1 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
2 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
3 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
4 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Contents VOORBLAD | COVER ..................................................................................................................... 9 VOORWOORD | FOREWORD ...................................................................................................... 10 •
Hennie Heymans.................................................................................................................. 10
POLISIEGESKIEDENIS | POLICE HISTORY ................................................................................ 12 WACHTHUIS: CAPE TOWN.......................................................................................................... 12 1908: CAPE MOUNTED POLICE: MIDDELBURG ........................................................................ 13 •
In Defence of Mafeking – Some CMP Members .................................................................. 15
•
Derelict CMP Fort: Fourteen Streams .................................................................................. 15
•
CMP Garnisoen: Jamestown: Aliwal-Noord Dist. ................................................................. 16
•
CMP King Williams Town ..................................................................................................... 16
•
Mr Bovey ex-Cape Policeman at Hopefield .......................................................................... 17
1877: NATAL MOUNTED POLICE: ANNEXATION OF THE TRANSVAAL ................................... 18 NATAL POLICE ............................................................................................................................. 19 •
Natal Parliament................................................................................................................... 20
•
Old Prison Pietermaritzburg ................................................................................................. 20
•
Pietermaritzburg Borough Police.......................................................................................... 21
SOUTH AFRICAN CONSTABULARY ........................................................................................... 24 •
HQ Staff ............................................................................................................................... 24
•
A group of Officers ............................................................................................................... 24
•
A member of the South African Constabulary in Church Street (East) ................................. 25
•
Two members of the South African Constabulary - Twee lede van SA Constabulary .......... 25
•
Tpr C Pretorius: SAC Zoutpansberg .................................................................................... 26
•
Photo taken in SAC hospital................................................................................................. 28
•
SAC Group Photos............................................................................................................... 28
•
1904: SAC Winburg, ORC.................................................................................................... 29
•
SAC on Parade .................................................................................................................... 30
•
SAC in Blue & Khaki ............................................................................................................ 30
•
SAC Hockey Team ............................................................................................................... 31
•
SAC Soccer Team ............................................................................................................... 31
•
Trooper F Monland SAC Pretoria ......................................................................................... 32
•
Troopers D Botes and C Willemse Pretoria SAC ................................................................. 33
•
SAC Police Post ................................................................................................................... 34
•
SAC & SAP: Trichard ........................................................................................................... 35
•
SAC Messina ....................................................................................................................... 36
•
SAC Officers ........................................................................................................................ 37
•
SAC Vlakfontein: Surgeon Captain Arthur Martin-Leak VC & Bar ........................................ 37
1900: POLICE NOTICE: KRUGERSDORP ................................................................................... 39 5 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
1901: NOTICE COMMANDANT CRADOC DISTRICT: re PJ COETZEE ...................................... 40 DURBAN BOROUGH POLICE |DURBAN GEMEENTE POLITIE ................................................. 41 •
Berea Police Station ............................................................................................................. 41
•
Borough Policeman: Jubilee Fountain: Town Hall ................................................................ 41
•
Borough Police on Point Duty .............................................................................................. 42
•
Durban Borough Police Transport ........................................................................................ 43
•
Durban Old Court ................................................................................................................. 43
OVS RIJDENDE DIENSTMACHT .................................................................................................. 44 •
Hoofdeksel | Headdress ....................................................................................................... 44
•
Moontlik Lede van die OVSRDM.......................................................................................... 46
•
Groepfoto ............................................................................................................................. 46
•
Polisiebarakke: Bloemfontein ............................................................................................... 47
c1900: Harrismith Post Office & Court ........................................................................................ 47 SAP GROEPFOTO’S | SAP GROUP PHOTOS ............................................................................ 49 Capt Engelbrecht: Ventersburg Police Museum ......................................................................... 49 •
1937 SAP Rugby First Team................................................................................................ 49
•
1940’s: Goud- en Diamanttak: Witwatersrand | Gold & Diamond Branch ............................ 50
•
Genl HJ van den Berg: Kriminele Personeel: Marshallplein | Criminal Staff: Marshall Square 51
•
1941: SAP Bloemfontein Rugby Football Club: Lt-kol P de Witt .......................................... 52
•
1944: Bloemfontein Rugby Klub ........................................................................................... 53
•
1946: SAP Opleidingsdepot: Sers CH Lubbe ....................................................................... 54
•
1947: Medal Parade: Bloemfontein ...................................................................................... 55
•
c1947: Ontvangers van Medaljes | Recipients of Medals ..................................................... 56
•
Obviously, the same Group of Recipients ............................................................................ 56
•
1949: SAP Kollege: Troep 60 (voet): Sers J Long................................................................ 57
•
1949: SAP Nigel: Hoof-Konst. WA Bekker .......................................................................... 58
•
1950: SAP Batho: Sers FJ Vorster ....................................................................................... 59
•
1950 Batho: Sers FJ Vorster ................................................................................................ 60
