Jaarverslag 2015 - HAS Hogeschool by HAS green academy

Innovatief

Resultaatgericht

Eigenwijs

Ondernemend

Bevlogen

2015 Jaarbeeld

JA ARBEELD 2015

Inhoudsopgave 3 JA ARBEELD 2015

Bestuursverslag

Prestatie-afspraken

Onze passie: opleiden

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen

Kennisontwikkeling

Organisatie

Juridische structuur en interne organisatie

Onze cijfers over 2015

Lijst van afkortingen

Bijlage

JA ARBEELD 2015

01 Bestuurs verslag Eigenwijs, Ondernemend en Betrokken Onze missie Wij geloven dat we door het continu prikkelen en ontwikkelen van talenten een wezenlijke bijdrage leveren aan een sterke agrofoodsector en leefomgeving. Dit doen wij door ondernemend en eigenwijs bruggen te slaan tussen de HAS, bedrijven en maatschappij. Zo maken wij het verschil met onze studenten, medewerkers, docenten en partners. En realiseren wij projecten waar onze studenten en opdrachtgevers blij van worden! BESTUURSVERSLAG

2015 kende voor HAS Hogeschool een aantal bijzondere mijlpalen. Diverse faciliteiten werden geopend. In Den Bosch werden op het HAS-terrein onze nieuwe innovatieve kas en het Design & Creation Centre geopend. In Venlo Brightbox, een samenwerking met Philips, Botany en de Provincie Limburg. Op melkveebedrijf Hoeve Boveneind van Wilfred de Bruin in Herwijnen namen we onze praktijkfaciliteit melkvee in gebruik.

5 ons voor. Daarmee zijn we de beste groene hogeschool van Nederland en dat al jarenlang. Uiteraard zijn wij heel erg blij met die waardering van onze studenten. Daar doen we het voor! Maar we geloven ook dat die waardering op een aantal heel simpele principes is gebaseerd:

4 lectoren inaugureerden – Jasper den Besten, Herman Peppelenbos, Roger Engelberts, en Pierre van Hedel – en 3 lectoren startten hun werkzaamheden op de HAS: PJ Beers, Theo Thewessen en Ylva Poelman.

»» Ruimte en vertrouwen geven aan de docenten en mede-

Kortom, er is weer veel gebeurd op de HAS en daar zijn we blij mee en natuurlijk ook trots op.

»» Docenten en medewerkers aannemen die een passie voor

werkers van de HAS. Zij zijn eigenaar van de opleidingen: zij maken de opleidingen. de sector én een passie voor opleiden hebben.

»» Een stevige verbinding met de beroepspraktijk: dat houdt

Opleiden

ons scherp en up-to-date.

HAS Hogeschool heeft als hoofdactiviteit het opleiden van jongeren. Opleiden voor een beroep, opleiden voor een loopbaan, opleiden om te leven. Want zo breed is het wel: de HAS is op het eerste gezicht wellicht een soort startmogelijkheid op de arbeidsmarkt. Maar het is meer: ook na 30 of 40 jaar voelen alumni zich nog HAS’er. Ze kregen op de HAS duidelijk meer mee dan enkel het ‘startbewijs’. Bagage voor een mooie loopbaan in de sector van agro, food en leefomgeving. Hieraan hebben we ook in 2015 weer volop gewerkt. Dit deden we in basale onderwijs- en onderzoekszaken als toetskwaliteit en toetsen examineringsvaardigheden, projectleiderstrainingen voor docenten die actief zijn in projecten met bedrijven en een training onderzoeksmethodieken voor docenten om ons praktijkgerichte onderzoek verder te versterken. Ook werkten we aan de versterking van onze curricula door de invoering van multidisciplinaire 3e jaars minors. In 3 jaar tijd worden alle opleidingsmodules in het 3e jaar vervangen door multidisciplinaire minors. Daarmee zorgen we ervoor dat iedere HAS-student als hij afstudeert in een multidisciplinaire module heeft gewerkt. Daarnaast hebben we bij diverse opleidingen curricula vernieuwingen doorgevoerd om te zorgen dat de opleidingen bij de tijd blijven. In hoofdstuk 3 kunt u meer lezen over de vernieuwingen in ons onderwijs.

Ondanks al die vernieuwingen blijft de kern van HAS Hogeschool stevig overeind: praktijkgericht en persoonlijk onderwijs binnen ons domein agro, food en leefomgeving. Studenten wisten de HAS in 2015 te waarderen: in de Nationale Studenten Enquête 2015 scoorden we een 4,06 op algemene tevredenheid. We stonden daarmee samen met de NHTV uit Breda op de 4e plaats. Hogeschool De Kempel uit Helmond, Hogeschool Viaa uit Zwolle en Hotelschool Den Haag gaan

»» Een persoonlijke hogeschool: studenten kunnen binnenlopen bij docenten en studenten en docenten kennen elkaar.

»» Een platte organisatie.

Goed opleiden gaat niet zo maar, werkdruk en werkomgeving vragen aandacht Om onze opleidingen op hoog niveau te houden, is het uiteraard van groot belang dat onze opleidingsteams fit zijn. Fit for the job, maar ze moeten ook gewoon goed in hun vel zitten en met elkaar een goed team vormen. Elementen als werkdruk en goede werkfaciliteiten hebben in 2015 veel aandacht gekregen: concentreren van niet-onderwijsactiviteiten, andere roostertijden, verbetering ICT-omgeving, een vitaliteitscoach en vitaliteitsmenu. Maar we zijn er nog niet. Werkdruk en werkomgeving hebben duidelijk aandacht nodig. Die zijn niet van het hoge kwaliteitsniveau dat je van ons mag verwachten. De werkdruk wordt daarom in 2016 verder onder de loep genomen. De werkdruk is niet hoger dan op andere hogescholen, maar wij zijn er niet tevreden mee. In het Fit For Use-programma worden ventilatie en verlichting in het hele gebouw vernieuwd en sterk verbeterd, een programma dat loopt van maart 2015 tot en met december 2016. De ICT-systemen worden verder verbeterd, gekoppeld aan standaardisatie van werkprocessen, nadat we een forse update van kantoorsoftware draaiden in de zomer van 2015. Fit for the job betekent ook nadrukkelijk up-to-date kennis. Eén van de manieren om die kennis op peil te houden en te vernieuwen is kennisontwikkeling. Via lectoraten en Centres of Expertise zorgen we dat we op bepaalde thema’s inhoudelijke vernieuwing van onze opleidingen kunnen realiseren en dat onze docenten de nieuwste kennisontwikkelingen meekrijgen. In hoofdstuk 5 leest u daar meer over.

BESTUURSVERSLAG

JA ARBEELD 2015

Op 1 september begonnen in Den Bosch de eerste 4e jaars van de opleiding International Food & Agribusiness en Geo Media & Design. In Venlo startte het 1e jaar van de opleiding International Farm Management. Op diezelfde datum hadden we voor het eerst méér dan 3.000 studenten in huis.

We staan op het vlak van kennisontwikkeling voor een nieuwe fase. Na een aantal jaren van pionieren, gaan we nu gericht bouwen. Focus aanbrengen door het kiezen van thema’s en in de manier waarop we kennisontwikkeling organiseren. We kie-

JA ARBEELD 2015

zen voor 5 domeinen met ruim 15 thema’s, daarbinnen krijgen docenten die expertise hebben op het gebied van onderzoek een

Met die afstudeervorm met resultaatverplichting snijdt het mes aan 3 (!) kanten. De student studeert af in de praktijk én de opleiding is zodanig vormgegeven dat hij dat ook succesvol kan doen, de docent als begeleider van het afstudeerproject blijft in contact met de praktijk door de echte vragen van echte ondernemers, en de ondernemer wordt geholpen in zijn ontwikkelen innovatievraagstuk. Zo hebben we in 2015 ruim 250 projecten met ondernemers ‘gedraaid’.

Op www.has.nl/showroom vindt u een selectie. Samenwerken: regionaal en internationaal

duidelijkere onderzoekstaak.

Bij goede werkfaciliteiten horen ook goede praktijkfaciliteiten. In 2015 hebben we zoals eerder al genoemd in Den Bosch een nieuwe kas geopend in Den Bosch en in Venlo Brightbox. Beide faciliteiten richten zich op bedekte plantenteelt, waarbij de Brightbox zelfs een helemaal gesloten teeltfaciliteit is van 20 x 20 meter met 6 lagen. In Den Bosch opende ook ons Design & Creation Centre opende haar deuren: dit is een faciliteit waar met name onze studenten Food Design & Innovation en Management van de Leefomgeving hun creatieve opdrachten kunnen uitvoeren. In Venlo opende ons partnerbedrijf Bayer CropScience haar studentenlab, een mooie faciliteit waar ook onze studenten gebruik van mogen maken. In Herwijnen openden we onze praktijkfaciliteit voor melkvee. De praktijkfaciliteit is gelegen op het bedrijf van melkveehouder Wilfred de Bruijn. In de faciliteit staat allerlei waarnemingsapparatuur voor onderzoek en is daarmee een mooi voorbeeld van ‘hightech meets agro’.

De HAS heeft nadrukkelijk gekozen voor een sterke regionale inbedding in Zuid-Nederland én een steeds sterker internationaal profiel. Regionale inbedding zoeken we door aansluiting te zoeken bij regionale economische ontwikkelprogramma’s: regio Venlo/Brightlands Greenport Venlo, regio Noordoost-Brabant/AgrifoodCapital, regio Helmond/Brainport via FoodTech Brainport en tot slot de Zuidwestelijke Delta. In al die regio’s zoeken we aansluiting bij ontwikkelingen in het bedrijfsleven en bij overheden en organisaties in onze sector. Samen met hen realiseren we ontwikkelingen langs vernieuwingsagenda’s. Belangrijk voor de vitaliteit van ons leef- en werkgebied. Campusvorming via de Grow Campus in Den Bosch, maar ook in Venlo geven clustering van activiteiten en stralen daarmee vitaliteit uit. In 2015 is de aanzet gegeven voor een regionale samenwerking op het terrein van innovatie tussen de 6 Brabantse instellingen voor Hoger Onderwijs. Begin 2016 heeft dit samenwerkingsverband met de naam Beagle het licht gezien. Kennis ontmoet bedrijven en bedrijven ontmoeten kennis, dat

In Den Bosch ten slotte openden we in oktober ons Insectlab, een experimentele faciliteit voor insectenkweek. Naast al die mooie faciliteiten op de HAS en bij ondernemers, werken we veel samen met ondernemers via bedrijfsbezoeken, stages en afstudeeropdrachten. In Venlo mochten we ons 70e partnerbedrijf verwelkomen. Hierin zit uiteindelijk één van de kernen van de HAS: we zorgen dat studenten kennis vergaren, maar boven alles dat ze die kennis ook leren toepassen in de praktijk. Komend jaar zullen we onze proeffabriek voor Voedingsmiddelentechnologie vernieuwen. De laatste stap in een forse vernieuwingsslag van onze faciliteiten. Praktijkgericht, beroepsgericht. Daar zijn wij van.

Kennistransfer: verbinden met de praktijk Praktijkgericht zijn kan een beeld oproepen van enkel uitvoeren, niet nadenken. Dat is het op de HAS bepaald niet zo. Praktijkgericht zijn is bij ons de praktijk van agro, food en leefomgeving en dus per definitie nadenken, innovatief zijn, ontwikkelen. Onze sector doet niet anders en wij doen dus ook niet anders. Innovatief als we zijn hebben we daar ook een uniek concept voor ontwikkeld. We zorgen dat onze studenten afstuderen op échte vraagstukken van échte ondernemers mét een resultaatverplichting. Geen inspanning dus, maar een resultaat. Het echte leven zullen we maar zeggen, real life zoals dat dan in vaktaal wel heet. BESTUURSVERSLAG

samenspel in vaak cross-sectorale verbanden moet Brabant een nieuwe impuls geven. Onze sector internationaliseert ook stevig. De HAS draagt daar haar steentje aan bij. De setting waarin studenten studeren wordt steeds meer internationaal: verplichte buitenlandstage voor alle studenten, een groter wordende instroom buitenlandse studenten in onze Engelstalige bachelors, uitwisselingsprogramma’s met buitenlandse universiteiten en hogescholen en meer en meer internationale projecten met vaak Nederlandse bedrijven.

Ondernemerschap Een HAS’er is al decennia lang een student en professional met een stevig profiel: pragmatisch, hands on en ondernemend. Ongeveer 15% van de HAS-alumni is zelf daadwerkelijk ondernemer. Soms direct na het verlaten van de HAS, soms op wat latere leeftijd. Het zijn ondernemers in alle soorten en maten. Dit ondernemerschap zijn we verder aan het versterken. Een duidelijke ondernemerschapsleerlijn door alle opleidingen heen, in het 2e en 3e leerjaar deels gecombineerd met extra-curriculaire onderdelen. In het 4e jaar bouwen we de succesvolle afstudeerrichting Topklas Ondernemen verder uit: het hele 4e jaar gebruiken om af te studeren op de start van je eigen bedrijf. Focus ligt op uiteindelijk zo’n 100 afstudeerders die kiezen voor ondernemerschap.

Ambitie 2015 In de periode van maart tot september 2015 hebben we ons laten inspireren door een vijftal gastsprekers in evenzoveel strategiesessies. We lieten ons inspireren op de wereld van de HAS in 2025. 9 HAS-lectoren en de oud-voorzitter van de Raad van Toezicht Antoon Vermeer spiegelden op die gastsprekers. Dat alles was input voor ons in de denken uitwerkslag naar de Ambitie HAS 2025. Medio mei 2016 ronden we dat traject af. Dan ligt er een duidelijke koers, gericht op een mooie drieslag: het verder versterken van de vitaliteit en leefbaarheid van de huidige HAS, het ontwikkelen en versterken van kernkwaliteiten van de HAS om ook in 2025 dezelfde of misschien wel meer toegevoegde waarde te kunnen bieden vanuit onze maatschappelijke functie, en het uitdiepen van kennis en kunde op specifieke thema’s om daarmee de inhoud en expertise van de HAS te versterken en dienstbaar te maken voor het onderwijs en het bedrijfsleven. Zo kijken we terug op een mooi jaar. Een jaar dat we met elkaar hebben mogen vormgeven. Onze dank gaat uit naar de honderden HAS-collega’s, al onze studenten en alle bedrijven en instellingen die samenwerken met de HAS!

Via Ondernemerslift+ hebben we ook het leven na de HAS

BESTUURSVERSLAG

College van Bestuur, Jan Denissen Dick Pouwels

7 JA ARBEELD 2015

Via landenkeuzes en een nadrukkelijke keuze voor samenwerking met bedrijven brengen we focus aan in die internationale activiteiten. Het Borderless Network is als samenwerkingsverband tussen het groene wo, hbo en mbo uniek en maakt op het gebied van brede internationale profilering van het groene onderwijs en de groene sector kansen waar.

voorzien van ondersteuning: zowel de begeleiding van startende ondernemers, als ook mogelijkheden voor zogenaamde ‘pre-seed’ leningen. Ook langs deze lijn krijgen de regio’s waarin wij actief zijn een stevige impuls in vitaliteit en leefbaarheid.

JA ARBEELD 2015

02 Prestatie afspraken 8+

Cijfer algemene studenttevredenheid uit Nationale StudentenenquĂŞte 2015: 4,06 op 5-puntsschaal.

960

In 2015 is de instroom nieuwe studenten gestabiliseerd op 960.

21%

De HAS heeft een laag percentage overhead: 21%.

7,8

Medewerkers van HAS Hogeschool belonen hun werkgever met een 7,8 op medewerkerstevredenheid.

70%

70% van de docenten heeft een mastertitel.

