HAS food boek 2018 - HAS Hogeschool by HAS green academy

2018

TODAY'S FOOD CHALLENGES

INHOUDSOPGAVE Voorwoord van de burgemeester

HAS Food Experience: van een ‘rebel project’ naar strak geregisseerd event

Wij hebben geen tijd te verliezen – interview met lector Frederike Praasterink Winnaar Circular: Yeasterday Winnaar Start Up: Light City Hops Winnaar 10 jaar Food Experience: BOON Innovatief project: Krekels voor humane consumptive

6 8 8 8 8

Ontmoet onze partners

Circular Challenge

Wij willen impact creëren vanuit de BOON – interview met alumni Michael Luesink

Ontmoet onze partners

Technology Challenge

Van hyperintensief naar natuurintensief – interview met lector Erwin van Woudenberg Winnaar Circular: Tasteful Pea Protein Applications Runner up Circular: Lignum X - Seaweed Based Paper

32 34 34

Ontmoet onze partners

Start Up Challenge

Brouwerij Boegbeeld – interview met alumni Janneke Backhuijs-Pieters

Pizzadoos – interview met alumni Felix Smets

Smart Challenge

De ongezonde verleidingen zijn nog te groot – interview met lector Annet Roodenburg Winnaar Health: The Breakfast Chef Winnaar Consumer: Smaak Vermaak Winnaar Smart: pizZo Runner up Smart: Stack thuis uiteten Winnaar Technology: Savourollz Winnaar Publieksprijs: Hartstikke Gruun

56 58 58 58 58 58 58

Ontmoet onze sponsoren

Health Challenge

VIENO - interview met alumni Anne van der Wijst

Provito - interview met alumni Eveline van Dam

Consumer Challenge

Zoete Moed - interview met alumni Yvette Wouters

LEF - interview met alumni Eylien Lommen

Indexkaart challenges & studenten

Ontmoet onze sponsoren

Colofon

2 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

VOORWOORD 10 jaar HAS Food Experience 10 jaar HAS Food Experience! 10 jaar van steeds nieuwe producten en ideeĂŤn voor de agrifoodsector. Alleen al met de HAS Food Experience toont de HAS al die jaren aan een belangrijke speler te zijn als het aankomt op innovaties voor de agrifood. En daar mag de school met recht trots op zijn. De studenten die aan de projecten hebben gewerkt natuurlijk het meest van allemaal: zij hebben zich vastgebeten in de grote uitdagingen die vandaag de dag rond voedsel spelen. En die zijn niet mis. Daarom maak ik graag aan hen een groot compliment voor hun enorme doorzettingsvermogen. Samenwerken onderling, samenwerken met bedrijven, omgaan met tegenvallers, de studenten zijn daar goed uitgekomen. En dit boek laat vele voorbeelden zien van hoe goed ze daar uit zijn gekomen! De HAS Food Experience laat al weer 10 jaar zien dat je voor innovaties in de agrifood in Noordoost-Brabant moet zijn. Hier gebeurt het en de toekomst van de agrifood-sector begint hier. Wij zijn de topregio in agrifood, de oplossingen van morgen ontstaan hier! Vanaf deze plaats feliciteer ik dan ook graag het bestuur en de medewerkers van HAS Hogeschool van harte met het 10-jarig jubileum. De HAS Food Experience is een prachtig evenement, dat steeds weer bezoekers weet te verrassen en de lat steeds weer hoger weet te leggen. De HAS en al haar activiteiten en studenten zijn een prachtige verrijking van onze stad. De stad â&#x20AC;&#x2122;s-Hertogenbosch is trots op jullie! Jack Mikkers Burgemeester

HAS FOOD EXPERIENCE: VAN EEN ‘REBEL PROJECT’ NAAR STRAK GEREGISSEERD EVENT MET CONCEPTUELE THEMA’S EN INTERNATIONALE ALLURE. Tien jaar HAS Food Experience. “Het evenement heeft een ontwikkeling doorgemaakt die we niet eens hadden kunnen of durven dromen.” Theo Clermonts, die destijds het initiatief voor het evenement nam, en Mary van Hoek-Hendriks, die t egenwoordig programma manager is, blikken terug en kijken vooruit.

Die allereerste editie. Theo Clermonts herinnert zich die nog goed. Met heel beperkte middelen werd groot uitgepakt, met 17 projecten die door het hele schoolgebouw stonden opgesteld. De studie Food Design moest en zou exposure hebben. De markt wist immers nog niet goed wat het met deze nieuwe studie aan moest. Dit evenement moest daar verandering in aan gaan brengen. “Er kwamen 65 bezoekers”, vertelt Theo Clermonts, een van de founding fathers van het evenement en directeur Food Innovation. “Dat vonden we geweldig. Of we toen konden vermoeden dat we tien jaar later meer dan 1.500 bezoekers zouden trekken? Nee. Wij niet. Maar er was één iemand die dat ons wel al voorspelde: Pierre Wind, die bij de eerste editie van het evenement betrokken was. Let maar op, zei hij na afloop van die eerste editie, over een paar jaar komen hier honderden mensen op af …”

4 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

‘HET NIVEAU IS HOGER KOMEN TE LIGGEN’ Gestart als exclusief podium voor de studie Food Design is HAS

Theo Clermonts, directeur opleiding Food Innovation

Food Experience geëvolueerd naar een evenement waar 7

Mary van Hoek-Hendriks, Programmamanager HAS

opleidingen met food gerelateerde projecten bij zijn betrokken.

Food Experience & docent Food Innovation

Met vanuit de studenten een totaal ander ambitieniveau als tien jaar terug: “Vanaf het begin laten studenten al interessante en toekomstgerichte projecten zien, maar het ambitieniveau

met een springplank: studenten die wíllen springen, kunnen

is veranderd. Ze willen écht het verschil maken en werken de

springen. Het evenement heeft namelijk een steeds grotere spin-

projecten tegenwoordig uit naar een haalbaar en schaalbaar

off gekregen; naar bedrijfsleven, naar media en naar soortgelijke

niveau.”, vertelt Mary van Hoek-Hendriks, docente Food

evenementen in binnen- en buitenland.”

Innovation en programma manager van de HAS Food Experience.

Hoewel die spin-off al groot is, liggen daar juist nog wel ambities:

“Zij willen méér brengen.. Zij willen zichzelf profileren. Zij

“Met HAS Food Experience vertellen we als HAS een verhaal.

willen concepten, producten, visies en oplossingen presenteren

Het verhaal van de nieuwe generatie. Die mediawijs is. Creatief.

die daadwerkelijk impact gaan hebben; die een verschil gaan

Inventief. En die zich zorgen maakt om een toekomst waarin zij

maken. Zaken als maatschappelijke relevantie en commerciële

aan zet is. Dat verhaal wordt opgepikt. Daarom bijvoorbeeld ook

haalbaarheid nemen ze dan ook al vanaf het begin mee.”

dat we dit boek vorig jaar ook in het Engels uit hebben gebracht.

Die terugkoppeling geven ook de bezoekers: het niveau van

We willen meer door-exposeren, meer aanwezig zijn op andere

de gepresenteerde projecten is in de loop der jaren veel hoger

evenementen, in binnen- en buitenland, en zo nog stevigere

komen te liggen. “Studenten nemen geen genoegen meer met

connecties maken in het hele werkveld van de food.”

een 6’je”, ziet ook Theo Clermonts. “Ze willen scoren. Zo hoog mogelijk. Prachtig om te zien hoe studenten soms emotioneel

INTERNATIONALE ALLURE

worden als ze een FoodManShip Award hebben gewonnen. Het

Van 17 naar 117 projecten. Van 17 deelnemende studenten

gaat ze ergens om. Het gaat ze om de toekomst. Om die van hun,

van één opleiding naar 228 studenten van 7 opleidingen met

maar ook om die van de food sector. Of zelfs die van de wereld.

food gerelateerde projecten. Van 65 bezoekers naar meer dan

Dat beleven ze oprecht zo.”

1.500. Van een eendaags podium naar een platform inclusief

“En het mooie is”, vult Mary van Hoek-Hendriks aan’, “dat

preview-avond. Van een eendimensionaal ‘rebel project’ met

eerstejaars studenten zich hier weer aan optrekken. Het

een bovenlokaal karakter naar een strak geregisseerd event

evenement is hun voorland. Dit is waar zij over een paar jaar toe

met conceptuele thema’s en internationale allure. Tijdens de

in staat zijn. Dat geeft druk, ja. Maar het geeft vooral heel veel

afgelopen 10 jaar werden op de HAS Hogeschool ruim 499 food

positieve prikkels en energie. Ze zien naar welk niveau ze toe

projecten gepresenteerd. Meer dan 40 kansrijke concepten zijn

kunnen groeien.”

uitgegroeid tot een start-up of vonden hun weg naar de markt anderszins, waarvan 80% nog steeds succesvol is. Zie daar de ontwikkeling van 10 jaar HAS Food Experience in een notendop.

EEN PLATFORM MET SPRINGPLANKFUNCTIE

“Het evenement heeft de functie van vliegwiel gekregen. Het

Veel meer dan tien jaar geleden voor mogelijk werd gehouden, is

verbindt en inspireert. Iedereen die er bij betrokken is. En het is

het evenement sterk geworden in het leggen van verbindingen.

ook nog eens een spiegel voor onszelf, als HAS: doen we de juiste

Zowel intern: tussen opleidingen onderling. Als extern: met

dingen? Je ziet dat het ook de kwaliteit van het onderwijs een

bedrijfsleven en overheid. “Die eerste keer waren we een ‘rebel

impuls geeft ... Hadden we dat alles tien jaar terug voor mogelijk

project’ met een sterke exposure drang. Nu zijn we een platform

gehouden? Nee. Wij niet. Maar … Pierre Wind dus wel ;-) ”

waar heel veel partijen bij zijn betrokken. Een platform bovendien

“WE HEBBEN GEEN TIJD TE VERLIEZEN” LECTOR FUTURE FOOD SYSTEMS FREDERIKE PRAASTERINK De wereldbevolking groeit. Naar 9,7 miljard mensen in 2050, zo is de verwachting van de VN. Maar als het nu al lastig is om alle mensen te voeden, hoe moet dat dan in de toekomst?

HOE MOETEN WE ALS WERELD DIE 9 MILJARD MENSEN VOEDEN? En dat is nog maar één van de mondiale uitdagingen waar we voor staan. We worden steeds dikker met zijn allen. Het klimaat verandert. We verspillen veel voedsel. Bodemkwaliteit en biodiversiteit lopen terug. De wereld verstedelijkt. De gemiddelde leeftijd van boeren ligt wereldwijd gezien rond de 60. Dat zijn allemaal agro-food-gerelateerde uitdagingen. En tegelijkertijd moeten we dus meer voedsel gaan produceren voor een groeiende en rijkere wereldbevolking. GA ER MAAR AAN STAAN! Nou ja, inderdaad. Daarom kunnen we niet meer alleen maar het huidige productie- en consumptiesysteem

6 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

extrapoleren naar de toekomst. We moeten ook werken

aan. De huidige manier van produceren en consumeren

aan innovatie van het systeem zelf. Er zijn op dit moment

geeft namelijk heel veel problemen, zowel voor onze eigen

twee dominante strategieën. De eerste heet sustainable

gezondheid als die van de aarde. Als we volledig inzetten op

intensification. Insteek daarvan is dat we intensiever én

intensiveren, komt het moment – en dat moment is dichterbij

duurzamer gaan produceren. Kort door de bocht: meer kilo’s per

dan we denken – dat de maatschappelijke kosten van het

vierkante meter. Maar dan op een duurzamere manier.

systeem groter zullen zijn dan de economische baten ervan. Dan tasten we de grondstoffenbasis van dat voedselsysteem zelf aan.

WAT IS DE TWEEDE STRATEGIE? Die omvat een transformatie van het huidige voedselsysteem.

EIGENLIJK ZEGT U DAT WE AFSTEVENEN OP EEN

Daar werk ik met het lectoraatteam Future Food Systems

FAILLISSEMENT VAN HET HUIDIGE SYSTEEM? Ja. Wel als we ons beperken tot die eerste strategie. Zeker, we moeten daar mee aan de slag, maar we zullen nóg zwaarder en nóg sneller in moeten zetten op die tweede. Hoe? Op drie manieren: via redesign, reconnect en revalue. Redesign betekent dat we een nieuw systeem moeten zien te ontwikkelen, waar impact leidend is en dat netto positief is in plaats van een beetje minder ‘slecht’. Dus regeneratieve, natuur-inclusieve landbouw en circulariteit. EN RECONNECT? We zullen consumenten en producenten met elkaar moeten zien te verbinden, zodat we ons realiseren dat we een gezamenlijk

TOEKOMSTBESTENDIGE WERELDVOEDSELVOORZIENING De komende jaren zal de stedelijke bevolking in Nederland naar verwachting met vijftien procent toenemen.1 Deze ontwikkeling is wereldwijd te observeren en zal ertoe leiden dat in 2050 zo’n 70 procent van de wereldbevolking in (mega) steden woont.2 Om deze steden leefbaar te houden dienen er de komende jaren de nodige aanpassingen in de omgeving te worden gedaan. Zo kan de vitaliteit van inwoners onder andere worden gewaarborgd door voldoende groen- en recreatievoorzieningen te verzorgen. Door dit maatschappelijke programma kan HAS Hogeschool bijdragen aan het voeden van zo’n 9 miljard monden in een

doel dienen: de wereld voeden, binnen de ecologische grenzen. En ook dat een duurzamer voedingspatroon wel een verandering is naar onder andere meer plantaardige voeding. EN REVALUE … Dat is het herwaarderen van ons voedsel , zodat ook maatschappelijke kosten in de kostprijs worden meegenomen. Een boer heeft nu nauwelijks prikkels om duurzamer te produceren. Dat is de treurigheid van het huidige systeem. Dat moet veranderen. Ongezond moet worden belast, gezond worden beloond. HEEFT U ER VERTROUWEN IN DAT WE DIE SLAG GAAN MAKEN? Ja, ik ben optimistisch. Kijk naar BOON en City Light Hops. Dat zijn al kleine, mooie voorbeelden van respectievelijk redesign en reconnect. En zo wordt er volop gepionierd op hoe het anders kan. Dat is maar goed ook, want heel eerlijk: ik ben dan wel positief, maar we hebben geen tijd meer te verliezen. De vraag is niet meer óf we om moeten, de vraag is: gaat het allemaal wel snel genoeg …?

vitale leefomgeving. 7

WINNAAR CIRCULAR

WINNAAR START UP

YEASTERDAY

LIGHT CITY HOPS

NORA RIDDER

RAMON VERHEGGEN

Yeasterday-the no-waste bakery bakt op een duurzame manier lekker en ambachtelijk brood van gefermenteerd afgekeurd fruit. Komt proeven!

