Cor & Vic september 2024 by Media Vakman

LEREN OM TE LEREN

Ontvang een bol cadeaubon

Circulatiepompen eenvoudig vervangen met Grundfos GO

Bespaar energie, tijd en geld

Het tijdig vervangen van een circulatiepomp is van groot belang voor het onderhouden van een verwarmingssysteem.

Hoewel verouderde pompen nog goed lijken te functioneren, kunnen ze tot wel 10x meer energie verbruiken dan een nieuwe pomp van Grundfos. Tijd voor een upgrade met de Grundfos GO app.

Het tijdig vervangen van een circulatiepomp is van groot belang voor het onderhouden van een verwarmingssysteem. Hoewel verouderde pompen nog goed lijken te functioneren, kunnen ze tot wel 10x meer energie verbruiken dan een nieuwe pomp van Grundfos. Tijd voor een upgrade met de Grundfos GO app.

Lager energieverbruik & meer efficiëntie

Efficiënte en energiezuinige pompen zijn essentieel voor een betrouwbaar verwarmingssysteem en comfort in woningen. Grundfos biedt daarom een eenvoudige app, zodat een vervangende circulatiepomp in 3 snelle stappen gevonden is.

Grundfos GO kan meer dan 10.000 oude Grundfos pompen (ALPHA, MAGNA, COMFORT en UP/UPS) scannen en meer dan 4.000 oude pompen van andere merken vinden.

Aan de slag met Grundfos GO

STAP 1: SCAN

Identificeer de huidige pomp door het scannen van de oude pomp met de ingebouwde scanner. Hiermee kan direct de benodigde pompinformatie worden opgehaald.

STAP2: VIND

De app bevat een zeer uitgebreide database, waardoor de app direct opzoek gaat naar de beste vervanger, van zowel verouderde Grundfos pompen als andere pompfabrikanten.

Zoekopdrachten en de geselecteerde resultaten worden automatisch opgeslagen. Hiermee kan op elk gewenst moment het werk worden opgepakt.

STAP 3: VERVANG

Selecteer de aanbevolen vervangende pomp, exporteer het bestand (naar PDF) en bestel een energiezuinige Grundfos pomp zoals ALPHA2.

Download de GO app. Scan de QR code of ga naar grundfos.nl/go

1. SCAN

3. VERVANG

2. VIND

COLOFON & INHOUD

Cor & Vic is het leukste magazine voor de installatietechniek. Wij zijn er voor iedereen die werkzaam of geïnteresseerd is in de installatietechniek. In elke editie is er weer een glansrol weggelegd voor collega’s Cor en Vic. Hierdoor weten we zowel jong als oud binnen de gehele installatietechniek aan ons te binden. Het magazine verschijnt vijf keer per jaar.

Jaargang 1, nummer 1, september 2024

UITGEVER

Media Vakman B.V. Keulenstraat 9 7418 ET Deventer

HOOFDREDACTIE

Peter Besselink, redactie@mediavakman.nl

REDACTIE

Sjoerd Geurts, Diede de Klein, Han Neijenhuis, Michiel Elands en Pim van de Beek

BLADMANAGER

Matthea Kiemeney, matthea@mediavakman.nl

AAN DIT NUMMER WERKTEN MEE

Stefan te Loeke en Jurgen Pops (vormgeving), Leony Bos en Suzanne Beurmanjer (communicatie), Tim Kollen (verkoop) en Tim Nijhof (eindredactie)

ADVERTENTIES

advertenties@corenvic.nl

VORMGEVING Media Vakman B.V. DRUK Tuijtel

ABONNEMENTEN EN ADMINISTRATIE info@corenvic.nl

Verschijning: 5 x per jaar

Abonnementsprijs Nederland € 47,50 per jaar (excl. 9% BTW, incl. verzendkosten)

Losse nummers € 9,75 (excl. 9% BTW, incl. verzendkosten) Abonnementen kunnen op elk gewenst moment ingaan en worden automatisch verlengd, tenzij twee maanden voor de vervaldatum schriftelijk is opgezegd.

ALGEMENE VOORWAARDEN EN PRIVACYSTATEMENT Zie corenvic.nl

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden op welke wijze dan ook, zonder voorafgaande toestemming van de uitgever. Uitgever en auteurs verklaren dat deze uitgave naar beste weten is samengesteld, evenwel kunnen aan de volledigheid en juistheid van de informatie, zoals weergegeven in deze uitgave, geen rechten worden ontleend. De uitgever en auteurs kunnen dan ook geen enkele aansprakelijkheid aanvaarden voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie uit deze uitgave.

VOLG ONS

Cor: @CorvanCenV | Vic: @VicvanCenV facebook.com/CorEnVic linkedin.com/company/corvic linkedin.com/in/vicvancorenvic info@corenvic.nl

CORENVIC.NL

KAN HET EEN ONSJE MINDER GAS? ZEKER

Eigenaar Patrick Schimmel van Schimmel Techniek Duurzame Installateur gelooft niet zozeer in de hybride warmtepomp, omdat er in zijn ogen betere oplossingen zijn. In gesprek met een man met een visie én missie.

OVER DE KUNST VAN DIMENSIONEREN

De warmtepomp geldt als de definitieve vervanger van de cvketel. Maar hoe bepaal je de juiste capaciteit van de installatie in nieuwbouw en bestaande bouw?

De risico’s: onvoldoende beschikbare warmte, of de elektriciteitsrekening schiet omhoog. Steven Kok van Rensa adviseert installateurs hierover.

EEN

WONING ALS

EEN LEGOHUISJE

Cor en Vic bezoeken de duurzaamste woning van Nederland. Het huis van David Jan en Lia van Harten in Ede heeft een warmtepomp, goede isolatie, zonnepanelen en een wateropvang. De woning produceert meer energie dan er wordt verbruikt.

“ZAAK OM ERMEE

AAN DE SLAG TE GAAN” Europa wil versneld van Fgassen af. Warmtepompen moeten over op alternatieve koudemiddelen. Dat vraagt nieuwe kennis van de installateur. Branchevereniging NVKL werkt aan opleidingen. Zohar Tzur van de NVKL vertelt erover.

GEEF DE VROUWEN

MEER VERTROUWEN

Werkvoorbereider Esther den Ouden is bij Hollander Techniek de enige vrouw in het cluster industrie. Met groot plezier. Ze constateert wel: “Ik sta als vrouw in de techniek 10 voor, maar gelijk ook 10 achter.”

LEUKSTE BLAD VOOR W-INSTALLATEUR

“WIJ KOPPELEN

ALLES AAN ELKAAR”

Een woning met een aansluiting van slechts 10 ampère: onmogelijk? Nee hoor. In Nunspeet kreeg Eplucon het voor elkaar door de woning slim aan te sturen. Met als beloning de VSK Award in de categorie energietransitie.

HET HELE JAAR GROEIEND GRAS

Cor en Vic gaan naar stadion De Galgenwaard, thuisbasis van FC Utrecht. Daar wordt de grasmat ingenieus verwarmd met HeatTalent, een innovatieve en duurzame verwarmingstechnologie. Het levert de FC een gigantische energiebesparing op.

Voor je ligt het splinternieuwe magazine Cor & Vic. Hét nieuwe magazine voor de installatiebranche. Waarbij we vooral schrijven over de Winstallatie. Vandaar ook de naam Cor & Vic. Oftewel, afgekort: CV. Altijd leuk, die woordgrapjes! Cor en Vic komen in dit magazine ook echt tot leven als cartoonfiguren. Want zij gaan voor ons op reportage. En bezoeken aansprekende projecten en installateurs in de installatiebranche. Cor is daarbij de oudere monteur die al jaren meeloopt en die met gefronste wenkbrauwen kijkt naar de energietransitie. Monteur Vic is een stuk jonger en een fan van alles wat de energietransitie verder brengt.

In deze eerste uitgave brengen we een bezoek aan installateur Patrick Schimmel die zich met zijn bedrijf in Barneveld heeft gespecialiseerd in warmtepompen. Installateurs weten vaak nog te weinig van een warmtepomp, is zijn mening. Zijn tip is om daar meer tijd in te investeren, zodat het kennisniveau over de hele breedte omhoog gaat. Ook het gesprek met Zohar Tzur van Branchevereniging NVKL over alternatieve koudemiddelen is het lezen waard. En verder brengen Cor en Vic een bezoek aan de 10 ampèrewoning van Eplucon. Een woning met een aansluiting van slechts 10 ampère, waarbij warmtepomp, zonnepanelen en een batterij op een slimme manier aan elkaar worden gekoppeld. Verder ook genoeg fun in Cor & Vic. Zo bezoekt het tweetal het stadion van FC Utrecht waar de grasmat sinds een jaar ingenieus verwarmd wordt met HeatTalent, een innovatieve en duurzame verwarmingstechnologie.

Ik wens je heel veel leesplezier. En voor tips voor leuke verhalen houden we ons altijd aanbevolen. Want dat is onze bedoeling: we willen vooral het leukste blad in de Winstallatie zijn!

Peter Besselink, hoofdredacteur redactie@mediavakman.nl

Vaak onvoldoende kennis lage temperatuurverwarming

HOE KIES JE DE JUISTE CAPACITEIT

VAN DE WARMTEPOMP?

De warmtepomp heeft zich definitief gevestigd als vervanger van de cvketel. Maar hoe bepaal je de juiste capaciteit van de installatie in nieuwbouw en in bestaande bouw? Het risico bestaat dat onvoldoende warmte beschikbaar is of dat de elektriciteitsrekening omhoogschiet. Steven Kok, werkzaam bij groothandel Rensa, adviseert installateurs hierover.

Het heet dimensioneren en betekent zoveel als: de juiste capaciteit bepalen van de warmtepomp. Het is dagelijkse kost voor Steven Kok, die als technisch adviseur bij Rensa in de oostelijke helft van Nederland in de buitendienst zit. De Achterhoekse groothandel, gespecialiseerd in verwarming en ventilatie, is landelijk actief.

Dimensioneren begint met het maken van een warmteverliesberekening. “Daarvoor brengen we eerst het transmissieverlies in beeld, dus de warmte die verloren gaat via gevels en ramen”, verduidelijkt Steven Kok. “Het tweede is het ventilatieverlies, dus de ventilatielucht die van buiten wordt

aangevoerd en de onbedoelde luchttoevoer via naden en kieren, oftewel infiltratie. Het derde is de opwarmtoeslag. Dat is de extra warmte die ‘s ochtends nodig is als je de thermostaat in de winter ‘s nachts lager zet.”

VOLDOENDE CAPACITEIT

Bij een warmteverliesberekening is het uitgangspunt dat de installatie voldoende capaciteit heeft. Daarbij wordt uitgegaan van een buitentemperatuur van 10 graden Celsius om tot een gewenste binnentemperatuur van 20 graden te kunnen komen. Kok: “Voor nieuwbouw met laag temperatuurverwarming in samenwerking met een warmtepomp houden we geen rekening met

LET OP DELTA T

De efficiëntie van een warmtepomp wordt uitgedrukt in de Coefficiënt Of Perfomance (COP). Drie factoren spelen daarbij een rol: de buitentemperatuur, de aanvoertemperatuur en de Delta T; het verschil tussen de aanvoeren retourtemperatuur.

Voor de optimale werking van een warmtepomp is een kleine Delta T nodig. Daarom is de aanvoer vaak 35 graden en de retour 30 graden (Delta T is dan 5). Bij een hrketel is de Delta T wel 20. “Dus om van Delta T 5 naar T 20 te komen is vier keer zoveel water nodig. Daar moet je het afgiftesysteem op aanpassen”, rekent technisch adviseur Steven Kok voor.

Technisch adviseur

Steven Kok van Rensa

opwarmtoeslag, want het advies luidt om ’s nachts de thermostaat niet lager te zetten.” Maar er zijn meer wegen die naar Rome leiden om het warmteverlies in beeld te brengen. Zo kun je ook naar het gasverbruik van de afgelopen jaren kijken. Kok: “Wat nog beter is: het combineren van verschillende rekenmethodes. En dat doen wij dus vaak voor onze klanten.”

