Jaarbeeld 2017 - HAS Hogeschool

1 jaarbeeld 2017

JAARBEELD 2017 bestuursverslag

INHOUDSOPGAVE

jaarbeeld 2017

2

4 4 7 8 8 9 11 12 13 14 14 15 15 16 17 27 27 27 29 29 30 32 33 35 37 37 37 39 39 41 41 43 43 44 45 46 46 46 47 47 47 54 55 56 57 59 60

3 jaarbeeld 2017

1. Bestuursverslag Ambitie 2025 en Strategie 2016 - 2019 Groei Financiën Studiejaar Managementreviews Externe reviews Risico’s Tot slot 2. Onderwijs W DO IT Ondernemerschap Internationalisering Minors De opleidingen Sociale veiligheid en integriteit Bezwaar en beroep Toetsbeleid 3. Kennistransfer HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen Ondernemerslift+ 4. Kennisontwikkeling – Praktijkgericht Onderzoek Centres of Expertise Doorontwikkelen kennisontwikkeling: expertise én maatschappelijke thema’s 5. Organisatie Medezeggenschap Personeelsbeleid Financieel beleid Communicatie & Marketing International Office & Student-/ Roosterzaken HAS Services 6. Juridische structuur en interne organisatie Bestuur en Directie HAS Hogeschool Raad van Toezicht HAS Hogeschool Good Governance Opleidingen HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen Stafdiensten 7. Onze cijfers over 2017 Jaarrekening 2018 Kengetallen studenten Kengetallen medewerkers Kengetallen HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen Kengetallen duurzaamheid Bronvermelding Prestatie-afspraken HAS Hogeschool Lijst van afkortingen Verwijzingen naar website HAS Hogeschool en andere

jaarbeeld 2017

4

1. BESTUURSVERSLAG

5 jaarbeeld 2017

2017 was een enerverend jaar. Drie ontwikkelingen kwamen bij elkaar die niet per definitie elkaar versterken. Sterker nog, die ieder sterk hun eigen aandacht nodig hadden en ten opzichte van elkaar in belangrijke mate tegenwerkten: Als eerste was 2017 een jaar van opnieuw sterke groei van studentenaantallen, in totaal bijna 10% meer studenten ten opzichte van het jaar daarvoor. Als tweede de inwerking van bezuinigingen vanuit Den Haag vanwege de sterke groei van het Groen Onderwijs, gecombineerd met een sterk t-2 effect vanwege de groei van HAS Hogeschool, leverde een bezuiniging op van 1,5 miljoen euro. Als derde het eerste jaar van de implementatie van de strategie 2016 – 2019, horend bij onze ambitie 2025.

Die drie ontwikkelingen bij elkaar maakten 2017 een enerverend jaar, maar terugkijkend een jaar waarin het ons gelukt is belangrijke stappen te zetten.

Onze belangrijkste uitdaging daarbinnen ligt duidelijk nog voor ons. In onze ambitie hebben we naast een hoge waardering van studenten en bedrijven, ook een hoge waardering door onze medewerkers centraal gesteld. Het medewerkersbelevingsonderzoek eind 2017 / begin 2018 laat zien dat we daar nog belangrijke stappen te zetten hebben. Noodzakelijk ook, want de bevlogenheid van het team van de HAS is essentieel om topprestaties te blijven leveren. We hebben de afgelopen jaren laten zien dat we dat met elkaar kunnen. Blijvende topsport vraagt om een hernieuwde aanpak van de aandacht voor onze teams!

bestuursverslag

AMBITIE 2025 EN STRATEGIE 2016 - 2019

Zomer 2016 hebben we onze Ambitie 2025 en onze Strategie 2016 – 2019 vastgesteld en zijn daar mee aan de slag gegaan, ons instellingsplan in onderwijstermen. Onze missie en visie hebben we daarin nagenoeg ongewijzigd gelaten – een stevige en stabiele oriëntatie op je onderliggende waarden is heel wat waard.

ONZE MISSIE: WAAR STAAN WE VOOR HAS Hogeschool is hét hoger beroepsopleidings- en expertise-centrum in Zuid Nederland in het domein van agro, food en leefomgeving, dat: • Voorziet in de behoefte van studenten vanuit specialistische en brede opleidingen; • Voorziet in de behoefte van het beroepenveld door voldoende hoogwaardig opgeleide professionals op HBO- en HBO+-niveau; • Voorziet in de behoefte aan toepassingsgericht onderzoek en advies voor het bedrijfsleven; • Voorziet in de behoefte aan praktijkgerichte trainingen en cursussen voor (werkenden in) het bedrijfsleven op HBO- en HBO+-niveau.

jaarbeeld 2017

6

Wat we hebben gedaan in onze Ambitie 2025 is een zoekproces naar onze echte kernkwaliteiten; wat maakt dat de HAS in staat is zulke bijzondere prestaties te realiseren. En die hebben we weten te formuleren. Wij noemen dat de HAS Aanpak.

HAS-AANPAK; FOCUS OP DOMEIN AGRO, FOOD, LEEFOMGEVING / KRACHTIGE LEEROMGEVING IN INTERACTIE MET BEDRIJFSLEVEN / PERSOONLIJK] Een persoonlijke hogeschool waarin Real life innovative solutions worden gerealiseerd door studenten met bedrijven en docenten.

Het vraagstuk van het bedrijf én de leerbehoefte van de student staan centraal in ons onderwijs. Lerend en ontwikkelend voor student én bedrijf. Onze docenten zijn dáár dienstbaar aan.

Die HAS Aanpak gedragen door onze missie en visie hebben geleid tot een heel compacte Ambitie 2025: Tophogeschool. Dat maken we waar door twee doelstellingen te realiseren. Als eerste een hoge waardering door studenten, medewerkers en bedrijven (> 4,2) en als tweede het zijn van een trendsettend en dynamisch expertisecentrum.

De weg waarlangs we die Ambitie 2025 willen realiseren hebben we vastgelegd in een eerste stap: onze Strategie 2016 - 2019. Natuurlijk door dicht bij onszelf te blijven in missie en visie en in onze HAS-aanpak. Maar ook door concreet 4 werkprogramma’s te starten. Eén over het realiseren van een flexibel en adaptief onderwijsconcept.

Eén over het verder versterken van onze cultuur en onze teams. Eén over het versterken van onze organisatie en faciliteiten en tot slot één werkprogramma over de uitbouw van onze kennisontwikkeling. Binnen die programma’s zetten we stappen en als een stap is afgerond, dan zetten we een volgende stap. Jaarlijks evalueren we de voortgang en onze risico’s hebben we scherp in beeld gebracht.

Het strategisch plan heeft vier programma’s. De voortgang in de programma’s is goed en wordt hieronder toegelicht.

Een duidelijk focus qua investeringsmiddelen vanaf 2018 moet deze ontwikkeling verder versnellen. bestuursverslag

Programma 1 teams en cultuur In studiejaar 2016/2017 is ingezet op de realisatie van HAS Academie als scholingsplatform voor HASmedewerkers. Studiejaar 2017/2018 verlopen de eerste cursussen en trainingen via dit platform. Daarnaast heeft het managementteam een aantal heisessies gewijd aan talentgericht werken en leiderschapsstijl binnen de HAS. Vervolgstappen binnen dit programma worden gedefinieerd op basis van de uitkomsten van het medewerkersbelevingsonderzoek dat medio januari 2018 is afgerond.

Op drie vlakken zijn stappen gezet in beleidsontwikkeling: • Het internationaliseringsbeleid is opnieuw gedefinieerd. Een duidelijke focus op nut en noodzaak van internationalisering voor onze studenten én een beleid waarin een integrale aanpak daadwerkelijk leidt tot een internationale context op en voor de HAS. De implementatie van dat beleid is in 2018 ter hand genomen.

• Het beleid op ondernemerschap: het sterke ondernemerschapsprofiel van de HAS is tegen het licht gehouden. Geconcludeerd is dat een professionele verankering van ondernemerschap in de opbouw van het curriculum nodig is. Tijdens het

Programma 3 Professionele werkomgeving Studiejaar 2016/2017 zijn de nodige projecten in beweging gezet. Het Fit for use programma is afgerond.

Het nieuwe werken inclusief een nieuwe IT-omgeving (cloud) is uitgewerkt en per 1 januari 2018 succesvol gelanceerd. Evaluatie de komende maanden moet duidelijk maken waar deze nieuw omgeving goed functioneert en waar verbeteringen nodig zijn. De eerste ervaringen zijn goed. Daarnaast zijn projecten opgestart rondom aanbesteding van de schoonmaak (afgerond) en catering (afgerond). Deze laatste aanbesteding moet het profiel van de catering dienstverlening op de HAS beter laten aansluiten met het profiel van de HAS op agro en food. Het project mobiliteit moet de mobiliteit van HAS-medewerkers op een nieuwe meer duurzame leest gaan schoeien (lopend). Een groot project is het verbeteren van de roosterprocessen op de HAS, inclusief de voorbereidingen daarbinnen op het afstoten van de locatie De Hooge Donken in ‘s-Hertogenbosch.

Eveneens stevig is het project gericht op het verbeteren van het projectbeheer op de HAS. De eerste resultaten daarvan zijn duidelijk zichtbaar.

7 jaarbeeld 2017

Programma 2 Flexibel en adaptief onderwijs Studiejaar 2016/2017 is gewerkt aan de afronding van de borging van de toetskwaliteit op de HAS via onder meer de kwalificatie van docenten (BKE/SKE) en het verder inregelen van de examencommissies.

Komende jaren zal de doorwerking van deze stap zichtbaar worden in minder formele toetsmomenten binnen de opleidingen van de HAS. De kaders vanuit het toetsbeleid maken toetsen meer bewerkelijk, waardoor de vraag naar nut en noodzaak van de (vele) toetsmomenten scherper op tafel komt.

De examencommissies zijn gevormd en getraind.

Opletpunt blijft een positionering dóór de examencommissies te los van de opleidingen. De HAS vindt de directe interactie tussen de examencommissie en medewerkers en leiding van de opleidingen cruciaal om in korte leer- en oplossingscurves te kunnen blijven opereren. De meer onafhankelijke positie van de examencommissies leidt bij de examencommissies zelf tot de neiging zich wat te los van de opleidingen te positioneren. Een beweging die door het bestuur niet wordt ondersteund en waarop wordt bijgestuurd.

studiejaar 2017/2018 is dat vormgegeven, gericht op start in 2018/2019.

• Er heeft visievorming plaatsgevonden door een groep docenten en studenten op het onderwijs aan de HAS in de toekomst: flexibel en adaptief. Najaar 2017 heeft dat geleid tot kaderstelling vanuit de directie en een opdracht aan een team docenten en studenten om uiterlijk 1 april 2018 met een uitgewerkte visie en een implementatieplan voor alle HAS-opleidingen te komen.

Programma 4 Trendsettend expertisecentrum Tijdens het studiejaar 2016/2017 zijn de eerder opgestelde thema’s uitgewerkt in lectoraatsplannen en zijn de teams van docent-onderzoekers per thema ingericht. Inmiddels heeft dat geleid tot de benoeming van een 7-tal lectoren, waarmee in totaal een zeventien lectoraten actief zijn op de HAS. Daarnaast is het kennisontwikkelingsbeleid vastgesteld, met daarin de kaders voor lectoraten ten aanzien van output en impact en de inrichting van de organisatie van de kennisontwikkelingsfunctie op de HAS. Tevens is vastgesteld op welke onderdelen onderliggende zaken en processen moeten worden ontwikkeld om professionalisering van de kennisontwikkeling verder vorm te geven.

bestuursverslag

Begin 2017 hebben we een discussie opgestart om de op expertiseontwikkeling gerichte lectoraten met elkaar te verbinden in maatschappelijke thema’s. Daarmee geeft de HAS langs twee lijnen invulling aan haar strategische ambitie om ‘trendsettend expertisecentrum’ te willen zijn. De ene lijn is de expertise binnen de lectoraten op de domeinen dier, plant, food, leefomgeving, business & ondernemerschap, de andere lijn is het realiseren van impact ten aanzien van maatschappelijke opgaven.

Eind 2017 hebben we drie maatschappelijke opgaven gedefinieerd, teams van lectoren en docent-onderzoekers gaan samen met studenten en bedrijven aan de slag met deze opgaven om op die wijze impact te hebben richting maatschappij en sector. Binnen het onderwijs wordt in o.a. minoren en specialisaties gebouwd op de uitkomsten van deze programma’s:

jaarbeeld 2017

8

GROEI

HAS Hogeschool is ook in 2017 weer fors gegroeid. Het totaal aantal studenten groeide met 9,5% van 3.352 naar 3.671 studenten. De instroom groeide met 7,1% van 1.134 naar 1.215 studenten. Van de vier Groene Hogescholen realiseert de HAS daarmee voor het tweede jaar op rij de hoogste instroom van voltijds BSc-studenten. In Venlo nam het totaal aantal studenten toe met 26% naar 435 studenten. De instroom kwam op 148 studenten uit en groeide daarmee 8%. We hadden daar graag een instroomgroei van tussen de 15 en 20% gezien, de eerste signalen voor 2018 laten wel een versnelling van de instroom zien van meer dan 20%. Uiteindelijk moet Venlo een instroom van minimaal 180, maar het liefst tussen de 200 en 250 studenten laten zien. bestuursverslag

Dit beeld van groei is langjarig. In tien jaar tijd verdrievoudigde de instroom van de HAS van zo’n 400 studenten in 2008 naar ruim 1.200 studenten in 2017, een stijging van 211%. De totale studentenpopulatie groeide van 1.450 in 2008 naar 3.700 in 2017, een stijging van 152%. De activiteiten en omzet van HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen groeiden mee. Van 2,7 miljoen euro en 400 cursisten en bijna 200 projecten naar ruim 5 miljoen euro en 850 cursisten en bijna 400 projecten. Per saldo een verdubbeling.

De spreiding van de groei over de opleidingen is goed. Enkel de opleiding Toegepaste Biologie groeit naar ons beeld te hard. Een eerdere numerus fixus maatregel had niet het gewenste effect. We zetten nu in op een spreiding van de instroom naar enerzijds Venlo en anderzijds aanpalende opleidingen zoals Milieukunde, Management van de Leefomgeving, Dier- en Veehouderij en Tuinbouw en akkerbouw.

Per saldo is de formatie van de HAS in 2017 gekrompen met meer dan 10 fte. Een volstrekt contraire beweging gezien de groei van de studentenaantallen en contractactiviteiten.

Die contraire beweging is veroorzaakt door bezuinigingen vanuit de Rijksoverheid. De sterke groei van het Groen Onderwijs in de breedte, zonder een compensatie daarvoor in de onderwijsbudgetten van het Ministerie van EZ en de t-2 situatie van de HAS in het bijzonder, maakte een feitelijke bezuiniging van 1,5 miljoen euro noodzakelijk.

De politieke wil in Den Haag om hierin het Groen onderwijs tegemoet te komen was er niet in 2016 en 2017 en lijkt ook in 2018 na de formatie van een nieuw kabinet nog niet echt gestalte te krijgen. Het kabinet spreekt van gelijkschakeling van bekostiging in 2019, maar tot op heden is er geen duidelijkheid of dit ook daadwerkelijk tot aanvulling van bekostiging zal gaan leiden ook over het ontstane tekort in 2017 en 2018. Daarmee dreigt een reële situatie te ontstaan van een structurele onderbekostiging van het Groen Onderwijs ten opzichte van andere onderwijs-vormen.

jaarbeeld 2017

FINANCIËN

9

In onze ogen niet acceptabel én strategisch voor de BV Nederland risicovol. De sector van agri, food en leefomgeving neemt bijna 15% van ons BNP én onze Nationale R&D voor zijn rekening. Diezelfde sector neemt een meer dan proportioneel aandeel is onze export en daarmee de internationale positie van Nederland voor zijn rekening: Nederland is de 2e exporteur van Agrofood in de wereld na de VS. Die sector verdient een krachtige ondersteuning in haar Human Capital ontwikkeling en in haar innovatie. National Geographic en het Wereld Economic Forum staken eind 2017 de loftrompet over de vooraanstaande positie van Nederland in de wereld op dit domein en het belang daarvan voor de wereldwijde ontwikkeling van welvaart en welzijn. Een dergelijke positie is alleen te handhaven door te blijven ontwikkelen en investeren in onderwijs en innovatie.

STUDIEJAAR

Naast deze belangrijke strategische ontwikkelingen was 2017 ook ‘gewoon’ onderdeel van twee studiejaren. 2017 is de optelsom van de laatste helft van het studiejaar 2016/2017 en de eerste helft van het studiejaar 2017/2018. En in die studiejaren komt het hoe van de HAS duidelijk naar voren, compact samengevat in onze HAS-aanpak, maar dan in de heldere kleuren van concrete acties en concrete activiteiten.

