BUSINESS EDITION
Peter Mook
Inge Meijs
Ideeëngenerator in de food Snackgedrag kinderen
Relatiemagazine van HAS Hogeschool Jaargang 3 Nummer 1 Oktober 2012
Fieldmanager van het jaar
Event ‘Delen en doen’
4 Nieuws over HAS Hogeschool Op de hoogte van al
het laatste nieuws! 7 Agenda
Alle activiteiten van
HAS Hogeschool
22 HAS Hogeschool in beeld
16 Internationaal HAS Hogeschool ambieert
kennispartnerschap in Vietnamese tuinbouwsector
HAS Awards 2011
33 Column Eric Alink over herkenbaarheid Colofon HAS Beats business edition Jaargang 3 Nummer 1 Oktober 2012
8 Layar
HAS Beats komt tot leven met Layar
HAS Beats business edition is het relatiemagazine van HAS Hogeschool. Het verschijnt drie keer per jaar.
20 Fieldmanager van het jaar
Redactie: Florieke Koers en Marloes Bakker Aan dit nummer werkten mee: Eric Alink, Marieke Ellenbroek en Margarita Millenaar Fotografie: Margriet Hoffmans Tekstcorrectie: Marijke Wolfs Online: Erik WeijschedĂŠ Vormgeving: Bureau PonjĂŠe Drukwerk: Drukkerij Tielen Vragen en/ of opmerkingen? hasbeats@hasdb.nl www.hasdenbosch.nl/hasbeats
Peter Mook
FSC LOGO HIER PLAATSEN door Tielen
10 25 onder 25
25 Samenwerken
ondernemer onder de 25
en platteland verbinden
Inge Meijs veelbelovende
Lokale knooppunten die stad
hasbeats BUSINESS EDITION
2
Editorial
Studiejaar 2012-2013 De zomer is weer voorbij en dat betekent voor HAS Hogeschool het einde van een relatief rustige periode. Het studiejaar 2012-2013 is begonnen en we gaan er weer vol tegenaan met in totaal inmiddels ruim 2400 studenten. Voor u ligt het eerste nummer van dit studiejaar. Door het jaar heen is er van alles te doen bij HAS Hogeschool, het gonst van de activiteiten. Zo zijn er dit najaar twee inaugurele redes: van het lectoraat AfgroFoodMarketing en Duurzame Veehouderijketens. In de rubriek Facts & Figures op de pagina hierna meer informatie over de lectoraten van de HAS. We hebben dit najaar ook weer een HAS Ondernemend Café en naast de open dag in Den Bosch wordt op 10 november voor de eerste keer
30 Opleiding
36 Delen en doen
je staande in de milieuwereld
op event ‘Delen en Doen!’
Juiste mix kennis en knowhow houden
Snackgedrag van kinderen centraal
Rubrieken
18 Op stage Daan Heurkens ging op stage naar Canada
34 BO uitgelicht
een open dag gehouden in Limburg: voor onze vestiging in Venlo, die in 2013 officieel open gaat. In deze HAS Beats staat een uitgebreid artikel over het evenement ‘Lekker in je vel’, waar MKB’ers het snackgedrag van kinderen bespraken. Ook kunt u in deze uitgave interviews lezen met twee innovatieve, creatieve dames
Gealtine-applicaties
die beiden een eigen bedrijf startten
ontwikkelen
tijdens en na hun studie aan HAS Hogeschool. En wie hebben de HAS Awards 2011 gewonnen? Nieuw is dat we voor het eerst gebruik maken van Layar, waarmee artikelen via een smartphone of tablet tot leven kunnen worden gebracht. Meer informatie over hoe Layar te gebruiken is, kunt u lezen op pagina 8-9.
14 BO uitgelicht
Businessplan Nederlandse tuinbouw
18 Topklas Ondernemen Evelien veilt agrarische overschotten
Vragen en/of opmerkingen? Mail naar hasbeats@hasdb.nl
Florieke Koers en Marloes Bakker
3
hasbeats BUSINESS EDITION
1 Nieuws
Nieuws over HAS Den Bosch
Wil je op de hoogte blijven van wat er allemaal speelt in en om HAS Hogeschool? Kijk regelmatig op de website en lees het nieuws als eerste! Of hou ons in de gaten op Twitter en Facebook: @HAShogeschool en Facebook.com/hashogeschool.
HAS eerste hogeschool met weather forecast control Binnenkort is HAS Hogeschool de eerste hogeschool in Nederland met een zogenaamde weather forecast control (WFC): een nieuwe applicatie in het gebouwbeheerssysteem dat een gezonder binnenklimaat creëert met beduidend lagere energiekosten. In bestaande bouw zoals bij HAS Hogeschool voert de WFC een permanente energetische bedrijfsoptimalisatie van het gebouw en zijn klimaatinstallatie door. Deze optimalisatie richt zich op energiekosten, gebruikscomfort en efficiënt gebouwbeheer. Het grijpt in op alle belangrijke terreinen van gebouwgebruik: van effectief energiemanagement, het verhelpen van technische mankementen tot communiceren met en instrueren van gebruikers. De terugverdientijd is ongeveer drie jaar. Met de subsidie die HAS Hogeschool voor het systeem ontvangt, wordt dit nog teruggebracht tot twee jaar.
HAS-afgestudeerde doet het goed volgens HBO-Monitor Ondanks de huidige economische omstandigheden zijn afgestudeerde hbo’ers populair. Dat staat in de HBO-Monitor 2011, die begin juli uitkwam. De Universiteit van Maastricht doet dit onderzoek jaarlijks in opdracht van de HBO-raad. Ruim 20.000 afgestudeerden vulden eind 2011, anderhalf jaar na hun afstuderen, een enquête in. In 2011 steeg de werkloosheid onder hbo-studenten die net van de opleiding kwamen van 5,2% naar 6%. HAS Hogeschool zit met 5% onder het landelijk gemiddelde. De werkloosheid onder hbo’ers is relatief laag: afgestudeerden vinden snel een baan, veelal binnen het eigen vakgebied en ook op minimaal hboniveau. De minder gunstige arbeidsmarktsituatie wordt zichtbaar doordat afgestudeerde hbo’ers minder snel een vaste aanstelling bemachtigen. www.hbo-raad.nl
Facts & Figures over… de lectoraten van HAS Hogeschool
HAS Hogeschool heeft meerdere lectoraten. Lectoraten zijn kennisgroepen binnen hogescholen die verbinding leggen tussen het onderwijs, de beroepspraktijk en praktijkgericht onderzoek.
Lectoraten hebben meerdere algemene doelen: versterking van de externe oriëntatie, onderwijsvernieuwing, professionalisering van docenten en versterking van kennisontwikkeling en kenniscirculatie. HAS Hogeschool heeft tien lectoraten.
Duurzame wereldvoedselvoorziening met lector Frederike Praasterink. Het lectoraat richt zich op de verduurzaming van voedselketens in internationaal perspectief. De pijlers zijn duurzame ontwikkeling en internationale samenwerking in de food- en agrosector.
hasbeats BUSINESS EDITION
4
Student Hans Kroon ‘Topper van het jaar 2011-2012’ Hans Kroon, student Bedrijfskunde en agribusiness, is de Topper van het jaar 2011-2012. Hans deed het afstudeertraject Topklas Ondernemen en startte aan het begin van 2012 met zijn eigen onderneming: KROON Organic Residues. Het is een bedrijf dat zich bezighoudt met het recyclen van organisch restafval dat afkomstig is uit de groene energiesector. Topklas Ondernemen is een jaartraject waarbij afstuderende studenten hun eigen onderneming opzetten. Ze worden hierbij intensief gecoacht door docenten en mensen uit het werkveld. Docent en Topklas-coach Patrick Sengers: “Hans had aan het begin van de rit nog geen concreet idee over hoe zijn bedrijf eruit moest zien. Hij heeft echter snel knopen doorgehakt en heeft nu een lopend bedrijf. Velen ‘zweven’ nog aan het eind van het jaar, maar dat is bij Hans niet het geval en dat maakt hem een echte Topper.” www.kroon-or.nl
Goede resultaten in de Nationale Studentenenquête 2012 Begin juli werden de resultaten van de jaarlijkse Nationale Studentenenquête 2012 (NSE) bekend. De NSE is een grootschalig onderzoek onder studenten in Nederland naar de kwaliteit van opleidingen aan hogescholen en universiteiten. HAS Hogeschool kwam net zoals de afgelopen jaren goed uit de bus. De instelling scoort onder meer hoog op ‘aansluiting van inhoud bij actuele ontwikkelingen’, ‘probleemoplossend vermogen’, ‘betrokkenheid van docenten bij studenten’ en ‘de praktijkgerichtheid van de opleiding’. Twee zaken waaraan nog gewerkt moet worden zijn de ‘beschikbaarheid van werkplekken’ en ‘ICT-faciliteiten’. De HAS is hier actief mee bezig: zo werd recent binnen het gebouw 100% dekking van draadloos internet gerealiseerd en wordt er deze zomer intern verbouwd om meer werkplekken mogelijk te maken. De resultaten van de NSE worden onder andere gebruikt voor de onafhankelijke vergelijkingssite Studiekeuze123, een initiatief van de Nederlandse overheid en alle universiteiten en hogescholen. www.studiekeuze123.nl
Voeding en gezondheid met lector Annet Roodenburg. In dit lectoraat staat de hoogwaardige productie van voeding en de daarop aansluitende kwaliteitsbewuste consumptie centraal.
