Nongqai Vol 15 No 3 - Vroue

MAART NONGQAI

GEBED VIR MAART

GEBED VIR MAART

Dis herfs, Here,

Met sy rypheid en rykdom van kleure.

Dankie vir geestelike groei en rypwording

Wat uiteindelik uitloop op rustigheid en vervulling

Dis ook die tyd van die jaar wanneer ons U,

Man van smarte, in die gees op u lydensweg volg,

Dit was vir die wêreld, ja,

Maar ook vir my –

Al u lyding, smaad en smarte, elke kruiswoord –

Selfs u Godsverlatenheid –

….was om my ontwil.

U het my lewe vir my gegee,

Dat ek dit nie werd is nie, ten spyt.

In diepe dankbaarheid wy ek opnuut aan U

My gees en liggaam.

Maak my u dissipel en u vreeslose getuie

Laat my deur die kruis die verdoemenes van die sonde besef sodat ek daarvan sal wegvlug.

Laat my u liefde in Jesus Christus raaksien

Sodat ek my toevlug tot U kan neem.

Lei my steeds in die lig van u vriendelike aangesig

Amen

(Uit Op vlerke van geloof. Solly Ozrovech)

NUWE ADVERTEERDER – SYNEXUS – NEW ADVERTISER

BEKENDSTELLING / INTRODUCTION

WIE IS SYNEXUS

Synexus, is die wêreld se grootste multinasionale maatskappy wat toegewy is aan die werwing van pasiëntvrywilligers en die uitvoer van kliniese proewe deur voltydse GCP-opgeleide ondersoekers by sy eie kliniese proefpersele regoor die wêreld namens farmaseutiese, biotegnologie- en CRO-kliënte. Synexus bedryf 'n wêreldwye netwerk van toegewyde navorsingswebwerwe (DRS) in 11 lande. Synexus het tans meer as veertienduisend pasiënte wat vir kliniese proewe ingeskryf is. Synexus het onlangs meer as 75 navorsingswebwerwe in die Verenigde State bygevoeg.

Synexus is 'n maatskappy wat toegewy is aan die uitvoer van kliniese studies en het die doeltreffendheid van nuwe medisyne en behandelings vir meer as 20 jaar ondersoek. Ons bied 'n vriendelike, ontspanne omgewing waar jy die kans het om die toekoms van gesondheid vir jouself en vir ander te help vorm.

Ons het 3 toegewyde kliniese navorsingswebwerwe, sowel as verskeie geaffilieerde terreine in SA. Elke webwerf het sy eie toegewyde span hoogs opgeleide dokters en verpleegsters om ons pasiënte te voorsien die vlak van gemak en professionaliteit wat gewoonlik in private gesondheidsorg gevind word. Of jy nou jou vordering oor 'n koppie tee bespreek, of 'n komplimentêre ontbyt geniet nadat jy gevas het vir 'n bloedmonster, hierdie persoonlike aanraking maak 'n Synexus-kliniek so 'n verwelkomende plek vir jou om aan 'n kliniese studie deel te neem.

WAT IS KLINIESE STUDIES

Mense is geneig om nie veel na te dink oor hoe behandelings aan hulle beskikbaar gestel is nie, maar alles van aspirien tot chemoterapie is noukeurig getoets voordat dit deur jou dokter voorgeskryf word. By Synexus fokus ons op wat bekend staan as 'laatfase' kliniese studies. Hierdie studies kyk na die uitwerking van die medisyne wat bestudeer word op die toestande wat hulle ontwerp is om te behandel en almal sal vroeër fasetoetse ondergaan het. Ons het baie verskillende studies wat by baie verskillende behandelings en toestande pas, waarvan die resultate help om 'n gesonder toekoms te verseker.

Hoe word kliniese studies gereguleer?

'n Kliniese studie kan slegs aan ons studiepasiënte aangebied word sodra dit goedgekeur is deur die Suid-Afrikaanse Gesondheidsprodukte Regulerende Owerheid (SAHPRA), sowel as 'n onafhanklike etiekkomitee wie se taak dit is om die regte, waardigheid en welstand van alle studie te verseker pasiënte word nie gekompromitteer nie.

Verlede jaar in Synexus SA het sowat 500 mense aan ons goedgekeurde studies deelgeneem, met elke pasiënt bekend aan ons personeel op voornaam en behandel met die geduld, sorg en deernis waarvoor ons bekend is.

Tydens die studie sal jy gereeld deur ons hoogs opgeleide en toegewyde dokters en verpleegsters geassesseer word en jou gesondheid sal gemonitor word deur die goedgekeurde riglyne en besonderhede in die studieprotokol te gebruik.

Hoe neem ek deel aan 'n kliniese studie?

Om aan 'n kliniese studie deel te neem is 'n persoonlike keuse en ons sal die inligting verskaf wat jy nodig het om 'n ingeligte besluit te neem. Ons moedig jou aan om jou besluit ook met diegene na aan jou te bespreek.

As jy besluit jy stel belang om moontlik deel te neem, maak ons jou reis so eenvoudig en insiggewend moontlik.

1. Jy kan hierdie vorm huis toe neem om dit met jou gesin te bespreek voordat jy 'n besluit neem.

2. As jy besluit om deel te neem en die ingeligte toestemmingsvorm onderteken, kry jy 'n eenvoudige behandelingsplan om te volg. Jou toestand sal regdeur die studie gemonitor word en jy sal deurgaans spesialisadvies en -ondersteuning gebied word.

3. Die plan kan vereis dat jy ons kliniek gereeld besoek, en ons kan dalk help met jou reisreëlings. Jy is ook welkom om enige tyd iemand saam met jou na die kliniek te bring vir ondersteuning.

4. Onthou jy kan 'n belangstelling toon sonder om jou tot 'n studie te verbind en jy is vry om enige tyd te onttrek sonder om 'n rede te gee.

WHO IS SYNEXUS

Synexus, is the world's largest multinational company dedicated to recruiting patient volunteers and conducting clinical trials by full-time GCP-trained investigators at its own clinical trial sites around the world on behalf of pharmaceutical, biotechnology and CRO clients. Synexus operates a global network of dedicated research sites (DRS) in 11 countries. Synexus currently has more than fourteen thousand patients enrolled in clinical trials. Synexus recently added more than 75 research sites in the United States.

Synexus is a company dedicated to conducting clinical studies and has been investigating the effectiveness of new medicines and treatments for more than 20 years. We offer a friendly, relaxed environment where you have the chance to help shape the future of health for yourself and others.

We have 2 dedicated clinical research sites, as well as several affiliate sites in SA. Each site has its own dedicated team of highly trained doctors and nurses to provide our patients with the level of comfort and professionalism usually found in private healthcare. Whether discussing your progress over a cup of tea, or enjoying a complimentary breakfast after fasting for a blood sample, this personal touch makes a Synexus clinic such a welcoming place for you to participate in a clinical study.

WHAT ARE CLINICAL STUDIES

People tend not to think much about how treatments are made available to them, but everything from aspirin to chemotherapy has been carefully tested before being prescribed by your doctor.

At Synexus, we focus on what are known as 'late phase' clinical studies. These studies look at the effects of the medicines being studied on the conditions they are designed to treat and all will have undergone earlier phase trials. We have many different studies that suit many different treatments and conditions, the results of which help ensure a healthier future.

How are clinical studies regulated?

Aclinical study can only be offered to our study patients once it has been approved by the SouthAfrican Health Products Regulatory Authority (SAHPRA), as well as an independent ethics committee whose job it is to ensure the rights, dignity and well-being of all study subjects patients are not compromised.

Last year in Synexus SA, around 500 people participated in our approved studies, with each patient known to our staff by first name and treated with the patience, care and compassion for which we are known.

During the study you will be regularly assessed by our highly trained and dedicated doctors and nurses and your health will be monitored using the approved guidelines and details in the study protocol.

How do I take part in a clinical study?

Participating in a clinical study is a personal choice and we will provide the information you need to make an informed decision. We encourage you to discuss your decision with those close to you as well.

If you decide you are interested in possibly participating, we make your journey as simple and informative as possible.

1.You can take this form home to discuss it with your family before making a decision.

2. If you decide to participate and sign the informed consent form, you are given a simple treatment plan to follow. Your condition will be monitored throughout the study and you will be offered specialist advice and support throughout.

3. The plan may require you to visit our clinic regularly, and we may be able to help with your travel arrangements. You are also welcome to bring someone with you to the clinic for support at any time.

4. Remember you can show an interest without committing to a study and you are free to withdraw at any time without giving a reason.

VIER BEGINSELS OM IN OORWINNING TE LEWE

Past. Koot Swanepoel

1 Korintiërs 16:13 NLV

““Wees waaksaam! Staan vas in wat julle glo! Wees moedig! Wees sterk!”

Jesus het gesê: 'Julle is gelukkige mense wanneer ander mense julle beledig en slegte dinge doen aan julle omdat julle My dien. Julle is gelukkige mense wanneer hulle slegte stories oor julle vertel wat alles leuens is. Wanneer mense slegte dinge doen aan julle, dan moet julle baie bly wees, want in die hemel sal God vir julle baie goed wees...' (Matteus 5:11-12 ABA).

As jou vel dun is sal die lewe vir jou moeilik wees, omdat jy 'n maklike teiken vir die duiwel sal wees. Paulus is deur sy vriende verlaat, hy het lelike briewe van die Korintiërs gekry, hy is in Filippi mishandel, in Athene gespot en het uiteindelik gevangenskap in Rome beleef en is daar onthoof. Die Bybel gee ons vier beginsels om in oorwinning te lewe:

1) Wees op en wakker. Hoekom? Omdat jy 'n teenstander het wat daarop uit is om jou uit te vang (sien 1 Petrus 5:8). Hy is agter die Godgegewe potensiaal wat hy weet binne-in jou lê, aan. Jy is 'n saad wat in staat is om 'n oes van seën te produseer.

2) Staan vas in wat julle glo. Jy kan nie op jou gevoelens, jou omstandighede of die opinies van ander mense staatmaak nie. Dit verander aanhoudend, dus moet jy vas op die Woord van God staan.

3) Wees moedig. Jy moet moedig en dapper te midde van die stryd wees. Dit is tyd om groot te word; as jy vyf-en-twintig jaar later steeds dieselfde foute maak, leer jy nie genoeg nie.

4) Wees sterk. Swakheid is 'n uitnodiging aan die Vyand. Maar om op te hou is nie vir jou 'n opsie nie. God het vir sy mense gesê dat die Beloofde Land hulle s'n was - maar hulle sou daarvoor moet veg. Jy sal ook moet!

VOORWOORD

Sarie van Niekerk: Redakteur Nongqai Vroue/Female

Kan julle glo, ons is al in die herfs!

Hoewel die snikhete dat ons nog teister, is ons amptelik veronderstel om in herfs seisoen te wees.

‘n Vriendin van my het nou die ander dag gesê die dae en weke vlieg so vinnig verby hierdie jaar, dit voel al vir haar asof sy twee keer in ‘n jaar verjaar. Dit voel dan net soos gister toe sy verjaar het en dan staan sy een oggend op en besef maar dit is haar verjaarsdag. “ Nee genade, iets moet gedoen word, hou ouer ek word, hoe vinniger gaan die tyd verby en ek het altyd gedink as ek gaan begin ouer word gaan die tyd stadiger verby gaan”, het sy gesê. Ek moet met haar saam stem, die eerste drie maande van hierdie jaar is alweer iets van die verlede en dit was nogal een dag langer as normaalweg want dit is mos skrikkeljaar.

Kom ons staan net so bietjie stil en ons dink net wat gaan alles in die wêreld aan. Dit voel behoorlik of die hele wêreld op die kop gedraai is. Ons dink aan die verwoestende oorlog tussen Rusland en Oekraïne wat al langer as twee jaar aan die gang is, en daar is steeds geen einde in sig nie. Daar is die oorlog tussen Israel en Hamas. Meer as 32 000 mense is al in hierdie amper agt maande wat hierdie oorlog al duur dood en die hele Gaza is omtrent plat geskiet. Die grootste humanitêre krisis nog in die wêreld heers tans in Gaza met miljoene mense wat in haglike toestande woon en die grootste hongersnood nog heers daar.

Hier op eie bodem is daar self soveel hartseer stories en wanorde in land. Ek dink aan die miljoene mense wat reeds die afgelope 30 jaar hul werk verloor het as gevolg van die verval en plundering van ons land. Miljoene mense, veral jong mense, het nie werk nie, meer miljoene mense het nie bly plek nie, van daar di plakkerskampe wat soos paddastoele opskiet. Hierdie land ondervind, volgens kenners die grootste hongersnood in mense heugenis

Misdaad, veral geweldsmisdaad, wat insluit moord, verkragting aanranding en huislike geweld neem maandeliks toe. Dit is of die polisie nie meer beheer oor misdaad het nie. Daarom het ek besluit om van die maand af met ‘n misdaad reeks te begin. Hier het ek reeds ‘n oud kollega, lt.kol. Frans van der Merwe, ‘n forensiese deskundige nader getrek om hiermee te help en in die dae vorentoe gaan ek ook nog ander misdaad kenners nader sleep om hul bydrae te lewer.

Ons dink meer net aan die tragiese geval van Johslin Smith (6) wat reeds vroeg in Februarie vermis geraak het en nou, volgens media berigte, aan ‘n sangoma vir moetie verkoop is vir die bedrag van R20 000.

Alles in ons land is darem nie net pikdonker nie, ons het hierdie maand weer ‘n paar baie interessante loopbaan stories van ons dames af. Dames wat nie net hulle merk gemaak het in die polisie nie maar ook op ander terreine en na aftrede.

Lees gerus die loop verhaal van lt.kol. Dorothy (Dottie) Bell. Wat ‘n interessante loopbaan het sy nie gehad nie. Dottie is die ma van die bekende sanger Joe Black. Dit is dan ook sy en klein Joe wat die maand op ons voorblad pryk.

Het dit nie tyd geword dat elkeen van ons ons deeltjie moet bydrae om mense wat minder het ons, wat ons moeiliker omstandighede leef as ons, te help nie. Besoek gerus ouetehuise in julle omgewing, al is die meeste van ons al self oud. Dit is verbasend wat net vriendelike glimlag en ‘n lekker geselsie aan die mense kan doen. Kom ons almal betrokke by ons gemeenskappe op een of ander manier om ander te help.

Aan julle almal wil ek se, dankie vir almal se bydrae weer. Laat God julle leier en beskermer wees in die tye wat voorlê. Mag julle almal ryklik geseën word.

Ek groet julle tot (DV) later. Kom ons pak alles wat ons doen met nuwe moet en ywer aan.

DAMAGE TO SAPS

Via Brig. (Ret) Fanie Bouwer

By Anthony Norton

It is not possible to give a full and comprehensive account of the damage done to public institutions over the last three decades.

Virtually no public institution has been left unscathed and not in some manner been compromised by attempts to use it for pecuniary gain.

There has been a failure by successive governments to support and foster key areas of essential public service provision in relation to areas such as education, healthcare and policing, among others.

Instead of developing and enhancing the capabilities and capacities of public institutions for the greater good, many have unfortunately seen it instead as a chance to loot and plunder for self-enrichment.

