
ondernemers in de binnenstad. En het is goed voor je eigen
Smaak’ gestart. Hij is de designer van het stel. Samen kun-
naamsbekendheid.”
nen ze grote bedrijven bedienen. “Nu ik steeds met opdrachten krijg waarbinnen ik me echt kan bezighouden met
Food Concept Inspiration
conceptontwikkeling, huur ik voor de cateringklussen vaak
Nick zit dus continu vol goede ideeën en hij voert ze ook nog
de Sociëteit in.” Nick is ervan overtuigd dat ook als je even
uit, zonder alles af te laten hangen van een winstoogmerk.
geen opdrachten krijgt, je toch zichtbaar moet blijven. Dus
Daarmee heeft hij al aardig naam gemaakt in de foodsector
pakt hij alles aan, ook als het in eerste instantie misschien
en het ondernemerschap gaat hem goed af. Bedrijven kun-
niet al te veel oplevert. Samen met een partner had hij een
nen bij hem terecht voor Food Concept Inspiration. Hij is een
tijdelijk restaurant in een leegstaand winkelpand in Arnhem:
ideeënman die vrij associeert, snel anticipeert, inspireert en
de Pop-up Store. “Er is veel leegstand in de stad en het leek
energie geeft.
ons geweldig om dat tegen te gaan met kortlopende projecten als een tijdelijk restaurant. Daarmee breng je leven in
Hij vindt zijn weg wel en maakt zich er niet al te druk over. Toch vindt ook hij het wel eens ingewikkeld, eigen baas zijn. “De onzekerheid is soms wel lastig. Je vaste lasten moeten toch betaald worden. Ik weet wat ik nodig heb als basisvoorziening en ik moet wel zorgen dat ik daaraan kom. De rest is mooi meegenomen. De vrijheid die ik heb, vind ik duizend keer meer waard dan een vast inkomen. Als ik tot 4.00 uur ’s nachts wil schilderen, kan ik dat doen en dat vind ik heerlijk.” De cappuccino is op en de telefoon gaat. Nick neemt op, maar hangt snel weer op. “Ik moet zo weg”, zegt hij, “ik heb een van mijn schilderijen verkocht.” Oh ja, dat doet hij ook nog. Zijn schilderijen exposeren en verkopen. Bezige bij, die Nick. www.nicktwaalfhoven.com www.doperwt.com
hasbeats BUSINESS EDITION
8
3 Column
Herkenbaar Herinnering aan een tafeltafereeltje. Zoon Willem [4] kijkt langdurig naar zijn bord. Hij ziet geschrapte worteltjes, gekookte aardappels en drie vissticks van Iglo. Ze komen uit een pak waar een vertrouwenwekkende kapitein-met-witte-baard op staat. Zo’n man van wie je vermoedt dat-ie de Titanic moeiteloos naar New York had gevaren, maar ja: die onsterfelijke kusscène van Kate Winslet en Leonardo DiCaprio is ook wat waard. Met een vork prikt zoon aandachtig in een van de staaf-
Laat dat nou net botsen met onze grootste angst: on-
jes gepaneerde kabeljauw. Vervolgens legt hij het kro-
herkenbaarheid. Want we willen opvallen. Voortdurend
kante baksel op z’n rug – of is het z’n buik? Dan fronst
en overal. Op Twitter, Facebook en LinkedIn. Op school,
zoon zijn wenkbrauwen: “Hoe zwemt-ie eigenlijk?”
straat en werk. Plus: in onze kookkunst, zeker als we gasten aan tafel hebben. In deze 21ste eeuw, waarin elk
Dat is geen gekke vraag. Wij eten vis zonder vinnen. Wij
individu het centrum van het melkwegstelsel denkt te
kerven in kip zonder kop. En wij trekken soep van een
zijn, willen we onszelf ‘taggen’ in the picture of life. Niks
bospaddenstoelenbouillonblokje – let’s go Wordfeud!
zo erg als onherkenbaarheid.
– waar elke kabouter nietsvermoedend aan voorbij zou lopen. Omdat hij noch de rechthoekige vorm noch de
Gelukkig is er troost. Als je de oorsprong van je eten niet
smaakversterkers E621, E627 en E631 uit z’n biotoop her-
meer herkent, kijk dan om je heen. Zie je het? Ze zijn er
kent. Wij eten onherkenbaarheid.
nog. En overduidelijk: de aardbeienneus, de speknek, de amandelogen. De appelwangen en de bloemkool-
Dat is vreemd. Want wij dwepen met het gezegde ‘you
oren. De tenenkaas en het eierhoofd. De worstvingers,
are what you eat. Al in 1825 noteerde de Franse lek-
de melkflessen – die weinig complimenteuze benaming
kerbek Anthelme Brillat-Savarin die mix van wijsheid en
voor witte benen onder rokje of zwembroek – en de
waarschuwing in zijn boek ‘Physiologie du Gout, ou Me-
perzikhuid. De wereld is een boodschappenlijstje!
ditations de Gastronomie Transcendante.’ Een gedachte-
Zo, en nu koken. Zoon Willem roept.
stap verder: als deze fijnproever gelijk heeft, zijn wij dus onherkenbaar – want dat is wat we eten.
9
hasbeats BUSINESS EDITION
4 HAS Den Bosch in beeld
Foto: Margriet Hoffmans
hasbeats BUSINESS EDITION
10
Een sfeerimpressie opdoen van de Carrièredag? Scan de QR-code met je mobiel of bekijk het filmpje op: hasdenbosch.nl/hasbeats
11
hasbeats BUSINESS EDITION
5 Lectoraten
Tekst : Florieke Koers
Lectoraat Voeding en Gezondheid presenteert eerste onderzoeksresultaten tijdens symposium
hasbeats BUSINESS EDITION
12
Voeding en gezondheid zijn twee termen die steeds vaker samen worden genoemd. Innoveren is daarbij voor voedingsbedrijven essentieel. En niet alleen voor grote organisaties, ook voor het MKB. Over de kansen die ontstaan als je als MKB’er innoveert in gezondheid, hield het Anton Jurgens Institute samen met het lectoraat Voeding en Gezondheid op donderdag 16 februari een symposium.
“MKB’ers staan positief tegenover innovatie”
Na een overheerlijk en vooral gezond
voor de toekomst. Ze signaleren trends
HAS KennisTransfer een pleidooi voor
buffet, ging het symposium officieel
op het gebied van gezondheid, maar
de bedrijfsopdracht: Keuken Divers leg-
van start. Zo’n 40 ondernemers wer-
ook op het gebied van duurzaamheid
de een innovatievraagstuk bij studen-
den welkom geheten door Domingo
en puur & eerlijk. MKB-bedrijven zien
ten neer met verrassende resultaten tot
Loth van het Anton Jurgens Institute.
dit als kansen voor het ontwikkelen van
gevolg. Jan van Rijsingen informeerde
Daarna kreeg lector Annet Rooden-
nieuwe producten, maar ook voor het
de zaal over de Topsector Agro & Food,
burg het woord. Als lector Voeding
vernieuwen van processen en het aan-
waarbinnen hij het MKB vertegenwoor-
en Gezondheid houdt zij zich bezig
boren van nieuwe markten. Ze zien ook
digt. “Om de Nederlandse economie
met voeding, gezondheid en de con-
dat voor de consument belangrijk blijft
een boost te geven, stelde Maxime
sument. Gezondheidsinnovatie in de
dat hoe gezond een product ook is, dit
Verhagen in 2011 een aantal topteams
voedingsmiddelensector staat cen-
niet ten koste mag gaan van de smaak.