Onze topprojecten zijn mooie voorbeelden van de krachtige leeromgeving voor studenten met docenten en bedrijven in die sterke sector van agro, food en leefomgeving. In onze nieuws-brieven hebben we er al vele gedeeld. op has.nl/nl/topprojecten vind je alle topprojecten van HAS Hogeschool over de afgelopen jaren.

bestuursverslag

Ons denkkader dat studenten vooral leren door in de praktijk te zien en te ervaren wat ze uit de theorie weten is verweven in al onze onderwijsactiviteiten. Die praktijk koppelen we veelal professioneel aan de opleidingen van de HAS door onze collega’s van HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen: jaarlijks 300 projecten en zo’n 850 cursisten brengen een sterke blik op de buitenwereld naar binnen!

jaarbeeld 2017

10

Natuurlijk moet er veel gebeuren om dat te bereiken en de successen daarin delen we ook graag, een paar voorbeelden: • De 12.500ste HBO-diploma werd uitgereikt aan studente Gerie Pouwels; • Eerste lichting gediplomeerden bij HAS Hogeschool in Venlo. Een bijzonder feest!; • Op 17 oktober 2017 vierde we ons 70-jarig bestaan; • Onze persoonlijke aanpak weerspiegelde in een uitstekende score in de Nationale Studentenenquête (verbetering van 4,11 naar 4,17) en de 6,83 (CHOI-jaarrapport “Studeren met een functiebeperking 2017), waarin we een eerste plaats van de middelgrote en grote hogescholen scoorden; • De HAS Food Experience, het HAS Yearevent en – in samenwerking met de Verkadefabriek – het City Food and Film Festival waren grote events waarin we de activiteiten van de HAS konden laten zien aan meer dan 4.000 bezoekers.

In de rest van dit Jaarbeeld kunt u vanuit het perspectief van de verschillende opleidingen en afdelingen het jaar 2017 op de HAS aan u voorbij laten trekken.

MANAGEMENTREVIEWS

Ieder jaar formuleren de opleidingsteam hun review waarin ze terugkijken op het verloop van het voorgaande studiejaar en de geplande verbeteringen vanuit hun jaarplannen. Deze reviews worden individueel besproken tussen directeuren en College van Bestuur. Het overallbeeld daaruit treft u hieronder aan. Dit overall beeld met onderliggend de individuele reviews worden besproken met de Raad van Toezicht en de Hogeschoolraad.

Uit de opleidingsreviews zijn een zevental punten te destilleren die HAS breed (d.w.z. door meerdere opleidingen, soms allemaal) aandacht behoeven.

1. Teamdynamiek De continue aandacht voor de samenstelling van het opleidingsteam is bij alle opleidingen groot en ook nodig; teams maken de HAS en vormen de thuisbasis voor elke medewerker! International Food & Agribusiness vraagt daarbij bijzondere aandacht. De stabiliteit en ‘eigenheid’ van het team moet groter worden. Zoals eerder aangegeven ontwikkelen de opleidingen Management van de Leefomgeving en Food Innovation een plan om meer docenten op masterniveau gediplomeerd te krijgen (deels door scholing, deels in de selectie van nieuwe collega’s).

2. Toetsing en examinering Bij vrijwel alle opleidingen is de verdere implementatie van het toetsbeleid inclusief de rol van de examencommissie aan de orde. Dit leidt ook breder wel tot een discussie over onderwijsorganisatie (rol opleidingsMT, COO/COP) en het aantal toetsen.

3. Onderwijsrendement HAS gemiddeld stijgt de uitval ten opzichte van vorig studiejaar. Een aantal uitschieters behoeven scherpe aandacht (GMD, HBM, TB, VM, IV). Dit geldt eveneens voor het (vijfjarig) Bachelorrendement. Dit ligt HAS-breed te laag onder de 80%. Vorig studiejaar leek zich dit te herstellen, maar dit jaar zakt het opnieuw onder de 80%. Ook hier vragen een aantal uitschieters scherpe aandacht (FI, IFA, ML, TA, TB)

bestuursverslag

4. Projectbeheer Binnen het strategisch plan loopt daarvoor een stevig verbeteringsproject. Met name nodig voor een betere sturing van capaciteitsinzet en beheer van externe projecten.

5. Accreditaties 6 opleidingen zijn de voorbereidingen gestart voor accreditaties in de eerste helft van 2018. De positieve leerervaringen van de voorbereiding voor TA (2017) worden benut in deze voorbereidingen.

6. Doorontwikkeling Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen Naast de effecten vanuit een verbeterd projectbeheer, liggen voor HKT&BO duidelijke uitdagingen op het verder marktgericht krijgen van de Beroepsopdrachten (d.w.z. zonder subsidie), de doorontwikkeling van de cursusportefeuille door o.m. een betere aansluiting bij de ontwikkelingen in de lectoraten en het herpositioneren van de bedrijfsopleidingen en de werving van meer internationale beroepsopdrachten.

jaarbeeld 2017

7. Onderzoeksprofiel Leefomgeving Het onderzoeksprofiel in het Leefomgevingsdomein moet meer samenhang krijgen. De huidige lectoraten kennen vooral nog een totstandkoming vanuit historie. De start van het lectoraat Innovatief ondernemen met natuurlijk kapitaal biedt een goede basis om een breder samenhangend portfolio te ontwikkelen. Belangrijk voor het HASprofiel op dit domein (ca. 25-30% van de studentenpopulatie).

11

Bovenstaande punten zijn of worden opgenomen in de jaarplannen van de opleidingen/HKT&BO, leiden tot een nadere specificatie van ontwikkelingen in de strategische werklijnen of tot specifieke actie vanuit het Directieoverleg (3, 7).

Daarnaast zijn er binnen de opleidingen specifieke zaken die aandacht vragen en opgenomen zijn in de jaarplannen van die opleidingen.

Het gaat daarbij onder meer om zaken als (maar niet uitputtend): • Aansluiten bij echte vernieuwingen in de sector (DV); • Kwetsbaar team, degelijker maken curriculum (IFA); • Ontwikkelen ondernemerslijn (MK); • Kleine kwaliteit bij uitvoering onderwijs (TA); • Te grote groei studenten (TB), meer studenten (Venlo, ML, MK); • Doorontwikkeling PDCA i.r.t. Evasys en rol opleidingscommissie; • Zij-instroomdossier (inhoudelijke afronding bevestigt in brief inspectie eind december 2017; financiële afwikkeling vraagt aandacht.

EXTERNE REVIEWS

STUDENTEN

De kwaliteit van ons onderwijs meten we in eerste instantie af aan het oordeel van studenten te meten via modulenevaluaties, panelevaluaties en opleidingscommissies. Ook de Nationale Studentenenquête (NSE) geeft nuttige informatie. Hiermee scoorde de HAS in 2017 weer beter als vorig jaar. Studenten geven hun studie een 4.16 op een 5-puntschaal en de sfeer op de opleidingen 4.52. De HAS positioneert zich daarmee in de top 3 van de hogescholen in Nederland.

Van de 17 scores was er één score (docenten) gelijk gebleven; de overige scores waren allemaal hoger dan in 2016 en ook weer hoger dan het landelijk gemiddelde. In de nieuwe scores voor “uitdagend onderwijs” en “internationalisering” scoorde we respectievelijk 3.81 en 4.01; ook daarin zaten we ruim boven het landelijke gemiddelde. bestuursverslag

Op “studierooster” (van 3.08 naar 3.31) en studiefaciliteiten (van 3.43 naar 3.44) scoren we lager dan landelijk gemiddeld; we werken hard aan verbetering.

Onder meer deze scores leiden najaar 2017 tot een ranking als 2e beste middelgrote hogeschool van Nederland in de Keuzegids 2018 en de Elsevier 2017. Bij de Keuzegids moesten we de Christelijke Hogeschool Ede voor laten gaan, bij Elsevier de NHTV in Breda.

In het Jaarrapport “Studeren met een functiebeperking 2017” behaalde de HAS een score van 6.83 t.o.v. 6.60 vorig jaar. De HAS staat daarmee op een 1ste plaats in de categorie middelgrote hogescholen. Landelijk gemiddelde in deze toets is 6.36.

ACCREDITATIES

jaarbeeld 2017

12

Ook formele externe partijen zoals NVAO, Inspectie voor het Hoger onderwijs en de Reviewcommissie Hoger onderwijs en Onderzoek geven hun oordelen over de prestaties van de HAS. In 2017 hebben we accreditaties gehad voor onze opleidingen Dier- en Veehouderij en Tuinbouw en akkerbouw.

Beide zijn positief beoordeeld, waarbij vooral de kwaliteit van de leeromgeving goed uit de bus kwam. Rond borging bij het toetsen n.l. heldere en inzichtelijke beoordelingscriteria, inzicht in de gemaakte toetsen, de toepassen van het vier-ogenprincipe zijn er nog stappen te maken. Hierbij hoort ook een betere positionering en een duidelijkere rol van de examencommissie. Tuinbouw en akkerbouw scoorde een ‘goed’ in de overall beoordeling.

HAS Hogeschool heeft in 2014 met goed gevolg een Instellingstoets Kwaliteitszorg van de NVAO ondergaan. In 2019 staat deze Instellingstoets opnieuw op de agenda.

De Reviewcommissie hoger onderwijs en onderzoek (RHOO) geeft het volgende oordeel over de prestaties op HAS Hogeschool: De HAS heeft hoge ambities geformuleerd op alle fronten: groei van studentenaantallen, hogere tevredenheid en kwaliteit van het personeel, grote betrokkenheid van en dienstverlening aan het relevante bedrijfsleven en hoge streefcijfers ten aanzien van rendement en attractiviteit van de opleidingen voor studenten.

De commissie constateert dat de HAS bij een groei van bijna 50% van de instroom gedurende de afgelopen jaren, op de meeste ambities de gestelde doelen overtreft. Ten aanzien van studiesucces worden de hoge ambities weliswaar niet geheel gerealiseerd, maar functioneert de HAS in de landelijke kopgroep of neemt de koppositie in onder vergelijkbare hogescholen. De commissie spreekt haar waardering uit voor deze combinatie van grote groei, hoge ambities en goede resultaten.

Mede naar aanleiding van een onderzoek in 2016 door de Inspectie voor het Hoger onderwijs naar aanleiding van de HAS aanpak rondom de zij-instroom, wordt die in het risico-management op de HAS verstevigd o.a. door in de managementreviews risicomanagement expliciet aan de orde te stellen en dat vervolgens expliciet in de Raad van Toezicht en de Hogeschoolraad te bespreken.

Daarbij ziet de HAS Hogeschool het als een uitdaging om goed af te wegen binnen de kwaliteitscultuur wat gebaat is bij het informele werken en wat formeel moet worden gestructureerd.

PRESTATIE-AFSPRAKEN Met de minister van Economische Zaken zijn in 2012 zogenaamde prestatieafspraken gemaakt. Prestaties op indicatoren die voor alle hogescholen en universiteiten gelden. Deze afspraken zijn in 2016 geëvalueerd en afgerond. De onderliggende prestatie-indicatoren maken onderdeel uit van de managementreviewcyclus die hiervoor is beschreven. In hoofdstuk 7 van dit Jaarbeeld 2017 zijn de prestaties weergegeven.

Samenvattend zijn we erg content met de ontwikkeling in onze externe evaluaties, zeker tegen het licht van een veel sterkere groei van de HAS dan was voorzien. Uitval en rendement, maar zeker ook de waardering door onze bestuursverslag

medewerkers blijven wel aandacht vragen. De sterke teams van de HAS, de sterke cultuur gericht op persoonlijke benadering, eigen verantwoordelijkheid en ondernemerschap, goede en gemotiveerde studenten en een actief verbonden bedrijfsleven maken dat we deze prestaties kunnen realiseren.

RISICO’S

13 jaarbeeld 2017

Onderdeel van onze jaarlijkse reviewcyclus is een duidelijke risicoparagraaf per opleiding. Over het totaal van de HAS-organisatie zijn de belangrijkste risico’s gelegen in: • Afronding van het zij-instroom dossier met de Inspectie; een eventuele terugvordering zal de speelruimte van de HAS de komende jaren mogelijk beperken; de inschatting vanuit het bestuur is dat dit echter niet zal leiden tot bezuinigingen en / of wezenlijke prioritering in de strategische ontwikkeling van de HAS. Aandacht voor eventuele externe communicatie rond dit dossier is een permanent opletpunt. Via inzet van een goede advocaat alsmede ook bestuurlijk overleg met het ministerie proberen we dit risico te verminderen.

• Het inregelen van de effecten van de structurele bezuiniging m.i.v. 2017 binnen de onderwijsorganisatie en zorgdragen voor een gezonde exploitatie de komende jaren.

De benodigde maatregelen zijn daarvoor genomen, begroting 2018 is duidelijk positief en naar verwachting zal 2017 beduidend beter dan de begroting worden afgesloten.

• Zorgdragen voor voldoende instroom in Venlo om de vestiging een stevig zicht op continuïteit te geven.

Maatregelen die we daar nemen zijn een blijvend versterkte aandacht voor studentenwerving, maar ook – in het verlengde van de ZW Delta – aandacht voor het ‘terugbrengen’ van Limburgse studenten in ‘s-Hertogenbosch naar Limburg in het 3e en 4e jaar en meer focus op cursussen en trainingen voor werkenden.

• Werkdruk blijft een permanent aandachtspunt. Hét kenmerk van vrijwel iedere professionele organisatie, maar gekoppeld aan een ondernemende en ambitieuze hogeschool een extra opletpunt. We schreven eerder al over de uitkomsten van het medewerkersonderzoek. Een vitaliteitscoach, vitaliteitsmenu, maar vooral ook regelruimte en maatwerk voor individuele situaties en structureel voldoende aandacht voor niet te overladen ambities moeten de werkdruk beheersbaar houden.

TOT SLOT

Dat is dan ook wel in essentie de HAS: richting kiezen, elkaar vertrouwen geven, snappen wat je doet en waarom je het doet, handen uit de mouwen maar oog houden voor de opletpunten en risico’s.

En die essentie maken we met elkaar waar. En daar zijn we dankbaar voor. Al onze collega’s, al onze studenten, alle bedrijven en medewerkers in die bedrijven verbonden met de HAS, zij maken de HAS! ’s Hertogenbosch, maart 2018 Dick Pouwels Liz Chermin Jan Denissen

bestuursverslag

jaarbeeld 2017

14

2. ONDERWIJS Het onderwijs van HAS Hogeschool is vormgegeven in 10 opleidingen in ’s-Hertogenbosch en 3 opleidingen in Venlo. De ontwikkelingen binnen deze opleidingen zijn opgenomen in dit hoofdstuk van het Jaarbeeld 2017. Daarnaast wordt in dit hoofdstuk aandacht besteed aan 4 thema’s die HAS-breed worden vormgegeven: de bildung van studenten langs de lijnen van WDOIT; Ondernemerschap; Internationalisering; en de ontwikkeling van minors.

In 2017 hebben de opleidingen verdere stappen gemaakt om de aandacht voor Waardegerichtheid, Duurzaamheid, Ondernemerschap, Internationalisering en Talentbased onderwijs (WDOIT) te verstevigen via training van docenten en het opzetten van onderwijs-trajecten inclusief het daarbij behorende onderwijsmateriaal en samenwerking met andere partijen.

Opleidingen geven daar binnen de HAS-brede kaders elk op hun eigen wijze invulling aan. De nodige afstemming komt verder tot stand via intervisie en door de ervaringen met HAS-brede initiatieven zoals op het gebied van ondernemerschap en internationalisering. Met deze afstemming ontstaat een HAS brede aanpak onder andere van belang voor eff iciëntie en om met gezamenlijk onderwijs studenten te laten samenwerken.

Om HAS-brede gedragenheid en afstemming te verbeteren zijn de opleidingsdirecteuren tot een gemeenschappelijk gedeelde competentie gekomen die recht doet aan het belang van de onderliggende thema’s. Deze competentie en bijhorende beheersingsindicatoren vormt onderdeel van het curriculum van de individuele opleidingen. De wijze waarop de opleiding de competitie inbedden in het curriculum verschilt per opleiding.

De afgestudeerde is in staat verant-woordelijkheid te nemen voor zichzelf en zijn omgeving, en kan hiermee op eigen wijze een maatschappelijke impact teweeg brengen.

Context

jaarbeeld 2017

W DO IT

15

Beheersingsindicatoren W Waardegericht

De student • weet welke waarden hemzelf drijven en welke invloed deze hebben op zijn handelen • is nieuwsgierig naar de wereld, en ontvankelijk voor (de waarden van) zijn omgeving • kan een respectvolle (waarden)dialoog aangaan met de ander

D De student Duurzaam- • is zich bewust van de ecologische en sociale impact van zijn (bedrijfsmatig) handelen heid O Ondernemerschap

De student • neemt initiatief, gekoppeld aan eigen drive • handelt met oog op resultaat • heeft oog voor business-opportunities

I Internationalisering

De student • is intercultureel bewust en vaardig • kent positie en impact van de Nederlandse Agro Food en Leefomgeving in internationaal perspectief

T Talentbased

De student • kent eigen talenten en kan deze doorontwikkelen, en is zich bewust van zijn valkuilen • kan handelen vanuit zijn eigen talenten • herkent talenten van anderen en kan deze benutten in een samenwerking

onderwijs

ONDERNEMERSCHAP

In het kader van het bevorderen van het ondernemerschap en de ondernemendheid bij studenten zijn we in 2015 gestart met een HAS-breed talentontwikkelingsplan gericht op ondernemen. In 2017 is dit geëvalueerd. Op basis van evaluatie is door de betrokkenen een verbeteringstraject ingezet. Gekozen is om de koppeling naar ondernemend onderwijs en de daarbij horende ondernemende competenties1 te maken. Een framewerk dat past bij de visie op ondernemerschap bij de HAS en die handvatten biedt om competenties aantoonbaar te maken. Deze veranderde werkwijze doet meer recht aan de kracht van het onderwijs en neemt naar verwachting de druk vanuit de examencommissies weg. In 2018 wordt TOPklas nieuwe vorm voor de eerste keer uitgevoerd.

jaarbeeld 2017

16

In het TOPklas jaar schrijven de tot het programma toegelaten studenten van alle opleidingsrichtingen van de HAS hun eigen (new) business plan dat ze na het doorkomen van het ‘GO - NO GO’ moment eind blok 2 in de praktijk mogen gaan brengen als afstudeer-opdracht. Oftewel ze behalen doorgaans in juli hun diploma terwijl ze dan ook al tenminste een half jaar ‘live’ zijn met hun eigen onderneming. Inclusief de lichting van dit jaar (2016-2017) hebben inmiddels 200 studenten dit programma gevolgd, ruim de helft hiervan is nog steeds als ondernemer actief. Met groep alumni is goed contact, zij komen nog geregeld op de HAS dan wel ontvangen onze studenten en docenten op hun bedrijven.