As a result, the day-to-day functioning of many public institutions today is largely characterized by poor service delivery, combined with elements of corruption.

A brief overview of certain key public institutions in South Africa lays bare the extent to which they have been compromised by poor management and corruption. Policing. In any society, observance of the law and its enforcement is one of the key foundations of any successful democracy.

The South African Police Service (SAPS) was always going to be a crucial institution in a democratic society, and given its historical role in enforcing racial segregation under apartheid, it was a key institution that required fundamental reform and strong leadership.

Unfortunately, this opportunity was not used, and it has been characterized by infighting, incompetence and the removal of multiple national police commissioners over the years, some of whom engaged in serious criminal activity.

The most well-known in this regard was Jackie Selebi, who was the SAPS National Commissioner from 2000 to 2008. He was found guilty of corruption in 2010 and sentenced to 15 years imprisonment.

Subsequent to the Selebi era there have been multiple senior police officers who have been investigated for corruption and the merry-go-round of national police commissioners continues apace.

One small indication of the extent of the issues currently facing the police service, was that the national police headquarters in Pretoria was recently shut, because they were “not fit for any person to work in”. This is hardly surprising, given the extent of the dysfunction of SAPS.

Furthermore, the murder rate in the country has got progressively worse and the most recent statistics are alarming.

Murder rates have reached a 20-year high with approximately 27,000 people murdered in 2022/2023.

According to the Institute for Security Studies (ISS), on average, 45 people were killed every day during 2023.

To put these numbers into perspective, it is estimated that somewhere between 27,000 and 30,000 people were killed during the Israeli incursion into Gaza, which is an active war zone that involved bombing by fighter jets and a full-scale military incursion.

NUMBER OF INCOMPLETE DOSSIERS NPA RETURNS FOR FURTHER INVESTIGATION POINTS TO SERIOUS PROBLEMS IN DETECTIVE SERVICE

Via brig (Ret) Fanie Bouwer

Dr Pieter Groenewald

The deep-rooted problems in the South African Police Service’s detective division are paralysing the criminal justice system.

It was gleaned from the reply to a parliamentary question by Dr Pieter Groenewald, leader of the FF Plus, to the Minister of Justice and Correctional Services, Ronald Lamola, that more than 1,8 million criminal cases could not be tried and finalised since 2018/19 as a result of incomplete dossiers.

These dossiers were sent back to the relevant detectives with specific directions for further investigation as prosecutors know that cases cannot be tried successfully with incomplete dossiers.

In addition to this, the National Police Commissioner, Gen. Fanie Masemola, revealed at the end of last year to the parliamentary Portfolio Committee on Police that the Police Service has lost a total of 8 400 detectives since 2016.

The number of detectives plummeted from 26 000 in 2016/17 to a mere 17 000 in October 2023. To make matters worse, many of the detectives lost by the Service are seasoned and experienced police members who go on pension or are headhunted by the private sector.

Moreover, the resources at detectives’ disposal are getting scarcer every year with more than a quarter of the vehicles assigned to detectives in certain provinces being unusable.

These figures paint the bigger picture of the extensive and serious crisis affecting the country’s police and detective service. It has a direct detrimental impact on the entire criminal justice system.

The extent to which crime is out of control is clearly demonstrated by the country’s murder rate.

Six years ago, it was 34 per 100 000 of the population. It increased to 36,5 in 2022, and it now stands at 45, the second highest in the world.

The general crime rate also continues to climb, and South Africa is fast earning a reputation as one of the most crime-affected countries in the world.

Under such circumstances, a country’s detective service simply cannot be allowed to deteriorate as South Africa’s has over the past few years.

More qualified detectives should be appointed urgently, and efforts should be made to recruit experienced members to return to the force.

The reply supplied by the Minister merely outlines the processes being followed, which makes it clear that he does not realise, or want to acknowledge, the seriousness of the matter.

He referred to the “Norms and Standards for the Performance of Judicial Functions”, published by the Chief Justice in 2024, which stipulates, among other things, that accused persons have a “right to a speedy trial” and that dossiers should, therefore, be complete.

Under the current circumstances, quite the opposite is happening, though. With more than 1,8 million dossiers returned for further investigation since 2018 there is no possibility of a “speedy trial”.

Kommentaar: brig. Fanie Bouwer

* Soos u reeds weet het ek 'n verslag, met voorstelle, i.v.m. die (gewone) speurders na die DA se skaduminister van polisie gestuur. Hy het aangedui dat hy dit met die parlementêre polisiekomitee sal opneem.

* Vir die nasionale polisiekommissaris om voor te gee dat speurders by hulle duisende bedank, dui mos op 'n ernstige, interne strukturele probleem (iets wat ek pertinent uitgewys het), en wat natuurlik aanleiding gee tot die bedankings. Die antwoord is: stel professioneel vas met 'n in diepte ondersoek om verstellings, en/of wat ook al, te doen om so gou moontlik die probleem reg te stel. Praat daaroor moet vervang word deur iets daadwerklik te doen. Die SA'se samelewing eis dit.

* Onvolledige dossiere wat terug gestuur moet word vanaf aanklaers en die howe, dui op 'n paar dinge:

1. Swak ondersoekbeamptes wat te min of geen kennis het van hofgerigte ondersoeke nie.

2. Speurtak se bevelvoerders wat d.s. gebreke het soos genoem in par. 1 hierbo.

3. Geen "gereed vir verhoor-verklarings word in die ondersoekdagboeke (deel C) aangeteken nie. Of as dit wel hier en daar gedoen word, was die takbevelvoerder se onkunde om die ondersoek (volledigheid) self én die getuienisbeoordeling in die dossier, die fatale probleem.

* Ek hoor al jare nie meer dat intensiewe speurderskursusse aangebied word nie. Dit sal ook 'n negatiewe impak hê op almal en uiteindelik dan die gehalte dossiere wat op die aanklaers se tafels te lande kom.

Hoe het die man in die foto, en honderde ander, se dossiere destyds gelyk?

MY POLISIE LOOPBAAN 1 JANUARIE 1989 TOT 29 FEBRUARIE

Rachelle Lategan

Hallo Sarie

Dankie vir die geleentheid om my loopbaan met julle te kan deel.

So begin my polisie loopbaan in die destydse Suid-Afrikaanse

Polisiemag op 1 Januarie 1989. Ek word deur my pa, kapt Hendriks, by die distrikskommandant op Standerton ingesweer. Ek begin as student by die kantoor van die distrikskommandant afdeling finansies en werk saam met sers. Ena Bester vir vier maande. In die vier maande beoefen ek ook my sport, atletiek, en verteenwoordig die Suid-Afrikaanse

Polisie se nasionale atletiek span op Junior Suid-Afrikaanse kampioenskappe in April 1989, waar ek dan ook die SuidAfrikaanse kampioene titel verower in die 100m hekkies vir dogters o/19. So ontvang ek ook ‘n aanprysing van brig. Gerda Homan vir my prestasie. Gedurende Mei 1989 word my pa verplaas na distrikskommandant Nylstroom, so word ek ook daarheen verplaas.

Junie 1989 klok ek in by polisiekollege vir my ses maande opleiding – weet ook maar nie wat wag nie, is mos maar nog kind. Na voltooiing van my opleiding word ek uitgeplaas na die

destydse kwartiermeester in Silverton. Daar begin werk ek by die klere stoor en word toe later oorgeplaas na die aankope afdeling. Daar werk ek tot 1994. My verloofde by daai tyd, Nimrod Lategan, ook ‘n polisieman, word in Januarie 1994 na Maleoskop verplaas. Hoe dan nou anders, ek trek agterna en begin by Maleoskop in April 1994. Ek onthou my pa was so ontsteld toe hy hoor ons gaan Maleoskop toe. “sy woorde, daai plek het hom gebreek, geen mens kan daarna toe gaan nie” Ek’t net gelag en gesê ek gaan daar werk, nie vir ‘n kursus nie. Wat ‘n wonderlike tyd was dit nie. Ek het by die logistieke afdeling gewerk. Junie 1994 gaan ek op offisiers kursus in die Paarl, en word in September 1994 – lt Hendriks.

Sy verower die junior Suid-Afrikaanse titel in die 100 m hekkies vir dogters o/19 in 1989

Sal nooit daardie gevoel vergeet toe Chariots of Fire speel en jou pips word op jou skouers geplaas nie.

Links is haar pa, maj. Hendriks, bo regs haar sussie Ciska Louwrens en regs onder Rachelle.

Ek en my man tree dieselfde jaar, 22 Oktober 1994, in die huwelik en word ek lt. Lategan. In my tyd op Maleoskop verander die rang stelsel en word ek kaptein. Gedurende 2000 doen ek aansoek vir die finansiële pos en word ek bevorder na die rang van luitenant-kolonel op 1 Julie 2000. Maleoskop was

soos een groot familie. Daar werk ek tot die destydse genl Jackie Selebi besluit Maleoskop moet toegemaak word. Dit was vir ons almal ‘n baie hartseer dag. Maleoskop sluit 31 Desember 2002. Ons almal word keuses gegee waarheen ons uitgeplaas wil word. Ek word verplaas Groblersdal polisie as die hoof van menslike hulpbronne en begin daar in Januarie 2003. Nie lank nie, toe kom restitusie 7/2000 uit, en daar word ek weer verplaas na area KwaMahlanga. Ai, my moed het in my skoene gesak. Dis ver van die huis en die kinders is klein. Maar so begin ek by area KwaMahlanga logistiek gedurende Januarie 2004, 102km van my huis af en ek moet elke dag ry, 204km per dag! Dit was ‘n baie moeilike jaar vir my. Ek verval in ‘n depressie en word baie siek, ek word in ‘n kliniek opgeneem. Ek word vir ‘n onbepaalde tyd af siek geboek. Na baie aansoeke en papierwerk en die hulp van lt kol Louwrens (ook al oorlede) van EHW, word ek as gevolg van my geestestoestand terug geplaas by SAPS Groblersdal in Januarie 2006.

Daar word ek aangestel as die “Support Head” van Groblersdal onder die bevel van brig. Chirwa, stasiebevelvoerder Groblersdal. Elke werk het maar sy uitdagings, maar so het ek elke dag my werk my ywer aangepak en gedoen na die beste van my vermoëe. In my tyd by Groblersdal het ek ook verskeie bevelvoerders gehad, oa onder andere kCol Klaassens (oorlede), bBrig Chirwa, lLt kCol Tshebe (oorlede), kKol Letsoale, kCol Seroka (oorlede) en laaste kCol Lengwati.

Saam met ‘n paar kolleges op Maleoskop.

Vanaf 2015 het dit maar moeilik begin raak met al die uitdagings en geen hulpmiddels. En al die druk en stres, het my depressie weer begin kop uitsteek. Maar met medikasie en genade van Bo, het ons die werk dag vir dag aangepak. Die moeilikste tyd vir my by Groblersdal polisie was toe ons stasiebevelvoerder, kol. Seroka, op 17 Oktober 2021 baie wreed vermoor word voor sy huis in Dennilton. Hy was regtig ‘n goeie bevelvoerder met ‘n groot hart, altyd geluister en jou as kollega se belange op die hart gedra. Dit was ‘n groot verlies vir Groblersdal polisie. Lt. kol Hazelhurst word aangestel as waarnemende stasiebevelvoerder, ‘n oud Maleoskopper. Nie lank nie, toe gaan Lt.kol Hazelhurst met vervroegde pensioen en word lt.kol Phalane verplaas Groblersdal toe

Saam met ‘n paar vroue kollegas as waarnemende stasiebevelvoerder. Dit gaan moeilik, maar ons probeer nog steeds ons beste doen. Die stasiebevelvoerders pos word geadverteer, en 1 April 2022 word kol Lengwati aangestel as stasiebevelvoerder Groblersdal.

Die uitdagings in die polisie word net erger, hulpbronne minder en die bestuur wat nie aldag ondersteuning bied nie. Met my mediese geskiedenis van depressie en PTSD, word dit baie moeilik om gefokus en positief te bly, en die ondersteuning van bestuur ontbreek. Jy is net eenvoudig vir niks goed genoeg nie, en wat jy doen is ook nie goed genoeg nie. My gesondheid gee weer probleme en op 17 September 2022, word ek weereens opgeneem in Denmar, waarna my dokter my onbepaald afboek. Gedurende 2023 doen ek aansoek om medies ongeskik die polisie te verlaat. My aansoek word op 27 November goedgekeur My laaste werksdag in die polisie was 29 Februarie 2024.

Ek is die mens met die dankbaarste hart. Ek verlaat die Suid-Afrikaanse Polisiediens op 29 Februarie 2024, na 35 jaar, een maand en 28 dae. ‘n Boek wat goed begin het op 1 Januarie 1989 en geëindig het op 29 Februarie 2024! (Nogal in skrikkeljaar – moes een dag langer wag.)

Ek het darem die voorreg gehad om ‘n dinee by te woon in die mooi outfit!!!

‘n Leeftyd se Genade!! En daarvoor dank ek ons Hemelse Vader wat die pad vir so lank saam met my gestap het en my elke dag van my lewe gedra het tot vandag!!

Sarie, ek hoop dit is reg. Groete

Rachelle Lategan

Lt.kol. Rachelle Lategan

NASIONALE NETBALSPAN 1987

Via Karin Holder Weavel

Intelligensiekunde se Latynse stamwoord is ’Intellegére’ ONS VERMOË OM TE VERSTAAN.

DIE ONTWIKKELING VAN ‘N EIE

INTELLIGENSIEKUNDE (7).

Henning van Aswegen

Die Lont van Burgeroorlog

In November 1961 het die ANC se Nasionale Uitvoerende Komitee (NUK) gewapende verset as sy primêre metode van teenstand en verset teen die regering aanvaar met die stigting van sy gewapende vleuel, Umkhonto we Sizwe (MK). Nelson Mandela was aanvoerder van MK se opperbevel, die National High Command wat tydens ’n hoogs geheime ANC-NUK vergadering in Durban die aanbeveling oor ’n gewapende stryd gedoen het. Die president van die ANC, hoofman Albert Luthuli, was by hierdie vergadering teenwoordig en hy het tot die gewapende stryd ingestem. “The ANC’s military wing, Umkhonto-we-Sizwe (the Spear of the Nation), is controlled by the political leadership of the organisation, and armed struggle is combined with other forms of mass organisation, both legal and semi-legal.” Die aand ná die ANC NUK-vergadering hou die South African Indian Congress (SAIC), Coloured People’s Congress (CPC), South African Congress of Democrats (COD) en South African Congress ofTrade Unions (COSATU) ’n opvolgvergadering in Durban en endosseer dieANC Nasionale Uitvoerende Komitee se besluit om tot gewapende stryd oor te gaan. “The Congresses authorised me (Nelson Mandela) to go ahead and form a new military organisation, separate from theANC.” Daarmee word Mandela MK se eerste hoof van staf, tot en met sy arrestasie in Natal in 1962. Met hierdie besluit aanvaar en ondersteun die ANC/SAKP die beginsel van geweld en gewapende revolusie as politieke instrument, ’n standpunt wat hy tot vandag toe handhaaf en nog nooit herroep het nie. Die ANC/SAKP se beginselbesluit gee natuurlik aan enigiemand die reg op geweld en gewapende revolusie teen hom te gebruik, al is die ANC/SAKP tans die regerende party in Suid-Afrika.

