Baflkan›n mesaj›
Çat›flma ortam›nda politika yapanlar fiöyle bir tespitte bulunmak san›r›m yanl›fl olmaz. Ülkemizde demokrasinin bafl›na ne geldiyse, demokrasiyi özümseyememifl ama demokrasi havarisi kesilmifl kifli, kurum ve siyasi iktidarlardan gelmifltir. Art›k akflam haberlerini, ülkemizde ve dünyada olup biten olaylar› izlemek flöyle dursun, iç içe geçmifl komplo teorilerini, sosland›r›lm›fl dizi film havas›nda izlemeye bafllad›k. Yaflam›n hiçbir alan›nda sevgi ve hoflgörü kalmad›. Bir çat›flma ortam›nday›z, her yere fliddet hakim. Suçluluk psikolojisinden olacak herhalde, Cumhurbaflkan› ve Baflbakan kurumlar aras› uyumsuzluk ve çat›flman›n olmad›¤›n› aç›klamak ihtiyac› hissediyorlar. Oysa ki uyumsuzluk ve çat›flma var; hem de bu ülkenin her bir karesinde, demokrasiyi amaç olmaktan ç›karm›fl, bir araç olarak kullanan siyasi iktidar›n tescilli tarafgirli¤i ve ideolojisinin gereklerine uygun icraatlar›ndan dolay› yaflanan bir çat›flma var. ‹ktidarda kalmay› politik fliddet anlay›fl› temelinde yapmay› maharet belleyen bir Baflbakandan dolay›, siyaset yapanlar aras›nda k›yas›ya bir çat›flma oldu¤u herkesçe bilinmekte. Tek lider sultas› alt›nda varl›¤›n› sürdüren AKP içerisinde tek lider sultas›na, izlenen politik yoldan memnuniyetsizlikleri olanlar›n, bir sonraki dönemde aday olamamak korkusuyla bast›rd›klar› duygular aras›nda bir çat›flma var. Bu çat›flmalar kendisini ifade edebilmek için f›rsat kolluyor. ‹flçilerin, sendikal› olduklar› için iflini kaybedenlerin, ifl yerleri kapat›ld›¤› için iflinden olanlar›n patronlar›yla kavgalar› var. Üniversitelinin YÖK ile, köylünün toprak ile, mazot alamad›¤› traktörü ile, iflsizin çal›flan iflçi ile, çal›flmak için ifle yeni girmifl iflçinin, asgari ücret ile kavgas› var, çat›flmas› var. Küçük esnaf›n devasa al›fl verifl merkezleriyle, eczac›lar›n sa¤l›k bakanl›¤›yla, iflçilerin Çal›flma Bakanl›¤›’yla çat›flmalar› var. Bunlar› bu ülkede yaflayan herkes biliyor. Biliyor da bütün bunlar neden oluyor? Bu sorunun cevab›n› do¤ru verir ve buna uygun davranabilirsek sorunun büyük bir k›sm›n› çözmüfl oluruz. Ekonomik alanda yat›r›ms›zl›k ve istihdamdaki durgunlu¤un ve siyasi alanda devletin üst kademelerinde yarat›lan çat›flman›n, kitleler üzerinde oluflturmufl oldu¤u korku ve tüm bunlar› aflabilece¤i konusunda kitlelere güven veren siyasi bir yap›n›n olmay›fl›n›n önemli rolü oldu¤unu düflünüyorum. AKP’nin siyasi arenada kabaday› tav›rlar içerisinde olmas›n›n arkas›ndaki önemli nedenlerden birinin bu oldu¤u kan›s›nday›m. Bir yandan demokrasi havarili¤i yap›p bir di¤er yandan kendilerine muhalif yap›lara tahammül göstermeyerek, demokratik kitle örgütleri, sivil toplum örgütlerinin içlerine kadar uzanmalar› bundand›r. Bu siyasi bir ahlak düflkünlü¤üdür, o kurumlar›n kendi üyelerince ve özgür iradeleriyle verecekleri karara sayg›s›zl›kt›r, kurum içi çat›flmaya ve ayr›flmaya zemin haz›rlamakt›r. Bu anlay›fl›n yap›s›na uygun örnekleri bir çok kurumda görmek mümkün. Sendikam›z HAVA-‹fi’in 26. Ola¤an Genel Kurulu’nda yafland›¤› gibi. Bu yüzdendir, demokrasinin vazgeçilmez kurumlar›na iliflkin tahammül s›n›rlar›n› yandafll›kla çizenlerin, a¤›zlar›na
yak›flmayan kelimelerden birisidir DEMOKRAS‹. Onu anlamak, solumak, özümsemek ve yaflam biçimine dönüfltürmek erdem ister, yürek ister, sab›r ve içtenlik ister. Tüm bu sayd›klar›m ve benzeri de¤erleri tafl›mayan siyasi iktidarlar yüzünden ülkemiz gelece¤ini emanet edece¤i genç bir kufla¤› kaybetmifl, zaman› hovardaca ve ac›mas›zca harcam›fl, maddi olarak ülkemizi yoksullu¤a ve açl›¤a teslim etmifltir. Darbeler, siyaset yasaklar›, kapat›lan partiler, serbest piyasa ekonomisinin getirdi¤i ac›mas›z rekabet koflullar›na, özellefltirme ve tafleronlaflt›rma ile kurban edilen iflçiler. Dün HAVAfi iflçileri, bugün TEKEL ve ‹stanbul ‹TFA‹YE iflçileri. Sendikal› olduklar› için iflten at›lan Sabiha Gökçen Havaalan› iflçileri, iflkoluna itiraz edilerek THY TEKN‹K A.fi. ve T.‹.S yetkisine yapmac›k itirazda bulunularak toplu sözleflmesiz b›rak›lan THY iflçileri. Bu yap›lanlar›n tamam› bu ülkenin kalk›nmas› ad›na, demokrasiyi ve bar›fl› bu ülkeye hâkim k›lmak ad›na, çal›flma yaflam›na demokrasiyi getirmek ad›na, yasalarda yap›lan düzenlemelerden yola ç›k›larak yap›lmad› m›? ‹flte ülkemizin hali ve getirildi¤i durum. 12.000 Tekel iflçisi, “‹fl yerimi kapatma, kapatacaksan da beni insan k›lan haklar›mdan yoksun k›lma,” diyor. Baflbakandan cevap; “Yan gelip yatarak para kazanma devri bitti, yetimin, yoksulun hakk›n› sana yedirtmem.” Cevap tam anlam›yla provakasyon doludur, 12.000 Tekel iflçisini hedef kitle gösterip, bir çat›flma ortam›na zemin haz›rlam›flt›r. Kamuoyunun sa¤ duyusu buna izin vermemifltir. Ay›pt›r, yaz›kt›r, günaht›r. Provakasyon tutmay›nca devam›n› Ankara Valisi ve emniyet güçleri, iflçilere su, sopa ve biber gaz› s›karak getiriyorlar. Ankara Valisi’nden aç›klama; “Biz iflçilere provakasyon olmas›n diye sald›rd›k!!!” Ne ac›d›r ki, bu ülkede ne yap›l›yorsa sözde demokrasi ad›na yap›l›yor, ama bizler bunu anlayam›yoruz. Oysa ki esas olan fludur; DEMOKRAS‹, ‹NSAN HAK VE ÖZGÜRLÜKLER‹, BARIfi. Her nerede görülürse katli vaciptir. Sayg›lar›mla. AT‹LAY AYÇ‹N Hava-‹fl Sendikas› Genel Baflkan›
1
26. Ola¤an Genel Kurulumuz
Ayçin’le yola devam! Türkiye Sivil Havac›l›k Sendikas›’n›n 26. Ola¤an Merkez Genel Kurulu 12-13 Aral›k tarihlerinde ‹stanbul’da gerçeklefltirildi. Genel Kurula siyasi partilerin, sendikalar›n, demokratik kitle örgütlerinin temsilcileri, sendikam›z›n eski merkez yöneticileri, flube baflkanlar› ve 300 delege kat›ld›. Türk-‹fl Genel Sekreteri Mustafa Türkel ve D‹SK Baflkan› Süleyman Çelebi iflçi s›n›f›n›n sorunlar› ve çözümleri ile ilgili çok önemli mesajlar verdiler. Türk-‹fl Genel Sekreteri ve Tek G›da-‹fl Genel Baflkan› Mustafa Türkel, Tekel iflçilerinin eylemliliklerini ilk kez sendikam›z Genel Kurulunda aç›klayarak sendikalardan destek istedi. ‹ki gün süren ve yo¤un bir kat›l›m›n oldu¤u Hava-‹fl Genel Kurulu’nda önemli tart›flmalar yafland› ve önemli kararlar al›nd›.
2
Genel Baflkan›m›z Atilay Ayçin’in aç›l›fl konuflmas›na Hava-‹fl’in 26. Ola¤an Genel Kurul sürecine son derece a¤›r bir ekonomik kriz ortam›nda girdi¤ini vurgulayarak bafllad›. “Medyan›n büyük ço¤unlu¤u gözünü finans sektöründe yaflanan inifl ç›k›fllara dikmifl durumda ama iflçiler ve di¤er emekçi kesimler her gün biraz daha fazla mutlak yoksullu¤un içine itiliyor. Art›k bu bunal›m›n toplumumuzdaki y›k›c› etkilerinin, 2000-01 bunal›m›n› aratmayacak fliddette olaca¤›, hatta daha bile y›k›c› olaca¤› kesinleflmifl durumda.” Ayçin, devamla flöyle dedi: “Geçimlik olanaklar›n›n darald›¤›, eme¤in yeniden
üretimi koflullar›n›n metalaflt›¤›, kamusal hizmet al›mlar›n›n meta d›fl› karakterini yitirdi¤i, gelir getirici faaliyet alanlar›n›n eridi¤i ve iflsizli¤in bir karasaban gibi toplumun üzerine çöktü¤ü bugünkü kriz koflullar›, geçmifl kuflaklar›n deneyimleri içinde de emsali görülmemifl çapta ve derinlikte bir cendereyi emekçilerin boynuna geçirmifl durumdad›r.” AKP bir sadaka sistemi oluflturdu Ayçin, yoksullu¤un ve eflitsizli¤in derinleflmesi, güvencesizli¤in artmas› emekçilerin ve yoksullar›n acil, ferahlat›c› uygulamalara olan ihtiyac›n› ve ba¤›ml›l›¤›n› art›rd›¤›n›n alt›n› çizdi. Bu koflullar alt›nda 2002’den beri Türkiye’yi yönetmekte olan Adalet ve Kalk›nma Partisi hükümeti bir sadaka sistemi oluflturdu¤unu ve bu sistemin her geçen y›l biraz daha fazla, özellikle de seçimlerden önce partizan amaçlarla kullan›ld›¤›n› belirtti. Ayçin sözlerini flu flekilde sürdürdü: “Söz konusu yard›m politikalar› ve taban örgütlenmeleri ile vatandafl›n hem yaflam biçimini, hem de siyasal tercihlerini belirleyen bir devlet ortaya ç›kmaktad›r.” Sendikalar çok kan kaybetti Uygulanan iflçi ve sendika düflman› politikalar ve anti-demokratik yasalar nedeniyle sendikalar›n büyük kan kayb›na u¤rad›¤›n› söyleyen Ayçin, “Ülkemizde sözleflme statüsüne tabi 12 milyona yak›n iflçinin yaklafl›k yüzde 7’si sendikalarda örgütlüdür; örgütsüz olmakla birlikte sosyal güvenceye sahip bulunanlar yaklafl›k 5 milyon iken, geri kalanlar da örgütsüz ve güvencesiz koflullarda çal›flmaktad›r,” dedi. Türkiye'de hükümetlerin hep eme¤e sald›ran ekonomi politikalar› izlerken, sendikalar›, etkisiz hale getirilmesi gereken kurumlar olarak gördüklerini, AKP’nin de bu anlay›fl› aynen ve hatta çok daha militanca benimsedi¤ini vurgulad›. 1980'li y›llar ve sonras›nda uygulanmaya bafllanan neo-liberal ekonomik politikalar›n, emperyalistlerin kontrolündeki uluslararas› kurulufllar arac›l›¤›yla ve merkezi müdahalelerle gerçeklefltirildi¤ini belirten Ayçin, baflta IMF, Dünya Ticaret Örgütü ve Dünya
Bankas› eliyle çevre ülkelerin, ekonomi ve mali politikalar›n› belirleme olanaklar›n›n s›n›rland›r›ld›¤›n› kaydetti. Özellefltirmeler, merkez bankalar›n›n siyaseten “ba¤›ms›zlaflt›r›lmas›”, antienflasyonist politikalar›n IMF eliyle yürütülmesi gibi önlemlerin ulusal egemenli¤i tart›fl›l›r hale getirdi¤ini kaydeden Ayçin konuflmas›n› flöyle sürdürdü: “Ülkemizde iflçi devri oldukça yüksektir ve özellefltirme sürecinin ard›ndan THY A.O. ve ba¤l› flirketlerinde de bu alanda önemli bir de¤iflme yaflanm›flt›r. Özellefltirmenin ifl güvencesinin yok olmas›, keyfili¤in artmas›, iflçi devrinin h›z kazanmas› ve sendikal yap›n›n sald›r›ya u¤ramas› anlam›na geldi¤i aç›kça ortaya ç›km›flt›r. Bu konuda sendikam›z›n bütün uyar›lar› son 5 y›l›n prati¤i içinde tart›flmaya yer b›rakmayacak bir biçimde do¤rulanm›flt›r. Yan›lm›fl olmay› isterdik.” ‹flçiler nas›l bak›yor? Ayçin, kolektif mücadeleden uzak durma e¤iliminin hem Hava-‹fl’in örgütlü oldu¤u ifl yerlerinde hem de genel olarak ülke çap›nda çok güçlü oldu¤unu vurgulayarak flu aç›klamay› yapt›: “Buna neden olan en belirgin faktör ise iflveren bask›s› ve iflten at›lma korkusudur. Bunu bir fleylerin de¤iflece¤ine inanmama fleklindeki genel bir karamsarl›kla, devletten/polisten çekinme ve aile bask›s›n›n izledi¤i bilinen bir gerçektir. “Örgütsüzlü¤ün nedenleri aras›nda baflat olan› iflten at›lma korkusudur; sendikalara yönelik elefltiriler ikinci öbe¤i olufltururken, iflçi sorunlar›n›n çözümsüzlü¤üne de inanan karamsar bir grup da mevcuttur. “Ülkemizde toplu pazarl›k zemininin erimesine koflut olarak grev art›k etkisizleflmifl bir mücadele silah› haline gelmifltir. Ücret art›fl› ile ifl güvencesi aras›nda bir tercihe zorlanan örgütlü iflçiler aç›k ara farkla ifl güvencesi lehine tercihte bulunmaktad›rlar.” Önceli¤imiz uçufl emniyeti Atlas Jet’in Isparta kazas› ile ilgili olarak çok önemli kimi gerçeklerin geç olsa da en sonunda gün yüzüne ç›kt›¤›n› hat›rlatan Ayçin flunlar› söyledi: “Uçakta 85 ar›za vard› ama iflini kaybetme korkusu nedeniyle pilotlar bu uçakla uçmak zorunda kald›lar. Bu haber bas›nda 6-7 paragrafl›k bir metin olarak
yer ald›. Ama bu 6-7 paragrafta bir dünya yat›yor. Hava-‹fl y›llard›r uçufl emniyeti konusunda yazd›klar›n›, söylediklerini bu kavgan›n neferleri olarak sizler çok iyi biliyorsunuz. Ve yine bu flirketin bu kazadan önce, t›kanan toplu ifl sözleflmemizle ilgili verdi¤imiz Önce Uçufl Emniyeti bafll›kl› ilan nedeniyle sendikam›za dava açm›fl oldu¤unu da biliyorsunuz.” Uçufl emniyeti sendikas›z olmaz Türkiye’de büyük zaaflar› olan uçufl emniyetini güçlendirmenin temel yollar›ndan biri sendikalaflmak oldu¤unu belirten Ayçin, “Sendikalaflma sektörde %100 düzeyinde olmad›¤› sürece uçufl emniyetinin bir baca¤› hep k›sa kalacakt›r,” dedi. “Di¤er bacak ise havac›l›k otoritesinin gerçek otorite haline getirilmesidir. Bu konuda ne yaz›k ki durum içler ac›s›d›r.” Tek yol örgütlenme! Genel kurula derin bir kriz ortam›nda gidildi¤ini bir kez daha vurgulayan Ayçin, sözlerini flu flekilde sona erdirdi: “Bu kriz emperyalizmin, onun organlar›n›n, öncelikle ‹MF’nin, Türkiye burjuvazisinin, onlar›n programlar›n›n yürütücüsü olan siyasi iktidar›n eseridir. “Bu boyunduruktan kurtulman›n ilk koflulu mevcut örgütlere sahip ç›kmak, onlar›n tafl›d›¤› önemin fark›na varmak ve örgütlenme a¤›m›z› geniflletmektir. “Bunun önemini sizlere uzun uzun anlatmaya gerek yok. Çeflitli örgütlenme giriflimlerimize verilen tepkiler, örgütlü oldu¤umuz iflyerlerinde sendikam›za yap›lan efli görülmemifl sald›r›lar her fleyi anlat›yor. “Ama bu sald›r›lar› da püskürttük.
“‹flverenler ve siyasi temsilcileri s›k s›k kriz dönemleri ayn› zamanda f›rsatlar›n oldu¤u dönemlerdir derler. Bu bizim için de geçerlidir. Birlik oldu¤unda iflçiler, emekçiler krizi bu ortam›n de¤ifltirilmesi için bir f›rsat haline getirebilirler. Sabiha Gökçen’deki örgütlenme giriflimimiz bunun somut bir örne¤idir.”
3
“Bu kriz emperyalizmin, onun organlar›n›n, öncelikle ‹MF’nin, Türkiye burjuvazisinin, onlar›n programlar›n›n yürütücüsü olan siyasi iktidar›n eseridir. Bu boyunduruktan kurtulman›n ilk koflulu mevcut örgütlere sahip ç›kmak, onlar›n tafl›d›¤› önemin fark›na varmak ve örgütlenme a¤›m›z› geniflletmektir." 4
Yarg›tay birkaç gün önce hem THY A.O.’da hem de Teknik A.fi.’de lehimize karar verdi. fiimdi s›rada bu salondaki pankartlar›n birinde söylendi¤i gibi bize bu sald›r›y› yapanlardan masada hesap sorma aflamas›na geliyoruz. Evet, bütün yapt›klar›n›n hesab›n› hep birlikte soraca¤›z. “‹flverenler ve siyasi temsilcileri s›k s›k kriz dönemleri ayn› zamanda f›rsatlar›n oldu¤u dönemlerdir derler. Bu bizim için de geçerlidir. Birlik oldu¤unda iflçiler, emekçiler krizi bu ortam›n de¤ifltirilmesi için bir f›rsat haline getirebilirler. Sabiha Gökçen’deki örgütlenme giriflimimiz
bunun somut bir örne¤idir. Kolay bir ifl kesinlikle de¤ildir. “Evet, zor günlerden geçtik. Bize karfl› yandafl sendika, flirket ve hükümet iflbirli¤i ile giriflilen yok etme sald›r›s›n› püskürttük. “K›sacas› sevgili dostlar›m birlikte ve birlikle baflarabiliriz ve asl›na bakarsan›z önümüzdeki tek gerçekçi alternatif budur. Baflka yollara sapmak sadece çözülme ve felaket anlam›na gelecektir. “Hepinize baflar›l› ve verimli bir genel kurul dilerim,” diyerek aç›fl konuflmas›n› bitirdi.
Genel Kurulumuzda al›nan kararlar Hava-‹fl Genel Kurulu demokratik iflleyiflin kesintisiz oluflturuldu¤u, 4 y›ll›k süreç ile ilgili her türlü elefltiri ve önerilerin dile getirildi¤i, delegelerin özgürce söz ald›¤› tart›flmalar›n delege iradesi ile karara ba¤land›¤› bir platform oldu. Özellikle tüzük maddeleri ile ilgili getirilen öneriler konusunda önemli görüfl farkl›l›klar› olufltu. Baz› delegelerce dile getirilen ve sendikan›n Ana Tüzü¤ü ile Sendikalar Kanunun bu günkü hali ile kabul edilmesi yasal olarak mümkün olmayan de¤ifliklikler delege iradesinin gerekli ço¤unlu¤unu sa¤layamad›¤›ndan kabul edilmedi. Ana Tüzü¤ümüzle ile kapsaml› de¤iflikler, TBMM gündeminde olan Sendikalar Yasas› de¤iflikliklerinin dikkate al›nmas›, bu yasada özellikle yer alan hava, deniz, kara, demiryolu ve antrepo iflkollar›n›n tek olarak Tafl›mac›l›k ‹flkolu olarak birlefltirilmesi olas›l›¤› ve 1 y›l içinde Tüzük Genel Kurulu toplama zorunlulu¤u nedeniyle bu tüzük kuruluna b›rak›lmas› gerekti¤i yönündeki öneri delegelerce de uygun görülerek onaylanmam›flt›r. Verilen bir önerge ile;
ayr›mc›l›kla mücadele kapsam›nda cinsel yönelim konusunun da ayr›mc›l›kla mücadele kapsam›nda de¤erlendirilmesi için de¤ifliklik yap›lm›flt›r. Verilen bir önerge ile Ana Tüzü¤ümüzün 7. Maddesinde; Sendika üyelik aidatlar› kesintisinin üyenin ç›plak brüt ücretin %1.5’inden, %1’e düflürülmesi önerisi delegelerce de¤iflikle kabul edildi. Verilen bir önerge ile; MADDE 39 - fiUBE BAfiKANININ GÖREV VE YETK‹LER‹ maddesine “fiube Baflkan› Genel Merkez Yönetim Kurulu’nun bilgisi dâhilinde gerektirdi¤i hallerde sendikay› temsilde yetkilidir,” fleklinde bir ilave yap›lm›flt›r.
Hava-‹fl 26. Genel Kurulu flu kararlar› ald›: 1-‹SG Yer Hizmetleri A.fi. firmas›nda sürdürülen örgütlenme çal›flmalar› esnas›nda iflten ç›kar›lan üyelerimize her türlü hukuki ve maddi yard›m›n yap›lmas›. 2-Yeni sendikalar yasas›nda yer alan ve deniz, hava, demiryolu, karayolu tafl›mac›l›¤› ve antrepo altbölümlerini birlefltirecek Tafl›mac›l›k ‹flkolu’nun SEND‹KANIN AMACI, ÇALIfiMA yasalaflmas› ile ilgili fiili haz›rl›klar B‹Ç‹M‹ MADDE 2 - SEND‹KANIN kapsam›nda ve örgütlenme AMACI: çal›flmalar›m›z› gelifltirebilmek için d) Dil, ›rk, renk, cinsiyet, cinsel fiube kurulabilmesi için yönetim yönelim, siyasi düflünce, felsefi inanç, kuruluna yetki verilmesi. din ve mezhep fark› gözetmeksizin 3-THY A.O. iflyerinde yetki çal›flman›n toplumun yaflay›fl›ndaki uyuflmazl›¤› esnas›nda iflverence rolünü ve de¤erini müdrik ve bu kayna¤›ndan kesilmedi¤i için konudaki haklar›na ve görevlerine vak›f ödenmeyen aidatlar için yeni toplu ifl bir üye toplulu¤u meydana getirmek sözleflmesinde gerekirse uyuflmazl›k için çal›fl›r. oluflturulmas› ve sendikam›z›n Bu f›kraya, üst kuruluflumuz ITF bilançolar›nda alacak görülen bu taraf›ndan da önerilen ve AB üyesi ülke aidatlar›n tahsili için gere¤inin sendikalar›n›n tümünde yer alan yap›lmas›.