Daarnaast vindt jaarlijks de HAS minor ‘Proeven aan ondernemerschap’ plaats. Binnen deze minor zijn 80 studenten van 8 verschillende opleidingsrichtingen op ontdekkingsreis geweest naar hun eigen persoonlijk ondernemerschap. In een stevige individuele opdracht hebben de studenten met name uitgezocht of ondernemen iets voor hen is. Daarnaast hebben ze in samenwerking met de Rabobank in groepen gewerkt aan ‘real life’ new business cases voor klanten van de bank en mogelijke ‘oplossingen’ aan beide partijen en diverse ondernemers gepresenteerd Deze minor vormt onderdeel van de meerjarige strategische samenwerking met de hogeschool.

INTERNATIONALISERING

Het Internationaliseringsbeleid op de HAS is in 2017 bottom up opnieuw vormgegeven. In dat beleid hebben we de student van de HAS centraal gezet. Via de inmiddels al ruim 10 jaar verplichte buitenlandstage voor alle studenten, de drie Engelstalige bachelors, uitwisselingprogramma’s en internationale trainingen en projecten doet de HAS al veel aan internationale activiteiten. De kunst was om een beleid vorm te geven dat deze activiteiten in een strategische context verder te ontwikkelen.

Dat is gedaan door vanuit het uitgangspunt ‘de student centraal’ twee belangrijke pijlers te definiëren. Als eerste een keuzematrix voor de opleidingen. Iedere opleiding kan in die matrix een eigen ontwikkelsnelheid vaststellen (slow, medium, fast, volledig) en moet vervolgens voldoen aan criteria die bij die snelheid horen. Criteria op het gebied van aantal credits in curriculum in internationale context, % docenten met internationale ervaring, taalvaardigheid van docenten, % internationale afstudeeropdracht. Uiteraard geldt voor alle opleidingen een 100% score als het gaat om internationale stages.

De tweede pijler is een brede aanpak in de hele HAS-organisatie om internationaal opereren als een tweede natuur te ontwikkelen. Dan gaat het om allerlei praktische zaken als uitstraling van het gebouw, ruimte voor internationale studenten, de communicatiemiddelen etc. Maar ook keuzes ten aanzien van samenwerkingspartners en het opbouw van een strategisch netwerk daarin.

A compendium of Pedagogies for Teaching Entrepreneurship, Allan Gibb & Alison Price, 2007.

1

onderwijs

Die strategische samenwerking ontwikkelt zich langs een drietal lijnen. Die lijnen weerspiegelen de voorkeuren van studenten als het gaat om het opdoen van internationale ervaring.

• Aanbrengen van focus in internationale uitwisselingspartners voor studenten en docenten gebaseerd op de voorkeuren van onze studenten; • Het realiseren van een Euroleague van een vijftal Universities met een toegepaste focus in het domein van agro, food en leefomgeving. Topuniversities/-hogescholen in landen die er in het domein toe doen. In deze Euroleague zal een intensieve samenwerking worden ontwikkeld op het terrein van uitwisseling, onderzoek, curriculumontwikkeling en gezamenlijk onderwijsaanbod. Tevens wordt in die Euroleague de Europese benchmark gerealiseerd voor de HAS; • Het realiseren van samenwerkingsverbanden in Oost-Europa en buiten de Westerse wereld. De daarin opgebouwde netwerken vanuit HAS International Projects willen we verder uitbouwen naar concrete ‘hubs’, waarin we een permanente activiteitenportfolio ontwikkelen tussen de HAS en de lokale partners van universiteiten en bedrijven. Vooral gericht op het versterken van de infrastructuur in die buitenlanden en het opbouwen van internationale ervaring van onze docenten en studenten.

jaarbeeld 2017

Met dit beleid willen we vooral zorgdragen dat structureel onze studenten en docenten internationale ervaring opbouwen en onderhouden. Daar hoort ook bij dat een deel van de studentenpopulatie op de HAS van nietNederlandse achtergrond is, maar voor ons is belangrijker dat een internationaal profiel zich weerspiegelt in een out-going karakter van onze studenten en docenten niet alleen ín Nederland, maar ook daarbuiten.

17

MINORS

In het studiejaar 2017-2018 gingen 15 minoren van start. Deze minoren zijn 3e jaars modules. Studenten uit alle opleidingen en studenten van buiten de HAS kunnen zich inschrijven voor deze minors.

Het succes van de minoren zit in het samenwerken van studenten over de opleidingen heen, de verbinding uit het werkveld (bedrijven en overheden), en het werken op locatie bij dat werkveld dus buiten de HAS. De minors zijn: • Biobased economy in the agri-food sector • Design zonder grenzen • Eating animals • Ecosystem services and their value to society • International agribusiness • International business and development • Ondernemen en Innoveren • Plant(w)aardige toekomst • Proeven aan ondernemerschap • Ruimtegebruik 2030 • Smart farming • Towards a healthy society • Value by design • Werk aan wereldwijde voedseldialoog

onderwijs

DE OPLEIDINGEN

HAS Hogeschool biedt 11 reguliere hbo-opleidingen aan: Opleiding:

jaarbeeld 2017

18

Afkorting:

Croho nummer:

Bachelor Bedrijfskunde en agri-foodbusiness

BA

34866

Bachelor Dier- en veehouderij

DV

34869

Bachelor Food Innovation

FI

34122

Bachelor Geo Media & Design

GMD

30033

Bachelor International Farm Management2

IFM

34866

Bachelor International Food & Agribusiness

IFA

39281

Bachelor Milieukunde

MK

34335

Bachelor Management van de Leefomgeving

ML

34859

Bachelor Toegepaste Biologie

TB

30009

TA/HBM

34868

VM

34856

Bachelor Tuinbouw en akkerbouw / Horticulture & Business Management Bachelor Voedingsmiddelentechnologie

Hieronder een overzicht van de verantwoordelijke directeuren van de Opleidingen in ‘s-Hertogenbosch: • Martine Overdijk-Kerkhoff: opleidingen Bedrijfskunde en agri-foodbusiness en International Food & Agribusiness • Edo Dijkman: opleidingen Dier- en veehouderij en Management van de Leefomgeving • Theo Clermonts: opleiding Food Innovation • Toine Hattink: opleidingen Geo Media & Design en Tuinbouw en akkerbouw / Horticulture & Business Management • Patricia de Cocq: opleiding Toegepaste Biologie • Petruschka Claassens: opleiding Milieukunde (ad interim) • Corné Verhees: opleiding Voedingsmiddelentechnologie Opleidingen in Venlo: • Mariëlle Geelen: opleidingen Bedrijfskunde en agri-foodbusiness, Food Innovation, International Farm Management en Toegepaste Biologie

Valt onder Croho Bedrijfskunde en agri-foodbusiness - 34866

2

onderwijs

OPLEIDINGEN DIE VERZORGD WORDEN IN ’S-HERTOGENBOSCH:

Bedrijfskunde en agri-foodbusiness (gestart in 1990) In het jaar 2017 is bij de opleiding Bedrijfskunde en agribusiness veel aandacht besteed aan verdere ontwikkeling van de opleiding. De basis van het curriculum staat stevig in de eerste 2 jaar. De toevoeging van onderzoeksvaardigheden heeft de kritische houding van studenten merkbaar gestimuleerd; studenten ervaren dit als positief. Uit monitoring en de NSE blijkt dat studenten (zeer) tevreden zijn over de opleiding.

De opleiding heeft veel aandacht besteed aan de presentatie op de open dag waarbij helder werd voor potentiële studenten en hun ouders wat ze kunnen verwachten. De vier pijlers van bedrijfskunde (management, financiën, logistiek en marketing) werden op creatieve wijze getoond.

De naam van de opleiding is gewijzigd naar Bedrijfskunde & Agri-foodbusiness. Deze naam dekt de lading van de opleiding beter aangezien de hele voedselketen hierin aan bod komt. Nu wordt dat ook beter naar buiten uitgedragen. Door alle maatregelen zijn in september meer studenten in het eerste jaar gestart dan in het voorgaande jaar.

jaarbeeld 2017

Naast eerder genoemde punten werkt het team gestaag verder aan de doorontwikkeling van het programma: • De ontwikkeling van de laatste fase van het programma is afgerond; de vierde jaars specialisaties zijn allen van start gegaan in september. Nieuw is de e-business module, die in nauwe samenwerking met het beroepenveld is ontwikkeld en vormgegeven. Bedrijfskunde heeft hiermee een voortrekkersrol ingenomen. De opleiding wil met de 4e jaars modules geïntegreerd onderwijs bieden dat meer ruimte laat voor de interesses van de individuele student en gebaseerd is op het toekomstig beroepenveld; • We hebben op onderwijskundig vlak de vertaling van eindkwalificaties naar leerdoelen afgerond en gaan nu verder met vertaling richting toetsing; • Het hele team heeft de basis kwalificatie examinering (BKE) verkregen, een aantal leden is verder gegaan met het vervolg hierop (SKE).

19

Tot slot nog in het kort enkele bijzondere momenten afgelopen jaar: • Uiteraard alle uitgereikte diploma’s en propedeusegetuigschriften. Altijd een mooi moment; • Het 25-jarig jubileum van collega Laurens van der Leij; • We hebben afscheid genomen van collega Marie-Constance Smeeman die na vele jaren trouwe dienst met pensioen is gegaan; • De samenwerking met Harper is geïntensiveerd. Dit kwam o.a. tot uiting in een gedeelde lectoraatstoel voor collega Wim de Koning, een buitenlandse excursie naar Harper Adams in Engeland in het kader van International Trade en is er een start gemaakt met docenten mobiliteit. Collega Henk Holwerda heeft naar volle tevredenheid masterclass lessen gedraaid voor studenten van Harper.

Speerpunten Voor de komende jaren wil de opleiding de hernieuwde positionering in de markt verder vorm geven, continu blijven werken aan de instroom van studenten en de doorontwikkeling van het lectoraat en heeft zij in het voorjaar van 2018 een accreditatie op het programma staan.

Dier- en veehouderij (voorloper in Roermond gestart in 1947) Het team van Dier- en veehouderij (DV) heeft het afgelopen jaar hard gewerkt aan het samenstellen van een nieuw curriculum. Het nieuwe leerplan vormt de resultante van uitgebreide discussies met het werkveld, studenten en docenten. Daarnaast is de onderwijskundige opbouw van het programma eveneens onder de loep genomen en verbeterd. De in september gestarte eerstejaars studenten vormen de eerste lichting die het nieuwe, eigentijdse en toekomstgerichte leerplan aangeboden krijgen. Het eerste half jaar is over het algemeen goed verlopen. Na afloop van alle nieuwe modules worden op basis van student- en docentevaluaties concrete verbeterplannen opgesteld en uitgevoerd, die volgend schooljaar direct geïmplementeerd moeten zijn.

onderwijs

Naast de voorbereiding en uitvoering van het nieuwe curriculum zijn enkele andere highlights: • De definitieve overeenstemming over een nieuw lectoraat “Healthy Farming”.

In februari 2018 start Joost van den Borne van MS Schippers als lector. Hij zal samen met een kenniskring van docenten uit verschillende opleidingen het lectoraat gaan vormgeven; • De start van het praktijkleerbedrijf bij de familie Pels. In samenwerking met o.a. DeLaval is een nieuw praktijkbedrijf voor de melkveehouderij in gebruik genomen, waar tevens onderzoek naar beweiding kan worden gedaan. In het nieuwe leerplan zullen ook onderwijsmodules bij het praktijkleerbedrijf worden uitgevoerd; • Op het gebied van nieuwe vormen van landbouw zijn verschillende activiteiten ontplooid, o.a. in de vorm van onderzoeksprogramma’s, samenwerking met de Herenboeren en de Green Deal Weidevarkens met ondernemer Ben Bruurs; • De stabiele instroom van het aantal nieuwe eerstejaars studenten van ongeveer 130 studenten in het schooljaar 2017-2018.

jaarbeeld 2017

20

Speerpunten De belangrijkste uitdaging voor het komend jaar betreffen: • Het evalueren en van het nieuwe eerste jaar en ontwikkelen van het nieuwe tweede jaar van het nieuwe leerplan; • Het opzetten van een goed eindprogramma, waarin ruimte is voor samenwerking met andere opleidingen en waarin de eindcompetenties op goede wijze worden afgetoetst.

onderwijs

International Food & Agribusiness (gestart in 2012) 2017 reikte de opleiding International Food & Agribusiness voor de tweede keer diploma’s uit aan haar 13 afstudeerders. Dit blijft een belangrijk moment voor een relatief nieuwe opleiding, omdat het een bevestiging vormt dat het idee waarmee de opleiding gestart is in 2012 inderdaad relevant is voor studenten en beroepenveld.

Alle International Food & Agribusiness afgestudeerden hebben in zeer korte tijd een geschikte en passende baan gevonden of zijn doorgegaan met een mastertraject.

De opleiding groeit als kool. Hadden we in juni 2016 8 afgestudeerden, in september 2017 startten maar liefst 76 eerstejaars in de opleiding. Studenten komen vanuit de hele wereld om aan de HAS te studeren en zijn zeer enthousiast over de opbouw van het International Food & Agribusiness programma die nog uniek is in Nederland.

We telden 30 verschillende nationaliteiten bij het introductieprogramma.

Het team heeft weer nieuwe collega’s welkom geheten: Hanna Polman kwam het docententeam en Nina van den Heuvel het ondersteunende team versterken.

Het team werkt gestaag verder aan de doorontwikkeling van het programma: • Op onderwijskundig vlak is verder gegaan met de opbouw van het programma: de vertaling van eindkwalificaties naar leerdoelen naar onderwijsprogramma is met het hele team uitgewerkt tot moduleniveau. De studymanuals zijn opnieuw vormgegeven, met hierbij veel aandacht voor relevantie en transparantie van de toetsen; • De leerlijnen circulaire economie/biobased en doing reseach zijn verder ontwikkeld; • De rol van de examencommissie is versterkt met een nieuwe voorzitter en een nieuw lid; • Het team heeft de basis kwalificatie examinering (BKE) verkregen, een aantal leden is verder gegaan met het vervolg hierop (SKE).

jaarbeeld 2017

Het team International Food & Agribusiness is ook actief op onderzoeksgebied, diverse docenten zijn als docentonderzoeker verbonden aan een lectoraat.

21

Tot slot nog wat bijzondere momenten van afgelopen jaar: • Collega Tom van Muijlwijk ging met pensioen en nam op feestelijke en muzikale wijze afscheid van de HAS en van het team International Food & Agribusiness; • De internationale excursie naar Kirgizië; • De grootste prestatie: ondanks een hoog ziekteverzuim wist het team ervoor te zorgen dat er geen lessen uitvielen.

Speerpunten Voor de komende jaren wil de opleiding inzetten op: een goede bezetting en dynamiek van het team International Food & Agribusiness, versterken van het internationale netwerk van de opleiding, het huis verder op orde brengen, het curriculum aanscherpen en waar nodig te actualiseren, versterken van het internationale netwerk van de opleiding en zich richten op een accreditatie in de zomer van 2018.

Food Innovation (gestart in 2004, vanaf 2008 als volwaardige opleiding) De opleiding Food Innovation is in 14 jaar tijd uitgegroeid tot één van de grootste en meest bekende HASopleidingen. Het aantal nieuwe studenten in het studiejaar 2017-2018 bedroeg 149. Studentenaantallen zijn intussen zodanig gegroeid dat er een intakeprocedure is ingesteld die een verplicht onderdeel vormt van de studiekeuzecheck. Gaandeweg hebben de 3 afstudeerrichtingen Food & Design, Packaging & Design en Marketing & Business een duidelijker profiel gekregen, waarmee de opleiding een scherpe profilering heeft. De kwaliteit van de opleiding is in beeld gebracht via de NSE en de opleiding scoorden in 2017 een 4.1.

Afgelopen jaar is veel aandacht besteed aan het succesvol uitrollen van het nieuwe eerste jaar. Daarnaast is het tweede jaar van het nieuwe curriculum ontwikkeld en ook het nieuwe afstudeerjaar en afstudeerprogramma is onderwijs

vastgesteld. Tevens is veel tijd en energie gestoken in het versterken van externe relaties en het stimuleren van ondernemerschap. Een opnieuw succesvolle Food Experience (1200 bezoekers in 2017!) heeft een prima impuls richting het werkveld gegeven op de toenemende bekendheid van de opleiding en op het domein Food van de HAS in zijn algemeenheid.