Umkhonto we Sizwe het sy sabotasiedade op Geloftedag, 16 Desember 1961, ingelui deur verskeie geboue in Johannesburg en Durban met plofstof te beskadig. In die eerste agtien maande van sy bestaan pleeg Umkhonto we Sizwe, onder leiding van Mandela en sy strateeg en tweede hoof van staf, Joe Slovo, meer as 200 sabotasie- en terreurdade teenoor lede van die publiek, staatsgeboue en infrastruktuur soos treinspore en kragstasies. In Januarie 1962 verlaat Nelson Mandela Suid-Afrika in die geheim om in Afrika-lande steun te werf vir die ANC en MK se plan om die regering met geweld omver te werp. Mandela besoek Egipte, Ethiopië, Algerië, Morokko, Guinea, Liberië, Ghana en Tanzanië, waar hy reëlings tref vir die opleiding van MK-rekrute in tegnieke van guerrilla-oorlogvoering.

In Ethiopië woon hy ’n konferensie van die Pan-African Freedom Movement of East and Central Africa by, waar hy kontak maak met lede van Frelimo van Mosambiek en Zimbabwe African Peoples’ Union (ZAPU) van Rhodesië (Zimbabwe). Hier ontvang Mandela ook persoonlike militêre opleiding in voorbereiding vir die gewelddadige gewapende stryd deur Umkhonto we Sizwe in Suid-Afrika. Mandela vlieg hierna na Londen, waar hy die SAKP-lede Yusuf Dadoo en Vella Pillay ontmoet en aan hulle

verslag doen oor sy Afrika-reis. Op 24 Julie 1962 keer Mandela terug na Suid-Afrika en die Lilliesleafkleinhoewe, waar hy aan die ANC se Nasionale Uitvoerende Komitee verslag doen oor sy buitelandse reis. Mandela deel die NUK mee dat die meeste Afrikalande wat hy besoek het, ingestem het om militêre opleiding aan Umkhonto we Sizwe-rekrute te gee. Mandela reis hierna na die klein Natalse dorpie Groutville om die leier van die ANC, hoofman Albert Luthuli, op hoogte te bring van sy buitelandse besoek. Groutville is in 1844 deur die American Board of Commissioners for Foreign Missions as sendingstasie gestig. Naby Groutville is daar ’n rotslys waarop die Zulu-koning Shaka geklim het om die opleiding van sy impi’s, wat sy kraal kwaDukuza moes beskerm, dop te hou. Van Groutville ry Mandela en Cecil Williams, ’n dramaturg en teaterbestuurder, maar ook een van die aanvoerders van Umkhonto we Sizwe, na Durban en hou ’n vergadering in ’n woonstel met verskeie bekende SAKP-, ANC- en MK-lede, onder andere Ronnie Kasrils en Curnick Ndlovu. Mandela deel die groepie mee: “[Our initial acts of sabotage were the opening shots in a war that would grow into a guerrilla struggle, should the government fail to respond to our demands.” Op pad terug na Rivonia word Mandela en Cecil Williams tot hul groot verbasing naby Midmar in Natal deur die polisie in hegtenis geneem. Mandela word hierna aangekla van aanmoediging tot staking en geweldpleging en tot vyf jaar tronkstraf gevonnis vir sy betrokkenheid by die bedrywighede van die verbode ANC/SAKP.

Cecil Williams is aanvanklik deur die SAKP as verraaier verdink, maar die werklike verraaier was ’n Durbanse Indiër-SAKP-lid, wat terselfdertyd ’n agent vir die CIA se kantoor in Suid-Afrika was. Hierdie kommunis het die vorige aand in Durban ’n vergadering tussen Mandela en die leier van die ANC, hoofman Albert Luthuli, bygewoon en die inligting oor Mandela se roeteplan vanaf Natal terug na Rivonia, aan syAmerikaanse hanteerder, Millard Shirley, voorsien. Shirley was op daardie stadium hoof van die CIA se koverte operasionele seksie in die Amerikaanse Ambassade in Pretoria, en het hierdie inligting aan die Suid-Afrikaanse veiligheidspolisie oorhandig. Volgens die spioen Gerard Ludi, ’n goeie vriend van Shirley, is dit geen geheim dat daar goeie skakelverhoudinge tussen die Amerikaanse en Suid-Afrikaanse intelligensiedienste was en is nie.

Die feit dat Mandela deur een van sy medekommuniste uitverkoop is, het jarelank geheim gebly, totdat The Atlanta Constitution koerant in Georgia, Verenigde State, agt -en-twinitg jaar later ’n berig geplaas het, waarin die hoof van die CIA se kantoor (“station”) in die Amerikaanse Ambassade in Pretoria, Paul Eckel, erken dat die CIA en sy SAKP-agent in Durban, vir Mandela aan die Suid-Afrikaners uitverkoop het. In dié berig sê Eckel: “We turned Mandela over to the SouthAfrican Security Police. We gave them every detail, what he would be wearing, the time of day, just where he would be. They picked him up. It was one of our greatest coups. It is no secret that intelligence agencies world-wide cooperate.” Millard

Shirley het in 1973 afgetree, maar in Suider Afrika aangebly en is in 1986 in ’n motorongeluk in Swaziland gedood.

Poqo

Net soos die ANC funksioneer die PAC en sy gewapende vleuel, Poqo (wat “suiwer” beteken, dus suiwer swart nasionalisme), vanaf April 1960 ondergronds en word daarmee ’n intelligensieteiken in die bedreigingsanalise teen die staat. Die Pan Africanist Congress (PAC) is op 4 April 1959 gestig toe ’n militante groep, onder leiding van P.K. Leballo, weggebreek het van die ANC-SAKP. “Poqo was ingestel op sabotasie en terrorisme en wou deur moord en doodslag ’n skrikbewind voer wat hom in staat sou stel om teen 1963 die bewind in Suid-Afrika oor te neem.” Op die PAC se eerste nasionale kongres in Oos-Londen op 4, 5 en 6April 1959, word Robert Sobukwe as die eerste nasionale president en leier van dié groep verkies. Sobukwe en Potlako K. Leballo het die PAC en Poqo in 1961–62 gebou om in Wes-Kaapland en Langa net so sterk soos die ANC/SAKP te wees. Sowel Sobukwe as Leballo word deur die SAP gevange geneem en weer vrygelaat, waarna Leballo na Maseru uitwyk om die Poqo se bedrywighede om die bevryding van ”Azania” daar voort te sit. “In Maart 1963 sê Potlako Leballo tydens ’n nuuskonferensie in Maseru dat Poqo en die PAC een en dieselfde ding is en dat hierdie organisasie gereed is om die Suid-Afrikaanse regering ’n uitklophou toe te dien.”

Op 12 Mei 1962 promulgeer die Nasionale Party-regering die Sabotasiewet (Wet 76 van 1962 en daarna die Algemene Regswysigingswet 37 van 1963), wat daarop ingestel was om die veiligheid van die staat te verseker deur direk teen die Natioanl Committee for Liberation (NCL) en Umkhonto we Sizwe (MK) op te tree. Die rede hiervoor was die NCL en Umkhonto we Sizwe se verklaarde doktrine van direkte aanvalle op staatsgeboue en strategiese nywerhede, om ’n massa-opstand teen die staat te organiseer, om militêre- en sabotasie-opleiding aan “vryheidsvegters” van die ‘Peoples Liberation Army’ te verskaf en omvattende guerrilla-oorlogvoering teen Suid-Afrika se burgerlike bevolking te bedryf. Deur toepassing van die Sabotasiewet het die staat ondermynende organisasies verbied en mense wat ’n bedreiging vir staatsveiligheid inhou, in “huisarres” geplaas. Een van hierdie persone was Patrick Duncan, die seun van die voormalige goewerneur-generaal van die Unie van Suid-Afrika van 1937–1943, Sir Patrick Duncan. Patrick Duncan junior was die enigste ingeskrewe blanke lid van die PAC. Ingevolge die Wet op die Onderdrukking van Kommunisme, is kommuniste verbied om sekere vergaderings by te woon en met ander kommuniste te assosieer. Die taakopdrag van die regering aan die veiligheidstak was duidelik: die bedreigingsanalisie in Suid-Afrika het merkbaar verander en die veiligheidsituasie het beduidend versleg. ANC/SAKP-sabotasiegroepe het in Port Elizabeth, Durban, Kaapstad en Johannesburg aktief begin raak met die doel om sabotasie, guerrilla-oorlogvoering,

terrorisme en rewolusie te pleeg. Die veiligheidspolisie het terrorisme gedefinieer as intimidering van die burgerlike bevolking deur beplande dade van geweld ter bevordering van politieke oogmerke.

Sedert 6 November 1962, met die stigting van die Spesiale Komitee teen Apartheid en ekonomiese sanksies, is Suid-Afrika in ’n inligtingsoorlog met die VN betrokke. Die VN finansier ook deur middel van sy Ontwikkelingsprogram (UNDP) die vryheidsbewegings van Suider-Afrika, met insluiting van die ANC, PAC, SWAPO in Suidwes-Afrika (Namibië) en die Patriotiese Front (PF) in Rhodesië (Zimbabwe). Sedert 1965 neem die VN se finansiële hulpverlening aan hierdie groepe kumulatief toe. Die komitee sukkel egter van die begin af met sy definisies en begripsomskrywings van woorde soos ”terrorisme”, ”bevrydingsorganisasie” en ”vryheidsvegters”. Aan die een kant verklaar die VN in sy Handves vir Menseregte dat hy wil optree teen “internasionale terrorisme,” aan die ander kant ondersteun hy deur sy komitees en suborgane organisasies soos die ANC, PAC, die MPLA, SWAPO en selfs die Palestynse Bevrydingsorganisasie (PLO). Die VN handel in die geval van Suid-Afrika nie volgens objektiewe standaarde en die internasionale reg nie, maar hang sy beginsels in ’n politieke knyptang waaruit hy vandag nog sukkel om te ontsnap.

In 1963 neem die regering van dr. Verwoerd vir die eerste keer besluite en stappe om ’n formele inligtingsgemeenskap tot stand te bring. Die inligtingsgemeenskap het ontstaan uit ’n behoefte aan veiligheidsinligting en daaruit het inligtingseksies in elke staatsdepartement tot stand gekom. Die koördinasie en sinvolle vertolking van inligting het egter steeds ontbreek, met die gevolg dat inligting wat die besluitnemers in die regering bereik het, departementele in plaas van nasionale veiligheidsinligting was. Verwoerd het geweet dat die SAP ’n wetstoepassingsorganisasie was wat geregtelike stappe teen wetsoortreders neem, maar dat ’n koördinerende komitee nodig was om nasionale veiligheidsinligting te verwerk.

* In DIE BURO: Genl. Lang Hendrik van den Bergh en die Buro vir Staatsveiligheid, wat deur Imprimatur Uitgewers gepubliseer word, is daar ware Suid-Afrikaanse spioenasieverhale wat die waarde van agente en spioene illustreer, en ook die enorme skade wat hulle somtyds aanrig, onder die soeklig plaas. Die enigste werklike meetinstrument van die sukses van ’n spioenasiediens is die mate waarop hy of sy die geskiedenis beïnvloed het, of nie. Die Buro vir Staatsveiligheid het ’n invloed op die Suid-Afrikaanse geskiedenis gehad en verdien om onthou te word. Indien enige van ons lesers oor relevante inligting oor die ontwikkeling van spioenasie in Suid-Afrika, beskik, word u hartlik uitgenooi om enige inligting en foto’s aan henningvanaswegen55@gmail.com., te stuur.

* Die artikelreeks Intelegere bevat 982 bronverwysings en voetnotas, wat op aanvraag van die skrywer bekom kan word.

* Word in die volgende Nongqai vervolg.

* Voorafbestellings vir DIE BURO kan by Imprimatur Uitgewers geplaas word.

Ek begin hierdie maand met ‘n maandelikse reeks misdaad en misdaadvoorkoming en -inligting artikels. In die reeks gaan afgetrede lt.kol. Frans van der Merwe van Wesco en ander deskundiges sorg vir ‘n reeks artikels om almal meer misdaad bewus te maak en ook hoe ondersoeke gedoen word en hoe ‘n misdaad toneel genader behoort te word om forensiese bewysstukke nie te beskadig nie. Redakteur Nongqai Vroue

CRIME SCENE MANAGEMENT

WITNESS

Via Lettie Stander

THE FIRST RESPONDER: THE SILENT

By Kotie Geldenhuys with the support of Lt.Col.(ret.) Frans van der Merwe

Photo: Lt.Col. Willem van der Merwe

This month marks the commencement of a new SERVAMUS series focusing on forensics. Collaborating with experts in forensics from Wesco Forensic Services, the forthcoming articles will delve into various aspects.

The first articles will concentrates on the crime scene, often deemed as “holy ground”, outlining the duties of the first responder, whether a citizen, security guard, metro police member, or the first police officer arriving at the scene. As every crime scene narrates a story with lots of information, effective crime scene management is crucial. It is paramount to implement proper protocols to safeguard against the inadvertent destruction of any potential evidence

discovered at the scene. Treating a crime scene as “holy ground” is imperative, as it marks the initial stride toward delivering justice to victims of crime.

A professional approach towards crime scenes is crucial due to the unique nature of each incident. While it is impossible to create a one-size-fits-all approach, establishing guidelines is essential for managing situations professionally. Crime scene management is a collaborative effort that necessitates teamwork. Each member of the team plays a specific role to ensure a thorough and accurate investigation, starting with the first responder, whether it be security officials, metro police, or a member of the public. It is undeniable that individuals from the community, whether they are members of a neighbourhood or farm watch initiative or simply as victims or witnesses, frequently find themselves as the first responders to a crime scene.

A crime scene refers to the location and its surroundings, where a suspected offense has taken place or where items possessing potential evidentiary value could be gathered. The main purpose of crime scene management is to guarantee the effective control, proper documentation, thorough investigation and the preservation of the unquestionable integrity of items potentially holding evidential value at a crime scene. This ensures their admissibility as evidence in a court of law, aiding in establishing the guilt or innocence of an individual. Regardless of the professionalism exhibited by law enforcement officers and forensic science experts, the risk of evidence contamination looms large when outsiders are present, hindering the collection of crucial materials such as DNA, bullets and tracks that are vital for securing convictions.

Role of first responder

Willen and his team arrived at a crime scene.

This first responder, who can be as said anyone, including private security officers or members of the public, must ensure the preservation of the crime scene for law enforcement experts. It is crucial to cordoned off the crime scene immediately following the occurrence of the crime. This responsibility falls on either the first police member or a private security officer, who should maintain control until the investigative team arrives.

The first person at the scene should be visibly positioned to await the arrival of the police. This person should restrict any access to the scene. The first transfer of control, known as the first handover, should only occur to a recognised SAPS member, who will subsequently be referred to as the "first member." This first member will manage the crime scene until the arrival of the crime scene manager.