•
1950 SAP Bloemfontein met Minister van Justisie ............................................................... 61
•
c1950 Bloemfontein: Geen Besonderhede .......................................................................... 62
•
c1950 SAP Toutrekspan ...................................................................................................... 63
•
Onbekende Polisiestasie se Groepfoto: Sers JB Maree ...................................................... 64
•
1954: SAP: Meganiese Afdeling: Bloemfontein: Hoof-Konst WH Spencer........................... 65
•
1954: Speurders op KO-kursus: Kapt J Vorster: BO Kollege ............................................... 66
•
1961: Adviesraad van die SA Polisie: Min FC Erasmus ....................................................... 67
•
1913 – 1963: SAP Bloemfontein: Minister van Justisie: Adv BJ Vorster .............................. 68
•
1982: SA Polisiekollege: Troep 21: Lt HJ Strampe .............................................................. 69 6 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
KOP- EN SKOUER FOTO’S .......................................................................................................... 71 Kapt Petro Engelbrecht (& HBH) ................................................................................................ 71 •
1906: Manskap A Austin van die Natal Police ...................................................................... 71
•
Brig HJ Benade .................................................................................................................... 71
•
Genl-maj Brink ..................................................................................................................... 72
•
Genl Johann Coetzee en Brig IJ Frier ................................................................................. 73
•
Genl JBM Hertzog en Brig OJT Horak ................................................................................. 73
•
Maj O Dimmick, Natal Police ................................................................................................ 74
•
Genl JM Keevy en Brig JD Krige .......................................................................................... 75
•
Brig JD Krige en Minister Louis le Grange ........................................................................... 75
Louis le Grange: Wikipedia......................................................................................................... 76 •
Minister Louis le Grange en Brig HJ Lubbe .......................................................................... 76
•
Brig JJ Nel en Brig DB Nothnagel (later generaal) ............................................................... 77
[Genl DB Nonthnagel (Foto verskaf deur Luit-genl Johan Ferreira)] .......................................... 77 •
‘n Mooi Atmosferiese foto van Onbekende Voetkonstabel ................................................... 78
•
Onbekende: SAP Sportman wat aan die 1973 SA Spele Deelgeneem het .......................... 79
•
Onbekende Beredepolisieman ............................................................................................. 80
•
Onbekende Offisier in Seremoniële drag ............................................................................. 81
•
Genl-maj RJ “Bobby” Palmer ............................................................................................... 82
•
ABO: Hoof Kommandant (Genl) “Rooi Machiel” Prinsloo van Bethlehem ............................ 83
•
1931: Begrafnis: Genl AM Prinsloo: Bethlehem ................................................................... 84
•
SA Spoorwegpolisie: Onbekende sersant ............................................................................ 85
•
Uniform: Spesiale Konstabels .............................................................................................. 86
•
Kol (Sir) TG Truter en Brig AP van Zyl ................................................................................. 87
Staatspresident Marais Viljoen: Wikipedia.................................................................................. 87 •
Wikipedia ............................................................................................................................. 87
•
Mnr Marais Viljoen: Staatspresident ..................................................................................... 88
•
Mnr Adriaan Vlok: Minister van Wet en Orde ....................................................................... 89
Adriaan Vlok: Wikipedia ............................................................................................................. 90 1967: SPEURDERSKURSUS ........................................................................................................ 92 VENTERSBURG POLISIEMUSEUM ............................................................................................. 93 Brig HB Heymans ....................................................................................................................... 93 •
c1991: Museumdag: Ventersburg ........................................................................................ 93
•
Kapt Petro Gunter en No 2350 1/Sersant WD Olivier .......................................................... 95
................................................................................................................................................... 95 •
Verklaring & Dienskaart van 1/Sers WD Olivier: Kapt Engelbrecht ...................................... 98
•
Ou Ventersburg Polisiestasie en Museum ......................................................................... 103
FOTO’S VAN POLISIEVROUE .................................................................................................... 121 7 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Sarie van Niekerk en HBH........................................................................................................ 121 1960: Ou Port Edward Vakansieoord ........................................................................................... 126 KEI BRIDGE RD .......................................................................................................................... 127 1897: “OU” ZARP- POLISIESTASIE KRUGERSDORP ............................................................... 127 Foto: ZARP-Gedenksteen: Sampie Blom ................................................................................. 128 2021: Ou ZAPR-Polisiestasie Krugersdorp: Sampie Blom ....................................................... 129 1900’S: SAC: KRUGERSDORP .................................................................................................. 129 1899: SPESIALE MYNPOLISIE: WWR ....................................................................................... 130 OU PRETORIA ............................................................................................................................ 130 •
Artillerie-kaserne: Potgieter Straat ..................................................................................... 130
•
Ou Tronk: Potgieter Straat ................................................................................................. 131
MIDDELBURG: OU POLISIESTASIE .......................................................................................... 131 OU POLISIESTASIE IEWERS? ................................................................................................... 132 Britse Blokhuis naby Hermon ................................................................................................... 132 NAWOORD: KINDERTYD VOOR DIE GEESTESOOG .............................................................. 135 Dr WP Steenkamp .................................................................................................................... 135
8 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
VOORBLAD | COVER On the cover is Sgt H Tulleken and he is on “Nugget”. He was the Troop Sergeant during 1964 of Troop 7 (Mounted) of which Dr Leon Wessels and myself were recruits and troop- mates. Leon was our Troop Leader. Sgt Tulleken was very smart – he taught us, amongst other things, how to make our beds “the Police way” and how the ride a horse “the Police way”!