5
AgroFood Marketing met lector Harry van Delft. Binnen het lectoraat staan enerzijds de hoogwaardige productie van voeding en anderzijds de kwaliteitsbewuste consument centraal.
hasbeats BUSINESS EDITION
Technologie en Ingrediënten met lector Albert Zwijgers. Dit lectoraat richt zich op proceskunde, chemie en microbiologie. Technologie wordt daarbij gezien als een multidisciplinaire wetenschap met uitdagende mogelijkheden voor de creatieve mens.
Duurzame wereldvoedselvoorziening met lector Frederike Praasterink. Het lectoraat richt zich op de verduurzaming van voedselketens in internationaal perspectief. De pijlers zijn duurzame ontwikkeling en internationale samenwerking in de food- en agrosector.
1 Nieuws
Aardappelen telen op water Een groep tweedejaars akkerbouwstudenten heeft met hun teeltproject bewezen dat het mogelijk is om aardappelen te telen op water. Op 30 mei hebben zij hun bevindingen gepresenteerd tijdens de miniknolleninfodag. In Nederland is veel kennis en ervaring op het gebied van pootgoed, maar pootgoedproducten in buurlanden worden steeds beter. Om hen voor te blijven is het nodig om een oplossing vinden tegen de bacterie Erwinia en de schadelijke wormensoort Nematoden. De akkerbouwstudenten hebben hier iets op verzonnen. Ze teelden de knollen niet in de grond, maar op het water. Op deze manier telen staat nog in de kinderschoenen, maar er is zeker potentie. Niek Sloetjes, een van de studenten: “Het lijkt een beetje raar om als akkerbouwer de kas in te gaan. Maar het is interessant omdat je op deze manier andere inzichten krijgt.”
Bedrijfsopdracht wint hbo-scriptieprijs Anne van Son en Dennis van Schaijk hebben de NVVL-jaarprijs voor hboscripties gewonnen voor hun onderzoek naar de verhitting van groente en fruit. Hun opdrachtgever wilde de sterilisatie van groenten en de pasteurisatie van fruit optimaliseren. De NVVL reikt de prijzen jaarlijks uit om goed, praktisch onderzoek te stimuleren. De jury is deskundig en afkomstig vanuit verschillende disciplines in onderwijs, onderzoek en bedrijfsleven. De scripties worden onder meer beoordeeld op toegevoegde waarde, eigen inbreng, niveau en originaliteit. Docent Henk-Jan Meijer van HAS Hogeschool: “Voor studenten is het een leuke kans om zichzelf te profileren en een mooie opsteker voor hun cv.” Anne en Dennis hebben hun opleiding Voedingsmiddelentechnologie inmiddels met succes afgerond en volgen nu een master Food Technologie aan de WUR.
Diergezondheid en Welzijn met lector Paul Overgaauw. Het lectoraat Diergezondheid en Welzijn richt zich op het ontwikkelen van methoden voor toegepast onderzoek naar diergezondheid.
Nieuwe Teeltsystemen met lector Jasper den Besten. Dit lectoraat richt zich op de toepassing van innovatieve technologie bij teelten om op termijn duurzame (zero emission) productie te realiseren.
Biobased Productontwikkeling met lector Gert-Jan van Delft. Het lectoraat richt zich op de ontwikkeling van biobased producten uit plantaardige secundaire metabolieten.
Netwerk- en Ketenkunde met lector Nic Douben. Het lectoraat richt zich voornamelijk op systeeminnovaties, ketenmanagement en netwerksturing in de food en agribusiness.
hasbeats BUSINESS EDITION 6
Kwartiermaker Van Hall Larenstein Hogeschool Van Hall Larenstein (VHL) in Velp heeft een externe bestuurder ingehuurd om de afscheiding van de Universiteit van Wageningen in goede banen te leiden. De manager gaat een nieuwe Raad van Toezicht zoeken, zodat de hogeschool zelfstandig verder kan gaan. De hogeschool en de universiteit stoppen met hun samenwerking. Sinds 2004 werkten de hogeschool en de universiteit samen onder de naam Wageningen University & Research Centre. Jeroen Naaijkens is door de Raad van Toezicht gevraagd om ‘kwartiermaker’ voor VHL te zijn. Jeroen Naaijkens was tot 2010 elf jaar collegevoorzitter van de HAS Hogeschool.
Bezoek de Floriade nu het nog kan! De Floriade 2012 in Venlo is in volle gang. Dit unieke evenement wordt één keer in de tien jaar georganiseerd en is inmiddels al door ruim een miljoen mensen van over de hele wereld bezocht. Ook HAS Hogeschool is aanwezig op de Floriade 2012. HAS Hogeschool participeert in het Nederland Bloeit Paviljoen waar je letterlijk en figuurlijk kunt proeven van de Nederlandse land- en tuinbouw. Op een lopende band ontvouwt zich het Rijk der Amuses: zinnenprikkelende producten die een bijzonder verhaal in zich hebben en pas ontsloten worden door eigen initiatief van jou als bezoeker. De verhalen laten zien hoe de land- en tuinbouw bijdraagt aan je kwaliteit van leven. HAS Hogeschool profileert zich door middel van een filmpje over de (inmiddels afgestudeerde) student Horticulture & Business Management Peter Meinhardt. Hij vertelt hierin over zijn studie bij HAS Hogeschool en de vraagstukken waar de tuinbouwsector mee te maken heeft. Duurzame veehouderijketens met lector Han Swinkels. Dit lectoraat gaat bijdragen aan een gezonde, veilige en gewaardeerde veehouderij.
7
Recent is er nog een elfde lectoraat bijgekomen: Innovatie en ontwikkeling met lector Evert-Jan Ulrich. Het nieuwe lectoraat is gericht op innovatie en creativiteit en heeft twee belangrijke speerpunten: innovatie in het onderwijs en organisatieinnovatie.
hasbeats BUSINESS EDITION
Agenda
25 sept 11 okt 28-29 sept 15-20 okt 10 nov 15 nov 17 nov
Inaugurele rede Harry van Delft Inaugurele rede Han Swinkels Onderwijsbeurs Zuid Herfstvakantie Open dag vestiging Venlo HAS Ondernemend Café Open dag vestiging Den Bosch
Marloes Bakker (links) en
Tap to
Florieke Koers van de redactie van
view
de HAS Beats business edition.
hasbeats BUSINESS EDITION 8
s .
HAS Beats komt tot leven met Layar
Dit nummer van HAS Beats business edition is onze eerste uitgave die is voorzien van digitale extra’s door middel van Layar, een nieuwe augmented reality technologie. Anders gezegd: met Layar komt de HAS Beats tot leven. Wat is Layar? Layar is een app voor uw smartphone of tablet. Deze app bevat verschillende lagen (layers) die de artikelen via uw telefoon of tablet tot leven brengen. Dat betekent dat u bij sommige pagina’s extra informatie zoals video’s kunt zien. U herkent deze pagina’s aan de toevoeging van het Layarlogo in de foto.
1
2
3 view this page
:
4
with
Tap to view
Stap 1: Download de gratis Stap 2: Vind pagina’s met het Hoe werkt het? of Layar-app voor Android Layar logo. iPhone, of update naar de Download de gratis Layar-app in de Android laatste versie Layar Store. al Market ofals deje App Heeft u de Layar-app al hebt.
op uw smartphone of tablet, zorg dan dat u de laatste versie hebt (check updates). Probeer Layar meteen door pagina 8 te scannen en bekijk het filmpje van HAS Beats-redacteuren Marloes Bakker en Florieke Koers.
9
hasbeats BUSINESS EDITION
Stap 3: Open Layar, houd de Layar, boven stap de voor stap: telefoon pagina en 'Tap to view' om de actie te Download de Layar-app starten. Open de Layar-app
Stap 4: Houd de telefoon boven de pagina, 'luister', 'bekijk' en 'zie' meer!
Klik op het scanicoon links naast de zoekbalk Houd uw smartphone boven de foto Klik op de scan knop onderin het scherm Nu opent de digitale laag vanzelf. Veel plezier!
