Nongqai-vroue Vol 13 No 2 Vroue / Ladies by Hennie Heymans, Nongqai Publications

PUBLISHER | UITGEWER

FEBRUARIE 2024 VROUE-NONGQAI Inhoud FEBRUARIE 2024 VROUE-NONGQAI ................................................................................................... 5 GEBED VIR FEBRUARIE ...................................................................................................................... 8 VOEL GOD AAN EN SIEN HOM ........................................................................................................... 9 Past. Koot Swanepoel..................................................................................................................... 9 VOORWOORD: VROUE-NONGQAI FEBRUARIE 2024 .......................................................................... 10 Sarie van Niekerk: Redakteur Vroue. .............................................................................................. 10 DIE BELANGRIKHEID VAN 'N PROFESSIONELE SPEURDIENS ............................................................. 13 Brig. (afgetree) Fanie Bouwer ........................................................................................................ 13 VERPLASINGS EN ANDER DINGE ..................................................................................................... 21 Tubby Myburgh en brig. Fanie Bouwer ............................................................................................ 21 BEJAARDE, VOORMALIGE VEILIGHEIDSTAK LEDE VOOR DIE HOF GEDAAG ......................................... 23 Marius Avenand .............................................................................................................................. 23 Via Maroela Media ....................................................................................................................... 23 I’M AT THE END OF MY SAPS CAREER ............................................................................................... 24 Susan Crafford ............................................................................................................................ 24 OP MY KNIEË HET EK BY SY STUKKENDE LYFIE GESIT. ........................................................................ 29 Lurè Groenewald ......................................................................................................................... 29 1982: PRETORIA POLISIE KOLLEGE: PELOTON 39 .............................................................................. 33 Foto verskaf deur Isabel Kruger ..................................................................................................... 33 OP DIE TREIN NA PRETORIA... POLKOL. ............................................................................................ 33 Annetjie Nel Roos ........................................................................................................................ 33 SHARON SCHUTTE EN DIE MIDMARMYL-OOPWATERBYEENKOMS ..................................................... 40 Via Sarie van Niekerk .................................................................................................................... 40 POLKOL……. JY HET MY GELEER… .................................................................................................... 45 Annatjie Nel Roos ........................................................................................................................ 45 'BEVEL VOER' VS 'BESTUUR' OOR DIE JARE ....................................................................................... 47 Brig. (afgetree) Fanie Bouwer ........................................................................................................ 47 BRIG. VIMLA MOODLEY – WINNER SAPS COMMISSIONER’S AWARD. ................................................. 51 5

SAPS Newsroom via Marcia du Pont. ............................................................................................. 51 EK IS NET ‘N POLISIEKOLLEGE INSTRUKTEUR .................................................................................... 52 Lizette Roos................................................................................................................................. 52 MY KINDERS HET HUL VAKANSIES SO DEURGEBRING ....................................................................... 54 Dalene Steenkamp ...................................................................................................................... 54 VROUE LANDBOU UNIE-KONFERENSIE TE JACOBSDAL EEUFEESVIERINGE - 13 Februarie 2024. .......... 55 Sarie Knoetze .............................................................................................................................. 55 SAL JÝ WEER 'N POLISIEBEAMPTE WIL WORD?.................................................................................. 61 Brig. (afgetree) Fanie Bouwer ........................................................................................................ 61 CAPT. ADÉL KRUGER REWARD FOR HEROISM. .................................................................................. 63 Klerksdorp Record, Klerksdorp. SAPS Newsroom ........................................................................... 63 28 YEARS IN SOUTH AFRICAN POLICE SERVICE ................................................................................ 64 Carol Ray Venter .......................................................................................................................... 64 DIE ONTWIKKELING VAN ‘N EIE SUID-AFRIKAANSE INTELLIGENSIEKUNDE (6): DIE SLUK WINDE VAN VERANDERING................................................................................................................................ 68 Henning van Aswegen .................................................................................................................. 68 CHEMIESE OORLOGVOERING ......................................................................................................... 73 Via Marcia du Pont ....................................................................................................................... 73 VRYDAG 19 JANUARIE 2024 BEGIN SOOS ENIGE ANDER DAG. ........................................................... 76 AO Sonja Truter ............................................................................................................................ 76 ONCE UPON A TIME ........................................................................................................................ 80 Via Carol Ray Venter ..................................................................................................................... 80 OP REIS SAAM MET HIERDIE VROU ................................................................................................... 81 Sandra Mosterd ........................................................................................................................... 81 TODAY AS I MARK 30 YEARS ............................................................................................................. 82 Lydia Gumede-Tsoone .................................................................................................................. 82 SOOS ALMAL WEET WAS MA ‘N POLISIEVROU .................................................................................. 83 Via Marcia du Pont ....................................................................................................................... 83 ROSE VIR DAMES PERSONEEL BY DIE POLISIESTASIE ELSBURG, GERMISTON OP VALENTYNSDAG. ..... 84 Via Sandra Beukman ................................................................................................................... 84 SOMMER NET ‘N INTERESSANTE STUKKIE UIT DIE VERLEDE: DIE KAPERJOLLE BLAD - DEEL III ............. 85 Brig. (afgetree) Fanie Bouwer ............................................................................................................ 85 6

DIE KONTREI SE MENSE ................................................................................................................... 88 Frik Stoffberg ............................................................................................................................... 88 ONS ONTHOU HULLE ...................................................................................................................... 93 Via Ida Steyn ................................................................................................................................ 93 ELSA EBERSON (TANNIE ELSIE) MUIZENBERG POLISIE. ..................................................................... 94 Via Adeline De Beer ...................................................................................................................... 94 VALMEI CRONJE STANDER ............................................................................................................... 95 Via Kotie Strydom......................................................................................................................... 95 ONTSAG ......................................................................................................................................... 96 Ds. Innes Benade en sy vrou Greta. ............................................................................................... 96 SLOT | END ................................................................................................................................... 101

GEBED VIR FEBRUARIE Liefdevolle Vader,

Daar is maar een-en-dertig dae van hierdie jaar verby en reeds moet ek met skaamte voor u staan en bely dat heelwat van my goeie voornemens vir dié nuwe jaar skipbreuk gely het; dat versuim oor soveel van my kosbare tyd geskryf kan word; dat ek meer tyd in gebed saam met U kon deurgebring het: om met U te praat, na U stem te luister dat U word vir my kosbaarder kon gewees het sodat my lewe nou al van daardie rykdom kon getuig; dat ek nagelaat het om getrou U wil te soek en dit in gehoorsaamheid uit te voer. Here, dankie dat U nie alleen vergewe nie, maar dat U ook deur U Heilige Gees die begeerte in my wek om oorwinnend te lewe, U beter lief te hê, U meer nougeset te volg en meer getrou aan U wil lewe. Dankie dat U, deur Jesus Christus, Die ou dinge laat verbygaan en alles nuut maak. Lei my in hierdie maand deur U Gees En om Jesus Christus ontwil. Amen (Uit op vlerke van geloof. Solly Osrovech.)

VOEL GOD AAN EN SIEN HOM Past. Koot Swanepoel. 1 Korintiërs 2:10 NLV “.. Wat geen oog gesien het; wat geen oor gehoor het; wat in niemand se hart opgekom het nie - dit het God voorberei vir hulle wat Hom lief het. Maar ons ken hierdie geheim omdat God dit deur Sy Gees aan ons bekendgemaak het..” Die Bybel sê: “...Wat geen oog gesien het; wat geen oor gehoor het; wat in niemand se hart opgekom het nie - dit het God voorberei vir hulle wat Hom lief het. Maar ons ken hierdie geheim omdat God dit deur Sy Gees aan ons bekendgemaak het...” (verse 9-10 NLV). Die Heilige Gees vergoed vir ons sintuiglike beperkings deur ons in staat te stel om dinge wat ons nie met ons vyf sintuie kan waarneem nie, bewus van kan word. Dink aan Hom as 'n sesde sintuig. Hierdie sintuig moet ontwikkel en fyn ingestel word. Die enigste manier om dit te doen is deur tyd te bestee om op die Skrif te mediteer en met God in gebed deur te bring. Totdat ons deur die Heilige Gees wakker gemaak word, is ons onbewus van ons behoefte aan God, van die geestelike oorlog wat rondom ons plaasvind en dit wat God rondom ons doen. Een nag het Jakob 'n droom gehad waarin God verskyn en vir hom gesê het: 'Ek sal by jou wees en jou beskerm waar jy ook al gaan...' (Genesis 28:15 NLV). Toe hy die volgende oggend wakker word, het Jakob gesê: “...Sowaar! Die Here is op hierdie plek, en ek het dit nie geweet nie!.. Dis niks anders nie as die woning van God, die poort na die hemel!” (verse 16-17 NLV). Jakob het aan die slaap geraak en op dieselfde plek wakker geword, maar hy het as 'n ander mens wakker geword. Jakob het daarna vir God in alles gesien. Vra vandag vir God vir 'n geestelike openbaring. Bid die volgende: “Here, wys my wat U wil hê ek moet sien, leer my wat U wil hê ek moet weet, lei my stap-vir-stap op die pad van U perfekte wil.” Dis 'n gebed wat God sal Antwoord.

VOORWOORD: VROUE-NONGQAI FEBRUARIE 2024 Sarie van Niekerk: Redakteur Vroue. Kyk nou net waar trek die jaar tog nie al weer nie. Hier staan ons al weer amper aan die einde van Februarie! Gelukkig het Februarie mos vanjaar 29 dae, so dan gaan die tyd darem seker nie so vinnig verby vlieg nie. Dames skrikkeljaar is mos die tyd wanneer jy die man van jou hart kan vra om te trou, ons hoef mos nou nie te wag vir hulle om die vraag te vra nie!

Welkom terug aan almal na die Desember breek wat meeste van ons seker geneem het om bietjie die gejaag van verlede jaar af te skud en sommer net iewers lekker te gaan ontspan. Ek weet ek het self die gejaagde lewe agtergelaat en het so amper twee weke heerlik op ‘n plaas in die Hartswater-distrik gaan kuier. Daar is darem niks beter om net weer bietjie krag op te wek, as ‘n rustige, stil plaaslewe waar die voëltjies jou soggens nog wakker sing of beter nog, waar die plaas se hoenderhaan vroeg-vroeg die sonsopkoms aankondig. Dalk ‘n bietjie laat, maar ek wil aan ieder en elk ‘n wonderlik geseënde 2024 toewens. Ek bid vir almal vir die Here se krag en genade en beskerming en liefde in hierdie jaar, wat seker een van die belangrikste jare in ons land se geskiedenis gaan wees, sedert die eerste demokratiese verkiesing op 27 April 1994. Ons staan op die vooraand van ‘n nasionale verkiesing, wat as alles goed gaan, hierdie land se toekoms totaal in ‘n ander rigting kan stuur. Ons voorblad hierdie maand behoort aan genl.maj. Sharon Schutte (afgetree). Sy was die heel eerste vroue speurder in die geskiedenis van die Suid-Afrikaanse Polisie (toe nog polisiemag) wat die rang van generaal op haar skouers gedra het. Sy het in die naweek van 10/11 Februarie 2024 haar 23ste Midmarmyl-oopwaterbyeenkoms in KwaZulu-Natal voltooi. Dit wil darem gedoen word. Aangesien Februarie die maand van liefde is, en soos ek gesê het ook nog skrikkeljaar, het dr. Willem Steenkamp, wat die voorblad ontwerp het en ek dit goed gedink om aan almal van julle sommer ‘n jaar vol geseënde liefde toe te wens. Vandaar die bossie blomme en rooi hartjie op die voorblad. Dankie Willem!

Dankie aan elkeen van julle wat weer julle bydrae gelewer het om hierdie Nongqai uit te kry met al julle lekker stories en interessante verhale en mooi foto’s. Dankie ook aan brig. Hennie Heymans vir sy aandeel in hierdie Nongqai en ook aan Basjan de Klerk. Manne dit is goed om julle aanhoudende ondersteuning te kry, maand na maand. Daar is ongelukkig ‘n paar van ons kollegas wat ons reeds aan die dood afgestaan het. Aan hulle almal se families, ons bid julle God se seën en vertroosting toe. Ons dink ook in ‘n baie spesiale verhaal binne die Nongqai aan AO Sonja Truter, wat ook haar seuntjie in ‘n fratsongeluk verloor het. Dankie Sonja dat jy jou verhaal met ons gedeel het. Ons dink ook aan die familie van lt.kol. Colin Steyn wat verlede maand oorlede is. Genl. Steyn was nog een van die seders van die Suid-Afrikaanse Polisiemag. Vir die gesin Steyn was die dood van genl. Steyn ‘n dubbele slag. Sy vrou, die pragtige Adrie, in verlede jaar in Oktober dood na ‘n lang siekbed. Sterke aan Ilse en die res van die gesin. Tot ons weer volgende maand (DV) gaan gesels, pas julle self op, wees veilig en Mooi Loop! Mag die Vader Sy seën mildelik oor julle uitstort. SHALOM!!!

DIE BELANGRIKHEID VAN 'N PROFESSIONELE SPEURDIENS Brig. (afgetree) Fanie Bouwer Ek gaan in hierdie pos na die verlede; die hede en oorsake van onbevredigende speurwerk per se kyk.

Ek het eendag as jong polisie-offisier gesê: "Vang hulle en sluit hulle op - dit is die beste manier van misdaadvoorkoming". Die ondersoek van gewone kriminele sake is tans op die slegste plek in die ganse geskiedenis van misdaadondersoek in Suis-Afrika. Die ou SAP se speurafdeling (stasies en spesiale eenhede) het in die strukture van destyds apart en taamlik onafhanklik van die uniformtak gefunksioneer. Dit was so vanaf die stasie-takbevelvoerder; die distrikspeuroffisier; die afdelingspeuroffisier op na die nasionale speurhoof in polisiehoofkantoor in Pretoria. Die spesiale eenhede het 'n soortgelyke rapporteringslyn gehad. Hierdie speuroffisiere van laagste tak tot hoogste vlak, was die dryfvere wat die destydse formidabele speurdiens van Suid-Afrika laat uitblink het en kriminele hulle gevrees het. Dit is mos hoe dit moet wees. In die SAPD se huidige strukture ressorteer speurders nou direk onder die stasiekommissaris, met 'n rapporteringslyn na die distrikskommissaris en dan na die provinsiale kommissaris (nie die provinsiale speurhoof nie). Die provinsiale kommissarisse is baie meer bemagtig en tree meesal onafhanklik van Pretoria hoofkantoor op. Die speurders werk deesdae onder direkte gesag van die stasiekommissaris en is maar meesal so-so tot uiters treurig en hopeloos. Soos nou die dag gerapporteer weier uniform lede om na die speurders oorgeplaas te word, blykbaar omdat hulle 'n sekere toelaag dan verloor. Dít is 'n onbevredigende, selfs onhoudbare situasie.

Ek herinner my nou weer dat die SAPD 'n vroue nasionale speurhoof het (lt.genl. Liziwe Nthinga). Wat op dees aarde sy, of wie ook al in daardie pos, gesien die gesag van die provinsiale kommissarisse en die rapporteringslyne binne provinsies, enige positiewe inset hoegenaamd kan lewer om algemene speurdiens positief te beïnvloed, kan ek met die beste wil in die wêreld nie insien nie. Om dieselfde redes kan ek dus ook nie die nut en funksie sien van die provinsiale speurhoofde nie. So lank as wat die polisieminister en die nasionale polisiekommissaris nie die insig het om hierdie dinge te kan insien, so lank sal speurondersoekwerk aan die agterste speen suig tot ons almal se verdere nadeel. Net die kriminele sal bly glimlag. Die ANC se ideologie in hierdie verband. Ek dink dit is noodsaaklik dat ek ook kortliks hierna verwys, aangesien dit (ook) die geskiedenis van die vernietiging van die polisie se ou spesiale eenhede tot gevolg gehad het. Die Sunday Times publiseer in die tweede helfte van die 1990's die eerste artikel oor 'n dokument getiteld "Accelerating Change: Assessing the balance of forces in 1999" in hulle sogenaamde. 'Umrabulo' nr. 7, derde kwartaal 1999. Hierdie dokument identifiseer die polisie as die enigste staatsinstelling wat nog nie onder ANC -beheer is nie. Die dokument sê ook onder andere: "Die magsbalans in die polisie is minder gunstig as in die weermag, en ons moet dus die vermoë verbeter om groot veranderinge in die polisie aan te bring - hetsy deur regulering, wetgewing of implementering." Die kabinet se besluit oor 'n polisiekommissaris Op 20 Oktober 1999 kondig oudpresident Thabo Mbeki se kabinet verskeie aanstellings in die staatsdiens aan in terme van bogenoemde beleid en ook dat Jacob 'Jackie' Selebi as nasionale polisiekommissaris, wat by Fivaz gaan oorneem.

(Selebi was op daardie stadium die direkteur-generaal van buitelandse sake en 'n voormalige ANC-LP en leier van die ANCYL. Hy was 'n politieke vertroueling van Mbeki) Die Jackie Selebi tydvak In sy inhuldigingstoespraak op 13 Januarie 2000, sê Jackie Selebi, onder andere, die volgende: "Dit is duidelik dat my voorganger, George Fivaz, 'n stewige grondslag gelê het vir polisiëring in Suid Afrika en ek is nie van plan om die wiel te herontwerp nie. Dit is nodig om eerder voort te bou op die positiewe aspekte wat stewig gevestig is en om die gebiede te verjong waar die resultate nie was wat verwag kon word nie". Hy sou toe nie. Mens kan aanvaar dat Mbeki en Selebi op hierdie stadium alreeds 'n in-diepte gesprek oor die SAPD gehad het en "wat nóg gedoen moes word". Mbeki, as gevolg van sy paranoia, was die man wat ’n ‘vrees’ vir die spesiale eenhede gehad het oor hulle besondere vernuf, professionaliteit en kapasiteit vir intelligensie. So Selebi was sy “point man” om hulle as't ware te ontman. En van ons eie mense - generaals (toe kommissarisse) uit die vorige bedeling - het doodluiters ‘saamgespeel’ en het Selebi laat begaan. Die skade/nadeel wat ondersoek van misdaad en opsporing betref is onbepaalbaar enorm. Die gevolge word tot vandag toe waargeneem en ervaar. Iemand het eendag gesê: "The ANC’s longevity is intrinsically linked to its ability to bury white domination ..." Die volgende deel van Selebi se inhuldigingstoespraak is egter insiggewend. Lees dit aandagtig: "Dit is egter ook nodig om aandag te gee aan spesifieke aangeleenthede wat vanweë die menigte kwessies wat tydens die samesmelting, rasionalisering en transformasie van die verskillende polisiemagte in Suid -Afrika behandel moes word, moontlik agterweë gelaat is ...". Laasgenoemde woorde was insiggewend.