While awaiting the arrival of the first member, must see if any victims require medical attention and contact the ambulance services. Should paramedics arrive before the first member, the first responder must ensure they use a single entry and exit route and refrain from wandering around the premises in an attempt to prevent any contamination. While waiting for the authorities to arrive, the first responder should try to observe and remember as many details as possible. This includes any people present, descriptions of possible suspects, license plate numbers, or any other relevant information.

WESCO Forensic Services

The first responder at the crime scene should handle all civilians present with professionalism and empathy, recognising that being at a crime scene can be a traumatic experience for most individuals. Lt-Col (ret) Frans van der Merwe advises that the first person on the scene should introduce themselves to others, particularly if unknown, and clarify the objectives on the crime scene along with the rationale behind their actions. When individuals at the crime scene express curiosity to the extent that it interferes with the preservation of the scene and exhibits, it is essential to maintain politeness while firmly explaining the situation. Cultivating a positive relationship with those present is crucial, and if necessary, designating individuals to assist can

Photo:

be helpful; they may be instrumental in requesting or instructing others to evacuate the crime scene to prevent the destruction or contamination of evidence or ensure their safety.

Efforts should be made to identify any potential secondary scenes (for example a vehicle which could be use during the crime) that require protection. If such scenes exist, competent individuals should be arranged to safeguard them until police members arrive to take over. It is important to document details of crime witnesses, especially if it is known or suspected that they might leave the scene before the arrival of the police, making it difficult to trace them. The determination of who qualifies as a witness shall depend on the circumstances.

Efforts should also be made to determine the entry route used and ensure its preservation for further analysis by crime scene technicians. It is essential to communicate relevant information to the police, including the location of any unauthorised entry points, if identified, and details about specific items touched or moved by the perpetrators or any other individuals implicated in the incident.

Arrival of the first member

When the police, usually a VISPOL member, arrive it is important that the first responder cooperate fully and provide them with the information he or she has, answer their questions truthfully, and follow any instructions they give. It is important to refrain from speculating about the incident or sharing potentially inaccurate information. Stickto the facts that were observed, and let the professionals handle the investigation. Even after the police arrive, continue to avoid touching anything at the crime scene and allow law enforcement professionals to secure and process the area without interference. Civilian cooperation and responsible actions can contribute significantly to the resolution of a crime.

The initial actions carried out by the first responder at the crime scene during the early stages of the investigation are crucial, as they frequently shape the ultimate outcome of the inquiry. It is imperative for them to exhibit professionalism in their approach. Their conduct at the crime scene can lead to the apprehension of perpetrators and significantly influence whether the crime gets resolved or if the entire investigation faces jeopardy. Next month we will look at crime scene management the moment the SAPS took over from the first responder.

40 Years experience in the South African Police Service. Mostly investigated so-called high-profile cases amongst others for President Zuma. Was driver and protector for the President of Portugal during the inauguration of the new President of South Africa and for the European Union. Investigated robbery scene for the National Commissioner of Police. Murder Robbery and rape scene for the Just President Chief Justice Ngwepe. Was also involved in the investigations of Marikana, Leagh Mathews, Sheldeen Human, Oscar Pretorius, Radiwan Chreshner, Right Wing bombings, Somali Piracy, Ops Bapisa in Mozambique, Chinese Mafia, ISIS, Robbery at Danny Jordaan during 2010 World Soccer. Kidnapping and murder of Uwe Cambala from Porsche Germany and exhumed his body, Ops Ganolimp Mozambique, National Coordinator Forensic Investigations CIT Heists, OPS Rhino National Coordinator Forensic Investigations and NAJOC Forensic Coordinator for the World Soccer Cup Events. Was in command of Research and Development at Criminal Record Centre. Helped implement OHS in CRC environment. Did Border Duties. Was Part of many Take Down Operations. Did several Diplomatic Investigations.

Was involved in training with the Faculty Of Law UNISA for investigation of Somali Piracy. Also involved in the righting of several articles for UNISA and SERVAMUS.

Helped in the development of a Forensic Light Source PINTO LIGHT and developed the Magnetic Etching Process to retrieve obliterated serial no’s from firearms. Currently even used by FBI and other International Police Departments.

Was involved in several exhumations like members of the soccer team of Winnie Mandela. Tracing and Exhumation of missing Policewoman Francis Rasuge.

Was Part of the Ministerial Task Team for investigations against Serial Rapist Annanias Mathe and his escape from C Max Prison in Pretoria. Investigated serial murders and rape in Klerksdorp and accused was sentenced to death (13 times).

Took part in the reconstruction of the Air Crash of President Samora Machel of Mozambique and attended various other Air Crashes and Disasters.

Played a Role in several Films like the International Award Winning Film Stroop (Rhino Poaching) and other training films.

Did lots of Aerial Photography in order to document major complex crime scenes.

Qualified Fingerprint, Shoe and Tyre Track Expert, Draughtsman, Photographer and Blood Stain Pattern Interpreter, Counter Terrorism and Post Blast investigator. Did a Pathology Course by the University Of Pretoria and attended many Post Mortems. Received training in disaster Victim Identification.

Received training from W/O Training section of SAPS Criminal Record Centre, FBI, Scotland Yard, Stockholm Police Sweden and other Police Agencies in Europe.

HET DIE RANG PARTYKEER KOP TOE GEGAAN?

Brig. (afgetree) Fanie Bouwer

Nie veel nie, maar inderdaad tog wel.

Net die offisier? Nee, partykeer dié se vrou ook.

Oor die jare was my indrukke dat dit nie algemene ding was nie, maar dit het tog gebeur.

Dit was net soos elders waar dames hulself soortgelyk gekoppel het aan hulle eggenoot se status soos byvoorbeeld. 'Mevrou-dokter so-en-so' by bekendstelling.

Baie, baie jare gelede in die laat sestigs word 'n kolonel na Transkei verplaas as 'n afdelings inspekteur 'n Kolonel was daardie jare 'n baie hogere rang en die pos net so vernaam.

Toe maak sy vrou by die eerste dames klub byeenkoms 'n ligte mistykie. Sy stel haar self toe voor as "Ek is vol kolonel Fourie se vrou" (nie die regte van nie) - met die klem op 'vol'. Die probleem was toe dat daar later altyd agter haar rug gespot is daaroor

Ek het 'n kêrel - toe as 'n kaptein - en sy vrou persoonlik leer ken. Sy vrou was 'n liewe-goeie en minsame mens. Sy sou nie eers 'n vlieg skade aandoen nie. Hy ook nie. Later jare word hy 'n kolonel en beklee die pos van distrikskommandant.

Toe eendag het sy en 'n AO se vrou 'n klein verskilletjie by 'n amptelike funksie. Hierdie was deur meer as een persoon bevestig. En sowaar sê sy vir die AO se vrou "Ek sal seker maak dat julle verplaas word". Daar was blykbaar ook 'n ander geval waar sy 'n soortgelyke dreigement gemaak het.

Die oumense het destyds na dié soort van gedrag verwys as "Sy het gat vere gekry" of "sy dra swaarder as hy aan die rang".

Aan die anderkant weer, het ons 'n offisiers vrou leer ken - 'happy-go-lucky' en vir wie haar man of 'n ander ou se rang net mooi niks indruk op haar gemaak het nie. Sy het sommer maklik vir 'n meer senior offisier gesê "Ag nee, bog man, dis mos nou nonsies wat jy nou praat", partykeer meer gekruid. Sy was maar só aanvaar. Ons het van haar gehou. Haar man het later 'n taamlike hoë rang bereik.

Ek het baie senior offisiere ontmoet waar die rang nié die Alpha en die omega was nie. Dit was die ouens wat gemaklik was in hulle vel, om dit só te stel. Charismaties en intelligent. Hulle het eerder leiding gegee en met hulle leierskap gemotiveer en dinge laat gebeur. Jy moes húlle seker ook raak geloop het.

Ek was 'n brigadier by die provinsiale kommissaris-hoofkantoor in Kaapstad. Dit was so 'n stil dag, net ná die middag breek. En ek begin so in my gedagtes met myself praat. (Mens is nie koekoes as jy dít doen nie).

Ek vra myself toe "Onthou jy nog toe ons as konstabels by die sykant van die polisiestasie uitgeglip het en met die polisievên weggery het as een of ander hogere polisie kokkedoor by die voorkant ingekom het? Gewoonlik was hulle doerdie tyd meesal nie hoër as luitenant-kolonels in rang nie.

En toe vra ek myself hierdie vraag: "Is jý nou kamma 'n 'groot kokkedoor'? Ek het so 'n bietjie nagedink en ek sê vir myself: "Nee wat, jy is nou net ouer en effe bles met 'n klompie pips op jou skouers - jy is steeds ou Fanie, met nog steeds al jou foute en geite, maar die ander weet dit net nie". So kan jy ook mos nie jou vrou bluf nie.

Toe besluit ek net daar om in die gange van die sesde vloer te kyk of daar nie een of ander plattelandse polisieman in die gange is nie. Hulle was altyd daar te siene om pos af te gee of oor iets anders.

Gewoonlik wou hulle vinniger daar weg as wat hulle daar aangekom het.

Ek wou sommer net kyk hoe hy my hier op die sesde vloer ervaar.

Toe loop 'n baie jong sersant van Beaufort-Wes hom as't ware teen my vas toe hy so haastig-haastig om die hoek aangeloop kom. Hy kom swierig op aandag en salueer verwoed.

Ek nooi die effe verskrikte sersantjie vir tee, maar hy wys dit van die hand. Hy's kamma laat en haastig, want hy moet nog terugry Beaufort-Wes toe.

Ek gee nie bes nie. Ek laat my sekretaresse vir ons tee bring kantoor toe, terwyl ek die erg senuweeagtige klong intussen hieroor en daaroor ondervra.

Hy drink die warm tee buitengewoon vinnig en vra vinnig daarna om verskoon te word. Ons groet; hy salueer en ek verlos hom toe van sy 'ellende'.

"So was dit, en so is dit nog steeds", dink ek toe.

Ek wonder nou nog wat hy in Beaufort-Wes vir sy kollegas vertel het van sy ongemaklike ervaring?

JARELANGE VRIENDINNE KUIER SAAM

Mariette van der Riel

Op die foto is brig. Barnes, lt. kol Wheeler/Moller en ek. Ons kom al ‘n lang pad saam ek en kol Moller reeds 41 jaar vriendinne. Die ander twee meer as 25 jaar.

PELOTON 66 VAN 1977

Mariaan Linde

Peloton 66 van 1977 wonder net waar al die dames hulle nou bevind

Eerste ry van links na regs: Studente C M Horn, E Marx (onder peloton leidster) o/sers(v) H Schade (LO instruktrise), kol(v) D Botha (bevelvoerende offisier vroue polisie), brig W A van Zyl (bevelvoerende offisier SAP kollege), maj PJ Bothma (SO Opleiding), Lt (v) E M van Zyl (kompaniebevelvoerder), M.P. Myburgh (peloton leidster); E Calitz.

Tweede ry: Studente G.H. Herbst; D.C. Labuschagne, J.A. Mouton, R.J. Vermeulen, E.M. Loubser, W. van Brakel, me. Ras, S. Robinson, M.C. Kloppers, S.J. Meyer.

Derde ry: Studente D H Smit, FI Maritz, S E Muller, E J van Vuuren, PW Barendsma, M F Dippenaar. H J van Schalkwyk, E J Esterhuizen, M M le Roux.

Vierde ry: Studente A S Pelser, D D M van Rooyen, J H M Pretorius, E J van Zyl, R J Taljaardt, E Erasmus, M. le Roux, J.C. Nel.

Inlas. o/sers(v) M.M. van Vuuren (dril instruktrise).

MAMMOGRAM.

Via Lizette Roos

Al ons dames kan hiermee identifiseer. Ek het dit nie geskryf nie.

Ek het gisteroggend ’n mammogram gehad. My twee enorme, pyn volle en pre- menopousale borste gaan offer by die pannekoek werktuigkundige agter die toonbank. As ek die twee dames kon afhaak en oorhandig, en later weer kon gaan optel, soos ons destyds met ons kleuter skoolkinders gedoen het, sou dit ideaal wees. Want dit voel altyd of die-dame-met-diesimpatieke-glimlag nie lekker besef dat ek inderwaarheid nog VAS aan my borste is wanneer sy die twee pasiënte daar tussen die klem plate begin rond druk nie. ’n Mammogram behels basies dat hulle jou borsweefsel tot onder jou kieliebak bekyk onder ’n masjien wat 30cm weg is van jou lyf. Jy moet dus jouself bo-oor drapeer, en binne-in die staal masjien in, asof jy jou hele lewe nog gedroom het om één te word daarmee. Die dame-met-die-simpatieke-glimlag vryf elke druppel bors vel plat, en uit, en in, en oor. Tot hulle só afgetrek en uitgesprei lyk soos ’n Karoolandskap ná sewe jaar se droogte. Teen dié tyd is alles wat hang, maar steeds aan jou vas is, bo jou plat gesprei op die staalplaat, en begin leviteer jy al liggies bo die vloer om één met jou borste te bly, terwyl jou brein nóg hoër tussen die ligte en die elektrodes ’n plek moet soek om die posisie uit te wag.

Terwyl jou een arm óm die masjien is om die handvatsel daaragter by te kom, moet die ander arm wég wees – iewers in die lug of agter jou kop. Mens lyk teen dié tyd soos ’n kameelperd op hoëhakskoene wat deur ’n baie klein, hoë venstertjie probeer rek om water, vier meter weg van die opening af, uit ’n piepklein bekertjie op die grond te drink.

Dan sê sy: “Skuif jouself nog so ’n bietjie nader, asseblief. Nog so ’n bietjie opper ... nog so ’n bietjie nader.” As sy tevrede is dat jy nou tot in jou naeltjie op die plaat oopgevlek staan, begin sy met jou nek en jou gesig, want dié moet weg, heeltemal anderkant toe kyk, saam met die los arm. “Nee, hou jou bors nét daar, moenie beweeg nie!”

Uiteindelik is ons gereed! Ek, gevries in tyd soos ’n muskiet wat oopgespalk is teen ’n sportmotor se voorruit, en sy wat ver agter ’n skerm gaan staan en die knoppie druk vir die neerdaal van die plaatdrukker. Pffffffokkitttt! Ek was op ’n stadium bang my bors gaan by my tepel uitspring!

Die kuns hier is eintlik net om in die vêrte te bly kyk, want die prentjie lyk aansienlik erger as die gevoel. Dit belowe ek jou. As jy egter wel sou besluit om af te kyk na die twee susters toe, doen jy dit op eie risiko, want jou oë gaan waarskynlik soos twee “springs” uit hul kaste spring.

Toe is ons klaar met een bors. Daar’s vier invalshoeke, as alles goed gaan. En elkeen van daardie hoeke laat die posisies van die Kama Sutra soos ’n laerskool konsert lyk. Toe ek klaar is, gaan sit ek op die bed, tel my borste van die grond af op en rol hulle weer versigtig tot in my bra, en glimlag dankbaar vir die vriendelike vroutjie.