2 25 onder 25
Tekst: Florieke Koers Foto’s: Margriet Hoffmans
Inge Meijs veelbelovende ondernemer onder de 25 Ieder jaar stelt ondernemersblad Sprout een lijst samen van de 25 meest veelbelovende ondernemers onder de 25 jaar. Dit jaar staat Inge Meijs, afgestudeerde Food Design & Innovation, in deze lijst met haar bedrijf Culiversum en online ideeĂŤngenerator Gastronomixs. Tijd voor een gesprek met deze creatieve foodie uit Waspik. hasbeats BUSINESS EDITION
10
“Dat out of the box koken lag me wel”
11
hasbeats BUSINESS EDITION
Inge was altijd al de creatieveling thuis. Ze wilde na de havo
Met verschillende producten werken
een creatieve opleiding gaan doen, maar wist nog niet zo
Na haar afstuderen vatte Inge het plan op om een eigen
goed wat. Omdat zij bij haar thuis een boerderij hadden,
bedrijf te starten. “Dat leek me interessanter en veelzijdiger
vond haar moeder dat ze niet alleen bij creatieve opleidingen
dan een baan bij een vaste werkgever. Ik wil graag
moest gaan kijken, maar ook bij HAS Hogeschool. Daar
innovatieve concepten bedenken en ben er van overtuigd
zag ze de opleiding Food Design & Innovation en dát was
dat je creatiever bent wanneer je constant met verschillende
het. “Mijn moeder heeft een enorme voorraadkast in huis
producten en klanten werkt. Beetje bij beetje kreeg ik eigen
waarmee ze altijd iets lekkers op tafel kan toveren”, legt Inge
projecten, naast het werk dat ik deed voor Culiversum.”
uit. “Dat out of the box koken lag me wel.” Aan wedstrijden
Samen met Jeroen maakte Inge het Culinary Toolbook voor
meedoen lag haar ook, want in het begin van haar tweede
verschillende klanten waar ze een succesvol project voor
studiejaar won ze de Bunzl Food Design Packaging Award
hadden afgerond. “In dit boek staan geen gerechten, maar
met een langwerpig theezakje om koud water een smaakje te
componenten voor gerechten, bijvoorbeeld kroepoek van
geven. Ze liep stage bij Shoot My Food en Oil & Vinegar. “Na
aardbei of een komkommermatje. Het is een verzameling van
mijn stage bij Shoot My Food in Wageningen wilde ik eigenlijk alle gastronomische kennis die Culiversum bezit. De chefs weer dichtbij huis stage gaan lopen”, zegt ze. “Daarom belde
die het boek zagen, waren razend enthousiast en wilden het
ik met Jeroen van Oijen van Culiversum. Culiversum is een
hebben. Maar gezien de inhoud zou het boek al geschiedenis
bedrijf dat food professionals wil inspireren en voorzien in
zijn wanneer het gedrukt werd... Zo ontstond het idee voor
de behoefte om vanuit creatieve invalshoeken te innoveren,
Gastronomixs.com, een online ideeëngenerator waar de
waarbij nieuwe kansen in de markt centraal staan. Culiversum honderden componenten online beschikbaar zijn voor chefs is een ideeëngenerator voor de industrie en heeft klanten
en food-professionals. Ik ben samen met Jeroen een jaar
als Aviko, Stegeman en Paturain. “Jeroen bleek echter net
bezig geweest hier een businessplan voor te schrijven.
voor zichzelf te zijn begonnen en kon me nog geen stage
In november 2011 hebben Jeroen en ik besloten om onze
aanbieden. Hij zei dat ik over een half jaartje nog maar eens
krachten definitief te bundelen en ben ik mede-eigenaar
moest bellen. En dat heb ik gedaan. Het klikte en ik deed
geworden van Culiversum. Jeroen is kok van oorsprong en
tijdens mijn studie al regelmatig klussen voor hem.”
kookt nog steeds veel. Ik ben voornamelijk zaken aan het regelen en ben verantwoordelijk voor de communicatie. En we communiceren veel: praten met mensen is de belangrijkste manier om ons bedrijf en het nieuwe Gastronomixs bekendheid te geven en projecten binnen te halen.” Gastronomixs Sinds 10 april van dit jaar is Gastronomixs.nl online: de digitale versie van het Culinary Toolbook. Inge is daar haast fulltime mee bezig. “De bedoeling is chefs van middenklasse restaurants met deze componenten te
“Ze vinden me een carrièremeisje”
inspireren. Gastronomixs werkt als een brainstormpartner en geeft constant nieuwe suggesties. Met alle componenten kan de chef zelf een gerecht in elkaar puzzelen. Een klein deel van de componenten is gratis beschikbaar. Op de
hasbeats BUSINESS EDITION 12
rest kunnen chefs een abonnement nemen. We hebben nu
de European Creative Business Cup. “We zitten nu bij de
ruim zeshonderd leden. Daarnaast werken we met product
laatste tien. Als we bij de laatste vijf zitten, mogen we ons
placements: we gebruiken producten van foodservice-
businessplan pitchen en kunnen we misschien Nederland
bedrijven en laten zien wat daarmee mogelijk is. Bedrijven
vertegenwoordigen in Kopenhagen. Meedoen aan dit soort
kunnen een gift box bestellen die ze als relatiegeschenk
wedstrijden is een perfecte manier om in de publiciteit te
aan klanten kunnen geven.” Inge heeft contacten bij scholen
komen en bovendien erg leerzaam.”
zoals de Rooi Pannen en de Cas Spijkers Academie. De Rooi Pannen gebruikt de website in haar onderwijsprogramma.
Carrièremeisje
Studenten van de Cas Spijkers Academie gaan de website
Inge heeft een drukke agenda en werkt vaak ’s avonds.
mee vullen. Inge is hier heel enthousiast over. “Die jongens
Soms zit ze veel op kantoor en dan weer rijdt ze het hele
en meiden kunnen zo laten zien wat ze in hun mars hebben,
land door. Binnenkort gaat ze een aantal beurzen bezoeken,
het is voor het eerst dat leerlingkoks die mogelijkheid online
dat zijn perfecte plekken om veel mensen te ontmoeten. “Ik
krijgen.”
heb weinig vrije tijd, maar omdat ik het zo leuk vind, voelt het niet als werk. Ik heb dat van huis uit meegekregen. En het
25 onder 25
moet wel, want het is geen buiten spelen meer wat ik doe.
Sprout magazine is een ondernemersmagazine dat Inge
Er moet gepresteerd worden. Vriendinnen begrijpen het,
regelmatig leest. “Ieder jaar stellen zij een lijst samen van
maar grappen soms ook dat ze me echt een carrièremeisje
25 meest veelbelovende ondernemers die jonger zijn dan
vinden.” En wat de toekomst brengt? “In ieder geval keihard
25. Ook dit jaar zochten ze weer jongeren en toen heb
werken. Ik wil graag mooie projecten blijven doen, het liefst
ik me aangemeld. Ik had helemaal niet verwacht dat ik
voor grote bedrijven. Eerst moet Gastronomixs in Nederland
geselecteerd zou worden. Ik mocht naar Amsterdam voor
hard groeien. Maar Nederland is een klein land, dus willen we
een fotoshoot, een interview en het maken van een filmpje.
de website in 2013 gaan vertalen naar onder andere Engels
Op de filmpjes van alle deelnemers kon gestemd worden en
en Duits. Culiversum is voor Jeroen en mij voor de lange
daar kwam vervolgens een publiekswinnaar uit. Ik wist wel
termijn. Gastronomixs mag ons levenswerk worden, gestoeld
dat ik niet zou winnen omdat wij geen consumentenproduct
op een beetje idealisme: het verbeteren van de horeca en
hebben, maar alleen al het meedoen vond ik een eer.
eetcultuur. Voorlopig zijn we daar dus wel zoet mee.”
Ik heb mijn netwerk er flink door kunnen uitbreiden.” Dankzij Sprout is Culiversum nu ook genomineerd voor
13
hasbeats BUSINESS EDITION
3 BO uitgelicht
Tekst: Margarita Millenaar
Businessplan voor Expertise centrum Nederlandse tuinbouw
hasbeats BUSINESS EDITION
14
Roel van Erp is 22 jaar en in juli afgestudeerd aan de opleiding Bedrijfskunde en agribusiness. Voor zijn
Bedrijfsopdracht via HAS KennisTransfer
bedrijfsopdracht deed Roel samen met medestudent Stijn Voets een bedrijfsopdracht (BO) voor HAS Hogeschool. De opdracht omvatte het schrijven van een businessplan met betrekking tot het opstarten van een expertisecentrum voor de Nederlandse tuinbouw: het Centre of Expertise Greenports.
Ieder jaar studeren ruim 300 studenten af bij HAS Hogeschool. Dit doen ze door het uitvoeren van een bedrijfsopdracht (BO) bij HAS KennisTransfer. HAS KennisTransfer richt zich op bedrijven in de sector. Die zijn ze van dienst met onderzoek, advies en opleidingen voor
“De opdracht was gericht op de
machines om het land te bewerken,
professionals. Bedrijfsopdrachten zijn
Nederlandse tuinbouw, een sector
grondstoffen te besparen, enzovoorts.
betaalde opdrachten die via acquisitie
die ik totaal niet kende”, vertelt Roel.
Het gaat dan niet over de ontwikkeling
worden binnengehaald. Het netwerk
“Dat maakte het erg interessant.
van deze technieken, maar juist
van bedrijven die zich hebben
Uit het onderzoek bleek dat er in
de implementatie hiervan en de
verbonden aan HAS KennisTransfer
deze sector volop kansen zijn. Zeker
gevolgen voor de bedrijfsvoering bij
is inmiddels heel groot, maar de
op het gebied van techniek.” Het
ondernemers. Innovatie staat hierbij
organisatie blijft altijd op zoek naar
expertisecentrum wil samenwerkingen
centraal.”
nieuwe bedrijven om mee samen te
smeden tussen verschillende groene
werken.
onderwijsstellingen, bijvoorbeeld
Battle of Greenhouses
tussen HAS Hogeschool en
In de eerste weken heeft het
Hogeschool Inholland. Binnen deze
studententeam veel onderzoek
samenwerkingen worden projecten
gedaan naar een aantal pilots bedoeld
prijs was een kennisvoucher ter waarde
opgestart om praktische problemen
om het bedrijfsleven aan te zetten
van €7.500 euro. Na het onderzoeken
van tuinbouwondernemers op te lossen
tot innoveren. Deze pilots werden
van verschillende pilots ging Roel met
en studenten op te leiden aan de hand
gehouden in het kader van de opstart
zijn medestudent aan de slag met
van concrete praktijkvraagstukken.
van het Centre of Expertise Greenports.
het uitschrijven van het businessplan.