9 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
VOORWOORD | FOREWORD
• Hennie Heymans
Ek is baie lief vir die ‘polisie’ as onderwerp. Ek is passievol oor ons nasionale veiligheidsgeskiedenis. Hierdie is sommer ‘n “LEKKER KYK”-uitgawe met die polisie as onderwerp, polisie (in die generiese betekenis) wat oor baie jare strek. Sommige van foto’s oor die polisie kom uit my eie argief. Ander foto’s kom van vriende en ander lesers oor baie jare! Die geskiedenis van die polisie is nou verweef met ons land se geskiedenis - die polisie het maar altyd aan die agterspeen gesuig en is baie afgeskeep. Die Natal Police moes bv. nie alleen hul eie perde koop, asook die perdevoer, maar hul eie uniforms en toerusting aankoop! Hulle kon skaars aan die einde van die maand ‘n bier koop! Soms dink ek terug hoe die “ou” staatsdienskommissie die polisie afgeskeep het. Daardie mense het nie insig gehad oor die eise wat aan ons en ons gesinne gestel was nie. Ons taak was 24 x 7 x 365!!! Misdadigers is na-ure opgespoor. Geen goeie speurder kon normale kantoorure werk nie. In 10 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
my jong dae het ons so baie uitmuntende manne verloor wat elders gaan werk het vir ‘n beter loon! Om insurgensie te bekamp was ons 24 uur per dag gereed vir aanvalle in ons basisse. Ons het ook in ver lande diens verrig: Palestina, Kenia, Angola, Mosambiek, Rhodesië, Swaziland en Malawi. Ons speurders het sake wêreldwyd ondersoek. Ons het ook met wilde diere soos olifante, leeus en krokodille te kampe gehad. Ek dink terug hoe gevaarlik polisiewerk is – mens jaag agter inbrekers in die donker, klim oor drade en mure, loop op dakke agter inbrekers, stel bomme skadeloos terwyl ‘n tweede bom soms op die plofstof-beampte wag. Maar die polisie was manne van staal – “Rough but Ready!” Die polisie het altyd aan die wekroep van Suid-Afrika gehoor gegee. Ons het altyd die land en sy mense eerste geplaas. Ons was daar om te dien en te beskerm en waar nodig het ons sekere gebeure kragtens ons bevoegdhede afgedwing. Ons het in wêreldoorloë geveg en ons inligting was so goed dat ons die verloop van die tweede wêreldoorlog en geskiedenis in SWA verander het. Ons het voor die uitbreek van die tweede wêreldoorlog ‘n putsch deur Duitsers gefnuik. Kapt Jan Taillard was die man wat al die Nazi’s in SWA geïdentifiseer het. Ons was in rebellies, opstande, revolusies en bekamping van insurgensie betrokke: Dink maar aan die 1914-rebellie, die fusillering van kmdt Jopie Fourie, die gevangeneming van genl CR de Wet, die “1922-Red Revolt on the Rand”, die 1947 Zulu/Indiër-onluste, Witsieshoek, die Pondoland-opstand, Cato Manor, Sharpeville en Soweto. Party goed. Party sleg. Ons was daar en ons was betrokke – ons kon nie kies, oë toemaak en aanstap asof niks gebeur het nie! Ons moes optree! Ons was ‘n gedugte Mag – ja ons het probleme ervaar, ja daar was mense wat uitmuntende diens gelewer het en nooit beloon was nie. Ander lede weer was gou om op ander se sukses te teer en munt te slaan! Ons het goeie en slegte offisiere en manne gehad. Maar deurgaans was ons oor die algemeen ‘n goeie polisiemag wat Suid-Afrika en sy mense eerste geplaas het. Ek het ‘n reeks oor ons polisie-kommissarisse geskryf – die Voorsienigheid het bepaal dat ons deurgaans die beste kommissaris vir die bepaalde tydsgewrig gehad het om die bepaalde probleme die hoof te bied. In die 1960’s is meer kapelaansposte geskep en het die polisie ‘n meer Christelike etos uitgestraal. Polisiemanne is in die kollege gekatkiseer en het volle lidmate van hul kerk geword na uitpasering. Ons het ook nie meer tydens begrafnisse skote oor die graf geskiet nie. Ek is lief vir ons hele-polisiegeskiedenis van 1652 af. Of dit die Boere Republieke of die Britse Kolonies in Suider Afrika is, of die Unie van Suid-Afrika of die 1961-Republiek van Suid-Afrika of waar ookal - ek hou daarvan! Ek hou van goeie polisiemanne (met élan)! ... En mooi polisievroue!!!
11 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
POLISIEGESKIEDENIS | POLICE HISTORY WACHTHUIS: CAPE TOWN Where it all began
12 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
1908: CAPE MOUNTED POLICE: MIDDELBURG
Capt Engelbrecht – Ventersburg Museum
13 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Photo: Capt Engelbrecht – Ventersburg Museum
14 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• In Defence of Mafeking – Some CMP Members
• Derelict CMP Fort: Fourteen Streams
15 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• CMP Garnisoen: Jamestown: Aliwal-Noord Dist.
Staande: Sers Cahill, Manskappe Holliday, ???, Lewis, Kieck, Temlett, Harvey, Van Rensburg, Patterson, Harvey, Moffatt en korp. Hewlett. Kniel: Manskappe Holliday, korp. Leppan, Sweetman, Brown, Rawson, Daly, Rouse en James.
• CMP King Williams Town
Maj CC Woover sit in die middel.
16 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Mr Bovey ex-Cape Policeman at Hopefield
17 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
1877: NATAL MOUNTED POLICE: ANNEXATION OF THE TRANSVAAL
In 1877, twenty-five men of the Natal Mounted Police provided the protective escort for Sir Theophilus Shepstone, the Special Commissioner, when he went to Pretoria to issue a proclamation announcing the establishment of British authority over the Transvaal. No overt opposition was made to the annexation Henry Herbert, the 4th Earl of Carnarvon was the British Secretary of State for the Colonies (referred to as Lord Carnarvon) under Prime Minister Benjamin Disraeli, who was premier from 1868 to 1880. At the time the British government wanted to expand the British Empire. Lord Carnarvon wanted to form a confederation of all the British colonies, independent Boer republics and independent African groups in South Africa under British control. By 1876 he realised that he would not be able to achieve his goal peacefully. He told Disraeli that: "By acting at once, we may ... acquire ... the whole Transvaal Republic after which the Orange Free State will follow." He was prepared to use force to make the confederation a reality, a fact that was proved by the Anglo-Zulu War in 1879. Pres T. F. Burgers was the president of the Transvaal Republic from 1872 until its annexation in 1877. The Republic was in serious financial trouble, especially as a war had just started between the Boers and the Pedi under their leader, Sekhukhune, in the North Eastern Transvaal, and because the Boer people not paid their taxes. The Transvaal public was disappointed with their leadership and although Sekhukhune agreed to peace in February 1877, and was willing to pay a fine to the Republic, it was too late. Herbert sent Sir Theophilus Shepstone, the former Secretary for Native Affairs in Natal, to the Transvaal as special commissioner. Shepstone arrived in the Transvaal on 22 January 1877 with 25 men as support. Initially, he was vague about his real purpose. He used the weakness in the Transvaal government by making the Boers aware of the dangers of a bankrupt state and focusing on the government’s lack of control over black people like the Pedi and the Zulu. This demoralised the Boers. 18 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Burgers did very little tried to stop Britain from taking over the Transvaal. Shepstone had told Burgers what his intentions were by the end of January 1877 and Burgers tried to convince the Transvaal government to take the situation seriously, but they refused to see the urgency of the matter. https://www.sahistory.org.za/article/first-anglo-boer-war (31 October 2021)
NATAL POLICE
19 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Natal Parliament
• Old Prison Pietermaritzburg
20 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Pietermaritzburg Borough Police
21 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
22 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
23 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
SOUTH AFRICAN CONSTABULARY • HQ Staff
• A group of Officers
Both photos: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg 24 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• A member of the South African Constabulary in Church Street (East)
• Two members of the South African Constabulary - Twee lede van SA Constabulary
25 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Tpr C Pretorius: SAC Zoutpansberg
26 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Photo: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg
27 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Photo taken in SAC hospital
• SAC Group Photos
Both photos: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg
28 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1904: SAC Winburg, ORC
Both photos: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg. It would appear some in black could be prison officials – HBH.