26. Ola¤an Genel Kurulda seçilen Hava-‹fl Genel Merkez Yönetim Kurulu GENEL BAfiKAN AT‹LAY AYÇ‹N 10.04.1954 Tunceli, Pülümür do¤umluyum. Evli ve bir çocuk babas›y›m. 1976 y›l›ndan 05 Kas›m 1989 tarihine kadar THY Genel Müdür Teknik Yard›mc›l›¤›nda Uçak Teknisyeni olarak görev yapt›m. 05 Kas›m 1989 tarihinde seçilmifl oldu¤um Hava-‹fl Sendikas› Genel Baflkanl›¤› görevimi halen sürdürmekteyim. 12-13 Aral›k 2009 tarihinde yap›lan 26. Ola¤an Genel Kurulda yeniden Genel Baflkanl›¤a seçilmifl bulunmaktay›m. atilayaycin@havais.org.tr
GENEL BAfiKAN YARDIMCISI S‹MAY ÇEKEM 26.07.1977 tarihinde ‹stanbul'da do¤dum. ‹lk ve Ortaokulu ‹stanbul’da okudum. 1994'de U¤ur Koleji’nden mezun oldum ve 1 y›l süreyle ‹sviçre Zürih'deki Benedict School'da dil e¤itimine devam ettim. 1997 y›l›nda kabin memuru olarak Onur Air'de ifle bafllad›m Ocak 2000'de THY'de ifle bafllad›m. Anadolu Üni. ‹kt. Fak. deki ö¤renimimi yar›da b›rakt›m,12-13 Aral›k 2009 tarihinde yap›lan Ola¤an Genel Kurulda Hava-‹fl Sendikas› Genel Baflkan Yard›mc›l›¤›'na seçildim. simaycekem@havais.org.tr
GENEL SEKRETER MUSTAFA YA⁄CI 02.02.1959 tarihinde ‹zmir – Armutlu’da do¤dum. ‹lk ve orta okulu Armutlu’da bitirdim. Daha sonra ‹zmir Motor Meslek Lisesi ve ‹zmir Erkek Sanat Yüksek Ö¤retmen Okulu’nu bitirdim. 1978 y›l›nda Çorlu Endüstri Meslek Lisesi’nde ö¤retmenli¤e bafllad›m. 1983 y›l›nda ö¤retmenlikten istifa ederek THY’de çal›flmaya bafllad›m. 1992 y›l›nda Hava-‹fl Sendikas› 20. Ola¤an Genel Kurulunda Genel E¤itim Sekreterli¤i’ne, 21. Ola¤anüstü Genel Kurul’da Genel E¤itim Sekreterli¤i’ne, 22. 23. 24 ve 25. Ola¤an Genel Kurullarda Genel Sekreterlik görevine seçildim ve halen bu görevi sürdürmekteyim. Evli ve 1 k›z çocu¤u sahibiyim. havais@havais.org.tr
GENEL MAL‹ SEKRETER EYÜP KAPLAN 17.07.1963 ‹stanbul do¤umluyum. ‹lk ve orta ö¤renimimi Osman Ülkümen Ortaokulu’nda bitirdim. Lise ö¤renimimi Sultan Ahmet Matbaa Meslek Lisesi’nde 1980 y›l›nda bitirdim. 1983 y›l›nda askerlik görevime bafllad›m. 1998 y›l›nda Hava-‹fl Sendikas› E¤itim Sekreterli¤i’ne seçildim, 17-18 Aral›k 2005 tarihinde yap›lan 25. Ola¤an Genel Kurul’da Genel Mali Sekreterlik görevine seçildim. Halen bu görevi sürdürüyorum 1989 y›l›nda evlendim, üç k›z çocu¤um var. eyupkaplan@havais.org.tr
GENEL TEfiK‹LATLANDIRMA SEKRETER‹ KAYA SAYIN 01.03.1961 ‹stanbul – Fatih do¤umluyum. ‹lk ve ortaokul tahsilimi Florya’da fienlikköy ‹lkokulu’nda, Lise tahsilimi fiiflli Motor Meslek Lisesi’nde tamamlad›m. 1985 y›l›nda THY Genel Müdür Teknik Yard›mc›l›¤›’nda teknisyen olarak göreve bafllad›m. 15.06.1995 tarihinde yedek yönetim kurulu üyeli¤inden Genel Teflkilat Sekreterli¤i görevine bafllad›m. Bu göreve 23-24-25. Ola¤an Genel Kurullar›nda yeniden seçildim. Evli ve iki çocuk babas›y›m. kayasayin@havais.org.tr
GENEL E⁄‹T‹M SEKRETER‹ AYHAN UYGUN 1964 Yalova - Kad›köy do¤umluyum. Ö¤renimimi Kad›köy ‹lkö¤retim Okulu, Yalova Ortaokulu ve Yalova Endüstri Meslek Lisesi’ni bitirerek tamamlad›m. 1983 - 1987 aras› özel sektörde, 1987 y›l›ndan itibaren 22 y›l THY Teknikte çal›flt›m. 12-13 Aral›k 2009 tarihinde, Hava-‹fl Sendikas› 26. Ola¤an Genel Kurulu’nda Genel E¤itim Sekreteri seçildim. Evli ve 2 çocuk babas›y›m. ayhanuygun@havais.org.tr
GENEL SEKRETER YARDIMCISI MUZAFFER SÜZEK 30.01.1950'de DEN‹ZL‹-BEK‹LL‹ do¤umluyum. ‹lk ve Ortaokulu Bekilli'de okudum. Askeri lise ve Harp Okulu ve Uçufl Okulu’nu bitirdikten sonra Hava Kuvvetleri’nde pilot olarak görev yapt›m. 1993 y›l›nda, Yarbay iken emekli oldum. 01.03.1993 y›l›nda THY A.O.'na pilot olarak girdim. Halen B-737 uçaklar›nda Kaptan Pilot olarak çal›fl›yorum. Evli ve iki çocuk babas›y›m. muzaffersuzek@havais.org.tr
GENEL TEfiK‹LATLANDIRMA SEKRETER YRD. DO⁄AN KARAYURT 02.09.1966 tarihinde Sivas Eskikefllik'te do¤dum ilk ve orta ö¤renimimi ‹stanbul Bahçelievler Kocasinan Lisesi’nde yapt›m 27.09.1993 tarihinde Türk Hava Yollar›’nda yer iflletme operatör (push-back) olarak ifle bafllad›m ve halen ayn› iflyerinde çal›flmaktay›m. Evli ve iki çocuk babas›y›m.
GENEL E⁄‹T‹M SEKRETER YARDIMCISI TÜLAY ER‹NÇ 16.12.1965 tarihinde FRANKFURT'ta do¤dum. 1985 y›l›nda Özel Saint-Benoit Frans›z K›z Lisesi'nden mezun oldum. Eylül 1986’da y›l›nda 59. dönem kabin memuru olarak uçufl hayat›na bafllad›m. 1990'da ‹.Ü. Bas›n-Yay›n Yüksekokulu Radyo-TV Bölümü’nü bitirdim. ‹yi derecede Frans›zca, ‹ngilizce, orta derecede Almanca biliyorum. ‹. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü'nde Halkla ‹liflkiler ve Tan›t›m Master› yapt›m. fiu anda THY A.O.'nda A‹RBUS 340 Mesul Kabin Amiri olarak görev yapmaktay›m. tulayerinc@havais.org.tr
DENET‹M KURULU BAfiKANI TAMER ÖZOLCAY 13.09.1963’de Diyarbak›r'da do¤dum. ‹lkokulu ‹stanbul fiehremini Karaahmet Pafla, orta ve liseyi Diyarbak›r Ziya Gökalp Lisesi’nde bitirdim, 1985 y›l›nda Türk Hava Yollar›’nda ifle bafllad›m ve flu anda THY Teknik A.fi., Yap›sal Tamir Tahribats›z Muayene Atölyesi’nde teknisyen olarak çal›flmaya devam etmekteyim. Evli ve iki çocuk babas›y›m.
DENET‹M KURULU ÜYES‹ AHMET ÇANKAYA 11.12.1970 ‹zmir do¤umluyum. ‹lkö¤retimimi Buca Çakabey ‹lkokulu'nda tamamlad›m. Ortaokulu ‹zmir Bornova Anadolu Lisesi'nde bitirdikten sonra, lise son s›n›fta ‹zmir Nam›k Kemal Lisesi'ne geçerek lise diplomas›n› bu okuldan ald›m. Üniversite e¤itimine ‹stanbul Hukuk Fakültesi’nde devam ederken ayr›ld›m. 1993 May›s ay›nda THY'na Kabin Memuru olarak ifle bafllad›m. Halen Kabin Amiri olarak görev yapmaktay›m. Temmuz 2000'de evlendim ve fiubat 2007’de do¤an bir o¤lum var.
DENET‹M KURULU ÜYES‹ ÖZGÜR KOCABAfi 01.04.1980 Ankara-K›z›lay do¤umluyum. ‹lkokul tahsilimi ‹stanbul AR-EL Koleji’nde, ortaokul tahsilimi ‹zmir Türk Koleji’nde, lise tahsilimi ‹stanbul Kültür Koleji'nde tamamlad›m. 1999 y›l›nda THY Call Center’da part-time olarak göreve bafllad›m. Daha sonra Gelir Yönetimi Baflkanl›¤›'nda görev yapt›m. fiu an Harbiye Sat›fl Md.'de görev yapmaktay›m.
D‹S‹PL‹N KURULU BAfiKANI ‹SMA‹L CENG‹Z 1959 y›l›nda Erzincan'da do¤mufl olup, 31.11.1983’de ‹stanbul Teknik Üniversitesi’nde Memurlu¤a bafllad›m 1987 y›l›nda THY A.O.'da çal›flmaya bafllad›m. Halen Türk Hava Yollar› Teknik A.fi. Sat›n Alma Baflkanl›¤›’nda görev yapmaktay›m. ismailcengis@havais.org.tr
D‹S‹PL‹N KURULU ÜYES‹ ENDER KESK‹NKARDEfiLER 08.02.1972 ‹zmir do¤umluyum. ‹zmir'de Mehmet Akif Ersoy ‹lkokulu'nu, ortaokulu Çamlaralt› Koleji, liseyi ‹zmir 60. Y›l Anadolu Lisesi'nde okudum. 1992 y›l›nda Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Co¤rafya Fakültesi Ça¤dafl Türk Lehçeleri ve Edebiyatlar› Bölümü’ne girdim ve 1996 y›l›nda mezun oldum. 13 Mart 1998 y›l›nda THY A.O.'na Kabin Memuru olarak girdim. B-737 ve A-320 uçaklar›nda Kabin Amiri olarak çal›fl›yorum. Evli ve tek çocuk annesiyim.
D‹S‹PL‹N KURULU ÜYES‹ ERGÜN GÜNER 20.09.1977 tarihinde ‹stanbul'da do¤dum. 1988'de Osman Faruk Verimer ilkokulunu, 1991'de Sak›p Sabanc› ‹lkö¤retim Okulu’nu, 1994'de fiiflli Endüstri Meslek Lisesi Telekominikasyon Bölümü’nü, 1996'da ‹stanbul Üniversitesi M.Y.O Endüstriyel Elektronik Bölümü’nü bitirdim. Askerlik görevimi 1999 y›l›nda tamamlad›ktan sonra 2000 y›l›nda THY A.O. Bilgi ‹fllem Merkezi Sistem Operasyon Müdürlü¤ü'nde Operatör olarak ifle bafllad›m. Halen ayn› iflyerinde çal›flmaktay›m. Orta derecede ‹ngilizce biliyorum. Bekar›m, ailemle yafl›yorum.
26. Ola¤an Genel Kurulda seçilen Hava-‹fl fiube Yönetim Kurullar› ANKARA fiUBE YEN‹ YÖNET‹M KURULU fiUBE BAfiKANI KAZIM KARAKUfi 1965 y›l›nda K.Marafl ili Afflin ilçesinde do¤dum, ilkokul ve orta okulu Afflin'de ve Ankara'da tamamlad›m. Lise e¤itimimi ‹stanbul'da ve üniversite e¤itimimi A.Ü. ‹kt. ve ‹dr. Bil. Fakültesi’nde tamamlad›m. 1990 y›l›nda THY. A.O.’da ifl hayat›na bafllad›m ve Hava-‹fl Sendikas› Ank. fib. Bflk.l›¤›nda s›ras›yla Temsilcilik, Bafl Temsilcilik, Disiplin Kurulu Baflkanl›¤›, Mali Sekreterlik ve iki dönem fiube Sekreterli¤i görevlerinde bulundum. Ankara Kargo Müdürlü¤ü’nde flef olarak görev yapmakta iken, 18.10.2009 tarihinde yap›lan genel kurulda Ankara fiube Baflkan› olarak seçildim. Hatice han›mla evli ve 4 çocuk babas›y›m. kazimkarakus@havais.org.tr
fiUBE SEKRETER‹
M.REfiAT KARAMAN
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
YAfiAR ÖZTÜRK
fiB.TEfiK.VE E⁄T.SKR. KENAN TAVUKCU
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
MUSTAFA TUNÇ
fiB.MAL‹ SEKRETER‹
‹LHAN ETEfi
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
MET‹N EK‹Z
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
RAS‹M ÖNER
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
ÇET‹N KIRATLI
‹ZM‹R fiUBE YEN‹ YÖNET‹M KURULU fiUBE BAfiKANI S. SERKAN MUTLU 26.11.1977 K›rflehir do¤umluyum. ‹lkö¤renimimi K›rflehirde, Ortaokul ve liseyi ‹zmir Bornova Anadolu Lisesi’nde bitirdim. Ege Üni. ‹letiflim Fak. Radyo TV. ve Sinema bölümünü kazand›m ve ö¤rencili¤im devam etmekte. 1997 fiubat ay›ndan 2009 Ekim'e kadar THY ‹zmir ‹stasyonu’nda Harekat servisinde çal›flt›m. Hava-‹fl Sendikas› ‹zmir fiubesi’nin 10. Döneminde Teflkilatlanma ve E¤itim Sekreteri olarak görev yapt›m. 14. Ola¤an Dönem Kurulu’nda fiube Baflkanl›¤›na seçildim. 2002'den beri evliyim. serkanmutlu@havais.org.tr
fiUBE SEKRETER‹
ENG‹N KARAMAN
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹ D‹DEM SEYHAN
fiUBE E⁄‹. VE TEfi. SKR. BURÇ BUDAGEÇER
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹ SARA BOZDO⁄AN
fiUBE MAL‹ SEKRETER‹
SERKAN fiENTÜRK
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹ SEV‹L AKYÜZ
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
AHMET H.TEMEL
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹ SUAT KARATUFAN
ANTALYA fiUBE YEN‹ YÖNET‹M KURULU fiUBE BAfiKANI ENG‹N TONCER 1973 ‹stanbul do¤umluyum. Ortaokul mezunu olup, 1993 y›l›nda askerli¤imi yapt›m. 1998 y›l›nda ‹stanbul’da THY'de apron techizat operatörü olarak ifle bafllad›m. 2002 y›l›nda tayin olmak kayd› ile Antalya ‹stasyon Müdürlü¤ü’nde göreve bafllad›m. 2002 y›l›nda iflyeri temsilcili¤i ile ilk sendikac›l›k hayat›m bafllad›. 2005 y›l›nda yap›lan Antalya 5. Dönem Ola¤an Genel Kurul’da yönetici olarak seçildim. 2009 y›l›nda yap›lan 6. Ola¤an Genel Kurulda Hava-‹fl Antalya fiube Baflkanl›¤›’na seçildim. Evli ve 2 çouk babas›y›m. engintoncer@havais.org.tr
fiUBE SEKRETER‹
‹LHAN CANKARA
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
MEHMET GÜNGÖR
fiUBE MAL‹ SEKRETER‹ ERTAN UYAR
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
KAM‹LE ULUSOY
fiUBE E⁄‹. VE TEfi. SKR. TÜRKAN SABANCI
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
SÜLEYMAN GENCAY
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
fiB.YÖN.KUR.ÜYES‹
AHMET DEVEC‹
SELÇUK fi‹MfiEK
Kapak konusu
THY A.O.’da ilk T‹S oturumu yap›ld› 8
THY A.O. ve THY Teknik A.fi.’de yaflanan bir y›ll›k hukuk mücadelesinin ard›ndan sendikam›z her iki flirkette de toplu ifl sözleflmesi yapma yetkisini ald› ve THY A.O.’da ilk toplu ifl sözleflmesi toplant›s› 19 Ocak günü, saat14.00 de THY Genel Müdürlü¤ü binas›nda gerçeklefltirildi. Toplant›da iflveren delegasyonunun sözcülü¤ünü ‹nsan Kaynaklar›ndan Sorumlu Genel Müdür Yard›mc›s› Kaz›m Çal›flkan yapt›. Çal›flkan sözlerinin bafl›nda toplu ifl sözleflmesi konusunda Yönetim Kurulu taraf›ndan yetkilendirildi¤ini belirtti ve “Umar›m bu dönem daha iyi, daha sorunsuz bir pazarl›k süreci yaflar›z,” dedi. Çal›flkan sözlerinin bitiminde kendilerine toplu ifl sözleflmesi sürecinde dan›flmanl›k yapacak olan -deneyimli üyelerimizin TÜH‹S’ten hat›rlayacaklar›Yaflar Özgürsey’i takdim etti. Özgürsey de iyi niyet duygular›n› belirten k›sa bir konuflma yapt› ve yeni Hava-‹fl yönetimine baflar›lar diledi. Sendikam›z ad›na ilk sözü alan Baflkan›m›z Atilay Ayçin ise flunlar› söyledi: “Toplu ifl sözleflmemiz 1 y›ll›k bir sekteye u¤rad›. fiüphesiz ben de sizin gibi bu toplant›ya güzel iyi niyet sözleri ile bafllamak istiyorum. Ancak deneyimlerimden flunu da biliyorum ki böyle ilk toplant›larda iyi niyet dilekleri geleneksel olarak ifade edilir ama daha
sonra yaflanan geliflmeler ne yaz›k ki buna uygun olmaz. Umar›m bu sefer tersi olur. “1 y›ll›k aksama ve bunun neden oldu¤u kay›plar çal›flanlar›n beklenti ç›tas›n› bir hayli yükseltti. Bunu özellikle vurgulamak istiyorum. "Vurgulamak istedi¤im bir baflka husus da flirkette tüm h›z› ile süren yeniden yap›land›rma süreci ile ilgili olacak. Elbette flirketin yönetimi ve stratejik kararlar›n al›nmas› flirket yönetiminin inhisar›nda olan bir konudur. Ancak bütün bunlar yap›l›rken çal›flanlar›n haklar›n›n korunmas› gerekmektedir. Bu konuda çok hassas›z. Bunun alt›n› bir kez daha çizmek istiyorum. “‹yi niyet dileklerinize kat›l›yorum. Birlikte güzel ve iki taraf› da memnun edecek bir sonuca ulaflaca¤›m›z› umuyorum.” Yap›lan toplant›da taraflar üzerinde de¤ifliklik önerisi yap›lmayan maddeleri saptayarak bu maddeleri kabul etti. Bu çerçevede, üzerinde her iki tarafça da de¤ifliklik önerisi yap›lmayan 61 madde kabul edildi. Bir sonraki toplant›n›n 2 fiubat tarihinde saat 14.00’de THY Genel Müdürlü¤ünde yap›lmas›na karar verildi. Üyelerimiz hem sendikam›z›n teklifine hem de ilk oturumda kabul edilen maddelere web sitemizden eriflebilirler: www.havais.org.tr
Kapak konusu Hukuk Müflavirimiz Abdi Pesok’la görüflme:
“THY Teknik A.fi.’deki iflkolu itiraz› ile THY A.O.’da iflveren taraf›ndan yap›lan ço¤unluk tespiti talebi ayn› plan›n parçalar›d›r” Toplu ifl sözleflmelerimizde 1 y›ll›k kesintinin ard›ndan hukuksal süreci tamamlam›fl ve yeni toplu ifl sözleflmesi döneminin efli¤ine gelmifl bulunuyoruz. Bu 1 y›ll›k kayb›n nas›l ortaya ç›kt›¤›n›, bu süre içinde verilen hukuk mücadelesinin nas›l bir seyir izledi¤ini siz üyelerimize aktarabilmek için Hukuk Müflavirimiz Say›n Abdi Pesok’la afla¤›da yer alan görüflmeyi gerçeklefltirdik. Hava-‹fl: Bir y›l› aflk›n bir süredir hem THY A.O. hem de Teknik A.fi. iflçilerinin toplu sözleflmeleri yok. Elbette eski toplu ifl sözleflmesinin belirli hükümleri geçerli olmaya devam ediyorsa da, yeni dönem toplu ifl sözleflmelerinin ba¤›tlanamamas› iki aç›dan önemli ma¤duriyet yaratt›. Ücret aç›s›ndan bir ma¤duriyet yafland›¤› kesin. ‹flveren, artan çal›flan verimlili¤ini ve flirketin kârl›l›¤›n› hiç göz önünde bulundurmadan, re’sen, resmi enflasyon oran›n›n bile alt›nda kalan bir ücret art›fl› yapt›. Ayr›ca birçok iktisatç›n›n ortaya koyduklar› gibi çal›flan kesimler için enflasyon oran› resmi orandan daha yüksek. Bir reel gelir kayb›na u¤rand›¤› çok aç›k. Buna ek olarak çal›flanlar›n öz-örgütü olan sendikan›n bu flekilde sald›r›ya u¤ramas›, temsilcilik odalar›n›n ellerinden al›nmas›, sendikal izinlerin kulland›r›lmamas› vb. yoluyla yarat›lm›fl bir ma¤duriyet var. Üstelik bu efli görülmemifl bir durum. Dolay›s›yla, yeni toplu ifl sözleflmesi sürecinin efli¤ine geldi¤imiz bugünlerde hem Teknik A.fi. hem de THY A.O.’da bu süreci, neler yafland›¤›n› anlatman›zda büyük fayda var. Abdi Pesok: Anlatt›klar›n›z›n ve tespitlerinizin tamam› do¤ru. Bu tespitlere ilave yapmaktan ziyade, bir hukukçu gözüyle yaflanan geliflmeleri anlatmaya ve yorumlamaya çal›flaca¤›m. Söyledi¤iniz gibi öncelikle THY Teknik A.fi.’de akla hayale gelmeyecek
zorluklar ç›kart›lmak suretiyle T‹S ba¤›tlanmas›nda bir erteleme yarat›ld›. Bu erteleme ne hukukçu olarak bizim taraf›m›zdan, ne sendikac› olarak sendikac› arkadafllar taraf›ndan, ne de konuya tarafs›z gözle bakacak herhangi bir grup aç›s›ndan, izah› mümkün olmayan, daha do¤rusu iyi niyet çerçevesinde izah› mümkün olmayan bir sataflmad›r. Bildi¤iniz gibi, THY Teknik A.fi. iflyerlerinde çal›flanlar, bütün olarak, 40 y›ldan bu tarafa toplu ifl sözleflmesi güvencesi içinde yer ald›lar. 40 y›ld›r bu iflçiler, ifl kollar› tüzü¤ünün “hava tafl›mac›l›¤›” ifl kolundaki Hava-‹fl Sendikas›’na üyedirler ve toplu ifl sözleflmeleri Hava-‹fl Sendikas› taraf›ndan imzalanmaktad›r. 2006 y›l›ndan sonra THY’den ayr›l›p ayr› bir flirket statüsüne kavufltular. Ayr› flirket statüsüne kavufltuktan sonra da, yani, THY Teknik A.fi. olduktan sonra da, Hava-‹fl Sendikas› olarak bu iflletmeyle de 1. Dönem ‹flletme Toplu ‹fl Sözleflmesini imzalad›k. ‹flveren ayn› iflverendi. Hatta bu tüzel kiflili¤in yöneticileri de ayn› kiflilerdi. De¤ifliklik yok bu konuda.
THY Teknik A.fi.’de akla hayale gelmeyecek zorluklar ç›kart›lmak suretiyle T‹S ba¤›tlanmas›nda bir erteleme söz konusu oldu. Bu erteleme izah› mümkün olmayan, daha do¤rusu iyi niyet çerçevesinde izah› mümkün olmayan bir sataflmad›r.
9
Hava-‹fl: Yapt›¤› ifl ayn›yd›… Abdi Pesok: Evet, yapt›¤› ifl ayn›yd›. Baflka bir ifl koluna girdi¤ini gösterecek hiçbir geliflme, de¤ifliklik söz konusu de¤ildi. Buna ra¤men, ayn› ‹flverenin, ayn› yöneticilerinin, bir ifl kolu itiraz›yla karfl›laflt›k. Öncelikle flunu belirtmek isterim. Hukukun ana prensiplerinden birisi, hiç kuflkusuz birkaç ana prensibi var, bunlardan bir tanesi; “herkesin haklar›n› ve borçlar›n› kullan›rken hüsnüniyet kaidelerine uymakla yükümlü” oldu¤udur. Yani günümüzün Türkçesi ile anlatacak olursak, “herkes haklar›n› ve borçlar›n› kullan›rken iyi niyet kurallar›na uymakla yükümlüdür. Bir hakk›n kötüye kullan›lmas›n› Hukuk korumaz.” Bu hüküm, Medeni Kanun’un 2. Maddesinde yer almaktad›r. Ama az önce söyledi¤im gibi, Hukukun ana prensiplerinden biridir. Hem de bu ana prensip sadece bizim ülkemiz için geçerli olan bir ana prensip de¤ildir; evrensel nitelikte bir ana prensiptir. ‹flte THY Teknik A.fi. yetkililerinin iflkolu itirazlar› bu ana prensibe ayk›r›d›r. Bir an için, di¤er unsurlar mevcut olsa dahi, bu ana prensibe ayk›r›d›r.
