HET NIEUWE SAMENWERKEN EEN SOCIAAL INTRANET VOOR DE GEMEENTE ROTTERDAM
HatRabbits
HET NIEUWE SAMENWERKEN EEN SOCIAAL INTRANET VOOR DE GEMEENTE ROTTERDAM
HatRabbits
Š 2015 HatRabbits Ontwikkeld door: RenÊ de Ruijter & Jeroen de Ruijter In opdracht van: Gemeente Rotterdam, Petra Berrevoets In co-creatie met: Gemeente Rotterdam Adviseurs: Coos de Groot, Marc B. do Amaral, Michael Allen, Guido Pater, Gonny Vink, Alex Verheij & Edwin van de Bospoort Vormgeving & Illustraties: HatRabbits Fotografie: Stephanie Nieuwenhuisen www.hatrabbits.com
INHOUDSOPGAVE 7
Voorwoord
55
Intern ondernemerschap
88
Single sign on
10
Inleiding
56
Wie wat waar
91
Ict
15
Wat vooraf ging
58
Toegang externen
93
Vrij
16
Een nieuw intranet
61
Relevant
95
Iedereen publiceert
18
Duidelijk Rotterdams
62
Nieuws van de dag
96
Ruimte voor je mening
21
#Onsintranet
63
Relevante content
98
Persoonlijk
22
Thema’s
64
#Toekomstproof
101
Rotterdams
28
Experts
67
Leuk
102
Uit het hart van rotterdam
35
Sociaal
68
Inspirerend
103
De rijkdommen van rotterdam
36
Smoelenboek
70
Actief gebruik belonen
105
Handig
38
Cluster-overstijgend
73
Marktplaats
107
Servicedesk
39
Delen en samenwerken
75
Balans
108
Personal assistent
41
Collega’s leren kennen
77
Leerzaam
110
Werkplekken en ruimtes
42
Chat + Videochat
78
E-learning
112
Alles in één
45
Offline ontmoetingen
81
Leren van elkaar
113
Intelligente vindmachine
46
Vraag & Aanbod
82
Van fouten leren
115
In het kort
51
Groepen
85
Toegankelijk
117
Vragen?
54
Ideeënmanagement
86
Responsive
“A REVOLUTION DOESN’T HAPPEN WHEN WE ADOPT NEW TOOLS, IT HAPPENS WHEN WE ADOPT NEW BEHAVIOURS.” — Clay Shirky
6 Het Nieuwe Samenwerken
VOORWOORD Het sociale intranet markeert een nieuw digitaal tijdperk. Van ‘wat moet ik er halen’ naar ‘wat kan ík delen’, van vast format naar gepersonaliseerde indeling, van managementtool naar link tussen collega’s en de stad. Alle unieke kennis kan straks gedeeld worden via een intranet gericht op dialoog en samenwerking. Met alle collega’s, maar ook in groepen. Binnenkort is het Rotterdamse intranet een sprankelend platform voor alle werknemers van onze mooie stad. Dat wordt wennen, want het vraagt inzet van iedereen. Maar ik weet zeker dat we deze revolutie gaan laten werken, zodat ‘het’ intranet ‘ons’ intranet wordt. Petra Berrevoets Rotterdam, Maart 2015
invulling 7
8 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 9
INLEIDING In januari en februari 2015 hebben medewerkers van verschillende afdelingen van gemeente Rotterdam creatief nagedacht over het nieuwe intranet van de gemeente. Onder begeleiding van het Rotterdamse innovatiebureau HatRabbits zijn er in 4 sessies ongeveer 2400 ideeĂŤn opgehaald. Dit document is een bundeling van de meest veelbelovende ideeĂŤn en de meest voorkomende wensen. In acht hoofdstukken krijg je een indruk van wat het nieuwe sociale intranet voor jou kan betekenen.
10 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 11
12 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 13
14 Het Nieuwe Samenwerken
WAT VOORAF GING Al eerder heeft gemeente Rotterdam onder begeleiding van HatRabbits creatief nagedacht over de mogelijkheden van nieuwe digitale media. Op 12 juni 2014 heeft een diverse groep medewerkers van de gemeente creatief nagedacht over de nieuwe website van Rotterdam. Alle ideeën die op 12 juni zijn bedacht voor rotterdam.nl zijn verscherpt, gebundeld en samengebracht in één heldere visie: Duidelijk Rotterdams. Duidelijk Rotterdams betekent een site zonder toeters en bellen. Helder en overzichtelijk. Functioneel en in lijn met het karakter van de stad. Stevig, nuchter en gericht op praktisch gebruik. Kortom: een moderne site die intuïtief werkt.
invulling 15
EEN NIEUW INTRANET Duidelijk Rotterdams blijft een sterke en begrijpelijke visie die ook zeer toepasbaar is voor het nieuwe sociale intranet van gemeente Rotterdam. Daarom is Duidelijk Rotterdams ook in dit document weer de hoofdlijn van de digitale vernieuwing. De ideeĂŤn en wensen die voortkwamen uit de vier sessies passen perfect in het concept. Het nieuwe intranet als een eenvoudig en gebruiksvriendelijk platform. Prettig in gebruik, leuk om te bezoeken, inspirerend en vooral relevant voor de gebruiker. Het moet een systeem zijn dat het werk leuker en slimmer maakt. Een platform dat gebruikers verrast en toch ook toegankelijk is voor iedereen.
16 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 17
DUIDELIJK ROTTERDAMS IS... NO NONSENSE
UITDAGEND
DOEN, DOEN, DOEN.
GEEN KAPSONES
PITTIG TROTS UITDAGEND
ZELF SPOT
DIRECT & EERLIJK
TO THE POINT STOER
NIET LULLEN MAAR POETSEN
RAUW
AMBITIEUS
18 Het Nieuwe Samenwerken
VEEL ZIJDIG
RUIMTE (LIJK)
OPEN & EERLIJK
MODERN
GEEN WOORDEN MAAR DADEN!