Speerpunten Voor een succesvol doorontwikkeling van de opleiding is het nodig dat we aandacht blijven besteden aan de doorontwikkeling van het nieuwe curriculum; een gezonde behapbare instroom; het verhogen van het bachelor rendement; en de didactische ontwikkeling van het team.

jaarbeeld 2017

22

Geo Media & Design (gestart in 2012) In 2017 verwelkomde de opleiding tegen de 70 nieuwe studenten, een stabilisatie in de instroom (op zich niet verkeerd na de flinke sprong het jaar ervoor). Daarnaast zagen we 2 nieuwe collega’s komen, met een achtergrond die maakt dat we de benodigde inhoudelijke expertises nu sterk belegd weten. Alleen een ‘designer’ missen we nog, ondanks 2 sollicitatie-rondes.

Verder van belang te noemen over het afgelopen jaar: • onze tweede lichting studenten is afgestudeerd. We zijn erg trots op wat ze de afgelopen 4 jaar gepresteerd hebben, en welke banen ze hebben weten te vinden; • onze studenten geven de opleiding een 4,2 in de NSE, een erg hoge beoordeling; • ‘data’ als inhoudelijk studie-element begint breder te landen in de HAS, niet het minst door de inspanningen van collega’s van de opleiding Geo Media & Design; • er is door het docententeam hard gewerkt aan het nieuwe leerplan, dat we m.i.v. 2018-2019 aan gaan bieden.

Speerpunten voor het komende jaar zijn: • de accreditatie in juni 2018; • een verdere (beheerste) groei van de studentinstroom; • de verdere ontwikkeling van het nieuwe leerplan; • de ontwikkelingen op de HAS op het gebied van (big) data ondersteunen, o.a. door de realisatie van een datalab.

Milieukunde (in 1991 gezamenlijk gestart met Avans Hogeschool, sinds 2004 zelfstandig) Milieukunde heeft een goed 2017 achter de rug. In februari nam Petruschka Claassens als directeur het interim stokje over van Harry Vos. Waar Harry zich concentreerde op het onderwijs heeft Petruschka de focus in 2017 gezet op het zittende personeel. Door directiewisselingen en personele verschuivingen was het team niet meer in balans.

Tot onze grote spijt en verdriet kwam Frans van Hintum (praktijkdocent) onverwacht te overlijden, ook dit had grote impact. Door volledige inzet op het team middels teamdagen, (persoonlijke) coaching en een insteek van ‘’de juiste man/vrouw op de juiste plek’’ is het team in 2017 in balans gekomen. Tevens hebben 4 nieuwe medewerkers hun draai inmiddels gevonden binnen het team.

De focus voor de opleiding Milieukunde ligt op duurzaam ondernemen. De opleiding leidt op voor professionals die bedrijven in de keten van agro/food én biobased productie adviseren en ondersteunen in het produceren. En dat uiteraard zoveel als mogelijk zonder afval en uitputting van grondstoffen. Het kennisfundament van Milieukunde is stoer overeind gebleven: we werken aan technologische en innovatieve oplossingen voor uitdagingen op het gebied van lucht, energie, bodem en water, we dragen bij aan gezondheid, welvaart en schone leefomgeving.

Om dit alles kracht bij te zetten is Elies Lemkes benoemd tot lector duurzaam produceren en hiermee verbonden aan de opleiding Milieukunde. Haar lectoraat start 1 februari 2018.

De opleiding heeft de groei in het aantal studenten kunnen bestendigen, in 2017 startten evenveel nieuwe studenten als in 2016. Voor 2018 wordt wederom een groei verwacht. (gezien de grote opkomst op de eerste open dag ten opzichte van vorig jaar)

onderwijs

De belangrijkste uitdagingen waar de opleiding Milieukunde voor staat zijn: • Aandacht voor het team, haar ontwikkeling en de teamsamenstelling blijft belangrijk; • Groei instroom continueren en/of doorzetten. Hiervoor is een nieuwe samenwerking opgestart met de afdeling Communicatie; • Positie binnen de HAS verder versterken en verduidelijken. Het lectoraat duurzaam produceren kan hier een positieve bijdrage aan leveren; • Hoe kunnen wij onderwijs blijven bieden aan werkend Nederland?

De instroom van nieuwe eerstejaars studenten was dit schooljaar bemoedigend: 74 i.p.v. van een instroom van 56 het jaar ervoor. Tezamen met de verminderde uitval hopen we hiermee het aantal studenten in de opleiding op een gezond niveau te houden.

23 jaarbeeld 2017

Management van de Leefomgeving (gestart in 1999) Vorig jaar is gestart met de invoering van een nieuw eerste jaar, waarin de drie oude opleidingen Stad- en Streekontwikkeling, Landscape Design en Tuin- en Landschapsmanagement zijn samengevoegd tot één opleiding: Management van de Leefomgeving. De studenten die het eerste jaar hebben doorlopen, doorlopen nu voor hun specialisatie het nieuwe verdiepende tweede jaar. De bevindingen over zowel het nieuwe eerste als tweede jaar zijn over het algemeen positief.

Naast de vernieuwing van het leerplan is er afgelopen jaar veel energie gestoken in de voorbereiding van de accreditatie. De voorbereidingen zijn goed verlopen, hetgeen hopelijk leidt tot een succesvolle accreditatie begin 2018.

Enkele andere vermeldenswaardige zaken: • Op het gebied van turfgrass management, Strategische beheer van de Openbare Ruimte en Contractmanagement zijn succesvolle cursussen gegeven voor professionals uit het werkveld, die ook leiden tot blijvende contacten met die partijen; • Het onderzoek “Natuurlijk Boeren” kent een goede resultaten en “de community” rondom het onderzoek breidt steeds verder uit met zowel ondernemers, onderzoeksinstellingen als overheden; • In samenwerking met de examencommissie zijn belangrijke stappen gemaakt om de kwaliteit van toetsing en examinering te verbeteren. Komend jaar zal met het team verder worden gewerkt om bewustzijn en kwaliteit ervan verder te vergroten.

Speerpunten De belangrijkste uitdagingen voor komend jaar betreffen: • Het succesvol doorlopen van de accreditatie begin februari 2018; • Aansluiting vinden bij de kennisontwikkeling op de HAS door actieve deelname aan de geformeerde kennisthema’s; • Blijvende instroom van het aantal studenten van ongeveer 70 studenten; • Het ontwikkelen van een vernieuwd eerste deel van het vierde jaar om daarmee de vernieuwing van het leerplan af te ronden.

Toegepaste Biologie (gestart in 2008) In collegejaar 2017-2018 startten er 226 nieuwe eerstejaars studenten bij de opleiding.

Dit is de grootste instroom bij een opleiding van HAS Hogeschool ooit. Het team heeft hard gewerkt om het programma zo aan te passen dat hoogwaardig en persoonlijk onderwijs ook voor deze groep mogelijk is. Dat dit lukt, blijkt onder andere uit de praktijkdagen in Veldhoven. De hele groep heeft daar een mooi programma doorlopen dat zowel op biologie als op elkaar beter leren kennen was gericht. Het is fijn om te merken dat we dit als opleidingsteam goed kunnen vormgeven.

onderwijs

Binnen Toegepaste Biologie gaan we voortaan werken met een tweejarenplan voor jaar 3 en 4. Studenten geven in dit plan weer hoe ze hun 3e en 4e jaar willen inrichten om zich optimaal voor te bereiden op hun droombaan.

Daarbij maken ze de voor hen ideale combinatie van stages, minor, specialisatie en beroepsopdracht. In Venlo is al eerder ervaring opgedaan met deze manier om de regie van hun opleiding meer in de handen van de student te leggen.

jaarbeeld 2017

24

De belangrijkste uitdagingen waar we voor staan als opleiding zijn: • Groei van studentaantallen • Persoonlijk onderwijs verzorgen voor 220+ studenten vormt een extra uitdaging die het team goed oppakt.

• Werkgelegenheid is met name een zorg in de dierlijke sector (en in mindere mate in de ecologische sector).

• Coaching gericht op keuzes in jaar 3 en 4 in relatie tot latere beroepskeuzes; • Implementatie van het tweejarenplan voor jaar 3 en 4; • Nieuwe opzet van het tweede semester van het tweede leerjaar: ruimte voor nieuwe ontwikkelingen en keuzes mogelijk maken die passen bij interesse van studenten; • Doorontwikkelen van de nieuwe vierdejaars specialisaties; • Positieve dynamiek team behouden met groei van aantal medewerkers en groei van HAS brede activiteiten.

Tuinbouw en akkerbouw (gestart in 1962) De opleiding Tuinbouw en akkerbouw (TA) startte het schooljaar 2017-2018 met een record aantal studenten: 75 Nederlandse studenten in het eerste leerjaar, en 30 studenten in het internationale Engelstalige programma Horticulture & Business Management. Dat zijn er voor de Nederlandse opleiding 25 meer dan vorig jaar, terwijl de Internationale variant met 6 toeneemt (een klas vol, voor het eerst sinds het bestaan).

Het totaalbeeld wordt overigens positief vertekend vanwege het dubbele cohort MBO-instromers. Maar daarvoor corrigerend is er nog steeds sprake van een ruime groei t.o.v. vorig jaar.

In 2017 ontvingen we definitief bericht van de zeer positief verlopen opleidingsvisitatie in 2016: een ‘goed’, een hoge waardering. Het betekent dat we in staat zijn om vanuit een goed vastgelegd opleidingsdoel een aantrekkelijke leeromgeving vorm te geven, met een hoge waardering van het bereikte eindniveau door afgestudeerden en werkveld. De formele bevestiging betekent ook dat we vanaf nu BSc-diploma’s mogen verstrekken in plaats van voorheen een Bachelors: precies evenveel waard, maar in het internationale verkeer net wat hoger gewaardeerd.

Het jaar werd verder voor de opleiding sterk beïnvloed door de vele zieken.

Maar liefst vijf collega’s hebben in meer of mindere mate met hun gezondheid getobd, en een deel doet dat nog. Dat heeft ook betekend dat de andere collega’s veel werk hebben moeten overnemen.

En dat een deel van de agenda van de opleiding is vooruitgeschoven. Voor het komende jaar bestaat die o.a. uit: • het realiseren van een nieuw strategisch plan, startend met een aantal studiedagen met aandacht voor resp. ontwikkelingen in de sector, didactiek, kennistransfer en onze Engelstalige variant Horticulture & Business Management; • het uitbouwen van het ontwikkelthema Smart Farming; • uitbreiding van het team, specifiek op het terrein van akkerbouw.

Voedingsmiddelentechnologie (gestart in 1948 als Zuivelschool) Wederom zijn we uitstekend beoordeeld door de Keuzegids en Elsevier. De beoordeling was weer hoger dan vorig jaar en we zijn voor de 6de maal op rij verkozen tot de beste HBO food opleiding van Nederland, waarbij we ook door de Keuzegids voor de 3de maal op rij beoordeeld zijn als TOP opleiding.

Het belangrijkste resultaat van afgelopen jaar is de toetsing van de eindkwalificaties. Door dit centraal te stellen opent dit (weer) de deuren voor alternatieve studietrajecten. We hebben dit op verschillende manieren gerealiseerd. Zo hebben we tijdens een aantal studiedagen stilgestaan bij de eindcompetenties van de opleiding en de betekenis van deze competenties voor het onderwijs. Daarnaast hebben we methodieken ontwikkeld om deze

onderwijs

competenties ook individueel aan te tonen. Voorbeelden hiervan zijn het portfolio assessment voor alternatieve studieroutes (zoals innovatieklas), intake assessment voor de zij-instroom en expert-assessment als afsluiting van de afstudeerrichtingen. Deze ontwikkelingen zijn van essentieel belang voor de verdere inrichting van het onderwijs, waarbij voor ons zelfverantwoordelijk leren en keuzevrijheid belangrijke uitgangspunten zijn.

Dit jaar hebben we een succesvolle SIA RAAK aanvraag gedaan (1,3 M€ over 4 jaar). Het project ‘PULSE’ gaat over de potentie van peulvruchten als eiwitbron. Het unieke aan dit project is dat de potentie van peulvruchten over de gehele keten wordt onderzocht. Van LCA analyse, teelt en extractie tot productontwikkeling. Bij dit project zijn dan ook diverse opleidingen van de HAS en een breed consortium van bedrijven betrokken. De aanvraag is door SIA hoog beoordeeld.

Vanaf 2016 zijn we met N&S en KTBA in gesprek om een leerhuis voor professionals op het gebied van kwaliteit en voedselveiligheid te ontwikkelen. Op 8 maart 2017 werd de samenwerkingsovereenkomst voor het leerhuis ondertekend waarna op 18 mei jl. het leerhuis onder de naam Dutch School of Quality officieel gelanceerd werd met een Kick-Off Event op de HAS in ‘s-Hertogenbosch.

25 jaarbeeld 2017

Zowel de lectoraten Voeding en gezondheid en Eiwittransitie in voeding hebben een stevige inbedding in het onderwijs. Beide lectoraten verzorgen diverse (gast)lessen in jaar 1 t/m 4 over diverse opleidingen en beiden lectoraten zijn betrokken bij 3de jaars minoren. Voor het lectoraat Voeding en gezondheid betreft dit de minor Gezondheid (i.s.m. het Jeroen Bosch Ziekenhuis). Voor het lectoraat Eiwittransitie in voeding betreft dit de minor Plant(w)aardige toekomst (i.s.m. HAK).

De belangrijkste speerpunten voor 2018 zijn: • Visitatie van de opleiding; • Uitvoering 4de leerjaar van het nieuwe curriculum; • Vervolg traject bedrijfsopleiding verder vormgeven; • Het vormgeven van de lectoraten Eiwittransitie in voeding en Duurzaam produceren.

Opleidingen die verzorgd worden in Venlo (gestart in 2013): De eerste diploma’s zijn uitgereikt deze zomer. In totaal 19 studenten van de opleidingen Toegepaste Biologie en Bedrijfskunde & agri-foodbusiness hebben hun studie succesvol afgerond.

Een ware mijlpaal, die op gepaste wijze gevierd is. Op één of twee studenten na hebben ze allemaal een passende baan gevonden, een aantal zelfs al voordat ze afgestudeerd waren, of zijn ze verder gaan studeren. Ook dat is een mooi gegeven.

Het studentenaantal per 1 oktober 2017 is opgelopen naar 439 studenten ten opzichte van 353 precies een jaar eerder. Misschien nog niet het aantal dat we gewenst hadden, maar zeker getuigend van een gestage groei. De bezoekersaantallen bij open dagen groeien ook goed, dus wat dat betreft zien wij de toekomst positief tegemoet.

Het studentenaantal bepaalt voor het grootste deel de omvang van het team. Groei is van belang, zodat we kunnen blijven bouwen aan een divers en robuust team. Al te onstuimige groei kan daarbij ook een handicap zijn. Met het aantrekken van 7 nieuwe medewerkers op een totale groep van 45 kunnen we borgen dat deze mensen Ook het aantal partnerbedrijven is weer gegroeid. De samenwerking met diverse partijen in de regio krijgt steeds meer vorm. Veel verschillende branches en sectoren zijn vertegenwoordigd: veehouderij, mengvoederbedrijven, retail, techniek leverende bedrijven, HRM, zaadveredeling, financiële dienstverlening, logistiek, glastuinbouw, sierteelt, paardenhouderij, etc. Een primeur dit jaar was dat bedrijven zelf komen vragen of ze partnerbedrijf van de HAS mogen worden. In onze beleving zegt dit iets over de waardering die onze manier van werken en samenwerken krijgt.

onderwijs

Vooruitzicht op 2018: • De accreditatie van 2 opleidingen: Food Innovation & Bedrijfskunde en agri-foodbusiness; • Inzetten op versterken van de groei van studentenaantallen en team; • Doorzetten van de ontwikkeling van aanbod in cursussen en trainingen voor nieuwe doelgroepen; • Uitbouwen van de activiteiten op het vlak van kennisontwikkeling: bodem-plant-interactie, nieuwe concepten voor groente en fruit; • Meer activiteiten ontplooien op het vlak van internationalisering: naast een internationale minor en advieswerk, blijkt dat er ook nadrukkelijk belangstelling is voor ons onderwijs als “product”: zowel de inhoud als het onderwijsconcept/didactisch model; • Het aanbod van minoren en bedrijfsopdrachten in de regio uitbreiden, zodat meer studenten kunnen kennismaken met de interessante arbeidsmarkt in deze regio.

jaarbeeld 2017

26

SOCIALE VEILIGHEID EN INTEGRITEIT

De cultuur van HAS Hogeschool laat zich het best vergelijken met die van een familiebedrijf. De stijl is mensgericht, open, direct, flexibel en informeel. Ieder heeft een eigen verantwoordelijkheid, er is veel ruimte voor innovatie.

De waarden uit het christelijk-sociaal denken vormen de basis voor het met elkaar omgaan. Persoonlijk ondernemerschap, het nemen van verantwoordelijkheid, er naar streven de beste te willen zijn, zijn ook belangrijke cultuurkenmerken.

Studenten, medewerkers, hoofden van dienst, sectordirecteuren, College van Bestuur en Raad van Toezicht: allen stralen plezier uit en hebben passie voor deze hogeschool, zijn wars van bureaucratie en er komen alleen regels wanneer breed gevoeld wordt dat ze onmisbaar zijn om het werk goed uit te voeren. De vrijheid is op alle fronten groot, behalve waar het gaat om resultaat en kwaliteit.

Met de HAS-gemeenschap, medewerkers en studenten, werken we continue aan de bereidheid om de ethische discussie op te zoeken en op de vaardigheid die goed te voeren: Wie ben ik en wat vind ik? Wie zijn anderen en wat vinden anderen? Wat zijn (gedeelde) feiten en wat zijn individuele waarden? We investeren in professionalisering (cursus Waarden van het land) en het inbouwen van waardengerichtheid in het onderwijs.