De volgende stap is het bepalen van de zogeheten bètafactor. Dit geeft aan welk deel van de totale warmteafgifte verzorgd wordt door de warmtepomp. Kok adviseert vaak 0,8 bij nieuwbouw. Een snelle rekensom leert dat voor een warmtevraag van 10kW een warmtepomp van 8kW voldoende is. Voor een hybride

“GASGEBRUIK VAN 1600 NAAR 300 KUUB”

Cor: “Wist je dat Steven Kok in zijn eigen twee-onder-eenkapwoning uit 1990 een hybride warmtepomp heeft laten installeren?” Vic: “Nee, vertel!” Cor: “Hij heeft naast het extra isoleren maar één extra radiator aangeschaft, omdat hij gebruik maakt van een buffervat. Het warme water dat bovenin het vat zit, gaat de woning in, het koudere water onderin gaat terug naar de warmtepomp. Zo zijn de totale installatiekosten te overzien.” Vic: “Wat levert dat op?”

Cor: “Het gasgebruik is van 1600 naar 300 kuub gegaan en de warmtepomp verbruikt zo’n 2800 kWh aan elektriciteit. In de eerste drie jaar heeft hij pakweg 800 euro per jaar bespaard.”

installatie, een combinatie van warmtepomp en cv, is een bètafactor van 0,4 tot 0,5 vaak voldoende, dus 4 of 5kW.

ELEKTRISCH ELEMENT

Op overcapaciteit zit niemand te wachten, bepleit Kok, want hoe groter het vermogen is, hoe duurder de aanschaf van het systeem.

“Wij zeggen: laat de warmtepomp zo efficiënt mogelijk werken. Kies voor iets minder capaciteit en maak gebruik van het elektrisch element in het systeem als bij extreme kou de warmtevraag groot is. In Nederland gaat dat om een kwestie van uren per jaar.”

Iets wat veel installateurs volgens de technisch adviseur over het hoofd zien, zijn de benodigde aanpassingen van het afgiftesysteem. Het gevolg is dat de temperatuur te laag blijft.

“Je kiest als eerste de juiste bron; dat kan de warmte uit de grond, de lucht of het ventilatiesysteem zijn. Vervolgens kun je als installateur tientallen verschillende merken en types warmtepompen aanschaffen. Maar dat moet wel gekoppeld worden aan het juiste afgiftesysteem. Om hetzelfde resultaat te bereiken als bij een cvinstallatie moet meer warm water circuleren.

Je hebt vaak dikkere leidingen nodig en genoeg oppervlakte aan radiatoren. Dus het is nooit een kwestie van een cvketel eruit halen en een warmtepomp terughangen.”

Vanaf 1965 kregen Nederlanders centrale verwarming

ZONDER ISOLATIE

GAAT 30 PROCENT

VAN DE WARMTE

VERLOREN VIA HET DAK

Waterzijdig inregelen cv bespaart 10 tot 20 procent op verwarmmings‑ kosten

BUFFERVAT VERHOOGT RENDEMENT WARMTEPOMP

THERMOSTAAT 1 GRAAD LAGER 7 PROCENT BESPARING GAS

2 op de 3 woningen in NL zijn nog niet goed geïsoleerd

In Scandinavië heeft bijna iedere woning al een warmtepomp

Te veel warm water buffervat

blijft 2 á 3 dagen warm

WE GEBRUIKEN PER PERSOON 119 LITER WATER PER DAG

GEMIDDELDE DOUCHEBEURT

70 LITER DRINKWATER

EVEN VENTILEREN

Schimmel Techniek Duurzame Installateur in Barneveld is gespecialiseerd in warmtepompen. Eigenaar Patrick Schimmel predikt daarbij een duidelijke visie. Hij gelooft namelijk niet zozeer in de hybride warmtepomp, omdat er in zijn ogen betere oplossingen zijn. We gaan in gesprek met een man met een visie én missie.

PATRICK SCHIMMEL Directeur Schimmel Techniek Barneveld

“INSTALLATEUR WEET VAAK TE WEINIG VAN WARMTEPOMP ”

JE GELOOFT NIET IN DE HYBRIDE WARMTEPOMP?

“Veel installateurs roepen dat hybride de standaard wordt. De gemiddelde installateur heeft op dit moment helaas nog weinig verstand van hoe hybride écht werkt. Naar mijn mening kun je te allen tijde met allelectric aan de slag.”

MAAR DAN MOET JE HUIS WEL OP ORDE ZIJN?

“Nee hoor. Daar zit het grootste misverstand. Bij monumentale panden of woningen die niet goed geïsoleerd zijn, kunnen allelectric warmtepompen tot 100 procent verwarmen en kun je de hybride stap ook overslaan. Waar mogelijk moet je wel beginnen met isoleren. Dat is altijd de eerste stap. De energie die je niet hoeft op te wekken, hoef je ook niet te betalen. Maar zelfs als je woning zo lek is als een mandje, of als je door monumentale regels niet veel kunt, is daar de allelectricoplossing. Dan roepen mensen dat die dan toch veel stroom gaat gebruiken. Ja, inderdaad, maar in het andere geval gebruik je heel veel gas.”

WAT IS ER MIS MET HYBRIDE?

“Op zich niet veel. Als je het maar goed toepast. Hybride heeft maar een derde van het totale vermogen van je systeem nodig. Het is een beetje technisch, maar wanneer je een woning hebt die 8 kW warmtepompvermogen nodig heeft, zeg maar een gemiddelde rijwoning in Nederland, dan kun je een hybride warmtepomp plaatsen

van 2,5 kW. In de hybride hype worden echter warmtepompen van 6 kW neergezet. En dan wordt de woning vaak helemaal gestookt op de warmtepomp. De gasvoorzieningen, zoals een ketel, worden meestal alleen gebruikt om warm water te maken. Dat is relatief duur in het jaarlijkse onderhoud. Een goede installateur hangt er sowieso meteen al een allelectric ready oplossing neer, met de mogelijkheid voor een boilervat. Zodat je later altijd helemaal kunt overstappen. Bij veel systemen die nu worden geïnstalleerd, is dat niet mogelijk.”

JULLIE KIEZEN ZELF NIET VOOR HYBRIDE?

“Wij hebben een duidelijke keuze gemaakt om niet voor gas te gaan.”

DAARNAAST KUN JE NIET ZOMAAR

KLANT BIJ JULLIE WORDEN?

“We vragen mensen eerst een vragenlijst in te vullen, waar we onder andere naar de gegevens van hun huis en verbruik vragen. Als je dat niet wilt, dan is het de vraag of je echt geïnteresseerd bent. Met mensen die roepen dat ze een warmtepomp willen hebben omdat ze duizend euro per maand aan energielasten betalen, heb ik niets. Ik moet informatie hebben. Als je alle vragen invult, reken ik in een paar minuten uit wat mogelijk

Inspiratiecentrum van Schimmel Techniek

BEDRIJF VANAF

NUL OPGEBOUWD

Schimmel Techniek Duurzame Installateur in Barneveld bestaat pas zes jaar. Patrick Schimmel begon als eenpitter, maar heeft inmiddels 24 collega’s. Alles draait bij Schimmel om verwarming, koeling en ventilatie, waarbij de grondgebonden warmtepomp centraal staat. Patrick Schimmel: “Het voordeel is dat we geen bestaand bedrijf hoefden om te vormen, geen medewerkers mee hoefden zien te krijgen om iets anders te doen. Wij konden het van nul opbouwen rond onze visie. Ik ben zelf monteur geweest en sta tussen mijn mensen en ben ook niet te beroerd om mee te sjouwen. We hebben een eigen kroeg en doen leuke dingen. We gaan op een normale manier met elkaar om.” is, wat het kost en hoeveel subsidie je kunt krijgen. Vervolgens nodigen we de klant uit in ons inspiratiecentrum. Ze moeten begrijpen hoe het werkt. Het is geen nattevingerwerk, maar veel installateurs hebben vaak geen idee. Die plaatsen een 300 liter boiler omdat ze dénken dat het nodig is. Nee, je moet het uitrekenen.”

te gebruiken. De grondgebonden machine gebruikt daarvoor een simpel circulatiepompje, waardoor de compressor over tien jaar tijd zo’n 5.000 uren minder draait en een veel langere levensduur heeft. Het hele systeem gaat sowieso langer mee omdat het niet in weer en wind staat, maar onder de grond werkt.”

JULLIE BESTAAN PAS ZES JAAR?

JULLIE HEBBEN EEN VOORKEUR VOOR

EEN GRONDGEBONDEN WARMTEPOMP?

“Het is het mooiste systeem dat er is. Het rendement is gigantisch hoog. Een warmtepomp draait gemiddeld 1.500 uur per jaar. De helft daarvan in december, januari en februari. Dus het is belangrijk dat jouw systeem op dat moment het beste presteert. Dat doet een grondgebonden warmtepomp. Het mooie is dat dit systeem in de zomer draait om te koelen, zonder de compressor van de installatie

Grondgebonden

“Toen wij begonnen hadden we geen bestaande klanten die elke dag belden. We konden op nul beginnen. Dat was een voordeel. Ik ben veel gaan studeren op de warmtepomp. Daardoor ging ik echt geloven in de grondgebonden uitvoering. Door al dat studeren hebben we drie jaar lang geen winst gedraaid. Maar dankzij de kennis die we nu hebben, zijn we vervolgens snel gegroeid. We hebben zelfs een eigen boortoren, waarmee we de grond in kunnen. Dat is uniek in onze branche, maar laat ook zien dat we in ons product geloven.”

WAT ADVISEER JIJ ANDERE

INSTALLATEURS?

“Ga je hierin verdiepen. Volg trainingen. Elke fabrikant heeft wel een opleidingscentrum. Je moet weten waar je over praat en durf te investeren. Neem iemand aan die het binnen jouw bedrijf gaat opzetten. Die kost geld en moet je de tijd geven, maar het levert je straks veel op.”

JIJ DEELT JOUW KENNIS OOK RICHTING ANDERE INSTALLATEURS?

“Jazeker. We moeten het samen doen. We rijden met een grote trailer door het land om ons verhaal te vertellen. Waarmee we ook opleidingen en trainingen verzorgen. Het is van belang om het kennisniveau over de hele breedte omhoog te krijgen. We doen dat op een praktische en leuke manier.”

EN WAT ALS JE HIER ALS INSTALLATEUR NIET IN MEEGAAT?

“Dan verdien je de komende jaren veel geld aan cvketels en daarna sterf je een langzame dood.”

WAT VIND JE VAN DE PLANNEN VAN HET NIEUWE KABINET?

“Politiek gezien vind ik er niks van. Over een jaar ziet het er waarschijnlijk weer anders uit. We gaan wel van het gas af. Maar dat moet weloverwogen gebeuren.”

HOE ZIE JIJ DE TOEKOMST VAN DE WARMTEPOMP?

“De warmtepomp wordt de standaard. Dat is duidelijk. Of er nieuwe technieken aan komen? De warmtepomptechniek is helemaal niet

EVENEMENTENPRIJS

VOOR ENERGIE THEATER

Het Energie Theater, bedacht door Patrick Schimmel van Schimmel Techniek, won de Gouden Giraffe, een juryprijs uit de evenementenwereld.

Het Energie Theater is een theatercollege over de energietransitie, waarbij particulieren door installatietechneuten worden voorgelicht hoe je je woning op de juiste manier kunt verduurzamen.

Patrick Schimmel: “Ik leg altijd een-op-een aan klanten uit hoe een warmtepomp werkt en waarom je voor een bepaalde uitvoering moet kiezen.

Ik dacht, waarom doe ik dat niet voor een vol theater: 550 man. Ik heb het gewaagd, er andere specialisten bij gezocht. Een schot in de roos.

We kijken al uit naar het vervolg op 21 november.”

Info: energietheater.nl

nieuw. In Scandinavië bestaat het al veel langer. Bij ons gaat het er vooral om dat deze techniek goed wordt toegepast. Daar is een slag te maken.

De warmtepomp gaat zich verder ontwikkelen. Die wordt slimmer, maar de basis blijft. Ook wij worden slimmer. We monitoren voor onderhoud steeds vaker de systemen op afstand. Onze onderhoudsmonteurs zitten de helft van de tijd achter de computer om de systemen via onze eigen software te monitoren. De ontwikkelingen gaan snel.”

