Smoelwerk

OP H P I H N A V KELING -2009 K I W T N O E D D 1999 N A L R E D E IN N

IPHOP H N A V G N I KKEL DE ONTWIL 99-2009 9 1 D N A R IN NEDE

Colofon Projectleiding en hoofdredactie

Graffiti archief

Dave Vanderheijden

Bomber Magazine Booyabase Daddy’s Nasty Sons Dizl Dutch Damage Iser Kers Losers Mr. Serious Nothing Fancy Riba Riots & Push Rips DSK Upperclasz Magazine Vicks

Eindredactie

Rob Dijkstra Vincent van der Does Wiger Fels Onno Hart Roel Janssen Jaap Megens Rik Spruijt Dave Vanderheijden Redactie

Eric Bos Vincent van der Does Onno Hart Jaap Megens Rik Spruijt

Smoelwerk is mede mogelijk gemaakt door:

Ontwerp & Beeldredactie

Jean Pierre Kin (BREED) Erik Kluijver (SEK)

Medewerkers

Daniel Claessens Bart Hooghiemstra Roel Janssen Sebas Kole Minke-An Ligeon Max Ohlenschlager Jan Maarten Oolbekkink Peter Oostinga R2 Bart Thiesen Dave Vanderheijden Maarten Warning

Uitgeverij

De Boekfabriek Met dank aan iedereen die een bijdrage heeft geleverd aan de realisatie van Smoelwerk.

Zonder jullie was dit boek niet mogelijk geweest.

Speciale dank gaat uit naar iedereen die de afgelopen tien jaar een redactionele bijdrage heeft geleverd aan Hiphop In Je Smoel. En in het bijzonder Rense van der Hoek die de website op technisch vlak naar een nieuw level heeft gebracht.

Š 2009 Smoelwerk (de ontwikkeling van hiphop in Nederland 1999 - 2009) is een uitgave van Hiphop In Je Smoel i.s.m. uitgeverij De Boekfabriek.

ISBN: 978-94-90177-03-4

Stichting HIJS heeft getracht alle rechthebbenden te achterhalen. Mocht u desondanks menen aanspraak te kunnen maken op enig recht dan verzoeken wij u contact op te nemen via: info @ hiphopinjesmoel.com

Inhoudsopgave old school media RAPPERS DJ’s Producers Breakdance Graffiti Parties Best of HIJS

8 14 42 154 194 232 258 290 324

Voorwoord

Foto: AQ/Auke VanderHoek

In 1999 was ik een grote liefhebber van nederhop en was ik ieder weekend aanwezig bij een van de vele feestjes. Internet speelde toen nog een beperkte rol; mijn enige opties om te achterhalen waar alle feestjes, concerten en festivals plaatsvonden, waren de Nederlandse websites Art.12 en theBoombap. Ik had sterk het idee dat er veel meer dingen aan de hand waren dan waarover werd geschreven.

Vooral uit praktische overwegingen zag ik het maken van een eigen website wel zitten; dan had ik immers een mooi overzicht van de aankomende optredens.

September 1999 reisde ik af naar Maastricht voor het zoveelste optreden van Osdorp Posse. Tijdens een uitgebreide livesessie van Def P die avond, kwamen de woorden ‘hiphop in je smoel’ voorbij. Op dat moment was het me gelijk duidelijk: dát wordt de naam van mijn website! Het moest een pure, no nonsense hiphopwebsite worden; dit was de perfecte naam. In het begin deed ik echt alles zelf, inclusief het bouwen van de website, terwijl ik daar totaal geen verstand van had. De site ontwikkelde zich langzaam maar zeker, net als de hiphopscene in Nederland. Al vrij snel maakte ik op HIJS (Hiphop In Je Smoel) ook ruimte voor buitenlandse hiphop. De website groeide de eerste vijf jaar enorm. Allerlei mensen die graag hun steentje wilden bijdragen in de vorm van artikelen, recensies of foto’s meldden zich aan. Ik had ineens een redactie van 10 - 15 mensen die met alle liefde hun ding wilden doen, dat had ik natuurlijk nooit gedacht toen ik in mijn eentje begon. De scene maakte rond de millenniumwisseling een sterke ontwikkeling door. Er waren veel nieuwe releases, artiesten en optredens om in beeld te brengen, je kon echt spreken van een hele nieuwe stroming van artiesten.

Naar mijn mening waren er voor getalenteerde artiesten nog niet genoeg mogelijkheden om op te treden. Zo ontstond het idee om zelf dingen te gaan organiseren. Het eerste wapenfeit was het Splosh! festival (2002) in Zeewolde (Flevoland) in het jongerencentrum van Backstage. Dit festival duurde maar liefst 12 uur lang en kende een zeer diverse programmering met onder meer Raymzter en Opgezwolle. Deze legendarische dag smaakte naar meer en al snel organiseerde HIJS underground-avonden als Relevant Elements en Headlock! Daarnaast haalden we Amerikaanse acts als CunninLynguists, Immortal Technique en Mac Lethal naar Nederland.

Inmiddels was het 2004: HIJS bestond alweer vijf jaar. Om onze verjaardag te vieren organiseerden we op 25 september een grote party in LVC te Leiden. Het zou een gedenkwaardige dag worden met acts als Brooklyn Academy en Thirstin Howl III die speciaal werden ingevlogen vanuit New York. Ik keek met gepaste trots en veel plezier terug op de eerste vijf jaar. We hadden zonder betaalde krachten een website ontwikkeld die uitgegroeid was tot het grootste, onafhankelijke, online hiphopplatform van Nederland. De missie voor de jaren daarna was duidelijk: de website verder uitbouwen en als organisatie professionaliseren.

Voor mijn gevoel had de website met zijn minimale middelen in 2006 het plafond bereikt. Om verder door te groeien, te professionaliseren en meer financiële ruimte te creëren, was een rechtsvorm nodig. Vanuit ons non profit oogpunt was het duidelijk dat we een stichting moesten worden. Een bijkomend voordeel was dat we dan in aanmerking konden komen voor subsidie. Natuurlijk moest er ook een ondernemingsplan komen. Dat was nou niet echt iets dat ik gewend was, want binnen HIJS werd er niet gewerkt met een planning en al helemaal niet met een meerjarenplan. Met een HIJS-collega ging ik een paar maanden hard aan de slag.

Het tienjarig bestaan was een belangrijk onderdeel van het plan.

In 2007 kwam tien jaar Hiphop In Je Smoel serieus ter sprake en werd er voor de eerste keer naar diverse ideeën gekeken. De redactie was het er al snel over eens, er moest een naslagwerk over de afgelopen tien jaar hiphop in Nederland verschijnen.

Hiphop is in de afgelopen jaren van een kleine stroming gegroeid naar een van de meest populaire subculturen. Naast het boek moest er ook een cd en dvd komen, vonden we. Om het verhaal compleet te maken moest er eigenlijk ook nog een eendaags festival komen waar het naslagwerk zou worden gepresenteerd: Smoelwerk was geboren!

De realisatie van het boek zou het meest lastige onderdeel worden. Want hoe dik het boek ook zou worden, het was onmogelijk om de complete hiphopscene te belichten. Laat ik voorop stellen dat wij niemand bewust uit Smoelwerk hebben gehouden. We hebben er als redactie wel voor gekozen om zoveel mogelijk sleutelfiguren te noemen en hiphop in een breder perspectief te plaatsen. Ik wil hierbij ook nog even benadrukken dat diverse artiesten onbereikbaar waren, niets van zich lieten horen of zelfs geld vroegen voor een interview. Mocht je dus bepaalde mensen missen dan ligt dit misschien niet aan ons maar aan het verantwoordelijkheidsgevoel van de artiest in kwestie.

Smoelwerk is een zeer divers boek geworden met artiestenprofielen, interviews met dj’s, breakdancers en producers, allemaal voorzien van uniek beeldmateriaal.

Verwacht verder achtergrondartikelen over de ontwikkeling van radio, internet en labels, plus een selectie van de beste HIJS-artikelen van de afgelopen tien jaar.

Ik hoop dat wij weer andere mensen inspireren met Smoelwerk en dat het naslagwerk een goed beeld geeft van wat er de afgelopen tien jaar op het gebied van hiphop in Nederland is gebeurd.

Thanks voor de support!

September 2009 Dave Vanderheijden [initiatiefnemer & hoofdredacteur]

e d l a a p e b n e e s i l ’T e o v e g p e i d n e e , t r a e d e l sf e o v e g een e d n i t o t t a a g g u l r o e o t h c s d ol l e o v e G l o ho c S d l O t e sse H o p p r o d s o

Hiphop in Nederland: the early days Smoelwerk gaat over de ontwikkeling van hiphop in Nederland tussen 1999 en 2009. Maar daarvoor waren al zo’n twintig jaar b-boys, graffitischrijvers, dj’s en mc’s in ons land actief. Om de ontwikkeling van de afgelopen tien jaar in perspectief te plaatsen, blikken we hier terug op de vaderlandse hiphopcultuur tot 1999. Wie waren de pioniers in de verschillende elementen? Welke acts zorgden voor een ommekeer? Voor je verder leest: dit is geen volledig overzicht maar een korte terugblik, een dwarsdoorsnede van de eerste twintig jaar. Wil je meer weten over deze periode, lees dan Van Brooklyn Naar Breukelen van Saul van Stapele. Let’s go…

Foto: Dureco

10

Smoelwerk Old school

De eerste breakdancers waren in de prille jaren 80 te vinden in Rotterdam (Edzon Themen, Paulo Nuñes) en Amsterdam (Henkie Bakboord). Hoewel Rotterdam meer breakers kende, was het Amsterdam dat de dans voor het eerst landelijk bekend maakte. Door de hit Say What? Say Who? van de band Alex & The City Crew werd het een kortstondige rage in Nederland. Henkie Bakboord was een van de dansers en kwam zelfs op tv bij Ivo Niehe. De meest vermaarde crew in Rotterdam was Dynamic Rockers, die midden jaren 80 internationaal prijzen won. Buiten Rotterdam en Amsterdam waren hier en daar mensen bezig, maar bekende crews uit de rest van het land waren er niet in de 80’s. Begin jaren 90 was breakdance op sterven na dood. Mensen als Paulo Nuñes en Carlos Rocha combineerden hun break-achtergrond met andere dansstijlen. Breakdance leek in Nederland niet meer te bestaan. Rond 1997 zagen de Rotterdamse pioniers banden van de grote internationale breakdance battle Battle Of The Year en constateerden dat breakdance internationaal nog steeds groot was. De mannen besloten terug te keren naar hun roots en richtten eerst de All Star Breakers en later 010Bboys op.

In Rotterdam ontstonden jonge crews als Starforce, Got Skillz en Freezone en ook in de rest van het land schoten de crews als paddenstoelen uit de grond. Vaak naar aanleiding van showcases die de 010Bboys in hun stad hadden gegeven.

Breakdance was met evenementen als International Breakdance Event en Spin Off aan het einde van de jaren 90 groter dan ooit in Nederland.

Toen begin jaren 80 elektro-hiphop opkwam, was het nog niet in iedere discotheek

18-09-1999 Hiphop In Je Smoel voor het eerst online

toegestaan om de muziek te draaien. Amsterdammer All Star Fresh was een van de eersten die dit deed, zowel in buurthuizen als discotheken. Datzelfde gold voor DJ DCS in Rotterdam. Veel hiphopdj’s deden ook mee aan battles, zo ook All Star Fresh en DCS, die internationaal hoge ogen gooiden. Daarnaast was Amsterdammer DJ Knowhow er ook vroeg bij, al deed hij niet mee aan battles. Veel dj’s die later bekend zouden worden in de (gabber)house als Peter Slaghuis, Michel de Hey, Ronald Molendijk en Paul Elstak draaiden in de jaren 80 nog hiphop. In de jaren 90 kwamen er steeds meer hiphopdj’s in Nederland en werd de draaitafel door Amerikaanse toppers als Rob Swift, Q-Bert en Mixmaster Mike verheven tot instrument: de turntablist was geboren. Met hun indrukwekkende skills en innovatieve technieken waren mensen als DJ Kypski, Rockid, Extraa en DNS tegen het einde van de vorige eeuw de exponenten van een nieuwe generatie hiphopdj’s.