Albei is blakend gesond! Hoera! Die twee dames is wel effe getraumatiseerd, maar die prosedure was nodig. En alhoewel ongemaklik om te sien, is dit tog regtig eintlik pynloos.

Ons al drie is erg dankbaar. Dat dit verby is en ons gerusgestel is. En dat ons vir minstens nog die volgende paar jaar saam in liefde en vrede aan mekaar vas gaan wees.

*Hierdie skryf stuk is ge oordramatiseer ter wille van leesgenot. ’n Jaarlikse mammogram is broodnodig, glad nie so erg nie, en kan jou lewe red. Doen dit, asseblief, ter wille van almal wat jou lief hét, maar ook ter wille van jouself. ©hekelwoorde

Kol. Corona Visser

WAT HET VAN JOHSLIN SMITH GEWORD

Saamgestel deur Sarie van Niekerk.

Die afgelope net meer as ‘n maand, het die verdwyning van ‘n ses-jarige dogtertjie van Middelbos in die Kaap, gesorg dat die koerante feitlik daagliks hoofberigte hieroor gedra het. Honderde, of waarskynlik duisende vrae het geheimsinnige verdwyning van Johslin Smith ontstaan. ‘n Grootskaalse polisie soektog is begin en saam met die gemeenskap van Diazville is die woonbuurt gefynkam vir leidrade wat kan lei tot aanvanklik die veilige terug bring van Johslin. Sonder sukses.

Die hoof verdagte was Joshlin se ma, Kelly, se kêrel, Jacquen “Boeta” Appolis. Joshlin is volgens haar ma die besondere dag in Boeta se sorg gelaat aangesien die dogtertjie siekerig gevoel nie. Kelly het hom daarvan beskuldig dat hy nie behoorlik na haar gekyk het nie en dat sy onder sy oë weggeraak het.

Nie baie lank na Johslin se verdwyning het teorieë rondte begin doen dat die voormalige dwelmverslaafde Kelly iets met haar eie kind se verdwyning te doen gehad het. Sy het dit sterkste ontken. Sy het huilend op TV gesmeek dat enigiemand wat iets weet van die verdwyning van Johslin asseblief dit aan die polisie oordra.

Al meer krake het in die gesprekke van Kelly en Boete begin ontstaan. Die vermoede dat hulle beide iets met verdwyning te doen het, het groter en groter geword. Hoewel Kelly erken het dat sy dwelms verslaaf het, het sy gesê dat sy skoon is. Die ondersoek het al hoe meer begin draai in die rigting van Boeta, wat steeds ‘n dwelmprobleem het en boonop werkloos was. Die polisie was nou oortuig daarvan dat Johslin ontvoer is. Maar hoekom? Was die groot vraag op almal se lippe.

En toe kom die dag toe die polisie soektog op bebloede klere in ‘n vlak graf nie ver van waar Kelly-hulle woon, gevind is. Hoewel die klere eers vir forensiese toetse gestuur moes word, was daar geen twyfel aan wie dit behoort het nie. Die geheim van hierdie tienjarige dogtertjie se verdwyning het net verder verdiep. Die vraag was steeds: “Waar is Johslin”!! Hierna is vier mense in hegtenis geneem in verband die verdwyning van Johslin. Hulle was Kelly, Boeta Appollis, Stevano van Rhyn en Phumza Sigaga.

Toe Rapport op 17 Maart hul hele voorblad daaraan wy en se dat “die vermiste Johslin Smith se ma het twee jaar gelede al vir haar werkgewer gesê sangomas jag haar kind vir moetie vanweë haar ongewone gelaat en oë”, het die ondersoek ‘n totale ander inrigting ingeslaan.

Rapport ondermeer berig: “Broer Louw, hulle soek my kind. Hulle wil vir Johslin hê”.

Só het die ma van die vermiste Weskus-meisie, Johslin Smith (6) twee jaar gelede haar lot by haar werkgewer bekla nadat sy na bewering aanbiedinge ontvang het om haar dogtertjie vir moetie te verkoop.

Die 75-jarige David Louw van Diazville by wie Kelly Smith al die afgelope 12 jaar lank huiswerk doen het vertel hoe sy deur ‘n sangoma lastig geval is wat glo agter Johslin aan was. Dit is Joshlin se kenmerkende gelaatstrekke – heldergroen oë en taamlik ligte vel – wat haar so gesog gemaak het.”

Louw het ondermeer aan die koerant gesê dat die Kelly wat hy nou sien is baie anders as die Kelly wat hy 12 jaar gelede leer ken het. Volgens hom het sy baie agteruit gegaan nadat sy glo met die verkeerde sangomas deurmekaar geraak het. Ook haar jare-lange tik gebruik sou tot haar agteruitgang gely het.

“Facebook” groepe was daagliks vol van nuus oor Joshlin. En toe skok nuus deur die polisie wat die land behoorlik opnuut laat gons het: “Joshlin se ma het haar vir R20 000 aan ‘n sangoma verkoop”!

Die volgende op volg berigte is kort hierna op “Facebook” geplaas: Update Joshlin:

What we now know is that Joshlin disappeared not on Monday (29/2) but on Sunday (1/3). Kelly met with Sangoma on Saturday to have a look at Joshlin, Sunday the exchange was made, Kelly jumped in the car and drove a few meters with Sangoma, car came to a standstill and Kelly jumped out and Sangoma drove off with Joshlin.

She only reported Joshlin missing on Monday in order to give the sangoma a chance to get away with Joshlin.

The police should trust the public, all suspects that we basically handed over to you was made possible from information that I received from the community. The community can help crack this case, take them in your confidence.

We now know that there is someone out there buying children, let’s concentrate on finding that person who bought Joshlin, you have been unable to find him, please involve the local community and broader public. Let’s depoliticize this case, we would never take credit as a political party because the community gave us most information. We are now aware that big political pressure is being put to isolate us and to keep us far from investigation of Joshlin hence the treatment of Oom Biza Van Die Kaap and all the members of the community.

We are not your enemies, all suspects that you have there including the one you keep safe because you hope that he will successfully take us to jail has been handed to you by us and the community.

Let’s all make this about finding Joshlin and not political survival. I will go live tonight and explain why I think she is still alive and also share more information on kidnappings for money, sale of children and the grave mistake most parents are currently committing which might make their children the next Joshlin.

We will never be tired in finding Joshlin, thanks to the police of Eastern Cape which swiftly searched although unsuccessfully the three addresses which we gave them to look for Joshlin

We are following up more leads.

Maar Johslin was steeds vermis. Die vrae is steeds onbeantwoord. “Waar is Johslin en wat het van haar geword”?

Maar die grootste vraag nou op almal se lippe is: “Hoe kan ‘n ma dit aan haar dogtertjie doen? Hoe kan ‘n ma haar eie kind vir R20 000 aan ‘n sangoma verkoop”?

‘n Vyfde verdagte is in tussen in hegtenis geneem. Dit is die buurvrou van Kelly nadat sy na bewering ‘n verklaring by die polisie gaan aflê het waarin sy blykbaar “die volle waarheid vertel het”. Wat alles in haar verklaring gesê is, is nog nie bekend nie. Lourencia Lombaard het reeds vlugtig in die hof op Vredenburg verskyn

Facebook was weer daar om hieroor verslag te doen.

Thirty-two-year-old Lourencia "Renz" Lombaard briefly appeared in the Vredenburg Magistrate's Court on Monday on charges of kidnapping and human trafficking in connection with the disappearance of 6year-old Joshlin Smith.

The tiny woman seemed overwhelmed when she stood in the dock and went through the motions of stating her preferred language for the proceedings - Afrikaans.

Her name circulated among people standing outside the court before her appearance in the dock.

"She was in the first group of people searching for Joshlin," said local resident Diego Dietdricks.

She is understood to have been one of the last people who last saw Smith alive on 19 February.

This 5th person 'made a confession', says prosecutor.

Although prosecutor Jacques van Wyk said Lombaard confessed, there was no further insight into what she had confessed.

Lombaard had a brief exchange with a Legal Aid lawyer who took her details, and the case was postponed to 25 March for a bail information.

Once the magistrate left, photographers and videographers circled around Lombaard as they tried to capture pictures and footage of the woman who may hold the key to solving Smith's disappearance.

She was led away, followed by the lawyer, and was later taken from the court precinct in an armoured vehicle as people shouted at her.

One screamed at her: “You must die” .

Outside the court there was a heated discussion among some local residents.

"What confession?" asked one as people speculated over what she had told the police. The court and the road outside were not as frenetic as they were last week when there was shouting and police stun grenades were fired.

The other three people in custody are Joshlin's mother, Kelly Smith; Smith's partner, Jacquen "Boeta" Appolis; and Steveno van Rhyn.

The question still remains: Where is Joshlin?

According to Western Cape police spokesperson Captain FC van Wyk: "She is still missing."

Phumza Sigaga is in tussen weens ‘n gebrek aan inligting vrygelaat.

“WAT ‘N KLEURRYKE LOOPBAAN"!

Dorothy (Dossie) Bell.

Ek was nog net 17 jaar oud toe ek in Januarie 1973 by die polisiekollege in Pretoria

Tydens opleiding in die kollege Januarie tot Junie 1973 aangemeld het om met my polisie opleiding te begin. Nog net ‘n ou dogtertjie wat uit die skool in die polisiekollege ingestap het. Wat het tog vir my voorgelê, het ek baie dae gedink. Sal ek dit ooit maak.

Uitdagings en oorwinnings wat ek as 'n jong rekruut in 'n mans

gedomineerde professie nog sou moes oorkom, was soms wild!

Ek is die tweede oudste van vier dogters in die huis van die destydse nommer 25199T, my pa, Joseph Usher Bell. Hy het in Natal saam met die latere hoof van die speurdiens, genl. Zietsman en genl. de Witt rugby gespeel en was onder andere saam met genl J C Coetzee en ander op Offisiers kursus.

My pa het altyd gesê as hy ‘n seun gehad het, hy hom graag by die polisie sou wou laat aansluit en dis nadat ek ‘n artikel in die Huisgenoot gelees het van die eerste inname in 1972 wat ek my pa wou verras en doen toe aansoek vir keuring. Gids en dit nogal deur brig. Duveen Botha en maj. Ansie Nel…ek was so bang!

Voorstellings parade in Junie 1973.

Na my uit passering in Junie 1973 word ek uitgeplaas na Ermelo polisiekantoor! By uniform navrae waar ek twee jaar gewerk het. (1973-1975)

Toe ek terug is in Ermelo het my pa (toe by Nasionale Intelligensie) my onder hande geneem en gesê dat al sou ‘n persoon gearresteer word, ek nie daar is om hom te oordeel nie en al sou die persoon skuldig bevind word in die hof, is ek ook nie daar om hom te straf nie!

Sy woorde aan my was: “WALK WITH KINGS BUT NEVER LOOSE YOUR COMMON TOUCH…”.

Ek het onder andere in die begin, kort na my aankoms te Ermelo, die distrik geneesheer, dr Crozier moes bystaan met lykskouings (notas neem) ek het so pas 18 geword!!!

Die eerste geval was ‘n ouerige swart man wat met klippe doodgegooi is!

In 1973 was die lykskouing metode verseker uit die oude doos en ek moes aanskou hoe hulle sy kopvel sny en soos ‘n bok se vel vorentoe geskeur word en dan met ‘n gewone houtsaag oopgesaag word!

Met die gesaag het die oorledene se kakebeen oopgeval en ek het gedink hy het uit die dood opgestaan en ek het net laat wiel en buitetoe gehardloop! Praat van PTSD hehehe

In die aanklagkantoor het ek agter gekom dat ‘n ou swartvrou elke maand gearresteer word vir langer as 2 weke in ‘n voorgeskrewe gebied!

Dan het haar dogter wat by CNA gewerk het ‘n erkenning van skuld kom betaal. Haar Ma was 87 en kon nie meer op haar eie woon en haar dogter moes werk om die res van die familie aan die lewe te

hou…R10 in daai jare was baie geld. Een maand kon sy nie betaal… toe betaal ek die erkenning van skuld uit my sak en vele ander kere!

In hindsight besef ek ek was te sag en was dit vir my baie moeilik om sulke gevalle te verwerk.

‘n Boer van Pongola, se drywer op pad Johannesburg mark toe met ‘n vrag vol pynappels word voorgekeer vir een of ander rede, seker spoed en word stasie toegebring . Hy moes ‘n erkenning van skuld betaal, wat hy nie het en ek ook nie…geen erkenning van skulde of so iets, ook nie selfone!

Sy het sewe jaar lank aan die vroue studente in die kollege en op Hammanskraal afrondings klasse aangebied.

Ek het die boer kon bel 02:00 die oggend en by my Pa geld gekry vir die boete namens die boer anders het hy duisende rande verloor as die produk nie betyds by die mark kon wees nie. Dit lyk my ek moes eerder ‘n maatskaplike werkster geword het!

Oorgang na Ondersoekwerk (1975):

Ek is intussen Nelspruit toe verplaas en doen toe aansoek om ‘n speurders kursus

Daar het brig. Erasmus van die diamant-en goud tak ons meer vertel en het ek aansoek gedoen, maar is terug Nelspruit toe as speurder en is eers later ingelig dat ek wel gekeur is vir die diamant-en-Goud tak, Pretoria.

My eerste dag as speurder in Nelspruit word ek uitgeroep na ‘n winkel diefstal…

Dit was ‘n geval van die ryk oumatjie wat gesteel het by ‘n winkel in Neslpruit. Ek is na die winkel toe. Met ‘n dossier onder die arm en ‘n kop vol van kennis net na my speurders kursus het ek by die winkel ingestap.

“Dit was toe ’n oumatjie gewees wat deur die winkel sekuriteit aangehou is. Is toe net dat die emosies die oorhand probeer kry. Hoe kon ek iemand arresteer wat my aan my eie oumatjie herinner het? Daar is aan my verduidelik dat die ouma ‘n pakkie lekkers, koekies en eetgoed vir haar kleinkinders onder haar trui weggesteek het”.

Tot Dossie se ontsteltenis het die bestuurder daarop aangedring dat hy wil vervolg want volgens hom het hulle al hopeloos te veel as gevolg van die soort ding verloor.

Sy het toe verklarings begin afneem, maar sy het die saak so sagkens moontlik hanteer.

Sy het besef dat sy die oumatjie se man in die hande moes kry. Die het al erg bekommerd by die motor gewag.

“Ek het hom met trane gesmeek om nou meer as ooit sy vrou by te staan. Wat nog belangriker was, was om nie sy twee seuns (‘n professor en ‘n onderwyser daarvan te vertel nie.

“Ek het besluit om die oumatjie beslis nie in die polisie voertuig te laat laai nie en het di ou man, al ouer as 70, gevra om haar aanklagkantoor toe te bring. Ek het ook gereël dat die ou dame nie opgesluit word nie. In my gedagtes was ek oortuig dat sy vrygespreek sou word”.

Maar ‘n groter skok het gewag! By die huis terwyl die ou oom die pakkies afgelaai het, het die oumatjie ‘n rewolwer teen haar kop gedruk. Alles het vir haar te veel geword.

