113_CorVic_Magazine_24_ED2_totaal

DOCENT IN DE TECHNIEK

1. SCAN

VIND

VERVANG GO

Bij JK Vloerverwarming ontzorgen wij u volledig door het hele land, van installatie tot service.

Het JK® Systeem:

Ontworpen, geleverd en geïnstalleerd door uw specialisten op het gebied van vloerverwarming

Snelle en efficiënte installatie zonder opbouw van de vloer, door ons enthousiaste monteursteam

Duurzaam - vereist een lagere temperatuur om dezelfde warmte te bereiken

Compatibel met gas-, olie- of elektrische boilers of met hernieuwbare systemen zoals warmtepompen

Naadloze integratie in nieuwe en bestaande vloeren - kan gebruikt worden met alle vloerafwerkingen

Wij slijpen de vloerverwarming bovenal stofarm in de bestaande vloer met onze slijpmachine. Het gevolg hiervan; geen opbouwhoogte. De vloerverwarmingsbuizen monteren wij direct in de gemaakte sleuven. Hierdoor is de ruimtetemperatuur sneller te regelen. Daarna kunt u optimaal gebruik gaan maken van de warmte via uw vloer. Deze manier van vloerverwarming maken in de al aanwezige (dek)vloer is ideaal voor bijvoorbeeld bestaande woningen.

Lagere temperatuur - zeer efficiënt: Door de lage watertemperatuur kunt u de temperatuur van uw warmtebron verlagen. Warmtepompen werken ook efficiënter en bieden een hogere prestatiecoëfficiënt (COP) bij lagere aanvoertemperaturen.

Lage onderhoudskosten: Tot 50 jaar garantie op producten en geen jaarlijks onderhoud.

Milieubewust: Tot 10% besparing door gelijkmatige verwarming in elke kamer en de LTH (lage temperatuurverwarming) zorgt voor nog eens 10-15% besparing in vergelijking met conventionele (hoge temperatuur) systemen

Dealerprogramma: Een aantrekkelijk dealerprogramma dat zowel de wederverkoper als de eindklant ten goede komt.

COLOFON & INHOUD

Cor & Vic is het leukste magazine voor de W-installateur. Van verwarming tot ventilatie en van sanitair tot riool. We reizen mee met onze vakmaatjes Cor en Vic. Zij gaan elke editie het land in en komen terug met verhalen uit de praktijk: altijd herkenbaar en uit het hart gegrepen. Hierdoor verbinden we jong en oud in de installatietechniek. Het magazine verschijnt vijf keer per jaar.

Jaargang 1, nummer 2, december 2024

UITGEVER

Media Vakman B.V.

Keulenstraat 9 7418 ET Deventer

HOOFDREDACTIE

Peter Besselink, redactie@mediavakman.nl

REDACTIE

Pim van de Beek, Michiel Elands, Sjoerd Geurts, Diede de Klein, Han Neijenhuis en Eric Sleeuwits

BLADMANAGER

Matthea Kiemeney, matthea@mediavakman.nl

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE

Suzanne Beurmanjer en Leony Bos (communicatie), Tim Kollen (verkoop), Stefan te Loeke (vormgeving) en Tim Nijhof (eindredactie)

ADVERTENTIES

info@mediavakman.nl

VORMGEVING Media Vakman B.V. DRUK Tuijtel

ABONNEMENTEN EN ADMINISTRATIE

info@mediavakman.nl

Verschijning: 5 x per jaar

Abonnementsprijs Nederland € 47,50 per jaar (excl. 9% btw, incl. verzendkosten)

Losse nummers € 9,75 (excl. 9% btw, incl. verzendkosten)

Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk is opgezegd.

ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACYSTATEMENT Zie corenvic.nl

COPYRIGHT

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen aan de volledigheid en juistheid van de informatie, zoals weergegeven in deze uitgave, geen rechten worden ontleend. De uitgever en auteurs kunnen dan ook geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie uit deze uitgave.

VOLG ONS

Cor: @CorvanCenV | Vic: @VicvanCenV facebook.com/CorEnVic instagram.com/corenvicmagazine linkedin.com/company/cor­vic linkedin.com/in/vic­van­cor­en­vic info@corenvic.nl

CORENVIC.NL

“VOOR ELKE MONTEUR EEN SCHOLINGSPLAN”

Het bedrijf van Nick van de Werken bestaat pas 3,5 jaar. Toch werd W Techniek Brabant (WTB) 'Installatiebedrijf van het Jaar' 2024, in de categorie tot 25 medewerkers. “Bijzonder dat we nu al zo’n mooie award winnen.”

GEZONDE WIND DOOR HET HUIS

Mechanische ventilatie maakt steeds vaker plaats voor balansventilatie, in nieuwbouw en bestaande woningen. Het moet zorgen voor een beter binnenklimaat en meer comfort. Gesprek met Jerôme Corba, adviseur bij Zehnder Group Nederland, leverancier van complete oplossingen voor een gezond binnenklimaat.

VOORBIJ DE F-GASSEN: VEILIGHEID VOOR ALLES

Harald van der Bol van Rijkswaterstaat over natuurlijke koudemiddelen die F­gassen vervangen: “Het is belangrijk dat installateurs goed opgeleid zijn en de juiste certificaten hebben, zodat ze veilig hun werk kunnen doen.”

VERWARMEN TOT 75 GRADEN

Een (woon)boerderij laat zich niet makkelijk verwarmen door een warmtepomp. De familie Hulshof uit Geesteren durfde het avontuur aan, met de ‘Compress 5800i AW’ van Nefit Bosch. Cor en Vic zijn benieuwd of de familie er echt warmpjes bij zit.

“JE MOET NIET

“Als praktijkinstructeur moet ik de techniek voorblijven.” Die opdracht legt Jean­Patrick Brunsveld zichzelf op. Hij ziet dat de ‘W’ langzaam populairder wordt onder leerlingen. “Het werk is ook minder fysiek geworden.”

GEEN ZORGEN OVER WARMTEPOMP

DOORSTROOMTOESTEL VOOR

ELKE WONING

In Dalfsen wordt gewerkt aan Woonzorgcentrum Rosengaerde, een verpleeghuis met tachtig appartementen. De oplevering is nog voor de kerst gepland. Een thuiswedstrijd voor installatiebedrijf Morrenhof­Jansen.

TIJDSBESPARING

VAN 8 0 PROCENT

De markt heeft behoefte aan extra handjes. Maar die zijn niet altijd beschikbaar. Prefabriceren is een oplossing. Bij DWT Installatiegroep in Goes hebben ze met Preworxs een eigen prefabbedrijf opgericht, dat ook voor andere installateurs werkt.

Ja, wij doen er ook aan mee. We plaatsen weer keurig de laatste cijfers van de Vereniging Warmtepompen. Waaruit blijkt dat het aantal verkochte warmtepompen dit jaar naar verwachting met een derde is gedaald. Maar hoe erg is dat? Natuurlijk, 2023 was een recordjaar met 150.000 verkochte warmtepompen. Maar die cijfers gaven ook een beetje een verkeerd beeld. Want binnen dat aantal moet je ook het aantal verkochte warmtepompen van fabrikanten aan groothandels optellen. En die hadden in 2023 massaal ingekocht om aan de grote vraag van toen te voldoen.

Nee, liever vergelijk ik de cijfers van het afgelopen jaar met die van de jaren daarvoor. Goed, in 2024 waren het er tussen de 95.000 en 100.000, maar als je dat vergelijkt met de 110.000 in 2022 en de 72.500 in 2021, dan loopt dat helemaal niet zo uit de pas. De vraag is ook of de markt de eerder aangekondigde explosieve verwachte verkoopcijfers van misschien wel 300.000 in een jaar wel had aangekund. Daar ontbreken domweg ‘de handjes’ voor.

In dit nummer een mooi interview met Nick van de Werken van W Techniek Brabant (WTB) uit Eindhoven. Zijn bedrijf zet vol in op de warmtepomp. Ondanks de kabinetsplannen (hybride niet langer als minimumeis en afschaffen salderingsregeling) ziet hij volop kansen voor de (hybride) warmtepomp. Zijn bedrijf profileert zich als turnkey W-installateur. Naast het advies en de installatie van de warmtepomp zorgt WTB ook voor de monitoring en het onderhoud. “Wanneer ergens een unit uitvalt, dan krijgen we bericht, terwijl de klant het nog niet eens heeft gemerkt!”

Kijk, als je op die manier opplust en in kansen denkt, dan heeft de warmtepomp alleen maar toekomst!

Peter Besselink, hoofdredacteur redactie@mediavakman.nl

Steeds meer binnenklimaatsystemen met warmteterugwinning

“

BALANSVENTILATIE KUN JE ALS VORM VAN ISOLATIE ZIEN”

De mechanische ventilatie maakt steeds vaker plaats voor balansventilatie. Dat geldt niet alleen voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande woningen, waar ventilatie moet zorgen voor een beter binnenklimaat en meer comfort. Een gesprek met Jerôme Corba, adviseur bij Zehnder Group Nederland, leverancier van complete oplossingen voor een gezond binnenklimaat.

De consument wordt zich steeds bewuster van het effect van binnenklimaat op de gezondheid. “De mensen horen de verhalen over de gezondheidsrisico’s van een te vochtig huis of te veel fijnstof en willen daarom een goede ventilatie met filters. We krijgen daar steeds vaker vragen over”, zegt Jerôme Corba, adviseur bij Zehnder Group Nederland. “Klachten over niet goed functionerende ventilatie, zoals tocht, komen via de aannemer vaak weer op het bordje van de installateur.” Mede door de steeds strengere bouweisen richting de energieneutrale gebouwen, is de mechanische ventilatie op z’n retour. “Via de ventilatieroosters krijg je in de winter gewoon de vries­

kou direct binnen en dat merk je. Bij een lage temperatuurverwarming in combinatie met mechanische ventilatie is het bovendien lastiger om vocht af te voeren.”

Het alternatief is een balansventilatiesysteem, dat al in zes op de tien nieuwe huizen standaard wordt geïnstalleerd. Het idee is dat de aanvoer van lucht gelijk opgaat met de afvoer. Een warmteterugwinsysteem zorgt ervoor dat de warme binnenlucht direct de binnenkomende koude lucht opwarmt als dat nodig is. “Wij spreken vaak over comfortventilatie”, zegt Corba, “want mensen ervaren dat meestal als een prettig binnenklimaat.” Bij balansventilatie blijft het warmteverlies beperkt.

"BALANSVENTILATIE OOK VOOR BESTAANDE BOUW"

Ook voor bestaande woningen is het overstappen op balansventilatie prima mogelijk, zegt Zehnder­adviseur Jerôme Corba. “Daarvoor hebben we een systeem ontwikkeld, Overflow Technology genaamd, waarbij we de mechanische ventilatie op zolder vervangen door een wtw­unit. Daarbij halen we via een dakdoorvoer verse lucht van buiten.” Een nieuw luchtverdeelsysteem is alleen in de zoldervloer nodig om alle slaapkamers van de gefilterde buitenlucht te voorzien. “De wetten van de natuur doen de rest: die trekken de extra lucht, via de overloop, naar beneden. De bestaande afvoerkanalen voeren de gebruikte lucht af. We kunnen CO2­sensoren toevoegen, zodat de luchtkwaliteit zo optimaal mogelijk is.”

Jerôme Corba Zehnder-adviseur

Simpel verduurzamen met Overflow

Het vermogen van een warmtepomp kan daardoor lager zijn dan bij mechanische ventilatie. “De neiging is om alles maar zo goed mogelijk te isoleren en triple glas te plaatsen, maar eigenlijk kun je de balansventilatie ook als een vorm van isolatie zien”, vindt de adviseur.