10
Hukukun ana prensiplerinden birisi, “herkesin haklar›n› ve borçlar›n› kullan›rken hüsnüniyet kaidelerine uymakla yükümlü” oldu¤udur. ‹flte THY Teknik A.fi. yetkililerinin iflkolu itirazlar› bu ana prensibe ayk›r›d›r.
Hava-‹fl: Dolay›s›yla iflverenle birlikte iflkolu itiraz›nda bulunan Hak-‹fl üyesi Çelik-‹fl Sendikas› da bu ana prensibe ayk›r› davranm›fl oldu. Abdi Pesok: Maalesef, ad› iflçi sendikas› olan, Hak ‹fl Konfederasyonu’na ba¤l› Çelik-‹fl Sendikas›, sadece hukukun ana prensiplerine ayk›r› bir konuda samimi bir hakk›n› kullanmaman›n ötesinde, iflverenle ve siyasi misyonu olan iktidarla, dayan›flma halinde, bu ifllemi yürütmüfltür.Bir nevi tetikçilik yapm›flt›r. Bu da, ayr›ca üzüntü duymam›z gereken bir konudur. Toparlayacak olursak, Hava-‹fl
Sendikas› ve bu sendikaya üye Teknik A.fi.’deki 3.000’ne yak›n iflçi ve bu iflçilerin aileleriyle birlikte meydana getirdi¤i 10.000’den fazla bir yurttafl toplulu¤u Hak-‹fl Konfederasyonu’na ba¤l› Çelik-‹fl Sendikas›’n›n ve THY Teknik A.fi. yöneticilerinin taciziyle ve sald›r›s›yla karfl› karfl›ya kalm›flt›r. Bunu sadece Hak-‹fl’e ba¤l› Çelik ‹fl Sendikas› ile iflveren yetkilileri diye s›n›rland›rmam›z do¤ru de¤ildir. Bu Sendikay› yönlendirenleri ve iflveren yetkililerini tayin eden iktidar› ve siyasi misyonu as›l sorumlu olarak görmemiz elzemdir, flartt›r. E¤er bu konularda do¤ru tespitler yapmazsak, önümüzdeki dönemlerde de, eme¤in hakk›n› yeterince savunamay›z kanaatindeyim. O halde geldi¤imiz noktada flunu rahatl›kla söyleyebiliriz; THY Teknik A.fi. iflçileri ve bu iflçilerin üyesi oldu¤u sendika ve bu sendikan›n yöneticileri, bu üç unsur, taciz ve sataflma alt›ndad›rlar. Pekiyi, bu taciz oldu da, bunu yapanlar istedikleri sonucu elde edebildiler mi? ‹flte, baz› sorunlar›na, eksikliklerine ra¤men, özellikle yeterince k›sa süre içinde karar verme konusunda s›k›nt›lar› olmas›na ra¤men, ba¤›ms›z yarg› buna geçit vermedi. Hava-‹fl: Burada Çal›flma Bakanl›¤›’n›n tutumu çok dikkat çekici. Abdi Pesok: Çal›flma Bakanl›¤›, idarenin bir kolu olarak, bir kamu görevlisinin sergilemesi gereken davran›fl do¤rultusunda görev yapmad›. Maalesef, bugünkü iktidar ve onun temsil etti¤i siyasi misyon kendi tayin etti¤i THY Teknik A.fi. yetkililerine talimatla ifl yapt›rd›¤› gibi, yine kendisi taraf›ndan atanan Bakanl›ktaki Bakan ve onun alt kademesindeki devlet memurlar›na da, bask› yaparak, hukuku çi¤netmeye yönlendirerek, olumsuz bir rol oynad›. Hava-‹fl: Bizim bafl›m›za gelenler mevcut iktidar›n bu tür uygulamalar›ndan yaln›zca bir tanesi. Baflka sendikalar da benzer sald›r›lara maruz kald›lar. ‹lk akl›ma gelen Çaykur’da Tek G›da-‹fl Sendikas›’na yap›lanlar oluyor. Burada da yandafl sendika faktörü devredeydi. Eczac›lar Birli¤i ile yaflanan sorunlar bir baflka
örnek. Meslek odalar›n›n yönetimlerinin kendilerine yak›n insanlar› seçtirme bask›s› y›llard›r sürüyor. Vergi denetimlerinin siyasallaflt›r›ld›¤›n› ve bu yolla özellikle bas›n üzerinde a¤›r bir bask› oluflturuldu¤unu da görüyoruz. Gerçekten çok say›da örnek var. Abdi Pesok: Elbette, hakl›s›n›z. Somut olarak ifade etmemiz gerekirse, 40 y›ld›r toplu ifl sözleflmesi yap›lan ve 40 y›ld›r hava tafl›mac›l›¤› iflkolunda kabul edilen ve bizimle karfl›l›kl› olarak oturmufl, toplu ifl sözleflmeleri imzalam›fl iflletme yetkilileri de, halen bu iflletmenin yetkilisi olmalar›na ra¤men, Bakanl›¤›n, Hak-‹fl Konfederasyonu’na ba¤l› Çelik-‹fl Sendikas›’n›n ve THY Teknik A.fi. yetkililerinin haks›z giriflimleriyle, bir idari garabet yaratt›. Bu haks›zl›¤a karfl› Hava-‹fl Sendikas› ve üyeleri 1 y›l boyunca u¤raflmak, mücadele etmek zorunda kald›lar. Tam 1 y›lda sonuç al›nd›. Emsallerine göre erken bir zamanda sonuç al›nd›. Bu tür uyuflmazl›klardaki emsallerde 7 y›la kadar uzayan uyuflmazl›klar oldu¤unu biliyoruz. Bugüne kadar, en erken biteni, 2 y›l sürmüfltür. Ama bu uyuflmazl›k 1 y›ll›k süre içerisinde, muhataplar›n davay› uzatmaya yönelik çabalar›na ra¤men, sonuçland› ve nihai karar Yarg›tay Onamas› ile kesinleflti. Bu karar, yarg›m›z aç›s›ndan yüz a¤artan bir karar oldu. Hukukumuz aç›s›ndan ileriye güvenle bakmam›z› sa¤layan bir hukuk uygulamas› oldu. Hava-‹fl: Teknik A.fi. iflvereni ve yandafl sendika ayn› fleyi bir daha yapamaz m›? 2 y›l sonra ayn› türden bir iflkolu itiraz› yapmalar›n›n önünde herhangi bir engel var m›? Abdi Pesok: fiimdi, “h›rs›za kilit dayanmaz” diye bir söz vard›r. H›rs›z, h›rs›zl›¤› kafas›na koymuflsa, kap›dan giremez ise, pencereyi dener, oradan giremez ise, bacay› dener, v.s. Asl›na bakarsan›z bugünkü olayda da, yeniden böyle bir ifl kolu itiraz› yap›lamamas› gerekirdi. Hava-‹fl: Bu soruyu tam da bu nedenle soruyorum zaten. Abdi Pesok: Çünkü daha önce, 2006 y›l›nda bu konuda ayn› iflveren taraf›ndan, yeni kurulmufl bir flirket oldu¤u gerekçesi ile, iflkolu tespiti
istenmifl ve o zaman iflletmenin “hava tafl›mac›l›¤›” iflkolunda oldu¤u tespit edilmifl ve bu tespit taraflarca kabul görmüfltü. Ard›ndan da Birinci Dönem ‹flletme Toplu ‹fl Sözleflmesi imzalanm›flt›r. Ama maalesef bu tespite ra¤men yeniden itiraz edilebildi. Bütün bunlar› biliyor olmas› gereken Bakanl›k yeniden ifllem yapt›. Yeniden, ayn› Bakanl›¤›n daha önce “bu iflyeri hava tafl›mac›l›¤› iflkoluna girer” diye rapor haz›rlam›fl olan Teftifl Kurulu, maalesef, bu defa tersine rapor verebildi. fiimdi bu kadar hukuksuzlu¤un içinde, bundan sonra da benzer bir durum olabilir mi? Kanaatime göre, art›k “Metal” iflkolu iddias› ile sataflma yarat›lamaz. Çünkü, elimizde, bu konuda, Metal ‹flkolundaki Sendikalar›n, Bakanl›¤›n ve THY Teknik A.fi.’nin taraf oldu¤u, eski tabirle, “Kaziye-i Muhkem” yani, “Kesin Hüküm” bulunmaktad›r. “Kesin Hüküm” bulunan bir konuda, yeniden uyuflmazl›k ç›kart›lamaz. Tabii ki, hukuka sayg›l› bir yönetim, hukuka sayg›l› bir devlet memuru, hukuka sayg›l› bir iflveren olursa, yeniden uyuflmazl›k ç›kart›lamaz. Elbette, iflçi aleyhine, iflverenle dayan›flma halinde, bir baflka ifl kolunda daha, sözde iflçi sendikas› bulamazlarsa, hukuka sayg›l› bir yönetim, hukuka sayg›l› bir devlet memuru, hukuka sayg›l› bir iflveren olsa, hatta bunlardan bir tanesi hukuka sayg›l› olsa, bu garabetle b›r daha karfl›lafl›lmaz. Hava-‹fl: Tam sizinle bu görüflmeyi yapar iken yeni bir haber ald›k. THY Teknik A.fi., kendi iflletmeleri ile ilgili, kendi talepleri üzerine verilen ço¤unluk tespitine, bu kez de Hava – ifl Sendikas›n›n ço¤unlu¤a sahip olmad›¤› fleklinde itirazda bulunmufltur. Bununla ilgili neler söylemek istersiniz. Abdi Pesok: Malesef ald›¤›n›z bu
Ayn› Bakanl›¤›n daha önce “bu iflyeri hava tafl›mac›l›¤› iflkoluna girer” diye rapor haz›rlam›fl olan teftifl kurulu, maalesef, bu defa tersine rapor 11 verebildi.
12
Hukukun ana prensiplerinden birisi, “herkesin haklar›n› ve borçlar›n› kullan›rken hüsnüniyet kaidelerine uymakla yükümlü” oldu¤udur. ‹flte THY Teknik A.fi. yetkililerinin iflkolu itirazlar› bu ana prensibe ayk›r›d›r.
haber do¤ru. Bu haberi almaktan ben de hem Hukukçu kimli¤imle hem de yurttafl olarak ile çok üzüldüm. Sizin ve üyelerimizin yak›ndan takip etti¤i ve bildi¤i gibi, THY Teknik A.fi. yönetimi, 40 y›l› aflk›n süredir “Hava Tafl›mac›¤›” ifl kolunda olan bu iflletmenin, ‘Metal’ ‹fl kolunda oldu¤unu iddia etmifltir. Talep etti¤i “ifl kolu tespiti” iste¤i, yine ayn› çerçevede hareket eden Bakanl›k taraf›ndan hukukla ve hakkaniyetle ba¤daflmayacak bir flekilde, “Metal” ifl kolu olarak tespit edildikten sonra, açt›¤› davay›, Hava-‹fl Sendikas› kazanm›flt›. Bunun üzerine, Sendika, Bakanl›ktan, T‹S görüflmelerine bafllayabilmek için “yetki belgesi” talep etmifltir. Bu talep sonras›nda Bakanl›ktan verilen bilgiye göre, iflveren THY Teknik A.fi.’nin ifl kolu uyuflmazl›¤›ndan önce, aynen THY A.O. gibi ço¤unluk tespiti talebinde bulundu¤u, bu nedenle Sendikam›z›n daha önce yapm›fl bulundu¤u ço¤unluk tespiti iste¤inin iflleme konulmad›¤›, iflverenin talebine göre “Yetki Tespiti” yoluna gidilece¤i bildirilmifltir. Bakanl›k ve görevlileri bu konuyu bir y›la yak›n süre Sendikam›za bildirmemifltir. Bu husus, Sendikam›z taraf›ndan ifl kolu tespit uyuflmazl›¤› bittikten sonra ö¤renilebilmifltir. Bu durum da gerçekten manidard›r. THY Teknik A.fi. iflvereni bakanl›¤›n haz›rlad›¤› “Yetki Tespiti” belgesi geldikten sonra, T‹S görüflmelerinin bafllayaca¤›n›n beklendi¤i bir s›rada, bu defa ‹stanbul 7. ‹fl Mahkemesine tevzi edilen dilekçesi ile ço¤unluk itiraz›nda bulunmufltur. Bu itiraz›n yap›lmas›n›n, yukar›da belirtti¤imiz Medeni Kanun’un 2. Maddesinde yer bulan iyi niyet kurallar› ile, bir hakk›n kötüye kullan›lmamas› gerekti¤i kaidesi ile ba¤daflmamas› bir tarafa, resmen ve aç›kça “kötü niyetli” bir ifllemdir. ‹flletmede, yasal nedenlerle iflçi sendikas› üyesi olamayacaklar d›fl›nda olup, iflletmede çal›flanlar›n tamam›,
Hava-‹fl Sendikas›’n›n üyesidir. Bu husus iflveren taraf›ndan da çok iyi bilinmektedir, bilmenin ötesinde kay›tlar›nda mevcuttur. Ancak, daha vahim olan, Yarg›tay’›n kesinlik kazanan son kararlar›na göre, “‹flletmelerle ilgili Ço¤unluk Tespiti uyuflmazl›klar›nda, ‹flletme merkezinin bulundu¤u yer ‹fl Mahkemesi Yetkilidir,” deniyor. THY Teknik A.fi.’nin esas bak›m›mdan gerçekle ba¤daflmayan bu itiraz›n›n fleklen de olsa Bak›rköy ‹fl Mahkemesi’nde aç›lmas› gerekirdi. Ya çok büyük bir “bilgisizlik” nedeniyle yahut da “bilerek ve kasten” yetkili olmayan ‹stanbul ‹fl Mahkemesi’nde dava aç›lm›flt›r. Bu nedenle de, daha fazla zaman kazanma, sendikay› ve iflçileri tahrik etme amac› güdülmüfltür. Sendikan›n ve emekçilerin, tahriklere kap›lmamas›, oyuna gelmemesi, kendilerine yak›flan bir flekilde, kendilerinden emin bir flekilde, a¤›rbafll› ve vakur hareket etmeleri gerekmektedir. Öncelikle ve özellikle flunu söylemek isterim; Hukuku “hukuk” yapan de¤erler vard›r. Ülkeleri “ülke” yapan de¤erler vard›r. Uluslar› “ulus” yapan de¤erler vard›r, insanlar› “insan” yapan de¤erler vard›r. Bu de¤erler çok uzun sürelerde oluflurlar ve hiçbir flekilde, ç›karlarla, menfaatlerle ve küçük hesaplarla ba¤daflmazlar. THY Teknik A.fi. yöneticileri, görevlileri ve tüm bunlar› tayin eden, yönlendiren yetkili iradelerin, yukar›da belirtti¤im de¤erlere ve olmas› gereken di¤er de¤erlere uygun hareket edip etmedi¤i konusunda, gelinen bu noktada, ben, herhangi bir de¤erlendirme yapm›yorum. Sizlerin, üyelerimizin ve ilgilenen tüm kamuoyunun de¤erlendirmesine b›rak›yorum. Hava-‹fl: fiimdi dilerseniz THY A.O.’da yaflanan yetki sorununa ve hukuki sürecin üzerinde dural›m. Abdi Pesok: THY A.O.’da da 1 y›ll›k bir erteleme söz konusu oldu. Bu iflletmede, bugüne kadar 21 dönem toplu ifl sözleflmesi imzalad›k. Önümüzdeki imzalanacak olan
sözleflme 22. dönem olacak. Bu 21 dönem içinde, devaml› olarak, Hava-‹fl Sendikas›’n›n ça¤r›s› üzerine toplu ifl sözleflmesi teklifleri yap›ld› ve pazarl›k masas›na oturuldu. Hava-‹fl: Yani teamül böyle… Abdi Pesok: Evet, teamül bu. Bu Türkiye Cumhuriyeti’nde geçerli olan uygulamad›r. Yani sadece bizim iflkolumuzda de¤il, bütün iflkollar›nda geçerlidir. Belki herhangi bir sar› sendikay› [iflveren taraf›ndan kurdurulmufl ve onun yönlendirmesi alt›nda olan sendikalara verilen isim] gerçek sendika karfl›s›nda yetkili göstermek için, tersi uygulanm›fl, istisna bir flekilde ‹flveren taraf›ndan T‹S ça¤r›s› yap›lm›fl olabilir. Ama söyledi¤im gibi, bu bile istisnad›r. Yani, iflverenin ço¤unluk tespiti istemesi, gerçek anlamda toplu ifl sözleflmesi imzalamak amac›yla veya gerçekten iflverenle dayan›flma içine girmeyen, iflverenle üyelerinin haklar› için mücadele eden hiçbir iflçi sendikas›n›n karfl›laflt›¤› bir konu de¤ildir. Buradaki olay da, iflverenin çok iyi niyetli, iflçilerin ücretlerini bir an önce art›rmak istiyor diye yap›lm›fl bir giriflim de¤ildir. Burada söz konusu olan, ayn› otoriteden talimat alan THY A.O. ve THY Teknik A.fi. iflverenlerinin girifltikleri ortak bir operasyondur. Yani, THY Teknik A.fi.’de iflkolu itiraz› ile THY A.O.’da iflveren taraf›ndan yap›lan ço¤unluk tespiti talebi ayn› plan›n parçalar›d›r. fiöyle düflündüler: Birincisi,“Teknik A.fi.’de iflkolu itiraz› yapar›z ve burada toplu ifl sözleflme görüflmelerini 2-3 y›l ileriye atar›z. THY A.O.’da da bir ça¤r› yapal›m ve böylece “sivil havac›l›k” iflçilerini, bafltan, ikiye bölünmüfl olarak karfl›m›za alal›m. Böylece pazarl›k gücümüzü art›ral›m,” anlay›fl›yla hareket ettiklerini düflünüyorum. ‹kincisi, THY A.O.’da bizim gerçek üye say›m›z 10 bin küsurlarda olmas›na ra¤men, Bakanl›k 6 bin civar›nda tespit ederek tespit yaz›s›n› gönderdi. ‹yi niyetten bu kadar uzak ifllemlerin yap›ld›¤› bir ortamda, sendika yönetiminin akl›na flu geldi: “Acaba 10 bin küsur olan üye say›m›z› 6 bine indirip, baflka iflyeri ve iflletmelerde de iflkolu itirazlar›n› kullan›p, toplu ifl
sözleflmesi yapma yetkimizi ortadan kald›rmak m› istiyorlar? Bu, böyle bir plan›n ön haz›rl›¤› m›?” Sendika yönetimi bu sorgulamas›nda hakl›yd›. Nitekim, bugünlerde, Bakanl›¤›n, iflkolu baraj tespitlerini yeni esaslara göre yapmay› düflündü¤ü, bu yeni esaslara göre tespit yap›ld›¤›nda, bugün iflkolu baraj›n› aflm›fl olan birçok iflçi sendikas›n›n, baraj›n alt›nda kalaca¤› söylenmektedir. ‹flte bu iki nedenle Hava-‹fl Sendikas›, kendisi “yetkili sendika” tespit edilmesine ra¤men, “Evet, ben yetkiliyim ama üye say›m 6 bin de¤il, 10 bindir,” diye itiraz etti. Hava-‹fl: Bu itiraz› yapmam›z›n ard›ndan etrafa ak›l almaz söylentiler yay›ld›. Baz›lar› gerçekten deli saçmas› denebilecek türden dedikodular. Baz›lar› da insana kas›tl› olarak üretildiklerini düflündürüyor. Örne¤in bir söylenti iflverenle sendikan›n bu itirazlar› birlikte, dayan›fl›kl› dövüfl fleklinde yapt›klar› iddias›n› içeriyordu. Ne yaz›k ki bunlara inananlar da oluyor. Ayr›ca az say›da da olsa kimi üyelerimiz, “‹flverene karfl› çok sert tutum al›yorsunuz, o nedenle bunlar yaflan›yor,” diyerek iflvereni aklayan ve sendika yönetimini suçlayan bir
Herkes yerini ve görevini bilmek durumundad›r. O bak›mdan iflverenin sendikac›y› sevmemifl olmas›n› ben dezavantaj olarak görmem. E¤er o sendika ve sendika yönetimi eme¤in mücadelesini veriyorsa, bunu bir iltifat olarak görürüm.
13
14
Bu T‹S müzakere döneminde, iflverenlerin ve iflveren yetkililerinin, iflçilerin hakl› isteklerini, hakkaniyet çerçevesinde de¤erlendirmeleri, iflçi, iflveren ve ülkemiz ç›karlar› birlikte gözetilmek suretiyle, “son çare”ye gerek b›rakmaks›z›n çözüme ulaflmak için, taraflar›n, daha da fazla çaba göstermeleri gerekti¤ine inanmaktay›m.
tutum ald›lar. Bunlar hukuki konular de¤il ancak bunlarla ilgili de ne düflündü¤ünüzü merak ediyorum. Abdi Pesok: Dedi¤iniz gibi bu konular hukuki olmaktan ziyade, sendikal konular. Bu konuda yorum yapmak hukukçu olarak bana kalmaz, ancak flunu söyleyebilirim, bir iflverenin sevdi¤i iflçi sendikas›, iyi bir iflçi sendikas› de¤ildir. Bu sadece bizim ifl kolumuzla ilgili de¤il, bütün iflkollar› için bu böyledir. Eflyan›n tabiat› gere¤i bu böyledir. E¤er iflveren, hangi iflkolunda olursa olsun, bir iflçi sendikas›n›n yöneticisini çok seviyorsa, ben bunun üzerine kocaman bir soru iflareti koyar›m. Bunu söylerken iflçi sendikas›yla iflveren birbirine düflman olmal›d›r, devaml› kavga etmelidir demek istemiyorum. Ama herkes yerini ve görevini bilmek durumundad›r. O bak›mdan iflverenin sendikac›y› sevmemifl olmas›n› ben dezavantaj olarak görmem. E¤er o sendika ve sendika yönetimi eme¤in mücadelesini veriyorsa, bunu bir iltifat olarak görürüm. Hava-‹fl: Son olarak Türkiye’de yasal çerçevenin eksiklikleri, içerdi¤i antidemokratik hükümler üzerinde genel olarak durmakta fayda var. Örne¤in
bu iflkolu itiraz› iflverenler taraf›ndan iyi niyetle ba¤daflmayan bir anlay›flla sürekli olarak kullan›l›yor ve hem THY Teknik A.fi.’de oldu¤u gibi var olan sendikal örgütlenmeyi da¤›tmak ya da hem bizim hem de birçok sendikan›n örne¤ini yaflad›¤› gibi yeni örgütlenme giriflimlerini bo¤mak üzere kullan›l›yor. Ne yaz›k ki çok da etkili oluyor. Sizin de belirtti¤iniz gibi bu yolla bir toplu ifl sözleflmesi süreci 7 y›la varan sürelerle ertelenebiliyor. Bunu kullanmayan iflveren neredeyse yok. Elbette yasal çerçevenin içerdi¤i buna benzer birçok anti-demokratik hüküm var. Hepsi de 12 Eylül askeri darbesinin miras›. Bugünlerde demokratikleflmeden çokça söz ediliyor ancak her nedense iflçi haklar› alan›nda demokratikleflme bu tart›flmalar›n bir parças› de¤il. Ayr›ca bu iflkolu sistemi h›zla de¤iflen günümüz ekonomisinin gereklerine de uygun düflmüyor. Örne¤in ulaflt›rman›n alt sektörleri aras›ndaki ayr›mlar eskisi kadar keskin de¤il. Sözgelimi bir lojistik flirketini hangi ulaflt›rma iflkoluna sokacaks›n›z? UPS mesela. Uça¤› var. Hem de yüzlerce. Binlerce kamyonu, kamyoneti var. Demiryollar› var. Hatta Avrupa’da kiralad›¤› nehir hatlar› var. Ayr›ca depolar›, ça¤r› merkezleri, bilgisayar uzmanlar›… K›sacas› ifl yaflam›n› ve sendikalar› düzenleyen yasalar hem anti-demokratik hem de demode. Bu konudaki görüflünüzü ö¤renmek isteriz. Abdi Pesok: Bu sorunuzu çok önemli bir soru olarak de¤erlendiriyorum. Sendikam›z›n yaflad›¤› uyuflmazl›k süreçleri, THY A.O. ve THY Teknik A.fi. ile ilgili görünüyor. Ama elbette bize özgü durumlar de¤iller. Hepsinin bir kayna¤› var. Kaynak emekle sermaye aras›ndaki iliflkide ve çeliflkide yatmaktad›r hiç kuflkusuz. Bütün bunlar›n yan›nda meseleyi sadece emek ve sermaye çeliflkisi olarak de¤erlendirirsek yapt›¤›m›z tahlil topal kal›r. Uluslararas› boyutu unutmamam›z gerekir. Yani uluslararas› sermaye ile emek aras›ndaki çeliflkiyi görmemiz gerekir. O zaman tam ve do¤ru bir de¤erlendirme yapabiliriz. Birinci tespitim bu. ‹kinci tespitim, demokratikleflmeyle ilgili.