Light city hops is een urban hop farm die jaarrond verse hop levert voor de beste biertjes.

Jurycommentaar: Nora kent niet alleen waarde toe aan reststromen, maar heeft met haar project impact op de hele keten of zelfs hele maatschappij.

8 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

PRIJSWINNAARS

Jurycommentaar:

Hypergoede presentatie over hoe je jaarrond verse hop kunt leveren. Origineel. Met veel potentie voor deze groeiende nichemarkt.

WINNAAR 10 YEAR FE

BOON

KREKELS VOOR HUMANE CONSUMPTIE

MICHAEL LUESINK

FOLKERT DE JONG

Boon Bonen werd dit jaar uitgeroepen tot meest impactvolle concept uit tien jaar HAS Food Experience. Bedenker Michael Luesink heeft grootse plannen met de boon.

De groeiende wereldpopulatie dwingt de voedselketen te zoeken naar nieuwe manieren om deze vraag te beantwoorden, de krekel is een gezonde, lekkere en duurzame oplossing.

Jurycommentaar:

De voorzitter van de jury prees Luesink vooral om zijn enorme passie voor het product en om de concrete en professionele wijze waarop het concept is uitgevoerd.

‘Vooruitkijken is regeren. Dat is wat de studenten van de HAS stuk voor stuk doen. Gecombineerd met een gezonde dosis ondernemersgeest maakt dat de studenten succesvol.’ - Rabobank ’s-Hertogenbosch e.o.

ONTMOET ONZE PARTNERS

Waar de innovatie van vandaag de toekomst van morgen bepaalt

www.AgriFoodCapital.nl agrifoodcapital_adv_2018.indd 1

12-04-18 10:40

“ “

10 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

PARTNERS

AANGENAAM, KOM AAN TAFEL CREATIEVE IDEEËN GROOT OF KLEIN, SAMEN MAKEN WE HET VERSCHIL Bij Appèl volgen we altijd de laatste trends en ontwikkelingen op het gebied van eten en drinken. Samen met Markies Catering maken en runnen we ruim 160 bedrijfsrestaurants en 250 schoolkantines. Met de ideeën die we opdoen ontwikkelen we nieuwe, verrassende cateringconcepten. Hierbij staan wij altijd open voor jonge ondernemers, met passie voor hun eigen product. Heb jij een briljant idee dat een groot podium verdient en dezelfde passie voor eten en drinken als wij? Neem dan contact met ons op en reserveer een plekje bij ons aan tafel via 073 - 70 74 178!

   WWW.APPEL.NL

Het platform over ons voedsel, van boer tot bord. FoodMakers staan zij aan zij, van grond tot mond en vertellen met passie over de reis die ons voedsel aﬂegt. FoodMakers is een online videoplatform waarop boeren en tuinders de mogelijkheid hebben hun verhaal te delen met elkaar en de consument. Met korte video’s speelt FoodMakers in op innovaties en trends in de Nederlandse landbouw en foodsector. Ga naar foodmakers.tv voor meer informatie.

NIEUWS BRIEF

CIRCULAR CHALLENGE Projecten die bijdragen aan afvalreductie, aan duurzaamheid, aan het hergebruik van grondstoffen, aan de circulaire economie of aan de eiwittransitie.

12 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CIRCULAR CHALLENGE

NORA RIDDER

YEASTERDAY THE NO WASTE BAKERY Yeasterday-the no-waste bakery bakt op een duurzame manier lekker en ambachtelijk brood van gefermenteerd afgekeurd fruit. Komt proeven!

WINNAAR CIRCULAR

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

IRIS VAN ZOELEN, JESPER VAN BRAKEL, SARAH INKELAAR, NIELS VAN DE KERKHOF

FLOATING FARM GROENTE YOGHURT De circulaire groente yoghurt die in de toekomst op de Floating Farm geproduceerd wordt, is geschikt voor consumenten die behoefte hebben aan een lekker en verantwoord product.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

MARIT AARDEMA, DAPHNE SANDERS, MIGNON QUADENS

DIPSTERS ‘GELUK BIJ EEN ONGELUKJE’ Vraagt u zich ook wel eens af waar gebroken koekjes en scheve appeltaarten naartoe gaan? Met onze Dipsters krijgen deze gebroken producten een tweede kans! #NOWASTE

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

CHALEEN WONG, RACHEL ZULIANI, ANOUK VAN STRATUM, RODIEKE TEEUWEN

HET FRUITIG TOEFJE Het bloedeiwit Fibrimex wordt gebruikt om vers vlees te hechten. Wij ontwikkelden een nieuwe, duurzame oplossing. Benieuwd? Ontdek onze nieuwe toepassing in aardbeienschuim.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

REMCO FLIKWEERT

STOP FOODWASTE ZEEUWS ROOD Het tegengaan van voedselverspilling door hebt verwerken van reststromen.

OPLEIDING: BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS

MARIEËTTE NELISSEN-LOONEN, ROEL KRIJGER, MARTIJN VAN MERRIËNBOER, CORNELIS NOORLANDER, EVELIEN HABETS

SOEP ZAKMAZEHHE 4-SEIZOENENSOEP Duurzame seizoenssoep gemaakt van de reststroom van Zeeuwse tomaten. Elk seizoen een pure smaak. Ontwikkeld voor de Zeeuwse postmaterialist. OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

14 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CIRCULAR CHALLENGE

VERA VAN VELSEN, NAJAT SABIR, SIMON MEWE, WILLEM VAN SAS

AMBACHTELIJKE TOMATENFRISDRANK Jaarlijks worden er kilo’s tomaten weggegooid, zonde! Door deze tomaten te verwerken in een frisdrank heeft de reststroom meerwaarde gekregen.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

COEN DE JONGH, LUCAS VAN NEERVEN

CIRCULAIR BEER BREWERY

Bavaria N.V. wil volgens eigen ambities in de toekomst 100% circulaire bier brouwen. Hoe ziet de toekomst er dan uit voor een circulaire bierbrouwerij?

OPLEIDING: MILIEUKUNDE

KIM DE HOON, ROBBERT VAN NEER, ANNE PENNINGS

IMPLEMENTING CIRCULARITY IN BAVARIA Dit project gaat in op de deﬁnitie van circulariteit voor Bavaria. “Hoe wordt dit gecommuniceerd?” en “Hoe wordt dit meetbaar gemaakt?” zijn vragen die hierin centraal staan.

OPLEIDING: MILIEUKUNDE

SANNE VAN LEIJSEN, STAN SEGERS, HILDE HANEMAAIJER, RUUD VAN LOON

KAAS IN 2050?! Wij hebben twee concepten bedacht, één met en één zonder koe. Deze concepten kunnen de CO₂ uitstoot van kaas ﬂink verlagen, waardoor kaas toekomst blijft houden!

OPLEIDINGEN: BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS, VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

LUC VAN BOMMEL, FEMKE KIGGEN, ALEXANDRA VAN WAES, CÉSAR FERNANDEZ LLANES, LUC VAN ROOSMALEN

THE EFFICIENCY OF AQUAPONICS SYSTEM

De productie van 1 kg vis en 15 kg sla, is dat mogelijk met slechts 1,5 kg visvoer? Wij zochten het uit voor Blue Acres.

OPLEIDINGEN: MILIEUKUNDE, INTERNATIONAL UNIVERSITY

ROSA DRIJVERS, JOB TIJSSEN, STEPHANIE GROOTELAAR, JORRIT DORTLAND, MIRJAM BAK

GEURREDUCTIE IN DE KEUKEN Het verminderen van geuroverlast, dat ontstaat bij het binnenshuis inzamelen van keukenafval, door onderzoek te doen naar technische en sociale oplossingen.

OPLEIDING: MILIEUKUNDE

16 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CIRCULAR CHALLENGE

HOWARD GIDDINGS, ILSE BRABERS, GILMEE DAVIDS, DAPHNE VAANDRAGER, SASKIA VAN DE KERKHOF

IS THERE A FUTURE FOR VANILLA? Is er een toekomst voor natuurlijke vanille in tijden van klimaatverandering, veranderingen in de samenleving en schommelende prijzen?

OPLEIDINGEN: HORTICULTURE & BUSINESS MANAGEMENT, INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS

CÉLINE SANDERS, SHANNA DE GROOT, KT CARTER, FRENSKE BLOM, ROMEIN HOUWINK, ARNAU RIBERA SOLÉ

UGANDA FEED FOR THE FUTURE Vier scenario’s zijn gecreëerd om de transformerende Ugandese pluimvee- en varkenssector weer te geven. Wat zal de toekomst brengen?

OPLEIDINGEN: INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS, INTERNATIONAL UNIVERSITY

NGIN ZHUN CHUNG, LIESELOTTE JANKNEGT, NIELS SCHUNSELAAR, TALASH HUIJBERS, WIEP VAN SUMMEREN

WHAT ABOUT 2050? In hoeverre kan de Filippijnen haar voedselzekerheid veiligstellen voor een groeiende bevolking en welke rol speelt biologische rijst hierin?

OPLEIDING: INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS

MIKE VERKAIK, JEROEN DE GOFFAU, DEBORAH TOUW, FREEK BRAAKSMA, DOUGLAS STIBBE, EVA GERTH

FIT FOR THE FUTURE Creëren van een lange-termijn sourcing strategie in Ivoorkust, door middel van het onderzoeken van mogelijke scenario’s in de agribusiness.

OPLEIDINGEN: INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS

EVELIEN KARSEMEIJER

2-IN-1 PLANTAARDIGE COFFEECREAMER

Hét plantaardige alternatief voor iedereen die houdt van een wolkje melk in de koﬀie of een stevige schuimlaag op de cappuccino. Goed voor mens, dier en milieu.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ELISABETH WORM

MERINGUE VEGAL BEWUST SNOEPEN Meringue Vegal is een plantaardige versie van schuimkransjes, gemaakt van de reststroom van hummus. Bewust snoepen: milieubewust en diervriendelijk.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

18 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CIRCULAR CHALLENGE

ELISE VAN DER LAAN, SJANIEN GROENENBOOM, LYNN MARTENS, SASKIA HORDE

TASTEFUL PEA PROTEIN APPLICATIONS Kun je van erwteneiwit lekkernijen maken én een bijdrage leveren aan de eiwittransitie? Wij verwelkomen jullie graag met heerlijke veganistische likeur en schuimzoenen.

WINNAAR CIRCULAR

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

ROOS JUTEN

LUNA & LUPIA EIWITRIJK TUSSENDOORTJE Luna & Lupia is een eiwitrijk tussendoortje voor kinderen. Na sport en spel voelen zij zich met Luna & Lupia weer sterk... en snel!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

LYDIA ROIJEN

ANT SPICES ‘Ant Spices’ maakt ieder gerecht spannend. ‘Ant Spices’ is een kruidenmengsel op basis van zwarte mieren. Do you dare to try?

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

PIM COOLEN, GUIDO NOUWEN, JOÃ&#x2039;LLE BEEN, BENTE VAN SANTVOORT

GOOD TO GO VEGETARISCHE WORST Good to Go, een concept waarmee de consument de keuze heeft om ook onderweg vegetarisch te snacken.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

DAAN DE ROOIJ

SEASTEAK

Seasteak introduceert al het goede van zeewier in een plantaardige steak! Een stap in de richting naar een plantaardige toekomst.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

TIMO HUIPEN

LIGNUM X SEAWEED BASED PAPER Lignum X, het papier dat de bossen spaart. Het beste van twee werelden komen samen in een materiaal: duurzaam zeewier en de sterkte van bomen.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

20 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CIRCULAR CHALLENGE

RUNNER UP CIRCULAR

GLORIA BOOMSMA

SOY-STAINABLE Soy-stainable is een innovatief verpakkingsconcept voor sojayoghurt, waarbij duurzaamheid en circulariteit centraal staan. Verantwoord genieten dus!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

KAROLIEN DOEZÉ

BEREADY 4 PROTEIN

BeREADy 4 Protein het nieuwe eiwitrijke en vezelrijke afbakbroodje, wat voedselverspilling tegengaat, voor de sporter die meer eiwitten wil innemen tijdens zijn lunch!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

PIM COOLEN

PIM’S KOOLEN Eens iets anders op de BBQ? Dat kan met Pim’s Koolen, briketten voor de barbecue, geproduceerd van reststromen uit Hollandse aardappel verwerking.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

INTRO Boon Bonen werd dit jaar uitgeroepen tot meest impactvolle concept uit tien jaar HAS Food Experience. Bedenker Michael Luesink heeft grootse plannen met de boon.

