eNongqai by Hennie Heymans, Nongqai Publications

THE eNONGQAI Un-official Police Gazette for VETERANS of the former South African Police Force, Railway Police and for those interested in the history of our Police and South Africaâ&#x20AC;&#x2122;s National Security July 2011; Vol 2 no 7 DIE eNONGQAI Nie-amptelike Polisiekoerant vir VETERANE van die ou Suid-Afrikaanse Polisiemag, die Spoorwegpolisie en vir diegene wat belangstel in die geskiedenis van ons polisie en nasionale veiligheid July 2011; Vol 2 Nr 7

Beskermheer: generaal Johan vand er Merwe Patron: General Johan van der Merwe â&#x20AC;&#x153;Johan van der Merwe" veldevdm@gmail.com 1

Contents / Inhoud BOODSKAP : JOHAN VAN DER MERWE .................................................................................... 7 1 Welcome .............................................................................................................................................. 8 1.1 Front Page – Sgt H Tulleken and Nugget ..................................................................................... 8 1.1.1 Dr Leon Wessels and Nugget................................................................................................. 8 1.2 Editorial......................................................................................................................................... 9 1.3 New Police Badge and Police Uniform for SAPS ........................................................................ 9 1.4 Victims of crime ........................................................................................................................... 9 1.5 A sign of things to come? ........................................................................................................... 10 2. PERSONALIA .................................................................................................................................. 11 2.1. Deaths / Afstewe ........................................................................................................................ 11 2.1.1 Adj-off “Tarzan” Jacobs - WP ............................................................................................. 11 2.1.2 Kol Gert Kotze – Crown Gardens ........................................................................................ 11 2.1.3 Kol Herman “Cherry” Botha – 29 Junie 2011 ..................................................................... 11 2.2 Sick book / Siekboek .................................................................................................................. 11 2.3 Birthdays /Verjaarsdae ................................................................................................................ 12 2.4 In Memoriam .............................................................................................................................. 12 2.4.1 Fallen Comrades & Veterans ............................................................................................... 12 2.4.2 Vadersdag ............................................................................................................................ 12 2.5 Honours and Awards – Old and New ......................................................................................... 13 2.5.1 PRO - World Police and Fire Games – Andre Martinaglia ..................................................... 13 17.2 Luit-kol Hendrik Smit ............................................................................................................... 14 2.6 Roll of Honour – Sandy Evans Haynes and Paul du Preez ......................................................... 14 3. FRIENDS MISSING & FOUND / GESOEKTE VRIENDE ........................................................... 17 3.1 Gesoek Jacob Geertsema - Dalene Jansen .................................................................................. 17 3.2 Die vier vroue-offisiere van V-Tak WWR (John Vorster Plein): Sarie van Niekerk............... 17 3.3 Billie le Roux - Christo Giani ................................................................................................... 17 4. REUNIONS - REUNIES .................................................................................................................. 17 4.1 Die 1961 Troepe van die SA Polisiekollege ............................................................................... 17 4.2 Die Hondeskool ’n Eeu Oud! ...................................................................................................... 20 4.3 Oud-SAP-Lede Liefdadigheidstrust ............................................................................................ 20 ONDERHOUD VIR GEADVERTEERDE POSTE – Johan Ferreira .......................................... 20 2

4.4 2 Junie 2011 Die Manne van die Kaap – Jan van Wyk .............................................................. 23 5. PERSONALITY OF THE MONTH ................................................................................................. 24 5. 1 No 38620 Kapt Pieter Frederik “Tiny” Nortje ........................................................................... 24 6. BIOGRAPHICAL DICTIONARY & OTHER PERSONALITIES ................................................. 33 6.1 L/Sgt Johnnie Coetzee & Const Gawie Botha ............................................................................ 33 6.2 Field Marshal Sir William Slim .................................................................................................. 33 6.3 Lt-Col H Woodward, MBE - SAAF ........................................................................................... 33 6.4 No 177 Head-Const Frederick Charles Clarke, SAP, Cape Town and Johannesburg ................ 34 6.5 Foto’s Luit-kol Herman le Roux ................................................................................................. 36 6.6 Genl Mike Geldenhuys onthou ... staatspresident CR Swart en Oom Fred van Niekerk............ 48 6.7 Brig Fred van Niekerk in sy fleur – Hennie Heymans ............................................................... 48 6.7.1 D/H/C Fred van Niekerk & D/H/C W Herbst ...................................................................... 48 6.8 Rudi Noelene Roode - Wie onthou my pa: W51982W Willem Hendrik Roode ? ................... 50 6.9 SA Polisie – Diensrekord: a/o Ockert Johannes Fourie .............................................................. 50 6.10 ‘n Huldeblyk aan brigadier C J W du Plooy – brig Willie Wentzel......................................... 52 7. WE REMEMBER ............................................................................................................................. 57 7.1. 1949: Durban Riots between the Zulus and the Indians ........................................................... 57 7.2 Const JEF du Plooy (Oom Koos & Tannie Emsie – Rossburg, Durban.)................................... 64 7.3 1981 - So onthou Marius Avenant die Militêre Polisie.............................................................. 65 7.4 Nazis in South West Africa – Jonathan Pittaway........................................................................ 66 7.5 Brig Fanie Bouwer ...................................................................................................................... 66 7.6 Luit.-Generaal Lothar Neethling - Fanie Bouwer ....................................................................... 68 7.7 So onthou lt-kol Herman le Roux ............................................................................................... 68 7.8 1986: Die Amptelike Opening: SWE Kaserne – Pinelands – a/o Jan van Wyk ......................... 75 7.9 WYLE NO: 22743 A/O JAN PIENAAR ........................................................................................ 76 8. VESTED INTERESTS OF MEMBERS........................................................................................... 77 8.1 Medies – luit-kol Sakkie Kotze................................................................................................... 77 9. NATIONAL SECURITY HISTORY ............................................................................................... 78 9.1 The Murder of Dr Verwoerd ....................................................................................................... 78 9.2 Witsieshoek ................................................................................................................................. 80 9.2.1 Brief en historiese relaas van lt-kol JP Vister .......................................................................... 80

9.2.2 Een en ander oor die beredetak van die Suid-Afrikaanse Polisie .................................. 80 9.2.3 Beredepolisie – Aucklandpark ................................................................................................. 81 9.2.4 Die skermutseling te Witsieshoek ............................................................................................ 82 9.2.5 Polisieperd no 376 Ghandi te Johannesburg ............................................................................ 84 9.2.6 Diens op die Oos-Rand ............................................................................................................ 85 9.2.7 Ghandi word verplaas na Putfontein ........................................................................................ 85 9.2.8 Hoe sal ‘n Swart regering lyk? ................................................................................................. 87 9.2.9 SAPS Transformation must be Intelligent ............................................................................... 88 9.2.10 Luit-kol Vister se foto’s ......................................................................................................... 88 9.3 The Boers as fighters .................................................................................................................. 93 9.4 Part 2: The Italians in the Anglo-Boer War – Andre Martinaglia ............................................... 93 9.5 William Marshall – Historical Note on Cape Police & Cape Mounted Police ........................... 96 9.6.1 Lt-Col William Marshall – Governor-General GB van Zyl and SA Police Escort ................. 96 9.6.2 Lt-Col William Marshall - SA Police Motor Cycle Squad, Parliament, Cape Town .............. 97 9.7 Peace Agreements Angola 22 December 1988 UNSCR 435/78 – J Jacobs......................... 97 9.8 Eerste oomblikke in die nuwe SA - 1994 - Fanie Bouwer ........................................................ 100 9.8.1 Supt David Jackson ............................................................................................................ 100 9.9 Ontstaan: SAP Spesiale Taakmag – Adv Anton Barkhuizen................................................... 102 10. HERALDRY, UNIFORMS, COLOURS, FLAGS, MEDALS, MEMORIALS / HERALDIEK, UNIFORMS, VAANDELS, VLAE, MEDALJES, GEDENKTEKENS ............................................ 103 10.1 Dood van die Oranje Blanje Blou / The Death of Orange, White and Blue – Johan Jacobs .. 103 - Ou SA vlag maak finaal plek vir die nuwe ............................................................................... 105 - Cele upset about old SA flag on desk ....................................................................................... 106 10.2 Paul Els – New SAPS Operators Badge ................................................................................. 107 11. WEAPONS, TRANSPORT , BUILDINGS AND STATIONS / WAPENS, VERVOER, GEBOUE EN STASIES ...................................................................................................................................... 107 11.1 Westfort, Pretoria - Anglo-Boere Oorlog – Mark Newham ................................................... 107 11.2 Point 44 Magnum accident – Andries van der Merwe ................................................... 115 11.3 Model Casspirs – J Smith ....................................................................................................... 116 11.4 Imperial Military Railways Locomotive + SAPS Squad Car – Gert Visage .......................... 117 11.5 The Bren Light Machine Gun – Gawie Botha ........................................................................ 118 11.6 US Army Rifles – Daily Mail Reporter .................................................................................. 120 4

12 NATIONAL SECURITY NEWS / NUUS EN NASIONALE VEILIGHEID .............................. 123 12.1 MEDIAVERKLARING - GEMEENSKAPPE IN SUID-AFRIKA UITGELEWER AAN WERKLOSE MOORDENAARS ................................................................................................... 123 12.2 My ope brief aan almal – Sers-Maj (Afgetree) Paul Els ......................................................... 124 12.2.1 Kommentaar op ope-brief deur Hennie Heymans ........................................................... 125 13. THE LIBRARY / DIE BOEKRAK .............................................................................................. 127 13.1 The Servamus for June 2011 ................................................................................................... 127 13.2 1949 - Hulle Dien – Anna M Wessels .................................................................................... 128 13.3 An extract from Africana Catalogue – June 2011 ................................................................... 128 13.4 Books from 30 Degrees South ................................................................................................ 135 13.5 Brig Johan Viktor - Proefskrif oor die Geheime Diens van die Zarps .................................... 136 13.7 1989 Suidwes Afrikaanse Polisie Jaarboek - Jacques Greeff ................................................. 136 14. SPORT .......................................................................................................................................... 137 14.1 W66864P (v) Kolonel Rosa Le Roux ..................................................................................... 137 14.2 Basie Sadie – Durban .............................................................................................................. 138 15. HUMOUR IN UNIFORM ............................................................................................................ 139 15.1 Die dokter weier 'behandeling' (1970) Qumbu - Fanie Bouwer ............................................. 139 15.2 Military Funeral – Stellawood Cemetery Durban ................................................................... 139 15.3 “Piet-Patu” van Zyl - World War 2 Blunders ........................................................................ 140 15.4 Oprukeenheid Umtata 1968 - 37424 Berede........................................................................... 141 15.5 Die "Webley" – 37424 (B) ...................................................................................................... 142 15.1.5 Kommentaar ..................................................................................................................... 143 15.6 Good, Better, Best - Johan Jacobs.......................................................................................... 144 15.7 Die ansiëniteitslys – Johan Ferreira ...................................................................................... 144 15.8 Wagdiens Polleys Arcade: Johan Ferreira ............................................................................ 145 15.9 Police Heaven? .................................................................................................................... 145 16 ANECDOTES, A POINT TO PONDER: PARAPROSDOKIANS .............................................. 145 17. OVER THE eNONGQAI’S THRESHOLD / OOR DIE eNONGQAI SE DRUMPEL ............... 147 17.1 The Carabinieri Association - Luigi Zamperoni ..................................................................... 147 18. NEWS FROM ALL OVER / NUUS VAN HEINDE EN VERRE ............................................. 148 18.1 Lital Eizenboim, Isreal: ........................................................................................................... 148 ‘Day of rage’ in East Jerusalem Violence Erupt over Settlement Issue.......................................... 148 5

Riots in East Jerusalem ................................................................................................................... 148 Riots outside of Damascus Gate in East Jerusalem ........................................................................ 149 18.1 THE POLICE POST BAG / POLISIE-POSSAK ....................................................................... 150 18.1.1 SAP – Jeppe – Willie du Plessis ook bekend as “Rooi Dup” berig ..................................... 150 18.1.2 Kapt Andre Stander – Ron Aylward, Wildernis, Suid-Kaap. .............................................. 151 18.1.3 “Die Skaapbraai-Nongqai “- Genl Bart Vosloo - Oudtshoorn ............................................ 152 18.1.4 Peter Keeda, Australia – Southern Rhodesia Internment Camps ......................................... 152 18.1.5 Nick Vermeulen – Karine v/d Sandt .................................................................................... 153 Jaap Raap .................................................................................................................................... 153 18.1.6 Piesang Nel – Karine v/d Sandt ........................................................................................... 153 18.1.7 Steven Seymour on old Police Ranks .................................................................................. 154 Sgt KW Ndonyana ...................................................................................................................... 160 1969 Sgt Nkosi of Louis Botha Airport ................................................................................. 160 1979 Blue uniform ...................................................................................................................... 161 18.1.8 Claudette Sabatini Irvine – Canada: ..................................................................................... 162 18.1.9 Kapt Frik la Grange, QPM, SOO – Harry Lombaard .......................................................... 162 18.1.9.1 – No 18211 kapt Frik le Grange - Help asb ................................................................. 162 18.1.10 Terry Schwartz - WWR .................................................................................................... 163 18.1.11 Rusty van Rooyen .............................................................................................................. 163 18.1.12 CHRIS VAN VUUREN - JEDDAH KSA ......................................................................... 163 18.1.13 Robert Brand VSA ............................................................................................................. 164 18.1.14 Pieter Scholtz - Gansbaai ................................................................................................... 164 18.1.15 Christo Davidson - Pretoria................................................................................................ 164 18.1.16 Peter Wood – Boksburg Historical Association................................................................. 164 18.1.17 Polisie dreigemente, onbeskoftheid, molestering.............................................................. 165 18.1.18 Riaan Botes ........................................................................................................................ 165 18.1.19 SA Polisie grafte: kapt Charles Ross (SAV- Afgetree) .................................................... 165 19. NETWORKING & “LET’S SUPPORT ONE ANOTHER”/ NETWERK & “KOM ONS ONDERSTEUN MEKAAR” .............................................................................................................. 166 19.1 Geraamde portret van hondemeester Danie Breedt ................................................................ 166 20. THE MARKET PLACE / DIE MARK......................................................................................... 166 21. WANTED / GESOEK .................................................................................................................. 168 6

21.1 Dana Kruger ............................................................................................................................ 168 22. STOP PRESS / LAAT BERIGTE ................................................................................................ 169 22.1 S/adj-offisier Danie du Plessis (“Oom Doepie”) – Koot van Schalkwyk ............................... 169 22.2 Siek Rapporte:............................................................................................................................. 170 22.2 Oud-SAP-Liefdadigheidstrust 30 Junie 2011 ........................................................................ 171 23. INDEMITY / VRYWARING ....................................................................................................... 171 24. NEXT EDITION ........................................................................................................................... 171 25. CONCLUSION ............................................................................................................................. 172

BOODSKAP : JOHAN VAN DER MERWE Suid-Afrika met sy verskillende bevolkingsgroepe, kultuurverskille en uiteenlopende politieke benaderings was sedert Jan van Riebeeck die eerste blanke nedersetting aan die Suidpunt van Afrika gestig het 'n land van worstelstryd, geweld en kontraste. Jan van Riebeeck self wou so gou as moontlik hierdie ongetemde deel van Afrika verlaat, maar het uiteindelik hier 'n kolonie gevestig wat met verloop van tyd die vesting van die Afrikaner geword het. Van die vroegste tye af was die Afrikaner in 'n stryd om oorlewing gewikkel. Na die Tweede Vryheidsoorlog het ons voorouers wat die oorlog, die ballingskap en die konsentrasiekampe oorleef het, teruggekeer na die doodse verlatenheid en leegheid van plase wat afgebrand was en 'n toekoms sonder enige hoop. Hulle was verarm, uitgehonger en sonder enige inkomste. Met onwrikbare geloof in die alvermoë van die Drie-Enige-God het hulle egter die toekoms aangedurf en deur harde werk en opoffering die mees welvarendste land in Afrika tot stand gebring. Op akademiese, wetenskaplike en tegnologiese gebied kan ons met die beste in die wêreld meeding. Die vraag in elkeen se gemoed is waarskynlik hoe lank gaan dit so bly. Daar is daagliks berigte oor korrupsie, bedrog en wanbesteding waar miljarde rande verkwis is, trouens dit het so alledaags geraak dat dit bloot in die verbygaan genoem word. Paaie is landwyd in 'n haglike toestand, munisipale dienste en die diens wat deur staatsdepartemente gelewer word uiters gebrekkig. Die uitlatings deur Julius Malema, hoe onsinnig ookal, skep verwarring en vrees oor die toekoms van ons land. Dit is deesdae 'n onrusbarende verskynsel dat mense al hoe meer geneig is om vaag en ontwykend te reageer as dit gaan oor sekere waardes wat op Christelike en suiwer gronde berus, omdat dit deur die media en in sekere kringe as verstok en verkramp beskou word. As oud-lede van die SA Polisiemag het ons die voorreg dat ons oor 'n leeftyd dieselfde waardes onderskryf het en derhalwe 'n lewensbeskouing ontwikkel het wat ons in 'n hegte eenheid saamsnoer. Ofskoon ouderdom, siektes en gebreke meebring dat verskeie van ons lede nie meer aktief by die verskillende bedrywighede betrokke kan wees nie, is daar nog steeds die samehorigheid wat ons in die gees met mekaar verbind. 7

Ons het waarskynlik nie meer die krag, invloed en geleentheid om daadwerklik die leiding te neem om die talle probleme die hoof te bied nie. Ons kan egter nog steeds deur ons leefwyse, geloofsoortuigings en ferm standpunte 'n leidende rol speel. Die ou ou spreekwoord van “woorde wek, maar dade strek” bly nog altyd waar. Dit is my innige bede dat nie slegs ons as oud-lede van die S A Polisiemag nie, maar al ons geesgenote, steeds ons koers sal laat bepaal deur die slotvers van ons eertydse volkslied : “Op U Almag vas vetrouend het ons vadere gebou Skenk ook ons die krag, o Here! om te handhaaf en te hou – Dat die erwe van ons vaad’re Vir ons kinders erwe bly. Knegte van die Allerhoogste, teen die hele wêreld vry. Soos ons vadere vertrou het, leer ook ons vertrou, o Heer. Met ons land en met ons nasie sal dit wel wees, GOD REGEER.”

1 Welcome 1.1 Front Page – Sgt H Tulleken and Nugget Sgt H Tulleken is sporting the then new blue South African Police Force’s Mounted uniform which was introduced during 1961 on Republic Day! He is on Nugget a beautiful Palomino stallion. 1.1.1 Dr Leon Wessels and Nugget When Dr Leon Wessels, later Deputy Minister of Law and Order, and I were rookies in troop 7 (Mounted) during 1964. Sergeant Tulleken was our Troop- Sergeant. He was a role model to us as young “policeboys”! When I became a Sergeant he was somebody I tried to emulate. Leon was also photographed on the same horse – here is a picture of Leon on “Nugget” to bring back some memories for the Class of 1964! And not to be outdone, a photograph to show that Leon is a chip from the Old Block! His father was Brig WA Wessels of West Rand.

1964: Leon Wessels: Troopleader of Trp 7 (Mounted) and later our Deputy Minister – a man with both feet solid on the ground!

1938: Const WA Wessels of SAP Potchefstroom – winner of many Gymkhana Prizes!

1.2 Editorial

This year we celebrate 50 years of the Blue South African Police uniform introduced to the Force on 31st of May 1961. The same uniform has since 1994 has also been worn by the new South African Police Service, albeit in a more civilian type of pattern but the shirts, boots field dress etc stayed the same even the camouflage. The new uniform was introduced by the then Minister of Justice, Adv Frans Erasmus. We, South Africans – especially the descendants of the Voortrekkers, the Boers and the Afrikaners have always strived to achieve a Republic of South Africa – however this half century and historical event passed without any trumpets, pomp and ceremony!

1.3 New Police Badge and Police Uniform for SAPS It is high time that the new SA Police Service get their own police uniform and a new badge – the aloe inside the “new” badge is inherited from the SA Police who chose the aloe as it national symbol on the cap and gorget patches in place of the British oak-leaved patterns. The aloe stood for resilience, hardiness and toughness. We had a friend at Head Quarters and I once asked him when he was visiting us in Durban why the aloe? “Because we have it so bitter”, was the reply. [Omdat ons polisiemanne dit so bitter het!]

1.4 Victims of crime In spite of 1000’s of policemen and security guards in our province, former police commissioner Jackie Selebi and provincial commissioner Mzwandile Petros were both victims of burglaries this week! [http://mg.co.za/article/2011-06-26-jackie-selebis-home-

burgled]. As far as the State is concerned crime pays! Remember the sales tax is 14% on everything you have to replace. I have been saying for a long time the police service is too large and appears much too ineffective! Look at the scoreboard iro unsuccessful prosecutions and the administration of firearm licences! Leadership, command and control are apparently lacking.

Too many

policemen in offices – they must be on the street and on their feet. They don’t know their areas and they don’t know the “hiding places” in their areas. We need a better rank structure! We need more classes in the ranks of Constables, Sergeants and Warrant Officers. Constables should be in three or four classes in the rank of Constable. A 1st Class Constable is one who in my book can read, write and drive a police vehicle and who for eg can attend to a culpable homicide while a 4/Constable is only a foot patrol officer. That is all he has to do and in the mean time he can study for promotion to 3/Constable and become a Cell Guard or a crew on a vehicle. A 1/Constable is one who is multilingual and who can reduce a verbal statement to writing! The Constable and Sergeant ranks must be task orientated! I was served an inspector who could not even fill in a simple form! I had to wait for a lady inspector to help me. This is a simple example of an ineffective promotion – this man is not even fit to be a class 1/Constable how a man can carry such an important rank and not perform his duty is mystery! We need more intelligent policing! However there is no substitute for experience! The police must dominate their areas and their beats! In my police area we have people camping on open pieces of land! They are living there in spite of all health regulations.

1.5 A sign of things to come?

Rekord Vol 20 no 8

Apparently it is in order to speed at more than the “100 kph” marked on a bus! This speeding bus was full of people on the N1. Then it came to a grinding halt after passing several cars only to allow the passengers to urinate in public! But for smoking you can go to jail! I can see in my mind a policeman accosting a urinating member of the public: “Sorry Sir, I thought you were smoking!” Unfortunate smokers, all intending to watch a rugby match, were arrested and whisked off to the local charge office. Actually it is easy to charge 200 – 300 smokers; the only thing you need is their ID’s and you issue them with an immediate summons (UDJ 534).

2. PERSONALIA 2.1. Deaths / Afstewe 2.1.1 Adj-off “Tarzan” Jacobs - WP Coenie Bekker laat weet so paar oomblikke terug:"With sad news I read today of the death of Tarzan Jacobs who was a policeman in Cape Town for all his life and he was also a top body builder and wrestler Tarzan RIP You will not see the sun go down like we who remain behind do, I salute you. Hennie Groenewald Ai Coenie, ek sal oordra aan al die bekendes. As jong polisieman het ek saam met a/off Jacobs gewerk op “Claremont Tekkie Sqaud”. Saluut Adjudant ! •

Gawie Botha: Saluut! 1967/68 was hy adjudant off. gestasioneer te Claremont KP. Ek het hom daar ontmoet.

2.1.2 Kol Gert Kotze – Crown Gardens Kol Gert Kotze wat lank toutrek afgerig in Gauteng is op 26/6/2011 oorlede. Sy begrafnis is vandag (29 Jun) om 11:00 in NG Crown Gardens Gauteng - Marius Rautmann. 2.1.3 Kol Herman “Cherry” Botha – 29 Junie 2011 • •

Het so pas verneem van die afsterwe van kol “Cherry” Botha om 04:00 vandag. Ons innige meegevoel aan familie en vriende – David Raul Joao. Wyle Herman Botha of “Cherry” soos hy algemeen bekend was, was ‘n ware polisieman en vriend. Innige meegevoel aan sy familie. Sy suster, me Viviers woon hier op Despatch in die tehuis vir bejaardes. Ek gaan haar nou sien – Hannes Slabbert.

2.2 Sick book / Siekboek Dink asb in u gebede aan al ons bejaarde polisieveterane en daardie veterane wat siek en hulpeloos is en wat operasies moet onder gaan. Daar is ’n paar van ons oud-polisiemanne wat in ellende verkeer! Ons manne het alles veil gehad het vir Suid-Afrika! Hulle was trou s tot die Dood! Hul het geantwoord het op Suid-Afrika se Roepstem ... Manne wat MOES veg 11

en nie gehuiwer het nie – maar wat vandag gebroke is en wat met die verdriet en ellende sit! Daar is van ons egas wat vir jare na gebroke manne omsien! Dink asb aan hulle! Maak asb ’n verskil in ander se lewens!

2.3 Birthdays /Verjaarsdae -

2.4 In Memoriam 2.4.1 Fallen Comrades & Veterans “They shall grow not old as we that are left grow old: Age shall not weary them, nor the years condemn. At the going down of the sun and in the morning We will remember them.”1 •

In my mind’s eye I hear the command of the parade commander: “DROP SALUTE!”

2.4.2 Vadersdag Dis vandag "VADERSDAG" - dit beteken nie eintlik veel nie - vir party is dit 'n sakegeleentheid. Maar ek wat soms anders dink as ander mense - sal maar vandag ook Vadersdag vier: Ek dink aan my ou Vader - 'n persoon in wie se voetspore ek kon volg! Ou Vader ons gedenk u en mis u vandag - daar is nogal lekker kos op die tafel en sou dit geniet het, indien u daar kon wees! Ons dink ook aan almal se Vaders wat vandag nie meer hier is nie - maar elders! Saluut aan ons Vaders wat lewe en wat in die Hemel is saam met ons Hemelse Vader verkeer! Saluut! (HBH) • •

Koos Brits, Ignatius Matthys Johannes de Beer, Herman Le Roux and 12 others like this. Jeff Manning Hennie - Jy is heletemal reg - our fathers were something special! Just a shame some modern-day youngsters won't share that privilege with all these feckless fathers about. (Nearly swore there!) The best – Jeffers, UK.

•

Robert Brand: Ek dink baie aan my pa, aan myself as pa vir my kinders maar dan ook aan my Hemelse Pa....Ek weet my pa was 'n "groot" man met foute en al, ek is en probeer 'n goeie pa vir my kinders te wees met my foute en al maar ek weet my Hemelse Vader is daar vir my en vir ons almal

“For the Fallen”, by Lancaster-born poet Laurence Binyon (1869-1943). The poem was first published in The Times on September 21, 1914, a few weeks after the start of the First World War. The whole of this middle verse is traditionally recited as part of Remembrance Day services throughout the United Kingdom - http://www.iwm.org.uk/server/show/ConWebDoc.2796

2.5 Honours and Awards – Old and New 2.5.1 PRO - World Police and Fire Games – Andre Martinaglia Whilst surfing the internet, and looking at the forthcoming ‘’World Police and Fire Games’’ in New York (24th August – 5th September, 2011) I suddenly remembered the ‘’North American Police Winter Games’’, from years gone by and wondered if they still existed. I went into ‘’Google’’ on the internet – no, nothing! Then I decided to try ‘’International Police Winter Games’’, and low and behold, out it came, with a name change to the ‘’International Fire and Police Winter Games’’. So I wrote a letter to them, enquiring if they had any vacancies I could fill, and sent them my CV as per attached to letter. Within a few days I received an offer to be part of the committee by their Director, Brenda Espinoza, which I was quite surprised about. I replied, that I was content to serve on their committee, and also at the same time very surprised and honoured, being someone from a non-snow country like South Africa. A few days after that in June this year, I received a reply, offering me the ‘’Public Relations Post’’, which amazed me even more! My photo was added to ‘’IFPWG.com’’ and ‘’ifpwg.com’’ on the internet, which contained the particulars of the other members of the committee and their photos, and officially announced. This really took me by surprise, and I set to work circulating the necessary information around the world, which has brought me into contact with many of my old friends, who are still active in policing, having also moved up the ladder as so to speak, sitting in many cases in very strategic positions, helping me circulate the necessary information. Things are quite at the as far as response is concerned, as everyone is counting down to the opening and participation of the ‘’World Police and Fire Games’’ in New York, which will see 18,000 athletes competing in 69 different sporting events, from 70 countries, making it the second biggest event outside of the Olympic Games. What lies ahead for me still to do, I don’t know. Every day is another surprise in this exciting international policing day of mine, with more and more people coming in joining and experiencing with me and learning about something new.

17.2 Luit-kol Hendrik Smit Hendrik het nou die dag kom kuier en vir ons inligting gegee oor ons SAP-speurhonde wat in Palestina diens gedoen het. â&#x20AC;˘

Baie dankie Hendrik!

2.6 Roll of Honour â&#x20AC;&#x201C; Sandy Evans Haynes and Paul du Preez

Dido Valley Cemetery Simonstown, Cape Town â&#x20AC;&#x201C; Sandy Evans Haynes

Photo by Paul du Preez Comment by Jim Smith: Trooper Hunter Natal Mounted Police. Policemen fought alongside British Soldiers from the 24th South Wales Borderers currently the Royal Welsh. 16

“Their names shall live on! WE SHALL REMEMBER THEM – THEY DID NOT DIE IN VAIN - At the going down of the sun and in the morning, we will remember them.”2

3. FRIENDS MISSING & FOUND / GESOEKTE VRIENDE 3.1 Gesoek Jacob Geertsema - Dalene Jansen Geagte meneer Heymans, Soos per telefoon versoek oor besonderhede van: JACOB GEERTSEMA, geb.16 April 1915 te Zeerust, Wes-Transvaal. Hy was in die spoorwegpolisie ( sover ek weet, maar waarskynlik? in die SAP). Ek wil baie graag inligting hê tot wanneer hulle sy pensioengeld uitbetaal het na sy aftrede. Dit sal my 'n aanduiding gee watter jaar hy oorlede is. Ek dink hy is in die Kaap oorlede en begrawe. Hy het in Epping, en omgewing gebly, en was in die Gereformeerde kerk in Bellville en het later met die afstigting van Bellville/BelvilleOos, sy lidmaatskap opgesê. Ek sal dit BAIE waardeer indien u vir my inligting kan stuur. Baie dankie, Dalene Jansen •

Ek is baie seker ons manne in die Kaap sal kan help? – HBH

3.2 Die vier vroue-offisiere van V-Tak WWR (John Vorster Plein): Sarie van Niekerk Sarie van Niekerk: Wie het nog enige kontak met enige van die mense wat tussen 1972 en 1976 by die destydse veiligheidstak in die destydse John Vorsterplein gewerk het? Ek is veral dringend opsoek na die ander drie vroue wat in 1972 saam met my daar begin het. My van was toe Vorster.