Valentin Jarrin Pazmiño

Studieadviseur bij ROVC Ede

BIJSCHOLEN OM TE WETEN WAAR JE OVER PRAAT”

Valentin Jarrin Pazmiño (30) koos op de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen voor de richting commerciële economie. Vervolgens ging hij als studieadviseur aan de slag bij opleider ROVC in Ede. Daar volgt hij naast zijn dagelijkse werk technische opleidingen, zoals recent Aircotechniek Basis.

voorlopig bevalt deze combinatie me goed. Maar als er ooit iets op mijn pad komt, dan weet ik niet hoe ik er dan in sta.”

HOE LEUK VIND JIJ TECHNIEK?

JE BENT STUDIEADVISEUR, MAAR SCHUIFT

ZELF OOK AAN IN DE LESBANKJES?

“Dat klopt. Ik moet een goed advies kunnen geven aan iedereen die bij ons een bijscholing wil gaan doen. Ik wil weten waar ik over praat. Daarom volg ik een dag in de week technische basiscursussen om de onderwerpen beter te begrijpen. Om de cursisten die zich melden beter advies te kunnen geven. Ik heb in het verleden bijvoorbeeld de opleiding Elektrotechniek Basis gevolgd en nu Aircotechniek Basis. Ik vind het ook gewoon leuk om me technisch bij te scholen.”

GA JE ZELF OOIT OOK DE TECHNISCHE WERKVLOER OP OM TE INSTALLEREN?

“Haha, mooie vraag. Misschien wel, wie weet. Dat durf ik nu nog niet te zeggen. Ik werk hier nu twee jaar en

“Heel leuk. Er zit zoveel achter het zomaar plaatsen van bijvoorbeeld een airco. Een stuk elektra, veiligheid… Er komt echt veel bij kijken om een goede technicus te kunnen zijn. Je blijft in dit vak een leven lang leren. Dat is boeiend.”

JULLIE KRIJGEN BIJSCHOLING IN EEN

INSPIREREND PRACTICUM.

“Ons practicum is inderdaad geweldig en voorzien van alle technieken die je maar kunt bedenken. We kunnen hier de praktijk optimaal nabootsen. Erg interessant en leerzaam.”

WIE ZITTEN ER ZOAL IN DE SCHOOLBANKJES NAAST JE?

“Veel medewerkers van bedrijven. Wat nu opvalt is bijvoorbeeld dat de zonnepanelenmarkt het moeilijk heeft en veel mensen die daarin gespecialiseerd zijn zich laten omscholen tot airco of warmtepompspecialist. Ze blijven in de techniek, maar kiezen een andere koers.”

KRIJG JE NAAST THEORIE OOK PRAKTIJKOEFEN INGEN?

“Jazeker. Bij Aircotechniek Basis mochten we werken met installatiemodellen. In de boeken lijkt het allemaal heel duidelijk, maar bij een echte installatie moet je plotseling je koppie gebruiken. Daar worden ook storingen nagebootst. Los het dan maar op. Dat practicum is daardoor heel interessant.”

WAAR WIL JE NOG BETER IN WORDEN?

“Mijn adviserende skills wil ik verder ontwikkelen en daarnaast blijf ik technische bijscholingen volgen. Ik raak nooit uitgeleerd.”

Jarrin Pazmiño

VERWEND MET LUXE UITVOERING”

jaar geleden startte Nicole Balster (25) bij Hollander Techniek in Apeldoorn als Monteur in Opleiding (MIO). Zonder twijfel koos Nicole de servicekant, omdat dit haar de afwisseling geeft die ze leuk vindt. Inmiddels werkt ze als servicetechnicus: “Elke dag is anders! Dat geeft uitdagingen, veel vrijheid én een eigen bus.’’

Haar vader, die ook in de techniek zit, inspireerde haar van jongs af aan om deze richting op te gaan. Via een BBLtraject vond ze snel een baan bij Hollander Techniek en combineerde vier dagen werken met één dag school. Hollander Techniek is een Nederlands familiebedrijf, dat is uitgegroeid van installateur naar totaalinstallateur en system integrator. Nicole werkt door het hele land en sinds januari heeft ze een nieuwe bus: een Opel Vivaro. ‘’Mijn vorige bus was een combo en dus een stuk kleiner. Toen een collega wegging, kwam zijn Opel Vivaro vrij. Ik heb de stoute (werk)schoenen aangetrokken en gevraagd of ik de bus mocht overnemen. Ondanks dat er meer gegadigden waren, was ik de gelukkige nieuwe berijder van de bus!’’

Onverwachte voordelen

De Opel Vivaro biedt niet alleen meer ruimte dan haar vorige bus, hij biedt ook nog een aantal onverwachte voordelen. ‘’Normaal gesproken zijn de bussen bij Hollander Techniek handgeschakeld, maar mijn bus is een automaat. Niet per se nodig, maar nu ik eraan gewend ben, rijdt het toch erg prettig. Net zoals de luxe stoel met twee armleuningen. Die

is er speciaal ingezet voor de vorige eigenaar van de bus. Dat geeft bij lange ritten net iets meer comfort. Ik ben wel een beetje verwend met zo’n luxe uitvoering van de bus.’’ Toch is het grootste voordeel van de bus de ruimte en de handige indeling, waardoor Nicole efficiënter kan werken. De Opel Vivaro heeft handige stellingkasten en lades, waardoor ze al haar materialen en gereedschappen gemakkelijk kan meenemen. In haar bus vind je, naast al het technische gereedschap, ook een roze stofzuiger. ‘’Dat krijg je als je een van de weinige vrouwen bent in een mannenwereld. De roze stofzuiger was een grapje van collega’s en gaat overal mee naartoe!’’

VIC: “ROZE, MAAR OOK GROEN?"

Vic moet erg lachen om het grapje van de roze stofzuiger in Nicoles bus. Aan roze is dus gedacht, maar hoe groen zijn de bussen van Hollander Techniek? Vic begrijpt dat 100 procent elektrisch rijden niet zo handig is voor een servicetechnicus die ook storingsdiensten heeft. ‘’Je kunt niet tegen klanten zeggen dat je een uurtje later bent, omdat je bus niet opgeladen is.’’

Gelukkig is er een middenweg! Duurzaamheid speelt een grote rol bij Hollander Techniek. De nieuwe bussen zijn dan ook hybride en mét stekker, zodat de monteurs in iedere situatie hun klanten kunnen bedienen en de voordelen hebben van elektrisch rijden.

Nicole Balster van Hollander Techniek

Vijf

Professionele producten voor installatie, bouw en onderhoud

- Koper - Zink

Vóór 16:00 besteld de volgende dag geleverd *

Vóór 18:00 besteld de volgende dag af te halen in het filiaal *

Een hoog serviceniveau tegen eerlijke prijzen

35 filialen verspreid over heel Nederland

* bij voorraadsartikelen

TESTPANEL

BEOORDELING

PRODUCT

Krauma

Easyfix buffertank BDL50L1Z

Vereenvoudig jouw renovatieproject

Merk: KRAUMA

Fabrikantnummer: BDL50L1Z

Productgroep: BUFFERTANK

De Krauma® Easyfix buffertank scheidt het primaire circuit (warmtepomp) van het secundair circuit (warmwater distributiecircuit) en zorgt voor een optimale comforttemperatuur. Het innovatieve plug & play systeem is daarmee uniek in zijn soort.

+ Gemakkelijk op te hangen

+ Plug & play

Aansluitpunten moeten nog verlopen worden naar knel of persverbinding

Het oogt fragiel

Wat is de besparing in installatietijd?

De buffertank hangt binnen vijf minuten. Het is fijn dat je direct de leidingen kunt koppelen. Ik heb hier twee leerlingmonteurs op gezet. Ze hebben dit in ongeveer drie uurtjes gemaakt.

Hoe beoordeel je de kwaliteit van de gebruikte componenten? Dit oogt redelijk fragiel, maar is wel van degelijke kwaliteit!

Zou je dit product aanbevelen? Ik zou dit zeker aanbevelen als het gaat om seriebouw en dergelijke.

G. Goossen | Goossen Installatiebedrijf

+ Alles compleet verpakt

+ Eenvoudig systeem

De Nederlandse beschrijving is niet standaard aanwezig, de buffertank past niet in elk systeem

Wat is de besparing in installatietijd? Er is geen besparing ten opzichte van andere systemen.

Hoe beoordeel je de kwaliteit van de gebruikte componenten? Redelijk goed.

Zou je dit product aanbevelen? Ligt aan de situatie, aan waar je hem wilt monteren.

SPECIFICATIES

De Krauma® Easyfix buffertank scheidt het primaire (warmtepomp) van het secundair circuit (warmwater en zorgt voor een optimale comforttemperatuur.

Toepassing: Verwarming

Vloeistof: Alleen puur water

Vloeistoftemp. min / max: +25 °C / +80

Het innovatieve plug & play systeem is daarmee uniek

Leeg gewicht: 27 kg

Krauma® is een plug & play Easyfix buffertank die vele voordelen

Gewicht in gebruik: 87 kg

Maximale werkdruk: 3 bar

De Krauma® Easyfix buffertank scheidt het primaire circuit (warmtepomp) van het secundair circuit (warmwater distributiecircuit) en zorgt voor een optimale comforttemperatuur.

Capaciteit opslagtank: 50 liter

Besparing van installatiekosten: compleet uitgerust, compact installeren dankzij de voorgemonteerde wandbeugel. Toepasbaar warmtepomp configuratie en verwarmingsinstallatie.

Capaciteit expansievat: 10 liter

Het innovatieve plug & play systeem is daarmee uniek in zijn soort.

Terugstroombeveiliging

Optimale energie-efficiëntie: door het scheiden van de primaire vermindert de Krauma® Easyfix buffertank warmteverlies en verbetert energie-efficiëntie van het systeem aanzienlijk.

Max. ingaande water temp.: 40 °C

Max. ingaande water dru.: 3 bar

Krauma® is een plug & play Easyfix buffertank die vele voordelen biedt:

Waterpomp

Betrouwbaarheid: deze module is 100% vervaardigd in Europa componenten van gerenommeerde merken. De module is installatieproces te vereenvoudigen en te versnellen.

Aantal snelheden: 3

Besparing van installatiekosten: compleet uitgerust, compact en eenvoudig te installeren dankzij de voorgemonteerde wandbeugel. Toepasbaar bij vrijwel elke warmtepomp configuratie en verwarmingsinstallatie.

Max. stroomsnelheid: 3.2 m3/h

Max. stijging : 6.7 m

Optimale energie-efficiëntie: door het scheiden van de primaire en secundaire circuits vermindert de Krauma® Easyfix buffertank warmteverlies en verbetert de algehele energie-efficiëntie van het systeem aanzienlijk.

B. Matser | HvK bv

Betrouwbaarheid: deze module is 100% vervaardigd in Europa en uitgerust met componenten van gerenommeerde merken. De module is ontwikkeld om het installatieproces te vereenvoudigen en te versnellen.

+ Een buffervat compleet met alle appendages, circulatiepomp en regelkast, aanpasbaar qua opstelling. Superhandig + Van Celcis begreep ik dat dezelfde setting op korte termijn ook leverbaar is met grotere buffervaten

+ We stellen al geruimere tijd zelf deze setjes samen, nu is er een kantenklaar product Enkel de aanschafprijs misschien. Maar besparen op de arbeidstijd maakt veel goed.

4 UUR BESPARING OP INSTALLATIETIJD 100% COMPATIBEL Alle types/merken warmtepompen. Alle soorten emitters.

Wat is de besparing in installatietijd? Ca. vier uur.

Hoe beoordeel je de kwaliteit van de gebruikte componenten? Het product ziet er gelikt uit. Binnenkort komt een variant op de markt met een ander jasje, qua kleurstelling. Caleffi-producten passen wij veelvuldig toe, denk aan vuilfilters met magneet/vlotterontluchters/keerkleppen voor warmtepompen.

Zou je dit product aanbevelen? Collega’s van de buitendienst en warmtepompleveranciers zijn enthousiast. Waar we hem kunnen toepassen, doen we dat zeker.

N. Molenaar | Olof Schuur Installatiebedrijf

+ Installatiesnelheid

+ Compact Goedkope uitstraling

Wat is de besparing in installatietijd? 1,5 uur.

Hoe beoordeel je de kwaliteit van de gebruikte componenten? Degelijk materiaal.

Zou je dit product aanbevelen? Om tijd te winnen, zeker!