ALUMNI MICHAEL LUESINK

“WIJ WILLEN IMPACT CREËREN VANUIT DE BOON”

Hoe kwam je er op om iets met bonen te gaan doen?

en veelzijdig zijn. In Nederland aten we ze hoofdzakelijk in

Een van de grootste uitdagingen in food is naar mijn idee de

de winter, terwijl ze daar het jaar rond worden gegeten, op

eiwittransitie. Dus: hoe gaan we de wereld verleiden van een

verschillende momenten van de dag en in verschillende vorm.

dierlijk naar een plantaardig eiwitpatroon. Daar wilde ik met

En laat bonen nu ook nog eens super voedzaam zijn.

mijn project aan bijdragen. En ja, je had daar natuurlijk al veel initiatieven in, met insecten, zeewieren, imitatievlees,

En dus kwam je met BOON, verse bonen in stazak?

enz. Maar ik zocht het dichter bij huis. Op mijn reizen door

Ja. Ik had de BOON-innovatietijdlijn ontwikkeld met een visie

Zuid-Amerika en Azië had ik ontdekt dat bonen erg lekker

hoe de bonenmarkt moet evolueren. Die visie bevatte ook een

22 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

ALUMNI

stappenplan om als boon in de wekelijkse routine van consu-

ketens. Veel bonen komen uit Canada en Azië terwijl we in

menten te komen. In Nederland doken we de voorraadkast

Nederland juist een goed klimaat hebben voor bonenteelt. We

in als we bonen wilden eten. Maar wil je top of mind worden,

zijn dan ook gaan samenwerken met Nederlandse boeren om

dan moet je in de koelkast komen te liggen. Dat vroeg wel om

betere bonen te telen.

een andere bereidingswijze, op lage temperaturen. Daar ben ik mee gaan experimenteren. En het mooie is: de boon werd

Zijn bonen populairder aan het worden?

er lekkerder van. Het werd een boon met meer bite en meer

Ja. De vegamarkt en bonenmarkt groeien al enkele jaren

smaak.

op rij met zo’n 20%. Ook voor de komende jaren voorspel ik diezelfde groei. Of wij ook een aandeel in die groei hebben

Wat heeft de HAS Food Experience je gebracht?

gehad? Ja, dat denk ik in alle bescheidenheid wel. Wij hebben

Veel interesse, veel gave reacties en omdat ik met mijn project

de afgelopen jaren verschillende bonenproducten gelanceerd.

een prijs had gewonnen ook uitnodigingen om mezelf op veel

Met succes. Dat varieert van verse maaltijden en burrito- en

evenementen te presenteren. Zo kwam ik in contact met de

chilischotels tot bonenballen en bonenburgers. Binnenkort

markt. Ik heb met een aantal bedrijven gesproken, maar heb

komen we met een nieuwe generatie snacks. Je ziet dat wij

uiteindelijk besloten om mijn eigen boontjes te doppen. Ik

anderen in de markt inspireren. Daar ben ik trots op: dat wij

had een ideaal: betere, gezondere producten maken. Het was

als start-up gevestigde namen mee weten te nemen in de

niet de makkelijkste route, dat besefte ik, maar ik zou dan

bonen-flow.

wel dichter bij mijn idealen kunnen blijven en de BOON-keten ontwikkelen die ik voor ogen had.

Wat zijn je ambities met Boon Bonen? Die zijn eigenlijk niet veranderd: wij willen impact creëren. Wij

Inmiddels lig je in nagenoeg alle supermarkten.

willen vanuit die kleine boon bijdragen aan die grote uitda

Hoe is je dat gelukt?

ging: de eiwittransitie. Bijdragen aan een beter milieu, een

Ik had met mezelf afgesproken dat ik binnen het jaar in de

betere gezondheid en een beter dierenwelzijn. In Nederland

schappen moest liggen bij een retailer. Lukte dat niet, dan

hebben we straks bijna alle retailers als klant. De volgende

zou ik alsnog een baan gaan zoeken. Dat hoefde gelukkig

stap is de grens over. Het mooie aan ondernemen is dat je,

niet, want binnen het jaar had ik Albert Heijn als klant. Daar

samen met je team, je eigen uitdagingen kunt creëren. We

hebben we natuurlijk heel hard voor moeten werken. Grote

weten kennelijk te inspireren. Nou, laten we dat dan ook

partijen halen hun bonen vaak ver weg. Ik geloof in korte

doen!

ONTMOET ONZE PARTNERS

Stel je eens voor... dat we samen het wereldvoedselprobleem oplossen. Voedsel is niet vanzelfsprekend. De komende 30 jaar groeit de wereldbevolking explosief en komen er 2 miljard mensen bij. Dat betekent dat we heel veel meer voedsel moeten produceren en dat de impact op het milieu drastisch omlaag moet. Daarom is het zo belangrijk dat we nu iets doen en opstaan. Als de leidende internationale Food & Agri bank komen we prachtige voorbeelden tegen van hoe het beter en duurzamer kan. Door wereldwijd de slimste innovaties van onze klanten en partners te helpen kickstarten en op te schalen, pakken we samen de grootste voedselissues aan op zes continenten.

Growing a better world together

Royal Smilde: Al anderhalve eeuw een begrip in voedingsmiddelen Royal Smilde in Heerenveen is een internationaal voedingsmiddelenbedrijf met vijf eigen fabrieken en 650 vaste werknemers, verdeeld over de bedrijfsonderdelen Foods, Bakery en Natura. Royal Smilde Foods produceert margarines, oliën, vetten, salades, quiches, pie’s en sauzen. Royal Smilde Bakery is producent van bakkerij- en gebaksproducten en Royal Smilde Natura biedt naast frituuroliën een unieke haal- en brengservice. Koninklijke Smilde bestaat 155 jaar. Arend Egberts Smilde stond aan de wieg van wat nu een internationaal voedingsmiddelenbedrijf is. In 1863 begint hij een slachterij aan de Herenwal in Heerenveen. De familie Smilde heeft het bedrijf opgebouwd tot wat het nu is door het streven naar groei en moderniseringen. Maar ook door snel handelen en beslissen bij nieuwe kansen en mogelijkheden.

www.royalsmilde.nl

180001250 - RS_Adv_Food_Jaarboek_2018_NL_205x125.indd 1

24 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

PARTNERS

10-04-18 16:47

HAS HOGESCHOOL BARST VAN ’T TALENT! GAAF OM DEZE BROEDPLAATS VOOR TALENT BLIJVEND TE MOGEN VOEDEN. ROGER ENGELBERTS CREATIEF ONDERNEMER IMAGRO EN LECTOR CO-CREATIEF ONDERNEMERSCHAP HAS HOGESCHOOL

WWW.IMAGRO.NL

IMA0924_AD_HASboek_205x125_03.indd 1

10-04-18 15:07

Onze ambities voor 2030 Voor individuen en gezinnen

Voor gemeenschappen

Voor de planeet streven naar

50 miljoen

30 miljoen

milieu-neutrale

kinderen helpen gezonder te leven

broodwinningen helpen verbeteren in direct aan onze bedrijfsactiviteiten verbonden gemeenschappen

uitvoering van al onze activiteiten

Nestlé. Enhancing quality of life and contributing to a healthier future.

NSTL_adv_205x125_HAS.indd 1

13-04-18 14:07

TECHNOLOGY CHALLENGE Projecten waarin nieuwe en bestaande technologie samenkomt, waarin kwaliteitssystemen worden ontwikkeld en geoptimaliseerd, waarin procestechnologische aanpassingen gedaan worden of dat leunt op technologische applicaties van ingrediĂŤnten.

26 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

TECHNOLOGY CHALLENGE

SANNE VONK, MICHIEL LENDERS, CHANTAL VAN DER NOORDT, BENJAMIN VERDUIJN

BETW3TERS Het groenteconcept voor kinderen gemaakt met de 3D-foodprinter dat het eten van groenten leuk maakt!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

FENNA DE VRIES, GUIDO VAN RIJN, LIZAN VAN ROOIJ, SANNE VAN SCHIJNDEL

CONDITIONEREN VAN DROOGLUCHT

Tijdens onze specialisatieopdracht voor Vreugdenhil Dairy Foods hebben wij ondervonden dat capaciteitsverhoging van een sproeidroogproces niet uit de (droog)lucht komt vallen.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

LIANNE VAN GESTEL, LIEKE VAN DEN BERG, DANIEK VAN DE RIJT, ANNET VERMEULEN

PROCESONTWIKKELING DUOROOM Procesontwikkeling en -optimalisering voor soesjesroom met daarin dierlijk en plantaardig vet, waarbij de nadruk ligt op het inmengen van palmvet en diverse procesinstellingen.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

ROBIN DE JONGH, ELLES ARTS, NAOMI HOEBEN, JELMER AGEMA

PROCESALTERNATIEVEN VOOR MELKPOEDER Procesontwikkeling waar een hittegevoelig zuivelproduct is verwerkt tot poeder. Hoge kwaliteit wordt bereikt door een maximale procestemperatuur van 60°C.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

FER OOSTENBACH, SACHA VAN RODIJNEN, ELIAN VAN DER LOOP, ANDRÉ BOUCHOMS

DE WEG NAAR MELKPOEDER

Een onderzoek naar optimalisatiemogelijkheden van het indikproces tot en met het verpoederen van melk.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

YVETTE THEWISSEN, TIM DEEN, TOM JÄGERS, ROB VAN ROOIJ

DUURZAAM BAKKIE Concentreren van koﬀie door middel van een bestaande concentratie techniek met minimale kwaliteitsverliezen en welk voordeliger en duurzamer is t.o.v. traditionele methoden.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

28 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

TECHNOLOGY CHALLENGE

PIM GEENE, DANIËLLE VAN VLIET, CLAUDIA FRANSEN, NATHALIE WYSSMANN

VEILIGER WERKEN DOOR LOTOTO LOTOTO is een veiligheidsprocedure zodat medewerkers veilig kunnen werken tijdens onderhoudswerkzaamheden. Bij FrieslandCampina hebben wij deze procedure nog verder verbeterd!

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

MOUNIA BIJLAART, MICHELINE KASSABIAN, RAMA KHAZAL, MARIEKE VISSERS

OMSTELTIJD = EFFICIËNTIE

De eﬀiciëntie verhogen van productielijnen bij een voedingsrepenfabrikant door de tijd van reinigen en ombouwen van machines tussen twee productieorders te verkorten.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

MICHIEL ABEN, MARRIT DE KOK, GERA VAN DEN BOER, DIDI JONKERS

LEVERANCIERSBEOORDELINGSYSTEEM Het ontwikkelen van een gedegen leveranciersprogramma waarbij rekening wordt gehouden met risico’s van zowel een leveranciers als zijn eindproducten.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

TIM SCHIPPERS, KIM JONKERGOUW, VERA VAN VONDEREN, LIZA WEIJERS

FOOD FRAUD PROTECTION Voedselfraude, daar moet je toch niet aan denken! Bekijk samen met ons hoe je jouw bedrijf daar nog beter tegen kunt beschermen.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

HANNERIEKE HUIJBEN, MANON VAN LITH, ANDREA KOOLEN

SAVOUROLLZ HARTIG KAPSEL Savourollz, een heerlijk en gezond tussendoortje op basis van kapsel met een hartige spread. Om uzelf en anderen te verwennen met een onschuldig tussendoortje. OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

MARIT BOS, SASKIA SWINKELS, DAPHNE VAN DER MIJDEN, MAAIKE TEN HOVE

ZOETWAREN MET MOUT! Een lekker knappertje of een overheerlijke koﬀiesmaak door mout? Ervaar het allemaal met de Inside-(m)out bonbon! Hét bewijs dat mout de nieuwe technologie in zoetwaren is.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

30 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

TECHNOLOGY CHALLENGE

WINNAAR TECHNOLOGY

REMKO STOLTE, SANNE DE GROOT, ROOS SCHEEPENS, ROGER BROERS

PULSE - LUPIN PROTEIN ISOLATION Nu is het aanbod plantaardige eiwitpoeders nog groter! Wij ontwikkelden een extractieproces voor een nieuw eiwitisolaat wat ons verder gaat brengen in de eiwittransitie.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

KIKI BLANKWAARD, LAURA SCHALKWIJK, SULEY-MAE POURIER, MANON VAN ALEM

SNACKERZ - SHARE THE TASTE

SNACKERZ, het unieke balletje gemaakt van vetarme cake (kapsel) met verschillende hartige vullingen, ideaal als tussendoortje en leuk om te delen met vrienden en familie!

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

“VAN HYPERINTENSIEF NAAR NATUURINTENSIEF” LECTOR INNOVATIEF ONDERNEMEN MET NATUUR ERWIN VAN WOUDENBERG Innovatief ondernemen met natuur is een lectoraat opgetuigd met hulp van de provincie Noord-Brabant, die constateert dat de provincie inlevert aan natuurwaarden door de intensieve landbouw.

WAT IS DE AANLEIDING VOOR HET OPZETTEN VAN DIT LECTORAAT? De manier waarop we nu in ons land voedsel produceren piept en kraakt. In de landbouw bijvoorbeeld wordt grond steeds intensiever gebruikt. Overigens vooral omdat het een van de manieren is waarop een agrarisch ondernemer het hoofd nog enigszins boven water kan houden. De provincie constateert dat de natuurwaarden dalen. Zo is op een gemiddeld aardappelveld nauwelijks nog een vogel te bekennen. En dus moet er wat veranderen. Vraag die ons als HAS is voorgelegd is: hoe komen we via ondernemerschap weer tot gronden met hogere natuurwaarden?

32 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

WAAR IS DE PROVINCIE CONCREET NAAR OP ZOEK?

KLINKT ALS EEN PITTIGE UITDAGING VOOR DE HAS?

Naar antwoorden op de vraag hoe we van hyperintensief naar

Dat is het ook. De focus van onze hogeschool heeft altijd

natuurintensief kunnen groeien. Oftewel: kunnen we niet zozeer

op intensief gelegen. Maar ook wij zien natuurlijk dingen

de grond, maar de natuur gebruiken om geld te verdienen?

veranderen. Maatschappelijke doelen geven steeds meer sturing

En moeten we daarvoor dan naar meer diversiteit in onze

en richting aan de kant die we met onze gronden op moeten.

gewassen? Moeten we meer variëren in maai- en zaaimomenten?

Wij kunnen daar niet in achterblijven en willen dat studenten

Moeten we bossen of boomgaarden planten en daar varkens,

op onze school een keuze kunnen maken die bij hen past; zowel

koeien of kippen in jagen? Zo kun je heel veel denkrichtingen op.

intensief als extensief. Met dit lectoraat proberen we daar een

Waarbij altijd de vraag ook is: is het concept rendabel te maken?

verdere invulling aan te geven. HOE VERHIELDEN DE WINNENDE PROJECTEN ZICH TOT UW LECTORAAT? Het zijn prima initiatieven, die absoluut potentie hebben en goed bij de HAS passen. Dat voorop gesteld. Maar als je heel kritisch bent, passen ze niet zo goed binnen de kaders van het lectoraat. Ze zijn geënt op circulair denken. Super. Maar zijn het voorbeelden van hoe je innovatief onderneemt met natuur? Nee, dat niet. In het concept van Tasteful Pea Protein Applications bijvoorbeeld ligt niet de intentie ten grondslag om de erwten uit de gangbare intensieve teelt weg te halen. Vanuit de consument bekeken, is het concept innovatief. Vanuit de natuur bekeken

INNOVATIEVE, KLIMAATPOSITIEVE EN CIRCULAIRE VOEDSELPRODUCTIE Om binnen de grenzen van het mondiale ecosysteem te kunnen opereren zal het voedselproductiesysteem op verschillende vlakken opnieuw vormgegeven moeten worden. Zo moet het systeem zoveel mogelijk klimaatpositief en circulair worden. Nederland heeft een bijzondere positie in deze context als tweede voedselproducent en – exporteur, die medemogelijk is gemaakt door de unieke kennis die in ons land is ontwikkeld. HAS Hogeschool kan bijdragen aan de

nog niet …” WELKE STAP MOETEN STUDENTEN DAAR DAN NOG IN ZETTEN? Ik denk eerder dat wij als lectoraat daar eerst nog een stap in hebben te zetten. Er lopen op dit moment een aantal beroepsopdrachten waarbij onderzoek wordt gedaan om de kosten en opbrengsten van extensievere systemen beter inzichtelijk te maken. Een (toekomstig) ondernemer moet natuurlijk wel wat te kiezen hebben. Afhankelijk van wat er uit deze opdrachten komt, kun je studenten enthousiast maken. Maar nogmaals: zonder oordeel. Wij zijn niet hét uithangbord van hoe de landbouw er in de toekomst uitziet. Ons doel is ontwikkelingen constateren en daar met een relevant onderwijsaanbod op inhaken, zodat we studenten opleiden waar de maatschappij behoefte aan heeft.

totstandkoming van een klimaatpositieve en circulaire voedselproductie die het voeden van ruim negen miljard monden in 2050 mogelijk maakt door het uitvoeren van inspirerende transitieprojecten in agrofood productiesystemen. 33

WINNAAR CIRCULAR

TASTEFUL PEA PROTEIN APPLICATIONS ELISE VAN DER LAAN, SJANIEN GROENENBOOM, LYNN MARTENS & SASKIA HORDE Kun je van erwteneiwit lekkernijen maken Ã©n een bijdrage leveren aan de eiwittransitie? Wij verwelkomen jullie graag met heerlijke veganistische likeur en schuimzoenen.