3.3 Billie le Roux - Christo Giani Ek is opsoek na “Billie” le Roux wat saam met my in 1976 in kollege was. Ons was ook saam hondemanne in Pietersburg en ook by Koevoet? - Christo Giani

4. REUNIONS - REUNIES 4.1 Die 1961 Troepe van die SA Polisiekollege Telefoon:

084 549 7133

Posbus 2171

Faks:

086 541 9092

VRYHEID

E-Pos:

ritavdmerwe@vodamail.co.za

3100 5 Junie 2011

Beste Vriend, Soos u seker almal teen hierdie tyd weet, is ons al geruime tyd besig om te beplan aan ‘n reünie vir die 1961 Polisie Studente Opleidingsgroep, sowel as die instrukteurs . Wel, die beplanning is nou klaar en is dit met groot vreugde dat ek die volgende inligting aan u bekend maak. U en u gades word dus nou hartlik uitgenooi om die reünie by te woon te Hartenbos. Hierdie reünie gaan DV plaasvind vanaf 22-25 September 2011, te Hartenbos ATKV Oord. Almal kom by Hartenbos aan gedurende Donderdag die 22ste September 2011. Deur die dag maak ons, ons self tuis en kuier saam met die vriende wat alreeds aangekom het, en geniet dan aandete saam. Ons beplan verskillende aktiwiteite vir die Vrydag en Saterdag (22 en 23 September) en dan vertrek ons weer Sondag, 25 September 2011, net na ontbyt. Nou het ek ‘n paar versoeke wat ek graag aan u wil rig. Sodra u, u verblyf bespreek, sal u ‘n verwysingsnommer kry, wat op u depositostrokie ingevul moet word.

Die depositostrokie moet dan gefaks word na 044 6017202.

Ons

kontakpersoon by Hartenbos is Karen Phipson. ATKV Hartenbos se bankbesonderhede is soos volg: Bank: Rek. No: Tak kode:

ABSA 4060915700 632005

U moet sou gou as moontlik self u verblyf te Hartenbos bespreek. Ons staan bekend as die Loubser-groep, om verwarring te vermy, noem dit asseblief aan die besprekingsbeampte. Ek heg hierby ‘n lys van die beskikbare akkommodasie aan. Dit is selfsorg eenhede, maar die Oord gaan ook etes aan ons verskaf. Ontbyt (Jogurt, pap, melk, roosterbrood, spek, eiers, wors en vrugte) @ R75.00 per persoon en aandete (2 gang maaltye met vrugtesap, 2 vleise, groente, rys, aartappels en nagereg) @ R100.00 per persoon. Saterdagaand bied hulle ‘n spitbraai vir ons aan en dit beloop R135.00 per persoon. U kan self kies hoeveel etes u wil geniet. Wanneer u, u verblyf bespreek, moet u ook terselfdertyd u etes bespreek, bv 3 ontbyte en 3 aandetes, of wat die geval ook sal wees Moet nou nie u vrou se etes vergeet nie! Die Oord moet vroegtydig weet vir hoeveel gaste hulle moet beplan.

Wanneer u betaal vir u verblyf, moet u ook vir u etes betaal. U moet egter asseblief aandui watter bedrag vir verblyf is, en watter bedrag vir etes is. Dit is voor die hand liggend dat u sal aandui hoeveel ontbyte en hoeveel aandetes u gaan nuttig. Dit is dus belangrik dat u vooraf moet besluit vir hoeveel etes u gaan aansit. Dit is u voorreg om self daaroor te besluit. Indien u nie wil ontbyt geniet nie, dan sit u slegs aan vir aandete, want dit sal sekerlik gepaard gaan met ‘n heerlike kuier. Middagetes is almal self versorgend. Daar is ‘n restaurant by die Oord indien u nie self wil kos maak nie. Dit mag baie ingewikkeld klink, maar glo my, dis heel eenvoudig. Kom ons werk saam en maak dit vir die Oord se administratiewe personeel maklik. Julle kan ook julle eie drinkgoedjies, soos wyn ens, saambring vir gebruik tydens aandetes. Hierby aangeheg sal u al die nodige inligting, wat u verlang, vind. Alle besprekings en betalings moet asseblief teen 1 September 2011 afgehandel wees. Net ‘n laaste versoek asseblief. Om al ons administratiewe uitgawes te dek, moet ons op ‘n manier ‘n geldjie vra, daarom vra ons ‘n bedrag van R30.00 per persoon om hiervoor voorsiening te maak. Hierdie fooi het niks met Hartenbos te doen nie, daarom is dit by my betaalbaar. Ek sal dit by u aankoms te Hartenbos invorder. Baie dankie vir u samewerking. Indien u nog twyfel of u hierdie lekker kuier naweek wil bywoon, vra ek nou mooi, KOM ASSEBLIEF, u gaan nie weer so ‘n geleentheid kry nie! Dit gaan ‘n groot heerlikheid wees. Waar en wanneer gaan u weer kennis maak met al die ou vriende uit die verlede, toe Polisiemanne nog Polisiemanne was? Hoop ons sien u een en almal daar. Vriendelike groete Rita van der Merwe Dagsê Hennie, Ons het lanklaas kontak gehad, maar ons geniet nog steeds die Polisiekoerant. Ek verstaan dat Lowtjie Loubser met jou gepraat het oor die beplande 50 jare reünie van die Polisie Studente Opleidingsgroep van 1961. Wel, die beplanning is nou klaar, en die reünie gaan definitief plaasvind op 22-25 September te Hartenbos. Dit is nou vir ons baie aangenaam om jou amptelik uit te nooi om hierdie geskiedkundige aangeleentheid by te woon. Dit sal regtig baie lekker wees as julle die naweek saam met ons kan deurbring. Dit is natuurlik NIE net vir die manne nie, maar die vrouens is ook genooi, en is baie welkom. Moenie dat ek die enigste vrou op hierdie reünie wees nie! Dink net aan al die nuus wat jy kan insamel vir die e-Nongqai! 19

Ek heg hierby aan al die inligting wat jy mag nodig vind. As jy dit goed dink, kan jy dalk weer melding maak daarvan in die volgende uitgawes van die eNongqai. Ons bereik dalk net iemand wat nie hiervan geweet het nie, mens weet nooit. Vriendelike groete Rita van der Merwe Beste Rita, Baie dankie, genl Suiker Brits het my genooi om saam met hom te ry en by hom tuis te gaan. Natuurlik sal ek ‘n spesiale uitgawe van die eNongqai uitbring om verslag oor hierdie historiese gebeurtenis te doen. Ek sal ook die verrigtinge “tegnies dek” deur e-klankopnames te maak. Van die klankopnames kan ons ook op Radio Pretoria laat uitsaai. Vriende word genooi om hul ou foto’s saam te bring en ek sal hul vertellings opneem en elektronies vir die nageslag bewaar! Hennie Heymans

4.2 Die Hondeskool ’n Eeu Oud! Die Hondeskool sal hierdie jaar gedurende Augustus ‘n 100 jaar bestaan. Daar is aanvanklik begin met speurhonde en hondemeesters. •

Klip in die bos: dit is my persoonlike mening dat die Diamanttak die oudste aaneenlopende polisie-eenheid in Suid-Afrika is gevolg deur die verdenkingspersoneel van die KOD - HBH

4.3 Oud-SAP-Lede Liefdadigheidstrust Dagboek die braai skaapbraai vir 17 September 2011 – kaartjies @ R75-00 pp beskikbaar. • • • •

Baie dankie daar is twee donasies in betaal ten bedrae van R1100 -00. Gesoek ’n klein troppie skape om te braai en ’n paar makatane. U kan ook vir ons ’n skaap borg – laat weet my net. Kaartjies vir die ete is ook by my beskikbaar. eNongqai of Hennie Heymans se “donateurs”: Kontak my met u posadresse asb sodat ons u belastingsertifikate kan laat aanstuur.

ONDERHOUD VIR GEADVERTEERDE POSTE – Johan Ferreira In die nuwe Suid-Afrika, was dit my twyfelagtige voorreg om in Pietersburg te beland. Dit was die tyd van transformasie, equity, representivity en affirmative action, en vir die eerste jaar van my tyd in Pietersburg, was ek omtrent voltyds besig om poste te adverteer, kortlyste op te stel en onderhoude met applikante te voer. Byna soos dit deesdae met “IDOLS” op MNET is. Dit is maar ‘n vervelige werk, maar iemand moes verantwoordelik daarvoor wees. Wat vergoed het vir die sleurwerk, was die talle skreeusnaakse insidente tydens sulke onderhoude, veral as die kandidaat geen benul gehad het wat hy moes antwoord nie. Op ‘n dag is die keuringspaneel besig om onderhoude vir ‘n pos ‘n Thohoyandou te voer. Toe die eerste kandidaat voor die paneel geskuifel, ruik ons sommer 20

dadelik lont. Die man is nie alleen nie, hy is vergesel van ‘n aroma van gisteraand se brandewyn en vanoggend se russians en chips .... en van die regmakers wat hy “gevat” het net voor die onderhoud. Hy is ook so vriendelik en glimlaggend soos ons almal se beste maatjie. Om alles te begin, heet die voorsitter die kandidaat welkom en bedank hom vir sy teenwoordigheid. Hy val toe in met ‘n vraag oor die skorsingsbeleid, en watter ampsbekleër bevoeg is om iemand te skors, en om watter redes. Die kandidaat lyk soos ‘n gans wat na die swaar weer kyk, stotter en stamel, en gee ‘n totaal belaglike antwoord. Tydens sulke onderhoude sien mens baie soorte kandidate, dié wat bars van selfvertroue, die gladdebekke, en ook die manne wat met stomheid geslaan word .... Een van die paneellede kon die man se ooglopende drankreuk nie langer verduur nie, en vra vir die kandidaat: Vraag: “Tell me, Captain, do you take a drink?” Antwoord: “Yes, I do.” Vraag: “When did you take your last drink?” Antwoord “I think last night? Vraag: “How many times a night do you take a drink .... once or twice?” Antwoord: “Thrice.”

4.4 2 Junie 2011 Die Manne van die Kaap â&#x20AC;&#x201C; Jan van Wyk Bond Westelike Provinsie hou hulle half jaarlikse geselligheid, Snoek Braai of 2 Junie , en by hierdie geleentheid het Capie van Dyk, voorsitter 'n erelidmaatskap sertifikaat aan P.D. Siebrits wat die ouderdom van 80jr bereik het oorhandig.

Hennie hierdie foto vergesel die vorige foto. Groetnis Jan van Wyk.

Vlnr: Capie van Dyk, Pierre Wessels, Wallie Engelbrecht, Willem Smit, J.P. Engelbrecht, Basie Engelbrecht en voor:- Leon Wessels. -

Beste Jan stuur baie groete aan die Wessels-broers. Pierre was saam met ons op offisierskursus in 1971 en toe moes hy die kursus verlaat agv ‘n besering. Leon en ek het saam die senior bestuursontwikkelingskursus gedurende 1992 te Graaff-Reinet gedoen.

5. PERSONALITY OF THE MONTH 5. 1 No 38620 Kapt Pieter Frederik “Tiny” Nortje Pieter Frederik Nortje beter bekend as Tiny sluit op 11/1/1961 by die polisie aan nadat eers sy Oupa, Pieter Frederik Nortje 1907 en syvader, Pieter Frederik Nortje, in 1939, ook in die polisie was. Tiny was in troep 40 en sy magnommer was 38620 Hy is in 1964 as ‘n speurder aangestel. Hy was onder andere ook `n tyd lank lid van die Veiligheidstak. Hy het begin op Vanderbijlpark, en is toe verplaas na Cleveland, Johannesburg. Hy was `n tyd lank ook in Pretoria-Sentraal speurtak en twee keer in Owamboland, in 1976 op Ondangwa en 1980-81 op Oshakati Veiligheidstak 24

Tiny doen altesaam 11 keer grensdiens, en volg so in die voetspore van sy voorgangers wat deur die jare aan die Anglo Boereoorlog en in die Tweede Wêreldoorlog deelgeneem het. Hy was ook `n kranige sportman en het jare lank vir Johannesburg en Pretoria Polisie rugby gespeel. Met sy 6vt 6 dm was hy `n natuurlike slot en het ook vir verskeie ander top spanne uitgedraf. Na sy rugby loopbaan het hy aan langafstand-marathons begin deelneem en het onder andere ook aan die Comrades Marathon, die “Two Oceans” (56km) en die City - City (50km) deelgeneem. In 1986, as Luitenant, word hy gelas om `n spesiale-eenheid op die been te bring en so het die roofreaksie-eenheid begin. Hy het self die manne van die eenheid uitgesoek en, soos hy dit stel “die manne vrye teuels gegee om hulle as polisiemanne uit te leef en hulle het nie teleurgestel nie”. Die manne was trots op hulle eenheid. Tiny het selfs `n wapen ontwerp wat op “T”hemde en pette gedra was. Daar was op daardie stadium in 1986 sowat 150 roofsake in Johannesburg se middestad aangemeld. Na 3 maande was daar op `n stadium een per maand. Die eenheid was in verskeie skietvoorvalle met bankrowers, straatrowers, kardiewe ens betrokke en het elke slag as oorwinnaars uit die slag getree. In 1991 was hy oorgeplaas na die Voertuigdiefstal-eenheid as Bevelvoerder. In 1992 het hy om vervroegde pensioen aansoek gedoen en het op 31 Julie 1992 uit die Mag getree. Hy was twee keer in Magsorders vir dapperheid vermeld en het die Medalje vir die Bekamping van Terrorisme en twee balkies ontvang asook die medaljes vir 10 en 20 jaardiens. Hy het ook die medalje van die destydse SWA polisie ontvang vir die tyd toe hy in Owamboland gestasioneer was. Hy was ook op `n stadium in die VSA en het nog steeds polisievriende in die VSA, Engeland, Duitsland en Belgie. In Dallas Texas het hy saam met die polisie daar aan hulle skietoefeninge deelgeneem en die “Expert Marksmanship Award” deur die Dallas Polisie aan hom toegeken. Hy is getroud met Este, en het een dogter, Angelique. Sy kleindogter het twee kinders, wat van Tiny `n Oupagrootjie maak. Soos hy kwytraak, “my maggies, in my tyd het ons net gehoor van oupagrootjies!” Hy is nog steeds aktief en werk vir homself en doen nog privaat speurwerk en is `n geakkrediteerde instrukteur onder die vuurwapenwet en gee nog steeds opleiding.

Vlnr in die jagveld te Ellisras: â&#x20AC;&#x153;Tinyâ&#x20AC;? links, middel Andre Knoetze en Johan vd Bank, regs.

6. BIOGRAPHICAL DICTIONARY & OTHER PERSONALITIES 6.1 L/Sgt Johnnie Coetzee & Const Gawie Botha Die Beredemanne van 1959 – o/sers Johnny Coetzee en konstabel Gawie Botha – fotos Gawie Botha.

6.2 Field Marshal Sir William Slim

6.3 Lt-Col H Woodward, MBE SAAF

Foto: Nongqai 194902000 Foto: Nongqai 194902177

6.4 No 177 Head-Const Frederick Charles Clarke, SAP, Cape Town and Johannesburg

I met a lady and she told me her father was a policeman. Naturally I was interested and she promised to get me his details. Well I was in for a surprise! Her father was No 117 in the South African Police! He retired as a Head-Constable i.e. a Warrant–Officer. This is what I found out until now: Frederick Charles Clarke was a soldier in India on his way home. The ship could not go through the Suez Canal. They stopped at Cape Town. He liked the place and joined the Police. He was stationed in the Karoo. One day he was instructed to report to the Prime Minister, Cecil John Rhodes. He was appointed Prime Minister of the Cape, Mr CJ Rhodes’ body guard. He looked after Rhodes and on the day Rhodes died Mr Clarke told the PM that he did not look well. They were in Rhodes cottage in Muizenberg. Rhodes said his blood pressure was high! He told the PM to lie down. He untied his collar and open the windows so that a draught to blow in and cool the PM down. Mr Clarke was with the PM when he died. My informant was born when her father was old! One day at the SA Navy League I met Cmdr Mark Nell an old senior Naval Officer and he introduced me to his aunt, Mrs who was my age! Here is a photo of Mr CJ Rhodes’ cottage at Muizenberg nr the Muizenberg Police Museum:

6.5 Foto’s Luit-kol Herman le Roux

Herman – 3de van links - as lid van PATU en ‘n groot kobra!

Geweer-inspeksie op ‘n warm dag! “No names no pack drill!”

‘n SA Polisie adjudant-offisier onder dekking! Hier is Herman ‘n sersant in die Militêre Polisie.

Mamelodi - kol Hansie Khune en kol Leganyane praat met die klerikalemanne â&#x20AC;&#x201C; Herman is geweer en gespoor!

Die wĂŞreld wil bedrieg wees!

Die mens is sy eie wolf!

Herman en sy goeie gade, Rosa.

6.6 Genl Mike Geldenhuys onthou ... staatspresident CR Swart en Oom Fred van Niekerk

Van links na regs: genl Mike Geldenhuys, staatspresident CR Swart en die destydse alombekende, beminde en deurwinterde speurder, brigadier Fred van Niekerk.

6.7 Brig Fred van Niekerk in sy fleur – Hennie Heymans 6.7.1 D/H/C Fred van Niekerk & D/H/C W Herbst Two,

then

famous,

Detective

Head

Constables Fred Herbst.

and Mr

–

Oom

Herbst

may be regarded as the ‘father’ of the old Special Branch on the Witwatersrand. There are many anecdotes about DHC Herbst. He is the author of a book.

In those days they were DHC’s – later generations know them as Detective Warrant Officers (D/W/O).

1939 â&#x20AC;&#x201C; Rugby at its best! Marshall Squareâ&#x20AC;&#x2122;s Bobbies vs the Detectives! Must have been a jolly good show! Det-Head-Const Fred van Niekerk had the later General Hendrik van den Bergh also in the team! Tally Broodryk (Springbok) in third row striped jersey. Mr Retief (on 49

photo) had a brother in Pretoria, both were in the SA Criminal Bureau. “Van Straaten” could be Mr Jaap van Straaten whom I knew in Durban. Alf Edelstein became a well known CID officer. I wonder if “Brink” is the brig Brink who later became OC of the Dog School?

6.8 Rudi Noelene Roode - Wie onthou my pa: W51982W Willem Hendrik Roode ?

6.9 SA Polisie – Diensrekord: a/o Ockert Johannes Fourie 1. My onlangse versoek aan die lys vir hulp om 'n kontak adres te kry waar ek my Pa se diens rekord as lid van die ou Suid Afrikaanse Polisie kan aanvra het toe nie enige sukses opgelewer nie. Een van die lyslede was so gaaf om vir my 'n epos kontak en telefoon nommer van die Polisie Museum te verskaf. Ek het die epos probeer maar kry 'n boodskap wat sê dat dit nie geldig is nie, so ek aanvaar die persoon werk nie meer daar nie. Ek het op die web probeer sien of die Polisie museum in Pretoria 'n kontak punt het maar dit lyk my die museum ondergaan al die laaste 7 jaar verbeteringe en is nie oop vir die publiek nie. As iemand dus kan help met inligting oor hoe om my Pa se polisie diensrekord te bekom sal dit baie waardeer word.

Groetnis van Toronto Ockert Fourie 2. Dagsê Hennie: Dankie vir die vinnige reaksie op my versoek. As kind het ek graag die Nongqai gelees en het nog nie eNongqai gesien nie. My pa se volle name was Ockert Johannes Fourie (SAP 196910), gebore 31 Desember 1915 in Kimberley en oorlede 13 Jan 2004 Centurion. Hy het in Kimberley by die polisie aangesluit en was onder meer by die volgende plekke gestasioneer: Matatiele, Umtata, Cala, Burgersdorp en van omtrent 1957 tot 1975 in Oos Londen waar hy afgetree het. Tydens die Tweede Wêreld Oorlog het hy in Noord Afrika diens gedoen met die 2de Bataljon SAP, is in 1942 by Tobruk gevange geneem, was vir 16 maande in Italië in 'n prisonierskamp, en het in 1943 ontsnap en weer by die geallieerdes aangesluit. Hennie, dankie weereens by voorbaat vir jou hulp. Sou jy belangstel kan ek wanneer ek my Pa se diens rekord ontvang vir jou 'n kort artikel van sy oorlogsondervinding stuur vir moontlike insluiting in eNongqai. Hy het 'n dagboek gehou van sy reis vanaf Durban na Egipte, en dan is daar ook 'n koerant artikel van sy ontsnapping uit die Italiaanse prisonierskamp. Ongelukkig het die oorlogsondervinding hom vroeg in sy loopbaan baie nadelig geraak. Dit was voor mense geweet het van, of behandeling ontvang het vir, "posttraumatic stress disorder". Groetnis uit Kanada. Ockert Fourie

3. Hennie: Ek het weer na al die dokumente gekyk en jy blyk heeltemal reg te wees, Matatiele is natuurlik in Kokstad se distrik geleë. Alhoewel SAP 196910 'n nommer is wat ek op meeste dokumente sien het ek tog na verdere ondersoek toe ook verwysing na no. 16743 gekry. Ek is net nie seker oor kamp 344 nie maar sal verder ondersoek in stel. Dankie Ockert 4. Weereens Dagsê: Dit is werklik 'n klein wêreld. Jy kan gerus die briewe en foto plaas. Ek is in Matatiele gebore maar soos dit maar gaan met polisie families is my pa verskeie kere verplaas so ek was maar baie jonk toe ons daar weg is. Nuwe omgewings en nuwe skole was maar deel van die polisiekinders se grootword. My Pa het my Ma in Matatiele ontmoet waar hulle familie (Marais) gewoon het, Haar Pa - my Oupa Marais - het daar vir die SA Spoorweë gewerk. Mt. Currie en Cederville is bekende name so ook die Malan naam. Ek is oortuig hulle het mekaar geken. Ek het nog steeds vêrlangs familie daar in Matatiele. As kind 51

het my Pa patrollie gery daar in die grensgebied. Hy was vir 'n tyd lank in die laat 40's (ek was baie jonk so ek dink dit was 1948/49) daar op 'n polisie buitepos en die naam soos ek onthou was iets soos "Bankrie". Ek is nie seker oor die naam nie. As polisieman in Cala het hy daar ook nog berede patrollie gery. Teen die tyd het die skelms al karre gehad en ek weet my Pa moes 'n paar keer sy eie 1949 Mercury gebruik om verdagtes agterna te sit. Groetnis. Ockert

Sers OJ Fourie

6.10 ‘n Huldeblyk aan brigadier C J W du Plooy – brig Willie Wentzel Brigadier Neels Du Plooy is op 5 Februarie 2011 in die ouderdom van 83 jaar in Pretoria oorlede. Dit was my voorreg om ‘n hele paar jaar saam met hom te dien by Veiligheid, te Hoofkantoor. Graag wil ek saam met diegene wat hom geken het paar staaltjies deel. 52

Brigadier Neels

was vir baie jare hoof van Veiligheid se opleiding en het as

motiveringspreker die grondslag gelê vir lede se toewyding gedurende die terroristeaanslag. Daarbenewens het hy ook landswyd lesings aangebied by die polisie se opleidingskolleges en private instansies. As ‘n Bybelkenner was hy ook ‘n gunsteling spreker by Christelike instansies. Hy was ‘n orator by uitstek en die nederigheid vanself met sy kenmerkende hoed. Daarom dat hy by baie bekend gestaan het as “Sagmoedige Neelsie”. Met die talle versoeke wat vanuit die publiek ontvang is oor hul bekommernis met die terroristiese aanslag het Hoofkantoor brigadier Neels opdrag gegee om die publiek in te lig en gerus te stel dat die veiliheidsmagte in beheer is. Met brigadier Neels as spreker en ek as sy “agterryer” met my vertoning van terroristewapens en -films, is die land deurkruis. Spontane kollektes vir die manne op die grens het normaalweg gevolg nadat brigadier Neels die gehore toegespreek het. Duisende rande is vir die Polisie se Geriewe Fonds ingesamel. Dit het baie dikwels gebeur dat Brigadier Neels deur die kommissaris en ander generaals versoek is om namens hul op te tree by publieke byeenkomste. Op ‘n dag skakel die destydse kommissaris, generaal Prinsloo en vra dat brigadier Neels die volgende aand namens hom moet gaan praat gekanselleer.

‘n Maand

in Vredefort.

Brigadier Neels het sy familieafspraak

later bevind ek myself in Vredefort waar ek ‘n terroriste-

wapenuitstalling moes hou by hul plaaslike skou. Ek was nog besig om die wapens uit te pak toe n dame vir my vra of brigadier Neels nie saam gekom het nie. Die antwoord was negatief waarop sy vra dat ek saam met haar ‘n ontbyt moet gaan eet by een van die skoutente. Sy wou graag vertel hoe brigadier Neels haar lewe verander het. Sy erken dat sy die grootste snob in die Vrystaat was. Voorsitter van al die kultuurorganisasies oa die plaaslike Nasionale Partytak. Dit was sy wat gereël het dat die Kommissaris hul die vorige maand moes kom toespreek. Dit was vir haar die grootste skok toe haar deurklokkie laat daardie middag lui en ‘n kort mannetjie geklee in sy ryklere en hoed in die hand, vir haar vertel dat die kommissaris weens ander verpligtinge hul nie sal kan toespreek nie, dat hy egter namens die kommissaris sal praat. Sy was diep teleurgesteld en haar eerste reaksie was om die toespraakitem van die program te skrap of ‘n ander spreker in die hande te kry. Maar daar was nie tyd daarvoor nie. Sy vra toe vir hom waaroor sal hy praat. Hy moes seker haar teleurstelling opgemerk het want hy vroetel toe onder sy klere en haal op die ou end ‘n stukkie verkreukelde papier uit sy hemp se sakkie. So hakkelrig vertel hy haar toe dat hy oor terrorisme in die algemeen sal praat. As voorsorg besluit sy toe om die brigadier se toespraaktyd drasties te verkort. Sy vertel hom toe dat hy 20 minute het om sy toespraak te lewer ipv die beplande 40 minute. Die aand was sy egter totaal verras maar in ‘n groot verleentheid toe die brigadier presies na 20 minute in die middel van ‘n vertelling die gehoor meedeel dat die tyd wat die voorsitter hom gegee het verstreke is. Sonder seremonie stap hy af van die verhoog. Almal in die gehoor het opgevlieg en gevra dat hy asseblief moet voortgaan. Op die ou end het die brigadier langer as ‘n uur gepraat en is met groot toejuiging begroet. Sy vertel dat haar 53

kennismaking met brigadier Neels haar ‘n dure les geleer het om nooit iemand op sy uiterlike te beoordeel nie. Dit het haar genoodsaak om positiewe aanpassings in haar lewe te maak. Soos reeds genoem was brigadier Neels ‘n bedrewe spreker met ‘n wye algemene kennis. Op ‘n stadium is hy genomineer om ‘n senior staatsdienskursus van twee weke by te woon. Maar toe ek die oggend van die derde dag by die kantoor aankom sit hy agter sy lessenaar. Ek vra toe wat het gebeur dat hy so vinnig terug is waarop hy so binnemonds brom dat hul hom nie daar benodig nie. Later hoor ek by ‘n tennisvriend wat ook dieselfde kursus bygewoon het wat werklik daar gebeur het.

Die kursus het

normaal verloop met

voorbereide toesprake maar die tweede dag moes die kursusgangers ‘n toespraak lewer oor ‘n onbekende toegekende onderwerp. Brigadier Neels het so geskitter met sy toespraak dat die kursusleier hom gevra het om hom vrywillig van die kursus te onttrek. Die kursusleier het openlik erken dat brigadier Neels se teenwoordigheid op die kursus vir hom ‘n verleentheid is. Die tyd saam met brigadier Neels was vir my ‘n leerskool. By hom het ek geleer om nie net betyds vir afsprake te wees nie maar lank voor die tyd daar te wees.

Waar ons na

uitnodigings by ander plekke gegaan het moes daar altyd voorsiening gemaak word vir onvoorsiene gebeure. nie.

Ons departement moes nooit ‘n verleentheid vir die publiek wees

Verder dat ‘n mens goed voorbereid moet wees en altyd jou alles moet gee ongeag wie

jou gehoor is en hoe groot dit is. So kom ek saam met brigadier Neels een Saterdagmiddag by ‘n skool in Wespark, Pretoria aan . Die organiseerders het ons laat verstaan het dat die saal volgepak sal wees. Daar was egter nie meer as twintig mense in die saal nie. Daar is nie rekening gehou met die feit dat Noord-Transvaal teen Westelike-Provinsie daardie middag op Loftus speel nie. Die organiseerders wou die samekoms kanselleer maar brigadier Neels wou niks daarvan weet nie. Ek het so gehoop dat hy sy optrede sou verkort sodat ek minstens in staat sou wees om oor die radio na die rugby kon luister. Maar nee, brigadier Neels gee sy normale toeligting . Op ‘n dag lui die telefoon en die Bevelvoerende Offisier van die Polisiekollege wil dringend met brigadier Neels praat. Ek deel hom mee dat hy nie in sy kantoor is nie maar wel in die lesingsaal waar daar nie ‘n telefoonverbinding is nie. Die bevelvoerder vertel toe hoe hy in die knyp is. Daar is ‘n saal in Tuine Hoërskool, Pretoria vol Voortrekkers wat wag dat sersant Herman Goppel ‘n praktiese judo demonstrasie moet kom lewer.

Dit was ‘n

tweedaagse leierskapsaamtrek van al Transvaal se Voortekker- onderwysers en leerlinge. Sy probleem is dat sersant Goppel siek in die bed is en dat hy niemand van sy Voortrekkerafspraak ingelig het nie. Hy het ook geen persoon in die Kollege wat kon uithelp nie. Volgens hom is brigadier Neels die enigste polisieman wat die situasie kon red. Ek sê toe dat ek die boodskap aan brigadier Neels sal oordra en as hy nie binne vyf minute van ons hoor nie kan hy aanvaar die situasie is onder beheer. Met brigadier Neels se hoed in my hand en die motorsleutels is ek na die lesingsaal waar hy gemoedelik instem. Die heel pad het ek 54

gewonder hoe die teleurgestelde Voortrekkers wat ‘n judo optrede verwag het, brigadier Neels sal aanvaar. By die skool aangekom vra brigadier Neels ‘n swartbord en skryf met groot letters die woord “LEIERSKAP “ daarop. Hy begin toe met elke letter en kleur dit in met interessante vertellings. Deur die

Voortrekkers te vra om ook hul mening te lug

waarvoor die letters staan, maak hy hul gou deelnemers. Waar ek agter hom op die verhoog gesit het kon ek sien hoe vinnig die onderwysers begin notaboeke uithaal en aantekeninge maak. Op die einde was daar ‘n groot applous. As Bybelkenner kon brigadier Neels gepaste insette lewer. Tydens ‘n vergadering van Hoofkantoor se offisiere wat die “Sanhedrin“ genoem is, was daar een oggend onder voorsitterskap van generaal Johan Coetzee, ‘n ernstige taaldispuut.