#KENDOE
TEGEN DRAADS HELDER TAALGEBRUIK
STADS
ONGEPOLIJST
GEEN JARGON
LEF NUCHTER
KORT & KRACHTIG
NIEUW GEWONE MENSEN TAAL
DUIDELIJK
invulling 19
20 Het Nieuwe Samenwerken
#ONSINTRANET Het nieuwe intranet is een sociaal platform voor de hele organisatie. Het streven is dat iedereen zich er straks thuis voelt en dat het systeem het werk prettiger en makkelijker maakt. Het doel van het intranet is het bevorderen van samenwerking en het beter benutten van alle kennis, ervaring en ideeÍn binnen de organisatie. Dit project gaat niet over het lanceren van een nieuw systeem maar over het neerzetten van een nieuwe cultuur. We gaan met z’n allen slimmer werken en meer van elkaars kennis en ervaring gebruik maken.
invulling 21
THEMA’S Tijdens de creatieve denksessies zijn ongeveer 2400 ideeën opgehaald. Naast veel originele ideeën zijn er ook terugkerende thema’s te herkennen. Overlappende ideeën, vergelijkbare denkrichtingen en veelvoorkomende aandachtspunten zijn verzameld en teruggebracht tot 8 hoofdthema’s. Gecombineerd met de meest verrassende ideeën vormen deze 8 thema’s de basis voor het nieuwe sociale intranet van de gemeente. De thema’s zijn: relevant, leerzaam, toegankelijk, handig, sociaal, leuk, vrij en Rotterdams. Elk thema wordt in dit document uitgebreid beschreven en belicht een ander aspect van het intranet.
22 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 23
RELEVANT De content van het intranet moet actueel zijn. Het laatste nieuws moet prominent in beeld verschijnen en relevante informatie moet ‘boven komen drijven’. Door te ‘liken’, delen en volgen geeft eenieder aan wat hij/zij relevant vindt. Ieder bepaalt dus zelf wat voor informatie er in beeld komt.
LEERZAAM Een intranet is bij uitstek geschikt om kennis en ervaringen te delen. Niet alleen successen moeten worden gedeeld, maar ook mislukkingen. Van fouten leer je immers het meeste. Verder zouden via het intranet (online) cursussen en trainingen moeten kunnen worden gevonden.
24 Het Nieuwe Samenwerken
TOEGANKELIJK Dat het nieuwe intranet op alle apparaten en op elke locatie beschikbaar is, spreekt voor zich. Een toegankelijk intranet betekent ook dat de opmaak vriendelijk en intuïtief is, dat alles snel te vinden is en dat niet apart hoeft te worden ingelogd voor verschillende programma’s.
HANDIG Het nieuwe intranet moet fungeren als een persoonlijke assistent voor elke medewerker. Door in te spelen op wat de gebruiker nodig heeft wordt het werk makkelijker. Zo zou intranet onder andere een overzicht moeten bieden van vrije werkplekken en zou het tijdschrijven moeten vereenvoudigen.
invulling 25
SOCIAAL Samenwerken is het sleutelwoord van het nieuwe intranet. De enorme hoeveelheid kennis die in de organisatie aanwezig is moet worden benut. Het intranet speelt hierbij een belangrijke rol. Mensen moeten elkaar gemakkelijk kunnen vinden en ze moeten eenvoudig met elkaar kunnen communiceren.
LEUK Om te zorgen dat zoveel mogelijk medewerkers het nieuwe intranet gaan gebruiken, is het raadzaam om niet alleen te focussen op functionaliteit. Het moet ook leuk zijn om het intranet te gebruiken. Inspiratie en plezier zijn noodzakelijk om te zorgen dat men het intranet actief gaat gebruiken.
26 Het Nieuwe Samenwerken
VRIJ Voor een sociaal intranet is het essentieel dat iedereen in volledige vrijheid kan publiceren. Hierbij moet ook ruimte zijn voor het uiten van kritiek. Verder moet elke medewerker vrij zijn personen, afdelingen of onderwerpen te volgen en zijn of haar persoonlijke profiel naar eigen smaak vorm te geven.
ROTTERDAMS Rotterdamse ambtenaren vinden het belangrijk om te weten wat er speelt in de stad. Het is dan ook niet meer dan logisch dat het belangrijkste nieuws uit de stad vanuit externe bronnen wordt ingeladen. Ook vragen die op rotterdam.nl door burgers gesteld worden kunnen intern worden uitgezet.
invulling 27
EXPERTS
KENNERS & KUNNERS De uitkomsten van de creatieve denksessies zijn door HatRabbits gegroepeerd, geëvalueerd en uitgewerkt in acht hoofdthema’s. Hierbij zijn de ideeën natuurlijk ook gecheckt op originaliteit en haalbaarheid. Met diverse experts en ervaringsdeskundigen zijn de ideeën besproken en aangevuld.
28 Het Nieuwe Samenwerken
Michael Allen, TalkFreely Michael is mede-eigenaar van TalkFreely en expert op het gebied van ‘idea management’. Hij weet als geen ander hoe je ideeën uit een (grote) organisatie naar boven haalt. Al meer dan 17 jaar helpt Michael grote organisaties uit de publieke en private sector in Engeland en in Noord-Europa, met het vinden, evalueren, ontwikkelen en testen van ideeën.
Marc B. do Amaral, Spup Marc is communicatie-specialist en deskundige op het gebied van ‘communicatieklimaten’. Met zijn bureau Spup helpt hij organisaties om betekenisvol te communiceren met medewerkers en andere belanghebbenden. Marc begeleidt organisaties naar een cultuur van openheid, vertrouwen en dialoog, zodat optimaal kan worden samengewerkt.
Experts 29
Gonny Vink, Work21 Gonny is de oprichtster van Work21, een bureau dat zich richt op ‘slimmer werken’. Work21 helpt organisaties bij de adoptie van nieuwe manieren van samenwerken, kennis delen, leren en communiceren. Gonny begeleidt organisaties om met behulp van de laatste technische mogelijkheden hun werk slimmer en effectiever te organiseren.
Alex Verheij, Alares Als innovatie- en organisatieadviseur ondersteunt Alex opdrachtgevers bij het herontwerpen van processen, het invoeren van kennissystemen en het integreren van beide binnen de cultuur van een organisatie. Bij Alares adviseert Alex over de toepassing van kenniskapitalisatie en sociale innovatie binnen organisaties.
30 Het Nieuwe Samenwerken
Edwin van de Bospoort, Sciomino Edwin is een interactief ontwerper en één van de oprichters van Sciomino, het beste te omschrijven als een digitale marktplaats van kennis & kunde. Met deze tool helpt Edwin organisaties bij ‘Social Mining’. Hij weet als geen ander hoe je alle aanwezige kennis, informatie en ervaring op een overzichtelijke manier inzichtelijk maakt.