Graffiti was vanaf begin jaren 80 niet alleen in Amsterdam populair, maar zeker ook in de andere grote steden Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Eindhoven.

Daarnaast sprak het noorden van het land (Groningen) ook een woordje mee en mag het zuiden zeker niet vergeten worden. Een greep uit de pioniers in Nederland: Jim (Den Haag), Shoe, Delta, CBS (Amsterdam), Nash (Limburg), DJ Alien, BadBoys (Rotterdam), Mega en Romeo (Sneek), Sprite (Breda), Chub (Goes). De mentaliteit was in de vier grote steden wel harder dan in de rest van het land.

Met name in het zuiden van Nederland was de sfeer gemoedelijker. Crews die in de jaren 90 van zich deden spreken waren INC, CBS, SMD, AOD (Amsterdam), DSK, LHC, MSN, DID, MRG, 35 (Utrecht), DRS, EVK, WODAS, AK, NS3D (Rotterdam), BTP, CVS, KN (Den Haag), Sol (Eindhoven), OD (Groningen) en FDL (Goes).

Op rapgebied deden midden jaren 80 Rotterdam en Amsterdam van zich spreken.

Groepen als The Moonrunners (de eerste hiphopband), Supersonic Cru (met Def Rhymz), TC Boys, DCO en Dope Syndicate maakten rauwe, vaak uptempo hiphop die goed paste bij de stad die omgedoopt was tot Roffadam. In Amsterdam timmerden acts als Small Boys, Too Tough Cheryl en Rowdy al flink aan de weg, ook rauw en in het Engels. In de rest van het land waren mensen bezig, maar was er niet echt sprake van volwaardige scenes zoals in de twee grote steden. Brabant en met name Eindhoven spraken tegen het einde van de jaren 80 een hartig woordje

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

11

mee met Extince (Oosterhout), Deams (Prinsenbeek), D.A.M.N. (Eindhoven), Dope Posse (Uden) en 24K (Eindhoven). Extince bracht een 12” uit (Milkshake Rap), maar het eerste officiële album stond op naam van 24K. No Enemies kwam uit op het Djax-label van de Eindhovense Saskia Slegers. Even later bracht deze dame ook werk uit van Dope Posse en D.A.M.N.. Urban Dance Squad mag absoluut niet in dit rijtje ontbreken. De band, bestaande uit Noord-Hollandse mc van het eerste uur Rude Boy Remmington en een Utrechtse begeleidingsband, maakt in 1989 internationaal indruk met hun ijzersterke debuut Mental Floss For The Globe. Hun mengeling van hiphop, funk en rock inspireerde groepen als Rage Against The Machine en Korn.

Aan het begin van de jaren 90 zijn alleen de fanatiekelingen uit de begintijd nog bezig in Rotterdam, Amsterdam en de rest van het land. Iedereen is het erover eens dat het zo goed als onmogelijk is om in Nederland met rauwe Engelstalige hiphop door te breken. Osdorp Posse, geleid door hiphopfan Def P, besluit volledig in het Nederlands te rappen. Def Rhymz en Blonnie B (Moonrunners) hadden dit in de jaren 80 ook al gedaan, maar namen het niet echt serieus. Osdorp Posse duidelijk wel, en dat legde hen bepaald geen windeieren. Vanaf het begin (Osdorp Stijl) in 1992 zijn de mannen razend populair, zeker ook buiten de Randstad. Hun versie van hiphop, met punk- en metalinvloeden, sluit goed aan bij veel Nederlandse jongeren en leidt ertoe dat de groep op festivals als Dynamo Open Air, Lowlands en zelfs Pinkpop staat. In navolging van Osdorp Posse ontstaat een landelijke Nederhop-scene, met acts als White Wolf, Casto, Mach & Jesse, Ouderkerk Kaffers en Zuid- Oost, die eigenlijk los staat van de Engelstalige scene en veel populairder is in het hele land.

Extince, die al jaren in het Engels bezig is, besluit na een samenwerking met Osdorp Posse ook een Nederlandstalige track op te nemen. Spraakwater maakt in 1995 diepe indruk op de hiphopgemeenschap. De nonchalante, soepele stijl van Extince ligt dichter bij de smaak van veel liefhebbers van Engelstalige hiphop dan de ongepolijste stylo van Osdorp Posse. Als in 1998 zijn debuutalbum Binnenlandse Funk op het door Kees de Koning opgerichte label Top Notch verschijnt, besluiten steeds meer Engelstalige mc’s in het Nederlands te gaan rappen en staat een nieuwe generatie mc’s op, die gelijk beginnen in het Nederlands.

12

Smoelwerk Old school

Kees De Koning is samen met DJ Knowhow en co-host Too Tall de drijvende kracht achter het programma Dutch Masters op VPRO radio medio jaren 90. In de show worden zowel klassiekers als de nieuwste hiphopreleases gedraaid, alsmede demo’s van talentvolle Nederlandse mc’s. De enige andere manier om nieuwe hiphop te lerenkennen, was Yo! MTV Raps, dus de impact van Dutch Masters op de luisteraars was enorm.

Sporadisch brachten liefhebbers een reeks hiphoptijdschriften uit in Nederland.

Know Color in de jaren 80, Magic Sounds begin jaren 90 en ART12 in de tweede helft van de jaren 90 besteedden aandacht aan Nederlandse hiphopacts, waar algemene muziekbladen als OOR dit nalieten. De markt voor Nederlandse hiphopbladen bleek keer op keer toch te klein, waardoor deze initiatieven vrij snel sneuvelden.

Met de opkomst van internet kwamen ook de eerste Nederlandse hiphopsites. theBoombap was de eerste medio jaren 90. In eerste instantie was de site nog geheel Engelstalig, maar al snel stapten de makers over op het Nederlands. Met interessante achtergrondartikelen, humor en een goed lopend forum was theBoombap een mooie online plek voor Nederlandse hiphopliefhebbers. De internetversie van ART12 volgde en in 1999 zag Hiphop In Je Smoel het levenslicht. Engelstalige hiphop blijkt toch nog potentie te hebben als de in Rotterdam al jaren bekende Anonymous Mis in 1998 Postmen introduceert. De zonnige mix van hiphop en reggae slaat in als een bom en levert de groep top 10-hits en een goudenplaat (Documents) op. In navolging van Postmen scoren E-Life en Def Rhymz (Nederlandstalige) hits. Rond het einde van het millennium wint Nederlandstalige hiphop aan populariteit en in tien jaar tijd groeit het van een undergroundcultuur uit tot een immens populaire stroming. •

18-10-1999 E-life releast debuut-album Eleven

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

13

t e e h o z , d e e r w e Zo j t i u t p o o l s a a a i de k d e m e d , ĂŠ l f s souf l a e o t t p a h e e j OE , r e i v u o b n ee

ter a w k a a r p s EXTINCE

18-10-1999 Release Ondergronds Verzet van Def P, Sores, Seda en DJ Daan

online onafhankelijkheid nederlandse hiphopsites van de 90’s tot nu

Het lijkt een eeuw geleden dat Nederlandse hiphopwebsites hun intrede deden. Als je halverwege de jaren ’90 een willekeurige hiphopper had gevraagd wat hij of zij van internet vond, had je waarschijnlijk als antwoord gekregen: ‘Dat is toch dat saaie digitale bedrijvenregister?’ Internet is volwassen geworden. Zo ook onze Nederlandse hiphopsites. Tijd om de knappe koppen achter onze favoriete hiphopwebsites te vragen hoe zij die ontwikkeling meemaakten. Maar belangrijker, waar gaan ze heen? En hoe zien ze het huidige aanbod?

Fight the power theBoombap begon tegelijk met het papieren magazine ART.12, maar dan online. Medeoprichter Xander van de Velde vertelt. ‘Rond ‘92/’93 kreeg ik via mijn opleiding op de Haagse Hogeschool toegang tot het internet en Jeroen (van Hove) had toevallig internet thuis. theBoombap startte op de servers van de Haagse Hogeschool met reviews in tekstformaat. Het WWW stond toen echt nog in zijn kinderschoenen.’

‘ART.12 was het eerste landelijke printmagazine’, vertelt Auke van der Hoek.

‘Ik kwam op de naam door de situatie waarin mijn voormalige woonplaats Deventer zich bevond. De stad ging failliet door bestuurlijk wanbeleid en kwam onder curatele van Den Haag. In een dergelijke situatie krijgt een stad een artikel 12-status. In die tijd begon ik net met een illegaal radiostation. Ik vond dat ART.12 wel lekker bekte. Daarbij was het een mooie knipoog naar mijn

16

Smoelwerk Media

‘onafhankelijkheidsstrijd’ als hiphopliefhebber. Op de radio had ik namelijk ook een hiphopprogramma: Kattebak 5.

‘Toen ik met het printmagazine van ART.12 begon, was er nog een ander magazine, BumRush uit Haaksbergen. Dat heeft het niet gered. Elke editie was een kunstwerk en het blad werd daardoor te duur om te maken en te verspreiden. Om ongeveer dezelfde reden ging ART.12 in 1998 als ART12, zonder de punt tussen de letters en cijfers, over op internet. Bij het maken van een printmagazine steek je 80% van je tijd en energie in zakelijke handelingen en 20% in waar je echt mee bezig wilt zijn: journalistiek. Op internet is die verhouding net andersom.’

‘Het ontbreken van een goed netwerk en mijn relatie met een Kameroense vrouw zorgden ook dat ART12 ter ziele ging. Ik moest bij de IND aantonen dat ik een vijfjarig contract bij een werkgever had. Daarop heb ik de eerste de beste baan in een fotowinkel aangenomen. Daar heb ik uiteindelijk zes jaar gewerkt. Niemand nam het ART12 stokje echt van me over. Ik moest overal zelf achteraan. Dat werd te zwaar. Daarnaast bleek de doelgroep voor een commercieel zelfstandig hiphopmagazine niet groot genoeg en miste ik zakelijk instinct. Als journalist moest ik afstand houden van iedere kliek maar om zaken te doen moest ik netwerken. Gelukkig had ik hulp van een paar goede vrienden.

Zo verzorgde Martijn ‘DTF’ van Lanen (Dope Posse) lange tijd de vormgeving.

Zonder hem was het magazine al veel eerder ter ziele gegaan. Verder plaatsten Brian Busby en René Phillips (CMC Soul Relation) elke maand advertenties en dekten daarmee de kosten voor de full colour omslag van het blad.’

20-11-1999 School Of Hardknocks 3, Frascati Theater Amsterdam

‘Het was nodig voor de ontwikkeling van de Nederlandse hiphopindustrie om met elkaar op inhoud te concurreren. In mijn tijd was Villa 65 heer en meester.

Kees de Koning had daar destijds meerdere petten op. Daar was niet iedereen blij mee. Ik wilde voor een tegengeluid zorgen en liet bijvoorbeeld Prophets Of Truth aan het woord. Het is lastig je onafhankelijkheid te bewaren. Ikzelf had toen banden met de Zuid-Oost Posse (Deventer) en Osdorp Posse. Beide kampen hadden een diepgaande beef met Kees. Dat heeft een vruchtbare vriendschap tussen mij en Kees in de weg gestaan en werkte uiteindelijk niet in mijn voordeel. Dat vind ik wel jammer. Ik heb van hem geleerd. Zo leerde ik zaken en vriendschap gescheiden te houden.’

Xander schetst ongeveer hetzelfde beeld van het toenmalige hiphopmedialandschap. ‘Je moet begrijpen dat er ten tijde van de oprichting van theBoombap een zeer matig hiphopklimaat in Nederland was. Televisie en radio besteedden weinig aandacht aan hiphop. De meeste aandacht kwam vanuit de mensen bij platenlabels en de VPRO. Feestjes waren schaars en internet stond nog in zijn greyscale kinderschoenen. Het was puur onze missie om via internet een Nederlands hiphopmagazine neer te zetten. We wilden ons steentje bijdragen. Vooral omdat we het leuk vonden.’