aan. De Topsector Agro & Food is er
traal in het lectoraat. Dit is vertaald in
Andere barrières zijn geld, tijd en ken-
een van. De wereld staat voor een gro-
vier thema’s waarop het lectoraat zich
nis. Omdat MKB-bedrijven kleiner zijn,
te uitdaging: het voeden van een sterk
richt: het Nederlandse MKB, gezondere
moeten zij bijvoorbeeld vaak kennis van
groeiende wereldbevolking. De sector
samenstelling van producten, betere
buiten halen. Daarnaast is het voor hen
Agro & Food gaat deze uitdaging graag
gezondheidsgerichte communicatie
lastiger dan voor grote bedrijven om
aan. Het topteam zet in op drie grote
naar consumenten en gezonde duur-
2,5% van hun omzet te besteden aan
kansen voor groei in economische
zame voeding. Tijdens het symposium
onderzoek en ontwikkeling.” Ook deed
waarde en maatschappelijk belang:
presenteerde zij de resultaten van het
het team van Annet nog onderzoek
meer met minder, hogere toegevoegde
eerste onderzoek dat binnen het lec-
naar het nut van gezondheidslogo’s.
waarde en internationaal leiderschap.
toraat is uitgevoerd: wat zijn de kansen
Hier ontstond in de zaal meteen een
Dit leidt tot groei van de jaarlijkse
en tegen welke barrières loopt een
interessante discussie over. Vervolg-
toegevoegde waarde van de sector
MKB-bedrijf aan als het bedrijf wil in-
onderzoek moet nog gaan aantonen of
met € 11 miljard. Plus een toenemende
noveren in gezonde voeding? Daarvoor
de consument zijn koopgedrag door de
bijdrage aan maatschappelijke vraag-
ondervroegen ze ruim honderd MKB-
logo’s daadwerkelijk aanpast.
stukken op het gebied van gezondheid,
bedrijven in de voedingsmiddelensec-
duurzaamheid en wereldvoedselzeker-
tor. “MKB’ers staan positief tegenover
Topsector Agro & Food
heid. Onze uiteindelijke ambitie? Van
innovatie”, stelde Annet. “Ze vinden het
Na Annet kreeg nog een aantal spre-
de agrofoodsector een internationaal
heel belangrijk en veel MKB’ers zijn in
kers het woord. Marc van Wanroij van
leidende, duurzame sector maken waar
de praktijk bezig met innovatie. Wat
Keesmakers B.V vertelde op bevlogen
de samenleving trots op is, een sector
betreft innoveren in gezonde voeding
wijze over zijn kaasvervanger Kees.
die groeit door innovatie, kennis en
beseffen MKB’ers dat het produceren
Cindy Weber van Keuken Divers hield
handelsgeest.”
van gezonde voeding noodzakelijk is
samen met Gerlinde van Santen van
13
hasbeats BUSINESS EDITION
6 Project in Kenia
Tekst: Florieke Koers Foto’s: Gert-Jan Duives
HAS Den Bosch draagt bij aan verbetering onderwijs Bukura Agricultural College
Gert-Jan Duives (achterste rij, zevende van links) met het docententeam van Bukura
hasbeats BUSINESS EDITION
14
Een consortium bestaande uit hogeschool HAS Den Bosch, Q-point (adviesbureau gericht op kwaliteitsmanagement in de agro- en foodketen), DLV Plant (advies- en onderzoeksbureau voor de plantaardige sector), Radboud Universiteit Nijmegen en de Keniaanse Egerton University, is in november 2011 gestart met een vierjarig project in Kenia, dat door de Nuffic wordt gefinancierd. Begin januari werd een eerste verkennende reis gemaakt. Maar waarom participeert een middelgrote specialistische
Dit heeft bijvoorbeeld uitwisselingen van studenten, maar
hogeschool eigenlijk in een project in zo’n ver buitenland?
ook van docenten als resultaat. In het licht van de inhoud
We vragen het aan Esther Mauriks, beleidsmedewerker
van de beleidsnota is het van belang dat ook docenten en
internationalisering bij de afdeling Communicatie & Interna-
andere medewerkers van HAS Den Bosch in staat worden
tionalisering. “Voor HAS Den Bosch sluit deelname goed aan
gesteld hun internationale ervaringen op te doen en/ of uit te
bij de speerpunten die zijn uitgewerkt in de Beleidsnotitie
breiden. Het project in Kenia draagt hieraan bij. Ook is een
Internationalisering 2011-2014”, stelt Esther. “De ambitie om
dergelijk project goed voor onze profilering op internationaal
onze hogeschool verder te ontwikkelen op het gebied van
gebied en tonen we hiermee maatschappelijke betrokken-
internationalisering heeft als doel de toekomstige professio-
heid.”
nals in de agrarische sectoren voor te bereiden op de internationale werkomgeving in én buiten Nederland waarin
Onderzoekende fase
zij terechtkomen na hun studie. Al onze studenten gaan
In augustus hebben vier verschillende consortia ieder een
daarom op stage in het buitenland en ook wordt veel met
offerte (in de vorm van een strategisch en operationeel
partnerinstellingen in andere landen samengewerkt.
projectvoorstel, voorzien van een begroting) uitgebracht
15
hasbeats BUSINESS EDITION
op de projectaanvraag van de Nuffic. “Zo’n tender is heel
HAS Den Bosch zal een aantal docenten van de opleidin-
spannend”, vindt Esther. “Er komt veel bij kijken. Je moet
gen Tuinbouw en akkerbouw en Dier- en veehouderij in de
heel veel informatie aanleveren en alles moet in een bepaald
komende vier jaar naar Kenia afreizen om hun expertise in te
format gegoten worden. Alle betrokkenen hebben meege-
zetten ten behoeve van het behalen van de doelstellingen.
schreven aan het project. Twee maanden na het indienen, werd bekend gemaakt dat het project is toegekend aan het
Gemotiveerd
consortium waar HAS Den Bosch deel van uitmaakt. Dit was
Gert-Jan Duives was de eerste docent die begin januari
half oktober. Half november was vervolgens de aftrap van het
namens HAS Den Bosch een reis maakte naar het Bukura
project, dat loopt tot 2015. Op dit moment bevindt het project
Agricultural College in Kenia. “We hebben onderzocht hoe we
zich nog in de onderzoekende fase. Het projectvoorstel dat
de doelen uit het projectvoorstel meetbaar kunnen maken.
is gedaan, wordt nu aangescherpt en een tijdsplanning
Daarnaast hebben we een workshop gegeven aan stakehol-
gemaakt.”
ders uit het bedrijfsleven, waarin we onder meer de ambities die binnen het project zijn gesteld hebben toegelicht. Het
Speerpunten
was een manier om aansluiting te zoeken met het bedrijfsle-
Q-point is penvoerder van het project dat als doel heeft om
ven en dit viel in goede aarde: ze waren blij verrast dat hun
de Dairy and Horticulture programmes van het Keniaanse
mening werd gevraagd. We hebben daarmee flink wat draag-
Bukura Agricultural College zodanig te verbeteren, dat de
vlak gecreëerd. Ook heb ik met een aantal docenten van het
opleidingen beter aansluiten op de Keniaanse arbeidsmarkt.