Twee dames met

honneursgrade in Afrikaans was pas aangestel om Veiligheid se memorandums wat na die Minister gestuur moes word, taalkundig te versorg en indien nodig te korrigeer. Een van die offisiere was erg beswaard omdat een van sy memorandums drasties verander is. Gewapen met woordeboekinligting het hy die vergadering probeer oortuig dat sy memorandum foutiewelik verander is. Hy het spesifiek na voorbeelde verwys waar die woorde “ was “ na “ is “ verander is.

Die vergadering was erg verdeeld en genl Coetzee

was nie bereid om ‘n beslissing te maak nie. Maar as ‘n laaste uitweg vra hy toe vir brigadier Neels wat sy mening is. Waarop brigadier Neels antwoord: “Ek glo nie die woordeboeke sal in die geval vir ons ‘n oplossing bied nie. Ons sal na die Bybel moet gaan en meer spesifiek na die ‘ONSE VADER’ wat duidelik sê ‘ONSE VADER WAT IN DIE HEMEL IS “

Die vergadering is daar en dan afgesluit.

Brig Neels het tekens van versiendheid gehad. Tydens ‘n optrede op n klein WesTransvaalse

dorpie kom die plaaslike stasiebevelvoerder met ‘n dringende boodskap van

sy distrikskommandant. Brigadier Neels moet die distrikskommandant eers kom sien voor hy terugkeer na Pretoria. Dit was ‘n groot ompad maar omdat brigadier Neels bekommerd was dat die distrikskommandant miskien beswaard is omdat hy in sy distrik opgetree het sonder om hom vooraf in kennis te stel, besluit hy om wel die draai te ry en verskoning te maak. Daar aangekom groet die Distrikskommandant skaars maar pluk ‘n bevorderingslys uit sy boonste laai. Hy en brigadier Neels was saam op offisierskursus en hy wou inligting weet oor elke offisier op die lys.

Veral oor hul moontlike vervroegde

aftredes en

gesondheidstoestande. Nadat die lys deurgewerk is merk hy toe op dat hy nou vyfde op die lys is. Ons is daar weg sonder om eers tee te drink. Ek kon sien dat brigadier Neels ontsteld was omdat die distrikskommandant ons so baie kilometers verniet laat ry het net om sy bevorderingslys op datum te kry. Ewe droog merk hy op dat die Bybel sê dat hy wat eerste wil wees gaan laaste wees.

Ses maande later kom die skokkende tyding. Die betrokke

distrikskommissaris is oorlede. Baie weet dat brigadier Neels geseënd was met n goeie geheue maar dat hy ‘n kampioen grapverteller was en daarvan gehou het om sosiaal te verkeer is nie so bekend nie. So kom ons een aand na ‘n optrede by ‘n Vrystaatse Hotel aan waar ons bespreek was. Dit was reeds 55

na twaalf. Ons spoor die hoteleienaar op by sy privaat–kroegie waar hy en sy vriende besig was met ‘n grapkompetisie. Ons word gevra om by hul aan te sluit. Ons word vooraf gewaarsku dat die hoteleienaar die kampioen grapverteller in die Vrystaat is. Die werking van die kompetisie was so

dat ‘n sekere onderwerp genomineer word waarop elke

deelnemer die geleentheid kry om met ‘n grappie daaroor te antwoord. Ek was elke keer vroeg uitgeskakel maar brigadier Neels het sy staal gewys. Keer op keer het hy met ‘n gepaste grappie voor die dag gekom. Twee uur die oggend moes die hoteleienaar erken dat hy sy rieme styfgeloop het. Het hierdie begaafde brigadier erkenning gekry vir sy totale toewyding aan die SA Polisie ? Hy was vir jare ingeskryf vir ‘n B.Iuris-graad by Unisa en het elke jaar toelating gekry vir al sy kursusse. Omdat hy nooit nee kon sê vir departementele versoeke wat bots met sy eksamendatums het meegebring dat hy nooit sy graad voltooi het nie. Sy gesin moes ook noodwendig opofferings maak. Waarom brigadier Neels nie ‘n generaal geword het nie en besluit het om op die ouderdom van vyf en vyftig op vervroegde pensioen te gaan is ‘n hartseer verhaal wat nie vertel kan word nie. Hy het op die betrokke dag teruggekom van die vyfde vloer by Wachthuis. Sy hoed geneem om nooit weer terug te keer nie. NS : Brigadier Neels Du Plooy het na sy aftrede nege jaar diens verrig vir die Weermag en daarna tot sy dood diens verrig vir sy medemens en Skepper. Willie Wentzel : Brigadier (afgetree).

•

Junie 1974

7. WE REMEMBER 7.1. 1949: Durban Riots between the Zulus and the Indians By strange coincidence Lt-Col William Marshall, our Radio Pretoria correspondent, also sent eNongqai the first picture depicted here below. The South African Police was still a mounted regiment before the Second World War. However this War was the direct cause that the South African Police Force mechanized – the Jeep displaced the camel and the horse. The police mounted patrol at Witsieshoek under the command of Maj IPS Terblanche was the last South African Police mounted patrol based on the old British model dating from the Anglo Boer War which was continued by the SA Constabulary, the South African Police and the South African Mounted Rifles. We also have a report in this edition on the Mounted Patrol at Witsieshoek by Lt-Col Vister who was a youngster at the time! Having grown up in Durban as the son of a policeman my Father told me many stories of the 1949 “Race Riots” in Cato Manor! He showed me, when we were driving in Durban, what happened at certain places. Had I only taken more care and wrote his memoirs down! Another friend and author that took part in these riots, is Maj PC Swanepoel author of the books Polisieavonture in Suidwes and Really inside Boss. One day I had to do duty in the Durban-area, I can’t remember where, but I was dressed in the full blue police uniform, armed with a .303 and 50 rounds of ammunition when an old Zulu gentlemen accosted me. He told me the following anecdote: “Kosaan we are not scared of the Police! We are not scared of the Army neither of the Air Force! We fear the only the Navy!” He answered my question: “During 1949 when we fighting the Indians the Navy came. They blew a whistle and then threw out two white lines and then shot everything in sight within these two white markers – even the ambulance had to flee! Kosaan we fear the Navy.” One day in Ulundi I met a Zulu in a hotel. He told me he was a lawyer serving in the SA Police Service – I did not tell him that I was a retired police officer. We talked and he told me: “You know what we Zulus and the British have in common? We love a good fight!” Lieut-Gen JJ Viktor once told me he was part of the airborne police sent down to Durban during 1949.

This is the 1st time that the SAP used aircraft to deploy policemen – footmen in blue, “mounties” in khaki. During WW2 elements of the SAP Brigade were trained to be the first airborne troops in the Union of South Africa.

Note Harley Davidson & Side Car

The Nongqai 19490218

The Nongqai 194902181

Note Durban City Policeman on motorcycle Nongqai 194902182

Source: Nongqai February 1949 02 247 Note the use of radio equiped police vehicles! (I believe major “Rooibaard” van Zyl, KPM, also served with the Johannesburg policemen in Durban.)

7.2 Const JEF du Plooy (Oom Koos & Tannie Emsie – Rossburg, Durban.) Const JEF du Plooy was known as “Oom Koos” he was the father of Emmerentia du Plooy who was in my class at school from Class 1. One day my father was preparing for a parade inspection and I stole one of his .303 rounds. I was 6yrs old – doli incapax - and that projectile was a thing of beauty and has remained joy forever. I took it to school and Emmerentia told the teacher who confiscated the projectile! I can’t remember the consequences! My parents were lifelong friends of the Du Plooys. Oom Koos du Plooy had a brother who was an artisan who was attached to the Building Branch of the QM in Pretoria. •

I wonder what happened to Emmerentia and her brother Rudolph?

7.3 1981 - So onthou Marius Avenant die Militêre Polisie

Nou hier is 'n foto wat seker een van my trotste dae was.... Parlementsopening 1981. MP's was mos ook Polisiemanne!!! Ek sit 2de van links in die voorste ry. Links van my is Baas Seeman Moller, en regs van my is A/O Ludick. Die Leër Offisier langs hom is Majoor Attenbury. Seeman Holder agter die Majoor (sy Pa, Kommandeur Henry Holder, was ons Bevelvoerder, wat hierdie jaar 80 geword het en ons het vandag nog kontak. 'n Man vir wie ek deur die vuur sou geloop het sonder skoene. ) Die ander Vloot MP wat regs sit, is Bootsman Swanepoel. Dit was vir ons Vloot-lede 'n prestige gebeurtenis gewees, want die hele openings optog, was deur ons gelei. AO Ludick het voor gery en moes sy tydsberekening perfek kry. Agter hom was ons 4 Vloot lede, dan Majoor Attenbury en dan die Leër MP's, gevolg deur die SAP Berede eenheid en dan die President se motor. Ons het in Adderley straat af beweeg, om die sirkel by Paul Sauer gebou en weer opgekom, dan links gedraai by die Grootte Kerk en regs in Parlement straat. Dit was die meer "tricky" deel van die storie want agv die straatwydte, moes ons daar versnel en in enkel gelid deur ry, links draai en om die blok beweeg tot by Hoffman Plein (as ek nou die plein se naam reg het). Dit moes alles so op tyd gebeur dat wanneer die President uit sy motor klim en die trappe bestyg, hy op die kop om 11:00 bo is wanneer die kanon op Seinheuwel die saluut afvuur. Dan het hy 'n toespraak daar gemaak, en ons moes ons motorfietse (groot swaar BMW R50/5) een blok ver stoot sodat die enjins nie inmeng met sy toespraak nie. EN dit was WARM daardie dag! Daar het heelwat soldate omgeval in die straat belyning. Nie een Vlootlid het omgeval nie, en op daardie stadium was

die Vloot ook die enigste lede wat met oop bajonette4 die straat belyn het. En daar moes ons staan tot die President weer uitgekom het, en ons hom weer begelei het, die keer op in Kompanjieslaan in die Tuine waar ons netjies op presies die regte plekke moes swaai, stop en die motorfietse op hul hoofstaander moes staan ... 90° met die kanaal agter ons. Die SAP se berede ouens het dieselfde gedoen en die perde het self agteruit beweeg en hul hoewe tot teen die randsteen van die kanaal gebring, en doodstil gestaan. Die President het ons dan geïnspekteer en in Tuynhuis ingegaan. Aangename herinneringe aan 'n tyd toe alles nog met trots gedoen was. Ons het vir 'n week voor die tyd op die ou aankoopbaan by Wingfield geoefen om ons tyd en posisie reg te kry. Groete – Marius Avenant.

7.4 Nazis in South West Africa – Jonathan Pittaway

7.5 Brig Fanie Bouwer Fanie Bouwer het by die Suid-Afrikaanse Polisie aangesluit in die laat sestigs in Umthata. Ná kollege-opleiding is hy weer terug gestuur Transkei toe. Hy sê hy vermoed dat die rede vir sy terugplasing daarheen, was omdat hy vlot isiXhoska kon praat, wat moontlik sy “biggest claim to fame” was.

Gevelde bajonette? - HBH

Nadat hy by enkele stasies in Transkei gestasioneer was, is hy met die aanloop van die Transkeise Onafhanklikheid na Stellenbosch verplaas in 1975, waar hy toe ’n offisier die jaar daarna geword het. Daarna was hy in die Boland en Westelike-Provinsie gestasioneer, waarna hy vir ’n paar jaar as Distrikskommandant in Namakwaland (Springbok) gedien het. Van daar is hy terug na Kaapstad waar hy die Hoof van Afdeling Binnelandse Stabiliteit (ABS) was vanaf 1993. In sy laaste jare in die SAPD was hy die Provinsiale Hoof: Misdaadvoorkoming by die Provinsiale Hoofkantoor in Kaapstad. Hy het in Julie 1998 uit die SAPD bedank. Hy is die afgelope paar jare ‘n Algemene Bestuurder by ’n galvaniseringsmaatskappy in Bellville.

•

Nou dat ons weet hoe jy lyk, baie welkom in ons geledere - HBH

7.6 Luit.-Generaal Lothar Neethling - Fanie Bouwer As ek aan Max Du Preez dink, dink ‘n ou ook sommer dadelik aan generaal Lothar Neethling, die destydse hoof van die polisie se forensiese-wetenskap laboratorium. Die twee was mos in ‘n siviele geding teen mekaar betrokke nadat Du Preez ‘n paar dinge van hom in sy koerant beweer het. Dit het destyds opslae gemaak. Daar was geen liefde vir mekaar nie. Maar ek wil eintlik ‘n komiese insident oor generaal Neethling vertel. Ek dink dit was so teen 1987 toe hy ons in die Polisiekollege tydens ‘n bestuurskursus oor een of ander onderwerp kom toespreek het. So deur die loop van die lesing sien Neethling dat een van die offisiere vas aan die slaap is en hy sê kliphard: “Jy wat daar slaap, staan op!” Neethling se aanbieding moes seker maar vervelig gewees het! Ongelukkig, egter, staan ‘n ander offisier, wat ‘n paar meter verder weg gesit het en óók geslaap het, toe op. Neethling was seker onder die indruk gewees dat die ou wat opgestaan het, besig is om met hom die gek skeer. En daar ‘verloor’ hy dit toe. Hy storm op die arme man af met ‘n gesig rooi van woede. Hy, as wetenskaplike, trap die arme siel uit, op ‘n wyse wat ‘n sersant-majoor in die army jaloers sou maak. Al wat deur my gedagtes gegaan het toe ek na sy uitbarsting luister, was dat hierdie wetenskaplike in die paar jare wat hy by die polisie betrokke is, die militêre kultuur behoorlik omarm en aanvaar het. •

Johan Ferreira: Baie mooi storie ..... ja, die generaal was soms maar haastig met sy humeur .... maar hy het eintlik 'n hart van goud gehad vir die mense wat hom goed geken het.

7.7 So onthou lt-kol Herman le Roux HIERDIE IS 'N KORT UITTREKSEL (SLEGS 'N PAAR BLADSYE) UIT EEN HOOFSTUK VAN DIE MANUSKRIP "HALLO ! NEGE TWEE LIMA" (my roepsein) WAT EK GESKRYF HET MAAR, NOG NIE KAN PUBLISEER NIE, ALHOEWEL EK AL DIE SKRIFTELKE, DOKUMENTêRE EN BANDOPNAME BEWYSE HET VIR WAT EK GESKRYF HET, HET DIE TYD NOG NIE ALLES GEHEEL NIE, EN IS DAAR EGGENOTES EN KINDERS WAT NIE SAL VERSTAAN NIE. HIERDIE UITREKSEL GLO EK SAL NIEMAND OFFENSIEF MAAK NIE. IN DIE AANHEF TOT HIERDIE HOOFSTUK VAN DIE MANUSKRIP HET EK GESKRYF; "DIT IS NIE MY INTENSIE OM ENIGIEMAND TE ETIKETEER NIE, MAAR SLEGS MY BESKEIE MENING OOR HOE EK IEMAND, WAT EK NIE WERD WAS OM SY SKOENE VAS TE MAAK NIE, ERVAAR HET." Derde week in Desember 1986 my Nissan is gepak en die Comet

Sleepwa is

gehak vir Port Edward, op pad uit die huis lui my halfamptelike foon, dit is 68

Brigadier Van Lill, Afdeling Kommissaris Noord Transvaal; "Weet jy waar is die Forensiese Wetenskap Laboratorium ?" Almal weet dit, daar waar die ou Kwartiermeester was, bo in Visagie straat. Maar ek antwoord " Ja, ek weet Brigadier " "Generaal Neethling wil jou sien" "Brigadier ek is nou op pad Port Edward toe, ek is met verlof" "Vertel dit vir Genl Neethling, hy is die baas van Port Edward," en hy plaas die foon neer. Terug in die huis, skeer en trek wintersuniform5 aan, weer lui die foon, iemand van brigadier De Villiers van SSO, Hoofkantoor se kantoor: "Genl Neethling wag vir jou." Wie is hierdie mense ? Ek het mos 'n DK ! Eers

later

sou

uitvind

hoe

onnodig

bevrees

baie

offisiere

vir

Generaal

Neethling was. Wonder wat gaan aan ? My gedagtes gaan terug na Sunnyside toe ek nog a/offisier was, ek het geweier om een van my Uniformtak "dockets" vir toe nog 'Kolonel' Neethling te gee om te lees, een van hoofkantoor se senior offisiere se seun was die verdagte in my 'docket'. Ek parkeer dubbel voor die ICS gebou, in die gang ontmoet ek brig (genl-maj) Kruger, ek weet wie hy is, lugmag-ingenieur, wat oorgekom het polisie toe, vreeslik, verskriklik intelligent, die mees opregte en eerlikste mens wat ek ooit ontmoet het, wat nie twee woorde na mekaar in suiwer Afrikaans kan praat nie. "O !' Is jy die ou wat 'jockey' vir hierdie 'job' ?" "Nee Brigadier, ek het nie aansoek gedoen vir enigiets nie behalwe vakansieverlof, Genl. Neethling het my laat kom." "Is jy met verlof !?" "Ja Brigadier" Hy skreeu my dood. "Noellie!"

skreeu hy vir kolonel Noelie Mentz, waar is die 'general'

hierdie man is met verlof", selfde tyd verskyn genl Neethling agter ons in die gang. "Hiergh is ek, wat skrgheeu jy so ? "

Getuig van goeie dissipline! Ons lapbaadjies het ook baadjie aangetrek as die Baas jou wil spreek - HBH

Hy 'bry' sy R're en spreek sy G's 'n oktaaf te hoog uit. Genl Neethling stel homself voor en vra waar ek vakansie gaan hou? Ek antwoord: "Port Edward." Hy sien ek het 'n sagte belt aan en vra; "Waar's jou "gun?" "Ek is met verlof Generaal." Hy antwoord nie. In sy kantoor, kolonel Mentz bel iemand by Port Edward en skakel die oproep deur na die Generaal, hy praat met 'n "Piet" en sê dat hy twee offisiere afstuur om te gaan rus, hy vind uit waar ek sou tuisgaan en is blykbaar tevrede dat dit 'n "goeie" plek is hy deel "Piet" mee ek sal 'n dag langer daar bly. Ek sien hy blaai deur my en my vrou se persoonlike lêers wat op sy lessenaar lê, hy deel my mee ek is nou 'n 'stafoffisier', hy gee my 'n visitekaartjie en sê ek moet 13 Februarie 1987 aanmeld. "Jou meisie is ook 'n offisier, by TIN HK ?" "Nee, dit is my vrou." "Genl Bert Wandrag sê jy is hardegat" Dit is hoe ek by luit-genl Neethling 'beland' het, ek is nooit daarheen verplaas in die sin van verplaas nie, nooit iets op papier gesien nie. Hy het my "Piet Retief" genoem. Genl-maj. Kruger het my "Priester en Hoof Ouderling" genoem. Genl. Neethling het 'n opregtige waardige respek getoon vir "ysterbaadjies" hy kon ure lank hom verluister aan wat ons 'straatpolisiemanne' hom vertel het oor wat 'buite' aangaan. Eers later sou ek uitvind my "trok" was 'afgehaak ' soos hulle iemand noem wat uit die publiek se oog verwyder word, weens een of ander opspraakwekkende voorval. Dr. Fabuis Rebeirro en sy vrou, twee politieke aktiviste van Mamelodi is op 1 Desember 1986 doodgeskiet, ek en elf speurders wat in Pretoria Moot-distrik Onluspeleton ingedeel was, was moontlik die verdagtes, aldus iemand by Veiligheidstak Noord Transvaal. Dieselfde persoon wat my dikwels probeer oortuig het om verkragting en huisbraak sake in Erasmia area teen Askaris van Vlakplaas te "nollie" toe ek stasiebevelvoerder op Erasmia was. Die volgende jaar 1987, verhuis die nuut gestigte Eenheid 'Kriminalistiek' na die nuwe gebou te Silverton; na die 'L.P. Neethling' gebou en ek leer hierdie 70

'groter as mens' mens ken, net soos enigiemand anders wat hom goed geken het, was ek verstom oor sy kennis, iemand wat die Bybel en al die Apokriewe boeke in Afrikaans, Engels en Duits uit sy geheue kon voordra, iemand wat al die koerante van die wêreld elke week ontvang en gelees het, 'n militaristiese perfeksionis in werksmetode. Ek leer ken sy gereedheid om die Afrikaner en die Afrikaanse Taal te verdedig, vurig as dit nodig was, ek leer sy respek vir die Afrikaner ken, die norme, waardes, idees en tradisies van ons Afrikaner-kultuur en sy Liefde vir sy nuwe 'Vaterland' maar, ek leer hom ook ken in sy mees veragtende minagting vir verraaiers, rugstekers en blaamverskuiwers. Sy skok as kind in sy nuwe Vaderland toe hy op pad in die motor saam met sy nuwe 'Neethling' familie die eerste keer swart vrouens sien werk in mielielande met skoffelpikke en sy minagting teenoor mense wat hulle vrouens met skoffelpikke in lande laat werk terwyl hulle in die son sit en brousel drink. Toe, eendag laat die namiddag van 13 Mei 1988 kom roep hy my, of liewer kom haal hy my, nooit mense geroep met luide stem nie, hy bel jou of kom roep jou self. Ons sit tot laataand in sy kantoor, generaal Neethling bel my huis en praat met Rosa, hy noem haar; "Meisie" hy verneem na haar en die "kiddies"

se welstand

en sê ek sal later huis toe kom ons kuier eers. Op daardie stadium het hy reeds 'n polisievoertuig van kwartiermeester laat kom vir my gebruik as ek laat werk. Hy vra my uit, ek vertel hom van my lewe voor die Polisie en in die Polisie, ek vertel in detail wat tydens al die onlusvoorvalle gebeur het. Ek verduidelik waarom ek in 1980 as adjudant-offisier van Spesiale Wageenheid terug verplaas is na Sunnyside nadat ek geweier het om 'n motorkar se deur oop te maak vir 'n Nasionale Party Minister. Al hoewel ek al stuk-stuk sy geskiedenis gehoor het, vertel hy my van sy jeug in die dorp Elbing in Oos Pruise rondom Januarie 1945 hoe hulle moes vlug vir die Russe, waar hy gelewe het as Paul Lothar Tietz, die tienerseun van 'n messelaar en toe as weeskind nadat beide sy ouers in die oorlog dood is, tot die Boere-Afrikaners wat die Duitsers goedgesind was, hom, sy broer en sy suster as weeskinders gaan haal het. Dààrdie aand gee hy my twee sertifikate. Hy sê hy moet hierdie twee sertifikate gee, die atmosfeer was so gewyd ek was totaal oortuig my loopbaan is verby en hy gaan my, my ontslagdokumente gee. Nòu, indien jy 'n Christen is, en God weet as jy een is, begin die geestelike realm beweeg binne in jou, terwyl hy so na my kyk is dit asof daar iets weemoedig oor hom kom, hy lyk skielik moeg.

Ek voel my siel begin in my beweeg, my onderhandelingstaakmag neem oor, my siel reik uit, na buite; na Christus toe vir bewysgrond om te bly glo alles is in orde, selfde tyd beweeg my siel na binne, na my gees, my innermens vir realiteit van die belofte wat ek aan myself gemaak het, nou dat ek teen my lewensbesluit vir die eerste keer sedert Kersfees 1972 met iemand oor my lewe gepraat het, openlik gepraat het. My maag draai, my siel woeker tussen bewysgrond en belofte. Dan hoor ek die Stem in my helder en duidelik; "Wat nou hier gebeur moet reg vertaal word, hierdie man se deernis is dieper gesetel as verstandelike liefde, dieper as fileo-liefde, liefde wat redeneer, liefde van die verstand, hy openbaar agapé-liefde, liefde van God, liefde uit die hart, liefde wat nie redeneer nie, liefde wat doen sonder vrees vir gevolge.” Ek het geleer hierdie man teken niè apologie aan nie, hy verstaan die Bybelse verduideliking in Grieks van apologie naamlik om te verduidelik 'hoekom', hy verstaan Lukas 6:35, hy verwag niks terug nie, hy is onoortuigbaar rigied dat iets goeds nie verlore kan gaan nie, hy glo nie daaraan om verskoning te vra nie, hy verduidelik sy optrede èn diskoers en die belofte op die herstel van erkenning van skuld. Alhoewel ek fisies op die grond was op 21 November 1985 waar dertien mense doodgeskiet is tydens die onluste in Mamelodi, vra hy my waarom het net èk alleen tussen meer as honderd lede, tientalle Casspirs en sagtebak voertuie vol polisiemanne, waarom het net èk teen die offisier-in-bevel daardie dag se opdrag in, tonele gaan uitwys vir die Video eenheid en my skietvoorval gerapporteer ? "Omrede ek gebid het Generaal, ek en my mense is saam met God daarin", antwoord ek. Hy beginsketse maak en verduidelik vir my in detail hoe die terroriste alles beplan en begin het vanaf Sondag 14 Julie 1985 by die Pitje Stadion tot 21 November 1985 hy vertel my dat 'n polisieman by die Polisie Video Eenheid wat vir die BBC inligting deurgee, met een van die onluste video’s gepeuter het maar, dat hulle die oorspronklike een kan bewys waarin ek die voorvalle uitwys. Hy oorhandig my een sertifikaat "Homo Homini Lupus" (Die Mens is sy eie wolf, mens eet mens) en op die sertifikaat parafeer hy "Aan Herman, ek en jy sal oorleef" hy het my lank aangestaar voor hy my die sertifikaat gegee het, en toe in Duits gesê "Hermann, du und ich werden überleben, Ich kenne sie nicht vertrauen in menschen"(Ek en jy sal oorleef, ek weet jy plaas nie jou vertroue op/in mense nie). Toe vertel hy my die ware redes waarom ek na hom toe verplaas is, hy sê genl Bert Wandrag het my 'trok afgehak' en my vir hom gegee, terwyl ek onder sy bevel is sal geen persoon in die polisie aan my raak nie, hy verduidelik waarom hy spesiale respek het vir sekere vier

lede van die generalestaf in die polisie; genl Johan van der Merwe, Le Roux Stemmet, Bert Wandrag en nog een wat dikwels saam met hom by my aan huis was. Ek sit gevries, hy noem voorletters, range, name en standplase van offisiere en lede asof hy dit van iewers aflees, hy verduidelik hoe alles soos 'n legkaart ineen pas en waar ek en my onluslede per toeval op die verkeerde tyd op die verkeerde plek was omdat ek geweier het om "die regte ding te doen" maar verkies het om die "dinge reg te doen". Terwyl hy praat hoor ek genl Van Der Merwe se stem echo deur my geheue oor heeltemal 'n ander

onlusverwante

voorval

die

Pitje

Stadion

Mamelodi;

"Luitenant ek het jou laat kom om jou mee te deel dat ek die minister ingelig het dat jy korrek opgetree het, daar is 'n regsplig op jou om op te tree die burgermeester en raadslede is daarmee akkoord." Ek luister met verslaenheid na alles wat genl. Neethling vertel, hy 'n luitenant-generaal, senior-hoofadjunkkommissaris, ek 'n junior offisier, 'n week of wat verwyder van kapteinsrang, en hier is iemand wat gladnie nodig het om hom enigsins in te laat met wat buite sy bevelsgebied gebeur het nie, en nogtans. . . Toe haal hy 'n tweede sertifikaat uit sy lessenaar se laai, dit is op glanspapier gedruk; "Mundus vult dicipi"(Die wêreld wil bedrieg wees) daarop het hy geskryf "Aan my opregte vriend Herman, Dit is die 'Waarheid ". Die woord "Waarheid" is met hoofletter in aanhalings tekens, soos dit hoort in Johannes 8:32. Jare later, met die uitslae van die Tutu kommissie aansoeke, soos ek die name agter in my 1988 Offisiersdagboek aangeteken het, lees ek dieselfde name in die koerant, polisiemanne van veiligheidstak wat die moord op Robeiro erken en vrywaring teen vervolging ontvang, tussen hulle die naam van die offisier wat my as gevolg van my uitgesproke minagting vir die Nasionale Party, gemerk het as verdagte, my 12 jaar onder 'n wolk laat leef het. . .maar nie rekening gehou het met God nie, en nie ook nie met diè wat God sou gebruik om my en my gesin te beskerm nie. Alles pas nou in mekaar, my vrou Rosa, selfde rang as myself onder direkte bevel van genl Wandrag en ek onder genl Neethling. Daardie dag met die uitslae in die koerant, plaas ek die twee Sertifikate van luit-genl Neethling op my lessenaar, ek onthou die dag in 2002 Augustus, net voor sy verjaardag het ek en Rosa hom besoek en in sy sitkamer vir hom hande opgelê en die Here gevra om hom te genees, hy wou nie glo kanker kan net verdwyn nie, hy toon my 'n kartondoos vol medisyne, sy dogter probeer ook: "Pa glo net wat die kolonel bid." Hy raak erg bewoë, "Herghman, ek glo Jesus Christus is die Here ek glo jy doen hierdie goed in Sy Naam" Dit is al.