Coos de Groot, Achmea Het aflopen anderhalf decennium heeft Coos zich ontwikkeld tot expert op het veelzijdige terrein van intranet als digitale werkomgeving. ‘Powered by Achmea’ helpt hij organisaties met analyse en advies over hun strategie voor de inbedding van nieuwe werkstijlen en online communicatie- en dienstverleningspraktijken.
Experts 31
Guido Pater, ReinierNet Als projectleider was Guido verantwoordelijk voor de implementatie en activatie van ReinierNet, het sociale intranet van het Reinier de Graaf Ziekenhuis. Guido houdt zich bezig met “samenwerken, verbinden en kennis delen”. Hij werkt op het raakvlak van online technologieën, gedrag en de houding van mensen binnen online communities.
32 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 33
34 Het Nieuwe Samenwerken
SOCIAAL
HET NIEUWE SAMENWERKEN Samenwerken is natuurlijk één van de belangrijkste doelen van een sociaal intranet. Mensen moeten elkaar gemakkelijk kunnen vinden en het intranet moet samenwerken aan projecten vereenvoudigen. Dit betekent niet alleen dat je snel moet kunnen zien welke ervaringen, expertise en interesses collega’s hebben, maar ook dat je moet kunnen zien welke collega’s beschikbaar zijn en waar ze zitten.
Sociaal 35
SMOELENBOEK Een absoluut vereiste voor een intranet is het ‘smoelenboek’. Veel deelnemers aan de sessies pleiten hierbij voor een LinkedIn-achtig profiel, zodat collega’s kunnen zien wat je voor projecten hebt gedaan en wat je specialiteiten zijn. Mensen moeten niet alleen vindbaar zijn op hun naam, maar ook op functie, afdeling of expertise. Om te zorgen dat alles up-to-date blijft, moeten mensen zelf hun profiel kunnen aanvullen. Naast de vaste content (profielfoto, contactgegevens, afdeling) moeten mensen hun huidige projecten, specialisaties, interesses en hobby’s kunnen aanvullen.
36 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 37
CLUSTER-OVERSTIJGEND Gemeente Rotterdam is één organisatie. Daarom zou de clusterindeling op het intranet moeten worden losgelaten. Ieder cluster en iedere afdeling kan uiteraard via groepen nog steeds kennis delen die enkel voor een deel van de organisatie relevant is. Berichten die voor alle medewerkers interessant zijn worden wel organisatie-breed gedeeld. Een cluster-overstijgend intranet zal het ‘wij-gevoel’ versterken en samenwerking tussen collega’s van verschillende clusters en afdelingen bevorderen.
38 Het Nieuwe Samenwerken
DELEN EN SAMENWERKEN Voor effectieve samenwerking is het uiteraard wenselijk dat via het intranet documenten kunnen worden gedeeld. Daarbij is het grote voordeel van een sociaal intranet dat ook de bijbehorende conversaties opgeslagen en bewaard blijven. Conversaties over documenten zijn vaak net zo belangrijk als de documenten zelf. Doordat het gesprek open en online plaatsvindt kan iedereen zien wat er gebeurt, meedenken en een waardevolle bijdrage leveren. Doordat alles wordt opgeslagen kunnen ook mensen die later inhaken eenvoudig alles wat besproken is teruglezen.
invulling 39
40 Het Nieuwe Samenwerken
COLLEGA’S LEREN KENNEN Er moet ruimte zijn om hobby’s en interesses te delen. Niet alleen vakkennis moet worden benut, maar zeker ook kennis en expertise die buiten de gemeentelijke organisatie is opgedaan. Het is altijd leuk om te zien dat collega’s gemeenschappelijke interesses hebben. Daarnaast is het ook erg handig om te weten dat iemand ervaring heeft met een bepaalde methodiek of wellicht een vreemde taal beheerst. Zo wordt ieders talent en interesse zichtbaar en kan het beter worden benut. Je leert elkaar op een andere manier kennen en je weet beter wie je waar voor kunt vragen. Het idee om collega’s op intranet in de schijnwerpers te zetten komt ook vaak terug. Of het nu gaat om een interview met een ambtenaar, de ‘medewerker van de maand’ of ‘de dag van...’ Het is leuk om op een andere manier je collega’s te leren kennen.
Sociaal 41
CHAT + VIDEOCHAT Het fijne van een sociaal intranet is dat je snel met collega’s kunt communiceren. Op emails wordt vaak niet direct gereageerd en bovendien zorgen kleine miscommunicaties er regelmatig voor dat vele emails heen en weer moeten worden gestuurd voor alles duidelijk is. Chat is een snellere en efficiÍntere vorm van communicatie. Je kunt even snel iets vragen en hebt direct duidelijkheid. Tijdwinst en het voorkomen van frustraties zijn het resultaat. Veel mensen communiceren liever face-to-face dan via email. Een voor de hand liggende oplossing hiervoor is uiteraard de optie om te video-chatten via het intranet. Doordat je iemands gezichtsuitdrukking en intonatie meekrijgt worden misverstanden voorkomen.
42 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 43
Jennifer, 50
12
44 Het Nieuwe Samenwerken
4
8
OFFLINE ONTMOETINGEN Offline ontmoetingen blijven populair. Manieren om dit te stimuleren zijn talrijk: van ‘buddy projecten’ om te leren van een andere afdeling tot wekelijkse geautomatiseerde ‘matches’ met een onbekende collega om die dag mee samen te werken. Het idee om een datingsite of Tinder-achtige functionaliteit te creëren om collega’s te koppelen kwam een aantal keer langs. Dit lijkt een lollige opmerking, maar in een organisatie met ruim 10.000 medewerkers is de wens om op een speelse manier collega’s te leren kennen niet vreemd. Collega’s koppelen op basis van competentie, interesse of projecten is een interessante manier om nieuwe verbindingen te leggen. Netwerken binnen de organisatie kan hiermee een nieuwe impuls krijgen.