Sommer aan die begin van sy dienstydperk het Selebi sy ware (politieke) kleure begin wys. Agterna gesien, was dit natuurlik te wagte. Dit het reeds in 2001 duidelik geword toe Selebi aangekondig het dat die verskillende SAPD gespesialiseerde ondersoekeenhede in slegs drie eenhede gekonsolideer sou word. Dit was die eenheid vir georganiseerde misdaad, die eenheid vir ernstige en geweldsmisdaad en die eenheid vir kommersiële misdaad. 'n Aantal belangrike gespesialiseerde eenhede is in hierdie tyd gesluit, waaronder die narkotiese buro (SANAB) en die interne eenheid teen korrupsie. Die funksies van eenhede soos SANAB en die voertuigmisdaadeenheid is by ander ingedeel. Eenhede soos moord-en-roof en taxi-geweld is by ander eenhede opgeneem. Slegs die eenheid vir gesinsgeweld, kinderbeskerming en seksuele misdrywe en die veediefstaleenheid het hul status behou. Hulle het seker geen 'gevaar' vir die regering ingehou nie. Verder het Selebi gedink dat omdat die meeste misdade by polisiestasies aangemeld word, alle beskikbare hulpbronne op hierdie vlak toegewys moet word. Hy het op 'n stadium gesê dat "die herstrukturering van die polisie sal lei tot 'n herontplooiing wat 'n aansienlike toename in personeel by polisiestasies sal veroorsaak.” Die fundamentele idee was dat gespesialiseerde eenhede wat by die SAPD gebaseer was 'gedesentraliseer' word na stasie vlak - en sodoende die plaaslike polisiëringshulpbronne versterk. Dit was 'n naïewe idee en die praktyk het dit toe later bewys. Die voordele van spesialisasie het skielik net in die niet verdwyn. So is die speurdiens toe ontman. Kommissarisse (voorheen: generaals van die ou bedeling) wat van beter moes weet, het "saam met Selebi gespeel". Hulle het nie die moed gehad om hulle jarelange ervaring en kennis eerder voor te hou nie alhoewel hulle die institusionele geheue gehad het. Die volgende onthou ek soos gister: Pas nadat Jackie Selebi aangestel is as nasionale polisiekommissaris, was daar ‘n bespreking op RSG oor misdaadvoorkoming. Sê een van die bekende wit kommissarisse (wie se naam ek nou nie hier gaan noem nie) die volgende: “Kommissaris Selebi se aanstelling, is een van die beste dinge wat nog met die polisie gebeur het”. Bid jou aan! Dít was nou ‘n soort van “famous last words’. 16

Gevolglik is die geweldsmisdaad-eenhede ontbind en gedesentraliseer na die 169 polisiekantore wat geïdentifiseer is as die hoogste vlakke van geweldsmisdaad. Die kapasiteit van die seksuele oortredings-eenhede is versprei onder 176 groter 'rekeningkundige' polisiestasies; stasies wat bedoel was om 'n toesighoudende rol te verleen aan vier tot vyf kleiner polisiestasies in die omgewing. Die 'desentralisasie' van hierdie eenhede het nié die bedoelde uitwerking gehad nie. Dit het eerder gelei tot die verlies aan gespesialiseerde ondersoekvermoë binne die SAPD. Dit is omdat ondersoekers van gespesialiseerde eenhede kundiges word in die identifisering, verstaan en oplossing van spesifieke misdaadtipes. 'n Professionele etos ontwikkel binne sulke eenhede waardeur beamptes lesse en ervarings kan deel en mekaar kan raadpleeg vir advies. Spesialisondersoekers ontwikkel informatiewe netwerke en raak vertroud met die opkomende en veranderende modus operandi van misdadigers of netwerke. Hulle is dus in staat om vinnig hul spesialiskennis en vermoë te mobiliseer om moontlike sensitiewe misdade soos moord, verkragting of meer komplekse sake soos korrupsie of georganiseerde misdaad op te los. Deur spesialispersoneel oor 'n groot aantal polisiestasies te versprei, het die voordele van spesialisasie verdwyn. Hoekom is Selebi nie so geadviseer nie? Op stasie vlak het speurders wat gespesialiseer het in die oplos van verkragting, kindermishandeling of korrupsie, byvoorbeeld hul ondersteunings strukture verloor. As gevolg hiervan het baie ervare speurders hul netwerke verloor en is hul kundigheid onbenut gelaat. Verder het die SAPD die institusionele vermoë verloor om hierdie kapasiteit te behou en te herstel. Later het die nuwe minister van polisie erken dat die herstrukturering van die gespesialiseerde eenhede 'hersien' moet word en dat daar 'n her-instelling van sommige van hierdie gespesialiseerde eenhede nodig is. Die wiel moes dus herontwerp word. Elders gebeur dieselfde soort van ding. Dr. Johan Burger van die Instituut van Sekerheidstudies het later gesê dat daar is geen twyfel dat die herstruktureringsproses binne die SAPD onder leiding van Jackie Selebi spesialisering ingeperk het,

wat 'n verlies aan kundigheid en ernstige, negatiewe gevolge vir die stryd teen misdaad tot gevolg gehad het. Die tyd hét geleer dat dit inderdaad so was. Ter afsluiting: Ek haal hier onder aan 'n artikel van Jonny Steinburg op 29 September 2012 met die opskrif "CRISIS IN POLICE" wat insiggewende agtergrond gee tot Jackie Selebi se planne - planne weliswaar van 'bo'', soos die artikel inderdaad suggereer. (Jonny Steinburg: Author and scholar. Works at the Institute for the Humanities in Africa, University of Cape Town). States rot slowly, invisibly. You do not see it happening. Until, one day, years down the line, a crisis erupts, the capacity that once would have dealt with it is long gone, and all hell breaks loose. This is one of the many stories behind Marikana. The genesis of the catastrophic policing witnessed on that day lies 12 years back, at the moment the ANC took control of the police. By this I mean the day the ANC first felt comfortable enough to install its own man as police commissioner. Until then, the ruling party was sufficiently wary of the police to hold them at arm’s length. It was especially suspicious of the organisation’s intelligence and detective functions for it did not control them. It confined police intelligence work to narrowly criminal matters and it starved the detective service of resources and prestige. But nor did it meddle much in how these institutions were run. In sending Jackie Selebi into the police in 2000, Thabo Mbeki signalled that the holding pattern was over; it was time for the ANC to take control.

After all, the capacity to gather covert information and investigate malfeasance are powerful tools; no self-respecting Machiavellian would allow them to lie idle for long. When he arrived at police headquarters, Selebi looked at the detective service and saw a myriad specialised units: one dealt with drugs, another with serious violent crimes, still another with diamonds, another with crimes against women and children, and yet another with corruption inside the police. He did not like what he saw. All of these units were so many pockets of power he could not see into or control. And so, he disbanded them and scattered their personnel into police stations. Selebi probably believed he was doing good. Police stations, after all, were the grassroots institutions that served ordinary people. They were surely the ones that should get the expertise. But, in the final instance, his motivation was control: he did not like the idea that covert operatives and detectives might work in units into which he could not shine a light. It made him nervous. And so, he set about destroying an organisation. Units that had become skilled at specialist work disappeared. Their personnel were sucked into police stations and allocated dogs body tasks, their expertise unutilised. Carefully calibrated networks of professionals that once cooperated were torn apart. Senior police officers who knew better helped Selebi implement his destructive plan. He was the boss now, after all, and if you wanted to keep dancing it would have to be to his tune. South Africa’s public order policing expertise was among the casualties of this restructuring. The unit’s personnel were distributed into police areas and thus lost their esprit de corps. Its staff levels were halved. And its remaining people were allocated work that had little to do with their dedicated training.

Selebi in quick time decimated a vital policing capacity. Then Selebi was thrown out and Bheki Cele arrived. To his credit, he recognised the mess his predecessor had left and promised to rebuild the detective service. But he was distracted by another task. More a warrior than a civilian, he failed from the start to distinguish between soldiering and policing. He believed his job was to mow down an enemy. He poured his time and energy into building a new institution trained to use deadly force to apprehend a lethal foe. This new institution was called the Tactical Response Unit, the very same one that confronted the miners at Marikana. By the time August 16, 2012 dawned, the police’s capacity to manage volatile crowds was a shadow of what it had been a decade earlier. Instead, it had a brand-new capacity — one primed for warfare, not for angry and violent civilians. The result was a massacre. What is the moral of this tale? At first glance, it is a story of two men blinded by arrogance: men who did not know what they did not know. On closer inspection, it is something more profound. It is about an ANC that has forgotten, or perhaps never knew, that as the ruling party its primary obligation is pastoral. It is obliged to take good care of the institutions it has inherited because our children and grandchildren will still need these institutions long after we are dead.

In its hunger to turn the police into an instrument of its will, the ANC forgot to treat the institution with care. Now it is broken, and who knows whether it will ever work again".

VERPLASINGS EN ANDER DINGE Tubby Myburgh en brig. Fanie Bouwer Om by storie aan te sluit: My oorlede vader het in die Transkei by baie stasies diens gedoen soos Elandshoogte, Rhodes, Moshesesfort en Elliot (op grens van Transkei) om paar te noem (berede man). Hy het op Dordrecht grootgeword en ook maar soos jy met swart kinders gespeel en Xhosa baie goed gepraat. Hy was baie keer gevra om in die howe te kom tolk. Van die gewone Xhosas het soms gekla dat hy te hoog Xhosa praat en dat hulle nie kon verstaan nie. Hy kon ook Xhosa lees maar nie probeer sing nie. Ugie (daardie area het destyds as Kapaailand bekend gestaan, so vernoem na een of ander Xhosa leier met daardie naam. Fanie was aan ons bekend omdat hy ook daar moes gaan werk en van die kinderhuis se kinders met vakansies uit geneem het. Nou my kant van die storie. Ek en my broer het ook goed Xhosa gepraat en die taaltoelaag gekry (Ek ook - was dit nie R1.50 per maand nie, Fanie)? So met my verplasings is ek Centani toe. Daar het 'n swart sersant (sers. Otto) my alles geleer wat op die stasie gebeur. Ek het ondersoek gedoen, kuspatrolie gery daardie tyd toe hulle vir duikbote gesoek het. Ek het ook as aanklaer uitgehelp. (So, jy was ook 'n mededader tot vryheidsontneming? Fanie). 21

Ek word toe Natal toe verplaas en leer Zulu praat. Daarna baie plekke oor die RSA gewerk, maar dit het gemaak dat ek nie meer genoeg Xhosa gepraat het nie. Nou kan ek myself nog goed help met Xhosa en Zulu. Selfs op grensdiens kon ek myself met Zulu help. Van die ander swart tale verstaan ek so bietjie, net Venda kan ek niks van verstaan nie. Van die Transkei destyds is ek na 'n klomp ander stasies verplaas. Eers Hilton radio tegnies. Daarna Port Elizabeth, Port Shepstone, Luipaardsvlei, Katima Mulilo grensdiens, Bloemfontein, Rundu grensdiens, Oshakati, Victoria Falls twee skofte van drie elk, Victoria Falls een jaar vrywilliger diens. Ons was die eerstes wat gegaan het as vrywilligers. Na twee maande begin ons met die onttrekking uit Rhodesië en gaan vir agt maande Wankie toe by die lugmagbasis. Die pos word weekliks op die Wankie lughawe gehaal. Met die terug kom slaap ons eerste aand naby Plumtree, daarna by Nylstroom en toe in Pretoria. Ek gaan toe terug Bloemfontein toe en word verplaas na die kwartiermeester om die radio-onderdele te gaan uitken en van die rakke te haal. Die veiligheidstak hoor toe dat ek daar is en ek word oorgeplaas na die veiligheidstak om met hulle radio-uitbreiding te help. Ek word toe gestuur na Meintjieskop, van waar ons 'n groot netwerk ontwikkel - van Messina tot Kaapstad en van Walvisbaai tot Durban. Ons raak toe ontslae van die Outophone-stelsel en vervang dit met hoë frekwensie Motorola herhaalers en Motorola draradio’s en Emcom mobile radios. Die stelsel het dit moontlik gemaak om met draradio na enige veiligheidstak in die land te praat met mobiele- en draradio’s. Die verskillende herhalers was met ultra-hoë frekwensie skakelradio verbind.

Ek tree in 1994 medies ongeskik af ná 'n rugbeserings. Dit was nie vir my moontlik om by al die herhaler punte te kom met voertuig of helikopter van veiligheidstak en lugvleuel helikopters nie. Alles moes ópgedra word tot by die punte. Dit is die herhaler, kabels, batterye, maspaal, sement en water.

BEJAARDE, VOORMALIGE VEILIGHEIDSTAK LEDE VOOR DIE HOF GEDAAG Marius Avenand Via Maroela Media Vier mans aangekla van 1985-moord op aktivis Gerhardus Stephanus Schoon (82), Paul Jacobus van Dyk (76), Frederick Johannes Pienaar (77) en Douw Gerbrandt Willemse (63) word byna 40 jaar ná die dood van ŉ MK-aktivis nou van sy moord aangekla. Volgens die Nasionale Vervolgingsgesag (NVG) het die vier mans verlede week in die landdroshof in Pongola, KwaZulu-Natal, verskyn in verband met die moord op Jameson Ngoloyi Mngomezulu (71), ŉ politieke aktivis en lid van die ANC se militêre vleuel uMkhonto weSizwe. Mngomezulu is glo in Junie 1985 ontvoer en vermoor. “Hy is weens sy politieke aktivisme deur lede van die veiligheidsmagte geteister en is tydens een van hierdie klopjagte uit sy woning in Swaziland ontvoer, gemartel en met geweld na Suid-Afrika teruggebring,” sê Natasha Ramkisson-Kara, NVGwoordvoerder. “Hy is gevange gehou, aangerand, gemartel, en uiteindelik vermoor waarna sy liggaam met plofstof in Sodwanabaai opgeblaas is.” Schoon was destyds die bevelvoerder van die Jozini-veiligheidstak terwyl Van Dyk en Willemse lede was van die veiligheidstak wat by Vlakplaas gevestig was. Pienaar was ŉ lid van die Piet Retiefveiligheidstak. 23

Die akte van beskuldiging is verlede week in die hof aan Schoon en Van Dyk se regsverteenwoordigers beteken. Pienaar en Willemse was nie in die hof nie. Pienaar se regsverteenwoordiger het ŉ mediese sertifikaat by die hof ingehandig as rede vir sy afwesigheid terwyl geen rede vir Willemse se afwesigheid gegee is nie. Lasbriewe vir die inhegtenisneming van Pienaar en Willemse is uitgereik, met die lasbrief vir Pienaar wat eers opgeskort is. Die saak is tot 18 April uitgestel om kwessies oor regsverteenwoordiging af te handel.

I’M AT THE END OF MY SAPS CAREER Susan Crafford I’m at the end of my SAPS career. I’m So proud to have served for almost 37 years. Wat ‘n wonderlike ervaring en voorreg! I want to say thank you to son Claude Roland Pitout, his father Eugene my dear family, colleagues, and my best friends who know and understand this difficult journey. I always said I have seen it all, I have experienced it all. From the most horrible scenes that I would like to forget to the most wonderful projects and awareness campaigns that I will always cherish in my hart. Ek is verbaas wat ek met God aan my sy vermag het. “I just gave my best and served the Organization well under difficult circumstances. God gave me my daily bread... 24/7” … Ek het konstant in moeilike plekke en omstandighede gewerk vir 12 tot 18 ure baie dae, weke aaneen. “Proud moments leading employees under my command as an inspirational leader. I have learned to be open, straight forward, honest and show the same discipline I was expecting from my members. It’s 24

easy to serve when you enjoy your daily dose of proud service delivery. Take decisions, stand firmly. even if you must stand alone to earn the Respect you want. “It is important to know your own strong and weak points... in that you will allow others to assist you in being the leader they want you to be and respect. This made me who I am today... Thank you God. for carrying me through the difficult times 24/7. To God all the Glory!! God blessed us all in different ways. Remember rank is not everything. We are all blessed in a different way. Today is given to all of us to live fully. “My love for the SAPS is very strong and I always went beyond the call of Duty 24/7. In difficult times please remember; A song can help you in your daily duties to have self-discipline, sing along and do the work you are called for to do no excuses.... Your Peace is dear, bring it to the work place daily. Work in harmony with all!! I have learned that we are blessed if we worked well with others.

“If our faith is asleep you have to wake it up daily. Battles are hard somedays but you must fight it even if you do that alone. 25

“You must get your colleagues to do great things with you by believing in themself. The way you make them feel will be treasured by them.

“Learn more every day, you must know your job, you have to study hard, do more every day by setting the example in becoming a better Leader tomorrow. Title and position is not everything, you must be the inspiration you want others to be. I’m humbled by my mistakes. You learned to be strong, adapt to change to achieve it all...flow like water.... and please don’t live and work in comfort zones. I’m looking forward to a new season God has prepared for me”.

OP MY KNIEË HET EK BY SY STUKKENDE LYFIE GESIT. Lurè Groenewald 33 Jaar (12 045 dae) Op my knieë het ek by sy stukkende lyfie gesit. Ogies geswel en blou. Nekkie pap en rou. Geen asem. Geen hartklop. Here, hy is dan nog so klein! Pa en ma sit met swaar koppe, dik gedrink aan Bacchus se sap. Hul verweer ~ die kind het dan niks makeer. Nooddienste, forensies, patologie. Ek skryf my verklaring sonder nostalgie. Weg is sy stem. Wie gaan vertel wat het gebeur in sy laaste ure strem.

My eie kind se dood nog vars, maar ek is hier vir hom en skuif my gevoelens dwars. Vir jou sal ek baklei tot geregtigheid gedy.