P R E STAT I E -A F S P R A K E N

9 JA ARBEELD 2015

Prestatie-afspraken HAS 2012 e.v. HBO

ONDERWERP

NULMETING AMBITIE 2015

2011

20123

20134

20145

2015

HBO1

Studiesucces: uitval2

23,00

20,00

29,40

25,10

25,70

21,80

nnb

HBO2

Studiesucces: Switch

1,80

2,10

1,60

5,70

2,20

2,50

nnb

HBO3

Studiesucces: Bachelorrendement

84,50

85,00

82,30

84,40

83,70

78,30

nnb

HBO4

Kwaliteit/Excellentie: Studentenoordeel over opleiding in het algemeen

3,90

3,80

3,90

3,93

3,98

4,06

HBO5

Maatregelen: Docentenkwaliteit

56,00

60,00

56,00

nnb

70,40

70,00

(Nulmeting 31-12-2011)

HBO6

Maatregelen: Onderwijsintensiteit

25,00

0,00

HBO7

Maatregelen: Indirecte kosten

23,30

21,80

23,30

nnb

21,30

650

1.000

648

769

874

979

957

0,57

0,68

0,78

0,84

2.150.000

1.100.000

1.661.604

1.976.500

2.100.000

1.456.000

4.300.000

3.400.000

3.200.000

3.800.000

4.100.000

4.575.000

(Nulmeting Berenschot, april 2012)

FACULTATIEVE INDICATOREN Instroom HAS1 Percentage HAS van totale HBO-instroom

Omzet trainingen / bedrijfsopleidingen HKT

Totale omzet projecten en train- ¤ ing en/bedrijfsopleidingen HKT

0,60

3.400.000

is studiejaar 2012 - 2013; e.v.

Gegevens tot 2012 afkomstig uit 1 cijfer HO - v5

Gegevens tot 2013 afkomstig uit 1 cijfer HO - v6

Gegevens tot 2014 afkomstig uit 1 cijfer HO - v7

P R E STAT I E -A F S P R A K E N

JA ARBEELD 2015

Met de minister van Economische Zaken zijn in 2012 zogenaamde prestatieafspraken gemaakt. Prestaties op indicatoren die voor alle hogescholen en universiteiten gelden. Voor de HAS was het goed definiëren van prestaties op die indicatoren geen sinecure. Op vrijwel alle indicatoren was de HAS ‘best in class’. Met die uitgangspositie en de wens en wetenschap dat de HAS een groeiperiode in zou gaan, was het moeilijk precies invulling te geven aan de ambitie voor 2015. Toch zien we gelukkig dat het de HAS goed lukt om ondanks een forse groei in studentenaantallen het hoge prestatieniveau vast te houden en op onderdelen te verbeteren. Heel concreet is de studenttevredenheid goed toegenomen van een 3,90 naar een 4,06 (op een 5-punt schaal). Daarmee is deze score ruim boven de in de prestatieafspraken vastgestelde ambitie uitgekomen (3,80).

01. Studiesucces – uitval (1e jaar): de zeer goede score bij de nulmeting loopt in 2011 (23%) iets terug, loopt in 2012 en 2013 weer op, verbetert verder in 2014 (21,3%) weer op tot dicht tegen het ambitieniveau (20%). Een aantal van de nieuwere opleidingen heeft nog geen stabiliteit in de uitval gevonden. Uiteindelijk is het een variabele die met name trendmatig te beïnvloeden is, maar op jaar- en opleidingsbasis stevige schommelingen kent.

02. Studiesucces – switch: voor de HAS een niet relevante prestatie-indicator.

03. Studiesucces

– bachelor-rendement: nulmeting (84,5%) en realisatie lagen tot 2013 (83,7%) dicht bij elkaar, in 2014 daalt de score tot 78,5%. Trendmatig ligt het bachelor-rendement van de HAS wel op topniveau in vergelijking tot collega-hogescholen.

04. Studentenoordeel: als gezegd stijgt deze ondanks onze inschatting dat de groei van de HAS mogelijk tot een iets lagere studenttevredenheid zou leiden. Dit geeft aan dat de HAS met haar groei goed in staat is om de hoge kwaliteit van onderwijs te kunnen blijven leveren en zelfs verbeteren.

05. Docentkwaliteit: de staatsecretaris van onderwijs ziet graag 80% van hbo-docenten met een mastertitel. Op de HAS vinden we het belangrijk dat hbo-docenten een duidelijk hoger niveau hebben dan de studenten en op die manier studenten weten te inspireren en uit te dagen tot ontwikkeling van hun talenten. Dat hoeft niet altijd gepaard te gaan met een mastertitel. Sterker nog: beroepsgerichtheid en een mastertitel gaan lang niet altijd hand in hand. Om die reden heeft de HAS met de minister van EZ afgesproken dat een ambitie van 60% van haar docenten met een mastertitel voldoende is. Met de uitbreiding van het docententeam de afgelopen jaren is het gelukt om die ambitie ruimschoots te realiseren (70%).

Ook zien we een hoge medewerkerstevredenheid (7,8) én een hoge tevredenheid van het werkveld (evaluatie beroepsopdrachten 4,2 op 5-puntsschaal) en tevredenheid cursisten (8,8 voor de incompany-cursussen en een 8,9 voor de cursus sen met open inschrijving). Deze laatste twee tevredenheidindicatoren zijn geen indicatoren binnen de landelijke afspraken, maar voor ons wel erg belangrijk als aanvulling op de studenttevredenheid. Deze 3 tezamen bepalen ons inziens waar het qua prestaties in een hogeschool echt om moet gaan: tevreden studenten, tevreden bedrijven en tevreden medewerkers. Daarnaast maken de volgende indicatoren onderdeel uit van de zogenaamde prestatieafspraken:

06. Onderwijsintensiteit: bij de nulmeting hadden 2 van onze (toen nog) 8 opleidingen vanwege de gekozen werkvormen een lagere klas-contacttijd dan voorgeschreven in de prestatieambities vanuit het ministerie. Inmiddels hebben al onze (10) opleidingen een klas-contacttijd op of boven de ministeriële norm.

07. Indirecte kosten: de HAS scoort in de Berenschotbenchmark (2015) bijzonder goed met een laag percentage overhead (21%) en daalt daarmee verder ten opzicht van de eerdere meting in 2012. Vanaf 2014 wordt de benchmark jaarlijks uitgevoerd en neemt het aantal deelnemers ook toe.

08. Instroom: de ambitie was om in een aantal jaren te groeien van een instroom van 650 studenten naar een instroom van 1.000 studenten. In 2013 zaten we op een instroom van bijna 900 studenten, in 2014 hebben we een instroom gerealiseerd van 980 studenten, de verwachting was dat we over de 1.000 studenten instroom in 2015 zouden gaan. De landelijke invoering van het leenstelsel en de HAS beslissing om voor Toegepaste Biologie en Food Design & Innovation een numerus fixus in te stellen heeft gemaakt dat we die grens niet overschreden zijn: in 2015 stabiliseerde de instroom op 960 studenten. In totaal studeren aan de HAS ruim 3.000 studenten.

09. Een belangrijk element om de praktijkgerichtheid van onze studenten en docenten te versterken is de inzet vanuit HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen om studentopdrachten en cursussen en trainingen voor bedrijven te acquireren. Via die activiteiten staan studenten en docenten met hun voeten in de klei van de beroepspraktijk. De vergroting van de omzet van deze activiteiten is noodzakelijk om het groeiend aantal studenten en docenten ook daadwerkelijk te voorzien van die klei aan hun voeten. De ontwikkeling laat zien dat het de HAS goed lukt om deze ambitie in te vullen.

P R E STAT I E -A F S P R A K E N

Voor meer detail verwijzen wij u graag naar onze site: www.has.nl/nl/over-has-hogeschool

P R E STAT I E -A F S P R A K E N

11 JA ARBEELD 2015

Samenvattend zijn we erg content met de ontwikkeling in onze prestatie-indicatoren, zeker tegen het licht van een veel sterkere groei van de HAS dan was voorzien. Uitval en rendement blijven wel aandacht vragen. De sterke teams van de HAS, de sterke cultuur gericht op persoonlijke benadering, eigen verantwoordelijkheid en ondernemerschap, goede en gemoti-veerde studenten en een actief verbonden bedrijfsleven maken dat we deze prestaties kunnen realiseren.

JA ARBEELD 2015

03 Opleiden

Onze passie:

1 3000+ 56% / 44%

1200 170 423 70 50% O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

Nieuwe opleiding International Farm Management zet de teller op 12 hbo-opleidingen in 3 domeinen: agro, food en leefomgeving

Voor het eerst hebben we meer dan 3000 studenten (3042) op HAS Hogeschool waarvan 957 nieuwe eerstejaars. Hiervan zijn 60 internationale studenten.

Verhouding man / vrouw hbo-studenten 56% / 44%

Stages waarvan 537 in het buitenland.

Nieuwe leden bij studentenvereniging Gremio Unio. Ook heeft de HAS 9 studieverenigingen.

Young professionals ontvingen hun diplomafood en leefomgeving.

Partnerbedrijven bij HAS Hogeschool locatie Venlo.

Afstudeertraject Topklas Ondernemen initieerde in 10 jaar tijd 165 startups. De helft van deze studenten onderneemt nog steeds.

13 JA ARBEELD 2015

W DO IT

A-LANDEN

In 2015 hebben alle opleidingen de aandacht voor Waardegerichtheid, Duurzaamheid, Ondernemerschap, Internationalisering en Talentbased onderwijs (W DO IT) verstevigd. Om activiteiten op het gebied van waardegerichtheid bij de opleidingen en diensten te ondersteunen, hebben de opleidingsmanagementteams, de hoofden van dienst, de sectordirecteuren en de leden van het College van Bestuur deelgenomen aan een leergang ‘Waarden van het land’. Verder is HAS-breed ter inspiratie voor duurzaamheid in de opleidingen een masterclass ‘Transitie’ opgestart. Deze masterclass gaat over de systeeminnovaties die ontstaan en/of die nodig zijn om te komen tot een echt duurzaam agrofood productie- en consumptiesysteem. Topsprekers vanuit diverse invalshoeken gaven hun visie op innovatie en duurzaamheid. In het kader van het bevorderen van het ondernemerschap en de ondernemendheid bij studenten zijn we gestart met een HAS-breed talentontwikkelingsplan gericht op ondernemen. Dit moet er onder meer toe leiden dat meer studenten na of zelfs al tijdens de opleiding als ondernemer aan de slag gaan. Mede in het kader van W DO IT hebben we op basis van inbreng vanuit de opleidingen een HAS-breed beleid op het gebied van internationalisering geformuleerd met criteria voor een duidelijke landenfocus. In het Directie-overleg is het voorstel aangenomen te komen tot 15 ABC-landen. Talentbased onderwijs past bij het talentgericht werken als totale HAS- gemeenschap. Dit begint met het creëren van een waarderend klimaat waarin medewerkers en studenten elkaar vertrouwen en respecteren. Uitgangspunt is het werken vanuit ieders sterke punten: dus op wat werkt, op wat effectief is en wat energie geeft. Om talentbased werken bij studenten goed in beweging te zetten, hebben alle medewerkers in 2014 hun talenten in beeld gebracht via de strenghtsfinder-methode van Marcus Buckingham. In de medewerkersteams van de opleidingen en afdelingen wordt dit expliciet gebruikt bij taakverdeling en samenwerking. Ook de 1e jaars studenten brengen sinds de start van het studiejaar 2015-2016 allemaal hun talenten via deze methode in beeld. Sinds de start van talentbased werken binnen het onderwijs in 2014 is binnen alle opleidingen ruim aandacht voor dit onderwerp.

B-LANDEN

C-LANDEN

Duitsland

België

Italië

Verenigd Koninkrijk

Spanje

Oost-Afrika (Tanzania/Kenya/ Ethiopië)

Polen

Zuid Afrika

Canada

Brazilië

Turkije

India

Vietnam

Guatemala/Costa Rica

(m.n. Minas Gerais, Rio de Janeiro en Sao Paolo)

China (keuze voor 1 – 2 provincies wordt nader bepaald)

Minors In 2014-2015 zijn we gestart met een nieuwe opzet van het 3e studiejaar bij alle opleidingen. De afstemming tussen de opleidingen onderling wordt gestimuleerd, zodat studenten meer profijt hebben van de kennis en ervaringen uit andere opleidingen. Verder wordt het vermogen om samenwerking tussen studenten van verschillende opleidingen bevorderd. Alle 3e jaars studenten volgen minimaal één onderwijsblok van 10 weken een opleidings-overstijgende module. De nieuwe opzet van het 3e studiejaar bleek een succes, daarom kiezen we ervoor dit verder uit te werken. In de komende jaren worden een aantal minors ontwikkeld. In het studiejaar 2015-2016 zijn er 2 van start gegaan: ‘Werk aan wereldwijde voedseldialoog’ (Nederlands) en ‘International Business & Development’ (Engels).

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

JA ARBEELD 2015

DE OPLEIDINGEN HAS Hogeschool biedt 12 reguliere hbo-opleidingen aan:

34866

34869

34122

FFI

34122

Bachelor Bedrijfskunde en agribusiness

Bachelor Dier- en veehouderij

Bachelor Food Design & Innovation

Bachelor FreshFood & Innovation Hieronder een overzicht van de verantwoordelijke directeuren.

GMD 30033

In Den Bosch:

Bachelor Geo Media & Design

IFM

opleidingen Bedrijfskunde en agribusiness en International Food & Agribusiness

34866

Bachelor International Farm Management

IFA

39281

34335

34859

»» mr. Joris Fiers:

»» ir. Edo Dijkman: opleidingen Dier- en veehouderij en Management van de Leefomgeving

Bachelor International Food & Agribusiness

»» drs. Theo Clermonts: opleiding Food Design & Innovation

»» ir. Toine Hattink: opleidingen Geo Media & Design en Tuinbouw en akkerbouw/Horticulture & Business Management

Bachelor Milieukunde

»» dr. Patricia de Cocq: opleidingen Milieukunde en Toegepaste Biologie

Bachelor Management van de Leefomgeving

»» ir. Hans Hilbrands: opleiding Voedingsmiddelentechnologie

30009

In Venlo:

Bachelor Toegepaste Biologie

»» drs. Mariëlle Geelen:

TA/ HBM

34868 Bachelor Tuinbouw en akker-

34856

opleidingen Bedrijfskunde en agribusiness, International Farm Management en Toegepaste Biologie

bouw/Horticulture & Business Management

»» Frans van Leijden: opleiding FreshFood & Innovation

Bachelor Voedingsmiddelentechnologie

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

15 JA ARBEELD 2015

Bedrijfskunde en agribusiness (gestart in 1990)

Het jaar 2015 stond voor Bedrijfskunde en agribusiness (BA) in het teken van verdere groei. En dan niet zozeer in aantallen (we bleven dit jaar stabiel op zo’n 350 studenten), maar vooral in de verdere ontwikkeling van het nieuwe leerplan en van onszelf. Nieuwe inhoud dus en extra aandacht voor persoonlijke en teamontwikkeling en zo de slag van goed naar heel goed maken. De NSE-scores en onze eigen evaluaties laten zien dat we daar stappen in zetten. Mooi om te zien dat zo’n nieuw leerplan (gestart in 2014) een katalysator in dat geheel is. Een paar highlights uit dit nieuwe leerplan:

»» Een nieuwe opzet van de oriënterende stages in het eerste jaar, met meerdere terugkomdagen om de verschillende opdrachten met elkaar te bespreken.