4 uur besparing op installatietijd

"Fijn

dat je direct de leidingen kunt koppelen”

A. Albayrak

PLUG & PLAY Voorzien van alle veiligheidscomponenten die worden aanbevolen door fabrikanten van warmtepompen.

A. Albayrak | IWNL

Na maandenlang onderhandelen is er eindelijk een nieuwe cao voor de installatiebranche. Per 1 juli (met terugwerkende kracht) stijgen de lonen met 7 procent. Per 1 maart 2025 worden de maandlonen met 100 euro bruto verhoogd en per 1 oktober 2025 komt daar nog eens 3 procent bij. De nieuwe cao heeft een looptijd van 22 maanden en geeft rust en duidelijkheid. “Om technische vakmensen voor de sector te behouden en de aantrekkelijkheid voor nieuwe medewerkers te vergroten, is gekozen voor een robuuste verbetering van de lonen”, zegt hoofdonderhandelaar Ron Follon.

NIEUWE CAO VOOR BRANCHE

SUCCESVOLLE CAMPAGNE

De in september 2023 begonnen campagne jekuntzoveelmeerindetechniek.nl scoort goed. Sinds de campagne van Techniek Nederland van start ging, hebben al ruim 25.000 mensen de test op de website gedaan. De test wijst uit of je een potentiële ‘tech-held’ bent. Voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland is niet verbaasd over het succes van de arbeidsmarktcampagne. “Er is geen andere sector met zoveel perspectief als de techniek. De mogelijkheden zijn enorm. Het is dus logisch dat de interesse voor werken in de techniek snel toeneemt. En het is óók logisch dat veel mensen willen weten of ze er geschikt voor zijn!”

ANDERE SCORE VOOR INFRAROOD

De waardering van infraroodverwarming in de bouwregels klopt niet. Een grote groep marktpartijen en brancheverenigingen zegt dit. Een infraroodpaneel wordt hetzelfde ingeschaald als een elektrische vloerverwarming. Onterecht, meent de eerder genoemde groep. Praktijkmetingen wezen uit dat woningen met infraroodpanelen vier keer zo weinig energie nodig hebben. De hoge efficiëntie van stralingswarmte zorgt daarvoor. Dit zou moeten terugkeren in de ISSO 51norm en in de bouwregelgeving.

WARMTEPOMP GOEDKOPER

Warmtepompen worden in snel tempo honderden euro’s goedkoper. Fabrikanten en groothandels hebben de afgelopen jaren hun planning afgestemd op het voornemen van het vorige kabinet om de hybride warmtepomp vanaf 2026 te verplichten. De industrie gooide in rap tempo het roer om en zette extra productielijnen op om honderdduizenden warmtepompen per jaar te maken. Daardoor zit de branche met grote voorraden in de maag. Deze overcapaciteit proberen de fabrikanten alsnog aan de man te brengen met beduidend lagere prijzen.

KLEINE DIP IN CIJFERS

Na jaren van forse groei daalt het productievolume in de installatiebranche dit jaar iets: met 0,7 procent. Dit verwacht onderzoeksbureau Bouwkennis in het rapport ‘Economische vooruitzichten 2025 en verder’, opgesteld in opdracht van Techniek Nederland. De terugval in de woningbouw en een dip in de utiliteitsbouw zijn de voornaamste oorzaken van de kleine daling. Voor 2025 en 2026 wordt wel weer een paar procent groei verwacht. “De vooruitzichten blijven onverminderd positief”, aldus voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland. “Er is volop werk in de installatiebranche. De lichte daling van het productievolume geeft installateurs de mogelijkheid om achterstanden in te lopen. De kans is dus groot dat de wachttijden gaan afnemen en dat is goed nieuws voor opdrachtgevers.”

Pomp sneller terugverdiend

Vic: “De belangrijkste conclusie van een onderzoek van HeatTransformers: de warmtepomp verdient zich in 5,5 jaar terug. Meer dan tweeduizend warmtepompen zijn bekeken. Eerder werd de terugverdientijd geschat op acht jaar. De hoogte van de kostenbesparing ligt aan het woningtype. In een vrijstaande woning bespaar je gemiddeld 967 euro per jaar met een warmtepomp, in een appartement 740 euro per jaar. Dat lijkt een groot verschil, maar eigenlijk is dat ook wel logisch. De belangrijkste oorzaak is dat appartementen kleiner zijn en daardoor minder gas verbruiken. Goed om te weten, zeker voor de klant, dat een investering in een warmtepomp sneller wordt terugverdiend dan verwacht!”

MINDER POMPEN VERKOCHT

Er zijn in het eerste half jaar aanzienlijk minder warmtepompen geleverd aan installateurs en groothandels. 47.000 ten opzichte van 88.000 in het afgelopen jaar. Zo blijkt uit cijfers van de Vereniging Warmtepompen. De vergelijking gaat echter niet helemaal op. Want in 2023 kochten ook heel veel groothandels meer warmtepompen in dan nodig was voor de handel. Ze deden dat om hun voorraden op te bouwen na de leveringsproblemen in 2022. Voor heel 2024 verwacht de Vereniging Warmtepompen dat er tussen de 90.000 en 100.000 warmtepompen voor woningen worden geleverd. Dat is ongeveer het niveau van 2022. Maar dus wel een krimp ten opzichte van 2023!

OPMARS VAN ALTERNATIEVE KOUDEMIDDELEN

Europa wil versneld van Fgassen af. Warmtepompen moeten zodoende over op alternatieve koudemiddelen als propaan of ammoniak. Dat vraagt nieuwe kennis van de installateur, want deze stoffen zijn weliswaar veel duurzamer, ze zijn tegelijk minder veilig. Branchevereniging NVKL voor koelen klimaattechniek werkt aan opleidingen en certificeringen. "We ondersteunen de installateur optimaal", aldus Zohar Tzur, projectmanager techniek, veiligheid en milieu.

ALWEER VERANDERINGEN EN NIEUWE REGELS ZOHAR. WAT NU WEER?

"Het gaat uiteindelijk allemaal om duurzaamheid. Fgassen, zeker de oudere, zijn heel krachtige broeikasgassen. Als die gassen ontsnappen en in de atmosfeer komen, dan is dat slecht voor het milieu. Dat willen we niet meer. In koelkasten worden die Fgassen al niet meer toegestaan. Dat gaat nu ook geleidelijk gelden voor warmtepompen, airco's en koelinstallaties in de industrie."

LEUK EN AARDIG. MAAR UIT EEN GOED GEÏNSTALLEERDE WARMTEPOMP ONTSNAPT GEEN F‑GAS?

EN DUS MOET ER BRANDBAAR PROPAAN IN DE WARMTEPOMP. DUURZAAMHEID BOVEN VEILIGHEID?

"Dat klopt. Normaal gesproken circuleert het Fgas in de warmtepomp en ontsnapt het niet. Maar er kan een lek ontstaan. Of de pomp is niet goed geïnstalleerd, of hij raakt beschadigd. Dan kan het gas wel ontsnappen. Fgassen waren in 2019 verantwoordelijk voor 2,3 procent van de totale broeikasgasemissies in Europa. De EU wil dit versneld afbouwen."

"Ik begrijp je scepsis. Maar deze regelgeving komt uit Europa, niet van ons. Wij moeten enkel anticiperen. Dat betekent niet dat ik de nieuwe regel niet begrijp. Ze kijken in Brussel naar alles waar milieutechnisch winst te behalen valt. Bovendien gaat het om meer dan Fgas in een warmtepomp. Ook het produceren en afbreken van het gas is ingewikkeld en kost veel

energie. De alternatieven zijn op alle vlakken duurzamer."

MAAR DUS WEL MEER RISICO'S. HOE MOET DAT NU?

4 5

"Kijk, verwarmingsinstallateurs weten alles van cvketels. Vanwege de energietransitie moeten ze sowieso switchen naar de warmtepomp. Dan is het belangrijk dat ze zich meteen verdiepen in de nieuwe koudemiddelen, dat ze exact weten hoe daar mee om te gaan. Een koudemiddel als propaan is helemaal niet gevaarlijk als de warmtepomp goed is geïnstalleerd, dan is het simpelweg veilig. Daarom zijn kennis en certificering zo essentieel."

INSTALLATEURS ZIJN DRUK. ZIJN ZE ZICH HIERVAN BEWUST?

"Ik zie dagelijks veel installateurs die er al lang mee bezig zijn. Dat is ook logisch, de omslag naar duurzame koudemiddelen is al langer gaande; de eerste Fgaswet dateert al uit 2010.

Maar het wordt nu serieus. Enerzijds omdat de Fgassen versneld worden uitgefaseerd, maar ook omdat we middenin de energietransitie zitten en veel warmtepompen geïnstalleerd worden. Heel veel mensen zijn nodig voor installatie en onderhoud, dus komen er ook installateurs die geen ervaring met koeltechniek hebben. Zeker die groep moeten we goed opleiden."

DUS ER IS WEER EEN NIEUW CERTIFICAAT NODIG. HET KOST VEEL TIJD EN GELD.

"Dat is vervelend, dat begrijp ik goed. Maar toch weet ik dat installateurs de noodzaak zien. Iedereen die ermee werkt moet simpelweg de juiste kennis hebben. Als branchevereniging ondersteunt

NVKL de installateur zo goed mogelijk. We zijn nadrukkelijk betrokken bij de totstandkoming van het certificaat en de vaardigheden die nodig zijn. En we zijn bezig met een online leeromgeving. Die zal er waarschijnlijk eind 2025 zijn. Daar kunnen installateurs straks alle kennis halen en de cursus volgen om het certificaat te behalen."

Zohar Tzur

Branchevereniging NVKL

DE REGELGEVING KOMT VANUIT EUROPA. NOU, DAN ZAL HET TOCH NOG WEL EVEN DUREN?

"Nee, in dit geval niet. Europa maakt haast. Naar verwachting komt de Europese commissie in september met de verordening hierover, dan hebben de lidstaten nog een jaar om de certificering te regelen. Dan zou het certificaat dus in september 2025 verplicht zijn. Dat is snel, dus is het zaak voor installateurs om ermee aan de slag te gaan. Het is sowieso natuurlijk verstandig om veilig te werken, of het certificaat nou verplicht is of niet."

WANT ER ZIJN OOK ALTIJD COWBOYS DIE ZICH ER NIKS VAN AANTREKKEN?

"Ja, heel lastig. De vraag naar warmtepompen is groot, er zijn te weinig installateurs, dan zijn er altijd profiteurs. Met die nieuwe koudemiddelen is dat extra risicovol, omdat daar het veiligheidsaspect meespeelt. De IL&T, de Inspectie Leefomgeving en Transport, is druk met de bestrijding van illegale activiteiten. Daar is de laatste jaren extra capaciteit aan toegevoegd. Dat is heel goed, want het gaat ten koste van de goedwillende vakmensen."

COR: “LOOPT TOCH

ZO’N VAART NIET?”

‘“Ach, het zal allemaal zo’n vaart niet lopen. Ik heb mijn BRL voor F-gassen jaren geleden al gehaald. Waarom zou ik me druk maken?”, zegt Cor.

Vic snapt de laconieke houding van zijn oudere collega niet. “Het gaat sneller dan je denkt Cor! Waarschijnlijk is het nieuwe certificaat al vanaf volgend najaar verplicht. En wil je met nieuwe koudemiddelen gaan werken, dan lijkt een nieuw certificaat met het oog op de veiligheid mij niet onbelangrijk. Of denk je over een jaar al met pensioen te gaan?”

“Uh, nee. Misschien heb je wel gelijk. En ja, die alternatieve koudemiddelen, die komen eraan…”, zegt Cor betrapt.

“WONING IS ALS EEN LEGOHUISJE OPGEBOUWD”

Cor en Vic bezoeken vandaag de duurzaamste woning van Nederland.

David Jan en Lia van Harten zijn trots op de eretitel die ze onlangs mochten ontvangen. Hun duurzame huis in Ede is voorzien van een warmtepomp, isolatie, zonnepanelen en zelfs een wateropvang. De woning produceert meer energie dan er wordt verbruikt.