Jurycommentaar:

Dit project kan vandaag of morgen al beginnen; en kan vandaag of morgen al een verschil maken.

34 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

RUNNER UP CIRCULAR

LIGNUM X SEAWEED BASED PAPER TIMO HUIPEN Lignum X, het papier dat de bossen spaart. Het beste van twee werelden komen samen in een materiaal: duurzaam zeewier en de sterkte van bomen.

Jurycommentaar: Timo is grondig bezig geweest met circulariteit en heeft een mooie balans gevonden tussen creativiteit, circulariteit en ondernemerschap.

ONTMOET ONZE PARTNERS

Find us on

hellowearejust justfresh.eu Zoek jij een goedbetaalde bijbaan of ben je op zoek naar een nieuwe uitdaging? Hessing zoekt enthousiaste weekendkrachten voor de productieafdeling en nieuwe collega’s voor diverse afdelingen in Helmond! Ben jij 18+, heb je geen ochtendhumeur en ben je een flexibele aanpakker? Bezoek onze website www.hessingsupervers.nl en solliciteer!

TOGETHER WE ARE TAKING ON THE BATTLE AGAINST FOODWASTE! In the Netherlands we throw 5 million euros of food away annually. Most of the time there is absolutely nothing wrong with it. To tackle this problem, we need innovative entrepreneurs with guts. De Verspillingsfabriek (The Surplus Food Factory) takes on both food surplus as well as raw ingredients and turns them into delicious soups, sauces and other meal components. Each of our highly nutritious and natural products have been manufactured from rescued ingredients that farmers, wholesalers and the food industry were unable to put to good use. We’re not talking waste here: we mean vegetables that were imperfect and products that were incorrectly labelled for example. The Surplus Food Factory is proud to include people who would otherwise struggle to find employment as part of their team.

ARE YOU TAKING ON THE BATTLE? LURN MORE AT

WWW.DEVERSPILLINGSFABRIEK.NL

36 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

PARTNERS

www.ondernemersliftplus.nl info@ondernemersliftplus.nl 085-902 02 09

Wij ondersteunen ook studenten na de HAS Food Experience op hun weg naar succes. Wij zijn trots op Michael Luesink van BOON, de meest impactvolle startup van 10 jaar Food Experience.

The impact of Rabobank Foundation 2017 People who want to get ahead. Who are financially vulnerable, but working as hard as they can to become self-sufficient. Itâ&#x20AC;&#x2122;s those people that we at Rabobank offer a helping hand. Developing countries

Netherlands

23 260

focus countries incl.Netherlands foreign organizations

4,886,869 smallholders

Dutch organizations

619,565

vulnerable people

Through our project partners

TOTAL OUTREACH 5,5 MILLION PEOPLE S335_RF advertentie_v2.indd 3

23-4-18 (w17) 09:46

START UP CHALLENGE Opstarten van new business, opschalen van

bestaande business of op de markt brengen van een food concept.

38 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

START UP CHALLENGE

FOLKERT DE JONG

KREKELS VOOR HUMANE CONSUMPTIE De groeiende wereldpopulatie dwingt de voedselketen te zoeken naar nieuwe manieren om deze vraag te beantwoorden, de krekel is een gezonde, lekkere en duurzame oplossing.

OPLEIDING: BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS

ELOY VAN GARDINGEN

ZWARE JONGENS Een koekjesfabriek waar ex-gedetineerden kunnen werken, zodat deze een springplank hebben om zich weer onderdeel van de samenleving te voelen.

OPLEIDING: BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS

BERJELLE VAN NAMEN

VERTICAL FARMING Een bedrijfsidee waar bladgroene gewassen gekweekt zullen worden in een ‘vertical farm’. Hier wordt geprobeerd met de beste plantomstandigheden de hoogste kwaliteit te halen.

OPLEIDING: BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS

LUC VAN HEUMEN

TASTE SENSATIONS B.V. Aanbieder van kwalitatieve kiemgroenten en taugé, wij leveren zowel bulk als consumentenverpakkingen.

OPLEIDING: INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS

JOSSE HAARHUIS

PIG ME

Het varken inzetten om de consument te betrekken bij de productie, biodiversiteit te bevorderen en van restafval naar een natuurvriendelijk stukje varkensvlees te gaan.

OPLEIDING: DIER- EN VEEHOUDERIJ

HARM ARTS

BRANDROODT “Het Brandrode rund” wordt lokaal geproduceerd middels het slow grow principe in een transparante keten. Vlees met de smaak van vroeger en het gemak van de 21e eeuw.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

40 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

START UP CHALLENGE

LEON KROEZE

LÉON NEDERLANDS TOP FRUIT Met mijn bedrijf ‘Léon’ bied ik bedrijven in de AGF-branche een uitgebreid assortiment Nederlands top fruit en zorg samen met mijn partners dat we aan elke klantwens voldoen.

OPLEIDING: BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS

DANNY JOOSEN

BIJZONDER BROOD

Bijzonder Brood kneedt de samenleving dichterbij elkaar! Brood dat ervoor zorgt dat ouderen zich minder eenzaam voelen. Het voedt niet alleen het lichaam, maar ook de geest.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

NADI NORDKAMP

FIKA - KOFFIEZAAK Voor iedere gast op elk moment een passend geniet momentje creëren.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JADIS SCHREUDER

THE LEMON KITCHEN

Beleving creatie voor bedrijven zodat een product/concept met een frisse blik wordt uitgelicht. Dit d.m.v. concept-, receptontwikkeling, advies, fotograﬁe & foodstyling.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ESTRELLA VAN TOOR, JORDY VAN TOOR

JORELLAFIT

Jorellaﬁt, het bedrijf met een oplossing tegen de stijgende gezondheidskosten en toenemende welvaartsziektes.

OPLEIDINGEN: FOOD INNOVATION, INTERNATIONAL FOOD & AGRIBUSINESS

LISA ROTTEVEEL

BOOM! FRUITWATER Door buitenshuis water drinken te stimuleren en je eigen ﬂesje te gebruiken, maakt BOOM! Fruitwater je het kiezen én behouden van een bewuste leefstijl wel heel makkelijk!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

42 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

START UP CHALLENGE

RAMON VERHEGGEN

LIGHT CITY HOPS

Light city hops is een urban hop farm die jaarrond verse hop levert voor de beste biertjes.

WINNAAR START UP OPLEIDING: TUINBOUW EN AKKERBOUW

OVER DE WINNAAR

‘Ramon viel direct op door zijn bijzondere ondernemerschap. Hij had een briljant idee en een duidelijk businessplan. De afnemers hoeft hij niet meer te vinden. Die staan al in de rij. Daarom is het een economisch en innovatief zeer slimme oplossing. Ramon is daarmee nu al een geslaagde ondernemer!’ - Appèl Nederland ‘Ramon heeft een idee gepresenteerd dat het verdient om op haalbaarheid te worden onderzocht. OndernemersLift+ gaat Ramon hierbij ondersteunen.’

STUDENTEN EN BEDRIJVEN GAAN DE 'FOOD CHALLENGES' VAN VANDAAG AAN!

HAS FOOD EXP Winnaar Start up Challenge

Winnaars Circular Challenge

In gesprek met de media

Winnaar Circular Challenge 44 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

SFEERIMPRESSIE

PERIENCE 2018 Preview night

Winnaars Technology Challenge

SPONSOR

Lector Talk

“IK DOE ALLEEN WAT IK LEUK VIND”

ALUMNI

Janneke Backhuijs-Pieters scoorde landelijke publiciteit met haar bieren en hoopt dat die haar ooit nog eens een plek opleveren in Expeditie Robinson.

JANNEKE BACKHUIJSPIETERS

Met bieren op de HAS Food Experience staan.

Wat is het verhaal van jouw bieren?

Succes gegarandeerd, toch?

Mijn bieren zijn odes aan Den Bosch en aan de Bosschenaren, die

Haha … Ja, het was hartstikke gezellig. Die bieren waren

een grote bek hebben, maar een klein hartje. Zo zijn mijn bieren

trouwens wel slechts onderdeel van het concept. Veel mannen

ook. Ze zijn brutaal, gaan hun eigen gang, maar zijn gewoon

denken dat ze kunnen koken als ze wat kruiden in het eten gooien.

superlekker. Met als bekendste bier het Kutbier, een blond bier

Op die mannen richtte ik me. Met een stoofbier, wokbier en bbq-

met pruim als ingrediënt. Daar heb ik gigantisch veel publiciteit

bier, met daarin kruiden die bij de gerechten passen.

mee gehaald. Dat bier gaat keihard, in heel Nederland. Al sta ik op het punt om een bier te lanceren dat daar zomaar eens

Wat heeft de HAS Food Experience je gebracht?

overheen zou kunnen knallen … Maar daar kan ik nu helaas nog

Na het evenement werd ik gevraagd om op de Tramkade te

niks over vertellen.

komen brouwen. Daar is de naam van de brouwerij ontstaan, daar hebben we de eerste bieren bedacht, maar echt brouwen

Wat zijn je ambities met Brouwerij Boegbeeld?

hebben we er nooit gedaan. Dat doe ik aan de Uilenburg; in een

Ik wil alleen doen wat ik leuk vind. Dat is het ontwikkelen van

antiquariaat. Heerlijke plek. Klein. En alleen bereikbaar via een

nieuwe concepten en kijken hoe ik daar mooie bieren in kan

trapje. Dat heeft zijn charmes. Ik sjouw me een breuk met zakken

passen. Maar dat moeten dan wel bieren zijn met een verhaal;

mout, maar hé … ik heb nu wel mooi schaduw onder mijn

en met humor. Natuurlijk wil ik groeien. Ik wil ooit ergens een

spierballen ;-)

pandje hebben waar ik meer liters kan brouwen, maar ik wil dan wel ook hier blijven zitten. Als plekje waar ik proefbrouwsels maak, waar ik brouwers opleid, waar ik workshops geef, enz. En dan hoop ik ooit zo bekend te worden met mijn bieren dat ik mee mag doen aan Expeditie Robinson …

46 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

ALUMNI

“DIT PRODUCT HEEFT ABSOLUUT POTENTIE” Wie heeft er niet eens geworsteld met het opvouwen van een pizzadoos? Felix Smets bedacht een oplossing, waar hij inmiddels zelfs een octrooirecht op heeft.

ALUMNI

FELIX SMETS

Een opvouwbare pizzadoos?

Welke stappen heb je na je studie gezet met je product?

Mijn huisgenoot had een voorliefde voor pizza’s. Telkens als de

Het eerste half jaar na mijn studie heb ik er heel veel tijd en

pizzadozen opgeruimd moesten worden, irriteerde het me dat

energie in gestoken. Ik heb het product technisch verder door-

je die niet gewoon met een paar handige bewegingen op kon

ontwikkeld en er ligt intussen ook een compleet marketingplan

vouwen. Ik had net een stage achter de rug bij een leverancier die

klaar, dat ik samen met studenten van Avans heb opgezet. Na dat

gespecialiseerd was in het design van kartonnen dozen. Dus ik

half jaar ben ik gaan solliciteren en heb ik een baan gekregen als

dacht: laat ik zelf die oplossing gaan bedenken.

packaging implementation technologist. Daar ligt nu even mijn focus.

Wat heeft de HAS Food Experience je gebracht? Ik geloof heilig in mijn product en had alles uit de kast getrokken

Gaat die opvouwbare pizzadoos er komen?

om een strakke presentatie neer te zetten. Met dummy’s, film-

De behoefte aan een innovatief opvouwsysteem als dit is er ab-

pjes, banners, enz. Ik heb ontzettend veel positieve reacties en

soluut. Kijk naar alle binnensteden, naar stations of pretparken.

goede feedback op het totale product gekregen. Via school ben ik

Het zou toch ideaal zijn als je een pizzadoos hebt die je snel op

daarna in contact gekomen met een partij die me heeft geholpen

kunt vouwen, zodat hij netjes in de afvalbak past. Want ook dat

octrooirecht aan te vragen. Dat octrooirecht is me intussen ook

is nog een punt: veel consumenten zijn zich er niet van bewust

verleend. Al met al was het project een mooie aanvulling op mijn

dat vuil en vet karton het recycleproces van papier verstoren.

portfolio en heeft het mijn kansen op de arbeidsmarkt vergroot.

Dit systeem is niet alleen praktisch, het heeft dus ook op andere vlakken impact. Dus ja, ik geloof zeker dat die doos er ooit gaat komen. En ik sta dan ook open voor partijen om daar een keer over te praten.

SMART CHALLENGE Projecten met handige en slimme oplossingen die het (gebruiks)gemak vergroten of functionele oplossingen bieden.

48 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

SMART CHALLENGE

HANNAH VAN DE VEN

KOK ZONDER KOP MAALTIJDPAKKET Stap voor stap koken met het KOK ZONDER KOP maaltijdpakket, gericht op mensen die moeite hebben met het zelfstandig koken van een maaltijd.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

DÉSIRÉE VERSTEEG

STACK - THUIS UITETEN

Met Stack voelt het alsof je thuis uit eten gaat! De verpakking biedt gemak voor het restaurant, eﬀiciëntie voor de bezorger en beleving aan de consument.