29 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• SAC on Parade
• SAC in Blue & Khaki
Both photos: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg.
30 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• SAC Hockey Team
• SAC Soccer Team
Both photos: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg.
31 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Trooper F Monland SAC Pretoria
32 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Troopers D Botes and C Willemse Pretoria SAC
33 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• SAC Police Post
Photo: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg.
34 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• SAC & SAP: Trichard
35 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• SAC Messina
J & J Wepener: Welkom
36 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• SAC Officers
Photo: Capt Engelbrecht: Police Museum Ventersburg
• SAC Vlakfontein: Surgeon Captain Arthur Martin-Leak VC & Bar
Photos: HBH
37 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
38 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
1900: POLICE NOTICE: KRUGERSDORP
39 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
1901: NOTICE COMMANDANT CRADOC DISTRICT: re PJ COETZEE
40 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
DURBAN BOROUGH POLICE |DURBAN GEMEENTE POLITIE • Berea Police Station
•
Borough Policeman: Jubilee Fountain: Town Hall
41 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Borough Police on Point Duty
42 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Durban Borough Police Transport
• Durban Old Court
43 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
OVS RIJDENDE DIENSTMACHT
• Hoofdeksel | Headdress
Foto: Zetef du Plessis
44 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Sers Hartman & Lede met opslaan-hoede, manskap Fourie (Bethlehem) links agter – Heymansversameling. 45 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Moontlik Lede van die OVSRDM
• Groepfoto
Agter: Lamprecht, Louw, Korporaal De Klerk Fourie, Willemse en Badenhorst Voor: Van Heerden, Willemse (?), Groenewald en van Niekerk. Let op hoofdeksels. 46 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Polisiebarakke: Bloemfontein
c1900: Harrismith Post Office & Court
47 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
48 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
SAP GROEPFOTO’S | SAP GROUP PHOTOS Capt Engelbrecht: Ventersburg Police Museum • 1937 SAP Rugby First Team
49 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1940’s: Goud- en Diamanttak: Witwatersrand | Gold & Diamond Branch
50 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Genl HJ van den Berg: Kriminele Personeel: Marshallplein | Criminal Staff: Marshall Square
51 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1941: SAP Bloemfontein Rugby Football Club: Lt-kol P de Witt
52 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1944: Bloemfontein Rugby Klub
Vyfde van links, voorste ry: Kol Mentz – HBH.
53 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1946: SAP Opleidingsdepot: Sers CH Lubbe
54 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1947: Medal Parade: Bloemfontein
55 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• c1947: Ontvangers van Medaljes | Recipients of Medals
• Obviously, the same Group of Recipients
56 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1949: SAP Kollege: Troep 60 (voet): Sers J Long
57 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1949: SAP Nigel: Hoof-Konst. WA Bekker
Een hoofkonstabel (AO)(Berede AO), een eerste-klas sersant, vier tweede-klas sersante, een onder-sersant en 13 konstabels met een beredeman op die stasie en vier speurders.
58 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1950: SAP Batho: Sers FJ Vorster
Names enlarged:
Note variety in uniforms.
59 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1950 Batho: Sers FJ Vorster
60 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1950 SAP Bloemfontein met Minister van Justisie
61 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• c1950 Bloemfontein: Geen Besonderhede
62 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• c1950 SAP Toutrekspan
63 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Onbekende Polisiestasie se Groepfoto: Sers JB Maree
64 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1954: SAP: Meganiese Afdeling: Bloemfontein: Hoof-Konst WH Spencer
65 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1954: Speurders op KO-kursus: Kapt J Vorster: BO Kollege
66 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1961: Adviesraad van die SA Polisie: Min FC Erasmus
Let op die aanstellings tydens die Erasmus-era: Inspekteur-generaal, Adjudant-generaal, Kommandant, Kwartiermeester-generaal, Speurder-generaal, Direkteur van Opleiding, Direkteur van Binnelandse Veiligheid en kapelaan-generaal. (Daar was ook veldkornette – HBH)
67 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1913 – 1963: SAP Bloemfontein: Minister van Justisie: Adv BJ Vorster
68 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
•
1982: SA Polisiekollege: Troep 21: Lt HJ Strampe
69 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
70 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
KOP- EN SKOUER FOTO’S Kapt Petro Engelbrecht (& HBH) [Opmerking: Ek het waar moontlik die onbekende lede probeer identifiseer deur hul name te plaas – HBH]
• 1906: Manskap A Austin van die Natal Police
• Brig HJ Benade
71 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Genl-maj Brink
72 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Genl Johann Coetzee en Brig IJ Frier
• Genl JBM Hertzog en Brig OJT Horak
73 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Maj O Dimmick, Natal Police
74 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Genl JM Keevy en Brig JD Krige
• Brig JD Krige en Minister Louis le Grange
75 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Louis le Grange: Wikipedia in Wikipedia, die vrye ensiklopedie Louis le Grange (gebore 16 Augustus 1928, Ladybrand; † 25 Oktober 1991, Potchefstroom) was 'n prokureur, Suid-Afrikaanse politikus en 'n lid van die Nasionale Party. Politieke loopbaan Le Grange word in 1966 tot die Parlement verkies vir die kiesafdeling Potchefstroom (1966-1991). Hy sluit by die kabinet aan in 1975, as adjunkminister van Inligting (1975–1978), Binnelandse Sake en Immigrasie (1975-1978), asook Openbare Werke (1978) tydens die bewind van John Vorster. Later word hy bevorder tot Minister van Toerisme en Openbare Werke (1978–1979), Gevangenisse (1979–1980), Polisie (1979–1982) en Wet en Orde (1982–1986) in die verskeie kabinette van Eerste Minister PW Botha. Hierna val die eer hom te beurt om as Speaker van die Parlement op te tree (1987–1991). Hy is aan 'n hartaanval oorlede in Potchefstroom, in die ouderdom van 64. 'n Hoofstraat wat noordwaarts uit Potchefstroom loop is na hom vernoem. Verwysings Beeld koerant, 28 Oktober 1991, getiteld: "Louis le Grange het gesterf soos hy geleef het tussen vriende". Bron: https://af.wikipedia.org/wiki/Louis_le_Grange (Afgelaai op 3 November 2021) Verkort – HBH.