College hun curriculum doorgenomen en met hen samen
Andere speerpunten zijn het verder commercialiseren van de
bekeken welke verbeteringen mogelijk zijn. De vertaling van
sector en het bijdragen aan de voedselveiligheid. Namens
de theorie naar praktijksituaties gebeurt onvoldoende.
hasbeats BUSINESS EDITION
16
Veel docenten hebben zelf nauwelijks kennis van de beroepspraktijk waarin hun studenten terechtkomen. Omdat er hoegenaamd geen samenwerking is met het bedrijfsleven, zijn docenten niet op de hoogte van de ontwikkelingen en loopt het onderwijs achter op de werkelijkheid.” Gert-Jan vond alle docenten enorm gemotiveerd. “Bijna alle docenten zijn academisch geschoold en hebben moeite uit bepaalde denkpatronen te stappen. Ze willen dit allemaal echter erg graag en ik vond ze erg open over hun situatie en hun motivatie om te veranderen. Daarbij spreken ze zonder uitzondering uitstekend Engels, wat de communicatie erg vergemakkelijkt.” Gert-Jan ervoer de reis als heel positief. “Hoewel de faciliteiten daar redelijk basic waren, werden we in de watten gelegd en reageerde iedereen enthousiast op onze komst.” Dit studiejaar nog moet het project zijn definitieve vorm krijgen.
17
hasbeats BUSINESS EDITION
7 Op stage
Tekst: Marloes Bakker Foto’s: Judith Dirven
Studente Judith Dirven ging op stage in Sydney
hasbeats BUSINESS EDITION
18
Judith liep stage bij een bedrijf dat exclusieve tuinen aanlegt bij particulieren.
Het bedrijfsleven wordt steeds internationaler. Ook binnen HAS Den Bosch ervaren we dat van toekomstige werknemers wordt verwacht dat ze zich in een internationale omgeving kunnen handhaven. Door een internationale stage krijgen studenten begrip voor verschillende (bedrijfs-) culturen en leren ze hiermee om te gaan. Judith Dirven uit Ulicoten, derdejaarsstudente Tuin- en landschapsmanagement, vloog naar AustraliĂŤ om stage te lopen bij Hoveniersbedrijf Good Manors Pools & Gardens in Sydney. 19
hasbeats BUSINESS EDITION
“Ik heb tientallen gigantisch mooie projecten gezien”
“Ik heb stage gelopen bij een hoveniersbedrijf dat exclusieve
interesse helemaal niet bij particuliere tuinen, maar door
tuinen aanlegt bij particulieren, met budgetten van een paar
deze stage is dat zeker veranderd.”
ton tot aan een miljoen Australische dollars. Alles werd tot in de puntjes verzorgd, van groenaanleg tot en met zwembaden
Genieten van het leven
en van spa’s tot en met terrassen. Ik liep tijdens mijn stage
“Australië is een fantastisch land. De mensen zijn aardig en
mee met de projectmanager en was betrokken bij de plan-
er hangt een heel gemoedelijke sfeer. Ook al is de westerse
ning, kostenberekeningen, offertetrajecten en het bestellen
en luxe levensstandaard gelijk aan Nederland, Australiërs
van planten en materialen. Daarnaast kreeg ik de mogelijk-
maken in mijn opinie echt iets bijzonders van elke dag en
heid om een advies uit te brengen over verbeteringen binnen
genieten meer dan wij. Het werk zelf was zeker niet ‘relaxter’,
de organisatie wat betreft projectmanagement. Mijn grote
zoals dat vaak wordt gedacht over het buitenland. Ik heb
hobby is fotografie en ook dit aspect kon ik in mijn stage
heel hard gewerkt en lange dagen gemaakt. Het is alleen
kwijt. De referentiefoto’s die ik maakte van tuinen die Good
minder stressvol. Zo gingen we bijvoorbeeld iedere dag kof-
Manors had aangelegd, worden gebruikt als promotiemateri-
fie drinken op het strand en ’s avonds werd er met regelmaat
aal op de website en in advertenties.”
uitgebreid gebarbecued.”
Gewaardeerd
Stage in het buitenland
“Mijn stage ging super! Ik had direct een heel goede band
“Ik heb enorm veel geleerd op vakinhoudelijk gebied, maar
met al mijn collega’s en de begeleiding was uitstekend. Ze
zeker ook op persoonlijk gebied. Doordat je al je vastigheden
namen me overal mee naartoe en boden me enorm veel
loslaat en ineens alleen aan de andere kant van de wereld
kansen. Wanneer ik die kansen aangreep, kreeg ik daar ook
staat, leer je jezelf beter kennen. Je leert vanzelf een hoop
enorm veel waardering voor. Ik heb tientallen gigantisch
nieuwe mensen kennen. Zo heb ik met Zuid-Koreanen,
mooie projecten gezien en begeleid. Good Manors is een
Zweden, Fransen, Australiërs en Amerikanen samengewoond
fantastisch bedrijf. Als het in Nederland gehuisvest zou zijn,
in één huis. Dat was heel leuk en gezellig.
zou ik er acuut gaan werken. In eerste instantie lag mijn
Mijn stage was een tijd om nooit meer te vergeten! Ik zou het zo weer over willen doen.”
hasbeats BUSINESS EDITION
20
8
Internationaal
Tekst: Florieke Koers Foto’s: Annika Dossow
Annika Dossow en Lindsay Kemps in het Holland Paviljoen met Frau Antje.
HAS Den Bosch steeds meer op de kaart in Duitsland Hogeschool HAS Den Bosch nam van 20 tot en met 29 januari deel aan de International Green Week Berlin: ’s werelds grootste consumentenbeurs voor de agrofoodsector. De hogeschool presenteerde zich op uitnodiging van het Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie in het Holland Paviljoen. Maar waarom is het eigenlijk nuttig om voor zo’n beurs af te reizen naar Duitsland?
Scan de QR-code om een filmpje over de Green Week en het bezoek van Henk Bleker aan het Holland Paviljoen te bekijken, of kijk op www.hasdnbosch.nl/hasbeats
21
hasbeats BUSINESS EDITION
“In verschillende hoeken van de organisatie bestond al lan-
we onze naamsbekendheid vergroten. Het doel is dat het
ger de wens om Duitse studenten te werven voor onze oplei-
Duitse agrofood-domein weet wie wij zijn en in welke projec-
dingen”, legt Annika Dossow van de afdeling Communicatie
ten en samenwerkingsverbanden wij participeren. Zo willen
& Internationalisering de keuze om naar Duitsland te gaan
we draagvlak creëren op de Duitse markt. En uiteindelijk le-
uit. ”Vorig jaar hebben we daarom een marktonderzoek laten
vert dat natuurlijk ook studenten op. Studenten die voor ons
uitvoeren in Duitsland en de resultaten bleken veelbelovend:
van toegevoegde waarde zijn. Niet alleen voor de HAS zelf,
het is zeer interessant voor HAS Den Bosch om verschillende
maar ook voor de agrofood-sector. Internationale handel is
opleidingen in Duitsland actief in de markt zetten. Het gaat
heel belangrijk voor Nederland en Duitsland is een van onze
om zeven studies: Horticulture & Business Management,
belangrijkste exportlanden. We gaan dus geen studenten
Voedingsmiddelentechnologie, Landscape Design, Stad en
opleiden om het opleiden zelf maar juist om wat ze voor de
streekontwikkeling, Tuin- en landschapsmanagement, Geo
sector kunnen betekenen.”
Media & Design en International Food & Agribusiness. Eind vorig jaar zijn we al een campagne gestart met onder andere
Politieke delegatie op bezoek
een Duitstalige website en daarbij behorende nieuwsbrief,
Docenten en studenten van de verschillende opleidingen
een socialmediaplan en listings op andere websites, maar
en medewerkers van de afdeling Communicatie & Interna-
ook met het geven van voorlichtingen op verschillende beur-
tionalisering presenteerden zich op de beurs, die jaarlijks
zen in Duitsland. Met deze middelen proberen we potentiële
zo’n 400.000 bezoekers trekt. HAS Den Bosch stond in het
studenten rechtstreeks te bereiken. Maar er is meer nodig.”