Door op deze manier te werken aan de HAS-cultuur willen we de sociale veiligheid en integriteit borgen.

Specifieke voorzieningen samen met voorschriften en reglementen ondersteunen dat: • Studentenstatuut; • Reglement klachten ongewenste intimiteiten; • Reglement commissie van beroep examens; • Regeling vertrouwenspersonen; • De HAS gedragscode; • ICT-code; • Bedrijfshulp verlening en veiligheid; • Vitaliteitscoach en vitaliteitsmenu.

BEZWAAR EN BEROEP

De Geschillenadviescommissie (tevens Klachtencommissie) van HAS Hogeschool bestaat uit: de heer mr. ing. Ad Vugts (externe voorzitter), mevrouw ir. Nicola Duijnhouwer en de heer ing. Rob Heijs.

Studenten en medewerkers kunnen voor klachten ten aanzien van ongewenst gedrag terecht bij de Vertrouwenspersonen: de heer ir. Sjaak van den Aarssen, mevrouw Annemarie Kerkhof, mevrouw Maartje Koot-Van Kol en de heer Patrick Sengers.

Tijdens het verslagjaar zijn geen klachten ingediend.

In 2017 hebben 9 studenten beroep ingesteld bij het College van Beroep voor de Examens. onderwijs

TOETSBELEID

De examencommissie op de HAS zijn in staat om de kwaliteit van toetsing en beoordeling te waarborgen.

• de examencommissieleden zijn voldoende bekwaam qua vak inhoud en toets deskundigheid; • de examencommissie krijgt voldoende ruimte voor uitvoeren van de taken en ontwikkeling; • de examencommissie bevordert via advies de kwaliteit van het toetsproces en de toetsen in de eigen opleiding; • De examencommissie stelt uiteindelijk vast of een student voldoet aan de eindkwalificaties van de opleiding en stelt daartoe proactief vast of de kwaliteit van het toetsproces, van de toetsen en de kwaliteit van de examinatoren adequaat is.

Adequaat toetsbeleid garandeert uiteindelijk ‘the proof of the pudding’ en staat voor de diplomakwaliteit. Dit maakt dat van de HAS verwacht mag worden dat ze in staat is om aan te geven hoe zij haar toetsing doet en de checks & balances dusdanig georganiseerd heeft dat de waarde van het diploma gegarandeerd is. We betrekken externen bij toetsing en doen dit expliciet bij het afstudeertraject: externe beoordeling is altijd een component van de eindbeoordeling. We zien dat we in alle opleidingsaccreditaties op de HAS altijd bovengemiddeld scoren voor wat betreft de eindresultaten van studenten gemeten in de afstudeerfase.

jaarbeeld 2017

Kernpunten van het huidige toetsbeleid zijn: 1. Er zijn afspraken over de betrouwbaarheid van de toetsing (wordt getoetst wat het doel is?) en de transparantie van toetsen (tijdige informatievoorziening over alle aspecten). Elke opleiding concretiseert dat in een toetsplan, onderdeel van de OER en in elke module (in een toetsmatrijs); 2. Er zijn afspraken over de validiteit van toetsing. Het 4 ogen principe wordt toegepast in alle modulen van 3 credits en groter, de stages en het afstudeerproject. Bij het afstudeerproject is afgesproken dat er twee examinatoren beoordelen, bij de overige onderdelen beschrijft de opleiding in het toetsplan hoe recht wordt gedaan aan het 4 ogen principe. Ook de opleidingen waarbij dat nog niet het geval was hebben deze werkwijze in 2015 volledig geïmplementeerd. Samen met onze zusterscholen in het HAO liep er mede in het kader van het hbo-brede project ‘Vreemde ogen dwingen’, een pilot om voor de opleidingen Tuinbouw en akkerbouw een gezamenlijke toetsing op te zetten voor de 4e jaars die afstuderen inclusief een instellings-overstijgende toetsbeoordeling. De pilot is in 2015 afgerond. De positieve ervaringen worden meegenomen in de toets plannen van de opleidingen; 3. De beroepspraktijk is richtinggevend voor de eindkwalificaties en daarmee voor het bepalen waarop getoetst wordt.

27

In 2017 is het HAS toetsbeleid geëvalueerd en geactualiseerd. Dit heeft niet geleid tot grote inhoudelijke wijzigingen.

onderwijs

jaarbeeld 2017

28

3. KENNISTRANSFER

29 jaarbeeld 2017

“De HAS Hogeschool biedt met Kennistransfer het toonaangevende kennistransferplatform aan voor de sector agro, food en leefomgeving. We kennen en zijn betrokken bij de uitdagingen van onze partners in de sector.

We verbinden de praktijk met de theorie, ontwikkelen samen met onze partners nieuwe inzichten en kennis. Hiermee helpen we bedrijven en hun medewerkers zich continu te ontwikkelen en voorop te lopen. Dit leidt tot innovatie in zowel de praktijk als het onderwijs. Dit doen we door continu te investeren in de relatie met onze partners, door ondernemend te zijn en in te zetten op wederkerigheid.”

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

Dit motto geeft weer waar we met HAS Kennistransfer naar toe willen: een partner in ontwikkeling zijn voor het werkveld. Die weg is de afgelopen twee jaar ingezet en moet op termijn leiden tot steviger partnerschappen met bedrijven en instellingen, waarvan zowel ons onderwijs, als de ontwikkeling van onze partners mee gediend is.

De realiteit van 2017 was echter ook de noodzaak om fi nancieel weer een gezonde organisatie worden, zonder in te leveren op wat de basisdienstverlening is van HKT&BO: voldoende bo’s en een goed lopende trainings- en cursusportefeuille. Het was daarom een moeilijk, maar ook dynamisch jaar. De omzet steeg weliswaar in lijn met de afgelopen jaren, maar dat was op zich onvoldoende om tot een gezonde fi nanciële huishouding te komen. Dat heeft vooral te maken met de volumepiek in de uitvoering van de Centres of Expertise, die een grote druk leggen op de fi nanciële projectresultaten. Er is daarom een aantal maatregelen genomen. De omzetverwachting die in de afgelopen jaren is neergezet is naar beneden bijgesteld en de organisatiekosten zijn teruggebracht. We houden het administratief en fi nancieel beheer van projecten beter in de hand.

In 2017 is de werving van projecten goed verlopen en hebben we de afstuderende studenten van de HAS kunnen voorzien van voldoende real life opdrachten, in wat het grootste afstudeerjaar ooit was voor de HAS (in aantallen studenten). De cursusportefeuille maakt een belangrijke vernieuwing door, met een aantal nieuwe SPOCS (online cursussen), versterking van onze portefeuille in de veredeling, een groei in het aantal in company trainingen (ook internationaal) en de lancering van de Dutch School of Quality.

Een belangrijke uitdaging in 2018 is HKT onafhankelijk te maken van subsidiegelden. Daar ligt een grote uitdaging: de vervanging van CoE-middelen door marktmiddelen. De aantrekkende economie lijkt nu in (delen van) de cursusportefeuille al zichtbaar, dat moeten we ook zien te verzilveren in de werving voor bo’s, adviesprojecten en in company trainingen.

kennistransfer

Nu de financiĂŤle weg naar boven is ingeslagen en een gezonde bedrijfsvoering binnen bereik is, is een duidelijk inhoudelijk perspectief nodig voor ambitie en identiteit van HKT&BO. Dat wenkend perspectief is het gesprekspartnerschap voor bedrijven en overheden in het werkveld: een echte partner in ontwikkeling. Wat ons daarbij uniek en sterk maakt is de dynamiek van het werken met studenten en de kennis en betrokkenheid van onze docenten. De zich ontwikkelende onderzoekscapaciteit in de HAS, die in 2018 wordt versterkt met nog een aantal lectoren, gaat ons helpen bij een sterke positionering.

We hebben de mensen, zoeken nadrukkelijker het gesprek en eigenaarschap met de opleidingen en met de komst van een nieuwe marketeer maken we ook een stevige slag in onze marketingcapaciteit en kennis om dat extern ook beter neer te zetten. Dat geeft energie en een stevig vertrouwen in de meerwaarde die HAS Kennistransfer biedt voor de HAS Hogeschool en voor de sector.

jaarbeeld 2017

30

Jeroen Bos, directeur HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

kennistransfer

ONDERNEMERSLIFT+

OndernemersLift+ heeft in 2017 884 starters gescout en met de 115 meest kansrijke een screeningsgesprek gevoerd. 93 daarvan zij toegelaten tot het programma en worden begeleid bij het starten en/of uitbouwen van hun onderneming. In totaal heeft OL+ nu 340 starters in het programma. De ondersteuning vanuit OndernemersLift+ richt zich op het aanscherpen van het ondernemingsplan, verdienmodel, marketingplan, marktonderzoek en/of intellectueel eigendom onderzoek, connecties met partners, mentoren en mogelijke financiers. Daarbij wordt vanaf de start een relevant netwerk gebouwd rondom de startups.

8 Ondernemers hebben we vervolgens gefinancierd voor een totaalbedrag van € 500.000. In totaal heeft OL+ voor m€ 3 aan financieringen verstrekt aan startups en is deze aangevuld met m€ 10 financieringen door informals en crowdfunding.

Daarnaast hebben we in 2017 voor 10 ondernemers € 250.000 subsidie verworven voor hun innovaties via de regeling Innovatie Prestatie Contracten. In totaal heeft OL+ zo n € 700.000 aan IPC-subsidie opgehaald voor AgroFood ondernemers.

In 2017 heeft het ministerie van LNV-subsidie verstrekt voor ons (tweede) scale up programma, dat mede gefinancierd wordt door de Rabobank en AFC. Met dit programma worden 10 scale ups ondersteund om hun groeipotentie te verwezenlijken. De Has heeft hiervoor een masterclass route naar de markt ontwikkeld.

jaarbeeld 2017

10 startups hebben we voorgesteld aan tientallen CEO s in drie CEO meets startup bijeenkomsten in Veghel (AFC), Amsterdam (Food Nexus) en Wageningen (Food Nexus).

31

INCUBATOR MAAKSTAD OSS Sinds 1 maart 2017 is de OndernemersLift+ Incubator Maakstad Oss, een ‘broedplaats’ voor ondernemers in de regio ( www.incubator.maakstadoss.nl), operationeel, inmiddels hebben we 8 startups gefaciliteerd in deze incubator.

(II) DE JAMFABRIEK OndernemersLift+ is leadpartner van de door de Bossche Investeringsmaatschappij (BIM) opgezette incubator De Jamfabriek in ’s-Hertogenbosch (www.dejamfabriek.com ). In 2017 waren alle werkplekken bezet door in totaal 15 startups.

HAS FOOD EXPERIENCE 2017 OndernemersLift+ is actief betrokken geweest bij de organisatie van de HAS Food Experience 2017. Hieraan deden zo’n 150 studenten mee, die ruim 100 vernieuwende concepten presenteerden.

In het voortraject zijn alle concepten gescreend, hiervoor moesten alle studenten een pitch houden. Tijdens bijna alle pitches is iemand van OL+ aanwezig geweest om op basis van de pitch de student eventueel te adviseren of door te verwijzen in verband met bescherming van zijn/haar idee. Tevens is er een spreekuur gehouden waar studenten terecht konden met hun vragen.

Na de Food Experience heeft OndernemersLift+ 10 studenten begeleid met hun vervolg-stappen, zoals het starten van hun eigen bedrijf of het succesvol verkopen van het eigen idee.

In de aanloop naar de Food Experience van 2018 is er vanuit OndernemersLift+ een gastcollege verzorgd voor studenten over hoe om te gaan met een goed idee/concept. Dit college is verzorgd door deskundigen op het gebied van octrooien en merkenrecht en iemand van OndernemersLift+. Eind januari 2018 is de tiende editie van dit evenement gehouden.

In 2017 heeft OL+ 96 kennisvragen van ondernemers beantwoord. OL+ helpt ondernemers bij het vinden van de juiste match van vraag en antwoord. Als er bij de eerste benaderde kennisinstelling geen docent met de vereiste kennis beschikbaar is, zetten zij de vraag opnieuw uit bij een andere kennisinstelling. Daarnaast zorgen kennisvinders ervoor dat de vragen ook beantwoord worden door hierop te monitoren. Verder kan een ondernemer soms ook gebruik maken van de inzet van studenten en docenten bij het uitvoeren van bijvoorbeeld een onderzoek/ concrete opdracht.

kennistransfer

jaarbeeld 2017

32

4. KENNISONTWIKKELING – PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK

Naast actuele kennis en inzichten wil HAS Hogeschool daarom studenten en professionals toerusten met onderzoekend vermogen en vaardigheden om kennis te ontwikkelen en toe te passen. Professionals moeten in staat zijn om individueel en in teams nieuwe kennis te identifi ceren, te ontwikkelen en te benutten. Kennisontwikkeling richt zich daarmee op het permanent leren, innoveren en ontwikkelen, niet alleen om bij te blijven, maar om voorop te kunnen lopen, als persoon, als bedrijf of als land.

33 jaarbeeld 2017

Kennisontwikkeling is voor de HAS een primair proces, naast onderwijs en kennistransfer. Praktijkgericht onderzoek is een belangrijk onderdeel van kennisontwikkeling en krijgt onder meer vorm via lectoraten en Centres of Expertise (CoE).

LECTORATEN

Lectoraten zijn kennisgroepen binnen hogescholen, die op expertisevelden en maatschappelijk relevante terreinen de verbinding leggen tussen het onderwijs, de beroepspraktijk en praktijkgericht onderzoek. Een lectoraat bestaat uit een groep docenten, docent-onderzoekers en eventueel externen, onder leiding van een lector.

Lectoraten werken aan: 1. Kennisontwikkeling. Onder meer via praktijkgericht onderzoek. Het praktijkgerichte onderzoek richt zich niet alleen op het oplossen van praktische problemen waar professionals vandaag in de praktijk tegen aan lopen, maar het richt zich ook op de ontwikkelvragen met een wat langere horizon. Hierin kan, via bijvoorbeeld Centres of Expertise, worden samengewerkt met meerdere lectoraten.

2. Onderwijsontwikkeling. De kennis uit onderzoeksprojecten wordt, waar relevant, geĂŻntegreerd in het onderwijs. Door participatie van studenten in het onderzoek stimuleren we hun onderzoekende houding en vaardigheden.

3. Valorisatie in de praktijk. Onderzoek vindt altijd plaats in samenwerking met, en op vraag van, de beroepspraktijk. De ontwikkelde kennis is relevant voor de praktijk en wordt daar toegepast.

kennisontwikkeling - praktijkgericht onderzoek

Aan HAS Hogeschool waren in 2017 15 lectoren verbonden binnen 13 lectoraten naar vijf expertisevelden verdeeld:

PLANT • Bodem (vacature – in te vullen in 2018) • Nieuwe Teeltsystemen (Jasper den Besten)

DIER • • • •

jaarbeeld 2017

34

Healthy Farming (Joost van den Borne – 1 februari 2018) Insectenteelt – Duurzame eiwitten (Olga Haenen – 1 februari 2018) Ondernemerschap in de Paardenhouderij (Joep Bartels) (beëindigd per 1 februari 2017) Precision Livestock Farming (Lenny van Erp)

VOEDING • • • • • • •

Design Methoden in Food (Antien Zuidberg – 1 maart 2018) Duurzaam produceren in de agrofoodsector (Elies Lemkes – 1 februari 2018) Eiwittransitie in voeding (Fred van de Velde – per 1 oktober 2017) Future Food Food Systems (Frederike Praasterink) Groene Gezondheid (Herman Peppelenbos) Nieuwe businessmodellen voor Landbouw- en Voedseltransitie (PJ Beers) Voeding en Gezondheid (Annet Roodenburg)

LEEFOMGEVING • Innovatief Ondernemen met Natuur (Daan Groot / Erwin van Woudenberg) • Location Intelligence (Theo Thewessen)

BUSINESS • AgroFoodMarketing (Harry van Delft) • Business & Enterprise Development (Wim de Koning); per 1 februari 2017 • Co-operatief en Co-creatief (Roger Engelberts en Pierre van Hedel)

kennisontwikkeling - praktijkgericht onderzoek

CENTRES OF EXPERTISE

HAS Hogeschool participeert in 5 Centres of Expertise en 1 Kenniscentrum, samen met de collega Groene Hogescholen3. In de Centres of Expertise (CoE’s) werken we met de voorlopers uit het bedrijfsleven aan innovatie en ontwikkeling op een aantal vakinhoudelijk thema’s. Op die thema’s worden projecten uitgevoerd, meestal praktijkgericht onderzoek, met studenten, medewerkers en het bedrijfsleven. We maken daarin de ontwikkelslag van een projecten- naar een programmastructuur.

Alle CoE’s zijn opgezet als netwerkorganisatie samen met andere (groene) hogescholen en het bedrijfsleven.