Hy staan daar met sy lang swart jas, geleerd en ken elke wet op die punte van sy vingers. Mnr. die prokureur. Ek ~ Adjudant. Hy vra: - "Adjudant is u 'n spesialis op hierdie of daardie gebied....? "Ek wil sê: "Ja u Edelagbare ~ na honderde lyke, moorde, verkragtings en self moorde ag ek myself 'n spesialis". 33 Jaar is lank ~ altyd getrou. Helaas ek is in sy oë "net 'n polisievrou". Jare lank het hy agter boeke gesit en leer om sy swart jas te verdien. Boeke kennis ~ maar waar is die mense kennis. Hy peper my met vrae en hoogs geleerde terme. Sarkasme wanneer dit hom pas, smalend neerhalend om sy punt te bewys. Foto's en papier in die hand, hy die kenner ~ hef in die hand. Nooit was hy by as vernielde en stukkende liggame hul laste asem uit blaas. Ledemate leweloos en verniel die pad vol lê . 'n Selfoon wat lui ~ "waar is my kind"? Here gee my krag. "Ek is só jammer mevrou....". Opgekapte liggame op 'n plaasaanval toneel.

Hier het die duiwel gespeel. Sy bloedspoor agter gelaat, vir hul was dit te laat. 30

Vingers in haar keel wurg ek die pille uit haar uit: "asseblief werk saam jy mag nie nou al gaan". Sy wil nie meer lewe, en pleit: "los my in vrede". Hoe begeer ek nie dat iemand daar was toe my kind haar hand aan haar eie lewe slaan.... Ja u Edelagbare, ek is 'n spesialis. Die Here het my hand gevat en my geleer. Van omgee en weer probeer. Van empatie hê vir ander en bid dat dinge verander. PTSD, depressie en seer. Jy sien my altyd lag, om my eie seer te versag. Polisievrou altyd getrou. Lurè Groenewald *kopie reg*

1982: PRETORIA POLISIE KOLLEGE: PELOTON 39 Foto verskaf deur Isabel Kruger

OP DIE TREIN NA PRETORIA... POLKOL. Annetjie Nel Roos Dit is n Saterdagaand, einde Junie 1984 en ek is saam met konst. Wikus Markram met die stasiekommissaris se geel Datsun Laurel op pad Kimberley treinstasie toe....

Met die uitklim daar,, kon jy sommer ruik, jy’s nou by n treinstasie... Was maar effens benoud vir die onbekende... ‘n treinstasie het mos maar sy eie unieke reuk en nostalgie. My kaartjie, met die nodige inligting is in die stasiekantoor noukeurig nagegaan en in orde gevind.. Orals staan lede in uniform, ouers met jong kinders... hul moes seker ook studente gebring het... Dit wemel op die stasie. Sommige groet, sommige is hartseer ... ander houvas mekaar....Nou en dan hoor jy ‘n gelag... Behoorlik iets om te aanskou... Daar is banke op die perron en ek en konst. Wikus Markram kry solank ons sit op een van die bankies. Ons is betyds, en daar is darem nog tyd voor die trein gaan vertrek. Ek aanvaar sommer almal is studente soos ek, en ons almal is op pad na dieselfde bestemming... polisiekollege, Pretoria. Ek sit maar senuagtig en ons kry ons laaste geselsies in. Ek word getroos , maar ook bemoedig. Vasbyt en deurdruk is nou al wat in my kop vassteek. Daarna word daar gegroet... so al asof ons mekaar nooit weer gaan sien... Die senuwees knaag maar onbewustelik aan my. maar ek’s dapper...of so dink ek. Ek klim versigtig met die drie trappies in... sakke in beide hande. Die kondukteur wys my by watter kompartement moet ek ingaan. Ek volg hom in die gangetjie af by ‘n paar leë kompartement verby... dan groet ek gou weer deur die venster en wissel vir oulaas nog ‘n paar woorde. Ek kan voel hoe skiet my oë vol trane... maar laat dit loop... dit drup af en val op my hande..... nou weet ek dis die ware realiteit wat inskop. Nie lank toe is die kompartemente vol... Dit was winter en dit was koud. Ek waai vir oulaas en kry my sit op die groen leerbank teen die venster... Daar is ‘n tafeltjie wat op en af geslaan kan word. Elkeen van ons sit met gemengde emosies en gevoelens. Sommige is stil, een huil hartstogtelik en ander een babbel senuagtig aanmekaar. ‘n ruk later blaas die kondukteur op sy fluitjie en dan beweeg ons stadig vorentoe en later al vinniger die donkerte in... al verder van jou geliefdes af. Dit raak later stiller in die kompartement... hier en daar sien jy ligte buite soos wat die trein al vinniger ry... Dit moet voertuie op die groot pad se ligte wees, dink ek.

As jong student in die polisiekollege ‘n Kondukteur klop aan die deur en bring vir ons stasie-komberse en -kussings. Elkeen maak fluks sy bed op so deur die geskut van die trein en geselsery deur. Skrop nog vir plekkies vir ons los sakke. Iewers hoor ek vir Freddy Mercury met "Another one bites the dust". Nie te lank kom die trein tot stilstand Iewers in die middel van nêrens. Maar met die uitkyk weet ek, ons is nou op ‘n stasie... Iewers in die gang sê ‘n kondukteur ons is op Warrenton stasie. Terselfdertyd sien ek die groot witbord waarop daar in swart staan "WARRENTON". Daar klim ‘n handjie vol jong mense op...So vier of vyf wat ek kon sien. En ek weet, hulle gaan saam... saam kollege toe. 35

‘n Paar minute later beweeg ons weer. Die keer vang die trein sommer lekker spoed. Ons almal sit en wieg heen en weer soos wat die trein die verre donkerte in. Kompleet asof die nag ons nou ingesluk het. Ons begin gesels, vra mekaar uit. Ek ervaar tog ‘n tikkie opgewondenheid tussen ons... "Ek’t lank uitgesien hierna nadat ek vir ses maande ‘n student op die stasie was," vertel ek. Was tog ook lekker tye, dink ek so by myself. Ek gaan hulle mis. Later trek ons, ons almal toe onder ons grys stasiekomberse... En so algaande met die gewieg van die trein het ons aan die slaap geraak. Ons is wakker toe die kondukteur aan ons kompartement se deur kom klop... Dit is dag.... en boonop Sondag. Iemand maak die deur oop en ons kry regte stasiekoffie... Daar word gesê iemand sal nou-nou ons beddegoed kom haal... Ons drink koffie en vou beddegoed op.. Ook nie lank toe kom haal die karweier al die beddegoed. Ons kry ons reg... Weet nie hoe vêr is ons van Pretoria af nie... So waggel-waggel ek na die klein vertrekkie aan die einde van die kompartement waar die toilet en miniatuur wasbakkie is... Tussen die waens, kan jy die spoorlyn en grys klippies sien... Jy moet jou trap ken as jy van die een wa na ‘n ander wil gaan....Ek borsel tande, kam hare, grimeer, en waggel weer terug kompartement toe... Die gangetjie is ook nie vir twee mense om langs mekaar te loop nie... So ons loop liewer een voor en een agter, Nou sit ons opgewonde en staar deur die venster... Geen mens weet waar is ons nou nie, maar ons gaan saam... Later deur die dag kom ons Pretoria-stasie binne... Voel sommer of jy ‘n kol op jou maag kry... Weet nie is dit nou die senuwees of is dit nou die opgewondenheid nie... Maar iets is dit. 36

‘n Kondukteur kondig minute later aan dat ons wel in Pretoria is en dat ons al ons bagasie by ons moet hou... Ook dat al die studente wat polisiekollege toe gaan by een van die perronne bymekaar moet kom. Ek kan nie meer die perron nommer onthou nie... Maar so klim ons een vir een die trappies af en loop na die groep toe... Sommige heel verwilderd... Dink ek was een, want ek kom van ‘n plattelandse dorpie af.... Ken nie van sulke groot stasies en nog minder van stede af nie. Een polisie lid, netjies geklee in uniform heet ons almal welkom en sê daar ‘n paar woorde. Jy kan die gesag en outoriteit in sy stem hoor... die stilte in die groep voel... Nie te vêr staan daar twee groot geel polisie busse... Die polisie ster pruik groot op elke bus. "Daar is een waarin die dames klim en een waarin die manne klim", kondig hy aan... Ons vat ons bagasie en gaan sit dit in ‘n ry by die bus neer.... Dit word vir ons gelaai, en ons klim in.. Een vir een skuif ons die banke vol. Nie te lank en die bus is vol. Die eerste bus vertrek na ‘n rukkie en ons bus vertrek volgende. Daar ry ons in stilte die stad in... Ek’t nie ‘n idee waar ons kan wees, maar ek weet ons is op pad.... Stop kort-kort by rooi verkeersligte ... Dan ry ons, dan stop ons en so vleg ons deur Pretoria se besige strate. Iewers gaan ons deur ‘n duik onder n brug deur... Die bus draai by ‘n stop na links en ‘n entjie verder is ons by die kollege se ingang... Ons ry binne en dit op sigself lyk dan sommer soos ‘n dorp op sy eie. Ons vergaap ons deur die ruite aan dit wat ons sien. Uiteindelik is ons hier dink ek by myself. Regs is groot rugbyvelde. Ons ry om die velde. Ons gaan verby ‘n kolossale kerk wat op linkerhand staan... Daar staan ‘n man, gesig na onder en hy stut so ligweg op sy geweer... Besonderse beeldhouwerk. Ons ry verby. Op linkerhand sien jy ‘n atletiekbaan en pawiljoene... Entjie verder is daar ‘n gemeenskapsaal op regterhand... Later stop ons weer by ‘n stopteken. Regs lyk vir my soos skietkuns klasse want ek sien daar is ‘n geweer bo aan die ingang. My oë neem waar... Die bus gaan oor die 37

stop en ry nog ‘n ent... regs lyk soos klasse. Drie verdiepings merk ek op... verder straat af draai ons links op... Dis nou ‘n effens opdraande... En nie lank kom ons tot stilstand .. Dis Sondagmiddag, en die wintersonnetjie lyk maar flou en droewig, ook net soos dit op ‘n Sondagmiddag kan lyk. Orals om ons is baksteen geboue en teerpaaie.. Laat my vir oomblik dink aan ‘n gevangenis. Daar waar ons nou moet afklim is ‘n groot geteerde area... lyk soos ‘n plein... Ek sien die kantoor met die landsvlag en instinktiewelik neem ek aan dit is die plek waar ons soggens almal gaan bymekaar kom... Ons almal staan, en een-vir-een begin ons uitklim... Ek’s volgende, en toe ek my voet op die grond sit hoor ek vir sers.(v) Santie Bean... "My jinne. Bok..., ek is so bly jy is ook hier" Ek het dit nie verwag nie, en voel toe sommer tuis... ons het saam skoolgegaan... Hier in Hoërskool Kalahari... Haar pa was ons stasiekommissaris... Streng en gedissiplineerd. Baie respek vir hom gehad... Hy was ‘n mens mens.... ‘n eerbare man... Almal kry hul bagasie en soos wat ons name uitgeroep word vorm ons groepe. Ons staan met ons bagasie totdat ons hoor waarheen om te gaan. "Heidehof-wes" hoor ek..... En so volg ons soos eende in ‘n ry agter ons sersant aan... sers. Groenewald. Ons word in kamers ingedeel van ‘n lys af en daar ontmoet ek my kamermaat... "Ek is Tersia Oosthuizen van Graaff Reinet" sê my kamermaat en ek is "Annatjie Nel van Kuruman... Maar noem my sommer Bok, dis al naam wat ek ken van voor laerskool dae af." . Dis hoe mense my roep en ken. Ek kyk deur my kamervenster en sien die akademiese gebou... Dis daar waar ons gaan klas draf.. Die einste drie verdieping gebou met die baie klasse en baie vensters. In ons kamer was net die twee smal staal bedjies, twee staalkaste, twee klein lessenaars en teen die muur vir elkeen ‘n trommel... By die wasbak se reëlings het vir elke persoon twee netjies gevoude handdoekie opgehang. Ons pak maar ons tasse uit en pak ons goedjies soos ons goed dink... Sers. Groenewald het vir ons gewys waar is die kofferkamer.. Ek en Tersia gaan bêre ons leë tasse in die kofferkamer en stap deur die tamaaie grote badkamer terug. 38

Dit raak skemer en die lug lyk somber. Heidehof het ‘n lang stoep en hier en daar sit daar meisies buite op die muurtjie en gesels... Die reuk van sigaretrook hang in die lug... Hier en daar steek nog iemand ‘n sigaret aan... Sommige sê hul weet darem nie of hul vir ses maande hier wil wees nie.. Ons kon later gaan koffie en toebroodjies in die menasie kry... Half donker stap ons daaruit terug Heidehof toe... Ek en Tersia gaan verken die badkamers vanuit elke hoek... Ook ‘n hele entjie se loop van ons kamer af. Algaande begin die meisies uit hul doppe kruip... Ons klomp word weer geroep deur sers. Groenewald....nou staan ons heel angstig daar in Heidehof se binnehof ....weet nie wat om te verwag. Ons is stil...luister aandagtig. Ons hoor min of meer hoe werk die reëls... Hoe laat is ontbyt soggens, hoe laat tree ons aan en so volg al die inligting.... Almal terug kamers toe... Ek en Tersia gesels lang stukke... Asof ons mekaar al jare ken... Verder in die gang af hoor jy van die meisies wat nou ernstig twyfel of hulle kans sien om vir ses maande hier te bly... Maandagoggend is ons vroeg op, aangetrek, beddens opgemaak en reg om menasie toe te stap.... Ons moes deur Heidehof-oos se hoof ingang stap om by die menasie uit te kom. Tussen Heidehof-wes en Heidehof-oos was kapt. Terblanche se kantoor... Op pad menasie toe vir ontbyt, staan daar reeds ‘n lang ry meisies... Eers wonder ons hoekom staan hul daar... Het ons dan iets gemis.? .. Maar so in die stap menasie toe, hoor ons dis meisies wat ontslag koop.... Wat nie hier wil wees... Wat wil huis toe gaan. Ek kon nie help om te dink dat van hulle gaan spyt wees om nou te gaan nie. Ons het dan nog nie eens behoorlik begin nie. Na ontbyt en terug kamer toe want ons gaan nou-nou weer in die binnehof bymekaar kom. Dan vorm ons ’n peloton... Elkeen word ‘n paar keer geskuif totdat sers. Groenewald tevrede is.

Gedurende daardie week is ons geleer hoe om bed op te maak... Hoe word ‘n bed gestryk... Hoe moet ons handdoeke hang. Hoe moet ons skoene lyk. Hoe moet ons kaste lyk, ai en kon daai kaste se deure nou raas... Hoe moet ons trommels binne lyk... Daar was ‘n seker volgorde... En heel voor kom jou R1geweer....Het in die week by logistiek gaan uniforms en klerasie haal. Stadig maar seker het ons in ons roetine gekom....selfs ‘n rooster gekry. En ek het net geweet.... Dis hier waar ek wil wees. ANNATJIE NEL ROOS KURUMAN

SHARON SCHUTTE EN DIE MIDMARMYL-OOPWATERBYEENKOMS Via Sarie van Niekerk Die Midmardam-myl word beskou as die wêreld se grootste oopwaterbyeenkoms. Duisende swemmers van oral oor die wêreld het weer die naweek van 10/11 Februarie 2024 by die Midmardam in KwaZulu-Natal saamgetrek vir die jaarlikse, moordende Midmar myl-oopwaterbyeenkoms. Die Midmar myl word beskou as die wêreld se grootse oopwaterbyeenkoms. Onder die swemmers wat weer eens hulle slag by die wêreldbekende swembyeenkoms op te proef gaan stel het was een van die oud dames generaals waarop die polisie geweldig trots is. 40

Genl.maj. Sharon Schutte, die eerste vroue speurder wat die rang van generaal gedra het, het saam met haar seun, Louis weggespring. Beide het die ook klaargemaak voltooi. Hierdie was die 23ste keer dat ‘n baie trotse genl. Schutte die moordende myl geswem en voltooi het. Namens almal by Vroue Nongqai baie geluk aan genl. Schutte en Louis. Ons gaan volgende jaar uitkyk vir julle twee om in die water te spring. Op die wal het haar man, Willie gestaan om sy vrou en seun aan te moedig.

Genl.maj. Sharon Schutte en haar man Willie.

Genl.maj. Sharon Schutte saam met haar seun Louis, wat saam met sy ma die moordende Midmardammyl aangepak en voltooi het.

Nr. 7428, genl.maj. Sharon Schutte, (op voorgrond) gereed om weg te spring. 42

Genl.maj. Genl.maj. Sharon Schutte met haar medalje nadat sy die naweek van 10/11 Februarie 2024 haar 23ste Midmaardam-myl voltooi het.

POLKOL……. JY HET MY GELEER… Annatjie Nel Roos POLKOL,.... Jy’t my geleer... My geleer wat dissipline is. Wat stiptelikheid is. Wat uithouvermoë en deursettingsvermoë is. My geleer wat respek is....wat dit beteken om onderdanig en nederig te wees. Jy’t my geleer wat menswaardigheid is... Jy’t my geleer wat bedagsaamheid en omgee Om ‘n deel van jou met jou kamermaat , jou kollegas, jou peloton maats, jou vriendinne...jou besties....en noem op.... te deel. Om selfs te kan help waar jy kan. Want saam met my vriendinne het ons alles, soos in ALLES saamgedoen. Vir ses maande, elke dag... Ons het saam skoongemaak, saam wasgoed gewas. . Saam gestryk, saam opgeruim, saam in die son gesit en " leer"....., saam strate gevee, al was dit nog vroeg oggend donker en koud... saam klasse skoongemaak, saam blare en stompies opgetel, en seker gemaak daar is nie iewers ‘n stof kolletjie of ‘n kreukeltjie op jou bed of op jou klere nie. Saam Sondae kerk toe gedril. Saam inspeksie gestaan. Geleer hoe om deeglik skoon te maak, want sien..... alles moes blink en alle moes pynlik netjies wees. Iets wat tot vandag deel van my lewe is. Soms sommer drie of vier saam in ‘n bad gesit.... Want alles was teen tyd. . My geleer om daar te wees, vir die wat ‘n skouer nodig het. Al het jy nie altyd die beste raad gehad nie, kon jy luister, kon jy vertroos, kon jy bemoedig, kon jy motiveer.. ... .... Kon jy haar vashou en saam het ons gebid... Ons was soos familie.....’n regte egte en ‘n hegte familie... 45

Saam het ons gelag..... Ja, sommer baaaaaaaie gelag. Die straf was die moeite werd, want ons kon maklik, so saam met die straf en draf steeds nie ophou lag..... Dit was lekker... Ongeag wat die straf was... Dit alles het ons emosioneel, geestelik en fisies sterk gemaak.. Gemaak dat ons die beste lede op ons verskeie stasies was. En ja saam het ons ook gehuil...Ons het die swaarkry met lekkerkry klaargemaak. Met ons uit passering het my trane vrylik oor my wange gerol, want ek het geweet as ons hier verdaag, moet ek groet.... . Was vir my bitterlik swaar. Swaarder as enige vorm van straf.. Groet met die wete dat ons mekaar dalk nooit weer gaan sien nie.....was vir my baie moeilik want ek’t vir my kollegas lief geword.... En in ‘n oogwink, was als verby en is ons uitmekaar . Dit was my beste tyd van my lewe.... Geen geld in die wêreld kan dit wat ons daar geleer en ondervind het koop nie. Die ervaring was prysloos. Ek glo baie van ons se harte het daar agter gebly....myne verseker. . . Was vir my die beste plek om te wees... Vandag kan ek net dankie sê..... Dankie vir elkeen wat ‘n rol in my lewe gespeel het en nog steeds speel. .. Hetsy ‘n onderwyser/instrukteur, kollegas, vriende, maters, my ouers wat met elke ouer dag daar was.... Vandag het ek ook danksy Facebook soveel nuwe vriende by gekry. My dankbaarheid is groot. Maar nie te min, aan God al die eer en al die Lof

Dankie POLKOL... Jy was goed vir my !!!!