Sociaal 45
46 Het Nieuwe Samenwerken
VRAAG EN AANBOD Naast het kunnen vinden van collega’s, is het kunnen delen van kennis een noodzakelijkheid. Medewerkers kunnen zo van elkaar leren (zowel van successen als van fouten). Een ‘Vraag & Aanbod’ sectie kan hierbij helpen en functioneert feitelijk als een marktplaats voor kennis en inzet. Wanneer je ergens hulp of advies bij nodig hebt, kun je een oproep plaatsen. Wanneer reeds beantwoordde vragen doorzoekbaar zijn (zoals op een discussieforum), dan leidt dit tot een waardevol overzicht van kennis. Veel mensen kijken namenlijk eerst of iets al eerder gevraagd is.
Sociaal 47
Het is belangrijk om duidelijk te maken wat het doel is van een vraag-en-aanbod functionaliteit. Het moet goed geïntroduceerd worden en de ‘spelregels’ moeten voor iedereen duidelijk zijn. Wanneer iemand bijvoorbeeld zijn bankstel zou aanbieden via dit platform, dan zou dit anderen kunnen afschrikken om hun professionele vraag te delen. Als mensen met een bepaald specialisme merken dat er veel vragen over dit specialisme zijn, dan kunnen zij hier op inspelen. Ze kunnen bijvoorbeeld besluiten om een cursusmiddag te organiseren over dit onderwerp. Deze training kunnen ze via hetzelfde platform aanbieden.
48 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 49
50 Het Nieuwe Samenwerken
GROEPEN Juist op een sociaal intranet is het wenselijk dat iedere gebruiker groepen kan aanmaken. Groepen zijn uitstekend geschikt om informatie met een specifieke groep collega’s te delen. Niet alle informatie is immers relevant voor de gehele organisatie. Groepen kunnen bijvoorbeeld bestaan uit mensen die op dezelfde afdeling of aan hetzelfde project werken, of simpelweg uit medewerkers met eenzelfde interesse. Het is aan de ‘eigenaar’ van de groep om te bepalen of een groep open of gesloten is. Om te bevorderen dat mensen samenwerken, kennis uitwisselen en van elkaar leren moet wel duidelijk worden gemaakt dat openheid de voorkeur geniet. Als jij niet deelt, dan kun je dat tenslotte ook niet verwachten van anderen.
Sociaal 51
52 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 53
IDEEËNMANAGEMENT Het intranet is een fantastische plek om ideeën te verzamelen. Op een laagdrempelige manier kun je de hele organisatie betrekken bij verschillende uitdagingen. Het organiseren van ideeëncompetities en het betrekken van medewerkers bij een uitdaging zorgt ervoor dat alle denkkracht benut wordt. Door goed ideeënmanagement kan de organisatie continu innoveren. Wanneer je ideeën vraagt zonder een duidelijke focus aan te brengen, is dat echter vragen om problemen. Je krijgt dan namelijk allerlei ideeën over uiteenlopende onderwerpen zonder dat direct duidelijk is wie er mee aan de slag moet gaan. Zorg daarom voor duidelijke uitdagingen en thema’s met elk een verantwoordelijke probleemeigenaar. Deze persoon moet zorgen dat er iets met de ideeën gebeurt.
54 Het Nieuwe Samenwerken
INTERN ONDERNEMERSCHAP Niet-betrokken medewerkers motiveren om met ideeĂŤn te komen is een moeizaam proces. Het is logischer om je energie te steken in de mensen die al gemotiveerd zijn. Stimuleer ondernemende werknemers dus en geef ze de ruimte. Vrijheid en verantwoordelijkheid zijn belangrijke factoren voor het succes van het intranet. Het zelf kunnen organiseren en in beweging zetten van dingen zorgt ervoor dat de gemeente als organisatie proactief en innovatief wordt. Mensen moeten de mogelijkheid hebben om als een ondernemer binnen de organisatie te opereren. Zij moeten de ruimte krijgen om zelf projecten te starten en een team om zich heen te verzamelen om zaken voor elkaar te krijgen.
invulling 55
WIE WAT WAAR
WIE IS WAAR MEE BEZIG?
WIE ZIT WAAR?
Het is niet alleen interessant om te
Flexwerken brengt naast veel
weten welke projecten je collega’s
voordelen ook enkele nadelen met
gedaan hebben in het verleden, maar
zich mee. Collega’s weten bijvoorbeeld
ook waar ze op dit moment mee bezig
niet meer van elkaar waar ze zitten.
zijn. Door hiervan op de hoogte te zijn
Het zou daarom fijn zijn als je via het
krijg je een nog beter beeld van je
intranet kunt zien waar collega’s (met
collega’s en weet je precies wie waar
wie je wilt werken) zitten. Een
mee kan helpen. Op deze manier kan
intranet dat herkent op welke
er kruisbestuiving plaatsvinden
werkplek je bent ingelogd kan dit
tussen de verschillende projecten.
inzichtelijk maken voor collega’s.
56 Het Nieuwe Samenwerken
WIE IS BESCHIKBAAR
WIE KAN HELPEN
Dat een collega aanwezig is, wil nog
In een organisatie met ruim 10.000
niet zeggen dat hij of zij beschikbaar
ambtenaren is er altijd wel iemand
is. Het is vervelend als je iemand
die een antwoord paraat heeft. Er is
opzoekt en het blijkt dat deze persoon
veel kennis en ervaring aanwezig.
net in een vergadering zit. Een
Het intranet is het ideale middel om
koppeling met je agenda kan ervoor
deze expertise te benutten. Voor elke
zorgen dat je beschikbaarheid
situatie is wel iemand te vinden die
automatisch wordt aangepast, zodat
je kan helpen. Via het intranet kun je
anderen kunnen zien of je beschikbaar
een vraag stellen aan je collega’s of
bent of juist niet gestoord wilt worden.
juist een collega uit de brand helpen.
Sociaal 57
TOEGANG EXTERNEN Gemeente Rotterdam werkt met veel externe partijen en organisaties samen. Het is dan ook logisch dat ook deze partijen toegang kunnen krijgen tot een afgesloten gedeelte van het intranet. Een modern intranet is eigenlijk een digitale werkomgeving waarin alles samenkomt. Het ligt dan ook voor de hand om ook de regelmatige samenwerking met mensen van buiten de organisatie op het intranet onder te brengen. ‘Het nieuwe samenwerken’ vraagt om het loslaten van verouderde grenzen. Het intranet is bedoeld om intern het werk slimmer te organiseren. Toegang bieden aan externen kan hierbij helpen.