Verder het hy niks gesê nie, my net op daardie wyse laat verstaan hy wèèt Wie sy Skepper is. Voor ek weg is roep ek sy goeie vrou nader en gee haar 'n woord soos God dit in my hart lê: "Mevrou, jy het die Woord van God op jou tong, jy sal dit uitdra aan jou kinders en kinds kinders, jy is nou die sterk een." Op my lessenaar langs die twee sertifikate van genl Neethling, het ek die Staatskoerant van Oktober 1994 geplaas waarin president Nelson Mandela my vrywaring gee teen vervolging vir die skietvoorvalle van 1985 tydens onluste in Mamelodi, nadat die prokureur-generaal drie keer geweier het om te vervolg en die ANC my privaat vervolg, die vrywaring van pres Mandela wat die ANC in hulle spore gestuit het in die Hooggeregshof, dit en die brief van die staatsprokureur waarin vermeld word dat regter Tienie Steyn my vrywaring gee, plaas ek ook op my lessenaar, die vrywaring wat gelei het tot die vrywaring deur pres. Mandela, dit plaas ek langs die twee sertifikate en die Staatskoerant. Regter Steyn het die aansoek aangehoor in sy sitkamer op sy plaas laat een aand in 1994 waar advokaat Joubert dit aan hom voorgedra het op sterkte van die notule van die Geregtelike Ondersoek van Landros Pretorius. Ek plaas nog 'n brief daarlangs op my lessenaar, 'n amptelike brief van die streekkommissaris Noord Transvaal, waarin ek "bedank" en "gelukgewens" word vir my dapper optrede op 28 Julie 1990 tydens die ontruiming van die Hallmarkgebou waar 'n massiewe motorbom in 'n Taxi geplaas was, dan plaas ek nog 'n dokument daarnaas, Magsorders, waarin vermeld word dat 'n polisieoffisier, die Goue kruis vir Dapperheid ontvang vir die onskadelik stel van dieselfde 110 kg motorbom in die Hallmarkgebou, 'n offisier van die Springstof Eenheid wat voor die Versoeningskomissie amnestie vra en erken dat hy van sy "heldedade" verrig het op tonele waar hyself die bomme geplant het. Bitter, bitter word die gewaarwording in my dat my verslag wat aangevra was vir oorweging van 'n Medalje vir Dapperheid of Voortreflike diens oor die ontruiming van die taxibomtoneel, nie verder gevorder het as die kantoor van Afdelingskommissaris nie, wat ewe eens ten volle bewus was wie watter bom geplant het, hyself het onder meer vrywaring ontvang vir bomme wat deur Veiligheid geplant was. Ek het lank na hierdie dokumente gestaar: Twee sertifikate van genl. Neethling, 1994 se amnestie-staatskoerant,

advokaat

Joubert

brief

oor

regter

Tienie

Steyn

amnestiegoedkeuring, Magorders - die toekenning van die Goue kruis vir "Dapperheid", die streekkommissaris se brief aan my, my dagboeke en die Vrywarings kommissie se uitslae wat korrespondeer met die name in my dagboek wat genl Neethling my gegee het. Dan, asof hy baie, baie naby is hoor ek sy weer sy stem " Herghmann, du und ich werden überleben". Die gewaarwording, hy het nie gepraat van hierdie lewe nie! Toe, in my alleenheid daar voor my lessenaar, wèèt ek, ook ek sal oorleef. 74

Dit is al, ek wou dit net beter boekstaaf ek dink dit is hoe Lothar Paul Neethling dit aan die Engele sou vertel. Luit-kol Herman Le Roux. •

‘n Nuwe genre in Afrikaans: die polisieman se ontnugtering? Mooi gestel – HBH!

7.8 1986: Die Amptelike Opening: SWE Kaserne – Pinelands – a/o Jan van Wyk

Genl Johann Coetzee en brig Roy During, BO – Spesiale Wageenheid.

7.9 WYLE NO: 22743 A/O JAN PIENAAR No 22743 Jan Pienaar, my oorlede pa, afgetree na al die jare as adjudantoffisier by destydse kwartiermeester â&#x20AC;&#x201C; Pine Pienaar

8. VESTED INTERESTS OF MEMBERS 8.1 Medies – luit-kol Sakkie Kotze “ ... Ek wil graag antwoord op jou skrywe. /....../ Ter inligting vir jou en die oningeligtes: Korrektiewe Dienste was presies onder dieselfde bedeling as ons en die regulasies saamgevat in die ou pienk boekie onder Polmed en Medkor. Hulle vootsettingslede kry nog steeds gratis medies tot en met lede van 2002. Reg. 32(1) bis van die regulasies, Wet 7/1958, die ou Polisiewet het dit ook so beskryf. Geen nuwe wet kan terugwerkend van aard gemaak word nie, dus kan geen voordele van ons weggeneem word nie. / ... / Ek het ‘n hele regspan bekom wat van die beste senior advokate in die land insluit en hulle kan nie almal verkeerd wees nie. Daar is afgetrede lede wat so min as R2000 per maand verdien. Vertel my hoe moet hulle dit bekostig? Ek as ‘n afgetrede lt.kol. kry minder as R11,000 per maand terwyl my eweknie in die polisiemag R40,000 per maand verdien. Ek kry nie eers my "PMB"-dienste nie en my medies word elke jaar vir ses maande gestaak weens uitputting. Ek het ook nooit vir die nuwe medies aansoek gedoen nie, maar is summier op ‘n “B”-plan geplaas. Die regulasie het ook bepaal dat daar geen bybetalings van enige aard vir voortsettingslede is nie. Ek weet van twee oud a/off’e wie se medies heeltemal gestaak is - wat ek nou ook help met hulle medies. Niemand kan voordele van jou wegvat nie en dit word beskerm deur die grondwet. Jy is dus geregtig op die voordele soos met aftrede en dit is definitief nie staatshospitale nie. Alhoewel my kankertelling in my bloed vir prostaat baie hoog is, ek aan gloukoom ly, met nog baie ander mediese toestande, kan ek nie eers die nodige behandeling kry weens fondse nie. My pensioen is in elk geval te min om self te betaal. Mense wat met die pappot voor hulle sit, moet ook besef daar is voortsettingslede wat nie die nuwe medies kan bekostig nie. Ons is skandelik behandel en ek sal voort gaan om te veg vir my en die minderbevoorregtes se regte. Ek het afgetree met ‘n skoon rekord en dienste verrig in SANAB, as SB, Speurdiens en bevelvoerder voormalige spoorwegpolisie met hulle samesmelting. Drie jaar grensdienste vir my land verrig en beskou myself as ‘n goeie landsburger met ‘n skoon polisierekord na 30 jaar diens. Ek is ook in besit van die “ou” polisie-regulasies en indiensnemingboekie wat gratis medies vir ons daarstel.

Wat diens betref kry ek minder as 50% soos by my aftrede. Ek kon jare laas ‘n tandarts besoek, werk met ‘n geleende bril en vrees elke dag vir kanker omdat ek nie die nodige behandeling kry nie. Die mediese vereniging stem saam met my en ondersoek ook nou die aangeleentheid. Ek hoop hierdie skrywe open die oë van sekere mense wat nie weet wat werklik in ons land gebeur nie. Laastens; doen ek alles met gebed en my "GOD" wat ek aanbid het my nog nooit "gedrop" nie en alhoewel dit my 10 jaar geneem het om te kom waar ek nou is, het hy voorsien met die beste regspan "pro bono". Sien ook die Polmed saak; regter Rabie waar hy die regte voortsettinglede beskerm. Vriendelike groete en seënwense aan al my oudkollegas.

9. NATIONAL SECURITY HISTORY 9.1 The Murder of Dr Verwoerd Who are these policemen? Alida van der Linde sent in this photograph in response to a request from Waldo van der Waal. Photo is published in: “Historia Junior by Historiese Genootskap van Suid-Afrika, nr 40, 6c, November 1966, Published by Voortrekkerpers Bpk, Johannesburg. Hallo Hennie, Ek hoop dit gaan goed daar by jou! Ek is terug van Australië af, en weer volstoom aan die gang met Onthou.6 In hierdie stadium is my groot behoefte om iemand op te spoor wat daar was die dag toe eerste minister HF Verwoerd vermoor is. Verkieslik 'n lyfwag, maar selfs net 'n ander polisieman wat dalk aan diens was by die parlement, of wat ook al! Ek weet Majoor Carl Richter was Verwoerd se skaduwee, maar ek dink hy is al oorlede? Verder het ek kontak gemaak met ene Alec Holmes, wat ook 'n lyfwag was, maar hy wil gladnie met my praat nie. Kan jy dalk enigsins help?

A TV-program on Kyknet – HBH.

Beste Waldo, Op ’n besoek aan Orania het ek die landsvlag gesien wat op die kis gedrapeer was. Dit is toe geskenk aan die Orania Museum deur kol Buitendag – ook ’n lyfwag. Op ’n stadium van my loopbaan was ek die stafoffisier van genl-maj DK Genis, hoof nodale punt van die NVBS, wat ook ’n lyfwag van dr HF Verwoerd was. Hy is ook, soos kol Ben Buitendag, reeds 79

oorlede. Kol Rupert Annalich ’n ander bekende lyfwag is ook oorlede. Besoek gerus die Verwoerd-museum in Orania. U mag dalk iets daar kry. •

Lesers met inligting kan my gerus kontak – HBH.

•

Genl Genis het goeie inligting gehad, ons het baie daaroor gepraat – HBH.

9.2 Witsieshoek 9.2.1 Brief en historiese relaas van lt-kol JP Vister Geagte Brig. Heymans Ek stuur hiermee skriftelike relaas van my waarnemings tydens die voorval te Witsieshoek. Ek begin egter in die Kollege met my ondervindinge met perde en dan na Aucklandpark en sers Wills se dood. Ingesluit is ook 'n skyfie waarop foto's gelaai is: Nog van die begrafnis, van Ghandi, van myself en Putfontein se mannekrag. U kan enigiets net so gebruik of enige gedeelte of uittreksel. Die

geskryf

het

vloedgolf

van

herinneringe

voortgebring. My een dogter wil he ek moet skryf oor die 8 maande wat ek in 1973 op die grens gehou is terwyl vrou en vyf kinders tuis moes opsnork. Ek was dankbaar dat hulle so geduldig met my en die polisie was en ek omdat ek iets positief kon bydra. Groete. P.J. Vister Baie dankie vir u “ooggetuie” verslag van Witsieshoek. Lt-kol AJ “Jersey Bul” de Villiers en majoor HS “Hennie” Visser was ook daar, maar is helaas oorlede. Deel gerus u herinneringe met ons, ons sal dit plaas omdat dit ryklik tot ons “ou” polisie se kultuurerfenis bydra – Hennie Heymans 9.2.2 Een en ander oor die beredetak van die Suid-Afrikaanse Polisie Hierdie is net my persoonlike ondervinding, en bevat geen navorsingsmateriaal nie. Ek het my opleiding in 1950 ondergaan. My gewig en lengte was net reg vir die beredetak, hoewel my enigste ondervinding van 'n rydier was met 'n Spaanse donkie. Opleiding vir 'n berede lid het 'n maand langer geduur as vir 'n voetman.

Dis interessant dat ek meer van die perde kan onthou as van my troepmaats. Van die perde was ware karakters: Nelson, 'n pikswart hings, so saggeaard dat jy met hom kon maak wat jy wil. Hy het in die onderste hoek van die stal gestaan en ons het, tydens stalwag snags, in sy krip geslaap. Hy het jou wakker gemaak sodra die staldeur oopgaan. Cracker Jack, 'n bruin hings so befoeterd dat jy niks met hom kon uitrig nie. Hy het gebyt, geskop en jou probeer vasdruk in sy stal. Hy het alleen in 'n stal, met 'n houtdeur, staaldeur en traliedeur gestaan. Sy krip was hoog teen die muur sodat hy nie aan die rand van die krip kon vasbyt, en so winde kan sluk nie. Daar word beweer hy kry koliek as hy winde sluk. As jy in sy stal kom om hom op te saal, keer hy jou vas en dan moet jy spring vir die krip en uiteindelik deur die boonste venster ontsnap. Hang jy egter jou belt oor die skouer, kan jy met hom maak wat jy wil. Killdare, 'n bruin hings wat jou skelm dophou en as hy geleentheid kry 'n stuk vleis uit jou sy sal byt. Hoofkonstabel Snyman het hom eenkeer met die hand teen sy kop platgeslaan toe hy 'n ou byt. Pax, 'n geel Palomino ponie. Dit was my perd in die kollege. Hy het ook geniepsig gebyt as jy jou vinger vir hom wys. Ons het 'n baie goeie verhouding gehad en hy het my nooit probeer byt nie. Die opleiding was waardevol vir veral ons wat nie met perde grootgeword het nie. My latere verhouding met my jare lange perdevriend het dit bewys. Ons troep, 80, was die eerste naoorlogse troep wat met 'n berede parade uitgepasseer het.

9.2.3 Beredepolisie – Aucklandpark Na die opleiding is 'n paar van ons te Aucklandpark, Johannesburg, (van alle plekke) geplaas. Die stalle was in Henleyweg, die perseel waar die SAUK tans is.7 Vandaar het party patrollies noord en ander suid uitgegaan. Die suidelike roete het deur Brixton, Crosby en Langlaagte gegaan tot by Uncle Charlie's, waar die eerste afsaal was. Vandaar langs Mondeor, wat toe net aan ontwikkel was, tot by die Lido hotel, en vandaar weswaarts in die rigting van die huidige Lenasia en Van Wyksvlei, vir weer 'n afsaal, en dan terug stasie toe. Vir die noordelike roete is ons per perdetrok vervoer tot by die Linden poskantoor, vanwaar ons die kleinhoewes gepatrolleer het. 'n Ander roete was per trok tot by Rivonia en die patrollie tot by Leeukop gevangenis. 7

Die South African Constabulary het ook ‘n basis te Auckland Park gehad. Daar moes ook ‘n militêre terrein gewees het. Genl Dan Pienaar het ook sy opleiding daar gekry – HBH.

In daardie tyd was ons ook dikwels in Newlands ontplooi om vrede te probeer bewaar tussen strydende groepe of bendes. Prominent was die “Civic Guards” teen die “Russians”.

9.2.4 Die skermutseling te Witsieshoek Teen die helfte van November is ons beveel om, met perde en al, na Braamfontein stasie te gaan en daar is ons op 'n goedere trein gelaai, ons darem in 'n passasierswa. Ons bestemming was Witsieshoek, die tuisland in die Oos-Vrystaat waar die bevolking van Sotho oorsprong gewoon het. Die spoor het deur die Vrystaat tot op Afrikaskop geloop waarvandaan ons verder te perd deur Kestell tot by Witsieshoek gery het. Op Kestell het ons die kafeetjie omtrent oorspoel met bestellings vir drink en peuselgoed. Ons was 36 man. Met ons aankoms op Witsieshoek, nadat die perde versorg is, het ons moeg in die tente neergeval. In Naweek het voorgelê wat ons geleentheid gebied het om behoorlik met mekaar kennis te maak. Die bevelvoerder was maj. Terblanche8, en ‘n luit. Jonker, beide van die Vrystaat. Die manskappe was van verskeie stasies in die Vrystaat en in en om Johannesburg afkomstig. Ons was toe ingelig oor die doel van ons teenwoordigheid. Dit blyk toe dat die inwoners van die gebied ontevrede was met die beleid van die naturellekommissaris, en beplan het om hom fisiek te ontsetel. Die plan was dat hulle die Maandag, ek dink dit was die 23ste November9, in massa na die Kommissaris se kantoor sou opruk en hom met geweld sou dwing om pad te gee. Ons het dus die Maandag vroeg geparadeer en opdragte ontvang. Soos die militêre strategie daardie tyd was, is die linie vooraf opgestel by die stasie en dan was sekere lede spesifieke opdragte gegee om te verrig - afhangende wat die situasie was op die toneel. So het dit my te beurt geval om, indien die opdrag sou kom om af te klim, die lede weerskante van my se perde vas te hou. Dus was een derde van ons uit die aksie om perde vas te hou. Die wat dan te voet was sou oorgaan tot aksie op bevele. Ons is toe per pad, en later deur die veld en oor klipperige bulte tot waar ons deur In nek oor In hoogtetjie op In samekoms van etlike honderde van die bevolking afgekom het. Van die mense se ponies het daar rondgewei en ons het deur hulle beweeg tot op In afstand van etlike meter. Die groep was rustig en het rondgesit en gestaan. Feitlik almal was gekleed in die tradisionele kombers. Daar was slegs ‘n paar vrouens maj. Terblanche het toe, deur ‘n tolk, hulle ingelig dat die optrede wat hulle beplan het onwettig was en dat die Polisie dit nie sal toelaat nie. Soos die wet dit voorskryf was hulle In sekere tyd gegun om uiteen te gaan, en dit was elke paar minute herhaal. Party van die mense het toe begin om rustig om ons te beweeg na hulle ponies toe. Onverwags was ons toe van agteraf met klippe bestook en die groep voor ons het opgespring en ook op ons afgestorm. Maj. Terblanche het toe die 8 9

Maj IPS Terblanche, net voor die voorval was hy in DURBAN (Wentworth) gestasioneer - HBH Volgens Marius de Witt Dippenaar se boek is die datum 27 Nov 1950 – p 228 – HBH.

bevel gegee om af te klim en te reageer op die aggressie. Ek het die twee weerskante van my se leisels oorgeneem en al die lede het te voet, en met berede knuppels (In langer weergawe van die gewone polisieknuppel) op die opruiers toegesak. Op een of ander stadium was In skoot afgevuur, wat vir ons geblyk het vanaf die skare gekom het. Ons het hier te doen gekry met Basoetoes wat so te se op In ponie se rug groot geword het. Hulle het geweet wat om met ‘n berede man te doen nl. slaan sy perd oor die kop dan is hy uitgeskakel. So het dit met my gebeur, en terselfdertyd is daar van kort agter my sarsies gevuur. Sekere senior lede was met Stengewere gewapen en het kort sarsies afgevuur. Ek het op die grond beland. Die geveg was in ‘n baie kort tydjie verby. Die mense het op die vlug geslaan en ons moes ons perde opspoor. In die harwar het daar van ons lede weg beweeg en ons het later luit Jonker10 en konst Erasmus11 se lyke ‘n ent daarvandaan gevind. Konst Erasmus het 'n klein ponie gery wat baie hard in die bek was, en die vermoede was dat sy perd van skrik die stang vasgebyt het en op loop gegaan het. Ons dink dat luit Jonker gesien het dat hy in gevaar is en agterna is om te help, waar hulle albei vasgekeer en vermoor is. Sestien lede, insluitend maj. Terblanche, is die dag beseer. 'n Paar van ons perde het ook verdwyn. Daar was daardie dae nie so iets soos kommunikasiemiddels nie en 'n paar lede het te perd terug gejaag polisiestasie toe vir vervoer vir die gewondes en die wat te voet was. Daar was baie nabetragting gehou en 'n aantal is gearresteer en in die hof verhoor. Die uitspraak was dat die aanval op ons met voorbedagte rade uitgevoer is. Die klaarblyklike beswaar was dat die regeringsbeleid op hulle afgedwing is. Die veranderinge wat aangebring moes word was teen hulle lewenswyse van, mens kan sê, eeue. So wou die regering hulle beeskudde beperk en ontslae raak van hulle bulle om beter kwaliteit bulle in te voer. Van hulle tradisionele weivelde was toegespan om benut te word in die winters, sonder vooraf raadpleging. Met ons huidige kennis moet mens se die regering was indirek vir die probleem verantwoordelik, en die polisie was weer die muishond. Baie van die ponies was gevind met klippe in die saalsakke, en ons vermoed dat hulle ponies doelbewus gelaat is waarvandaan ons aangeval kon word. Hoewel ons verskeie grafte agterna gevind het was die dodetal onder hulle nie seker nie. Daar was 'n getal van 24 genoem. Ek dink die les wat ons geleer het was om ons strategie, wat op Britse tegniek geskool was, te verander om by ons unieke situasies aan te pas.

10 11

No 13629 lt JP Jonker - – oorlede 27-11-1950 - HBH No 27758 konst HP Erasmus – oorlede 27-11-1950 - HBH

Na die slag gelewer was het die mannekrag van die stasie gegroei tot ‘n paar honderd man. Soos dit ons polisie daardie tyd betaam het, was daar nooit voorsiening gemaak vir basiese lewensmiddele nie. Daar was op die grond geslaap en vanaf stukke planke en karton geëet. Na die groot skrik het dinge na normaal teruggekeer en net 'n groep berede manne het oorgebly om die gebied te patrolleer. Dit het ander probleme teweeggebring. 'n Twintigtal man moes besig gehou word op 'n plek wat geen afleiding bied nie. Ons het resies gejaag en perdesport soos spring en gimnastiek beoefen. Ander het veral snags gaan hengel en gejag. Chris Thatcher, 'n bekende in rugby kringe daardie tyd (hy was Hansie Brewis se skrumskakel in die Polisiespan) was 'n vermaarde jagter. Ons was deur die winter daar en het in tente geslaap. Dit was bitter koud. Konst Charlie Dunn het op 'n stadium 'n verpleegster op Harrismith ontmoet. Hy het so na haar verlang dat hy hom in sy voet geskiet het om hospitaal toe te gaan. Op die vraag van die offisier wat hy gedoen het, beweer hy dat hy eintlik sy toon wou afskiet maar die verkeerde oog toegedruk het. Ek was, skandelik, bly oor hom want ek het sy perd geërf. Die perd, Ghandi, met nr. 376 bo op sy tandvleis getatoeëer het my so gefassineer met sy lewenslus en gemaklike rygenot dat ek hom net moes kry. My perd, Royal, het homself dood gespring teen die treintrok toe hy opgelaai word om terug te keer na Johannesburg. Tydens een patrollie in die winter, het ek so lus geword vir een ou se ingelegde perskes dat ek op 'n weddenskap deur die ys in 'n spruit geduik het en my perskes gekry het. Uiteindelik was die diens beëindig, maar ek en konst Kapp moes toe agterbly vir 'n verdere paar maande om diens te doen tydens die verhoor te Harrismith, wat waargeneem is deur regter Quartus de Wet. Prominent vir die verdediging was adv Barange,12 wat later weens kommunistiese neigings onder die aandag gekom het. Konst Kapp, ‘n troepmaat van my, het met 'n meisie Kymdell van Harrismith getrou en daar agtergebly. Ek het teruggekeer Johannesburg toe en weer vir Ghandi gekry.

9.2.5 Polisieperd no 376 Ghandi te Johannesburg Omdat niemand hom vir maande nie gery het nie moes ek hom van vooraf aan my gewoond maak. Die normale roetines was toe gevolg met gereelde patrollies. O/sers. Wills13, het met sy perd, Nelson, gereeld op die Randse Paasskou opgetree en die perde hoogspringrekord gehou. Hy was 'n ruiter duisend, en 'n perdekenner by uitnemendheid. Ons perde was baie goed versorg en was gereeld geborsel en geroskam, maanhere versorg en sterthare by die basis van die stert geskeer. Ghandi was so 'n

U verwys moontlik na mnr VC Berrange van die South African Congress of Democrats van die destydse Transvaal – sien http://scnc.ukzn.ac.za/doc/INDOAFRICAN/nicagenda55.htm . Indien ek op my geheue moet staat maak dink ek dit was adv VC Berrange wat die saak verdedig het – HBH. 13 No 17900 o/sers EJ Wills is op 21-06-1952 oorlede – HBH. 12

hooggespanne perd dat mens nie by sy stert kan lol sonder reaksie van hom af nie. So was dit sers Wills se taak om die skeerdery te doen, en ek moes Ghandi se een voorpoot optel en vashou sodat, soos met ander perde, hy nie kan skop nie. Maar ons het nie rekening gehou met sy ratsheid nie. Hy het my 'n paar keer getoets deur op my te leun en toe ek nie sy poot lat sak nie toe skop hy met albei agterpote. Sers Wills het homself net klein gemaak agter en die pote het weerskante van hom verby geflits. Die hoefsmit, sers Pieterse, was net so skrikkerig vir Ghandi met die beslaan van sy hoewe. Omdat baie van ons patrollies oor geteerde oppervlakte was, moes hulle hoefysters klinknaels kry om gly te verhoed. Dit was die taak van die ruiters om die klinknaels op die ysters aan te bring. Sers Wills het in daardie tyd aan verskeie perdebyeenkomste deelgeneem, en so na Potchefstroom gegaan vir 'n ruiterkompetisie. Hy het tydens die voorbereiding vir die vyfgang met sy perd oor die oefenveld gery en afgekyk om te sien of sy perd sy voorpote reg wissel. 'n Ander ruiter het dieselfde gedoen van die teenoorgestelde kant, met die gevolg dat die twee perde gebots het en sers Wills onder die perd beland en gedood is. Hy is met volle militêre eerbewys te Wespark begraafplaas begrawe. Sy perd Nelson het, in volle roukleed, die kis begelei. Dit het 'n diepe indruk op my gemaak. Ons bevelvoerder op Aucklandpark was sers "Pappa" Britz. Toe hy bevorder word is sy plek ingeneem deur die laaste lid wat per kameel patrollies gedoen het. Hy was hoofkonstabel Pieterse.

9.2.6 Diens op die Oos-Rand Eendag in 1952 word ek met 1 uur kennis verplaas na Van Ryn Deep, in Benoni, om 'n ander troepmaat van my, konst Kallie Botha, wat stout was, te vervang. Ek kon net nie verstaan hoekom ek gestraf word vir 'n ander ou se stout nie. Ek het nie lank daar gehou nie en is na 'n uitval met die sersant, verplaas na Putfontein, noord van Benoni.

9.2.7 Ghandi word verplaas na Putfontein Na 'n paar maande daar was ek nog steeds sonder Ghandi en baie ontevrede. Ek het, in terme van Polisieregulasies, aansoek gedoen dat my perd saam met my verplaas word maar dis geïgnoreer. Op 'n dag het die Afdelingskommissaris van die Witwatersrand, brig Kriek, ons stasie besoek en het my lot by hom bekla. ‘n Week of wat later is Ghandi daar afgelaai en ek in my noppies. Nou moes ek egter van vooraf weer met hom 'n verhouding aangaan want hy was nooit gery nadat ek verplaas is nie. Ek is 'n paar keer afgegooi voordat hy vrede met my gemaak het. Putfontein was 'n klein stasie - vier wittes., twee swartes, drie perde en 'n Harley Davidson met syspan. Ons Stasiebevelvoerder was o/sers "Diep Chom" Roux, nie net ons baas nie maar ook ons vader. Dit was idilliese dae. Ons was gelief by die bevolking, misdaad was min en patrollies 'n plesier. Daar was 'n aantal groot plase, Afrikaanse-Joodse boere. Met nagpatrollies het ons hulle laat weet ons kom daarlangs dan het hulle die kombuis oop gelos 85

met koffie en beskuit. Gewoonlik het ons by hulle afgesaal dan voorsien hulle vervoer om al die plase deur te ry. As daar 'n saak van hulle ondersoek moet word het hulle vervoer verskaf. Slegs ernstige misdaad, baie skaars, was aan die speurtak van Benoni oorgegee. Modder Bee gevangenis was in ons wyk en het sy kwota sake opgelewer. Die Sjinees wat van Springs af daar kom Fah Fee speel het kon ons nooit vastrek nie. Ons moes vir hofsake en perdversorging deur die hoefsmit te perd Benoni toe ry. Verdagtes wat by die hof besorg moes word is met die motorfiets vervoer, die skelm in die syspan en een van ons op die agtersaal. Konst Van Biljon was van Noord-Transvaals en het suiwer Venda gepraat. Hy het dan ook 'n maandelikse taaltoelae gekry, maar was op Putfontein met sy taal en al gestrand. Ek glo nie daar was een Vendaspreker op die plek nie. Maar alle goeie dinge kom tot 'n einde. Hoofkantoor het ‘n stasie gesoek vir 'n Engelsman, sers Becker. Ons konstabels het in die huis op die perseel gebly met 'n Malawiër as kok. Nou moes die sers Becker, wat getroud was, in die huis intrek en ons word uitgegooi, en moes privaat losies soek. Hy het die stasie omtrent hervorm met allerhande tierlantyntjies. Lêers het netjiese omslae met sierskrif gekry, inkpotstaanders van hout gemaak en silwer geverf het die op tafel gepryk met 'n gesigroom pot daarnaas vir kopspelde. Net te "fancy". Hy het ons tot in die afgrond in geïrriteer. Selfs een Joodse boer het vir hom gevra of hy nou die Britse Empire hier wil stig. My frustrasie het oorgeloop en toe ek die einde van Augustus 1953 vir my salaris van £20 teken en die een swart konstabel onder my vir £21, toe gee ek een maand kennis en verlaat die polisie aan die end van September. Ek het toe 'n ongelukkige 8 maande in Johannesburg gaan werk, maar toe ek verneem dat my nemesis verplaas is, is ek terug in die polisie en terug op Putfontein en terug op Ghandi se rug. Toe was dit weer soos vanouds met Ghandi onder my met sy lekker trippelgang wat mens maklik aan die slaap kan sus. Ek het vir my ook 'n Harley Davidson aangeskaf en op my min afdae rondgerits. Daardie dae moes 'n beredeman 13 dae14 werk met 'n Sondag af, maar dan moes jou perd steeds versorg word. Ons het nie daaroor getoi-toi of gestaak of gemurmureer nie. Ons was jonk en avontuurlustig. Maar (weer die maar) die land het ontwikkel en gemeganiseer en die einde vir perde vir patrollies moes plek maak vir motorvervoer. Ons was opdrag gegee om met ons perde Benoni toe te gaan sodat luit L Snyman van die kollege perde kan uitsoek vir die kollege. Ghandi was nie die soort perd wat vir opleiding geskik was nie en was slegs bedoel vir die dieretuin vir leeukos. Ek kan tans nie meer onthou wat my gevoelens was nie. Dit was beslis hartseer.

Ons manne in die stad het net een rus dag per week gekry en elke maand ’n dubbelskof op Sondag wanneer jy van nagdiens af gekom het. Ons het gewoonlik Dinsdae of Donderdae afgekry. Maak ’n fout en jou rusdag is daarmee heen! 14

So het ‘n era in die Polisie tot ‘n einde gekom en was die perd daarna afgeskaal tot 'n vertoondier, en in baie beperkte hoeveelheid in afgeleë gedeeltes van die Transkei en Natal nog behou.

9.2.8 Hoe sal ‘n Swart regering lyk? P.J.Vister Far Horizon, Beachweg, Doonside, 4126. Redakteur: BY PROF SAMPIE SE GLYBAAN. Prof. Sampie se ontleding van die huidige toestand van die ANC-regeerde land verwys. Hierdie misbruik van mag is deur baie van ons vroeg alreeds voorsien. Ek was in die sewentiger jare saam met 'n aantal redelike jong Polisiemanne op afgedeelde diens. Om hulle konstruktief besig te hou het ons saam besluit om konferensie te hou oor die onderwerp: Hoe sal ‘n Swart regering lyk? Ons het baie gou ooreengekom dat dit 'n ANC regering sal wees weens die intimidasievermoë wat deel is van hul modus operandi. Ek was weereens beïndruk met die kwaliteit Polisiemanne en hul analitiese denke. Punt vir punt het ons daardie dag omtrent tot dieselfde slotsom gekom as prof Sampie. Daar is bv. gewag gemaak dat die sogenaamde vryheidsorganisasies alles behalwe demokraties is wanneer hulle 'n regering oorneem. Van die manne het selfs beweer dat die ANC baie uit die Britte se geskiedenis geleer het, ten opsigte van bevoordeling en bestraffing. Ook uit die geskiedenis van die Duitsers en Russe het hulle geput, nl. hoe om demokraties diktatoriaal te wees. Ons het ooreengestem dat die eerste aksies teen die Regering, Polisie en Weermag sal wees. Kaders sal in beheer gestel word in al die fasette van die amptenary. Aangesien die beheer op alle politieke vlakke totaal sal wees, sal die amptenare met vrye teuels kan doen net wat hulle wil. Hulle sal op onopvallende wyse die gepeupel, wat hulle kiesers sal wees, so ongesofistikeerd as moontlik hou deur die weerhouding van onderwys en deur beloftes, wat, weens diesulkes se geneigdheid tot heldevering, geglo sal word. •

Ek wonder hoeveel van daardie manne onthou nog ons profetiese gesprek? – PJV

9.2.9 SAPS Transformation must be Intelligent

Citizen â&#x20AC;&#x201C; April 2003

9.2.10 Luit-kol Vister se fotoâ&#x20AC;&#x2122;s

Die troepsersant is sers Fred Geldenhuis, MM.