'BEVEL VOER' VS 'BESTUUR' OOR DIE JARE Brig. (afgetree) Fanie Bouwer Hierdie het ek belowe om weer te plaas soos aangedui in 'n vorige plasing, hier en daar effens opgedateer. Ek wil sommer so gou iets hieroor skryf; nie in-diepte nie - net sommer 'n kort algemene herinnering van wat was, en toe later en nóu. Die konsep van 'bestuur' is in die vroeë negentigs in die ou SAP ingebring. Ook die bestuurskursusse Dalk 'n bietjie vroeër, maar ek is nie seker. Dalk baie laat tagtigs. So ook die bestuurskursusse wat in die Paarl, Graaff-Reinet en ook elders aangebied was. As ek hieraan dink, dink ek aan die handboek van Kroon wat as leesstof hieroor aanbeveel was. Ek onthou een baie ervare, maar skeptiese stasiebevelvoerder wat daardie tyd vir 'n jong aanbieder gesê het hy voer al jare bevel, nou wat se 'ge-bestuur' is dit nou skielik en wat kan hulle hóm nou leer? Dalk was sy skeptisisme nie vêr van die kol af nie. Of dalk het ons maar 'bestuur" sonder dat ons dit besef het. As ek nou so terugdink, het ek meer geleer, en was ek beter geslyp tydens die werklike praktiese opleiding tydens ons offisiers kursus in 1976. Net so het ek baie baat gevind by 'n kursus in die kollege - sersant kursus nr. 1 van 1971. Die ou dae as stasiebevelvoerder. Toeka se dae het ons 'bevel gevoer'. 'Bevel en beheer', 'toesighouding'; 'spanwydte van beheer' en sulke soort van taal was deel van ons polisie-woordeskat. Wat ons wel iets bestuur het, was dit polisievoertuie. Op stasies - ek praat nou hier van die sewentigs - was daar 'n verpligte 'maandelikse lesing' wat al die stasie lede moes bywoon. 'n sogenaamde lesing register is ook bygehou deur die stasiebevelvoerder (SB). In nou se dae sou dit eerder 'n soort van bestuursvergadering genoem gewees het. Alles moes 47

daarna in die lesing register aangeteken word vir inspeksie deur die DK-offisiere se drie-maandelikse onverwagte inspeksies. Toe ek op Robertson aankom as luitenant het ek so 19 lede gehad. En net 'n Ford en 'n Dodge patrolliewaens. 'n stasiebevelvoerder was nie op sy eie voertuig geregtig nie. Net sy eie Olivetti tikmasjien, sonder 'n tikster of 'n VADK. Sonder uitsondering is voertuig inspeksies deur my elke Vrydagoggend gehou. Daardie tyd was daar 'n staande opdrag dat 'n maandelikse 'opruiming' uitgevoer moes word. Ek kan nie onthou of dit van afdelingshoofkantoor (Boland) gekom het of van die distrikskommandant se kantoor nie. Hoe dit ook al sy; eerstens was dit vir my as 'n misdaadvoorkoming-ding 'n soort van onsinnige opdrag. 'n stasiebevelvoerder ken mos sy misdaadtendense en sal dienooreenkomstig sy patrollies of wat ook al reël op tye wat hy goeddink. Daar was ook 'n opruimings register vir dié doel voorgeskryf. Ewenwel, ek reël die sogenaamde opruiming toe vir net Saterdae, want dan was daar gewoonlik baie dronkies om te vang. Op 'n dag inspekteer die afdelingsinspekteur ene kol. W.A. Swart (later luitenantgeneraal) die register. Hy sê vir my ek moet dit op ander weeksdae ook reël. Ek sê toe vir hom ek dink die opruimings-opdrag is 'n stupid ding. En ek gee my (logiese) redes. Toe is ek en hy aanmekaar, soveel so dat ek so moerig is vir hom, dat toe hy ry toe gee ek hom nie die boksie Alberta-perskes wat ek vir hom wou gee nie. Ek het dit terughou en eerder huis toe gevat. Nou die dag dat laat 'n vroue-AO uit Robertson my weet dat dié Karoo stasie 133 lede het met 'n kolonel in bevel, asook 'n speurtak. In my dae het jy die dubbeldoor-funksie gehad, in die sin dat ons ook die ondersoek van kriminele sake beheer het, met net twee uniform ondersoekbeamptes en met 'n maandelikse oplos syfer van 80+ persent. Ek het onlangs navorsing gaan doen oor die werklike bevolking van Robertson versus nou. Slegs daarvolgens behoort Robertson dan nou 63 lede te hê. Dalk het die misdaadsyfers die hoogte ingeskiet, maar steeds dink ek 133 lede is oordadig. Daarom sluk ek gewoonlik nie maklik aan die bewerings dat stasies deesdae personeeltekorte het nie. "Too little feet on the ground", soos ek hulle deesdae hoor sê. 48

Ek het die lede elke maand ná die stasie lesing in die agterplaas basiese driloefeninge laat doen. Ook sommer om dissipline op te skerp. Iets wil nou vir my sê daar was 'n dril register ook. Een maal 'n maand was daar ook die sogenaamde. stasiebevelvoerders konferensie by die distrikskommandant (DK) se kantore in Worcester met lt.-kol. A.P. van Dyk (later generaal-majoor) as distrikskommandant, wat ook deur die distrikspeuroffisier (DSO) en die takbevelvoerders (TB) van die distrik bygewoon is. As ek so terugdink was 'deelnemende bestuur' ook nié 'n spesifieke bestuurstyl daardie tyd nie, maar eerder 'n soort van eenrigtingverkeer by beide die stasie lesing én konferensie by die DK-kantore. Hiermee bedoel ek dat slegs die stasiebevelvoerder; die distrikskommissaris en die distrik speuroffisier meesal gepraat, instruksies uitgereik of kommentaar gelewer het nadat die stasiebevelvoerders en takbevelvoerders kortliks die stand van sake by hulle stasies/eenhede gelewer het. Toe is ons weer terug stasies en takke toe waar ons 'toesig en beheer' uitgeoefen het - oor lede se (werk) doen en lates; registers nagesien; 24-uur dossier inspeksies uitgevoer; eie maandelikse dossier inspeksies gedoen, tot dat die dossier gereed is vir verhoor (onthou julle die 'gereed vir verhoor'verklaring' in die ondersoek dagboek?) Ook na-uurse onverwagte besoeke, wat ingesluit het voornag en na-middernag besoeke. En so aan. Hoeveel kon verkeerd loop met sodanige toesig en beheer? Dan praat ek nie eers van die DK; die DSO; die afdelingsinspekteur en die afdelingspeuroffier se inspeksies nie. Dissipline, behalwe enkele gevalle hier en daar, was destyds goed. Sake en klagtes het goed aandag gekry. Oplos syfers was hoog. Die gemeenskap was tevrede met die diens wat hulle ontvang het in weerwil van die uiters karige polisiebegroting van daardie tyd teenoor nou. Toe in die baie laat 80's, vroeë 90's is die konsep van 'Bestuur' geleidelik aan ons bekend gestel. Selfs ek het aanvanklik langtand daaraan gekou; tot dat ek ook die begrippe onder die knie begin kry het.

Hoe dit ook al sy, en sonder om spesifiek in te gaan oor die voor/nadele van die konsep 'bestuur' in 'n semi-militêre omgewing, het hierdie nuwe bestuurstyl om een of ander onverklaarbare redes skielik 'n helse klomp bestuursvergaderings - van bo na onder - tot gevolg gehad. Dit word oor dít; oor dat en die duiwel in sy moer weet wat nog, vergader - elke dag. Nou kan jy 'n bevelvoerder bel en tien teen een sal jy hoor: "Hy/ sy is in 'n vergadering". Dit is asof die bestuursvergaderings die alfa en die omega geword het. Die negatiewe gevolge hiervan (uitgesonder enkele plekke waar 'ou hande' nog goed doen) vir polisiëring in al sy fasette, lees en hoor ons van in die media elke dag. Ook hier. Vergelyk nou dus die bestuurstyle van destyds (toesig en beheer) en die van die 'bestuur' van die polisie per se en misdaad deesdae, dan kan jy maar jou eie opinie vorm. Ek dink die destydse waarnemende nasionale kommissaris (Phahlane) het dit toe ook erken. Hy wou destyds baie vinnig en doelgerig terugkeer na die "basics", soos hy belowe het. Die verlies van die institusionele geheue - dit wat goed en reg was in die verlede - het sy tol egter toe duidelik reeds geëis. Die "back to basics"-konsep het toe 'n stille dood gesterf

BRIG. VIMLA MOODLEY – WINNER SAPS COMMISSIONER’S AWARD. SAPS Newsroom via Marcia du Pont. Brig Vimla Moodley Winner of the #SAPS National Commissioner's Award: Congratulations Brig. Vimla Moodley! Brig. Moodley is the Provincial Head for Police Emergency Services (PES) which is responsible for K9, Divers and Mounted Units in the Eastern Cape. She was assigned by the SAPS management to lead a South African K-9 Search and Rescue (SAR) team which was deployed to Turkey in February 2023, after the devastating earthquake which claimed thousands of lives and left many families without shelter.

Encouraging Innovation and Rewarding Excellence. #ServiceExcellence #ExcellenceAwards #SearchAndRescue

EK IS NET ‘N POLISIEKOLLEGE INSTRUKTEUR Lizette Roos Ek is net ‘n polisiekollege instrukteur

Lizette Roos die instrukteur, in die kollege Op papier staan ek werk sewe ure per dag. Van 07:00 tot 16:00. Ek moet 'n klas vol kinders onderrig. Ek moet hul werk nasien en seker maak hul vorder en verstaan en word slimmer. Ek het vier weke betaalde vakansies elke jaar. Die lewe is ‘n lied. Op papier. Om voor in die klas te staan en dowwe liggies in studente se oë te sien, is sieldodend. Hulle het geen idee wat in die boek staan nie. Hulle verstaan nie die Engels nie. Om soms ‘n handgeskrewe briefie te ontvang van een vir wie die lig aangegaan het, laat my glimlag. Ek is tevrede om net ‘n dosent te wees, want eintlik is ek soveel meer. Ek moet na studente se probleme oplet en elke aand worry, nes ‘n sielkundige. Ek moet pleisters plak en harte heel maak, nes ‘n verpleegster. Ek moet studente met leerprobleme akkommodeer en nie benadeel, nes ‘n arbeidsterapeut. Ek moet na hartseer verhale luister, nes ‘n vriendin. Ek moet seker maak die regte boodskappe van probleme by hul huise kom by regte persoon uit nes ‘n sekretaresse. Ek moet my lesse interessant en opwindend hou, nes ‘n dramaturg. Ek moet les planne en werkstukke kan uitlê, nes ‘n skrywer. Ek moet geestelik sterk kan wees, dat ek nie in slaggate kan trap nie en studente kan ondersteun, nes ‘n pastoor. Ek moet dissipline kan toepas en maniere leer, nes ‘n ouer. Ek moet pette, holsters en klere wat verlore raak aandra, nes ‘n koerier.

Lizette Roos

Ek moet toetse en skrifte ontsyfer, nes ‘n vertaler. Ek moet my klas mooi maak vir ‘n positiewe leeromgewing, nes ‘n binnehuisversierder. Ek moet netjies en professioneel aantrek met ‘n glimlag op my gesig, nes ‘n voorkomskonsultant. Ek moet keer dat studente agter die pawiljoene baklei of kultuur verskille uitsorteer, nes ‘n polisieman. Ek moet deurentyd geduldig wees, geen student voortrek nie, ‘n goeie voorbeeld stel, nooit kwaad word nie, nooit huil nie, nie op Facebook sigbaar wees nie, nie my selfoon gebruik nie, nie in die klas eet nie, nie skree nie, nie hoofpyn kry in werk ure nie, elke student ondersteun en liefhê, seker maak ek word net in my vakansies siek of gaan vir operasies, nes ‘n bomenslike supernova van ‘n engel.

Maar op papier, is en bly ek maar NET ... ‘n instrukteur.

MY KINDERS HET HUL VAKANSIES SO DEURGEBRING Dalene Steenkamp Só het my kinders elke vakansie op die plaas deurgebring. Nie in winkelsentrums of in kuierplekke nie. Hulle het bos toe verdwyn met hulle ryperde. Vir weke in die veldkamp gebly. Al hoe ek geweet het hulle is veilig en leef, was saans as ek by die huis kom, dan sien ek die ys en vrieskaste is 'geplunder'. My hart is dankbaar oor dit. Ek sidder as ek dink aan al die 'siek' gevare wat daar buite vir ons kinders is. Die groepsdruk, die vrye bekombaarheid van dwelms en ander substanse. losbandigheid en indoktrinasie. Hoe bekamp mens deesdae jou kind om hulle te beskerm.

Wat se rol speel die SAPD Vroue in vandag se tyd om aktief deel te wees van hierdie gemeenskaplike beskerming van ons jeug? Ons hoor deesdae soveel negatiewe dinge oor die SAPD. Kom ons fokus bietjie op die positiewe.

Kommerlose kinderdae op die plaas Dit is nog baie vroeg in die jaar. ‘n Jaar vol uitdagings wat weer vir ons voorlê. Ons kan seker almal doen met so bietjie inspirering vir hierdie jaar. Hierdie pragtige stukkie hieronder gaan ons almal inspireer vir die jaar 2024. Daar is baie van ons oud lede wat ook lid van hul dorp/stad se Vroue Landbou Unie is. Jacobsdal se tak het vroeër die maand hul 100-jarige bestaan gevier.

VROUE LANDBOU UNIE-KONFERENSIE EEUFEESVIERINGE - 13 Februarie 2024.

JACOBSDAL

Sarie Knoetze Gaste kom vroeg-vroeg aan, registreer en geniet ontbyt onder die wit tent op die grasperk voor die NG Kerksaal, Jacobsdal. 55

Foto: Die mense begin aankom vir die verrigtinge Die verhoog is bewys van die groot verjaarsdagparty van die VLU tak. Die tafels is gedek en die besonderse kleurkombinasies verstom die gaste. Dit was prentjie mooi! Isabel Kruger, die hoofspreker van die dag, benader die tema van die dag, “Kaalvoet Dapperheid”, met waagmoed en daag die vroue uit om hulle skoene uit te trek. Dit was ‘n lafenis om jou kaal voete op die koue teëlvloer te voel, maar pasop vir die teerpad vanmiddag as ons huis toe gaan. KAALVOET DAPPERHEID Vroue is saamgestel met verskillende kaalvoet dapperheid en ons het almal op een of ander tyd geidialisseer met die verhale uit die skatkisreeks van Ettie Bierman, Wille Martin. Ela Spense en Nikkie van Schalwyk. Op jong ouderdom begin ons drome bou op Kaalvoet Katryntjie. Ons droom van sorgvrye lewe, met ‘n prins wat alles gaan doen en wil doen. Ons plaas onsself binne in die karakter in die boek en droom dat die lewe ook so moet wees. Dan word ons ouer en: 56

•

Ons veg met die seer van die lewe en die kaalvoet gedraf is defnitief nie bo aan ons lys van sonder pyn wees nie.

•

Hul het nooit iets gesê oor doring en gruis klippe en skurwe voet nie.

Dit is so maklik om kaalvoet te hardloop, wanneer dit ‘n dik mat of teëls is. Moet net nie gly nie. Daar is nie pyn en seer nie. Die lewe is ‘n lied en die gemak van die lewe bring die rusitgheid in jou teweeg. Om te hardloop en in modder te val, het baie keer met die gevolg dat jy nie lekker kan hoor nie . Jou ore is verstop. Dit is dan wanneer jy lekker saam met ander om die teetafel sit en skinder – of soos hul dit noem, Die waarheid uit te ruil. Ons maak asblikke van ons ore. Vroue dink dat julle nie goed genoeg is nie. Dat hulle nie dapper genoeg is om kaalvoet te hardloop. Ons kan nie verander hoe ons voete lyk nie. Ek praat nie van skurf of vuil nie. Die lewe gee vir jou skewe tone. Lang tone. Kort tone. Kort voete. Ronde voete en party sin is so lank, dit lyk of hulle by die Nyl rivier gebore is. Hoekom is ons bang vir die lewe? Hoekom wil ons soms nie waag. Nie daardie tree spring nie. Hoekom is jy bang om te hardloop – kaalvoet en sonder om te dink. Elke vrou gaan haar eie unieke tree gee. Jou spoor wat jy nalaat kan nooit lyk soos die een langs jou nie. Wat is die voetafdruk wat jy nalaat as jy wegstap? Ons kap terug wanneer die klippe se skerp kante die vel onder ons voete sny. Met bloedspatsels op ons pad beur ons voort met Maskerade om alle pyn weg te steek van die seerkry wat ongevraagd oor jou pad gekom het.