58 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 59
60 Het Nieuwe Samenwerken
RELEVANT
NUTTIG & INTERESSANT Het belangrijkste van het intranet is dat het relevant is. Daarom moet bij elk onderdeel goed worden nagedacht over het nut ervan. Het gaat hierbij zowel over de berichten die geplaatst worden als over de digitale toepassingen die worden ingezet. Qua technologie kan tegenwoordig bijna alles. Daarom is de vraag niet “Wat is er mogelijk?” maar “Wat hebben we nodig en waarom?” Door stil te staan bij het nut van een toepassing ontstaat er een inhoudelijk en prettig intranet.
Relevant 61
NIEUWS VAN DE DAG Niet alleen de stad Rotterdam is continu in beweging, ook binnen de gemeente als organisatie gebeurt er van alles. Projecten worden gestart, trajecten worden afgesloten, successen worden gevierd en plannen worden ontwikkeld. Het intranet moet niet alleen een verslaglegging zijn van wat er gebeurd is, maar vooral actueel zijn door te laten zien wat de laatste ontwikkelingen zijn. Oud nieuws is geen nieuws. Nieuws moet vers zijn. Gebruikers zijn hier zelf voor verantwoordelijk. Door zelf scherp te blijven en updates te sturen over wat er speelt ontstaat er een een up to date intranet met actuele informatie. Op deze manier worden berichten continu afgewisseld en ontstaat er een interessant en relevant platform voor interne nieuwsgaring.
62 Het Nieuwe Samenwerken
RELEVANTE CONTENT Wanneer duizenden medewerkers informatie kunnen delen via het intranet, loert het gevaar dat mensen door de bomen het bos niet meer zien. Het is dan ook belangrijk dat de meest relevante en actuele berichten boven komen drijven. Doordat iedereen op berichten kan reageren en bovendien interessante berichten kan ‘liken’ en delen zorgen de gebruikers hier zelf voor. Daarnaast bepaalt elke gebruiker welke personen, groepen of onderwerpen hij of zij wil volgen. Je geeft op het sociale intranet zelf aan welke informatie je te zien wilt krijgen. De mogelijkheid om berichten te ‘tippen’ aan specifieke collega’s zorgt er bovendien voor dat collega’s elkaar op de hoogte houden van voor hen interessante informatie.
Relevant 63
#TOEKOMSTPROOF Op het gebied van technologie kan vrijwel alles. Daarbij ontwikkelt technologie zich in razend tempo en zijn de hippe nieuwe toepassingen van vandaag morgen alweer oud nieuws. Daarom is het belangrijk om niet vanuit de techniek of het middel te denken maar vanuit het doel. Wat willen we als organisatie uitstralen? Wat willen we kunnen als team, en als individu? Wat is belangrijk in het werk? Welke mogelijkheden zijn onmisbaar? Door te denken vanuit het doel vermijd je de valkuil van het (contra)modieuze. Technische snufjes en angsten mogen niet leidend zijn in de gang naar een nieuw intranet.
64 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 65
66 Het Nieuwe Samenwerken
LEUK
VERRASSEND & INSPIREREND Het intranet moet verrassen en het gebruik ervan moet “niet voelen als werk.” Om ervoor te zorgen dat medewerkers het nieuwe intranet gaan ontdekken is het belangrijk om gebruik te stimuleren. Dit kan onder andere door mensen te ‘lokken’ met leuke functionaliteiten. Ook al is het intranet werk-gerelateerd, niet alles hoeft heel serieus te zijn. Er moet ook ruimte zijn voor ontspanning en er moet iets te lachen zijn. Rotterdamse humor is zeer gewenst.
Leuk 67
INSPIREREND Iedereen wil een inspirerend intranet. Inspireren kan op tal van manieren. Mensen laten zich graag inspireren door sprankelende collega’s. Een terugkerende rubriek waarin telkens een collega succesverhalen en tips deelt zou dan ook erg worden gewaardeerd. Een dergelijke spotlight kan zorgen voor kennisdeling op een leuke manier. Een ander idee dat in verschillende variaties terug kwam is dat van een video van de dag. Het kan dan gaan om een positieve video van één van je collega’s om de dag goed mee te beginnen, een motiverende video van één van de directeuren (of van de burgemeester) of een opdracht die je in contact brengt met een collega.
68 Het Nieuwe Samenwerken
“HET INTRANET MOET OOK GEWOON LEUK ZIJN OM TE LEZEN ‘S MORGENS BIJ EEN KOP KOFFIE.”
invulling 69
ACTIEF GEBRUIK BELONEN Tijdens de sessies hebben veel mensen aangegeven dat actief gebruik zou moeten worden gestimuleerd. Daarbij kan worden gedacht aan het uitlichten van de leukste of meest waardevolle bijdrage, maar ook aan een ‘credits’-systeem. Meerdere gebruikers hebben aangegeven dat het verdienen van ‘credits’ (om bijvoorbeeld extra functionaliteiten ‘vrij te spelen’) mensen zal bewegen om het intranet actiever te gebruiken. Een aantal deelnemers wijst hierbij echter op het gevaar van competitie. Zij halen hierbij niet zelden het boek ‘The Circle’ aan. Er moet dan ook voorzichtig omgegaan worden met beloning. ‘Gamification’ is prima, mits mensen niet het gevoel krijgen dat ze mee moeten doen.
70 Het Nieuwe Samenwerken
THE CIRCLE
invulling 71
72 Het Nieuwe Samenwerken
MARKTPLAATS Veel medewerkers zien in het nieuwe intranet graag de bekende marktplaats terugkomen. Een goed idee, aangezien juist niet-werkgerelateerde categoriën zoals een interne marktplaats of een recepten-hoek zorgen voor verbinding. Medewerkers leren collega’s kennen en doen ‘spelenderwijs’ kennis op van het nieuwe systeem. Aansluiten op zaken die mensen toch al gebruiken werkt drempelverlagend. Mensen zullen zelfs buiten werktijd naar intranet gaan. Iemand die zijn oude fiets wil verkopen zal toch even op intranet gaan. Ondertussen leert zo iemand het systeem kennen en ontdekt hij bijvoorbeeld hoe je een foto kunt uploaden.
Leuk 73
“Intranet moet wel ingebed zijn in het werk en niet als hobbyclub gezien worden.”