David Jan van Harten Eigenaar van het duurzaamste huis van Nederland

De duurzame woning van de familie Van Harten is drie jaar geleden gebouwd op het voormalige kazerneterrein in Ede. “Ik ben benieuwd welke maatregelen ze hebben genomen”, zegt Vic terwijl hij zijn werkbus parkeert. Cor moppert wat: “Je kunt een huis wel extra isoleren, maar hoe ventileer je het dan nog fatsoenlijk.”

David Jan ontvangt de gasten. Hij vertelt dat de titel ‘duurzaamste woning’ werd uitgedeeld door de Duurzame Huizen Route (categorie vanaf 2000, ≥ 175 m2). “Onze vorige woning had al zonnepanelen. Wij vinden het belangrijk dat we de aarde niet uitputten. Dat we er samen voor zorgen.”

Toen het besluit werd genomen om te verhuizen, namen David Jan en Lia zich voor om een energieneutrale woning te bouwen. “We vonden een kavel in Ede en hebben Michel Stomphorst van Dutch Design Studio benaderd. Dat is een tip die ik iedereen wil meegeven die dezelfde plannen heeft. Neem altijd een onafhankelijke adviseur in de hand. Samen maak je het plan.”

Plushuis

Hier in Ede is gekozen voor een zogenaamd Plushuis, wat wil zeggen: een woning die meer energie produceert dan verbruikt. Daarbij hoorde ook een bodemwarmtepomp. “Die heeft geen buitenunit, is energiezuinig en maakt het koelen van de woning mogelijk.”

Vic is benieuwd welke maatregelen zijn genomen om er een Plushuis van te maken. “We hebben gekozen voor driedubbel glas. Geïntegreerd in het dak liggen 33 zonnepanelen. Voor de verwarming hebben we

hoe gezond is de lucht in dit huis?

gekozen voor een Nilan Compact P Geo warmtepomp. Dat is een gecombineerd apparaat met een bodemwarmtepomp. Het is een redelijk uniek concept, omdat hetzelfde apparaat ook de ventilatie en het warme water verzorgt. Installateur Schimmel uit Barneveld heeft de complete installatie gedaan.”

Kierentest

Vic is benieuwd hoe de kierentest in zijn werk gaat. “De blowerdoortest plaats je in de voordeur. Daarmee blaas je lucht naar buiten, waarmee je de luchtdichtheid van een gebouw meet. Je meet dan om precies te zijn hoeveel en hoe snel je lucht verliest. Dat zegt wat over de luchtdichtheid van de woning. Met een warmtebeeldcamera kun je zien waar de koude lucht de woning verlaat. In de zomer is het minder koud. Dan blazen we ook wel eens rook tegen of in de woning. Ook daarmee ontdek je kieren.” Cor vraagt wat deze verduurzamingsmaatregelen voor een effect hebben op de kosten. “Die zijn flink omlaag gegaan. We hebben stadsverwarming en krijgen nu nog een rekening van 800 euro per jaar. Waarvan 80 procent vaste kosten. Daar zou ik wel vanaf willen. Ik ben aan het kijken of ik een warmtepomp mag plaatsen. Verder

Bespaar tot 4 uur op installatietijd van warmtepompen!

De Krauma® Easyfix buffertank scheidt het primaire circuit (warmtepomp van het secundair circuit (warmwater distributiecircuit) en zorgt voor een optimale comforttemperatuur.

De complete set wordt voorgemonteerd geleverd om het selectie- en installatieproces te vereenvoudigen én te versnellen.

Voordelen:

√ Installatiegemak: voorgemonteerd, plug & play systeem

√ Compact: minimaal ruimtebeslag

√ Tijdbesparend: bespaar tot 4 uur op installatietijd

√ 100% compatibel: voor alle merken warmtepompen, alle soorten emitters

√ Energie-efficiëntie: voorkomt warmteverlies, verbetert energie-efficiëntie

√ Symmetrisch design: secundair circuit kan aan beide zijden worden gemonteerd

√ Bestelgemak: alles-in-één oplossing via 1 bestelling

Meer informatie?

Scan de QR-code! Of bel 055 5334529

verkrijgbaar bij

hebben we twaalf zonnepanelen. Die leveren jaarlijks ongeveer 800 euro op. Dus de teller staat ongeveer op nul. Allemaal dankzij de dichte kieren en het WTWventilatiesysteem.”

Isolatie

De woning is goed geïsoleerd, vertelt David Jan. “We hebben gekozen voor SIP Panelen Rc6 voor de wanden en het dak. De vloer heeft ook extra isolatie gekregen. De woning is casco opgeleverd in de fabriek en vervolgens binnen een week hier opgebouwd als een soort legohuisje. Daarna is de afwerking van de gevel begonnen.”

Vic vraagt of de woning een blowerdoortest heeft gehad om te kijken of alle kieren en naden dichtzitten? “Jazeker”, zegt David Jan. “De woning bleek in de ruwbouw al aan alle eisen te voldoen.”

Cor is benieuwd hoe gezond de lucht is als alles potdicht zit? “Heel gezond”, zegt David Jan. “Daarvoor hebben we het ventilatiesysteem. Op de slaapkamer is wel een extra buis aangelegd. En verder hangen in de belangrijke ruimten CO2sensoren. Via de Homeyapp wordt de ventilatie automatisch geregeld.”

David Jan is zelf werkzaam in de ICT. Dat kwam van pas. “De Nilanketel die wij hebben, had geen eigen app. Ik heb binnen Homey een nieuwe app geschreven, zodat ik de verwarming, zonwering en ventilatie kan regelen via de app. Zo’n smart home app is belangrijk om je systeem goed te kunnen afstemmen. Ik kan nu alles

monitoren. Zoals het verbruik van de woning via een app van Iungo.” De woning kreeg met de grondwarmtepomp ook koeling. “Dankzij de vloerverwarming is er een passieve koeling. Die wordt gecombineerd met een stukje actieve koeling via het ventilatiesysteem.”

Regenwater

Vic wil wat meer weten van het regenwater dat wordt opgevangen. “Hoe hebben jullie dat aangepakt?”

David Jan: “Wij hebben een tank van 5 m3 in de grond laten maken. In de voortuin. Daar wordt het water opgevangen. We mochten het niet koppelen aan het leidingwaterstelsel en daarom kunnen we het niet voor het doorspoelen van het toilet gebruiken. Maar we kunnen het hemelwater wel gebruiken voor het wassen van de auto en het besproeien van de tuin. Is de tank leeg, dan sluiten we zelf de waterleiding weer aan.”

Of de woning nu helemaal af is, vraagt Vic? David Jan: “In principe wel. Maar stel dat het kabinet inderdaad stopt met de salderingsregeling, dan kan het zijn dat we een batterij gaan overwegen om stroom overdag op te slaan zodat we het ‘s avonds kunnen gebruiken. Dat wachten we even af…”

DE NATIONALE DUURZAME HUIZEN ROUTE

Op zoek naar meer bekendheid als installateur? Tip de Nationale Duurzame Huizen Route dan bij een tevreden klant! Via het onafhankelijke platform delen huiseigenaren hun tips en ervaringen met verduurzamen. Zo vertellen ze welke stappen ze hebben gezet, welke bedrijven hen hierbij hebben geholpen en hoe de installaties hen bevallen. Ook worden er door het jaar heen verschillende evenementen georganiseerd, zoals de verkiezing van het ‘Duurzaamste Huis van Nederland’. Kijk voor alle informatie op duurzamehuizenroute.nl

JE MOET JE ALS VROUW IN DIT VAK MEER BEWIJZEN”

ESTHER DEN OUDEN Werkvoorbereider

CV VAN

ESTHER DEN OUDEN ( 23 )

BEDRIJF

Hollander Techniek in Apeldoorn

FUNCTIE

Werkvoorbereider

OPLEIDING

Luchtvaarttechniek, commerciële economie

ZWEMDIPLOMA

A en B

WERKERVARING

Defensie, medische techniek en detacheringsbranche

HOBBY’S

Boksen, aqua bootcamp en pianospelen

WEKKER

Wisselt, meestal om 6.45 uur en altijd ruzie met de wekker

ONTBIJT

In de auto een broodje of bakje yoghurt op kantoor

STERKE EIGENSCHAP

Vrolijk

MINDER GOED IN Structuur

VAKLITERATUUR

Nee

CV OF WARMTEPOMP

Nu nog cv, nieuw huis gekocht met warmtepomp

WEER TERUG IN DE TECHNIEK.

BEVIEL DE OPLEIDING COMMERCIËLE ECONOMIE NIET?

“Nee, totaal niet! Ik had daarvoor luchtvaarttechniek gestudeerd en onder andere bij defensie gewerkt. Na een reis naar Australië moest ik letterlijk even acclimatiseren. Ik dacht dat de opleiding commerciële economie wel bij mij paste, maar dat was absoluut niet zo.”

WAT STOND JE TEGEN?

“Voor mijn gevoel ging het alleen maar om geld verdienen en dure auto’s rijden. Zo zit ik helemaal niet in elkaar. Ik miste ook echt de technische kant, dus ging ik op zoek naar een bedrijf waar ik werken en leren kan combineren. Zo kwam ik uit bij Hollander Techniek.”

JE WERKT ALS WERKVOOR BEREIDER IN HET CLUSTER INDUSTRIE, WAT HOUDT DAT IN?

“Ja, ik werk sinds februari in het cluster industrie. En dan ook nog specifiek de foodbranche. Daar horen klanten zoals grote slachterijen bij, maar ook snackproducenten of andere foodgerelateerde bedrijven.”

JE BENT EEN VAN DE WEINIGE VROUWEN IN HET CLUSTER. HOE ERVAAR JE DAT?

“In het foodcluster ben ik inderdaad de enige vrouw. Ik vind dat geen probleem. Het helpt misschien dat ik ben opgegroeid met drie broers, dus ik ben gewend aan een mannenwereld. Ik denk dat mijn mannelijke collega’s in het begin ook aan mij moesten wennen.”

WAARAAN MERKTE JE DAT?

“Ineens een vrouw op je werk die vraagt hoe het met je gaat. Haha! Ik merkte dat sommigen dat niet gewend waren. Inmiddels vinden ze dat denk ik juist wel leuk.”

WAAROM DENK JE DAT ER

ZO WEINIG VROUWEN IN DE TECHNIEK ZIJN?

“Mannelijke collega’s moesten ook aan mij wennen”

EN HOE BEVALT DE FUNCTIE VAN WERKVOORBEREIDER?

“Heel goed! Er zit ontzettend veel afwisseling in mijn dag. Net zoals vandaag: vanochtend was ik bezig met bestellingen en dan belt ineens een klant tussendoor. Dan moet je meteen schakelen. Als werkvoorbereider houd je veel ballen tegelijk in de lucht: bestellingen, planning, contact met klanten en leveranciers, vervoer, materialen, et cetera. Alles loopt door elkaar. Dat is soms best chaotisch, maar ook heel erg leuk.”

“Goede vraag. Ik zou het echt niet weten. Het is namelijk hartstikke leuk! Maar het belangrijkste is natuurlijk dat je de techniek interessant vindt.”

HOE KUNNEN WE HET VAK VOOR VROUWEN INTERESSANTER MAKEN?

“Mijn ervaring is dat je als vrouw in een technische omgeving 10 voor staat, maar ook gelijk 10 achter. Je moet je veel meer bewijzen. En dat moet er echt uit! We moeten meer vertrouwen geven aan vrouwen.”

HEB JE EEN VOORBEELD?

“Bij defensie merkte ik vaak dat wanneer ik ergens mee bezig was en een mannelijke collega om advies vroeg, dat soms mijn hele werk werd afgepakt. ‘Wij doen het wel even’, kreeg ik dan als antwoord. Het is misschien goed bedoeld, maar dat was niet mijn vraag.”

Bij JK Vloerverwarming ontzorgen wij u volledig door het hele land, van installatie tot service.

Het JK® Systeem:

Ontworpen, geleverd en geïnstalleerd door uw specialisten op het gebied van vloerverwarming

Snelle en efficiënte installatie zonder opbouw van de vloer, door ons enthousiaste monteursteam

Duurzaam - vereist een lagere temperatuur om dezelfde warmte te bereiken

Compatibel met gas-, olie- of elektrische boilers of met hernieuwbare systemen zoals warmtepompen

Naadloze integratie in nieuwe en bestaande vloeren - kan gebruikt worden met alle vloerafwerkingen

Wij slijpen de vloerverwarming bovenal stofarm in de bestaande vloer met onze slijpmachine. Het gevolg hiervan; geen opbouwhoogte. De vloerverwarmingsbuizen monteren wij direct in de gemaakte sleuven. Hierdoor is de ruimtetemperatuur sneller te regelen. Daarna kunt u optimaal gebruik gaan maken van de warmte via uw vloer. Deze manier van vloerverwarming maken in de al aanwezige (dek)vloer is ideaal voor bijvoorbeeld bestaande woningen.