Kaalvoet dapperheid op skerp klippe was vir niemand nog tot voordeel. Jul sien. Dis die dag wanneer jy by die dokter sit en die nuus kom. Ja dit is kwaadaardig. Dink ons baie keer net aan onsself om te sê dat ons kalvoet binne in hierdie pyn beland het? Dit is ook hier waar ons leer bid. Vir die oomblik. Vir elke tree. Ons hou aan hardloop oor kliipe en soms voel jy nie die pyn. Jy beweeg net. Baie vroue staan alleen – kaalvoet – verlore. En weet nie waar gaan môre se brood vandaan kom. Ons hou vas aan die swart halms van wanhoop wanneer niks wil uitwerk nie. Veral nie die liefde nie Ons drome van ongebondenheid en vry wees. Kaalvoet hardloop oor groen weivelde laat ons verlang na die ridder op die wit perd wat haar verruil het vir ‘n ossewa, en jy sit met ‘n huis met ou matte. Kon jy jouself al vind in die Onsrus op Rustfontein om die vrou wat kaalvoet met dapperheid deur omstandighede gedruk en gepars hardloop en vandag die mens is wat sing: Ek het geslaag met vlieende vaandels. JESAJA 40:31 NLV Maar dié wat hulle hoop op die HERE stel, sal nuwe krag kry. Hulle vlieg hoog, soos arende. Hulle sal hardloop en nie moeg word nie. Hulle sal loop en nooit vermoeid word nie. Ons as vroue het ‘n doel op aarde Al dink jy nie so nie. Al voel dit vir jou of jy niks werd is nie, Al voel dit vir jou of niemand omgee nie. Dit is gewoonlik ons eie persepsie. Dit is tyd dat ons verantwoordelikheid neem vir die besluite wat ons gemaak het. As jy kaalvoet en dapper binne in die skinder kringe gespring het gaan jy die gevolge dra. Jy gaan die gevolge dra wanneer jy die verkeerde tree gegee het in ‘n verhouding. Dan help dit nie om te snik en verontreg te voel nie. Die foute van keuses hardloop saam met jou. Kom ons neem ‘n inventaris van ons tree, 1. Is dit geregverdig 58

2. Is dit noodsaaklik 3. Gaan ek dit tot voordeel van eie gewin gebruik 4. Of gaan dit tot voordeel van geliefdes om my wees 5. Is die kaalvoet tree een wat God se seën sal ontvang? Ongeag of dit in die dorings en distels gaan wees. Daardie tree gaan jy nie alleen gee nie. God is daar met elke tree wat jy gee. Wanneer jy in die dorings of op die skerp klippe is, moet jy net mooi kyk. Daar is altyd ‘n groot plat klip wat die uitkoms gaan gee, Wat vir ‘n oomblik vir jou dalk die verligting gaan bring wat jy nodig het om weer met dapperheid voort te gaan. Soms moet ek en jy ook met dapperheid veg. Deur moeilike tye gaan. Die dorings en distels en modder en roofvoëls van die wêreld trotseer. Die roofvoëls ook. Die Here weet waardeur ons gaan en jy word nooit alleen gelaat. Die wat op die Here wag kry nuwe krag, Hul hardloop en word nie moeg nie.

Foto: Die versierde verhoog op die agtergrond met die pragtig gedekte tafels.

Gedurende die Anglo Boere-oorlog was Jacobsdal die eerste dorp waar die Union Jack die Vierkleur vervang het en baie van die dorp en plase is verniel. In 1922 tref ‘n groot droogte die distrik, plase ontvolk en veestapel is uitgedun. In die moeilike jare het mev. Kate de Villiers, die prokureur se vrou, alles in haar vermoë gedoen om die vroue te organiseer sodat hulle hul gevoel van waarde kon behou. Jacobsdal se Boerevereniging se voorsitter, mnr. Schimper van Niekerk, doen ‘n beroep op die vroue om ‘n organisasie te begin waar die boervroue opgehef kan word. ‘n Huisvlyt tak is gestig in 1924 en met genl. Hertzog se besoek aan die dorp spreek hy groot waardering uit en bevestig dat dit die eerste Boere Vroue Vereniging in die Vrystaat is. Met die stigting van die Vrystaatse Vroue Landbou-unie word die naam verander na Jacobsdal VLU-tak. Ander hoogtepunte van die dag was die presidentsrede deur mev. Elsabé Kotzé, Area 11 se uitvoerende bestuurslid, mev. Winnie Ward se jaarverslag, die gelukwensing en die instel van ‘n heildronk deur mev. Gerda Pienaar, erepresident van VLU. Die sny van die verjaardagkoek deur mev. Frieda Zerwick, erepresident, bygestaan deur mev. Marietjie Badenhorst senior, ‘n voormalige voorsitter van die tak was ‘n besonderse eer vir die twee dames. Die tak bestaan vandag uit 20 lede. Area 11 se ander drie takke, naamlik. Petrusburg, Tierpoort en Fichardtpark, het die konferensie bygewoon. Tierpoort tak was die wen tak. Foto: Wat is ‘n verjaardagviering sonder ‘n koek en waar gaan jy lekkerder koek kry as by die Vroue landbou unie. Foto’s verskaf.

SAL JÝ WEER 'N POLISIEBEAMPTE WIL WORD? Brig. (afgetree) Fanie Bouwer

So vra ek myself uit die bloute gister? Onmiddellik dink ek aan SAPD en die ou SAP. As dit eersgenoemde is, is dit 'n besliste nee. Aikôna. Ek dink nou so aan omtrent 20 redes. Daarmee gaan ek jou nie vandag mee verveel nie. Die SAP? Dit is mos al vir 'n lang ruk wyle? Maar ek kom terug na 'hom'. Of is dit 'dit'? Baie kere het ek gedink ek sou graag 'n wiskunde- en wetenskaponderwyser wou wees. Ek het nogal redelik maklik met dié twee vakke op skool omgegaan. Ek het 'n natuurlike aanvoeling daarvoor gehad seker. Maar, snaaks genoeg, nie met boekhou en handels rekeningkunde nie. Ek dink ek is een wat iets maklik kan verduidelik of oordra. Omdat ek nie vreeslik slim is nie, is ek dus een van daai ouens wat nie 'oor mense se koppe praat' en hulle dan nie verstaan nie. Sulke mense is gewoonlik nie goeie onderwysers nie. Daarom het ek beter begrip van dinge oordra, en laat verstaan, as die baie slim ouens. Laasgenoemde dink mos omdat hulle weet, moet jy ook dadelik verstaan. Die menslike breine werk egter nie so nie. Ek het ook al gewonder of ek die joernalistiek sou kon takel? As ek 'n artikel in 'n koerant of die internet lees, in Engels of Afrikaans, en ek sien hoe die skrywer in 'n lekker ritme met sy of haar beskrywende raakvat woorde sy/haar storie vir ons vertel, gee dit my dieselfde plesier soos wanneer ek vir Rocco de Villiers luister klavier speel; vir Rina Hugo hoor sing of as Frikkie McDonald sy konsertina speel. Dus ja, ek sou graag 'n joernalis ook wou wees. 61

Ek sou vir seker ook graag die prokureursberoep wou beoefen. En o ja, ek onthou hoe my ma toe ek en my broer laaities was, en ek die verskonings (probeer) aanbied, sy vir my gesê het: "Jy probeer altyd om jouself uit die moeilikheid te wikkel". Hierdie 'gawe' moet 'n prokureur mos hê, meen ek. Ek sal sommer net so 'n gewone prokureur wou wees. En ek sal dan konsentreer op twee dinge, naamlik gewone kriminele hof werk en siviele sake teen die polisie. Daar is redes hoekom ek dít sou wil doen. Ek bespreek dit hieronder. Die polisie se ondersoek in polisiedossiere is in meeste gevalle so swak gedoen, dat dit die strafreg prokureurs wat die beskuldigdes verdedig, se taak deesdae oneindig makliker maak. Dit sal gaaf wees om by hierdie prokureurs aan te sluit. Die polisie maak deesdae so buitengewoon droog daar buite, soveel so dat dié departement letterlik biljoene rande in hulle jaarlikse begroting vir die uitbetaling van siviele eise voorsiening moet maak. Ek sou graag deel van hierdie koek vir myself wou eis. Nou terug na die ou SAP. Kom ons verbeel ons vir 'n oomblik dat dit nog bestaan het, en dan vra ek weer die vraag in die opskrif. Dan dink ek aan die volgende dinge: * Watter deel van my loopbaan was vir my die lekkerste - die een as onderoffisier? Of die een as offisier, wat jou elke keer in 'n hoër rang verder wegneem van ware, praktiese polisiëring? * Wil ek weer 10 keer verplaas word? * Wil ek weer af en toe onder 'n karakter werk wie van polisiëring vergeet het en eerder dit sy taak gemaak het om lede en offisiere te 'polisieer' en te sien wie se loopbaan hy eerder kan benadeel? * Sal ek hierdie keer eerder 'n speurder wou wees? Sal ek dalk ook in die veiligheidstak belangstel? * Of onder gefrustreerde omstandighede onder 'n erg minder-begaafde ou (ja, ek ís 'n diplomaat) te werk, wat jou dan ook dan laat wonder het hoe die bevorderingstelsel hom dan laat deurglip het? * Ensovoorts, en dies meer en so aan. Gee my kans om te dink. Wat sal jou besluit wees?

CAPT. ADÉL KRUGER REWARD FOR HEROISM. Klerksdorp Record, Klerksdorp. SAPS Newsroom. A Jouberton police officer was honoured at the Northwest Provincial excellence awards that was held at Sun City last week. Capt. Adél Kruger received the IPID trophy as a special award for her heroism last year September when she foiled an armed robbery at a local supermarket. “Upon entering the shop while an armed robbery was ongoing, a shootout ensued between her and five robbers. Although she was shot in the leg, she managed to shoot and kill one robber. Another robber was also injured but fled with his accomplices. He was later traced and arrested by police. All stolen property that included money, cigarettes and cellular phones were recovered. Her bravery saved the life of the innocent and ensured that the perpetrators were identified,” said Col Adele Myburgh, police spokesperson.

The SAPS Management in Northwest led by Provincial Commissioner, Lt. Gen. Sello Kwena, supported by the MEC for Community Safety and Transport Management, Sello Lehari, presented the annual excellence awards on Thursday November 16. During the proceedings, winners were awarded with trophies, certificates, cash, holiday vouchers as well as electrical equipment for outstanding service and dedication in various categories, including 63

Administration, Visible Policing, Detective and Forensic Services, Crime Intelligence, Protection and Security Services and the Provincial Commissioner’s Special Awards. Potchefstroom SAPS was awarded police station of the year and Bloemhof the CPF of the Year. Brigadier Sabatha Mokgwabone, the Provincial Head for Corporate Communication and Liaison Services, was announced as the winner in the Category: Senior Administration Manager of the year level 13-15.

28 YEARS IN SOUTH AFRICAN POLICE SERVICE Carol Ray Venter 28 years today in Saps 7 years operational 21 Administration Thank you, Lord, for your grace and mercy towards me, but most of all, your protecting hand over my life

At Fishook Police Station

Intelligensiekunde se Latynse stamwoord is Ons vermoë om te verstaan.

’Intellegére’

Henning van Aswegen

DIE ONTWIKKELING VAN ‘N EIE SUID-AFRIKAANSE INTELLIGENSIEKUNDE (6): DIE SLUK WINDE VAN VERANDERING Henning van Aswegen In die tweede helfte van die twintigste eeu het die “winde van verandering” sterker oor Afrika gewaai en die wêreldmening al hoe sterker teen Suid-Afrika begin draai. 1960 en 1961 was moeilike jare vir Suid-Afrika nà afloop van grootskaalse betogings by Sharpeville en Langa en ŉ abortiewe aanslag op eerste minister Verwoerd se lewe. Die toenmalige Britse eerste minister Harold Macmillan se “Winde van Verandering”-toespraak (gelewer in die Suid-Afrikaanse parlement op 3 Februarie 1960), is deur etlike Suid-Afrikaners misverstaan en het tot verdere spanning tussen die twee regerings bygedra. Hoewel MacMillan nie noodwendig bedoel het om Suid-Afrika te dreig nie, is sy woorde deur sommige politici as ŉ dreigement, en nie as waarskuwing nie, interpreteer. Dekolonisering in Afrika het reeds voor Macmillan se toespraak ŉ aanvang geneem - miljoene inwoners van Afrika was meteens staatkundig vry van kolonialisme en imperialisme - en kon hul eie ekonomiese en politieke toekoms bepaal. Macmillan se toespraak sou deur Afrika en die res van die wêreld weerklink, en in sekere sin ŉ waterskeiding in Suid-Afrika se internasionale verhoudinge vorm, omdat dit ŉ onheilspellende vervreemding tussen die Weste en Suid-Afrika oor dié land se rassebeleid ingelui het. Die strewe na uhuru, oftewel vryheid van kolonialisme, was aan die orde van die dag en verskeie Afrikastate het in onstabiele diktature ontaard. Een voorbeeld hiervan was die Kongo (Zaïre), waar die burgeroorlog tot 1995 voortgeduur het. Hierdie verwikkelinge het beteken dat verskeie onafhanklikwordingprosesse in Afrika besig was om te voltrek en tot op Suid-Afrika se onmiddellike noordelike grense gevorder het. Macmillan se verskuilde boodskap aan Suid-Afrika was dat ‘dit wat in Afrika gebeur’, met ander woorde meerderheidsregerings in al die ou Westerse kolonies, ‘ook in Suid-Afrika gaan gebeur.’ In Suid-Afrika word ŉ noodtoestand afgekondig nadat 69 mense op 21 Maart 1960 tydens ŉ PACgeïnspireerde betoging in Sharpeville gedood word en massabetogings hierop volg, onder andere deur 30 000 mense voor die Parlementsgebou in Kaapstad. Slegs vier dae later reageer die regering van dr HF Verwoerd deur op 25 Maart openbare vergaderings te verbied, op 28 Maart die PAC, ANC en SAKP ingevolge die Wet op Onwettige Organisasies (Wet 34 van 1960) tot onwettige organisasies te verklaar en op 30 Maart 1960 ŉ noodtoestand in die land af te kondig. Slegs nege dae later faal ŉ abortiewe sluipmoord poging ten midde van hierdie politieke onstuimigheid deur David Pratt op dr Verwoerd tydens die Unie Skou te Milnerpark, Johannesburg. Pratt, ŉ Engelstalige boer en besigheidsman van Magaliesburg, vuur op Saterdag 9 April 1960 twee skote met sy ·22-pistool op Verwoerd wat die premier se wang en regteroor deurdring. Pratt word in hegtenis geneem, maar pleeg twee maande later in sy 68

tronksel in Bloemfontein selfmoord, terwyl minister Paul Sauer in dr Verwoerd se plek waarneem as eerste minister. Die binnelandse onrus, bomontploffings en sabotasie in Suid-Afrika in die laat vyftigerjare en vroeë sestigerjare is, as gevolg van effektiewe teenoptrede deur die SAP, onder beheer gebring. Die regering kondig vanaf 10 Maart tot 14 April 1960 ŉ verdere noodtoestand af en voer op 8 April die Wet op Onwettige Organisasies (Wet 34 van 1960) deur die parlement waarvolgens die ANC en PAC verbied word. Nelson Mandela het hierna in talle verklarings, toesprake en onderhoude verklaar dat die ANC en PAC ingevolge die Wet op die Onderdrukking van Kommunisme verbied is, wat nie korrek is nie. Hierdie verklaring tot verbode organisasies het tot gevolg dat die ANC, SAKP en PAC hul bedrywighede vanaf 1960 vanuit die buiteland, hoofsaaklik Londen en Lusaka, voortsit. Die ANC/SAKP en PAC open kantore in Londen, Accra (Ghana), Kaïro, Dar Es Salaam (ëë) en Oliver Tambo reis die wêreld vol om steun te kry vir die vryheidstryd en vryheidbewegings in Suid-Afrika. SAKP-bestuurslede Yusuf Dadoo en Vella Pillay stig op 1 April 1960 die Britse Anti-Apartheidsbeweging (British Anti Apartheid Movement (AAM), wat as drukgroep teen Suid-Afrika funksioneer en sy lidmaatskap vir Britte oopgooi Die AntiApartheid Movement was ŉ besonder irriterende doring in die vlees van die Suid-Afrikaanse regering vanweë hul veldtogte vir die vrylating van mense wat met en sonder verhoor aangehou was, veldtog om die kansellasie van die 1970 Springbok kriekettoer na Engeland af te dwing en boikotaksies teen die verkoop van Suid-Afrikaanse vrugte in Europa. Vanaf sy stigtingsdatum het die AAM ruim geld en befondsing van die Britse Kommunistiese Party en Britse vakbonde soos die Trades Union Congress (TUC), ontvang. ANC-, SAKP- en PAC-verteenwoordigers in die buiteland slaag veral daarin om Afro-Asiatiese state en Organisasie vir Afrika Eenheid-ledelande te oorreed om die Suid-Afrikaanse regering by die VVO aan te kla en te oorreed om sanksies teen die land in te stel. Die doel hiervan was om Suid-Afrika internasionaal te isoleer en sy lidmaatskap van internasionale organisasies te beëindig. Oliver Tambo se

hoofdoelstelling

hoof

van

die ANC

buitelandse

missie

was

wêreldwyd

solidariteitsbewegings en veldtogte vir die ANC/SAKP-alliansie se stryd teen Suid-Afrika te vestig en te koördineer. Hierdie optrede het gelei tot bondgenootskappe tussen die ANC/SAKP en ŉ verskeidenheid liggame, organisasies en aksiegroepe in die buiteland, onder andere die World Peace Council (WPC), die Wêreldraad van Kerke, Organisasie vir Afrika-Eenheid (OAE), anti-apartheidsbewegings en vakbondbewegings in die Verenigde Koninkryk en Europa. Lede van Suid-Arika se versetbewegings is in baie lande, veral Afrika-lande, met ope arms verwelkom en geldelik ondersteun.