Beide sites zetten hun eerste digitale stappen in hiphops moerstaal: Engels.

De grondleggers leggen uit waarom. ‘Op internet heb je internationaal bereik.

En Amsterdam is internationaal berucht. Menig artiest gaf daar vaak stomdronken en/of stoned een waardeloze show. Ik vond het leuk om een magazine te hebben waarmee ik hen op hun thuisfront aan de schandpaal kon

19-12-1999 Kypski wint finale Turntablized, Paradiso Amsterdam

nagelen. Dat zou immers voor betere shows kunnen zorgen. Ook kon ik op die manier de aandacht vestigen op onze eigen artiesten. Een van de doelstellingen van ART12 was internationaal speldenprikken uitdelen en reacties uitlokken.

Zo van: ‘Heb je gehoord dat Guru in Amsterdam is weggebattled?’ en ‘Wie zijn Postmen?’ Dat is me jammer genoeg niet gelukt’, aldus Auke. Aan theBoombaps start in het Engels lag een andere reden ten grondslag: ‘Op een gegeven moment deden we ook interviews voor een Nederlands magazine. Tijd werd een beperkende factor. Toen hebben we de knoop maar doorgehakt en ons volledig op Nederland gericht’, vertelt Xander.

Maar, bij één blik op de nog online te vinden ART12 site valt vooral de antiAmerikaanse toon op. ‘De Amerikaanse cultuur wordt ons in naam van vrijhandel

TERILEKST Date: Thursday, 26 July, 2001 2:26 PM Comments: Ik vind het hier maar een zooitje. Damn, check die ‘navigatiebalk’ aan de linkerkant. En de links lijst. AQ, je gaat me nu niet schrappen huh? Alles flexibel? Doe die shit enzo. Latur. Bron: ART.12

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

17

door de strot geduwd. Waarom geven we geld uit aan Amerikaanse artiesten die kutshows geven en andere Amerikaanse troep? Eet bij de Surinamer in de Poort, koop Tims album, een Bijlmer Style shirt, bezoek een concert van Corey of support RAMP Records. Hiphop is een gereedschap voor verzet tegen de dominante white American way. Het voorziet ons van een multiculturele identiteit, is een bindmiddel en leert ons onafhankelijkheid. Voor 99% van de wereldbevolking is de Amerikaanse droom een nachtmerrie. Chuck D vecht juist tegen de industrie die de hiphopcultuur verkracht. En wat doen wij? Wij kopen slaafs alles wat die industrie voortbrengt.’

It Takes a Nation In de begindagen van internet was het vaak lastig hiphopliefhebbers buiten je eigen netwerk te vinden. Met de populariteit van het medium groeide echter ook het aantal mensen dat online zocht naar een hiphopconnectie. Men deed dat door te posten in de gastenboeken van hun favoriete hiphopartiesten en -sites. In die ontwikkeling vinden onze huidige hiphopplatforms en -fora hun oorsprong. In Nederland heb je drie sites die gekenmerkt worden door hun opvallend sterke achterban. Maar ook onder die sites vind je verschillen. Zo zijn er platformsites zoals HIJS en theBoombap en community websites als ML75.

‘Rond ‘99 reisde ik ieder weekend het hele land af naar Nederhop-avonden. Ik had sinds kort internet en verbaasde mij over het feit dat er geen prominente website was waar je een overzicht vond van partyverslagen. Ik miste een centrale plek op internet voor Nederlandse hiphop. Ik dacht: dan doe ik het zelf

18

Smoelwerk Media

wel. Er waren naar mijn mening weinig sites die zich 100% op hiphop richtten.

Ik wilde dat veranderen. Bij een optreden van OP freestylede Def P een line met daarin ‘Hiphop in je smoel’. Ik dacht: yeah, dat is de perfecte titel voor een online hiphopplatform. Het idee kwam direct tot leven’, vertelt Dave Vanderheijden, oprichter van Hiphop In Je Smoel (HIJS).

‘De volgende dag begon ik zonder verstand van websites en met als doel verslag te doen van gebeurtenissen in de Nederlandse scene HIJS te bouwen.

Op HIJS gaat het om één ding: hiphop. Het eerste item was een fotoverslag van het Osdorp Posse optreden in Maastricht. In het begin deed ik alles zelf: de foto’s, recensies, teksten. De site maakte na verloop van tijd indruk en werd bekender. Het duurde niet lang voor zich vrijwilligers uit het hele land aandienden om hun bijdrage te leveren. Ik ben trots op het feit dat HIJS al tien jaar draait op die hard hiphopliefhebbers en we vanaf dag één onafhankelijk opereren.

Er is zoveel hiphoptalent in Nederland dat zijn bekendheid wil vergroten en zoekt naar manieren om zich te profileren. HIJS speelt daarin een belangrijke rol door deze talenten een platform te bieden. Schrijvers, fotografen en AV-mensen die hiphop willen belichten, kunnen dat via HIJS doen. We onderscheiden ons van andere sites door ons niet alleen op artiesten te richten maar ook op journalistiek talent’, vertelt Dave.

Ook theBoombap is sinds jaar en dag een platform voor Nederlandse heads.

Thomas Gesthuizen legt uit: ‘Van oudsher wordt er veel tijd besteed aan een Boombap-artikel, van onderzoek tot interview, fotografie en eindredactie.

Daarmee heeft theBoombap zich jarenlang onderscheiden. State Magazine was de eerste Nederlandstalige site die daar een beetje bij in de buurt kwam.

Als een artikel slecht is geschreven of geredigeerd, komt het bij ons niet snel online. In theFeature proberen we ook vaak wat verder te kijken dan individuele artiesten. Bijvoorbeeld door aandacht te besteden aan bepaalde ontwikkelingen of fenomenen.

Onze aandacht voor details is ook zichtbaar in de vormgeving. Veel andere sites nemen het niet zo nauw met de vormgeving. Humor wordt volgens ons ondergewaardeerd in de hiphopscene. In ons taalgebruik, de vormgeving, de Trivia en de Specials proberen we wat minder serieus te zijn.’ Dat zet je aan het denken. Wat is er belangrijker op een hiphopsite, frequente updates of een sterke community vibe? Wat dat betreft houdt theBoombap qua vorm het midden tussen HIJS en ML75. ‘theBoards, ons forum, is bijzonder. Het is een community met een lange geschiedenis. Veel mensen die bekend zijn in de huidige Nederlandse scene hebben ooit een Boombap-account gehad of hebben er nog steeds een. Discussies als op onze site zie je ergens anders niet snel.

Het lijkt erop dat men dieper op zaken ingaat, vooral als het gaat om kennis over oldschool hiphop.

Eind jaren negentig is de positie van de hiphopcultuur en -muziek steeds meer mainstream geworden. Ook in Nederland. De eerste hiphopsites werden gebouwd vanuit een underground positie als alternatief voor mainstream die toen nog weinig aandacht schonk aan black music in het algemeen en hiphop in het bijzonder. Vanaf 2000 kwamen er meer populaire sites zoals ML75. Zij

12-02-2000 School Of Hardknocks 4, BZO activiteitencentrum Ganzenhoef Amsterdam

combineerden de mainstream interesse in hiphop met social networking functionaliteit’, aldus Thomas.

Michel Bouman, tot begin 2009 mede-eigenaar van ML75, spreekt Thomas’ visie tegen. ‘Onze insteek was een site neer te zetten die aantrekkelijk was voor een grote groep mensen die zich niet in een hokje laat plaatsen. En een plek te creëren waar artiesten van zich kunnen laten horen. Dan heb ik het niet alleen over mc’s, maar ook over dj’s, designers, schrijvers en andere creatieven. We waren een broedplaats met een leuk aantal mensen dat een sterk plekje heeft weten te veroveren in de scene.’

‘Bij ML75 ging het nooit om het geld, ook al zeggen veel mensen dat. We hebben nooit concessies gedaan. We deden alleen zaken met partijen die ook interessant waren voor onze leden. Dat heeft er wel voor gezorgd dat ML75 niet de goudmijn is geworden die het had kunnen zijn. Maar daar hebben we allemaal vrede mee.’ Michel richtte de site op samen met dj’s Man!ak en TLM. ‘Waar andere sites mikten op foto’s of inhoud was bij ons het forum de grote kracht achter de site. In combinatie met de ledenpagina’s en ons berichtensysteem maakte ML75 een leuke plek voor jongeren die zichzelf willen zijn.

Toen wij bouwden aan onze community, werd bijvoorbeeld PP2G gelanceerd.

Zij zetten stevig in met foto’s van mooie mensen op urban feestjes. Door daarbij flyers uit te delen wisten ze veel mensen naar hun site te trekken. Ik zeg niet dat wij die formule niet hebben geprobeerd. Draaien op een sterk forum bleek alleen meer ons ding. Daaromheen verzorgden we nieuws, interviews, recensies. Onze leden kwamen vooral via mond-tot-mondreclame, door mixtapes en stickers.’

10-04-2000 Release Kernramp van Osdorp Posse

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

19

Don’t Believe the Hype Met de komst van State Magazine werd de aloude internetdiscussie over het zijn van ‘real’ of een ‘sell out’ nieuw leven ingeblazen. State gooide hoge ogen door zich te introduceren als journalistiek verantwoord en kwalitatief hoogstaand. Daarbovenop kwam dat de site aanvankelijk werd gesponsord door Heineken en later werd overgenomen door BNN. Oud-hoofdredacteur Job de Wit vertelt: ‘Kees de Koning doet graag leuke dingen als de kans zich voordoet. Hij vond dat er een hiphopmagazine als State op internet moest zijn en heeft daarvoor de financiering rond gekregen. Er was dus budget voor de oprichting. Aanvankelijk werd dat in zijn geheel opgehoest door Heineken. Ik weet niet meer precies hoeveel dat was. Ik verdiende als freelance hoofdredacteur geen riant salaris, maar omdat ik ernaast bij de VPRO werkte was het te doen. Het was niet zo dat we met State een ander medium wilden maken. We zijn begonnen met Kees, zijn assistent, Sander Kerkhof, Nalden, Thijs Remie van Hotel en een dozijn aan schrijvers, fotografen en filmers. Daarmee is het aardig gelukt iets eigens neer te zetten. Natuurlijk heb je voorbeelden en inspiratiebronnen. Denk aan hiphopbladen als The Source in de jaren 90, XXL, Scratch en webmagazines als Pitchfork en 3voor12.’

De integriteit en journalistieke onafhankelijkheid van State Magazine stond door haar nauwe banden met platenlabel Top Notch vaak ter discussie in hiphopkringen. Job ging daar op zijn eigen manier mee om. ‘Ik bleef dicht bij mijn eigen opvattingen over professionaliteit en integriteit. Ik was open en eerlijk over de structuur van State Magazine. Vragen over het onderwerp ging ik

20

Smoelwerk Media

niet uit de weg. Verder heb ik nooit iemand gecensureerd die wat dan ook over een Top Notch artiest schreef.’

Ondanks de open houding van de ex-hoofdredacteur blijft hiphoppend Nederland kritisch naar het magazine kijken. Zo ook Dave Vanderheijden. ‘De enige website die qua content in de buurt komt van HIJS vind ik State Magazine.

Maar als je kijkt naar de financiële mogelijkheden en wat ze bieden, dan vind ik dat teleurstellend. Het blijft erg jammer dat State Magazine vooral de aandacht richt op Top Notch en daardoor niet onafhankelijk te noemen is.’ Auke van der Hoek haakt deels op die mening in. ‘State Magazine was heel goed en zorgde voor positieve opschudding in de scene. Maar Job de Wit moet terugkomen.

Het budget dat nu opgaat aan televisietijd moeten ze vrij maken om schrijvers en fotografen te betalen. Het gaat om de content, niet om wat je aan hebt. Een goede journalist als eindredacteur zorgt dat State het imago van doorgeefluik van Top Notch kwijtraakt. We zijn schatplichtig aan elkaar. Over twintig jaar zitten we nog steeds in hetzelfde schuitje.’