Holland Paviljoen met de nieuwste technologie op het gebied
Lindsay Kemps, hoofd van de afdeling Communicatie &
van telen zonder daglicht en vol enthousiasme brachten ze
Internationalisering, valt haar bij: “Het is een speerpunt
de opleidingen van HAS Den Bosch onder de aandacht van
binnen het beleid van Hogeschool HAS Den Bosch om ons
de Duitse bezoekers. Het ministerie van Economie, Land-
sterker neer te zetten in de Duitse markt. Niet alleen recht-
bouw en Innovatie toonde zich zeer tevreden met de
streeks naar scholieren toe, maar ook in het algemeen willen
deelname van HAS Den Bosch en de innovatieve invulling
hasbeats BUSINESS EDITION
22
“We bezoeken een combinatie van vak- en consumentenbeurzen”
van de beursstand. Staatssecretaris Henk Bleker, secretaris-
Green Week. “Ook dan zal HAS Den Bosch weer aanwezig
generaal Chris Buijink en de Duitse staatssecretaris Robert
zijn in Berlijn”, stelt Annika tevreden vast. “En dan hopelijk
Kloos en minister Ilse Aigner bezochten de HAS-stand en
zoals de Nederlandse ambassade in Berlijn al aangaf, op
luisterden geïnteresseerd naar de uitleg over de nieuwe
een nog prominentere plek in het Holland Paviljoen.” Bekend
teelttechnieken. Lindsay: “We hebben de HAS bij zowel
werd al dat dan een delegatie voorzitters van Nederlandse
Nederlandse als Duitse politici onder de aandacht kunnen
onderwijsinstellingen de beurs zal bezoeken. Dick Pouwels
brengen, zowel tijdens het bezoek van de delegatie aan onze
gaf aan hier graag bij te willen zijn. De Green Week is ove-
stand als later diezelfde dag op een receptie waar Kamerle-
rigens niet de enige beurs die HAS Den Bosch in Duitsland
den en diverse bestuurders van bedrijven en hogescholen
bezoekt. “We bezoeken een combinatie van onderwijs- en
aanwezig waren. We hebben daarmee een fantastische kans
vakbeurzen. Naamsbekendheid is moeilijk te meten, maar
benut om ons politiek gezien op de kaart te zetten. We waren
door onze deelname komen we in ieder geval bij veel men-
de enige onderwijsinstelling op de beurs en vielen daardoor
sen op hun netvlies, we laten iets achter in hun hoofden.”
erg op. We hebben daarmee aan de Nederlandse politiek
Perry van Kerkhoven was een van de docenten die op de
laten zien wat we ervoor overhebben om ons te laten zien op
beurs stond. Hij is heel enthousiast. “Wij hebben heel veel te
de Duitse markt. Voorafgaand aan de Green Week werd er al
vertellen aan de mensen die zo’n beurs bezoeken. De com-
een conferentie gehouden over de wereldvoedselvoorziening
binatie van docent, student en medewerker Communicatie
en de rol van de agrofoodsector daarin. Een belangrijk thema
& Internationalisering beviel heel goed. We konden zo heel
waar ook de HAS sterk bij betrokken is, onder meer via het
breed allerlei gesprekken aangaan, communicatief vaardig
lectoraat Wereldvoedselvoorziening.”
en met voldoende inhoudelijke kennis. Het Holland Paviljoen zag er wat stereotiep uit: kaas en tulpen. De organisatie van
Volgend jaar
de beurs was dolblij dat wij er stonden, wij gaven het geheel
Ook volgend jaar komt er weer een International Green Week
een frisse uitstraling.”
Berlin. Dan is Nederland het officiële partnerland van de
23
hasbeats BUSINESS EDITION
9 BO uitgelicht
Tekst: Marloes Bakker Foto’s: Cityroofs
Daken beplanten voor een aantrekkelijke leefomgeving Harmen Riemens is 22 jaar en vierdejaars student Tuin- en landschapsmanagement. Samen met Mike Stoffels en Jeroen van Erve doet hij voor zijn afstuderen een bedrijfsopdracht bij Cityroofs in Tilburg. Binnen deze bedrijfsopdracht willen ze antwoord geven op de vraag: kunnen biodiverse daktuinen bijdragen aan het bevorderen van biodiversiteit in de stedelijke omgeving?
hasbeats BUSINESS EDITION
24
Verwacht wordt dat in 2030 ruim 60 procent van de wereldbevolking in een stad woont. De ‘verloren vierkante meters van de daken’ blijven groeien. Cityroofs wil deze oppervlaktes inzetten door daken te ontwikkelen die ons leefklimaat op allerlei manieren verbeteren. Met de slogan ‘Cityroofs brings buildings to life’ passen zij groen, bestrating, meubilair, wateren energieoplossingen op daken, binnenpleinen, promenades, balkons en gevels toe. Niet alleen in Nederland maar ook in Engeland realiseert Cityroofs deze ‘daklandschappen’. Natuur terug in de stad “Duurzaamheid is een belangrijke kernwaarde binnen Cityroofs”, vertelt Harmen. “Het moederbedrijf Zoontjens gebruikte bij de aanleg en ontwikkeling van nieuwe dakbestratingsystemen al zoveel mogelijk gerecyclede materialen. En daaruit ontstond de gedachte om de natuur terug te brengen naar de stad. Als steden uitbreiden hoeft de verscheidenheid aan planten en dieren niet per definitie af te nemen. Door daken te beplanten met inheemse kruiden en grassen denkt Cityroofs vlinders, bijen, vogels en andere flora & fauna voor de stad te behouden en het dak om te vormen tot een aantrekkelijke leefomgeving voor plant, dier en mens.” Bewijs leveren Als pilotproject is er inmiddels een biodiverse daktuin op het hoofdkantoor van Cityroofs aangelegd. Aangenomen wordt dat deze daktuin effect heeft op de biodiversiteit in de stedelijke omgeving, maar het bewijs hiervoor is nog niet honderd procent geleverd. HAS KennisTransfer is daarom gevraagd onderzoek te doen naar het effect van deze daktuinen. “We zijn in onze opdracht op zoek naar feiten die onderbouwen dat het mogelijk is om minibiotopen aan te leggen op daken”, vertelt Harmen. “Daarnaast onderzoeken we de (neven-)effecten van deze minibiotopen zoals fijnstofafvang en waterretentie, maar ook bijvoorbeeld het draagvlak bij gebouwenbeheerders om hierin te investeren.” Onderzoeksopzet “Het onderzoek start met deskresearch waarbij we inventariseren welke onderzoeksresultaten er al zijn over biodiverse daktuinen. Daarna stellen we randvoorwaarden op waaraan de ideale daktuin moet voldoen qua uitstraling en opbouw. Hierbij hoort ook een grondige analyse van de neveneffecten van zo’n daktuin en wat de voordelen zijn voor de doelgroep. Aan het eind van het onderzoek leveren we, naast een onderzoeksrapportage, ontwerpen op voor vier verschillende daktuinen. In deze vier ontwerpen laten we zien welke materialen en planten kunnen worden toegepast en hoe het dak het beste kan worden opgebouwd.”
Bedrijfsopdracht via HAS KennisTransfer Ieder jaar studeren ruim 300 studenten af bij hogeschool HAS Den Bosch. Dit doen ze door het uitvoeren van een bedrijfsopdracht bij HAS KennisTransfer. HAS KennisTransfer is het kennisbedrijf binnen HAS Den Bosch dat zich richt op bedrijven in de sector. Die zijn ze van dienst met onderzoek, advies en opleidingen voor professionals. Bedrijfsopdrachten zijn betaalde opdrachten die via acquisitie worden binnengehaald. Het netwerk van bedrijven die zich hebben verbonden aan HAS KennisTransfer is inmiddels heel groot, maar de organisatie blijft altijd op zoek naar nieuwe bedrijven om mee samen te werken.