Lagere temperatuur - zeer efficiënt: Door de lage watertemperatuur kunt u de temperatuur van uw warmtebron verlagen. Warmtepompen werken ook efficiënter en bieden een hogere prestatiecoëfficiënt (COP) bij lagere aanvoertemperaturen.

Lage onderhoudskosten: Tot 50 jaar garantie op producten en geen jaarlijks onderhoud.

Milieubewust: Tot 10% besparing door gelijkmatige verwarming in elke kamer en de LTH (lage temperatuurverwarming) zorgt voor nog eens 10-15% besparing in vergelijking met conventionele (hoge temperatuur) systemen

Dealerprogramma: Een aantrekkelijk dealerprogramma dat zowel de wederverkoper als de eindklant ten goede komt.

HOE GA JE DAARMEE OM?

“Ik kom wel voor mezelf op. Maar als je dat niet gewend bent, kan ik me voorstellen dat het lastiger is als vrouw in de techniek. Maar vrouwen hebben ook gewoon gestudeerd en zijn minstens zo capabel.”

SOMS WEL MEER CAPABEL?

“DE ‘GROVE’ TECHNIEK VIND IK ERG LEUK”

Esther rondde in 2021 haar opleiding mbo luchtvaarttechniek af. Waarom koos je specifiek die opleiding? “Luchtvaarttechniek is ‘grove’ techniek. Dat vind ik erg leuk. Het was destijds ook erg uniek om die opleiding te volgen als vrouw. Gelukkig zijn er nu steeds meer vrouwen die kiezen voor deze tak. Ik heb na de opleiding ook even gewerkt in de medische techniek. Dat is weer totaal anders en paste minder goed bij mij. Daar is de techniek veel ‘fijner en kleiner’. Je komt in operatiekamers en werkt met infuuspompen en saturatiepompen.”

“Ja, dat denk ik wel. Als ik kijk naar de functie van werkvoorbereider, dan moet je snel kunnen schakelen, veel regelen en continu communiceren. Ik wil niet iedereen over één kam scheren, maar ik denk dat vrouwen dat van nature meer in zich hebben.”

HOE ERVAAR JE DAT IN JE HUIDIGE FUNCTIE?

“Het grappige is dat ik die bewijsdrang bij Hollander Techniek voor het eerst niet voel. Misschien komt het door de functie, maar het bedrijf is ook erg divers en het is een hele platte organisatie. Dat vind ik erg fijn.”

HOLLANDER TECHNIEK HEEFT ONLANGS OOK DE TECHNIEK INCLUSIEF AWARD GEWONNEN.

“Ja, daar was ik niet van op de hoogte toen ik hier kwam werken, maar het verbaast me niets. Het is een hele diverse club, met mensen van verschillende achtergronden.”

WAAR BEN JIJ GOED IN?

Lachend: “Communiceren! Ik praat het liefst de hele dag. Toevallig komt dat in mijn functie goed van pas.”

WAT WIL JE NOG LEREN?

“Het lijkt me leuk om meer leidinggevende kwaliteiten te ontwikkelen. Ik ben momenteel ook bezig met een projectmanagementcursus: leidinggeven.”

ALS JE KIJKT NAAR JE EIGEN

TOEKOMST, HOE ZIET DIE ERUIT?

“Stiekem zou ik wel een eigen bedrijf willen. Ik doe nu veel ervaring op en het lijkt me gaaf om uiteindelijk eigen baas te zijn.”

ZOU DAT IETS IN DE TECHNIEK ZIJN OF DAARBUITEN?

“Dat weet ik nog niet. Ik ben nog aan het ontdekken wat ik het leukst vind en ik ben ook nog jong. Maar de variatie en leermogelijkheden binnen de techniek spreken mij erg aan, dus wie weet!”

VSK Award voor energieslim concept Eplucon BV

WONING DRAAIT OP 10 AMPÈRE DANKZIJ SLIMME AANSTURING

Een woning met een aansluiting op het energienet van slechts 10 ampère: onmogelijk? Nee hoor. In Nunspeet kreeg het bedrijf Eplucon het voor elkaar door de woning slim aan te sturen. Met als beloning de VSK Award in de categorie energietransitie.

Cor en Vic rijden over de Veluwe richting Nunspeet. Ze bezoeken vandaag een woning met een aansluiting van slechts 10 ampère op het energienet. Cor moppert. “Zonnepanelen, warmtepomp, saldering. Het is steeds ingewikkelder om klanten goed te adviseren.” Vic zegt dat Cor niet moet zeuren. “Het is goed om open te staan voor nieuwe technieken.”

In Nunspeet ontmoeten de mannen Joost Folmer, directeur van Eplucon. Zijn bedrijf is gespecialiseerd in totaalconcepten. Hij is na vader Koos samen met zijn broers de tweede generatie in het familiebedrijf. “In Nederland is iedereen goed in een bepaald onderdeel. Zonnepanelen, waterpompen, batterijen. Wij koppelen alles aan elkaar.” De 10 ampèrewoning blijkt al vier jaar geleden te zijn opgeleverd. Mede door netcongestieproblemen kwam de woning nu pas op het netvlies van de branche, wat resulteerde in de VSK Award.

Joost: “Mijn vader heeft het bedacht. Hij was

van mening dat we meer uit het energienet konden halen wanneer we alle onderdelen in huis slim zouden koppelen. Met als doel het afvlakken van het energieverbruik. Dat is gelukt. De installatie hier bestaat uit een grondgebonden warmtepomp, pvpanelen, een batterij en een energiemanagementsysteem, aangestuurd door onze software en een display aan de wand. Het draait hier om de communicatie van alle onderdelen. Een totaalconcept.”

Drie energiebronnen

VSK AWARD VOOR 10 AMPÈRE WONING

Ze zijn er maar wat trots op bij Eplucon BV. Hun erfgebonden woning die het redt met een 10 ampère-aansluiting ontving de VSK Award in de categorie energietransitie. Binnen de erfgrens wordt energie opgewekt, opgeslagen en gebruikt met slimme regeltechniek. Alles werkt samen met een thermosstaat die het weer voorspelt. De jury toonde zich onder de indruk van de toepassing van deze technologie: “Het concept is groots in eenvoud en heeft een grote potentie voor de verduurzaming van woningen. Niet alleen voor nieuwbouw, maar ook voor bestaande woningen. Het is een actuele oplossing voor een groot wereldwijd probleem rondom energiearmoede. Dat maakt de maatschappelijke relevantie ook zo groot.”

Vic vraagt hoe het precies werkt. Joost: “We maken gebruik van drie energiebronnen. De netaansluiting van 10 ampère, een batterij van 18 kW en een dak vol

Joost Folmer van Eplucon

Veel is mogelijk als je de stroom stabiel gebruikt

pvpanelen. Gekoppeld aan een automatische weervoorspelling. Wij weten 32 uur van tevoren wanneer er geen zon komt of wanneer het koud wordt. Dus wat het huis gaat verbruiken of opleveren. Op die momenten dat er weinig zonneenergie en veel warmtevraag is, ‘druppelen’ we de accu vol met stroom vanuit het net. Dat gaat langzaam vanwege de kleine aansluiting en daar moet je dan ook op tijd mee beginnen. Is er zon, dan gebruiken we de zonnepanelen om de batterij op te laden. Daarnaast warmen we de vloer in die gevallen ook op. De vloerverwarming werkt dan als een thermische accu die ’s avonds weer afstraalt. Wanneer we zonneenergie over hebben, warmen we ook het water in het tapwatervat verder op. Dan is het rendement van de warmtepomp wel even wat minder omdat deze hogere temperaturen moet maken maar je gebruikt die energie op deze manier wel. Zo benut je het net niet onnodig. Dankzij de

accu’s hebben we altijd 5kW ter beschikking en daarnaast nog 2,3 kW van het net en aanvullend zonneenergie. Simpelweg door slim te schakelen. Ook in de winter hebben we hierdoor een stabiele stroomuitwisseling, zonder het net te overbelasten.”

Grafieken

Cor vraagt of het systeem eenvoudig te installeren is? Joost: “Ja hoor. Wij werken met vaste producten die we slim maken door ze te koppelen. Wij verzorgen de aansluitschema’s.

Dankzij ons totaalconcept kunnen installateurs deze plug en play installeren. Verder wordt alles softwarematig aangestuurd.”

Vic is benieuwd of de warmtepomp wel kan draaien op zo weinig stroom. Joost: “Zeker. De warmtepompen hebben een hoog rendement en gebruiken dus zo weinig stroom dat je 9 kW warmte met een 230 volt stekker kunt aansluiten.” Cor vraagt of Nederland wel klaar is voor het 10 ampèreconcept. Joost: “Jazeker.

Warmtepompen maken het hergebruiken van restwarmte uit het koelproces mogelijk. Het ontwerp en de installatie van deze systemen vereisen expertise, vooral in het licht van de opkomst van nieuwe koudemiddelen, die de veiligheid tot een nog crucialer punt maken. Dit is waar NVKL, de Nederlandse Vereniging van ondernemingen in de Koudetechniek en Luchtbehandeling, in beeld komt.

KIES VOOR EXPERTISE, KWALITEIT EN ZEKERHEID

NVKL is hét kennis- en ontmoetingscentrum en de gids voor ondernemingen in de koeltechniek die de norm willen stellen voor kwaliteitsborging en duurzaam

ondernemerschap. Met de opkomst van nieuwe koudemiddelen, die soms brandbaar of potentieel schadelijk kunnen zijn, is veiligheid van het grootste belang. NVKL-erkende bedrijven zijn toegewijd aan strenge veiligheidsnormen en zorgen voor de bescherming van zowel medewerkers als de omgeving. Door je aan te sluiten bij NVKL, word je deel van een gemeenschap die de transitie naar alternatieve koudemiddelen omarmt en de expertise in huis heeft om restwarmte optimaal te benutten.

Ga voor meer informatie over NVKL-erkende installateurs naar www.nvkl.nl.

GOED VENTILEREN GEZOND WERKEN

DE STILSTE DEMPERS VAN NEDERLAND

OVERSIZED GELEVERD WAARDOOR DEZE ALTIJD PAST EN GEMAKKELIJK IS TE INSTALLEREN

Deze Master ISO AKS energie-efficiënte flexibele geluiddemper is speciaal ontwikkeld om hoge en lage tonen te dempen in ventilatie- of airconditioningssystemen. Deze geluiddempers hebben een gekraalde rand met een overmaatse diameter van ca. 6 mm, waardoor deze gemakkelijk zijn te installeren.

De binnenzijde is voorzien van een dunne non-woven binnenslang van polyester, die voorkomt dat glaswoldeeltjes in de luchtstroom terecht komen. Daar omheen de unieke Ecose isolatiewol die zorgt voor een hoge geluiddemping.

Meer info: www.panflex.nl

Veel projecten krijgen niet eens een normale aansluiting op het net vanwege de netcongestieproblemen. Met ons concept kun je woningprojecten vlot trekken. Hier verderop in Nunspeet worden nu zeven rijwoningen met een 10 ampèreaansluiting gebouwd.”

Beperkingen

“Zijn er ook beperkingen”, vraagt Vic. Joost: “Snel een tweede elektrische auto opladen is lastiger. Dat zou je centraal in de wijk moeten doen. En het is niet handig om met 10 graden in de jacuzzi te gaan zitten. Maar verder

kan er veel. Overigens kunnen we dit concept ook uitvoeren met 1 x 25 ampère. Als je het geheel maar slim aanstuurt. Je kunt dan ook wat meer terugleveren. Ik voorzie dat wijken in de toekomst een wijkbeheerder krijgen die er in overleg met de netbeheerder voor zorgt dat op specifieke momenten stroom wordt teruggeleverd. Zo halen we samen meer uit het net.”