Demokratikleflme sözcü¤ü bugün herkesin dilinde ama flu sorulmuyor: Demokratikleflme, kimin için? Demokratikleflme, ne için? amac› ne olan demokratikleflme? diye sormam›z gerekir. E¤er bu sorular› soracak olur isek, uluslararas› sermaye, di¤er bir deyiflle emperyalizm konusunu deflmemiz gerekir. Bugün bize flunlar› flunlar› yap›n ve bu flekilde demokratikleflin diyen Bat›, burada Bat› derken öncelikle Avrupa’y› ve Amerika’y› kastediyorum, sadece kendi sermayesi için gerekli olan, sadece kendi sermayesi için yarar sa¤layacak olan demokratikleflmeyi arzu ediyor. Bu nedenle gerçek anlamda, halk›m›z›n ve eme¤in ç›karlar›n› sa¤layacak demokratikleflme konular›nda Bat›n›n k›l› bile k›p›rdam›yor. Bu, bütün genel iliflkilerde de öyledir, Avrupa ile olan iliflkilerimizde de böyledir. Siz Bat›n›n ve Bat› emperyalizminin ifline gelen konular› yapacak, yerine getirecek olursan›z, size, “Bravo, demokratikleflme için çaba gösteriyorsun,” derler, s›rt›n›z› s›vazlarlar. E¤er gerçek anlamda demokratikleflmeye yönelecek, ülkemizin ve ulusumuzun ç›karlar› ve emekle ilgili ileri ad›mlar atacak olursan›z, Bat›dan destek göremezsiniz. Bak›n, bu konularda, Bat› k›l›n› bile k›p›rdatm›yor. O nedenle demokratikleflmeyle ilgili konular› bu genifl çerçevede de¤erlendirmemiz laz›m. Gelelim Türkiye’nin flu andaki durumuna. Hepimizin bildi¤i gibi, bütün düflünürler bas bas ba¤›r›yorlar: bankac›l›k sektörünün yar›s›ndan fazlas›, sigorta sektörünün tamam›na yak›n› yabanc›lar›n elinde; Telekom gibi çok hayati iflletmelerimiz baflta olmak üzere, birçok iflletmemiz özelleflti, ama ismen özelleflti, asl›nda, yabanc›laflt›. Türkiye’de art›k bizim ülkemizin insanlar›n›n emekçi oldu¤u bir ortamda, sermaye giderek daha fazla yabanc›lar›n eline geçiyor. Sonuç olarak, benim ülkemde, benim insan›m›, yabanc› sermaye çal›flt›r›yor. Türkiye’de, ‹flçi Türk, iflveren, yabanc›. ‹nsanlar›m›z›n durumu, “Ben gurbette de¤ilim, gurbet benim içimde” misali...
Hava-‹fl: Geçenler Güngör Uras bu konuyu Dünya Gazetesi’ndeki köflesinde iflledi. Uras çok say›da örnek veriyor ve yabanc› büyük flirketlerin yerli ortaklarla nas›l iç piyasaya girdiklerini ve daha sonra pazar› iyice tan›d›ktan sonra yerli ortaklar› nas›l ekarte ettiklerini anlat›yor. Pek çok örnek s›ralam›fl. Güngör Uras bunun sistematik bir uygulama oldu¤unu ima ediyor yaz›s›nda. Abdi Pesok: Bu gerçekleri tespit etmek ve gere¤ini yapmak, bu ülkenin insan› olan herkesin görevidir. Emeksermaye çeliflkisini sadece emeksermaye çeliflkisi olarak görmek o nedenle k›s›r kalmaktad›r. Her olaya Ulusal ç›karlar›m›z aç›s›ndan bakmak zorunday›z. Ben, beni çal›flt›ran iflverenimin bir yabanc› olmas›n› istemem. Öncelikle benim ülkemin insan› benim iflverenim olsun isterim. Benim ülkemde bu ifli yürütebilecek iflveren yok mu? Var, Kesinlikle var. O halde, sermayenin ve yönetimin yabanc›laflmas›n› önleyebilmek, bizler için, bir öncelik meselesi olmal›d›r. Ben eme¤in mücadelesini yaparken, hem yerli hem de yabanc› iflverenle pazarl›k yapaca¤›m. Ama yabanc› bana daha az hak ve ücret verdi¤inde, sadece beni sömürmüfl olmamakta, ayn› zamanda ülkemizi de daha fazla sömürmüfl olmaktad›r. Yani böyle bir emek mücadelesi, ulusal ç›karlar›m›za da do¤rudan hizmet etmektedir. Özetle, emek-sermaye dengesini ve ulusal ç›karlar›m›z› birlikte de¤erlendirmek durumunday›z. THY A.O. ve THY Teknik A.fi. ‹flletmeleri Toplu ‹fl Sözleflmelerinin taraflar›n›n bu bilinçle ve sorumlulukla hareket etmeleri, bu T‹S müzakere döneminde, iflverenlerin ve iflveren yetkililerinin, iflçilerin hakl› isteklerini, hakkaniyet çerçevesinde de¤erlendirmeleri, iflçi, iflveren ve ülkemiz ç›karlar› birlikte gözetilmek suretiyle, “son çare”ye gerek b›rakmaks›z›n çözüme ulaflmak için, taraflar›n, daha da fazla çaba göstermeleri gerekti¤ine inanmaktay›m. Hava-‹fl: Çok teflekkür ederiz. Çok ayd›nlat›c› oldu gerçekten de. Abdi Pesok: Ben size teflekkür ederim.
Hukuku “hukuk” yapan de¤erler vard›r. Ülkeleri “ülke” yapan de¤erler vard›r. Uluslar› “ulus” yapan de¤erler vard›r, insanlar› “insan” yapan de¤erler vard›r. Bu de¤erler çok uzun sürelerde oluflurlar ve hiçbir flekilde, ç›karlarla, menfaatlerle ve küçük hesaplarla ba¤daflmazlar. THY Teknik A.fi. yöneticileri, görevlileri ve tüm bunlar› tayin eden, yönlendiren yetkili iradelerin, yukar›da 15 belirtti¤im de¤erlere ve olmas› gereken di¤er de¤erlere uygun hareket edip etmedi¤i konusunda, gelinen bu noktada, ben, herhangi bir de¤erlendirme yapm›yorum. Sizlerin, üyelerimizin ve ilgilenen tüm kamu oyunun de¤erlendirmesine b›rak›yorum.
THY Teknik A.fi. bu kez de ço¤unluk tespiti itiraz›nda bulundu
“THY A.O. ve THY Teknik A.fi. yönetimlerinin çal›flanlar›n al›nteri üzerinden birlikte yürüttükleri bu oyunlar tehlikeli bir kumara dönüflüyor”
16
‹flkolu itiraz›na karfl› kazand›¤›m›z zafer, birilerinin içine oturmufltur; bu durumu hazmedememifllerdir, ancak Yarg›ya sayg› duymamak lüksü bu ülkede kimseye verilmemifltir. Söz konusu olan aileleri ile birlikte 10000’a yak›n insan›n haklar› ve menfaatleridir. Bu kadar say›da insan› göz göre göre ma¤dur etmenin izah› olabilir mi? Bu keyfili¤in hesab› sorulmayacak m› san›l›yor?
De¤erli üyelerimiz; Tam 1 y›ld›r mesnetsiz ‹fiKOLU ‹T‹RAZI ile toplu ifl sözleflmemizi ve haklar›m›z› engelleyen THY Teknik A.fi. Yönetimi, flimdide her fleyi ile aç›k olarak YÜCE YARGI taraf›ndan onanm›fl YARGITAY KARARINA ra¤men Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›’nca bu karar uyar›nca tebli¤ edilen YETK‹ TESP‹T‹M‹ZE itiraz etti. Üstelik bu YETK‹ TESP‹T‹N‹ 12 Eylül 2008 tarihinde sendika yerine, sendikan›n bu hakk›n› gasp ederek bizzat kendileri istemiflti. Üstelik Sendikam›z T.C. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›’na bu yetki tespitine itiraz›m›z›n olmad›¤›n› resmi olarak bildirmiflti. THY Teknik A.fi. yetkilileri ço¤unluk tespiti itirazlar›n› bilerek iflletmenin bulundu¤u Bak›rköy ‹fl Mahkemesi’nde yapmad›lar. Süreyi uzatmak için itirazlar›n› ‹stanbul 7. ‹fl Mahkemesi’nde yapt›lar, yine dilekçelerini s›rf süreyi uzatmak için Kad›köy ‹fl Mahkemesi’nden “Muhabere Yoluyla” iletilmesi istemiyle 7. ‹fl Mahkemesi’ne gönderdiler. Sendikam›z yine 22.01.2010 tarihinde THY Teknik A.fi.’ye afla¤›daki yaz›y› göndermiflti.
TÜRK HAVA YOLLARI TEKN‹K A.fi. GENEL MÜDÜRLÜ⁄Ü ATATÜRK HAVAL‹MANI- YEfi‹LKÖY Ek- 1 de sundu¤umuz T.C. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›’n›n 31 Aral›k 2009 tarih, B.13.OÇGM.140-01-44319 000050 say›l› yaz›s› ile; taraf›n›z›n talebiyle 12.09.2008 baflvuru tarihi itibariyle Hava-‹fl Sendikas›’n›n yasan›n arad›¤›
gerekli ço¤unlu¤u sa¤lad›¤›na iliflkin yetki tespit yaz›s›n›n taraflara gönderildi¤i belirtilmektedir. Ek-2 de sundu¤umuz yaz›m›z ile bu yetki tespitine itiraz›m›z›n olmad›¤›, T.C. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›’na ve ‹stanbul Bölge Müdürlü¤ü’ne bildirilmifltir. Bu nedenle 2822 say›l› Yasa’n›n amir hükümlerince taraf›n›zca ifllem yap›lmas› gerekmektedir. Bu çerçevede Sendikam›z›n, ‹flletmenizde yetki tespitinin taraf›m›za tebli¤ edildi¤i 13.01.2010 tarihi itibar› ile yetkili Sendika olarak tespit edilmesi ile; 1.Ek-3 de listesini sundu¤umuz THY Teknik A.fi. ‹flletmesi’nde çal›flan ve flu andaki sendika kay›tlar›nda belirleyebildi¤imiz yaklafl›k 2500 üyemizin 2821 say›l› yasan›n 61.maddesi hükümleri çerçevesinde, sendika üye aidatlar›n›n 01.12.2008 – 31.12.2009 tarihleri aras› için bilançomuzda alacak olarak görüldü¤ünden, bu tarihler aras›ndaki üye aidat tutarlar› konusunda tüm yasa ve mevzuattan do¤an haklar›m›z sakl› kalmak kayd› ile, 1. Dönem Toplu ‹fl Sözleflmesi 14.maddesine göre 2010 Ocak ay› dahil, müteakip her ay›n 25. gününde üyelerimizin k›dem ücret ifl-uçufl tazminatlar› toplam› üzerinden (12-13 Aral›k 2009 tarihinde Sendika Genel Kurulu’nda gerçekleflen Ana Tüzük de¤iflikli¤i gere¤i) % 1 (yüzde bir) oran›nda hesaplanarak ve kesilerek Sendikam›z›n ‹fl Bankas›, ‹stanbul Bak›rköy fiubesi’nde bulunan 1123413214 (IBAN TR 150006400000112304413214) say›l› hesab›na yat›r›lmas›;
2.1. dönem toplu ifl sözleflmesi 12. maddesinde sendikam›zca iflletmenizde yap›lacak ifl yeri sendika temsilci atamalar› nedeniyle iflyeri, iflçi say›lar› ve sendikal izin gün say›lar› tablosunun taraf›m›za gönderilmesi, 3.2010 y›l› Ocak ay›ndan itibaren ifle giren iflten ayr›lan üyelerimizle ilgili 1. dönem toplu ifl sözleflmesi 99. maddesine göre ayl›k personel hareket cetvelleri ile üyelik aidat listelerinin sendikam›za gönderilmesi gerekmektedir. Gere¤i hususunu acilen bilgilerinize arz ederiz.
Bugün ö¤reniyoruz ki bu yaz›m›za yan›t ‹T‹RAZ olmufltur. fiimdi yine bu bizim HUKUK‹ hakk›m›z diye savunmaya geçeceklerdir. Peki bu sizin AHLAK‹ HAKKINIZ MI? PEK‹ MASADAN SOZSUZA KADAR KAÇMA fiANSINIZ VAR MI? MASADA ‹fiÇ‹LER‹N VE ONUN TEMS‹LC‹LER‹N‹N YÜZÜNE BAKMAYA NASIL CESARET EDECEKS‹N‹Z! Elbette hukuki olarak ‹fiKOLU ‹T‹RAZINA karfl› kazand›¤›m›z zafer, birilerinin içine oturmufltur; bu durumu hazmedememifllerdir, ancak Yarg›ya sayg› duymamak lüksü bu ülkede kimseye verilmemifltir. Söz konusu olan aileleri ile birlikte 10000’a yak›n insan›n haklar› ve menfaatleridir. Bu kadar say›da insan› göz göre göre ma¤dur etmenin izah› olabilir mi? Bu keyfili¤in hesab› sorulmayacak m› san›l›yor? Bir yandan her gün istifalara baflka flirketlere giden en de¤erli teknik elemanlar›na sahip ç›kmayan flirket yönetimi, bir yandan saati 60 dolara ‹ngiliz Teknisyen getirterek iflleri yürütmeye çal›fl›yor. Bu nas›l mant›kt›r? Kendi personeline Anayasal demokratik temel hak olan sendika ve toplu ifl sözleflme hakk›n› çok görüyor, ‹ngiliz teknisyenlere kucak aç›yor… Bunun ad› da herhalde “Yabanc›lar› Bu Memlekette
El Üstünde Tutma Aç›l›m›d›r”. THY A.O. ve THY Teknik A.fi. yönetimlerinin çal›flanlar›n al›n terleri üzerinden birlikte yürüttükleri bu oyunlar tehlikeli bir kumara dönüflmektedir. Hatta her geçen gün büyüyüp atefl topuna dönüflen sorunlar›n fitilini atefllemekten baflka bir ifle yaramayacak bu giriflimler, umar›z birilerini de yakmaz! De¤erli üyelerimiz; Biz bu “çaresizlikten beslenen emek düflman›” süreçleri birlik beraberli¤imiz ile aflar›z, hukuki olarak da aflar›z bundan hiçbir üyemizin kuflkusu olmas›n. ‹flkolumuz
kesinleflmifl, yetkimiz de tespit edilmifltir. Bu itiraz süre kazanmaya yönelik flekli bir itirazd›r, sonucu de¤ifltirmeyecektir. Ancak çal›flanlar olarak art›k bizimde saflar›m›z› ve tav›rlar›m›z› net olarak belirlememiz gereken bir sürece giriyoruz. Suskun kalmak geri ad›m atman›n, var olanla yetinmek ise kaybetmenin bafllang›c›d›r. Örgütsel disiplinimizi ve birlikteli¤imizi sekteye u¤ratmadan bu haks›zl›klar›n yan›t› vermeliyiz. Bütün yaflananlardan sonra hâlâ ifl bar›fl› ve huzurunu dinamitlemeye çal›flanlara gerekli dersi vermeliyiz. THY Teknik A.fi. Yönetimi personeline karfl› ‹fiKOLU itiraz› ile bir haks›zl›k yapm›flt›r, ancak bugün yapt›¤› bir ay›pt›r. Bu haks›zl›¤› bir beyaz sayfa açarak ve sözleflmeyi yasan›n amir hükümlerine uygun olarak bafllatarak giderebilirlerdi. Ancak onlar yine yanl›fl› seçmifllerdir. Yanl›fl›n hüsranla bitece¤i gerçe¤ini hayat bir gün onlara da ö¤retecektir. Sayg›lar›m›zla. Hava-‹fl Genel Merkez Yönetim Kurulu
Örgütsel disiplinimizi ve birlikteli¤imizi sekteye u¤ratmadan bu haks›zl›klar›n yan›t› vermeliyiz. Bütün yaflananlardan sonra hala ifl bar›fl› ve huzurunu dinamitlemeye çal›flanlara gerekli dersi vermeliyiz.
17
Kapak konusu THY A.O. ve THY Teknik A.fi. toplu sözleflmeleri
Engelleri hukukla aflt›k, haklar›m›z› masada kazanaca¤›z! Mustafa Ya¤c› Hava-‹fl Sendikas› Genel Sekreteri
18
Yaflanan ve haks›z oldu¤una yürekten inand›¤›m›z toplu ifl sözleflmelerimize ahlaki olarak da mahkum etti¤imiz engellemeler konusunda herhangi bir “öç alma, yapt›¤›n› yan›nda b›rakmama” hamaseti içinde de¤iliz ve olaylara basit kinlenmeler ve duygusal günü birlik yaklafl›mlarla bakm›yoruz. Bizi iflçilerimizin ekmek ve haklar› ilgilendiriyor.
THY A.O. ve THY Teknik A.fi. iflverenlerince bir y›l› aflk›n bir süredir engellenen toplu ifl sözleflme prosedürleri, engellemelerin hukuk zaferimizle afl›lmas›ndan sonra tekrar ifllemeye bafllam›flt›r. THY A.O.’da 60 günlük görüflme süreci 19 Ocak 2010 tarihinde bafllad›. THY Teknik A.fi.’de de yetki tespiti 13 Ocak 2010 tarihinde elimize ulaflt›. Ne var ki ifl veren T‹S sürecini uzatmak için yetki tespitimize itiraz etti. Bu toplu sözleflmesi ile ilgili engellemeler ve hukuki süreç ile ilgili dergimizde davalar›m›z› baflar›yla yürüten Hukuk Müflavirli¤imiz ad›na Say›n Abdi PESOK genifl bir de¤erlendirmede bulundu¤undan, bu süreç ile ilgili k›sm› o bölümden okuyabilirsiniz. Elbette hukuki engellerin afl›lmas› sonras› yeni dönem toplu ifl sözleflmeleri ile ilgili önemli görevler bizleri beklemektedir. Öncelikle Hava-‹fl Sendikas›’na iflverenlerce bir y›ld›r reva görülen etkisizlefltirme giriflimleri bofla ç›km›flt›r. Hava-‹fl Sendikas›’n›n yetki bofllu¤u ile alafla¤› edilebilece¤ini sananlar yan›lm›flt›r. Olay› Hava-‹fl Yönetim Kurulu ile THY Yönetim Kurulu üyelerinin kiflisel didiflmeleri ve hesaplaflmalar› olarak göstererek gerçekleri sapt›rmak isteyenlerin çabalar› da bofla ç›km›flt›r. Hava-‹fl iflçi s›n›f› örgütüdür. ‹flverenleri de kendi s›n›f›n›n ç›karlar›n› koruyan s›n›fsal bir örgüt olarak görür. Bu nedenle sorunlar iflveren yönetimlerindeki kiflilerin tasarruflar› ile iyi ya da kötüye gitmemektedir. Bu aç›dan bak›ld›¤›nda sendikam›z kendi s›n›f ç›karlar› ad›na sorumlulukla davranmaya azimlidir. Kifli veya kiflilerle çat›flmak gibi bir niyetimiz yoktur. Çünkü kifliler de¤iflse de sorunlar ayn›d›r. Bu aç›dan yaflanan ve haks›z oldu¤una yürekten inand›¤›m›z toplu ifl sözleflmelerimize yönelik ahlaki olarak da mahkûm etti¤imiz engellemeler konusunda herhangi bir “öç alma, yapt›¤›n› yan›nda b›rakmama” hamaseti içinde de¤iliz ve olaylara basit kinlenmeler ve duygusal günü birlik yaklafl›mlarla bakm›yoruz. Bizi iflçilerimizin ekmek ve haklar› ilgilendiriyor.