Het doel is onderwijs en innovatie
Een voorbeeld van zo’n pilot is de
Het complete plan leverden zij aan
in de greenportsector versterken.
‘Battle of Greenhouses’. Deze wedstrijd
het einde van de afstudeerperiode op
Het centrum is de brug tussen de
werd eind juni gehouden. Veertien
aan het Ministerie van Economische
onderwijsinstellingen onderling en
ondernemers uit de Nederlandse
zaken, Landbouw en Innovatie, die het
de onderwijsinstellingen en het
tuinbouw presenteerden innovatieve
zullen beoordelen op uitvoerbaarheid.
bedrijfsleven. De opdracht sloot
ideeën en oplossingen om de sector
Nu Roel klaar is met zijn opleiding, wil
naadloos aan bij het interesseveld van
te helpen met actuele vraagstukken.
hij graag aan het werk bij een bedrijf
Roel. “Ik ben altijd erg geïnteresseerd
Deze ideeën werden door een vak- en
waarbij netwerken en klantcontacten
geweest in techniek en dan met
publieksjury beoordeeld. De drie beste
centraal staan. En niet verassend: een
name in agrotechniek. Dat zijn
initiatieven wonnen een kennisvoucher
baan waarbij agrotechniek centraal
nieuwe technieken voor apparaten en
ter waarde van €22.500 euro, de vierde
staat en innovatie een voorwaarde is.
15
hasbeats BUSINESS EDITION
www.haskennistransfer.nl
4 Internationaal
Tekst: Esther Mauriks Foto’s: Jean Phillipse
HAS Hogeschool ambieert kennispartnerschap in Vietnamese tuinbouwsector Onlangs heeft HAS Hogeschool een intentieverklaring ondertekend voor deelname in een zogenaamd Living Lab Horticulture in Vietnam. Het Living Lab-concept werd ontwikkeld door de NESO (Netherlands Education Support Office), dat zich onder andere sterk maakt voor een generieke positionering van het Nederlandse hbo in tien landen waar de NESO actief is.
hasbeats BUSINESS EDITION
16
‘Vietnam is een interessant land, dat ons ook niet geheel onbekend is’ tuinbouwsector vooral voor binnenlandse consumptie: slechts 15% van de productie wordt geëxporteerd naar het buitenland. De sector kent in Vietnam een aantal grote uitdagingen, zoals het inperken van grootschalige gebruik van pesticiden, die nu de export naar Europa nog belemmert en ook de eigen, groeiende middenklasse geen producten meer wil afnemen waarbij pesticiden zijn gebruikt. Food security, food safety en gebrek aan goed opgeleid personeel zijn enkele belangrijke redenen voor de Vietnamese vraag naar andere productietechnologieën, know how en kennisoverdracht. Hier ligt een mooie kans voor de HAS, waar expertise en ervaring met de genoemde thema’s ruimschoots aanwezig zijn. Vietnam: scala aan mogelijkheden Vietnam is een interessant land, dat ons ook niet geheel onbekend is. Met de studiereis in 2010 en deelname in een meerjarig project voor duurzame cacaoteelt (samen met Mars en Solidaridad) is de basis voor een intensievere band met het land gelegd. Ook voor IFA-studenten biedt Vietnam een breed scala aan mogelijkheden op het gebied van onderwijs, onderzoek en stage. HAS Hogeschool zal als onderaannemer fungeren in het consortium dat geleid wordt door het Haags-Vietnamese VCT (Vietnam Consult & Trading). VCT is een onafhankelijk consultancy bureau dat economische relaties en samenwerking tussen Vietnam en Nederland stimuleert en daarbij nauw samenwerkt met Met de Living Labs wil het NESO de ‘BV Nederland’ en
overheid en bedrijfsleven in beide landen. Het consortium
‘Nederland Kennisland’ breder en dieper positioneren
bestaat verder uit diverse bedrijven en - naast de HAS -
door per NESO-land één Living Lab op één geselecteerde
ook Van Hall Larenstein als onderwijspartner. Voor deze
Nederlandse topsector te ontwikkelen. Binnen een Living
instelling is Vietnam al jarenlang een focusland en met een
Lab werken onderzoekers, docenten, studenten en
tweetal Vietnamese universiteiten hebben zij een structurele
professionals samen met de Nederlandse beroepspraktijk
samenwerkingsrelatie. Van Hall Larenstein heeft er twee
en het betrokken NESO-land aan uiteenlopende producten
nieuwe beroepsgerichte curricula ontwikkeld op het gebied
en projecten. Living Labs fungeren als groeimodel,
van horticulture, die aansluiten op de vraag vanuit de
broedplaats en incubator voor allerlei andere vormen
beroepspraktijk. Indien het project, dat nu ter goedkeuring
van institutionele samenwerking, zoals studenten- en
bij het Ministerie van EL&I ligt, het consortium gegund
stafmobiliteit, stages, projecten, onderwijsontwikkeling,
wordt, dan zullen alle consortiumleden in een volgende
toegepast onderzoek, trainingsprogramma’s, gastcolleges en
fase gezamenlijk aan een concreet projectvoorstel gaan
kennisoverdracht. Vietnam is ’s werelds grootste exporteur
werken. Zeker is alvast, dat in eerste instantie de focus
van rijst, cashewnoten en pepers, en de tweede grootste
zal liggen op het ontwikkelen en verzorgen van train-de-
exporteur van koffie. Desondanks produceert de Vietnamese
trainerprogramma’s voor Vietnamese tuinbouwprofessionals.
17
hasbeats BUSINESS EDITION
5 Topklas Ondernemen
Tekst: Florieke Koers Foto’s: Margriet Hoffmans
Evelien van Gijzen veilt agrarische overschotten Ieder jaar studeert een groep studenten af in de richting Topklas Ondernemen, een afstudeerrichting binnen HAS Hogeschool, gericht op het ondernemerschap. Deze groep studenten wil een eigen bedrijf opzetten en onderzoekt met hulp van docenten en coaches uit het bedrijfsleven of hun businessplan levensvatbaar is. Evelien van Gijzen (26) deed afgelopen studiejaar het Topklas-jaar en is in juni afgestudeerd. Ze zette een veilingwebsite op voor ruitersportartikelen en agrarische producten. Evelien had altijd al een grote passie voor paarden en
voor het veilen van overschotten ruitersportartikelen.
honden. Dat was vier jaar geleden motivatie genoeg om te starten met de opleiding Dier- en veehouderij aan HAS
Agro en paarden
Hogeschool. Omdat ze eigenlijk niet helemaal het goede
Het eerste half jaar van haar afstudeerjaar besteedde ze
vakkenpakket had, raadden ze het haar op de middelbare
aan het schrijven van een businessplan. Haar vader wilde
school af om iets met dieren te gaan doen. Dit hield Evelien
wel in haar bedrijf investeren en zo kon ze het daadwerkelijk
echter niet tegen. Ze deed de opleiding dierenartsassistente
opstarten. Ze stuitte daarbij op een grote leverancier voor
als tussenstap en vertrok daarna naar de HAS, want daar zat
de veehouderij die zijn overschotten via haar website wilde
dierhouderij in het pakket. Ze heeft nooit spijt van die keuze
veilen. En daarom breidde ze de site uit en veilt ze nu
gehad. De liefde voor dieren zit bij haar nu eenmaal diep,
zowel spullen voor de ruitersport als voor de veehouderij.
daar krijg je nog geen spijker tussen. Ze kreeg wel meer
Ze bedient daarbij zowel bedrijven en particulieren. Vooral
les over veehouderij dan ze had verwacht. Logisch, want er
wat betreft de promotie van haar site is ze nog een beetje
is minder werk in de paarden- en kleine huisdierenwereld
zoekende, maar langzaam krijgt ze meer bekendheid. Op
dan in de agrarische sector. Maar ze vond het prima, want
een speciale website staat alle informatie voor bedrijven die
overal is iets uit te halen en het gaf haar de kans een brede
interesse hebben om hun overschotten via haar veilingsite
ervaring op te doen. Via haar projecten specialiseerde ze
te verkopen. Ze plaatst alles op haar veilingsite, zolang het
zich in de richting van paarden. En ze ging op stage in Zuid-
maar gerelateerd is aan de agrarische sector. Ze werkt op
Afrika.
provisiebasis waardoor de drempel om met haar in zee te gaan laag is. De verkoper stuurt zijn spullen rechtstreeks
Veilingsite
naar de koper, agrodeals.eu fungeert als tussenschakel. Het
In het derde jaar verdiepte ze zich in de afstudeerrichting
is een duurzame manier van werken vindt ze zelf, want door
Topklas Ondernemen en langzaam groeide het idee om zich
overschotten te veilen, wordt verspilling zo veel mogelijk
hiervoor in te schrijven. Ze was altijd al iemand die graag
voorkomen.
buiten de gebaande paden trad en ze vond dat deze richting wel eens goed bij haar zou kunnen passen. Bij Topklas
Groeien
Ondernemen word je vrijgelaten om te doen waar je goed in
Het bevalt Evelien tot nu toe heel goed, eigen baas zijn.