»» Meer aandacht voor ketens en omgeving in de agrofoodsector. »» In jaar 2 zijn we begonnen met een aantal nieuwe modules. Zoals bijvoorbeeld Onderzoeksmethoden en Technieken waar de focus nog meer dan eerst ligt op het vermogen om kritisch te reflecteren op jezelf en op een ander. Maar ook een module als Mens & Organisatie. Bewust ook zo genoemd omdat BA draait om (het in beweging krijgen van) mensen. De studiedag in oktober stond in het teken van het kennen en herkennen van elkaars talenten en die van studenten. Dit alles moet ertoe leiden dat ook onze studenten de stap van goed naar heel goed zetten. In het kort enkele bijzondere momenten afgelopen jaar:

»» Uiteraard alle uitgereikte diploma’s en propedeusegetuigschriften. Trots!

»» Het 25-jarig jubileum van collega Koos Dekker. »» De buitenlandse excursie naar Valencia. »» Onze hernieuwde samenwerking met Harper Adams in Engeland.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

Dier- en veehouderij

(voorloper in Roermond gestart in 1947)

JA ARBEELD 2015

Het team van Dier- en veehouderij (DV) heeft het afgelopen jaar gekeken naar haar (toekomstige) rol en positie. De snel veranderende en sterk concurrerende wereld van de veehouderij en de verder professionaliserende wereld van de dierhouderij maken deze herbezinning noodzakelijk. Samen met studenten en (potentiële) werkgevers hebben we het proces om te komen tot een nieuwe missie en visie in gang gezet. In het voorjaar van 2015 heeft dit geleid tot de presentatie van de nieuwe missie en visie. Deze heeft vervolgens als de basis gediend voor verschillende werkgroepen die de missie en visie onder andere vertalen naar uitgangspunten en richtlijnen voor het onderwijs. De uitwerking vindt gezamenlijk plaats, onder andere tijdens de gezamenlijke studiedagen. Hierdoor ontstaat een brede betrokkenheid onder docenten.

In het jaar dat de instroom van nieuwe 1e jaars studenten sterk steeg, is tevens een impuls gegeven aan de opzet van integrale 4e jaars minors. Nadat in 2014 alleen de minor ‘Sector, Passie, Toekomst’ van start was gegaan, zijn in 2015 ook de minors ‘International Farm Management’ en ‘Ondernemen in het Familiebedrijf’ begonnen. Docenten van BA en DV voeren de laatstgenoemde minors uit en ze zijn ook toegankelijk voor studenten van beide richtingen. Met de minors willen we studenten optimale kansen bieden om zich te verdiepen in die vakgebieden waarin zij in de toekomst werkzaam willen zijn. Daarnaast is een aantal docenten van de opleiding betrokken geweest bij de succesvolle en integrale 3e jaars minor `Duurzame wereldvoedselvoorziening`.

Food Design & Innovation

(gestart in 2004, vanaf 2008 als volwaardige opleiding) De opleiding Food Design & Innovation is in 12 jaar tijd uitgegroeid tot één van de grootste en meest bekende HAS-opleidingen. Het aantal nieuwe studenten in het schooljaar 2015-2016 bedroeg 119. Studentenaantallen zijn intussen zodanig gegroeid dat er een intakeprocedure is ingesteld die een verplicht onderdeel vormt van de studiekeuzecheck. Gaandeweg hebben de 3 afstudeerrichtingen Food Design, Food Packaging en Food Marketing een duidelijker profiel gekregen, waarmee de opleiding een scherpere profilering heeft. De kwaliteit van de opleiding is in beeld gebracht via de NSE en wij scoorden in 2015 een een 3,8.

Studenten blijken vooraf niet altijd een goed beeld te hebben van de opleiding. Mede hierdoor wordt de naam van de opleiding per 1 september 2016 aangepast naar Food Innovation met de richtingen Food & Design, Packaging & Design en Marketing & Business. Het aantal beroepsopdrachten is sterk toegenomen en leverde 18 mooie afstudeerprojecten op en tevreden opdrachtgevers en studenten. Samen met een opnieuw succesvolle Food Design Experience (700 bezoekers) heeft dit een prima impuls gegeven aan de toenemende bekendheid van de opleiding voor het werkveld.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

17 JA ARBEELD 2015

International Food & Agribusiness (gestart in 2012)

Het was een mooi jaar voor de opleiding International Food & Agribusiness (IFA). Groeiende studentenaantallen, dit jaar een kleine 60 eerstejaars. Zo’n 25% van de instroom vanuit het buitenland, essentieel natuurlijk voor een internationale opleiding. Niet alleen de studentenaantallen groeien, maar ook het team. Dit jaar weer 3 nieuwe collega’s erbij, onder wie Roger Watts. Hij is een specialist op het gebied van ‘crop production’, geboren en getogen in Canada. Heel fijn om een native speaker in de opleiding te hebben die ons niet alleen inhoudelijk verder brengt, maar ook de hele HAS-gemeenschap internationaler maakt. Het afgelopen jaar stond in het teken van doorontwikkeling van het lesprogramma, van pionieren naar groeien! Een paar highlights daaruit:

»» We hebben na een intensief, maar vooral mooi proces nieuwe eindkwalificaties.

»» Er komt meer aandacht voor biobased economy en de circulaire economie.

»» Een prachtige minor in het 4e jaar, gericht op transitiemanagement en future food systems.

»» Meer aandacht voor onderzoeksvaardigheden, waar de focus nog meer dan eerst ligt op het vermogen om kritisch te reflecteren op jezelf en op een ander.

»» In het kort enkele bijzondere momenten afgelopen jaar:

»» IFA-studenten die voor het eerst op stage zijn gegaan en de hele wereld over zwermen.

»» De buitenlandse excursie naar Sicilië. »» Collega Marnix Wolters die gekozen werd tot één van de ‘Best Young Leaders in Sustainability’.

»» Het 25-jarig jubileum van Tom van Muijlwijk. »» Projecten in Brazilië, Vietnam maar ook ‘gewoon’

»» Deze zijn de basis voor het nieuwe leerplan,

in Nederland.

waarvan de basis nu klaar is.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

JA ARBEELD 2015

Geo Media & Design (gestart in 2012)

In 2015 mocht de opleiding Geo Media & Design (GMD) een kleine 50 nieuwe studenten welkom heten, evenzo weer 2 nieuwe collega’s, waardoor het totale team 18 collega’s telt en inmiddels helemaal ingewerkt is. 2 hoogtepunten dit jaar waren:

»» De eerste uitvoering van de 4e jaars specialisatiemodules: Design, Engineer en Analyst. We zijn nog niet helemaal klaar, maar docenten, studenten en het werkveld zijn vooralsnog positief over de keuze voor deze 3 specialisaties en de manier waarop wij de modulen hebben vormgegeven.

»» De benoeming van Theo Thewessen als lector Location Intelligence. Theo Thewessen, directeur van Geodan, zal gedurende 2 dagen in de week onze kennis-ontwikkelagenda gaan aanvoeren. Het verbinden van de opleiding met de vraagstukken in de maatschappij wordt hierdoor verder versneld. We komen er met de opleiding GMD steeds meer achter dat onze opleiding, inclusief het lectoraat, niet alleen de HAS-sectoren en – opleidingen verbindt met de ‘GMD-toolkit’ van Locatie Intelligence, maar ook met ‘data’ en in het bijzonder de beloftes van ‘big data’ voor maatschappij en sectoren. Tenslotte: we zien er erg naar uit om in juli 2016 onze eerste lichting 4e jaars te mogen diplomeren!

Management van de Leefomgeving (gestart in 1999)

In 2015 besloten we dat studies Tuin- en Landschapsmanagement, Landscape Design en Stad en streekontwikkeling voortaan samen één opleiding zouden vormen met 3 specialisaties: Management van de Leefomgeving (ML). Deze verandering maakte een ingrijpende wijziging van het leerplan noodzakelijk. Dit jaar is er hard aan gewerkt om het nieuwe leerplan vorm te geven. In verschillende groepen zijn verschillende onderdelen uitgewerkt. Vooralsnog ligt de uitwerking op schema, zodat vanaf het studiejaar 2016-2017 kan worden gestart met een nieuw leerplan. Afgelopen jaar is tevens veel aandacht besteed aan het werven van nieuwe studenten. De opleiding heeft zich nadrukkelijk ten doel gesteld om meer instroom van studenten te genereren. Daartoe is samen met de afdeling Communi-

catie & Marketing een plan met verschillende acties opgesteld. Dat plan wordt momenteel uitgevoerd. Zo heeft onder meer een Facebook-campagne plaatsgevonden en is een overeenkomst met Technasia getekend. Het is afgelopen jaar niet gelukt om een lectoraat op het domein Leefomgeving in te vullen. Komend jaar wordt er alles aan gedaan om dit lectoraat in te vullen. Hiermee kan immers een belangrijke impuls worden gegeven aan versterking van de positie van de HAS Hogeschool op dit domein. Wel hebben er afgelopen jaar verschillende activiteiten op het gebied van kennisontwikkeling plaatsgevonden. Zo zijn er verschillende sessies met externen georganiseerd rondom afstudeerprojecten en is er een onderzoeksvoorstel ‘innovatieve bedrijfsmodellen voor natuurlijk boeren’ gehonoreerd.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

Milieukunde

(in 1991 gezamenlijk gestart met Avans Hogeschool, sinds 2004 zelfstandig)

In collegejaar 2015-2016 is het vernieuwde 4e jaar van de opleiding Milieukunde van start gegaan. In de minor â&#x20AC;&#x2DC;Challenge Sustainabilityâ&#x20AC;&#x2122; gaan studenten in multidisciplinaire teams aan de slag met duurzaamheidsuitdagingen van ver-

schillende opdrachtgever. Daarbij richten ze zich op hun eigen sterke punten en passies. Iedere student geeft zijn eigen leertraject vorm en werkt zo aan zijn eigen unieke T-profiel. De minor staat open voor andere studenten binnen de HAS, maar ook voor internationale studenten die een half jaar aan HAS Hogeschool willen studeren. De voertaal is Engels. Naast studenten van Milieukunde, nemen ook studenten van Voedingsmiddelentechnologie, Management van de Leefomgeving en International Food & Agribusiness deel aan deze minor. De tweede helft van het 4e jaar van de opleiding wordt gevormd door een Beroepsopdracht en een Beroepsassessment.

Toegepaste Biologie (gestart in 2008)

Om het persoonlijk karakter van de opleiding Toegepaste Biologie (TB) te handhaven en te zorgen voor een goede aansluiting bij het werkveld, zowel kwalitatief als kwantitatief, heeft de opleiding in 2015 gewerkt met een decentrale selectie voor aspirant-studenten. Voor deze decentrale selectie hebben we instrumenten ontwikkeld waarbij zowel de motivatie als de persoonlijkheid van de aspirant-student belicht worden. Uiteindelijk konden 127 studenten bij de opleiding op de locatie Den Bosch beginnen. Aangezien de instrumenten goed werken, worden ze in 2015-2016 ingezet als studiekeuzecheck. Het maximum aantal studenten dat kan instromen wordt dus weer losgelaten. Na aanscherping van het 2e jaar van de opleiding, worden ook verdere stappen gezet in het 4e jaar. Nu de HAS is aangesloten bij Kies op Maat, worden in de eerste helft van het 4e jaar voortaan minoren aangeboden waarbij in de toekomst

ook studenten van buiten de HAS welkom zijn. De specialisaties Toegepaste Plantwetenschappen, Applied Animal Sciences en Toegepaste Ecologie vormen de basis voor de 3 minors die in Den Bosch ontwikkeld worden. Binnen iedere minor zal ook gewerkt worden aan onderzoeksprojecten en is er een gemeenschappelijk programma voor advies- en onderzoeksvaardigheden. Bijzonder is dat de minor op het gebied van Toegepaste Plantwetenschappen samen met de opleiding Tuinbouw en akkerbouw wordt ontwikkeld. Hiermee verenigen we de krachten van beide opleidingen. Gezien het internationale karakter van de plantaardige sector zal ook deze minor Engelstalig verzorgd worden en toegankelijk worden voor internationale studenten. Daarnaast worden in Venlo 3 andere minors ontwikkeld. Studenten Toegepaste Biologie kunnen kiezen uit het totaal palet van 6 minors.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

19 JA ARBEELD 2015

In 2015 mocht de Milieukunde (MK) 45 nieuwe studenten verwelkomen. Daarmee zet de groei van de opleiding gestaag door. Het PR-team is volop bezig om aspirant-studenten kennis te laten maken met de opleiding. Hierbij wordt aansluiting gezocht bij Technasia. We zijn blij met de daling die we zien in de uitval in het eerste jaar van de opleiding. In 2014-2015 was de uitval slechts 16%.

Tuinbouw en Akkerbouw (gestart in 1962)

JA ARBEELD 2015

De opleiding Tuinbouw en akkerbouw (TA) startte wederom met een aantal van ruim 60 Nederlandse studenten in het eerste leerjaar, en 14 studenten in het internationale Engelstalige programma Horticulture & Business Management. De flink toegenomen aantallen van de laatste jaren maakten het mogelijk dat we dit jaar 5 collega’s extra aannamen, waarvan 2 overigens vervangend voor de collega’s die afscheid namen. Bij elkaar heeft het team inmiddels meer dan 30 collega’s, veel specialismes beleggend. Vermeldenswaard over het jaar is verder:

»» •het doorontwikkelen van het nieuwe onderwijsprogamma TA2020, met de 1e lichting studenten inmiddels in het 3e leerjaar, onder meer resulterend in méér studenten die er voor kiezen om een periode in het buitenland te studeren

»» een buitenlandexcursie als onderdeel van het TA-studieprogramma, met deelname van onze 2e jaars

»» de realisatie en de opening van de nieuwe kas: er is daar een enorm scala aan technische innovaties gerealiseerd op 1500 vierkante slim benutte meters. Alle ruimtes worden inmiddels door studenten en bedrijven benut voor onderzoek

»» intensieve samenwerking met een aantal bedrijven, waaronder Philips, ook geconcretiseerd in aanvullende LED-lichtmodules in onze nieuwe kas

»» de doorontwikkeling van het lectoraat Nieuwe Teeltsystemen van Jasper den Besten, richting telen op inhoudsstoffen, waar hij lector Herman Peppelenbos (Groene Gezondheid) ontmoet

»» het verdiepen van het kennisdomein rond geo-ICT en precisielandbouw

Voedingsmiddelentechnologie (gestart in 1948 als Zuivelschool)

Afgelopen jaar heeft de opleiding Voedingsmiddelentechnologie (VM) de groeiontwikkeling voortgezet naar een totaal van 331 studenten en 47 medewerkers (per 1 oktober 2015). Opnieuw was er voor VM sprake van een mooi resultaat bij de NSE: 4,26. Maar helaas was er met 33% ook een hoog uitvalpercentage onder 1e jaars studenten. De vernieuwing van het opleidingsprogramma verloopt goed en is intussen met het 2e jaar van start gegaan. De voorbereidingen voor het 3e en 4e jaar worden getroffen, zodat studenten gaan afstuderen in 4 specialisaties: Food Technology & Product, Food Technology & Production, Food Technology & Quality en Food Technology & Business. Op het vlak van W DO IT zijn er stappen gezet met talentontwikkeling (T) en internationalisering (I). Daarnaast was er veel aandacht voor het verbeterplan van het zij-instroomtraject voor professionals vanuit het werkveld, vanwege de tekortkomingen bij de visitatie eind 2014. Bij de 5-speerpuntenstrategie van VM was er naast speerpunt 1 (top food onderwijs) ook gedoseerd aandacht voor de an-

dere speerpunten: marktfocus (onder meer de HAS Food Experience), continue kennisontwikkeling (via lectoraten en het Centre of Expertise Food), modernisering van practicumfaciliteiten en internationalisering (onder meer samenwerking met Europese partners). Bovendien veranderde er veel bij de HAS qua werkplekken, roostering, emailsysteem en beperkte parkeervoorzieningen. De conclusie van de afgelopen jaren is dat bij het realiseren van de vele HAS- en VM-ambities, niet alles tegelijk en op hetzelfde tempo mogelijk is, gelet op beschikbare capaciteit en draagvlak van medewerkers. Ook komend jaar blijven de uitdagingen met betrekking tot personele formatie, zij-instroomtraject, nieuwe curriculum, deskundige toetsing en hoge uitvalpercentage een stevige wissel trekken op het VM-team. Corné Verhees zal op 1 februari 2016 het stokje zal van opleidingsdirecteur overnemen van Hans Hilbrands, die besloten heeft zijn loopbaan buiten de HAS voort te zetten.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

HAS Hogeschool - Venlo (gestart in 2013) In totaal studeren er vanaf oktober 2015 ongeveer 250 studenten in Venlo. In september 2015 zijn we gestart met de uitvoering van de 4e opleiding in Venlo: International Farm Management, een Engels-talige, bedrijfskundige maire, agrarische bedrijven in een internationale context. De eerste groep bestaat uit 12 studenten, waarvan 6 uit diverse landen buiten Nederland (Duitsland, Tsjechië, Rusland, Kazachstan en Nigeria).