‹flverenler bu bir y›ll›k engelleme döneminde haklar›m›zla ilgili önemli bir tahribat girifliminde bulunmufllar, toplu sözleflme haklar›m›zda gedikler açmak için ola¤anüstü gayret içine girmifllerdir. Ancak bu giriflimlerden gerekli sonuçlar› elde edememifllerdir. Hava-‹fl üyeleri haklar›n›n bilinci ile bu giriflimlere en zor süreçte bile sahip ç›kmas›n› bilmifltir. Ancak Hava-‹fl üyeleri bu süreçte sendikas›z bir iflyerinin kendileri için iflverenlerce nas›l cehenneme çevrilebilece¤ini ilk emarelerini de yaflayarak çok aç›k görmüfltür. Sendika ve toplu ifl sözleflmesinin de¤er ve anlam›n› daha iyi anlam›flt›r. Yaflad›¤›m›z bu deneyimden de dersler ç›kararak yeni dönemi kazan›mlarla sonuçland›rmamak için hiçbir neden yoktur. Birlikte ve birlikle mücadele bu sonucu almak için en önemli olgudur. Yeni dönem ile ilgili temel politikalar›m›z Hava-‹fl Sendikas›’n›n temel prensipleri ile belirlenmifl daha önce sizlere yay›nlanan ön taslaklar›m›zdaki taleplerimiz güncellenerek ve ücret taleplerimizde bu önerilere eklenerek önce sizlere duyurulmufl ve iflverenlere de sunulmufltur. Önerilerimizi web sitemizden (www.havais.org.tr/öneriler) ayr›nt›l› olarak inceleyebilirsiniz. Hava-‹fl Sendikas› toplu ifl sözleflmesini insanca yaflayacak ücret, çal›flma koflullar›n›n iyilefltirilmesi ve sosyal haklar›n gelifltirilmesi yönlerinden eflit olarak de¤erlendirmekte ve önerilerini bunlara göre flekillendirmektedir. Yani toplu ifl sözleflme basit bir ücret pazarl›¤› de¤ildir. Ancak son y›llarda hem dünyada kapitalist sistemin yaflad›¤› kriz bahaneleri hem de özellefltirmeler sonras› alabildi¤ince kapal› kap›lar ard›nda h›zla al›nan kararlarla, flirketlerin yap›s›nda oluflturulan parçalanma ve de¤iflimler ile birçok yeni sorunla karfl›lafl›yoruz. Anlamam›z gereken ulusal havayolumuzun özellefltirme sonras› art›k özel sektör mant›¤› ile yönetilmeye bafllad›¤›d›r. Bu önemli bir nitelik de¤iflikli¤idir. Çal›flanlar bu de¤iflimi iyi irdelemeli ve sendikal örgütlülü¤ümüzü bu yeni geliflmeler aç›s›ndan tekrar
gözden geçirmeliyiz. Çünkü özel sektör mant›¤› ile yönetim rekabet ve maliyeti temel eksen alan bir yönetim anlay›fl› daha çok esnek çal›flma, daha düflük maliyet ve alabildi¤ince haklar›n budand›¤› bir çal›flma hayat› istemektedir. Geliflmeler tafleronlaflt›rma ve ifllerin d›flar›ya verilmesini de aflm›fl flirketlerin parçalanmas› ve bölümlerin kapat›lmas› aflamas›na gelmifltir. THY’de Yer ‹flletmenin TGS firmas›na devri giriflimi, THY Teknik A.fi.’de yabanc›larla kurulan TEC firmas›na motor atölyesinin devri gibi önemli sorunlar bizi beklemektedir. Bu giriflimler konusunda en önemli nokta ise sendika üyeli¤inin ve toplu sözleflme haklar›m›z›n korunmas›d›r. Devredilen motor atölyesi ile ilgili, kurulan TEC firmas›nda üyelerimizin sendika ile dayan›flmas› sonucu bu flirkette yetki prosedürümüz önemli bir noktaya gelmifl ve yeni flirkette toplu ifl sözleflmesinin oluflturulmas› yönünde önemli ad›mlar at›lm›flt›r. Bu geliflmeler hep örgütlü tav›rla gerçekleflmifltir. Ayn› baflar›y›, Yer ‹flletmede TGS firmas›nda da sa¤layabiliriz. Üyelerimizin statüleri ve haklar›n› korumalar› ancak sendikalar›na ve sendika üyeliklerine kararl›l›kla sahip ç›kmaktan geçmektedir. Rekabet ve maliyet kavram›n›n anlam› bunlar olmazsa iflsiz kal›rs›n›z tehdididir. Bu nedenle her geçen gün sadece var olan haklar› koruyal›m mant›¤› hep çal›flanlar›n geri ad›m› olarak gerçekleflmektedir. Bu geliflmeler ›fl›¤›nda ifl güvencesinin sa¤lanmas› da önemli bir sorun olarak karfl›m›zda durmaktad›r. Ancak bu tehdit nedeni ile suskun kalmak çare de¤ildir. Tam tersi kölelik koflullar›na boyun e¤mektir. ‹fl güvencemizin temel noktas› örgütlü ve birlikte davranmaktan geçmektedir. Bunu sa¤lad›¤›m›zda ancak iflverenlere dur diyebiliriz. Bu toplu ifl sözleflme dönemi de bunun için en önemli f›rsatt›r. THY A.O.’da Sendikam›z›n toplu ifl sözleflme önerilerini irdelersek ; Çal›flma koflullar›n›n iyilefltirilmesi kapsam›nda vardiyal› çal›flma düzenlerinin ve geçici görevlerin daha az esnek hale getirilmesi; Tafleron ve geçici iflçi ile ifllerin yürütülmesine karfl› önlemler al›nmas›, Uçucu ekiplerin çal›flma koflullar›n›n yorgunluk/uçufl emniyeti ekseninde, EASA kurallar› çerçevesinde
düzenlenmesi en baflta gelmektedir. Sosyal haklar konusunda; ‹fl sözleflmesinin feshi konusunda, önerdi¤imiz taslak iflverene daha a¤›r k›s›tlamalar getirilmesini öngörmektedir. Sakl› haklar›n korunmas› konusunda de¤iflikliklerde sendika onay› flart› getirilmifltir. Senelik izinlerin 30 gün, mazeret izinlerinin 10 gün olarak eflitlenmesi talebi önemli hale gelmifltir. Bu konuda düzenleme yap›lm›flt›r. Tayinlerin ancak iflçinin r›zas› ile olabilece¤i düzenlenmifltir. Sosyal yard›mlar sembolik olmaktan ç›kar›lm›fl, yeni olarak e¤itim yard›m› da önerilmifltir. THY ve Teknik A.fi.’de lisanl› personele lisans kayb› sigortas› hakk› önerilmifltir. Ücret konusunda insanca yaflanacak en düflük ücret göz önünde bulundurularak; ‹flverence yap›lan %6’l›k ücret art›fl› 01.01.2009 itibar›yla bir zam de¤il, ücret iyilefltirmesi olarak de¤erlendirilmifl ve 1. y›la seyyanen+% zam sistemiyle ve skalalar fleklinde ücret talebinde bulunulmufl, a¤›rl›kl› seyyanen zam k›dem ücretlere yans›t›lm›fl bu yolla vardiya primleri de gelifltirilmifltir. 2. y›l›n 3. ve 4. alt› aylar› için ise enflasyon oran› + %5 refah pay› önerilmifltir. Elbette önerilerde çok önemli talepler düzenlenebilir ancak esas olan taleplerin masada kabul ettirilmesi ve hayat bulmas›d›r. Önerilerin verilmesi sonras› mücadele en önemli etkendir. Sendikam›z bu mücadele tart›flmalar›n› fleffafl›k içinde sizlerle paylaflacak kararlar› alabildi¤ince birlikte tart›flarak birlikte almaya özen gösterecektir. ‹nan›yoruz ki örgütlü mücadelemiz kazan›mlarla sonuçlanacakt›r.
19
‹flverence yap›lan %6’l›k ücret art›fl› 01.01.2009 itibar›yla bir zam de¤il, ücret iyilefltirmesi olarak de¤erlendirilmifl ve 1. y›la seyyanen+% zam sistemiyle ve skalalar fleklinde ücret talebinde bulunulmufl, a¤›rl›kl› seyyanen zam k›dem ücretlere yans›t›lm›fl bu yolla vardiya primleri de gelifltirilmifltir. 2. y›l›n 3. ve 4. alt› aylar› için ise enflasyon oran› + %5 refah pay› önerilmifltir.
Kapak konusu
Toplu ifl sözleflmesi görüflmelerine bafllarken
Açl›k ve yoksulluk s›n›r› Toplu ifl sözleflmesi sürecinin bafllad›¤› bugünlerde Türk-‹fl uzun y›llard›r yay›mlad›¤› ve ciddi bir araflt›rman›n ürünü olan “açl›k ve yoksulluk s›n›r›” raporuna bakmakta fayda var. Son rapor 2010 y›l›n›n Ocak ay›ndaki durumun foto¤raf›n› çekiyor.
Dört kiflilik bir ailenin sa¤l›kl›, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yap›lmas› gereken harcama tutar› ise 794,63 lira olarak hesaplanm›flt›r. Türkiye’de bugün milyonlarca aile yetersiz gelir düzeyi 20 nedeniyle sa¤l›kl› beslenememektedir.
Türk-‹fl’in hesaplamalar›na göre “insan onuruna yarafl›r bir yaflam düzeyi” için yap›lmas› gereken harcama tutar› Ocak 2010 ay› itibariyle 2.644 liraya ulaflt›. Kuflkusuz bu tutar ücret olmay›p haneye girmesi gereken gelir toplam›n› ifade etmektedir. Ancak ço¤unlukla ücret iflçi ailesinin tek gelir kayna¤› olmaktad›r. Elde edilen ücret geliri aile bireylerinin geçimi için yetersiz kalmakta ve yoksulluk yayg›nlaflmaktad›r. Dört kiflilik bir ailenin sa¤l›kl›, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yap›lmas› gereken harcama tutar› ise 812 lira olarak hesaplanm›flt›r. Türkiye’de bugün milyonlarca aile yetersiz gelir düzeyi nedeniyle sa¤l›kl› beslenememektedir. Türkiye’de halen geçerli olan asgari ücret net 577 lirad›r. Yani asgari ücret
‘açl›k ücreti’ bile de¤ildir. Çal›flan›n y›lbafl›na göre yapmas› gereken ek harcama tutar› sadece g›da için 74 lirad›r. G›da yan› s›ra giyim, konut, ulafl›m, di¤er zorunlu harcamalar da dikkate al›nd›¤›nda son bir y›l itibariyle yap›lmas› gereken ek harcama tutar› ise 240 liraya ulaflmaktad›r. Ücret gelirlerindeki art›fl tutar›n›n piyasada gerçekleflen bu harcama gere¤inin alt›nda, daha düflük belirlenmesi, çal›flanlar›n ve emeklilerinin geçim koflullar›n› daha da bozan sonucu do¤urmaktad›r. fiehir içi ulafl›m, elektrik zamlar›n›n arkas›ndan do¤algaza ve benzeri temel mal ve hizmetlere gelmesi beklenen zamlarla birlikte çal›flanlar›n yaflam düzeyi “sefalet” s›n›r›na yaklaflmaktad›r.
Dört Kiflilik Ailenin Açl›k ve Yoksulluk S›n›r› (TL/Ay) Ocak 2009
Temmuz 2009
Aral›k 2009
Ocak 2010
Yetiflkin ‹flçi
204,92
205,75
218,48
222,89
Yetiflkin Kad›n
170,00
170,64
184,04
188,36
15–19 Yafl Grubu Çocuk
215,43
215,69
233,25
238,20
4–6 Yafl Grubu Çocuk
145,20
146,17
158,86
162,39
Açl›k S›n›r›
735,56
738,25
794,63
811,83
2.395,95
2.404,73
2.588,36
2.644,38
Yoksulluk S›n›r›
Türk-‹fl’in hesaplamas›na temel olan g›da maddelerinin fiyatlar› do¤rudan piyasadan, market ve semt pazarlar› dolafl›larak belirlenmektedir. Yap›lan hesaplama sonuçlar› her ay›n son haftas› aç›klanmaktad›r. TÜ‹K taraf›ndan yap›lan çal›flman›n sonuçlar› ise izleyen ay›n ilk
haftas› aç›klanmakta ve aç›klanan bu veriler benzeri çal›flmay› yapan kurulufllar›n temel girdisi olmaktad›r. Türk-‹fl’in çal›flmas› bu niteli¤iyle ba¤›ms›z ve tüketici fiyatlar›ndaki art›fl e¤ilimini yans›tan “öncü gösterge” olarak kabul edilmektedir.
‹SG Yer Hizmetleri A.fi. ‹SG iflçileri kölelik düzenine “hay›r” dedi
‹SG Yer Hizmetleri A.fi. örgütlenmemiz baflar›ya ulaflacak! ISG Yer Hizmetleri A.fi. (‹stanbul Sabiha Gökçen Uluslararas› Havaliman› Yer Hizmetleri A.fi.) firmas›nda en temel demokratik anayasal haklar›n› kullanan iflçiler Hava-‹fl Sendikas›’na üye oldular. Hava-‹fl Sendikas› bu kapsamda yasal prosedür gere¤i gerekli ço¤unlu¤u sa¤layarak toplu ifl sözleflmesi imzalamak amac›yla Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›na yetki tespit baflvurusu yapt›. ISG iflçileri yasal anlamda art›k sendikal› iflçilerdir. Bu iflyerinde toplu ifl sözleflmesi art›k kaç›n›lmaz olmufltur. Sendikam›z Sabiha Gökçen Türkiye’nin önde gelen holdinglerinden Havaliman› örgütlenmemizi güçlendirmek Limak Holding, Hindistan’›n önde gelen için Pendik merkezde bir ofis kiralayarak Kölelik ücretine altyap› gruplar›ndan GMR Infrastructure Temsilcilik Hizmetleri vermeye bafllad›. fazla mesaileri ve 1991 y›l›ndan bu yana havaliman› Yönetim Kurulumuz ayr›ca 26. Ola¤an iflletmecili¤i yapan Malaysia Airports Genel Kurul Karar› gere¤i verilen yetki ödenmeden 12- 16 Holdings Berhad ortakl›¤›nda kurulan ile bu temsilcili¤imizi fiubeye dönüfltürme saat çal›flt›r›lan ISG, ‹stanbul Sabiha Gökçen Uluslararas› karar› ald›. iflçiler art›k bu Havaliman›’nda mevcut terminallerin mezalime iflletme hakk›n›n yan› s›ra, otopark ‹flçilerin Anayasal haklar›n› iflletmesi, yer hizmetleri, kargo, uçak kullanmalar›yla birlikte iflveren sald›r›ya katlanmak yak›t ikmal operasyonlar› ve havaliman› geçti istemediler ve oteli ile CIP-VIP tesislerini 20 y›l süre ile Ancak yenili¤i, ça¤dafll›¤›, modern sendikal› oldular. iflletme hakk›n› 1 May›s 2008’de devrald›. ulafl›m imkânlar›n› a¤z›ndan düflürmeyen ISG Yer Hizmetleri A.fi. bu ortakl›¤›n uçaklara yolcu hizmet trafik, yükleme boflaltma, kargo, bagaj, temizlik ve ramp hizmetleri veren, 800’e yak›n iflçinin çal›flt›¤› flirketidir. Havaliman› trafik verilerine göre sadece 2008-2009 y›l›n›n Ocak-Nisan fiUBE BAfiKANI SEZG‹N UZUN aylar› döneminde bu havaliman›nda 01.06.1972 Düzce do¤umluyum. 1990 y›l›nda Sakarya %30’a yak›n bir yolcu art›fl› Atatürk Lisesi’nden mezun oldum, 2005 y›l›nda Sabiha sa¤lanm›flt›r. 39 havayolu flirketi ile Gökçen Havaalan›nda yer hizmetleri operatörü olarak dünyan›n 28 ülkesindeki 68 noktas›na ifle bafllad›m. HEAfi’›n ‹SG’ye 01. 05. 2008 y›l›nda uçufl planlanan bu havaliman› yeni devrolmas›n›n ard›ndan bu flirkette operatör olarak terminal ilave ile daha da büyümeyi çal›flmaya bafllad›m. Evliyim ve biri k›z biri erkek iki planlamaktad›r. çocu¤um var. Ancak bunca güzel verilere ra¤men çal›flanlar›n çal›flma koflullar›, ücretleri fiUBE YÖNET‹M KURULU ÜYELER‹: ve insan kaynaklar› yönetimin ça¤d›fl› bask›lar› yönünden bambaflka bir HAYR‹ BEREKET DERYA YÜCEUR manzara bulunmaktad›r. Kölelik CEM NARPAS ücretine fazla mesaileri ödenmeden RAMAZAN GÜL 12- 16 saat çal›flt›r›lan iflçiler art›k bu DO⁄AN fiENÇANLAR SERKAN GÖKGÖZ mezalime katlanmak istemediler ve VEYSEL URAN SUAT GENÇTOY sendikal› oldular.
‹stanbul Anadolu Yakas› fiubemiz kuruldu Kurucu Yönetim Kurulu atand›
21
TEBL‹⁄ Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›ndan: ‹fiKOLU TESP‹T KARARI Karar Tarihi : 20/10/2009 Karar No : 2009/52 ‹flyeri : ‹stanbul Sabiha Gökçen Uluslararas› Havaliman› Yer Hizmetleri A.fi. Sabiha Gökçen Havaliman› ISG Yönetim Binas› Pendik/‹STANBUL B.M. Dosya No : 922799.34 Tespiti ‹steyen : ‹stanbul Sabiha Gökçen Uluslararas› Havaliman› Yer Hizmetleri A.fi.
7-8 Eylül 2009 tarihlerinde bir gecede 234 üyemizin ifl sözleflmesi bildirimsiz feshedildi. ‹flveren iflçilerin gerçek gücünü anlam›fl ve 22 yasal süreçte de geliflmelerin kendi aleyhine oldu¤u görmüfltü.
flirket ifl çal›flanlar›n Anayasal ve demokratik sendikal haklar›n› kullanmas›na geldi¤inde birden gerçek yüzünü ortaya koydu. ‹flçileri ak›ls›z ve hiçbir insani onuru olmayan bir meta olarak gören iflveren, bu geliflme karfl›s›nda panik ve h›rç›nl›kla sald›rganlaflt›. Önder iflçilere yönelik bask› ve ifl sözleflmelerini fesih ifllemine giriflen flirket yönetimi iflçilerin direngen tavr› sonucu önce geri ad›m atmak zorunda kald›. ‹fl sözleflmesi feshedilen 21 üyemiz tekrar ise geri al›nd›. Özverilerini kald›ran iflçilerin bu hizmet zincirinde nas›l bir öneme sahip oldu¤u ortaya ç›kt›. ‹flveren sivil havac›l›k kurallar›na ayk›r› olarak ehliyetsiz sertifikas›z müdür ve fleflerle yer hizmetleri ifllerini yürütmeye çal›flmaya bafllad›. Bu geliflmeler esnas›nda iflveren yetkileri çeflitli oyunlarla iflçileri bölmeye ve örgütlenmeyi k›rmaya yönelik giriflimler bafllatt›lar. 7-8 Eylül 2009 tarihlerinde bir gecede 234 üyemizin ifl sözleflmesi bildirimsiz feshedildi. ‹flveren iflçilerin gerçek gücünü anlam›fl ve yasal süreçte de geliflmelerin kendi aleyhine oldu¤u görmüfltü. Öncelikle iflveren bu süreçte iflkolu tespiti yap›lmas›n› talep etti. Bölge Çal›flma Müfettifllerince yap›lan teftifl sonras› afla¤›daki Resmi Gazete tebli¤inden de anlafl›laca¤› üzere Bakanl›k iflyerinin 21 say›l› hava tafl›mac›l›¤› iflkolunda oldu¤una dair karar›n› aç›klad›. 28 Ekim 2009 ÇARfiAMBA Resmî Gazete Say› : 27390
‹nceleme : ‹stanbul Sabiha Gökçen Uluslararas› Havaliman› Yer Hizmetleri A.fi.’de Bakanl›¤›m›zca yap›lan incelemede; iflyerinde hava alanlar›nda temsil, yolcu trafik, yük kontrolü ve haberleflme, ramp (kargo ve posta, uçak temizlik, birim yükleme gereçlerinin kontrolü dahil), uçak hat bak›m›, uçufl operasyonu, ulafl›m, ikram servis, gözetim, yönetim, uçak özel güvenlik hizmeti ve denetimi, apronda yolcu tafl›mac›l›¤›, yüzey (kara) ulafl›m› ile hava alanlar› yer hizmetleriyle ilgili her türlü faaliyetlerin yap›lmas› nedeniyle ‹flkollar› Tüzü¤ü’nün 21 s›ra numaral› “Hava Tafl›mac›l›¤›” iflkolunda yer ald›¤› tespit edilmifltir. Karar: ‹stanbul Sabiha Gökçen Uluslararas› Havaliman› Yer Hizmetleri A.fi. iflyerinde yap›lan ifllerin niteli¤i itibariyle “‹flkollar› Tüzü¤ü”nün 21 s›ra numaral› “Hava Tafl›mac›l›¤›” iflkoluna girdi¤ine ve yap›lan bu tespitin Resmî Gazete’de yay›mlanmas›na 2821 say›l› Sendikalar Kanununun 4 üncü maddesi gere¤ince karar verilmifltir. Çal›flma ve Sosyal Güvenlik Bakanl›¤›n›n bu karar›na iflveren mahkeme itirazda bulunmufl mahkemece teftifl için bilirkifli atanm›flt›r. 15 fiubat 2010 tarihinde mahkeme büyük ihtimalle bu konuda karar verecektir. ‹flten ç›kar›lan üyelerimiz direnifllerini sürdürüyor ‹flten ç›kar›lan üyelerimizle yürüttü¤ümüz mücadele sürmektedir. ‹flten ç›kar›lan üyelerimiz bas›n aç›klamalar› havaliman›nda yap›lan yürüyüfl yolculara bülten da¤›t›m›, içerdeki sendikas›z üyelerin sendikal› yap›lmas› faaliyetlerine inançla devam etmektedir.
‹stanbul Sabiha Gökçen Havaliman› etkinliklerimiz 16 Temmuz ve 19 Temmuz 2009 günlerinde ortalama 350 iflçi arkadafl›m›zla iki ayr› günde dayan›flma piknik etkinli¤i yap›ld›. 28.08.2009 TV yay›n›… ‹SG iflçileri olarak Hayat TV canl› yay›n kat›l›m sa¤land›. 01.09.2009 BASIN AÇIKLAMASI… Hava-‹fl Gnl. Bflk Atilay Ayçin, sendika yönetiminden arkadafllar ve iflçilerimiz kat›l›m›yla ‹SG apron kap›s› önünde bas›n aç›klamas› ve L‹MAK Gnl.Müdürlü¤e yürüyüfl yap›ld›. 02.09.2009 TV yay›n›… Hayat TV 12 kiflilik kat›l›mla özel program yap›ld›. 08.09.2009 ‹flyerinde iflçilere karfl› afla¤›lay›c› davran›fllar sergileyen yöneticilere tepki gösteren iflçiler, protesto amac›yla yürüyüfl yapt›. Polisin de devreye girmesiyle, iflbafl› yapt›r›lmad›. 09.09.2009 kitlesel iflçi ç›kar›m› bafllad›. ‹flten ç›kar›lan toplam 226 iflçinin dördü kad›nd›r. 10.09.2009 BASIN AÇIKLAMASI… ‹SG terminal önünde Hava-‹fl Gnl. Baflkan› Atilay Ayçin, Genel baflkan yard›mc›s› Eylem han›m ve Genel sayman›m›z Eyüp Kaplan kat›l›m›yla bas›n aç›klamas› ve L‹MAK genel müdürlü¤üne yürüyüfl eylemi. 11.09.2009 ‹SG yolcular›na toplu bildiri da¤›t›m›, genel müdürlü¤e sloganl› yürüyüfl gerçeklefltirildi. 11.09.2009 TV yay›n›… Ulusal kanal saat 14.00-16.00 aras› üç iflçi temsilcimiz kat›ld›. Yay›na d›flar›dan telefonla iflten ç›kar›lan iflçiler de kat›ld›. 11.09.2009 TV yay›n›… YOL TV. 16.00 emek gündemi konulu programda temsil edildik. 15.10.2009 TV yay›n›… Cem tv için aç›k hava toplu röportaj› yap›ld›. 24.09.2009 iflçilere yönelik bildiri da¤›t›m› ve L‹MAK Genel Müdürlü¤e sloganl› yürüyüfl yap›ld›. 03.10.2009 Kartal ilçe merkezinde ‹MF karfl›t› (düzenleyiciler TTB, TMMOB, KESK) mitingine kat›ld›k. 06.10.2009 Taksim ‹MF-Dünya bankas› karfl›t› mitinge kat›ld›k. 09.10.2009 ‹SG Havaliman›n terminal önünde, bas›n aç›klamas› eylemi ve yürüyüflü. Ortalama 200 kiflilik kat›l›mla… Hava-‹fl sendika genel baflkan ve yönetim kurulu üyeleri, destekleyenler: EMEP il ve ilçe yöneticileri, Sinter Metal ‹fl iflçileri, Esenyurt belediyesi iflçiler, Herkese Sa¤l›k Platformu temsilcileri, Uidder, Akader, Milletvekili Kamer Genç, CHP ilçe yöneticileri, ‹P ilçe yöneticileri, 15.10.2009 Birleflik Metal ‹fl üyeleri Sinter Metal ‹fl fabrikaya direnifle destek ziyareti toplu gidifl. 15.10.2009 TV yay›n›… Ulusal kanal üç temsilcimiz emek program›na kat›ld›. 21.10.2009 Hava-‹fl Gnl.Bflk Atilay Ayçin ve sendika Genel Sayman› Eyüp Kaplan kat›l›m›yla, ‹SG çal›flan› üyelerle toplant› yap›ld›. 24.10.2009 Taksim bas›n aç›klamas› eylemi. Hava-ifl üyesi iflten at›lan ‹SG iflçileri, Esenyurt Belediye iflçileri, Sinter Metal iflçileri iflten at›lan üç iflyeri iflçileriyle ortak bir bas›n aç›klamas› eylemi gerçeklefltirildi. Sendikam›za ait minibüsteki ses düzenimiz kullan›larak, 55 dakika Taksimde aç›klamalar ve konuflmalar yap›ld›. Alanda bildirilerimiz da¤›t›ld›. 24-10.2009 TV yay›n› Hayat TV de emek dünyas› canl› yay›n›na, iki temsilcimiz kat›ld›. 30.10.2009 ‹SG terminali önünde bas›n aç›klamas› eylemi. CHP ‹stanbul meclis üyelerinin destek ziyareti. Genel Baflkan A.Ayçin ve misafirlerin konuflmalar› oldu. 31.10.2009 ‹SG yeni terminal aç›l›fl›nda iflten ç›kar›lan iflçilerin eylemlilikleri. Havaliman›na giriflte 30 iflçi gözalt›na al›nd›. Terminal içinde baflbakana yaklaflan 6 iflçiye izin verilmeden gözalt› ifllemi yap›ld›. 50 kadar iflçi pankart açarak sloganl› yürüyüfl yapt›. 01.11.2009 Esenyurt belediyesi iflçileriyle dayan›flma için Esenyurt’a gidilerek etkinli¤ine kat›ld›k.