O/sers "Diep Chom" Roux en sy personeel. Let op â&#x20AC;&#x201C; niemand is bewapen nie! - HBH 1952 Begrafnisdiens

Presenteer geweer!

Vuur! 92

9.3 The Boers as fighters Both Gen Johan van der Merwe and Gen Roy During sent the following: "Give me 20 divisions of American soldiers and I will breach Europe. Give me 15 consisting of Englishmen, and I will advance to the borders of Berlin. Give me two divisions of those marvellous fighting Boers and I will remove Germany from the face of the earth." - Field Marshal Bernard L. Montgomery, Commander of the Allied forces during WWII. "The Americans fight for a free world, the English mostly for honour and glory and medals, the French and Canadians decide too late that they have to participate. The Italians are too scared to fight; the Russians have no choice. The Germans for the Fatherland. The Boers? Those sons of bitches fight for the hell of it." - American General, George "Guts and Glory" Patton "Take a community of Dutchmen of the type of those who defended themselves for fifty years against all the power of Spain at a time when Spain was the greatest power in the world. Intermix with them a strain of those inflexible French Huguenots, who gave up their name and left their country forever at the time of the revocation of the Edict of Nantes. The product must obviously be one of the most rugged, virile, unconquerable races ever seen upon the face of the earth. Take these formidable people and train them for seven generations in constant warfare against savage men and ferocious beasts, in circumstances in which no weakling could survive; place them so that they acquire skill with weapons and in horsemanship, give them a country which is eminently suited to the tactics of the huntsman, the marksman and the rider. Then, finally, put a fine temper upon their military qualities consuming

dour

fatalistic

patriotism.

Combine

Old all

Testament these

religion

qualities and

and all

these

ardent

and

impulses in

one individual and you have the modern Boer." - Sir Arthur Conan Doyle

9.4 Part 2: The Italians in the Anglo-Boer War – Andre Martinaglia ‘’Within the framework of the Anglo-Boer conflict, and the Italian participation, there is a unique, unknown episode of naval warfare which could have caused problems for the English, and could have even stalled them if the government of the Transvaal had fully realized its potential. In 1899, at the head of the torpedo section of the company called ‘’Gio Ansaldo and Company’’ of Genoa, was a brilliant inventor by the name of Giovanni Emanuele Elia, a lieutenant of the Royal Italian Navy. He is credited with perfecting the first sea mine, later widely used in World War 1. During September of that year, Elia, a supporter of the Boer cause like many others in Europe, went to Pretoria via Delagoa Bay to meet with the authorities of the Transvaal as representative of the Ansaldo Company. Up to that point, his only contact had been through the Zuid-Afrikaansche Republiek Consulate in Brussels, Belgium. The object of his journey was to highlight what had already been discussed via 93

copious correspondence with Dr. Leyds, Minister of the Z.A.R., who was in Brussels at the time. Evidence of this correspondence is to be found in the State Archives in Pretoria. With the war around the corner, Elia tried to convince the Boer Government to consider the opportunity of fighting the English in their own element, the sea, from which depended both the supplies of the Transvaal and the communication lines to the colonies of Natal and the Cape. The outbreak of war caused an intensification of correspondence in Brussels between Elia and Boer Diplomats. In a letter from the Belgium capital dated the 10th of November, 1899, and addressed to ‘’His Excellency the Plenipotentiary Minister of the Z.A.R.’’, Elia wrote ‘’I am pleased to inform Your Excellency that subsequent to yesterday’s verbal meeting in the presence of Your Excellency, the chancellor and first secretary of the Legation of the Z.A.R., I can now formulate this proposal: In the war in which the Z.A.R. currently finds itself fighting against England, and considering the illegality and the abuse that England has made of its strength, the Transvaal has the right to its existence and to adopt in its defence those same means which have already been used by other European Nations in wars this century. At the present moment the Transvaal could find the following two naval proposals very useful: (A) Purchase a large yacht or fast steamer so as not to be bound to fixed navigational routes. (B) Buy four torpedo boats and allow them to cruise the navigation route between England and Cape Town to sink British transport vessels. The purchase price of the vessel should not exceed two million francs. Being a fast and modern vessel it could be resold after the operation at the same purchase price. It would be more economical to buy and resell the vessel rather than hire it, as this would work out too expensive. Once the vessel had been purchased, its daily cost including maximum consumption of coal and sufficient stokers to navigate at full speed should not exceed 1000 francs a day. When docked, the daily expense should not exceed 500 francs including berthing rights. The advantage of this operation, after a few ships had been sunk, the ship owners would fear sending their ships on this route, as insurance premiums would rise astronomically. Moreover, no passenger would want to travel on British ships; its commerce would be ruined, and its naval might discredited as happened to the army of Ladysmith. Transport of both troops and materials to South Africa would become impossible. To demonstrate the importance of such an operation it is enough to recall that on the 30th October, I was sent to the Canary Isles, where I saw three large steamers transporting 6,000 soldiers. The steamers departed at 8 that evening. The night was very dark and four hours after departure, with a torpedo boat, the vessels could have been made to disappear to the depths of the sea with all their soldiers. Such action would not only be an enormous moralebooster, but would discredit British Naval might, whose Achilles’ heel is that only a few torpedo boats are sufficient to destroy its commercial fleet.

Each fully equipped torpedo boat would cost 1,200,000 francs. Running costs, including wages for the crew, coal consumption, etc., would not cost more than 1,000 francs per day, per boat. Coal costs approximately 23 francs per ton; 1,000 tons would mean a cost of 23,000 francs. Four high seas torpedo boats capable of 26 miles an hour 1,200,000 francs. Cost of hired vessel to transport coal, 1000 francs per day. A 200,000 franc bonus to the torpedo boat, for every vessel it sinks. In a subsequent letter dated 28th November 1899 written in English from Genoa, Elia confirmed to Leyds his willingness to be involved in the above plan. Making use of the contacts he had established during his journey to the Transvaal, Elia wrote to the Minister of Foreign Affairs in Pretoria, and again proposed his project contesting the opinion of the Boer authorities who were reluctant to issue a ‘’letter of passage’’, because they had neither ports nor coastlines. In this respect, Elia suggested that the Government send a commando of three to four hundred men to the coast of Natal at the bays of either St. Lucia or Kosi. According to Elia, if the commando raided there for even a few minutes, under international law, they would be allowed the issuing of diplomatic credentials allowing one or more vessels to be armed for military purposes. Elia confirmed the availability of four torpedo boats as already proposed to Dr. Leyds in Brussels and to Mr. M. Muller, a representative of the Orange Free State in Antwerp. Elia reassured the Minister of Foreign Affairs of his sympathy for the Boer cause, and stressed again the importance of attacking British merchant vessels; adding that British cruisers moved at a speed of between 14 to 20 knots, while his torpedo boats could reach a speed of 26 knots. He concluded his letter by saying ‘’ a friend in need, is a friend indeed’’, thus reassuring his interlocutors once again. A few days later on the 11th December, 1899, Elia wrote once again to Leyds in Brussels. Communicating in French this time, he offered his congratulations on recent Boer victories, and informed him of an extraordinary movement in Italy who were in favour of the Transvaal Republic, whereby some of them who were attached to the Royal Italian Navy, had asked him to advise them how to join in the ‘’Boer Fight for Freedom’’. Again on the 17th and 24th December, 1899, Elia wrote letters to Leyds again – still no reply came. After writing a final letter on the 15th January, 1900, where he stated his willingness to travel once again to Pretoria for further negotiations, no answer was received. After this no other known plans have been found in the form of correspondence or otherwise. The ‘’Elia Deal’’ never the less remains as an indication of the depth of interest and passion provoked in Italy by the Anglo Boer Conflict.’’ Best Regards, Andre Martinaglia.

•

Thank you Andre – most interesting. I knew that the Boers had a ship but I did not know about this interesting naval angle! - Hennie

9.5 William Marshall – Historical Note on Cape Police & Cape Mounted Police

9.6.1 Lt-Col William Marshall – Governor-General GB van Zyl and SA Police Escort

9.6.2 Lt-Col William Marshall - SA Police Motor Cycle Squad, Parliament, Cape Town

9.7 Peace Agreements Angola 22 December 1988 UNSCR 435/78 â&#x20AC;&#x201C; J Jacobs The agreement was the culmination of months of intense diplomatic efforts brokered by the United States. South African President, P.W. Botha proclaimed, "A new era has begun....We want to be accepted by our African brothers. We need each other." The treaty, which was formally signed in New York City, provided for the phased withdrawal of an estimated 50,000 Cuban troops. It also set April 1 as the date for the implementation of U.N. Resolution 435, which calls for Namibian independence and for supervised elections in the onetime German colony. The accord delicately intertwined interests among all three parties and ended two long-running conflicts: the 13 years of hostilities between South Africa and Cuban-backed Angolan forces, and a 22-year-old war between the Angolan-based guerrillas of the South West Africa People's Organization (SWAPO) and South African forces. During the First World War, South Africa, a member of the British Commonwealth and a former British colony, occupied the German colony of South-West Africa (present-day Namibia). In 1920 the newly established League of Nations legitimized the South African 97

occupation with a Class C Mandate. From that point forward "South-West Africa" was in effect a "Provinceâ&#x20AC;? of South Africa, with the white minority having representation in the whites-only Parliament of South Africa. During the 1960s, as the European powers granted independence to their colonies and trust territories in Africa, pressure mounted on South Africa to do the same in Namibia. South Africa steadfastly refused despite a 1966 United Nations resolution that terminated South Africa's mandate over the former German colony. Decades of "bush war" followed between South African Defence Forces and SWAPO guerrillas. Finally, on December 22, 1988, South Africa signed the agreement linking its withdrawal from the territory to an end to Soviet and Cuban involvement in the long civil war in neighbouring Angola. The agreement paved the way for formal Namibian independence in 1990. Agreement Among the People's Republic of Angola, the Republic of Cuba, and the Republic of South Africa The Governments of the People's Republic of Angola, the Republic of Cuba, and the Republic of South Africa, hereinafter designated as "the Parties", Taking into account the "Principles for a Peaceful Settlement in Southwestern Africa", approved by the Parties on 20 July 1988, and the subsequent negotiations with respect to the implementation of these Principles, each of which is indispensable to a comprehensive settlement, Considering the acceptance by the Parties of the implementation of United Nations Security Council resolution 435 (1978), adopted on 29 September 1978, hereinafter designated as "UNSCR 435/78", Considering the conclusion of the bilateral agreement between the People's Republic of Angola and the Republic of Cuba providing for the redeployment toward the North and the staged and total withdrawal of Cuban troops from the territory of the People's Republic of Angola, Recognizing the role of the United Nations Security Council in implementing UNSCR 435/78 and in supporting the implementation of the present agreement, Affirming the sovereignty, sovereign equality, and independence of all States of southwestern Africa, Affirming the principle of non-interference in the internal affairs of States, Affirming the principle of abstention from the threat or use of force against the territorial integrity or political independence of States, Reaffirming the right of the peoples of the southwestern region of Africa to selfdetermination, independence, and equality of rights, and of the States of southwestern Africa to peace, development, and social progress, 98

Urging African and international co-operation for the settlement of the problems of the development of the southwestern region of Africa, Expressing their appreciation for the mediating role of the Government of the United States of America, Desiring to contribute to the establishment of peace and security in southwestern Africa, Agree to the provisions set forth below. The Parties shall immediately request the Secretary-General of the United Nations to seek authority from the Security Council to commence implementation of UNSCR 435/78 on 1 April 1989. All military forces of the Republic of South Africa shall depart Namibia in accordance with UNSCR 435/78. Consistent with the provisions of UNSCR 435/78, the Republic of South Africa and the People's Republic of Angola shall co-operate with the Secretary-General to ensure the independence of Namibia through free and fair elections and shall abstain from any action that could prevent the execution of UNSCR 435/78. The Parties shall respect the territorial integrity and inviolability of borders of Namibia and shall ensure that their territories are not used by any State, organization, or person in connection with acts of war, aggression, or violence against the territorial integrity or inviolability of borders of Namibia or any other action which could prevent the execution of UNSCR 435/78. The People's Republic of Angola and the Republic of Cuba shall implement the bilateral agreement, signed on the date of signature of this agreement, providing for the redeployment toward the North and the staged and total withdrawal of Cuban troops from the territory of the People's Republic of Angola, and the arrangements made with the Security Council of the United Nations for the on-site verification of that withdrawal. Consistent with their obligations under the Charter of the United Nations, the Parties shall refrain from the threat or use of force, and shall ensure that their respective territories are not used by any State, organization, or person in connection with any acts of war, aggression, or violence, against the territorial integrity, inviolability of borders, or independence of any State of southwestern Africa. The Parties shall respect the principle of non-interference in the internal affairs of the States of southwestern Africa. The Parties shall comply in good faith with all obligations undertaken in this agreement and shall resolve through negotiation and in a spirit of co-operation any disputes with respect to the interpretation or implementation thereof. This agreement shall enter into force upon signature. Signed at New York in triplicate in the Portuguese, Spanish and English languages, each language being equally authentic, this 22nd day of December 1988. FOR THE PEOPLE'S REPUBLIC OF ANGOLA:

FOR THE CUBA:

REPUBLIC

FOR THE REPUBLIC SOUTH AFRICA:

(Signed) Afonso VAN M'BINDA

DUNEM

(Signed) Isidoro MALMIERCA PEOLI

(Signed) Roelof F. BOTHA

Sources: • South African History online • "Namibian War of Independence 1966-1988." OnWar.com. onwar.com

9.8 Eerste oomblikke in die nuwe SA - 1994 - Fanie Bouwer Kort na die verkiesing van 27 April 1994 – dit was vroeg in Mei enkele dae later - sou die nuwe president van Suid-Afrika in die Parlement verkies moet word. Dit was natuurlike ‘n uitgemaakte saak dat dit Nelson Rolihlahla Mandela sou wees. Hy sou onmiddellik na sy verkiesing in die Parlement as nuwe staatspresident, vanaf die stoep op die tweede vloer van die ou Stadsaal ‘n skare toespreek wat op die Kaapse Parade sou vergader. Ons het so 120,000 mense op die parade vir hierdie geskiedkundige geleentheid verwag. Veiligheidsmaatreëls en skarebeheer sou hier toegepas moes word en daar moes ook spesifiek toegesien word dat die Staatspresident nie dalk deur een of ander waansinnige dalk daar op die ou stadsaal se stoep geskiet word nie. Ek het in my besit ‘n pragtige en groot kleurfoto van die Kaapse Parade waar die duisende mense na die president se toespraak staan en luister. Dit blyk asof dit van die stoep waar die president gestaan het, geneem is. Ek kan nie meer onthou wie dit aan my gegee het nie. 9.8.1 Supt David Jackson Ek het die veilgheidsbeplanning gedoen met ‘n afgetrede Engelse polisie-offisier, oudsuperintendent David Jackson, as my adviseur, wat jare lange ondervinding van skarebeheer en Engeland en Hong Kong (toe dit nog onder Engelse beheer was) opgedoen het. Op hierdie offisier se voorstel het ons byvoorbeeld, wat ons genoem het, ‘n “Forward Commanding Post” by die ou stadsaal regoor die parade ingerig. Die bevelvoerder by hierdie pos het direkte uitsig oor die Parade gehad en kon hy vir my in die hoof operasionele kamer voortdurend situasieverslae oor die radio stuur of direk aan die bevelvoerders op die grond opdragte uitreik. Dit het die bevel-en-beheer situasie aansienlik vergemaklik. Ek het toe ook die Vredeskomitee en die ANC gevra of om by die beplanningsvergaderings aan te sluit. Ek het beoog om ‘n paar honderd van die ANC se sogenaamde “Marshalls” te betrek op die Kaapse Parade om ons te help om beheer oor die skares te behou. Hulle sogenaamde “Marshalling Commissioner” Mabinda Ndoylo het toe saam met ons die beplanning gedoen. Retief Olivier (oud-NG Kerk predikant), die Streekdirekteur van die Vredeskomitee, is ook hierby betrek. Dit was nogal ook iets geskiedkundig, omdat dit die eerste keer in die geskiedenis sou wees 100

dat die Polisie, in die gees van gemeenskapspolisiëring, lede van die gemeenskap - en op so ‘n groot skaal daarby - by ‘n polisie-operasie sou betrek. Die koerante het ook heelwat dekking daaraan verleen. Lede van die pers het op ‘n dag of wat voor die verkiesing met my oor die beplanning van die geleentheid op die Kaapse Parade kom spreek. En ook om navraag te doen oor die feit dat ons lede van die gemeenskap saam met die veiligheidsmagte gaan gebruik. Hulle het dit besonder nuuswaardig gevind. Die nuutverkose staatspresident Nelson Mandela was tydens sy toespraak vergesel van Aartsbiskop Desmond Tutu. Laasgenoemde was in ‘n joviale bui en op sy eksentrieke beste. Ek het Tutu vir die eerste keer in lewende lywe persoonlik ontmoet tydens die eerste verhoor van die Waarheids- en Versoeningskommissie in Kaapstad. Ek het op daardie stadium reeds die operasionele kamer met my handradio verlaat en na die geskiedkundige Kaapse Parade ‘n paar blokke daarvandaan gestap. Ek wou ooggetuie wees van hierdie geskiedkundige oomblik … Ek het die toneel daar op die ou stadsaal se stoep van die Parade gade geslaan. Dit was op hierdie dag toe Biskop Desmond Tutu, toe hy die nuwe president aan die skares voorgestel het, die uitroep van ‘n “rainbow nation” vir die eerste keer geuiter het. Ek het nou die dag weer na ‘n video15 in my besit gekyk wat van daardie dag op die Kaapse Parade geneem is. Biskop Tutu het skreeuend die volgende woorde ‘n paar keer herhaal: “WE ARE THE RAINBOW PEOPLE OF GOD – WE ARE FREE …. WE ARE FREE!!”. Die gees op die Kaapse parade was baie goed. Jy het die opgewondenheid op die mense se gesigte gesien. Die atmosfeer was elektries. Waar ons in die verlede maar taamlik probleme gehad het en taamlik moes bontstaan met sulke groot byeenkomste en vyandskap van die swart mense ervaar het, het hierdie een in ‘n betreklik vriendelike gees plaasgevind. Ons het verbasend goeie samewerking van die groot skare gekry. Daar was egter min wit mense. Ek het baie gewonder oor wat die redes daarvoor was. ‘n Mens kan seker verskeie opnoem. Maar tog dink ek dat ek die sielkunde daaragter verstaan het. Daardie dag het ek finaal besef: ‘n Nuwe era in Suid-Afrika – die sogenaamde demokratiese bestel (waaroor baie mense nie sal saamstem nie) - het finaal en onherroeplik aangebreek. ‘n Eienaardige en onwerklike gevoel het oor my neer gedaal … En toe ek so terugstap daar na my kantoor op die 5de vloer van die Provinsiale Hoofkantoor in Kaapstad, vra ek vir myself so ewe hardop: “Wat de hel lê nou vir ons voor in SA …?

Ek sal baie graag ‘n DVD van die video wil bekom, asb - HBH

101

9.9 Ontstaan: SAP Spesiale Taakmag – Adv Anton Barkhuizen Hallo Brig. Ons was die heel eerste groep wat met die taakmag begin het. Ons het eers iewers in JHB geoefen en opleiding ontvang maar later na Baviaanspoort geskuif. Gedurende die opleiding daar is daar met skerp ammunisie geoefen en twee van die destydse lede is tydens oefeninge gewond. Die een was Jacques Hamman (van die Drukpers) en Hennie Langeveld. Jacques is in die arm geskiet en Hennie in die enkel. Gelukkig was dit nie ernstig nie en ons het ‘n dokter gekry wat hulle behandel het sonder dat daar nagevolge was. Ek het so n tyd gelede met genl De Swart gepraat en toe het ons juis oor die werklike begin van die taakmag gepraat. Ek kan nie al die name onthou nie maar sal daarvan hou om weer met hulle te kontak. Ons het ook valskermopleiding ontvang op Wonderboom lughawe. Die opleiding was seker nie eers ‘n uur lank nie en het behels dat ons van ‘n 44 gallon drom afspring en rol en daarna in ‘n tuig vasgemaak, opgewen en terwyl die tuig ontwen het jy die noodprosedure uitgevoer. Die eerste amptelike taak wat ons verrig het (nog voordat die taakmag amptelik gestig is) was om die destydse Israeli atlete by die SA Spele op te pas. Ek dink dit was in 1969. Ons was baie opgewonde oor ons eerste “amptelike taak”. Ek hoor graag meer besonderhede indien moontlik en sal ook bly wees as ek op die koerant kan inteken. Groete Adv. Anton Barkenhuizen •

Baie dankie vir die kontak.

•

Genl de Swardt en ek was eers in Durban saam en ‘n jaar later het ek hom na Kompol x302 gevolg. In my oë sal hy altyd die stigter van die STM wees.

•

Julle was toe “Die Bliksems” genoem. Ek het ‘n paar keer gekyk hoe julle by Baviaanspoort geoefen het. Ek kan vir die twee manne wat u genoem het, onthou maar ek kan u nie onthou nie! Die SA Spele was in 1973.

102

10. HERALDRY, UNIFORMS, COLOURS, FLAGS, MEDALS, MEMORIALS / HERALDIEK, UNIFORMS, VAANDELS, VLAE, MEDALJES, GEDENKTEKENS 10.1 Dood van die Oranje Blanje Blou / The Death of Orange, White and Blue – Johan Jacobs Op die dak van die vyf verdieping gebou van die Departement van Arbeid se Hoofkantoor in Schoemanstraat in Pretoria, staan ‘n paar amptenare met heimwee in hulle harte. Dit is 26 April 1994, net na vyf in die middag. Bokant hulle koppe wapper die nasionale vlag...die Oranje Blanje Blou! Vandag word dié vlag vir die laaste keer oor Suid Afrika gestryk.

Dit is 'n baie emosionele tien minute en daar is seker op elkeen se strak gesig ‘n verhaal om te vertel. Ek, ‘n gewese marinier in die Vloot loer na die Minister van Mannekrag, Doktor Leon Wessels, ‘n gewese polisieman- en adjunkminister van Polisie, ek besef dat hy seker baie geheime het oor die ou regering en baie graag daarvan sou wou vertel. My oë gaan na Johan, die hoof van dié Departementele Sekuriteitsdienste en ‘n oud offisier van 32 Bataljon, ek en hy het groot maats geword, hy moet seker terug dink aan kamerade van 32 wat in gevegte in Angola dood is. Naas hom staan Etienne, die hoof van Hoofkantoor se Sekuriteitsdienste en ‘n Burgermag Infanterie offisier, ook ‘n veteraan van menige gevegte in die Bosoorlog. By die vlagpaal staan Coenie, hoofsekuriteitsbeampe en ook ‘n gewese polisieman, hy gaan die vlag stryk. Sy gedagtes moet ook draai om die Soweto onluste waartydens hy diens gedoen het. Terwyl die vlag vir oulaas bokant my kop wapper dink ek aan my Pa wat as ‘n geregdienaar ook daaronder gedien het. Ek het menigte kere as ‘n jong seun saam met hom vlag hysingen stryking by Dalton polisiestasie in die destydse Natal bygewoon. Ek het so trots gevoel as ons op aandag staan en die vlag in die wind bokant ons koppe wapper, ek is seker dat die saadjie van patriotisme al dáár by my geplant is. Ek het ook as 'n jong seun politieke byeenkomste saam met my oupa by Paardekraal Monument in Krugersdorp bygewoon en die baie vlae wat op die feesterrein gewapper het, het my hart met trots gevul. My broer het ook onder hierdie vlag as spoorwegpolisieman gedien, so ook van my familie wat in die SA Polisie- en Weermag was. Van my kollegas se kiste is daarmee drapeer tydens hulle militêre begrafnisse. Dié nasionale vlag het ook ‘n groot rol in my militêre lewe gespeel. Terwyl die ligte wind die vlag laat wapper, dink ek vlugtig wat ek in die Vloot geleer is oor die nasionale vlag, vlag tradisie- en seremoniële gedrag. 103

Dié vlag is op 31 Mei 1928, vir die eerste keer gehys en was gebaseer op die sogenaamde Prinsevlag of soos die Nederlanders dit genoem het, Oranje-Blanje-Blou wat bestaan het uit oranje, wit en blou horisontale kleure. Daar word geglo dat die Prinsevlag saam met Jan van Riebeeck gekom het en die eerste vlag was wat in Suid Afrika gehys is en dat dit 'n neutrale politieke vlag was. Die Suid Afrikaanse weergawe wat in 1928 gehys is, het drie kleiner vlae in die middel van die wit kleur gehad naamlik die ‘Union Jack’, die Oranje Vrystaat vlag en die van die Transvaalse Vierkleur. Die vlag het saam met die ‘Union Jack’ op alle offisiële geboue gewapper tot en met 1957. Daarna het dié vlag die offisiële vlag van Suid Afrika geword volgens 'n Parlementêre Wet en is dit met die totstandkoming van die Republiek van Suid Afrika op 31 Mei 1961, as dié Republiek se vlag behou. Die SA Vloot is vol tradisies en so was dit dan ook met vlaghysing en -stryking 'n seremoniële gedoente. Ek moes weet hoe en waar die vlag kan hang, hoe dit gehys en gestryk moet word en dies meer. Vir die vloot was vlaghysing en -stryking 'n belangrike daaglikse roetine wat met militêre presiese uitgevoer is. Ons het dit ‘colours’ en ‘sunset’ genoem. Eerste vermelde was om 08h00 uur in die oggend en ‘sunset’ met sonsondergang. Die roetine vir vlaghysing by ‘n landbasis het so effens verskil van dié op ‘n skip. Tien minute voor die tyd treë die wag offisier en onderoffisier met vier wag manskappe aan by die vlagmas. Die nasionale vlag, ook genoem die ‘Jack’ word opgerol in ‘n rol en die mastoue om die rol gedraai, die een tou word in ‘n ogie gedraai waarin ‘n dun stokkie of vuurhoutjies deur gesteek word om dit styf te hou. Die vlag word daarna deur ‘n seeman teen die middelste vlagmaspaal opgetrek tot bo, hy staan met die vlagpaal toue in sy hande en wag vir die regte tyd om die vlag oop te trek. ‘n Ander seeman staan met die oop vloot vlag oor sy skouer, in die vloot genoem die ‘Ensign’.

Die vlootvlag voor 1994

Tipiese vlagmas van die vloot

Vyf minute voor ‘colours’ roep die wag onderoffisier uit "five minutes to colours" en hys ‘n ander seeman die ‘Prep’ penant (groen en geel strepe) teen die buitekantse maspaal op. Die penant dien as ‘n merk dat ‘colours’ oor vyf minute gaan plaasvind. Op die kop agtuur roep die onderoffisier "colours" uit en almal kom tot aandag, die ‘Prep’ word gestryk en hy blaas die stil noot op die skeepsfluitjie, ‘n seeman wat die skeepsklok beman slaan agt slae daarop, almal salueer as die ‘Jack’ gebreek en ‘Ensign’ gehys word. As die ‘Ensign’ bo by die mas is word die ‘gaan voort’ geblaas, ‘colours’ is dan verby. 104

Johan ruk my gedagtes terug as hy roep dat dié tyd aangebreek het vir die stryking. Ons staan op aandag en salueer terwyl Coenie die vlag stadig stryk. My hart is belaai met emosie en ek voel hoe die trane teen my wange afrol, ek loer skrams na Johan en Etienne en hulle gesigte weerspreek ook die seer wat ons in hierdie seremonie oorval. Die gewaarwording van pyn steek deur die lug en dit is ‘n vreeslike gevoel om te sien hoe geharde soldate en polisiemanne se trane oor hulle wange rol. Nooit weer gaan hierdie vlag bokant ons koppe wapper nie! My pyn is so erg ek wil hê die stryking moet gou oor wees, maar Coenie stryk die vlag stadig. Dit voel soos ‘n ewigheid totdat dit op sy skouer rus. Die Oranje Blanje Blou is dood! In stilte gee ons mekaar ‘n handdruk en as die minister na sy kantoor haas, verkas ons vinnig na die voorportaal waar daar besluit is om na die restaurant daar naby te gaan. Dié is vol van polisiemanne van Wachthuis en een haal ‘n musiekband uit waarop ‘Die Stem’ is, dít word gespeel terwyl ons almal uit volle bors sing. Kort-kort word die Stem gesing en saam met emosies en trane word daar gekuier rondom patriotisme- en Bosoorlog stories tot laat in die aand. Die Oranje Blanje Blou is nou begrawe! Dit blyk dat die dood van Oranje Blanje Blou ook met vele gevoelens begroet is op daardie dag. Hier volg ‘n koerant uitknipsel afkomstig uit die Burger van 27 April 1994: - Ou SA vlag maak finaal plek vir die nuwe Politieke Redaksie KAAPSTAD. Honderde mense het teen middernag hier in Waal straat voor die hoofgebou van die Kaaplandse Provinsiale Administrasie saamgedrom om die finale stryking van die ou landsvlag en die hysing van die nuwe vlag te aanskou. Hoewel die geleentheid ontsier is deur onmanierlike optrede deur 'n groot groep plakkaat swaaiende ANC ondersteuners, het daar ook 'n goedige en uitbundige gees geheers. Onder die bekendes wat die plegtigheid bygewoon het, was die Administrateur van Kaapland, mnr. Kobus Meiring, lede van die Uitvoerende Komitee, premiers kandidate van die politieke partye en senior amptenare. Kort voor middernag het die bekende Libertas koor Die Stem gesing terwyl die ou landsvlag gestryk is. Dit is begroet met 'n uitbundige uitjouery deur veral ANC ondersteuners. Net ná middernag is die nuwe landsvlag, wat nou formeel as oorgangsvlag oor die hele land wapper, gehys terwyl die koor gesing het. 'n Groot deel van die skare het saam gesing. Toe die koor net daarna die Engelse weergawe van Die Stem gesing het, was daar weer 'n uitjouery deur veral ANC ondersteuners. Toe die nuwe vlag ontplooi is, het die hele skare egter hande geklap en daar was amper 'n gevoel van verligting. Hier en daar het mense trane in die oë gehad16. Die middelste groen baan van die vlag het eerste opgeval en dit het 'n mens laat dink aan die woorde van Fred Brownell, staatsheraldikus, wat voorsitter was van die tegniese komitee wat die vlag ontwerp het. Hy het gesê die twee groen bane 16

Mense van alle rasse, kleure en geure het onder die vlag gewerk, gedien en gesterf! – HBH.