Met Bedrijfskunde en agribusiness en met Toegepaste Biologie gaan we richting het 4e jaar en is de ontwikkeling van de specialisaties begonnen. Voor BA kiezen we voor ‘Business Innovation’ en ‘Finance Operation’. Voor studenten Toegepaste Biologie wordt gewerkt aan 2 specialisaties samen met Fontys: ‘High Tech Agro Systems’ en ‘Bionomics’ (werktitel). Studenten FreshFood & Innovation gaan het komend jaar hun stages in binnen- en buitenland vervullen. Ook de ontwikkeling van Nature, Leisure & Business is gestart, de 5e en voorlopig laatste loot aan de stam. Het accent ligt bij deze opleiding op het creëren van business modellen binnen het domein van vrijetijdsbesteding in de natuur. De belangstelling, afgemeten aan bezoekers op open dagen en voorlopige aanmeldingen is positief. Het team in Venlo bestaat inmiddels uit zo’n 35 mensen. Het kent een goede, evenwichtige opbouw: goede man-vrouwverhouding, leeftijdsopbouw, ervaring in het werkveld, onderwijsachtergrond, specialisten en generalisten. Een goede basis om de opleidingen op te bouwen en uit te bouwen. Het aantal partnerbedrijven neemt gestaag toe en kent ook een mooie spreiding over de verschillende sectoren en schakels in de bedrijfskolom. Daarnaast participeert de HAS in Venlo in diverse initiatieven voor toegepast onderzoek zoals Feed Design Lab, BrightBox en het Co-Creationlab. De bekendheid en de positie van de HAS in de regio Venlo en de provincie Limburg groeit. We zijn voor veel partijen inmiddels een serieuze gespreks- en samenwerkingspartner, zowel bij overheden als bedrijfsleven. De bekendheid bij aankomend studenten in de directe regio, maar ook daarbuiten mag nog groeien, dus daar zal ook de komende tijd de nodige inspanning op gericht zijn.

Meer informatie over de opleidingen van HAS Hogeschool kunt u vinden op onze website www.hashogeschool.nl

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

JA ARBEELD 2015

opleiding met het accent op de bedrijfsvoering van pri-

JA JAR AR BB EEL ED L D2 0 2 1031 5

Topklas Ondernemen In 2015 heeft een kerngroep de opdracht gekregen de afstudeerrichting Topklas Ondernemen naar een hoger plan te brengen. In juni is het Masterplan Ondernemerschap gepresenteerd aan het Directieoverleg. De kerngroep stelt zich ten doel dat de HAS in 2020 behoort tot de top 3 van de meest succesvolle ondernemersprogramma’s in Nederland. Dit bereiken we door consequent succesvolle studenten op te leiden die daardoor nóg beter in staat zijn zich aan te sluiten bij een stevig veranderende beroepspraktijk waar flexibiliteit en ondernemerschap een steeds voornamere rol spelen. De eerste uitwerking van de plannen is inmiddels gestart.

Innovatieklas In het afgelopen studiejaar namen 14 studenten van 4 verschillende opleidingen (te weten Management van de Leefomgeving, Dier- en veehouderij, Bedrijfskunde en agribusiness, Food Design & Innovation) deel aan de Innovatieklas. Zij werden toegelaten op basis van hun motivatie. Zij startten met een intensieve tweedaagse kennismaking, waarin hun talenten, creativiteit en innerlijke drijfveren centraal stonden. Hierbij werd de basis gelegd voor een sterke onderlinge openheid, gebaseerd op vertrouwen. Tijdens het traject van 20 weken werkten de studenten aan hun innovatieve project, gebaseerd op hun passie. Ter ondersteuning hieraan hebben de studenten deelgenomen aan bedrijfsbezoeken en diverse workshops gericht op innovatieen persoonlijke ontwikkeling. Met talentbased coaching door 5 docenten van 4 verschillende opleidingen zijn de studenten begeleidt en gestimuleerd om te gaan ondernemen (te gaan ‘doen’). De studenten rondden de Innovatieklas af met een onderbouwing en reflectie van hun project, persoonlijke traject en eindkwalificaties. Tijdens een I-valuation (presentatie en waarderend gesprek) stonden de deelnemers van de Innovatieklas centraal. Zij ontvingen waardevolle input van medestudenten, docenten en externen (zoals, ondernemers, overheden, vakexperts, coaches, e.d.) voor continuering van hun project. O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

23 JA ARBEELD 2015

Ook dit jaar werden bijzondere innovaties ontwikkeld, zoals een sportplatform met praktijkoefeningen voor differentieel leren, maar ook een ‘thee’ gemaakt van het afvalproduct van de koffiebes, genaamd cascara. De student heeft hier een volledig concept voor uitgerold, genaamd Husk. Dit product is klaar om in de markt te gezet te worden en beschikt over een volledige onderbouwing en strategie. Twee deelnemers hebben besloten om na afronding van de Innovatieklas hun studie af te ronden via het afstudeertraject Topklas Ondernemen.

beschikbaar zijn van sportvoorzieningen). Het streven voor de komende jaren is de tevredenheid specifiek op deze punten nog verder te verbeteren. Met de versterking van het stafbureau studentzaken/roosterzaken en het huisvestingsplan Fit for Use hopen we onze studenten toch redelijk tevreden te kunnen stellen.

Meer weten? www.hasik.nl/over-de-innovatieklas/

handicap 2015 behaalde de HAS een score

In de Gebruikerstoets studeren met een van 6,73 t.o.v. 6,75 vorig jaar. De HAS staat daarmee op een 5e plaats in de categorie kleine hogescholen.

Kwaliteitszorg De instellingsvisitatie in 2014 was positief. De kwaliteitszorg van de instelling is op orde en daarom is de HAS als instelling door de NVAO geaccrediteerd. De kwaliteitszorg, mede op advies uit de instellingsaccreditatie, werd na de accreditatie verder geïntegreerd in het managementbeleid. De managementreviewsvan de opleidingen zijn ten behoeve van de onderlinge vergelijking verder geüniformeerd, de bevindingen daaruit zijn explicieter vastgelegd en verbonden met de jaarplannen. Er is een start gemaakt om deze manier van werken ook te gaan hanteren voor de ondersteunende diensten. Het hoofddoel blijft steeds dat onze studenten tevreden zijn, objectief te meten via modulenevaluaties, panelevaluaties en opleidingscommissies. Ook de Nationale Studentenenquête (NSE) geeft nuttige informatie. Hiermee scoorde de HAS in 2015 weer beter als vorig jaar. Studenten geven hun studie een ruime 4 op een 5-puntschaal en de sfeer op de opleidingen evenals vorig jaar een 4,4. Vrijwel alle van de 17 scores waren in 2015 hoger dan het jaar ervoor en ook weer hoger dan het landelijk gemiddelde. Dat is best bijzonder te noemen gezien de forse groei die de HAS doormaakt. De instroom groeide in de afgelopen jaren met 1020 % per jaar. In september 2015 bleef de instroom ongeveer gelijk met het voorgaande jaar. Alleen de scores voor studierooster (3) zijn nagenoeg op hetzelfde peil gebleven. Helaas zien we bij de studie-omgeving een daling. Voor een groot gedeelte ligt verbetering op dit punt buiten ons bereik (o.a.

Voor meer informatie zie: www.choi.nl/ download/20151013_gebruikerstoets_ hs2015_def.pdf Om studenten naar tevredenheid op te leiden is een goede samenwerking met het beroepenveld van belang. We streven een hoge waardering na bij het werkveld voor de kwaliteit van onze afgestudeerden, onze afstudeerprojecten, onze stages, kennistransfer en kennisontwikkeling. Die waardering meten we via diepte-interviews door de opleidingen, evaluaties van stages, afstudeerprojecten, cursussen, onderzoekstrajecten, maar ook via de vele contacten van onze medewerkers in het werkveld. De instelling wordt gemaakt door de medewerkers. De werkbeleving van de medewerkers is een belangrijke voorwaarde om het kwaliteitsinstituut HAS Hogeschool verder uit te bouwen. Informeel via wandelganggesprekken en formeel via functionerings- en beoordelingsgesprekken wordt de medewerker door de leidinggevende gestimuleerd en gecoacht de regie te nemen over zijn eigen werkbeleving. De interactie en intervisie tussen collega’s is daarbij cruciaal. Begin 2014 is deze werkbeleving gemeten.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

Instellingsaccreditatie – uitwerking adviezen

JA ARBEELD 2015

Voorjaar 2014 heeft de HAS in het kader van de instellingsaccreditatie, een visitatiecommissie op bezoek gehad. Op basis van ons zelfevaluatierapport en de bevindingen tijdens het bezoek oordeelde de commissie positief op alle standaarden ‘visie op de kwaliteit van het onderwijs’, ‘het beleid’, ‘de resultaten’, ‘het verbeterbeleid’ en ‘de organisatie en beslissingscultuur’. De NVAO heeft de HAS als instelling geaccrediteerd.

De commissie gaf de HAS de volgende adviezen: »» Zorg dat er een duidelijkere relatie wordt gelegd tussen de strategie en het beleid van de hogeschool en de verwachte prestaties van de medewerkers. -- Om de medewerkers zoveel mogelijk te betrekken bij allerlei ontwikkelingen hebben we verschillende bijeenkomsten georganiseerd. Een voorbeeld hiervan zijn de 5 strategiesessies die in de periode mei tot september 2015 zijn gehouden.

Via www.hashogeschool.nl/ HASstrategiesessies#strategiesessie kan iedereen de sessies terugkijken. Daarnaast zijn er verschillende personeelsbijeenkomsten georganiseerd en verstrekt het College van Bestuur iedereen elk kwartaal een update van de ontwikkelingen via een ‘blik vooruit’. De opleidingsdirecteuren en hoofden van dienst zorgen voor een goede terugkoppeling van afspraken uit het Directieoverleg etc. naar hun medewerkers. »» Houd bij de inrichting en uitvoering van het personeelsbeleid van de instelling rekening met het ontstaan van 2 volwaardige locaties (Den Bosch en Venlo). -- De P&O-afdeling blijft HAS-breed werken, waarbij de P&O-medewerkers fysiek zowel in Den Bosch als Venlo actief zijn. Ten behoeve van de uniformiteit blijft het College van Bestuur bij alle aanstellingen en functieveranderingen de daarbij behorende eindgesprekken voeren. »» De mogelijkheden om van een regionale agrarische hogeschool in een aantal jaren toe te groeien naar een succesvolle internationale agrarische hogeschool zijn voor HAS Hogeschool groot. Het vergt een goed doordenken van de gevolgen voor het onderwijs- en personeelsbeleid. Zorg daarbij dat de Engelse taalvaardigheid van alle studenten en medewerkers op

een goed niveau wordt gebracht. -- In 2015 is beleid vastgesteld t.a.v. internationalisering, juist om een gefaseerde ontwikkeling mogelijk te maken. Er is via een HAS-breed project expliciet aandacht voor het niveau van de Engelse taalvaardigheid en de wijze waarop dat wordt onderwezen. Bij het aannemen van nieuwe medewerkers is taalvaardigheid een belangrijk criterium. We hebben inmiddels ook een aantal native speakers in dienst. »» Zorg voor een betere vastlegging van besprekingen zoals managementreviews, opdat de voortgang en de realisatie van de voornemens daarin beter te volgen is. -- Vanaf 2015 wordt door alle directeuren hetzelfde stramien gebruikt. Dit geeft een duidelijker beeld bij de voortgang. Van de besprekingen wordt een verslag gemaakt. Het verslag wordt het volgend jaar gebruikt als referentiekader. »» Bundel de verschillende signalen vanuit het werkveld (directe observaties, beoordelen van stages en afstudeeropdrachten en diepte-interviews), opdat een coherent geheel van de opvattingen van hen ontstaat. -- Dit heeft onze aandacht. In de managementreviews wordt door de opleidingen jaarlijks verslag hiervan gedaan. »» Stimuleer de afstemming tussen de sectoren van HAS Hogeschool onderling en versterk ze verder, opdat ze meer profijt zullen hebben van de kennis en ervaringen in de afzonderlijke sectoren. -- Door het opzetten van de verbindingen via minors ontstaat kruisbestuiving. Dit wordt in de loop der jaren verder uitgebouwd. »» Houdt de organisatiecultuur in de gaten bij een groeiende organisatie. -- We hebben er voor gekozen om de leiding bij verschillende grotere organisatieonderdelen te splitsen. We zitten momenteel in een overbruggingsfase.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

Managementreviews

Uit het werkbelevingsonderzoek van begin 2014 blijkt dat er een grote bevlogenheid, betrokkenheid en algemene tevredenheid onder de medewerkers is (zie ook hfst. 6). Er zijn verschillen tussen de opleidingen, maar het is overal op een acceptabel niveau. De bevindingen uit het werkbelevingsonderzoek zijn destijds per opleiding besproken om te bezien waar er mogelijkheden liggen om het niveau nog verder te verbeteren. Bij alle opleidingen hebben de teams de belangrijkste kwaliteiten zoals didactische kwaliteit, externe gerichtheid en ontwikkelkwaliteit voldoende in huis. Het gaat er meer om de medewerkers te stimuleren en de ruimte te geven zich te richten op taken die bij hun talenten passen. Bijvoorbeeld op taken zoals module-coĂśrdinator, projectleider, coach en taken gericht op het vinden van voorlopers uit het beroepenveld en die te verbinden van met de opleidingen. In 2015 hebben we uitgesproken dat we versnippering van taken tegen gaan: taken worden meer gebundeld. Hiermee willen we een nieuwe mindset bij de medewerkers creĂŤren in de zin van dat ze zaken makkelijker los kunnen laten. We verwachten hiermee de gevoelde werkdruk te verminderen. Een projectgroep is op zoek naar andere oplossingen ter verlaging van de gevoelde werkdruk. Voor het merendeel van de opleidingen geldt dat de onderzoeks- en ontwerpvaardigheden beter in de curricula verankerd moeten worden, ook om op dat gebied de afstudeerprojecten te verbeteren. We hebben hier het afgelopen jaar sterk op ingezet. Er zijn projecten gestart ter ondersteuning van de medewerkers, er is een onderzoeks-toolbox opgesteld en medewerkers zijn extra geschoold om hun werk als BObegeleider nog beter te kunnen doen. De verhouding wo/hbo-opgeleiden bij docenten is ten opzichte van het voorgaande jaar wederom gestegen (naar 71,5%: zie prestatie-indicatoren). Er zitten echter nog te grote verschillen tussen de opleidingen. Het opleidingsniveau van de medewerkers moet bij enkele opleidingen omhoog. Dat kan door meer aandacht voor scholing en meer masteropgeleiden aan te nemen.