GEZONDHEIDSKLACHTEN

Tegelijkertijd zijn er verschillende verhalen van mensen die juist gezondheidsklachten krijgen als gevolg van een balansventilatie. “Volgens het Besluit bouwwerken leefomgeving (BBL) moet in elke ruimte een raam of deur open kunnen en dat ontbreekt bij sommige huizen of gebouwen. Het is een broodje aap dat je bij balansventilatie nooit iets open mag zetten; het is in veel gevallen

“MINDER

STOKEN EN GOEDE VENTILATIE”

Cor: “Het blijft toch vervelend om te horen dat veel installateurs te weinig kennis hebben van ventilatie.” Vic: “Ach, maak je niet zo druk. Je hebt toch gehoord dat fabrikanten de systemen zo maken, dat ze simpel te installeren zijn. Dat gaat zelfs jou lukken, Cor.”

Cor: “Nou, ik kan echt wel een balansventilatie goed draaiende krijgen, hoor.” Vic: “Maar wist je ook hoe belangrijk balansventilatie is, nu we allemaal van het gas af willen? Het zorgt uiteindelijk dat meer warmte binnenblijft. Dus minder stoken en een goede ventilatie gaan prima samen!”

prima om wat extra te luchten. Daarnaast blijft het zaak om het systeem goed te onderhouden en de filters op tijd te vervangen.”

Door gebrek aan kennis en kunde gaat het in de praktijk nog weleens mis met de installatie van een balansventilatie. “Zo kunnen goedkope ventielen geluidsoverlast veroorzaken of zijn de luchtkanalen te klein. Ook kan een CO2­melder voortdurend alarm slaan, als onvoldoende lucht is afgevoerd. We hebben net als veel fabrikanten een kosteloze training voor monteurs. Het aanbod aan trainingen dekt het hele pakket: van een goed ontwerp van de installatie, de in­ en afstelling van de warmteterugwin­unit en het onderhoud”, zegt Corba.

KLEINER WONEN

Een andere ontwikkeling die Corba ziet, is dat het ventilatiesysteem de totale warmtevraag van kleine woningen kan invullen. “Als je 30 m2 hebt, kun je als installateur heel eenvoudig een warmtewisselaar aan het ventilatiesysteem koppelen, zodat vloer­ of wandverwarming overbodig is.”

Bij nieuwbouw, en zeker bij prefabwoningen, wordt het ventilatiesysteem steeds vaker met de complete installatie in de nieuwe woning getakeld. Als je zo’n zogeheten skid bouwt in een gecontroleerde omgeving, scheelt dat ter plekke veel werk. “Eenmaal op de bouwplaats is dan veel minder monteurswerk te realiseren.”

Bespaar tot 4 uur op installatietijd van warmtepompen!

De Krauma® Easyfix buffertank scheidt het primaire circuit (warmtepomp) van het secundair circuit (warmwater distributiecircuit) en zorgt voor een optimale comforttemperatuur.

Ontwikkeld om het installatieproces van warmtepompen in woningen te vereenvoudigen én te versnellen.

Voordelen:

√ Installatiegemak: voorgemonteerd, plug & play systeem

√ Compact: minimaal ruimtebeslag

√ Tijdbesparend: bespaar tot 4 uur op installatietijd

√ 100% compatibel: voor alle merken warmtepompen, alle soorten emitters

√ Energie-efficiëntie: voorkomt warmteverlies, verbetert energie-efficiëntie

√ Symmetrisch design: secundair circuit kan aan beide zijden worden gemonteerd

√ Bestelgemak: alles-in-één oplossing via 1 bestelling

Meer informatie? Scan de QR-code! Of bel 055 5334529

verkrijgbaar bij

Goed isoleren betekent minstens zo goed ventileren

Per persoon ademen we dagelijks 8.000 liter lucht in en uit

WE BRENGEN

90 PROCENT VAN ONZE TIJD

BINNEN DOOR

1 op de 10 woningen heeft te maken met schimmel

EEN GEMIDDELD

GEZIN PRODUCEERT PER DAG 10 LITER VOCHT

VENTILATIE

DROGE LUCHT

GEEN SCHIMMEL

Schimmels kunnen astma en allergieklachten verergeren

Slechte ventilatie te weinig zuurstof hoofdpijn en weinig energie

Warm. Koud. Geregeld.

ZET VERWARMING NIET TE LAAG OM NEERSLAG VOCHT OP RAMEN TE VOORKOMEN

IN DE MEESTE HUIZEN IS BINNEN

MEER FIJNSTOF

AANWEZIG

DAN BUITEN

Bron: ditismijnthuis.nl, Feenstra, hier.nl en Energiek Apeldoorn

EVEN VENTILEREN

Zijn bedrijf bestaat pas 3,5 jaar. Toch werd W Techniek Brabant (WTB) in de categorie tot 25 medewerkers uitgeroepen tot 'Installatiebedrijf van het Jaar' 2024. De jury roemde zijn ambitie en visie. “Het is bijzonder dat we nu al zo’n mooie award winnen”, aldus Nick van de Werken (31).

Nick van de Werken Directeur W Techniek Brabant (WTB)

“WIJ MAKEN VOOR ELKE MONTEUR EEN SCHOLINGSPLAN”

GEFELICITEERD, INSTALLATIEBEDRIJF

VAN HET JAAR! ZAG JE DE PRIJS AANKOMEN?

“Ik had een goed gevoel na het gesprek met de jury, maar ik was al blij met de nominatie. De reacties van vrienden, bekenden, relaties, waren overweldigend."

DE JURY NOEMDE JOUW DRIVE.

WAAR KOMT DIE VANDAAN?

“Ik ben opgegroeid met niks. Zonder mijn ouders. Ik woonde in Rotterdam en stond voor twee keuzes. Iets gaan doen met mijn leven of de verkeerde kant op gaan. Ik kreeg op mijn vijftiende een vriendinnetje in Eindhoven en ben toen voor de liefde die kant op verhuisd. Ik vond een kamertje en ben keihard gaan werken.”

HOE ZAG JE CARRIÈRE ERUIT?

“In Rotterdam werkte ik kort bij de BCC, waar ik sleutelde aan televisies. In Eindhoven ging ik eerst een jaartje in de horeca aan de slag. Daarna kwam ik in de telecombranche terecht en later in de hoogspanningstechniek. Ik klom ook in hoge masten. Via vrienden in de aannemerij kwam ik erachter dat de werktuigbouwkunde me meer aantrok. Ik mocht gaan werken op een planningsafdeling van een loodgietersbedrijf. Daar heb ik veel geleerd. Ik werkte me op tot bedrijfsleider en ging er ook bij leren. Zoals hbo bouwprojectmanagement. Ik was toen 25.”

EN TOEN BEGON JE VOOR JEZELF?

“Het ging botsen met de baas van het loodgietersbedrijf. Ik zag nieuwe kansen, maar hij

wilde niks veranderen. Ik zag hoe dingen sneller en makkelijker konden.”

JE BEGON W TECHNIEK BRABANT (WTB)?

“Dat is nu bijna 3,5 jaar geleden. Het ging meteen heel goed. Ik had een breed netwerk opgebouwd en vond snel mooie opdrachten.”

INMIDDELS HEB JE AL ACHTTIEN MAN PERSONEEL IN DIENST?

“We hebben ook groeistuipen gekend. En nog steeds kost het me soms moeite om de trein op de rails te houden. Daarom wil ik ook niet te snel groeien. Om aandacht aan iedereen te kunnen blijven schenken.”

JE RICHT JE ALLEEN OP DE W-INSTALLATIE. BEWUST?

“Ik heb de handen vol om de W op de rails te houden. Maar het kan in de toekomst maar zo gebeuren dat er ook E bijkomt.”

WAT ADVISEER JIJ ANDERE INSTALLATEURS?

“Ga je hierin verdiepen. Volg trainingen. Elke fabrikant heeft wel een opleidingscentrum. Je moet weten waar je over praat en durf te investeren. Neem iemand aan die het binnen jouw bedrijf gaat opzetten. Die kost geld en

“WTB: AMBITIE SPAT ERVAN AF”

W Techniek Brabant (WTB) won in september de verkiezing ‘Installatiebedrijf van het Jaar’, in de categorie bedrijven tot 25 medewerkers. De prijs werd uitgereikt tijdens de beurs Elektro & Klimaat in Expo Houten. De verkiezing is een initiatief van ons ‘zustermagazine’ Henk & Fred, een magazine vooral bedoeld voor de E­installateur. Bij de jurering werd gekeken naar vier jurycriteria: ondernemerschap, techniek, organisatie en financiën. De jury was vooral onder de indruk van de visie en missie van het bedrijf. “De ambitie spat er vanaf. En vergeleken bij de andere twee genomineerden heeft WTB nog iets scherper in beeld aan welke knoppen er gedraaid kan en moet worden.”

moet je de tijd geven, maar het levert je straks veel op.”

JE WERKT VEEL VOOR AANNEMERS EN ARCHITECTEN?

“Warmtepompen verkopen we wel aan een particulier. Maar verder werken we inderdaad vooral bedrijfsmatig. Particulieren kosten veel tijd. Voordat je aan de slag kunt, zit je vaak al vier tot vijf keer om de tafel. In dezelfde tijd kunnen we voor onze zakelijke partners veel mooiere techniek en slimme installaties maken.”

JULLIE ZIJN EEN TURNKEY

W-INSTALLATEUR. WAT HOUDT DAN IN?

“Wij doen binnen de W alles in eigen beheer. Opnames, offertes, tekenwerk, engineering, berekeningen. Daarnaast bieden we alle takken van sport in de W aan: ventilatie, koeling, verwarming, gas, water, riool, sanitair. Ook de monitoring nemen we voor onze rekening. Daarvoor werken we met diverse systemen. Wanneer een unit ergens uitvalt, krijgen wij vaak eerder een bericht

dan de klant, die het nog niet eens gemerkt heeft. Wij kunnen dan pro­actief schakelen en langsgaan om een reparatie uit te voeren voordat het huis is afgekoeld. Hoe fijn is dat.”

HOE ZIET JIJ DE TOEKOMST VAN DE WARMTEPOMP?

“De overheid weet zelf niet wat ze er mee aan moet. Dat maakt het lastig in de toekomst te kijken. De markt gaat waarschijnlijk enorm veranderen. Ik verwacht zelf dat de hybride warmtepomp nog steeds toekomst heeft. Net als de gewone warmtepomp. Maar er wordt ook gesproken over een hybride waterstofinstallatie. Ik geloof niet in waterstof. Je kunt als particulier je installatie hiervoor straks wel voor een paar honderd euro geschikt maken, maar waterstof is veel duurder in verbruik.”

JE INVESTEERT VEEL IN OPLEIDING?

“Bij ons is het min of meer verplicht om elk jaar een opleiding te doen. Stilstand is achteruitgang. We maken voor iedereen een scholingsplan. Wat wil jij nog leren, maar ook: wat hebben we in het bedrijf nodig? De techniek gaat zo hard, dat je mee moet.”

EEN UITSPRAAK VAN JOU: WANNEER EEN

MONTEUR NIEUW GEREEDSCHAP WIL, KRIJGT IEDEREEN HET?

“Ik wil geen scheve gezichten. Als een gereedschap echt iets toevoegt en je kunt er slimmer mee werken, dan voeren we dat bedrijfsbreed door.”

Jurybezoek 'Installatiebedrijf van het Jaar'

MODERN WERKGEVERSCHAP, HOE

BELANGRIJK IS DAT ANNO 2024 ?

“Ik zal altijd proberen mee te denken als iemand zijn zoontje van school moet halen. Als ik voor mijn mensen klaarsta, staan ze dat ook voor mij. Ik heb vroeger veel gemist in het gezinsleven. Ik wil nu goed voor mijn eigen gezin zorgen en dat gun ik mijn mensen ook. Je moet privé goed in je vel zitten om zakelijk te kunnen functioneren. Het is aan mij om daar de voorwaarden voor te scheppen.”