Joost rekent voor dat je door slim te sturen veel uit een kleine aansluiting kunt halen. “Je haalt bij deze aansluiting 2,3 kW per uur uit een 10 ampèreaansluiting. Dat is op een dag 55 kW per dag en op

OP DE

jaarbasis 20.148 kW. Dat gebruikt niemand! Wanneer je de stroom dus stabiel gebruikt is er echt veel mogelijk.”

Cor en Vic zijn bij het vertrek onder de indruk. “Ik ga toch eens kijken wat er bij mij thuis gekoppeld kan worden”, aldus Vic.

TERUGWEG

Op de terugweg hebben Cor en Vic veel te bespreken. COR: “Toch wel bijzonder dat zo’n kleine aansluiting een grote woning volledig van energie kan voorzien.” VIC: “Eigenlijk moet iedereen in zijn huis onderzoeken wat er gekoppeld kan worden. Cor, dat zou jij ook moeten doen. Dan moet je thuis wel alles slim aansturen. Dat is voor jou misschien niet zo makkelijk, haha.” COR: “Daar kun je nog verrast door worden. Ik ben thuis altijd slim bezig. Ik vraag ’s morgens vroeg mijn kinderen om koffie te zetten. Als dat niet slim is, weet ik het ook niet meer.”

DE DAG VAN

SANDER FIELT

Productontwikkelaar

De techniek ontwikkelt zich razendsnel. Sander Fielt (35) weet daar alles van.

Als productontwikkelaar bij opleider ROVC in Ede staat hij aan de wieg van cursussen die vaak vanaf de basis nieuw worden bedacht en geschreven.

UITDAGING OM NIEUWE OPLEIDINGEN TE MAKEN”

6.15

“Om 6.10 uur gaat de wekker. Ik woon in Westervoort samen met mijn vriendin Karin. Ik ontbijt, bekijk het nieuws op NOS Teletekst en laat onze hond Luna uit. Dan rijd ik naar Ede. Ik werk al vijf jaar bij ROVC en ben als productontwikkelaar een spin in het web. Het leukste is het ontdekken van nieuwe technieken.”

“Op mijn werk neem ik eerst plaats achter mijn computer. Ik neem de agenda door en bekijk de binnengekomen mails. Als productontwikkelaar werk ik met veel collega’s en externe partners samen. Zelf houd ik mij met de leerstof bezig. We ontwikkelen praktische cursussen die technici voorbereiden op de dagelijkse beroepspraktijk.”

6.55

10.00

“Om mijn werk goed te doen, maak ik dagelijks een rondje door het gebouw om met eigen oren te horen wat er speelt. De meeste cursisten worden door hun werkgever bij ROVC voor een training ingeschreven. Onze cursussen en trainingen zijn praktisch ingericht. Wat de cursist vandaag oefent, past hij morgen toe in de praktijk.”

11.30

“Veel synthetische koudemiddelen, oftewel Fgassen, gaan over naar natuurlijke koudemiddelen. Fgassen worden geleidelijk afgebouwd en vervangen door propaan. Dat is beter voor het milieu. Daar springen we met onze cursussen en trainingen op in. Ik werk ook zelf aan practicuminstallaties mee om te zien of de leerstof aansluit bij de praktijk.”

“Ik overleg in het practicum met docent Wim Meijer. We denken ook aan het belang van de werkgever die zijn medewerkers naar ons brengt. Met onze praktische cursussen leert een techneut snel de nodige skills, waardoor de werkgever hem effectiever kan inzetten. Maar we bieden ook examens aan waarmee je een officieel veiligheidscertificaat kunt halen.”

“Vanmiddag overleg met collega’s. Het is een uitdaging om samen nieuwe opleidingen te bedenken en hier leermiddelen voor te maken. Wij denken als organisatie ook na over hoe we als opleider na 2030 F-gassen en natuurlijke koudemiddelen kunnen blijven aanbieden. Maar ook hoe we de huidige cursisten optimaal kunnen blijven ondersteunen in hun ontwikkeling.”

14.00

15.00

Wil jij ook eens een werkdag gevolgd worden door Cor & Vic? Of wil je met je bus of hobby in ons blad? Mail ons dan op redactie@corenvic.nl. Misschien sta jij volgende keer dan wel in ons magazine!

“Koffie drinken en lunchen doe ik tussen de bedrijven door. Al hebben we hier een fantastisch restaurant. Om 16.00 uur ga ik naar huis, waar ik samen met Karin een hapje eet. ’s Avonds ben ik vaak aan het werk in onze eigen moestuin of klus ik rondom het huis. Fijn om even het koppie leeg te maken.”

16.00

Duurzame verwarmingstechnologie grasmat FC Utrecht

FLINKE BESPARING OP ENERGIE”

Cor en Vic zijn op weg naar stadion De Galgenwaard, de thuisbasis van voetbalorganisatie

FC Utrecht. Daar wordt de grasmat sinds een jaar ingenieus verwarmd met HeatTalent, een innovatieve en duurzame verwarmingstechnologie. Het levert de FC een gigantische energiebesparing op.

Het nieuwe voetbalseizoen is net begonnen. Cor & Vic parkeren hun werkbus op de grote parkeerplaats van het stadion. Vandaag geen wedstrijd, het is rustig. Vic is benieuwd hoe de grasmat erbij ligt. “Deze wordt namelijk op een ingenieuze wijze verwarmd”, weet hij. Cor moppert: “Leuk, al die innovaties. Maar wordt er ook

minder gas verbruikt?” De mannen ontmoeten Arno Reimert, business development manager bij HeatTalent. De eerste logische vraag van Vic: wat is HeatTalent? Arno: “HeatTalent Company is een bedrijf dat zich richt op de ontwikkeling van duurzame, innovatieve en elektrische verwarmingssystemen. Wij beschikken over twee technologieën: rasterverwarming en resonantieverwarming. Deze technologieën testen we op spoorwissels met resonantieverwarming en sportvelden met rasterverwarming.” Vic vraagt hoe het werkt. Arno

“Dankzij Heat ‑ Talent kun je het gras het hele jaar door laten groeien”

neemt het gezelschap mee naar het veld. “Wij hebben een fijnmazig raster in het veld gelegd, dat we verwarmen met een laag voltage gecombineerd met hoogfrequentie stroompulsen. Daarmee wordt een constante warmte afgegeven. Omdat we met laag voltage werken, kunnen we het raster ongeïsoleerd in de bodem leggen, waardoor je een optimale overdracht van warmte krijgt. Bij FC Utrecht ligt het raster 25 centimeter diep. De rasters zijn met elkaar verbonden in verschillende secties, die weer verbonden zijn met de HeatTalentomvormer. Wij kunnen op afstand de wenstemperatuur van de bodem ingeven. De temperatuur is overal op het veld gelijk.”

VOORDELEN

In veel situaties worden velden verwarmd met buizen in de grond, waar vloeistof doorheen stroomt. Dat water wordt vanuit een grote wisselaar in een ketelhuis warmgestookt. Arno: “Dat is verre van duurzaam,

Arno Reimert van HeatTalent

HEATTALENT OOK IN GLASTUINBOUW

omdat je veel energie verliest wanneer het water door kilometers leiding wordt rondgepompt. De leidingen isoleren zelf vaak al, waardoor warmte vanuit de vloeistof moeizaam wordt afgegeven aan de bodem. Tegelijkertijd gaat warmte verloren op plekken waar dat ongewenst is, door de grote toevoerleidingen naar het veld. Bij HeatTalent wordt 95 procent van de energie die je erin stopt gericht gebruikt voor verwarming.”

Cor is benieuwd hoeveel je met HeatTalent bespaart. “Veel”, zegt Arno. “We hebben het energieverbruik van FC Utrecht in de laatste jaren met elkaar vergeleken. Hierbij komen we in 2023 met HeatTalent uit op een besparing van ongeveer 67 procent ten opzichte van het gemiddelde energieverbruik in de jaren 2021 en 2022. Daarbij moet je meenemen dat dit systeem dus geen gas nodig heeft, maar alleen elektriciteit. Overigens gebruikt FC Utrecht al jaren geen gas meer. Het stadion draait op stadswarmte.”

Vic vraagt of er wel voldoende elektriciteit beschikbaar is in een tijd van netcongestie.

Arno: “Dat was een dingetje. FC Utrecht heeft zonnepanelen, maar die zijn niet aan ons systeem gekoppeld. Toch hoefden we geen nieuwe aansluiting aan te vragen bij de netbeheerder. De oude stadionlampen zijn recent vervangen door ledverlichting, waardoor er overcapaciteit was. Daarnaast is besloten het systeem aan te

sluiten op het gebouwbeheersysteem. Tijdens wedstrijden, wanneer de catering veel stroom vraagt, wordt het systeem automatisch een paar uur uitgeschakeld. Dat is geen probleem voor het veld.”

MINDER

ONDERHOUD

Vic is benieuwd of er nog andere voordelen zijn aan het HeatTalentsysteem.

Arno: “Minder onderhoud! En bij alternatieve elektrische systemen worden wel eens kabels beschadigd, waardoor de veldverwarming niet meer werkt. Bij ons systeem kun je gerust een keer door het verwarmingsraster heen gaan, omdat er altijd wel verbinding blijft. Je kunt HeatTalent daarnaast verduurzamen met zonneenergie of windenergie.”

Het rastersysteem van HeatTalent is niet alleen beschikbaar voor sportvelden, maar breed toepasbaar. Arno Reimert: “Kijk naar glastuinbouw, opritten of looppaden. Je kunt veel omgevingen waar je snel en gericht warmteoverdracht wilt hebben, voorzien van HeatTalent. Bijvoorbeeld om gebieden ijsvrij te houden. In de innovatieve glastuinbouw liggen mogelijkheden voor HeatTalent. Zaadjes onder de grond hebben een bepaalde temperatuur nodig. Maar komt het blad boven de grond dan wordt een andere warmte gevraagd. Dat vraagt om flexibiliteit van het verwarmingssysteem, wat allemaal mogelijk is met HeatTalent. Je geeft op alle momenten heel gericht energie af.”

Vic vraagt naar het totale vermogen. Arno: “Voor een sportveld tussen de 7.500

Heb je wel voldoende stroom?

en 8.000 m2 heb je 500 tot 850 kW geïnstalleerd vermogen nodig. Voor de conventionele systemen praat je over 1,5 tot 1,8 megawatt.”

KANTOOR BEEK

FC Utrecht kan het systeem zelf monitoren, maar ook vanuit het kantoor van HeatTalent in het Gelderse Beek (Montferland) wordt meegekeken. Arno neemt de gasten mee naar Beek, waar ze een kijkje mogen nemen in het onderzoeks en innovatiecentrum met allerlei proefvelden. Ze bezoeken de ontwikkel en testruimte en kijken via een groot scherm mee naar alle live data van De Galgenwaard.

Vic is benieuwd naar de combinatie met DrainTalent, waar HeatTalent uit is ontstaan. Arno: “Met DrainTalent is het inderdaad allemaal begonnen. Dat is een aparte technologie. Met DrainTalent kun je gericht en geautomatiseerd sturen op de vochtbalans in de bodem. Dat gebeurt via een bidirectioneel pompsysteem. Dit systeem hebben we naast het veld van Utrecht op veel andere velden in Nederland toegepast, waaronder FC Twente, Sparta en Go Ahead

Eagles. Het is ook geschikt voor amateurcomplexen. Er is inmiddels belangstelling vanuit het buitenland voor zowel DrainTalent als HeatTalent. Maar ook de combinatie is interessant. DrainTalent zorgt voor een optimale waterhuishouding. Overtollig water wordt via ondergrondse drainage afgevoerd en anderzijds wordt de bodem in droge perioden van onderaf bevochtigd. We kijken nu ook naar mogelijkheden om voeding van onderaf toe te dienen aan de grasplant. Om een plantje gericht te laten groeien is echter ook een optimale temperatuur nodig. Daarbij komt HeatTalent om de hoek kijken. Dankzij HeatTalent kun je gras het hele jaar door laten groeien. Wij willen het totale proces nog efficiënter aansturen door HeatTalent en DrainTalent te combineren met elkaar. Daar testen we volop mee.”

JK, pionier in slimme vloerverwarming

“WE GEBRUIKEN EEN SPECIALE SLIJPMACHINE ”

In nieuwe woningen en gebouwen is vloerverwarming tegenwoordig meer regel dan uitzondering. In bestaande bouw ligt dat anders. Te ingewikkeld, te kostbaar, is vaak de gedachte. Onterecht, zegt operationeel directeur Hendri van den Brink van JK Vloer ver warming. "Het past in iedere woning en in iedere vloer."