O N Z E PA S S I E : O P L E I D E N

25 JA ARBEELD 2015

Jaarlijks stellen de sectordirecteuren de managementreviews op in het kader van hun Plan-Do-Check-Act-kwaliteitscyclus. Deze worden besproken met het College van Bestuur (CvB) en de resultaten ervan bespreekt het CvB met de Hoge- schoolraad (HR) en de Raad van Toezicht (RvT). De managementreviews hebben als belangrijkste onderwerpen: studenten, onderwijs en medewerkers en leveren onder andere de prestatie-indicatoren op. Studenten zijn erg tevreden over hun opleidingen. In hoofdstuk 2 hebben we daar het nodige over gezegd.

JA ARBEELD 2015

04 Bedrijfsopleidingen HAS Kennistransfer &

400 10 450

Afstudeerders aan de slag met projecten uit het werkveld.

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen introduceert tien nieuwe bedrijfsopleidingen met open inschrijving.

Cursisten nemen deel aan het totaal van 40 bedrijfsopleidingen.

8,8 / 8,9

Rapportcijfer tevredenheid incompanycursussen 8,8 en bedrijfsopleidingen met open inschrijving 8,9

Â¤5.000.000

Behaalde omzet 2015 door HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

Introductie online course (SPOC) Telen zonder Daglicht.

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

Inleiding

Wat 2015 vooral tot een bijzonder jaar maakte, was het afscheid van Godfried Hijl. Na 25 jaar heeft hij het directeurschap overgedragen. Hij startte in 1990 met een methodiek voor valorisatie van toegepaste kennis toen dat woord nog niet eens bestond. Hij heeft in die 25 jaar een in Nederland unieke praktijk vormgegeven, die de HAS mede heeft gemaakt tot wat het nu is. Jeroen Bos heeft eind 2015 met trots het stokje van hem overgenomen.

Een scharnierjaar Een scharnierjaar, dat vat 2015 voor HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen het beste samen. Een scharnierjaar vanwege de wisseling in de directie, maar vooral vanwege een aantal inhoudelijke ontwikkelingen en de goede dynamiek die dat teweeg brengt. 4 trends springen er voor 2015 uit. 1. DIEPGAANDERE, AMBITIEUZERE EN COMPLEXERE PROJECTEN

Een belangrijke trend is dat de onderzoeksprogramma’s en projecten die we doen groter, diepgaander, ambitieuzer en complexer worden. Nog steeds bestaat het grootste deel van het werk van HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen uit het werven van afstudeeropdrachten voor onze studenten, die daardoor afstuderen op een real-life opdracht in het bedrijfsleven of bij instellingen en waarbij we een vergoeding vragen voor de inzet van extra kennis en capaciteit vanuit docenten. Die unieke praktijkcomponent in de opleiding was ook in 2015 de kern van HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen. Steeds vaker is zo’n afstudeeropdracht onderdeel van een langlopend traject of programma, in een strategische samenwerking met één of meer bedrijven. Onze opdrachten voor Marel, Heijs Food Products en de Amsterdam Arena zijn daar belangrijke en inspirerende voorbeelden van. De interactie tussen docenten en studenten met de beroepspraktijk blijft daarbij centraal staan, maar kent meer verschillende vormen en wordt daardoor nog intensiever. 2. SAMENWERKING IN CENTRES OF EXPERTISE

Een andere belangrijke trend is samenwerking met andere hogescholen. Dit doen we vooral in de vorm van 5 Centres of Expertise (CoE) waar HAS Hogeschool sinds 2013 in participeert: Greenports, Open teelten, Biobased economy, Agrodier en Food en 1 Kenniscentrum Natuur & Leefomgeving. In 2015 zijn de projecten in de CoE’s steeds beter op gang gekomen en heeft een aanscherping in de profilering van de CoE’s plaatsgevonden. Kennisontwikkeling en kennistransfer gaan hier samen. Op dat snijvlak van hoger beroepsonderwijs en praktijkinnovatie in het bedrijfsleven speelt HAS Kennistrans-

fer en Bedrijfsopleidingen een rol als het gaat om het ontwikkelen en organiseren van CoE-projecten. 3. NIEUWE FACILITEITEN

Ook de faciliteiten die we voor onze opdrachten en voor het onderwijs kunnen inzetten zijn in 2015 flink uitgebreid. In februari 2015 ging in de Innovatoren in Venlo BrightBox officieel van start, een hypermoderne tuinbouwfaciliteit opgezet door Botany, HAS Hogeschool, Philips Horticulture LED Solutions en de Provincie Limburg. In oktober 2015 openden we met onze partners van de Grow Campus in Den Bosch het Insectlab. We ontwikkelden ook het ConsumerLAB, eveneens een onderdeel van de Grow Campus. 4. MODERNISERING EN FLEXIBILISERING BEDRIJFSOPLEIDINGEN

In 2015 hebben we weer een aantal stappen gezet om het aanbod aan bedrijfsopleidingen te vernieuwen en uit te breiden. Naast ‘klassieke’ cursussen is er een toenemende vraag naar maatwerkcursussen en nieuwe vormen. Een paradepaardje daarbij was de ontwikkeling van onze Small Private Online Course (SPOC) Growing without daylight, die in maart 2016 van start gaat.

Organisatie en ambitie In 2015 had HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen 43 medewerkers. Daarnaast werkten er ruim 300 medewerkers (25 fte docenten, projectmedewerkers, onderzoekers) en 400 afstudeerders van alle opleidingen van HAS Hogeschool mee aan onze projecten. Met HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen willen we de komende jaren nadrukkelijker de ‘prikkelen ontwikkelfactor’ vanuit de beroepspraktijk richting ons onderwijs blijven vormgeven. Daarmee brengen we niet alleen de kennis van de HAS naar buiten, maar halen we de praktijk nóg meer naar binnen. We zien ook voor de komende jaren voldoende mogelijkheden die missie waar te maken en uit te breiden. Daarbij hebben we 3 speerpunten: groei (zowel in omzet als in het verder vormgeven aan de ‘prikkelen ontwikkelfactor’ binnen HAS Hogeschool), internationalisering en thematisering, waarbij we ons nadrukkelijker willen profileren op een aantal voor HAS Hogeschool sterke kennisterreinen.

Meer informatie op www.haskennistransfer.nl

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

27 JA ARBEELD 2015

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen heeft een bijzonder jaar achter de rug. De omzetgroei van de afgelopen jaren zette zich door en zal naar verwachting uitkomen op circa 5 miljoen. Dat is een mooie stijging, die een goede basis biedt voor verdere groei in de komende jaren. Dat is nodig vanwege de toenemende studentenaantallen aan de HAS en vanwege de ambitie ons onderwijs nog sterker te verbinden met de beroepspraktijk.

JA ARBEELD 2015

05 Kennis ontwikkeling 12

Lectoren verbonden aan HAS Hogeschool. In 2015 starten 3 nieuwe lectoraten: Biomimicry, Location Intelligence en Nieuwe Businessmodellen.

Samen met bedrijfsleven zijn 12 minors in ontwikkeling: minor Werk aan wereldwijde voedseldialoog en Ruimtegebruik in Nederland in 2030 zijn reeds gestart.

Centres of Expertise en 1 Kenniscentrum: samen werken aan innovatie en ontwikkeling.

Internationale projecten via HAS International Projects (HIP), 2 in 2015 afgerond.

Brabantse hogescholen bundelen kennis in innovatienetwerk Beagle.

KENNISONTWIKKELING

Kennisontwikkeling is voor de HAS een primair proces, naast onderwijs en kennistransfer. Praktijkgericht onderzoek is een belangrijk onderdeel van kennisontwikkeling en krijgt onder meer vorm via lectoraten en Centres of Expertise (CoE).

“It is not the strongest of species that survives, nor the most intelligent. It is the one most adaptable to change” - SUPPOSEDLY FROM ORIGIN OF SPECIES, DARWIN – Naast actuele kennis en inzichten wil HAS Hogeschool daarom studenten en professionals toerusten met onderzoekend vermogen en vaardigheden om kennis te ontwikkelen en toe te passen. Professionals moeten in staat zijn om individueel en in teams nieuwe kennis te identificeren, te ontwikkelen en te benutten. Kennisontwikkeling richt zich daarmee op het permanent leren, innoveren en ontwikkelen, niet alleen om bij te blijven, maar om voorop te kunnen lopen, als persoon, als bedrijf of als land.

centres-expertise CENTRE OF EXPERTISE

THEMA’S

Centre for Biobased Expertise

Verwaarden van reststromen Insectenteelt en -verwerking Plantaardige inhoudsstoffen

CoE Greenport

Nieuwe teeltsystemen / telen zonder daglicht Gezondheid Internationalisering Markt en Logistiek

CoE Food

Gezonde productsamenstelling Optimaal herformuleren Doelgroepenvoeding (personalized food)

In 2015 is onze ‘Toolbox onderzoeksmethodieken’ doorontwikkeld. Daarmee geven we een verdere impuls aan het gebruik van de juiste onderzoeksmethoden voor een vraagstuk. Daarnaast is een training ontwikkeld voor docenten ter versterking van de methodologische grondigheid van de afstudeerprojecten. Deze training gaat begin 2016 worden uitgevoerd. Dit draagt bij aan het versterken van onderzoek in onderwijs.

Beleving van voedsel door de consument Gezonde en smaakvolle maaltijden, Korte voedselketens

Duurzame productie van voedingsmiddelen Optimale proceskwavliteit en voedselveiligheid Reduceren van voedselverspilling

Centres of Expertise HAS Hogeschool participeert in 5 Centres of Expertise en 1 Kenniscentrum. In de Centres of Expertise (CoE’s) werken we met de voorlopers uit het bedrijfsleven aan innovatie en ontwikkeling op een aantal vakinhoudelijk thema’s. Op die thema’s worden projecten uitgevoerd, meestal praktijkgericht onderzoek, met studenten, medewerkers en het bedrijfsleven. We maken daarin de ontwikkelslag van een projecten- naar een programmastructuur.

CoE Agrodier

Professionele vaardigheden en ondernemerschap Diergezondheid, dierenwelzijn en fokkerij (dierkennis) Bodem, water, lucht en gewas Markt en samenleving

CoE Open Teelten

Precisie landbouw (smart farming) Duurzaam bodemgebruik Post-harvest en logistiek Duurzaam ondernemen

Kenniscentrum Natuur & Leefomgeving

Innovatief ondernemen met natuur Nieuwe businessmodellen

Alle CoE’s zijn opgezet als netwerkorganisatie samen met andere (groene) hogescholen en het bedrijfsleven.

Meer informatie op: www.has.nl/nl/kenniscentrum/

KENNISONTWIKKELING

JA ARBEELD 2015

Praktijkgericht Onderzoek

JA ARBEELD 2015

Lectoraten Lectoraten zijn kennisgroepen binnen hogescholen, die op maatschappelijk relevante terreinen de verbinding leggen tussen het onderwijs, de beroepspraktijk en praktijkgericht onderzoek. Een lectoraat bestaat uit een groep docenten, docent-onderzoekers en eventueel externen, onder leiding van een lector. LECTORATEN WERKEN AAN:

01. Kennisontwikkeling. Onder meer via praktijkgericht onderzoek. Het praktijkgerichte onderzoek richt zich niet alleen op het oplossen van praktische problemen waar professionals vandaag in de praktijk tegen aan lopen, maar het richt zich ook op de ontwikkelvragen met een wat langere horizon. Hierin kan, via bijvoorbeeld Centres of Expertise, worden samengewerkt met meerdere lectoraten.

02. Onderwijsontwikkeling. De kennis uit onderzoeksprojecten wordt, waar relevant, geïntegreerd in het onderwijs. Door participatie van studenten in het onderzoek stimuleren we hun onderzoekende houding en vaardigheden.

03. Valorisatie in de praktijk. Onderzoek vindt altijd plaats in samenwerking met, en op vraag van, de beroepspraktijk. De ontwikkelde kennis is relevant voor de praktijk en wordt daar toegepast. AAN HAS HOGESCHOOL WAREN IN 2015 12 LECTOREN VERBONDEN BINNEN 1 1 LECTORATEN:

»» AgroFoodMarketing (Harry van Delft) »» Biomimicry (Ylva Poelman) »» Co-operatief en Co-creatief Ondernemen (Roger Engelberts en Pierre van Hedel)

»» Duurzame Veehouderijketens (Han Swinkels) »» Groene Gezondheid (Herman Peppelenbos) »» Innovatie en Ontwikkeling (Evert-Jan Ulrich »» Innovatief ondernemen in de Paardenhouderij (Joep Bartels) »» Location intelligence (Theo Thewissen) »» Nieuwe businessmodellen (PJ Beers) »» Nieuwe Teeltsystemen (Jasper den Besten) »» Voeding en Gezondheid (Annet Roodenburg)

Meer informatie over onze lectoraten is te vinden op: www.has.nl/nl/kenniscentrum/lectoraten

KENNISONTWIKKELING

31 JA ARBEELD 2015

Doorontwikkelen kennisontwikkeling Om effectieve samenhang tussen de lectoraten en Centres of Expertise verder te borgen, te zorgen voor goede cross-overs binnen onze domeinen agro, food en leefomgeving én tussen het groene en het niet-groene domein zijn in 2015 5 ‘Roadmaps’ ontwikkeld. Deze roadmaps richten zich op de domeinen plant, dier, food, leefomgeving en business & ondernemerschap. In een roadmap wordt een aantal inhoudelijke thema’s geïdentificeerd waarop we onze kennisontwikkeling en -valorisatie verder gaan focussen. We gaan daarbij in 2016 starten met een ‘kennistafel’ per roadmap die bestaat uit een zelfsturend team die hun doelen identificeert vanuit het onderwijs en vanuit kennistransfer.

Masterclasses Ook in 2015 organiseerden we in het kader van ons Honoursprogramma een aantal Masterclasses. Doelgroep voor de masterclasses zijn 3e en 4e jaars studenten die gemotiveerd zijn om meer uit hun studie te halen én medewerkers van de HAS en een select groepje externen. Het is een programma dat we buiten het reguliere studieprogramma van studenten aanbieden: motivatie is dus belangrijk. Gemiddeld doen circa 50 mensen mee. Deze masterclasses bestaan uit een aantal avonden op een innovatief thema waarin per avond 2 gastsprekers komen om het thema vanuit verschillende kanten toe te lichten. Vaak is er daarnaast een project waarin studenten hun inzichten kunnen toepassen op een innovatieve casus. In 2014-2015 werd de Masterclass Transitie georganiseerd. Daarin werd ingegaan op systeeminnovaties die nodig zijn om een echt duurzaam agrofood productie en consumptie systeem te ontwikkelen. Eind 2015 startte de Masterclass Social Entrepreneurship (impactgedreven ondernemerschap) die zich richt op de hernieuwde aandacht voor sociaal ondernemerschap en het ‘peopleaspect’van duurzaamheid.

KENNISONTWIKKELING

JA ARBEELD 2015

06 Organisatie 2025

De ‘wereld van straks’: in 5 avondsessies stonden toekomstige ontwikkelingen aan HAS gerelateerde thema’s centraal als input voor de HAS ambitie 2025.

289.089

289.089 bezoekers bezochten in 2015 de websites van HAS Hogeschool. De nieuwe corporate website www.has.nl werd in het najaar gelanceerd.

700

Ruim 700 bezoekers kwam naar ons grootste sectorspecifieke evenement: HAS Food Experience.

3500 4 O R G A N I S AT I E

3500 mailboxen werden in de zomer van 2015 gemigreerd van Groupwise naar Outlook.

4e hogeschool in de ranking Sustainabul. Centraal in deze ranking staat verduurzaming van bedrijfsvoering, onderwijs en onderzoek.