RUNNER UP SMART OPLEIDING: FOOD INNOVATION

NINA DE GROOT

KIK - SELFHEATING CUP De kikstart van iedere festivaldag, zonder gedoe! Voeg koud water toe en binnen 6 minuten staat jouw betaalbare en vullende maaltijdsoep klaar om te eten.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

LUUK VAN DER RIJT

PEARL COCKTAILPARELS Met de Cocktailparels van Pearl kun je op een snelle manier en zonder verse ingrediënten heerlijk genieten van de beleving van een vers gemaakte cocktail, waar je ook bent!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JOËLLE BEEN

OFFLEY MIX’D PORT

Oﬀley Mix’d port, waarmee je de millennials meer port kan laten consumeren.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MICHIEL LENDERS

MICKSTERS - HOT BBQ DRINKS Micksters, een warme drank met pit gemaakt voor mannen bij de winter BBQ. Steek de BBQ aan en zet de gevulde Micksters Kettle erop. BBQ op temperatuur? Micksters is warm!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

50 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

SMART CHALLENGE

VERA JOOSTEN

BEERTAILS Een unieke verpakkingscombinatie voor speciaalbier en mixdrank. Samen te voegen tot een verrassende speciaalbiercocktail. Dé innovatie in het speciaalbierschap!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

DAGMAR SCHOONHOVEN

BUNDLEBEER

De nieuwe verpakking die ervoor zorgt dat je bierﬂesjes niet meer door de koelkast rollen, terwijl het altijd zo min mogelijk ruimte inneemt!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ELIAN TIJHUIS

FIKA FILTERKOFFIE Fika filterkoffie is een innovatief concept waarbij speciale koffie wordt verpakt in filterzakjes. Zo zet jij heel eenvoudig de perfecte kop, gewoon met je koffiezetapparaat!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

LOTTE SCHREUDERS

SEANS KOFFIESIROPEN Met Seans koﬀiesiroop proef je de smaken van de wereld! Avontuurlijk kiezen op basis van de herkomst van de koﬀie waarbij je kan doseren naar je eigen voorkeur.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JUUL CLAESSEN

FRESH & ROASTED TRAVELCOFFEE

Geniet met Fresh&Roasted-Travelcoﬀee van een heerlijke verse kop koﬀie tijdens je adventure trip! Compact, lichtgewicht, lekker, waar en wanneer je maar wilt!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ANOUK LIEBREGTS

CLICK CRUNCHY MUESLI VERPAKKING Click maakt de crunchy muesli verpakking gemakkelijk hersluitbaar, waardoor bewaarbussen overbodig worden. In één klik geopend en vanzelf weer gesloten, snel en simpel!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

52 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

SMART CHALLENGE

AMY BEEKMANS

ONTBEITJE ZO SIMPEL IS T! Hét allernieuwste eierconcept voor op de zondagochtend, waarbij de verpakking het koken van een vers eitje leuker, maar ook een stuk makkelijker maakt!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ANOUK LIEBREGTS, VERA JOOSTEN, LOTTE HELLEBREKERS, AMY LUIJTEN

PIECE OF CAKE

Piece of cake is een innovatief verpakkingsconcept, dat het gemakkelijker maakt voor eenpersoons huishoudens om een geschikte portie ijstaart te kopen.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ROB HABRAKEN

ROOK - THUIS ETEN ROKEN

Met de Innovatieve ‘ROOK’ verpakking word je zelf thuis een chefkok, zet de verpakking in een pan en binnen een paar minuten heb je een heerlijk gerook stukje zalm!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

FEMKE BOUMAN

PIEPERGIETER Aardappels koken, zo gepiept! De Piepergieter is een laagdrempelige oplossing om zelfstandig aardappels te koken voor iedereen.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JORAN HOLTES

FRUIT UIT EEN DOOSJE

Fruit uit een doosje is een verpakking voor de online fruitmarkt en geeft fris en fruitig een geheel nieuwe betekenis met als kernwaarden presentatie en behoud van kwaliteit

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

SABINE VISSENBERG

HANDLE IT VLEESWARENVERPAKKING Handle it is dÃ© gebruiksvriendelijke verpakking voor voorverpakte vleeswaren en is ook door mensen met een verminderde mobiliteit in de handen zonder frustraties te hanteren.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

54 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

SMART CHALLENGE

EVA BOTTER

ZAK & BRAAD 15 MINUTEN MARINADE Vind jij marineren ook te lang duren? Zak & Braad is een marinade waarmee je in 15 minuten een smaakvol en mals stukje vlees kan bereiden!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

IRIS ALTING - WINNAAR CONSUMER CHALLENGE

PIZZO PIZZA ETEN MET GEMAK pizZo is de ultieme gemaks-verpakking voor premium diepvriespizza’s, welke door jou in één handeling te openen is, in de oven kan en afwasvrij is!

WINNAAR SMART

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

OVER DE WINNAAR

‘Diepvriespizza was al best conveniënt, maar met PizZO wordt het wel erg handig. Convenience, toepasbaar, duurzaam en bedacht vanuit de behoeften van de consument!’ - Hessing Supervers

“DE ONGEZONDE VERLEIDINGEN ZIJN NOG TE GROOT” LECTOR VOEDING EN GEZONDHEID ANNET ROODENBURG De ongezonde keuze is nog steeds de gemakkelijke keuze, ziet Annet Roodenburg. “Maar”, zegt ze, “ik ben ervan overtuigd dat er een kentering in het denken komt.”

IS DE ONGEZONDE KEUZE DE GEMAKKELIJKSTE? Absoluut. De verleidingen zijn zó groot. Te groot. Kijk alleen al naar alle kiosken. Daar liggen de ongezonde snacks en energiedrankjes op strategische plekken, bij de kassa, altijd in de aanbieding. Op benzinestations hetzelfde verhaal. Je moet heel sterk in je schoenen staan om die verleidingen iedere keer maar weer te weerstaan. WAT IS HET PROBLEEM: ZIJN ER GEEN GEZONDE ALTERNATIEVEN? Jawel. Maar daar ligt een heel grote uitdaging: kom met alternatieven die er én aantrekkelijk uitzien; én niet te duur zijn; én gezond. Die uitdaging wordt steeds urgenter.

56 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

LECTOR VOEDING EN GEZONDHEID

‘We waren als AH onder de indruk van het innovatieve concept van Maud; snel, vers, en voedzaam ontbijten.’ Wist je dat inmiddels 50% van de Nederlanders een BMI heeft boven

WAT ZIJN ANDERE UITDAGINGEN?

de 25 en dus ‘officieel’ te dik is? Dat komt natuurlijk niet alleen door

We eten te veel zout, te veel suiker – lees: energie – te veel

die snackmomenten, maar die dragen er wel degelijk aan bij.

verzadigde vetten en te weinig groenten en fruit. Dat vond ik trouwens ook zo sterk aan Hartstikke Gruun, het concept van Chantal van der Noordt: het is broodbeleg met daarin groenten verwerkt. Als we al groenten eten, doen we dat in Nederland eigenlijk vooral nog bij het avondeten. Laten we het daarbij, dan komen we niet aan onze taks. Er moet dus iets in ons eetpatroon veranderen. Met meer eetmomenten voor groente bijvoorbeeld. Hartstikke Gruun is zo’n initiatief daarin. Supermooi. KUN JE FORCEREN DAT WIJ CONSUMENTEN VOOR GEZONDE PRODUCTEN GAAN KIEZEN? Deels wel, ja. Dat wordt vooral gemakkelijker als het aanbod

GEZONDE VOEDING EN LEVENSSTIJL

gezonder wordt. Minder zout, suiker, verzadigd vet. Meer groente en fruit. Maar dan moet ook de overheid ingrijpen. Zoals dat in Engeland is gebeurd. Daar is het zoutgehalte van producten via sterke overheidssturing aan banden gelegd.

Wereldwijd vormen levensstijlziektes een bedreiging voor het welzijn van burger,

EN WAAR LIGGEN DE UITDAGINGEN VOOR STUDENTEN?

denk aan hart- en vaatziekten, diabetes

In het toegankelijk maken van gezonde, lekkere producten. Zoals

2 en artrose. Tegelijkertijd zorgt die voor

Moud Kennis dat deels heeft gedaan met The Breakfast Chef: een

uiteenlopende economische implicaties.

voedzaam ontbijt uit de automaat. Een heel mooi concept dat

De kosten exploderen en bedreigen de

inhaakt op de hang naar gemak. Met als nadeel dat het prijzig

welvaart. Met alleen al ruim 1,2 miljoen

is. De minder bedeelde consumenten bereik je hier niet mee.

diabetespatiënten in Nederland wordt

Terwijl de belangen daar misschien wel het grootst zijn.

erg duidelijk dat ons voedsel minder ongezond moet worden. Dit vraagt vooral

MAAR ER IS NOG HOOP?

om sturing van het aanbod en goede

Haha … Ja hoor. Vroeg of laat komt er een kentering. De mindset

voorlichting. Voorkomen is immers beter

van studenten die van de HAS komen, is in ieder geval goed.

dan genezen.

Het is mede in hun handen of zij de rest van Nederland weten te inspireren.

Door dit maatschappelijke programma kan HAS Hogeschool bijdragen aan gezonde voedingsconcepten en keuzegedrag van consumenten positief beïnvloeden.

WINNAAR HEALTH

WINNAAR CONSUMER

THE BREAK FAST CHEF

SMAAK VERMAAK

MAUD KENNIS

CANDICE VAN LOON

The Break Fast Chef zorgt dat jij moeiteloos elke dag kunt genieten van een snel, vers, en voedzaam ontbijt uit een speciaal ontworpen automaat.

Smaak Vermaak is hét borrelhapje dat verbindt! Het verhelpt stiltes en ongemakkelijke tijdens een (eerste) date met e smaken en uitdagende vragen.

Jurycommentaar:

Visueel sterk concept. Er is goed nagedacht over wat mensen nodig hebben als ontbijt. En het is écht wat anders geworden dan wat er al ligt.

Jurycommentaar:

Het concept is bijzonder goed en compleet uitgevoerd, zorgt voor verbinding tussen consumenten en stimuleert offline communicatie.

‘FoodMakers is blij met Candice, want zij heeft als geen ander begrepen dat voeding ideale gespreksstof vormt!’ 58 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

PRIJSWINNAARS

WINNAAR SMART

RUNNER UP SMART

PIZZO

STACK THUIS UITETEN

IRIS ALTING

DÉSIRÉE VERSTEEG

pizZo is de ultieme gemaks-verpakking voor premium diepvriespizza’s, welke door jou in één handeling te openen is, in de oven kan en afwasvrij is!

Met Stack voelt het alsof je thuis uit eten gaat! De verpakking biedt gemak voor het restaurant, efficiëntie voor de bezorgeren beleving aan de consument.

Jurycommentaar:

Iris brengt innovatie in een schap dat al lang verstoken is geweest van innovaties. De hang naar gemak is doorgetrokken in een duurzame kartonnen doos.

Jurycommentaar:

Geweldig duurzaam concept waarmee de betere restaurants hun bezorgservice kunnen uitbreiden.

WINNAAR TECHNOLOGY

WINNAAR PUBLIEKSPRIJS

SAVOUROLLZ

HARTSTIKKE GRUUN

HANNERIEKE HUIJBEN, MANON VAN LITH, ANDREA KOOLEN

CHANTAL VAN DER NOORDT

Savourollz, een heerlijk en gezond tussendoortje op basis van kapsel met een hartige spread. Om uzelf en anderen te verwennen met een onschuldig tussendoortje.

Hartstikke Gruun Groenteplakken, het gemakkelijke gezonde broodbeleg van nu, bevat maar liefst 97% groenten!

Jurycommentaar:

‘De winnaars van de diverse challenges gaan niet uit van een gat in de markt, maar van de gaten in de maatschappij. Dat kan circulariteit zijn, verspilling, vergrijzing, gezonde voeding of 1 miljoen diabetes II gevallen. Dat maakt de winnaars veel impactvoller!’ - Imagro

Savourollz is technologisch zeer goed doordacht. Het product is gezond, vanwege zijn suiker- en vetreductie. Dankzij een vernieuwende smaak kan het in de retail en foodservice gebracht worden.

60 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

PRIJSWINNAARS

ONTMOET ONZE SPONSOREN

Packaging

•

Disposables

•

Hygiëne

www.arendje.nl

Geeft kleur aan elk evenement!

Trotse partner van de HAS! www.bunzl.nl

Nieuw!

Vegetarisch Saucijzenbroodje

Banketbakkerij Wouter de Graaf Snoekbaarsweg 18 t

033 299 74 99

Postbus 162 f

3750 GD Bunschoten-Spakenburg

033 298 65 62

62 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

info@wouterdegraaf.nl

SPONSORS

www.wouterdegraaf.nl

Sweelinckstraat 8 | 5344 AE Oss Nederland Tel. nr.: +31(0)412 - 675 050 www.dalco.nl

Agri-food en machinetechniek. Do you remember moments of happiness? At Givaudan, we create them. Every day. Join us and impact your world.

Precies de combinatie voor jou?

Our name is an invitation to engage your senses at www.givaudan.com/careers

www.werkenbijmarel.nl 63

HEALTH CHALLENGE Projecten die bijdragen aan een gezond leefpatroon of nieuwe producten of ingrediÃ«nten die de gezondheid bevorderen.

64 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

HEALTH CHALLENGE

REINIER VAN CHASTELET

DE KLEINE TOVENAAR IN GROENTEN LAND Een uniek pop-up boek waarin Pascal je meeneemt op avontuur door Groenten Wonderland. Groenten leren eten is nog nooit zo leuk geweest.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JELLE VAN GESTEL

DOT - GROENTEVERF Dot is eetbare verf voor kinderen van vier tot tien jaar oud. De verftubes bestaan uit gezonde combinaties van groenten en fruit die van ieder gerecht weer een feestje maken.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

CHANTAL VAN DER NOORDT

HARTSTIKKE GRUUN GROENTEBELEG Hartstikke Gruun Groenteplakken, het gemakkelijke gezonde broodbeleg van nu, bevat maar liefst 97% groenten!