Centre of Expertise

Thema’s

Centre for Biobased Expertise

Verwaarden van reststromen Insectenteelt en –verwerking Plantaardige inhoudsstoffen Nieuwe teeltsystemen / telen zonder daglicht Gezondheid Internationalisering Markt en Logistiek

CoE Food

Gezonde productsamenstelling Optimaal herformuleren Doelgroepenvoeding (personalized food) Beleving van voedsel door de consument Gezonde en smaakvolle maaltijden Korte voedselketens Duurzame productie van voedingsmiddelen Optimale proceskwaliteit en voedselveiligheid Reduceren van voedselverspilling

CoE Agrodier

Professionele vaardigheden en ondernemerschap Diergezondheid, dierenwelzijn en fokkerij (dierkennis) Bodem, water, lucht en gewas Markt en samenleving

CoE Open Teelten

Precisie landbouw (smart farming) Duurzaam bodemgebruik Post-harvest en logistiek Duurzaam ondernemen

Kenniscentrum Natuur & Leefomgeving

Innovatief ondernemen met natuur Nieuwe businessmodellen

jaarbeeld 2017

CoE Greenport

35

Valt onder Croho Bedrijfskunde en agri-foodbusiness - 34866

3

kennisontwikkeling - praktijkgericht onderzoek

Begin 2017 zijn de Groene Hogescholen gestart met een proces gericht op de doorontwikkeling van deze centra. Insteek is de samenwerking in Centre of Expertise verband te continueren, maar de thema’s te enten op maatschappelijke ontwikkelingen. Discussie daarover – samen met het bedrijfsleven en de overheid – heeft geleid tot een zevental thema’s waarop we de samenwerking tussen de Groene Hogescholen willen gaan focussen: nr

Thema

Elementen van het thema

1

Resilience (veerkracht) van natuurlijke bronnen

Bodem, water, klimaat-robuust; biodiversiteit, regeneratief gebruik van bronnen, ecosysteem bodem, vitaliteit (microbiologie)

2

Digitalisering & High tech

Big data, fooddata, health-data, smart agriculture

3

Vitaliteit Stad & Land

Gezonde leefomgeving, leefbare stad, groen& blauw voor mensen, feeding & greening the city, vergroening, sociale innovatie

4

(Gezond) voedsel met meerwaarde

Curatief gebruik van natuurlijke grondstoffen, personalized food, one health, bewustwording gezondheid / productie; anti-biotica-vervanging.

5

Nieuwe Business modellen

Export-kennis; true pricing; integraliteit, marktinnovaties, prosumer (eigen voedsel/spullen maken), lokaal hoge toegevoegde waarde; Rekening houden met de drie hoofd ’’licences’: to produce, to operate en to sell.

6

Samenwerken en governance

Sociale innovatie, consument-verandering, eigen regie, individualisering 2.0; doe het zelf economie, gedeeld bezit, ketentransparantie, global governance; hierbij leren en ontwikkelen.

7

(Re)design Agri-food productie systemen

Circulair, reststromen, natuurinclusief, voedselveilig, dierenwelzijn, anders dierlijk eiwit; plantaardige eiwitten, inclusief, verduurzamen, meer met minder; plan voor wereldvoedselvoorziening; gezonde bodem (ook 2).

jaarbeeld 2017

36

Deze centra zijn eind 2017 gereviewd door de Review Commissie. De Reviewcie zag voldoende ontwikkeling van de Centres en daarmee de ruimte om de door de hogescholen voorgestelde doorontwikkeling van de centres vorm te geven. Belangrijke suggestie van de Reviewcie was om deze doorontwikkeling ook te laten aansluiten bij de TKI’s van de topsectoren AgriFood en Tuinbouw & Uitgangsmaterialen v.v.

DOORONTWIKKELEN KENNISONTWIKKELING: EXPERTISE ÉN MAATSCHAPPELIJKE THEMA’S

Om effectieve samenhang tussen de lectoraten en Centres of Expertise verder te borgen, te zorgen voor goede cross-overs binnen onze domeinen agro, food en leefomgeving én tussen het groene en het niet-groene domein zijn in 2015 5 ‘Roadmaps’ ontwikkeld. Deze roadmaps richten zich op de domeinen plant, dier, food, leefomgeving en business & ondernemerschap. In een roadmap wordt een aantal inhoudelijke thema’s geïdentificeerd waarop we onze kennisontwikkeling en -valorisatie verder gaan focussen. Begin 2016 zijn we gestart met een ‘kennistafel’ per domein die bestaat uit een zelfsturend team die hun doelen identificeert vanuit het onderwijs en vanuit kennistransfer. Deze kennistafels hebben per domein de in te richten lectoraatsthema’s gedefinieerd. Deze thema’s zijn in 2016 en 2017 ingevuld met benoemingen van lectoren en het inrichten van de kenniskring van de lector met docent onderzoekers.

kennisontwikkeling - praktijkgericht onderzoek

Begin 2017 hebben we een discussie opgestart om de op expertiseontwikkeling gerichte lectoraten met elkaar te verbinden in maatschappelijke thema’s. Daarmee geeft de HAS langs twee lijnen invulling aan haar strategische ambitie om ‘trendsettend expertisecentrum’ te willen zijn. De ene lijn is de expertise op de domeinen dier, plant, food, leefomgeving, business & ondernemerschap, de andere lijn is het realiseren van impact ten aanzien van maatschappelijke opgaven.

Eind 2017 hebben we drie maatschappelijke opgaven gedefinieerd, teams van lectoren en docent-onderzoekers gaan samen met studenten en bedrijven aan de slag met deze opgaven om op die wijze impact te hebben richting maatschappij en sector:

37

Klimaatpositieve en circulaire voedselproductie

Toekomstbestendige wereldvoedselvoorziening

PLANT • Plant sturen met licht / Complete controlled growing systems • Gezonde plant op een gezonde bodem • Precision farming / Sensoriek in de tuinbouw

DIER • Precision lifestock farming • Healthy Farming • Nieuwe eiwitbronnen – insecten

VOEDING • Eiwittransitie in voeding • Veilige voeding • Duurzaam produceren • Groene gezondheid • Voeding en gezondheid • Design thinking in Food • Consumentgerichtheid & waardecreatie

Gezonde voeding en levensstijl

MAATSCHAPPELIJKE PROGRAMMA’S

ZIJN BEPALEND VOOR

LEEFOMGEVING • Transitie agrarisch landschap • Innovatief ondernemen met natuur • Natuurinclusieve landbouw • Innovatieve bio monitoring / big data

jaarbeeld 2017

MAATSCHAPPELIJKE PROGRAMMA’S

BUSINESS • Van bulk naar groot schalige productie en niche producten • Disruptief ondernemen • Groeiend ondernemerschap • Food Systems

DE KEUZE VAN LECTORAATTHEMA’S

ORGANISATIE KENNISONTWIKKELING HAS HOGESCHOOL

Programma tafel

Maatschappelijke thema’s

Expertise velden

kennisontwikkeling - praktijkgericht onderzoek

jaarbeeld 2017

38

5. ORGANISATIE

Het College van Bestuur geeft leiding aan de HAS in haar geheel, de hoofden en de directeuren rapporteren aan het college. De Raad van Toezicht houdt toezicht op het college, staat het college bij met raad en advies, benoemt en ontslaat het college, stelt haar arbeidsvoorwaarden vast en keurt binnen de kaders van de wet en de statuten verschillende besluiten goed.

39 jaarbeeld 2017

De organisatie van HAS Hogeschool kent een platte structuur, met een duidelijke verantwoordelijkheid bij de teams. De teams worden gevormd door in het primaire proces de opleidingsteams en het team van HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen en in het secundaire proces door de verschillende stafdiensten. Deze stafdiensten ondersteunen de HAS organisatie. Ieder team wordt geleid door een directeur (opleidingen / HKT&BO) of een hoofd (staf).

Besluitvorming over HAS-brede ontwikkelingen vindt plaats in het Directieoverleg, het overleg waar CvB en directeuren aan deelnemen. Vier keer per jaar besteedt het Directieoverleg een dag aan refl ectie op grotere ontwikkelingen binnen en buiten de HAS en de consequenties en aanpak daarvan binnen de HAS. In het Managementoverleg stemmen directeuren en hoofden van dienst op tactisch en operationeel niveau de ontwikkelingen op de HAS af en nemen waar nodig besluiten.

MEDEZEGGENSCHAP

De medezeggenschap is binnen de HAS geregeld in een zogenaamde Hogeschoolraad en Opleidingscommissies / personeelsvertegenwoordiging (HKT&BO). Hogeschoolraad en Opleidingscommissies bestaan uit medewerkers en studenten. Het overleg met de medezeggenschap wordt gekenmerkt door een open en constructieve agenda.

Gericht op voorafgaand aan formele besluitvorming te komen tot een open dialoog en overeenstemming over de ontwikkeling van de HAS. De Hogeschoolraad publiceert jaarlijks in een jaarverslag over haar activiteiten. De Hogeschoolraad overlegt minimaal 1x per jaar met de Raad van Toezicht over de ontwikkeling van HAS Hogeschool.

organisatie

PERSONEELSBELEID

In 2017 heeft het accent op het gebied van het HRM-beleid gelegen op: • PERSONEELSONTWIKKELING VAN DE ORGANISATIE Totaal is het HAS medewerkersbestand met 13 medewerkers (ruim 11 FTE) afgenomen in 2017. In 2017 is kritisch gekeken naar de personeelsontwikkeling en werden vacatures zoveel mogelijk intern ingevuld.

Bij HAS Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen zijn een 4-tal junior adviseur uitgestroomd (vanwege einde van het traineeship), deze vacatures zijn niet opnieuw ingevuld. De uitstroom bij HAS Hogeschool betreft zowel onderwijs personeel als administratief en onderwijs ondersteunend personeel. De instroom bestaan hoofdzakelijk uit onderwijs personeel. Dit betekent dat administratief en onderwijs ondersteunend personeel vooral via interne verschuivingen is vervangen.

jaarbeeld 2017

40

• ONTWIKKELING VAN DE AFDELING P&O De afdeling P&O bestaat uit 4,4 fte.

In 2017 zijn de personeelsdossiers gedigitaliseerd en ontsloten voor de afdeling P&O en F&R. De afdeling P&O heeft een 4e jaar stagiaire HRM laten afstuderen op haar afdeling.

Er is periodiek constructief overleg gevoerd met de vakbonden.

Een nieuwe klachtenregeling en een nieuwe sociale gedragscode is opgesteld. Tevens is een regeling voor nevenwerkzaamheden ontwikkeld, zijn de verlofregelingen aangescherpt en is een nieuwe studiekostenregeling van kracht geworden. Vanwege nieuwe wetgeving is er ook een nieuwe regeling rondom externe inhuur opgesteld. In 2017 is een start gemaakt met een nieuwe regeling omtrent reiskosten/mobiliteit.

•

ARBO/VERZUIM/BEGELEIDING

Het verzuim binnen de organisatie lag in 2017 op 4,86% (veel langdurig zieken). In 2016 lag dit op 3,17%, in 2015 op 3,3% en in 2014 op 3,71%.

De afdeling P&O ondersteunt leidinggevenden actief bij de uitvoering van de Wet Poortwachter, de leidinggevende is zelf case manager. De HAS heeft ervoor gekozen de vooral nadruk te leggen op preventie van verzuim en uitval, via ondersteuning vanuit de vitaliteitscoach.

In 2017 is een RI&E uitgevoerd. De resultaten hiervan zijn besproken met alle afdelingen en de benodigde acties zijn of worden uitgevoerd. Tevens is de volledige ARBO catalogus ontsloten via intranet.

• VITALITEITSCOACH Naast de vele gesprekken die door de vitaliteitscoach met individuele medewerkers zijn gevoerd, heeft het vitaliteitsmenu in 2017 verder vorm gekregen, van een pilot naar een in de organisatie inmiddels bekend format.

Uitgangspunt van het menu is medewerkers mogelijkheden te bieden aan hun vitaliteit te werken, preventief, waarbij zoveel mogelijk gebruik wordt gemaakt van eigen medewerkers. Vitaliteit voor en door elkaar, gebruik makend van de talenten van de collega’s. De thema’s die worden aangeboden komen voort uit de vraag en de behoefte van de medewerkers. Het vitaliteitsmenu zal in 2018 geïntegreerd gaan worden in de HAS academie, om zodoende activiteiten die nu ad hoc worden aangeboden, meer samenhang te laten krijgen.

•

WERKBELEVINGSONDERZOEK De HAS vindt het belangrijk dat mensen plezier in het werk hebben. Want medewerkers die plezier in het werk hebben, zijn gemotiveerde medewerkers.

In december 2017 is opnieuw een werkbelevingsonderzoek uitgezet (het vorige onderzoek vond plaats in december 2014). De resultaten hiervan worden medio februari 2018 verwacht.

•

DUURZAME INZETBAARHEID EN PROFESSIONALISERING De HAS vindt dat duurzame inzetbaarheid en professionalisering niet los van elkaar gezien kunnen worden.

Daarom is in 2015 een geïntegreerde aanpak afgesproken met de personeelsvertegenwoordiging. Deze aanpak is ook in 2017 succesvol gecontinueerd.

organisatie

•

PROFESSIONALISERING

In het landelijk overleg (Vereniging van Hogescholen) is in het kader van de CAO-afspraken afgesproken dat elke hbo-instelling de aanpak van professionalisering verwoordt in een professionaliseringsplan. De al jaren gangbare aanpak op de HAS is beduidend ruimer dan de minimum afspraken in de CAO. De uurbudgetten voor scholing en de budgetten in geld overtreffen ruim de afgesproken 6% van het getotaliseerd jaarinkomen van de medewerkers op de HAS. (norm uit CAO).

De HAS werkt vanuit het uitgangspunt dat iedere medewerker op de HAS maximaal bij zijn professionalisering wordt ondersteund. Ieder krijgt de ruimte en verantwoording om de eigen professionalisering ter hand te nemen en wordt gestimuleerd dat vooral te doen op de manier die het beste bij hem/haar past. De HAS neemt dan de verantwoording om de aanpak die eenieder voor zijn/haar professionalisering kiest in uren en geld te faciliteren.

Professionalisering via projecten, het doen van excursies, het bezoeken van studiedagen en symposia; kortom ‘learning on the job’ hoort daar in aansluiting bij onze onderwijsfilosofie uitdrukkelijk bij.

41 jaarbeeld 2017

De HAS besteedt ruim 10,7 % aan professionalisering, waarvan 8,0% in de vorm van uren: • 2,4% aan standaard deskundigheidsbevordering (2,4% van de taaklast); • 2% aan specifieke deskundigheidsbevordering onderwijspersoneel; • 2,5% begeleiding nieuwe docenten; • 1,1% extra scholing bovenop het reguliere deskundigheidsbudget met extra externe financiering (o.a. lerarenbeurzen); • Uren voor kenniskring van lectoraten, gastsprekers in lessen of studiedagen zijn hierin niet meegenomen.

Daarnaast besteedde de HAS 2,7% aan studiekosten (out of pocket). Hierin zijn reis- en verblijfkosten die gemaakt worden in verband met studie niet meegenomen. Evenmin kosten voor abonnementen van tijdschriften, boekenkosten of lidmaatschappen van beroepsverenigingen.

FINANCIEEL BELEID

Voor wat betreft het gevoerde financiële beleid in 2017 verwijzen wij u naar de website van de HAS waar eind juni na goedkeuring door de Raad van Toezicht het Financieel Jaarverslag 2017 inclusief de risicoparagraaf en het meerjaren financieel beleid wordt gepresenteerd.

COMMUNICATIE & MARKETING

In 2017 waren er 6 speerpunten voor Communicatie & Marketing die gericht waren op (de organisatie van) het team en op de inhoudelijke strategie van communicatie en marketing.

ORGANISATIE Resultaten van een interne uitvraag onder alle HAS-opleidingen en afdelingen liet zien dat de rol en taak van Communicatie & Marketing niet altijd duidelijk was. Ook waren er verbeteringen te halen op de samenwerking tussen Communicatie & Marketing en de opleidingen. Hier is veel energie op gezet om dit in 2017 aan te pakken.

Dit heeft erin geresulteerd dat we vanaf september op een andere manier zijn gaan samenwerken met de lijnorganisatie. We hebben vier kernteams geformeerd binnen het team Communicatie & Marketing: • Team werving scholieren, studenten; • Team werving bedrijven, professionals, alumni; • Team Interne Communicatie; • Team Corporate Communicatie.

Ook is het team verstrekt met een de functie van marketeer, waarvoor twee nieuwe collega’s zijn aangenomen.

organisatie

STRATEGIE De drie speerpunten binnen onze communicatiestrategie waren het uitrollen van een nieuwe wervingscampagne, interne communicatielijn uitbreiden ter ondersteuning van het HAS Ambitieplan 2025 en de uitrol van een ambassadeursplan ter versterking van het HAS-merk.

NIEUWE WERVINGSCAMPAGNE We hebben september 2017 een nieuwe wervingscampagne gelanceerd. De campagne draait om real life challenges: de wereld stelt vragen en jij werkt aan de antwoorden!

Vanuit elke opleiding zijn challenges verzameld die vertaald zijn in verschillende communicatiemiddelen die de doelgroep aanspreken. Denk aan bijvoorbeeld een vlog. Ook hebben we een nieuwe wervingssite gelanceerd op hashogeschool.nl in de nieuwe campagnestijl.

jaarbeeld 2017

42

HAS AMBITIEPLAN 2025 In 2017 hebben we vooral aandacht besteed aan het laten landen van de maatschappelijke thema’s die HAS Hogeschool heeft geformuleerd en impact op wil realiseren. Daarnaast zijn er grote veranderingen aangebracht in de manier van werken.

Per 1 januari 2018 zijn we gestart met het HAS Nieuwe Werken, vanuit Communicatie en Marketing hebben we diverse activiteiten ondernomen die geholpen hebben bij het voorbereiden van alle HAS’ers op het nieuwe werken in de aanloop naar 2018.