105

wat ineenloop, simboliseer versoening en die samekoms van die verlede en die toekoms. Dit sal die mense oortuig wat agtertoe kyk, maar ook diegene wat vorentoe kyk. By sonsopkoms vanoggend is die nuwe vlag vir die eerste keer by sowat 6 000 amptelike vlagstasies oor die land heen en in die buiteland gehys. Dit sluit regeringskantore, geregshowe, polisiekantore, militêre eenhede, buitelandse missies en meer as 800 skepe van die Suid-Afrikaanse Vloot in. Vele jare later spook die ou vlag nog by verskeie persone gesien uit die berig afkomstig van SAPA soos hieronder getoon. - Cele upset about old SA flag on desk Dec 9, 2009 8:00 AM | By Sapa National Police Commissioner Bheki Cele ordered that an old South African flag be removed from a desk at the Durban train station, Beeld reports. 17 Police Minister Nathi Mthethwa spotted the small flag as he walked past her desk on his way to a conference hall at the Durban train station. The flag belonged to a junior Metrorail manager. On the wall behind her desk hung a big version of the new South African flag as well as a flag for the Sharks rugby team, reported Beeld. Mthethwa drew Cele’s attention to the flag, and he asked the woman what it was doing on her desk. She replied she thought it was pretty. "That is out of order!" shouted Cele, and ordered the flag be removed. The woman responded by saying she was "very sorry". Metrorail regional manager Dumisani Dube said the matter would be investigated "with the aim of corrective steps" to be taken against the employee. ©JohanJ31/05/2011

I do not know of any law that has declared the old flag illegal. In the US, I saw many people sporting the old Southern Flag.

106

10.2 Paul Els – New SAPS Operators Badge

•

Comments welcome.

11. WEAPONS, TRANSPORT , BUILDINGS AND STATIONS / WAPENS, VERVOER, GEBOUE EN STASIES 11.1 Westfort, Pretoria - Anglo-Boere Oorlog – Mark Newham Oom Hennie, Ek het vandag gou weer 'n draai by Westfort gemaak en ek moet sê ek is so teleurgesteld dat die plek so vervalle is en vernietig word. Daar is weer duidelike tekens van nuwe uitgrawings so ek dink nie die plek het nog veel tyd oor nie. Aangeheg vind 'n paar foto’s wat ek geneem het. Groete, Mark. Beste Mark, Oorlede Dave Panagos wat ‘n kundige was oor die Boere forte in en om Pretoria het my eendag tydens ‘n besoek aldaar vertel dat dit generaal JC Smuts was wat die forte aanvanklik so laat beskadig het. Die rede: Dit was die tweede wêreldoorlog en daar was spesiale staal in die forte. Die staal is Duitsland afkomstig gewees en Yskor kon op daardie stadium nie daardie tipe staal vervaardig het nie! Die staal is by die forte vir die oorlogspoging herwin en so het die ou Boere forte bygedra tot die Brits-gedrewe wêreldoorlog! – HBH

107

108

109

110

111

112

113

Nogmaals dankie Mark â&#x20AC;&#x201C; ek hoop ons lesers het hierdie gemakstoeltog by Wesfort geniet! 114

Diegene wat nie weet bie, die fort is reg noord van Kwaggapoort, ten noorde van die Wesfort hospitaal. Ons doen beslis nie veel vir bewaring nie! Maar op hierdie manier ons bewaar ons darem ons historiese erfnis in die kuberruimte! â&#x20AC;˘

Wonderboomfort het vir my gelyk gelyk of mens dit kan herstel. Indien mens vroeer van die plekke geweet het kon mens dit moontlik omskep het in polisiestasies â&#x20AC;&#x201C; HBH.

11.2 Point 44 Magnum accident â&#x20AC;&#x201C; Andries van der Merwe First it was baby formula, then pet food, but now you should watch out when buying anything from China, including bright, shiny ammunition. A guy came into the police department the other day to ask a favour. He had an S&W 629 (.44 Mag) that he wanted to dispose of after a mishap at the range. He said there was a loud bang when he tested his new ammo (Chinese made), and the gun smacked him in the forehead, leaving a nice gash. When the tweety birds cleared from around his head, the pictures show what he saw. Bet he never uses Chinese made ammo again! Looks like when the round in the chamber went off, it also set off at least two other rounds in adjacent cylinders. I would have hated to be the one that pulled the trigger on that one! LOOK AT attached pictures. A really good reason for not buying cheap ammunition !! Or anything from China. They are proving this statement to be true. You get what you pay for.

115

11.3 Model Casspirs â&#x20AC;&#x201C; J Smith Close up of the quality. You can paint it in Canary Yellow with SAP Blue, ISU green, or the old SAP camo colour scheme instead of the SA Army nutria colour scheme.

Sent in by John Smith 116

Ingestuur deur Gert Visage

11.4 Imperial Military Railways Locomotive + SAPS Squad Car â&#x20AC;&#x201C; Gert Visage

IMR Locomotive at Fort Klapperkop, Pretoria.

117

11.5 The Bren Light Machine Gun â&#x20AC;&#x201C; Gawie Botha

118

119

11.6 US Army Rifles â&#x20AC;&#x201C; Daily Mail Reporter No hiding place from new U.S. Army rifles that use radio-controlled smart bullets By DAILY MAIL REPORTER

120

The XM25 Counter Defilade Target Engagement System has a range of roughly 2,300 feet and is to be deployed in Afghanistan this month. The rifle's gunsight uses a laser rangefinder to determine the exact distance to the obstruction, after which the soldier can add or subtract up to 3 metres from that distance to enable the bullets to clear the barrier and explode above or beside the target. Soldiers will be able to use them to target snipers hidden in trenches rather than calling in air strikes. The 25-millimetre round contains a chip that receives a radio signal from the gunsight as to the precise distance to the target. 121

Lt. Col. Christopher Lehner, project manager for the system, described the weapon as a 'game-changer' that other nations will try and copy. He expects the Army to buy 12,500 of the XM25 rifles this year, enough for every member of the infantry and special forces. Lehner told FoxNews: 'With this weapon system, we take away cover from [enemy targets] forever. 'Tactics are going to have to be rewritten. The only thing we can see [enemies] being able to do is run away.' Experts say the rifle means that enemy troops will no longer be safe if they take cover. The XM25 appears perfect weapon for street-to-street fighting that troops in Afghanistan have to engage in, with enemy fighters hiding behind walls and only breaking cover to fire occasionally. The weapon's laser finder would work out how far away the enemy was and then the U.S. soldier would add one metre using a button near the trigger. When fired, the explosive round would carry exactly one metre past the wall and explode with the force of a hand grenade above the Taliban fighter. The army's project manager for new weapons, Douglas Tamilio, said: this is the first leap-ahead technology for troops that we've been able to develop and deploy.' A patent granted to the bullet's maker, Alliant Techsystems, reveals that the chip can calculate how far it has travelled. Mr Tamilio said: 'You could shoot a Javelin missile, and it would cost ÂŁ43,000. These rounds will end up costing ÂŁ15.50 apiece. They're relatively cheap. Lehner added: 'This is a game-changer. The enemy has learned to get cover, for hundreds if not thousands of years. 'Well, they can't do that anymore. We're

taking

that

We're

going

cover get

from

you

them

behind

and that

there cover

are or

only

two

outcomes:

force

you

flee.'

The rifle will initially use high-explosive rounds, but its makers say that it might later use versions with smaller explosive charges that aim to stun rather than kill.

122

One of the revolutionary bullets which can be pre-programmed to explode to hit troops that are hiding.

12 NATIONAL SECURITY NEWS / NUUS EN NASIONALE VEILIGHEID 12.1 MEDIAVERKLARING - GEMEENSKAPPE IN SUID-AFRIKA

UITGELEWER AAN WERKLOSE MOORDENAARS UITGEREIK DEUR HOEDANIGHEID DATUM

: : :

Mnr. Jaco Mulder VF Plus-LPW en provinsiale leier: Gauteng 27Junie 2011

“Gemeenskappe sal self beheer moet neem vir die veiligheid en ontwikkeling van hul eie omgewing,” het mnr. Jaco Mulder, VF Plus-LPW en leier van die party in Gauteng, gesê na die moord die naweek op die 53-jarige mnr. Weibrandt Pistorius van Muldersdrift. Dit is ‘n algemene feit dat misdaadintelligensie in landelike gebiede ‘n nekslag toegedien is met die afskaffing van die kommandostelsel en dat die SAPD nie daartoe in staat is om die rol te kan oorneem nie. Ongekontroleerde bewegingsvryheid lei daartoe dat misdadigers doelgerig rondhang, soos in die spesifieke geval, wanneer hulle dan genader word om hulp of ‘n geleentheid om ‘n inkomste vir die dag te verdien. ‘n Gemeenskap behoort ‘n sensus te kan hou van wie in sy omgewing woon en werk en die owerheid behoort die bewegingsvryheid van leeglêers in te perk. Indien die owerhede hierin versuim verseker hulle daardeur ‘n teelaarde vir misdaad en is dus medepligtig daaraan. Die feit dat die aanval waarin mnr. Pistorius doodgeskiet en sy vrou ernstig gewond is, plaasgevind het skaars 12 ure nadat hulle in hul huis op hul nuwe hoewe by Muldersdrift ingetrek het en waarskynlik uitgevoer is deur dieselfde helpers wat hul gehelp het om hul

123

meubels in te dra, is weereens ‘n bewys dat lede van die publiek geensins mense van die straat af om hulp kan nader nie. Mulder het die SAPD geprys nadat twee 20-jarige mans aangekeer is, maar het bygevoeg dat die polariserende uitsprake van die ANC-jeugleier, Julius Malema en die feit dat al hoe meer jong mense hul tot gewelddadige misdaad wend, ‘n donker prentjie vir die toekoms in SuidAfrika skep. Die regering sal moet verantwoordelik optree deur gestruktureerd meer mag aan plaaslike gemeenskappe te gee om hul eie besluite te neem omdat die regering self nie daartoe in staat is om die veiligheid van sy burgers te waarborg nie. Jaco Mulder LPW

12.2 My ope brief aan almal – Sers-Maj (Afgetree) Paul Els Roep van die Visarend Seker almal van ons wat in die SAW gedien het, het die geleenthede gehad om die roep van die Visarend aan te hoor, tydens diens op die grens. Elkeen van ons wat dit aangehoor het, moes met verwondering geluister na die roep. Maar, hoeveel van ons het die doodsroep van die mannetjie Visarend mannetjie gehoor? Ons Afrikaners is soos die visarend. Of is ons nog? As ons opgelet het hoe die visarend sy kop beweeg op soek na sy volgende vis in die sterk stroom, om dan vanaf sy tak af te duik, sodat hy met sy skerp kloue sy prooi kan opskep, dan sal ons sien dat ons almal is soos die visarend. Ons kyk almal na die stroom en ons laat te veel van die groot visse verby ons swem! Want, ons is Afrikaners! Hoekom praat ons altyd van Afrikaners en dan maak ons 'n beroep op die verlede van De la Rey; Andries Pretorius; Hans Dons de Lange, Danie Theron, as die Afrikaners? Is ons Viljoens, Geldenhuys, Serfontein, Breytenbach, Moorcroft, Claassen, Opperman en ons van die ou SAW nie as Afrikaners nie? Hoekom is ons bang om te sê dat ons is Afrikaners of Boere in murg en in daad? Is ons dan te bang om op die tak te sit en soos die visarend uit te bulder, wie en wat ons is vir almal om te hoor? Ons behoort ons trotse geskiedenis te bewaar en trots te wees op wat ons opgeoffer het, sommiges selfs met hulle lewens. Ons voorvaders het dit met trots gedoen. Ons kan nie bekostig dat die groot visse verby ons in die rivier af swem nie. Ons moet ons koppe hoog hou en ons trots weer terug kry, net soos ons trotse voorvaders dit gedoen het. Ons het 'n roemryke verlede en daar is niks om oor skaam te wees nie! Daardie geskiedenis moet bewaar en behoue bly vir ons kinders en ons nageslagte.

124

Die kundiges moet ons geskiedenis op skrif en op CD's stel en dit oral moontlik plaas. Dit is die geskiedenis van ons trotse weermag van die verlede en dit mag nooit verlore gaan nie! Die tyd is min en daar het al, net soos met die visarend, te veel pragtige visse verby ons geswem wat verlore gegaan het. Kom ons span saam en maak hierdie 'n gesamentlike poging sodat niks verlore kan gaan nie! 12.2.1 Kommentaar op ope-brief deur Hennie Heymans Beste Paul, Ons moet die nasionale veiligheidsgeskiedenis neerpen en die lesers moet hulle nuwe geslag helde self kies! My helde sluit egter ook polisiemanne in! Polisiemanne wat ‘n groot verskil gemaak het - wat die telkaart betref! In sommige kringe word die SA Polisie se rol altyd onderskat of minderwaardig geag of minderwaardig beoordeel. Ons polisiehelde moet altyd agter in die tou staan! In sommige mense se beskouing is: “Polisiehelde is nie volwaardige helde nie!” Die polisieman is partykeer op sy eie, sonder die nodige steun of voorraad. Hy het nie die geriewe of rugsteun wat die soldaat het nie – hy is op improvisasie ingestel. Ek kry koue rillings as ek stories neerpen, bv van ‘n KONSTABEL wat in bevel is van ‘n gevegsgroep waartydens sowat 70 SWAPO vegters in een skermutseling omkom met geringe verliese aan ons kant! Ek kry koue rillings as ek ‘n man se storie neerpen – en hy is ‘n onbesonge held in my oë – wat eiehandig die eerste Russiese opgeleide en gewapende terroris aangekeer het. Weet Suid-Afrika wie hy is? Ek weet! Maar die man is ‘n onbesonge held! Operasie Koevoet: Wat medaljes en dekorasies betref het Koevoet het agter in die ry gestaan. In gesamentlike operasies het SALM-lede en SAGD-lede ver meer medaljes verwerf as lede van SAP of SWAP. Genl “Sterk-Hans” Dreyer se beleid was dat Koevoet is daar om ‘n taak te vervul nie om medaljes te verwerf nie! Dit het hy self aan my meegedeel. Selfs SWAPO het die rol en vernuf van die Polisie geadmireer. Ons groot probleem in Suid-Afrika is ons manne kan nie saamstaan nie en ons nie lief om mede-wapenbroers te eer nie! Praat ek met genl “Sterk-Hans” Dreyer is hy net vol lof vir die SA Weermag, veral tov die SAW se konvensionele rol en vermoë en is hy ook so op rekord in ‘n nuwe boek. Dit is ongelukkig my persoonlike ervaring, en ook die van ander kollegas, dat sommige van ons “eie wapenbroers” neerhalend van die Polisie praat. Dit weer lei tot ander onaangenaamhede en dwarstrekkery! Tydens die Koueoorlog wat vanaf 1945 geduur het, het die Suid-Afrikaanse Polisie die beste aangedurf wat “Moskou, Peking, Oos-Duitsland, Viëtnam, Havana” of vyandelike basisse in FLS teen ons in die veld kon stuur! Ons het die vegters van die ANC, PAC en SWAPO geveg en hulle was met die beste wapens en tegnieke toegerus. Die ANC het egter nooit die kans gekry om in Suid-Afrika die wapen konvensioneel plaaslik op te neem nie! WAAROM

125

NIE? Die SAP het daarvoor gesorg! Die manne wat Voortrekkerhoogte aangeval het, is aangekeer. Ons het bv KGB-spioene, ook ander spioene van die vyand en ons eie spioene aangekeer – ons moes met beperkte mannekrag die kuslyn bewaak – vgl Operasie Peter en Operasie Akkedis en ons “Z”-wagte. Ek dink die SA Polisie het ‘n reuse, maar onder-beligte en onderwaardeerde rol op beide die strategiese sowel as die taktiese terrein gespeel! Ek praat nie eens van die voorsprong rol van die SA Polisie in SWA gedurende 1939 nie. Ek praat nie eens van die rol wat die SA Polisie in twee wêreldoorloë gespeel het nie! Ten spyte van baie tekortkominge – veral in ons kritici se oë - het die SA Polisie nooit geweifel om sy kant te bring nie. Letterlik met ‘n Land Rover, ‘n HMK en ‘n blikkie boeliebief die veld in! Ons kon nooit “pick of choose” nie. Onthou Operasie Koevoet was deur die SAW geïnisieer – behalwe vir Ops Koevoet is die SAP vier keer gevra om terug te keer na die SWA Operasionele gebied – aldus ‘n nota van luit-genl HV Verster aan genl Leon Mellet. Ek wil dus ook ‘n vriendelike beroep op wapenbroers en landgenote doen om die rol wat die SAP en SASP gespeel het ook te waardeer – dit kos mos niks om dankie te sê nie! Asseblief waardeer die rol wat die SA Polisie en die SAS Polisie in ons nasionale veiligheid gespeel het – almal van ons het ‘n belangrike rol gespeel – so in my boek is niemand onnodig dood nie! “Ons sal lewe ons sal sterwe – ons vir jou Suid-Afrika”. Ons het vir die politici ruimte geskep om te onderhandel! Ek stem saam – ons moet saamstaan en mekaar bou! Jou wapenbroer van die Zarps, HBH •

Oudminister Leon Wessels verklaar dat mens nooit die waarheid kan onderdruk nie! Die waarheid seëvier altyd!

126

13. THE LIBRARY / DIE BOEKRAK 13.1 The Servamus for June 2011

127

13.2 1949 - Hulle Dien18 – Anna M Wessels

13.3 An extract from Africana Catalogue – June 2011 Our readers might find the following books interesting: AFRICANA CATALOGUE no. 54 June 2011 SELECT BOOKS 232 LONG STREET 8001 CAPE TOWN SOUTH AFRICA TEL +27 (0)21 424 6955 FAX +27 (0)21 424 0866 Email: selectb@mweb.co.za Website: www.selectbooks.co.za David & Karen McLennan Founder members of the Southern African Book Dealers Association Unless otherwise described, all our books are first editions in fine condition.

Payment by credit card or EFT is preferred. Visa, Mastercard, American Express and Diners Card are accepted. An additional amount is charged on foreign cheques.

Translation: “They Serve” a book publish in 1949 to serve as a recruiting medium for the SA Police.

128

Postage is extra. (Quotes will be given for surface or airmail rates). 28

Cape of Good Hope. CIVIL SERVICE LIST, 1907: containing the official return of the civil and military establishments of the Colony, pension lists, acts and regulations, services and duties of officers, particulars of the government and parliament, local boards and courts, etc.; also the CIVIL SERVICE CALENDAR 1907; edited by Ernest F. Kilpin, Clerk of the House of Assembly. Cape Town: Cape Times, 1907. xlviii, 441 p.: ill., advertisements, col. folding map. Embossed cloth, scarred & faded, split along spine & with cellotape repairs. R 1250 Very seldom seen. Lists every civil servant, with date of appointment, salary and allowance etc, from the Governor to a ganger working in East London harbour. Includes full and very detailed biographies of all senior civil servants. The great value in the CIVIL SERVICE LISTS is the genealogical information they contain. There is also an alphabetical list of senior officers with complete service histories from the first date of appointment up to date of publication.

Geyser, O. THE HISTORY OF THE OLD SUPREME COURT BUILDING. Johannesburg: Africana Press, 1982. 122 p.: ill., plans, ports. 4to. Skivertex with ill. laid down on front cover. Presentation card laid down on half title page. R 350 The old Supreme Court building is now part of the Iziko Museum and can be found at the mountain end of Adderley Street next to Parliament. Its pleasing faรงade was the work of Louis Thibault. Its earlier history was a lot darker as it started out as the VOC slave lodge.

Young, P.J. BOOT AND SADDLE19: a narrative record of the Cape Regiment, the British Cape Mounted Riflemen, the Frontier Armed Mounted Police and the Colonial Cape Mounted Riflemen. Cape Town: Maskew Miller, [1955]. 193 p.: ports., map. Cloth, d.w. with chips to spine. Page edges browned. R 500 Chapter 18 deals with the South African War. The units Young describes here were used by the Cape Government to extend their hegemony over the Colony and were thus involved in numerous conflicts. There is also a chapter on the German South West African campaign.

Baines, Thomas. THE FRONTIER WARS, 1851-1853; with an introduction by Frank R. Bradlow. [Cape Town]: Heritage Fine Art, [1976]. 4 leaves of introductory text (loose); 6 prints interspersed with tissue-guards and 6 leaves of text (loose). Oblong folio. Skivertex folder. Contents: [1]. The 74th and 12th Regiments coming out of the Waterkloof. [2]. The Rifle Brigade landing at Algoa Bay, 1852. [3]. Bloemfontein, 1851. [4]. The Graaff-Reinet Hottentot Levies in the Amatolas. [5]. Lt.-Gen. Cathcart's forces crossing the Orange River, 1842. [6]. River crossing, 1852. Set no. 130 of an edition comprising 250 sets. R 1500

In my view an excellent book - HBH

129

"To a large extent Baines was a literary painter. Many of his paintings and drawings relate to incidents he had witnessed and to scenes and people that interested him" Bradlow, p. 1. When Baines died in 1875, he was penniless and unrecognised. Today we realise that this writer, explorer and artist recorded southern Africa as he saw it as few before or after have done. 65

Burger, Marlene & Gould, Chandre. SECRETS AND LIES: Wouter Basson and South Africa's chemical and biological warfare programme. Cape Town: Zebra Press, 2002. xiv, 231 p.: col. ill. (chiefly ports.). Paperback. R 550 Basson was formerly head of "Project Coast", South Africa's apartheid era chemical and biological warfare programme. Prosecuted after 1994, Basson was acquitted as Judge Hartzenberg was unable to find him guilty on the 61 charges he faced despite the 153 witnesses called.

Fielding, W.L. WITH THE 6th DIV20: an account of the activities of the 6th South African Armoured Division in World War II: with five sketch maps and many photographs. Pietermaritzburg: Shuter & Shooter, 1946. xv, 191 p.: ill., ports., maps (1 as frontis.). Cloth, d.w., browned on spine with small chip to lower edge, but seldom seen. Gift inscription on front free endpaper. R 550 From 1943-1945, the SA 6th Division fought their way up Italy. See also. no. 123.

Heunis, Jan C. THE COVENTRY FOUR. Johannesburg: Perskor, 1985. 78 p. Paperback. R 250 "The Coventry Four" were four individuals who worked for the Armaments Corporation of South Africa. They were arrested in the United Kingdom for breaking the arms embargo against South Africa. This case represented a significant break in relations between South Africa and its, at that time, most steadfast supporter in the western world, Margaret Thatcher's UK. That the four were illegally procuring arms in the UK seems a given fact, even in this book by the SA Government's former legal representative. With undertakings given to the British Courts by the SA Government itself, the four were released and allowed to return to South Africa. Later that year six SA citizens who were under detention orders entered the British Consulate in Durban and were given asylum.The British Government did not force the "Durban Six" to leave the Consulate and the SA Government then revoked their promise that the "Coventry Four" would return to Britain to stand trial. An interesting insight into the apartheid government's modus operandi.

Hooper, Jim. KOEVOET!: die mense en die oorlog: ['n Amerikaanse joernalis se ooggetuieverslag]. Pretoria: Uniboek, 1989. 238 p.: ill. (some col.), ports. Pict. paper covered boards. R 950 Afrikaans version of an American journalist's eyewitness account of South Africa's border war. Seldom seen. See also ZULU, ZULU, GOLF, no. 126.

Brig RJ Palmer fought in this Division - HBH

130

Orpen, Neil. GUNNERS OF THE CAPE: the story of the Cape Field Artillery. Cape Town: C.F.A. Regimental History Committee, 1965. 310 p.: ports., maps (2 folding, 1 col.), 2 on endpapers. Cloth with gilding, d.w. frayed along edges. No. 139 of an edition limited to 1000. R 375

103

Schoeman, Karel. DIE DOOD VAN 'N ENGELSMAN: die Cox-moorde van 1856 en die vroee jare van die Oranje-Vrystaat. Cape Town21: Human & Rousseau, 1982. 113 p. Paper covered boards, d.w. Name on front free endpaper. R 100 Cox was sentenced to death for the murder of his wife and children.

112

Steyl, G.C. [comp.]. REGTERS AAN DIE WOORD: 'n aantal uitsprake van die Hooggeregshof byeengebring en van aantekeninge voorsien. Cape Town: Tafelberg, 1971. 133 p. Paper covered boards, d.w. Spotting to page edges. R 75 Steyl uses 22 wide-ranging examples of cases to show the high standards of the South African judiciary. He provides the decisions of the courts verbatim.

117

Van der Spuy, Kenneth Reid. CHASING THE WIND. Cape Town: Books of Africa, 1966. 261 p., [19] p. of plates: ill., ports. (1 as frontis.). Paper covered boards, d.w. rubbed on edges. Name on front free endpaper. R 200 Van der Spuy was one of the first pilots to be trained for the South African Air Force. He saw action in World War I and in Russia after the Revolution.

121

Wilmot, A. HISTORY OF THE ZULU WAR. London: Richardson and Best, 1880. viii, 249 p.: port. as frontis. (laid down), advertisements, folding map. Cloth, spine label (laid down). Spotting on preliminary pages & page edges. Later binding. Date & signature on a preliminary page. R 2500 Wilmot took a strong line against the traditions of the Zulu, and supported Sir Bartle Frere's ultimatum. See also Mendelssohn vol. 2, p. 619.

123

Blake, Cameron. TROEPIE SNAPSHOTS: pictorial recollections of the South African Border War. Johnnesburg: 30 degrees South, 2011. 320 p.: ill. (some col.), ports., maps. Small 4to. Paperback. R 295

125

Chan, Stephen. OLD TREACHERIES, NEW DECEITS: insights into Southern African politics. Johannesburg: Jonathan Ball, 2011. xvi, 302 p.: map. Paperback. R 200

126

Cherry, Janet. UMKHONTO weSISWE. Johannesburg: Jacana, 2011. 156 p. (A Jacana pocket history). Paperback.

127

R 100

Durand, Arn. ZULU ZULU GOLF: life and death with Koevoet. Cape Town: Zebra Press, 2011.

In my view an excellent book - HBH

131

x, 303 p. Paperback. 133

Hughes, Heather. FIRST PRESIDENT: a life of John L. Dube, founding president of the ANC. Johannesburg: Jacana, 2011. xxiii, 312 p., [8] p. of plates: ill., ports. Paperback. R 225

136

Lewin, Hugh. STONES AGAINST THE MIRROR: friendship in the time of the South African struggle. Cape Town: Umuzi, 2011. 189 p. Paperback. R 180 Lewin was sentenced to seven years in jail for "sabotage activities against the apartheid state". He had been betrayed by a friend who had been detained for five days before implicating Lewin.

140

Milse, Thorsten. SKELETON COAST: Africa's last wilderness. Cape Town: Struik Travel & Heritage, 2011. 173 p.: chiefly col. ill., col. map. 4to. Pict. paper covered boards. R 290 One of the most remote and forbidding places on earth, the Skeleton Coast is a wilderness of sand dunes, gravel plains and dry riverbeds. However, it is still home to many plants and animals, including elephant.

145

Wiener, Mandy. KILLING KEBBLE: an underworld exposed. Johannesburg: Macmillan, 2011. 386 p., [16] p. of plates: col. ill., ports. Paperback. R 200 The investigation into the death of Brett Kebble in 2005 exposed the corrupt relationship between South Africa's Chief of Police (and head of Interpol), Jackie Selebi and his friend Glenn Agliotti. An underworld of drug lords, bouncers, hitmen for hire and international smuggling syndicates was laid bare.

146

Wilson, Lindy. STEVE BIKO. Johannesburg: Jacana, 2011. 160 p. (A Jacana pocket biography). Paperback.

R 100

147

Wolvaardt, Pieter, Wheeler, Tom & Scholtz, Werner. FROM VERWOERD TO MANDELA: South African diplomats remember. Volume 1. WILD HONEY OF AFRICA. Cape Town: Crink, 2011. 333 p.: ill., ports. Small 4to. Paperback. R 250 Published in 3 volumes. The authors give an insider's view of South Africaâ&#x20AC;&#x2122;s Foreign Service between the years 1967 and 1994, which remains largely unknown; mostly because the official history of the Department of Foreign Affairs only covered political issues and events up to 1966. Some of the varied stories of these apartheidera diplomats are serious and factual, others are personal recollections and anecdotes.

169

Pretorius, P.J. JUNGLE MAN: the autobiography of Major P.J. Pretorius; 22 with a foreword by J.C. Smuts. London: George G. Harrap, 1947. 232 p., [31] p. of plates: ill., ports. (1 as frontis.), maps (1 on front endpaper). Cloth,

In my view an excellent book - HBH

132

d.w. frayed along edges. Gift inscription on verso of front free endpaper. Accompanied by a newspaper clipping datelined Brazzaville, reporting on the death of Pretorius in the "Ubangi Shari area of the Belgian Congo", where he was killed by a wounded elephant which "rammed a tusk through Mr Pretorius's throat and then trampled him to death". The report goes on to say that he was said to have killed more than 400 elephants during 20 years of hunting expeditions in Central Africa. R 500 Pretorius (1876-1945) served as a chief scout for Smut's forces in the East African campaign. "The book reads like fiction. As a work of fiction it would be remarkableâ&#x20AC;Ś but Pretorius was a man who had done too much to need to shoot a line." Front endpaper. Before the South African War, Pretorius traded north of the Limpopo and in 1899 ventured further north into modern Zambia and Tanzania. Taylor, John. AFRICAN RIFLES & CARTRIDGES: the experiences and opinions of a professional ivory hunter with some thirty years of continuous living in the African bush, who has used all of the various calibers and most of the suitable cartridges, and with them killed many species of big game found on the continent of Africa; drawings by E. Stanley Smith. Georgetown: Thomas G. Samworth, [1952]. [x], 431 p.: frontis. Cloth, d.w. Cellotape marks on endpapers. R 1750 A professional hunter, Taylor was given the name "Pondoro". This reprint of a classic title on choosing the best rifles and cartridges for hunting in Africa is regarded as one of the best references on big bore rifles and covers both bolt action and double-barrelled rifles 177

183

Anderson, Ross. THE FORGOTTEN FRONT: the East Africa campaign, 1914-1918. Stroud: Tempus, 2004. 351 p., [16] p. of plates: ill., maps (1 as frontis.). Paper covered boards, d.w. R 225 "Four empires and their subject peoples were engaged in a conflict that ranged from modern Kenya in the north to Mozambique in the south. The campaignâ&#x20AC;Ś [was] set in some of the most difficult terrain in the world." Front endflap.

191

Hamley, Richard. THE REGIMENT: an outline of the history and the uniforms of the British South Africa Police. Cape Town: T.V. Bulpin, 1971. 23 120 p.: ill. 4to. Pict. paper covered boards with small tears to top of spine. Bookplate on front endpaper. R 1000

202

Ridley, F.A. MUSSOLINI OVER AFRICA. London: Wishart Books, 1935. 144 p.: map. Cloth, slightly faded on spine. R 200 Written at a time when Italy's expansionist policies raised both ire and fear in Europe and Africa.