• Minister Louis le Grange en Brig HJ Lubbe
76 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Brig JJ Nel en Brig DB Nothnagel (later generaal)
[Genl DB Nonthnagel (Foto verskaf deur Luit-genl Johan Ferreira)]
77 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• ‘n Mooi Atmosferiese foto van Onbekende Voetkonstabel
78 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Onbekende: SAP Sportman wat aan die 1973 SA Spele Deelgeneem het
79 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Onbekende Beredepolisieman
Deur die verloop van tyd het die beredepolisie op verskillende tye verskillende tunieks gedra – soms blou/swart (soos die voetpolisie) of bruin-kakie. Berede sersante het berede chevrons gedra. Die rang van korporaal in die berede (Britse tradisie) was gelyk aan onder-sersant in die voetpolisie. Chevrons slegs regter arm – voetpolisie chevrons beide arms – gedra. 80 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Onbekende Offisier in Seremoniële drag
81 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Genl-maj RJ “Bobby” Palmer
Tydens WO1 het hy uit die SAP gedros en later vlieënier geword. Tydens WO2 het hy die DSO met twee balkies verwerf, hy was eervol vermeld en was lid van die 8ste Leer. VSA se Bronsster verwerf. Eerste konstabel om kommissaris van die SAP te word – HBH. 82 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• ABO: Hoof Kommandant (Genl) “Rooi Machiel” Prinsloo van Bethlehem (Kapt Engelbrecht)
My Oupagrootjie, Burger FJ Heymans, was lid van sy Kommando tydens die ABO. Die “Klaasbende” van Bethlehem het my Oupagrootjie vermoor terwyl ‘n waansinnige weer na die oorlog vir genl Prinsloo vermoor het. Hierdie generaal was ‘n uitstaande generaal – hy verdien ‘n ere-plek in die Vrystaat se geskiedenis - HBH. 83 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• 1931: Begrafnis: Genl AM Prinsloo: Bethlehem (HBH)
84 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• SA Spoorwegpolisie: Onbekende sersant
85 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Uniform: Spesiale Konstabels
86 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Kol (Sir) TG Truter en Brig AP van Zyl
Staatspresident Marais Viljoen: Wikipedia • Wikipedia, die vrye ensiklopedie Marais Viljoen (2 Desember 1915, Robertson – 4 Januarie 2007, Pretoria) het tussen 4 Junie 1979 en 3 September 1984 as Suid-Afrika se laaste seremoniële (nie-uitvoerende) staatshoof gedien. Dié amp is met die grondwetwysiging van 1983 verander in een met uitvoerende magte. Hy is opgevolg deur PW Botha. Hy het voorheen waargeneem as staatspresident tussen 21 Augustus 1978 en 10 Oktober 1978, waarna BJ Vorster tot die amp verkies is. Viljoen is op 2 Desember 1915 op die plaas Takkap buite Robertson in die Wes-Kaap gebore as die jongste van die ses kinders van Gabriel Francois (Blits) Viljoen en Magdalena Debora (Lenie) de Villiers, en het aan die Hoërskool Jan van Riebeeck in Kaapstad skoolgegaan. Hy moes weens geldnood (sy vader is oorlede toe Viljoen vier maande oud was) sy skoolloopbaan kortknip, maar het later sy matriek buitemuurs voltooi. Hy het by die Maitland-poskantoor as telegrafis begin werk en was later ’n vertaler by die Poskantoor se hoofkantoor in Pretoria. Op 1 Oktober 1937 het hy hom as verslaggewer aangesluit by Die Transvaler, wat toe onder die redakteurskap van dr. HF Verwoerd was. Op 20 April 1940 is hy met Dorothea Maria (Marietjie) Brink, ’n musiekonderwyseres en boorling van Potchefstroom, getroud. Hulle het 'n dogter, Elna Meyers, gehad. Viljoen was van 1958 Volksraadslid vir Alberton en het later onder meer gedien as adjunkminister van arbeid en mynwese (1958-1966), minister van arbeid en kleurlingsake (1966-1970), minister van arbeid en pos- en telekommunikasiewese (1970-1976), en ook as president van die Senaat (1976-1979). Hy was tussen Augustus en Oktober 1978 twee maande lank waarnemende staatspresident ná die afsterwe van Nicolaas Johannes Diederichs en voor John Vorster president geword het. 87 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Viljoen is op 4 Januarie 2007 in Pretoria aan hartversaking oorlede. Ingevolge regeringsbeleid is 'n staatsbegrafnis op Saterdag 13 Januarie gehou wat bestaan het uit 'n gedenkdiens in Pretoria en 'n teraardebestelling in Bloemfontein wat volgens die familie se versoek beperk is in skaal. Adjunkpresident Phumzile Mlambo-Ngcuka het die begrafnisdiens namens President Thabo Mbeki bygewoon. https://af.wikipedia.org/wiki/Marais_Viljoen (gedateer 3 November 2021)
• Mnr Marais Viljoen: Staatspresident
88 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Mnr Adriaan Vlok: Minister van Wet en Orde
Ek sal mnr Vlok altyd onthou: Ons het twee Brigadiers range gehad: Brigadier (Assistentkommissaris) en Brigadier (Adjunk-kommissaris) en hy het die twee range saamgesmelt. Dis ‘n lang storie waarom en ek sal ander dag vertel. My ewige dank aan hom! - HBH