HAS AMBASSADEURS We hebben een plan uitgewerkt om onze HAS Ambassadeurs in stelling te zetten als het gaat om onze corporate profilering. Per maatschappelijk thema zijn ambassadeurs gekoppeld. Ambassadeurs zijn vaak lectoren. In 2018 gaan we verder met de concrete uitrol van het Ambassadeursplan.

EVENTS Communicatie & Marketing heeft een belangrijke bijdrage geleverd in de organisatie en communicatie van een aantal succesvolle events: • Opening studiejaar met in 2017 presentatie van de nieuwe wervingscampagne en een update van het Ambitieplan 2025; • De HAS Food Experience, het meest succesvolle event van 2017 met meer dan 1000 bezoekers die werden geïnspireerd op het thema Rethinking tomorrow in de agrofood sector; • De HAS Studiedag voor studenten, waar bedrijven rechtstreeks in contact traden met onze studenten; • HAS Year Event & BO Expo met de uitreiking van de jaarlijkse HAS Awards gericht op onze warme relaties.

organisatie

43 jaarbeeld 2017

INTERNATIONAL OFFICE & STUDENT-/ ROOSTERZAKEN

INTERNATIONAL OFFICE

In 2017 hebben we binnen het team hard gewerkt aan een professionaliseringslag. Dat zie je nadrukkelijk terug in een efficiëntere verdeling van het werk en het verder uitbouwen van de adviserende rol van de teamleden. Vanuit het internationaliseringsbeleid zijn de opleidingen meer in ‘the lead’ gekomen om binnen hun eigen geleding het HAS-beleid verder vorm te geven. Het International Office is daarmee in zekere zin meer volgend geworden, maar aan de andere kant heeft het team een steviger adviserende rol op HAS-brede onderwerpen en de sturende werking vanuit de ondersteuning.

Onze Engelstalige opleidingen International Food & Agribusiness, Horticulture & Business Management en International Farm Management trekken een groeiend aantal buitenlandse studenten uit diverse landen binnen en buiten Europa, van Duitsland tot Brazilië en van Finland tot Pakistan. In 2017 studeerden er ruim 75 nietNederlandse studenten aan de HAS.

jaarbeeld 2017

44

STUDENT-/ROOSTERZAKEN Zowel bij Rooster- als Studentenzaken heeft de focus in 2017 gelegen bij het inrichten van de processen, met als doel dat werk efficiënter en effectiever kan worden verricht. Bij het inzichtelijk maken, komen de ‘bottlenecks’ en de grijze gebieden binnen het proces boven tafel. Door die punten te bespreken en af te spreken, ontstaan er heldere en transparante processen, die noodzakelijk zijn bij de ingezette versteviging van de adviserende rol binnen beide teams. Het roosterproces heeft in 2017 speciale aandacht gekregen.

organisatie

HAS SERVICES

De dienst HAS Services bestaat uit de afdelingen Facility Services, IT Services, IT Management en Information Services.

Ook heeft de dienst adviseurs op het gebied van Informatie-management en Duurzaamheid en wordt de afdeling ondersteund door een secretariaat.

45 jaarbeeld 2017

2017 Heeft voor de dienst in het teken gestaan van de strategische lijn drie: Versterking van onze professionele werkomgeving. Zowel de IT-werkomgeving als de fysieke werkomgeving zijn aangepast zodat deze het primaire proces nu en in de toekomst beter ondersteunen.

Na een jaar van voorbereidingen (planvorming, budget vrijmaken, teambuilding) was 2017 het jaar waarin de dienst kon laten zien waartoe ze in staat is en dat ze het partnerschap met het onderwijs en andere diensten serieus neemt.

Flexibiliteit, eenheid en gemak zijn sleutelwoorden voor de nieuwe manier van werken binnen de HAS. Het project “Het nieuwe HAS-werken” is naast een project van de dienst HAS Services, met de deelprojecten IT-plan en fysieke werkomgeving, ook een project dat door een werktafel werd ondersteund. Aan de werktafel heeft een dwarsdoorsnede van de HAS aan tafel gezeten, hier werden de beslissingen genomen.

De samenwerking tussen het onderwijs en de verschillende diensten die betrokken waren bij het project kwam vooral tot uiting in de diverse werkgroepen.

Hierbij een opsomming van de resultaten die bereikt zijn: • Laptopgebruik voor medewerkers HAS Hogeschool; • Update van het applicatielandschap; • Anytime, anyplace, any device kunnen werken; • Van een IT-beheeromgeving naar een omgeving in de cloud die wordt beheerd door een partner en waar de HAS de regie op voert; • Werkplekken ingericht naar wens van de opleiding/dienst; • Gedeelde werkplekken, waardoor er meer ruimtes voor onderwijs beschikbaar zijn; • Meer diversiteit in de type werkplekken en meubilair, waardoor men voor alle bureauwerkzaamheden binnen de HAS terecht kan; • Nieuwe inrichting van de ganggebieden; • Eén meter plank voor de medewerker voor persoonlijk archief, een dynamisch archief op de verdieping van de werkplekken per opleiding en dienst en een statisch archief in het souterrain van de locatie Onderwijsboulevard te ‘s-Hertogenbosch.

Door de veranderingen in de werkomgeving zijn andere projecten ook versneld opgestart en uitgevoerd. Zo is er in de laatste week van het kalenderjaar een nieuw WIFI netwerk aangesloten waardoor er in alle ruimtes van de panden aan de Onderwijsboulevard te ‘s-Hertogenbosch en in de Spoorstraat in Venlo een stabieler signaal is.

Vanaf de zomer is het netwerk beter beveiligd. Dit zorgt ervoor dat de gebruikers ongestoord kunnen werken en kwaadwillige digitale bezoekers geen toegang hebben.

De werkgroep Archivering heeft een aantal producten opgeleverd waardoor het voor secretariaten van opleidingen duidelijk is wat er moet worden gearchiveerd en hoelang iets bewaard moet worden.

De werkomgeving is verder geprofessionaliseerd door de schoonmaak opnieuw aan te besteden. In oktober is de nieuwe schoonmaakpartner Asito gestart.

In 2017 is een gestart met de Europese aanbesteding Eten en Drinken. De uitdaging hierbij is om een partner te vinden die naast het leveren van Eten en Drinken ook de visie en doelstellingen van HAS Hogeschool zichtbaar maakt in het concept. In 2018 wordt de leverancier geselecteerd.

organisatie

jaarbeeld 2017

46

6. JURIDISCHE STRUCTUUR EN INTERNE ORGANISATIE 47 jaarbeeld 2017

HAS Hogeschool is in Zuid Nederland een instelling gericht op het opleiden van jongeren tot professionals en een actieve ondersteuning van het bedrijfsleven in het domein van agro, food en leefomgeving.

Deze activiteiten worden in nauwe onderlinge samenhang vormgegeven, daarmee worden vraagstukken direct uit de beroepspraktijk onderdeel van het leerproces van studenten, houden docenten voeling met de beroepspraktijk en wordt de beroepspraktijk adequaat ondersteund in haar ontwikkeling.

De (contract)activiteiten ten behoeve van en bekostigd door de beroepspraktijk worden uitgevoerd binnen de Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen, de (publiek bekostigde) hbo-dagopleidingen worden uitgevoerd binnen de Stichting HAS Opleidingen. Door middel van eenheid in toezicht en bestuur wordt de onderlinge strategische verankering van de activiteiten in beide stichtingen gewaarborgd.

De opleidingen zijn ondergebracht in de Stichting HAS Opleidingen (KvK Oost Brabant nr. 410 84 408) en de Kennistransferactiviteiten in Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen (KvK Oost Brabant nr. 410 86 19).

Het bestuur van beide stichtingen wordt gevormd door het College van Bestuur van HAS Hogeschool. De Raad van Toezicht van Stichting HAS Opleidingen is tevens Raad van Toezicht van Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

juridische structuur en interne organisatie

BESTUUR EN DIRECTIE HAS HOGESCHOOL

College van Bestuur: Dick Pouwels

Jan Denissen Liz Chermin

Voorzitter Strategie en organisatie, Kennisontwikkeling, Internationalisering, Marketing en Communicatie, Externe bestuurlijke samenwerking, Managementcontrol, ZW Delta Onderwijs, HRM en lijnaansturing opleidingsdirecteuren Kennistransfer, Ondernemerschap, Regionalisering, Financiën, ICT, Huisvesting en facilitaire zaken, Studentenzaken en international office, Venlo

Directie:

jaarbeeld 2017

48

Jeroen Bos Petruschka Claassens Theo Clermonts Patricia de Cocq Edo Dijkman Mariëlle Geelen

Toine Hattink Godfried Hijl Frans van Leijden Martine Overdijk Corné Verhees

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen Opleiding Milieukunde (‘s-Hertogenbosch) Opleiding Food Innovation (‘s-Hertogenbosch) Opleiding Toegepaste Biologie (‘s-Hertogenbosch) Opleidingen Dier- en veehouderij en Management van de Leefomgeving (‘s-Hertogenbosch) Opleidingen Bedrijfskunde en agri-foodbusiness, International Farm Management en Toegepaste Biologie (Venlo) Opleidingen Tuinbouw en akkerbouw en Geo Media & Design (‘s-Hertogenbosch) Directeur Ontwikkeling ZW Delta Ontwikkeling Kennistransfer en Kennisontwikkeling (Venlo) Opleidingen Bedrijfskunde en agri-foodbusiness en International Food & Agribusiness (‘s-Hertogenbosch) Opleiding Voedingsmiddelentechnologie (‘s-Hertogenbosch)

College van Bestuur, Directie en Raad van Toezicht werken nauw samen om de positie van HAS Hogeschool als kenniscentrum te versterken. De stijl is mensgericht, open, direct en flexibel. Ieder heeft een eigen verantwoordelijkheid, er is veel ruimte voor innovatie en initiatief. Dit maakt HAS Hogeschool als gespecialiseerde hogeschool succesvol. De financiële middelen worden efficiënt ingezet en zo is er ruimte om te investeren in onderwijs en dienstverlening aan bedrijven.

PROFESSIONALISERING BESTUURDERS

Jaarlijks voeren de leden van het College van Bestuur functionerings- en beoordelings-gesprekken met de Raad van Toezicht (in juni en november).

Het gesprek in juni is vooral bedoeld als functionerings- en beoordelingsgesprek; in het najaar wordt vooral aandacht besteed aan het ontwikkelingstraject van de individuele leden van het College van Bestuur.

Ter voorbereiding op de juni vergadering van de Raad van Toezicht wordt een teamevaluatie van het CvB voorbereid. Deze schriftelijke evaluatie is mede gebaseerd op (schriftelijke) feed-back door het Directieoverleg ten aanzien van het functioneren van het college.

juridische structuur en interne organisatie

RAAD VAN TOEZICHT HAS HOGESCHOOL

De Raad van Toezicht van HAS Hogeschool bestaat uit: Voorzitter: Hans Huijbers Ondernemer, voorzitter ZLTO Vicevoorzitter: Anton van Doornmalen Voorzitter Raad van Advies Rijk Zwaan B.V. Leden: Ellen de Brabander Sr. Vice President bij PepsiCo; Global R&D Leader Nutrition Category te Geneve Emmo Meijer Voormalig directeur R&D Friesland Campina Agnes Gunnewijk Voorzitter LTO-Noord Berkelland

Léon Faassen Voorzitter LLTB / ondernemer Han Polman Commissaris van de Koning van de provincie Zeeland (beëindigd per 1 juli 2017).

jaarbeeld 2017

De belangrijkste agendapunten in Raad van Toezicht waren in 2017: • bespreking accountantsverslag en managementletter van de accountant; • bespreking managementreviews; • bespreking voortgang strategisch plan HAS 2025; • bespreking accreditatierapporten Dier- en Veehouderij en Tuinbouw en akkerbouw; • businessplan HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen; • Centers of Expertise; • financiën: begroting en jaarrekening; • functionerings- en beoordelingsgesprekken College van Bestuur; • huisvesting; • integriteit; • kwaliteit van het onderwijs; o.a. gegevens NSE; • lectoraten; • ontwikkelingen in de sector, de uitdagingen voor HAS Hogeschool; • ontwikkelingen in de regio; dichtbij en iets verder weg; • ontwikkeling instroom; • ontwikkelingen rond zij-instroomtraject; • ontwikkelingen Zuid-Westelijke Delta; • oprichting Stichting Ontwikkeling HAS Ecosystemen; • organisatieontwikkeling HAS; • presentatie door medewerkers over activiteiten binnen de HAS; • renumeratierapport en overzicht nevenfuncties; • strategische ontwikkelingen HAS; • vacature-invulling binnen Raad van Toezicht.

49

De belangrijkste besluiten die in 2017 genomen zijn: • goedkeuring begroting 2017; • vaststellen jaarverslag Raad van Toezicht 2016; • goedkeuring Jaarrekening 2016; • functioneren College van Bestuur en vaststellen renumeratie; • ontslagverlening van een van de leden van de Raad van Toezicht; • opstellen profiel lid Raad van Toezicht; • goedkeuren bestuursreglement.

juridische structuur en interne organisatie

jaarbeeld 2017

50

GOOD GOVERNANCE

Binnen de wettelijke en financiële kaders is HAS Hogeschool dynamisch en ondernemend. De Raad van Toezicht begeleidt en controleert dit intensief. HAS Hogeschool volgt daarbij de Governance Code van het hbo. De Raad van Toezicht stelde vast dat HAS Hogeschool zich actief en op een succesvolle manier heeft weten te ontwikkelen.

Dit deed de instelling steeds correct binnen het doel en de voorwaarden van het rijksbeleid en aansluitend bij de vraagstukken van de samenleving.

OPLEIDINGEN

51 jaarbeeld 2017

De reguliere hbo-opleidingen, conform de Wet op het Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs (WHW), worden uitgevoerd binnen de 10 opleidingsteams in ‘s-Hertogenbosch (zoals samengesteld per 1 augustus 2014: Bedrijfskunde en agri-foodbusiness en International Food & Agribusiness, Dier- en veehouderij en Management van de Leefomgeving, Food Innovation, Geo Media & Design en Tuinbouw en akkerbouw, Milieukunde, Toegepaste Biologie en Voedingsmiddelentechnologie) en het team van de vestiging Venlo van HAS Hogeschool, bestaande uit 4 opleidingen: Toegepaste Biologie, Food Innovation, Bedrijfskunde & agri-foodbusiness en International Farm Management. De zakelijke dienstverlening, activiteiten die niet krachtens de WHW worden bekostigd, worden uitgevoerd binnen de Stichting HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen voert alle zakelijke, marktgerichte activiteiten op het gebied van kennisoverdracht naar het bedrijfsleven uit: opleidingen, trainingen, advies en onderzoek. HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen verzorgt de acquisitie en coördineert de begeleiding van bedrijfsopdrachten als afstudeerproject. In hoofdstuk 4 van dit verslag is uitgebreid aandacht besteed aan HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.

STAFDIENSTEN

Bestuur en directie van HAS Hogeschool wordt ondersteund door de volgende stafdiensten: • Communicatie & Marketing: Lindsay Kemps-Saitch • Facilitaire Dienst & ICT / HAS Services: Leonie van der Zanden-Veth • Control: Hans Uittenbogaard a.i.

• Finance & Reporting: Renate Pashouwers • Internationalisering & Student-/Roosterzaken: Jolanda van Bommel-Straver • Personeel & Organisatie: Petruschka Claassens • Vitaliteitscoach: Marjolein van Veenendaal

juridische structuur en interne organisatie

jaarbeeld 2017

52

7. ONZE CIJFERS OVER 2017 53 jaarbeeld 2017

JAARREKENING 2018

De cijfers uit de jaarrekening zijn na 1 juli 2018 terug te vinden op onze website.