206

Smith, Ian Douglas. THE GREAT BETRAYAL: the memoirs of Ian Douglas Smith. London: Blake Publishing, 1997. xi, 418 p.: ill., ports. Paper covered boards, d.w. Unread copy. R 300

In my view an excellent book - HBH

133

233

Finch-Davies, Claude Gibney & Kemp, Alan. GAMEBIRDS AND WATERFOWL OF SOUTHERN AFRICA: a collection of 68 water-coloursâ&#x20AC;Ś originally commissioned to illustrate Lt.-Col. Boyd Robert Horsbrugh's 1912 volume THE GAME-BIRDS AND WATER-FOWL OF SOUTH AFRICA. Johannesburg: Winchester Press, 1986. 190 p.: 68 col. plates. (1 as frontis.) 4to. Cloth, d.w. faded on spine. Pict. paper covered board slip case. No. 943 of an edition limited to 4750 copies.24 R 500 Finch-Davies (1875-1920) enrolled in the Cape Mounted Riflemen in 1893, and served in Africa for the rest of his life. His first major work was the completion of all the illustrations for Maj. Boyd Horsburgh's THE GAME-BIRDS (1912). He served in the German South West African Campaign, then married Aileen Finch in 1916, changing his name to Finch-Davies. His regiment left SWA in 1918 and he then spent time at the Transvaal Museum in Pretoria, sketching from work held in the library. It was here that Austin Roberts discovered that Finch-Davies had torn plates from books and removed them. Finch-Davies admitted to the crime, calling it "collectors' madness" in a letter to the Committee of the Museum. He handed all his sketchbooks over to the Museum and was severely reprimanded by the Inspector General of the Army and sent to the Returned Soldiers Battalion in Cape Town. Within weeks, Finch-Davies died in his sleep at the Castle, just as the quality of his work was beginning to draw international attention. His family was left in dire straits. The magnificent paintings he had completed remained in the Transvaal Museum for more than a half century, before being reproduced in a series of books by the Winchester Press.

A tragic story of Lt Finch-Davies a brilliant illustrationist who learnt to paint in the Transkei â&#x20AC;&#x201C; HBH 24

134

13.4 Books from 30 Degrees South

135

13.5 Brig Johan Viktor - Proefskrif oor die Geheime Diens van die Zarps Hier is ‘n proefskrif:Die geheime diens in die ZAR. http://dspace.nwu.ac.za/handle/10394/3141 - Baie dankie. Die proefskrif is deur brig-genl Johan Kamfer. Baie goeie stukkie werk! Die titel is afkomstig van die latere luit-kol Manie Bredell, ons eerste Sekretaris van Polisie en adjunkkommissaris vanaf 1913 – “Om een scherpe oog in de zeil te houden” – HBH.

13.6 Gesoek: Boeke oor Swaziland se Polisie – Walter Volker Beste Hennie, Hoop alles gaan goed! Kan jy my moontlik na ‘n goeie bron/ bronne verwys om meer inligting te kry oor die ZARP, en spesifiek ook die Swaziland Mounted Police/ Swaziland Polisie (at in 1899 die Swaziland Kommando geword het)? Baie groete Walter Hallo Walter Ek het 'n boek deur Van den Bergh oor die Zarps - maar kry dit nêrens nie! Ek soek dit al 'n geruime tyd. Verder het ek net ad-hoc inligting oor die Zarp's in Swaziland en daar is ook 'n Swaziland Grenspolisie gewees - hoofstad was toe Bremmersdorp gewees. Groete, Hennie Heymans

13.7 1989 Suidwes Afrikaanse Polisie Jaarboek - Jacques Greeff Jacques Greeff skryf: Kon ongelukkig nie die boek kry nie en het maar so met die kamera afgeneem, hoop oom kan gebruik. Groete, JG. Dankie Jacques – ek het nie van die bestaan van die A4 boek geweet nie! – Dankie dat jy met ons gedeel het! - HBH

136

14. SPORT 14.1 W66864P (v) Kolonel Rosa Le Roux

137

Hierdie (links) foto is 1975 in Rosehof geneem. Bo

regs:

Internasionale

kompetisie Portugal.

gehou Rosa

(Suid-Afrika)

Viljoen

was

die

algehele wenner. Toe was sy no W66864P studentkonstabel (v) Rosa Viljoen, OVS

Goud,

Springbok

Gimnastiekkompetisie

Polisie verlaat as Kolonel (v) Rosa Le Roux gedurende 2001. Sy het vyf universiteitsbeurse ontvang maar het besluit om eerder by die SA Polisie aan te sluit. Kol Rosa Le Roux, gebore Viljoen, Springbokgimnas van 1970 aktief in gimnastiek tot 2001. Rosa het gedurende 1975 by die SA Polisie aangesluit. Sy is die enigste sportpersoon in die SA Polisie wat NIE in die Polisie se Sportgedenkalbum vermeld word NIE. •

Dankie Herman!

14.2 Basie Sadie – Durban

Martine Sadie het die volgende foto van sy vader ingestuur – maar ongelukkig het die name verlore geraak. Ek ken die volgende Durban-manne: vlnr Oom Basie Sadie, “Big-Bill” Botha, onbekend, Oom Sarel Coetzee, onbekend. Volgende ry vierde van links is sersant Willie le Grange van King’s Rest en later na Moord & Roof. Heelagter in die middel lyk vir my soos brigadier Takhaar van der Westhuizen (?) met genl HD Stadler (?) langs hom. 138

15. HUMOUR IN UNIFORM 15.1 Die dokter weier 'behandeling' (1970) Qumbu - Fanie Bouwer Op die dorpie Qumbu in Transkei waar ek vir die eerste keer as ‘n volwaardige konstabel gedien het (1970), was die enigste mediese dokter op die dorp ‘n swart man gewees, ene Dr Tsamzhashe. Hy was sommer ook gedien as plaaslike distriksgeneesheer. Ons jong polisiemanne het een nag tot in die vroeë oggendure gekuier, maar is toe vroegoggend wakker gemaak omdat een van ons swart kollegas met ‘n mes dood gesteek is. Ek en my ander kollegas het as gevolg van die vorige nag se gekuier, fisies te nie wel gevoel nie. Nadat die lykskouing uitgevoer en die liggaam verwyder is, vertel ek toe vir Dr Tsamzhashe só, en verneem by hom of hy nie dalk iets – pille of so - vir ons kan gee om ons ‘toestand’ te verlig nie. Ek sal sy woorde nooit vergeet nie. So ewe droog sê hy: “I’m sorry gentlemen, yours is not a medical problem, it’s simply a social problem” en gee so ‘n droë laggie. Ons het nie gedink die ou bogger is snaaks nie. Ons is maar toe taamlik bekaf van sy spreekkamers weg ...

15.2 Military Funeral – Stellawood Cemetery Durban I remember I had just passed out from the SAP College and landed at SAP Wentworth. In those days we drilled quite often. One day I was part of the firing party at a military funeral in Durban. We drilled and practiced – we were under the command of Sgt Chris Keulder, who was the 2i/c at Wentworth. We drilled to perfection and one young Constable said: “Sergeant can we please be issued with the blanks!” “No”, replied Sgt Keulder: “I will issue them to you chaps later. I know you young guys can be irresponsible!” We went to the funeral and drilled and slow marched in the street and when we got in the Land Rover the same Constable asked: “Sergeant can we now please get our blanks!” Then there was great consternation! Sergeant Keulder forgot them in the armoury at Wentworth. We luckily had radio communication and we took the funeral people on a short trip through Durban until the blanks arrived and a relieved Sgt Keulder issued them to us. [Upon reflection those were such innocent days without any worries and few rest days!] We then fell in and the firing party was duly armed to perform its task! I remember it was quite an emotional funeral. A Detective with small children and a wife – crying with the last notes of the bugle and we firing shots!

139

Later years we did not shoot over the grave of fallen comrades anymore! I was informed that the chaplains queried this custom and the origin of shooting over a fallen comrade grave was heathen or an un-Christian practice. •

Shortly afterwards I went off sick with mumps. Sgt Keulder upon checking my pocketbook wrote: “This detail is off-sick!” I had been called many things before, but a “detail” - that kept me thinking! - Hennie Heymans.

15.3 “Piet-Patu” van Zyl - World War 2 Blunders 1. The first German serviceman killed in the war was killed by the Japanese (China, 1937), the first American serviceman killed was killed by the Russians (Finland 1940), the highest ranking American killed was Lt. Gen. Lesley McNair, killed by the US Army Air Corps. So much for allies. 2. The youngest US serviceman was 12 year old Calvin Graham, USN. He was wounded and given a Dishonourable Discharge for lying about his age. (His benefits were later restored by act of Congress) 3. At the time of Pearl Harbour the top US Navy command was Called CINCUS (pronounced "sink us"), the shoulder patch of the US Army's 45th. Infantry division was the Swastika, and Hitler's private train was named "Amerika". All three were soon changed for PR purposes. 4. More US servicemen died in the Air Corps than the Marine Corps. While completing the required 30 missions your chance of being killed was 71%. 5. Generally speaking there was no such thing as an average fighter pilot. You were either an ace or a target. For instance Japanese ace Hiroyoshi Nishizawa shot down over 80 planes. He died while a passenger on a cargo plane. 6. It was a common practice on fighter planes to load every 5th round with a tracer round to aid in aiming. This was a mistake. Tracers had different ballistics so (at long range) if your tracers were hitting the target 80% of your rounds were missing. Worse yet tracers instantly told your enemy he was under fire and from which direction. Worst of all was the practice of loading a string of tracers at the end of the belt to tell you that you were out of ammo. This was definitely not something you wanted to tell the enemy. Units that stopped using tracers saw their success rate nearly double and their loss rate go down. YOU'VE GOT TO LOVE THIS ONE... 7. When allied armies reached the Rhine the first thing men did was pee in it. This was pretty universal from the lowest private to Winston Churchill (who made a big show of it) and Gen. Patton (who had himself photographed in the act). 25

They were lucky it was not in SAP King’s Rest’s area during the reign of No 22054T W/O W Marais!

140

8. German Me-264 bombers were capable of bombing New York City but it wasn't worth the effort. 9. German submarine U-120 was sunk by a malfunctioning toilet. 10. Among the first "Germans" captured at Normandy were several Koreans. They had been forced to fight for the Japanese Army until they were captured by the Russians and forced to fight for the Russian Army until they were captured by the Germans and forced to fight for the German Army until they were captured by the US Army. AND I SAVED THE BEST FOR LAST... 11. Following a massive naval bombardment 35, 000 US and Canadian troops stormed ashore at Kiska. 21 troops were killed in the fire fight. It would have been worse if there had been any Japanese on the island.

15.4 Oprukeenheid Umtata 1968 - 37424 Berede Na aanleiding van Fanie Bouwer se mediese ondervinding met ‘n swart dokter in Transkei, laat dit my nou onwillekeurig terugdink,aan my eie ondervinding…………. 1968 Oprukeenheid Umtata Transkei ….. Kaptein du Plessis en Luit Servaas De Wet ons bevelvoerders, was ook ons afrigters in rugby, ek het eintlik vleuel gespeel, maar was ‘n beter haker, toe word ek gekies as agste man! ......... Ons speel op Ugie in die Transkei ……… daar is ‘n losskrum … skrum tuimel inmekaar ek lê half sleg gevou bo-op ‘n ander speler … nog gewig bo-op die gebondel .. my hele lyf knak …. ek hoor hoe klap een van my ribbebene ……….. ek loop soos ‘n sekel vooroor van die veld …. stadig soos iemand wat intens spoorsny …. verskriklike pyn .. haal moeilik asem! By die plaaslike mediese Dokter…ek hoor agter die toegetrekte gordyn waar ek lê, hy sê vir die verpleegster “fluisterend” ek dink die gebreekte rib het ‘n long gepenetreer …. ons kan niks doen hier vir hom hy moet so vinnig moontlik te Umtata hospitaal kom …. sal hom ‘n sterk morfien inspuiting gee … dit behoort te help ………. Ek hoor sommer dit is nie diè Dr. se koppie tee,waarvoor hy lus is! ........... ‘n Ander lid van die mag bynaam “Sqiucks”ons slaap in dieselfde bungalow … hy bied aan om my onmiddelik na Umtata te neem …. ek het met my eie vervoer vanaf Umtata gery …. splinternuwe 1968 model VW 1500cc Beatle26 .. “Ruby Red” met twee “Monza-cylincers”….. lekker “beat” op hom gehad …. Ons was net so uit die dorp toe skop die morfien inspuiting in ….. dit voel vir my asof ons kan omdraai, dat ek die wedstryd kan loop klaar speel …… ek het nog so sit en luister na die musikale dreuning van die twee monza-uitlaatpype ……. dit is al wat ek kan onthou!

GB - Sien my Rooi Volksie by foto van sers Nkosi van SAP Louis Botha Lughawe. Die “groene” het ook ‘n SAP-lid van Montclair behoort wat die dag kom kuier het – vergeet wie die lid was! - HBH

141

Die volgende wat gebeur is .. ek word bewus van n warm klammigheid in my gesig … ek lê op my maag … net bloed op die kussing waarop ek lê, my eerste gedagte is dat “Squicks” het hierdie nuwe “Beatle” van my omgebliksem ……. ek draai pynlik om op my sy………wat te “F#k”?….”Sjoe!”maar ek is dors … my keel … ek kan nie sluk nie .. voel of iemand ‘n vuurwarmkool in my keel gedruk het, verskriklike pyn … ek kom nou agter ek is in ‘n kamer .. alles wit …. ek lê op ‘n bed, langs my is nog ‘n bed en daar lê ‘n wild vreemde man op ……. Hospitaalkamer ……… die ou kyk na my half bekommerd .. ek merk hy druk die skakelaar vir noodknoppie ………… die volgende moment is ek omring van wit en swart verpleegsters ..... swart Dr … stetoskoop hang om sy nek soos in “ER” op TV …….. Om ‘n lang uitgerekte storie kort te maak verduidelik die Dr. aan my dat daar ‘n helse verwarring gekom het, dat daar twee pasiënte was wat onder narkose was, waarvan ek een was, en dat dit toe so kom dat hulle my mangels verwyder en die ander ou se ribbes toedraai! ……………. Ek wou hard en duidelik terug antwoord: “My F#kk#n wat uitgehaal!?”… maar ek kry nie ‘n geluid uit die seerkeel van my, wat nou glad nie gewoond daaraan is om sonder mangels te kan praat! ....... Na al die gedoente en verduidelikings verby is en ek gemaklik op die hospitaal bed gemaak is, loer ek so na die bedmaat van my, hy was ‘n Engelsman27 iewers van Skotland af ………….. Hy het ook al die verskonings en verduidelikings lê en luister … hy trek sy skouers so half op en sê: “Uh know what, u rrrrrrrrr lucky! … they did not took your burrrrrrrrrls out!28”…. Met keel sonder mangels en gebreekte ribbebeen en verskriklik baie pyn, kon ek nie help om te glimlag vir sy opmerking……………..! 37424 Berede. •

Mooi storie 37424(B) – met die lees hiervan het ek gekraai soos ek lag! Dis lekker om jou te ken! Sal maar jou naam weerhou!

15.5 Die "Webley" – 37424 (B) In die eerste instansie wou ek nie eintlik hierdie storie vertel het,wat ek toe gedoen het, en toe vir die een of ander onbekende rede aan my raak my "verhaal" net weg ...... in elkgeval is ek eintlik skaam om die storie te vertel ............. 1962 Hopefield Weskus dorpie .. Vrydagaand, die strate is reeds leeg en stil ... laaste draai in dorp voordat ek van diens rapporteer ............. ek stop vinnig die Landrover .. spring uit .. keer die" skollie" met die brandende "daggazol" in sy hand teen die omheining van die sypaadjie vas .... hy gooi die "daggazol" oor die heining tree, agteruit en steek sy hand in sy gatsak ... ek weet hy gaan ‘n mes trek .. gewoonlik ‘n "Best" of "Okapie" mes ............ ek pluk my Webley uit sy skede ... onmiddelik kom ek, my vout agter ... ons is te na aan mekaar ............... hy gryp die Webley met sy hand aan die loop ... ek weet daar is nou k#k! ....... hy beur die Webley se loop

Die Skotte voel oor die Engelse soos ons oor hulle voel – Bruce Jones sal jou bykom as jy hom ‘n Engelsman noem, hy en Sean Connery (007) is Skotte! 28 Scotish language expert Bruce Jones gave the spelling! - HBH

142

grondwaarts, my vinger is binne die sneller beul ........... ek moet hou waar ek het .. ek maak ekstra krag met my hand op die rewolwer kolf ... ek druk met my duim per ongeluk op die sluitmagnisme van die loop. Die volgende moment knak die Webley se loop oop .... 38 rondes .. ses gelyktydig val uit die rol .. kletter op die grond ... met die knak van die loop, verloor die "skollie" sy balans en struikel tot op sy knie voor my ... amper met half geskokte stem prewel hy hoorbaar: "Ag herre! Daar breek ek nou my kroon se "gun" oek nog! ... ek plaas die leë Webley terug in sy holster ...... saam tel ons die .38 rondes op ... terwyl die "halfgeroekte-skollie" aanmekaar prewel: "Sorry kleinbaas .. sorry my kroon!"............. Ek het hom buite die dorp afgelaai, naby hulle woonbuurt .. terug op pad stasie toe, half senuweeagtig oor wat kon gebeur het, kon ek nie help toe ek oor alles na dink hardop lekker te lag vir die insident wat met my plaasgevind het ... by die stasie gekom van diens gerapporteer en in VB geskrywe: "Alles rustig en stil in dorp en omgewing........." Polisiestasie gesluit en huiswaarts gekeer....! Hierdie is die eerste keer wat ek hierdie ondervinding vir enige persoon vertel ... so julle kan my nou "PEK" as julle wil. 37424 B. 15.1.5 Kommentaar • Fanie Bouwer: Hierdie storie (anekdote) van Gawie is wonderlik. Dit het my oggend, waar ek nou so vroeg op kantoor sit, werklik opgekikker. Ons WIL sulke stories hoor. Daarom is ek sooo terleurgesteld dat die ander stories wat in die "Discussion Board" was, verdwyn het. Ek het nog nie kans gehad om almal te lees nie. Ek glo daar is 1000'e stories daar buite. Kom kollegas - sit dit op papier en deel dit op hierdie manier met ons, ASB. Kollegiale groete aan almal. •

Johan Ferreira: Mooi storie, Gawie! Ek dink ons het seker elkeen iewers ons diskresie gebruik. Somtyds is dit meer menslik om 'n ou te laat gaan (en nog naby sy huis te gaan aflaai) as om hom te arresteer. Ek dink in elk geval jy het veel meer deur jou optrede bereik as om die ou toe te gesluit het.

•

Alida van der Linde: ’n sagte woord , keer die grimmigheid af.....

•

Johan Jacobs: Gawie! Pragtige menslike storie.

•

Robert Brand: Gawie, het ek lekker gelag....dankie daarvoor.

•

Andries Greyling: Baie dankie ek het my ook gekraak daarvoor!

•

Hennie Groenewald: Konstabel Gawie Botha jou gedrag word ontimmelik aan die Distrik Kommissaris rapporteer, wag met jou sakboekie en potlood in my kantoor, op aandag...! Dit was kostelik, dankie Gawie, Saluut !

143

15.6 Good, Better, Best - Johan Jacobs GOOD Park Rynie, South Coast, NPA policeman had a perfect spot to watch for speeders, but wasn't getting many. Then he discovered the problem – a 12-year-old Xhosa boy was standing up the road with a hand painted sign, which read 'EISH, iRADAR TRAP AHEAD'. The officer then found a young accomplice down the road with a sign reading 'iTIPS' and a bucket full of money! BETTER A motorist was mailed a picture of his car speeding through an automated radar trap in Sandton, JHB. A R200 speeding ticket was included. Being cute, he sent the police department a picture of two R100 bills. The police responded with a mailed photo of handcuffs. BEST A young woman was pulled over for speeding. As the Durban Metro Officer walked to her car window, flipping open his ticket book, she said, 'I bet you are going to sell me a ticket to the Durban's Officers' Ball'. He replied, ' Durban's Officers don't have balls.' There was a moment of silence while she smiled, and he realized what he'd just said. He quietly closed his book, got back in his patrol car and left. She was laughing so hard, she couldn't start her car.

15.7 Die ansiëniteitslys – Johan Ferreira HH het nou net van die senioriteitslys van offisiere gepraat. Toe ek as 'n majoor die kommissaris se stafoffisier was, was hy een keer iewers en ek het die brandkas se sleutel gehad om een of ander SSVR dokument op te dateer. Ek sien toe hierdie groot leer en besluit om bietjie te loer .... (ek was toe al omtrent due om 'n kortbroek-kolonel te word, en wou kyk hoe lank nog). Ek maak toe die kantoor se deur toe, en vou die groot leer oop op die lessenaar. Terwyl ek totaal verdiep was in my besigtiging, kom (destydse) kolonel UT Calitz skielik die kantoor in ..... en vang my red handed met die ansiëniteitslys. Dit was byna 'n daad van hoogverraad vir 'n skamele majoortjie om toegang tot so 'n geheime dokument te hê .... Ek het seker omtrent 'n voet in die lug gewip van die skrik ..... maar ou Ters het net gelag .... agterna het ek gedink hy wou ook dieselfde bron raadpleeg! •

Genl Viktor het altyd gesê moet op prinse nie vertrou – netnou word die donner nie koning nie!

144

15.8 Wagdiens Polleys Arcade: Johan Ferreira In 1967 rond, moes ek een nag rondtediens in Polleys Arcade “beat” stap ..... om te kyk dat niemand onwettig om en naby Wachthuis rond drentel nie. Ek was nog ‘n konstabel, en die sersant, wat my moes “opcheck”, het iewers op die sewende vloer in ‘n kantoor gesit. Om ongeveer 04:30 die oggend sien ek ‘n omie wat na my aangestap kom, en ek trek onmiddellik my holster reg, en vee die vaak uit my oë. Die omie, in burgerdrag, kom reguit na my en steek sy hand uit en sê: “Ek is majoor Grobbelaar.” Ek steek my hand ook uit, gee hom ‘n stewige handdruk, en antwoord: “Aangenaam, majoor – ek is konstabel Ferreira.” Hy klap my hand weg, en skree: “Ek kom nie kennis maak nie, ek wil jou donnerse sakboek hê om jou te besoek!” Ek het ook maar aanvanklik gewonder waarvoor die majoor my halfvyf in die oggend wou kom ontmoet!! • •

•

You, Gawie Botha, Herman Le Roux, Alida van der Linde and 2 others like this. Fanie Bouwer: Haha! hehe! DIT was nou baie snaaks! Allen Daley: Goeie ou dae!!

15.9 Police Heaven? Heaven is Where: The Police are British, The Chefs are Italian, The Mechanics are German, The Lovers are French and It's all organized by the Swiss.

Hell is Where: The Police are German, The Chefs are British, The Mechanics are French, The Lovers are Swiss and It's all organized by the Italians.

16 ANECDOTES, A POINT TO PONDER: PARAPROSDOKIANS Will Rogers, who died in a 1935 plane crash, was one of the greatest political sages the USA has ever known. Enjoy the following: 1. Never slap a man who's chewing tobacco. 2. Never kick a cow chip on a hot day. 3. There are two theories to arguing with a woman. Neither works. 145

4. Never miss a good chance to shut up. 5. Always drink upstream from the herd. 6. If you find yourself in a hole, stop digging. 7. The quickest way to double your money is to fold it and put it back into your pocket. 8. There are three kinds of men: The ones that learn by reading. The few who learn by observation. The rest of them have to pee on the electric fence and find out for themselves. 9. Good judgment comes from experience, and a lot of that comes from bad judgment. 10. If you're riding' ahead of the herd, take a look back every now and then to make sure it's still there. 11. Lettin' the cat outta the bag is a whole lot easier â&#x20AC;&#x2DC;n puttin' it back. 12. After eating an entire bull, a mountain lion felt so good he started roaring. He kept it up until a hunter came along and shot him. The moral: When you're full of bull, keep your mouth shut. ABOUT GROWING OLDER... First ~Eventually you will reach a point when you stop lying about your age and start bragging about it. Second ~ The older we get, the fewer things seem worth waiting in line for. Third ~ Some people try to turn back their odometers. Not me; I want people to know 'why' I look this way. I've travelled a long way, and some of the roads weren't paved. Fourth ~ When you are dissatisfied and would like to go back to youth, think of Algebra. Fifth ~ You know you are getting old when everything either dries up or leaks. Sixth ~ I don't know how I got over the hill without getting to the top. Seventh ~ One of the many things no one tells you about aging is that it's such a nice change from being young. Eighth ~ One must wait until evening to see how splendid the day has been. 146

Ninth ~ Being young is beautiful, but being old is comfortable. Tenth ~ Long ago, when men cursed and beat the ground with sticks, it was called witchcraft. Today it's called golf. And, finally ~ If you don't learn to laugh at trouble, you won't have anything to laugh at when you're old.

17. OVER THE eNONGQAI’S THRESHOLD / OOR DIE eNONGQAI SE DRUMPEL 17.1 The Carabinieri Association - Luigi Zamperoni

Luigi Zamperoni – Chairman of the ANC in South Africa – Associazione Nazionale Carabinieri!

•

Lt-kol Hendrik Smit – sien p 13 147

18. NEWS FROM ALL OVER / NUUS VAN HEINDE EN VERRE 18.1 Lital Eizenboim, Isreal:

‘Day of rage’ in East Jerusalem Violence Erupt over Settlement Issue...

Riots in East Jerusalem

148

Riots outside of Damascus Gate in East Jerusalem "The Israeli Mounted Branch has adapted well to the changing needs of the society it serves, and it continues to play a key role in modern day policing. With a strength of over 60 officers and horses based at four operational stables spread across Israel, their job sees them carrying out a variety of roles including, high visibility patrols, public order duties as well as specific crime initiatives and specialist events. Mounted police are police who do patrols on horseback. They continue to serve in remote areas and in metropolitan areas. They are also employed in crowd control because of their mobile mass and height advantage and increasingly in Israel for crime prevention and high visibility policing roles. Mounted police may be employed for specialized duties ranging from patrol of parks and wilderness areas, where police cars would be impractical or noisy, to riot duty, where the horse serves to intimidate those whom it is desired to disperse through its larger size, or may be sent in to snatch trouble makers or offenders from the crowd. In Israel, the mounted police are most often seen at football matches, although they are a common sight on the streets of many towns and cities as a visible police presence and crime deterrent during the day and night.â&#x20AC;? - Lital Eizenboim, Israel Police.

149

18.1 THE POLICE POST BAG / POLISIE-POSSAK 18.1.1 SAP – Jeppe – Willie du Plessis ook bekend as “Rooi Dup” berig Hennie, Ek het Piet Smit gebel, toe ek praat het hy dadelik geweet wie ek is. Ons het nou net klaar gepraat, so dit was ‘n lang gesprek. Ek was daardie jare bekend as Rooi Dup. Dit is en was ‘n stoere Jeppe-polisieman en volgens my mening op geen ander plek as Jeppe geaard het nie. Ek het baie staaltjies om oor hom te vertel, gaan een van die dae vir hom opsoek. Daar is min van ons wie nog leef. My kantoormaat, in die Withuis, a/o Kriel29 leef nog en is ernstig siek in die Hospitaal, Kriel was ‘n baie bekwame konstabel verbonde aan die SB-klerk se kantoor en ook hier in 1960 by die Polsie aangesluit. Van al die offisiere en adj.-offisiere van daardie tyd is dit nog net maj. H.C. Muller, a/o. Luyt, wat die enigste jong a.o. was met a/o Spokie Smit (94 jaar oud) wat nog leef. Van die “ou” sersante van daardie tyd is daar feitlik niemand wie meer leef nie. Groete, Willie. •

Dankie Gideon Serfontein dat jy oud-a/o Pieter Smit na my verwys het. Ek het genl Hennie Westraat laat weet – HBH.

Daar was ‘n Kriel in ons troep – ek dink hy is afkomstig van SAP Julesstraat. Het jy dalk sy magnommer?

150

18.1.2 Kapt Andre Stander – Ron Aylward, Wildernis, Suid-Kaap. Hallo Hennie, Jammer ou kollega, ek voel al skuldig dat ek jou nie kan help met jou reuse taak tov. eNongqai nie, maar my sig gee my nog steeds probleme. Hoop maar dit kom weer reg - of ten minste darem weer beter. Mbt Andre Stander: Boksburg, was.

Ek het hom ontmoet toe ek in bevel van die Radiotegniese Stasie,

Hy was toe te Kemptonpark Speur Afdeling.

Ons het nie werklike

persoonlike gemeenskaplike belange gehad of bespreek nie, en het feitlik net onderling verkeer wanneer hy radioprobleme ondervind het. Hy het altyd by die indruk geskep dat hy haastig was en dat hy die radioprobleem as 'n soort persoonlike aanval beskou het. Wanneer hy self sy voertuig ingebring het vir radioherstelwerk, het hy slegs verklaar watter probleme hy ondervind, en het hom dan uit die voete gemaak tot 'n ruk later wanneer hy kom kyk het of sy voertuig gereed was. Ek het werklik geen idee waar hy hom bevind het in tussentyd nie, en het maar altyd aanvaar dat hy besoek gaan aflê het by die speurders te Boksburg om gemeenskaplike aangeleenthede met hulle te bespreek eerder as om sy tyd te vermors om met die tegnici te gesels en hulle tyd te mors. Wat sy persoonlike dryfvere of lewensfilosofieë was - dit weet ek werklikwaar nie, en wil dit liewer nie waag om te spekuleer oor wat hom gedryf het tot bankrowery nie. Na my beskeie mening was hy redelik selfversekerd en selfs ietwat voortvarend - soos menige jong offisiere soms maar was.

Of hy sy eerste bankroof op die ingewing van die oomblik

gepleeg het, en dat sy sukses hom aangespoor het om daarmee voort te gaan, en of hy sy werk so intens beleef het dat dit hom geknak het - of 'n sameloop van al die omstandighede hom daartoe genoop het, sal net raaiwerk wees. Die berig oor sy dood in Florida, VSA, het as 'n redelike skok gekom, en die beskrywing daarvan het verskeie vrae by my laat ontstaan - wat tot vandag toe nog onbeantwoord gebly het, bv., waarom het die polisieman hom gekonfronteer?; waarom het die polisieman 'n haelgeweer op hom gerig? (hy het blykbaar die haelgeweer probeer afneem by die polisieman en die kolf afgebreek in die poging, toe die geregsdienaar sy pistool uitpluk en hom dodelik wond?); dra daardie polisielede altyd 'n haelgeweer sowel as 'n pistool?; by gebrek aan uitlewerings ooreenkomste op daardie stadium - was hierdie geval 'n beplande teregstelling?