Daar was toe darem later ‘n troos, die professor het aan die

Foto: ‘n Stukkie van ‘n koerant uitknipsel wat in een van die dagblaaie verskyn het.

distrikskommissaris geskryf en hom gevra om dankie te sê aan die dame wat die dag oumatjie se saak hanteer het.

Hier het ek onder meer ‘n saak van onwettige handeldryf in diamante ondersoek. Die beskuldigde was ‘n lid van die stadsraad van Krugersdorp. Hy het veral bekendheid verwerf vir sy voël plaas en veral vir sy eksotiese papegaaie.

Tydens die verhoor in die destydse Randse strafhof het Boshof voor regter Victor Hiemstra getuig dat hy van die eerste dag, toe die polisie ‘n Nog ‘n saak wat baie aandag in die koerante getrek het, was die een ‘n skat lokvink hom genader het om die diamante aan hom te verkoop, het hy geweet die man is ‘n lokvink.

Hy wou egter ‘n rolprent oor voëls smokkelaars maak en het besluit om met die transaksie voort te gaan, omdat hy die ondervinding in die rolprent wou gebruik het.

Boshoff is egter skuldig bevind dat hy tien diamante van altesaam 38,91 karaat vir R11 917 van sers. P. Brink by die voëlpark naby Krugersdorp ontvang het. Die diamante is die volgende dag vir R8 000 aan iemand in Krugersdorp verkoop.

Ek stuur vir jou een van die koerant uitknipsels van destyds toe die saak groot opspraak in die koerante veroorsaak het.

Ek het daar gebly totdat ek op offisiers kursus moes gaan.

Dis die eerste jaar wat hulle oorgegaan het met die diploma in polisie administrasie .

Die meeste vrouens wat saam met my geskryf het het besluit om net die helfte van die vakke te neem en die volgende jaar die res!

Polisie werk bly egter ongenadig baar en of dit vreemdelinge of bekendes of selfs vriende is, as hulle ‘n beweerde misdaad gepleeg het, was dit Dossie se werk om die mense was te trek.

Nog ‘n verskriklike moeilike saak, wat haar seer gemaak het, was toe sy nog by goud-en-diamant gewerk het . Sy moes kamma ‘n vriendin raak met ‘n vermeende diamant smokkelaar en dié se vrou h. ‘n Gesoute smokkelaar sal nooit vreemde mense in sy vertroue neem nie.

Aanvanklik was haar taak aangenaam. Sy het sommer baie van die twee gehou en was seker dat daar iewers ‘n misverstand was: hulle sou eenvoudig nie ʼn misdaad kon pleeg nie.

Sy het so geheg geraak aan die twee. Intussen het sy en Pieter ook kamma verloof geraak en net voor Pieter die diamante aan Hennie verkoop het, is hulle kamma ook getroud.

In hierdie stadium was sy so geheg aan die twee dat sy partykeer amper vir Ria gesê het dat hulle van die polisie was. Aan die een kant wou sy hulle waarsku, maar aan die ander kant het sy besef dat sy haar plig moet doen. Dit was vir haar die moeilikste tyd van haar lewe.

Maar toe verkoop Pieter sy diamante en met die belofte dat hulle binnekort baie ryk sou wees…….

Op aandrang van my pa het ek ingeskryf vir al die vakke…sy advies was dat ek die vakke kon oorskryf maar dalk kom ek almal deur en is dit nie nodig nie!

Ek was die eerste vroue lid wat die eksamen geslaag het en die diploma verwerf het, en kon toe op die ouderdom van 24 op offisiers kursus gaan.

Ek was een van die stigters lede van die International Police Association in Suid-Afrika en het as visepresident die vereniging baie oorsee verteenwoordig.

Ek was as majoor oorgeplaas na openbare betrekkinge en kon ek vir die eerste keer voel dat ek reg geplaas was.

Ek was een van die stigters lede van die International Police Association in Suid-Afrika (IPA SA) en het as visepresident baie geleentheid gehad om te reis. Ek was vier jaar hierby betrokke. Ek is baie goed tweetalig, het Engelse ma gehad

Ek het aan die vroue studente in die kollege en Hammanskraal vir sewe jaar lank afrondings klasse aangebied.

Foto: Een van vier kinders, Klein Joe.

Ek was skakeloffisier vir die vroue reserviste.

In ‘n stem boodskap op my selfoon sê sy: Hi Sarie, ek het daardie een foto van al ons vroue offisiere, die datum is daar op. Dit is waar ons gedebatteer het oor kraamverlof vir ons vroue en toe hulle besluit het hulle sal iets daaraan doen. In die begin jare het ons vroue mos nie kraamverlof gehad, wat ons nooit toegelaat was nie Dan wat ek ook nou wil noem, die klein seuntjie met die polisie hoed op is klein Joe Black, my seun, daai ou wat nou sing en dan ook wat ek wou sê ek was vyf maande swanger met hom, dit is nou klein Joe, diens offisier by die speurders, word uitgeroep vieruur in die oggend sonder selfone of radio’s daardie tyd, jy word net uitgeroep en dan moet jy ry sonder ‘maps’ of enigiets. Dan ry jy alleen na ‘n moordtoneel of na ‘n selfmoord toneel toe, dan staan jy daar as diens offisier maar hulle sou nie gedink het daaraan om te sê “ok sy is swanger, ons los haar maar vir daai gevalle. Dit was nie maklik daardie jare nie.

Foto: Klein Joe het toe die bekende sanger, vandag se Joe Black geword.

In nog ‘n stemposboodskap het sy verder gese:

Nog ‘n ding is, die mans kon reguit werk toe gaan, hulle het kos gekry, ons moes sorg dat elke kind se toebroodjies gemaak word vir skool Jy kom in die middae huis toe dan moet jy kook vir die hele gesin. Ek moes in die oggende my kinders, een na my ma toe neem om hom op te gepas het toe hy nog bitter klein was want ek het nie meer verlof gehad nie die een word by die kleuterskool afgelaai, die ander een by die laerskool. Ek het vier kinders en die een by die hoërskool en jy weet daar kan net ‘n klein oponthoud wees in die verkeer en jy is vyf minute laat. Ag was dit nou groot drama dat ek nou kon laat kom want al die offisiere vergader halfagt in die oggend jy weet so almal het daar gesit in hulle glorie, maar ek,’n polisievrou met vier kinders het al die ander verpligtinge ook met die druk wat hulle op ons geplaas het. Maar nou ja, dit was baie lekker ek het die polisie geniet.

‘n Groep senior vroue offisiere saam met die destydse Minister van Wet en Order, wyle mnr. Adriaan Vlok. Die groep dames offisiere het hulle beywer daarvoor dat dames in die polisie geregtig geword het op kraam verlof.

HANCOR SE BOEMELAAR

Lurè Groenewald

Noem hom sommer Bethlehem, want dit is waar hy immers vandaan kom.

By die vier-rigting kruising van Dan Pienaar en Elizabeth straat staan hy elke dag. Sy vel taai soos skoen sole van elke dag se son en sy baard stekerig.

Esna vertel: "dit is Pieter se persoonlike boemelaar ~ hulle verstaan mekaar mos".

Waar kry jy dan anders 'n boemelaar wat vir Pieter met die groot hart op speed dial het? Soms kom daar 'n please call me deur en as Pieter terug bel sê Bethlehem, "stuur bietjie daar 'n geldtjie of kos, 'n man is honger". Of stuur 'n bietjie airtime en data ook.

Ry ek eendag daar verby staan daar 'n verrinneweerde 2 sitplek rusbank op die sypaadjie by Bethlehem se robot. Een man lê oop bek en snork terwyl Bethlehem staan en bedel. Kom ek die middag weer verby lê Bethlehem oop ketel en slaap. Moeg gebedel.

Tai vertel so gaan daar gaan 'n tyd verby wat hulle begin bekommerd raak, want Bethlehem is nêrens te sien. Sy plekkie is leeg en niemand kom meer groet en nonsens praat by die robot nie.

Helaas, een oggend staan Bethlehem weer op sy pos. Bly om Tai te sien loop hy nader. Tai: "My vader jong nou waar was jy dan so lank, ons het jou gemis". Bethlehem smile met sy geel tande van lekker kry dat iemand hom gemis het. "Nee wat 'n man word mos ook moeg. Ek was met verlof." Tai dog sy kry 'n beroerte en val amper uit die bakkie uit.... Hancor se boemelaar was met verlof!!!

"My magtig jong maar dis mos lekker. Waar was jy heen".

Bethlehem beduie: "ag nie ver nie, net hier anderkant by Grootvlei tronk. Gratis bed en breakfast sê ek jou EN ek kon elke dag stort. Maar ai toe verlang ek my mense en kom weer terug". Daar het jy dit. Die man was met verlof. Gratis en verniet. Vroeg oggend vra Bethlehem nou waar is Gerrie dat hy so skaars is en Tai sê nee Gerrie het geval en sy elmboog beseer.

Bethlehem met 'n smile en 'n knop oog:- "het hy 'n bier uitgehaal?".

Bethlehem se gunsteling bederf van sy Hancor familie is Woolworths koeksisters en kaas. En vergeet nie van Hancor se droë wors vertel Esna en Tilda.

Bethlehem se gunsteling persoon is Cecil wat een middag by hom stop en vra hoe dit gaan. Bethlehem se bek klap soos 'n plakkie op 'n teëlvloer soos hy gesels en die groen lig slaan oor. Cecil: "klim in".

Sonder om te skroom klim hy in en daar gaan gaan hulle. Cecil stop voor Galaxy en Bethlehem is skielik stil verstom. Cecil stick hom vir 'n bier en die man is in die hemel.

Klaas het altyd gesê 'n mielie is 'n lekker ding... Maar 'n familie is 'n bl*ksemse ding. Tot die dag dat hy my familie ontmoet het. Mense ~ mense. Sout van die aarde, lekker mense.

Lurè Groenewald

*Kopiereg*

OP 18 KLIM EK TOE OP DIE TREIN NA DIE POLISIEKOLLEGE, PRETORIA

Paula van der Walt (Roeland.)

Ek het as 18-jarige jonge Vrystaatse meisie van Welkom in 1984 op die trein geklim na Pretoria vir my basiese opleiding in die polisie opleidingskollege (Polkol), in Pretoria Wes.

Foto: Paula van der Wald (Roeland)

Ek was bang vir die onbekende want ek het niks meer asWelkom geken waar ek groot geword het in 'n baie streng konserwatiewe huis. Pa was baie beskermend oor sy dogters. Ons mag nie uitgegaan het nie en moes eerder veilig by die huis bly. In 1983 het ek gematrikuleer en vir 'n paar maande by 'n klerewinkel (Scotts) gewerk, toe besluit ek dit is nie vir my nie ek moet iets anders aanpak om 'n loopbaan te vestig.

Daar besluit ek toe om 'n polisie dame te word. Ek was nog altyd as kind perfek netjies op my skool uniform en omdat ek uit ‘n gedissiplineerde huis gekom het, het ek die Suid- Afrikaanse Polisie Mag as my loopbaan keuse gekies. Ek moet byvoeg dat wanneer ek ‘n polisieman op straat gesien het in sy uniform dan het my maag gedraai

want hul het so mooi en statig gelyk in uniform. So nou het die stadsliggies geroep en ek wou graag ‘n polisie dame word om my eie geld te verdien en my eie potjie te krap.

Junie 1984 het ek aangekom op Pretoria trein stasie met pa se streng woorde wat was “Jy klim nêrens af en jy ry saam geen vreemde persoon nie”. Dit was nog veilig daardie tyd in ons land maar pa se woorde was wet. Die bus het ons vervoer na die polisie kollege in Pretoria Wes en daar is ek toe in ‘n peloton ingedeel. Na die basiese opleiding is ek uitgeplaas na misdaadintelligensie hoofkantoor se werwings afdeling. Gedurende 1986 is ek oorgeplaas na die springstof opleidingseenheid en in 1988

na die Noord Transvaal misdaadintelligensie-eenheid. Vir ‘n tyd was ek die bevelvoerder van die misdaadintelligensie ontledings en vertolking sentrum (MIOVS).

In 1994 het ek my Nasionale Diploma in Polisie Administrasie verwerf en is na die Gevorderde Opleidingskollege in die Paarl gestuur om die offisiers kursus (KO) te deurloop.

In Desember 1995 het ek aansoek gedoen om ‘n pos en is aanvaar en oorgeplaas na die ernstige en geweldsmisdaad eenheid se nasionale komponent (EGM) onder bevel van genl.maj. Suiker Britz wat verantwoordelik was vir onder andere ernstige geweldsmisdade naamlik die ondersoek van moord, verkragtings transito rooftogte, bank rooftogte en rooftogte by finansiële Instellings ens.

Ek was deel van die spesiale ondersoekeenheid eenheid (SOE) onder bevel van genl.maj. Bushie Engelbrecht (toe brigadier). Onder genl Bushie was daar ‘n span genaamd die Cyber UnitEen waarvan ons primêre taak was om landwyd (Nasionaal) selfoon analises te doen met die doel om verdagtes in ernstige en geweldsmisdaad te identifiseer en op te spoor. Ek het verskeie kursusse suksesvol voltooi om selfoon analises te doen.

Foto: Toekenning vir lang diens by spesiale ondersoek eenheid

Ons was deel van ‘n span van EGM ondersoekers wat saam met die spesiale taakmag eenheid beplannings gedoen het vir optredes ten opsigte van voorkoming van ernstige rooftogte en die inhegtenisneming van transitorowers ensovoorts. Een van my pligte was om verdagtes te identifiseer deur middel van hul selfone en selfoon torings.

Hierdie ondersoek metodiek het ons in staat gestel na die bewegings en van misdadigers tydens die pleging van ernstige misdaad en met die betrokke toneel, hul adresse, naasbestaandes en meelopers te verbind. Elektroniese (gedokumenteerde) `arrestasie(s), ondervraging en die suksesvolle vervolging van verdagtes. Die tipe ondersoeke het gelei tot my getuienislewering in die streeks- en hoërhowe. Twee voorbeelde, en daar is meer, van selfoon ondersoeke en getuienislewering waar ek persoonlik by betrokke was is soos volg:

• Die moodsaak op Brett Kebble wat later daartoe gelei het dat my getuienis ‘n positiewe bydrae gelewer het tot die skuldigbevinding van die voormalige nasionale kommissaris, Jacky Selebi in ‘n saak van korrupsie in die hoërhof.

Foto: Wyle genl. JackieSelebi voormalige kommissaris. Paula was deel van die ondersoekspan wat hom ondersoek het.

• Die ontvoering en moordsaak op Leigh Matthews het die Cyber eenheid “map plotting” van toring data rondom die Bond Universiteit, Morningside en Walkerville, Johannesburg-omgewing

gedoen. Die doel van die toring data was om moontlike selfoonnommer(s) en verdagte(s) te identifiseer wat ten tye van die ontvoering en moord in die presiese area van die misdaad was.

• Hierdie inligting is aan die ondersoekspan onder bevel van wyle brig. Piet Byleveld oorhandig wat later bygedra het tot die inhegtenisneming en veroordeling van die moorderaar, Donovan Moodley.

