VA K T E CH N I EK LEG SEC TOR
WAAIERBELUCHTING DROOGT BETER EN BESPAART ENERGIE
I
n 2014 vervingen Peter en Esther hun volière op de Fladderfarm. Peter: „In 1991 plaatsten wij de tweede volièrestal in Nederland. Na 23 jaar was die nog niet helemaal versleten maar met de moderne systemen zijn veel betere resultaten te halen.” Ze plaatsten drie Fienhage-opstellingen in de bestaande stal. „In de Fienhagevolière rollen de systeemeieren naar het midden naar de eierband en hoeven dus niet handmatig verzameld te worden”, vertelt Peter. Samen met Fienhage installeerde hij waaierbeluchting in de volière. Aanleiding Peter draaide drie jaar mee met het project Boer en klimaat. De ambitie was knelpunten en belemmeringen op weg naar klimaatneutraal produceren aan te pakken en op te lossen. Peter: „Vroeger was er een type legbatterij met waaierbeluchting voor mestdroging. Toen de batterijen verdwenen, was het waaiersysteem ook weg. Tijdens dat project kwam dat idee bij mij weer boven.” Peter probeerde het principe op kleine schaal uit op de Kakelhoeve, het legbedrijf dat Peter samen met compagnon Peter van
der Heijden heeft. Dat werkte goed. Het nieuwe waaiersysteem is een beluchtingssysteem dat bestaat uit een as met schoepen. Deze schoepen brengen de lucht boven de mestband constant in beweging dankzij de positie die zij innemen op de as. De as wordt aangedreven door een motor die minder energie verbruikt dan het traditionele beluchtingssysteem. Bij het traditionele beluchtingssysteem moet veel druk opgebouwd worden door de ventilator om lucht door kleine gaatjes te persen. Het traditionele beluchtingssysteem was ingesteld op een capaciteit van 1 m3/hen/uur. Bij het traditionele beluchtingssysteem wordt de lucht over de mestbanden geblazen vanuit een luchtbuis die ingeblazen wordt door een krachtige ventilatormotor met een hoog stroomverbruik. De waaierbeluchting wordt aangedreven door motoren die minder stroom verbruiken. Pieter Smits van Fienhage en Peter wilden metingen uit te voeren om een Ravtoelatingsnummer (Regeling ammoniak en veehouderij) voor het systeem te krijgen. Voor financiering kwamen ze in contact met Geert Wilms van LIB. De Stuurgroep
HAS Kennistransfer Vierdejaarsstudenten van HAS Hogeschool Den Bosch studeren altijd af op een concrete opdracht uit het bedrijfsleven, een unicum ten opzichte van al het andere hbo-onderwijs in Nederland. Onder deskundige begeleiding van een projectleider vanuit HAS Kennistransfer & Bedrijfsopleidingen werkt een team van studenten en docenten samen aan ruim 300 opdrachten per jaar. De aanpak is professioneel: de planning, werkwijze, doelstellingen en het op te leveren resultaat worden van te voren contractueel vastgelegd. Gedurende de looptijd van het project vindt regelmatig overleg en afstemming plaats. Een opdrachtgever betaalt alleen voor de professionele inbreng van docenten. HAS Kennistransfer werkt graag met voorlopers uit de markt omdat studenten zich het beste ontwikkelen in een innovatieve omgeving. De opdracht van Fladderfarm en Fienhage was daar een prachtig voorbeeld van.