ZOALS DE VRIJDAGMIDDAG IN DE

BAAS

Z’N TIJD?

“Ik vind die momenten belangrijk. Ik organiseer vier keer per jaar een uitje. Die vrijdagmiddagborrel is belangrijk voor collega’s om elkaar te ontmoeten. Niet iedereen ziet elkaar wekelijks. Ik merkte dat veel collega’s de vrijdagmiddag oversloegen. Nu het onder werktijd valt is iedereen aanwezig. Dat is belangrijk voor de spirit en het gevoel in het team.”

JE BENT OOK NIET VAN HET OVERWERKEN?

“Overwerken is mismanagement. Tenminste als dat structureel gebeurt. Een keer een uurtje langer werken en een andere dag een uur minder kan gebeuren. Maar gemiddeld moeten wij het gewoon goed plannen. Daar begint het.

“WORDT GEKOZEN VOOR DUURDERE WARMTEPOMP”

Nick van de Werken verwacht veel van de slimme, spraakgestuurde thermosstaat die mede door artificial intelligence, oftewel AI, wordt bediend. “Er is nu al veel mogelijk. Wij bieden een klant daarom nooit één soort warmtepomp aan, maar een menukaart met een stuk of drie warmtepompen. We maken de prijs en mogelijkheden inzichtelijk. Een wat simpeler uitvoering, of een uitvoering die al voorbereid is op accu’s, zonnepanelen en een slimme thermosstaat. Toekomstbestendig! We willen laten zien welke mogelijkheden allemaal beschikbaar zijn. We merken dat klanten toch vaak voor de wat duurdere luxe uitvoering gaan.”

JE WIL NIET TE SNEL GROEIEN, MAAR HEBT WEL EEN NIEUW PAND GEKOCHT?

“We hebben de sleutel op 1 november gekregen. Het pand is iets groter. Gekocht op een beetje groei. Ik had eerst plannen voor een duurzaamheidsshowroom, maar daar beginnen we nog niet aan. De markt is zo turbulent.”

TOT SLOT, GA JE DE PRIJS NOG UITVENTEN?

“Jazeker. Op onze bussen plakken we de sticker waarop staat dat we Installatiebedrijf van het Jaar zijn geworden. We hangen ook een bordje op de muur. We zijn er trots op en laten dat graag aan iedereen weten.”

“ Ross Hendriks (21), Leerling-monteur

HET IS GOED OM ALLROUND TE ZIJN”

Hij koos op het mbo voor de richting zorg en welzijn. Maar Ross Hendriks (21) uit Swifterbant besloot later toch voor een techniekopleiding te kiezen. Toen zijn middelbare school een introductiebijeenkomst organiseerde over techniek, werden zijn ogen geopend. Werktuigbouwkunde, dat moest het worden.

JOUW MIDDELBARE SCHOOL HEEFT JE

OP WEG GEHOLPEN?

“Het Perron is een vmbo­school. Tijdens een introductie over techniek wist ik het zeker. Daar wilde ik in verder. Daarom koos ik voor de tweejarige opleiding Service Medewerker Gebouwen, niveau 2. Die volgde ik bij het Landstede in Dronten.”

EEN GOEDE KEUZE?

“Inderdaad, maar ik wist nog steeds niet zeker welke specifieke kant ik op wilde in de techniek."

DUS JE GING DOOR?

“Via IW heb ik daarna op het Deltion College de opleiding Monteur Werktuigbouwkundige Installaties niveau 2 gedaan. BBL, een dag in de week naar school

en vier dagen in de week aan het werk. Inmiddels ben ik bezig met de volgende opleiding: eerste monteur, niveau 3. Via IW kwam ik bij Van der Sluis Technische Bedrijven in Genemuiden terecht. Bij dit bedrijf zit ik op mijn plek. In oktober doe ik mijn eindexamen.”

EN HET BEVALT NOG STEEDS?

“Jazeker. En ik ben nog niet uitgeleerd. Ik wil ook een opleiding in de elektrotechniek gaan volgen. Ik denk dat het goed is om allround te zijn. Ik wil mezelf doorontwikkelen. Daarbij is het handig dat wanneer je als loodgieter werkt, je ook verstand van elektra hebt.”

WAT IS ER ZO LEUK AAN DIT VAK?

“Iedere dag ben je met andere dingen bezig en je leert steeds weer nieuwe dingen.”

IS DE COMBINATIE LEREN-WERKEN PITTIG?

“Nee, dat bevalt me juist heel goed. Een leuke afwisseling.”

BEN JE OOK VAAK BIJ HET TECHNIEK OPLEIDINGSPUNT (TOP)?

“Eens in de vijf weken ben ik bij TOP. Dit is opgezet door IW en Van der Sluis Technische Bedrijven. Hier leer ik specifieke vaardigheden die ik op de werkvloer nog niet ben tegengekomen. Het is een praktische ondersteuning naast de schoolopleiding. Handig.”

HOE KUNNEN WE HET VAK TECHNIEK AANTREKKELIJKER MAKEN VOOR JONGEREN?

“Door erover te vertellen. Dat doe ik zelf ook. Dan vertel ik aan vrienden hoeveel afwisseling ik in het werk heb en dat het leuk is om met je handen dingen aan te pakken.”

WAT IS JOUW STIP OP DE HORIZON?

“Ik wil ooit voorman worden. Dus leiding geven. Maar voorlopig ben ik nog aan het leren.”

Ross Hendriks

FLUITEND HET CENTRUM VAN DE STAD IN

Als servicemonteur heb je lang niet altijd een bestelbus nodig. In grote steden is de fiets een uitkomst. Zeker als straks zero­emissiezones gelden. Eigenaar Brian Mallee van het gelijknamige Mallee Installatietechiek uit Den Haag pakt voor onderhoudsklussen nú al liever de fiets. “Ik kan er al mijn gereedschap in kwijt.”

Mallee Installatietechniek uit Den Haag is gespecialiseerd in installatie en onderhoud van cv­ketels. Het bedrijf van Brian Mallee heeft zeven vaste medewerkers en er zijn vier busjes in gebruik. Mallee is dan wel niet gevestigd in hartje centrum, het bedrijf heeft daar wel klanten. Vanaf 1 januari 2025 wordt het centrum van Den Haag een zeroemissiezone voor stadslogistiek. Toch was dat niet de belangrijkste reden dat Mallee in 2021 een bedrijfsfiets aanschafte.

Parkeren op de stoep

“Het wordt steeds drukker in de stad. Met de auto is het lastig om op tijd je klanten te bereiken. En dan is het nog de vraag of je wel een parkeerplek kunt vinden. Daarom besloot ik een fiets uit te proberen. Daarmee glip je overal tussendoor in het verkeer en je parkeert hem gewoon op de stoep. Ik kan er mijn gereedschappen in kwijt, een stofzuigertje, pakkingen en andere materialen. Alles wat je nodig hebt om onderhoud uit te voeren. Voor montage is het geen optie, je kunt niet met een ketel achterop gaan fietsen, maar voor onderhoud mis ik niks”, zegt Mallee. En bij mooi weer is het heerlijk om lekker

Eigenaar Brian Mallee van Mallee Installatietechniek

buiten en in beweging te zijn, vindt hij. Dat hij met zijn alternatieve vervoersmiddel bijdraagt aan een schonere stad, is mooi meegenomen.

Tot nu toe is hij de enige in het bedrijf die er gebruik van maakt. “De meesten willen er nog niet aan. Ik probeer ze wel te overtuigen, maar ze pakken toch liever de bus dan dat ze op de fiets stappen.” De ondernemer beseft dat zijn bussen over een paar jaar de binnenstad niet meer in kunnen. “Tegen die tijd gaan we over op elektrische bussen. Hopelijk zijn die dan goedkoper en zijn er meer mogelijkheden om ze op te laden.”

Bron: demakersvanmorgen.com

VIC: “GOED VOOR DE CONDITIE!”

Dat de werknemers van Brian Mallee nog geen gebruik maken van de bakfiets om naar het centrum te gaan snapt Vic wel een beetje. “Zeker nu het winter wordt en het koud en nat is. Maar op een mooie droge dag ben je wel veel sneller met een bakfiets in het centrum. En het is gelijk goed voor je conditie. Je hoeft ’s avonds eigenlijk niet meer naar de sportschool”, lacht Vic. Ander punt is dat vanaf 2025 in veel steden in Nederland zeroemissiezones komen. “Als je daar met je huidige bestelbus niet meer in mag, dan zou dit een prima alternatief zijn!"

Luxe elementen in de badkamer zoals een vrijstaand bad en extra wellnessopties als infrarood winnen aan populariteit. Dit blijkt uit een trendonderzoek van onderzoeksbureau Qudata. De inloopdouche heeft de afgelopen vijf jaar iets aan populariteit verloren, maar wordt door 24 procent van de ondervraagden nog steeds gezien als belangrijk in de badkamer. Ook waterbesparing blijft een belangrijke trend. Verder ziet Qudata een groeiende vraag naar compacte badkamermeubelen. Daarmee wordt ingespeeld op ruimtebesparing in kleine badkamers, door middel van slimme opbergsystemen. Verder zien we dat de groot formaat tegels (XXL) het goed blijven doen, evenals beton­look.

TRENDS IN BADKAMER

ONDERHOUD

CV GEWENST

Wist je dat bij 35 procent van de Nederlandse cv­ketels niet of nauwelijks onderhoud plaatsvindt? Volgens verwarmingsexpert Maurice Roovers van Techniek Nederland kan dit gevaarlijke situaties opleveren. “Maar het zorgt ook voor een slechte verbranding van de rookgassen, waardoor de energierekening onnodig hoog uitvalt.” Roovers adviseert de consument de cv­ketel altijd periodiek te laten onderhouden. Sinds april vorig jaar mogen alleen gecertificeerde verwarmingsbedrijven nog cv-ketels plaatsen en onderhouden. Met deze wettelijke certificering wil de overheid het aantal ongevallen als gevolg van koolmonoxidevergiftiging terugdringen. Een ketel gaat gemiddeld zo’n twaalf tot vijftien jaar mee.

NIEUWE SERIE FONTEINKRANEN

Villeroy & Boch heeft drie nieuwe collecties fonteinkramen op de markt gebracht: Architectura, Universal en O.novo. Elke versie heeft zijn eigen kenmerkende stijl. De Architectura staat bekend om haar rechte lijnen, terwijl de O.novo collectie een wat subtielere look heeft. Verder heeft Villeroy & Boch de collectie Avento fonteinen (zie foto) uitgebreid met de matte kleuren Almond, Morning Green en Pure Black.

GRATIS COR & VIC IN DE BUS

Dit is de tweede uitgave van Cor & Vic. En volgend jaar komen er weer vijf magazines uit! Wil je niks missen op het gebied van installatietechniek? Neem dan nu een gratis abonnement op Cor & Vic, hét leukste magazine voor de W-installateur. Wij brengen jou de nieuwe ontwikkelingen en trends op het gebied van verwarming, ventilatie, sanitair en riooltechniek. Waarbij Cor en Vic op reportage gaan. Scan de QR­code of kijk op onze website corenvic.nl en meld je daar aan voor een gratis abonnement!

GEEN MPGAANSCHERPING

De aanscherping van de Milieuprestatieberekening (MPG) van 0,8 naar 0,5 gaat voorlopig niet door. Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting vreest dat een strengere MPG-eis extra kosten met zich meebrengt en de nieuwbouw in Nederland verder vertraagt. Daarmee trekt de minister een andere conclusie dan het Economisch Instituut voor de Bouw vorig jaar deed. Dat kwam tot de conclusie dat een aangescherpte eis geen grote gevolgen zou hebben voor de nieuwbouw in Nederland. Volgens minister Keijzer moet eerst goed worden gekeken hoe door middel van prefab en industrieel bouwen goedkoper kan worden gebouwd. “Daarna kan een strengere MPG­eis eventueel wel doorgaan.” Minister Keijzer acht het daarom verstandig om de tijd te nemen en de afweging goed te maken.