74 Het Nieuwe Samenwerken
BALANS Hoewel het intranet inspirerend en plezierig zal moeten zijn, moet ook rekening worden gehouden met medewerkers die het belangrijk vinden dat hun intranet volledig functioneel en to-the-point is. Zij willen juist enkel ‘need to know’ informatie die werkgerelateerd is. Of zoals iemand aangaf: “Wie het druk heeft, zoekt niet naar iets leuks. Wel naar nuttige info die snel te vinden is en het werk makkelijker maakt.” Het is dan ook belangrijk dat ‘lollige’ functionaliteiten niet worden opgedrongen. Het is belangrijk om te zorgen voor een trigger om op het intranet te komen. Maar deze triggers (zoals bijvoorbeeld een dagrecept) hoeven natuurlijk niet op de startpagina te staan.
Leuk 75
76 Het Nieuwe Samenwerken
LEERZAAM
HET SLIMME WERKEN Een lerende organisatie is een slimme organisatie. Door kennis en ervaring met elkaar te delen kunnen de medewerkers de gemeente als organisatie slimmer maken. Door ook gevoelige zaken te delen, zoals mislukkingen en fouten, ontstaat er een cultuur waarin lessen getrokken kunnen worden uit ervaringen. Dit is spannend en vergt lef en openheid, maar in combinatie met Rotterdamse eerlijkheid en humor, zal het leiden tot een betere organisatie.
Leerzaam 77
E-LEARNING Als portaal waar alles samenkomt moet intranet het eenvoudig maken om cursussen, workshops en e-learning programma’s te vinden. Tips & tricks, online trainingen en de mogelijkheid om leerprogramma’s op te vragen. Alles overzichtelijk en geordend terug te vinden op thema. Door een speciaal hoekje van het intranet in te richten voor trainingen en de mogelijkheden om iets aan te melden, weet iedereen waar hij moet zijn. Iedereen kan zo vinden wat bij hem of haar past. Intranet geeft suggesties voor online en offline trainingen gebaseerd op je profiel.
78 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 79
80 Het Nieuwe Samenwerken
LEREN VAN ELKAAR Er is veel verborgen kennis binnen de gemeente en met een sociaal intranet kan dit worden benut. Door tips uit te wisselen en kennis met elkaar te delen, kan men op een leuke en laagdrempelige manier van elkaar leren. Met een “train je collega” programma kunnen medewerkers van de gemeente zelf aangeven wat ze willen leren. Eenieder kan aangeven waar hij of zij beter in wil worden. Mensen die deze expertise al hebben krijgen hierover een melding en kunnen hun collega helpen. Wanneer er veel mensen zijn die een bepaalde vaardigheid willen leren kunnen de experts uit de organisatie zelfs besluiten om bijvoorbeeld een cursusmiddag te organiseren. Zo worden trainingskosten bespaard (en hoeft immers geen externe partij ingehuurd te worden) en komen collega’s op leerzame wijze met elkaar in contact.
Leerzaam 81
VAN FOUTEN LEREN Successen zijn leuk om te delen en om te lezen, maar vaak kunnen we meer leren van fouten. Mislukte projecten en pogingen leveren in het algemeen zeer waardevolle inzichten op. Falen bestaat niet. Elke mislukking is een leermoment en het delen ervan kan anderen behoeden voor dezelfde fout. Door de minder glorieuze ervaringen te brengen met een gezonde dosis Rotterdamse humor kan worden voorkomen dat een sombere sfeer ontstaat. Medewerkers ontdekken op luchtige wijze wat niet werkt en kunnen hier hun voordeel mee doen. Lessen trekken uit gefaalde trajecten vergt vertrouwen. Het is belangrijk dat ook managers hun blunders met de rest van de organisatie delen. Het doel: van elkaar te leren en met z’n allen minder fouten maken door slimmer te werken.
82 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 83
84 Het Nieuwe Samenwerken
TOEGANKELIJK
ALTIJD HET OVERZICHT Dat het intranet op een laagdrempelige manier beschikbaar moet zijn voor iedereen is logisch. Om te zorgen dat het nieuwe intranet een succes wordt moet het voor iedereen toegankelijk zijn. Wanneer en waar dan ook. Een toegankelijk intranet werkt eenvoudig, is overal te bezoeken en op elk apparaat (desktop, tablet, laptop, smartphone). Hiernaast is het belangrijk dat je maar ĂŠĂŠn keer hoeft in te loggen om toegang te krijgen tot alle mogelijkheden van het intranet.
Toegankelijk 85
RESPONSIVE Het spreekt voor zich dat een modern intranet altijd en overal beschikbaar moet zijn. Mensen zitten niet altijd achter een pc op kantoor als zij even op intranet willen kijken. Ook op andere apparaten (zoals een smartphone of tablet) moet het intranet goed functioneren. Thuiswerken moet mogelijk zijn. Naast een responsive intranet is een bijbehorende app het overwegen waard. Door een beperktere functie is het raadplegen van een app laagdrempeliger. Te denken is aan een smoelenboek-app om onderweg even snel iemands telefoonnummer op te zoeken. Ook een app om collega’s om hulp te vragen kan erg handig zijn. Medewerkers met een bepaald expertise kunnen zo bijvoorbeeld een notificatie op hun smartphone ontvangen als een collega om hulp vraagt, zonder dat zij ingelogd hoeven te zijn op intranet.
86 Het Nieuwe Samenwerken
VISUEEL Het intranet moet niet alleen functioneel zijn, maar ook prettig ogen. Dit zorgt ervoor dat mensen het met plezier bezoeken. Zo gaan vorm en inhoud hand in hand.
EENVOUDIG Het intranet moet eenvoudig in gebruik zijn. Iedereen moet probleemloos met het intranet overweg kunnen, ongeacht achtergrond, ervaring of de situatie.
OVERZICHTELIJK Door de informatie overzichtelijk te presenteren voorkomen we dat bezoekers door de bomen het bos niet meer zien. Te allen tijde is het belangrijk om het overzicht te blijven houden.
Toegankelijk 87
SINGLE SIGN ON Het maar een keer hoeven inloggen is een breed gedragen wens binnen de organisatie. Niets is vervelender dan uit je ‘flow’ gehaald te worden door een inlogschermpje waarvoor je weer een wachtwoord moet opzoeken. Iedereen begrijpt dat het wegnemen van onnodige barrières frustraties voorkomt en de productiviteit ten goede komt. Het is wenselijk dat zoveel mogelijk mensen reageren op het intranet. Daarom is het uit den boze dat hiervoor extra moet worden ingelogd. Ook andere digitale functionaliteiten moeten direct toegankelijk zijn. Wanneer mensen zonder oponthoud verder kunnen, maakt dit hun werk niet alleen prettiger, maar gaat de productiviteit bovendien omhoog.