KENGETALLEN STUDENTEN STUDENTENAANTALLEN PER PROVINCIE PER 1 OKTOBER 2017 PROVINCIE

BA

DV

FI

GM

HM

IF

MK

ML

TA

TB

VM

BV

TV

FV

IV

TOTAAL

TOTAAL %

Brabant

184

223

232

83

45

108

99

126

70

240

212

29

37

28

4

1720

46,9%

Drenthe

5

1

12

0,3%

Flevoland

10

19

0,5%

Friesland Gelderland

38

2

1

5

1

59

69

33

Groningen

1

2

1

2

4 1

2 2

25

28

17

26

1

1

2

1

5

1

101

56

4

1

2

1

1

17

0,5%

5

1

473

12,9%

8

0,2%

561

15,3%

2

105

2,9%

2

1

75

2,0%

11

Limburg

23

42

40

14

2

9

15

25

41

35

24

Noord-Holland

8

2

15

6

1

10

5

6

9

28

13

4

16

6

2

2

1

2

15

24

15

11

14

7

49

24

1

1

2

212

5,8%

2

1

2

128

3,5%

1

4

1

324

8,8%

2

1

17

0,5%

120

21

3671

100%

Overijsel Utrecht

9

24

40

15

Zeeland

12

15

8

2

1

1

9

5

32

21

17

Zuid-Holland

35

39

47

17

4

12

10

19

32

81

22

2

1

1

6

2

2

411

490

59

192

222

587

Buitenland

Totaal

309

178

179

215

394

93

128

113

166

72

13

onze cijfers over 2017

NIEUWE INSTROOM 1STE JAAR VANAF 2000 JAAR

jaarbeeld 2017

54

BA

DV

2000-2001

71

2001-2002

MK

ML

TA

145

30

22

63

60

391

48

149

24

28

64

54

367

2002-2003

67

135

41

64

44

45

396

2003-2004

95

154

26

51

37

43

406

2004-2005

85

126

26

83

30

44

394

2005-2006

85

144

18

80

25

37

389

2006-2007

95

139

25

72

33

43

407

2007-2008

65

117

51

28

67

29

46

403

2008-2009

72

151

51

26

71

40

59

47

517

2009-2010

85

137

82

42

86

41

87

51

611

2010-2011

94

120

87

35

88

43

126

64

657

2011-2012

102

96

86

35

101

44

119

65

648

2012-2013

108

115

112

24

25

34

86

62

123

80

769

2013-2014

87

102

132

41

25

28

72

75

145

105

37

25

2014-2015

107

88

139

48

42

38

66

74

147

120

30

54

26

2015-2016

86

115

119

46

14

55

45

63

62

127

114

34

39

25

13

957

2016-2017

64

126

153

75

24

72

62

53

45

187

136

27

61

36

13

1134

2017-2018

88

121

148

69

29

74

61

71

73

220

113

43

50

47

8

1215

onze cijfers over 2017

FI

GMD

HBM

IFA

TB

VM

BV

TV

FV

IV

TOTAAL

874 979

55 jaarbeeld 2017

TOTALEN PER OPLEIDING VANAF 2000 JAAR

BA

DV

2000-2001

288

2001-2002

FI

GMD

HBM

IFA

MK

ML

TA

TB

VM

BV

TV

FV

IV

TOTAAL

489

114

23

242

298

1454

225

483

116

46

268

264

1402

2002-2003

229

463

123

106

236

229

1386

2003-2004

254

501

121

147

204

213

1440

2004-2005

264

464

103

204

185

203

1423

2005-2006

305

492

105

216

148

174

1440

2006-2007

318

470

95

227

140

166

1416

2007-2008

293

437

51

99

236

128

175

1419

2008-2009

289

460

91

94

224

124

66

189

1537

2009-2010

291

452

147

99

252

128

140

194

1703

2010-2011

288

441

208

107

259

155

257

230

1945

2011-2012

320

403

245

113

287

165

341

238

2112

2012-2013

379

390

298

108

307

189

391

254

2316

2013-2014

362

380

342

59

47

117

252

222

441

306

39

26

2014-2015

373

347

395

89

79

123

218

246

448

321

57

75

26

2015-2016

349

384

409

117

36

115

138

214

215

466

358

80

99

49

13

3042

2016-2017

303

402

458

157

47

160

155

207

211

528

380

97

145

81

21

3352

2017-2018

309

411

490

178

59

192

179

215

222

587

394

128

166

120

21

3671

2593 2797

onze cijfers over 2017

VOOROPLEIDING NIEUWE INSTROOM STUDIEJAAR 2017 – 2018 OPLEIDING

MBO

VWO

Bedrijfskunde en agri-foodbusiness

54

27

7

Dier- en Veehouderij

75

39

5

2

121

Food Innovation

97

35

11

5

148

Geo Media & Design

62

2

2

3

69

Horticulture & Business management

6

23

29

International Food & Agribusiness

40

5

3

26

74

Milieukunde

41

12

7

1

61

Management van de Leefomgeving

39

29

3

Toegepaste Biologie

157

45

10

8

220

Tuinbouw en akkerbouw

34

34

2

3

73

Voedingsmiddelentechnologie

81

28

3

1

113

Bedrijfskunde en agri-foodbusiness Venlo

14

25

4

43

Food Innovation Venlo

26

17

2

47

International Farm management

2

3

3

8

Toegepaste Biologie Venlo

34

14

1

1

50

762

315

56

82

1215

62,7%

25,9%

4,6%

6,7%

100,0%

56 jaarbeeld 2017

TOTAAL

HAVO

Totaal Percentage

2

OVERIG

88

71

AANTAL UITGEREIKTE INGENIEURS-DIPLOMA’S 2016 – 2017 OPLEIDING

AANTAL DIPLOMA'S

<= 4 JAAR

5 JAAR

> 5 JAAR

BA

69

44

17

8

DV

83

54

24

5

FI

58

29

25

4

GMD

15

13

2

HBM

4

4

IFA

14

8

6

MK

24

15

4

5

ML

41

29

9

3

TA

45

34

8

3

TB

77

52

11

14

VM

68

57

7

4

BV

9

9

TV

11

11

518

359

113

46

Totaal

onze cijfers over 2017

AANTAL AFWIJZENDE STUDIEADVIEZEN 1STE JAAR STUDIEJAAR 2010 – 2017 OPLEIDING

2010-2011

2011-2012

2012-2013

2013-2014

2014-2015

2015-2016

2016-2017

BA

19

7

8

13

11

9

5

DV

21

18

2

12

8

10

10

FI

9

13

15

23

20

23

18

4

12

8

15

23

HBM

2

2

2

8

IFA

1

10

3

9

GMD

7

4

8

3

3

5

4

ML

8

17

27

13

7

7

7

TA

0

6

7

2

7

9

4

TB

18

31

32

31

19

17

47

VM

11

15

9

15

22

12

24

8

4

7

2

3

3

7

7

8

4

6

133

176

BV FV TV

3

IV

Totaal

93

111

112

138

130

57 jaarbeeld 2017

MK

AANTAL MANNEN / VROUWEN, STUDIEJAAR 2017 – 2018 OPLEIDING

MANNEN

% (MAN)

VROUWEN

% VROUW

TOTAAL

BA

221

72%

88

28%

309

DV

174

42%

237

58%

411

FI

114

23%

376

77%

490

GMD

133

75%

45

25%

178

HBM

42

71%

17

29%

59

IFA

95

49%

97

51%

192

MK

124

69%

55

31%

179

ML

158

73%

57

27%

215

TA

184

83%

38

17%

222

TB

317

54%

270

46%

587

VM

152

39%

242

61%

394

BV

103

80%

25

20%

128

TV

86

52%

80

48%

166

FV

33

28%

87

73%

120

IV

13

62%

8

38%

21

1949

53%

1722

47%

3671

Totaal

onze cijfers over 2017

jaarbeeld 2017

58

KENGETALLEN MEDEWERKERS

Peildatum 31 december 2017

LEEFTIJDSCATEGORIE TOTAAL LEEFTIJD CATEGORIE

ONDERWIJSPERSONEEL

Vrouw 19 – 24 jaar

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

Man

Vrouw

1

3

Man

ALGEMEEN ONDERSTEUNEND PERSONEEL

Vrouw

TOTAAL

Man 7

3

31

14

9

2

20

8

84

35 – 44 jaar

58

41

7

1

22

7

136

45 – 54 jaar

44

45

7

5

27

10

138

55 jaar =>

8

54

2

3

17

13

97

141

155

28

11

89

38

462

Totaal

AANTAL PERSONEELSLEDEN TOTAAL ONDERWIJSPERSONEEL

HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

ALGEMEEN ONDERSTEUNEND PERSONEEL

TOTAAL

Personeelsleden

296

39

127

462

Mannen

155

11

38

204

Vrouwen

141

28

89

258

251,8

33,6

109,9

395,3

AANTAL

FTE

59 jaarbeeld 2017

25 – 34 jaar

ZIEKTEVERZUIM LANDELIJK HBO (ZESTOR)

Verzuimpercentage %

2014

2015

2016

4,2

4,0%

4,15%

HAS HOGESCHOOL 2017

2014

2015

2016

2017

3,7

3,3

3,17

4,68

onze cijfers over 2017

KENGETALLEN HAS KENNISTRANSFER EN BEDRIJFSOPLEIDINGEN

Peildatum 31 december 2017

AANTAL BOâ&#x20AC;&#x2122;S

200

AANTAL CURSUSSEN

27

waarvan onder een CoE

87

waarvan onder een CoE

2

waarvan subsidieprojecten

8

aantal cursisten

855

waarvan intern projecten

16

AANTAL ADVIESOPDRACHTEN

59

AANTAL IN COMPANY TRAININGEN

31

waarvan onder een CoE

19

jaarbeeld 2017

60

onze cijfers over 2017

61 jaarbeeld 2017 onze cijfers over 2017

BRONVERMELDING PRESTATIE-AFSPRAKEN HAS HOGESCHOOL Prestatiecijfer

Toelichting

Methode

Bron

HBO1 Uitval jaar 1

Het aandeel van het totaal aantal voltijd bachelorstudenten (eerstejaars HO) dat na één jaar niet meer bij dezelfde instelling in het hoger onderwijs staat ingeschreven (bron 1 cijfer HO) of een door de instelling beargumenteerde en te valideren alternatieve defi nitie.

DUO

• Basis is het percentage uitval eerste jaars in 2010 (23%) • Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) • Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 8)

HBO2 Switch

Het aandeel van het totaal aantal voltijds bachelorstudenten (eerstejaars HO) dat na 1 jaar studie staat ingeschreven bij een andere studie bij dezelfde instelling (bron 1 cijfer HO) of een door de instelling beargumenteerde en te valideren alternatieve defi nitie.

DUO

• Basis is het percentage in 2010 • Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) • Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 8)

HBO3 Bachelorrendement

Het aandeel van de voltijd bachelorstudenten die zich na het eerste studiejaar opnieuw bij dezelfde instelling inschrijven (herinschrijvers) dat in de nominale studietijd + één jaar (C+1) bij dezelfde instelling het bachelorsdiploma behaalt (bron 1 cijfer HO) of een door de instelling beargumenteerde en te valideren alternatieve defi nitie.

DUO

• Basis is het percentage van cohort 2006 • Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) • Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 8)

HBO4 Studentenoordeel algemeen (NSE)

Studentenoordeel over de opleiding in het algemeen (bron NSE).

Het betreft de gemiddelde score op een 5-puntsschaal van de respondenten (voltijd studenten) in de NSE van februari 2011, respectievelijk 2016 op de vraag naar de tevredenheid over de opleiding in het algemeen.

• Basis is score uit factsheet NSE 2010 • Nulmeting uit 1 cijfer HO (versie 3) • Realisatie uit 1 cijfer HO (versie 8) • Aangevuld met cijfers uit factsheet NSE 2016

HBO5 % masteropgeleide docenten

Het aandeel van de docenten (OP) met een master/ PhD in het totaal aantal docenten (OP)

In de teller worden naast master en PhD diploma’s ook voltooide MO-B opleidingen meegenomen. De telling heeft alleen betrekking op HAS medewerkers met de functie van docent en lector.

• Basis zijn de gegevens uit het personeelsbestand per 31 december 2011 (nulmeting) • Realisatie uit gegevens Managementreviews 2016 van de verschillende opleidingen

jaarbeeld 2017

62

(uit Overzicht van indicatoren (verplicht en facultatief van de Reviewcie)

bronvermelding prestatie-afspraken HAS Hogeschool

Prestatiecijfer

Toelichting

(uit Overzicht van indicatoren (verplicht en facultatief van de Reviewcie)

Methode

Bron 63

Het aandeel van de voltijd bacheloropleidingen met minder dan 12 geprogrammeerde contacturen (klokuur/week) in het eerste jaar. Indien de instelling het aantal contacturen -gezien het onderwijsconcept- een minder relevante indicator vindt, kan de instelling aangeven op welke alternatieve wijze zij vorm geeft aan de gewenste intensivering van het onderwijs.

Conform nadere omschrijving RCHOO, uitgaande van 40 onderwijsweken en OER/studiegidsen als bron.

Er wordt een onderscheid gemaakt tussen ‘werkuren’ van studenten waarbij een docent aanwezig is ter begeleiding/instructie individueel of in groepsverband en ‘werkuren’ van studenten waar geen docent bij aanwezig is ter begeleiding/instructie. De laatste categorie wordt niet meegeteld als contactuur. De eerste categorie wordt alleen meegeteld voor zover het geprogrammeerde contacturen zijn. In de query wordt de verplichte 1680 uren/jaar als noemer gebruikt.

• Basis zijn de gegevens opgenomen in de prestatie-afspraken 2012-2016 d.d. april 2012 (pag. 19) • Realisatie telling aan de hand van de OER’s c.q. tellingen van de verschillende opleidingen

HBO7 Maatregelen indirecte kosten

De ratio OP/OOP (ft e) eventueel aangevuld met de score op de Berenschot methode

Conform nadere omschrijving RCHOO. Indeling van personeel uitgaande van de Berenschot-methodiek.

OOP omvat de generieke overhead exclusief onderwijsondersteuning.

• Basis zijn de gegevens uit de Berenschot-enquête – april 2012 • Realisatie: gegevens uit Berenschot juni 2015

jaarbeeld 2017

HBO6 Onderwijsintensiteit

Facultatieve indicatoren Instroom HAS – HBO

Basis en resultaat zijn de instellingsgegevens

Omzet trainingen/bedrijfsopleidingen HAS Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen

Basis en resultaat zijn de instellingsgegevens

Totale omzet projecten en trainingen/bedrijfsopleidingen HAS Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen

Basis en resultaat zijn de instellingsgegevens

bronvermelding prestatie-afspraken HAS Hogeschool

LIJST VAN AFKORTINGEN BA BKE/SKE BNP

jaarbeeld 2017

64

Bedrijfskunde en agri-foodbusiness BasisKwalifi cering Examinering / SeniorKwalifi cering Examinering Bruto Nationaal Product

BV

Bedrijfskunde en agri-foodbusiness Venlo

BSc

Bachelor of Science

DV

Dier- en Veehouderij

EZ

Economische Zaken

FI

Food Innovation

FTE

Fulltime Equivalent

FV

Food Innovation Venlo

GMD

Geo Media & Design

HAO

Hoger Agrarisch Onderwijs

HBM

Horticulture & Business Management

HBO

Hoger Beroepsonderwijs

HKT&BO

HAS Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen

ICT

Informatie en Communicatie Technologie

IFA

International Food & Agribusiness

IT

Informatietechnologie

IV

International Farm Management Venlo

KvK

Kamer van Koophandel

Ksv

Katholieke studentenvereniging

LLTB

Limburgse Land- en Tuinbouwbond

LTO

Land- en Tuinbouw Organisatie

lijst van afkortingen

MBO

Middelbaar Beroepsonderwijs

MK

Milieukunde

Mâ&#x201A;Ź

Miljoen Euro

ML

Management van de Leefomgeving

NHTV NSE NVAO OP

Nationale hogeschool voor toerisme en verkeer Nationale Studenten EnquĂŞte Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie Onderwijzend personeel Onderwijs Ondersteunend Personeel

PDCA

Plan-Do-Check-Act

P&O

Personeel & Organisatie

PV

Plattelandsvernieuwing

R&D

Research & Development

RHOO

Reviewcommissie hoger onderwijs en onderzoek

TA

Tuinbouw en akkerbouw

TB

Toegepaste Biologie

TV

Toegepaste Biologie Venlo

VM

Voedingsmiddelentechnologie

VS

Verenigde Staten

WDOIT

65 jaarbeeld 2017

OOP

Waardegericht, Duurzaamheid, Ondernemerschap, Internationalisering en Talentbased

WHW

Wet Hoger en Wetenschappelijk Onderwijs

ZLTO

Zuidelijke Land- en Tuinbouw Organisatie

lijst van afkortingen

VERWIJZINGEN NAAR WEBSITE HAS HOGESCHOOL EN ANDERE jaarbeeld 2017

66

Onderdeel

Pagina website – meer info te vinden op:

HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen

www.haskennistransfer.nl

Het Financieel Jaarverslag 2017 inclusief de risicoparagraaf en het meerjaren fi nancieel beleid is terug te vinden op onze site.

www.has.nl/nl/jaarverslag

Het C.H.O.I. Jaarrapport “Studeren met een functiebeperking 2017” is terug te vinden op de website van C.H.O.I.

https://www.keuzegids.org/download/20171016_jaar-

HAS Year Event & BO Expo met de uitreiking van de jaarlijkse HAS Awards gericht op onze warme relaties.

www.hasyearevent.nl

Informatie over de opleidingen staat op de wervingssite van HAS Hogeschool.

www.hashogeschool.nl/opleidingen

De verschillende reglementen zoals beschreven in hoofdstuk 2, paragraaf Sociale veiligheid en integriteit zijn terug te vinden op onze website:

https://has.nl/nl/over-has-hogeschool

Meer informatie over onze lectoraten is te vinden op onze website.

https://has.nl/nl/kenniscentrum/lectoraten

Informatie over de Centres of expertise is terug te vinden op onze website/

https://has.nl/nl/kenniscentrum/centres-expertise

Informatie over de organisatie van de HAS is te vinden op onze website.

https://has.nl/nl/over-has-hogeschool

Overzicht van de actuele functies, nevenfuncties, benoemingstermijn van de Raad van Toezicht en renumeratierapport is terug te vinden op de website van HAS Hogeschool:

https://has.nl/nl/over-has-hogeschool

Voor een uitgebreid verslag van de Raad van Toezicht dat eind juni wordt gepubliceerd na goedkeuring van de jaarrekening 2017, zie onze website.

https://has.nl/nl/over-has-hogeschool

Good Governance HAS Hogeschool volgt de Governance Code van het hbo; zie voor meer informatie onze website.

https://has.nl/nl/over-has-hogeschool

De cijfers uit de jaarrekening zijn na 1 juli 2018 terug te vinden op onze website.

https://has.nl/nl/jaarverslag

Informatie over ziekteverzuim in het HBO is terug te vinden op de website van Zestor.

http://www.zestor.nl/gezond-veilig-en-vitaal-werken/

verwijzingen naar website HAS Hogeschool en andere

rapport_sfb_2017_def.pdf

verzuim-in-het-hbo/verzuimcijfers-hbo/

67 jaarbeeld 2017

jaarbeeld 2017

68