Personeelsbeleid In 2015 heeft het accent op het gebied van het HRM-beleid gelegen op:

De HAS besteedt ruim 10,7 % aan professionalisering, waarvan 8,0% in der vorm van uren:

»» 2,4% aan standaard deskundigheidsbevordering (2,4% van de taaklast)

»» 2% aan specifieke deskundigheidsbevordering onderwijspersoneel

»» 2,5% begeleiding nieuwe docenten »» 1,1% extra scholing bovenop het reguliere deskundigheidsbudget met extra externe financiering (o.a. lerarenbeurzen)

ONTWIKKELING VAN DE AFDELING P&O

In 2015 zijn er op de afdeling personele wisselingen doorgevoerd. De afdeling is o.a. uitgebreid met een functioneel applicatiebeheerder waardoor de verdere ontwikkeling van het personeelsinformatiesysteem (management/employee self support en digitaliseren van de personeelsdossiers) gewaarborgd is. Daarnaast zijn de werkprocessen anders ingericht waardoor het aantal assistenten is teruggebracht tot 1 fte.

Uren voor kenniskring van lectoraten, gastsprekers in lessen of studiedagen zijn hierin niet meegenomen.

VERZUIM/BEGELEIDING

De HAS werkt vanuit het uitgangspunt dat iedere medewerker op de HAS maximaal bij zijn professionalisering wordt ondersteund. Ieder krijgt de ruimte en verantwoording om de eigen professionalisering ter hand te nemen en wordt gestimuleerd dat vooral te doen op de manier die het beste bij hem/haar past. De HAS neemt dan de verantwoording om de aanpak die eenieder voor zijn/haar professionalisering kiest in uren en geld te faciliteren. Professionalisering via projecten, het doen van excursies, het bezoeken van studiedagen en symposia; kortom ‘learning on the job’ hoort daar in aansluiting bij onze onderwijsfilosofie uitdrukkelijk bij.

Het verzuim binnen de organisatie lag in 2015 op 3,3%. Een kleine verlaging ten opzichte van 2014 (3,71%). De afdeling P&O ondersteunt leidinggevenden bij de uitvoering van de Wet Poortwachter. De HAS heeft ervoor gekozen de vooral nadruk te leggen op preventie van verzuim en uitval, via ondersteuning vanuit de vitaliteitscoach. VITALITEITSCOACH

Naast de gesprekken die in 2015 door de vitaliteitscoach met individuele medewerkers zijn gevoerd, krijgt het vitaliteitsmenu in 2015 verder vorm met het uitgangspunt dat veel activiteiten die nu ad hoc worden aangeboden, onderling meer samenhang krijgen. De - bedoeling is dat de activiteiten uit het menu een preventieve werking hebben. WERKBELEVINGSONDERZOEK

De HAS vindt het belangrijk dat mensen plezier in het werk hebben. Want medewerkers die plezier in het werk hebben, zijn gemotiveerde medewerkers. In 2014 werd de medewerkerstevredenheid onderzocht: hier kwam een 7,8 uit. Het feit dat de respons 81,1% was, zegt veel over de betrokkenheid van de medewerkers bij de HAS. DUURZAME INZETBAARHEID EN PROFESSIONALISERING

De HAS vindt dat duurzame inzetbaarheid en professionalisering niet los van elkaar gezien kunnen worden. Daarom is in 2015 een geïntegreerde aanpak afgesproken met de personeelsvertegenwoordiging. PROFESSIONALISERING

In het landelijk overleg (Vereniging van Hogescholen) is in het kader van de cao-afspraken afgesproken dat elke hbo-instelling de aanpak van professionalisering verwoordt in een professionaliseringsplan. De al jaren gangbare aanpak op de HAS is beduidend ruimer dan de minimum afspraken in de CAO. De uurbudgetten voor scholing en de budgetten in geld overtreffen ruim de afgesproken 6% van het getotaliseerd jaarinkomen van de medewerkers op de HAS (norm uit CAO).

Daarnaast besteedde de HAS 2,7% aan studiekosten (out of pocket). Hierin zijn reis- en verblijfkosten die gemaakt worden in verband met studie niet meegenomen. Evenmin kosten voor abonnementen van tijdschriften, boekenkosten of lidmaatschappen van beroepsverenigingen.

Financieel beleid Voor wat betreft het gevoerde financiële beleid in 2015 verwijzen wij u naar de website van de HAS waar eind juni na goedkeuring door de Raad van Toezicht het financieel jaarverslag inclusief de risicoparagraaf en het meerjaren financieel beleid wordt gepresenteerd.

www.has.nl/nl/jaarverslag

Communicatie & Marketing In 2015 heeft de afdeling Communicatie & Marketing tal van activiteiten uitgevoerd, voortbordurend op de strategie die in 2014 is ingezet. Speerpunten waren de werving van studenten nationaal en internationaal, het intern en extern delen van succesverhalen en daarmee betekenis geven aan HAS als de hogeschool voor agro, food en leefomgeving en extra aandacht voor onze doelgroep alumni. Daarnaast hebben we een aantal succesvolle evenementen neer mogen zetten, zowel intern als extern, gericht op diverse doelgroepen: bedrijfsleven, professionals, alumni, studenten en medewerkers.

O R G A N I S AT I E

JA ARBEELD 2015

GROEI VAN DE ORGANISATIE

Totaal is de HAS met 12 medewerkers (circa 7 FTE) gegroeid in 2015: dit betreft overwegend nieuwe docenten. Tevens is een start gemaakt met het aantrekken van internationale docenten.

WERVING

JA ARBEELD 2015

De grootste kernactiviteit van de afdeling Communicatie & Marketing is de werving van studenten. In 2015 is daar veel energie op gezet. We hebben aandacht besteedt aan de studiekeuzecheck in onze communicatie richting scholieren en hebben daarbij de registratie van potentiële studenten op o.a. open dagen fors verbeterd. Qua inzet van middelen was 2015 hadden we cross-mediale mix: naast de traditionele wervingsactiviteiten zoals studiebeurzen, voorlichting, open dagen en oriëntatiedagen, hebben we ingezet op Facebook-campagnes gecombineerd met Instagram en onze wervingssite. Ook op het gebied van internationale werving hebben we grote stappen gezet. Met het toevoegen van een 3e internationale opleiding in Venlo was het nodig om onze strategie te herzien. Op basis van vastgestelde doellanden is een gezamenlijk wervingsplan ontstaan voor de drie internationale opleidingen, waarvan de uitvoering in september startte. HAS.NL

Onze site was toe aan een restyling en update, ondanks dat deze in een onderzoek uitgevoerd door Markteffect goed werd beoordeeld. We hebben de keuze gemaakt voor een nog sterkere doelgroepbenadering. Uit een recent onderzoek naar websites van scholen uitgevoerd door Markteffect komt o.a. naar voren dat potentiële studenten graag zien dat de informatie op de site zo relevant en gericht mogelijk is, alles eromheen wordt als afleiding en storend ervaren. Dit heeft geresulteerd in de lancering van has.nl, hier is organisatie-informatie te vinden voor een brede doelgroep, zoals publiek, pers en stakeholders. De sites hashogeschool.nl en haskennistransfer.nl zijn voortaan exclusief gericht op potentiële studenten en op bedrijven en professionals. Ook hebben we ingezet op de doelgroep alumni met de lancering van de HAS online alumni community. Deze community is gericht op het delen van kennis, contacten onderhouden, stages en vacatures aanbieden, en het delen van content op het gebied van human interest. Een grote groep alumni is lid geworden via de (bestaande) LinkedIn groep van HAS Hogeschool. Nieuwe alumni worden direct na hun afstuderen lid gemaakt, de eerste lichting werd afgelopen juni lid.

verhalen niet altijd even goed over de bühne komen. Daarom hebben we de campagne HAS did it gelanceerd. Een ‘down to earth’ campagne die erop is gericht op een passievolle manier succesverhalen met elkaar te delen. Om zo het HAS-gevoel te versterken en oog te houden voor de mooie projecten en activiteiten die we als HAS Hogeschool samen met onze studenten, bedrijfsleven en instellingen mogen uitvoeren.

Events Tot slot, hebben we 2015 een aantal grote evenementen georganiseerd die hebben bijgedragen aan de verdere ontwikkeling en groei van HAS Hogeschool voor agro, food en leefomgeving:

»» 5 strategiesessies waaraan zowel medewerkers, studenten als onze warme relaties uit het bedrijfsleven aan deel namen, gericht op het bepalen van de koers voor de HAS in 2020. »» 3 sectorgerichte experiences:, de HAS Food Experience, de HAS Agro Experience en het HAS Leefomgeving Event, waar bij elkaar zo’n 900 bezoekers uit het bedrijfsleven op afkwamen. »» De Carrièredag, waar bedrijven rechtstreeks in contact traden met onze studenten. »» HAS Studiedag, een dag vol inspiratie, dit keer met het thema onderzoek, voor en door medewerkers. »» HAS Year Event & BO Expo met de uitreiking van de jaarlijkse HAS Awards gericht op onze warme relaties.

Zie www.hasyearevent.nl »» Kick Off Grow Campus, een event georganiseerd met de 5 partners van de Grow Campus gericht op de lancering van de Grow Campus. Meer informatie?

HAS DID IT

Met de groei van de HAS-organisatie merken we dat succes-

O R G A N I S AT I E

Zie www.growcampus.nl

International Office

Onze Engelstalige opleidingen International Food & Agribusiness, Horticulture & Business Management en International Farm Management trekken een groeiend aantal buitenlandse studenten uit diverse landen binnen en buiten Europa, van Duitsland tot Brazilië en van Finland tot Pakistan. In 2015 studeerden er ruim 60 internationale studenten aan de HAS.

Student-/Roosterzaken

De inrichtingsplannen voor het Atrium hebben in 2015 meer gestalte gekregen en worden nu verder uitgewerkt. Facility Services heeft een nieuw balie gekregen in het Atrium, samen met de afdeling IT Services. Deze Service Desk is voortaan het punt voor medewerkers, studenten en bezoekers om vragen te stellen, storingen en klachten te melden en verzoeken in te dienen. Naast deze grote veranderingen houden de medewerkers van Facility Services zich dagelijks bezig met optimalisatie en verbeteringen op het gebied van veiligheid, energiemanagement, onderhoud en service.

IT Management

Binnen het team Studentzaken hebben we gekeken naar de talenten van de medewerkers en mede aan de hand daarvan is een aantal taken herverdeeld. Tevens zijn we binnen het team aan de slag gegaan met een training efficiënt werken. Daartoe worden steeds meer werkzaamheden in een proces beschreven, zodat voor een ieder binnen dat proces duidelijk is wie welke rol speelt. Vooral bij de processen ‘aanmelding/ toelating’ en ‘voortgang’ zijn duidelijke stappen gezet. Om aan de wens om de student ook op het gebied van roostering zo goed mogelijk te bedienen, toenemende studentaantallen en beperkte ruimte voor onderwijs is er een HAS-breed project gestart om het roosterproces te evalueren en daar waar nodig aan te scherpen.

HAS Services Tegelijk met de start van het schooljaar 2015-2016 is de nieuwe naam van de dienst Facilitaire dienst en ICT gelanceerd: HAS Services. Deze dienst bestaat uit de afdelingen Facility Services, IT Services, IT Management en Information Services. Ook heeft adviseurs op het gebied van Informatiemanagement en Duurzaamheid en wordt de afdeling ondersteund door een secretariaat.

Facility Services Vanuit het huisvestingsplan Fit for Use is in 2015 verder gewerkt aan het nieuwe klimaatsysteem. Boven het systeemplafond van werkkamers, lokalen en gangen is aan de nieuwe in-

Het team systeem- en applicatiebeheer heeft in 2015 voorbereidingen getroffen voor meer stabiliteit in de infrastructuur en voor de nieuwe internetdiensten van Office 365, waaronder Outlook. Zo zijn nu alle onderwijsapplicaties gemigreerd van het Novell-platform naar een Windows-platform. Ook is zijn alle applicaties gereed gemaakt voor de nieuwe versie van Office. Met de upgrade van de Office2010 suite naar Office2013 kreeg iedereen in het nieuwe schooljaar de beschikking over de meest moderne versie met bijbehorende functionaliteiten van de applicaties. Een bijkomend voordeel is de optimale aansluiting van de Office2013 suite op het toekomstige HAS Kennisplein. Randvoorwaarde voor het werken met het HAS Kennisplein bleek de migratie van Groupwise naar Outlook te zijn. Deze migratie is in 3 maanden voorbereid en heeft zonder veel hinder in de zomervakantie plaatsgevonden.

IT Services Om alle HAS werkplekken te voorzien van Office2013 en Outlook is in de zomervakantie door IT Services een nieuwe installatie (image) uitgerold op de HAS-werkplekken. Na de vakantie hebben ‘floorwalkers’ medewerkers en studenten op weg geholpen met de nieuwe manier van mailen. Tijdens de eerste maanden van het nieuwe schooljaar heeft de afdeling een piekdrukte gehad door de nieuwe installatie. Na de zomer heeft ook IT Services plaats genomen achter de nieuwe Service Desk in het Atrium.

O R G A N I S AT I E

35 JA ARBEELD 2015

Binnen het team heeft een aantal personele wijzigingen plaatsgevonden. Daarmee hebben we tevens de functies binnen het team onder de loep genomen en werkzaamheden herverdeeld. Dit heeft geleid tot een meer effectief en efficiënt team. Vanuit het internationaliseringsbeleid zijn de opleidingen meer in ‘the lead’ gekomen om binnen hun eigen geleding het HAS-beleid verder vorm te geven. Het International Office is daarmee in zekere zin meer volgend geworden, maar aan de andere kant heeft het team een steviger adviserende rol op HAS-brede onderwerpen en de sturende werking vanuit de ondersteuning.

stallatie gebouwd. Facility Services heeft iedere 5 weken een verhuizing verzorgd voor de docenten en medewerkers die van of naar een tijdelijke werkplek gingen. In de zomervakantie heeft er een aanpassing aan het Atrium plaatsgevonden waardoor deze prachtige ruimte direct zichtbaar is bij binnenkomst. De nieuwe toegangsdeuren zorgen voor minder tocht en minder oponthoud. In de vloer is verwarming aangebracht die moet zorgen voor een beter klimaat zodat het Atrium als verblijfsruimte kan dienen.

JA ARBEELD 2015

Information Services

ook belangrijke cultuurkenmerken.

Door de verhuizing van de Service Desk uit het Study Centre (voorheen Studiepaleis) naar het Atrium hebben de informatiespecialisten weer de volle aandacht voor hun vakgebied. In het Study Centre kunnen studenten, docenten en medewerkers terecht voor het zoeken, vinden, verwerven, verwerken en delen van informatie. Daarnaast verzorgen de informatiespecialisten lessen op het gebied van informatievaardigheden. Hierin wordt het Teach the Teacher principe steeds meer toegepast. Om studenten en medewerkers te kunnen informeren en adviseren over auteursrechten is een Auteursrechten Informatiepunt (AIP) opgericht (te vinden op intranet).

Studenten, medewerkers, hoofden van dienst, sectordirecteuren, College van Bestuur en Raad van Toezicht: allen stralen plezier uit en hebben passie voor deze hogeschool, zijn wars van bureaucratie en er komen alleen regels wanneer breed gevoeld wordt dat ze onmisbaar zijn om het werk goed uit te voeren. De vrijheid is op alle fronten groot, behalve waar het gaat om resultaat en kwaliteit.

Informatiemanagement Informatiemanagement moet binnen de HAS nog groeien. De eerste stappen zijn gezet door de behoeften van de docenten op het gebied van informatievaardigheden uit te vragen, de behoeften van het management op het gebied van stuurinformatie inzichtelijk te maken en aansluitingen te vinden in de organisatie om de informatiebehoeften vanuit verschillende werken bedrijfsprocessen in kaart te brengen. Daarnaast worden de ontwikkelingen bij andere hogescholen en universiteiten goed in de gaten gehouden.