88 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 89
90 Het Nieuwe Samenwerken
ICT Bij de overgang naar een nieuw systeem moet rekening gehouden worden met de apparaten die in de organisatie worden gebruikt. De meest geavanceerde technologische hoogstandjes werken mogelijk niet optimaal op iets oudere computers. Het is belangrijk rekening te houden met oudere apparatuur, maar de langzaamste computer mag de vooruitgang niet in de weg zitten. Houd dus rekening met de middelmaat en baseer de keuzes voor het nieuwe systeem niet op de oudste of nieuwste computers.
Toegankelijk 91
92 Het Nieuwe Samenwerken
VRIJ
MIJN INTRANET Om te zorgen dat een sociaal intranet f loreert is het noodzakelijk dat medewerkers zich vrij en veilig voelen. Ze moeten niet het gevoel hebben dat wat ze plaatsen tegen hen kan worden gebruikt. De vereiste vrijheid brengt met zich mee dat veel moet kunnen. Ook scherpe kritiek en uitzonderlijke meningen moeten kunnen worden gedeeld. Verder moet eenieder zijn of haar eigen intranet samen kunnen stellen. Je bepaalt zelf welke projecten, personen of thema’s je volgt.
Vrij 93
VRIJHEID = VERTROUWEN + GEZOND VERSTAND
94 Het Nieuwe Samenwerken
IEDEREEN PUBLICEERT Op een sociaal intranet kan en mag iedereen publiceren. Er is geen redactie die berichten aanpast of verwijdert. Mensen kunnen zelf kiezen of hun bericht interessant is voor een beperkte groep (bijvoorbeeld hun eigen afdeling) of voor de hele organisatie. Eenieder kan bovendien interessante artikelen delen, ‘liken’ en ‘tippen’ (aan één of meerdere collega’s). Medewerkers kunnen er verder voor kiezen om een blog bij te houden. Dit geeft medewerkers een interessant inkijkje in het werk van hun collega. De blog is ook een prachtige manier voor leidinggevenden om contact te hebben met medewerkers. Zij moeten hierbij het goede voorbeeld te geven en niet bang zijn om fouten te delen. “De leidingevende komt zo dichterbij.”
Vrij 95
RUIMTE VOOR JE MENING Op een sociaal intranet zit geen redactie op de berichten. Iedereen mag alles publiceren. Ook afwijkende meningen en kritiek mogen worden geuit. Hierop zit geen ‘censuur’. Je wilt immers een ‘online dialoog’ stimuleren. Wel is het raadzaam om ‘community coaches’ in te zetten. Deze personen houden toezicht op het intranet. Zij verbieden niets en kunnen geen content verwijderen. Wel is het hen taak om te achterhalen wat er aan de hand is wanneer bepaalde medewerkers de omgangsnormen overschrijden. Er moet worden ingegrepen als iemand té botte dingen schrijft. Hoewel in principe alles moet kunnen worden gezegd, zijn er grenzen. Uitspraken die in een face-to-face gesprek ook ‘not done’ zouden zijn, zijn immers niet bevorderlijk voor de dialoog.
96 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 97
PERSOONLIJK Verschillende mensen en verschillende afdelingen hebben andere voorkeuren. Het is dan ook belangrijk dat iedereen het intranet naar eigen smaak kan aanpassen. Je weet zelf het beste waar je ‘aan toe’ bent en waar je behoefte aan hebt. Het ligt dan ook voor de hand dat je als gebruiker een soort persoonlijk dashboard hebt, dat je kunt inrichten naar eigen behoefte. Daarnaast zou het fijn zijn als het intranet persoonlijk aanvoelt en reageert op wat je doet. Een écht slim intranet zou moeten analyseren wat je doet en hier op moeten reageren. Zou het niet leuk zijn als je intranet tegen je zegt “Je maakt wel erg veel fouten, misschien moet je even een break nemen.” Of wanneer je ’s avonds nog aan het werk bent “Bent je nu nog steeds aan het werk? Wat goed van je!”
98 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 99
100 Het Nieuwe Samenwerken
ROTTERDAMS
VERBINDING MET DE STAD Rotterdammergericht werken is de norm. Het is voor de gemeente dan ook belangrijk dat medewerkers weten wat er in de stad gebeurt en wat het gesprek van de dag is. Door op intranet zichtbaar te maken welke onderwerpen spelen in de stad, gaan deze zaken ook meer leven in de organisatie. Op deze manier is gemeente Rotterdam nog beter in staat om de burger te begrijpen en te helpen.
Rotterdams 101
UIT HET
VAN ROTTERDAM
NIEUWS
VRAGEN VAN ROTTERDAM.NL
In een wereldstad als Rotterdam
Vragen die op de gemeentesite gesteld
gebeurt altijd wat. Het is belangrijk
worden en die niet direct kunnen
dat de gemeente een vinger aan de
worden beantwoord, worden op het
pols houdt en op de hoogte is van het
intranet geplaatst. De ambtenaren die
nieuws uit de stad. Het belangrijkste
over het betreffende onderwerp gaan
nieuws staat daarom op intranet.
kunnen eenvoudig antwoord geven.
102 Het Nieuwe Samenwerken
DE RIJKDOMMEN VAN ROTTERDAM
BEELD UIT DE STAD
EVENTS
Op sommige momenten is het handig
Er gebeurt veel en het is wel zo prettig
om toegang te hebben tot mooie foto’s
als je dat ruim van tevoren weet zodat
uit Rotterdam. Niet alleen om te zien
je er rekening mee kan houden.
hoe fotogeniek de stad wel niet is,
Daarom komt op het intranet een
maar ook om te verwerken in
overzicht van alle aankomende events
communicatiemateriaal.
en bezienswaardigheden.
Rotterdams 103
104 Het Nieuwe Samenwerken
HANDIG
GEBRUIK(ER)S GEMAK De meeste ideeën gingen over het vergemakkelijken van het werk van de gebruiker. Het intranet moet intuïtief werken en gemakkelijk te gebruiken zijn voor iedereen. Daarnaast moet het intranet ‘slim’ zijn en de medewerkers helpen bij hun dagelijkse werk. Het moet als het ware een ‘personal assistent’ zijn. Het zet vast handige zaken voor je klaar en geeft suggesties om je werk te vergemakkelijken.