Van krimp naar groene groei?

Vic: “Ik vind het goed dat voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland minister Hermans kritisch benadert. Als reactie op de Klimaat­ en Energieverkenning 2024. Want ga maar na. Veel maatregelen zoals het salderen en de verplichte hybride warmtepomp worden teruggedraaid. Met grote gevolgen voor de verkoop van PV en warmtepompen. Van een ambitieus klimaatbeleid is nog niets te merken, zegt Doekle Terpstra. ‘We doen niet méér, maar juist minder’. Techniek Nederland vraagt dan ook hoe de minister de groene krimp gaat ombuigen naar groene groei. En wil daar graag over meedenken. Daar sluit ik me bij aan. De minister mag ook mij en Cor altijd even bellen voor goede ideeën, haha!”

SLECHT JAAR VOOR WARMTEPOMP

Dit jaar wordt een slecht jaar als het gaat om de verkoop van warmtepompen. De Vereniging Warmtepompen verwacht dat er in heel 2024 tussen de 95 en 100 duizend warmtepompen worden geleverd. Een jaar geleden was dat nog 150 duizend. De markt is dus met een derde gekrompen. De cijfers van het derde kwartaal laten nog wel een lichte opleving zien als het gaat om de verkoop van hybrides, maar de sector verwacht dat deze opleving van korte duur is vanwege seizoensinvloeden. De nieuwe kabinetsplannen (hybride niet langer als minimumeis en afschaffen salderingsmaatregel) zijn van grote invloed op de verkoopcijfers, aldus de Vereniging Warmtepompen. “Ze werken zeker niet stimulerend.”

VEILIG WERKEN MET NATUURLIJKE KOUDEMIDDELEN

Milieubelastende synthetische gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen) maken in toenemende mate plaats voor natuurlijke koudemiddelen als ammoniak, CO2 en propaan. Bij Rijkswaterstaat is Harald van der Bol gespecialiseerd in de certificeringsregeling voor F-gassen en de vervangers daarvan.

“Het is belangrijk dat installateurs goed opgeleid zijn en de juiste certificaten hebben, zodat ze veilig hun werk kunnen doen.”

1

Waarom moeten we opeens overstappen op andere koudemiddelen?

“F­gassen zijn slecht voor het milieu door het hoge broeikaseffect. Vanwege recente nieuwe Europese regelgeving worden die steeds meer vervangen door natuurlijke koudemiddelen, zoals propaan, ammoniak of CO2. Koudemiddelen zitten onder andere in koelsystemen, airconditioning en warmtepompen. Ze zorgen voor de overdracht van zowel koude als warmte.”

Gaat het milieu boven de veiligheid van de monteur bij natuurlijke koudemiddelen?

3

Wanneer kom je in contact met koudemiddelen?

2

“Zeker niet. We besteden juist heel veel aandacht aan de veiligheid en het verantwoord omgaan met deze middelen. Ammoniak is giftig, propaan is inderdaad brandbaar en CO2 kan verstikkend werken. Het is daarom belangrijk dat installateurs goed opgeleid zijn en de juiste certificaten hebben, zodat ze veilig hun werk kunnen doen.”

“Het kan natuurlijk zijn dat ergens in een systeem een lekkage is. Dat wil je zo snel mogelijk opsporen en repareren. Daarnaast moeten sommige installaties bijgevuld worden. Bij vervanging worden systemen met gefluoreerde broeikasgassen ook vaak leeggetrokken om het koudemiddel te kunnen recyclen. Rondom het gebruik van koudemiddelen werken we aan nieuwe Europese regels die we nationaal en in goed overleg met de sector aan het uitwerken zijn.”

Is er niet gewoon te weinig kennis?

En hoe gaan jullie dat als overheid fiksen?

“Op dit moment hebben zo’n 2200 monteurs een ACB-certificaat. Waarbij de letters staan voor ammoniak, CO2 en brandbare koudemiddelen. Deze certificering is een door de markt gedragen systeem dat vervangen gaat worden door een door de overheid gereguleerd systeem. Als Rijkswaterstaat zijn we keihard bezig om de nieuwe certificering rond te krijgen. Volgend jaar al starten we met de nieuwe regels rondom de persoonscertificering voor zowel F-gassen als ACB. Huidige F-gas- of ACB-certificaten blijven geldig tot maart 2029. Dat betekent dat je je uiterlijk vóór die datum moet hebben laten hercertificeren. Wacht daarmee vooral niet te lang.”

Knap lastig met het huidige tekort aan monteurs?

“Daar zijn wij ook best bezorgd over. Zeker met de ambities van het huidige kabinet om bijvoorbeeld jaarlijks 100.000 nieuwe duurzame woningen te bouwen en de wens van heel veel

mensen om via een hybride warmtepomp gedeeltelijk van het gas te gaan. In Nederland zijn er natuurlijk al installateurs die bekwaam zijn om met F­gassen te werken en die zullen deels de overstap gaan maken naar werken met natuurlijke koudemiddelen. Datzelfde verwachten we van monteurs die nu cv­ketels installeren.”

Gaan jullie politieagentje spelen en de branche streng controleren?

“Nee, handhaving is de verantwoordelijkheid van de Inspectie Leefomgeving en Transport, Omgevingsdiensten en de douane, bij invoer van apparatuur. Daarnaast gaan de bevoegde instanties heel nauwkeurig kijken welke producten ons land binnenkomen en welke bedrijven online producten met koudemiddelen aanbieden. Dat kunnen de handhavers vergelijken met een lijst van gecertificeerde bedrijven. Bedrijven die zonder geldige papieren met natuurlijke koudemiddelen werken, zetten niet alleen de veiligheid van hun werknemers op het spel, ze riskeren bovendien een hoge boete.”

Heb je alvast een paar tips om veilig te werken met natuurlijke koudemiddelen?

“Ja, dat klopt. We proberen niet alleen de monteurs bewust te maken van de nieuwe regels, maar ook het grote publiek. Kiezen voor natuurlijke koudemiddelen betekent nauwelijks uitstoot van broeikasgassen, dus dat is goed om klimaatopwarming tegen te gaan. En tegelijkertijd is het superbelangrijk om altijd een gecertificeerd installatiebedrijf in de arm te nemen. Bij het vermoeden van een lekkage, bel meteen de juiste monteur!” 6 7 8 4 5

Harald van der Bol Rijkswaterstaat

“Dat zit allemaal in de opleiding en de certificering, waar zowel theoretische als praktische vaardigheden worden geleerd en getoetst. Je kunt als monteur ook voor een deelcertificaat kiezen om bijvoorbeeld alleen met propaan te mogen werken. Daarnaast is de Nederlandse Vereniging van ondernemingen op het gebied van de Koudetechniek en Luchtbehandeling, de NVKL, bezig om een online leerplatform op te richten. We willen, in samenwerking met de erkende exameninstellingen, het certificeren de komende jaren zo soepel mogelijk laten verlopen.”

Hup, hup, hup. Haast is geboden …

VIC: “STA IK ER STRAKS ALLEEN VOOR, COR?”

Vic vindt dat Cor soms een beetje laconiek doet. “Ja, ik weet het”, zegt zijn oudere collega. “Maar we hebben nog tot maart 2029 om ons te hercertificeren. We zijn nu al zo druk. Laat staan dat ik tijd heb om me meer te gaan verdiepen in natuurlijke koudemiddelen”, zegt hij. “Maar die kant gaat het wel steeds meer op”, vervolgt Vic. “Wat als de F­gassen straks vervangen zijn door natuurlijke koudemiddelen? Word jij dan mijn hulpje… en moet ik dan alle klussen alleen doen?” Cor lacht. “Nee, je hebt helemaal gelijk. Dat moeten we voorkomen. Ik blijf natuurlijk wel je leermeester!”

Bert-Jan Reerink van Installatiebedrijf Reerink en Dik Jan Hulshof (rechts)

WARMTEPOMP MET HOGE TEMPERATUREN

Een boerderij laat zich niet makkelijk verwarmen door een warmtepomp.

De familie Hulshof uit Geesteren durfde het avontuur aan. In het buitengebied van het Achterhoekse dorp wordt de woonboerderij sinds kort verwarmd met behulp van de ‘Compress 5800i AW’ van Nefit Bosch. Cor en Vic zijn benieuwd of de familie er echt warmpjes bij zit.

Cor en Vic rijden over smalle wegen naar Geesteren. Ze zijn benieuwd hoe de warmtepomp in combinatie met een boerderij werkt.

“Wat maakt deze warmtepomp zo bijzonder dat wij hier naartoe moeten”, vraagt Cor zich hardop af.

De mannen worden ontvangen door Dik Jan Hulshof, die hier samen met zijn echtgenote Sonja en hun drie kinderen woont. Ook installateur Bert­Jan Reerink van Installatiebedrijf Reerink uit Lochem schuift aan.

“Wij kochten deze woning in 2016”, vertelt Dik Jan.

“Wij namen ons meteen voor om het pand te verduurzamen. Oude halogeenlampen werden vervangen door led, we schaften energiezuinige apparaten en zonnepanelen aan en we besloten voor een all­electric warmtepomp te gaan. Uit het oogpunt van duurzaamheid en om energie te besparen”

Isolatie

Cor vraagt of dat wel een reële optie is voor zo’n boerderij? Dik Jan: “We beseften dat eerst de voorwaarden goed moesten zijn. Dat betekende beter isoleren. De vorige bewoners waren daar al mee bezig geweest. Wij zijn verdergegaan met bijvoorbeeld dakisolatie en het plaatsen van HR++ glas. Er lag al vloerverwarming op de benedenverdieping en in andere ruimten hingen radiatoren.”

De familie besloot helemaal van het gas af te gaan. Vic is benieuwd waarom Dik Jan koos voor de Nefit

Bosch Compress 5800i AW warmtepomp. Dik Jan: “Ik werk zelf als specialist ontwikkeling bij Bosch

"Stoorde Bert-Jan zich niet aan de goed ingevoerde consument Dik Jan?"

Home Comfort, dus ik wist wat mogelijk zou zijn. Voor mij was belangrijk dat de watertemperatuur hoger lag dan gemiddeld. Normaal levert een warmtepomp een aanvoertemperatuur tot 55 graden, deze warmtepomp kan water verwarmen tot 75 graden. Andere voordelen zijn dat de warmtepomp ook kan koelen en gebruik maakt van het milieuvriendelijke en toekomstbestendige koudemiddel R290, dat is propaangas.”

Nog geen winter

De warmtepomp is pas enkele maanden geleden geïnstalleerd. De echte test moet nog komen. Dik Jan: “Maar we hebben er vertrouwen in. Alle berekeningen kloppen. Daarbij hebben we als extra achtervang ook nog een open haard.”

Cor en Vic krijgen een rondleiding. Te beginnen met de binnenunit, een tower met een boilervat van 171 liter water. “Is die 171 liter wel genoeg voor een heel gezin?”, vraagt Cor. Dik Jan: “Jazeker. Je doucht op 30 tot 37 graden. Dat betekent dat je niet meteen al het warme water gebruikt.” Bert­Jan: “Daarbij verwarmen

NIEUWE CERTIFICERINGSEISEN VOOR WARMTEPOMPEN: VEILIG EN DUURZAAM MET LAAG GWP KOUDEMIDDELEN

Op 11 maart 2024 is de nieuwe F-gassenverordening 2024-573 in werking getreden, waarmee de Europese Unie een duidelijke richting heeft gegeven aan het gebruik van koudemiddelen met een laag Global Warming Potential (GWP), zoals koolwaterstoffen, CO2 en ammoniak. Deze verordening is van grote invloed op diverse sectoren, waaronder de warmtepomptechnologie, die een cruciale rol speelt in de verduurzaming van de gebouwde omgeving en de energietransitie.