bent en dat trok Evelien wel. En dus deed ze ‘auditie’ en werd
Haar bedrijf moet nog groeien, maar ze heeft er vertrouwen
geselecteerd. Het plan om een veilingwebsite op te zetten
in dat dit ook zal gebeuren. Evelien is een doorzetter. Ze
begon toen al wat vorm te krijgen. Ze had namelijk een
moet nu nog zelf acquisitie doen, maar hoopt dat bedrijven
bijbaantje in een winkel en ze constateerde dat in bedrijven
háár in de toekomst vinden. Ze kijkt positief terug op Topklas
het inkoopbeleid niet altijd optimaal is. Overschotten
Ondernemen. Het is volgens haar een uniek programma waar
worden voor lage prijzen door inkopers opgekocht, wat een
studenten de kans krijgen hun eigen ding te doen, maar
bedrijf geld kost. Dit probleem combineerde Evelien met de
tegelijkertijd stevig gecoacht worden en bij andere bedrijven
online veilingen die op dit moment een hype zijn. Sites als
binnen kunnen kijken. Het is een goede basis om nu zelf
vakantieveilingen.nl kennen we allemaal wel. Ze wilde iets
verder aan de weg te kunnen timmeren.
met ruitersport doen en besloot een veilingsite op te zetten
hasbeats BUSINESS EDITION 18
“Het is een duurzame manier van werken”
Meer weten? www.agrodeals.eu www.stocksolutions.nl
19
hasbeats BUSINESS EDITION
6 Fieldmanager van het jaar
Tekst: Marieke Ellenbroek Foto: Peter Mook
Peter Mook is fieldmanager en deed twee opleidingen bij HAS KennisTransfer Peter Mook is werkzaam als senior medewerker sportaccommodaties bij gemeente Leidschendam-Voorburg. Hij werd in november vorig jaar gekozen tot Fieldmanager van het jaar 2012. Op 22 november wordt de Fieldmanager van het jaar 2013 gekozen. Hoog tijd dus voor een gesprek met Peter over zijn functie, het werkveld en de rol van de opleidingen Management Sportaccomodaties en Expert Natuurgras van HAS KennisTransfer in zijn werk. Wat doet een fieldmanager eigenlijk precies?
Hoe lang ben je al werkzaam als fieldmanager en welke
“Een fieldmanager is verantwoordelijk voor al het
opleidingen heb je gevolgd?
cultuurtechnisch werk op de buitensportaccomodaties
“Ik ben sinds 2006 werkzaam als fieldmanager. In 2004 heb
binnen een gemeente. Mijn werkzaamheden bestaan
ik de opleiding Terreinmeester gevolgd bij IPC de Groene
onder andere uit het aansturen van de terreinmeesters
Ruimte. Vervolgens heb ik in 2007 de opleiding Management
die samen met mij het werk uitvoeren, het doen van
Sportaccomodaties en daarna de opleiding Expert
uitbestedingen aan aannemers (maken van bestek en
Natuurgras gevolgd bij HAS KennisTransfer. De opleidingen
vaststellen van de eisen) en het onderhouden en voeren
zijn me uitstekend bevallen. Eigenlijk vind ik dat iedereen
van contacten met verenigingen, stichtingen en andere
die met buitensport accomodaties te maken heeft, deze
belanghebbende organisaties. Ik ben in dienst van de
kennis nodig heeft om zijn vak goed te doen. Het is een vak
gemeente Leidschendam-Voorburg en samen met een team
dat niet zomaar iedereen kan uitoefenen. Als je kwaliteit wilt
van vijf terreinmeesters hebben wij vijf grote sportparken en
leveren is het van belang dat je kennis op voldoende niveau
een tennispark onder ons beheer. In totaal hebben we het
is en je dit ook later op pijl houdt. Dergelijke opleidingen zijn
over zestien kunstgrasvelden en achttien natuurgrasvelden,
daarvoor prima geschikt.”
waarvoor wij het dagelijks onderhoud zelf uitvoeren voor zover wij daartoe in staat zijn. De overige werkzaamheden
Wat heb je geleerd tijdens de opleidingen en in hoeverre
worden uitgevoerd door aannemers.”
was dit toepasbaar op je werkplek? “In de opleiding ‘Expert Natuurgras’ vond ik met name de bodemkundige kennis erg nuttig. Een goed sportveld begint bij de de bodem. Tijdens de opleiding werden allerlei biologische, chemische en granulaire processen
hasbeats BUSINESS EDITION 20
“Het is een prestatie van ons hele team” die van invloed zijn op de kwaliteit van de bodem uitvoerig
kan niet door iedereen worden uitgevoerd. De opleidingen
behandeld. Het is soms wat taaie stof om te leren, maar
van HAS KennisTransfer zijn er dus niet voor niets. Bij ons
het is wel belangrijke kennis omdat het direct betrekking
staat het oordeel van de eindgebruiker (de sporter) steeds
heeft op bijvoorbeeld het maken van een bestek of de
voorop. Hij moet uiteindelijk tevreden zijn.”
keuze voor de meststoffen die je gebruikt. Je kunt de uitvoering wel aan een ander overlaten, maar uiteindelijk
Wat betekent de titel ‘Fieldmanager van het Jaar 2011’ voor
ben jij verantwoordelijk. Tijdens de opleiding Management
jou persoonlijk?
Sportaccomodaties werd veel aandacht besteed aan
“Deze verkiezing heeft tot doel de kwaliteiten van de
je managementvaardigheden en de communicatie met
fieldmanagers bij een breder publiek bekend te maken. En
verschillende partijen zoals aannemers, verenigingen en
dus ben ik heel blij en trots op deze erkenning! Maar ik heb
stichtingen.”
‘m niet alleen verdiend. Het is een prestatie van ons hele team, een prijs waar we allemaal hard voor gewerkt hebben.
Welke ontwikkelingen zijn er gaande in het werkveld en in
Ook de erkenning en waardering voor het vak vind ik erg
hoeverre speelt de opleiding hierop in?
belangrijk. Er is veel te doen in onze branche, maar je ziet
“Ons werkveld is momenteel aardig in beweging. De
helaas nog maar weinig jongeren die voor deze richting
regering bepaalt dat steeds meer taken van gemeentes
kiezen. En dat moet veranderen, want het is echt ontzettend
moeten worden uitbesteed. In ons geval gaat het om kleine
leuk werk!”
uitvoerende taken die worden overgedragen aan stichtingen en verenigingen, die op hun beurt ook meer inspraak eisen.
Meer informatie:
De kwaliteit van de velden moet echter wel op peil blijven.
www.jeanheybroek.com/groentechniek/nieuws
Een terreinmeester is een gekwalificeerd vakman, zijn taak
21
hasbeats BUSINESS EDITION
7 HAS Year Event
Wie wonnen de
Op 1 juni 2012 vond het HAS Year Event plaats. Om 13.30 uur
Tijdens het Year Event worden de HAS Awards 2011 uitgereikt
’s middags werden zo’n 200 gasten hartelijk ontvangen.
in drie categorieën: Jong Talent, Praktijkonderwijs en Bedrijfsopdracht.
De sprekers wachten geduldig op hun beurt. V.l.n.r.
Er is veel techniek aanwezig om alles op de gevoelige plaat
Bert Pauli, Chris Buijnk, Ruud Huirne en Jos Nelissen.
te zetten. Een registratie van de dag verscheen kort na het event op jaarverslag.hasdenbosch.nl
Maurice van Esbroeck van Marel Stork Poultry Processing
Jos Borghans van FrieslandCampina wint met het project
ontvangt uit handen van Dick Pouwels het Award in de
Foqus Planet de Award in de categorie Bedrijfsopdracht.
categorie Praktijkonderwijs.
hasbeats BUSINESS EDITION 22
HAS Awards 2011?
De presentatie is in handen van de Tilburge cabaretière
Collegevoorzitter Dick Pouwels opent het event met een
Karin Bruers. Deze pittige dame knoopt met veel humor alle
speech vergezeld van mooie animaties.
programmaonderdelen aan elkaar.
Het is muisstil in de zaal‌
Na de pauze gaan de sprekers in discussie met het publiek.
In de categorie Jong Talent is het heel spannend! Winnares is Ilse van Rijsingen, studente Stad en streekontwikkeling.
En nu alle spanning weg is, is het tijd voor de borrel!
Alle genomineerden tijdens de uitreiking van de HAS Awards 2011.
23
hasbeats BUSINESS EDITION
t a w t e o d e j Als , t d n i v k u e je l r e e m t i o o n e hoef j te werken
Tegeltjeswijsheid of realiteit? Ben jij op zoek naar de volgende stap in je carrière en wil je doorgroeien naar hbo-niveau? HAS KennisTransfer biedt als enig opleidingsinstituut een bedrijfskundig hbo-traject aan gericht op doeners in de food & agribusiness! De theorie kan direct worden ingezet in de praktijk en levert dus onmiddellijk toegevoegde waarde aan de organisatie. Bachelor bedrijfskunde voor food & agribusiness. • Erkend deeltijd hbo bedrijfskunde-traject volledig gericht op food & agribusiness. • Praktijkgericht leren: iedere module bevat als rode draad een opdracht toegepast op jouw directe werkomgeving. Je wordt daarin begeleid door vakdocenten vanuit jouw eigen sector. • Lestijden in de middag- en avonduren, je reist buiten de spitstijden om. • 85% van onze oud-cursisten geeft aan promotie te hebben gemaakt tijdens of na het afstuderen.