Gotta Give the Peeps What They Need Nederlandse hiphopsites zijn niet meer weg te denken uit onze browser. De spreekbuizen waar we in de jaren ’90 naar verlangden zijn een voldongen feit.

Toch blijft de financiering van hiphopwebsites en aanverwante projecten een heet hangijzer in hiphopkringen. Is het ‘done’ om commerciële banden te hebben met bedrijven? Mag een hiphopsite andere paden inslaan als het gaat om content? Vooral de laatste vraag is een goede voor Lee Stuart, huidige

29-04-2000 Organisatie Samplism opgepakt na organiseren illegale Koninginnedagparty, Shoarma gallery Eindhoven

beeld- en hoofdredacteur van State Magazine.

Zijn aanstelling was discutabel vanwege zijn werk als stylist voor Top Notch artiesten. Ook de koerswijziging die hij doorvoerde bij State viel niet meteen in goede aarde. Lee legt uit: ‘Ik stalkte Kees en Wix in hun 3voor12XL-tijd regelmatig met nieuwe muziek. Toen ik de styling deed voor Top Notch artiesten leerde ik Kees beter kennen. Op een gegeven moment zocht hij een nieuwe hoofdredacteur. Iemand zonder journalistieke achtergrond met feeling voor hiphop en trends. Toen dacht hij aan mij. In die tijd nam BNN State over en stelde mij aan als hoofd- en beeldredacteur. De koerswijziging was bewust.

State mocht best wat vooruitstrevender zijn. Mijns inziens mocht er wel wat meer over bijvoorbeeld dubstep en grime geschreven worden. Een band als Justice heeft net zoveel muzikale invloed als een Kanye West. Ze beïnvloeden elkaar, dat is voor mij reden genoeg om deze artiesten en muziekstijlen aandacht te geven. We proberen iets anders te doen dan andere Nederlandse hiphopsites.

Anders wordt het maar saai. Daarnaast is er ruimte voor iedereen om zijn eigen ding te doen, ook voor de kleintjes. Juist de manier waarop sommigen naar State kijken houdt het hele gedoe klein. ‘Crabs in the bucket shit’.

De kritiek op de besteding van onze ‘budgetten’ komt op mij nogal ‘Calimero’ over. Maar ik wil er wel iets over zeggen. BNN is onderdeel van de publieke omroep. Dat het geen commerciële partij is, vergeten mensen vaak. Daardoor lopen we veel reclame-inkomsten mis. We moeten het doen met wat BNN voor ons heeft en dat is niet veel. Qua artikelen kunnen we niet meer betalen dan wat we nu bieden. Punt. En, in welke wereld leef je als je denkt dat een

televisieprogramma wordt gemaakt uit het budget van een online magazine?

Men realiseert zich niet dat State weg was geweest als BNN het niet naar zich toe had getrokken. Vergeet niet dat BNN primair televisie maakt.’

Met de professionalisering van Nederlandse hiphopsites op technisch, design, zakelijk en journalistiek gebied zijn we in een nieuw tijdperk beland. Die ontwikkelingen bieden perspectief, maar stellen de mensen achter hiphopsites ook voor lastige keuzes. Ga je commercieel of zet je een stichting op? De meningen verschillen. Voor Dave is de keuze eenvoudig. ‘Ik ben tevreden over waar HIJS nu staat, maar we moeten een grotere rol gaan spelen en ons harder maken voor talent. De scene is nog steeds te lief, zoals Kas al eens mooi verwoordde. Kritiek leveren is uit den boze maar juist daarvan leer je. HIJS is een organisatie met een uitgesproken mening. Dat neemt niet weg dat ik alle websites die er veel tijd in stoppen enorm waardeer. Ik weet maar al te goed hoe het is om een site te runnen.’

Naast het exploiteren van zijn hiphopplatform vond Dave gek genoeg tijd voor het oprichten van Stichting HIJS. ‘Met onze stichting blijven we dicht bij de HIJS-doelstelling, vanuit die gedachte willen we diverse projecten ontwikkelen.

Het grootste succes van de stichting tot nu toe is Smoelwerk realiseren.’ Michel kan meepraten over de werkdruk die een hiphopsite met zich mee brengt.

Voor hem en zijn collegae maakte het deel uit van de beslissing om ML75 over te laten nemen door ROQ Music Group. ‘Het kwam allemaal voort uit een gebrek aan focus op de site. Voor ons drieën was het gewoon niet meer te doen, dat vonden we erg zonde. Je moet niet vergeten dat we al negen jaar met ML75

17-06-2000 Def Rhymz releast De Goeiste

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

21

Actuele hiphop related websites • 101barz.nl • Hiphopagenda.nl • Hiphopgemeenschap.nl • Hiphopinjesmoel.com • Hiphopleeft.nl • Hiphopnet.nl • Lowereast.nl • ML75.nl • NLhiphop.nl • Puna.nl • Statemagazine.nl • theBoombap.nl

22

Smoelwerk Media

01-07-2000 Hague Hiphop, 1e editie, Spuiplein Den Haag

bezig waren. Op een gegeven moment is de koek op. Je bent dan al lang samen en wilt eigenlijk niet uit elkaar. Ik denk ook dat we met de jaren een beetje over de site heen gegroeid zijn.’

In de eerste week van januari (2009) hebben TLM, Man!ak en ik de knoop doorgehakt. We hadden het over onze toekomstplannen en de rol van ML75.

We kwamen tot de conclusie dat ML75 daarin geen plaats meer had, maar ook dat het zonde was om de site dood te laten bloeden. We besloten eerst onze zakenrelaties in te lichten alvorens de site dicht te gooien. We wilden onze beslissing openbaar maken en alleen bij een interessant aanbod van onze zakenrelaties anders beslissen. Met interessant doel ik niet op veel geld, meer op de visie en ambities van de koper. Door het grote leden- en bezoekerstal en de potentie van ML75, toonde onder andere ROQ Music Group interesse in de site. Er was eigenlijk verrassend veel interesse, maar niet allemaal met de opzet zoals wij die voor ogen hadden. We werkten al prettig samen met ROQ Music Group en hebben het idee dat ze overal 100% voor gaan. Ik denk niet dat ML75 onder hen haar identiteit verliest.’

Hoe kijken de founding fathers van Nederlandse hiphopsites eigenlijk naar het huidige aanbod? ‘Misschien dat ik iets over het hoofd zie, maar ik vind geen enkele site die volledig in mijn behoefte voorziet. Dat is jammer want er zijn heel veel initiatieven. Maar die blijven vooral kleinschalig of missen iets.

Overdaad schaadt heet dat hè? Ik mis toch die one-stop-shop waar ik precies vind wat ik zoek en alles aan de site klopt. De teksten, het beeld, de techniek en de tone-of-voice. Als je een tekstje kunt schrijven, ben je nog geen journalist,

27-10-2000 t/m 29-10-00 National Phonographic

een mening maakt je geen recensent en Photoshop skills maken je geen designer’, meldt Xander. Ook Auke ziet kansen voor verbetering. ‘Wat ik mis is een magazine waarin ik interviews met Manu, Sabrina Starke, Osdorp Posse en D-Men kan lezen. Maar ook artikelen die me mee op reis nemen door de Blue Note-archieven. Geen enkel online magazine biedt een afspiegeling van wat ik in mijn iTunes speel. Dat is het grootste gemis. Als dat er komt, wil ik er graag aan meewerken.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

23

NEDERLANDSE hiphoplabels van pionier djax tot dog’s bollocks

Nederlandse hiphoplabels zijn de afgelopen tien jaar als paddenstoelen uit de grond geschoten. Het aantal labels loopt wat dat betreft synchroon met de groeiende populariteit van hiphop in Nederland. Top Notch, SuperCharger Records, Redrum Recordz en Noah’s Ark zijn slechts enkele hiphoplabels die ons land rijk is. Toch begint de geschiedenis van de Nederlandse hiphoplabels al in 1989 met het Eindhovense Djax Records van Saskia Slegers. Het album No Enemies van de eveneens uit de lichtstad afkomstige formatie 24K betekent de aftrap van het label.

Djax Records Na diverse Engelstalige hiphopalbums (waaronder Dope Posse en The Kay LC) op Djax Records wordt in 1992 het eerste Nederlandstalige hiphopalbum ooit uitgebracht: Osdorp Stijl van de Amsterdamse rapformatie Osdorp Posse, die in totaal zeven releases uitbrengt op het label. Hierna verschijnen van 1994 t/m 2001 in totaal vijf series verzamelalbums onder de naam De Posse. Op de eerste twee delen geven diverse beginnende nederhopacts acte de présence, zoals White Wolf, West Klan, Ouderkerk Kaffers, Zuid-Oost Posse, Spookrijders en de Osdorp Posse zelf. Het zijn de gloriedagen voor Djax Records. Saskia Slegers op website 3voor12: ‘Het hoogtepunt van het label was in ’95 en ’96. De Osdorp Posse liep heel goed en nederhop beleefde een hoogtepunt.’

24

Smoelwerk Media

04-11-2000 School Of Hardknocks 5, Frascati Theater Amsterdam

In de loop der jaren brengen veel nederhopacts albums uit via Djax, maar velen klinken als Osdorp Posse-klonen. Uitzonderingen hierop zijn prima albums van Spookrijders (De Echte Shit, ’97) en Vaardigheid (Vers Van De Pers, ’98).

Het tienjarig bestaan van Djax wordt in 1999 gevierd met het boek Djax Records: The Power Of The Underground. Doordat breakbeat en techno in die tijd steeds populairder worden, ligt de focus van Djax meer op de sublabels Djax-Break-Beatz en Djax-Up-Beats. En nadat de Osdorp Posse in 1998 haar eigen platenlabel opricht, brengt Djax nog maar sporadisch Nederlandse rap uit. Totdat Slegers op 1 januari 2004, na ongeveer 50 nederhopalbums, besluit om helemaal te stoppen met het uitbrengen van Nederlandstalige rap.

‘Veel bands bieden hun muziek gratis op internet aan en de 300 exemplaren die je nog zou kunnen verkopen zijn niet rendabel. Ik kan niet alles meer een kans geven, maar de deur staat altijd open bij Djax.’ Een uitzondering vormt het album The World Might Suck dat de Osdorp Posse met metalgroep Laberinto in 2008 uitbrengt. Tegenwoordig concentreert Djax zich met het sublabel Djax-Up-Beats op techno. •

24-11-2000 Nick Namelijk online

Ramp Records Zoals gezegd verlaat de Osdorp Posse in ’98 Djax Records en richt een eigen platenmaatschappij op: Ramp Records (naar de voornamen van OP-mannen Robin, Arthur, Marco en Pascal). ‘Def P’ licht het besluit toe op 3voor12: ‘De samenwerking eindigde in 1998, maar van ruzie was geen sprake. We hebben heel veel platen verkocht bij Djax, maar we waren ouder en wijzer geworden en vonden dat we onze muziek beter zelf uit konden brengen.’ Ramp Records richt zich voornamelijk op Nederlandstalige rap, maar staat ook open voor andere genres. Het doel is undergroundartiesten zoals Onderhonden, Def P & The Beatbusters, Sores, Mach & Jesse, Casto en Blind Justice een eerlijke kans te bieden. Toch blijkt het succes uit de Djax-tijd niet zo gemakkelijk te evenaren.

‘Ongeveer tegelijk met het moment dat wij Ramp Records begonnen, begon ook de terugloop van cd-verkopen door het massale downloaden’, vertelt Def P. En dus verlaagt Ramp Records op 1 januari 2004 de cd-prijzen gemiddeld met zo’n 50 procent. Drie jaar later besluit Ramp om hoofdzakelijk via betaalde legale downloads zijn muziek aan te bieden, en slechts een beperkte oplage per cd uit te brengen. Het kantoor in Amsterdam wordt gesloten en het label houdt uitverkoop. Osdorp Posse-bandlid King runde het label maar zag het noodscenario al voor 2007 aankomen. In een interview met 3voor12 zegt hij: ‘De cd-verkopen stagneren en digitaal heeft de toekomst. Het is natuurlijk jammer, maar soms moet je achter oude dingen een punt zetten. Vroeger lieten we van alles minstens 1000 stuks persen. Die waren zo de deur uit.