WINNAAR PUBLIEKSPRIJS

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

EEFJE GIELEN

GRRREENY KNIJPGROENTEN Grrreeny is gezonde en lekkere knijpgroenten met weinig calorieën als tussendoortje voor kinderen.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

LYDIA ROIJEN, EVA VAN DIJK, LOTTE SCHREUDERS, DAGMAR SCHOONHOVEN

KRAKERS - BEWUSTE GROENTEFRUITHAGEL Krakers is het verantwoorde zoete broodbeleg op basis van groente en fruit, dat 30% minder suiker bevat. Nu kan ieder kind de dag goed beginnen.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ROMY ROELOFS

ZOEP - DÉ NIEUWE CONVENIENCE SOEP ZOEP is hét nieuwe soepconcept voor de retail dat de consument bewust maakt van alle gezondheidsvoordelen van het eten van dit gezonde en bijzondere voorgerecht.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

66 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

HEALTH CHALLENGE

DOUWE DE RUITER

INTRODUCTIEPLAN VOOR SAMBAZON AÇAI Sambazon açai is een unieke exotische fruitsoort die door bijzondere eigenschappen perfect is voor een lekkere, gezonde en frisse start van een drukke dag.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

GISÈLE HELTZEL

OPGEWECKT

Opgeweckt wil door middel van innovatie de jonge consument overtuigen om meer groenteconserven te gebruiken en richt zich op de herpositionering van de markt.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MIEKE VERBAARSCHOT

GUSTI - GROENTEPASTA GUSTI – Groentepasta Een verse pasta op basis van 50% groenten. Het bevat minder koolhydraten en calorieën dan een reguliere pasta en dat maakt GUSTI hét alternatief voor pasta!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

CARO VOSTERS

DAGELIJKSE KOST Je trein willen halen èn een warme maaltijd willen scoren? Dat kan bij Dagelijkse Kost. De maaltijden worden vers bereid en zijn met 200 gram groenten een compleet kostje.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

DENISE VAN DE VEN RENARDEL DE LAVALETTE

MAIKA’I POKÉ

Maika’i Poké is een variant op de Hawaiiaanse Poké Bowl. Maika’i betekent goed, zowel in gezondheid als in lekker. Met deze bowl kun je even ontsnappen en 100% genieten!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MAUD KENNIS

THE BREAK FAST CHEF The Break Fast Chef zorgt dat jij moeiteloos elke dag kunt genieten van een snel, vers, verrassend en voedzaam ontbijt uit een speciaal ontworpen automaat.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

68 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

HEALTH CHALLENGE

WINNAAR HEALTH

STEF VAN DER HEIJDEN, JAMES BURTON, JONNA NIJNENS, DENNIS STULTIENS

HYBRID MEAT Hybride vlees, laag in vet dankzij melk!

OPLEIDINGEN: BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS, INTERNATIONAL UNIVERSITY, VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

ELINE DE LEEUW

KOE’CHATA KAAS

KOE’CHATA is een kaasje op basis van 50% koe- en 50% plantaardige chufamelk. Dit zorgt voor een e smaakcombinatie waar je optimaal van kunt genieten!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

WOUTER LOMMERSE, TESSA JACOBS, KARLIJN HORREVORTS, LUUK CORSTENS

MEAT THE FUTURE Vegetarisch draadjesvlees voor de vleesetende consument, gezond voor de consument en de aarde.

OPLEIDING: VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE

GUIDO NOUWEN

FERTUM - PLANTAARDIGE DROGE WORST Een plantaardige gefermenteerde en gedroogde worst die staat voor de transitie naar meer plantaardige voeding. Minder vlees op een nieuw eetmoment. ”You won’t miss the meat”.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MEREL ANNEMOON VEENSTRA

SPREAD PEAS

SPREAD PEAS is een plantaardige, gezonde spread op basis van erwtjes, groenten en kruiden. Lekker voor bij de lunch of borrel. Let’s spread peas, love and happiness!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ROMANA DEN ENGELSE

NODA SCOOPS NODA Scoops is een heerlijk plantaardig en allergenenvrij alternatief voor roomijs op basis van kokosmelk. 100% Plant-based goodness!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

70 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

HEALTH CHALLENGE

COURTENAY MEE, PETER ROOSINK, THOMAS VERBART, LOUISE BAKKER, JEROEN PETERS

NATURALLY LACTOSE-FREE Kaas voor iedereen!

OPLEIDINGEN: INTERNATIONAL UNIVERSITY, VOEDINGSMIDDELENTECHNOLOGIE, BEDRIJFSKUNDE EN AGRI-FOODBUSINESS

ANNE BEIJER

KAMELENMELK VOOR DIABETESPATIËNTEN Natuurzuivere kamelenmelkpoeder voor een verbetering van het dagelijks leven van diabetespatiënten.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ANIQUE ALARDS

FIER DRINKYOGHURT Fier is een lekkere drinkyoghurt van keﬁr en verschillende kruiden. Drink Fier als een gezonde toevoeging in je dagelijkse voedingspatroon. Voor een goed gevoel in je buik.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

SIGRID MILLENAAR

WHY NOTS? NO ALLERGENS NOTS, het enige allergeen vrije zoutje waarvan iedereen zorgeloos kan genieten. Why nots? No allergens

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

BRITTE PEETERS

NEI - VRIJ VAN EI

NE! is het nieuwe, ei-vrije crème brûleé dessert uit de supermarkt. Ook voor mensen met een ei-allergie. Zo kan iedereen genieten van een lekker nagerecht.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

SANNE VONK

MARILYN’S WAFELS LEKKER & BEWUST “Lekker” en “bewust” in één zin? Marilyn’s maakt dit mogelijk met een concept voor consumenten met een maagverkleining en consumenten met diabetes.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

72 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

HEALTH CHALLENGE

BOB EDELMAN

FITKES LEKKER NA HET SPORTEN FitKes, lekker bij de koﬀie, vooral na het sporten! FitKes is een 100% natuurlijk, eiwitrijk cakekoekje ontwikkeld voor actieve 65-plussers om ze actief te houden.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

BETTE VAN BEERS

BENEFICE

Het waterijs met voedingsstoﬀen van Beneﬁce geeft mensen met langdurige misselijkheid de kans om iets te eten dat bijdraagt aan hun gezondheid. Take care the cool way!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JERRY HENDRIKS

HEATWAVE CHILI INFUSED BEVERAGES HEATWAVE is een uniek en innovatief non-alcoholisch drank concept op basis van chilipeper. Heatwave is het alternatief voor de consument die geen alcohol wil consumeren.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

STUDENTEN EN BEDRIJVEN GAAN DE 'FOOD CHALLENGES' VAN VANDAAG AAN!

HAS FOOD EXP Winnaar Consumer Challenge

Even de weg zoeken

74 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

SFEERIMPRESSIE

PERIENCE 2018 Winnaar Smart Challenge

Proost!

Lekker soepje

Winnaar Health Challenge

Winnaar Publieksprijs

Graag tot volgend jaar, 5 februari 2019

Winnaar meest impactvolle project van 10 jaar HAS Food Experience 75

“VIENO SMAAKT ALS EEN GOEDE WIJN” Je wilt in het restaurant wél iets drinken dat bij je gerecht past, maar geen alcohol. Anne van der Wijst lanceerde Vien0, het alcoholvrije alternatief voor wijn.

ALUMNI

ANNE VAN DER WIJST

Welke uitdaging lag aan de basis van jouw idee?

die hoek trekt het evenement relatief weinig bezoekers. Maar

Ik heb een achtergrond in de horeca. Ik wist hoe lastig veel

over aandacht heb ik daarna niet te klagen gehad. Ik heb in ver-

horecaondernemers het vinden om hun gasten iets lekkers aan

schillende magazines gestaan met mijn verhaal.

te bieden als die geen alcohol drinken. Frisdrank en sapjes zijn geen ideale combinatie met food, omdat ze te zoet zijn. En een

Waar sta je nu met je bedrijf?

cocktail maken … Nou ja, ga er maar aan staan: op een drukke

Ik heb inmiddels 9 producten, die al in verschillende restaurants

avond drankjes mixen.

in het hogere segment worden geserveerd. Dat gaat niet allemaal vanzelf. Het is een compleet nieuw product, dat niemand kent.

En dus bedacht jij VienO?

Dat maakt de promotie lastig: je kunt er zelf nog zo enthousiast

Ja. Dat zijn drankjes die op basis van natuurlijke fermentatie zijn

over zijn, je bent volledig afhankelijk van hoe anderen jouw pro-

gemaakt. Tijdens dat proces worden suikers uit groenten en fruit

duct aan tafel weten te verkopen.

omgezet in elegante zuren. De smaken zijn gebaseerd op de aroma’s van druivenrassen. Voor de extra spanning voeg ik kruiden

En je ambitie met Vien0?

en specerijen toe. Zo krijg je tijdens het eten dezelfde beleving

Ik werk nu zelf nog parttime in de horeca, maar uiteindelijk is het

als een goede wijn.”

mijn ambitie om met een klein team mensen VienO in de markt te zetten, vanuit een eigen productielocatie. Gaat dat lukken?

Wat heeft de HAS Food Experience je opgeleverd?

Nou ja, alcoholvrij wordt populairder. Tegelijkertijd is er steeds

Het was de perfecte kick-off van mijn bedrijf. Eindelijk kun je

meer aandacht voor het combineren van smaken: welk drankje

laten zien waar je al zo lang mee bezig bent. Leuk is dat je er je

past bij welk gerecht. Vien0 is het enige alcoholvrije alternatief

product leert pitchen. Al was de spin-off niet zo heel groot, hoor.

dat daarin niet onder doet voor die goede wijn. Dus gaat dat

Dat komt ook omdat mijn afnemers in de horeca zitten; vanuit

lukken? Ja.

76 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

ALUMNI

“OVERWELDIGD DOOR POSITIEVE REACTIES” Je vlees pureren omdat je het anders niet door kunt slikken? Het behoort tot het verleden dankzij Eveline van Dam. Tenminste, als haar Provito marinades straks

ALUMNI

EVELINE VAN DAM

op de markt zijn. Hoe ben je op het idee gekomen voor de marinades?

Waar staat Provito nu?

Ik wilde een product presenteren dat nog niet bestond én dat

Goede vraag. Ik heb na de HAS Food Experience met verschil-

impact heeft. Onderzoek leerde me dat 5-8% van de mensen

lende producenten gesproken. Een daarvan was heel concreet.

moeite heeft met slikken of kauwen. Dat kan heel verschillende

Uiteindelijk is het helaas niet tot een overeenkomst gekomen.

oorzaken hebben: een spierziekte, een neurologische aandoe-

Daarna kreeg ik de kans om bij Albert Heijn in het Food Rebels

ning, slokdarmkanker, enz. Wat mis je het meest aan eten, heb ik

team te gaan werken. Daar kon ik natuurlijk geen nee tegen zeg-

een aantal mensen gevraagd. Hun antwoord: een lekker stukje

gen. Sindsdien staat Provito op een laag pitje.

vlees. Daarop ben ik gaan onderzoeken hoe ik de structuur van vlees af kan breken, zodat het gemakkelijk te kauwen en door te

Komen de Provito marinades ooit nog op de markt?

slikken is. Dat resulteerde in een serie marinades.

Ik hoop het. Na de HAS Food Experience werd ik overladen met vragen waar mensen het product konden kopen. Het voorziet dus

Wat heeft de HAS Food Experience je gebracht?

in een behoefte. Maar ja, we zijn een jaar verder en het is er nog

Ik had maar een paar mensen over het product verteld en wist

altijd niet. Dat komt ook omdat er nog wel wat onderzoek nodig

eerlijk gezegd totaal niet wat ik van het evenement moest

is voordat je het product kunt lanceren. Het zijn toch mensen

verwachten. Misschien daarom dat ik zo overweldigd werd door

met een ziekte of aandoening die de marinades gaan gebruiken.

alle reacties. Zo veel mensen die zo enthousiast waren over wat

Dan moet het product helemaal in orde zijn. Maar de ambitie om

het product zou kunnen betekenen voor zo veel mensen, dat was

Provito groot te maken, heb ik nog steeds; omdat ik weet dat ik

echt super.

daar veel mensen blij mee zou maken. Alleen nog even een partij vinden die er met me mee instapt …

CONSUMER CHALLENGE Projecten die draaien om communicatie met consumenten, om consumentfrustraties en -verleidingen op de winkelvloer of om nieuwe consumentgroepen.

78 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CONSUMER CHALLENGE

CANDICE VAN LOON

SMAAK VERMAAK Smaak Vermaak is hÃ©t borrelhapje dat verbindt! Het verhelpt stiltes en ongemakkelijke tijdens een (eerste) date met e smaken en uitdagende vragen.

WINNAAR CONSUMER

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JENNY PETERS

HAVE A GOOD FOOD DATE

Have a good food date is een app die mensen samen brengt, overal ter wereld! Geef je voorkeuren door, vind matches en eet samen (virtueel). Leer nieuwe mensen kennen!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ANNETTE KRUG

I BAKE YOU Verras je dierbare met een persoonlijk, onverwacht gebaar op een zoete en kleurrijke manier. I bake you: de website om jouw waardering voor iemand anders te tonen.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MANON KUIJPERS

FUTURE FOOD KNOWLEDGE Future Food Knowledge denkt aan de volgende generatie en verzorgt hÃ©t kennisprogramma voor aanstaande basisschooldocenten over voeding en gezondheid.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

BEAU BELDE

INTRODUCTIE VAN MEDE

Een introductie van Ancient Wisdom, een eeuwenoude mysterieus alcoholische drank op de Nederlandse markt.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

LOTTE HELLEBREKERS

SMOOTHIE BOWL Maak jouw perfecte Smoothie Bowl met deze innovatieve verpakking. Combineer je favoriete smoothie met de lekkerste toppings en voeg deze samen tot een smakelijk plaatje!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

80 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CONSUMER CHALLENGE

TIMO VENHUIS

ODIN’S CIDER Odin’s cider is ontworpen om de Nederlandse man weer echt man te laten voelen. De droge, robuuste en kruidige cider is op smaak gebracht met jeneverbes en een beetje honing.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MARCO VAN ESCH

IMPORT VAN CHOCOLADE UIT INDONESIË

Chocolate Monggo streeft naar een palmolievrije industrie. Dit onderzoek toont aan hoe dit Indonesische merk op de Nederlandse markt gebracht zou moeten worden.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MIJS KUIJPERS

INTRODUCTIEPLAN VOOR SIMPLY GUM Simply Gum, 100% natuurlijke kauwgom, bestaat uit vijf ingrediënten, is biologisch afbreekbaar en speelt in op de groeiende behoefte naar natuurlijke producten.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

LINDA BLOK

FRISSE BLIK OP HET KRUIDENSCHAP Hoe kan de retailer het kruidenschap dusdanig aanpassen, waardoor er wordt ingespeeld op de huidige trends en het allerbelangrijkste: de wensen en behoeften van de consument?