Startdatum: februari 2013
VRAAG N U DE OPLEIDIN AAN ENGSBROCHURE EEN TEG ONTVANG ELTJE M EIG ET HASHEONGLIJFSPREUKJE E CHOO /STUDS IEGIDS L.NL
Schrijf je nu in of vraag meer informatie aan via haskennistransfer.nl, of mail direct naar de projectmanager Management & Bedrijf via GF@hasdb.nl
HAS KennisTransfer Postbus 90108 5200 MA ‘s-Hertogenbosch
T (073) 692 36 37 F (073) 692 36 40 W www.hashogeschool.nl/studiegids
hasbeats BUSINESS EDITION 24
8
Samenwerken
Tekst en portretfoto: Florieke Koers
Lokale knooppunten die stad en platteland verbinden
Verbinden is het toverwoord als het aan de initiators van PURE Hubs ligt. Zeventien partners in vier landen nemen deel aan het project dat de stad en het platteland aan elkaar wil knopen. Dit omdat de afstand tussen die twee steeds groter wordt nu ruim 50% van de wereldbevolking in de stad woont. HAS Hogeschool is een van de onderwijsinstellingen die deelneemt aan het project.
21
hasbeats BUSINESS EDITION
V.l.n.r. Ruud Verhofstadt, Marjolein Vereijken, Marjon Krol en Tom van Muijlwijk
Initiators van het project zijn ZTLO, de Belgische
in elkaar zetten, waar ook andere partijen zo mee aan de slag
Boerenbond, Provincie Noord-Brabant en de Stuurgroep
kunnen.” Het project PURE Hubs krijgt ondersteuning vanuit
Landbouw Innovatie Brabant. HAS Hogeschool is niet de
het interreg IVb-programma voor Noord–West Europa.
enige deelnemende onderwijsinstelling: ook Wageningen en Liverpool University zijn van de partij. Marjon Krol
PURE Hubs interessant voor opleidingen
vertegenwoordigt ZLTO in het project. “De afstand tussen
Tom van Muijlwijk is vanuit HAS Hogeschool betrokken
stad en platteland wordt steeds groter. Veel mensen weten
bij het project en denkt niet alleen mee in de organisatie,
niet meer waar hun eten vandaan komt. Aan de andere
maar begeleidt ook studenten in het project. “Studenten
kant is het nu juist een trend om wel te willen weten waar
van de opleiding Stad en streekontwikkeling zijn al actief
je voedsel vandaan komt. Deze tegengestelde bewegingen
in het project en ik zie ook mogelijkheden voor andere
hebben we aangegrepen om PURE Hubs te initiëren. We proberen burgers te betrekken bij het platteland en tegelijkertijd de lokale agrarische economie te stimuleren. En een bijkomend voordeel: boeren leren hun klanten weer kennen.” PURE Hubs richt zich op het ontwikkelen van zogenaamde knooppunten: locaties aan de rand van stedelijke gebieden. Het gaat om knooppunten als de Philips Fruittuin of Groendomein Wasven in Eindhoven. Het doel is om over drie jaar vijftien PURE Hubs ( = stadplattelandknooppunten) opgeleverd te hebben die zowel leef- als ondernemerskwaliteit bevorderen. “Daarnaast willen we een goede methodiek om zo’n knooppunt te ontwikkelen
”Studenten fungeren als kruisbestuivers tussen lokale projecten” hasbeats BUSINESS EDITION
26
Studenten werken aan Nieuwe Warande De Nieuwe Warande is zo’n lokale PURE Hub. Marjolein Vereijken en Ruud Verhofstad werkten afgelopen half jaar voor hun afstudeeropdracht aan dit project. “De Nieuwe Warande is een open landbouwgebied aan de rand van Tilburg”, legt Ruud uit. “Daar zit een ondernemersgroep ondersteund door ZLTO die deze omgeving graag in de breedte wil ontwikkelen op onder meer recreatief en educatief gebied. Wij zijn gevraagd om een verkennend onderzoek te doen om te peilen wat de verschillende doelgroepen uit de stad willen en of er geïnteresseerden zijn die in een vervolgtraject open staan voor samenwerking.” Ook analyseerden zij de methodiek die ze in hun opdracht toepasten. Marjolein: “We hebben in kaart gebracht welke procesmodellen we hebben gebruikt, zodat deze in andere PURE Hubs ook ingezet kunnen worden.” Het uiteindelijke doel van dit alles? “Laten zien wat er werkelijk in een gebied gebeurt en mensen daarbij betrekken. Een thema dat steeds belangrijker wordt in onze maatschappij en wat voor nieuwe kansen zorgt voor alle partijen.”
Meer weten? www.purehubs.eu
opleidingen, bijvoorbeeld Landscape Design, Geo Media & Design en Food Design & Innovation. Studenten fungeren als kruisbestuivers tussen lokale projecten. Ze kunnen zich binnen een stage of bedrijfsopdracht op een lokaal project storten en hun motivatie zorgt voor goede resultaten. Daarnaast is het, ook voor docenten, leuk samen te werken met andere instellingen: het zorgt voor kennisoverdracht en inspiratie. Dit project financiert wat extra middelen voor externe activiteiten.”
27
hasbeats BUSINESS EDITION
9 Op stage
Tekst: Margarita Millenaar Foto’s: Daan Heurkens
Student Daan Heurkens ging op stage naar Canada Het bedrijfsleven wordt steeds internationaler. Ook binnen HAS Hogeschool ervaren we dat van toekomstige werknemers wordt verwacht dat ze zich in een internationale omgeving kunnen handhaven. Door een internationale stage leren studenten een andere cultuur kennen en leren ze om te gaan met de manier van werken in een ander land. Daan Heurkens is 20 jaar en studeert aan de opleiding Dier- en veehouderij. Hij reisde naar Canada af om stage te gaan lopen en werkte mee op het melkveebedrijf Claynook Farms in New Hamburg, Ontario.
hasbeats BUSINESS EDITION 28
“Het verschil in mentaliteit tussen Canada en Nederland vond ik goed merkbaar” “Het melkveebedrijf Claynook Farms wordt gerund door
Theorie toepassen in de praktijk
twee broers. Op het bedrijf worden ongeveer 180 melkkoeien
Daan is erg tevreden met zijn stage in Canada. “Ik heb
gehouden op de ‘grupstal’. Dit is een (voor Nederland) oud
voor een stage in Canada gekozen, omdat het land me
type stal waarbij de dieren naast elkaar staan vastgebonden.
erg aansprak. Het is een prachtig land, waar de boeren in
Achter de koeien loopt een mestgoot, een zogenoemde
de melkveesector veel verdienen. Ik heb bewust gekozen
‘grup’. Dit type stal was in de jaren negentig erg gebruikelijk
voor een stage bij een Canadese boer, omdat het me zeer
in Nederland, nu gebruikt minder dan 10% van de
leerzaam leek. Vooral op het gebied van taal en cultuur.
Nederlandse melkveehouderijen dit systeem. Een reden
Ik heb er erg veel van geleerd en heb het gevoel dat ik
voor het verdwijnen van dit soort stallen is dat het systeem
de theorie die ik op HAS Hogeschool heb gehad, nu kon
zeer arbeidsintensief is. In Canada wordt het systeem wel
toepassen in het werkveld.” Zijn ervaringen in de praktijk,
nog gebruikt, omdat het daar financieel rendabel is om
niet alleen de stage in Canada maar ook de stages die Daan
extra arbeidskrachten in te huren om met een dergelijk
in Nederland heeft gelopen, hebben ervoor gezorgd dat hij
systeem te werken. Het verschil in mentaliteit tussen Canada
een beter beeld heeft op de toekomst. “Ik kom het liefst zo
en Nederland vond ik goed merkbaar. De Nederlandse
veel mogelijk in aanraking met de praktijk. Een kantoorbaan
melkveehouder richt zich voornamelijk op arbeidsefficiëntie,
past niet zo goed bij mij. Ik wil zeker iets gaan doen met
omdat arbeid duur is om in te kopen. In Canada kun je met
melkkoeien, omdat daar mijn interesse naar uitgaat. Het
een kleinschalig bedrijf een goede boterham verdienen. De
adviseren van melkveehouders spreekt mij wel aan.”
melkprijs ligt hoger en extra arbeid is relatief goedkoop.”
29
hasbeats BUSINESS EDITION
10 Opleidingstraject Milieu & Duurzaamheid
Tekst: Marieke Ellenbroek
hasbeats BUSINESS EDITION
30
Juiste mix kennis en knowhow houden je staande in de milieuwereld
Opleidingstraject Milieu & Duurzaamheid Het opleidingstraject Milieu & Duurzaamheid richt zich specifiek op werkenden in de milieuwereld. Het totale traject duurt twee jaar waarna je de mogelijkheid hebt om af te studeren en je hbo-diploma Milieukunde aan HAS Hogeschool te behalen. Hiervoor moet je de opleidingen Duurzaam Ruimtegebruik en Duurzaam produceren met goed gevolg doorlopen hebben. De opleiding Duurzaam Ruimtegebruik richt zich op milieubeleid vanuit de overheid. Hierbij komen o.a. water, lucht, bodem, ruimtelijke ordening en GIS aan de orde. Duurzaam Produceren is gericht op het bedrijfsleven. Hierbij worden management, cradle to cradle, vergunningen, handhaving en duurzame energie behandeld. Alle onderwerpen van het opleidingstraject Milieu & Duurzaamheid worden behandeld in twaalf cursussen die ook los te volgen zijn. Per cursus werk je individueel of met je medecursisten aan een opdracht of casus, die vaak direct is toegepast op je
Het opleidingstraject Milieu & Duurzaamheid is in september 2012 weer van start gegaan. Mede vanwege de toegenomen belangstelling voor maatschappelijk verantwoord ondernemen en duurzaamheidsbeleid bij bedrijven, zagen we de belangstelling voor deze bedrijfsopleiding de afgelopen jaren flink toenemen. Het traject bestaat uit twee opleidingen (Duurzaam Ruimtegebruik en Duurzaam Produceren), die op hun beurt weer bestaan uit twaalf cursussen. Deze zijn ook los te volgen.