Tegenwoordig laat je er 500 maken en blijf je na drie jaar nog met een restant van 400 zitten. Vroeger was het echt een andere tijd.’ Anno 2009 bestaat Ramp Records alleen in theorie nog. • Top Notch Het bekendste Nederlandse hiphoplabel is zonder twijfel Top Notch, in 1995 opgericht door Kees de Koning. Top Notch begint uit pure noodzaak als niemand de single Spraakwater van rapper Extince uit wil brengen. Het nummer wordt direct een top-5 hit, waarna Extince’ debuutalbum Binnenlandse Funk in ’98 het eerste album op het toonaangevende label is. Het eerste Nederlandse hiphopalbum dat een gouden status (en later zelfs platina) behaalt, is Documents van de Rotterdamse hiphop/reggaeformatie Postmen uit ’98. Na twee succesvolle albums van ‘rapclown’ Def Rhymz in 2000 en 2001, verschijnt in 2002 via Top Notch de verzamelaar Homegrown met daarop veel nieuwe hiphoptalenten, zoals Opgezwolle, Raymzter, Pete Philly en D-Men. De bijbehorende Homegrown-tour, Raymzters hitsingle Kutmarokkanen??! en het album Opgeduveld zorgen ervoor dat Nederlandstalige hiphop snel terrein wint.

Zeker als in de daaropvolgende jaren ook nog nieuwe albums van Opgezwolle, Kubus, DuvelDuvel, Raymzter en VSOP verschijnen, terwijl ondertussen de Top Notch-tour en de Buitenwesten-tour voor uitverkochte zalen zorgen. Inmiddels is de Top Notch-stal gestaag gegroeid met acts als De Jeugd Van Tegenwoordig, Jawat!, The Opposites, U-Niq, Kempi, Typhoon, Winne, Zo Moeilijk en Zwart Licht.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

25

Waar sommige labels artiesten en demo’s op zich af laten komen, is Top Notch een label dat ook zelf zoekt naar talent. Een goed voorbeeld is het album Bliksemschicht van de Amsterdamse hiphopact Zwart Licht, dat aanvankelijk in eigen beheer zou worden uitgebracht. Rapper Akwasi: ‘We waren op vakantie en Kees de Koning nam contact op via onze MySpace. Hij hoorde een paar nummers en vond het tof. Uiteindelijk wou hij meer tracks horen, die stuurden we. Een paar dagen nadat we terug waren van vakantie zijn we rond de tafel gaan zitten. We wilden sowieso een exemplaar naar Top Notch sturen als het album af zou zijn, maar ze waren ons dus voor.’ • Walboomers In 1996 wordt in Amsterdam Walboomers Music opgericht door de broers Niels en Marc Walboomers. Al snel ontpopt het bedrijf zich als een volwaardige groothandel en distributeur voor diverse reggae-, latin-, hiphop- en wereldmuzieklabels. Daarna wordt een eigen platenlabel opgericht waarop aanvankelijk reggae en latin verschijnt, maar de focus verschuift naar urban en hiphop.

Bekende Nederlandse acts op Walboomers zijn Lange Frans & Baas B, THC en Tim. Marc Walboomers: ‘We zijn begonnen als distributeur en toen we dat hadden opgebouwd in de Benelux zijn we met het label begonnen. In het begin deden we alleen licenties, daarna ook artiesten en overeenkomsten. We gingen ons bezighouden met publishing en hebben in 2006 een studio geopend.

Daarnaast hebben we een eigen boekingsbureau, maar verzorgen we ook het management voor producers.’

26

Smoelwerk Media

Rapper Rocks van THC waardeert vooral het persoonlijk contact van Walboomers: ‘Je kunt er altijd naar binnen wippen en zeggen wat je te zeggen hebt. We hebben ons eigen label THC Recordz, maar doen onze distributie bij Walboomers. Ze zijn dus wel onze platenmaatschappij. Waarom? Omdat ze net als ons een vers beginnend bedrijf waren zonder beperkingen die grote platenmaatschappijen wel hebben. Ik denk dat beide partijen elkaar goed aanvoelen. Ze laten ons vrij in wat we maken en steunen ons in alles.’ • Redrum Recordz Het mini-album Forever Yours (met onder anderen Deformer en DuvelDuvel) vormt in ‘99 de kick-off van het Rotterdamse label Redrum Recordz. Het door Mike Redman opgerichte label richt zich naast hiphop op jungle, breakcore, drum ‘n bass en metal. En dat allemaal zonder sublabel. Mike Redman: ‘Mensen zijn niet dom, ze weten waar ze wel en niet van houden. De meeste labels spelen op safe en bouwen op hypes in plaats van dat ze vernieuwend zijn. Wij doen het op onze eigen onorthodoxe manier, de moeilijke weg soms, maar altijd zonder concessies.’ Naast hiphopreleases van U-Niq, Opgeduveld, VSOP, Redrum Squad en SpaceKees & Terilekst verschijnen op het eigenzinnige label platen van Deformer (jungle/breakbeat), DJ Git Hyper (turntablism) en Threnody (metal).

Een hoogtepunt is de documentaire Walkmen in 2002, die gezien mag worden als de eerste film over hiphop in Nederland. Mike Redman in een interview op website Netwerk CS: ‘Deze documentaire is een hommage aan

26-11-2000 Vigilante wint finale Grote Prijs RnB/Hiphop

de underground hiphop zoals deze eind jaren 70 in Rotterdam opstartte. Een 25-jarig overzicht waarin elementen als rap, graffiti, breakdancing en turntablism geplaatst worden in historisch perspectief. Je ziet uniek beeldmateriaal van oldskool rappers als Def Rhymz, E-Life, U-Niq en de leden van Postmen. Allemaal Rotterdammers die het gemaakt hebben en veel respect afdwingen in de hiphopscene.’ • SPEC Entertainment In 1999 wordt entertainmentbureau SPEC opgericht, dat zich focust op evenementen en boekingen. De oorspronkelijke naam staat voor Street Promotions, Events and Concerts. Later wordt het Stimulating Peope to Evolve Culture. Nadat de samenwerking met het bedrijf Dapcom stopt, houdt SPEC op te bestaan en maakt het in 2000 een doorstart. SPEC produceert multiculturele projecten op het gebied van muziek, theater en film en heeft een productiemaatschappij voor audiovisuele producties. Creatief directeur Winston Rodriguez op State Magazine over de werkwijze van SPEC: ‘Wij maken geen artiesten, wij supporten ze. De artiest is eigen baas over zijn talent en creativiteit. Wij geven dat extra duwtje in de rug en zorgen dat er een omgeving ontstaat waardoor de artiest kan groeien.’ Een van die artiesten is rapper Ali B, die in 2004 platenlabel SPEC Entertainment opricht. Het Almeerse label houdt zich vooral bezig met hiphop en R&B. Acts die via SPEC hun albums hebben uitgebracht, zijn onder anderen Yes-R, Sjaak, Darryl, Ali B en Brace.

24-12-2000 DJ DNS wint finale Turntablized, Paradiso Amsterdam

Supertracks Records Een buitenbeentje in de hiphopscene is platenlabel Supertracks Records, dat in 2001 wordt opgericht door de leden van danceduo Quick & Brite. Het label begint om de activiteiten te ondersteunen van een van de eerste internetlabels ter wereld. Naast releases van Quick & Brite, Black Market Audio, Bastian, Bong-Ra en Coparck brengt Supertracks Records ook albums uit van C-Mon & Kypski, D.A.C. (alleen distributie), de hiphopsoundtrack Scarfaced en dubbel-cd Dutch Rare Groove, een album vol obscure funk en jazz.

Inmiddels is Supertracks Records een divisie van de onafhankelijke platenmaatschappij Challenge Records International. Naast de verkoop van muziek (albums, downloads, ringtones) maakt Supertracks ook filmmuziek en reclamecampagnes. Huidige artiesten op het label zijn onder anderen Ro Krom, Longplayers en Eddy De Clercq. • SuperCharger Records Hiphoplabel SuperCharger Records is naar eigen zeggen ‘een kwaliteitsmerk voor de Engelse underground in Nederland’. Het startschot klinkt in 2005 met de verzamelaar The Campaign, een album vol ongepolijste, rauwe hiphopbangers van SuperCharger-artiesten als MOD the Black Marvel, Ciph Barker, Propaganda aka Mr. Probz en productieteam Godz Wrath.

Hoewel Ciph Barkers debuutalbum Zoominati in 2006 uitkomt en er nog wat singles verschijnen, blijven aangekondigde albums (o.a. MOD) vervolgens uit en worden er nog amper shows gegeven. ‘Het was niet meer leuk’, zegt Twan

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

27

Rijven, een van de krachten achter het label, over die periode. ‘Er gebeurde zo veel dat je er niet bij stil kon staan en genieten. Er was niet genoeg tijd, geld en energie om alles tegelijk te doen.’

Als MOD verhuist naar Londen wordt het zelfs angstvallig stil rond SuperCharger Records. De ommekeer volgt medio 2008 als producer Jordan River Banks stug door blijft werken aan het MOD-album, twee mixtapes in elkaar zet, met SuperCharger-familie Thun en Tyrone een nieuw project begint, en MOD naar Nederland terugkeert. Voor 2009 staan albums gepland van Godz Wrath, MOD, Ciph Barker en Thun & Tyrone (T-N-T). • Appletree Records In 2006 wordt door Appelsap-organisatoren (Wiecher en Rogier)en Nalden het label Appletree Records (distributie PIAS) opgericht. Het Amsterdamse label heeft als slogan ‘A new breed of jazz, soul, funk and hiphop’ en richt zich op frisse, hiphopgerelateerde muziek. Artiesten op Appletree Records zijn onder anderen Sotu The Traveller, Louis Bordeaux, Ntjamrosie en Hayzee. Naast het platenlabel vindt elke maand in de Amsterdamse club Bitterzoet de zogenaamde Appletree Night plaats met showcases van artiesten, dj’s en producers. Ook is er elke zondag het Appletree Cafe in café Löfel & Burke in Amsterdam. •

28

Smoelwerk Media

Noah’s Ark Hiphoplabel Noah’s Ark wordt in 2006 opgericht door rapper Jiggy Djé om zijn gelijknamige debuutalbum uit te brengen. Een distributiedeal met platenmaatschappij PIAS zorgt ervoor dat het album landelijk in de winkels ligt. Jiggy Djé in een interview met 3voor12/Utrecht: ‘Ik ben in september 2006 met Noah’s Ark begonnen omdat ik mijn eigen album Noah’s Ark uit wilde brengen. Het is een eenmanszaak en het biedt een beetje een alternatief voor Top Notch, dat is voornamelijk voor mezelf zo geweest. Ik wilde het heel graag zelf doen omdat ik wist dat ik het zou kunnen. Ik wil van mijn label ook een keurmerk maken, dat het voor kwaliteit en verscheidenheid staat.’ Die verscheidenheid is te vinden op het label met artiesten als Jiggy Djé, SpaceKees, Kohfie Konnect, Turk, Snelle Jelle, Terilekst, Hairo en FS Green. • De komende jaren zullen meer en meer hiphopartiesten hun eigen platenlabel oprichten en met een ‘do it yourself’-mentaliteit hun muziek verkopen. Cd’s worden verkocht via de website, bij shows of als gratis download online gezet.

Hiphopacts die hun cd zelf in de winkels leggen, zullen waarschijnlijk vaker bot vangen vanwege verkooprisico’s. De toekomst lijkt een eigen platenlabel met een distributiedeal. Makkelijker en doeltreffender omdat de kosten laag gehouden worden en de verdeling/promo door de distributeur geregeld wordt.