In 2000 is ek bevorder na die rang van superintendent. My hele polisie loopbaan was vir my ‘n hoogtepunt, maar my beste jare was toe ek by die SOE (EGM) gestasioneer was. Ek het ongelooflike mense landwyd ontmoet vir wie ek behulpsaam was met hul ondersoeke. Dis hardwerkende speurders wat ‘n verskil wou maak en ook hul sake suksesvol deur die hof te kry met goeie vonnisse wat opgelê is. My seniors en mede-kollegas was ongelooflike mense wat ek tot vandag toe respekteer en na opsien. Van die lede is tot vandag toe my vriende.

My loopbaan in die polisie het geëindig in Januarie 2006 na 22 jaar en ses maande diens. Ek het aansoek gedoen vir ‘n pos by die spesiale ondersoekeenheid (SOE) (Special Investigating Unit) onder

bevel van adv Willie Hofmyer en is toe aanvaar as senior forensiese ondersoeker (“Chief Forensic Investigator”). Die spesiale ondersoekeenheid is ‘n onafhanklike statutêre liggaam wat ingevolge die Wet op Spesiale Ondersoekeenhede en Spesiale Tribunale, Wet No 74 van 1996 (SIU-wet) gestig is. Die primêre mandaat van die SOE is om ernstige bewering van korrupsie, wanpraktyke te ondersoek. Ek was 17 jaar en vier maande deel van verskeie ondersoeke wat onder die mandaat van hierdie eenheid geressorteer het. Ek het my loopbaan afgesluit na 17 jaar en vier maande jaar diens met verskeie suksesvolle ondersoeke.

Certificate of recognition for 15 years’ service with the Special Investigation Unit

Na my man se aftrede met 40 jaar diens in die Suid Afrikaanse Polisie in 2021, het ek besluit om eers al my sake by die SOE suksesvol af te handel. 30 April 2023 het ek besluit om met vervroegde pensioen te gaan, want my “work was done at the SIU”. Ons het verhuis vanuit Gauteng na die Kus en sien uit na die volgende fase van ons lewens. Gesamentlik het ek en my man 80 jaar se kennis van polisie werk en ondersoeke wat nie oorgedra of vervang kan word nie. Dis ‘n mylpaal

"THE RICH FAMILY IN OUR CHURCH

Via Marcia du Pont

I'll never forget Easter 1946. I was 14, my little sister Ocy 12, and my older sister Darlene 16. We lived at home with our mother, and the four of us knew what it was like to do without many things.

My dad had died five years before, leaving Mom with seven school kids to raise and no money. By 1946, my older sisters were married, and my brothers had left home.

A month before Easter, the pastor of our church announced that a special Easter offering would be taken to help a poor family. He asked everyone to save and give sacrificially. When we got home, we talked about what we could do.

We decided to buy 50 pounds of potatoes and live on them for a month. This would allow us to save $20 of our grocery money for the offering. Then we thought that if we kept our electric lights turned out as much as possible and didn't listen to the radio, we'd save money on that month's electric bill. Darlene got as many house and yard cleaning jobs as possible, and both of us baby sat for everyone we could. For 15 cents, we could buy enough cotton loops to make three potholders to sell for $1.

We made $20 on potholders.

That month was one of the best of our lives. Every day we counted the money to see how much we had saved.

At night we'd sit in the dark and talk about how the poor family was going to enjoy having the money the church would give them. We had about 80 people in our church, so we figured that whatever amount of money we had to give, the offering would surely be 20 times that much.

After all, every Sunday the Pastor had reminded everyone to save for the sacrificial offering.

The day before Easter, Ocy and I walked to the grocery store and got the manager to give us three crisp $20 bills and one $10 bill for all our change.

We ran all the way home to show Mom and Darlene. We had never had so much money before. That night we were so excited we could hardly sleep. We didn't care that we wouldn't have new clothes for Easter; we had $70 for the sacrificial offering.

We could hardly wait to get to church! On Sunday morning, rain was pouring. We didn't own an umbrella, and the church was over a mile from our home, but it didn't seem to matter how wet we got.

Darlene had cardboard in her shoes to fill the holes. The cardboard came apart, and her feet got wet, but we sat in church proudly, despite how we looked. I heard some teenagers talking about the Smith girls having on their old dresses. I looked at them in their new clothes, and I felt so rich.

When the sacrificial offering was taken, we were sitting on the second row from the front. Mom put in the $10 bill, and each of us girls put in a $20. As we walked home after church, we sang all the way. At lunch, Mom had a surprise for us. She had bought a dozen eggs, and we had boiled Easter eggs with our fried potatoes!

Late that afternoon the minister drove up in his car. Mom went to the door, talked with him for a moment, and then came back with an envelope in her hand. We asked what it was, but she didn't say a word.

She opened the envelope and out fell a bunch of money. There were three crisp $20 bills, one $10 bill, and seventeen $1 bills.

Mom put the money back in the envelope. We didn't talk, but instead, just sat and stared at the floor.

We had gone from feeling like millionaires to feeling like poor white trash.

We kids had had such a happy life that we felt sorry for anyone who didn't have our mom and dad for parents and a house full of brothers and sisters and other kids visiting constantly.

We thought it was fun to share silverware and see whether we got the fork or the spoon that night. We had two knives which we passed around to whoever needed them. I knew we didn't have a lot of things that other people had, but I'd never thought we were poor.

That Easter Day I found out we were poor. The minister had brought us the money for the poor family, so we must be poor.

I didn't like being poor. I looked at my dress and worn-out shoes and felt so ashamed that I didn't want to go back to church.

Everyone there probably already knew we were poor! I thought about school. I was in the ninth grade and at the top of my class of over 100 students. I wondered if the kids at school knew we were poor.

I decided I could quit school since I had finished the eighth grade. That was all the law required at that time.

We sat in silence for a long time. Then it got dark, and we went to bed. All that week, we girls went to school and came home, and no one talked much.

Finally on Saturday, Mom asked us what we wanted to do with the money. What did poor people do with money? We didn't know. We'd never known we were poor.

We didn't want to go to church on Sunday, but Mom said we had to. Although it was a sunny day, we didn't talk on the way. Mom started to sing, but no one joined in and she only sang one verse.

At church we had a missionary speaker. He talked about how churches in Africa made buildings out of sun-dried bricks, but they need money to buy roofs.

He said $100 would put a roof on a church. The minister said, "Can't we all sacrifice to help these poor people?"

We looked at each other and smiled for the first time in a week. Mom reached into her purse and pulled out the envelope. She passed it to Darlene.

Darlene gave it to me, and I handed it to Ocy. Ocy put it on the offering plate. When the offering was counted, the minister announced that it was a little over $100. The missionary was excited. He hadn't expected such a large offering from our small church. He said, "You must have some rich people in this church."

Suddenly it struck us! We had given $87 of that "little over $100." We were the rich family in the church! Hadn't the missionary just said so?

From that day on I've never been poor again. I've always remembered how rich I am because I have Jesus!

by Eddie Ogan

EARLY MONDAY MORNING

Rocial Fortuin

Early Monday Morning. Smash and Grab Hotspots. Workplace Exposure. New constables. SAPS Bishop Lavis Cape Town.

DIE DESTYDSE, VERGETE POLISIE KANTIENE!!!!

Niels Nilsson

'n Heildronk op die destydse polisie kantiene!!! ...

Die Polisie Kantien

Die polisie kantien

Lekker kuier verdien

Tyd saam met kollegas

Beide Adams en Eva’s

Lekker kuier en lag

Na 'n moeilike dag

Plek vir vergadering

En nie-amptelike berading

Plek om te ontlont

Vergeet van die swart hond

Bier of brandewyn

Gesonde samesyn

Want slegs jou kollega het verstaan

Wat in jou kop aangaan

Van haasman se vuil kyke

Tot verwaarloosde kinders en lyke

Partykeer 'n bottel te min

Moet 'n mens maar besin

Op jou Broer geleun

Hy sal jou ondersteun

Elke lid sal beaam

Geen sielkundige sal werklik verstaan

Want met kollega kon jy praat

Oor liefde en haat

Sommer van meet

Het hy of sy geweet

Almal in dieselfde boot

Onder die swart hond se skoot

Slegs 'n handvol oorleef

Na vryheid streef

Eenkeer geskrik

Van daai vabond wegruk

Deur party geliefdes gehaat

Tog het polisieman se kind daarby gebaat

Geen duur konsultasie

Geen oordeel of isolasie

Tot niet is die kantien

Bestuur kon net nie voorsien

Daarna baie na die bottel gedryf

Die polisie totsiens toegewyd

Plek vir vergadering

En nie-amptelike berading

Hy het sy plek verdien

Die polisie kantien

Met erkenning aan die skrywer.

Ek drink nie alkohol nie, maar was voorsitter en sekretaris van verskeie polisiekantiene en Afdeling

Westelike Provinsie se Offisiersklub.

PENSIONARISSE KUIER SAAM

Janine Andrianatos Minnie

En so kom die pensionarisse bymekaar van een stasie vir ‘n lekker ontbyt. Ons het maande na mekaar klaar gemaak:

.Lt. kol Renette Bonilauri wat die speurders se bevelvoerder was, kapt Nolene Norman menslike hulpbronne hoof, kapt Babie du Toit, finansies hoof, mev Da Costa, klerk by speurders en ek (Janine) die administrasie hoof. Ons klomp bly in kontak met mekaar. Daar is definitief lewe na ons beroep.

HISTORIESE ALMANAK: DIE DESTYDSE TIKPOEL IN DIE STAATSDIENS

Albe Grobbelaar

Die base, almal natuurlik mans in daardie dae, het gevrees dat die nuwe dames in die kantore, die tiksters, die manne se aandag van hulle ‘o so belangrike werk’ sou aftrek. Dit was toe dat daar besluit is, reg van die begin af, dat die tiksters in ’n afsonderlike vertrek moes sit. Hulle moes hulle klaar getikte dokumente dan deur ’n klein luikie aangee vir die manne.

(Historiese Almanak: Dinsdag 12 Maart 2024)

Liza Minelli is vandag 78 jaar oud. Hierdie dogter van Judy Garland en die rolprentregisseur, Vincente Minelli, is op 12 Maart 1946 in Los Angeles gebore. “It's Liza with 'Z' not Lisa with an ’S’.

Liza Minelli het al vir haar tweede rolprent, THE STERILE CUCKOO, wat in 1969 vrygestel is, ’n Oscarnominasie ontvang. En in 1973, na haar briljante vertolking van die karakter Sally Bowles in CABARET, het sy daardie gesogte goue beeldjie ontvang as Beste Aktrise.

Of Liza Minelli in haar jonger dae kon tik, weet ek nie. Maar vandag is ook ’n historiese dag vir die uitgestorwe beroep van die TIKSTER. Dit was op 12 Maart 1887 dat die Departement van Binnelandse Inkomste in Brittanje die eerste dames in diens geneem het wie se werk dit was om te tik.

Dit was ander tye. Van ons ouer luisteraars was dalk self tiksters, of sal ten minste nog die era van die tikster onthou. Sonderhulle sou besighede verlore geweeshet. Net vir as jy gewonder het: Die vinnigste tikster ooit was ’nAmerikaanse vrou, ene Stella Pajunas. Sy het in 1946, toevallig sien ek nou dieselfde jaar waarin Liza Minelli gebore is, in daardie jaar het sy 216 woorde per minuut in Chicago getik. Dit was op een van IBM se vroeë elektriese tikmasjiene. Jy, jy het reg gehoor: 216 woorde per minuut!

Maar terug na die beginjare van die tik-beroep in Brittanje. Die base, almal natuurlik mans in daardie dae, het gevrees dat die nuwe dames in die kantore, die tiksters, die manne se aandag van hulle o so belangrike werk sou aftrek. Dit was toe dat daar besluit is, reg van die begin af, die die tiksters in ’n afsonderlike vertrek moes sit. Hulle moes hulle klaar getikte dokumente dan deur ’n klein luikie aangee vir die manne. ’n Tikpoel op sy beste. Gaan kontak tussen die geslagte nie.

Wanneer die dames dan aan die einde van die week hulle betaling moes gaan haal, is hulle behoorlik opgepas op die roete tussen die “tik kantoor” en die “betaal kantoor”. ’n Manlike bode het teen ‘n stewige pas in die gang voor hulle uitgeloop, terwyl ’n ander een die agterhoede gedek het. (Amper soos wat skape aangejaag word.)

Oor hierdie vrouens het een baas destyds meerderwaardig die opmerking gemaak: “They can never develop a soul to express the ideas of business.”

Maar dit was nie lank voordat hierdie baanbrekers se waarde wel deeglik besef is nie. ‘nAnder manlike werkgewer in Brittanje het verwonderd opgemerk dat hy agtergekom het die tiksters kon twéé briewe tik in die tyd wat dit hom geneem het om een brief te skryf. Hy het bygevoeg dat hierdie dames verder die verstommende vermoë gehad het om ’n brief foutloos van die derde persoon na die eerste persoon te verander. “Moreover, they are cheap and there is no pension.”

Hulde vanoggend aan daardie onsigbare geslag pioniers wat die wiele van die ekonomie ver agter die skerms geolie gehou het. Dit was op hulle skouers dat die vrouens wat die glas plafonne kon stukkend slaan, later geklim het.

(© AG/ag)

(Historiese Almanak is ’n radiorubriek wat elke week oggend net na 06:35 in die program

KLANKKOERANT op Pretoria FM uitgesaai word.)

So het die bekende tikpoel-kantore destyds gelyk, In geryg soos skoolkinders. Die uwe het ook in ‘n paar van hierdie tikpoel-kantore gewerk. Daar was darem vir jou skinderstories hoor!

Redakteur: Nongqai Vroue/Female.

HISTORIESE ALMANAK

Albe Grobbelaar

Die tragiese vliegramp, wat net ses maande na die sluipmoord op dr. H.F. Verwoerd plaasgevind het, was vir baie jare in omstredenheid gehul. Daar was allerhande samesweringsteorieë en gerugte van sabotasie. Twee van die passasiers aan boord het glo sterk anti-apartheidsentimente gehad.

(Historiese Almanak: Woensdag 13 Maart 2024)

Die Rietbok-vliegramp het op Maandag 13 Maart 1967, vandag 57 jaar gelede, plaasgevind toe hierdie Viscount-passasiersvliegtuig van die SAL, Vlug 406, naby Oos-Londen in die see gestort het. Die 25

mense aan boord het almal omgekom. Die ongeluk, wat net ses maande na die sluipmoord op dr. H.F. Verwoerd plaasgevind het, was vir baie jare in omstredenheid gehul. Daar was allerhande gerugte van sabotasie wat glo te make gehad het met twee passasiers aan boord wat sterk antiapartheidsentimente gehad het.

Maar so onlangs soos 2022, meer as ’n halfeeu na hierdie tragiese ramp, is daar berig dat ‘n kommersiële vlieënier en “vliegtuigwrak-jagter”, Wouter Botes, met die hulp van moderne tegnologie die wrak van die Rietbok opgespoor het en die omstandighede aangaande die ongeluk kon verklaar.