25
hasbeats BUSINESS EDITION
10 Opleiding Projectleiding Groenvoorziening
Tekst: Marloes Bakker Foto’s: Margriet Hoffmans en Karin Jonkers
Opleiding speciaal voor nieuwe leidinggevenden in de openbare ruimte hasbeats BUSINESS EDITION
26
“Overheden zoeken niet langer alleen zogenaamde schoffelaars”
Door de veranderende relatie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer in de branche van hoveniers en groenvoorzieners komen bevoegdheden lager in de organisatie te liggen. Voor veel organisaties betekent dit dat uitvoerders en beheerders managementtaken overnemen van projectleiders. Om deze nieuwe leidinggevenden te ondersteunen, ontwikkelde HAS KennisTransfer de opleiding ‘Projectleiding Groenvoorziening’. De opleiding is via open inschrijving te volgen, maar ook kan
ze alleen de uitvoering doen van voorgeschreven werkzaam-
maatwerk geboden worden. IBN Facilitair uit Uden haalde de
heden. “Overheden als gemeenten en provincies zoeken niet
opleiding in huis: sinds medio 2011 volgt een aantal mede-
langer alleen zogenaamde schoffelaars”, zegt Tiny. “Waar in
werkers de cursus in company. IBN is met 3800 medewer-
het verleden 80% van onze activiteiten eenvoudig groenwerk
kers een van de grootste werkgevers in het noordoosten
betrof, zijn we inmiddels uitgegroeid tot een organisatie die
van Brabant en uitvoerder van onder meer de huidige Wet
overal in Noord-Brabant complete integrale bestekken aan
sociale werkvoorziening (Wsw). Tiny van Schijndel, Manager
kan nemen. We benaderen de markt actief en zorgen dat
Openbare Ruimte bij IBN Facilitair, kwam in contact met HAS
we alle benodigde kennis in huis halen of zelf ontwikkelen,
KennisTransfer via zijn rol als bestuurslid binnen de bran-
zodat we allround kwalitatief invulling kunnen geven aan die
chevereniging VHG. “Ik was op zoek naar een partij die in
bestekken. En dat doen we voor alle soorten werkzaamhe-
company op hbo-niveau de scholing kon verzorgen van onze
den binnen de openbare ruimte, van groenonderhoud tot het
teamleiders tot professionele projectleiders. Daarbij was
aanleggen van straten of rioleringswerk”.
het belangrijk dat het onderwijsprogramma op maat werd gemaakt, passend bij de commerciële doelstellingen in ons
Handvaten
beleidsplan. HAS KennisTransfer bood ons de gewenste flexi-
De opleiding Projectleiding Groenvoorziening geeft de me-
biliteit om de opleiding zó in te richten dat onze mensen de
dewerkers van IBN de handvaten om de rol als projectleider
tools in handen krijgen die passen bij onze eigen
in deze nieuwe integrale werkwijze op te pakken.
uitdagingen.”
De nadruk binnen de cursus ligt dan ook op ontwikkeling van de eigen competenties en het omgaan met nieuwe contract-
Integrale aanpak
vormen, projectleiderschap en management. Hans Roelofs,
De integrale aanpak binnen de groensector is een belang-
rayonmanager, werkt al jaar 30 jaar bij IBN. Hij is een van de
rijke verandering voor IBN Facilitair. In de huidige markt
cursisten. “Ik wil een bredere visie ontwikkelen en mee kun-
worden opdrachtnemers door middel van bestekprocedures
nen in mijn vak“, vertelt Hans. “We moeten gezamenlijk de
steeds meer betrokken bij het voortraject in plaats van dat
ontwikkelingen bijhouden in het veld. In de cursus leren we
27
hasbeats BUSINESS EDITION
wat er speelt in de markt, om te gaan met subsidiegeldstro-
de praktijk is Hans optimistisch. “Ik merk dat ik in mijn dage-
men en natuurlijk wat de trends zijn. Er komen veel veran-
lijkse werk steeds vaker links zie naar stof uit de cursus. Maar
deringen op ons af en we leren hoe we daar in ons werk het
daarentegen word je in een project weleens in het diepe
beste mee om kunnen gaan. Projectmatig werken is daar een
gegooid en dat valt dan toch even tegen. Niet alles wat in
onderdeel van. Ook ontwikkelen we een helikopterview wat
de les zit is meteen toepasbaar, maar dat is ook logisch. Het
er voor zorgt dat we makkelijker het grotere plaatje in kaart
doel is dat we met onze nieuw verworven kennis zelf gaande-
kunnen brengen.” Over de toepasbaarheid van de lesstof in
weg oplossingen creëren”.
Over de opleiding De opleiding Projectleiding Groenvoorziening bij HAS KennisTransfer bestaat uit drie modules: Strategisch projectbeheer, Persoonlijk Leiderschap en tactische projectleiding en Trends en ontwikkelingen. - Strategisch projectbeheer gaat over het traject van ambitie tot realisatie. Hoe breng je zo’n traject tot stand. Hoe vertaal je de ambitie naar de juiste contractvorm? Een voorbeeld: hoe vorm je een bestek om tot een goed projectvoorstel (contractvorm) en hoe maak je vervolgens de vertaalslag naar een operationeel werkplan? - Persoonlijk Leiderschap en tactische projectleiding leert de cursisten meer over de aansturing van het operationele team. Ook de rol van penvoerder/directievoerder van een project en het rapporteren van de voortgang aan de opdrachtgever worden uitgediept. - Trends en ontwikkelingen gaat over duurzaamheid en de implementatie hiervan. Maar ook over innovatief groen, kwaliteitsmanagement en veranderende wet- en regelgeving. De modules zijn als één geheel te volgen maar ook los van elkaar: ze worden afgesloten met een certificaat. Indien de cursisten alle drie de modules met succes hebben doorlopen, ontvangen ze het diploma Projectleiding Hoveniers en Groenvoorzieners. Om te kunnen deelnemen moet de cursist minimaal op MBO-4 niveau functioneren en in staat zijn de brug te slaan tussen projectleider en voorman. Ook heeft de cursist minimaal twee of drie jaar relevante werkervaring en is toe aan een stap naar projectleider of heeft net die overstap gemaakt. Meer informatie? Neem contact op met HAS KennisTransfer via 073-692 37 74 of haskennistransfer@hasdb.nl
hasbeats BUSINESS EDITION
28
11 Battle of the Cheetahs
Tekst: Florieke Koers Foto’s: NCDO en Frederike Praasterink
Pauline Rousseau tijdens haar presentatie. Op de voorste rij onder meer koningin Beatrix.
HAS-team presenteert hightech idee voor city farming aan koningin Beatrix Ze was wel zenuwachtig, maar achteraf vond ze het fantastisch. Pauline Rousseau presenteerde op 4 februari een innovatief idee op het gebied van voedselzekerheid aan koningin Beatrix. Het was een onderdeel van de Battle of the Cheetahs waar HAS Den Bosch aan meedeed. De prijs? 25.000 euro om het idee daadwerkelijk uit te voeren. Op 1 maart was de finale: HAS Den Bosch behaalde een mooie tweede plaats. 29
hasbeats BUSINESS EDITION
Het HAS-team dat meedeed aan de Battle of the Cheetahs.