Door de enorme toename van het (illegaal) downloaden kampt de muziekindustrie al jaren met dalende verkoopcijfers. Het gevolg is dat diverse major platenmaatschappijen de komende jaren noodgedwongen gaan fuseren

of het loodje zullen leggen. Ook kleinere onafhankelijke platenlabels nemen minder risico’s en zullen om het marktaandeel vast te houden vaker samenwerken. Nieuwe Nederlandse hiphoplabels zullen opstaan, andere zullen voorgoed verdwijnen in het digitale tijdperk. Het hoofd bieden aan (illegale) downloads, legale downloadshops en artiesten die albums gratis online zetten, zal namelijk voor sommige labels een onmogelijke taak blijken. Maar gezien de enorme groei van het aantal hiphoplabels in de afgelopen tien jaar, zal de trend voorlopig nog wel even doorzetten.

Kleine Jongens Naast de ‘grotere’ hiphoplabels zijn er in de loop der jaren door artiesten zelf ook veel kleine labels opgericht. En officieel geregistreerd bij de Kamer van Koophandel of niet, het merendeel is niet noemenswaardig. Voor de onderstaande acht labels maken we een uitzondering. • Stuurboord Bakboord Records Nijmeegs hiphoplabel dat diep in de underground geworteld is en in 1997 wordt opgericht door rapper Ketama. De non-profit doelstelling zorgt ervoor dat al het geld wordt gebruikt voor een volgend project. Op Stuurboord Bakboord Records komen albums uit van Nijmeegse rappers als Ketama, Moris en Ruys.

Ook verschijnen twee verzamelalbums: F6 in ’99 en Meervoudig Onverzadigd Vet in ’02. Inmiddels leidt het label een sluimerend bestaan. •

01-03-2001 Brainpower releast Door Merg En Brain

31-03-2001 School Of Hardknocks 6, Frascati Theater Amsterdam

THC Recordz In 2005 wordt door de Tuindorp Hustler Click (THC) uit Amsterdam-Noord het label THC Recordz opgericht. Het label gaat voor THC’s debuutalbum Artikel 140 een distributiedeal aan met Walboomers en soloartiesten zoals Rocks brengen er hun albums op uit. Naast een eigen opnamestudio die ook te huur is, heeft het label zijn eigen merchandise en wordt het project TripleXstudio gelanceerd, bestaande uit een serie pornofilms en een album. • Lost Soul Department In 2005 introduceert ‘geboren mof, getogen Amsterdammer’ Lazerus met het nummer Paas Die Dutchie het Amsterdamse label Lost Soul Department (LSD). Naast het debuutalbum van IJsman worden vier singles gereleased en werken rappers Bodega, IJsman en Sydephex (samen Ground Zero) in naam van LSD. Ook dj/producer Snelle Jelle brengt met VSOP een 12-inch uit op het label. Inmiddels is het echter doodstil rond Lost Soul Department. • 60Free In 2005 begint de Rotterdamse rapper Tim Beumers (VSOP) in samenwerking met Walboomers het label 60Free, dat als doel heeft acts te promoten en muziek aan te bieden. Tim verzorgt het creatieve gedeelte en begeleidt de artiesten. Naast Tims soloalbum De Hoogste Tijd verschijnen via 60Free albums van Dutchman, Tim & Tomster en de compilatie The Greatest Shit Vol. 1, die gratis te downloaden is via de site, die inmiddels offline is. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

29

Loyalty Records Ook in 2005 opgericht: Loyalty Records, dat vooral ‘bekendheid’ genereert als rapper Negativ het omstreden label de rug toekeert. Labelartiesten zijn onder anderen Lexxxus, C-Ronic en Goldy. Opmerkelijk: voormalig labelgenoot Ebon-E maakt evenals rapper Shroom een disstrack aan het adres van Loyalty Records. •

winkel Dog’s Bollocks geopend, die zich naast de verkoop van kleding en sneakers richt op het faciliteren van artiesten die in eigen beheer muziek uitbrengen en verkopen. De winkel sluit echter al na enige tijd. •

4XM Het Brabantse hiphoplabel 4XM (Music, Media, Management & More) gaat in 2006 van start met releases van Last Crewsaders, Are MC en de verzamelcd’s Southbombing. In 2009 verschijnt op 4XM de compilatie-cd Hiphop In Je Smoel Volume 1, met zeventien nieuwe tracks van Nederlandse bodem. De cd is onderdeel van het tienjarig jubileum van het hiphopplatform en bevat tracks van onder anderen M.O. & Brakko, Manu, GMB & aDiSON en Skenkie. • Raen Music In 2007 opgericht door de Zwolse rapper Blaxtar, die naast zijn eigen releases ook het album De Vloek Op De Overvloed uitbrengt van Manu. Naast een eigen distributiedeal heeft Raen Music ook zijn eigen publishingtak. • Dog’s Bollocks In 2008 richt de Engelse rapper BangBang zijn label Dog’s Bollocks op.

Labelartiesten zijn Kubus & BangBang en Lips. Ook wordt in Amsterdam de

30

Smoelwerk Media

01-04-2001 Extince releast Vitamine E

20-06-2001 Release Personal Revolutions

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

31

HIPHOP OP DE NEDERLANDSE RADIO ‘ HALLO, HALLO EN SOWIESO IS HIER HET MANNETJE VAN DE RADIO’ (Extince – Op De Dansvloer, 1998)

Hiphop en de Nederlandse radio vormden jarenlang een moeizaam huwelijk.

Als hiphop vanaf midden jaren 80 vanuit Amerika overwaait naar Nederland, is er aanvankelijk geen enkele radiozender die serieus aandacht besteedt aan het genre. Alleen TROS-dj Ferry Maat, en later Bram van Splunteren en Fons Dellen in VPRO’s De Wilde Wereld op Radio 3FM, doen zo nu en dan een poging om hiphop onder de belangstelling van de luisteraar te brengen.

Na jaren van minimale aandacht voor hiphop op de radio, gloort er voor de echte liefhebber in 1994 hoop aan de horizon. De reden? De eerste echte hiphopshow op de Nederlandse radio: Dutch Masters met Mental Kees, Too Tall en DJ Knowhow, dat elke zondagavond van 1994 t/m 1998 bij VPRO’s Villa 65 op Radio 3FM te beluisteren is. Het programma biedt een platform aan diverse Nederlandse hiphopacts, maar stopt in de zomer van ’98. Radio 3 introduceert de horizontale programmering, waarbij geen plaats meer gereserveerd is voor gespecialiseerde programma’s als Dutch Masters.

Lang duurt het echter niet voordat er weer een echte hiphopshow te horen is. In ’99 start op het alternatieve radiostation Kink FM het programma Boom Bap Radio, waar dj’s Wix, SP en Edzon wekelijks live vanuit de Amsterdamse platenzaak Fat Beats via de kabel te horen zijn. Later wordt de naam van het programma veranderd in Hiphop 120: een underground hiphopshow – met als host de Engelse Craig Solo en DJ Edzon – waar regelmatig gast-dj’s hun kunsten achter de wheels of steel tentoonspreiden en DJ Eclipse (Non Phixion) wekelijks verslag doet vanuit New York.

32

Smoelwerk Media

07-07-2001 Hague Hiphop 2, Hofplaats Den Haag

Naast Hiphop 120 krijgt Def P vanaf 2001 op Kink FM zijn eigen radioprogramma Tegenwicht Voor Evenwicht. Daarin draait de rapper het eerste uur Nederhop, terwijl het tweede uur (de Freakshow) gevuld wordt met muziek die je elders weinig hoort.

Nadat Nederlands meest succesvolle hiphopprogramma Dutch Masters (oftewel Villa 65) in ’98 uit de ether verdwijnt, duurt het vijf jaar voordat 3FM weer een eigen hiphopshow krijgt. In 2003 gaat VPRO’s 3voor12XL van start, waarin DJ Mr. Wix en presentatoren Kees de Koning en Andrew Makkinga een ‘urbanvariant’ van hiphop, R&B en ragga ten gehore brengen. Wanneer 3FM vier jaar later bekendmaakt dat het programma niet het benodigde aantal luisteraars haalt, valt eind 2007 het doek voor 3voor12XL. 3FM-zendercoördinator Florent Luyckx licht het besluit toe: ‘In 2006 werd er steeds minder geluisterd naar het programma. Verder is gebleken dat de luisteraars van het programma vooral niet-3FM luisteraars zijn. Vaste 3FM luisteraars schakelen juist uit. Dat zijn de redenen om te stoppen met 3voor12XL. Commerciële motieven spelen hier geen rol omdat we een publieke zender zijn.’ Volgens Luyckx is er voor hiphop nog wel een plek op het radiostation. ‘Hiphop blijft te horen op 3FM, maar is voor de zender een secundair genre. Voor het genre wat door XL werd vertegenwoordigd, heeft de Publieke Omroep een complete zender ingericht: FunX, op FM in de vier grote steden en landelijk op de kabel en internet.’

‘ Ik had wel het vermoeden dat er vraag zou zijn van enkele verstokte Dutch masters-fans, maar had de grote hoeveelheid reacties zeker niet verwacht.’

Opkomst van de ‘urbanzenders’ Twee succesvolle radiostations zijn Juize.FM en de reeds genoemde multiculturele radiozender FunX, dat door het FM-bereik in Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag qua luistercijfers 3FM op alle fronten verslaat. Het publieke radiostation richt zich sinds 2002 – met een mix van veel urbanmuziek, en interactie / discussie met de luisteraars – op (allochtone) jongeren tussen 15 en 35 jaar.

Ook Juize.FM doet het in eerste instantie goed. Aan de basis van het commerciële radiostation staat het hiphop/R&B-programma Juize, dat wekelijks op Radio 538 gepresenteerd wordt door Niels Hoogland. Hij is degene die in 2004 het urban internetradiostation van Radio 538 opricht. Juize.FM’s focus op jongeren met een voorliefde voor hiphop en R&B werpt zijn vruchten af. Het station groeit met dagelijks 16.000 luisteraars uit tot een van de vijf best beluisterde radiostations via internet. Daarnaast is de zender met vier miljoen kabelaansluitingen van 2005 t/m 2008 in het grootste deel van Nederland via de kabel te ontvangen. Waar Hoogland een dagelijks programma verzorgt, worden voor het weekend Ali B, Negativ en E-Life als belangrijkste dj’s aangetrokken.

In een interview met website 3voor12 vertelt Niels Hoogland in 2004: ‘We richten ons met Juize.FM op hiphop and R&B from A to Z. In vergelijking met de concurrentie: minder wereldmuziek dan op FunX en Colorful en minder specialistisch dan 3voor12XL, denk ik. Het is de bedoeling dat het station zich geleidelijk aan verder ontwikkelt.’

Aan het succes komt echter een einde als Juize.FM (nu 538 Juize) vanwege bezuinigingen en overname gedwongen wordt de gepresenteerde uitzendingen te staken. Daardoor is het inmiddels een nonstopzender die via internet en de digitale kabel te beluisteren is.

Van Colorful Radio tot Lijn5 Een ander commercieel radiostation is het multiculturele Colorful Radio dat van 2001 tot 2004 in de lucht is. De basis van deze zender wordt gelegd bij een reeks middengolfzenders: Radio London (’95), dat uitzendt vanaf een treinwagon in Eerbeek (later Zutphen), in ’98 omgedoopt tot Q Radio en vervolgens Q the Beat (’99), dat uiteindelijk wegens geldgebrek verkocht en gesplitst wordt.

Van de opbrengst wordt daarna Colorful Radio gestart, dat zich via de kabel met een mix van hiphop, R&B, reggae, funk, soul en latin richt op de veranderende bevolkingssamenstelling, maar uiteindelijk weinig potten breekt als het naast de zo broodnodige etherfrequentie grijpt.