Op 2 November 1960 vind daar ŉ ondergrondse vergadering van die sentrale komitee van die SAKP in ‘n gehuurde huis in Emmerentia, Johannesburg plaas. Die doel van die vergadering, wat onder andere deur Nelson Mandela, Walter Sisulu, Joe Slovo, Rusty Bernstein, Govan Mbeki, Raymond Mhlaba, Hilda Bernstein, Violet Weinberg, Baruch Hirson, Moses Kotane, Duma Nokwe, Brian Bunting, Joe Mathews en Paul Trewhela bygewoon word, was om ŉ nuwe strategie vir die SAKP te formuleer. Die SAKP se sentrale komitee besluit by hierdie vergadering dat die onwettigverklaring van die ANC ŉ paradigmaskuif in die bevrydingstryd, van wettige politieke optrede na onwettige politieke optrede, meegebring het: “We moved from legality to illegality. Armed resistance would have to replace nonviolence as an instrument of the struggle to overthrow the regime.” Hiermee neem die SAKP Politburo eerste en vóór die ANC die kernbesluit om ŉ gewapende stryd teen die regering te voer, hoewel Nelson Mandela erken dat hy die idee van ŉ gewapende stryd teen die regering reeds in 1952 met Walter Sisulu bespreek het. Die ondergrondse nasionale vergadering besluit dat die sentrale komitee van die SAKP die nodige stappe moet neem om militêre eenhede op die been te bring. Nie een persoon in die vergadering het teen die mosie en besluit gestem nie en daarom was hierdie besluit ŉ de facto oorlogsverklaring teen die staat. Die SAKP se oorlogsverklaring Hierdie besluit was die oomblik van die ontstaan van Umkhonto-we-Sizwe en die gewapende stryd wat die lewens van soveel mense tot en met 1994 aangeraak, verander en vernietig het. Met die stigting van Umkhonto-we-Sizwe verkeer Suid-Afrika in ŉ staat van burgeroorlog en gewapende konflik omdat beide die regering en die vryheidsbewegings aanspraak maak op die reg om die staat te regeer. Die woord ‘apartheid’ word nie in die notule van die vergadering genoem nie – in die woorde van die SAKPlid Fred Carneson was die doel van die militêre eenhede om ŉ gewapende klassestryd in Suid-Afrika te ontketen, nie om oorlog teen ‘apartheid’ te maak nie. Die SAKP Sentrale Komitee se Emmerentiabesluit het duidelik verklaar dat die party ŉ kommunistiese staat deur middel van gewelddadige en gewapende revolusie tot stand wou bring. Met die SAKP se oorlogsverklaring op 2 November 1962, breek daar vir Suid-Afrika ŉ besliste nuwe revolusionêre tydperk en strydvak aan. Die staat het die SAKP se boodskap van toekomstige beplande gewapende terreur baie duidelik ontvang, en ook onmiddellik begryp dat die SAKP beide die siviele bevolking en die magte van wet en orde as terreurteikens beskou. Die veligheidstak van die polisie het dadelik alle meganismes tot hul beskikking in werking gestel, om hierdie nuwe uitdaging tegemoet te gaan.

Die nuwe demokratiese president van die Verenigde State van Amerika, John F. Kennedy, formuleer vanaf 1961 ŉ nuwe multilaterale beleid teenoor die Derde Wêreld met inbegrip van Afrika wat op beide retoriek (diplomasie) en aksie (handelinge) geskoei is. Kennedy se buitelandse beleidsadviseurs, Adlai Stevenson, Chester Bowles en Mennen Williams, verklaar vaagweg dat Amerika homself voortaan met die aspirasies en strewes van die lande van Afrika sal vereenselwig. Wanneer mens vandag terugkyk na die Verenigde State se ondermynende bedrywighede in Zaïre (die Kongo) en Angola in die 1960’s en 70’s, is dit duidelik dat die Central Intelligence Agency (CIA) se kantore in Afrika nie hierdie boodskap ontvang of verstaan het nie. Die uitslag van die blanke volkstemming ten gunste van die skepping van ŉ soewereine republiek, het aan die Britse Statebond die geleentheid gegee om Suid-Afrika vanweë sy apartheidsbeleid lidmaatskap van die Gemenebes te ontsê. Afrikaners het sake natuurlik anders gesien en gejuig omdat hulle na soveel jare die gehate Britse juk van hul skouers kon afgooi. Die Republiek van Suid-Afrika word op 31 Mei 1961 geproklameer, met die Vrystater Charles Robert Swart as eerste staatspresident en dr HF. Verwoerd as eerste minister. Verwoerd verminder min aan die staatsbedeling en behou al die staatsdepartemente wat tydens die Unie-periode bestaan het. Die ANC/SAKP reageer op republiekwording deur hul beleid van passiewe verset te laat vaar en tot openlike geweld oor te gaan deur ŉ gewapende stryd teen die regering te verklaar. Met Suid-Afrika se volle soewereiniteit as onafhanklike republiek en sy onttrekking uit die Volkebond, verval die intelligensieskakeling wat tot hiertoe tussen die SAP-VT en MI5/MI6 bestaan het. Terwyl Suid-Afrika deel was van die Statebond, het MI5 weekliks ŉ oorsig van wêreldgebeure aan Suid-Afrika oorhandig, maar “die uittrede van die Unie uit die Britse Statebond in 1960, het daartoe gelei dat die inligtingsamewerking tussen MI5 en die Suid-Afrikaanse Weermag letterlik oornag gestaak is”. In 1960 word die Direktoraat Militêre Inligting (DMI)(later Afdeling Militêre Intelligensie (AMI), in die weermag gestig om die insameling van militêre inligting in die binne- en buiteland te onderneem. Suid-Afrika het sy gelaat weggedraai van imperialistiese Brittanje en na die Verenigde State, Frankryk en Duitsland uitgereik om beide militêre en burgerlike intelligensieskakeling te bewerkstellig. “Van den Bergh het goed begryp dat die manier om die Koue Oorlog te beveg deur Washington en Bonn geloop het, nie deur Londen nie”. Hierdie skakelverhoudinge sou later vir Suid-Afrika van onskatbare waarde wees, veral tydens die Angolese oorlog wat in 1975 begin het. Die Nasionale Party-regering het naïef geglo dat Suid-Afrika se strategiese ligging en handelsroete om die Kaap vir die Verenigde State belangrik is en dat die twee kapitalistiese demokrasieë daarom natuurlike anti-kommunistiese bondgenote is. Suid-Afrika sou op die harde manier leer dat Amerikaners se woord nie hul eer is nie. 71

Die oorskakeling van ŉ monargale na republikeinse staatsvorm was nie maklik nie. Vanaf Republiekwording in 1961 word Suid-Afrika se politieke diskoers oorheers deur felle kritiek teenoor sy binnelandse beleid van afsonderlike ontwikkeling, veral in multilaterale organisasies soos die Verenigde Volke, die Organisasie vir Afrika- eenheid (OAE) en Beweging van Onverbonde Lande. Op 23 Julie 1961 voer Verwoerd en Vorster ŉ gesprek in eersgenoemde se kantoor by die parlement, waartydens Verwoerd meedeel dat hy Vorster gaan aanstel as minister van justisie. “Ek onthou dat ek aan Verwoerd gesê het dat ek op my manier die bedreiging van ondermyning en revolusie die hoof sal bied. Ek het aan hom gesê mens kan nie die Kommunisme met Queensbury-reëls beveg nie, want as jy dit doen, sal jy verloor”. Mandela skryf in sy outobiografie dat hy in Junie 1961 ŉ voorstel aan die Nasionale Werkkomitee van die ANC tydens ŉ vergadering in Durban voorgelê het dat die ANC hom verbind tot ŉ gewapende stryd teen die regering. Die komitee het nie Mandela se voorstel aanvaar nie, hoofsaaklik as gevolg van teenkanting van die sekretaris van die SAKP, Moses Kotane. Kotane se gewraakte woorde by hierdie vergadering was as volg: “If we embark on the course Mandela is suggesting, we will be exposing innocent people to massacres by the enemy.” Kotane het nie iets genoem oor onskuldige lede van die publiek wat deur Umkhonto we Sizwe bomontploffings en landmyne gedood sou word nie. * In DIE BURO: Genl. Lang Hendrik van den Bergh en die Buro vir Staatsveiligheid, wat deur Imprimatur Uitgewers gepubliseer word, is daar ware Suid-Afrikaanse spioenasieverhale wat die waarde van agente en spioene illustreer, en ook die enorme skade wat hulle somtyds aanrig, onder die soeklig plaas. Die enigste werklike meetinstrument van die sukses van ’n spioenasiediens is die mate waarop hy of sy die geskiedenis beïnvloed het, of nie. Die Buro vir Staatsveiligheid het ’n invloed op die Suid-Afrikaanse geskiedenis gehad en verdien om onthou te word. Indien enige van ons lesers oor relevante inligting oor die ontwikkeling van spioenasie in Suid-Afrika, beskik, word u hartlik uitgenooi om enige inligting en fotos aan henningvanaswegen55@gmail.com., te stuur. * Die artikelreeks Intelegere bevat 982 bronverwysings en voetnotas, wat op aanvraag van die skrywer bekom kan word. * Word in die volgende Nongqai vervolg: Die Slukwinde van Verandering.

CHEMIESE OORLOGVOERING Via Marcia du Pont In die vroeë 1980’s, word ek vroeg een oggend wakker geklop deur een van my veewagters. Hy hou versigtig sy toegevoude boshoed na my uit. Toe ek die boshoed oopmaak was daar ‘n baba muishondjie binne in. So het ons avonture met Loopy begin. Loopy was te dierbaar. Sy het as een van die gesin grootgeword. ’n Vriendelike, spelerige ou dingetjie. Die Boerboel, Bruno, en die Worshond, Chappies, was haar grootste maats. Alhoewel baie mense my gewaarsku het oor Loopy die muishond se bekendste wapen, het ek oudergewoonte my gat aan hulle afgevee. Loopy het nooit van haar chemiese arsenaal gebruik gemaak nie. Trouens, ek het gedink dat sy al vergeet het dat sy oor so iets beskik het. Dirk, ‘n Goeie vriend van my, het een Saterdagmiddag kom kuier. Dirk se grootste liefde was Red Heart Rum, gevolg deur vuurwapens. (Ken iemand die Dirk, klink of hy in Charlie Kompanie in die Army was). Hy het 'n ou haelgeweer, van die tipe wat nog hane gehad het, saamgebring. Ons het op die geelhout riempiesbank op die stoep gesit. Loopy het oudergewoonte op haar kussing bo-op die bank rustig gelê en slaap. Dirk wou die haelgeweer uittoets met AAA patrone. Ek het hom gekeer en vir hom twee haelpatrone gegee waarvan die haelkorrels verwyder was. Hy het die geweer gelaai, die hane teruggetrek en die sneller gedruk. Absoluut niks het gebeur nie. Hy het dit drie of vier keer gedoen en die geweer wou nog steeds nie afgaan nie. Ek is toe die huis in om vir ons vloeibare verversings te kry. Terwyl ek weg was het Dirk weer die haelgeweer gelaai, die keer met die bokhael patrone. Ons het rustig gesels toe Dirk weer die haelgeweer optel, na die sinkdak mik en die snellers druk. Die resultaat . . . . TOTALE CHAOS !!!!! Die feit dat hy die sinkdak moer toe geskiet het was die minste van ons probleme. Dinge het toe teen ligspoed gebeur !!

Loopy ons muishondjie van jare het met ‘n weersinswekkende kreet opgestyg, soos 'n tol in die rondte gespin en haar chemiese wapen in die oortreffende trap in werking gestel. Mense, dit was verskriklik !! Toe die eerste sarsie my tref, het ek onwillekeurig oor die stoepmuur geduik en die grond, snoet eerste, getref. Bruno, die boerboel het opgespring en tjankend teen die stoep muur vasgehardloop !! Hy het terselfdertyd ‘n reuse aanval van “jippo-guts” gekry. Chappies, die worshond, het ‘n perfekte pirouette uitgevoer, gevolg deur ‘n agteroor “somersault” wat hom ‘n goue medalje op enige Olimpiese spele sou laat wen het. Dirk het geskok opgespring, gegly op Bruno se stront, en die sementvloer met 'n dowwe slag getref. Hy het toe blitsvinnig die trappe afgeseil. Dirk, ek en die twee honde het in ‘n toestand van totale, absolute skok op die grasperk hergroepeer. Mense, die persoon wat daardie stank op papier kan bewoord is nog nie gebore nie!! Dit was onbeskryfbaar. Dit het geruik asof elke sweetgaatjie wat jy het, in ‘n dooie rot verander het. Ons het bewend van skok en ongeloof op die grasperk gestaan. Trane van verontwaardiging en selfbejammering het oor ons wange gerol. Die honde het so gebewe en geruk dat ek enige oomblik verwag het dat hul gaan beswyk. Hulle was te bang om genoeg asem te skep om te tjank. My vrou het die deur oopgeruk en dadelik weer toegeslaan. Sy het twee oorpakke en ‘n blok rooi “lifeboy” seep deur die ruit in ons rigting geslinger en ons duidelik in kennis gestel dat ons nie die huis sou betree alvorens ons die stank afgewas het nie. Op daardie stadium het Loopy, ons ou muishondjie, met haar kenmerkend oulike draffie, die trappe afgekom om te kom kyk waaroor al die bohaai gaan. Die honde het vreesbevange en tjankend, stert tussen die bene, koers gekies skaapkraal toe. Dit was die eerste keer in my lewe dat ek gesien het dat ‘n Boerboel net so vinnig, indien nie vinniger, as ‘n windhond kon beweeg.

Ek en Dirk het met ‘n spoed die akkerboom bestyg. Loopy het gelukkig omgedraai en haar middagslapie op die bank gaan hervat. Ons het toe, redelik haastig , na die sink dam toe beweeg om die stank af te was. Dit was winter in Standerton. Die water was net-net bo vriespunt. Dit het ons geensins gepla nie. Ons het ingeduik en dadelik begin was. Dit het nie baie gehelp nie. Ek dink dat ‘n rioolplaas soos “Old Spice” deodorant in vergelyking met ons sou geruik het. Die honde, wat redelik skrikkerig was vir water, het instinktief besef dat indien hulle wou oorleef, ook hulle sou moes bad. Hulle het toe ook in die dam ingespring !! Nadat ons gewas en aangetrek het, wou ons die huis binnegaan. Die Riller, met wie ek op daardie stadium getroud was, het volstrek geweier. James, wat in die tuin gewerk het, het die klerasie wat ons ten tyde van die aanval aangehad het, op ‘n hoop gehark, met diesel deurweek en aan die brand gesteek. Ons het toe maar besluit om in die skeerskuur te gaan slaap. Gewapen met ‘n sak stronke, ‘n Swannie braaier, pak wors en ‘n bottel mampoer, het ons onsself maar tuisgemaak in die stoor. Dit was ‘n droewige en onvergeetlike nag. As die koue ons nie wakker gehou het nie, was dit die stank of die honde se nagmerrie oor die dag se gebeure. Ons het vroeg die volgende oggend weer in die sink dam gespring. Hierdie keer het dit darem gehelp. Loopy het, Goddank, tot haar afsterwe, nooit weer haar chemiese wapentuig benut nie.

Ek, Dirk en die honde het haar tot haar einde toe, met 'n nuwe respek, gekoppel met 'n doodse vrees, bejeën. (skrywer onbekend)

VRYDAG 19 JANUARIE 2024 BEGIN SOOS ENIGE ANDER DAG. AO Sonja Truter Vrydag 19 Januarie 2024 begin soos enige ander dag. Deurmekaar met kinders wat nie lus is vir skool toe gaan nie, al is dit maar die derde dag van die nuwe skooljaar. Ontbyt maak, koffie en tee maak, kosblikke in sakke sit.

Ek doen al my normale werk take by die werk. Ek werk in die “MIC”-kantoor, “OPAM”, “pinmapping”, seker maak arrestasie is reg vasgelê op die stelsel ensovoorts. Deur dit word die laaste reëlings ook getrek vir ‘n kollega wat die vorige week oorlede is se begrafnis die volgende dag. Polisielede dril op en af in die warm son. Sonja en Stephan Om 12:45 ry ek skool toe om my seuntjie Stephan (8) te gaan oplaai en dan na ‘n maatjie se verjaarsdag partytjie te neem. By die skool herinner Stephan my aan die ouer vergadering vir ‘n funksie om 13:00. Ek het skoon vergeet en hardloop gou na sy klas toe. 13:30 verdaag die skool vir ouboet Barend (13). Ek ry huis toe en Stephan gaan trek gou vir hom gewone klere aan. Wit PT broek en sy o/9 rugby hemp. Toe ek hom by die partytjie aflaai, sê hy vir my 'baai ma, sien ma later'. Min weet ek dat dit die laaste keer is wat ek my seuntjie se stemmetjie sal hoor en dat my lewe binne die volgende twee ure gaan verander. Om ongeveer 15:00 laat weet die ander mamma (*Ella, nie regte naam) my die partytjie is klaar en vra of sy vir Stephan sommer saam met haar kan neem dan kan hy en haar seuntjie bietjie kuier. Ek stem in en sê dat ek hom net na 16:00 sal oplaai. 76

Vieruur gaan ek van diens en gaan trek gou ander klere aan en vra vir Barend wil hy saamry om vir Stephan te gaan haal. Hy sê nee, en bly toe eerder tuis. 16:13 lui my foon. 'Sonja, jy moet dadelik kom na Ella se huis. Hier was ‘n swem ongeluk en die ambulans is op pad. Ek weet nie regtig wat ek gedink het, het gebeur nie. Gelukkig was ek reeds naby en binne paar sekondes daar. Ek kan onthou dat Ella met haar kind in haar arms gehardloop het na ‘n bakkie toe. Hy was slap en bewusteloos. Stephan het op die gras gelê en die suster van die apteek het hom probeer bybring. Hy het tipe van stuiptrekkings gehad. Sy my bly vra of hy epileptiese aanvalle kry en ek het nee gesê. Nog ‘n bakkie het gestop en ons het vir Stephan opgelaai en in Welkom se rigting gery. Die ambulans het ons ongeveer halfpad gekry en verder noodbehandeling toegepas. 30km voor Welkom het nog ‘n ambulans gearriveer en is ‘n pyp in Stephan se longe geplaas om water te dreineer. Ek en my man Pierre, wat toe ook gearriveer het langs die pad, het heeltyd met hom gepraat en sy hand of voet gevryf. Op n kol het Stephan my hand gedruk. Hy kon my hoor. Stephan is op ventilator geplaas en die ambulans het gery. Ons het agter die ambulans aangery. Sy hartklop en suurstof telling was baie mooi toe hulle ry. Dit was die laaste keer wat ek my seun lewend gesien het.