werksituatie. Die toepassing van kennis en vaardigheden in de praktijk is erg belangrijk. Daarom kiezen we ook niet voor een afronding door middel van een toets of examen. In plaats daarvan moet je in de praktijk kunnen aantonen dat je de theorie op de juiste manier kunt toepassen. De lessen worden gegeven in de middag en de avond. Per cursus ben je wekelijks twee dagdelen (middag en avond, aaneengesloten) aanwezig op de HAS Hogeschool. Daarnaast besteed je nog 10 tot 15 uur aan zelfstudie. Op 11 september is het opleidingstraject Milieu en Duurzaamheid weer van start gegaan. In november en december 2012 starten nog losse cursussen. www.haskennistransfer.nl
De lessen worden gegeven door docenten van HAS
is een absolute meerwaarde. Ze kunnen veel van elkaars
Hogeschool en gastdocenten uit het werkveld. “We houden
kennis en ervaringen leren.”
theorie en praktijk stevig aan elkaar gekoppeld en op die manier levert de opleiding direct toegevoegde waarde voor
Praktijkgericht en actueel
zowel cursist als werkgever,” aldus cursusleider Andor van
Felix Veurink, jurist en milieuplanoloog voor de Provincie
Dijk. Lotte Stoppelenburg, docente van de cursus Milieu en
Noord-Brabant directie Ruimtelijke ontwikkeling, is
Duurzaamheidsmanagement, kan dit beamen. “De cursus
gastdocent en geeft de cursus Milieu en Ruimtelijke
die ik geef, is zeer dynamisch want de inhoud wordt op maat
Ordening. Ook hij is enthousiast over de inhoud de
ontwikkeld op basis van achtergrond en behoeften van de
opleiding. “De lessen zijn praktijkgericht en actueel. Zo
cursisten. Het feit dat alle cursisten uit het werkveld komen,
bieden we cursisten de mogelijkheid om in korte tijd hun
31
hasbeats BUSINESS EDITION
kennis bij te spijkeren en op de hoogte te zijn van de
om projecten mee te draaien was voor mij dan ook geen
laatste ontwikkelingen in het vakgebied. Door het verzorgen
enkel probleem. Bij steeds meer milieuzaken die de revue
van de cursus ben ik op een andere manier met mijn vak
passeerden, wist ik waarover men het had. Dat viel ook op bij
bezig, in een andere omgeving en met andere mensen. Die
mijn collega’s en werd, voornamelijk tijdens mijn afstuderen,
afwisseling vind ik leuk.” De cursus Milieu en Ruimtelijke
regelmatig geventileerd. Dat geeft de burger moed! Ondanks
Ordening is onderdeel van de opleiding Duurzaam
alle lange dagen (en nachten), die ik gemaakt heb om mijn
Ruimtegebruik en gaat weer van start in maart 2013.
diploma te behalen, kan ik zeggen dat ik het zo weer zou doen.”
Staande houden Patrick van Haren, adviseur Milieu bij de Dienst Vastgoed Defensie, studeerde onlangs af en behaalde zijn hbo-diploma aan de HAS Hogeschool. “De begeleiding en manier van lesgeven sloten naadloos aan op de praktijk. De afwisseling van oude rotten in het vak met mensen uit het werkveld geeft de juiste mix aan kennis en knowhow die nodig is om jezelf staande te kunnen houden in het huidige milieuwereldje.”
“We houden theorie en praktijk stevig aan elkaar gekoppeld”
Over de toepassing van de lesstof op zijn werkplek is Patrick ook positief: “Door het brede werkveld van de vastgoedorganisatie van defensie heb ik bij iedere module direct profijt gehad van de opgedane kennis. Het zoeken naar en toepassen van de kennis op praktijkvoorbeelden
hasbeats BUSINESS EDITION
32
11 Column Eric Alink is geboren in ’s-Hertogenbosch, waar hij ook woont en werkt. Hij studeerde Nederlands MO-A en journalistiek. Als zelfstandig gevestigd journalist en tekstschrijver werkt hij voor dagbladen, overheden, non-profitorganisaties en bedrijfsleven. Daarnaast vervult hij sinds mei 2010 in ’s-Hertogenbosch de functie van stadschroniqueur. Hij bekijkt HAS Hogeschool en de agrofoodsector vanuit zijn eigen, bijzondere oogpunt.
Servetnotities Is de mens een alleseter? Wie reist, ontdekt tegenstrijdige antwoorden. Vorige week las ik in de Bangkok Post dat de politie op Papoea Nieuw-Guinea 29 leden van een stam heeft aangehouden op beschuldiging van kannibalisme. Ze zouden zeven hulpverleners hebben opgegeten. Volgens justitie hoopten de peuzelaars dat het orgaanvlees hen gezond en weerbaar zou maken. Kortom: op het snijvlak – excuus voor die term – van Food & Health speurt niet alleen HAS Hogeschool naar innovaties. Twee jaar geleden ondervond ik in New Delhi dat niet
Onze slotavond was in Dalanzagad, een
iedereen alleseter is. In de tempel van de Jaïns – een
mijnwerkersstadje in de Gobi-woestijn dat sterk op
Indiase religie – vertelde een volgeling dat zij geen
Desperado City uit Lucky Luke leek. “My home”,
aardappels of wortelen eten, uit angst dat ze een
glunderde Pontchak en stopte bij een optrekje tussen
bodeminsect tussen hun tanden zouden vermorzelen.
bordelen en garages. Mama Pontchak verwelkomde ons
Die dierenliefde gaat zo ver dat ze een mondkapje
met zoute yak-thee. Toen verdween ze. “Wife make food
dragen. Dat voorkomt het inslikken van onoplettende
for you”, glimlachte onze chauffeur. Dat had echt niet
muggen of vliegen.
gehoeven, riepen wij ruimhartig. Te laat. Trots tilde Mama Pontchak het deksel op: in een plas geitenmelk met
Toch doet Azië sterk vermoeden dat de mens een
brokjes dreef een grijze kamelenlever. Voor mij was er
omnivoor is. Overtuigend bewijs levert China, waar ze
een vegetarische dis. Niet eerder zag ik tafelgenoten zo
– op tafels en stoelen na – alles eten wat poten heeft.
afgunstig loensen naar een bordje rauwe wortelen met
Ook hond? Ja, bewees die ene grote pan in Hangzhou, al
ui en ei.
kon de kok me niet verduidelijken of ik een pekinees of
33
chiwawa zijn kookpunt zag naderen. Een andere culinaire
Nog altijd weet ik niet of ons omnivorisme grenzen kent.
climax vormde Mongolië. Met chauffeur Pontchak en
In Laos kreeg ik gebakken pad opgediend, in Noord-
enkele westerlingen kriskraste ik ooit negen dagen
India curry van schapenhersens, op Lombok zag ik
in een roestig busje over de steppen. In de snikhete
gewokte waterslang en in gastvrij Birma gefrituurde
kofferbak lilde het avondeten: een verse schapenpoot,
reepjes buffelsnuit. Zijn er culturele of ethische grenzen
waarop de vliegen dankzij de kuilige wegen amper stil
aan wat eetbaar is? Die vraag is voedsel voor elke
konden blijven zitten. “Sorry, but I’m a vegetarian”, loog
hongerige geest. Schuif aan. Knoop je servet om.
ik die avond lafhartig.
En denk smakelijk!
hasbeats BUSINESS EDITION
12 BO uitgelicht
Tekst: Maragrita Millenaar Foto’s: Lianne Jansen
Gelatine-applicaties ontwikkelen voor de voedingsmiddelenindustrie
Lianne Jansen, 21 jaar, is recent afgestudeerd aan de opleiding Voedingsmiddelentechnologie aan HAS Hogeschool. Haar interesse ligt voornamelijk op het gebied van productontwikkeling, wat ook haar afstudeerrichting was. Voor haar bedrijfsopdracht (BO) voerde ze samen met medestudente Vera van Wezel een opdracht uit voor Rousselot. De ambitieuze vraag van Rousselot aan de beide studentes was: ontwikkel twee nieuwe gelatine-applicaties voor de voedingsmiddelenindustrie. Rousselot, een onderdeel van VION Food Group, is een bedrijf dat zich bezighoudt met gelatine. De organisatie richt zich op de samenstelling van voedsel en het modificeren hiervan om dit te verbeteren tegen een lage kostprijs, zonder daarop in te hoeven boeten op textuur en smaak. Innovaties en het ontwikkelen van nieuwe applicaties zijn daarom erg belangrijk voor het bedrijf. Zij richtingen zich vooral op de sectoren food en farma. Voor het ontwikkelen van de nieuwe gelatine-applicaties, was Lianne vier dagen per week bij Rousselot in Gent (BelgiĂŤ), waar ze op de afdeling R&D Applicatie Technologie werkte. Daar hield ze zich voornamelijk bezig met het ontwikkelen van de nieuwe gelatine-applicatie en deed daarvoor onderzoek met behulp van een aantal gelatines met verschillende bloom(gel)sterktes. Lianne ontwikkelde een testproduct
hasbeats BUSINESS EDITION 34
en voerde daarna verschillende textuurmetingen uit. Dit heeft ze onder andere gedaan met een texture analyser: een apparaat dat tests doet met betrekking tot de textuur van de applicatie, waaronder de hardheid en de elasticiteit ervan.