89 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Adriaan Vlok: Wikipedia in Wikipedia, die vrye ensiklopedie Adriaan Vlok was die Minister van Wet en Orde in Suid-Afrika vanaf 1986 tot 1991 gedurende die finale jare van apartheid. Vroeë lewe Adriaan Johannes Vlok, gebore op 11 Desember 1937 in Sutherland, Noord-Kaap, is die seun van Nicolaas Vlok en Bettie Olivier. Hy word groot op 'n klein plasie naby die Oranjerivier. Hy begin sy skoolopleiding op Laerskool Neilersdrift en matrikuleer aan die Hoërskool Keimoes in 1956. Hierna ondergaan hy drie maande lank militêre opleiding in Pretoria. Hy werk by die Departement van Justisie se landdroskantoor op Keimoes en Upington. Gedurende 1959 en 1966 dien hy as ondersekretaris by die departement se hoofkantoor in Pretoria. Hy voltooi sy Dip Proc aan die Universiteit van Pretoria in 1962. Vlok word aangestel as die privaatsekretaris van Peet Pelser, Minister van Justisie. Na vier maande word hy die assistent-privaatsekretaris van Eerste Minister John Vorster. In hierdie posisie raak hy meer betrokke by nasionale aangeleenthede en sy politieke loopbaan begin vorm aanneem. Politieke loopbaan In 1970 bedank hy uit die staatsdiens en begin 'n besigheid met die doel om in die politiek betrokke te raak. Hy het onder andere 'n boodskapperdiens by die hof in Pretoria-Oos behartig. Hy het ook 'n belangstelling in militêre aangeleenthede gehad en het as 'n vrywilliger by die Regiment Oranjerivier diens gedoen waar hy bevorder is tot luitenant. In 1972 word hy verkies tot die Stadsraad van Verwoerdburg, 'n blanke dorpsgebied net suid van Pretoria. Hier dien hy op die bestuurskomitee. Hy is ook betrokke by verskeie plaaslike kultuurorganisasies. Hy het in 1959 by die Nasionale Party aangesluit en vanaf 1964 het hy aktief deelgeneem aan partyfunksies. In die laat sestigerjare was hy die voorsitter van die Generaal Hertzogtak van die Nasionale Party in Verwoerdburg en in 1970 word hy verkies tot voorsitter van die afdelingsraad van die Pretoria kiesafdeling, 'n posisie wat hy behou totdat hy as parlementslid verkies word in 1974. Op 17 September 1984 word hy aangestel as Adjunkminister van Verdediging.
90 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Op 14 Januarie 1985 word hy aangestel as Adjunkminister van Wet en Orde, 'n posisie wat hy gesamentlik hou met dié van Adjunkminister van Verdediging. In Desember 1986 word hy aangestel as Minister van Wet en Orde in die kabinet van P.W. Botha. Sy departement was verantwoordelik vir die onderdrukking van die opstand en die aanhouding van sowat 30 000 mense, soveel as 15 000 word aangehou gedurende 'n verklaarde noodtoestand. Hy was ook verantwoordelik vir die kontroversiële Nasionale Sekuriteitsbestuurstelsel. [Bedoel seker Nasionale Veiligheidsbestuurstelsel – HBH] In Februarie 1988 kondig hy die inperking van 17 buite-parlementêre organisasies aan; onder andere die United Democratic Front, National Education Crisis Committee, die Release Mandela Campaign, die Soweto Civic Association, die South African Youth Congress en die Azanian People's Organisation. Omstrede minister Teen 1989 is die aantal aangehoudenes aansienlik verminder maar ongeveer 300 begin met 'n hongerstaking. As gevolg hiervan onderhandel hy met die regsverteenwoordigers van die hongerstakers en ook met kerkleiers soos onder andere aartsbiskop Desmond Tutu. Heelwat aangehoudenes word hierna vrygelaat. Gedurende die 1989-verkiesingsveldtog, gebruik hy die "totale aanslag"-propaganda as regverdiging vir sy aksies en moes hy 'n geskrewe verskoning aan die Congress of South African Trade Unions (COSATU) gee vir onbevestigde bewerings oor die organisasie se gewelddadige motiewe. Teen die einde van 1989 kom aantygings na vore van polisiesluipmoordmagte, wie na bewering meer as 'n honderd politieke aktiviste vermoor het. Die Staatspresident stel 'n interne kommissie aan om die beweringe te ondersoek, maar die bevindinge was nooit openbaar gemaak nie. Die Harmse-kommissie se ondersoek na die politieke moorde het egter nie Vlok gevra om te getuig oor sy kennis van hierdie polisiesluipmoordmagte nie. Vlok se posisie as minister was erg kontroversieel veral ná 1990 gedurende die onderhandelinge om apartheid te beëindig. Die African National Congress het aangedring op sy onmiddellike ontslag. President FW de Klerk het gereageer deur hom te verskuif na die pos van minister van korrektiewe dienste in Julie 1991. WVK amnestie In 1999 is amnestie aan hom toegestaan deur die Waarheids- en Versoeningskommissie – die enigste kabinetsminister wat erken het hy was skuldig aan kriminele aktiwiteite. Dit sluit die opblaas van Khotso Huis, die hoofkwartier van die Suid-Afrikaanse Raad van Kerke asook COSATU se hoofkantoor in. Onvolledige verklaring Gedurende die middel van 2006 het hy verskoning aangeteken vir 'n aantal dade wat hy nie aan die WVK verklaar het nie, en waarvoor hy vervolg kon word. In 'n dramatiese gebaar, was hy die voete van Frank Chikane wat, as sekretaris-generaal van die South African Council of Churches, 'n teiken was van 'n sluipmoord. Ook was hy die voete van tien weduwees en moeders van die “Mamelodi 10”, 'n groep anti-apartheidsaktiviste wie na hul dood gelok is deur 'n polisieïnformant. Op 17 Augustus 2007 bevind die Hooggeregshof hom skuldig vir die 1989-sameswering om Frank Chikane te vermoor en word hy 'n tien jaar opgeskorte vonnis opgelê. Bron: https://af.wikipedia.org/wiki/Bespreking:Adriaan_Vlok (Afgelaai op 3-11- 2021 en verkort – daar is onakkuraathede ek wens iemand wil dit regstel)
91 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
1967: SPEURDERSKURSUS
Vergroting en bekendes op kursus: 1. JT Webb, Brig GJ Joubert, BF Steenkamp
2. NJ Olivier, TE Schwartz, C Davidson 3. WJH Benn 4. 5. BRG Heyneke 6. Genl JG Fivaz, DC “Dirk” Bisschoff, Genl’s DL “Don” Aspeling en MJ “Manie” Schoeman
92 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