Gevolg: Colorful Radio gaat bijna failliet en wat dan volgt is een complex omroeptechnisch/politiek verhaal, waarbij de zender van vastgoedondernemer Erik de Vlieger in 2004 opgekocht wordt door de publieke zender. Een slimme zet omdat de NPS ook plannen heeft voor een nieuw urban radiostation, naast het dan al begonnen FunX. De aanvankelijke ‘werktitel’ is Urban Radio, een soort programmapakket dat door de NPS uitgezonden wordt op de kabelfrequenties van Colorful én

31-08-2001 t/m 01-09-01 IBE (International Breakdance Event)

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

33

‘ Ik ben fokking blij dat we blijven bestaan. FunX is een groot en succesvol station, Lijn5 is klein en populair bij een beperkte groep liefhebbers.’

middengolffrequentie Radio 747 AM (nu weer Radio 5). In januari 2005 wordt Urban Radio op 747 AM door de NPS omgedoopt tot Lijn5.

Hiphopprogramma Lijn5 wordt in eerste instantie op Radio 5 uitgezonden, maar blijkt op die toch wat oubollige zender een buitenbeentje. En dus verhuist het crossmediale platform op initiatief van de NPS naar radiozender FunX. In de loop der jaren ontwikkelt Lijn5 zich als een platform voor hiphop en aanverwante muziekstijlen als soul, funk, R&B, reggae en dubstep. Wat onbetwist meehelpt aan de populariteit van Lijn5 is de inzet van programmamakers en gevestigde namen in de scene zoals Jiggy Djé, Sticks, Big Boy Caprice, Shyrock, Deams en All Star Fresh.

De switch van Radio 5 naar FunX is voor programmamaker Venz van radioshow Wat Anders (met Jiggy Djé) een hele opluchting: ‘Ik ben fokking blij dat we blijven bestaan. FunX is een groot en succesvol station, Lijn5 is klein en populair bij een beperkte groep liefhebbers. Deze groep denkt niet per se positief over FunX, en de meeste FunX-luisteraars zijn niet echt bekend met Lijn5. Doordat we bij FunX kunnen blijven bestaan, ontstaat een win-win situatie. ’Een populair onderdeel van Lijn5-show Wat Anders is het item De Kettingreactie, waarbij de presentatoren een producer benaderen om aan een beat te beginnen. Deze producer mag daarna zelf kiezen wie er verder aan mag sleutelen of op mag rappen/zingen. Dit levert verrassende tracks op met bijvoorbeeld op Kettingreactie 5 bijdragen van Reef, Cousin Steve, Shyrock, Merage & Sabrina Starke (producers Humaniac (GMB), J’83, Koen (Blocnotes)).

34

Smoelwerk Media

Van Spookradio tot HIJS Radio Op de Nederlandse commerciële radiozender 100%NL is van zomer 2006 t/m eind 2007 Spookradio te horen, waarin alleen maar hiphop van eigen bodem gedraaid wordt. Het programma is aanvankelijk in 2005 nog als podcast te downloaden via de website nlhiphop.nl, maar krijgt een jaar later een vaste plek in de ether en de programmering van 100%NL. De zender richt zich al snel meer op algemene pop en rock en schrapt de themashows, waaronder Spookradio.

Nadat op Kink FM het programma Hiphop 120 verdwijnt, wordt het ontstane gat op 5 september 2006 opgevuld door HIJS Radio (Hiphop In Je Smoel Radio), dat door hosts Yid en Mista Sweet gemaakt wordt. Het programma (elke vrijdagavond tussen 0.00 en 2.00) richt zich uitsluitend op hiphop en bevat naast oude en nieuwe releases ook interviews, reportages, live-gasten en dj-sets. Yid licht de toegevoegde waarde van HIJS Radio toe: ‘Hiphop is altijd het uitgangspunt en dat mis ik in sommige shows die vaak worden volgestopt met inhoudsloze urban. De hiphopscene groeit enorm, maar er zijn veel talentvolle acts die achterblijven op de rest omdat ze weigeren concessies te doen. Wij zijn zelf ook mensen die nooit concessies doen en dat hoor je terug in de show.’

Volgens Mista Sweet is talent het uitgangspunt in de playlist. ‘Het maakt verder niet uit wat de voertaal is want acts uit bijvoorbeeld heel Europa kampen met hetzelfde probleem als de talentvolle acts uit Nederland. Veel acts worden genegeerd en daar brengen wij verandering in. Daarnaast is de show een

22-09-2001 Release The Underground Hits op Redrum Recordz

verlengde van de website www.hiphopinjesmoel.com. Artikelen die je daar kan lezen, sluiten aan op de radio-uitzending. Weinig gelul en veel muziek is een erg belangrijk motto. Vandaar dat iedere aflevering een dj-set van een half uur bevat.’

Om het een- en tweejarig bestaan van HIJS Radio te vieren, worden in 2007 en 2008 twee hiphopmarathons georganiseerd. De eerste is een uitzending van zeven uur, de andere een twaalf uur durende show, waarbij diverse artiesten uit de scene langskomen. Er zijn vele live-sessies, er worden live-beats gemaakt en er zijn dj-sets. Artiesten die acte de présence geven zijn onder anderen GMB, Tim, Skenkie, DJ Mace, DJ Krylon, M.O. & Brakko, Arts the Beatdoctor, Armyfatique en Dopaganda.

Back to the Future Strijd voor het behoud van een hiphopplatform op tv en vooral radio is de afgelopen tien jaar steeds een heikel punt geweest binnen het Nederlandse omroepbestel. Naast het wegvallen van tv-zender The Box, TMF’s The Pitch en MTV Raw, verdwenen hiphopradioshows als Villa 65, 3voor12XL, Hiphop 120 en Spookradio. Qua ‘urbanzenders’ verdween Colorful Radio, terwijl FunX en Juize.FM overeind bleven naast hiphopprogramma’s als Lijn5 en HIJS Radio.

Ondanks het feit dat hiphop de afgelopen jaren flink aan populariteit heeft gewonnen, is dat geen garantie voor een constant lijfsbehoud op de Nederlandse radio. Daarvoor is hiphop te veranderlijk en de omroepwereld te grillig. Dat hiphop nu en in de nabije toekomst een platform op de Nederlandse radio heeft, staat onomwonden vast. De basis is duidelijk stabieler dan voorheen.

53 uur Dutch Masters Dat het programma Villa 65/Dutch Masters (1994-1998) veel indruk heeft gemaakt in de hiphopscene, wordt in mei 2008 nog eens duidelijk als via internet 53 uur aan opnames van het programma te downloaden is. Twee oudere luisteraars van de show zijn hiervoor verantwoordelijk. Waar de een alle tapes heeft gedigitaliseerd, biedt een zekere Solo11 ze digitaal als torrent aan.

Het levert veel nostalgische reacties op bij voormalig luisteraars van het eerste uur, maar ook nieuwsgierige reacties van de wat jongere hiphopheads. Solo11: ‘Ik had wel het vermoeden dat er vraag zou zijn van enkele verstokte Dutch Masters-fans, maar had de grote hoeveelheid reacties zeker niet verwacht. Het is leuk om zoveel reacties te krijgen, maar de echte props gaan natuurlijk naar Mental Kees, Too Tall en Knowhow voor het produceren van zoveel goede shows die nog steeds staan als een huis. Bovendien deden ze dat in een tijd waarin hiphop nog niet zo groot was als nu.’

Opgezwolle een tijdje hun eigen hiphopshow hebben. Ondanks de populariteit van Citysoundradio, valt in 2002 het doek voor de zender.

In 1998 start in Boxmeer via de lokale/regionale ether en op internet radiopiraat Experience FM (nu XXL FM), dat vanaf 2003 regelmatig hiphopspecials uitzendt met enkel underground hiphop en interviews (host Roel Janssen). Inmiddels is het alternatieve dancestation alleen nog via internet te beluisteren.

Van 2002 t/m 2006 is er op de Groningse zender Nautic Radio het wekelijkse hiphopprogramma Step Up Front, waar DJ Hopke, Vinnie (Blocnotes) en later Mike Tibbert (VSOP) als host fungeren. Step Up Front wordt eerst vanuit Groningen uitgezonden, later vanuit Fatbeats in Amsterdam. Nautic Radio, in 1998 als dancezender begonnen, zendt tegenwoordig alleen nog via internet uit.

In 2002 begint op het Rotterdamse internetstation Music Injection het hiphopprogramma Radio Ondergewaardeerd oftewel Underrated Radio (host Mathis), dat gezien kan worden als het eerste online hiphopformat voor Nederlandse hiphopacts. Twee andere shows zijn Hiphop Worldwide (host Momo) en Ritmestoornis (host Yid). Desondanks is het station geen lang leven beschoren.

Vitamine E biedt sinds 2007 een platform voor Nederlandse hiphopartiesten. Zo presenteren elke maandagavond tussen 19.00 en 21.00 uur hosts Jordi Keulemans en Sammy Vriens Vitamine E vanuit Oosterhout.

Het duo moet echter in 2009 noodgedwongen de stekker eruit trekken.

Ook Bumrush Radio (vanuit Castricum) brengt via internet wekelijks twee uur hiphop met DJ Midnight, terwijl het Amsterdamse internetstation Royal Radio 24 uur per dag uitzendt. De in 2003 opgerichte zender kent diverse liveshows en draait hiphop, R&B, dancehall, reggaeton, soul en classics. •

Piraten & internetradio Begin jaren ’00 duiken er verschillende radiozenders op die lokaal/regionaal of via internet te ontvangen zijn. Sommige hiervan zijn internetradiostations, zoals het Zwolse Citysoundradio, waar Rico en Sticks (Ren & Stimpy) van

13-10-2001 Release Spuugdingen Op De Mic van Opgezwolle

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

35

HIJS RADIO HIPhopMARATHON 1 JAAR Hiphop In Je Smoel Radio 14/15 september 2007 - 00.00 uur - 7.00 uur

2 JAAR Hiphop In Je Smoel Radio 5/6 september 2008 - 19.00 uur - 7.00 uur

Foto’s: Murph

Foto’s: Nomar Fats

36

Smoelwerk Media

09-11-2001 t/m 11-11-01 National Phonographic

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

37

TV- Rotjoch / 101Barz

Het is eind jaren ’90 wanneer een jonge mc genaamd Carnage Thug furore maakt in een buurt die door criminaliteit en geweld geteisterd wordt. De handel in tapes van plaatselijke rappers gaat hand in hand met de handel in wapens en drugs. Van Nederlandstalige hiphop was geen sprake, het waren N.W.A, EPMD en KRSOne die ook in de Bijlmer de dienst uit maakten. ‘Wanneer je in de Nederlandse taal on stage kwam, kon je bakstenen naar je hoofd verwachten.’ Niemand had kunnen bedenken dat meer dan 20 jaar later diezelfde Carnage aka Rotjoch de best bezochte internetsite van de Publieke Omroep en het best bekeken programma van jongerenzender 101.TV zou hosten. De top van de vaderlandse hiphop heeft zijn gezicht al laten zien in de 101Barz-studio en er lijkt voorlopig geen einde te komen aan de maatstaf van mc’end Nederland.

BNN ‘Zo rond 2003 zat ik in een groep met de naam The Furiouz die zich erg liet beïnvloeden door de Amerikaanse eastcoast hiphop. Wij hoorden niemand in Nederland de rauwe hiphop zoals die in de States werd gemaakt droppen.

Onze eerste plaat kwam in eigen beheer uit. Van Straatwaarde, eerste buit hebben we alleen in Amsterdam al 4000 stuks verkocht. Op onze tweede plaat Straatwaarde, tweede buit komen voor het eerst ook boys van buiten de Bijlmer voor. Appa en de andere jongens van THC doen hun ding, het was één grote

38

Smoelwerk Media

Amsterdamse collabo die aan de lopende band verkocht. Ik had langzamerhand een behoorlijke vinger in de pap in hiphop-Amsterdam, contacten die me later van pas zijn gekomen.