Met de HAS-gemeenschap, medewerkers en studenten, werken we continue aan de bereidheid om de ethische discussie op te zoeken en op de vaardigheid die goed te voeren: Wie ben ik en wat vind ik? Wie zijn anderen en wat vinden anderen? Wat zijn (gedeelde) feiten en wat zijn individuele waarden? We investeren in professionalisering (cursus Waarden van het land) en het inbouwen van waardengerichtheid in het onderwijs. Door op deze manier te werken aan de HAS-cultuur willen we de sociale veiligheid en integriteit borgen. Specifieke voorzieningen samen met voorschriften en reglementen ondersteunen dat:

»» Studentenstatuut »» Reglement klachten ongewenste intimiteiten »» Reglement commissie van beroep examens »» Regeling vertrouwenspersonen

Duurzaamheid In dit jaar wilden we de studenten en medewerkers inspireren en uitdagen op het gebied van duurzaamheid. Met in 2014 een meer technische insteek (WK- installatie, Weather Forecast toepassen op gebouw beheersysteem) was er dit jaar aandacht voor studentenprojecten als ‘The Place to Bee’ en ‘Green Office’. We daagden medewerkers uit om na te denken over een meer duurzame manier van reizen. Het fietsplan is weer geactiveerd en in de aanloop naar een nieuw mobiliteitsplan zijn er ‘proeftuinen’ opgezet om het OV-reizen, fietsen op een e-bike en het carpoolen uit te proberen. Ook op het gebied van afvalverwerking is een uitdagende doelstelling geformuleerd: we willen een afvalvrije hogeschool worden. In 2015 zijn de voorbereidingen getroffen om begin 2016 hier een start mee te maken.

Sociale veiligheid en integriteit De cultuur van HAS Hogeschool laat zich het best vergelijken met die van een familiebedrijf. De stijl is mensgericht, open, direct, flexibel en informeel. Ieder heeft een eigen verantwoordelijkheid, er is veel ruimte voor innovatie. De waarden uit het christelijk-sociaal denken vormen de basis voor het met elkaar omgaan. Persoonlijk ondernemerschap, het nemen van verantwoordelijkheid, er naar streven de beste te willen zijn, zijn

»» Huis- en gedragsregels »» ICT-code »» Bedrijfshulp verlening en veiligheid »» Vitaliteitscoach en vitaliteitsmenu De verschillende documenten zijn terug te vinden op onze website:

www.has.nl/nl/over-has-hogeschool

Bezwaar en beroep De Geschillenadviescommissie (tevens Klachtencommissie) van HAS Hogeschool bestaat uit: de heer mr. ing. Ad Vugts (externe voorzitter), mevrouw ir. Nicola Duijnhouwer en de heer ing. Rob Heijs. Studenten en medewerkers kunnen voor klachten ten aanzien van ongewenst gedrag terecht bij de Vertrouwenspersonen: de heer ir. Sjaak van den Aarssen, mevrouw Annemarie Kerkhof, mevrouw Maartje Koot-Van Kol en de heer Patrick Sengers.

O R G A N I S AT I E

ingediend. In 2015 hebben 8 studenten

juni 2014 is daar landelijk tussentijds gepresenteerd. De pilot is in 2015 afgerond.

beroep ingesteld bij het College van Beroep

03. De beroepspraktijk is richtinggevend voor de toetsing.

voor de Examens. 7 beroepsschriften waren

04. De examencommissie is in staat om de kwaliteit van

gericht tegen het afgeven van een afwijzend studieadvies door de verschillende opleidingsdirecteuren.

toetsing en beoordeling te waarborgen:

++ voldoende bekwaam qua vakinhoud en toetsdeskundigheid

++ voldoende ruimte voor uitvoeren van de taken en ontwikkeling

++ staat voor de kwaliteit van het hele toetsproces in de eigen opleiding, inclusief de bekwaamheid van de examinatoren en houdt daar actief en op maat toezicht op

Toetsbeleid Adequaat toetsbeleid garandeert uiteindelijk ‘the proof of the pudding’ en staat voor de diplomakwaliteit. Dit maakt dat van de HAS verwacht mag worden dat ze in staat is om aan te geven hoe zij haar toetsing doet en de checks & balances dusdanig georganiseerd heeft dat de waarde van het diploma gegarandeerd is. We betrekken externen bij toetsing en doen dit expliciet bij het afstudeertraject: externe beoordeling is altijd een component van de eindbeoordeling. We zien dat we in alle opleidingsaccreditaties op de HAS altijd bovengemiddeld scoren voor wat betreft de eindresultaten van studenten gemeten in de afstudeerfase.

++ In 2014 zijn de procedures van de examencommissies daartoe verder aangescherpt en vond aanvullende scholing van de examencommissies plaats. Verder is er een opzet gemaakt tot verdere professionalisering van de examinatoren. In 2015 heeft dit verder vorm gekregen.

Ons toetsbeleid is daartoe in 2014 nog explicieter opgehangen aan de formele Onderwijs- en Examenregelingen. KERNPUNTEN VAN HET TOETSBELEID ZIJN:

01. Er zijn afspraken over de betrouwbaarheid van de toetsing (wordt getoetst wat het doel is?) en de transparantie van toetsen (tijdige informatievoorziening over alle aspecten). Elke opleiding concretiseert dat in een toetsplan, onderdeel van de OER en in elke module (in een toetsmatrijs).

02. Er zijn afspraken over de validiteit van toetsing. Het 4ogen principe wordt toegepast in alle modulen van 3 credits en groter, de stages en het afstudeerproject. Bij het afstudeerproject is afgesproken dat er twee examinatoren beoordelen, bij de overige onderdelen beschrijft de opleiding in het toetsplan hoe recht wordt gedaan aan het 4ogen principe. Een aantal opleidingen had dit al gerealiseerd, de andere opleidingen gaan dit in 2015 afrondend implementeren. Samen met onze zusterscholen in het HAO loopt er mede in het kader van het hbo-brede project ‘Vreemde ogen dwingen’ een pilot om voor de opleidingen Tuinbouw en akkerbouw een gezamenlijke toetsing op te zetten voor de 4e jaars die afstuderen inclusief een instellingsoverstijgende toetsbeoordeling. In O R G A N I S AT I E

JA ARBEELD 2015

Tijdens het verslagjaar zijn geen klachten

JA ARBEELD 2015

Juridische 07 structuur

en interne

organisatie

HAS Hogeschool heeft 2 vestigingen: één in ’s-Hertogenbosch en één in Venlo.

De volgende faciliteiten zijn dit jaar geopend: kas, design & creation lab, brightbox, hoeve Boveneind, cocreationlab en insectlab.

Er zijn bij de HAS 10 directieleden. In 2015 waren er 3 mutaties: Jeroen Bos, Godfried Hijl en Marielle Geelen.

1 2,6%

1 stafafdeling werd opgesplitst: Finance & Control werd Control en Finance & Reporting.

in 2015 steeg het aantal medewerkers van 444 naar 456.

J U R I D I S C H E ST R U C T U U R E N I N T E R N E O R G A N I S AT I E

39 JA ARBEELD 2015

Inleiding HAS Hogeschool is in Zuid Nederland een instelling gericht op het opleiden van jongeren tot professionals en een actieve ondersteuning van het bedrijfsleven in het domein van agro, food en leefomgeving. Deze activiteiten worden in nauwe onderlinge samenhang vormgegeven, daarmee worden vraagstukken direct uit de beroepspraktijk onderdeel van het leerproces van studenten, houden docenten voeling met de beroepspraktijk en wordt de beroepspraktijk adequaat ondersteund in haar ontwikkeling.

De (contract)activiteiten ten behoeve van en bekostigd door de beroepspraktijk worden uitgevoerd binnen de Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen, de (publiekbekostigde) hbo-dagopleidingen worden uitgevoerd binnen de Stichting HAS Opleidingen. Door middel van eenheid in toezicht en bestuur wordt de onderlinge strategische verankering van de activiteiten in beide stichtingen gewaarborgd. De opleidingen zijn ondergebracht in de Stichting HAS Opleidingen (KvK Oost Brabant nr. 410 84 408) en de Kennistransferactiviteiten in Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen (KvK Oost Brabant nr. 410 86 19). Het bestuur van beide stichtingen wordt gevormd door het College van Bestuur van HAS Hogeschool. De Raad van Toezicht van Stichting HAS Opleidingen is tevens Raad van Toezicht van Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

Per 1 juni 2016 vervangt drs. Liz Chermin ir. Frederike Praasterink in het College van Bestuur. ir. Frederike Praasterink vertrekt per 1 april 2016. Per 1 april 2016 wordt de portefeuilleverdeling van het College van Bestuur als volgt gewijzigd:

»» Dick Pouwels; voorzitter / lid kennisontwikkeling: strategie en organisatie, externe bestuurlijke samenwerking, internationalisering, managementcontrol en marketing & communicatie

»» Jan Denissen: lid onderwijs: verbinding onderwijs-kennistranfser-kennisontwikkeling en HR/personeel

»» Liz Chermin: lid kennistransfer: regionalisering, financiën, ICT, huisvesting, praktijkfaciliteiten, facilitaire ontwikkeling en studentadministratie en roostering

COLLEGE VAN BESTUUR: Drs. Dick Pouwels

Voorzitter Kennistransfer, Strategie, Organisatie, Financiën, Communicatie, Venlo

Ir. Jan Denissen

Onderwijs, HRM, ICT, Huisvesting en facilitaire ontwikkeling

Ir. Frederike Praasterink

Kennisontwikkeling, Internationalisering, Praktijkfaciliteiten (tot 1 april 2016) J U R I D I S C H E ST R U C T U U R E N I N T E R N E O R G A N I S AT I E

JA ARBEELD 2015

DIRECTIE DEN BOSCH:

drs. Theo Clermonts

Opleiding Food Design & Innovation

dr. Patricia de Cocq

Opleidingen Milieukunde en Toegepaste Biologie

ir. Edo Dijkman

Opleidingen Dier- en veehouderij en Management van de Leefomgeving

mr. Joris Fiers

Opleidingen Bedrijfskunde en agribusiness en International Food & Agribusiness

ir. Toine Hattink

Opleidingen Tuinbouw en akkerbouw en Geo Media & Design

ir. Hans Hilbrands

Opleiding Voedingsmiddelentechnologie

VENLO:

Frans van Leijden

Opleiding FreshFood & Innovation

drs. Mariëlle Geelen

Opleidingen Bedrijfskunde en agribusiness, International Farm Management en Toegepaste Biologie vanaf 1 augustus 2015

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

drs. Godfried Hijl

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen tot 1 september 2015 , vervolgens benoemd tot Directeur Ontwikkeling

drs. Jeroen Bos

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen vanaf 1 november 2015

College van Bestuur, Directie en Raad van Toezicht werken nauw samen om de positie van HAS Hogeschool als kenniscentrum te versterken. De stijl is mensgericht, open, direct en flexibel. Ieder heeft een eigen verantwoordelijkheid, er is veel ruimte voor innovatie en initiatief. Dit maakt HAS Hogeschool als gespecialiseerde hogeschool succesvol. De financiële middelen worden efficiënt ingezet en zo is er ruimte om te investeren in onderwijs en dienstverlening aan bedrijven.

J U R I D I S C H E ST R U C T U U R E N I N T E R N E O R G A N I S AT I E

Raad van Toezicht HAS Hogeschool De Raad van Toezicht van HAS Hogeschool bestaat uit: VOORZITTER:

Hans Huijbers

Ondernemer, voorzitter ZLTO

VICEVOORZITTER

Voorzitter Raad van Advies Rijk Zwaan B.V.

LEDEN:

Dr. Ellen de Brabander

Sr. Vice President bij PepsiCo; Global R&D Leader Nutrition Category te Geneve

Prof. dr. Emmo Meijer

Voormalig directeur R&D Friesland Campina

Agnes Gunnewijk

Voorzitter LTO-Noord Berkelland

Léon Faassen

Voorzitter LLTB / ondernemer vanaf juni 2015

Drs. Han Polman

Commissaris van de Koning van de provincie Zeeland

Overzicht van de actuele functies, nevenfuncties, benoemingstermijn en renumeratierapport is terug te vinden op de website van HAS Hogeschool: www.has.nl/nl/over-has-hogeschool

DE BELANGRIJKSTE AGENDAPUNTEN IN

DE BELANGRIJKSTE BESLUITEN DIE IN 2015

RAAD VAN TOEZICHT WAREN IN 2015:

GENOMEN ZIJN:

»» Bespreking managementreviews

»» goedkeuring begroting 2016

»» Bespreking voortgang jaarplan – uitwerkingen Instellingsplan

»» vaststellen jaarverslag Raad van Toezicht 2014

»» Centres of Expertise

»» goedkeuring Jaarverslag 2014

»» Huisvesting

»» goedkeuring Jaarrekening 2014

»» Kwaliteit van het onderwijs

»» formele herbenoeming van een van de leden

»» Lectoraten »» Managementletter van de accountant »» Ontwikkelingen in de sector, de uitdagingen voor HAS Hogeschool »» Ontwikkelingen in de regio; dichtbij en iets verder weg »» Ontwikkeling instroom

»» functioneren College van Bestuur.

Voor een uitgebreid verslag van de Raad van Toezicht: www.has.nl/nl/ over-has-hogeschool

»» Organisatieontwikkeling HAS »» Renumeratierapport en overzicht nevenfuncties »» Strategische ontwikkelingen HAS »» Financiën: begroting en jaarrekening.

J U R I D I S C H E ST R U C T U U R E N I N T E R N E O R G A N I S AT I E

JA ARBEELD 2015

Ing. Anton van Doornmalen

JA ARBEELD 2015

J U R I D I S C H E ST R U C T U U R E N I N T E R N E O R G A N I S AT I E

Good Governance Binnen de wettelijke en financiële kaders is HAS Hogeschool dynamisch en ondernemend. De Raad van Toezicht begeleidt en controleert dit intensief. HAS Hogeschool volgt daarbij de Governance Code van het hbo. De Raad van Toezicht stelde vast dat HAS Hogeschool zich actief en op een succesvolle manier heeft weten te ontwikkelen. Dit deed de instelling steeds correct binnen het doel en de voorwaarden van het rijksbeleid en aansluitend bij de vraagstukken van de samenleving.