• ISG yönetimini anayasal ve demokratik bir hak olan sendikalaflma hakk›na sayg› duymaya ve Hava-‹fl sendikas› ile görüflmelere bafllamas› ça¤r›s›nda bulunuyoruz. Art›k sizin için dönülmez yasal bir süreç olufltu. ‹flten ç›karmalarla, bask› ile bunu de¤ifltiremezsiniz. Bu tutum sadece flirketinize zarar verir ve iflçiler bu zarardan hiçbir biçimde sorumlu olmayacakt›r! • ‹flvereni uyar›yoruz: bir tek iflçinin ifl akdi feshedildi¤inde ISG’de yaflanacaklardan biz sorumlu olmayaca¤›z. Demokratik ve meflru haklar›m›z› çekinmeden kullanaca¤›z! • ISG iflçileri kölelik düzenini y›kacakt›r! Dünya kalitesinde hizmet üretiyorlarsa, insanca ücret , insanca muamele ve çal›flma koflullar› onlar›n hakk›d›r. Haklar›m›z› alaca¤›z. ISG’DE ARTIK SEND‹KA VE TOPLU ‹fi SÖZLEfiMES‹ VAR!
23
‹SG Yer Hizmetleri A.fi.
‹SG iflçileri anlat›yor ‹stanbul Sabiha Gökçen Havaliman›’nda iflçilerin baflar›yla sürdürdü¤ü sendikal faaliyet nedeniyle yap›lan toplu iflten ç›karma (20 Ocak 2010 tarihi itibariyle) 134. gününde. ‹flyerinde direnifl ve sendikal örgütlenme devam ediyor. Di¤er yandan ifle iade ve gaspedilen haklar›n geri al›nmas› için verilen hukuk mücüdelesi de devam ediyor. Hava-‹fl Sendikas›’n›n yetki baflvurusu henüz sonuçlanmad›. ‹flverenin ve resmi kurumlar›n yetki tan›ma ifllemini sürüncemede b›rakmas› bilinen oyalama oyunlar›ndan, ancak oyalaman›n da sonuna gelindi.
24
‹flverenin yasal oyalamaya dayanan bu takti¤inin ard›nda, süreci mümkün oldu¤unca uzatmak yani sendikay› ve iflçiyi örgütsüz halde çal›flmaya devam etmesini sa¤lamak, geliflen direnifli k›rmak düflüncesi ve beklentileri vard›r.
Adnan AL‹ : Arkadafllar merhaba! Sendikal örgütlenmenin bafllad›¤› 2009 yaz aylar›ndan bu yana ortalama 8 ay gibi bir zaman geçti. 230 arkadafl›m›z›n iflten ç›kar›ld›¤›, toplu iflten at›lman›n üzerinden de bugün (20 Ocak 2010 tarihi) itibariyle 134 gün geçti. K›sacas› mücadele ve direniflimizin ana hatlar›n› oluflturan sendikal örgütlenme, direnifli ve mücadeleyi sürekli k›lma, direniflimizin korunmas› ve gelifltirilmesi, toplumsal destek al›nmas› ve dayan›flma, hukuksal mücadele, ‹SG iflçileri aras›ndaki iliflkiler ve dayan›flma, yaflad›¤›m›z sorunlar, öneriler vb. konular›nda, burada bulunan arkadafllar›m›z›n duygu ve düflüncelerini almak istiyoruz. Sezgin UZUN : Ben hemen güncel yaflad›¤›m›z bir soruna dikkat çekerek söze bafllayaca¤›m. Bilindi¤i gibi sendikal yetkimiz henüz yasal olarak tan›nmad› ve bunun için mahkeme ve vb. prosedürü bekliyoruz. ‹flveren yasalar›n kendisine sundu¤u olanaklar› kullanarak süreci elinden geldi¤ince uzataca¤›n›, de¤iflik bask› unsurlar›n› da devreye sokarak bizi y›ld›rmaya çal›flaca¤›n› biliyor ve bekliyorduk. Sendikal haklara ualflma mücadelesine ilk bafllad›¤›m›z günlerde arkadafllarla yapt›¤›m›z de¤erlendirmenin bafl›nda bu durum geliyordu. ‹flverenin yasal oyalamaya dayanan bu takti¤inin ard›nda, süreci mümkün oldu¤unca uzatmak yani sendikay› ve iflçiyi örgütsüz halde çal›flmaya devam etmesini sa¤lamak, geliflen direnifli k›rmak düflüncesi ve beklentileri vard›r.
8 Eylül 2009’da sendikal örgütlenmeyi bofla ç›karmak için 226 iflçi arkadafl›m›z› topluca iflten ç›kard›lar. En güzel yan›t› yine iflçiler verdi yani içeride kalan di¤er arkadafllar›m›z davam›za ba¤l› kalarak ve sendikal üyelikleri sürdürerek verdiler. Hemen belirteyim ki, hukuk d›fl› say›lmas› gereken bu durum, ayn› zamanda ahlâken ve insani aç›dan da onaylanacak bir davran›fl de¤ildir. Özellikle iflverenin bu davran›fl› biz iflçileri birbirimize kenetlemifl, birlik ve beraberli¤imizi art›rm›flt›r. Direncimizin k›r›lmas› beklentilerini bofla ç›kard›k ve aksine kararl›l›¤›m›z, birbirimize ve sendikam›za olan güvenimiz giderek artt›. Gelinen noktada havaalan›n›n hangi iflkoluna girdi¤ine dair iflverenin komik itiraz›nda, yani iflkolu tesbiti ile ilgili yasal ifllemin sonuna gelindi. Mahkemelerde son karar duruflmalar›na gelindi diyebiliriz. Öte yandan iflyerinde iflçilere yönelik bask›lar sürdürülmektedir. Bu zamana kadar 226 iflçinin d›fl›nda 25 kadar iflçi iflten ç›kar›ld›. Pervas›zca yap›lan sald›r›n›n finaliydi bu. Örne¤in iflyerinde sendikas›z biri kaza yapsa ve bedeli de 20.000 TL olsa iflçiye bu yans›t›lmaz ama, sendikal› bir iflçi 100 liral›k kaza zarar›na sebep olsa misliyle ona yüklenerek ifl aktinin feshedilmesine kadar giden tav›rla karfl›lafl›l›r. Bunlar yaflan›yor. Örne¤in sendikal› iflçileri bask› alt›nda tumak, iflten ç›karma, rüflvet verme gibi afla¤›l›k yöntemlere baflvuruyorlar. Özel bir bask› türü vardiya saatlerinin
düzenlenmesidir. Örne¤in ileri gelen öncü iflçi arkadafllar›m›z seçilerek bu arkadafllar gece 03.00’de bafllayan ve gündüz 12.30’da biten vardiyaya yazarak y›pratmaya çal›fl›yorlar ve arkadafllar›m›z›n y›lg›nl›¤a düflmelerini bekliyorlar. Yine iflyerinde yemek molalar› süresine ve kural›na uyulmamaktad›r. Mesai saatlerinin düzenlenmesinde iflçi sa¤l›¤› ve koflullar› hesaba kat›lmamaktad›r. ‹fl anlam›nda görevi olmad›¤› halde birçok arkadafl›m›z, ifl niteli¤inin d›fl›nda ifllere yönlendirilmektedir. Hiçbir niteli¤i, vasf› olmayan iflçiler, yöneticilik mevkiine getirilerek ifl kalitesi düflürüldü¤ü gibi, bunlar›n iflçiyi ezme ve bask› alt›nda tutmaya dönük kaba davran›fllar› desteklenmektedir. Bir örnekle vurgulamak istedi¤im konu da fludur; yönetici konumda olan müdürlerden birço¤u iflçiye kan kusturmaktad›r. ‹flveren bu kiflilerin baz›lar›n› kulland›ktan sonra onlar›da kap›n›n önüne koymaktad›r. Yine örne¤in A.A. Isimli bir müdür, iflçiyi ezmedi¤i ve bask› alt›nda tutmad›¤› sendikay› engellemedi¤i için iflten at›ld›. Bu flah›s açt›¤› davay› da kazand›. Demek istedi¤im iflveren ifline gelmedi¤i an, yasalar›, çi¤neyerek istedi¤i gibi davranabilmektedir. Biz buna da son verecek çal›flma koflullar› ve uygulamalar›n› sa¤layaca¤›z. Bunlara kesinlikle son verece¤iz... Adnan AL‹: ‹flten ç›kar›lan iflçi arkadafllar›n karfl›laflt›klar› sorunlar üzerine konuflmak istiyorum. Bu konuda arkadafllar›n söylemek
istedikleri fleyleri alal›m. Reyhan KAD‹RHAN: Di¤er arkadafllar›m gibi ben de iflten at›ld›ktan sonra çok zor koflullarla karfl›laflt›m. Ailemiz gerçekten çok zorland›. ‹fl bulam›yoruz. Di¤er arkadafllar›mdan da biliyorum, ‹fl Yasas› 25-2 maddesinden iflten at›ld›¤›m›z ve sendikal› oldu¤umuz anlafl›ld›¤› için kolay kolay ifl vermiyorlar. Bu durum bizi çok s›k›nt›ya sokuyor. Yaflam›m›z çok kötü geçmektedir. Çocuklar›m›z›n e¤itimi, beslenmesi, bak›mlar› v. konularda gerçekten yoksullu¤un ve yoklu¤un bask›s›n›, yartt›¤› bunal›m› yafl›yoruz. Psikolojimiz bozulmufl durumda. Buna ra¤men mücadelemize, direniflimize inatla devam ediyoruz. Kazanaca¤›m›za dair inanc›m›z çok kuvvetli. Arkadafllar›ma ve sendikama gerçekten de çok güveniyorum. Özellikle sendikam›z›n maddi katk›lar›yla ve tüm gücüyle yan›m›zda oldu¤unu bilmemiz, bizi çok rahatlat›yor. ‹çeride iflyerinde bask›lara ve oyunlara ra¤men, d›flar›da da yaflam koflullar›n›n zorluklar›na ra¤men mücadelemiz devam ediyor. Kazan›caya kadar da sürecektir. Umudumuz ve hakl›l›¤›m›z bizler için çok önemli. Mahkemeler olumlu gidiyor ve bu bizi bu aflamada sevindiriyor tabii ki. Belirtmek istedi¤im birfley de arkadafllar›m›z aras›nda sendika da dâhil birlik ve beraberli¤imiz s›k› biçimde devam ediyor, edecektir de... Adnan AL‹: Araya girerek soray›m, di¤er alanlarda ki iflçi mücadeleleri ve dayan›flma eylemleri, ayn› zamanda
‹flyerinde yemek molalar› süresine ve kural›na uyulmamaktad›r. Mesai saatlerinin düzenlenmesinde iflçi sa¤l›¤› ve koflullar› hesaba kat›lmamaktad›r. ‹fl anlam›nda görevi 25 olmad›¤› halde birçok arkadafl›m›z, ifl niteli¤inin d›fl›nda ifllere yönlendirilmektedir.
En son sendikam›z yönetim kurulu ve Anadolu flubelerden gelen yönetim kurulu üyeleri ve üyeleriyle birlikte, Ankara Tekel iflçilerinin direnifline iki defa topluca gittik ve dayan›flma içerisinde olduk. ‹flçi s›n›f›n›n yaflad›¤› bu dönemi ve kendi direniflimizi önemle ve dikkatle takip ediyor gereken tutumlar› almaya devam ediyoruz. Biz çok önemsiyoruz, Hakl›y›z ve direnerek kazanaca¤›z! 26
sizlerin mücadelesinin yak›n gelece¤i aç›s›ndan neler söylemek istersiniz? Reyhan KAD‹RHAN: Evet, bizler ve sendikam›z gerekti¤inde mücadele ivmemizi yükseltece¤iz. Bu bir ifl, ekmek mücadelesi, hak mücadelesidir. Direniflçi iflçiler olarak üzerimize düflenleri elbette yapaca¤›z. Di¤er alanlardaki iflçi direnifllerini yak›ndan takip ediyor ve dayan›flma içerisinde bulunuyoruz. Özellikle Sabiha Gökçen iflçileri olarak bir çok eyleme dayan›flma ve destek için gittik. Sinter Metal iflçileriyle, Esenyurt iflçileriyle, Tekel iflçileriyle birlikte eylemlere girdik. ‹stanbul'da, Cevahir ‹fl Merkezi önü ve AKP protesto eylemlerinde vard›k. En son sendikam›z yönetim kurulu ve Anadolu flubelerden gelen yönetim kurulu üyeleri ve üyeleriyle birlikte, Ankara Tekel iflçilerinin direnifline iki defa topluca gittik ve dayan›flma içerisinde olduk. ‹flçi s›n›f›n›n yaflad›¤› bu dönemi ve kendi direniflimizi önemle ve dikkatle takip ediyor gereken tutumlar› almaya devam ediyoruz. Biz çok önemsiyoruz, Hakl›y›z ve direnerek kazanaca¤›z! Adnan AL‹: Di¤er arkadafllar da söz istiyor. fiuna yan›t alabilir miyiz? Hava‹fl ile birlikte ‹SG direniflinin önümüzdeki günlerde nas›l olaca¤›n›, nas›l geliflmesi gerekti¤ine iliflkin düflünce ve önerilerinizi alabilir miyiz? Zeki ALTUN: Arkadafllar›m bizim tablomuzu anlatt›. Bence gelinen noktada sendika ve iflçiler olarak mücadele tavr›m›z› ve hareketlili¤imizi de¤ifltirme zaman›d›r. ‹flçi s›n›f›n›n haklar›n› koruma ve hak kazan›m› mücadelesinin kabard›¤› günlerdeyiz. Bizler de daha aktif olmal›y›z. Sesimizi kamuoyuna ve di¤er iflçilere daha iyi duyurmal›y›z. Destek güçlerimizi ve eylemlerimizi ço¤altal›m. Meydanlara, sokaklara ç›kal›m, de¤iflik eylem biçimlerine baflvural›m. Art›k yeter! 8 ayd›r yokluk ve yoksulluk içinde sürünüyoruz. Kimsenin bizi sordu¤u etti¤i yok. Can›m›za tak etti! Yüksel KILIÇ: Söylenenlere eklemek istiyorum. Sendikam›z iflten at›lan biz iflçilere deste¤ini art›rmal› diye düflünüyorum. Bu sadece maddi
destekle s›n›rl› de¤il. Hava-‹fl d›fl›nda di¤er sendikalar ve toplumsal örgütlerin desteklerini de almak gerekiyor. Bu konuda ciddi bir zay›fl›k var. Özellikle Türk-‹fl Konfederasyonu’nun deste¤i olmad›. Neden sesi ç›km›yor? Böyle olmamal›. Haydi, medya sermayenin medyas›, bizi yans›tm›yor diyelim, pekiyi ama Türk-‹fl nas›l bir sendikal birlik ki deste¤ini görmedik, duymad›k? Burada bir terslik var. Özellikle Tekel iflçilerinin direniflinde de Türk-‹fl’i çok olumlu görmedim. Bizim direniflimizde de yan›m›zda de¤il. Reyhan KAD‹RHAN: Evet ben de buna kat›l›yorum. Yetkimiz geldikten sonra da süreci zorlayal›m ve kendi ç›karlar›m›za kazan›mlar elde etmeye bakal›m. Karfl›m›zda sadece iflveren yok, mahkemeler, kanunlar, polis, jandarma hepsi onlardan yana. Bize bizden baflka dost mu var? Bizler de hakl› ve güçlüyüz. Eylemlilik zamanlamam›z› ve tavr›m›z› ayarlayal›m. Egah GÜNDO⁄DU: Arkadafllar›m düflündüklerimi özetledi. Gerçekten de ma¤duriyetlerimiz had safhadad›r. Sendikam›za da güveniyoruz. Bizi iflten att›lar mücadeleye devam ediyoruz. ‹flyerinde de arkadafllar›m›z üzerinde çok bask› var. Ben bu duruma çok üzülüyorum, gerçekten. Bask›lar, sudan sebeplerle iflten atmalar yaflan›yor. Mücadeleyi yükseltmek zorunday›z. Bir an evvel iflimize geri dönmeliyiz, kazanmak için baflka fleylerde yapmal›y›z. ‹çerideki ifl yaflam›na müdahale etmeliyiz. Oralar› da gerçekten yaflan›r ve insan gibi çal›flma koflullar›n›n oldu¤u yerler haline getirmeliyiz. Birlik ve beraberli¤imizi bozmad›k, bozdurmayaca¤›z. Di¤er medya gruplar›n›n bizim sorunlar›m›z› ve yaflad›klar›m›z› yans›tmamalar›n› da protesto ediyorum. Içerideki arkadafllara ve burada direnenlere baflar›lar diliyorum. Adnan AL‹: Ben de bu söylefli için sizlere teflekkür ediyor, mücadelenizde baflar›lar diliyorum.
Japon Havayollar›’n›n konkordato ilan etmesinin arka plan› Kemal Ülker
Hava-‹fl E¤itim Uzman›
Bildi¤iniz gibi Asya'n›n en büyük havayolu flirketi olan Japonya Havayollar› (JAL) iflasa sürüklenmemek için k›sa süre önce konkordato ilan etti. Bu flekilde flirketin alacakl›lar› yeniden yap›lanma süreci tamamlanana dek borçlar›n ödenmesini talep edemeyecek. Bu uygulamaya iflas korumas› ad› da veriliyor. Karar, yeniden yap›land›rma planlar›n›n görüflüldü¤ü yönetim kurulu toplant›s› sonras›nda aç›kland›. JAL'›n borsada hisselerinin de¤eri serbest düflüflte. fiirketin toplam piyasa de¤eri flu anda 150 milyon dolar: yani yeni bir Boeing 747 jetin fiyat›na denk durumda. JAL bu haliyle Japonya'n›n en büyük "kurumsal bat›¤›" olarak niteleniyor. Tokyo borsas› da flirket hisselerinin 20 fiubat'ta ifllemden al›naca¤›n› duyurdu. Bölgesinin en önemli oyuncusu olan flirketin borçlar› 25 milyar dolar›n üzerinde. Bu tutar›n ne kadar büyük oldu¤unu kafam›zda canland›rabilmek için Türkiye’nin ‹MF ile yapmay› düflündü¤ü son anlaflman›n 20 - 25 milyar dolar büyüklü¤ünde oldu¤unun tahmin edildi¤ini belirtelim. Japon hükümetinin giriflimiyle oluflturulan bir destek konsorsiyumu, flirkete 300 milyar yen (3,3 milyar dolar) mali kaynak sa¤lamay› öngörüyor. Elbette bu fon özellikle JAL çal›flanlar›n› hedef alan ciddi sald›r›lar›n yap›lmas›n› koflul olarak öne sürüyor. Ayr›ca kredi olanaklar› sunulacak ve baz› alacakl›lar borçlar›ndan feragat edecek. ‹flten ç›karmalar fiirket yeniden yap›land›r›l›rken en büyük bedeli her zaman oldu¤u gibi çal›flanlara ödetilecek. JAL’de istihdam›n dramatik bir biçimde azalt›lmas› öngörülüyor.
KARfiI ATAK
Bu kapsamda 49 bin kiflilik personelin üçte birinin ifline son verilebilece¤i konufluluyor. Üstelik olan sadece çal›flanlara olmayacak JAL'›n eski çal›flanlar›n›n emeklilik maafllar› da düflürülecek. Neo-liberal ça¤da sosyal güvenlik pek de öyle güvenli birfley olmuyor iflte! Japon hükümeti bir süredir Japon Havayollar›'n›n ayakta kalmas› konusunu tart›fl›yordu. Yüklü borçlar› kimin ödeyece¤i konusu gündemdeydi. Küresel rekabet 1951'de kurulan Japon havayollar›, içinde bulundu¤u koflullara ra¤men hâlâ piyasan›n en önemli flirketlerinden. JAL ayn› zamanda American Airlines ve British Airways'in parças› oldu¤u OneWorld Alliance adl› havayolu iflbirli¤i grubunun üyesi. Ancak bu felaketin alt›nda yatan temel neden özellefltirme. JAL1987’de özelleflti ama güzelleflmedi. Havayolunun yeni sahipleri son y›llarda yurtd›fl›ndaki tatil merkezleri ve otellere yapt›klar› riskli yat›r›mlardan büyük darbeler ald›lar. Zaten sürekli liberalleflmeye ve kurals›zlaflmaya maruz kalan sektörde kâr marjlar› uzun y›llard›r çok düflük düzeyde ve pek çok dünya devi havayolunun mali durumu giderek bozuluyor. Bu arada elbette birço¤u da iflas etmifl ya da sektörden bir biçimde silinip gitmifl durumda. JAL örne¤inde Japon rakibi All Nippon'›n ve küresel ekonomik krizin yolcu say›s›na etkisi bu sonucun ortaya ç›kmas›nda bir di¤er etken oldu. Sonuç olarak özellefltirme ve onun tek yumurta ikizleri liberalleflme ve kurals›zlaflt›rma genel olarak havayollar›n›n mali durumunu zay›flat›yor ve bu flirketlerin ve dolay›s›yla on binlerce çal›flan›n›n kaderini piyasan›n kaprislerine tabi k›l›yor.
27
Ekonomi ve reel ücretler TÜ‹K’in raporuna göre:
Ücretliler h›zl› büyüme döneminde de kayba u¤rad›lar H›zl› ekonomik büyüme döneminde bile reel ücretler artmam›fl, b›rak›n artmay›, gerilemifltir. Hükümet ve iflverenler bu baflar›lar› ile ne kadar övünseler azd›r.
28
Ülkemizde sendikalaflma oran› 1980 askeri darbesinden bu yana sürekli olarak azal›yor. Üstelik bu kay›p çok h›zl› bir biçimde yaflan›yor. Dünya genelinde de e¤ilim ayn› yönde ancak ülkemizdeki kan kayb›n›n h›z› çok yüksek. Akademisyenlerin yapt›klar› çal›flmalar Türkiye’de sendikalaflma oran›n›n yüzde 7’nin alt›na indi¤ini ortaya koyuyor. Sendikalar›n üye tabanlar›n› yitirmeleri reel ücretlerin h›zl› ekonomik büyüme dönemlerinde bile artmamas›na, hatta gerilemesine neden oluyor. Türkiye ‹statistik Kurumu (TÜ‹K) taraf›ndan k›sa bir süre önce yay›nlanan bir rapor bu durumu bütün aç›kl›¤›yla ortaya koyuyor. TÜ‹K’in 2004-2008 dönemine ait iflgücü maliyeti araflt›rmas›, ekonominin en h›zl› büyüdü¤ü y›llarda bile ücretlilerin kazanc›n›n enflasyonun gerisinde kald›¤›n› ortaya koydu. Sözkonusu rapora göre tar›m d›fl› sektörlerdeki ücretlerin 2004 y›l›nda1.145 TL olan ortalama ayl›k kazanc›, 2008 y›l›nda 1.498 TL’ye yükseldi. Y›ll›k ortalamalara göre yüzde 42.4 olan 4 y›ll›k enflasyona karfl›n, ücretlilerin kazanc›n›n sadece yüzde 30.8 oran›nda artm›fl olmas›, reel olarak (enflasyondan ar›nd›r›lm›fl olarak) yüzde 8.1 düflüfl anlam›na geliyor. Oysa ayn› dönemde Türkiye’de kifli bafl›na milli gelir nominal olarak (enflasyondan ar›nd›r›lmam›flken) yüzde 62, reel olarak da yüzde 13.7 oran›nda artarak y›ll›k 13.367 TL’ye ulaflt›. Kifli bafl›na gelir reel olarak artarken ücretlilerin kazanc›n›n reel olarak gerilemesi, emeçilerin hem bireysel olarak hem de s›n›f olarak milli gelirden ald›klar› pay›n ciddi ölçüde düfltü¤üne iflaret ediyor.
Mesailer uzuyor ama gelirler artm›yor Ücretlilerin kazanc› reel olarak azal›rken haftal›k çal›flma süreleri, 4 y›l öncesine göre 12 dakika uzayarak 42.1 saatten 42.3 saate ç›kt›. Haftal›k çal›flma süresi en fazla artan sektör bankac›l›k ve finans oldu. Bu sektörde haftal›k çal›flma süresi 36 saatten 38 saate ç›kt›. Finans sektöründe haftal›k çal›flma süresinin 2 saat uzamas›na ve sektörün 4 y›lda yüzde 55 büyümesine ra¤men, ücretler reel olarak yüzde 1.5 geriledi. Özetlersek. 2004-2008 döneminde: GSYH yüzde 22.4 oran›nda artt›. Kifli bafl›na GSYH yüzde 13.7 oran›nda artt›. ‹flgücünün iflverenlere maliyeti yüzde 7.3 oran›nda azald›. Ücretlinin reel geliri yüzde 8.1 oran›nda azald›. Ücretlilerin milli geli›deki pay› yüzde 10.5 oran›nda azald›. Türk raporunun ortaya koydu¤u tablo budur. Bu son derece ac› bir tablodur. Normal koflullarda kriz dönemlerinde sermaye bölüflümü kendi lehine yeniden düzenler ve krizi izleyen toparlanma dönemlerinde iflçiler kay›plar›n› geri al›rlar ve yeni kazan›mlar elde ederler. Türkiye’de art›k bu döngü bile sermaye lehine k›r›lm›flt›r. H›zl› ekonomik büyüme döneminde bile reel ücretler artmam›fl, b›rak›n artmay›, gerilemifltir. Hükümet ve iflverenler bu baflar›lar› ile ne kadar övünseler azd›r. Sendikas›zlaflma artt›kça, yap›lan her hakk› kayb› sineye suskunlukla sineye çekildikçe, bu tablo olumlu yönde de¤iflmeyecektir.