De Battle of the Cheetahs werd gehouden door het NCDO in
City farming
het kader van hun 40-jarig bestaan op 4 februari. Het NCDO
Het HAS-team bestond uit teamcaptain Pauline Rousseau,
is een organisatie die internationale samenwerking en duur-
Josephine de Vries, zeven studenten van verschillende
zame ontwikkeling stimuleert. “Cheetah Generation is de
opleidingen van HAS Den Bosch en twee coaches uit het
benaming van een nieuwe generatie lei-
bedrijfsleven en de wetenschap: Cor van
ders op het Afrikaanse continent,” staat
Beuningen en Frederike Praasterink. Zij
op battleofthecheetahs.nl. “Hun leider-
werkten in totaal zes weken aan een we-
schap komt voort uit innovatieve ideeën
reldvoedselvraagstuk. “Ons onderwerp
en het vermogen om nieuwe wegen te
is city farming”, vertelt Pauline. “Om met
ontdekken. Cheetahs vertrouwen op de
city farming te kunnen bijdragen aan het
kracht van ondernemerschap en duur-
wereldvoedselprobleem, moet er een
zame oplossingen. Zij willen niet langer afhankelijk zijn van externe hulp, maar zien verdienmodellen en waardecreatie als uitgangspunten voor de ontwikkeling
“We hebben toch mooi de tweede plaats behaald”
van hun land en gemeenschap.” Volgens
high tech-oplossing bedacht worden. Ons idee is hiervan uitgegaan: wij willen klimaatkamers van bijvoorbeeld PlantLab integreren in een stedelijke omgeving. Om een internationale component
NCDO wonen overal ter wereld Cheetahs. “Het is een manier
aan ons idee te geven, willen we de units plaatsen in steden
van denken die wereldwijd door jongeren wordt gedeeld
in de provincie Jiangsu, in China. Dit is de zusterprovincie
en waarbij de innovatieve ideeën zich niet laten remmen
van Noord-Brabant, waardoor er al gebaande paden zijn. We
door grenzen.” Daarom hield het NCDO de Battle: het is een
hebben bewust voor China gekozen omdat hier veel nieuwe
ideeëngenerator voor nieuwe oplossingen op het gebied van
steden in opkomst zijn, en ze tijdens de bouw rekening kun-
voedsel. Vijf teams van young professionals strijden om een
nen houden met het plaatsen van de units. Naast China gaan
prijs van 25.000 euro waarmee ze hun idee kunnen uitvoeren.
we ook in Nederland aan de slag.
hasbeats BUSINESS EDITION
30
Door onder andere de verstedelijking weten steeds minder mensen nog waar hun voedsel vandaan komt en kunnen ze het niet meer op waarde schatten, ook hier in Nederland niet. Om jongeren in Nederland weer bewust te maken van de waarde en herkomst van voedsel willen we een ‘Educatieve Roadshow’ organiseren bij onderwijsinstellingen.” Finale op 1 maart Op 4 februari kreeg Pauline de kans om het plan te presenteren voor een zaal van 500 mensen met onder meer koningin Beatrix, Herman Wijffels (hoogleraar Universiteit van Utrecht), Ben Knapen (staatssecretaris Europese Zaken en Ontwikkelingssamenwerking) en Patrick Lamy (directeur-generaal van WTO). Ook kregen ze de kans kort met koningin Beatrix
Van de blog van studente Ilse van Rijsingen, een van de studenten van het HAS-team:
te praten over de problematiek. De koningin reageerde heel enthousiast op alle ideeën en vond het inspirerend dat
“Afgelopen zaterdag waren we als ‘team city farming’ vertegen-
jongeren op deze manier met dergelijke onderwerpen bezig
woordigd op de lustrumbijeenkomst van het NCDO. Als eerste
zijn. Pauline was zenuwachtig voor de presentatie, maar kan
natuurlijk om onze captain Pauline te ondersteunen tijdens de
achteraf alleen maar enthousiast zijn. “Ik ben voor deze op-
pitch van ons idee voor koningin Beatrix. Pauline was volgens
dracht echt uit mijn comfort zone getrokken en dus vond ik
mij goed zenuwachtig, maar ze heeft het geweldig gedaan!
het allemaal heel erg spannend: op zo’n groot podium voor al
Door de pitches konden we ook de ideeën van de concurrentie
die mensen, en dan ook nog voor al die hoogstaande men-
(of toch beter conculega’s?) nog eens goed tot ons nemen. De
sen. Maar het heeft me echt naar een hoger niveau getild en
conclusie is dat de ideeën divers zijn en dat alles dus nog open
ik had het dan ook niet willen missen. Ik heb daadwerkelijk
ligt! De hele dag hebben we kunnen proeven van de wereld
magie gevoeld daar op het podium. We hebben goede ge-
van de ontwikkelingssamenwerking waar het NCDO zich al 40
sprekken kunnen voeren met de aanwezigen en we hebben
jaar mee bezig houdt! Voor mij was het de eerste keer dat ik op
daarmee kennis opgedaan om ons idee verder te concreti-
deze manier in aanraking kwam met dit onderwerp. Verschillen-
seren.” Op 1 maart was het zover: de finale. De teams pre-
de belangrijke en interessante sprekers kwamen tot de conclu-
senteerden zich aan de jury en de publieksjury van driehon-
sie dat er sprake is van een paradigmaverschuiving: van ontwik-
derd geïnteresseerden. “Het was ontzettend spannend: alle
kelingssamenwerking naar economische samenwerking. Hierbij
ideeën waren van hoog niveau en de concurrentie was groot.
zouden overheden en organisaties vooral moeten faciliteren.
Wat betreft het aantal stemmen via oneworld.nl stonden wij op de eerste plaats. Echter, tijdens de finale mochten de
En laat dat nu ook de uitdaging zijn waar we bij de Nederlandse
mensen in de zaal ook nog stemmen en zij stemden massaal
plattelandsontwikkeling (mijn studierichting) voor staan! Het
op het team ‘Too good to waste’, net zoals de vakjury. Ik ben
was al met al zeker de moeite waard om ondanks de winterse
echt teleurgesteld dat we niet hebben gewonnen. We zaten
omstandigheden vanuit het zuiden naar Amsterdam te reizen.
er zó dichtbij! Maar we hebben toch mooi de tweede plaats
Zeker ook omdat we bij de borrel van verschillende personen
behaald. En, dat moet ook gezegd worden: het team ‘Too
te horen kregen dat ze ons idee wel zagen zitten en soms zelfs
good to waste’ heeft een geweldig plan waar ik helemaal
mee wilden helpen! Daarnaast was het een superleuke ervaring
achter sta.”
om eens tussen al het ‘hoge’ netwerk van de NCDO rond te lopen, met als kers op de taart de aanwezigheid van de konin-
Meer weten? www.battleofthecheetahs.nl
gin natuurlijk. Het door ons aangeboden, in PlantLab geteelde plantje vond de koningin enig! Het was een vruchtbare dag, die ons extra motivatie heeft gegeven om er ook in de laatste weken nog eens flink de schouders onder te zetten en ons idee verder uit te werken!”