Volgens Botes het die vlieënier, Kaptein Lipawsky, die aand van die ongeluk heelwat laer gevlieg as wat hy gedink het. Die hoogtemeter het, vanweë die slegte weer daardie aand, wat die barometriese druk sou beïnvloed, nie die korrekte lesing aangetoon nie en die vliegtuig se vlerk het waarskynlik die water geraak toe die kaptein links in die rigting van die kus gedraai het.

Maar op ’n minder rampspoedige noot: 13 Maart is ook ’n hoofletter dag op die sterrekunde kalenders Op hierdie dag in 1758 het Halley se komeet die punt die naaste aan die son bereik, presies soos Edmund Halley dit meer as sewe dekades tevore voorspel het. Halley was toe al 16 jaar lank dood.

Geleerdes het in 1758 met byna opgehoue asems gesit en wag vir die herverskyning van die komeet. Baie ongelowige Thomasse het gesê dit sou nie gebeur soos wat Halley voorspel het nie, maar tog was almal op die uitkyk vir hierdie verskynsel. En toe is dit ’n doodgewone boer, nie ’n sterrekundige nie, wat Halley se komeet in 1758 eerste raaksien, met ’n doodgewone teleskoop, ’n hele maand voor die professionele manne dit kon regkry.

Nog ’n merkwaardige dag vir die sterrekunde was 13 Maart 1781, die dag toe Sir William Hershell die planeet, Uranus, die derde grootste planeet in ons sonnestelsel, ontdek het. Uranus is sowat 64 keer so groot soos die aarde, en dit neem hierdie planeet 84 jaar, dis nou van ons jare, om een keer om die son te beweeg.

En toe breek 13 Maart 1930 aan, en op een jaar na presies 150 jaar na die ontdekking van Uranus, ontdek sterrekundiges die buitenste, verste planeet in ons sonnestelsel, Pluto. (Pluto is intussen, in 2006, “afgegradeer” tot ’n sg. “dwerg-planeet”.) Die ontdekking van Pluto is by die Lowell Observatorium in Arizona in die VSA gedoen. Nog ’n datum-toevalligheid: Pluto is ontdek op die dag

waarop die geboortedag van die man na wie die Observatorium vernoem is, Percivall Lowell, herdenk is. Hy is op 13 Maart 1855 gebore.

Is daar lewe iewers daar ver in die buitenste ruim? Dit bly die groot vraag. Daar was iewers ’n sinikus wat geskryf het, oor lewe op ander hemelliggame: “IF THEY BE INHABITED, WHAT A SCOPE FOR MISERY AND FOLLY. IF THEY BE NOT INHABITED, WHAT A WASTE OF SPACE.” So ou suurpruim!

(Ns: Daar is heelwat ekstra inligting by die foto’s.)

(© AG/ag)

(Historiese Almanak is ’n radiorubriek wat elke week oggend net na 06:35 in die program KLANKKOERANT op Pretoria FM uitgesaai word.)

Ek plaas hierdie stukkie oor die Rietbok, want sien dit was vir my baie persoonlik. Ek was veronderstel om op daar vliegtuig a passasier te gewees het. Ek het weens omstandighede my my bespreking op die laaste oomblik gekanselleer.

Redakteur Nongqai Vroue/Female

NUUS VAN DIE MAAND

PRINSES KATE VAN BRITTANJE KONDIG AAN SY IS MET KANKER GEDIAGNOSEER.

Sarie van Niekerk

Prinses Kate, prinses van Wallis en toekomstige koningin van Brittanje, het Vrydagaand in ‘n video van twee minute lank bekend gemaak dat sy aan die einde van Februarie met kanker gediagnoseer is. Sy

het gesê toe sy op 16 Januarie ‘n groot maagoperasie ondergaan het, het niemand getik kan kanker van aard wees nie.

Terwyl sy alleen en dapper voor die kameras op ‘n hout bankie in die tuine van Windsor, naby hul huis gesit het, het sy aan die wêreld vertel dat toetse wat na die operasie gedoen is het getoon daar is tekens van kanker en dat haar mediese span haar aanbeveel het met voorkomende chemoterapie te begin. Sy is reeds besig met die behandelings. Sy het gesê dat sy goed voel en elke beter word.

Sy het afgesluit met die woorde aan almal deur die siekte geraak was of is, byt vas julle is nie alleen nie.

Boodskappe van ondersteuning het sedertdien ingestroom.

Van ons almal hier by Nongqai Vroue/Female wil ons ook vir haar sê sterkte. Ons bid jou die

Here se seën toe vir ‘n spoedige en volkome herstel. SHALOM!!

Kate alleen op ‘n bankie in die tuine by Windsor waar sy haar siekte aangekondig het.

Kate hoop haar video uitsending bring einde aan bespiegelinge oor gesondheid

DIE SKOOLBOELIE

Frik Stoffberg

Sekere tye moet mens versigtig wees hoe jy met stories omgaan omdat daar dikwels klomp waarheid in steek en die karakters nog leef. Hierdie is so ’n storie en ek gebruik doelbewus fiktiewe name sodat ek niemand in verleentheid bring nie.

Praat mens oor die Platteland en mense soos hierdie kontrei, glo jy dat daar meeste net goeie mense bly. Sommige met ‘n eigenaardigheid of bietjie hoogmoed soos ant Pers Sarah, maar oor die algemeen sout van die aarde mense. ‘n Skoolboelie is sekerlik die minste wat mens hier verwag. Soos dit dan nou gebeur het, het hierdie kontrei ‘n baie arrogante skoolboelie gehad. As hy my kind was glo ek sou daar lelik vonke gespat het. Maar die mannetjie se pa was blind en goeie vaderlike tug het ontbreek.

Die storie gaan oor Flippie alias Lepel. ‘n Sagte mannetjie en regte ranteier wat nie deur die ander kinders gereken is nie. Gewoonlik eenkant en alleen op die skoolgrond. Maar, vandag was dit anders. Hy loop selfversekerd en breëbors met ‘n glimlag op sy gesig. Waar hy by van sy skoolmaats verby

loop word hy gegroet met uitroepe van “Jis Ou Lepel” en “hoe voel jy nou mater?” Dit en baie ander aanmoedigende aanmerkings.

Flippie, die middelkind van sy gesin Sy pa was die Bankbestuurder. Soos gesê, was hy saggeaard en het altyd weggeskram van enige konfrontasie. Hy was ook ‘n kranige hengelaar. In die groot dam buite die dorp was kurpers en swartbaars volop en hy het gereeld met ‘n mooi vangs huis toe gekom.

Daar het ‘n ding by die skool gebeur wat Lepel nuwe aansien gegee het. Die Lepel bynaam het ontstaan omdat Flippie in die klas gesit en dagdroom het. Hy het die vorige dag nuwe kunsaas gekoop waaronder een wat ‘n lepel genoem word. Hy het in sy verbeelding gesien hoe hy die lepel gebruik om ‘n mooi swartbaar uit te trek, Hulle was in die aardrykskunde klas en die onderwyser, ou Stokkies de Villiers, het hom tot die werklikheid teruggeroep en, gevra waar die son elke more opkom. Flippie was so vêr weg in sy dagdroom en het vol bravade geantwoord “ ‘’n LEPEL MENEER” Ag en net soos skoolkinders kon , het hulle gelag dat die skool dreun. Sedertdien het die bynaam Lepel aan hom vasgeklou

Die twee skool boellies wat met almal skoor gesoek het was Deon Versveld en Charlie Watkins. Twee aggressiewe en lastige karakters. Soos genoem, was Deon se pa blind. Charlie se pa was afwesig. Niemand het geweet wie dit was nie, maar Charlie het die gelaatstrekke en oë van ‘n Oosterling gehad en almal het gewonder oor sy herkoms. So het hy die bynaam “Chinaman” gekry.

Op die betrokke dag was Lepel tydens pouse op die skoolterrein besig om sy toebroodjies te eet. Deon en Charlie het rondgedwaal en met almal skoor gesoek, Toe hulle by Lepel kom het hy astrant na Lepel se kosblik gegryp en gevra wat daar te ete was. Deon het die kosblik oopgemaak en die inhoud op die grond uitgegooi en smalend gesê, “ek hou nie van kaas en kouevleis op my brood nie. Sê vir jou ma ek soek bacon en eier op die brood. Lepel was nie ‘n bakleier nie, maar toe hy sien hoe die broodjies wat sy ma met sorg ingepak het, in die sand lê het daar iets in hom gebreek en ‘n “heilige toorn” van hom besit geneem.

Buurman Jopie het altyd van ‘n heilige toorn gepraat. Wat ‘n heilige toorn anders maak as gewoonweg jou humeur verloor, weet ek nie. Maar Buurman het dit voorgehou as ‘n heilige en geregverdigde manier van kwaad word en jou nie as sonde toegereken sou word nie. Volgens hom het die kwaad word hier onder in die maag begin en opgestoot totdat dit jou nekare laat uitbult en ‘n galbitter smaak in jou mond gee. Dan het jy jou se selfbeheersing verloor en het ‘n donker mannetjie van jou beheer geneem. “Heilige toorn”. Ek wonder hoe dit heilig kon wees.

So ‘n heilige toorn het oor Lepel gekom. Waar hy altyd geïntimideer was deur boelie gedrag, het hy Deon toegesnou. “Jou lae lak” en toe die woorde uit is het hy besef dat hy die dag sou moes keer vir die vale of hy word lelik opgefoeter.

Deon het hom voor die bors gegryp , hardhandig nader gepluk en ‘n eerste vuishou na hom gemik. Maar die heilige toorn het gemaak dat Lepel sy knie lig en vir Deon vol op sy kroon juwele tref. Die man het van pyn inmekaar gesak en Lepel het hom vinnig omgestamp en bo-op hom gespring. Maar Deon was ‘n kranige bakleier en het onmiddellik omgerol en die bordjies verhang. Lepel het hom in ‘n skêr greep om die middellyf gekry en verbete druk begin toepas. Terselfdertyd het sy vuiste oortyd gewerk soos wat hy Deon toegetakel het. Dit was duidelik dat Deon hierdie slag nie net sou wen nie en Lepel het die druk om sy middellyf volgehou. Uiteinde was dat Deon nie die druk en die pyn verder kon verduur nie en hy het begin snik en geroep dat iemand hom moet help. Niemand, nie eers Charlie wou help nie.

So het Lepel hom gedwing om oor te gee, wat hy gedweë gedoen het. Nadat hulle van die grond af opgestaan het, het die skoolmaats wat kringetjie om die vegtendes gemaak het, Deon uitgejou. Die boelie was op sy plek gesit. Van hulle het met groot sorg Lepel se klere afgestof. Met die omdraaislag het ‘n groot gejuig opgegaan en wou almal net vir Lepel op die skouers klop. So het sy beeld van sagte, teruggetrokke seun skielik verander en het almal hom met bewondering bejeën. Die skool boelie se skrikbewind het tot ‘n einde gekom.

Wat van Deon en Charlie geword het na hulle skool verlaat het, het niemand geweet nie. Lepel het by die Suid-Afrikaanse Polisie aangesluit en na opleiding by ‘n polisiestasie in die stad begin werk.

Tydens ‘n aandskof een Vrydag is hyen ‘n kollega gestuur om ‘n klagte van rusverstoring te ondersoek. Daar gekom was daar ‘n woeste geveg aan die gang. Twee manne het ‘n jongman wat saam met sy vriendin by die busstop vir ‘n bus gewag het aangeval. Hulle het sy vriendin vieslik beledig en die jongman wou haar eer verdedig. Hy het nie ‘n kans teen die twee manne gehad nie. Mens kon sien dat hulle regte straatvegters was.

Toe Lepel en sy kollega op die toneel kom en die geveg probeer stop, merk hy tot sy verbasing op dat die twee vegtende manne niemand anders as Deon en Charlie was nie. Die twee wou ook nie bes gee nie en het hulle woede op die twee polisiemanne gekeer. Lepel, wat uitstekend tydens opleiding in gevegskuns gedoen het, het vir Deon in ‘n kopklem gevang en hom grond toe gewerk. Op daardie stadium het Deon gesien wie besig was om hom onder bedwang te plaas en dadelik oorgegee. Die twee is in hegtenis geneem op ‘n aanklag van rusverstoring en het die nag in die polisieselle

deurgebring. Die volgende oggend is hulle beide met R10 00 beboet wat op daardie stadium ‘n fortuin was, vrygelaat. Hulle het die boete betaal waarna hulle ontslaan is.

Lepel het kort daarna verneem dat Deon en Charlie net verder in misdaad verval het en dat hulle ‘n lang gevangenisstraf opgelê is op ‘n aanklag van aanranding om ernstig te beseer nadat hulle tydens ‘n straatgeveg ‘n man byna desmoers geslaan het.

As polisieman het Lepel se skool maats van vroeër groot respek vir hom gehad en het die sagte introvert verander in ‘n selfversekerde jong man wat elke dag daarop gekonsentreer het om toe te sien dat ander mense regverdig en met respek behandel word.

Die bynaam het egter by hom gebly. Toe hy later na sersant bevorder is, het ek verneem dat hy allerweë sersant Lepel heet.

Uit: Kontrei verhale. Frik Stoffberg

SIG en INSIG

Ds. Innes Benade

JOHANNES 9:24-25

'Die Jode het toe die tweede keer die man wat blind was, geroep en vir hom gesê:

“Praat die waarheid voor God; ons weet mos hierdie man is 'n sondaar.”

Daarop het hy gesê:

“Of hy 'n sondaar is, dit weet ek nie.

Een ding weet ek wel: ek was blind, en nou sien ek.”

Siende blind.

Só baie keer in my lewe was ek dít ...

Wou ek sien wat ek wou, glo wat ek wou, doen wat ek wil.

Met katastrofiese gevolge.

Mens het soms 'n bril nodig.

Om die lewe en veral die toekoms te sien vir wat dit werklik is.

'n Genade-reis met vele berge en dale!

Hoogtepunte en laagtepunte.

Die blind-gebore man se lewe was net laagtes.

Niemand het vir gebrek tyd gehad nie.

Verstoteling en ongewenste.

'n LAS!

Dan kom die VERSKIL MAKER en gee hom 'n berg om op te staan.

Van hoog bo - af te kyk - en te SIEN.

Dat sien nie naastenby so belangrik is as om insig te hê nie.

Dat sy genesing ook asseblief tog die blindheid van Skrifgeleerdes kon aanspreek.

Maar helaas.

Niks is meer dwaas as geleerdes wat dink hulle weet nie.

JESUS kom raak nie net die dowwe oë van 'n man aan nie, HY strek wyd uit om die Verharders ook te raak...

Sonder sukses.

Vir hulle sal HY, tot vandag die veroordeelde bly.

'n Kruis SY eindbestemming.

Maak dood, die HOOP.

Maak dood, die LEWE.

Maak dood, die POTENSIAAL!

Hoe onnosel kan mens wees?

Hoe blind vir die waarheid?

Ons het 'n BRIL ontvang wat deur die newels van verwarring, gefokus kan leef.

Ons oog gerig op CHRISTUS, LEIDSMAN van ons geloof.

HERE JESUS,

Dankie vir U bemoeienis met die gebreektes.

Dankie vir U vasberade tred op die pad van selfverloëning en verguising.

Maak ons waardig om te volg.

Dankie HEER en HEILAND.

Amen.