VENTERSBURG POLISIEMUSEUM Brig HB Heymans Toe ek ‘n jong offisier te Pretoria by Kompol x302 was, het Luit Geldenhuys, kurator van die SAP Museum my gevra of ek nie belangstel om na die Polisiemuseum verplaas te word nie. Ek was baie gelukkig in die veiligheidspolisie en my werk daar, was geweldig interessant! Vandag sou ek natuurlik gratis vir die polisie in die argief gaan werk – al wat ek benodig is vervoer! Ons het so ‘n oneindige interessante polisiegeskiedenis gehad. Die polisie en die SSVR het my na Taiwan (destyds bekend as die Republic of China (ROC)) gestuur. Ek was toe by die SAP Hoofkantoor verbonde aan die Nodale Punt by die Uniformhoofkantoor. Ons het met die bestuur van die Nasionale Veiligheidsbestuurstelsel (NVBS) gewerk. Ek het toe die kursus in Politieke Oorlogvoering gedoen. Dit was die beste en interessantste kursus wat ek ooit in my lewe gedoen het! Daardie mense het destyds – en vandag nog – ‘n stryd om lewe en dood gehad. Hul bedreiging was Rooi China op die vasteland. Dis ‘n regte bedreiging! Ek het na die kursus ‘n Kommissaris/Minister-memo opgestel en sekere voorstelle in die memo gemaak. Genl Johan van der Merwe was die kommissaris en ons het die saak bespreek. Sekere voorstelle is aanvaar en ek is van die Nodale Punt – wat op daardie stadium afgeskaal was, na die oorname van mnr FW de Klerk, na Openbare Betrekkinge verplaas. Genl Herman Stadler, maj Marius Bonthuys en ek het toe saam by openbare betrekking aangesluit. Ek was die hoof van Gemeenskapsverhoudinge. Onder my was ook die SAP Museums, skoue en sulke goed. Lt.kol. Lappies Labuschagne was die kurator van die SAP Museum - was dit nie ‘n wonderlike tyd nie? Na so paar maande het ek gevoel ek wil verplaas word en is toe na Welkom as DK. Weer is Ventersburg-museum in die distrik. Sersant Petro Gunter Engelbrecht was die kurator en ek het altyd belangstelling in die plaaslike museum gehad. Petro het intussen kaptein geword. Ek was baie betrokke by die IPA en baie buitelandse gaste is na die museum op Ventersburg geneem. Ventersburg se museum het die Mag in veral die Vrystaat in die kollig geplaas. (Die Voortrekkermuseum te Winburg en pres Steyn se geboortehuis aldaar was met my laaste besoek daar regtig “derde-klas”. Oral kan mens verval sien.)
• c1991: Museumdag: Ventersburg
93 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
94 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Kapt Petro Gunter en No 2350 1/Sersant WD Olivier
Genl CR de Wet “val” die ZAP – deel van die regeringsmagte - te Ventersburg aan en die kluis word oop geblaas deur die Boere-Rebelle.
95 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Konstabel WD Olivier en Konst. JJ Swartz
96 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
97 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Verklaring & Dienskaart van 1/Sers WD Olivier: Kapt Engelbrecht
98 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
99 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
100 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
101 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
102 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Ou Ventersburg Polisiestasie en Museum
Foto: Lt-genl JG Le Roux Stemmet – Oud-DK Welkom Die seldeur van kmdt Jopie Fourie is in die ou selle ingebou - HBH
103 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
104 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
105 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
106 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
107 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
108 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
109 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
110 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
111 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
112 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
113 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
114 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
115 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
116 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
117 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
118 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
119 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
120 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
FOTO’S VAN POLISIEVROUE Sarie van Niekerk en HBH •
Alle foto’s is met geen besonderhede in Beeld-argief Johannesburg gekry na besoek gedurende 2012.
121 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
122 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
My raai: Brixton Moord-en Roof? | Onder genl Van der Merwe en onbekende dames - HBH
123 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
SAP Sunnyside: Besigheidswag - HBH 124 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
“Die foto is gedurende Desember 1995 geneem. Die Area-Wesrand is begin op 1 Junie 2005 en daar is toe begin om bevelvoerders aan te stel. Hierdie was die senior bevelsgroep. Links van my (Genl-maj Isak Pretorius) is Brig. Eugene Smith die Wesrand se speurhoof, regs van my is Brig. Martin Jonker die Stasiebevelvoerder van Krugersdorp. Agter hom is Brig. Arthur van Rensburg die Stasiebevelvoerder van Roodepoort. Langs hom is Kol Henriette Bester (later Genl. Maj. by Prov. Hoofkantoor) wat as Arthur se assistent aangestel was. Langs haar is kol. Pietersen was as my assistent aangestel was. Hy het later die Area Kom. aan die Wesrand geword” – via Lt-genl Johan Ferreira via genl Isak Pretorius 125 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Geagte leser, Indien u iemand ken of weet tydens watter geleentheid afgeneem laat ons asb. weet. Sarie en ek het hierdie foto’s by Beeld koerant gekry in 2012 – HBH
1960: Ou Port Edward Vakansieoord
126 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
KEI BRIDGE RD
Wie kan vir ons stories van die geskiedkundige plek vertel?