31
hasbeats BUSINESS EDITION
12 Samenwerken
Tekst: Florieke Koers Foto’s: Margriet Hoffmans
De Kennismaker: bruggen bouwen voor innovatie De zesde Kennismaker Varkenshouderij is sinds kort in functie. Dat toont meteen het succes van de samenwerking tussen Hogeschool HAS Den Bosch en Varkens Innovatie Centrum Sterksel: het project Kennismaker loopt alweer een paar jaar en daar komt voorlopig geen verandering in. Beide partijen zijn tevreden met het resultaat en iedere student die de bedrijfsopdracht tot nu toe deed, voelde zich uitgedaagd. Binnen de opdracht staan innovatie en netwerken centraal.
hasbeats BUSINESS EDITION
32
Mart Smolders
33
hasbeats BUSINESS EDITION
“Ons doel is juist om van de gebaande paden af te gaan”
De Kennismaker Varkenshouderij is een
te laten doen bij bedrijven waar inno-
doorlopende bedrijfsopdracht waarbij
vatie hoog in het vaandel staat. HAS
HAS Den Bosch en Varkens Innovatie
Den Bosch wil als organisatie op het
Centrum (VIC) Sterksel samen de op-
gebied van innovatie bij de voorlopers
drachtgever zijn. Ieder half jaar neemt
horen. En ons zichtbaarder maken bij
een andere student deze rol op zich en
andere voorlopers. Dat gaat natuurlijk
studeert erop af. Voor HAS Den Bosch
niet vanzelf, want mensen richten zich
is de Kennismaker Varkenshouderij een
vaak automatisch op de traditionele
graag gezien project. Zo graag gezien
lijntjes. Ons doel is juist om van de
dat er inmiddels ook een Kennismaker
gebaande paden af te gaan. VIC Sterk-
Paard en Kennismaker Melkvee zijn.
sel is een zeer innovatieve plek en het
Piet Verhoeven, docent bij HAS Den
onderzoekscentrum heeft een netwerk
Bosch en medebedenker van De Ken-
om zich heen dat zich sterk richt op
nismaker beaamt dit. “Het onderwijs
vernieuwing. Een logische partner om
is erbij gebaat dat studenten leren
mee samen te werken. De dynamiek
participeren in projecten en netwerken
is er enorm: het centrum is continu in
in het bedrijfsleven en dan vooral die
beweging. De Kennismaker krijgt de
projecten en netwerken waarbij inno-
kans zich te verdiepen in de innovatieve
vatie het uitgangspunt is. Dit bereiken
trajecten van VIC Sterksel en heeft de
we door studenten bijvoorbeeld stages
opdracht een brug te bouwen tussen
te laten lopen of een bedrijfsopdracht
onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven.”
“De leercurve voor studenten is heel steil” Kennis niet op de plank laten liggen
Zelf nadenken over innovatie
Ook VIC Sterksel vindt het bouwen van dergelijke bruggen
Binnen de functie van Kennismaker wordt een student
belangrijk. Dit zegt Mart Smolders, bedrijfsleider van het
geprikkeld om zelf na te denken over innovatie, de koppeling
onderzoekscentrum. VIC Sterksel werd in de jaren ’70
van verschillende partijen en hoe zij hun brug tussen
van de vorige eeuw opgericht door varkenshouders zelf
onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven willen bouwen. Mart:
en onderzoekt en innoveert sindsdien vele disciplines
“De Kennismaker bestudeert welke trends er zijn in de sector
in de varkenshouderij. Sinds tien jaar is het centrum
en welke kansen er liggen om iets mee te gaan doen. Als
onderdeel van Wageningen University & Research Centre
zij op iets interessants stuiten, mogen ze zelf besluiten dit
en werkt het jaarlijks samen met allerlei instellingen,
op te pakken. De Kennismaker initieert volgens Mart zaken
bedrijven en de overheid aan zo’n veertig projecten. Het
binnen het onderzoekscentrum die anders niet of niet
onderzoek omvat alle aspecten van de varkenshouderij,
voldoende opgepakt zouden kunnen worden. “Ze worden
waaronder voeding, welzijn, gezondheid, emissies,
daarbij in het diepe gegooid, want ze bepalen zelf wat ze
huisvesting en mineralenmanagement. HAS Den Bosch
gaan doen. Daarbij laten we ze natuurlijk niet verdrinken:
participeert regelmatig in allerlei projecten, via stages en
zowel VIC Sterksel als HAS Den Bosch sturen bij waar nodig
bedrijfsopdrachten, waaronder De Kennismaker. “Naast
en we zorgen samen dat er resultaat komt. De leercurve voor
het ontwikkelen van nieuwe kennis zoals de validatie
studenten is heel steil. Daarnaast krijgen ze de mogelijkheid
van innovaties houdt het centrum zich ook bezig met
om snel een groot netwerk op te bouwen in de sector.”
kennisoverdracht en onderwijs”, stelt Mart. “Wij willen kennis niet op de plank laten liggen natuurlijk en dus ontvangen
Op de agenda zetten
wij zo’n 10.000 bezoekers per jaar, van varkenshouders tot
Mart geeft een paar voorbeelden. “Een van de Kennismakers
maatschappelijke organisaties en overheden. Daarnaast
heeft bijvoorbeeld een ‘Summercourse’ opgezet. De
faciliteren we een AOC-programma, draaien studenten uit
Kennismaker is daarbij de spin in het web: hij houdt zich
het hbo- en wo-onderwijs mee in projecten en doen we
gedeeltelijk bezig met organisatorische dingen, maar vooral
nascholingen.”
met het leggen van de contacten en het bij elkaar brengen van de juiste partijen. Hbo- en wo-studenten, maar ook
hasbeats BUSINESS EDITION
34
Loes van de Pas studeerde af als Kennismaker Varkenshouderij Loes van de Pas is kortgeleden afgestudeerd als Kennismaker Varkenshouderij en zette onder meer de Kennismaker op de Human Capital Agenda. “De Kennismaker was een afstudeeropdracht die precies bij mij paste. Toen ik na de middelbare school voor HAS Den Bosch koos, wist ik dat ik iets met dieren (varkens) óf iets met mensen wilde gaan doen. Als Kennismaker kon ik met beide passies volop aan de slag. Ik vond mijn afstudeerperiode erg leerzaam. Ik kan me geen andere afstudeeropdracht voorstellen waarin ik zoveel gelegenheid gekregen zou hebben om mijn persoonlijke vaardigheden verder te ontwikkelen. Projecten waarop ik me als Kennismaker heb gefocust, zijn het inbrengen van het model De Kennismaker op de Human Capital Agenda voor de Topsectoren Agro & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen, het verbeteren van de samenwerking tussen de opleidingen Dier- en veehouderij en Bedrijfskunde & agribusiness en het opzetten van een praktijkschoolweek specifiek voor studenten die geïnteresseerd zijn in de varkenshouderij. Daarnaast ben ik met een hoop andere projecten bezig geweest, zoals de eerste voorbereidingen van de komende editie van de Summercourse ‘Varkens houden in 2020’. Het leukste van dit afstudeerproject vond ik de vrijheid om initiatieven op te pakken waar ik zelf 200% achter stond en er dan samen met andere gemotiveerde mensen iets moois van te maken. Een voorbeeld hiervan is de praktijkschoolweek voor studenten varkenshouderij die recent voor het eerst heeft plaatsgevonden. Dat was een project waar ik als Kennismaker enorm veel energie van kreeg: mensen uit het bedrijfsleven waren enthousiast, het paste bij de doelen van HAS Den Bosch en VIC Sterksel en uiteindelijk heeft een mooie club studenten Dier- en veehouderij én Bedrijfskunde & agribusiness eraan deelgenomen. Het bruggen bouwen is hiermee wel geslaagd dus.”