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

ANIEK HÃ&#x2013;LSCHER

EIGENHANDIG

Met Eigenhandig zijn ouderen in woon-zorg instellingen weer in staat zelf verpakkingen te openen. Het voelt gewoon goed om dingen ZELF te doen!

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

JOHAN VAN ESSEN

YOUR CHOICE Geen twee dagen dezelfde groente meer hoeven te eten met het Your Choice maaltijdpakket! Precies genoeg voor 1 en eerlijk: wat smaakt nou lekkerder dan zelfgekookt?

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

82 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

CONSUMER CHALLENGE

ROMY PENNINGS

RECEPT VAN DE WEEK Een stand in de supermarkt waar wekelijks een A-merk een gerecht maakt en bedenkt. Hier kan men proeven en het gerecht in de vorm van een maaltijdbox meenemen en thuis koken.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

BART VERMEULEN

VERS OP TAFEL

Vers op tafel is de nieuwe lijn in het convenience-schap, waarmee je binnen 10 minuten een verse eenpersoonsmaaltijd op tafel kunt zetten.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

MAARTJE VALK

ONS MAM UIT ETEN & JE THUIS VOELEN Voel je iedere avond welkom om voor slechts €7 te genieten van één van de drie dagelijks wisselende, authentieke gerechten van Ons Mam! Uit eten en je toch thuis voelen.

OPLEIDING: FOOD INNOVATION

“HET IS GOED OM JE HART TE VOLGEN”

ALUMNI

Met Zoete Moed volgde Yvette Wouters haar hart. Ondanks haar ziekte. Of misschien wel dankzij haar ziekte. En met succes: Tilburg en omstreken is verzot

YVETTE WOUTERS

op haar baksels. Wat heeft de HAS Food Experience je gebracht?

Waar sta je nu met je bedrijf?

Rond mijn 18e is bij mij de auto-immuunziekte SLE/MCTD gecon-

Het gaat super. De taarten gaan als warme broodjes en de eigen

stateerd: mijn lichaam is van binnen een vijand van zichzelf en

lijn pindakaas is al op veel plekken verkrijgbaar. Wat mijn taarten

enorm gevoelig voor ontstekingen aan mijn spieren en gewrich-

zo lekker maakt? Alle ingrediënten zijn puur, semi-verantwoord

ten. Maar dat ik ziek ben, last heb of even een mindere dag heb

en altijd dagvers, ik gebruik geen e-nummers en als ik al suiker

… daar wilde ik me niet bij neerleggen. Ik wilde, net als iedereen,

gebruik dan is het biologische rietsuiker of kokosbloemsuiker.

doen wat ik leuk vind! Voor mij is dat bakken. De HAS Food Experience heeft me geleerd dat het goed is om je hart te volgen.

Wat zijn je ambities met Zoete Moed? Binnenkort breid ik de winkel uit om meer werkruimte te creëren.

Toch ben je na de HAS Food Experience niet direct met je eigen

Daarnaast ben ik op zoek naar iemand die mij flexibel helpt. En

bedrijf gestart?

ooit hoop ik een extra pand te openen; een plek waar ik dan de

Klopt, die stap was voor mij te groot. Onervaren en spannend.

voorbereidingen doe voor bruiloften en zakelijke evenementen.

Ik ben eerst vier jaar accountmanager geweest. Heb daar veel

Tot slot wil ik uitdragen dat je niet bij de pakken neer moet zitten

geleerd, maar ook ontdekt dat het niet mijn ding is. Toen kreeg ik

en dat je van je ziekte geen belemmering moet maken, maar een

de tip om me in te schrijven voor de Bart de Graaff Foundation.

kracht …

Dat is achteraf een keerpunt geweest. Ik werd uitgeroepen tot Bikkel van 2016-2017. Daarna durfde ik het aan: mijn eigen zaak. Kort vroeg BNN me of ik mee wilde doen aan ‘Je Zal Het Maar Hebben.’ Weer spannend, want weer moest ik me kwetsbaar opstellen. Maar het was gaaf om anderen te inspireren met mijn verhaal!

84 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

ALUMNI

“IK WIL MENSEN BIJ ELKAAR BRENGEN” Eylien Lommen organiseert uitjes waar je eten op een heel e manier beleeft. Ze vraagt je gerust om een lijntje te snuiven. Heb jij het lef? Let’s Explore Food.

ALUMNI

EYLIEN LOMMEN

Ik organiseer themadiners op locatie. Tijdens zo’n diner gebeurt

ik ook samen met een restaurant, waar ik op vaste tijden een

er van alles, in de combinatie van eten en entertainment. Altijd

LEF-diner organiseer.

op maat. Laatst was er een groep collega’s die elkaar nog niet zo goed kenden. Dan vraag ik hen of ze een ‘Lijntje Gespreksstof’

Ik bedenk maatwerkconcepten, sta zelf in de keuken, presenteer

willen snuiven: een poeder dat ik heb gemaakt van honing, cho-

het diner en werk samen met andere ondernemers of koks die

cola en hazelnoten. Dat vraagt wel wat lef natuurlijk. Zo gaaf om

willen verrassen. In LEF komt alles samen wat ik leuk vind om te

te zien wat er dan in de groep gebeurt.

doen en wat ik waardevol vind: mensen dichter bij elkaar brengen; in de combinatie van eten en beleving.

Ik ben voor mijn afstuderen heel bewust op zoek gegaan naar een concept dat heel dicht bij me zou staan. Alleen die zoektocht

Ik wil LEF laten groeien, zodat ik daar fulltime mee bezig kan zijn.

is al een bijzonder proces geweest. Ik ging naar de kern: wie ben

Daar heb ik alle vertrouwen in. Bedrijven en mensen die van het

ik en wat wil ik? Dat maakte de HAS Food Experience spannend,

concept geproefd hebben, zijn superenthousiast. Er is één drem-

want mijn concept is heel persoonlijk. Zelf kan ik af en toe ook

pel voor nieuwe klanten: je hebt wel wat lef nodig ;-)

wel wat lef gebruiken. Het maakt het dan wel extra leuk als je zo veel positieve reacties krijgt. Ik wilde altijd al een eigen bedrijf starten. Ooit. De vele reacties hebben me ertoe gezet om daar direct na mijn afstuderen mee aan de slag te gaan. Wat ik leuk vind om te zien is dat je concept zich daarna zo snel ontwikkelt. Richtte ik me in eerste instantie met vaste formats op bedrijven, nu bied ik food beleving op maat, aan bedrijven, families, vrienden, enz. En inmiddels werk

s es

3.12

sin Bu e:

Geurreductie in de keuken

m lis ia ec Sp

Kaas in 2050?! 3.10

The eﬀiciency of Aquaponics system 3.11 4.16 Vers op tafel

4.15

Ons Mam | Uit eten & je thuis voelen 4.11

Circulair beer brewery 3.08

4.09 Introductieplan voor Simply Gum

TA DIG TID - 'Neem de tijd' 4.10

Odin’s cider 4.07

4.05 Introductie van mede

4.13

Your Choice

Specialisme: Food & Design

Import van chocolade uit Indonesië 4.08

4.01 Smaak Vermaak

Specialisme: Marketing & Business

Future Food Knowledge 4.04

Specialisme: Packaging & Design

4.06 Smoothie Bowl

Have a good food date 4.02

4.12 Eigenhandig

Venlo

I bake you 4.03

Opleiding: Milieukunde

Recept van de week 4.14

Implementing circularity in Bavaria 3.09

Frisse blik op het kruidenschap

Opleiding: Food Innovation

Léon, bedrijf Nederlands top fruit 1.07

1.01

e Sp

Vertical farming 1.03

Krekels voor humane consumptie

lis

cia de

On er

Light city hops 1.02

Specialisme: Marketing

Zware Jongens 1.13

Opleiding: Tuinbouw en akkerbouw - Specialisme: Ondernemer

ijf sk un

ri-

Taste Sensations B.V 1.04 Opleiding: International Food & Agribusiness - Specialisme: Ondernemer Jorellafit

fo o

1.11 Pig Me 1.05

Opleiding: Dier- en veehouderij - Specialisme: Ondernemer

Opleiding: Food Innovation Specialisme: Food & Design

Brandroodt 1.06

Venlo

Specialisme: Ondernemer 1.10 FIKA - Koﬀiezaak 1.09

1.12

BOOM! Fruitwater

1.11

In no va t

Jorellafit

The lemon kitchen - Food Designers

Specialisme: Packaging & Design

Fo o

Kok zonder kop maaltijdpakket 5.01

Op le

KIK, selfheating cup 5.03 5.02 Stack - thuis uiteten

Bundlebeer 5.08

Specialisme: Marketing & Business 5.07 Beertails

Fresh&Roasted-Travelcoﬀee 5.11

5.09 Fika Filterkoﬀie

Ontbeitje - zo simpel is t! 5.13 5.12

pizZO, pizza eten met gemak 5.15 5.14

Fruit uit een doosje 5.17 ROOK, thuis eten roken 5.20

5.16

Piepergieter

5.18 Handle it - vleeswarenverpakking

86 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

STUDENTINDEX

5.10

Seans koﬀiesiropen

Specialisme: Food & Design

Click

Piece of cake

5.05 Oﬀley Mix’d port

5.06 Micksters - Hot BBQ Drinks Pearl Cocktailparels 5.04 Zak & Braad – 15 minuten marinade 5.19

Opleiding: Bedrijfskunde & agri-foodbusiness

Bijzonder Brood 1.08

Tastful pea protein applications 3.19 Seasteak 3.23

Soep ZAKmazehhe 4-seizoenensoep 3.06 3.07 Ambachtelijke tomatenfrisdrank

Dipsters ‘geluk bij een ongelukje’ 3.03

3.04 Het Fruitig Toefje Specialisme: Product

3.27 Pim's Koolen

Vegetarische worst 3.22

3.20 Luna & Lupia eiwitrijk tussendoortje

Ant Spices 3.21

3.18 Meringue Vegal: bewust snoepen

3.02 Floating Farm groente yoghurt Specialisme: Food & Design

3.01 Yeasterday - the no waste bakery

3.17 2-in-1 Plantaardige CoﬀeeCreamer 3.22 Vegetarische worst

Specialisme: Packaging & Design

3.13

Specialisme: Food

3.26 BeREADy 4 Protein

3.15

Vegetarische worst 3.22 Opleiding: Food Innovation

Opleiding: Voedingsmiddelentechnologie

Specialisme: Marketing & Business

Is there a future for vanilla?

What about 2050? 3.16

Fit for the Future

Lignum X, seaweed based paper 3.24 Soy-stainable 3.25

Opleiding: Bedrijfskunde & agri-foodbusiness

3.13

Specialisme: Crop 3.14

Specialisme: Marketing

3.15

Stop foodwaste: Zeeuws Rood

3.16

3.10 Kaas in 2050?!

Specialisme: Biobased

Opleiding: International Food & Agribusiness

Opleiding: Horticultural Business Management

3.14

3.13

What about 2050?

Uganda: feed for the future

Is there a future for vanilla?

Specialisme: Universitat Politecnica de Catalunya

3.14

Specialisme: Universidad Europea del Atlántico

Opleiding: Food Innovation - Specialisme: Food & Design

Fit for the Future

Uganda: feed for the future 3.15

Specialisme: Animal

Specialisme: Crop

Opleiding: International University

3.14

Is there a future for vanilla?

What about 2050?

Uganda: feed for the future 3.11

The eﬀiciency of Aquaponics system

Zoetwaren met mout! 2.12

2.01 Betw3ters

2.14

De weg naar melkpoeder 2.05 Opleiding: Voedingsmiddelentechnologie

Specialisme: Quality 2.08 Omsteltijd ↓ = Eﬀiciëntie ↑

Procesalternatieven voor melkpoeder 2.04

Veiliger werken door LOTOTO 2.07 2.03 Procesontwikkeling duoroom Leveranciersbeoordelingsysteem 2.09 2.05 De weg naar melkpoeder

Duurzaam bakkie 2.06

2.13

Opleiding: Food Innovation

Savourollz, hartig kapsel

2.04 Procesalternatieven voor melkpoeder

Specialisme: Production

Conditioneren van drooglucht 2.02

2.11

Specialisme: Product

SNACKERZ - Share the taste

2.10 Food Fraud protection

PULSE: Lupin Protein Isolation

Opleiding: Voedingsmiddelentechnologie Specialisme: Product

Specialisme: Business

Specialisme: Food & Design 6.01 De Kleine Tovenaar in Groenten Land

Meat the future 6.15

Hybrid Meat 6.13

Opleiding: Harper Adams University Specialisme: Marketing

6.13 Hybrid Meat Specialisme: Food Business & Marketing 6.19 Naturally lactose-free

Dot - groenteverf 6.02

6.13 Hybrid Meat

6.05

Specialisme: Packaging & Design

Krakers, bewuste groente-fruithagel 6.05

Specialisme: Marketing & Business

Krakers, bewuste groente-fruithagel 6.05

Venlo

Grrreeny Knijpgroenten 6.04

Introductieplan voor Sambazon Açai 6.07 6.08 Opgeweckt

6.06 ZOEP, dé nieuwe convenience soep

Dagelijkse Kost 6.10

6.19 Naturally lactose-free

Krakers, bewuste groente-fruithagel

Kamelenmelk voor diabetespatiënten 6.20

6.03 Hartstikke Gruun Groentebeleg

Naturally lactose-free 6.19

Fertum, plantaardige droge worst 6.16

Maika'i Poké 6.11

Why NOTS? No allergens 6.22

6.24 Marilyn's wafels, lekker & bewust 6.18 NODA Scoops 6.12 The Break Fast Chef 6.26 Benefice

FitKes, lekker voor na het sporten 6.25 6.09 GUSTI - Groentepasta

SPREAD PEAS 6.17

6.14 KOE'CHATA kaas

NEi, vrij van ei 6.23 6.21

Fier drinkyoghurt

6.27 HEATWAVE CHILI INFUSED BEVERAGES

Nora Ridder Jesper van Brakel Sarah Inkelaar Niels van de Kerkhof Iris van Zoelen Marit Aardema Mignon Quadens Daphne Sanders Rodieke Teeuwen Anouk van Stratum Chaleen Wong Rachel Zuliani Remco Flikweert Evelien Habets Roel Krijger Martijn van Merriënboer Marieëtte Nelissen-Loonen Cornelis Noorlander Simon Mewe Najat Sabir Willem van Sas Vera van Velsen Coen de Jongh Lucas van Neerven Kim de Hoon Robbert van Neer Anne Pennings Hilde Hanemaaijer Sanne van Leijsen Ruud van Loon Stan Segers Luc van Bommel César Fernandez Llanes Femke Kiggen Luc van Roosmalen Alexandra van Waes Mirjam Bak Jorrit Dortland Rosa Drijvers Stephanie Grootelaar Job Tijssen Ilse Brabers Gilmee Davids Howard Giddings Saskia van de Kerkhof Daphne Vaandrager Frenske Blom KT Carter Shanna de Groot Romein Houwink Arnau Ribera Solé Céline Sanders Ngin Zhun Chung Talash Huijbers Lieselotte Janknegt Niels Schunselaar Wiep Van Summeren Freek Braaksma Eva Gerth Jeroen de Goffau Douglas Stibbe