1897: “OU” ZARP- POLISIESTASIE KRUGERSDORP
127 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Foto: ZARP-Gedenksteen: Sampie Blom
128 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
2021: Ou ZAPR-Polisiestasie Krugersdorp: Sampie Blom
1900’S: SAC: KRUGERSDORP
129 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
1899: SPESIALE MYNPOLISIE: WWR
OU PRETORIA • Artillerie-kaserne: Potgieter Straat
130 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
• Ou Tronk: Potgieter Straat
MIDDELBURG: OU POLISIESTASIE
131 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
OU POLISIESTASIE IEWERS?
Foto: Beeld Argief: Sarie van Niekerk
Britse Blokhuis naby Hermon
Foto: HBH 132 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
133 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Ondersteun asseblief die Nongqai Trust met ‘n maandelikse aftrekorder – skenking belasting aftrekbaar.
134 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
NAWOORD: KINDERTYD VOOR DIE GEESTESOOG Dr WP Steenkamp Die pragtige, geskiedenis-ryke foto’s in hierdie album (dis darem baie waar hoeveel woorde ‘n enkele foto kan spreek!) wek by my as polisie-kind soveel beelde op voor my eie geestesoog. Ek het in Durban grootgeword, waar my pa (wyle generaal-majoor Frans Steenkamp) ‘n groot deel van sy loopbaan deurgebring het. Van speurder (dink maar aan die Joy Aken / Clarence van Buren moordsaak), met ‘n draai in die Handelstak (waar hy ‘n verdagte in die ou Tanganjika moes gaan haal – sien sy vliegkaartjie) tot die Veiligheidstak, waarvan hy daar in Durban / Port Natal die afdelingsbevelvoerder geword het, en later die nasionale bevelvoerder. Dit het beteken dat ek bevoorreg was om my hele skoolloopbaan in Durban te voltooi, anders as baie polisiekinders wat van een plek na die ander moes skuif agv pa se verplasings. Deel van my kindertyd in Durban was die tjokkerjare in die onderste grade doer in die vroeg-sestigs, toe ons in die polisie-kamp (soos almal dit genoem het) by Wentworth gebly het. Dit was ‘n installasie uit die 2e Wêreldoorlog wat daarna aan die polisie beskikbaar gestel is, en waar die Distrikskommandant gehuisves is, tesame met die distrikgeneesheer, ‘n “dry goods canteen” waar ons kruideniersware kon koop (ek onthou nog hoe ek die 25lb suikersakke op my rug vir Ma huistoe gedra het, ewe trots), ‘n tapkantien vir verversings vir die manne, skietbaan, paradegrond, tennisbane, “prefab” kerksaaltjie vir kinderkrans, oorlogtydse vierriekieboks-huisies vir die families – kortom, ‘n hele polisie-dorpie op sy eie. 135 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
Wat ons seuns natuurlik baie beïndruk het, was die Saracens in hulle onderdak-staanplek daar agter die DK-kompleks – die polisie se pantserkar/troepedraer van daardie jare vir die vervoer van die manne wat ageer het as “opruk-eenheid” wanneer hulle uitgeroep is na oproer. Ek kan nou nog die skril roepstem onthou van die sirenes, wat afgegaan het daar by die DK en wat oor die kamp heen gehoor kon word in die nag-stilte, wanneer die manne summier moes uitdop om die Saracens te bestyg en op te ruk na die Tugela Ferry area, telkens as daar van die (maar te gereelde) faksiegevegte tussen die verskillende “clans” daar uitgebreek het. Of moleste in Cato Manor, die groot informele dorpsgebied van daardie dae, agter die heuwel waar Natal Universiteit se Durban-kampus is. Die Saracens se enjins moes een keer per maand geloop word om hulle diensbaar te hou, en het ons altoos dan daar agie gespeel. Of by die skiet-oefeninge – waarna ons gaan lood uitgrawe het, om sinkers te maak vir die viswaters, wat net oor die bult was. Die kamp was op ‘n heuwel-rif wat eenkant styl afgeloop het na die vallei waarin die groot petrolraffinadery uitgestring gelê het. Die pad af soontoe was geteer, reguit bult-af na die raffinadery, dus die ideale plek om jou kaskar-vaardigheid te toets. Ons tjokkerkies wou natuurlik die groter seuns na-aap, en het vir onsself ook toe so ‘n kontrepsie aanmekaar getimmer, met “ball bearing” wiele en groot genoeg om ‘n paar van ons op ‘n slag te vat. Helaas was ons ingenieurs-vernuf en konstruksievaardigheid nou nog nie heeltemal op standaard nie, en nog minder ons beskikbare materiaal. Sodat toe een van die koeël-laers (ball-bearings) as voorwiel afspring net toe ons goed op spoed was, die gevaarte net daar vashaak en gat-oor-kop slaan. Met inersie en gravitasie wat die res gedoen het, om ons eers te lanseer en toe vervolgens gesig-eerste die teer te laat eet. My ouers was nie uitermate beïndruk toe hulle sien dat my een nuwe boonste voortand (wat ek pas gewissel gehad het) met die episode middel-af gebreek het nie. So klein kon dit natuurlik nie toe al gekroon word nie, so elke opvolgende rugby-seisoen het maar by noodwendigheid sy besoeke aan die tandarts meegebring... My ouers se bui oor dié tande-dramas het ook nou nie eintlik verbeter nie, toe ek ‘n paar jaar later so wrintig die ander boonste voortand ook middel-af breek, met ‘n ou krieketkolf se steel... Eens ‘n polisie-kind, altyd ‘n polisie-kind, met blywende waardering vir daardie vormingsjare, en dus altyd diep geroer by die sien van die foto-reekse waarvoor die Nongqai met reg bekend en bemind geword het – baie dankie Brig. Hennie, vir al die tyd en moeite wat u altoos daarin investeer, en ewe groot dankie vir almal wat hulle foto’s instuur. Doen so voort, asseblief!
136 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
137 Nongqai Vol 12 No 12D Police Photos