De beste manier om vloerverwarming te installeren in een bestaande woning? Inslijpen in de bestaande vloer, stelt Hendri van den Brink van JK Vloerverwarming. "Dat gebeurt met een speciale slijpmachine. We maken een patroon van sleuven in de vloer, daar worden de verwarmingsbuizen ingelegd. Inmiddels zijn er meer bedrijven die dit doen, maar JK doet dit al dertig jaar. Wij hebben dit systeem ontwikkeld." De voordelen van vloerverwarming zijn genoegzaam bekend: comfor

tabel, energiebesparend en geen lelijke, gloeiend hete radiotoren in de kamer. Maar ingeslepen vloerverwarming heeft extra voordelen, zegt Van den Brink. "Het kan exact op maat worden ontworpen voor iedere ruimte. En het is heel flexibel. Wil iemand een uitbouw aan zijn huis, dan kan de vloerverwarming makkelijk daarheen worden uitgebreid." Van den Brink vervolgt: "Daarbij reageert deze vloer verwarming sneller dan de traditionele. De sleuven zijn ondiep, de verwarmingsbuizen liggen dicht tegen het vloeropper

Hendri van den Brink van JK Vloerverwarming

vlak, waardoor de vloer en de ruimte sneller opwarmen."

AANGENAAM

JK VLOERVERWARMING

“30 tot 40 procent besparing is zeker haalbaar”

Dat betekent dat de ingeslepen vloerverwarming niet continu aan hoeft te staan en zodoende dus iets energiezuiniger is dan andere vloerverwarming, zegt Van den Brink. "Je moet de verwarming niet helemaal uitzetten. Maar 's nachts een aantal graden terug, dat is prima. Je stelt het systeem precies zo in dat het 's ochtends een half uur voor je opstaat weer aangaat. Dan is het precies op tijd weer aangenaam warm in huis. Uiteraard kan dat allemaal per ruimte in een woning of gebouw geregeld worden. Met name de snelle response van deze verwarming maakt het ook voor nieuwbouw aantrekkelijk."

ENERGIETRANSITIE

JK Vloerverwarming is, zoals Hendri van den Brink zegt, tegenwoordig niet meer de enige die dit product levert. "Veel collegabedrijven doen het erbij. Maar voor ons is het corebusiness, onze specialiteit. We zijn ook continu bezig met innovatie van ons product, onze machines en gereedschappen. Veiliger, schoner en efficiënter werken, daar zetten we sterk op in."

Ruim negentig procent van de opdrachten van JK Vloerverwarming betreft renovatie, vaak particuliere

Hein Janssen en Ron Krop, oftewel J en K, hebben in 1994 JK Vloerverwarming opgericht. De focus lag direct op de bestaande bouw. Jansen en Krop ontwikkelden het systeem van inslijpen van verwarmingsbuizen in bestaande vloerconstructies. Aanvankelijk ging het om comfort, inmiddels is duurzaamheid een belangrijk verkoopargument. JK Vloerverwarming is in acht Europese landen gevestigd, met in totaal 150 medewerkers. De Nederlandse vestiging in Ede telt 25 mensen, onder wie eigen installateurs. JK is bezig zich ook in de VS te vestigen, aldus Kreijenbroek.

woningen, maar ook steeds meer grote projecten, van woningcorporaties bijvoorbeeld. "Dit linkt natuurlijk heel mooi aan de energietransitie waar we in zitten. De energiebesparing is echt aanzienlijk. Dertig tot zelfs veertig procent is zeker haalbaar."

FORS AANTAL

En, minstens zo belangrijk, het past in vrijwel iedere vloer en ieder vloeroppervlak. Beton, hout, tegels, laminaat, overal is het mogelijk. Van den Brink vertelt dat JK inmiddels enkele honderdduizenden woningen en woongebouwen heeft voorzien van zijn vloerverwarming. Daarbij gaat het bijvoorbeeld ook steeds vaker om kantoren die worden omgebouwd tot woningen. Een fors aantal, maar het kan altijd meer. "Zeker mag het meer. Maar in de dertig jaar dat wij dit doen, hebben we een goede naam opgebouwd in de bouwwereld. Vrijwel iedereen kent ons. Toch wordt in nieuwbouw meestal nog voor traditionele vloerverwarming gekozen. Simpelweg omdat het goedkoper is, zeker als het om grotere nieuwbouwprojecten gaat. Die keus is best te begrijpen, een woningcorporatie of projectontwikkelaar die een groot aantal woningen bouwt, moet tenslotte ook op de kosten letten. Maar eenmaal aangelegd is ons product flexibel, makkelijk aan te passen en net wat energiezuiniger. Dat is ook niet onbelangrijk."

GADGETS

Cor en Vic surfen stad en land af voor de laatste technische snufjes. Een komische noot ontbreekt daarbij nooit. In deze aflevering Gadgets de geheel eigen selectie van Cor en Vic.

schoen met sensoren

Nog even wachten, maar in 2025 komtie op de markt. De Redbrick Smart Safety Shoe. Met behulp van slimme sensoren in de zool en een algoritme op basis van machine learning, herkent deze veiligheidsschoen verkeerde (til)houdingen. De drager wordt dan onmiddellijk gewaarschuwd. Door verkeerd tilgedrag te signaleren en te verbeteren, voorkom je rugklachten en uitval op langere termijn.

REDBRICK.EU

DUBBELE A IRFRYER

Als je snacks en frietjes tegelijk wilt serveren is het handig dat je ze tegelijk kunt bakken. Alleen daarom al is de Dubbele Airfryer GF800HLD van Inventum ideaal. Hij heeft twee aparte manden van elk 4 liter die zijn te koppelen via Dual Cook, zodat je één grote airfryer hebt voor meerdere gerechten. Met de Sync-functie kun je elke mand ook apart instellen.

INVENTUM.EU

POWERBANK MET HOGE CAPACITEIT

Even ergens geen stroom op de bouw via het gewone net? Geen probleem als je de BioLite BaseCharge bij je hebt. Hij is er in twee versies: 600 en 1.500 watt. De grotere uitvoering is uitgerust met een wisselstroomomvormer van 1.200 watt die kan stijgen tot een indrukwekkende 2.400 watt. Deze zwaardere powerbank heeft in totaal maar liefst 12 uitgangen. Handig als je veel werkt met elektrische apparaten.

BIOLITEENERGY.COM

Met een stoere fatbike naar je werk

Net even wat stoerder dan de ‘gewone’ elektrische fiets: de fatbike. Het Nederlandse merk Phatfour heeft met de FLX een nieuw model op de markt gebracht. Met een bereik van ruim 100 kilometer is de FLX perfect voor lange ritten. Via een speciale range indicator weet je altijd hoeveel kilometer je nog kunt rijden. Leverbaar in opvallend geel, stoer legergroen en zwart.

PHATFOUR.COM

Flexibele houder

Een flexibele smartphonehouder met klem. Handig voor als je via internet een recept aan het koken bent. Of om aan je bureau vast te klemmen tijdens een online Teamsoverleg via je telefoon.

DITVERZINJENIET.NL

NOOIT JE Kat KWIJT

Met de AirTag Halsbandhouder ben je nooit meer je kat of hond kwijt. Je bevestigt de houder, inclusief de bijgeleverde Apple AirTag, aan de halsband van je huisdier. In de Zoek Mijnapp op je iPhone kun je nu op elk moment de locatie van je hond of kat zien.

AIRTAGSOLUTIONS.NL

ULTRALICHTE BACKPACKTENT

De nieuwe 2-persoonstent Telos TR2 van Sea to Summit is een ultralichte backpacktent. Het Australische merk heeft het tot zijn missie gemaakt om een tent zo te ontwerpen dat je hem eenvoudig opzet. Vol met slimme functies zoals een kleurgecodeerde stokkenset. Bij droog en warm weer voldoet alleen de binnentent, kijk je naar de sterren en houd je de insecten buiten.

TECHNOLYT.NL

CREDITCARD MULTITOOL

De Creditcard Multitool kun je makkelijk meenemen in je portemonnee en bevat maar liefst elf functies. Zoals een blikopener, schroevendraaier, mes, flesopener, een vieren twee-positie moersleutel en een sleutel voor vleugelmoeren. Is dat niet handig? Inclusief beschermhoesje geleverd.

KIKKERLAND.COM

KRUISWOORDPUZZEL

Breng de letters uit de genummerde vakjes over naar de gelijknummerige vakjes van de oplossingsbalk.

Horizontaal: 1 Plant, 5 Wolsoort, 10 Betaald (afk.), 13 Laster, 15 Herkauwer, 16 Indiase bewegingskunst, 17 Niet dienstbaar, 18 Universitair docent (afk.), 19 Koffieruimte, 21 Boerengrond, 22 Deel van de week, 24 Let wel (afk.), 25 Inval, 26 Lievevrouwebedstro, 28 Eindstrijd, 30 Stannum (afk.), 31 Universiteitsbibliotheek (afk.), 33 Bij afwezigheid, 35 Schaarste, 37 Negatief geladen deeltje, 40 Pukkels, 42 Toon, 43 Muzieknoot, 45 In het jaar, 46 Land in Afrika, 48 Oneffen, 51 Species (afk.), 52 Blijkens de akten (afk.), 53 Duits (afk.), 55 Ruw tekeergaan, 58 Vakantiebrochure, 61 Weefsel met gouddraad, 62 Onder andere (afk.), 64 Wijnhuis, 65 Mond en klauwzeer, 66 Het gewone volk, 68 Landbouwkundig ingenieur (afk.), 69 Leemte, 71 Spruw, 72 Geneigdheid, 74 Sfeerverlichting, 76 Verbinding, 77 Nederzetting, 78 Steunkabel

Verticaal: 1 Landcode van Kirgizië, 2 Internationale Maritieme Organisatie, 3 Ver familielid, 4 Geven, 6 Engels voegwoord, 7 Bepaalde regelgeving, 8 Plaats in NHolland, 9 Landcode van Indonesië, 10 Huisbediende, 11 Insecteneter, 12 Graansoort, 14 Lusteloos, 16 Asceet, 19 Dierenrijk, 20 Veiligheidsmiddel in een auto, 22 Schrijfgerei, 23 Doctorandus (afk.), 26 Vreemd, 27 Zandheuvel, 29 Nederlands record, 32 Partijleider, 34 Getal, 36 Stierenvechter, 38 Zuivelproduct, 39 Element, 41 In de richting van, 44 Werk v.e. kunstenaar, 47 Afscheidsgroet, 49 Oorsprong, 50 Inzake (afk.), 54 United States dollar, 56 Afstammeling, 57 Barnsteen, 59 Laagwater, 60 Vertering, 63 Griekse letter, 65 Brood, 67 Kunstwerk, 70 Bospad, 72 Verzuchting, 73 Provincie, Groningen, 75 Soortelijk gewicht (afk.) Win DagjeeenUit Cadeaukaart t.w.v. €100,-

Persbelangen

Oplossing:

Stuur de oplossing met je naam en adres naar info@mediavakman.nl o.v.v.

Cor & Vic Puzzel Editie 1-2024 en maak kans op een Dagje Uit Cadeaukaart t.w.v. 100 euro.

Elga Ace Monoblock

Jij kan onze Monoblock installeren. F-gassen certificaat niet nodig!

De meest veelzijdige Monoblock op de markt.

Aansluiting direct op de cv-leiding mogelijk.

Buitengewone prestaties (COP A7/W35 tot 5,2).

Verkrijgbaar vanaf oktober

xtore

De Xtore is de nieuwste toevoeging aan de Xtend-serie. Met dit warmwatervat kan je als Xtend-gebruiker water duurzamer opwarmen. Een groot deel van het jaar wordt de verwarmingscapaciteit van de Xtend hybride warmtepomp niet volledig benut, met name op warmere dagen. De Xtore maakt hier gebruik van overtollige capaciteit om water op te warmen. Door dit te combineren met zonnepanelen bespaar je op je terugleverkosten en verlaag je je energierekening.

> Benut je zonnepanelen optimaal

> Compact en flexibel

> Bespaar op je energierekening