88 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

Yeasterday - the no waste bakery Floating Farm groente yoghurt Floating Farm groente yoghurt Floating Farm groente yoghurt Floating Farm groente yoghurt Dipsters ‘geluk bij een ongelukje’ Dipsters ‘geluk bij een ongelukje’ Dipsters ‘geluk bij een ongelukje’ Het Fruitig Toefje Het Fruitig Toefje Het Fruitig Toefje Het Fruitig Toefje Stop foodwaste Zeeuws Rood Soep ZAKmazehhe 4-seizoenensoep Soep ZAKmazehhe 4-seizoenensoep Soep ZAKmazehhe 4-seizoenensoep Soep ZAKmazehhe 4-seizoenensoep Soep ZAKmazehhe 4-seizoenensoep Ambachtelijke tomatenfrisdrank Ambachtelijke tomatenfrisdrank Ambachtelijke tomatenfrisdrank Ambachtelijke tomatenfrisdrank Circulair beer brewery Circulair beer brewery Implementing circularity in Bavaria Implementing circularity in Bavaria Implementing circularity in Bavaria Kaas in 2050?! Kaas in 2050?! Kaas in 2050?! Kaas in 2050?! The efficiency of Aquaponics system The efficiency of Aquaponics system The efficiency of Aquaponics system The efficiency of Aquaponics system The efficiency of Aquaponics system Geurreductie in de keuken Geurreductie in de keuken Geurreductie in de keuken Geurreductie in de keuken Geurreductie in de keuken Is there a future for vanilla? Is there a future for vanilla? Is there a future for vanilla? Is there a future for vanilla? Is there a future for vanilla? Uganda: feed for the future Uganda: feed for the future Uganda: feed for the future Uganda: feed for the future Uganda: feed for the future Uganda: feed for the future What about 2050? What about 2050? What about 2050? What about 2050? What about 2050? Fit for the Future Fit for the Future Fit for the Future Fit for the Future

STUDENTINDEX

Deborah Touw Mike Verkaik Evelien Karsemeijer Elisabeth Worm Sjanien Groenenboom Saskia Horde Elise van der Laan Lynn Martens Roos Juten Lydia Roijen Joëlle Been Pim Coolen Guido Nouwen Bente van Santvoort Daan de Rooij Timo Huipen Gloria Boomsma Karolien Doezé Pim Coolen

Fit for the Future Fit for the Future 2-in-1 Plantaardige CoffeeCreamer Meringue Vegal: bewust snoepen Tastful pea protein applications Tastful pea protein applications Tastful pea protein applications Tastful pea protein applications Luna & Lupia eiwitrijk tussendoortje Ant Spices Good to go Vegetarische worst Good to go Vegetarische worst Good to go Vegetarische worst Good to go Vegetarische worst Seasteak Lignum X seaweed based paper Soy-stainable BeREADy 4 Protein Pim’s Koolen

Michiel Lenders Chantal van der Noordt Benjamin Verduijn Sanne Vonk Guido van Rijn Lizan van Rooij Sanne van Schijndel Fenna de Vries Lieke van den Berg Lianne van Gestel Daniek van de Rijt Annet Vermeulen Jelmer Agema Elles Arts Naomi Hoeben Robin de Jongh André Bouchoms Elian van der Loop Fer Oostenbach Sacha van Rodijnen Tim Deen Tom Jägers Rob van Rooij Yvette Thewissen Claudia Fransen Pim Geene Daniëlle van Vliet Nathalie Wyssmann Mounia Bijlaart Micheline Kassabian Rama Khazal Marieke Vissers Michiel Aben Gera van den Boer Didi Jonkers Marrit de Kok Kim Jonkergouw Tim Schippers Vera van Vonderen

Betw3ters Betw3ters Betw3ters Betw3ters Conditioneren van drooglucht Conditioneren van drooglucht Conditioneren van drooglucht Conditioneren van drooglucht Procesontwikkeling duoroom Procesontwikkeling duoroom Procesontwikkeling duoroom Procesontwikkeling duoroom Procesalternatieven voor melkpoeder Procesalternatieven voor melkpoeder Procesalternatieven voor melkpoeder Procesalternatieven voor melkpoeder De weg naar melkpoeder De weg naar melkpoeder De weg naar melkpoeder De weg naar melkpoeder Duurzaam bakkie Duurzaam bakkie Duurzaam bakkie Duurzaam bakkie Veiliger werken door LOTOTO Veiliger werken door LOTOTO Veiliger werken door LOTOTO Veiliger werken door LOTOTO Omsteltijd ↓ = Efficiëntie ↑ Omsteltijd ↓ = Efficiëntie ↑ Omsteltijd ↓ = Efficiëntie ↑ Omsteltijd ↓ = Efficiëntie ↑ Leveranciersbeoordelingsysteem Leveranciersbeoordelingsysteem Leveranciersbeoordelingsysteem Leveranciersbeoordelingsysteem Food Fraud protection Food Fraud protection Food Fraud protection

Liza Weijers Hannerieke Huijben Andrea Koolen Manon van Lith Marit Bos Maaike ten Hove Daphne van der Mijden Saskia Swinkels Roger Broers Sanne de Groot Roos Scheepens Remko Stolte Manon van Alem Kiki Blankwaard Suley-Mae Pourier Laura Schalkwijk

Food Fraud protection Savourollz hartig kapsel Savourollz hartig kapsel Savourollz hartig kapsel Zoetwaren met mout! Zoetwaren met mout! Zoetwaren met mout! Zoetwaren met mout! PULSE Lupin Protein Isolation PULSE Lupin Protein Isolation PULSE Lupin Protein Isolation PULSE Lupin Protein Isolation SNACKERZ - Share the taste SNACKERZ - Share the taste SNACKERZ - Share the taste SNACKERZ - Share the taste

Folkert de Jong Eloy van Gardingen Berjelle van Namen Luc van Heumen Josse Haarhuis Harm Arts Leon Kroeze Danny Joosen Nadi Nordkamp Jadis Schreuder Estrella van Toor Jordy van Toor Lisa Rotteveel Ramon Verheggen

Krekels voor humane consumptie Zware Jongens Vertical farming Taste Sensations B.V Pig Me Brandroodt Léon Nederlands top fruit Bijzonder Brood FIKA - Koffiezaak The lemon kitchen Jorellafit Jorellafit BOOM! Fruitwater Light city hops

Hannah van de Ven Désirée Versteeg Nina de Groot Luuk van der Rijt Joëlle Been Michiel Lenders Vera Joosten Dagmar Schoonhoven Elian Tijhuis Lotte Schreuders Juul Claessen Anouk Liebregts Amy Beekmans Lotte Hellebrekers Vera Joosten Anouk Liebregts Amy Luijten Rob Habraken Femke Bouman Joran Holtes Sabine Vissenberg Eva Botter Iris Alting

Kok zonder kop maaltijdpakket Stack - thuis uiteten KIK - selfheating cup Pearl Cocktailparels Offley Mix’d port Micksters - Hot BBQ Drinks Beertails Bundlebeer Fika Filterkoffie Seans koffiesiropen Fresh & Roasted Travelcoffee Click crunchy muesli verpakking Ontbeitje zo simpel is t! Piece of cake Piece of cake Piece of cake Piece of cake ROOK - thuis eten roken Piepergieter Fruit uit een doosje Handle it vleeswarenverpakking Zak & Braad 15 minuten marinade pizZO pizza eten met gemak

Reinier van Chastelet De Kleine Tovenaar in Groenten Land Jelle van Gestel Dot - groenteverf Chantal van der Noordt Hartstikke Gruun Groentebeleg Eefje Gielen Grrreeny Knijpgroenten Eva van Dijk Krakers - bewuste groentefruithagel Lydia Roijen Krakers - bewuste groentefruithagel Dagmar Schoonhoven Krakers - bewuste groentefruithagel Lotte Schreuders Krakers - bewuste groentefruithagel Romy Roelofs ZOEP - dé nieuwe convenience soep Douwe de Ruiter Introductieplan voor Sambazon Açai Gisèle Heltzel Opgeweckt Mieke Verbaarschot GUSTI - Groentepasta Caro Vosters Dagelijkse Kost Denise van de Ven Renardel de Lavalette Maika’i Poké Maud Kennis The Break Fast Chef James Burton Hybrid Meat Stef van der Heijden Hybrid Meat Jonna Nijnens Hybrid Meat Dennis Stultiens Hybrid Meat Eline de Leeuw KOE’CHATA kaas Luuk Corstens Meat the future Karlijn Horrevorts Meat the future Tessa Jacobs Meat the future Wouter Lommerse Meat the future Guido Nouwen Fertum - plantaardige droge worst Merel Annemoon Veenstra SPREAD PEAS Romana den Engelse NODA Scoops Louise Bakker Naturally lactose-free Courtenay Mee Naturally lactose-free Jeroen Peters Naturally lactose-free Peter Roosink Naturally lactose-free Thomas Verbart Naturally lactose-free Anne Beijer Kamelenmelk voor diabetespatiënten Anique Alards Fier drinkyoghurt Sigrid Millenaar Why NOTS? No allergens Britte Peeters Nei - vrij van ei Sanne Vonk Marilyn’s wafels lekker & bewust Bob Edelman FitKes lekker na het sporten Bette van Beers Benefice Jerry Hendriks HEATWAVE CHILI INFUSED BEVERAGES

Candice van Loon Jenny Peters Annette Krug Manon Kuijpers Beau Belde Lotte Hellebrekers Timo Venhuis Marco van Esch Mijs Kuijpers Linda Blok Aniek Hölscher Johan van Essen Romy Pennings Bart Vermeulen Maartje Valk

Smaak Vermaak Have a good food date I bake you Future Food Knowledge Introductie van mede Smoothie Bowl Odin’s cider Import van chocolade uit Indonesië Introductieplan voor Simply Gum Frisse blik op het kruidenschap Eigenhandig Your Choice Recept van de week Vers op tafel Ons Mam Uit eten & je thuis voelen

ONTMOET ONZE SPONSOREN

YOUR TALENT. YOUR TALENT. OURSTAGE. STAGE. OUR IMAGINE IMAGINE WHAT HAPPENS WHAT HAPPENS WHEN WHEN

Samen met onze partners willen we actief bijdragen aan de wereldvoedselvoorziening en verhoging van groenteconsumptie door de basis te leggen

OUR OUR

YOUR YOUR Unique talent Unique talent Imagination Imagination

Global stage Global stage

MEETS MEETS Iconic Brands Iconic Brands

Fearless nature Fearless nature

voor gezonde en aantrekkelijke groenten.

Willingness Willingness to take chances to take chances

WWW.PEPSICOJOBS.COM/NL-BE

WWW.PEPSICOJOBS.COM

Specialists in food processing equipment

Welcome to our mushroom world Experts in Dough Technology Founded in 1977, Rademaker was one of the first companies to specialize in the development and supply of innovative solutions for the bakery industry. Over time we have gained a tremendous amount of know-how, not only of production equipment, but of the final product as well. Today, we are one of the front runners in our field, with a global presence and a service that goes well beyond the delivery and installation of bakery production lines alone.

We offer equipment for the production of: • Breads, Baguettes & Ciabatta • Pizza & Calzones

• Flatbreads, Tortillas & Wraps • Croissants & Danish

www.rademaker.com

90 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

• Donuts & Cinnamon Rolls • Pie & Quiche

www.sceltamushrooms.com

COLOFON Cover Romein Houwink, Marit Bos & Reinier van Chastelet Teksten Studenten – HAS Hogeschool Jeroen Vissers – jeroen. Fotografie Miranda Jonkers – HAS Hogeschool David Provoost – Provision Photography Karin Jonkers – Yell & Yonkers Eindredactie Mary van Hoek-Hendriks – HAS Hogeschool Lindsay Kemps-Saitch – HAS Hogeschool CumLingua Language Consultancy Advertenties Sponsoren en partners HAS Food Experience 2018 Grafisch design Emiel Kunnen – Wauw Factory Walter van der Velden – David Druk Graphic Services HAS Food Experience App https://play.google.com/store/apps/details?id=com.has.foodexperience2018 https://itunes.apple.com/us/app/food-experience-2018/id1339120950?mt=8

www.hasfoodexperience.nl Met grote dank aan alle studenten, afgestudeerden, medewerkers en lectoren van de opleidingen Food Innovation, Voedingsmiddelentechnologie, Bedrijfskunde en agri-foodbusiness, International Food & Agribusiness, Milieukunde, Dier- en veehouderij, Tuinbouw en akkerbouw, Horticulture & Business Management en internationale partneruniversiteiten. Disclaimer Alle tijdens de HAS Food Experience getoonde projecten behoren toe aan de desbetreffende studenten van HAS Hogeschool. De intellectuele eigendomsrechten hiervan, waaronder begrepen rechten op de namen, logo’s, vormgeving en teksten productbeschrijvingen, etc. worden beschermd door het auteursrecht en overige intellectuele eigendomsrechten. HAS Hogeschool steunt haar studenten in het optreden tegen elke vorm van inbreuk op hun rechten. © 2018 HAS Hogeschool Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, door middel van druk, fotokopieën, geautomatiseerde gegevensbestanden of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van HAS Hogeschool

92 HAS FOOD EXPERIENCE 2018

TOT ZIENS IN 2019!