VEILIG WERKEN MET KOUDEMIDDELEN IN WARMTEPOMPEN

De focus op koudemiddelen met een laag GWP brengt nieuwe veiligheidsuitdagingen met zich mee. Veel van deze stoffen zijn brandbaar, wat specifieke kennis en zorgvuldigheid vereist. De nieuwe uitvoeringsverordening uit september dit jaar beschrijft de minimumeisen voor certificering. Deze eisen gelden nu ook voor het werken met niet-F-gassen, zoals koolwaterstoffen, CO2 en ammoniak.

DE ROL VAN NVKL

NVKL, de brancheorganisatie van koeltechnische bedrijven, speelt in Nederland een belangrijke rol bij de implementatie van de nieuwe F-gassenverordening en certificering. Samen met de sector worden relevante opleidingen ontwikkeld die aansluiten bij de nieuwe certificeringseisen en wordt regelgeving praktisch toepasbaar gemaakt.

NVKL zet zich daarnaast in om de veiligheid en vakbekwaamheid van installateurs te verhogen, zodat zij goed voorbereid zijn op de nieuwe eisen en veilig kunnen omgaan met brandbare en laag GWP koudemiddelen.

DE NOODZAAK VAN INTERNATIONALE SAMENWERKING

De groeiende populariteit van warmtepompen in Europa maakt internationale samenwerking op het gebied van certificering en regelgeving nog belangrijker. NVKL werkt hiervoor samen met Europese partnerorganisaties in AREA, de Europese vereniging van koel-, klimaat- en warmtepompinstallateurs.

Daarnaast werkt NVKL ook samen met EHPA aan het project Skillsafe Europe om een internationale standaard voor veilig werken met R290-monoblock warmtepompen te ontwikkelen.

Ga voor meer informatie over de F-gassenverordening naar www.nvkl.nl

Mede mogelijk gemaakt door het ministerie van SZW.

deze nieuwe warmtepompen heel snel. Dat komt onder andere door het R290 koudemiddel.”

Buiten om de hoek staat de stijlvolle buitenunit. Opvallend is dat deze dicht bij het terras staat. Dik Jan: “Maar dat is geen probleem. De buitenunit is nagenoeg geluidsstil.”

Samenwerking

Vic vraagt hoe de samenwerking met Installatiebedrijf Reerink verliep. “Heel prettig”, zegt Dik Jan. “Ik deed de aanvraag via de Nefit-consumentenwebsite. Er werd snel contact opgenomen en we zaten op dezelfde golflengte. Reerink vond het inregelen van de warmtepomp ook belangrijk. De gemiddelde installateur schenkt daar te weinig aandacht aan, is mijn ervaring. Reerink toonde zich een echte partner. Ik had bijvoorbeeld best wel eisen op het gebied van het grondig reinigen en spoelen van de systemen om verontreiniging van de nieuwe installatie en daarmee toekomstige klachten te voorkomen. Reerink dacht er hetzelfde over.”

Cor is benieuwd of Bert­Jan zich niet stoorde aan Dik Jan, een consument met erg veel kennis over de warmtepomp. Bert­Jan: “Haha, nee hoor. Wij vinden het prettig om op niveau te sparren en er samen iets moois van te maken. We twijfelden in het begin alleen over het vermogen van de warmtepomp. We zijn flink aan het rekenen geweest. Kies je voor een te klein vermogen, dan kan de warmtepomp het niet aan…” Dik Jan: “En kies je een te groot vermogen, dan krijg je veel starts en stops in het systeem. Uiteindelijk kozen we voor 7 kW.”

Vic is benieuwd naar de extra’s die deze warmtepomp biedt. Dik Jan: “Het systeem is aangesloten op de HomeCome Easy, een app op de smartphone. Ik kan overal waar ik ben het systeem uitlezen. De temperatuur, het energieverbruik, maar ook storingen. Handig en leuk.”

Het bezoek zit erop. Cor is toch wel te spreken over deze warmtepomp die zelfs een woonboerderij kan verwarmen. “Zie je nou wel”, lacht Vic terwijl hij in de auto stapt. “Er is veel meer mogelijk dan jij vaak denkt...”

PROPAAN IS MILIEUVRIENDELIJK

De Compress 5800i AW van Nefit Bosch won vorig jaar in Duitsland een design award. Overal wordt het koudemiddel propaan of R290 geroemd. Bert­Jan Reerink van Installatiebedrijf Reerink: “Propaan is een natuurlijk koudemiddel dat vooruitloopt op de strengere EU­regelgeving. Van veel gangbare middelen nemen we geleidelijk afscheid. R290 heeft namelijk veel voordelen. Het is milieuvriendelijk, heeft een hoog rendement en is onderhoudsarm. Daarbij zijn hoge temperaturen mogelijk en zorgt het voor een mimimaal geluidsniveau.”

IK MOET ALS INSTRUCTEUR DE TECHNIEK VOORBLIJVEN”

JEAN-PATRICK BRUNSVELD praktijkinstructeur

CV VAN

JEAN-PATRICK BRUNSVELD ( 35 )

BEDRIJF

IW Achterhoek Rivierenland

OPLEIDING

• Monteur Installaties Elektrotechniek en eerste monteur

• Servicemonteur Installatietechniek

• Monteur Beveiligingsinstallaties (MBV)

• Pedagogisch Didactisch Certificaat (PDC)

ZWEMDIPLOMA

A en B

WERKERVARING

Defensie, medische techniek en detacheringsbranche

HOBBY’S

Gamen

WEKKER

Kwart voor 7

ONTBIJT

Pas om 10 uur een boterham

STERKE EIGENSCHAP

Alleskunner

MINDER GOED IN Nee zeggen

VAKLITERATUUR

Diverse magazines, waaronder Henk & Fred

CV OF WARMTEPOMP

Cv

VAN SERVICEMONTEUR

NAAR PRAKTIJ KINSTRUCTEUR?

“Ik wilde vroeger automonteur worden, maar daar vond ik geen werk in. Toen ben ik de ‘elektrakant’ ingerold. Diploma’s gehaald en aan de slag gegaan als elektromonteur bij Installatiebedrijf Klein Poelhuis in Doetinchem. Toen die vestiging de deuren moest sluiten kwam ik bij W­installateur Feenstra terecht als servicemonteur. Ook daarvoor heb ik diploma’s gehaald. Ik heb er elf jaar gewerkt, tot ik 2,5 jaar geleden solliciteerde als praktijkinstructeur bij IW Achterhoek Rivierenland.”

WAAROM TROK DAT JE AAN?

“Ik had wat lichamelijke klachten. Daarnaast gingen de storingsdiensten in de weekenden me tegenstaan. Bij IW wilden ze me graag hebben. Het leek me ook geweldig om jongeren op te leiden. Ik was zelf als leerling geen lieverdje en weet hoe jonge studenten vaak met zichzelf worstelen. Daar zag ik wel een uitdaging in.”

HOE VUL JE DE LESSEN IN?

“Wij geven de leerlingen les in zaken die ze op hun werk op dat moment niet krijgen. Maar die ze wel moeten beheersen. Wij bieden ze aan waar op dat moment vraag naar is.”

HOE ZIET JOUW DAG ERUIT?

“Je moet een leerling niet alles voordoen”

GING HET METEEN GOED?

“In het begin was het wennen. Ik ben een doener. Een leerling moet je echter niet alles voordoen, maar je moet ze het zelf laten doen. En veel geduld hebben. Toch had ik al snel de draai te pakken. Ik haalde ondertussen ook mijn Pedagogisch Didactisch Certificaat.”

WAT IS ER ZO LEUK AAN HET

VAK PRAKTIJKINSTRUCTEUR?

“De diverse werkzaamheden. Van W tot E. Ik geef les aan jonge leerlingen, maar ook aan zij­instromers en vakmonteurs die voor een praktijkbijscholing komen.”

“Ik begin meestal rond half 8. Om 8 uur komen de leerlingen. Niveau 2­leerlingen zijn hier gemiddeld twee keer per maand. Die krijgen veel basisoefenstof. Niveau 3­leerlingen komen één keer in de maand. Die volgen specifiekere lessen. Een cursus van buitenaf starten we meestal om 9 uur. Deze week draait er bijvoorbeeld één over F-gassen. Vaak begin ik de les klassikaal met ‘ten minutes of safety’. Dan vraag ik hoe de week is geweest en vooral wat ze zijn tegengekomen op het gebied van veiligheid. Dat is zo belangrijk. Via hun eigen tablet kunnen de leerlingen daarna zien wat er verder die dag op het programma staat. Er is veel interactie.”

IS HET EEN VOORDEEL DAT JE IN DE PRAKTIJK HEBT GEWERKT?

“Jazeker. Ik heb zoveel in de praktijk gezien, dat ik daar vaak voorbeelden uit haal.”

LEERLINGEN KIEZEN VAKER

VOOR E BOVEN DE W?

“Dat klopt, maar ik zie wel dat de W heel langzaam terrein wint. De E werd vaak als schoner gezien en de W als zwaarder. Dat vooroordeel verdwijnt geleidelijk. Er zijn in de W­branche voldoende technieken om te helpen bij tillen of het buigen van stalen pijpen. Daarbij zijn veel ketels lichter geworden. Het werk in de W is minder fysiek geworden. Maar er

blijft voldoende uitdaging met steeds weer nieuwe technieken, zoals warmtepompen, en er komt waterstof om de hoek kijken.”

WAT IS HET GEHEIM VAN EEN GOEDE PRAKTIJKINSTRUCTEUR?

“Meedenken, rustig blijven en je inleven in de leerling of cursist. Ze moeten weten wie ik ben. Ik deel aan het begin van het schooljaar mijn normen en waarden en vertel hoe we het samen gaan doen. Het scheelt dat ik uit het veld kom. Ik weet hoe ze zich voelen.”

“WATERSTOF WORDT DE TOEKOMST”

De toekomst van de W is met het nieuwe kabinet onzeker, denkt Jean-Patrick Brunsveld.

“Plotseling is het niet alleen meer de warmtepomp waar we over praten. Zelf denk ik dat er een verschuiving komt naar waterstof. We blijven nog even een gasketel houden, maar waterstof heeft als voordeel dat het door gasleidingen kan lopen die daarvoor geschikt zijn bevonden. Dat is bijvoorbeeld een voordeel in oude steden. Daar kun je niet altijd makkelijk de grond in voor nieuwe elektraleidingen die nodig zijn voor all electric oplossingen.”

VRAGEN ZIJ-INSTROMERS

EEN ANDERE BENADERING?

“Ze zijn vaak extra gemotiveerd om een nieuw beroep te leren. Ze staan open voor een nieuwe richting. En dat is mooi omdat alles begint bij motivatie.”

HOE KRIJGEN WE MEER JONGEREN IN DE TECHNIEK?

“Door te vertellen hoe leuk het vak is. Dat doen wij bij IW ook. We zetten in op vmbo’s. Wij staan op techniekdagen en laten daar zien hoe mooi het vak is. Een vak waarvoor je tegenwoordig ook steeds beter beloond wordt.”

MOETEN MEER ERVAREN MONTEURS OPLEIDER WORDEN?

“Ik denk dat het goed is dat vakmensen de stap maken naar instructeur. Om jouw praktijkervaringen te delen. Je kunt namelijk wel iets uit een boek leren, maar de praktijk is vaak toch net even anders.”

BEN JE ZELF AL UITGELEERD?