Pierre Truter en sy twee seuns Barend (13) en Stephan (8) Om 18:15 is my seun dood verklaar. Ongeveer vier ure nadat hy vir my gesê het 'baai ma, sien ma later'. Nooit het hy sy bewussyn herwin nie en ek kon sy donker, amper swart ogies nie sien nie. My man het stil geraak van daai dag af. Hy onttrek hom baie van mense. Hy hou hom eenkant en praat nie sommer oor wat gebeur het nie. Dis net met n klein handjie vol mense met wie hy sal praat. Ek en man sien darem iemand wat ons help om te probeer sin maak uit alles. ‘n slaappil help darem vir die nag om te slaap, maar dit neem nie die 'nagmerries' in die dag weg nie. 77

Stephan (links) saam met ouboet Barend (13). My seun Barend kry swaar. Hy mis sy boetie baie. Dis veral moeilik by die skool, want sy oë soek na sy boetie. (Hoërskool Bultfontein is laer en hoër gekombineerd). Hulle kon baie baklei en tog was hulle vreeslik lief vir mekaar. Gou- gou is daar gemis as een boetie nie tuis was nie. Stephan was baie trots op sy ouboet. Darem sien Barend ook die skool sielkundige en sy is regtig baie oulik met kinders. Die skool ondersteun ons baie. Vier weke later en ek roep nog steeds vir Stephan om te kom help honde kosgee. Ek haal nog vier borde uit wanneer dit etenstyd is, en dan tref dit my soos ‘n vuishou tussen die oë, my seun is nie meer hier nie. Alles voel nog soos ‘n droom. ‘n groot nagmerrie waaruit ek nie kan wakker word nie. Ek het nog nooit op ‘n 'rollercoaster' gery nie. Maar nou weet ek hoe voel een. Op en af. Elke dag. Ek moet my soms dwing om op te staan vir werk. Dit hou my darem op ‘n manier besig, maar my gedagtes is dag en nag by Stephan. Soms wonder ek hoe ek my werk gedoen gekry het vir die dag. Hoe beskryf ek vir Stephan? Spontaan, liefdevol, besige bytjie, energiek, omgee mens. Hy kon nooit lank kwaad bly oor iets of vir iemand nie. Die tweede kwartaal van graad twee het hy self besluit om alleen in die middae sy huiswerk te doen. Ek het dit net na werk deurgegaan om te kyk of dit reg was. Toe ek hom vra oor dit, toe sê hy dat hy kan sien dat ek soms moeg is wanneer ek van die werk af kom en hy nie wil hê ek moet nog sukkel met huiswerk ook nie. Hy het voluit geleef. Alles moes vandag gedoen word. Die eendag het my man gesukkel om ‘n petrol grassnyer reg te maak. Stephan het die volgende dag begin peuter aan dit. twee dae later toe “start” die grassnyer. Hy het gehou daarvan om dinge uitmekaar te haal, kyk hoe dit werk en dan weer reg te maak. Hy het baie belanggestel in medies ook. My arme huisdokter moes haar antwoorde ken wanneer hy begin vrae vra het as ons moes dokter toe gaan. 78

Stephan (regs) was ‘n ywerige rugby speletjie

Hy was baie lief vir buite speel. Krieket, rugby, sokker en soms ook met sy visstokke buite gespeel. Hy was lief vir visvang en het dit so geniet. Sy droom was nog om ‘n barber te vang. Hy het sy boetie verpes totdat hy buite saam met hom gaan speel het. As hy die dag nie lus was vir buite speel nie sou hy Roblox op sy foon speel of YouTube shorts kyk. Hy was lief vir mense rondom hom. Hy wou elke naweek of by ‘n maatjie gespeel of ‘n maatjie moes by hom kom kuier. Sy maats was belangrik vir hom. Sy rugby held was Cheslin Kolbe en sy sokker held was Christiano Renaldo. Met sy verjaarsdag het ek vir hom ‘n Cheslin Kolbe koek gemaak. Sy gunsteling was Snotkop. Hy het elke liedjie geken. Weet nie of ek gou weer na Snotkop se musiek sal kan luister nie. Hy wou vreeslik graag sy rugby-held, Cheslin Kolbe, ontmoet. Hy kon altyd so lekker lag. Sy lag was aansteeklik. Ek het sommer begin lag as hy lag al weet ek nie waaroor hy lag nie. Die huis is doodstil sonder hom. Al is die TV aan of ‘n radio speel op die agtergrond. Ek mis sy soentjies en drukkies. Hou was lief vir soentjies en drukkies uitdeel. Ek mis my klein lyfie ontsettend baie.

ONCE UPON A TIME Via Carol Ray Venter Once upon time, there was a police force with only 5 Generals. Police stations was commanded by, maybe a Captain and the charge office by a Sergeant. This Sergeant was respected by his shift of police officers and the community. On his shift was good policeman and woman that earned very little money but loved their job. They would do patrols in their patrol vehicle, bicycle or on-foot, day and night. Assist the public in any way they can, react to complaints and criminal activities’. On night shift, they will patrol their area with the lights off and investigate suspicious persons loitering in suburbs where residents were sleeping with their children after a long honest day of work. In the back-ground was detectives that will investigate cases reported to the charge office and the station commander will do docket inspection daily to ensure cases are investigated and brought to a conclusion. These policeman and woman did not use police vehicles to go home, no, they had to make their own plans. Nor where they sickly corrupted and if they are caught, they will go to jail with harsher punishments then the norm. They did not need CPF's or "buurtwag" to assist them, the community came as part and parcel to their assistance for it was a time of respect and loyalty. It was a time that children looked at policeman and woman as their hero's, pillars of the community. It was a time where a police officer had pride in his uniform, job and body. It was a time where they saluted pregnant woman, each other, help old lady's and men crossing streets. It was a time when real crime was not tolerated. 80

It was a time of compassion and justice. It was my time!!

OP REIS SAAM MET HIERDIE VROU Sandra Mosterd Ek is al vir meer as 52 jaar op reis saam met hierdie vrou... Ek het toegelaat dat sy gebreek word. Ek het ander toegelaat om haar oneerbiedig te behandel. Ek het haar al verskeie kere sien val en opstaan. Sy het verlam gestaan deur vrees terwyl sy gevegte in haar verstand, hart en siel geveg het. Sy het mense vertrou en geglo wat nie in haar geglo het nie. Sy het BAIE letsels... Sommige mense is lief vir hierdie vrou, sommige hou van haar, sommige gee glad nie om vir haar nie en sommige maak dit nie saak nie of ignoreer haar.... Sy het goed gedoen in haar lewe, en sy het nie so goed gedoen in haar lewe nie. Elke fout, mislukking, beproewing, teleurstelling, verraad, sukses, vreugde en prestasie het haar gemaak tot wie sy vandag is. Sy is nie perfek nie. Sy is onstuitbaar, grasieus, gebroke, maar pragtig staande. ...en sy sal nooit ophou leer, groei of vorentoe beweeg nie... sy is EK .......

TODAY AS I MARK 30 YEARS Lydia Gumede-Tsoone Today as I mark 30 years of loyal service in the SAPS, through the grace of the Almighty God I'm still standing and going strong. 1994-01-11 Platoon 01 Hammanskraal SAPS College.

SOOS ALMAL WEET WAS MA ‘N POLISIEVROU Via Marcia du Pont Soos almal weet, was Ma ‘n POLISIEVROU. Dis 06:30 op n Saterdagoggend bel haar dogter vir pa uit Stellenbosch. Pa my kar wil nie start. Pa spring op uit bed en begin peper met vrae. Waar staan die kar? Wat doen die kar? Hou die foon by die kar en start hom dat ek kan hoor. Ok, geen probleem. Dit is die battery. Kry jumpers. Haar Boyfriend hardloop die hele Stellenbosch rond op soek na jumpers. Pa verduidelik solank hoe om die kar aan die brand te stoot. Hy hoor hoeters oor die foon. Wat gaan aan? Dogter verduidelik die kar staan in onwettig in ‘n fietsrybaan. Wys vir hulle middel vinger my kind . Bel jou neef, geen antwoord, bel jou vriend wie se pa boer, die is by sy pa wat boer, bel nog ‘n klomp vriende, bel almal wat jy dink het jumpers. Niemand het jumpers of almal slaap nog. Sien, dis Stellenbosch en dis Saterdagoggend. Boyfriend kry jumpers na kilometers se gerond hardloop. Natgesweet en moeg bel hy sy pa wat op daardie stadium agter ‘n Airbus se stokke sit op die punt om ‘n vrag passasiers die hoogtes in te vat, maar tog tyd maak om hom stap vir stap deur die proses van ‘n "kar jump" te vat maar die kar wil nog nie vat. Hy moet nou opstyg, die passasiers soek brekfis. Babaai Pa met dogter weer op lyn. Draai die sleutel, druk die knop, is rooi by rooi en swart by swart? Draai die sleutel weer. Is die ligte af? Ref die ander kar. Gaan vir 2000 refs, ok gaan op tot 3000 refs!! Toeters blaas (wys vinger!!), ander kar ref, nou al verby 3000, hazards begin vrek immobilizer skop af mense begin staar. Almal wat jumpers in die Kaap besit, slaap. Die walkers het nie jumpers nie.... Maar hul weet jy kan dit by Midas gaan koop.... Pa begin plan maak om Stellenbosch toe te ry. Nie te ver, so twee ure se ry. 83

Boyfriend en dogter en nog ‘n vriend sit nou grootoog en kyk hoe besiger die straat word terwyl Stellenbosch wakker raak......... Ma stap by Pa verby wat nou al in die tuin staan met nat pantoffels by die spuitende sproeier en verduidelik hoe en wat en waar om te jump en hoe om vinger te wys en hoe om die ander kar te ref. Wat gaan aan vra ma sag?? Dogter se kar wil nie start. Pa nou al uitasem, verduidelik en hande swaaiend en vinger gewysend in alle rigtings Ma bel ‘n battery handelaar in Stellenbosch..... Flukse kêrel antwoord en laat jaag ‘n bakkie na die jump-start toneel Tjoef Tjaff en ‘n 12 minute later is kar gestart met nuwe battery. Daar gaat dogter en vriend en boyfriend. Pa uitasem, boyfriend natgesweet en soekend na jumpers, vriend agter in haar kar bel om te sê die kar ry. Boer vriend, neef, en die met jumpers nou ook al wakker en die sonder jumpers soek jumpers, boyfriend se pa se passasiers kry laat brekfis en nog ‘n klomp mense bel om te vra of ons jumpers gekry het. Polisie Ma stap computer toe en doen ‘n vinnige EFT na die flukse kêrel. Alles afgehandel, en dit terwyl sy ontbyt maak en wasgoed was en garage uitvee en tuin natmaak en die drie Schnauzers kosgee. Pa sak moeg op die naaste stoel neer en drink twee hoofpyn pille.... En toe besef ma hoekom die Voortrekkers destyds OOR die verdomde berg is en nie om hom nie. Mans was in beheer........ Polisievrou @everyone

ROSE VIR DAMES PERSONEEL BY DIE POLISIESTASIE ELSBURG, GERMISTON OP VALENTYNSDAG. Via Sandra Beukman 84

Dit is nou ‘n bevelvoerder duisend en ‘n pure “gentleman”. Dit is hoe die dames by die polisiestasie op Elsburg in Germiston voel nadat hulle stasiebevelvoerder, kol. L.S. Maluleka, hulle op Valentynsdag verras het met ‘n enkele rooi roos vir elke dame op sy personeel.

SOMMER NET ‘N INTERESSANTE STUKKIE UIT DIE VERLEDE: DIE KAPERJOLLE BLAD - DEEL III Brig. (afgetree) Fanie Bouwer

Die dag - seker so 13+ jaar gelede - begin die eerste inskrywing van hierdie blad. Tussen ek en Sarie Van Niekerk het ons gewonder of die woord 'kaperjolle' twee p's moet hê of nie. Ek is vandag nog steeds nie seker nie. Vir 'n hele klompie jare het ek meesal net koerantartikels geplaas wat aan die volk vertel het van polisielede en offisiere, tot reg bo in die hiërargie, se misdadige en ander kaperjolle. Die nuus hieromtrent was bykans onophoudelik. Deesdae is dit meer, terwyl die onwettige doen en lates en pligsversuim van ons beskermers nooit opgehou het om my te verstom nie. Oor die jare het hierdie blad seker so +-5 nasionale polisiekommissarisse oorleef. En die mees insiggewende hiervan, is dat nie een van hulle gewoonweg afgetree het op ouderdom 60 nie, maar wel weens een of ander onwettigheid gepleeg of weens een of ander vorm van wangedrag. Daarom kan mens heel tereg sê dat die vis vrot van sy kop af. Ek weet van geen geval waar so-iets vanaf 1913 tot 2000 gebeur het nie. Vrae wat geskiedkundiges nog sal moet beantwoord is: Nou hoekom was dít dan nou so? Of wat die werklike rede(s) was vir hierdie rare verskynsel? Ek wil nou kortliks verwys na die pre-1994 era en die post-1994 eras tot nou. Omdat meeste van ons lewende ooggetuies hiervan was, het dit dan (noodwendig) gebeur dat ek/ons daaroor sou praat en skryf én vergelyk - veral op hierdie blad. Dit kon mos nie anders nie. Oor 50+ jare vorentoe, in ons afwesigheid (wat 'n onsalige gedagte!), sal mense daaroor lees en 'n goeie prentjie kry - of feite miskien - van wat was en hoe dit geleidelik verander het. Meesal nie ten goede nie, bygesê. Ek het jare gelede 'n taamlike volledige pos hier geplaas oor hoe 'n polisiestasie in die sewentigs bestuur was en wat van 'n stasiebevelvoerder verwag was. (Ek wil dit binnekort herbesoek). Daardie dae het ons byvoorbeeld nie stasie begrotings self uitgewerk nie. Nog minder het ons rekenaars voor ons gehad met misdaad- en ander opgedateerde syfers daarop nie.

Deesdae kan bevelvoerende offisiere hoër op in die hiërargie met die druk of twee van 'n rekenaarmuis die misdaadsyfers van 'n polisiestasie dadelik sien en ontleed. Laasgenoemde het twee gevolge gehad. Een was dat stasies die syfers 'gekook' het ('n vergelykende ondersoek met ou dossiere in die Boland jare gelede het dit bewys), in die sin dat bv. huisbraaksake as kwaadwillige saakbeskadiging of ernstige aanranding as aanranding (gewoon) op die rekenaarstelsel geregistreer was. Daar was meer voorbeelde. Dit was oneerlik, want dit het 'n valse prentjie voorgehou. Dan het dit ook gebeur dat 'n onkundige generaal, sonder persoonlike ervaring van grondvlak werksaamhede, dan in sy/haar naïwiteit groot 'geraas' maak oor die syfers en eis dat plaaslike bevelvoerders 'iets' daaraan moet 'doen", alhoewel hy self nie geweet het wat nie. By baie groot stasie wyke, en veral in groot townships, is dit met die huidige half-opgeleide nuwerwetse lede beskikbaar, asook ander faktore, meesal 'n onbegonne taak om die misdaadsyfers deur polisieoptrede te probeer 'regkry' of te verminder na hulle hoër base se smaak. Vandaar dan die gekul met die registrasie van sake soos bo na verwys. Nou terug na hierdie blad. Behalwe net om die voortdurende polisie kaperjolle hier te plaas, is hier menige interessante en insiggewende kommentaar en analises met betrekking tot die SAPD en polisiëring op sigself deur persone soos misdaadjoernaliste, die Instituut van Rasseverhoudinge en talle ander te lese. Ekself het talle kommentaar-artikels letterlik vanuit alle hoeke en oogpunte geskryf gegrond op my eie ervarings en kennis. Etlike van myne wat op standaard was, het brigadier Hennie Heymans in sy internet tydskrif, Nongqai, opgeneem. Die struktuur van Facebook-blaaie soos hierdie, is dat meeste van die geskrewe stukke hieronder as't ware verdwyn en vergete raak. Ekself soek partykeer iets met die soekfunksie, maar dit is nie heeltemal op standaard nie. Ek is partykeer self verras as ek soek en ek kom af op iets wat ek baie jare gelede geskryf het en wat my gedagtes toé oor die onderwerp was. Facebook het wel die sg. 'Files'- afdeling waarop jy hierbo kan klik om by artikels uit te kom wat spesifiek daar geplaas was. Maar dit is ongelukkig bitter min.

Ek sou wat wou gee om die volle inhoud van hierdie blad in 'n tipe van boekvorm kon gehad het. Dit sou bv. ook vir enige jong ambisieuse offisier van die SAPD van groot waarde in menige opsigte kon wees. Veral vir hulle, omdat daar 'n erge verlies van institusionele geheue was - die gevolg van 'n "we know better"-houding wat sommer doer in 1994 al pos gevat het. Ek het later van tyd verveeld of gatvol begin raak - of miskien bes gegee dat dinge in die SAPD 'n goeie omkeer sal ondergaan. Toe verander ek die blad se naam na SAPD- en Staatskaperjolle. Ek het gedink dat dié transformasie (ons heersers se geliefde woord) dalk meer spys en oemf aan die blad, en vir die lesers hier meer inhoud kan gee. So tussen-in het ook my Admin-voordeel kort-kort effens misbruik om af en toe iets met 'n taamlike politieke geurtjie te plaas. Ek het gereken dat politiek nie 'n abstrakte ding is nie, aangesien dit ons lewens en ons kinders sin vorentoe, nadelig beïnvloed. Politici en die staat het intussen 'een' geword. Die feit dat SA beur na 'n gefaalde staat as gevolg van politiek en dom politieke ideologieë, maak dat mens nie apaties daaroor kan wees nie. Daar is tye wat ek lui raak. Of my lus en ywer nie na wense is nie. Of dalk is dit net 'n gatvol faktor. Of 'n skrywersblok-ding. Hoe dit ook al sy; ek sal vir die interim nog voortbeur.

Alles sal afhang wat vorentoe gebeur in mens se persoonlike lewe en wat my (nog) energie sal gee om voort te stu.