Ekonomi ve reel ücretler
Kriz te¤et geçmedi! Son otuz befl y›lda dünya kapitalizmi tekrar tekrar eflzamanl› daralmalar yaflad›, defalarca büyük parasal krizlerle karfl›laflt›. ‹flsizlik bu dönem boyunca her ülkede art›fl gösterdi, AB ekonomik alan›nda kronik hale geldi, Japonya gibi son yar›m yüzy›lda iflsizli¤e hiç al›fl›k olmayan ülkelerde bile yükseldi. Son otuz befl y›l›n ciddi ekonomik sars›nt›lar›n› art arda dizmek bile bu dönemin niteli¤ini kavramak için yeterli bir ipucu vermektedir: 1974-75’te bütün büyük kapitalist ekonomilerin eflzamanl› bir daralma ve enflasyonu birlikte yaflamas›; 1979-82 aras›nda bu durumun tekrarlanmas›; 1984 Meksika ve Brezilya borç krizleri; 1987’de New York borsas›nda çöküfl; 1990-92 aras›nda bütün geliflmifl ekonomilerde yeniden eflzamanl› bir daralma; 1994 Meksika ve Türkiye krizleri; 1997 Asya, 1998 Rusya ve 1999 Latin Amerika ve Türkiye krizleri; 2000-2001’de New York borsas›ndan bafllayarak dünya borsalar›n›n tam bir çöküflün efli¤ine gelmesi ve sonras›nda yaflanan ekonomik gerileme; 2001’de Türkiye ve Arjantin’de yaflanan mali ve ekonomik çöküfller. Ve flimdi 2007’nin sonlar›nda ABD’de patlak veren, 2008’de bütün dünyaya dalga dalga yay›lan ve 2009’da Türkiye’yi fena çarpan mali ve ekonomik kriz yukar›daki listenin son ve ayn› zamanda en y›k›c› halkas›. Krizle birlikte ülkemizde neler oldu¤unu ve Baflbakan›n hâlâ tersini iddia ediyor olmas›na ra¤men nas›l yan›ld›¤›n› k›saca özetleyelim. Türk-‹fl’in haz›rlad›¤› raporlara göre yoksulluk artt›. 7.172.983 kifli –iflçi, esnaf ve çiftçi emeklisi- açl›k s›n›r›n›n alt›nda kald›. Türkiye ekonomisi y›l›n ilk 9 ay›nda yüzde 8.5 küçüldü. Milyonlarca iflçi iflini kaybetti. Yüzde 10’larda seyreden iflsizlik yüzde 15 patikas›na oturdu. Türkiye büyüme ve iflsizlik alan›nda 2. Dünya Savafl›’ndan bu yana böyle
ac› bir tabloyla karfl›laflmad›. Hükümet dolayl› vergilere dayal› çarp›k vergi yap›s›n›n ekonomik durgunlukta yol açt›¤› gelir kayb›n› y›lbafl›nda vergi art›fl› (sonuç olarak fiyat art›fl›) ya¤d›rarak ç›karmaya yöneldi. Krizin faturas› halk s›n›flar›na kesildi. Sözde sa¤l›k reformuyla katk› paylar› zamland›. Evlere gelen hacizler, ödenemeyen kredi kartlar› ve karfl›l›ks›z çek say›s› ve tutar› patlama yapt›. Hiç de flafl›rt›c› olmayan bir biçimde mahpushanelerde yatan mahkûm say›s› 100.000 kifliyi aflt›. 2002 y›l›nda 149 ülke aras›nda dünyan›n en h›zl› büyüyen 29. ülkesi olan Türkiye, 2007 y›l›nda s›ralamada 100. s›raya ve 2009 y›l›nda da 136. s›raya geriledi. Geçmiflin (2002-2007 döneminin) sahte ekonomik bollu¤u as›l olarak denetimsiz spekülatif amaçl› sermaye giriflleriyle ve özellefltirmelerle sa¤land›. Hükümet halka ait fabrikalar›, bankalar›, limanlar› ve elbette THY’yi k›smen ya da tamamen özellefltirdi. Buradan 30 milyar 712 milyon dolar sa¤land›. Bu yetmedi ve üzerine 414 milyar 503 milyon lira borçlan›ld›. Kifli bafl›na borcumuz 9825 TL. Acaba bütün bu paralar nereye gitti? Krize karfl› önlem almak ad›na çok gecikmeli kimi ad›mlar at›ld›. Lüks otomobillerin ÖTV’leri indirildi. Sat›fllar› yüzde 3 oran›nda artt›. Bu otomobillerin tamam› ithal mal›. Böylece bu ülkelerin krizi biraz olsun hafifletilmifl oldu. Ne çeliflki!
Hükümet dolayl› vergilere dayal› çarp›k vergi 29 yap›s›n›n ekonomik durgunlukta yol açt›¤› gelir kayb›n› y›lbafl›nda vergi art›fl› (sonuç olarak fiyat art›fl›) ya¤d›rarak ç›karmaya yöneldi. Krizin faturas› halk s›n›flar›na kesildi.
‹flçi hareketi
Aaaah biz tembel iflçiler! 2 y›l önce Birand’›n sundu¤u bir haber program›nda grev oylamas›nda ço¤unlu¤u evet oyu kullanan THY A.O. ve THY Teknik A.fi. iflçilerine, laf› “gözünüzü toprak doyursun”a getirerek nas›l sald›rd›¤›n› hat›rlay›n.
30
‹flte yine bafllad›lar! Yine iflçilerin “tembelli¤inden”, “ifle yaramazl›¤›ndan” dem vuruyorlar. Bu böyledir… Gündeme ne zaman özellefltirmeler gelse, özellefltirmeler beraberinde iflten ç›karmalar› gündeme getirse bildik koro bu flark›y› söylemeye bafllar. Gazeteleriyle, televizyonlar›yla ana ak›m medya organlar›ndan bu flark›y› dinleriz. Amaç toplumu manipüle etmek, di¤er iflçilerin ve emekçi kesimlerin kafas›n› kar›flt›rmak ve bu yolla özellefltirmeye verilen tepkileri yal›tmakt›r hiç kuflkusuz. Özellefltirilen iflletme verimsizdir… Burada fazla istihdam vard›r… ‹flçiler yan gelip yatmaktad›r… Bunun ceremesini toplumun geri kalan› çekmektedir… Yap›lan demagojinin temel argümanlar› bunlard›r. Böylece asgari ücretli iflçiye hayali düflman yarat›l›r… Hakk›n› arayan iflçi, s›k›nt› içinde debelenen di¤er iflçilere k›m›l zararl›s› gibi gösterilir. 2 y›l önce Birand’›n sundu¤u bir haber program›nda grev oylamas›nda ço¤unlu¤u evet oyu kullanan THY A.O. ve THY Teknik A.fi. iflçilerine, laf› “gözünüzü toprak doyursun”a getirerek nas›l sald›rd›¤›n› hat›rlay›n. Ankara'da, bir ay› aflk›n süredir özellefltirme dolay›s›yla 4C denen güvencesiz, düflük ücretli kadrolara geçememek ve geçmiflte elde ettikleri kazan›mlar› koruyabilmek için eylemde bulunan Tekel iflçileri de ayn› basmakal›p kas›tl› suçlamalarla karfl›laflt›lar. Baflbakan Recep Tayyip Erdo¤an start› o bildik üslubuyla verdi: “Devletin mal› deniz yemeyen domuz devrini kapatt›k." Sonra da Tekel iflçilerinin ise yan gelip yatt›klar›n›, hiçbir fley yapmadan para ald›klar›n› ima etti. Baflbakan h›z›n› alamad› ve partisinin grup toplant›s›nda 10 bin iflçinin Tekel depolar›nda bofl flekilde bekledi¤ini söyledi. Dolay›s›yla hak arama mücadelesinde olan Tekel iflçilerini toplum gözünde hedef haline getirip haks›z konuma düflürmeye çal›flt›. Ard›ndan ‹slamc› olan› olmayan› bütün büyük medya
kurulufllar› Tekel iflçileri için 4C'nin ne kadar iyi bir kadro oldu¤u, zannedildi¤i gibi çok büyük hak kay›plar›n›n olmayaca¤›n› anlat›p duruyor. Ama flu tesadüfe bak›n ki, Unak›tan ailesine ait AB G›da Sanayi kriz sonras› Türkiye’nin en büyük 500 flirketi aras›na girdi. Önce Abdullah Gül’ün o¤lu, sonra Bay›nd›rl›k Bakan› Faruk Özak’›n o¤lu, son olarak da Kadir Topbafl’›n o¤lu bardakta m›s›r ifline girerek köfleyi döndüler. Baflbakan’›n damad›n›n devlet bankas› kredisiyle sat›lan(!) Sabah-ATV’nin sahibi Çal›k’›n flirketinde sadece yönetici de¤il, ayn› zamanda hissedar oldu¤u da ortaya ç›kt›. ‹lk “gemiciklerini” borç parayla alan Ulaflt›rma Bakan› Binali Y›ld›r›m’›n o¤lu ve k›z›, Panama band›ral› (elveriflli bayrak tafl›yan) bir geminin de iflletmecisi oldu. Baflbakan Yard›mc›s› Cemil Çiçek’in o¤lu, Tekel’de Yönetim Kurulu Üyeli¤ine seçildi. Çiçek’in damad›na TOK‹’den 2 milyon liral›k ihalesiz ifl verildi. Maliye Bakan› Mehmet fiimflek, amcas›n›n torununu dan›flman olarak atad›. Baflbakan’›n gelini Sema Erdo¤an, efliyle birlikte p›rlanta satmaya bafllad›. Liste böyle uzay›p gidiyor… Bu kadar f›rsat dolu bir ortamda, bizler bunlar›n hiç birini fark etmeden, bu f›rsatlar›n gere¤ini yerine getirmeden, al›k al›k dolan›yoruz. Tembellik gözümüzü kör etmifl bizim!
‹flçi hareketi
On binlerden Tekel iflçilerine destek ‹flleri ve onurlar› için direnen Tekel iflçileri için Türk-‹fl'in ça¤r›s›yla yap›lan dayan›flma mitingine 70 bine yak›n iflçi kat›ld›. Mitingde buluflan iflçiler sermayenin sald›r›lar›na karfl› s›n›f dayan›flmas› içinde kitlesel bir yan›t verdiler. Ankara d›fl›ndan dayan›flma için gelen iflçiler sabah saatlerinde Ankara Gar›'nda toplan›p S›hhiye Meydan›'na do¤ru yürüyüfle geçerken, 10 bin Tekel iflçisi 34 gündür direnifllerini sürdürdükleri Türk-‹fl genel merkezi binas› önünden meydana geldiler. Ankara Gar›'ndan bafllayan yürüyüfl kolunun en önünde Türk-‹fl imzal› "Ekmek, Bar›fl ve Özgürlük için Demokrasi ve Haklar" pankart› yer al›rken, arkas›nda Tes-‹fl, Türkiye Gazetecileri Sendikas›, Belediye-‹fl, Yol‹fl, Tümtis, Kristal-‹fl, Petrol-‹fl, Harb-‹fl, Tez-Koop-‹fl, Genel Maden-‹fl, Deri-‹fl, Hava-‹fl, Teksif, Selüloz-‹fl, fieker-‹fl kendi pankartlar›yla yer ald›lar. D‹SK'e ba¤l› Genel-‹fl, Sosyal-‹fl, Dev-Sa¤l›k-‹fl ile KESK Ankara fiubeler Platformu da mitinge kat›larak Tekel iflçilerine destek verdiler. Onur Ak›n konseriyle bafllayan mitingde ilk sözü Türk-‹fl Genel Teflkilatland›rma Sekreteri Pevrul Kavlak ald›. Türk-‹fl'in görev bafl›nda oldu¤unu vurgulayan Kavlak'tan sonra sözü Tekel iflçisi Hatice Konak ald›. Abdi ‹pekçi Park›'nda polisin üzerlerine gaz ve tazyikli suyla sald›rd›¤›n› hat›rlatan Konak "bizi y›ld›ramad›lar, y›ld›ramayacaklar da" dedi. Baflbakan'›n, Tekel iflçilerinin yetim hakk› yedi¤i söylemine de¤inen, "Neymifl, yetim hakk› yiyormufluz, oturdu¤umuz yerden para kazan›yormufluz. Yuh olsun size yuh. Bofl oturmad›k, siz sat›p talan ederken, biz TEKEL'i vergi flampiyonu yapt›k. Siz kendi çocuklar›n›za gemicikler al›rken, yandafllar›n›za ihaleler verirken biz aln›m›z›n teriyle, helalinden kazand›k, helalinden... Suçlu ar›yorsan›z kendinize bak›n" diyerek AKP'ye seslenen Konak "Suçlu sizsiniz. Suçlu milyonlarca iflsiz, yoksul, aç yaratan sizin kahrolas› düzeniniz" fleklinde konufltu. Tekel iflçisinin ard›ndan ‹stanbul ‹tfaiyesi'nden Vedat Kaya isimli bir iflçi konuflma yapt›. Konuflmas›na "Tekel iflçilerinin vermifl oldu¤u mücadelenin önünde sayg›yla e¤iliyorum" diyerek bafllayan Kaya, " Bizim tek derdimiz
insanca yaflamak, t›pk› Tekel iflçileri gibi" dedi. Açl›kla, iflsizlikle tehdit edildiklerini ve tafleronda çal›flmaya zorland›klar›n› belirten Kaya, bask›lar›n kendilerini y›ld›ramayaca¤›n› vurgulad›. Kendilerine bask› yapanlar›n sel, yang›n, deprem gibi felaketlerle karfl›laflmayacaklar›n› sand›klar›n› söyleyen Kaya "‹stanbul halk›na sesleniyoruz; bilin ki bu koflullarda itfaiye art›k o kadar cesur ve yürekli olamayacakt›r" dedi. AKP'nin iflçi haklar› konusundaki riyakârl›¤›n› bütün Türkiye'nin gördü¤ünü kaydeden Kaya konuflmas›n› "Ama kaybeden onlar kazanan iflçi s›n›f› olacak!"sözleriyle noktalad›. Mitingin son konuflmac›s› Türk-‹fl Genel Baflkan› Mustafa Kumlu'ydu. Kumlu'nun ad›n›n anons edilmesiyle alandan "Türk-‹fl göreve genel greve" sloganlar› yükseldi.
"Neymifl, yetim hakk› yiyormufluz, oturdu¤umuz yerden para kazan›yormufluz. Yuh olsun size yuh. Bofl oturmad›k, siz sat›p talan ederken, biz TEKEL'i vergi flampiyonu yapt›k. Siz kendi çocuklar›n›za gemicikler al›rken, yandafllar›n›za ihaleler verirken biz aln›m›z›n teriyle, helalinden kazand›k, helalinden... Suçlu 31 ar›yorsan›z kendinize bak›n."
‹flçi hareketi
Hakk›n› arayan itfaiye iflçilerine sald›r›!
32
‹stanbul Büyükflehir Belediyesi önünde kurduklar› çad›rda direnifllerini sürdüren itfaiye iflçilerine, direnifllerinin 15. Gününde, zab›ta, özel güvenlik ve polis 10 Ocak Cumartesi sabah› saat 03:30’da sald›rd›. 4 iflçinin yaraland›¤› sald›r›da çad›r yerinden söküldü. Sald›r› Belediye önünde yap›lan bas›n aç›klamas›yla protesto edildi. Gün boyu iflçilerin bir araya gelerek dayan›flma gösterdi¤i, ziyaretlerin kabul edildi¤i çad›ra nöbetçilerin kald›¤› gece yar›s› korkakça bir sald›r› düzenlenmesinin ard›nda Büyükflehir Belediyesi bulunuyor. Bu sald›r›n›n Ocak ay› Belediye Meclisi toplant›s›n›n yap›laca¤› 11 Ocak Pazartesi gününün öncesinde gerçekleflmesi tesadüf de¤ildi. Belediye Meclisi toplant›s›nda tafleron ihalesine fesat kar›flt›r›lmas›n›n gündeme gelmesinden çekinen belediye zab›ta ve polisi kullanarak iflçilere korkakça sald›rma yolunu seçti. Geçti¤imiz günlerde Büyükflehir Belediyesi internet sitesinde yap›lan aç›klamada yeni tafleron firmaya ihalenin verildi¤i ve iflçiler aç›s›ndan herhangi bir sorun olmad›¤› yalan› söylenmiflti. Buna karfl›l›k sendikan›n yapt›¤› aç›klama ile
söz konusu tafleron firman›n gösterdi¤i iki adresten birinin tekel bayii di¤erinin ise ayakkab›c› oldu¤u ortaya ç›km›flt›. ‹flçiler ve Belediye-‹fl sendikas› Cuma günü çad›r eyleminin nas›l sürece¤ine Pazartesi yap›lacak Belediye Meclisi toplant›s›ndan sonraki geliflmelere göre karar vereceklerini ifade etmifl ve ihaleye fesat kar›flt›r›lmas›n›n takipçisi olacaklar›n› bildirmifllerdi. Dergimiz bask›ya girdi¤i s›rada tafleron ihalesini yeni bir firmaya verme bahanesiyle itfaiye iflçilerini sendikas›zlaflt›rmaya ve kölelik koflullar›na mahkûm etmeye çal›flan Büyükflehir Belediyesi'ne karfl› iflçiler mücadelelerini kararl›l›klar›n› sürdürüyordu. Tafleron firma tek tek iflçilere sözleflme imzalatmaya çal›flarak eylemi k›rmay› hedefliyor. Buna karfl›l›k iflçiler birliklerinden taviz vermeden özlük haklar›n› ve ifl güvencelerini savunuyorlar. Tafleronun imzalatmak istedi¤i sözleflme iflçilerin "lüzum görüldü¤ünde" aflç›, temizlikçi vb. görevlerde istihdam edilebilece¤ini ve ücretlerde meydana gelecek düflüfllerin peflinen kabulünü öngörüyor.
Demiryollar›nda grev Aral›k ay›n›n 15’inde, 25 Kas›m kamu çal›flanlar› grevi nedeniyle ifllerinden uzaklaflt›r›lan 16 arkadafllar›na destek için demiryollar›nda greve ç›kan KESK'e ba¤l› Birleflik Tafl›mac›l›k Çal›flanlar› Sendikas› ve Türkiye Kamu-Sen'e ba¤l› Türk-Ulafl›m-Sen iflçilerine ‹stanbulHaydarpafla Tren Gar›'nda ve Ankara Tren Gar›'nda polis müdahale etti. BTS ve Türk Ulafl›m-Sen üyesi emekçiler grev nedeniyle en son tren olan 23.50’de Haydarpafla kalk›fll› trenin de hareket etmesine engel oldular. Kamu emekçilerinin hakl› ve meflru mücadelesine tahammül edemeyen AKP hükümetinin talimatlar›yla hareket eden çevik kuvvet ekipleri emekçilere müdahale ederek aralar›ndan birkaç›n› gözalt›na ald›lar. Ancak makinistlerin grevde olmas› nedeniyle trenin hareket etmesini sa¤layamad›lar.
Ankara Tren Gar›'nda da grev polisin iflçilere müdahale giriflimleriyle bafllad›. Bu giriflimler karfl›s›nda geri ad›m atmayan emekçiler Ankara Tren Gar›'nda bulunan bütün trenleri depoya çektiler ve bütün ›fl›klar›n› söndürerek Ankara Tren Gar›'n› hizmete kapatt›lar. TCDD Genel Müdürü Süleyman Karaman 16 kifliyi göreve iade etmeyeceklerini ve son eyleme kat›lanlar hakk›nda da ifllem yap›laca¤›n› aç›klad›. "Dostlar›m›z bizim onurumuzdur" diyen demiryolu çal›flanlar› sendikalar› 16 kifli görevlerine geri al›n›ncaya kadar eylemin devam edece¤ini aç›klad›lar. Sonuç: 16 kifli de ifllerine iade edildi! Demiryollar›ndaki grev ve direnifl çok büyük dersler içeriyor, birlik olundu¤unda nelerin baflar›labilece¤ini aç›kça gösteriyor.
‹fl sa¤l›¤› - ifl güvenli¤i
Madenlerde ifl cinayetleri sürüyor Tarih 21 Nisan 2005. Kütahya'n›n Gediz ‹lçesi'nde kömür oca¤›nda meydana gelen grizu patlamas›nda 1 mühendis ve 17 iflçi hayat›n› kaybetti. Tarih 13 A¤ustos 2006. Bolu Mengen'de meydana gelen grizu patlamas›n›n ard›ndan oluflan göçükte 2 iflçi toprak alt›nda kald›. Tarih 5 Mart 2009. Bal›kesir'in Dursunbey ‹lçesi'nde meydana gelen grizu patlamas›nda 9 iflçi yaraland›. Tarih 11 Aral›k 2009. Bursa'da maden oca¤›nda meydana gelen patlamada 19 iflçi hayat›n› kaybetti. Bu listeye bak›nca içinizden, “Ah, evet arada bu tür haberler duyuyoruz. Üzücü gerçekten de…” diye geçirmifl olabilirsiniz. Üstelik bu liste hiçbir biçimde eksiksiz de¤il. Bunlar son y›llarda gerekli önlemlerin al›nmamas› sonucu maden ocaklar›nda meydana gelen patlama ve göçük olaylar›n›n sadece bir kaç›. Her y›l onlarca maden iflçisi bunlar gibi ifl cinayetlerinde can veriyor. Türkiye maden kazalar›n›n çok s›k yafland›¤› bir ülke. TTK Genel Müdürlü¤ü’nün verilerine göre, sadece kömür ocaklar›nda 19552009 y›llar›ndaki ifl kazalar›nda 2 bin 687 iflçi öldü, 326 bin 321 iflçi yaraland›. 21. yüzy›l›n ilk 10 y›l›n› tamamlamaya do¤ru giderken art›k bu kader, k›smet “aç›klama”lar›n› da bir kenara b›rakmak gerekiyor. Akl› bafl›nda (gerici ideolojinin tutsa¤› olmayan) her uzman maden kazalar›n›n önlenebilir oldu¤unu, kader olmad›¤›n› söylüyor. Maden iflçilerinin sorunlar› çok say›da ve çok büyük. Asgari ücret yerleflik norm ve son derece zor, a¤›r bir ifl yap›yorlar. Yasal çal›flma saatlerinin çok üzerinde çal›fl›yorlar. Birden fazla iflçinin yapmas› gereken ifli üstleniyor her bir iflçi. Madencilik, do¤as› gere¤i içerdi¤i riskler nedeni ile özellik arz eden, bilgi, deneyim, uzmanl›k ve sürekli denetimi gerektiren dünyan›n en a¤›r ifl kollar›ndan birisi. Söz konusu deneyim ve uzmanl›k, uzun y›llar ve hatta nesiller gerektiriyor. Özellikle son y›llarda devletin küçültülmesi, kamunun faaliyet alan›n›n daralt›lmas› ile ekonomik etkinlik ve verimlili¤in sa¤lanaca¤› sav› ile yap›lan uygulamalar sonucu, ülkemiz madencilik
sektörü yar› yar›ya küçültülmüfl ve ayn› zamanda uzun y›llar gerektiren bilgi ve deneyim birikimi de darmada¤›n edilmifl ve edilmeye devam ediliyor. Bir yandan ülkemiz madencilik kurulufllar›ndaki mevcut birikimin reddedilerek, madencilik üretimlerinin yetersiz, donan›ms›z ve deneyimsiz kifli ve kurulufllara b›rak›lmas›, bu yap›l›rken di¤er yandan kamusal denetimin iyice gevfletilmesi böylesi kazalar›n kaç›n›lmaz olmas›na neden olmaktad›r. Son kazan›n meydana geldi¤i iflletmede oldu¤u gibi, ülkemizde yüksek risk tafl›yan, kurals›z ve denetimsiz çal›flan pek çok maden iflletmesi bulunuyor. Ama kimin umurunda? Mottomuz “B›rak›n›z yaps›nlar, b›rak›n›z geçsinler,” de¤il mi? Bu iflletmelerde her an kaza olma olas›l›¤› mevcut. Ama bunun da cevab› var: “Maliyetleri gereksiz yere yükseltmeyelim, rekabet gücümüzü zay›flatmayal›m.” ‹flin do¤rusu ve özeti flu: Türkiye’de çok say›da maden iflletmesi, mühendislik bilim ve tekni¤inden uzak, teknik eleman›n gözetim ve denetimi olmaks›z›n, tamamen ilkel koflullarda çal›flmaktad›r. Kâr etmek ad›na ifl güvenli¤i ve iflçi sa¤l›¤› kurallar› hiçe say›larak, tamamen emek yo¤un, mekanizasyondan uzak çal›flma anlay›fl› çerçevesinde yürütülen bu tarz iflletmecilik terk edilmedi¤i sürece, bu kazalar›n sonu gelmeyecek.