“Nooit. Ik moet als praktijkinstructeur de techniek voorblijven. In het veld kom je alle nieuwe technieken tegen. Nu moet ik ze zelf opzoeken. Daarom ga ik met leerlingen naar fabrikanten om een gastles te volgen over nieuwe ontwikkelingen. Daarnaast blijft ik zelf actief studeren. Ik ga bijvoorbeeld een cursus BIM volgen. Het is goed om jongeren straks een stukje tekenwerk mee te geven.”

MIS JE JE OUDE VAK ALS

SERVICEMONTEUR WEL EENS?

“Soms. Als elektricien was het hard werken. Dat vond ik heerlijk. Als servicemonteur loste ik vaak storingen op. Het is leuk om mensen daarmee blij te maken. Maar les geven vind ik nog leuker.”

Elga Ace Monoblock

Jij kan onze Monoblock installeren. F-gassen certificaat niet nodig!

De meest veelzijdige Monoblock op de markt.

Aansluiting direct op de cv-leiding mogelijk.

Buitengewone prestaties (COP A7/W35 tot 5,2).

NVKL ondersteunt installateur

OP NAAR NIEUWE CERTIFICERING KOUDEMIDDELEN

F­gassen gaan langzaam verdwijnen. Koudemiddelen als propaan, CO2 en ammoniak zijn de milieuvriendelijke, maar ook meer risicovolle alternatieven. Veilige installatie is dus een must. Nieuwe Europese eisen voor certificering gaan daarom vanaf september 2025 gelden. Belangenorganisatie NVKL werkt mee aan het nieuwe certificeringstraject en presenteert volgend jaar een online leerplatform.

Brussel heeft de knoop doorgehakt; nieuwe regelgeving over het werken met koudemiddelen is afgelopen september aangenomen. De Europese lidstaten krijgen een jaar om hun certificering voor het gebruik van koudemiddelen daarop aan te passen. Oftewel, in september volgend jaar moeten alle EU­landen het nieuwe certificeringstraject op orde hebben. In ons land houdt Rijkswaterstaat zich bezig met de certificering. Maar als brancheorganisatie is NVKL hierin een belangrijke partner. Uiteraard onderstreept de NVKL het belang van veilig werken met koudemiddelen. Maar tegelijkertijd wil de organisatie dat het voor installateurs niet onnodig ingewikkeld, tijdrovend en duur wordt. Uitgangspunt is dan ook dat bestaande certificaten zoals F-gas, ACK of ACB gewoon geldig blijven. Ook werkt de NVKL aan een online leerplatform waarop monteurs hun kennis over koudemiddelen up to date kunnen houden en zodoende eenvoudiger de benodigde certificaten kunnen behalen.

Categorieën

Namens de NVKL is Zohar Tzur, projectmanager techniek, veiligheid en milieu, nadrukkelijk bij dit traject betrokken.

Hij vertelt dat de certificering straks over zes categorieën gaat, nu zijn dat er vier. De nieuwe koudemiddelen hebben daarin een prominente plek. Maar het F­gas ook nog. "Er zijn nog altijd veel installaties waarvoor F­gas nodig is", zegt Tzur. "Pas in 2050 komt er geen nieuw F­gas meer op de Europese markt. Dus ook dat certificaat blijft voorlopig nog belangrijk. Maar volgend jaar is een certificaat dus ook nodig voor de andere koudemiddelen."

Helderheid

De NVKL wil vooral helderheid scheppen wat je met welk certificaat kan en wat je ervoor moet doen. Het leerplatform, dat in ontwikkeling is, wordt afgestemd op de nieuwe Europese regelgeving en de diverse certificaten. Overigens is het ook nu al belangrijk om veilig te werken met koudemiddelen, stelt Tzur.

"Kennis vergaren en certificaten halen is altijd verstandig, ook gezien de Arbowet. Als je het zo bekijkt verandert er eigenlijk niet heel veel. Behalve dat certificaten straks verplicht zijn."

En dus moeten installateurs ermee aan de slag. "Het kost geld en tijd, iedereen is druk. Dat weten wij als NVKL heel goed. Daarom willen we het de installateur zo makkelijk mogelijk te maken."

Nieuwbouw woonzorgcentrum

Rosengaerde in Dalfsen

WARM WATER GEREGELD PER APPARTEMENT

Cor en Vic zijn op weg naar het Overijsselse Dalfsen. Daar wordt gewerkt aan Woonzorgcentrum Rosengaerde, een verpleeghuis met tachtig appartementen. Nog voor de kerst staat de oplevering gepland. Een thuiswedstrijd voor installatiebedrijf Morrenhof-Jansen.

Cor en Vic rijden hun werkbus in alle vroegte op de bouwplaats in Dalfsen. Vic heeft gehoord dat veel domotica is verwerkt in het grote complex. Cor houdt zijn collega bij de les. “We zijn W­installateur en willen natuurlijk vooral alles weten over de noviteiten op dát vlak.”

Fred Exterkate wacht de mannen op. Fred is namens Morrenhof­Jansen projectleider voor deze nieuwbouw, die op slechts 500 meter van het bedrijfspand van de installateur wordt gebouwd. “Dat scheelt reiskilometers”, lacht hij.

Het nieuwe verpleeghuis krijgt tachtig appartementen die een bijdrage leveren aan de stijgende zorgvraag. Fred: “Het nieuwe woonzorgcentrum bestaat uit drie vleugels die met elkaar zijn verbonden. De insteek is om bewoners zo lang mogelijk regie over hun eigen leven te laten behouden. Daar is rekening mee gehouden met de installaties.”

Totaalinstallateur

Morrenhof­Jansen Installatiebedrijven is totaalinstallateur met diverse vestigingen in

INPANDIGE HEMELWATERAFVOER

Morrenhof­Jansen Installatiebedrijven realiseerde voor het nieuwe woonzorgcentrum een inpandige hemelwaterafvoer.

Fred: “Dat is een bewuste keuze geweest van de architect. Je ziet straks buitenlangs geen afvoerbuizen meer voor het hemelwater. We hebben gekozen voor een volvullingsysteem. Het vallende water creëert dan bij voldoende regenval in een gesloten leiding onderdruk, die weer als motor fungeert voor de snelle afvoer. Valt er minder water dan werkt het als een traditioneel systeem. Maar je ziet er aan de gevels dus helemaal niks van en dat komt de uitstraling van het gebouw ten goede.”

Oost­ en Noord­Nederland. Op de bouw in Dalfsen werd door hoofdaannemer Kuiper Bouw gekozen voor E­ en WTB­installateurs. Fred: “Wij ontwerpen en verzorgen de complete W­installatie en de pv­installatie. Warmtepompen van InterClima, luchtbehandelingskasten van Nedair, pv­panelen van Jinka Solar (425 Wp), Dyka Vacurain, een gebouwbeheersysteem dat is ontworpen door ons dochterbedrijf Modus regeltechniek Dalfsen. De voorbereidingen om die panelen te leggen zijn in volle gang. Collega­installateur Wierda zorgt verder voor de E­installatie. Daar werken we nauw mee samen.”

Is het dankzij de warmtepompen en zonnepanelen een duurzaam gebouw geworden, vraagt Cor. Fred knikt bevestigend:

Synergie en rust op een nette bouwplaats

Fred

Ieder appartement heeft een apart doorstroomtoestel

“Rosengaerde heeft geen gasaansluiting. De drie vleugels krijgen ieder een eigen luchtwater warmtepomp en luchtbehandelingsinstallatie. Bijzonder is dat ieder appartement ook een eigen warmwatervoorziening krijgt in de vorm van een elektrisch doorstroomtoestel. Legionellaproblemen worden hierbij tot een minimum beperkt. Meestal krijgen grote wooncomplexen een installatie met één centrale warmwateropwekking, met tapwatercirculatieleiding. Wij hebben bij ieder appartement een apart doorstroomtoestel geplaatst. Dat is simpel gezegd een elektrische geiser, oftewel een compact toestel met een groot vermogen om water te verwarmen. Een doorstroomtoestel verwarmt alleen water wanneer hier vraag naar is, in tegenstelling tot een boiler, die warm water op een vaste temperatuur houdt.”

Veel zonnepanelen

“Er is gekozen voor veel zonnepanelen”, constateert Vic. ”Komen er ook batterijen voor de opslag?” Fred: “Om het gebouw energiearm te maken heeft de opdrachtgever in een later stadium besloten om het dak vol te leggen met 340 zonnepanelen. Er worden nog geen batterijen geplaatst, maar voorzieningen zijn hiervoor wel opgenomen.”

Cor is benieuwd hoe Morrenhof­Jansen de bouw ervaart? “Het is een hele nette bouw”, zegt Fred. “Dat is best opvallend. Hier werken bijna twintig bedrijven en iedereen ruimt zijn rommel op. De synergie is groot. Ook de planning loopt als een trein. Vaak moeten we dergelijke projecten in een relatief korte termijn afronden. Met alle partijen is een planning opgesteld die werkbaar en uitvoerbaar is. Dat geeft rust. We liggen op schema, terwijl we het hele W­traject eigenlijk met maar twee vaklieden, collegaonderaannemers daargelaten, doen. Alleen voor het leggen en installeren van zonne­

Exterkate van Morrenhof-Jansen

ga voor Xtra goed: ontdek xtend serie met de xtore

Wil je meer rendement halen uit je hybride warmtepomp? Haal het Xtore-warmwatervat in huis. Hiermee kun je kraanwater duurzaam, en met zonnepanelen tijdens zonnige dagen zelfs kosteloos, opslaan en opwarmen. Zo benut je de verwarmingscapaciteit van je warmtepomp (en eventuele zonnepanelen) optimaal. Je bespaart niet alleen Xtra kosten; je bent ook Xtra duurzaam bezig. Xtend + Xtore = Xtra goed www.intergas/xtore

panelen zijn nu acht collega’s ‘ingevlogen’.”

Leefcirkels

Naast de W­installatie springt het domoticadeel ook in het oog. Vic is daar benieuwd naar. Fred: “Dat hebben onze collega’s van Wierda gemaakt. Er is automatische toegangscontrole en er wordt gewerkt met leefcirkels die met sensoren worden gecreëerd. Daardoor kunnen dementerende bewoners zich in een groot gebied vrij bewegen.” Kuiper Bouw koos er op technisch gebied voor om het project met BIM uit te voeren. BIM staat voor Building Information Modeling.

Het is een manier van werken waarin het project vooraf in een 3D­omgeving wordt geplaatst. Fred: “Het voordeel is bijvoorbeeld dat we maanden van tevoren zien waar knelpunten komen. Een voorbeeld? We zagen al in het ontwerpstadium dat diverse kabelgoten van de E­installateur zouden gaan clashen met onze luchtkanalen. Daar kun je dan samen in een vroeg stadium een oplossing voor bedenken.”

Of er nog uitdagingen zijn geweest, vraagt Vic? Fred: “De aanleg van installaties in de centrale gangen vormt bij dit soort projecten altijd een uitdaging. De beschikbare ruimte is beperkt en er moet voldoende ruimte overblijven voor bijvoorbeeld onderhoud en vervanging. Logistiek blijft het altijd een

OP DE

uitdaging om alle spullen op het goede moment hier te krijgen. Ook dat ging goed. Onze eigen prefabafdeling leverde riolering en doorstroomtoestellen, voorbereid met allerlei aansluitingen. Die konden we plug en play aansluiten.”