Bedrijfsopdracht via HAS KennisTransfer
”Als eindresultaat van de opdracht is er een geheel nieuwe applicatie ontwikkeld”, vertelt Lianne dan ook trots.
Ieder jaar studeren ruim 300 studenten af bij HAS Hogeschool. Dit doen ze door het uitvoeren van een
Leerzame opdracht Ze is erg positief over Rousselot als bedrijf. “Ik heb het erg naar mijn zin gehad en ik kreeg de gelegenheid om tal
bedrijfsopdracht (BO) bij HAS KennisTransfer. HAS KennisTransfer richt zich op bedrijven in de sector.
van apparaten te gebruiken om mijn applicatie te testen.
Die zijn ze van dienst met onderzoek, advies en
Daarnaast kreeg ik te maken met mensen met verschillende
opleidingen voor professionals. Bedrijfsopdrachten
nationaliteiten en achtergronden, die veel kennis van
zijn betaalde opdrachten die via acquisitie worden
zaken hadden. Dat was enorm leerzaam!” Ook is ze erg
binnengehaald. Het netwerk van bedrijven die
positief over de begeleiding, zowel bij Rousselot als bij HAS hogeschool. Ze had geregeld contact met haar begeleiders
zich hebben verbonden aan HAS KennisTransfer is
die haar verder hielpen om haar opdracht met goed gevolg
inmiddels heel groot, maar de organisatie blijft altijd
te kunnen afronden. Lianne is vooral geïnteresseerd in
op zoek naar nieuwe bedrijven om mee samen te
productontwikkeling binnen de sectoren bakkerij of zuivel
werken.
en zou graag bij een afdeling research & development komen te werken. Echter, ze gaat eerst een master Food Technology aan Wageningen University te volgen voordat ze het bedrijfsleven instapt.
35
hasbeats BUSINESS EDITION
www.haskennistransfer.nl
13 Lekker in je vel
Tekst: Marieke Ellenbroek Foto’s: Annemarie Kerkhof
Wat kiezen kinderen als tussendoortje? Gaan ze voor snoep en snacks of nemen ze ook wel eens iets gezonds? En welke rol hebben ouders en omgeving op hun eetpatroon? Daar deden Wageningen UR, HAS Hogeschool en Helicon Opleidingen onderzoek naar in het KIGO-project: ‘Lekker in je Vel’. De resultaten werden op 14 juni gepresenteerd aan het MKB tijdens het event ‘Delen en Doen!’
Snackgedrag van kinderen centraal op event ‘Delen en Doen!’
hasbeats BUSINESS EDITION 36
37
hasbeats BUSINESS EDITION
Voor bittere en zure smaken hebben kinderen een aangeboren aversie” In Nederland heeft 15% van alle kinderen last van
mogelijkheden eindeloos. Maar ook de generatie die denkt
overgewicht. Als een kind eenmaal te zwaar is, heeft
dat melk uit de supermarkt komt en thee uit een zakje.
het vaak ook op latere leeftijd nog te kampen met
Wat weet generatie Z eigenlijk nog van de oorsprong van
gewichtsproblemen. Met bewust en gezond eten kunnen ze
voedsel? En hoe interesseren we hen weer voor puur en
dus niet vroeg genoeg beginnen. De opzet van het event
gezond? Neem ze mee het erf op en vertel het verhaal van
van ‘Lekker in je Vel’ was anders dan anders. Studenten
de boer of laat ze eens meekoken. Dit waren suggesties die
Food Desing & Innovation Kiki Cornelissen en Eva Loeffen,
genoemd werden tijdens de discussie over dit onderwerp.
de organisatoren van de dag, bedachten het programma in
Kinderen vinden het meestal leuk om iets te ontdekken.
het kader van hun bedrijfsopdracht voor HAS KennisTransfer.
Dat ook marketing een rol kan spelen bij het beïnvloeden
Beleving was hierbij het sleutelwoord. Bij aankomst kregen
van kinderen om gezonder te gaan eten maakten Harry
alle bezoekers een gekleurde badge. De kleur van de
van Delft (lector AgroFoodMarketing HAS Hogeschool en
badge bepaalde in welke groep ze zaten. De groepen, die
Angela Weghorst (expert op het gebied van Kids Marketing)
waren samengesteld uit deelnemers van het onderwijs
duidelijk. “Kinderen zijn soms te verleiden door een product
en bedrijfsleven, doorliepen afzonderlijk de verschillende
een extra beleving te geven, denk bijvoorbeeld aan Captain
programmaonderdelen. Door de kleine groepsgrootte
Iglo,” vertelt Angela. “Maar vergis je niet: kinderen laten zich
van maximaal vijftien mensen, konden ze gemakkelijk
niet snel foppen en vinden al snel iets kinderachtig. Onder
met elkaar kennismaken en hun mening delen. Ook was
hun klasgenootjes drinken ze niet graag appelsap met een
er een flinke groep basisschoolleerlingen die één van de
plaatje van Kabouter Plop.”
programmaonderdelen begeleidden. Hier en nu Ontdekken
In de presentatie van Prof. Hans van Trijp van Wageningen
Op een bankje in de zon omgeven door bomen met kleurrijke
UR stond de vraag centraal waarom zou een kind ervoor zou
lampionnen, werd de ‘Silent Disco’ gehouden. Hier luisterden
kiezen om gezond te eten. “Bedenk goed dat argumenten
de deelnemers naar het verhaal van generatie Z: jongeren
die wij misschien heel belangrijk vinden, voor een kind vaak
die zijn opgegroeid met internet, mobiele telefoons en social
totaal niet interessant zijn”, legt van Trijp uit. “Wij zeggen
media. De generatie voor wie de wereld klein lijkt en de
bijvoorbeeld eet gezond, dan word je later niet dik. In de
hasbeats BUSINESS EDITION
38
“Wat weet generatie Z eigenlijk nog van de oorsprong van hun voedsel?”
beleving van een kind bestaat er helemaal geen later.
een Mars). Al die theorie is natuurlijk erg interessant, maar
Daar denkt hij niet aan. Hij leeft in het hier en nu. Gezonde
wat vonden de kinderen zelf? Dat konden de deelnemers
producten, bijvoorbeeld groenten, smaken bovendien vaak
gewoon aan ze vragen. Aan het eind van het programma
bitter of zuur. Voor bittere en zure smaken hebben kinderen
presenteerden de studenten Voeding van Helicon en Food
een aangeboren aversie. Belangrijk is dus de beloning
Design & Innovation van HAS Hogeschool hun eigen gezonde
voor het eten van gezonde voeding. Ouders moeten hierop
snackconcepten. Van de Groentedummmies (een soort
alert zijn.” Bij een bijzonder event hoort ook een bijzondere
gekleurde, kleine snoepjes voor over de groente) tot Galaxy
lunch, moeten de organisatoren hebben gedacht, want bij
Cookies (koekje dat 35% groente bevat en vezels en yoghurt)
aankomst in de lunchruimte waren de tafels én het eten
en de FAR (Fruit Adrenaline Rush: poeder met gedroogd
volledig opgemaakt in de groepskleuren. Zo kon de groene
fruit en druivesuiker, een echte oppepper): er was creativiteit
groep genieten van een heerlijke broccolisoep en de gele
genoeg. ‘Delen en doen!’ was absoluut een kleurrijk event
van paprikamaïssoep. Van het voorgerecht tot aan de
dat de gasten nog lang bij zal blijven. Het doel, informeren
bijgerechtjes: al het eten was in stijl en uiteraard gezond
en inspireren, werd zeker bereikt: dat bleek wel uit de vele
bereid. Tijdens de lunch ondervroeg gastheer en vierdejaars
enthousiaste tweets.
student Luite Snijder de groep aanwezige basisscholieren naar hun snackgedrag. Ook mochten de kinderen de
E-Flyer voor het MKB
verschillende kleuren soepen proeven, beoordelen en met
Ter gelegenheid van het event ‘Lekker in je Vel’ is een
elkaar mengen. Dat leidde tot hilarische reacties.
speciale flyer gemaakt voor het MKB. In deze overzichtelijke flyer staat aan de hand van de woorden adviseren,
Kinderen
bedenken, maken en verkopen uitgelegd op welke manier
Pierre Wind liet zien hoe je met simpele ideeën (bloemkool
de kennisinstellingen Wageningen UR, HAS Hogeschool en
in een pastinaak bijvoorbeeld wordt een groente-ijsje) al
Helicon opleidingen ondernemers kunnen ondersteunen met
nieuwe concepten kan maken. Daarnaast lijken sommige
hun kennis en vaardigheden.
voedingsmiddelen in de winkel vaak gezond, maar bevatten ze nog verraderlijk veel suiker. Vijftien klontjes in een ontbijtkoek, acht in een gedroogde banaan (net zoveel als in
39
hasbeats BUSINESS EDITION
Meer weten? Kijk op www.hashogeschool.nl/mkbloketfood
DUURZAME VEEHOUDERIJKETENS: VERBONDEN VERNIEUWEN Inaugurele rede Han Swinkels lector Duurzame Veehouderijketens 11 oktober 2012 vanaf 14.30