Handig 105
106 Het Nieuwe Samenwerken
SERVICEDESK Weinig medewerkers zitten te wachten op een zoektocht naar een bepaald formulier. Een servicedesk zou dit soort tijdrovende activiteiten kunnen verminderen. Medewerkers van de servicedesk zitten voor je klaar en zoeken de noodzakelijke formulieren voor je op terwijl jij verder kunt met je werk. Vraag eenvoudig via een chat-schermpje aan wat je nodig hebt. Dit betekent weliswaar dat meer fte’s nodig zijn voor de servicedesk, maar leidt tegelijkertijd in de rest van de organisatie tot meer efficiÍntie en een aanzienlijke kostenbesparing.
Handig 107
PERSONAL ASSISTANT
MEEDENKEN ALS EEN MENS
AGENDA
Een slim intranet speelt in op wat je
Doordat gebruikers hun agenda
doet. Wanneer je begint aan een
kunnen koppelen aan het intranet,
nieuw project krijg je automatisch
kan een ultieme gebruikerservaring
collega’s aanbevolen die ervaring
worden gerealiseerd. Het intranet
hebben met een zelfde project. Je ziet
kan zo bijvoorbeeld automatisch je
zo direct van wie je iets kunt leren.
beschikbaarheid tonen aan collega’s.
108 Het Nieuwe Samenwerken
TO DO LIST
TIJDSCHRIJVEN
Gebruikers kunnen taken toevoegen
Tijdschrijven moet simpel zijn. Je wilt
aan hun digitale to-do-list. Wanneer
voorkomen dat mensen uren moeten
een taak volbracht is, verschijnt er
schrijven voor het schrijven van
een vinkje voor en verdwijnt het
uren! Zorg dat tijdschrijven via
mogelijk uit het zicht. Een slim
intranet eenvoudig is of dat het via
intranet laat zien of je op schema ligt.
intranet automatisch gebeurt.
Handig 109
WERKPLEKKEN EN RUIMTES Het nieuwe intranet zou het boeken van vergaderlocaties eenvoudiger moeten maken. Zou het niet fantastisch zijn als er automatisch een vergaderlocatie wordt geboekt bij elk afspraakverzoek? Nog belangrijker is een overzicht van vrije werkplekken. Flexwerken is prima, maar het zou fijn zijn als inzichtelijk wordt waar nog vrije plekken zijn. Het intranet ziet wie waar aan het werk is en ‘weet’ dus welke plekken nog vrij zijn.
110 Het Nieuwe Samenwerken
invulling 111
ALLES IN ÉÉN Om een ideale werkomgeving te scheppen is het belangrijk dat mensen alles op intranet kunnen vinden. Vier onderdelen moeten samenkomen op het intranet: nieuws, interne dienstverlening, samenwerking en data. Alleen dan functioneert het optimaal als digitale werkplek. Alles wat je nodig hebt, moet op het intranet bij elkaar komen. Of je nu wilt tijdschrijven, verlof wilt aanvragen of collega’s wilt vinden, via intranet moet je het kunnen regelen. Je wilt de gebruiker niet op allerlei verschillende programma’s laten inloggen om zijn of haar werk te doen. Alles-in-één zorgt voor gebruiksgemak. De gebruiker moet op intranet voor al zijn wensen terecht kunnen.
112 Het Nieuwe Samenwerken
INTELLIGENTE VINDMACHINE Via de zoekfunctie moet alles eenvoudig te vinden zijn. Veel gehoorde kritiek over intranetten is “Alles staat op intranet, maar vind het maar eens!” Een slimme zoekmachine is een “semi-technische must-have”. Om de zoekmachine een handje te helpen is het wenselijk dat mensen leren om belangrijke berichten goed te ‘taggen’. Ook aan groepen moeten relevante steekwoorden worden geven. Alle documenten in die groep zullen zo automatisch deze steekwoorden meekrijgen door ‘overerving’. Een slimme ‘vindmachine’ moet tot slot leren van gebruikersgedrag. Op basis van eerder zoekgedrag en gebruikersvoorkeuren moet de meest relevante content worden vertoond.
Handig 113
114 Het Nieuwe Samenwerken
IN HET KORT
SAMENVATTEND Een nieuw sociaal intranet is een fantastische kans voor de gemeente Rotterdam. Het kan het werk van de gebruiker makkelijker maken, samenwerking bevorderen en kennis uit de organisatie optimaal benutten. Het nieuwe intranet belooft een toegankelijke, leerzame, handige en sociale werkomgeving te zijn waar op een leuke manier relevante informatie wordt gedeeld. Een duidelijk Rotterdams platform waar vrijheid centraal staat.
In het Kort 115
116 Het Nieuwe Samenwerken
VRAGEN? Heeft u vragen over het nieuwe sociale intranet neem dan contact op met Petra Berrevoets. Petra Berrevoets pbn.berrevoets@rotterdam.nl
Vragen 117
118 Het Nieuwe Samenwerken
OVER ONS
HATRABBITS HatRabbits is een Rotterdams bureau dat gespecialiseerd is in zakelijke creativiteit en innovatie. We helpen om het spreekwoordelijke ‘konijn uit de hoge hoed’ tevoorschijn te toveren. We organiseren en faciliteren creatieve denktanks en bieden trainingen aan op het gebied van creatief denken. We brengen structuur aan in het innovatieproces en begeleiden organisaties bij het realiseren van waardevolle vernieuwing. @HatRabbits
www.hatrabbits.com
Š 2015 HatRabbits Gustoweg 45H 3029 AR Rotterdam The Netherlands hello@hatrabbits.com www.hatrabbits.com kvk: 59534281 btw: NL853537586B01
In januari en februari 2015 hebben medewerkers van verschillende afdelingen van de gemeente Rotterdam creatief nagedacht over het nieuwe sociale intranet van de gemeente. Onder begeleiding van het Rotterdamse innovatiebureau HatRabbits zijn er in 4 sessies ongeveer 2400 ideeĂŤn opgehaald. Dit document is een bundeling van de meest veelbelovende ideeĂŤn en meest voorkomende wensen.
www.hatrabbits.com
fb.com/HatRabbits twitter.com/HatRabbits