Cor en Vic zijn onder de indruk als ze afscheid nemen. Cor: “Het wordt een prachtig pand met mooie technieken.” Vic lachend: “Misschien moet jij je maar eens gaan inschrijven…”

TERUGWEG

Op de terugweg hebben Cor en Vic veel te bespreken. COR : “Ik vind het bijzonder dat dit project niet alleen veel mooie technieken bevat, maar dat het project ook in alle rust tot stand is gekomen.” VIC: “Ja, vaak zien we vooral hectiek en installateurs die moeten vechten tegen de tijdsdruk.” COR: “Ik vind het mooi en verstandig dat ze de tijd hebben genomen. Misschien moeten wij het zelf ook rustiger aanpakken. Meer tijd nemen voor onze opdrachten.” VIC: “Haha, Je bent nu al niet vooruit te branden. Nog rustiger aan lijkt me voor jou geen goed idee…”

DE DAG VAN

WIM VERKOOIJEN medewerker prefab

Hij gaat iedere dag fluitend naar zijn werk. Als montagemedewerker bij Preworxs in Goes werkt Wim Verkooijen dagelijks aan kant­en­klare installaties die op de bouwlocatie plug en play aangesloten kunnen worden. “Wij nemen hiermee de installateurs veel werk uit handen.”

4.30

PREFAB”

“Vaak ben ik als eerste op het werk. Als het nodig is, maak ik eerst het koffieautomaat schoon. Ik werk twee jaar bij Preworxs. Wij prefabriceren installaties en bieden installateurs maatwerkoplossingen, zodat zij op de bouwlocatie minder werk hoeven te verrichten. Dat doen we voor ons moederbedrijf DWT Installatiegroep, maar vooral ook voor andere installateurs.”

6.45

“Ik woon in Goes samen met Henny. Onze dochters Linda en Demi zijn al het huis uit. Ik sta altijd vroeg op. Dat vind ik fijn. Dan heb ik even lekker de tijd voor mezelf. Ik laat ons hondje Miko, een Chihuahua, uit en ontbijt. Daarna naar mijn werk bij Preworxs.”

9.00

“Ik overleg even op kantoor met werkvoorbereider Guy. Hij zorgt dat alle materialen aanwezig zijn en neemt de bestellingen voor zijn rekening. In totaal werken hier ruim twintig mensen. Wat er zo leuk aan is? De diversiteit en natuurlijk mijn leuke collega’s. Ik heb het enorm naar mijn zin.”

11.15

“De werkzaamheden bij het prefabriceren zijn heel afwisselend. Mechanisch, elektrisch, hydraulisch. Het komt allemaal voorbij. Ik help een collega die hydraulisch bezig is. Het boilervat en de warmtepomp zijn al op deze skid geïnstalleerd. Prefab heeft veel voordelen voor installateurs. Minder verpakkingen, duurzamer, geen temperatuurwisselingen en een betere kwaliteit.”

“Ik maak een rondje door de montagehal met collega Fabian. Fabian houdt zich met innovatie bezig. We groeien snel. We zijn bezig met het implementeren van een ‘one peace flow’. Dat wil zeggen dat we voor een logisch ‘treintje gaan’, met stations achter elkaar, waar overal een specifieke handeling wordt verricht. Een doorschuifsysteem. Om efficiënter te werken.”

“Ik werk zelf mee, maar zorg ook dat alles goed voorbereid is. Dat overal frames klaarstaan, met daarbij onderdelen, zodat mijn collega’s meteen met bijvoorbeeld skids aan de slag kunnen. Die zet ik zelf soms in de basis al in elkaar. Met de heftruck verzamel ik de spullen.”

13.30

15.00

Wil jij ook eens een werkdag gevolgd worden door Cor & Vic? Of wil je met je bus of hobby in ons blad? Mail ons dan op redactie@corenvic.nl. Misschien sta jij de volgende keer dan wel in ons magazine!

“Ik zet het afval buiten en dan eindigt de dag. Ik ga naar huis, waar Henny meestal het eten heeft gemaakt. ’s Avonds ben ik vaak aan het puzzelen of knutselen. Ik ben ooit begonnen aan een miniatuurhuis, maar dat moet ik nog afmaken, haha. Maar ik heb wel leuke tafeltjes gemaakt, die we gebruiken om planten op te zetten.”

16.00

Prefabbedrijf Preworxs werkt ook voor andere installateurs

80% TIJD BESPAREN MET PREFAB

De markt heeft behoefte aan extra handjes. Maar die zijn niet altijd beschikbaar. Prefabriceren is een oplossing. Dat weten ze bij DWT Installatiegroep in Goes als geen ander. Daar hebben ze met Preworxs een eigen prefabbedrijf opgericht, dat ook voor andere installateurs werkt!

Cor en Vic zijn op weg naar Preworxs in Goes. Cor moppert wat. “Waarom moeten we plotseling allemaal prefabriceren?”, vraagt hij zich hardop af. “We kunnen het installeren toch gewoon op de bouw blijven doen?” Vic moet lachen om zijn knorrige collega. “Nu veel bedrijven moeilijk goede monteurs kunnen vinden, lijkt mij dit helemaal geen verkeerd idee. Het scheelt enorm veel tijd. Het bijzondere vind ik wel dat Preworxs niet alleen voor moederbedrijf DWT werkt, maar voor­

al ook voor andere bedrijven. Daar wil ik meer van weten.”

In Goes ontmoeten de mannen Johan Bogert, commercieel manager van Preworxs. Op het bedrijventerrein in Goes beschikt Preworxs inmiddels over drie montagehallen. Daar worden skids gebouwd voor bijvoorbeeld warmtepompen, maar ook complete leidingenstelsels.

HOE HET BEGON

Cor is benieuwd hoe het allemaal zo is gekomen. “DWT Installatiegroep begon in 2017 met prefabriceren, maar pas een jaar of vier geleden hebben we deze activiteiten onder­

“We noemen onszelf wel eens de Ikea van de installatietechniek”

gebracht in Preworxs”, vertelt Johan. “Dat komt omdat we niet alleen werk verrichten voor DWT, maar ook veel andere installateurs een beroep op ons deden. Dat hebben wij nooit een probleem gevonden.” Vic vraagt zich af waar het prefabwerk uit bestaat. Johan: “Je kunt het zo gek niet bedenken. Van complete luchtbehandelingsskids, ruimtes met badkamer en techniek, installatieskids voor woningbouw en complete schachten voor appartementen tot de gloednieuwe en innovatieve indakskids. Dat zijn warmtepompen die via een rooster geïntegreerd zijn in een dakdeel. Snel en simpel. Wij bouwen wat de markt vraagt.”

VOORDELEN PREFAB

Cor is nog niet overtuigd en is benieuwd naar de voordelen van prefab. Johan: “Veel bedrijven kunnen niet aan goede monteurs komen, waardoor de kwaliteit ook niet constant is. Er is altijd veel werkverkeer op de bouw, waar veel onnodige uren worden

Johan Bogert van Preworxs

“ALLES DRAAIT OM SLIM VOORWERK”

gemaakt. En wat te denken van het vele afval dat daar ontstaat. Als wij prefabriceren, leveren we aan de voorkant onder optimale omstandigheden een hoge kwaliteit.”

PREFAB DUURDER

Is prefab ook goedkoper, vraagt Vic? Johan: “In de basis is prefab wellicht duurder. Zeker als je ermee begint. Dan moet je investeren in veel zaken die je nodig hebt om te kunnen prefabben. Maar uiteindelijk bespaar je op andere fronten. Wie traditioneel installeert heeft vaak geen idee van de indirecte uren, faalkosten en inefficiëntie die in de keten zitten. We hebben berekend dat we met prefabben 80 procent van de werkuren kunnen besparen. Daarnaast beperk je de risico’s enorm, omdat de kwaliteit met prefabriceren zo hoog is. Dat is voor veel installateurs een drijfveer om ook voor prefab te kiezen. Ze zien dat wij oplossingen bouwen waarmee zij veel problemen het hoofd kunnen bieden.”

EEN BEETJE ENG

Cor wil weten of het niet eng is om ook voor andere installateurs te werken. Johan: “In het begin was het een beetje eng. Maar het grote voordeel is zogezegd dat we niet aan de handel van de installateur komen. Wij beconcurreren onze klant

niet. Iedere installateur levert zijn eigen producten aan, waarmee wij aan de slag gaan. Of het nu gaat om een warmtepomp of ventilatiesysteem. Veel installateurs waren aanvankelijk wel bang dat wij ons als installateur zouden gaan gedragen. Nee, wij stellen alleen samen. Dat is inmiddels breed bekend en daardoor groeit het aantal klanten. Inmiddels werken we ook voor grote installateurs, die bijvoorbeeld al ver zijn op het gebied van BIM, Revid of 3D­technieken. Daarmee kunnen wij vervolgens prima aan de slag.”

Bij Preworxs is het prefabriceren omgezet in een volwaardig productieproces. “Hoe richten jullie dat proces in?”, vraagt Vic. Johan: “Wij willen een veranderaar van de markt zijn. Wij noemen onszelf wel eens gekscherend de Ikea van de installatietechniek. Wij maken alles zo simpel en doordacht dat iedereen de installatie kan maken.”

De DWT Installatiegroep in Goes besloot in 2017 te gaan prefabriceren. Met het idee om installaties duurzamer, sneller en efficiënter te kunnen bouwen. Daarvoor werd een aparte projectafdeling opgericht. Omdat de krapte op de arbeidsmarkt een probleem werd, groeide de prefabafdeling snel. De vraag naar prefabdiensten van andere installateurs groeide, waardoor in 2020 een nieuw bedrijf werd opgericht: Preworxs. Inmiddels werken er 22 mensen. Johan Bogert: “We combineren verschillende technieken en innovaties en leveren maatwerkoplossingen. Alles draait om slim voorwerk. De werkzaamheden in de verschillende hallen zijn onder te verdelen in skidbouw, loodgieterswerk, cv en elektra en techniekmodules.”

Is het eng om voor andere

installateurs te werken?

RONDLEIDING

Johan neemt de mannen mee voor een rondje door het bedrijf. Hij wijst in een van de montagehallen naar enkele medewerkers. “Wij werken hier onder andere met zij­instromers en mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Al houd ik eigenlijk niet van die laatste typering. Ik ben ervan overtuigd dat de arbeidsmarkt juist afstand heeft tot die mensen. Veel bedrijven zoeken een kloon van de monteur die is vertrokken. Wij hebben het functiedenken losgelaten en zijn taakgericht gaan denken. Bij iedereen die hier komt werken, kijken we wat hij of zij het beste zou kunnen. Daar zoeken we werk bij. Voor iedereen is een plek, oftewel een taak, die hij of zij aankan. Samen creëren we de keten waarmee we installaties maken. Waar je wel verantwoordelijk voor bent. Zo creëer je het teamgevoel. Het werkt voortreffelijk. Op iedere vijf medewerkers staat een specialist. De begeleiding is optimaal. En natuurlijk wordt alles dat de deur uitgaat getest. Het werkt. Ik ben ook trots dat dit nog niet zo lang

geleden is gewaardeerd met de Techniek Inclusief Award.”

Het bezoek zit erop. Cor is overtuigd, merkt Vic op de terugweg. “Dit is toch een mooie manier om extra handjes te creëren.” Vic knikt: “En op deze manier houd je op de bouw zelf voldoende vakkundige monteurs over om alles vakkundig aan te sluiten.”

Rehema kan vraag goed aan

“HYBRIDE WARMTEPOMP HEEFT DE TOEKOMST ”

Op de noodzakelijke route naar duurzaamheid en fossielvrij is de warmtepomp een belangrijk instrument. Er zijn diverse soorten en types. Elektrisch, hybride, all­in en monoblocks. Key account directeur Rick Bruins van Remeha over de verschillen en waarom hij vooral toekomst ziet in de hybride warmtepomp.