mensen uit het bedrijfsleven kunnen in de zomer twee weken innovatieve trajecten mogelijk zijn voor derdejaars lang een cursus volgens waarbij ze kunnen ontdekken wat
studenten. De Kennismaker pakt soms doorlopende zaken
de varkenssector inhoudt en wat er speelt binnen en buiten
op zoals bijvoorbeeld het breder interesseren van HAS-
de sector. De cursus wordt nog steeds ieder jaar gehouden
studenten voor de varkenssector. Belangrijk hierbij is dat
en er komt altijd een aantal topsprekers.” Ook pakt een
de Kennismaker zich niet alleen richt op studenten Dier- en
Kennismaker soms een beleidsmatige opdracht op. “Om de
veehouderij, maar ook op andere opleidingen van HAS Den
Nederlandse economie een boost te geven, stelde Maxime
Bosch zoals Toegepaste Biologie. “Zo doet een aantal stu-
Verhagen in 2011 een aantal topteams aan. De topsectoren
denten van die opleiding inmiddels onderzoek op Sterksel
Agro & Food en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen zijn twee
naar dierenwelzijn. Doordat zij een andere achtergrond heb-
voorbeelden. De Human Capital Agenda is onderdeel van
ben, kunnen ze out of the box denken en dat is nu precies
deze topsectoren. Op de agenda staan onderdelen als je
die vernieuwing waar ik het eerder al over had en waar we
leven lang leren en het meer beroepsgericht maken van
met De Kennismaker continu naar zoeken.”
opleidingen. De vijfde Kennismaker, Loes van de Pas, heeft het model De Kennismaker als voorbeeld op de Human
Wilt u meer weten over de projecten van VIC Sterksel? Der-
Capital Agenda gezet.”
dejaars student Dier- en veehouderij Ronald Claessen loopt momenteel stage bij het onderzoekscentrum. Hij leidde ons
Activiteiten binnen HAS Den Bosch
graag even rond en vertelde onder meer aan welk onder-
De Kennismaker zet zich ook in voor studenten binnen HAS
zoek hij binnen zijn stage meewerkt. Scan de QR-code op
Den Bosch. Piet: “Voorbeelden zijn de verbetering van de
uw mobiel of kijk op www.hasdenbosch.nl/hasbeats
praktijkschoolweek voor studenten Dier- en veehouderij en
www.varkensinnovatiecentrum.wur.nl
Bedrijfskunde & agribusiness, en het organiseren van een symposium waar studenten aan deel konden nemen. Dat symposium werd voorgezeten door Han Swinkels, onze lector Duurzame Veehouderijketens. Ook wordt regelmatig onderzocht wat voor stages er binnen VIC Sterksel in een van de
35
hasbeats BUSINESS EDITION
13 BO uitgelicht
Tekst: Marieke Ellenbroek
Horeca ’s-Hertogenbosch gezonder en duurzamer
hasbeats BUSINESS EDITION
36
In 2050 wil ’s-Hertogenbosch gemeente zich profileren als dynamisch
Bedrijfsopdracht via HAS KennisTransfer
centrum van duurzame omgang met
Ieder jaar studeren ruim 300 studenten af bij hogeschool HAS
voedselbronnen. Deze ambitie staat of
Den Bosch. Dit doen ze door het uitvoeren van een bedrijfs-
valt uiteraard met de betrokkenheid van
opdracht bij HAS KennisTransfer. HAS KennisTransfer is het
klimaatneutraal zijn. Bovendien wil de
het MKB. Kloosterhuis Adviseurs zocht de juiste partijen bij elkaar voor het project ’n Duurzame en Gezonde Horeca in
kennisbedrijf binnen HAS Den Bosch dat zich richt op bedrijven in de sector. Die zijn ze van dienst door onderzoek, advies en opleidingen voor professionals. Bedrijfsopdrachten zijn betaalde opdrachten die via acquisitie worden binnengehaald. Het netwerk van bedrijven die zich hebben verbonden aan HAS
’s-Hertogenbosch. Drie studenten van HAS
KennisTransfer is inmiddels heel groot, maar de organisatie blijft
Den Bosch zijn via hun bedrijfsopdracht
altijd op zoek naar nieuwe bedrijven om mee samen te werken.
betrokken bij de uitvoering.
www.haskennistransfer.nl
“Het project ’n Duurzame en Gezonde Horeca in ’s-Hertogen-
Lyke: “We zijn nog maar net begonnen, maar het is al direct
bosch beoogt het gebruik van gezonde producten in hore-
interessant. Er zijn veel partijen bij het project betrokken,
cagelegenheden te bevorderen en tevens de milieubelasting
dus netwerken en contacten onderhouden is een belangrijk
te verminderen.” zegt Jacques Lammers, acquisiteur van
onderdeel van het project. Ik vind het leuk om me eindelijk als
het project. “Voor horecaondernemers geldt dat dit gepaard
professional op te kunnen stellen. In de praktijk leer je toch
dient te gaan met behoud van winstgevendheid en imagover-
het meest.”
betering. Dit wordt ondersteund door de trend dat duurzaamheid en gezonde voeding door consumenten steeds
Gezondheidsscan als adviesinstrument
belangrijker wordt gevonden en dat men bereid is hiervoor te
Jody en Felicia ontwikkelen een gezondheidsscan, die als
betalen.”
adviesinstrument rond voeding en gezondheid kan worden gebruikt. Jody: “We houden rekening met verkoopstrategieën,
Leren in de praktijk
maar ook met de manier waarop veranderingen binnen het
Aan Jody Mekes, Felicia Fransen (studenten Food Design
bedrijf kunnen worden doorgevoerd. Het project past perfect
& Innovation) en Lyke Frederiks (studente Milieukunde) de
bij mijn interesses en mijn voorgaande opleiding, waarin ik al
eervolle taak om dit voor hun afstuderen op te pakken. In
heb gewerkt met horecagelegenheden.”
een bedrijfsopdracht van HAS KennisTransfer werken zij van
Naast Jody, Felicia en Lyke maken ook Gerlinde van Santen
februari tot juni samen als multidisciplinair team. De duur-
(senior adviseur bij HAS KennisTransfer) en Lotte van
zaamheidsdoelstelling wordt opgepakt door Lyke, die bij
Stoppelenburg (docent Milieukunde) deel uit van het project-
vierentwintig horecaonder-
team, evenals adviseurs van
nemers in en nabij het cen-
Kloosterhuis Adviseurs en
trum duurzaamheidscans zal
Fhealinc. De resultaten van
uitvoeren. Zij controleert de
het project moeten op
panden, apparatuur en pro-
collectief en individueel
cessen op het gebied van
niveau goed weergeven wat
duurzaamheid. Dit gebeurt
de huidige stand van zaken
zowel in de keuken als in het
is binnen de Bossche horeca,
restaurant.
waarna heel specifiek een actieplan kan worden opgesteld om dit nog verder te verbeteren.
37
hasbeats BUSINESS EDITION
HAS Den Bosch lanceert Year Event met uitreiking
Wat:
Evenement georganiseerd rondom het verschijnen van het jaarverslag, met: • Collegevoorzitter Dick Pouwels laat alle mijlpalen van 2011 de revue passeren • Uitreiking HAS-awards aan de winnaars van de categorieën beste bedrijfsopdracht, meest veelbelovende student en beste bedrijf praktijkgericht onderwijs • Gratis exemplaar jaarverslag met daarin alle nominaties voor de HAS-awards
En ook:
Gastsprekers tijdens Year Event: • Chris Buijnk, Secretaris-generaal ministerie Economische Zaken, Landbouw en Innovatie • Bert Pauli, Gedeputeerde Economische Zaken en Bestuur Provincie Noord-Brabant • Ruud Huirne, directeur Food & Agri Rabobank • Jos Nelissen, oprichter en algemeen directeur van Newtricious
Datum: 1 juni 2012
Tijd en lokatie: 14.00u-17.00u, aansluitend netwerkborrel Hogeschool HAS Den Bosch, Onderwijsboulevard 221
Stem op uw favoriete genomineerde! Vanaf 18 mei kunt u stemmen op uw favoriet. Ga naar www.hasdenbosch.nl/ HASawards en bekijk de filmpjes!