22
Landbouw Innovatie Noord – Brabant is een samenwerkingsverband van de Provincie Noord-Brabant en de Zuidelijke Landen Tuinbouw Organisatie (ZLTO) met als doel gezamenlijk te werken aan een duurzame en vitale land- en tuinbouw die bijdraagt aan de kwaliteit van het platteland. Samen met HAS Kennistransfer werd het doel van het onderzoek bepaald: aantonen dat het waaiersysteem minimaal zo goed werkt als erkende bestaande mestbeluchtingssystemen met de verwachting dat er fors op energie bespaard kan worden. Drie studentes, Esther van Milligen, Iris Timmermans en Janine Vocke, onderzochten de resultaten van het nieuwe energiezuinige waaiersysteem van Fienhage. Onderzoek Van Agt plaatste drie Fienhage-opstellingen, alledrie met de nieuwe waaierbeluchting. Peter: „Per opstelling drijven twee motoren de waaierbeluchting aan. Bij een opstelling hebben we die motoren gemonteerd. Bij de andere twee bewust niet, dan kon de proef daardoor niet verstoord worden.” Aan de tweede opstelling monteerde Van Agt het traditionele beluchtingssysteem. De derde opstelling had mestbanden zonder mestdroging. De drie studenten voerden gedurende zes weken drogestofbepalingen, luchtsnelheidsmetingen, temperatuur en relatieve luchtvochtigheid en stikstofbepalingen uit. Op twaalf plekken, vier per opstelling, verzamelden de studenten mest van drie dagen op plastic platen in de volière en bepaalden daarvan het drogestofpercentage. Ze vergeleken hun bevindingen met het onderzoek van Beurskens, Hol en Mol in de zomer- en herfstperiode van 2002. Het onderzoek bij Van Agt vond plaats Pluim v e e houde r ij 45e j a a rg a n g - 8 m e i 2 0 1 5
Foto: Monique van Loon
Peter en Esther van Agt uit het Brabantse Oirschot plaatsten in hun nieuwe volière waaierbeluchting. Drie studenten van HAS Hogeschool Den Bosch presenteerden de resultaten van het nieuwe waaierbeluchtingssysteem van Fienhage. De studenten voerden het onderzoek uit in opdracht van HAS Kennistransfer en Bedrijfsopleidingen.
Waaierbeluchting werkt ventilatoren die relatief weinig stroom verbruiken
in de winterperiode van 12 januari tot en met 5 maart. Forse energiebesparing Het gemeten drogestofpercentage bij zowel de waaier als traditionele beluchting was ondanks de metingen in de winterperiode hoger dan in genoemd referentieonderzoek. De mest gedroogd door de waaierbeluchting is in verloop van drie dagen 3,4 procent droger dan mest gedroogd met traditionele beluchting. De studenten maten de luchtsnelheid bij de waaiers en de traditionele beluchting. Zoals te verwachten, is de luchtsnelheid bij de traditionele beluchting fors hoger. De lucht moet door een gaatje van 4 mm en brengt andere lucht in beweging die zorgt voor de droging van de mest. Het onderzoek toont aan dat het energieverbruik van de waaiers 73 procent minder is dan bij traditionele beluchting. Peter van Agt: „Dit is het grootste voordeel. Jaarlijks bespaar je dus enorm op energieverbruik. Veertig procent van de energiekosten zijn voor het drogen van de mest. P l u i m v e e h ou d erij 4 5 e j aarg an g - 8 mei 2015
Als je hiervan 73 procent bespaart, betekent dat totaal 30 procent minder energiekosten. Bij een verschil van 47.830 kW per jaar is dat ruim 6.000 euro! Ter hoogte van de legnest zitten geen propellers om tocht in de nest te voorkomen. Peter: „Ik zie geen verschil in aantal buitennesteieren.” De verwachting is dat het waaiersysteem dezelfde levensduur heeft als een traditioneel systeem. „Beluchtingsbuizen gaan op den duur dichtzitten en zijn vrij moeilijk te reinigen. Ik verwacht dat de schoepjes makkelijk schoon zijn te maken”, zegt Peter. Bijschrijven op Rav-lijst Pieter Smits, directeur Fienhage International: „We hebben in overleg met HAS Kennistransfer de rapportage van het onderzoek opgesteld volgens de voorwaarden van de TacRav (Technische adviescommissie van de Regeling ammoniak en veehouderij).” De studenten voerden ook stikstofbepalingen uit. De droogresultaten in de eerste 24 uur, de periode met de meeste ammoniakemissie, van de waaierbeluch-
ting en traditionele beluchting zijn nagenoeg gelijk. De aanvraag is ingediend om het waaiersysteem bij de drie bestaande Rav-nummers 2.11.2 / 3 / 4 bij te schrijven. Op 30 juni is de eerstvolgende TacRav-vergadering. De verwachting is dat het systeem dan bijgeschreven zal worden. Pieter Smits: „In bestaande Fienhage-systemen is de waaierbeluchting eenvoudig in te bouwen. De investeringen zijn ongeveer gelijk aan de huidige stalluchtventilatiesystemen met beluchtingsbuizen. Het is sterk afhankelijk van de lengte van de stal. Het aandrijfsysteem is het duurste.” Smits is zeer tevreden over de samenwerking met HAS Kennistransfer. „Het was ons eerste project en het is super bevallen. De studenten zijn heel zelfstandig en worden goed begeleid door professionals. De tussentijdse rapportages waren heel goed.” Ook Peter van Agt sluit zich daar bij aan: „Als de rest van de sector dit systeem ook kan gebruiken, ben ik tevreden.” Monique van Loon – van Duijnhoven, AgriContent
23