Niet alleen als maatschappij maken we een energietransitie door, ook een bedrijf als Remeha zit middenin een grote omslag. Al negentig jaar is Remeha specialist in verwarmingssystemen. De laatste zestig jaar vooral in centrale verwarming. Maar gaandeweg maakt de aloude cv­ketel plaats voor een duurzame installatie. Zoals een warmtepomp. Remeha heeft zich omgeturnd van cv­leverancier naar specialist in duurzame verwarming. De cv­ketel

is trouwens niet uit het assortiment verdwenen, maar tegenwoordig wel 'hybrid ready'. Oftewel, geschikt voor koppeling aan duurzame installaties, zoals een hybride warmtepomp. In die koppeling zit volgens Rick Bruins van Remeha vooral toekomst. Dat betekent wel dat gas nodig zal blijven. “Dat klopt. Maar de hoeveelheid zal dusdanig afnemen, dat we op termijn groen gas kunnen gebruiken. Fossielvrij gas, uit bijvoorbeeld vergisting van voedselresten of rioolslib.”

Rick Bruins van Remeha

REHEMA

Eria tower ace monoblock met buitenunit

MIDDELMATIG GEÏSOLEERD

Bruins nuanceert zijn enthousiasme over de hybride warmtepomp met de toevoeging dat die bij uitstek geschikt is voor bestaande woningen. “Nieuwe, optimaal geïsoleerde woningen kunnen volledig worden verwarmd met een warmtepomp, daar is geen gas bij nodig. Maar er zijn enorm veel jaren 90­woningen met een minder goed energielabel. Wil je die verwarmen met een elektrische warmtepomp, dan moet die pomp ook stevige vorst aankunnen. Ofwel, een enorme capaciteit hebben. Die pompen zijn duur, bevatten veel koudemiddel en gebruiken veel elektriciteit.”

“Een hybride warmtepomp past in een middelmatig geïsoleerde woning”

En als de hele buurt zo’n warmtepomp gebruikt, raakt het net mogelijk overbelast, zegt Bruins. “Dus het is verstandig om in een middelmatig geïsoleerde woning een hybride warmtepomp te plaatsen, ingesteld op een gemiddelde Nederlandse winter, met als back­up de cv-ketel voor extremere koude. Maar ook voor als de netcapaciteit te laag is.”

MONOBLOCK

Remeha heeft voor zowel woningen als bedrijfspanden geschikte warmtepompen. Een paradepaardje is de Elga Ace, zowel beschikbaar in hybride als in 'all­in one': een ketel en hybride warmtepomp in één. “Ruimtebesparend, makkelijk te installeren en de buitenunit is stiller. Ideaal als je cv­ketel is verouderd”, aldus Bruins.

Rehema viert volgend jaar zijn 90­jarig jubileum. Het was Gerard van Reekum die in 1935 in Apeldoorn Van Reekum's Metaal Handel oprichtte. Apeldoorn is nog steeds de thuisbasis van het bedrijf, dat gaandeweg in de cv­ketels ging en nu specialist is in duurzame verwarming. Rehema produceert en levert zonnecollectoren, boilers en warmtepompen. Dat laatste is een belangrijke tak voor Remeha. De vraag is enorm. “We hebben een speciale productiehal in Apeldoorn­Noord. We kunnen de vraag goed aan”, zegt Rick Bruins.

Is de cv­ketel nog prima, dan volstaat de Elga Ace hybride. Deze is er ook als monoblock. Dat betekent dat de techniek volledig in de relatief grote buitenunit zit, waaronder ook een gesloten koelsysteem met koudemiddel. Voor het plaatsen van dit monoblock heeft de installateur daarom geen certificaat F-gas nodig.

"Deze buitenunit is ook stiller dan die van de reguliere warmtepomp. En doordat de techniek in de buitenunit zit, kan die unit op een willekeurige plek op de cv­leiding worden aangesloten en kan de unit dus op meerdere plekken bij de woning worden geplaatst. Dat is heel praktisch."

ONDERSTEUNING

Alles naar de wens van de klant, stelt Bruins. Er is niet één beste warmtepomp, maar voor iedere situatie een geschikte. Het is aan de installateur om zijn klanten optimaal te adviseren. Remeha ondersteunt de installateur daarbij op alle vlakken. De producent geeft diverse trainingen en is dagelijks bereikbaar voor advies en overleg.

“De installateurs zijn onze ambassadeurs. Wij kennen hen, zij kennen ons. Vorig jaar hebben we vijfduizend mensen op training gehad. Dit jaar streven we naar tienduizend. We zitten als installatiesector in de transitie naar duurzame installaties. Remeha doet daar volop aan mee.”

GADGETS

Cor en Vic surfen stad en land af voor de laatste technische snufjes. Een komische noot ontbreekt daarbij nooit. In deze aflevering Gadgets de geheel eigen selectie van Cor en Vic.

Smart helm met licht

Op de racefiets is hij verplicht, maar ook op een snelle e­bike is het dragen van een fietshelm geen overbodige luxe. Deze helm van Livall is een fietshelm waarmee je onderweg muziek kunt luisteren en waar verlichting is ingebouwd, die onder meer gebruikt kan worden als richtingaanwijzer. Ook heeft de helm ingebouwde bluetooth, zodat je eenvoudig en handsfree telefoongesprekken kunt voeren.

LIVALL.COM

1 KOPJE MET DE CUP-ONE

Als je thuis maar één of twee kopjes koffie per dag drinkt, heeft het weinig zin daar een volwaardig filterapparaat voor te kopen. Met de Moccamaster Cup-one zet je een heerlijke bak koffie direct in je mok. Dit merk staat bekend om z’n optimale zettempratuur van tussen de 92 en 96°c. Voor het juiste aroma: minder bitter en minder zuur!

MOCCAMASTER.NL

VEILIGHEIDSBRIL VOOR OP DE BOUW

Carhartt heeft een hele collectie veiligheidsbrillen voor alle toepassingen. Nieuw is de veiligheidsbril Braswell, ideaal om te dragen op de bouwplaats of als je aan het klussen bent. Hij zorgt voor lichtgewicht bescherming van je ogen tegen zonlicht, stof en opspattend materiaal. De bril sluit goed aan op je hoofd en het stevige montuur heeft een verstelbaar rubberen neusstuk, voor comfort van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat.

LIVALL.COM

Darten met bierdopjes

Lekker even darten, maar liever zonder gaten in je muur te maken? Het Bierdopjes dartboard van Winkee is hier perfect voor. Dit dartboard is een must­have voor mannen die een mancave in huis hebben. Je gooit met de meegeleverde magnetische bierdopjes op het bord en probeert zoveel mogelijk punten te scoren.

DITVERZINJENIET.NL

Brandblusser waterfles

Na een uurtje in de sportschool of tijdens de lunch: het is altijd fijn om water bij je te hebben. Met de Brandblusser waterfles van Gentlemen’s Hardware weet je zeker dat je elk brandje kunt blussen. De waterfles ziet eruit als een brandblusser, waardoor hij niet alleen nuttig, maar ook heel grappig is. En door de felrode kleur valt hij natuurlijk ook lekker op!

DITVERZINJENIET.NL

Boksbal voor op je bureau op het werk

Vervelende collega’s? Een saaie klus of juist superveel werk te doen? Sla je stress of boosheid van je af met de Bureau boksbal van Out of the Blue. Deze miniatuurboksbal heeft zuignappen, waarmee je hem op een glad oppervlak kunt bevestigen. Vervolgens kun je even helemaal losgaan, tot je de stress voelt verdwijnen. Perfect voor op het werk!

DITVERZINJENIET.NL

AIRTAG FIETSBEL

iets weg? Met een tracker op je fiets, zoals een Apple Airtag, vind je hem snel weer terug. Handige plek om de tracker te verstoppen is de nieuwe AirTag Fietsbel. Op het oog een gewone fietsbel, maar met een onzichtbare opbergplek!

TAGJEFIETS.NL

Winactie Carhartt

Carhartt bestaat 135 jaar, Cor & Vic viert dat feestje mee. Met een winactie. We mogen tien Carhartt beanies weggeven. De beanie is warm en stoer: een muts die altijd past, dankzij de stretchstof. Hij zit stevig en comfortabel op je bol. Het is ook een typische werkmuts, bij uitstek geschikt voor koude dagen en koude klussen. Op de beanies staat een retro jubileumlogo van Carhartt. Winnen? Mail dan ‘Carhartt beanie magazine’ naar info@mediavakman.nl. Vermeld daarbij ook je naam en adres

Kruiswoord puzzel

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijknummerige vakjes van de oplossingsbalk.

Horizontaal: 1 Ster (4) 5 Damp (5) 9 Insnijding (4)

13 Heide (5) 14 Fulltime-equivalent (afk.) (3) 15 Seizoen (5)

16 Heilige (4) 17 Soort scharnier (5) 19 Snoep (4) 20 Plant (4)

22 Italiaanse heerser (4) 25 Hindoestaans geschrift (4)

27 Achterste (4) 29 Lid van een rotaryclub (8) 32 Eigenzinnig persoon (6) 35 Europese Vrijhandelsassociatie (3)

36 Eervolle rust na welbesteed leven (5) 38 Opstootje (3)

39 Broedplaats (4) 40 Verzuchting (2)

41 Grammofoonplaat (2) 43 Feest (4) 44 Een zekere (3)

46 Begroeide duin (5) 49 Voorzetsel (3) 50 Prijs (6)

53 Vogel (8) 55 Borrel (4) 56 Roofvogel (4) 58 Ploeg (4)

60 Geluk (4) 63 Woonwarenhuis (4) 65 Haaksteek (5)

68 Geluidsapparatuur (4) 70 Behoorlijk (5) 71 klein chemisch afval (3) 72 Zangvogel (5) 73 Arabische golfstaat (4)

74 Harde wind (5) 75 Bezoeker (4).

Verticaal: 1 Bureau (4) 2 Iers bevrijdingsleger (3)

©Persbelangen

3 Vogel (4) 4 Deel van een balans (6) 6 Afghaanse Afghani (afk.) (3) 7 Gedroogde halmen (4) 8 Europese Economische Ruimte (3) 9 Kliek (Maleis) (6) 10 Struisvogel (4) 11 Steenwoestijn (3) 12 Herenjas (4) 17 Islamitische overleveringen (6) 18 Azijn (4) 21 Rom. keizer (4) 23 Kelner (4) 24 Bijwoord (7) 26 Strelen (5) 28 Hoeveel tijd (7)

29 Appel (5) 30 Stroomstootwapen (5) 31 Nou (2)

33 Vogel (5) 34 Stuk hout (5) 37 Flauw (5) 42 Verdwenen (6)

45 Aai (4) 47 Ondernemingsraad (afk.) (2) 48 Tafelgast (4)

51 Binnentreden (6) 52 Brandstof (4) 54 Sereen (6)

57 Kunstproduct (4) 58 Echtgenoot (4) 59 Zomerse lekkernij (5) 61 Schapenkaas (4) 62 Bijl (4) 64 Dorpskern (3)

66 Maand (afk.) (3) 67 Pestkop (3) 69 Verhoogde toon (3).

Professionele producten voor installatie, bouw en onderhoud

Sanitair

Gereedschap

Leidingsystemen

Een hoog serviceniveau tegen eerlijke prijzen

Vóór 16:00 besteld de volgende dag geleverd *

Vóór 18:00 besteld de volgende dag af te halen in het filiaal *

35 filialen verspreid over heel Nederland

* bij voorraadsartikelen

35 filialen verspreid over heel Nederland

* bij voorraadsartikelen

Een hoog serviceniveau tegen eerlijke prijzen

Online trainingen voor pompexperts

Om altijd het beste advies aan klanten te kunnen geven, is het enorm belangrijk om bij te blijven qua kennis en vaardigheden. Grundfos biedt daarom een platform waar je 24/7 online trainingen kan volgen over pompoplossingen, applicaties, nieuwe tools en meer.

Ontdek Grundfos ECADEMY en word een pompexpert!

Start direct met onze gratis online trainingen: grundfos.nl/ecademy