DIE KONTREI SE MENSE Frik Stoffberg Soos met enige ander kontrei, het oom Silas en ant Maatjie se kontrei eienaardige karakters gehad en was daar aan elkeen se naam ‘n storie of twee gekoppel. Saam met die stories was daar ook byname wat nie veel verbeelding nodig gehad het nie. 88

Daar was natuurlike ‘n horde Piete. Oom Piet Elektriek was die munisipaliteit se elektrisiën. Oom Piet Nefie, die plaaslike bouer wat as hy in gesprek met jou was byna elke sin begin het met Nefie. Lang Piet en kort Piet se byname was voor die hand liggend so ook Piet Baardman vanweë sy welige baard. En dan die Piete vir wie se byname daar nie verduideliking was nie. Piet Afval van die ko-operasie en oom Piet Hongerhond en Piet Spinnekop. Mens het verniet gevra maar verduideliking was daar nie vir die byname nie. Die vroue het ook nie vrygespring nie. Bitter Mara. Haar gesigsuitdrukking was een van ontevredenheid. Sy het nooit geglimlag nie. ‘n Kêrel het haar vanmelewe verneuk en sy het nooit van die vernedering herstel nie. Nodeloos om te sê, vir haar was elke dag gal bitter. Sy was ontevrede as die son skyn want dit is te warm, en ontevrede as dit reën want dan was dit koud. Nooit verbaal gegroet nie net die kop geknik, want wat was goed aan “goeie more”? ‘n Beklaenswaardige ou siel Mietie kekkelbek kon mens gewoonlik op ‘n afstand hoor lag en gesels. As die vroue voorbereiding gedoen het vir die kerk basaar, het Mietie Kekkelbek hulle rasend gedryf want sy was nie vir ‘n oomblik stil nie. So het sy alewig die relaas gehad van haar swart Australorp hennetjie wat tot drie eiers per dag gelê het. As die hennetjie gekekkel het kon sy maar gaan kyk, daar was ‘n eier in die nes. Dan het sy haarself in die rede geval en vertel van hoe die hennetjie se eiers weggeraak het en hoe sy na die dief gesoek het. So het die hennetjie weer op ‘n keer gekekkel en sy het na buite gehaas om die eier uit die nes te gaan haal voordat dit gesteel word. Teen hierdie tyd het haar gehoor lank nie meer geluister nie want, dit was ‘n ou storie. Maar in die vertel het sy hardop geskree, “slang” en het meeste vroue hulle buite weste geskrik want dit is al wat hulle gehoor het. Nadat almal kalmeer het kon Mietie hulle gerusstel dat die slang nie daar by hulle was nie, maar dat dit haar eierdief was. Antjie Patat het haar bynaam gekry want sy het ‘n horde resepte gehad vir patat geregte. Jy kon maar vra, sy het ‘n resep gehad. Stoofpatat, oondgebakte patat, patat poeding en dan haar trots, patat en suurkool. Vir my het dit maar grillerig geklink, maar diegene wat die voorreg gehad het om dit te proe, was in ekstase. Maar sy het ook blinkoog gehad vir ‘n mooi man. Moet tog nie dat ‘n vreemde man vir ‘n tyd lank op die dorp kom verwyl nie. Met vakansie of vir werk, maak nie saak nie. En, as die man getroud was het sy haar flikkers eers gegooi, want sy was nie onaansienlik nie en sy het dit geweet. Wanneer sy die dag inkopies gaan doen het, het die ander vroue gesorg dat hulle mans by die huis bly. Ai, dit was ‘n gedoente om die oë weg te hou van die twee lang bene en mooi ronde boudjies as sy straataf stap veral as sy een van die stywe langbroek nommertjies aan gehad het.. . 89

Vir Klokkies van die sentrale het julle al ontmoet. Die meisie wat gerook het wat Tolman erg teleurgestel het. Shame, vroeg in haar lewe ‘n liefdesterleurstelling gehad en al was sy aantreklik en vriendelik, kon sy daarna nooit weer ‘n man kry wat lank genoeg by haar wou stilstaan met die oog op ‘n toekomsbelofte nie .Maar Kêrelman se Netta het nie ‘n bynaam gehad nie. Sy was hierdie waardige vrou wat altyd aan die stil kant en baie kuis was Een ding van die kontrei se vroue, al was hulle al effens by hulle “raklewe” verby, hulle was meesal aantreklike mense. Netta was so ‘n vrou. Waardig ja, maar, plat op die aarde mens wat haar hand vir enigeen in nood sou uitsteek. Dan was daar ant Pers Sarah . Sy het nie geloop nie, maar as sy die slag pad af gekom het, het dit gelyk of sy skuifel. ‘n Groot vrou. Moenie dink haar grootheid was ‘n probleem nie. Hoogmoedige ou mens. Pers was haar geliefde kleur Haar klere was altyd skakerings van pers. Die versierings in haar huis was pers. En, om alles te kroon toe sy die dag 60 jaar oud word het oom Koos Donkerhoek,(so vernoem na die naam van hulle plaas) vir haar ‘n nuwe mouter gekoop. Ja, julle raai reg, ‘n pers en wit Chev Ranger. So is die dorp se mense een aand in die kerksaal byeen om na die een of ander kollege koor te luister Verdiep in die hemelse koorsang het niemand opgemerk dat die wind sterk opgekom het nie, totdat ‘n rukwind die vensters en deure wat oop gestaan het met een donderslag toeklap. Wat ‘n konsternasie was dit nie. Almal het geskrik en na die naaste deur begin hardloop. Die beste van alles groot ant Pers Sarah het voor gehardloop, die pante van haar oorjassie het soos vlae in die wind agter haar aan gewapper. Die hoogmoed en waardigheid was vergete. Sy wou net eerste by die deur kom. Enigeen wat in haar pad gekom het is sonder seremonie met die skouer eenkant toe gestamp. Liewe ant Pers Sarah, die dorp se mense het haar nooit weer deur dieselfde oë gesien nie. Ant Sannie Baard van die biblioteek, (Nee dit was nie haar van nie. Dit was haar bynaam.) Sy het ‘n donker snor gehad en welige swart baard op haar ken. So het die kinders in die koshuis besluit om een van die groentjies ‘n streep te trek Hy moes vir ontgroening ‘n nabootsing van ‘n vrou met baard doen. Hulle het hom biblioteek toe gestuur en gesê hy moet vir mevrou Baard vra sys al hom help. Die konsternasie in daardie biblioteek kan ek nie hier oorvertel nie dit het te veel growwe beledigings bevat. Ant Sannie. was uiters onthuts oor die ongemanierde mannetjie se versoek. Hulle moes haar met rooi laventel lawe..

Ant Miempie Blikdak was die prokureur, oom Andies Padda se suster. Baie status bewus en vol allerhande geite. Sy het haar bynaam gekry van Sersant Blommetjie Koen van die Polisiestasie. Sersant Blommetjie, so genoem omdat hy verskriklik baie plooie gehad het en baie onaansienlik was. Ant Miempie Blikdak was een van die Polisiestasie se minder geliefde karakters. Sy het oor alles gekla. Wanneer die eikebome akkers begin afgooi het, was daar dikwels akkers wat op haar dak geval het. Dan het sy die polisiestasie gebel en wou sy net met Sersant Blommetjie praat oor die kwaaijongens wat klippe op haar dak gooi. So het Blommetjie haar op ‘n dag, na sy weer gekla het, besoek en buite haar huis staangemaak en gewys hoe die akkers op haar dak val. Dit het die klipgooi klagtes minder gemaak. Een aand so na negeuur het sy vir Blommetjie by sy huis gebel. Vreesbevange het sy vertel dat daar iemand in haar erf is en dat die persoon kort-kort by haar kamervenster stilstaan. Sersant Blommetjie was ‘n pligsgetroue polisieman en het dadelik die konstabel by die polisiestasie opgekommandeer om hom op te tel sodat hulle die klagte kon ondersoek. Dit was nogal donkermaan en hulle het ant Miempie se werf stadig benader. Voorkant van die huis was veilig en hulle het vervolgens links om die huis gestap. Die linkerkant was ook veilig en hulle het na die agterkant gestap waar ant Miempie se slaapkamervenster was. Net voordat hulle die hoek sou om, begin ‘n donkie jammerlik balk. Die twee se skrik was so groot dat hulle teen mekaar vasgehardloop en beide op hul rug beland het. Langoor het om die draai gekom en aan die eienaardigheid wat voor hom op die grond gelê het begin snuif. Die tale wat uit die polisiemanne se monde gekom het, kan mens nie hier herhaal nie. Oom Piet Hongerhond het ‘n oop erf langs ant Miempie gehad waarop sy skaap en twee donkies gewei het. Dit was toe een van sy donkies wat heel tyd by ant Miempie se venster gekuier het. Alhoewel Blommetjie die storie wou stilhou het dit op een op ander manier uitgelek en het die dorp se mense vir ‘n paar dae daaroor geskerts. Toe ek die Piete se byname genoem het, het ek opsetlik vir Piet Baksteen uitgelaat omdat daar ‘n storie oor hom te vertelle is. Hy was maar ‘n gladde mens. Lief vir vinnige rygoed en het vere gevoel vir die “gelowiges” van die dorp. Piet Baksteen was ook die eienaar van ‘n steenoond net buite die dorp. Hy was ‘n kranige besigheidsman en Vrydagaande voordrinker by die kroeg.

Droogte was maar algemeen in hierdie wêreld en Dominee en die Kerkraad het vir ‘n betrokke Vrydagnamiddag ‘n biduur gereël sodat die gemeente hulle ernstig kon verootmoedig en bid vir reën. So kry die hoofouderling vir Piet Baksteen in die dorp ‘n uur voor die biduur en verneem of hy ook na die biduur kom. Piet Baksteen se antwoord het vinnig gekom. “ Is jy nou mal hoofoudeling. Die Here antwoord my gebede en as ek kom bid vir reën gaan dit reën, dan, gaan ek vir minstens twee weke nie bakstene kan maak nie Vroeërjare het een man van die Polisiestasie vir Landbou Tegniese Dienste ‘n sensus opname gemaak van elke plaas se opbrengs, produksiekoste ensomeer. Dit het later in die kontreimond Pampoeslyste geheet. Dit was Sersant Blommetjie se taak om hierdie sensusopname te doen. Hy moes met elke boer in die distrik ‘n afspraak maak en die pampoenopgawe voltooi. Dit was ‘n streng vertroulike opgawe want daarin was alles vervat. Inkomste, uitgawe, lone landbou opbrengste, inkomste belasting en sommer baie meer. Die boere was baie geheimsinnig want hulle wou tog nie hê dat hulle bure insae in hulle boerdery kry nie. Die persoon wat die opgawes gemaak het moes ook onder eed belowe dat hy die vertroulikheid sal handhaaf. Een Vrydag aand was Blommetjie aan diens. Oom Jan Pampoenkraal het by die aanklagtekantoor aangedoen om ‘n werker te verkla wat weggeloop het en vir hom geld skuld. Blommetjie het vroeër die week oom Jan se statistiek vorm voltooi en die inligting was vars in sy geheue. Hy het geduldig vir oom Jan probeer verstaan maak dat die Polisie nie teen iemand kon optreë wat vir hom geld skuld nie. Oom Jan het dit nie verstaan nie. Die man het gedros en skuld hom geld die polisie moes hom arresteer. Na ‘n oor en weer geredekawel het oom Jan sy humeur verloor en met sy vuis op die toonbank geslaan en hard gebulder. “sersant jy moet verstaan, ek betaal belasting sodat jy ‘n salaris kan kry.” Sersant Blommetjie het toe onthou dat by die voltooiing van die landbousenses het oom Jan plegtig verklaar dat hy vir die belastingjaar net 5 sent belasting betaal het. Bekkig soos wat Blommetjie was het hy geantwoord “oom Jan ‘n sikspens ‘n jaar is nie genoeg om my salaris te betaal nie.” Oom Jan Pampoenkraal het omgedraai en die klagtekantoor verlaat sonder ‘n verdere woord POLIESMAN 1

KWAAI BOER 0

ONS ONTHOU HULLE Via Ida Steyn Haar naam is Anette Beukes Haar tyd het uitgeloop tydens Covid.. Dit was net te skielik en te vinnig. (Ons het vir ongeveer 26 jaar saam gewerk by veiligheid, binnelandse veiligheid, MID en CI.) RIV ou maat

ELSA EBERSON (TANNIE ELSIE) MUIZENBERG POLISIE. Via Adeline De Beer Elsa Ebersohn of tannie Elsie, soos ons haar genoem het, het haar loopbaan begin by Muizenberg SAPS in 1983. Sy het begin as die sekretaresse van die stasiebevelvoerder. Sy was ons moedertjie. Het altyd raad gehad vir iemand. Sy was gedissiplineerd, lojaal en altyd netjies op haar werk.

Sy sal ‘n offisier skel maar met respek. Jy antwoord nie terug nie. Sy het vir van die dames geleer brei en hekel. Ons rook hoekie sal nooit dieselfde wees nie. Sy was lief vir haar bietjie vreugde. Haar sigarette.

Elsa Ebersohn (tannie Elsie) Sy was nou ‘n tannie wat nie op pensioen wou gaan nie. Op Sondag 4 Februarie het haar susterskind met haar hospitaal toe gejaag. Sy is op 9 Februarie 2024 oorlede aan ‘n beroerte.

Sy is ‘n leemte in ons harte en by die stasie. Haar pensioen aansoek was half pad voltooi. Kan nie eers haar pensioen geniet nie.

VALMEI CRONJE STANDER Via Kotie Strydom Een van ons lede op die polisie groep is oorlede na ‘n baie kort siekbed. Sy het 41 jaar diens in die polisie gehad. Valmai Cronje Stander, wat reeds in 2017 afgetree het , was ten tye van haar dood woonagtig op Sasolburg.

Sy word oorleef deur haar man, Johan, dogter Telana en ‘n skoonseun en een kleinkind.

Susan Ekard skryf: Rus in vrede Valmei Cronjé Stander, baie dankie vir jou goue voetspore in my lewe. My innige meegeval

aan

haar

man,

dogter,

skoonseun en kleinkind.

Mag God julle toevou in sy liefdevolle arms van vertroosting en aanvaarding.

Sy word deur oudkollegas beskryf as ‘n baie pragtige mense na wie jonger lede altyd opgekyk het vir leiding.

ONTSAG Ds. Innes Benade en sy vrou Greta. PSALM 8: 4 'Wanneer ek opkyk na die naghemel en ek sien die werke van U vingers, die maan en sterre wat U in hulle plekke geplaas het, wat is die mens dat U aan hom dink, die mensdom dat U vir hulle omgee?'

Kan iets ons nog emosioneel raak? Is ons nog in harmonie met die natuur? Gaan stap ons langs die strand? In die berg? Op plase en ry ons nog na mooi plekke. Besoek ons natuurreservate? Neem ons ons kinders na dieretuine? Waardeer ons goeie argitektuur? Stylvolle meubels en kwaliteit klere? Kyk ons lank na ons kos voor ons dit eet? Maak ons dit mooi? Sê ons dankie daarvoor? Ons leef al meer in 'n wêreld van kitskos... Stop sommer só in die ry, vinnig by 'n venster en bestel 'n ete waarvan die vervaldatum minute later 96

is ... (Al ooit 'n koue McDonald’s chippie gebyt?) Kliphard ... oneetbaar! Ry ons soms deur buurte en kyk na ander se tuine? Kyk ons nog op vir reën... en snags na die sterre? Volg ons die maan in sy wentelbaan. Sing ons 'Hoe groot is U' met opregte dankbare harte, vol ONTSAG, of is alles besig om by ons verby te gaan? Ek is bevrees - ek maak nie genoeg tyd vir GOD en SY SKEPPING nie... Het lankal vergeet van die pragtige hymn: 'All things bright and beautiful' Daar is nie tyd vir luier nie... Dinge moet gedoen word. As ek dié dinge waarmee ek my besig hou meet aan die skatkamers van GOD se goed, kom ek sleg tweede. Ek sê nie meer dankie vir oë wat sien, ore wat hoor, hande wat dien of 'n tong wat proe en neus wat ruik nie. Dit MOET maar net daar wees - om mý te dien. TOTDAT JY DIT BEGIN VERLOOR... 65 word en hoor jy moet gaan. PENSIOENARIS word! Ek gaan sê BASTA! Uit die 'Comfort zones' van 'n alledaagse na die grense van nuutskepping beweeg. Waarmee gaan ek myself stimuleer? Ek gaan my DNA skud! DINK oor wie en wat ek is .... 97

en WIE GOD is! En hoe HY my SIEN! My SKEPPINGSDOEL ... Ek gaan in 2024 meer onthou-momente skep! Herinnerings bou... Wat geld nie kan koop nie opsoek. Dieper asemhaal. Poësie lees. Musiek luister. Konserte bywoon. Kerk toe gaan en sommer net SIT. en DINK! Sit en die wonder oor GOD in en om my. Ek gaan SOEK en ERVAAR. Ek vra om meer te wees. Meer te word in hierdie nuwe jaar. Vir my eie en ook vir ander mense. Minderbevoorregtes. Behoeftiges. Ek wil anderkant die treinspoor gaan loer en van my dankbaar wees deel met hulle wat nog nie weet van die VERLOSSER nie. Nie SY veranderende liefde ken nie.. SY SAGTE GENADE. SY TWEEDE KANSE. SY ANDERSHEID. SY OMGEE. en SY EWIGHEID. Ek wil ouderdom koester. Ek wil die JEUG hul voortvarendheid en gesondheid en menigte voorregte 98

GUN! (En myne uit die ou ou tyd opdiep en daarin bad.) Ek kan verander. Ek wil verander. Ek is verander. Want HY maak my gees gereed vir iets wat kom! Iets BAIE GROTER as wat ek ooit sal verstaan. 'n EWIGHEID. Geen einde. Net begin. 'N HELDER EN PRAGTIGE BESTAAN. ROMEINE 11:33-36 'O diepte van die rykdom en wysheid en kennis van GOD! Hoe ondeurgrondelik is Sy oordele, hoe onnaspeurlik SY weë! “Wie ken die bedoeling van die HERE? Wie gee HOM raad? Wie bewys HOM 'n guns, sodat HY verplig is om iets terug te doen?” Uit HOM en deur HOM en tot HOM is alle dinge. Aan HOM behoort die heerlikheid tot in ewigheid! Amen. All things bright and beautiful, All creatures great and small, All things wise and wonderful, The Lord God made them all. Each little flower that opens, Each little bird that sings, He made their glowing colours, He made their tiny wings. The purple headed mountain, The river running by, The sunset, and the morning, 99

That brightens up the sky. The cold wind in the winter, The pleasant summer sun, The ripe fruit in the garden, He made them everyone. He gave us eyes to see them, And lips that we might tell, How great is God Almighty, Who has made all things well. CECIL FRANCES ALEXANDER.

100

SLOT | END

101