Özellikle son y›llarda devletin küçültülmesi, kamunun faaliyet alan›n›n daralt›lmas› ile ekonomik etkinlik ve verimlili¤in sa¤lanaca¤› sav› ile yap›lan uygulamalar sonucu, ülkemiz madencilik sektörü yar› yar›ya küçültülmüfl ve ayn› zamanda uzun y›llar gerektiren bilgi ve deneyim birikimi de darmada¤›n edilmifl ve edilmeye devam ediliyor. 33
Vitrindekiler Metropol Sürgünleri Gülflen ‹fleri Gülflen ‹fleri’nin ilk kitab› olan “Metropol Sürgünleri”, Su Yay›nevi’nden ç›kt›. Kitapta, ‹stanbul, Ankara ve ‹zmir’de kentsel dönüflüm ma¤duru 14 mahalledeki insanlar›n ve yaflananlar›n hikayesi 4 bölüm halinde anlat›l›yor. ‹fleri, kitab›n› haz›rlamak için iki y›l süren çal›flmalar› boyunca ‹stanbul’da Tarlabafl›, Sulukule, Balat, Gazi, Sar›gazi, Küçük Armutlu, Ayazma; Ankara’da Mamak ve Dikmen; ‹zmir’de de Kuruçeflme ve Kadifekale’deki mahalleleri dolaflt›. Gazetecilik mesle¤ini 6 y›ld›r sürdüren Gülflen ‹fleri, uzun y›llar Birgün gazetesinde çal›flt›. Halen Aktüel, Birgün, Sabah, Taraf, Cumhuriyet, HürriyetDaily News ve Evrensel’in de aralar›nda bulundu¤u gazete ve dergilerde haber ve söyleflileri yay›nlan›yor.
Almanak 2008 analizleri Kolektif
34
2008 Almanak, küresel kapitalizmin krizinin derinleflti¤i ve krizin tüm yükünün emekçi s›n›f ve tabakalar›n üzerine y›k›lmaya çal›fl›ld›¤› günlerde elinize geçiyor. Ve Almanak 2008 yazarlar›, di¤er 7 Almanak'ta oldu¤u gibi, emekten yana bir tutumla hem krizi ve krizin de¤iflik alanlarda yans›malar›n› analiz ediyorlar hem de küresel kapitalizmin neo-liberal politikalar›n› ve sonuçlar›n› a盤a ç›kar›yorlar. Almanak 2008’e katk›da bulunanlar aras›nda Öztin Akgüç, Fuat Ercan, Berna Müftüo¤lu, Hayri Kozano¤lu ve ‹zzettin Önder gibi emek yanl›s› akademisyenlerin çal›flmalar› yer al›yor. Almanak 2008’in “Emek Hareketi” bölümü bu y›l da çok zengin bir içeri¤e sahip.
Para, Banka, Devlet: Merkez Bankas› Ba¤›ms›zlaflmas›n›n Ekonomi Politi¤i Ümit Akçay Ümit Akçay, merkez bankas›n›n toplumsal iliflkilerini tahlil etti¤i bu kitab›nda öne sürdü¤ü tezleri flu flekilde özetliyor: "Merkez bankas› kapitalist toplumsal iliflkilerin üzerine bina edildi¤i paran›n ulusal alandaki gardiyan› olarak de¤erlendirilebilir. Merkez bankas›n›n bu rolü kaç›n›lmaz olarak onu s›n›f mücadelesinin oda¤›na yerlefltirmektedir. "Merkez bankas›n›n ne yapt›¤› ile ilgilenmemek mümkündür, ancak onun ald›¤› kararlardan etkilenmemek neredeyse imkâns›zd›r. Öncelikle merkez bankas›n›n kendisi, kendi kendine iflleyen piyasa mekanizmas›n›n olumsuzlanmas› olarak görülmelidir. ‹kinci olarak, kapitalist toplumsal iliflkiler içinde merkezi bir yere sahip olan kredi iliflkisinin geliflkin bir duruma gelmesi, ancak merkez bankas›n›n varl›¤› ile mümkün olmaktad›r. Üçüncü olarak merkez bankas›, sermaye birikim sürecinde ortaya ç›kan özel zararlar›n toplumsallaflt›r›lmas› sürecinin oda¤›nda yer alan kurumdur. Son olarak, merkez bankas›, esas olarak istikrars›z olan ve içsel olarak kriz e¤ilimlerini içinde bar›nd›ran kapitalist sistemin ‘yönetilmesi’ aç›s›ndan kritik ifllevler yüklenmektedir. Bu ba¤lamda merkez bankas› kapitalist toplumsal iliflkilerin üzerine bina edildi¤i paran›n ulusal alandaki gardiyan› olarak de¤erlendirilebilir. Merkez bankas›n›n bu rolü kaç›n›lmaz olarak onu s›n›f mücadelesinin oda¤›na yerlefltirmektedir.”
Umudun Ad›mlar› Sa¤l›k ve Sosyal Hizmet Emekçilerinin Örgütlü Tarihi Veysi Ülgen Umudun ad›mlar› toplumsal s›n›f çeliflkilerinin geliflme süreci içinde de¤iflik biçimler ve adlar alan kamu emekçilerinin (a¤›rl›kl› olarak sa¤l›k ve sosyal hizmet emekçilerinin) yak›n dönemdeki sendikal mücadelenin sorunlar›n› tart›fl›yor. Kitapta yaln›zca deneyimler aktar›lm›yor, yaflananlardan gelece¤e ›fl›k tutacak önemli derslerde ç›kart›l›yor bu çok önemli bir çaba çünkü her örgütlenmede oldu¤u gibi sendikal harekettede ilerlemenin ön koflulu sa¤lam bir önderli¤e, do¤ru bir teoriye ve ilkeli bir perspektife sahip olmaktan geçiyor. Bu ba¤lamda Veysi Ülge’nin kitab› kamu emekçileri hareketinin önümüzdeki dönemde atmas› gereken ad›mlarla ilgili önemli ipuçlar› sunuyor .
Yeni Toplumsal Hareketler Küreselleflme Ça¤›nda Toplumsal Muhalefet Kolektif Yeni toplumsal hareketlerin ortay ç›k›fl› yeni 'söylem' ve 'eylem' biçimlerini de beraberinde getirmifltir, bu anlamda toplumsal muhalefet, yeni siyaset biçimlerini kullan›ma sunmufl ve yeni iletiflimsel olanaklarla da kitlesel anlamda etkili bir güce dönüflmüfltür. Bu kitap çal›flmas› 'yeni toplumsal hareketler'i farkl› aç›lardan inceleyen, elefltiren düflüncelerin bir araya getirildi¤i bir seçkidir. Haz›rlayan: Bar›fl Çoban Yazarlar: Bar›fl Çoban, Gülçin Erdi Lelandais, Engin Sustam, Füsun Kökalan Cimrin, Savafl Çoban, Ersin Vedat Elgür, Ulafl Baflar Gezgin
Kapital - Yeni Bafllayanlar için David Smith ve Phil Evans “Ne? Das Kapital’i okumak m›? Bunu yapmak için Einstein’›n beynine ve peygamber sabr›na sahip olman gerekir.” Bu do¤ru de¤il. Bu komik, ele avuca s›¤maz, çok yönlü ve zengin içerikli kitapta, David Smith ve Phil Evans, çok zengin resimlerle, yal›n bir dil kullanarak, Kapital’in anlafl›lmas› zor bir kitap oldu¤u efsanesini yerle bir ediyorlar. Kitap Marx’›n temel kavramlar›n› baya¤›l›¤a düflmeden, büyük bir beceriyle basitlefltiriyor ve bunu yaparken mizah› elden b›rakm›yor ve Marx’›n bu büyük eserinin bugün de son derece geçerli ve canl› oldu¤u gerçe¤ini adeta çizgi roman tad›nda okuyucuya sunuyor. Dünya kapitalist sisteminin büyük bir kriz içinde debelenmekte oldu¤u bugünlerde 15 ile 115 yafl aras›ndaki herkesin okumas› gereken bir kitap.
35
ÜYELER‹M‹ZDEN
36
EVLENENLER • THY ‹stanbul Harbiye Sat›fl delegemiz Özlem Bozk›r ile Bahad›r Urhan 26.12.2009'da • THY ‹stanbul Üyemiz Sat›lm›fl Kabak'›n K›z› Yasemin ile Sinan 07.11.2009'da • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Üyemiz Ayça ve Z.Tolga 01.11.2009'da • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz Mustafa Ak›n ile Selda 24.10.2009'da • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz Sevgi ile Serkan Tözer 18.10.2009'da • THY ‹stanbul Üyelerimiz Emre ve Ferihan Eser 14.10.2009’da • THY ‹stanbul Üyemiz Sevgi Yenice ve Nadir ‹lgin 17.10.2009'da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyelerimiz Gümur fiahin ile Kadir Kök 04.10.2009'da • THY Vak›f Personeli Üyemiz Meltem Sayg›ner ile Alp Evcil 26.09.2009'da • THY ‹stanbul Uçufl ‹flletme Üyemiz Fulya Gürsel ile Kerim Topoyan 14.09.2009'da • THY Ankara Üyemiz Turgut Temiz 25.07.2009’da • THY Ankara Üyemiz Hüseyin Akkaya 09.08.2009’da • THY Ankara Üyemiz Zeynep Didem Candan 24.09.2009’da • THY Ankara Üyemiz Sinan Köksal 03.10.2009’da • THY Ankara Üyemiz Zehra Tu¤ba Tunç 03.10.2009’da • THY Ankara Üyemiz Mehmet Aydo¤an 16.11.2009’da • THY Ankara Üyemiz Mehmet Ali Pektafl 05.10.2009’da • THY Ankara Üyemiz Nesrin Y›ld›r›m • THY
Diyarbak›r temsilcimiz Mehmet Erçek’in o¤lu Erdinç ile Emine 24.10.2009’da evlenmifllerdir. Evlenen tüm üyelerimize mutluluklar diliyoruz.
N‹fiANLANANLAR • THY Ankara Üyemiz Osman Saydam’›n k›z› 25.10.2009’da • THY Antalya Emekli Üyemiz Reha Kaan’›n o¤lu niflanlanm›flt›r. Niflanlanan üyemize mutluluklar diliyoruz.
SÜNNET • THY Ankara Üyelerimiz Fatih ve Ferhan Mere’nin o¤lu Algan Mere sünnet olmufltur. Sünnet olan kardeflimize mutlu, baflar›l› ve sa¤l›kl› bir yaflam diliyoruz.
DO⁄UM • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz O¤uzhan Atayurt'un o¤lu 25.12.2009'da • THY ‹stanbul Harbiye Sat›fl Üyemiz Serap Evran'›n k›z› 22.12.2009'da • Hava ‹fl Sendikas› Genel Merkez Personelimiz ‹brahim Dalman ile Yasemin Dalman'›n k›z› Ecrin 04.12.2009'da • THY ‹stanbul Üyemiz Fatih C›gal ve Tu¤ba C›gal'›n k›z› • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyelerimiz Duygu ve Abdullah Çelebi'nin k›z› Eylül Su 31.08.2009’da • THY ‹stanbul Üyemiz Derya Bektafl Adar'›n o¤lu • THY ‹stanbul Kargo Üyemiz Çi¤dem Cava’n›n k›z›
RAHATSIZLANMA • THY ‹stanbul ‹smet Mursalo¤lu ameliyat oldu 09.11.2009'da • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz Erdal Gülflen 10.10.2009'da • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Üyemiz Hale Çelikoba'n›n annesi fiengül 10.10.2009'da • THY ‹stanbul Uçak Güvenlik Üyemiz
Hüsamettin Çelebi 09.09.2009'da • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz Kadir Ö¤üt'ün o¤lu Umut Ö¤üt 27.08.2009'da • THY Ankara Üyemiz Müslim Arslan 10.7.2009’da • THY Ankara Üyemiz H.Dilek Gürsel’in efli 29.7.2009’da • THY Ankara Üyemiz ‹lhami Sütcüo¤lu 30.7.2009’da • THY Ankara Üyemiz ‹dris O¤uzhan’›n efli Emine 15.10.2009’da • THY Ankara Üyemiz Tamara ve Serap Salman’›n annesi 09.11.2009’da • THY Ankara Üyemiz Zahide Ülger • THY Ankara Üyemiz Hakan Alptekin’in efli 15.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Selma Yalç›n 17.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Gülay Balc› 17.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Yüksel Erdo¤an 18.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Fettullah Alt›nda¤’›n annesi 30.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Murat Apayd›n’›n annesi 18.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Tahir Uygun 21.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz ‹sa T›¤l›’n›n annesi 21.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Ahmet O¤uz Kürkçüo¤lu’nun annesi 16.01.2010’da • THY ‹zmir Kargo Üyemiz Cengiz Sar› 30.12.2009'da ameliyat olmufltur • THY ‹zmir Üyemiz Mehmet Nog ay 18.12.2009'da • Hava-‹fl ‹zmir fiube Yönetim Kurulu Üyemiz Sevil Akyüz 16.12.2009'da ameliyat olmufltur
ÜYELER‹M‹ZDEN
Ifl›lay Asl› 12.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz M.Bar›fl K›nal’›n o¤lu 12.10.2009’da • THY Ankara Üyemiz Hicran Akbafl’›n o¤lu • THY Ankara Üyemiz Ali Pektafl’›n o¤lu 05.10.2009’da • THY Ankara Üyemiz Gökan Turan’›n k›z› 24.11.2009’da • THY Ankara Üyemiz Bünyamin Tafldelen’in k›z› • THY Ankara Üyemiz Banu Mert’in o¤lu 15.12.2009’da • THY Ankara Üyemiz Celal Mert’in o¤lu 15.01.2010’da • THY Ankara Üyemiz Murat An›k’›n o¤lu 12.01.2010’da • THY ‹zmir Sat›fl Üyemiz Ayflegül Özlem Ifl›n'›n k›z› 26.11.2009'da • THY ‹zmir Sat›fl Müdürlü¤ü ‹flyeri Temsilcimiz Gökflen Gökalpflen'in 14.01.2010’da o¤lu • THY Antalya Kargo Üyemiz Avni Çay’›n bald›z› Rahflan Han›m’›n o¤lu Erkin • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Mustafa Aldemir’in k›z› 02.09.2009’da dünyaya gelmifltir. Yeni do¤an bebeklerimize mutlu, baflar›l› ve aileleri ile birlikte bir yaflam diliyoruz.
37
ÜYELER‹M‹ZDEN
38
• Hava-‹fl ‹zmir fiubesi E¤t. ve Tefl. Sek. Burç Budageçer'in kay›npederi Mehmet Y›ld›r›m 03.12.2009'da • Hava-‹fl ‹zmir fiubesi Yönetim Kurulu Üyemiz Didem Seyhan 03.12.2009'da ameliyat olmufltur • THY ‹zmir ‹stasyon Üyemiz Mustafa Demir'in o¤lu Zühtü 21.11.2009 tarihinde ameliyat olmufltur • THY ‹zmir Üyemiz Bahar Özgülenler 13.11.2009'da • THY ‹zmir ‹stasyon Üyemiz fiebnem Çal›flkantürk’ün babas› 16.09.2009'da • THY ‹zmir Kargo Üyemiz Hale Dura 04.09.2009'da rahats›zlanm›flt›r • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Hüseyin Pehlivan’›n efli Teslime Pehlivan 10.09.2009’da • THY Antalya ‹stasyondan Üyelerimiz Soner ve Suat Sar›’n›n babas› Ahmet Sar› 15.09.2009’da • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz ‹brahim Can’›n annesi Zeliha Can 23.10.2009’da • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Mehmet ‹nce’nin torunu • THY Antalya Emekli Üyemiz Ünal Fakir • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Durali Kurt’un annesi Yaflar Kurt 03.10.2009’da • THY Antalya Emekli ‹dris Yetifl’in efli • Hava‹fl Antalya fiube Sekreteri ‹lhan Cankara’n›n k›z kardefli Ergül Y›lmaz • THY Antalya Kargo Üyemiz Murat Yaflar Y›ld›z’›n o¤lu • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Mehmet K›rb›y›k’›n efli • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz fiebnem Çakmur 20.11.2009’da • THY Antalya ‹stasyondan
Üyemiz Yeflim Dereli’nin babas› 25.12.2009'da • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Bayram Sönmez’in efli 30.12.2009’da rahats›zlanm›flt›r. Rahats›zlanan üyelerimize ve yak›nlar›na acil flifalar diliyoruz.
VEFAT • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz Özgür Dizer'in kay›npederi 21.01.2010'da • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Emekli Üyemiz Arzu Ataöver'in babas› 19.01.2010 • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz ‹lyas Yaman'›n babas› 17.01.2010'da • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Üyemiz ‹pek Lale Yefliltan'›n annesi 14.01.2010'da • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz U¤ur A¤demir'in k›zkardefli 11.01.2010'da • THY ‹stanbul Üyemiz Baflteknisyen Veli Özarslan'›n annesi 09.01.2010'da • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz Sinan Alt›ntafl 05.01.2010'da • THY ‹stanbul Kargo Üyemiz Tevfik Atik'in babas› 04.01.2010'da • THY ‹stanbu Teknik Üyemiz Serkan Sayg›'n›n annesi 02.01.2010' da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyemiz Figen Dabazo¤lu nun annesi 02.01.2010'da • THY ‹stanbul Kaptan Pilot Bar›fl Barano¤lu'nun babas› Emekli Kaptan Pilot Yavuz Barano¤lu 24.12.2009'da • THY ‹stanbul Üyemiz Sedat Menzitekin'in annesi 07.11.2009'da • THY ‹stanbul Emekli Üyemiz
fiefik K›flla’n›n kay›n babas› 13.08.2009’da • THY Ankara Üyemiz Nimet Ayd›n’›n babas› 24.11.2009’da • THY Ankara Üyemiz Medeni Do¤an’›n annesi 25.11.2009’da • THY Ankara Üyemiz Funda Matsu’nun annesi 27.11.2009’da • THY Ankara Üyemiz Veysel Koz’un annesi • THY ‹zmir Sat›fl Müdürlü¤ünden Emekli Nagihan Genç'in annesi 08.09.2009'da • THY Antalya Emekli Üyemiz Engin Sagay’›n Ye¤eni 04.09.2009’da • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Oya Daba¤o¤lu’nun babas› 10.09.2009’da • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Mehmet K›rb›y›k’›n day›s› 30.12.2009’da • THY Antalya Emekli Üyemiz Turgut Kandemir’in babas› 05.12.2009’da • THY Antalya Teknik Üyemiz Ersin Emre’nin a¤abeyi 07.12.2009’da • THY Antalya ‹stasyondan Üyemiz Necati Hastürk’ün bacana¤› 09.11.2009’da • THY Antalya Emekli Üyemiz Ali Karakaya’n›n babas› vefat etmifllerdir. Kaybettiklerimizin yak›nlar›na baflsa¤l›¤› diliyoruz.
ÜYELER‹M‹ZDEN
Burhanettin Sözener 01.11.2009'da • THY ‹stanbul Uçufl ‹flletme Üyemiz Mehmet Okandan 26.10.2009'da • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Üyemiz Seda fientürk'ün babas› 22.10.2009'da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyemiz Fevziye Bayraktar'›n babas› • THY ‹stanbul Üyemiz ‹rem Geyik'in annesi • THY ‹stanbul Teknik Üyemiz Ramazan Ç›nar'›n babas› • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyemiz Banu Sad›ko¤lu' nun babas› 02.10.2009'da • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Üyemiz Saliha K›z›lkaya'n›n a¤abeyi 01.10.2009'da • THY ‹stanbul Uçufl ‹flletme Üyemiz Kaptan Pilot Yusuf Kelefl 28.09.2009'da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyemiz Naciye Sipahio¤lu'nun annesi 14.09.2009'da • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Üyemiz Ünal Kelefltimur'un k›zkardefli 10.09.2009'da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme üyemiz Çiler Dönerkan'›n babas› 10.09.2009'da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyemiz Tansel Tektafl'›n annesi 04.09.2009'da • THY ‹stanbul Uçufl ‹flletme Üyemiz Volkan Akbafl'›n annesi 02.09.2009'da. • THY ‹stanbul Genel Müdürlük Üyemiz fierife Kurt'un babas› 31.08.2009'da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyemiz Özden Karaferiyeli’nin babas› 26.01.2010’da • THY ‹stanbul Yer ‹flletme Üyemiz 24.01.2010’da bir ifl kazas› sonucu • THY Ankara Üyemiz
39
Emek dostu akademisyen
Tülay Ar›n’› kaybettik De¤erli sosyal bilimci Prof. Dr. Tülay Ar›n'› Eylül ay› bafl›nda yitirdik. Tülay Ar›n, 1970'li y›llardan itibaren çal›flt›¤› ve birkaç y›l önce emekli oldu¤u ‹ktisat Fakültesi'nde nice kuflaklara, baflta iktisadi alan olmak üzere toplumu elefltirel bir yöntemle kavrama konusunda büyük katk›lar› olan bir ö¤retim üyesiydi. Lisans e¤itimini Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi'nde tamamlayan Ar›n, doktoras›n› George Washington Üniversitesi'nden ald›. 1977'de ‹stanbul Üniversitesi ‹ktisat Fakültesi'nde ö¤retim üyesi olarak çal›flmaya bafllayan Tülay Ar›n, George Washington Üniversitesi, ODTÜ, Ankara Üniversitesi ve Erciyes Üniversitesi'nde de dersler verdi. 1986-1992 y›llar› aras›nda, 12 Eylül rejiminin en karanl›k evresinden ç›k›flta teorik çal›flmalar alan›nda büyük bir rol üstlenen 11. Tez dergisinin en faal kurucular› aras›nda yer ald›. Bu dergide çok önemli makaleleri yay›nland›. Yine ayn› dönemde ‹stanbul Bilar'da da faal olarak seminerler verdi. Tülay Ar›n, iktisadi krizler, mali krizler, mali politikalar, sosyal ve iktisadi eflitsizlik, sosyal güvenlik ve refah devleti, kad›n›n iktisad› konumu, gelir da¤›l›m› gibi konularda çok say›da makale kaleme ald›. Geçti¤imiz y›llarda sendikam›z›n düzenledi¤i bir 8 Mart etkinli¤ine de ana konuflmac› olarak kat›lm›fl olan Tülay Hoca, sendika ve emek dostu bir akademisyendi ve emekçiler taraf›ndan ça¤r›ld›¤› her toplant›ya kat›l›rd›. Ö¤retim Elemanlar› Sendikas›´n›n (ÖES) kurucu üyeleri aras›nda yer alan Tülay Ar›n, üniversite ö¤retim üyelerinin örgütlenme sürecinde ön saflarda yer alm›fl, meslek yaflam› boyunca, eflit ve bilimden yana bir üniversite için mücadele etmifltir. De¤erli bilim insan› Tülay Ar›n'› unutulmaz an›lar› ve yetifltirdi¤i, tart›flt›¤›, birlikte tez yazd›¤›, yazd›klar›n› okuyan tüm ö¤rencileri, bir ö¤renci kufla¤› ve iflçiler sevgi ve sayg›yla hat›rlayacak.