Opleidingen De reguliere hbo-opleidingen, conform de Wet op het Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs (WHW), worden uitgevoerd binnen de 10 opleidingsteams in ‘s-Hertogenbosch (zoals samengesteld per 1 augustus 2014: Bedrijfskunde en agribusiness en International Food & Agribusiness, Dier- en veehouderij en Management van de Leefomgeving, Food Design & Innovation, Geo Media & Design en Tuinbouw en akkerbouw, Milieukunde en Toegepaste Biologie en Voedingsmiddelentechnologie) en het team van de vestiging Venlo van HAS

Meer over de opleidingen staat op de wervingssite van HAS Hogeschool www.hashogeschool.nl/opleidingen

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen voert alle zakelijke, marktgerichte activiteiten op het gebied van kennisoverdracht naar het bedrijfsleven uit: opleidingen, trainingen, advies en onderzoek. HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen verzorgt de acquisitie en coördineert de begeleiding van bedrijfsopdrachten als afstudeerproject. In hoofdstuk 4 van dit verslag is uitgebreid aandacht besteed aan HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

Meer over HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen op de website www.haskennistransfer.nl

Stafdiensten Bestuur en directie van HAS Hogeschool wordt ondersteund door de volgende stafdiensten: Communicatie & Marketing

Lindsay Kemps-Saitch

Facilitaire Dienst & ICT / HAS Services:

Leonie van der Zanden-Veth

Financiën en Control

Leo van der Pol

EIND 2015 IS BESLOTEN DE STAFDIENST FINANCE & CONTROL TE SPLITSEN IN 2 DIENSTEN:

Control

met als leidinggevende Leo van der Pol

Finance & Reporting

met als leidinggevende Renate Pashouwers

Internationalisering & Student-/Roosterzaken

Jolanda van Bommel-Straver

Personeel & Organisatie

Petruschka Claassens

Vitaliteitscoach

Marjolein van Veenendaal

Meer informatie over de organisatie van de HAS kunt u vinden op www.has.nl/nl/over-has-hogeschool

J U R I D I S C H E ST R U C T U U R E N I N T E R N E O R G A N I S AT I E

43 JA ARBEELD 2015

Voor meer informatie verwijzen wij u naar onze website: www.has.nl/nl/over-has-hogeschool

Hogeschool (bestaande uit 4 opleidingen: Toegepaste Biologie, FreshFood & Innovation, Bedrijfskunde & Agribusiness en International Farm Management). De zakelijke dienstverlening, activiteiten die niet krachtens de WHW worden bekostigd, worden uitgevoerd binnen de Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

JA ARBEELD 2015

08 over 2015

Onze cijfers

DE ONTWIKKELING VAN HAS HOGESCHOOL IN 65 JAAR

De cijfers uit de jaarrekening zijn na 1 juli 2015 terug te vinden op onze website: www.hashogeschool.nl/ organisatie/feiten-en-cijfers ONZE CIJFERS OVER 2015

Studentenaantallen per provincie per 1 oktober 2015

38+2+10193657A

45 JA ARBEELD 2015

Zuid-Holland (6,8%)

Zeeland (4,4%)

Brabant (47,2%)

Utrecht (5,4%) Overijssel (1,4%) Noord-Holland (2,6%)

Totalen in %

Limburg (18,4%)

Buitenland (0,3%) Drenthe (0,2%) Flevoland (0,5%) Friesland (0,1%)

Groningen (0,2%)

Gelderland (10,6%)

Totalen per provincie per opleiding PROVINCIE

Brabant

189

213

190

131

219

183

1437

Buitenland

Drenthe Flevoland

2 1

Gelderland

2 2

Limburg

Noord Holland

Overijsel

Utrecht

Zeeland

Zuid-Holland

349

348

409

TOTAAL

Groningen

Totaal

Friesland

321 7

560

207

117

115

138

214

215

466

358

3042

ONZE CIJFERS OVER 2015

163 133

145

391

149

367

2002-2003

135

396

2003-2004

154

406

JA ARBEELD 2015

Nieuwe instroom 1ste jaar vanaf 2000 JAAR

2000-2001

2001-2002

2004-2005

126

394

2005-2006

144

389

2006-2007

139

407

2007-2008

117

403

2008-2009

151

517

2009-2010

137

611

2010-2011

120

126

657

2011-2012

102

101

119

648

2012-2013

108

115

112

123

769

2013-2014

102

132

145

105

2014-2015

107

139

147

120

2015-2016

115

119

127

114

TOTAAL

874 979 13

957

Totalen per opleiding vanaf 2000 JAAR

2000-2001

288

2001-2002

489

114

242

298

1454

225

483

116

268

264

1402

2002-2003

229

463

123

106

236

229

1386

2003-2004

254

501

121

147

204

213

1440

2004-2005

264

464

103

204

185

203

1423

2005-2006

305

492

105

216

148

174

1440

2006-2007

318

470

227

140

166

1416

2007-2008

293

437

236

128

175

1419

2008-2009

289

460

224

124

189

1537

2009-2010

291

452

147

252

128

140

194

1703

2010-2011

288

441

208

107

259

155

257

230

1945

2011-2012

320

403

245

113

287

165

341

238

2112

2012-2013

379

390

298

108

307

189

391

254

2316

2013-2014

362

380

342

117

252

222

441

306

2014-2015

373

347

395

123

218

246

448

321

2015-2016

349

384

409

117

115

138

214

215

466

358

ONZE CIJFERS OVER 2015

TOTAAL

2593 2797 13

3042

47 JA ARBEELD 2015

KOENNZGEE C TA I JLFLEERNS SOT V U EDRE N2 T0E1 5N

JA ARBEELD 2015

Vooropleiding nieuwe instroom studiejaar 2015 - 2016

71+16+76A Overige 5,4%

VWO (7,0%)

Totalen in %

MBO (16,0%)

HAVO (71,6%)

HAVO

MBO

VWO

OVERIG

TOTAAL

Bedrijfskunde en Agribusiness

Dier- en Veehouderij

Food Design and Innovation

Geo Media & Design

Horticulture & Business management

International Food & Agribusiness

Milieukunde

Management van de Leefomgeving

OPLEIDING

115 4

119 46

Toegepaste Biologie

107

Tuinbouw en Akkerbouw

Voedingsmiddelentechnologie

114

Bedrijfskunde Venlo

FreshFood & Innovation

International. Farm management

Toegepaste Biologie Venlo

685

153

Totaal

63 2

127 62

ONZE CIJFERS OVER 2015

957

Aantal uitgereikte ingenieurs-diploma’s 2014 - 2015 OPLEIDING

<= 4 JAAR

5 JAAR

> 5 JAAR

Overig

Totaal

423

304

Aantal afwijzende studieadviezen 1ste jaar studiejaar 2010 – 2014 OPLEIDING

2010-2011

2011-2012

2012-2013

2013-2014

2014-2015

IFA

111

112

138

130

Totaal

ONZE CIJFERS OVER 2015

49 JA ARBEELD 2015

AANTAL DIPLOMA'S

100+25+75 25,2%

349

261

Bedrijfskunde

JA JAR AR BB EEL ED L D2 0 2 1031 5

& Agribusiness

100+56+44 100+73+27 73,1%

56%

384 215

169

409 299

Dier- en

veehouderij

110

Food Design

& Innovation

100+24+76 100+13+87 12,6%

23,8%

214

163

Management

215

v.d. Leefomgeving

188

Tuinbouw en akkerbouw

100+45+55 100+60+40 60,1%

44,4%

466 207 259

Toegepaste Biologie

ONZE CIJFERS OVER 2015

358 215

Voedings-

143

middelentechnologie

Totaal

Aantal mannen / vrouwen, studiejaar 2015 â&#x20AC;&#x201C; 2016

Vrouw Man

51 JA ARBEELD 2015

100+25+75 100+31+69 100+53+47 100+25+75 53%

30,6%

24,8%

117

a+100+4456 36

Geo Media & design

25,4%

342

Horticulture &

Business Management

115

International

138

103

Milieukunde

Food & Agrisbusiness

56%

100%

Mannen 1704

Totaal 3042

44% Vrouwen 1338

100+19+81 100+47+53 100+52+48 100+46+54 67,3%

46,5%

46,2%

18,8%

Bedrijfskunde

& Agribusiness Venlo

Toegepaste

Biologie Venlo

FreshFood &

Innovation Venlo

ONZE CIJFERS OVER 2015

International Farm Management

JA ARBEELD 2015

peildatum 31 december 2015

ONZE CIJFERS OVER 2015

Leeftijdscategorie LEEFTIJD CATEGORIE

ONDERWIJSPERSONEEL

ONDERWIJS ONDERSTEUNEND PERSONEEL

ALGEMEEN ONDERSTEUNEND PERSONEEL

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

TOTAAL

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

Vrouw

Man

19 – 24 jaar

25 – 34 jaar

100

35 – 44 jaar

122

45 – 54 jaar

134

55 jaar en ouder

128

131

456

Totaal

Aantal personeelsleden ONDERWIJSPERSONEEL

ONDERWIJS ONDERSTEUNEND PERSONEEL

ALGEMEEN ONDERSTEUNEND PERSONEEL

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

TOTAAL

Medewerkers

259

126

456

Mannen

131

223

Vrouwen

128

272

221,25

24,47

108,21

32,58

386,51

AANTAL

FTE

Opleidingsachtergrond ONDERWIJSPERSONEEL

AANTAL

Wetenschappelijk geschoold

175

Gepromoveerd

Begeleidingstraject startend docent afgerond

Ziekteverzuim

3,3% HAS Hogeschool 2015

4.2% Landelijk HBO 2014

(t.o.v. 31-12-2014)

4.9%

3,7% HAS Hogeschool 2014

Landelijk HBO 2015

Meer info zie: www.zestor.nl/gezond-veilig-en-vitaalwerken/verzuim-in-het-hbo/verzuimcijfers-hbo/

ONZE CIJFERS OVER 2015

53 JA ARBEELD 2015

Vrouw

Lijst

Afkortingen

JA ARBEELD 2015

van

AOC

Agrarisch OpleidingsCentrum

Animal Welfare and Biology

Bedrijfskunde en Agribusiness

Bedrijfskunde en Agribusiness Venlo

CBBE CoE DV EL&I FD

Center of Bio Based Economy Centre of Expertise Dier- en Veehouderij Economie, Landbouw & Innovatie (Ministerie) Food Design and Innovation

FAO

Food and Agricultural Organisation

FTE

Fulltime Equivalent

GGD FV GM

Gemeentelijke Geneeskundige Dienst FreshFood & Innovation Venlo Geo Media & Design

HAO

Hoger Agrarisch Onderwijs

HBO

Hoger Beroepsonderwijs

ICT IF

Informatie en Communicatie Technologie International Food & Agribusiness

KvK

Kamer van Koophandel

Ksv

Katholieke studentenvereniging

LLTB

Limburgse Land- en Tuinbouwbouw

LTO

Land- en Tuinbouw Organisatie

MAS

Middelbaar Agrarisch Onderwijs

L IJ ST VA N A F KO R T I N G E N

55 JA ARBEELD 2015

MBO

Middelbaar Beroeps Onderwijs

Milieukunde

MÂ¤

Miljoen Euro

Management van de Leefomgeving

NGOâ&#x20AC;&#x2122;s

Non-governmental organizations

NVG

Nederlandse Vereniging van Golfaccommodaties

NGF

Nederlandse Golf Federatie

NGA

Nederlandse Greenkeepers Associatie

NUFFIC NVAO P&O

Netherlands Universities Foundation for International Cooperation Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie Personeel & Organisatie

Public Relations

Plattelandsvernieuwing

R&D

Research & Development

ROC

Regionaal OpleidingsCentrum

Tuinbouw en Akkerbouw

Toegepaste Biologie

Toegepaste Biologie Venlo

Universiteit & Research (Wageningen UR)

Voedingsmiddelentechnologie

WHW

Wet Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs

ZLTO

Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie

L IJ ST VA N A F KO R T I N G E N

JA ARBEELD 2015

Bijlage

Bronvermelding Prestatie-afspraken HAS Hogeschool TOELICHTING1

METHODE

BRON

PRESTATIECIJFER: HBO1 - UITVAL JAAR 1

Het aandeel van het totaal aantal voltijd bachelorstudenten (eerstejaars HO) dat na één jaar niet meer bij dezelfde instelling in het hoger onderwijs staat ingeschreven (bron 1 cijfer HO) of een door de instelling beargumenteerde en te valideren alternatieve definitie.

DUO

»» Basis is het percentage uitval eerste jaars in 2010 (23%)

»» Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) »» Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 7)

PRESTATIECIJFER: HBO2 - SWITCH

Het aandeel van het totaal aantal voltijds bachelorstudenten (eerstejaars HO) dat na 1 jaar studie staat ingeschreven bij een andere studie bij dezelfde instelling (bron 1 cijfer HO) of een door de instelling beargumenteerde en te valideren alternatieve definitie.

DUO

»» Basis is het percentage in 2010 »» Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) »» Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 7)

PRESTATIECIJFER: HBO3 - BACHELORRENDEMENT

Het aandeel van de voltijd bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij dezelfde instelling inschrijven (herinschrijvers) dat in de nominale studietijd + één jaar (C+1) bij dezelfde instelling het bachelorsdiploma behaalt (bron 1 cijfer HO) of een door de instelling beargumenteerde en te valideren alternatieve definitie.

DUO

»» Basis is het percentage van cohort 2006

»» Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) »» Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 7)

B I J L AG E ; P R E STAT I E A F S P R A K E N

TOELICHTING1

METHODE

BRON

PRESTATIECIJFER: HBO4 - STUDENTENOORDEEL ALGEMEEN (NSE)

Studentenoordeel over de opleiding in het algemeen (bron NSE).

Het betreft de gemiddelde score op een 5-puntsschaal van de respondenten (voltijd studenten) in de NSE van februari 2011, respectievelijk 2015 op de vraag naar de tevredenheid over de opleiding in het algemeen.

»» Basis is score uit factsheet NSE 2010 »» Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) »» Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 7) »» Aangevuld met cijfers uit factsheet NSE 2015

Het aandeel van de docenten (OP) met een master/ PhD in het totaal aantal docenten (OP)

In de teller worden naast master en PhD diploma’s ook voltooide MO-B opleidingen meegenomen. De telling heeft alleen betrekking op HAS medewerkers met de functie van docent en lector.

»» Basis zijn de gegevens uit het personeelsbestand per 31 december 2011 (nulmeting)

»» Realisatie uit gegevens Managementreviews 2015 van de verschillende opleidingen.

PRESTATIECIJFER: HBO6 - ONDERWIJSINTENSITEIT Het aandeel van de voltijd bacheloropleidingen met minder dan 12 geprogrammeerde contacturen (klokuur/ week) in het eerste jaar. Indien de instelling het aantal contacturen ‐gezien het onderwijsconcept‐ een minder relevante indicator vindt, kan de instelling aangeven op welke alternatieve wijze zij vorm geeft aan de gewenste intensivering van het onderwijs.

Conform nadere omschrijving RCHOO, uitgaande van 40 onderwijsweken en OER/studiegidsen als bron. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen “werkuren” van studenten waarbij een docent aanwezig is ter begeleiding/instructie individueel of in groepsverband en “werkuren” van studenten waar geen docent bij aanwezig is ter begeleiding/instructie. De laatste categorie wordt niet meegeteld als contactuur. De eerste categorie wordt alleen meegeteld voor zover het geprogrammeerde contacturen zijn. In de query wordt de verplichte 1680 uren/jaar als noemer gebruikt.

»» Basis zijn de gegevens opgenomen in de prestatie-afspraken 2012-2015 d.d. april 2012 (pag. 19)

»» Realisatie telling aan de hand van de OER’s c.q. tellingen van de verschillende opleidingen.

PRESTATIECIJFER: HBO7 - MAATREGELEN INDIRECTE KOSTEN De ratio OP/OOP (fte) eventueel aangevuld met de score op de Berenschot methode

Conform nadere omschrijving RCHOO. Indeling van personeel uitgaande van de Berenschot-methodiek. OOP omvat de generieke overhead exclusief onderwijsondersteuning.

»» Basis zijn de gegevens uit de Berenschot-enquête – april 2012

»» Realisatie: gegevens uit Berenschot juni 2015

FACULTATIEVE INDICATOREN Instroom HAS – HBO

Basis en resultaat zijn de instellingsgegevens

Omzet trainingen/bedrijfsopleidingen HAS Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen

Basis en resultaat zijn de instellingsgegevens

Totale omzet projecten en trainingen/ bedrijfsopleidingen HAS Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen

Basis en resultaat zijn de instellingsgegevens

uit Overzicht van indicatoren (verplicht en facultatief van de Reviewcie

B I J L AG E ; P R E STAT I E A F S P R A K E N

JA ARBEELD 2015

PRESTATIECIJFER: HBO5 - % MASTEROPGELEIDE DOCENTEN

Eigenwijs

gen Bevlo

Innovatief

Ondernemend

Resultaatgericht