Die hele storie rondom die haelgeweer slaan my steeds dronk.

Jammer, maar dit is al wat ek kan sê - hoop dit help. Groetnis uit Wildernis. Ron Aylward 151

•

Baie dankie Ou Ron – beterskap word u toegebid! Ek het nou die dag ‘n besondere gesprek gevoer met ‘n professionele offisier wat saam met genl Lothar Neethling gewerk het. Die gewese offisier het vir my ‘n verbasende storie vertel oor sy verbintenis en verhouding met Andre Stander. Die haelgeweer-storie klink interessant. Ek sal weer die boek oor Stander moet aanskaf.

18.1.3 “Die Skaapbraai-Nongqai “- Genl Bart Vosloo - Oudtshoorn Hennie hierdie was weer uitstekende lees stof. Jy laat mens heimwee en koue rillings kry. Groete. Bart en Marie Vosloo. •

Dankie Generaal! Stuur asb vir ons ‘n foto van uself en Marie – na al die jare vergeet mens mos hoe jou ou kollegas gelyk het!

18.1.4 Peter Keeda, Australia – Southern Rhodesia Internment Camps [Note to our readers: No women were interned in South Africa during the Second World War. Women from South Africa, I think there were eight, were interned in Southern Rhodesia – Hennie Heymans.] Dear Mr Heymans, Congratulations on an impressive publication, the Police Gazette. I noticed with interest your short article on the Southern Rhodesian Internment Camp Corps and I was wondering if you have managed to unearth any more information on this Corps. I am carrying out some research on the British internment camp in Nyasaland (and Tanganyika) during WWII, which contained mostly Jewish refugees. I have some information that indicates that they were guarded by The Nyasaland Police (mostly British, I think) reinforced by locals. I have also come across some indications that the Southern Rhodesian Internment Camp Corps also had some part. If you have any further information I would be most appreciative. Thanking you Peter Keeda Sydney, Australia Hennie, Oh, by the way, I have found the following references to the Southern Rhodesian Internment Camps Corp. - as far as I can gather they were NOT present at the Nankumba camp. “The Southern Rhodesia Internment Camps Corp was formed, made up of Europeans, drawn exclusively from the Medical Category 'B' and supported by African Askaris and also placed 152

under the police authority. The Corp was armed with army-issue rifles of the SAA .303 type and a limited number of revolvers.17 “ 17 S726/W63/7/1/1, Defence HQ to Southern Rhodesia Internment Camps Corp, 5 Dec. 1942, 'Musketry for European and African members'; S730/63/B/13, 'Camp Guard Staff Organization', 26 April 1939. (Rupiah 1995, p. 142) Hitler refugees in Rhodesia were not interned as enemy aliens during the war, as happened on England's Isle of Man; nor were they allowed to join the Forces and fight their bitterest enemy as in South Africa. But the Rhodesian Defence Department ingeniously made use of these friendly enemy aliens who so readily volunteered for army service, by putting them to guard the Internment Camp at Salisbury. The Internment Camp Corps, (11) comprised of these refugees as well as other enemy aliens, served for `the duration' and their efforts were recognised as a worthy contribution towards the war effort. When, after the cessation of hostilities, priority in licences for industrial and commercial undertakings or for professional occupations were given to war veterans, the then Minister of Defence for Rhodesia, Sir Robert Tredgold, insisted that the members of this Corps were fully fledged members of the Defence Force and entitled to the same consideration as any others. (Sichel 1966, p. 106) Rgds, Peter

18.1.5 Nick Vermeulen – Karine v/d Sandt Dankie v/d lekker lees. Baie interessant. Nog lekker hier in die Oos-Kaap, en dit reën dat dit bars. Met die huis bou gaan dit goed,en ons begin einde se kant toe staan. Ek wil net ook my straaltjie in die emmer gooi tov Karine v/d Sandt se navraag. Jaap Raap

Oom Jaap Raap het sy laaste polisie dae op die "plaas" deurgebring. Hy was die man wat gesorg het dat alles altyd in orde was tov die geboue en terrein. Hy was ook ‘n bekende hondeman in Pretoria, en het ook in Bert Wandrag se “Flying Squad” diens gedoen. ‘n Regte legende in sy dae. Mooi loop en groete aan almal.

18.1.6 Piesang Nel – Karine v/d Sandt More Brig Het in die laaste nuusbrief die versoek van wyle adj/off George van der Sandt se dogter gelees waar sy vra oor die troukar ry van haar oorlede Pa. Ek heg ‘n foto aan waar my vrou uit Oom George se geel Mercedes uitklim voor die NG kerk in die Polisiekollege op 1 Julie 1978. Soos vemeld het hy aangebied om ons troukar daai dag te ry. Ek het wonderlike herinneringe van Oom George en Susan wat sommige Saterdagmiddae by die ou Bobby Loftus tennisbane in Pretoria Wes oorkant die ou slagpale tennis kom speel het. 153

Daar het ons saam met genl en mev Zietsman, brig Sewes Theron, kol Bob Beukes, kol HJJ Smit, maj Gert en mev Smit, genl Herman en mev Grobler, genl Herklaas Meyer , Chris van Tonder, Hannetjie Krugel en ander tennis gespeel. Oom George sou altyd so met tong in die kies sê dat die bal ’uit’ was en dan lekker gelag as die opponente begin stry. Ek onthou ook goed hoe my destydse verloofde en later eggenote by hom ‘n ‘Cuban Conear’ voël gekoop het ... ons het hom by hulle huis in Mountainview gaan haal en daar het ek Oom George se groot liefde vir voëls gesien. Sy totale agterplaas het in die berg in geloop met verskeie voëlhokke met die pragtigste en wye verskeidenheid voëls. Gedurende Augustus 1980 toe ek voor die offisierskeurraad moes verskyn om toegelaat te word tot die offisierskursus het ons destydse A1 hoof, kol Jordaan my eendag in Oom George se kantoor meegedeel dat ek nou moet besef dat as ek ‘n offisier wil word sal ek nou onmiddelik hierdie belaglike naam van my..(Piesang) moet verander....’jy is n jong man wat eendag moontlik ‘n Generaal kan word... Genl Piesang ... dis belaglik!!” Soos hy uitgestap het het Oom George met so stout glimlag op sy gesig vir my gesê “Ou Piesang, jy sal altyd net Piesang bly!” Ek onthou hy is kort daarna oorlede ..... baie groete aan jou moeder en onthou net dat jou Pa een van die ‘ou Ysters’ van die Mag was. Groete Piesang Nel

18.1.7 Steven Seymour on old Police Ranks Hello Brigadier, 154

I trust you are well? I was hoping you could give me some assistance / advice regarding a question I have concerning the old ranks & uniforms worn by the "non-white" members of the SAP up until the 1970’s? My question(s) is/are; I am under the impression that the khaki uniforms with chrome insignia and buttons was discontinued between 1973 - 1975, is that so? And when did they START using the khaki uniforms?30 I recall seeing an old poster at Bishop Lavis College (many years ago mind) that indicated that during this period that the khaki uniforms were worn, "non-white" members could not advance beyond the rank of Lieutenant (Two chrome stars) & that they had four different levels of Sergeant, i.e Lance Sergeant, Sergeant, Senior Sergeant and Chief Sergeant (but I can't remember any reference to the rank of Warrant Officer), is my memory correct? With regard to the ranks, I have read through countless books, photos, articles and magazines to try and find just one photograph or reference that proves the existence of the ranks mentioned above, but I fear that there were either very few individuals ever appointed to these ranks, or, they were very camera shy??? I have in my collection the chrome SAP's, collar and cap badges, buttons ( as worn on the khaki uniform ) and a set of Sergeants chevrons with a chrome castle emblem surrounded half-way with a wreath above the stripes. I hate to bother you with such a petty set of questions, but I want to display these items in my collection & it's important for me to get the description / story behind the badges right!! Brigadier, you are the only person I know who may be able to point me in the right direction, as no one else, not even militaria collectors with over 40 years experience are able to help. I hope you can help, best regards for now, Steven Seymour. Hallo Steven, I WILL TRY AND ANSWER YOUR QUESTION. My father joined in 1938 while I joined during 1964. I remember the police wore blue for foot and khaki for mounted when I was small. Few mounted Blacks. Ranks - at first there were L/Corp & Corp for both White & Black - later only Blacks were Corporals. In 1960 they did away with 1/Sgt & 2/Sgt. 1961 Blue for whites and non-white stayed in khaki. They wore khaki with white metal

This I don’t know. I have pictures of non-whites in blue. Later n/w wore a lighter khaki – nearly a cream colour.

155

badges & helmet. Ban/Sgt wore bayonet. Only Black detectives were armed. Khaki cap later replaced the helmet. During the 1960's we had - for Blacks the following ranks: L/Sgt, Sgt, Senior Sgt and Senior Sgt Special Grade. The last named wore 3 stripes - chevrons + W/O badge. 1970 came the 1st non-white commissioned ranks. Khaki uniforms. Later all OFFICERS in blue and middle 1980's all in Blue! Hope that helps Hello Brigadier, Thanks for the information, It makes a lot of sense to me now....knew I came to the right man!!! As for an article, I'd love to one day, but Iâ&#x20AC;&#x2122;m afraid I don't make a very good writer!!! My topics tend to go "all-over-the-place" instead of sticking to one central topic or theme.... but I shall definitely keep it in mind! Once again, thank you for the help; it was more valuable than you know! Best regards, Steven. Regarding non-whites: The following is the only information I have in my own files on their uniforms:

[Comment: I thought that this cap was usually worn at an angle and not as depicted on the photo on the left.]

156

1938

157

L/Sgt in khaki shorts with and his colleague long khaki drill.

158

The temptation was too great – I had to leave SO 702 for our readers to read – HBH.

159

Sgt KW Ndonyana Right: Sgt KW Ndonyana31 during 1974. The large chevrons look good! He is a neat policeman just look at the boots, belt and buttons! So moet ‘n polisieman mos lyk! Hy is trots op homself en die Mag! Genl Genis het my vertel, en ek stem saam, kyk ‘n man in die oë – dan weet jy of hy ‘n goeie polisieman gaan wees! 1969 Sgt Nkosi of Louis Botha Airport The following picture shows Sgt Nkosi at Louis Botha Airport. I was the S/C and he was the other Sergeant, we were about 26 men! One police car - no radio! Mainly cycle patrol, beats, patrolling the Airport and standing at the gate when the plane arrives or departs! Nothing spectacular! SAR Police guarded the SAA aircraft and property. (I hope Sgt Nkosi’s 31

Where is he now? – HBH.

160

descendants will one day look at this picture! He was a real policeman, wise and a gentleman – loyal and disciplined! Somebody to be proud of – that why I took the picture! May God bless him if he still lives!)32

[1969 - SAP Louis Botha Airport: Sgt Nkosi. The Red “Volksie” was mine – the Green “Volksie” belonged to a visiting Member from SAP Montclair – I have forgotten his name.] 1979 Blue uniform Blue uniform for all in January/February Servamus of 1980: They may have been issued in December or when the semester started in 1979.

•

Any information on uniforms will be welcome! – HBH

Another good Sgt was No 147002R Sgt Q Khumalo, we walked beat together and sometimes reformed Enquiry Duties. Sen/Sgt Taylor Xhaba was another man I will not forget – these were wonderful Zulu Gentlemen of the First Class! They learnt me a lot! Today I can only salute these men!

161

18.1.8 Claudette Sabatini Irvine – Canada: Sad to hear about the 3 policeman killed in Creighton. Sorry but guys killing policeman should get the death penalty as our policeman go out and risk their lives to protect the public. Fine for the suspects to go around killing but when police open fire then it is a big deal. Condolences to their families. •

Claude hails from Berea, Durban and each week she remembers her old friends in the SA Police! We thank you for your support!

18.1.9 Kapt Frik la Grange, QPM, SOO – Harry Lombaard Hi Hennie: Ek en my vriend Freddie Le Grange is op soek na n foto van sy pa waar die Koningin in 1948 die “Queen Elizabeth II Regina Medal” aan hom oorhandig het. Het jul dalk so ‘n foto in argiewe? Sal dit baie waardeer, Groete - Harry Lombard. 18.1.9.1 – No 18211 kapt Frik le Grange - Help asb Ek weet dat kapt Frik le Grange die koninging se polisiemedalje (QPM) verwerf het. Sy het die troon eers in 1953 bestyg. Later het hy as s/a/o saam met ander lede van Brixton moord en Roof die SOO verwerf. My besonderhede oor kaptein le Grange is karig. Ek het baie oor hom gelees as jong man – ek het met hom gesels by sy huis in Brixton maar het nooit die stories neergepen of opgeneem nie! Ek is skuldig. Ek weet daar was stories in die pers – ek dink, in die Huisgenoot en in die destydse Nongqai. Kyk asb op die medaljes vir die datums van toekenning dit sal my help in my navorsing. •

Enige inligting is welkom. Dankie vir die foto (lingks)– hier ontvan hy ’n toekenning van staatspresident CR Swart. Hy het beslis nie sy QPM van QEll ontvang nie! Sy was as prinses hier in Suid-Afrika gedurende 1947. Hier is kapt Le grange se hantekening wat uit my versameling kom:

162

Volgens my kennis is hierdie medaljes verkeerd gerangskik – ek dink die volgorde moet wees: QPM, SOO, 30, 20(?), en dan 18. – Ek vermoed hy het die 10 jr in die plek van die 20 gekry? •

Wie kan help?

18.1.10 Terry Schwartz - WWR Hennie, Baie dankie vir die eNongqai. Dit verg seker baie ure, kan ek n donasie skenk om van die onkoste te delg? Groete, Terry Schwartz. • •

Dankie vir jou donasie aan die oud-SAP-lede Trust. Dit word opreg waardeer! Ek wens net ons lesers, wil soos jy, gratis inteken by ISSUU – dan is dit lekker! My grootste moeite en verdriet is om die goed uit te stuur – ek is ‘n aartsluiaard veral mbt klerklike werk!

18.1.11 Rusty van Rooyen Beste Hennie, Die Redaksionele inset het aan my gevat. Baie goeie stuk. Ek wil aansluit by die kern tema van DIEN wat in baie gevalle tans ontbreek, van die lede doen nog baie, baie goeie werk en DIEN nog die gemeenskap. Ek het as voorsitter van die Parow GPF sitting as waarnemer op die SAPD Keurraad van rekrute, maar wat 'n klug. Ek glo dat 60%+ van die lede wat ek al gesien het nie die SAP keuring sou geslaag het nie. Die lede is nie daar om te Dien nie maar om 'n "job" te kry. Regtig swak mense materiaal en dan wonder mense hoekom die SAPD soveel slae kry. Die antwoord volgens my is beter keuring, basiese opleiding, dissipline en indiensopleiding op plaaslik vlak. Ek is trots om saam met die ou SAP te gedien het. Groete, Rusty.

18.1.12 CHRIS VAN VUUREN - JEDDAH KSA Hallo daar Hennie Ek groet uit n baie warm kusstad waar die 18 - 22 uur werksdae nou sy tol begin eis. Hopelik sal die Koninklikes binnekort weer vertrek en my die geleentheid sal gun om net uit te rus. Hier is so baie werk wat wag om hierdie 8000 m2 "huis" te hermeubileer, dat ek skoon begin uitsien na die nagte wanneer slaap net oorneem. Nie te min, ek hoop dit gaan goed met jou en jou gesin. Sterkte met hierdie koue winter wat 163

julle beleef. Die son gaan a.s. week sy noordelikste punt bereik en dan begin draai in julle rigting. Ons hitte lê nog voor en hoeka verlede week het ek een oggend 52.3 o C hier gemeet. Ek sal met graagte Rxxxx (bedrag weerhou) aanstuur as ‘n borg vir die braai op 17 September. Die detail op die brief in jou skrywe is ongelukkig nie leesbaar en ek sal graag van jou wil verneem wat die bank besonderhede is vir so skenking. Ek verneem graag van jou. Groetnis en beste wense CHRIS VAN VUUREN - JEDDAH KSA •

Die vir jou ruim bydrae! Mooi bly! Kom drink weer koffie!

18.1.13 Robert Brand VSA Hennie, Nou dat ek weereens hier in Colorado is besef ek net weereens die waarde van Die eNongqai. Groot asseblief laat waai met die nuus en stories. Voorspoed en sterkte, Robert Brand: Brighton Colorado.

18.1.14 Pieter Scholtz - Gansbaai Beste Hennie, Baie dankie dat jy teruggekom het oor die boek. Ek het gister die geld elektronies oorbetaal. Ek sien in die meegaande koerant dat daar ‘n kis wyn in die Paarl is wat geskenk is. Indien dit steeds ‘n problem is, sale k dit kan saambring wanneer ons DV op 12 Julie na Pretoria reis. Laat weet gerus. Ek was eenmaal by die skaapbraai en mis dit baie maar net te ver. Groete, Pieter.

18.1.15 Christo Davidson - Pretoria Dankie Hennie, gekry. Ek moet nog kom les neem by jou om by die ISSUU uit te kom. Sal probeer om binne die volgende week of twee nog dokumente te bring, moontlik dan ook die SAP 67 en my oupa se oorlog sertifikaat. Mooi loop tot later. Christo Davidson. •

Christo baie dankie vir jou besoek. Ons moet eendag vir mev Z gaan kuier, sal graag by haar ‘n paar foto’s wil bekom! My digitale klankopnemer is reg vir aksie. Sy is die eerste dame om erekleure te Port Natal Hoërskool te verwerf! [Ek wil ook by haar uitvind of wyle brig Quartus Grobler ook in Port Natal was, sy Vader was SB van Durban Sentraal.]

18.1.16 Peter Wood – Boksburg Historical Association Hallo Hennie We had some correspondence from some-one in USA, whose grandfather was a striker commando leader in the 1922 strike. Do you perhaps have any info on this subject - possibly any information about people who were involved, or about any of the action that took place?? 164

The names I have of some of the people involved include: Capt Loftus - Police commander at Benoni. Capt Fulford - Chief of police in Boksburg. Det-Sergeants Foley & Murphy - involved in the action. Sergeant Byrne. Lt. Brodigan (killed by strikers at Brakpan mine together with constables Thompson & others.) Kind regards - Peter Wood

18.1.17 Polisie dreigemente, onbeskoftheid, molestering Ek het die volgende epos ontvang

SIT HIERDIE NOMMER SOMMER NOU OP JOU SELFOON 0860 2677878 Maandag op “Wat sê die prokureur” op RSG is "POLISIE DREIGEMENTE, ONBESKOFTHEID, MOLESTERING" bespreek. Ichna Kleinschmidt het die nommer deurgegee om vinnige SAP optrede te bekom. Aanbiedster Amanda Olivier het nie op haar laat wag nie en die nommer sommer so uit die ateljee geskakel om te sien of dit werk. Ja! Dit werk toe! Ek stuur dit deur want dit kan enige dag met jou gebeur en dan het jy `n nommer om te skakel en hulp te kry.

•

Feit of fiksie? Wie weet meer hiervan?

18.1.18 Riaan Botes More Hennie, Ek wil graag ‘n artikel plaas oor konstabel DJA Brand, jou feite is verkeerd in die polsie Gasette. Al twee sy dogters was saam my in die klas; Marilize en Marlene Brand. Die plaat waarvan jy praat is in die voorportaal van die Swakopmund se polisiekantoor. Ek doen navorsing oor ou held van Namibië. Groete. Riaan. •

Stuur gerus Riaan.

18.1.19 SA Polisie grafte: kapt Charles Ross (SAV- Afgetree) Goeie More Brig, Ek het met “Terry” van die South African War Graves Project geskakel rakende foto’s van die grafte van lede van die SA Polisie wat tydens die Tweede Wêreldoorlog gesterf het. Hy het aangedui dat hulle ‘n groot aantal foto’s (ook van die grafte in die buiteland) het en sal dit van vandag af aan u stuur. Groete, Charles Ross.

165

19. NETWORKING & “LET’S SUPPORT ONE ANOTHER”/ NETWERK & “KOM ONS ONDERSTEUN MEKAAR” 19.1 Geraamde portret van hondemeester Danie Breedt Daar is ‘n geraamde portret beskikbaar van hondemeester Danie Breedt en speurhond Zottel wat ‘n toekenning Van adv BJ Vorster ontvang. Dis ‘n pragtige foto vir mnr Breedt se nageslag. Kontak Hennie Heymans by: heymanshb@gmail.com

20. THE MARKET PLACE / DIE MARK Ons bring graag oud-lt-kol Jannie Otto en mev Heleen Otto se toer na Israel onder u aandag:

GOSPEL ISRAEL GALA” in

JERUSALEM saam met Jannie & Heleen Otto

Vertrekdatum: Dinsdag, 06 September 2011 Dag 1: Dinsdag, 06 September JOHANNESBURG – ADDIS ABABA – TEL AVIV Ontmoet om 11:00 by die Ethiopian Airlines toonbank in die Internasionale vertreksaal van die Johannesburgse O.R. Tambo Internasionale Lughawe. Vertrek om 14:05 na Addis Ababa. Stryk om 20:45 neer en sluit aan by die vlug wat om 23:00 na Tel Aviv vertrek. Oornag aan BOORD (M*)(A*) Dag 2: Woensdag, 07 September TEL AVIV – MASSADA – DOOIE SEE Stryk vroegoggend om 03:40 op die Ben Gurion lughawe neer en vertrek na Tel Aviv waar ons besoek aan Joppe bring. Neem vanoggend die roete na die bergvesting Massada en besoek die kruin per kabelspoor. Op die roete stop ons by Qumran waar die Dooie Seeboekrolle ontdek is. Ons bestemming is die “laagste” plek op aarde. Die Dooie see is sowat 400 meter onder seespieël geleë. Geleentheid om letterlik “op” die water van die see te dryf. Aandete en oornag by die DOOIE SEE (O*)(A) Royal Dead Sea Hotel Dag 3: Donderdag, 08 September DOOIE SEE – GALILEA Vertrek vanoggend en reis na die See van Galilea. Besoek die boot Museum en onderneem ‘n bootvaart oor die See van Galilea. Boek by ons Kibbutz-hotel in waar ons die middag vry 166

is. Vir diegene wat graag die straatjies van Tiberias wil verken, staan ons toerbus gereed om ons daarheen te neem. Aandete en oornag in GALILEA (O)(A) Nof Ginnosar Kibbutz Hotel Dag 4: Vrydag, 09 September GALILEA Vertrek vanoggend na Kapernaum. Besoek Tabgha waar die brood en vis vermeerder is. Die berg van Saligsprekinge en Mensa Christi is op die program. Sluit die dag by die tradisionele doopplek van Yardenit af. Keer terug na ons hotel vir aandete en oornag in GALILEA (O)(A) Dag 5: Saterdag, 10 September NASARET – KARMEL – MEGIDDO – CAESAREA – JERUSALEM Vertrek vanoggend via Kana na Nasaret. Vertoef by die Kerk van Aankondiging en reis verder na die Berg Karmel. Dit is hier waar Elia die priesters van Baäl gekonfronteer het. Ons volgende stop is Megiddo met sy uitsig oor die vlakte van Armageddon. In Caesarea sien ons die indrukwekkende amfiteater wat op die oewer van die Middellandse geleë is. Ons bestemming is Jerusalem – die Stad van Vrede. Aandete en oornag in JERUSALEM (O)(A) Leonardo Jerusalem Hotel Dag 6: Sondag, 11 September JERIGO – BETLEHEM – JERUSALEM Geniet ontbyt by ons hotel en kies dan koers na Jerigo. Besoek die Berg van Versoeking per kabelspoor en reis dan verder na die Dooie See. Vertrek na Bethlehem en besoek die geboortekerk en die Herdersvelde. Aandete en oornag in JERUSALEM (O)(A) Dag 7: Maandag, 12 September JERUSALEM Bring vanoggend besoek aan die Olyfberg en die tuin van Getsemané as inleiding tot ons besoek aan Jerusalem. Die huis van Kajafas, bekend as Peter in Gallicantu, is ook op ons program. Besoek die stad van Dawid met Hiskia se tonnel en die poel van Siloam. Die bovertrek en die Klaagmuur is ons volgende besoekpunte. Geniet ‘n vroeë aandete by die hotel. Vanaand se hoogtepunt is die “Lofprys- en aanbiddingsaand” met dr Isak Burger en Stass van onbeskaamd. Oornag in JERUSALEM (O)(A) Dag 8: Dinsdag, 13 September JERUSALEM Toer vandag deur die Ou Stad met die Bad van Bethesda, St Anne se kerk en die roete van die via Dolorosa. Sluit ons besoek aan Jerusalem vanoggend by die Tuingraf af waar nagmaal bedien word. Ons het die middag vry in die Ou-stad. Vanaand se hoogtepunt is die “Gospel Gala-aand” by die Ou-stad van Jerusalem waar dr Stephan Joubert die boodskap bring. Ons gewilde Gospel-sangers gaan hierdie aand onvergeetlik maak! Aandete en oornag in JERUSALEM (O)(A) Dag 9: Woensdag, 14 September JERUSALEM Ons het die dag vry om Jerusalem op eie stoom te verken. Ons hotel is naby die Ou-stad geleë en ons het tyd tot ons beskikking vir daardie belangrike aandenkings. Ons word vanaand na die lughawe oorgeplaas vir die vlug wat net na middernag om 01:00 na Addis Ababa vertrek. Oornag aan BOORD (O)(A) 167

Dag 10: Donderdag, 15 September TEL AVIV – JOHANNESBURG Stryk om 05:30 in Addis Ababa neer en sluit aan by die vlug wat om 08:50 na Johannesburg vertrek. Stryk om 13:15 in Johannesburg neer – ryk aan ervaring en verryk in die gees! (O*) Toerprys: R19 800 gebaseer op R7,00 = US$1,00 Lugreisgeld: R6 900 Landreëlings R12 810 / US$1 830 Ingesluit: • Ekonomiese retoervlugte insluitend lughawebelasting en brandstofheffing • Lughawe/hotel retoer oorplasings • Twee etes per dag soos per program • Toeristeklas akkommodasie • Engelssprekende toergidse • Luukse toerbusse • Besigtigingstoere soos per program • Gospel Israel Gala toegangskaartjie • Ein Gedi toegangskaartjie vir die Woestyn Lofprysingsaand • Fooitjies aan toergidse, busbestuurders, portiere, hotelpersoneel

Vir nadere besonderhede, kontak

Nie ingesluit: • Opsionele Enkelkamerverblyf US68 per nag • Opsionele reisversekering Nota: Die organiserende agente behou die reg om kunstenaars of predikers te vervang indien omstandighede dit vereis.

Jannie of Heleen

Tel: 012 335 6419 / 082 851 6204 / jannieotto@ballmail.co.za 21. WANTED / GESOEK 21.1 Dana Kruger Dagsê Hennie, ja die tyd vlieg darem ... as jy weer wil verwys na my versameling van ouSAP items asb .... Die versameling kom mooi aan, dankie. Groete, Dana Kruger, 031-4672937, 0845559707.

168

22. STOP PRESS / LAAT BERIGTE 22.1 S/adj-offisier Danie du Plessis (“Oom Doepie”) – Koot van Schalkwyk

Oud-speurder-a/o’s Koot v Schalkwyk en Doepie du Plessis

Ek wil graag 'n baie interessante inwoner van Edenvale, Gauteng, aan ons lesers voorstel. Speur Adj. Offisier Danie du Plessis of “Oom Doepie” du Plessis) soos hy aan al ons ou kollegas en die publiek bekend is. Oom Doepie is op die plaas Drinkrivier naby De Rust en Oudtshoorn in die Klein Karoo gebore. Hy is in 1966 alleen as jong seun op die trein na die polisiekollege in Pretoria waar hy sy opleiding voltooi het. Op 12 Maart 1966 is hy as konstabel na Brakpan verplaas, en in 1968 is hy op speurderskursus en verplaas na die speurtak te Edenvale. Dit was waar ek “Doepie” ontmoet het. Ons het drie polisiestasies Edenvale, Bedfordview en Johannesburg Internationale Lughawe se sake te Edenvale ondersoek met 7 speurders op stasiesterkte. Ek is verplaas na Kempton Park in 1972 en in 1974 is ek weer na Hillbrow verplaas. Gedurende die 4 jaar wat ek en Doepie saam gewerk het, was hy altyd tussen Edenvale en Bedfordview gestasioneer. Hy is wel bekend by die publiek van Edenvale en Bedfordview waar hy “groot sake” ondersoek het en hom goed van sy taak gekwyt het. Hy het ook te Edenvale afgetree na 41 jaar diens in die Mag. dit was ‘n baie groot prestasie; ons salueer hom. Op meegaande foto’s verskyn S/A/Off. Doepie du Plessis en kolonel Terry Schwartz (distrikspeuroffisier Germiston distrik) met dit Polisiebeker vir die beste speurder vir 3 jaar agtereenvolgende. Op die ander foto verskyn Doepie saam met Koot Van Schalkwyk

169

S/A/Off Doepie het onlangs 'n 2de rug operasie ondergaan. Kolonel Terry Schwartz en Koot Van Schalkwyk het hom by sy tuiste te Edenvale gedurende Junie 2011 besoek waar hy goed aansterk. Ons wens hom beterskap en voorspoed vorentoe.!!! Groete Koot Van Schalkwyk

Kolonel Terry Schwartz en s/a/off Doepie du Plessis

22.2 Siek Rapporte: Die volgende lede se name is onder die aandag van die vergadering by die Oud-SAPLiefdadigheidstrust gebring tydens die vergadering gehou op 30 Junie 2011: • Genl Leon Mellet • Genl Jan Coetzee • Kol A “Grobbie” Grobbelaar • Kapt Sakkie van Zyl • Kol Jan Coetzee • Genl Mike en Annatjie Geldenhuys In ‘n neutedop: “Dame en Here: ons het julle nie vergeet nie! Beterskap!”

170

22.2 Oud-SAP-Liefdadigheidstrust 30 Junie 2011

Trustees: Kol Gert Otto, genll Johan le Roux, Johan van der Merwe, Hendrik de Villiers en Bertus Steyn asook die voorsitter van die Brigadiersklub van die SA Polisie, Stan Gillham. [Foto HBH]

23. INDEMITY / VRYWARING Die e-Nongqai bevat die uiteenlopende en diverse persoonlike menings van verskillende korrespondente en die opsteller van e-Nongqai kan nie vir enige deel van die inhoud daarvan in sy persoonlike hoedanigheid verantwoordelik gehou word nie. The e-Nongqai contains various and sundry personal opinions of different correspondents and the compiler of e-Nongqai cannot be held responsible for any of their comments. Enige advertensies of enige sake voortspruitend is tussen u en die ander party.

24. NEXT EDITION DV beginning of August 2011.

171

172