Muziek en entertainment waren positieve dingen in een leven dat verder veel ellende kende. Ik heb veel vrienden verloren en was een moeilijk persoon om mee om te gaan, ook voor mijn moeder. Zij had het beste met mij voor en liet me een advertentie zien van BNN waarin ze op zoek waren naar talent voor een nieuw op te richten jongerenzender genaamd 101.TV. Ik ben midden in de nacht, bewapend met een camera, de straat op gegaan om de vooroordelen van mijn probleemwijk Zuid-Oost in de praktijk te testen. Na verschillende voorrondes waarin ik trouwens nog in mijn onderbroek het Wilhelmus heb staan zingen, werd ik de zogenaamde excuusneger en had ik op mijn 25e voor het eerst in mijn leven een legale vaste baan.

101Barz Na een tijdje onderdeel te hebben uitgemaakt van het programma Gumshot, kwam in 2005 het einde van mijn proefcontract in zicht en begon ik me zorgen te maken. Ik voelde de bui al hangen en wilde eigenlijk gewoon bij BNN blijven.

De bar in de kantine was 24/7 open, ik had veel lekkere collega’s en verdiende ‘easy money’ dus ik ben na gaan denken over een nieuw concept. Ik zat op een gegeven moment oude afleveringen van Yo! MTV Raps te checken en toen is het idee voor 101Barz ontstaan. Ik nam alle taken op me wat het programma low budget en dus aantrekkelijk voor BNN maakte. Ik had alleen een bank en

wat audio- en videomateriaal nodig. Ik was zelf de cameraman, geluidsman en editor en bezorgde BNN bijna voor niks een tof programma. De eerste uitzending was met Rocks van de THC, een goede vriend van me, die shit was classic. Ik geloof dat die uitzending op de site twintig unieke bezoekers per week trok, alleen maar vrienden en bekenden natuurlijk! Dat was drie jaar geleden. De studiosessie van Heinek’n heeft er eigenlijk voor gezorgd dat iedereen zag dat er animo voor dit format was. Uit het niks kreeg de site 30.000 hits te verduren.

Toen is het balletje eigenlijk pas hard gaan rollen.

Heden/toekomst Via sites als theBoombap, Hiphop In Je Smoel en State probeer ik een beetje up to date te blijven over de Nederlandse scene en benader ik mc’s van buiten mijn vriendenkring. Ik probeer met mijn programma een compleet beeld te schetsen van hiphop op dit moment, op deze plek. Dat verklaart denk ik de populariteit bij zowel kijkers als artiesten. Ik interview producers, plaatjesdraaiers en jong talent en heb dus de studiosessies waarin mc’s kunnen laten zien wie ze zijn en wat ze kunnen. Het belangrijkste vind ik eigenlijk dat ik niet bijdraag aan het creëren van eilandjes binnen de scene. Verder regisseer ik helemaal niks tijdens de opnames, ik ga met een camera op pad en laat gasten zien zoals ze zijn. Op den duur wil ik eigenlijk ook de andere elementen van hiphop erbij te betrekken. Graffiti en breakdance wil ik eigenlijk ook hun shine geven maar daar ben ik nog druk over aan het nadenken. Ik krijg vanuit Hilversum als een van de weinigen volledige vrijheid van hoofdredacteur Paul van Keulen. Hij ziet ook in dat hiphop iets is waar hij geen verstand van heeft en daarom iemand anders het vertrouwen moet geven.

Persoonlijke favoriet Meer dan honderd uitzendingen later is het onmogelijk een favoriet te noemen.

Natuurlijk, de sessie van Heinek’n op de beat van Ice Cube staat in mijn top 10. De eerste van Kempi is er ook één. Winne en Feis over de beat van GMB, gruwelijk. De Green Gang uit de Bijlmer heeft mijn voorkeur natuurlijk vanwege onze afkomst. De sessie van Adonis, Hef en Crooks is ook classic. Skenkie, ondergewaardeerd. De laatste van U-Niq is ook heel moeilijk, hij komt zo vurig op zijn laatste sessie. Ik vind het erg jammer dat iemand als Extince nooit een sessie bij me heeft opgenomen. Ik weet niet precies waarom, hij is misschien gewoon toe aan andere dingen. Hij heeft me ooit beloofd te komen dus ik blijf wel hoop houden. Ik hoop ook dat ik Supah en Duvel nog een keer samen achter de mic kan krijgen. Trouwens, MOD schiet me te binnen, zijn laatste sessie was keihard. Zwart Licht is op dit moment een van mijn favoriete groepen dus zij mogen ook niet ontbreken in de top tien.

Toekomst Ondanks dat het goed gaat met mij en mijn programma’s is de toekomst best wel onzeker. Ik weet dat in Hilversum het geld ineens op kan zijn, snap je. Wie weet word ik zomaar op straat gezet. Ik blijf een hosselaar dus mijn hoofd boven water houden lukt sowieso, mijn BMW is echt niet door BNN betaald. Wie weet komen er andere plannen met 101Barz en ruilen ze me in voor een andere neger.’ •

‘ De eerste uitzendingen trokken 20 unieke bezoekers per week, ik mik nu op 1.01 miljoen.’

25-11-2001 Raymzter wint finale Grote Prijs RnB/Hiphop

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

39

TV - The Box, Dorine Baas & John Olivieira Hiphop op de Nederlandse televisie

Dorine Baas (1970) Begon in het management team van MTV Networks en kwam via Nickelodeon bij The Box terecht. Heeft in de functie als Channel Director beide zenders aangestuurd. Verhuisde in 2005 naar Duitsland om voor MTV Duitsland te gaan werken. Tot 2009 is Baas werkzaam geweest voor Sony Music. Ze heeft tegenwoordig een eigen bedrijf in Berlijn dat zich richt op business development binnen de media.

John Olivieira (1971) Begon in de jaren 90 met het organiseren van evenementen waar de nadruk lag op zwarte muziek. Was betrokken bij de nachtprogrammering van Nighttown en Paradiso en is via de radio bij de televisie beland. Wordt in 2005 gevraagd leiding te geven aan televisiezender The Box die zich inmiddels totaal op de urbanstroming is gaan richten. Is tegenwoordig adviseur en coach op marketinggebied en zit tevens in de Rotterdamse Raad van Kunst & Cultuur.

Het jaar is 2000 wanneer Murth Mossel a.k.a. Murth The Man-O-Script de laatste aflevering van The Pitch presenteert. Het programma dat tussen ’95 en ’98 gepresenteerd wordt door Glaze Haynes en Cooly D en later aangevuld wordt met René Phillips is dé wekelijkse hiphopshow op muziekzender TMF. Tot op de dag van vandaag is The Pitch het best bekeken hiphopprogramma uit de geschiedenis van de Nederlandse televisie.

40

Smoelwerk Media

Het gat dat TMF achterliet na het opheffen van The Pitch werd deels opgevuld door het in 1995 opgerichte The Box. Met het motto ‘Music television you control’ speelde the Box in op de vraag van kijkers die meer invloed wilden hebben op de selectie van videoclips. Kijkers kregen de mogelijkheid in te bellen op een lokale muziekcomputer die vervolgens na voldoende stemmen de meest populaire clips afspeelde. Meer dan 50 boxen door het hele land verspreid, droegen bij aan de populariteit van internationale maar vooral lokale artiesten op de Nederlandse televisie. Op de maandag lag de nadruk op het urban segment, de woensdag was voorbehouden voor rockmuziek en de vrijdag richtte zich op het dans- en uitgaanspubliek.

In 2004 werd na de overname door MTV Networks Benelux het format aangepast en werd er nadrukkelijker ingespeeld op de thema’s urban, multicultureel en vrouwen. Veel liefhebbers van The Box haakten af op het moment dat de zender zijn/haar onafhankelijke imago verloor. Hierover zegt Dorine Baas: ‘Vanaf het moment dat we deel uit ging maken van MTV Networks was de rol van underdog in de markt weg. De oude fan van The Box was initieel wat anti maar uit kijkcijfers is gebleken dat we toentertijd alleen maar groeiden in aantallen en kijktijd.’

Het principe van The Box was simpel en doeltreffend. Vooral voor lokale artiesten werd The Box hét mediaplatform voor het verwerven van naamsbekendheid. Onafhankelijkheid van platenmaatschappijen en laagdrempeligheid betreffende de kwaliteit van videoclips waren de sleutel tot succes.

10-12-2001 Eerste uitzending Tegenwicht Voor Evenwicht op Kink FM

‘De kwaliteit van de videoclips was niet van belang bij The Box, er was in principe ruimte voor iedereen. We hebben voor de independent artist en de niet massaal gewaardeerde genres enorm veel betekend. Hiphop en reggaeton kregen bijvoorbeeld weinig tot geen aandacht op de grote zenders als MTV en TMF maar juist wel op The Box. We waren een springplank voor velen en niet alleen voor muzikanten. Zarayda Groenhart is bijvoorbeeld ooit als stagiaire bij The Box begonnen. Tegenwoordig presenteert ze bij BNN en heeft haar eigen radioshow.’

Door de populariteit van het internet en concurrentie binnen de mediawereld was The Box genoodzaakt te vernieuwen. Het systeem van stemboxen verspreid door het land draaide op computers uit de vorige eeuw en er werd besloten een frisse wind door het bedrijf te laten waaien. John Olivieira was de aangewezen persoon om in 2005 het stokje over te nemen van Dorine Baas.

Hij zag als geen ander de mogelijkheden en het belang van een onafhankelijk platform als The Box. Met een nieuw marketing- en productieteam en beloofde investeringen kwam er een doorstart.

‘Mijn gedachte was vanaf het begin ‘cut the crap’, we moeten ons bezighouden met wat er werkelijk speelt binnen de doelgroep en de artiest moet daar centraal in staan. Ik ben een team gaan samenstellen van liefhebbers en evenzo belangrijke kenners van de scene. Het bereik van The Box was enorm en ik wist dat we veel konden betekenen voor de urban scene. Ik wilde terug naar de intrinsieke waarde van hiphop, de vier elementen. De vormgevers, presentatoren en beatmakers, eigenlijk de gehele redactie was hiphop en

bestond uit mensen met een bepaald gevoel, passie en visie over hiphop. Het moest echt, rauw en authentiek zijn. We gingen terug naar de basis en we wilden stads zijn en klinken. Dat is na de relaunch volgens mij aardig gelukt.’

De visie van Olivieira was even duidelijk als ambitieus en had een breed en grootstedelijk doel voor ogen. Het aanbod van The Box werd uitgebreid met diverse series en programma’s.

‘Puur als muziekzender ga je het namelijk niet redden, dus ik ging programma’s, content inkopen voor The Box. Er moest een duidelijke link zijn tussen de programma’s en de muziek. Tussen de hoofdrolspelers en hiphop. Dat Dave Chapelle en The Fresh Prince deze link hadden hoef ik niet uit te leggen. Humor is net als dans en muziek een universele taal. Ik luisterde vroeger veel naar Franse hiphop, alhoewel ik er weinig van verstond, raakte het me toch. Via de succesprogramma’s werd tevens de aandacht gevestigd op programma’s uit eigen stal. Ik ben bijvoorbeeld erg trots op het programma Moccah. Omdat het programma echt uit de haarvaten van de grote steden kwam, creëerden we een puur en stads programma. Er is zelfs een moment geweest dat we in de middag de best bekeken zender van het land waren. Hoe mooi is dat.’

‘Op een gegeven moment kwam The Box in de problemen doordat voor mijn manier van werken geen budget was. Mijn plannen met The Box voor de toekomst waren toch te duur gebleken en daardoor onuitvoerbaar. Op datzelfde moment kwam John de Mol met zijn plannen om van Talpa een 24-uurs kanaal te maken. Hij was financieel natuurlijk een stuk onafhankelijker. Als ik van tevoren had geweten dat ik maar een kleine twee jaar werkzaam zou zijn bij The Box en we de zender niet verder konden uitbouwen, was ik er niet aan begonnen.

Desalniettemin heb ik wel een mooie tijd gehad met mijn team.

In 2007 viel het doek voor The Box. In het persbericht stond destijds dat door de toenemende populariteit van sites als YouTube er geen ruimte meer was voor een zender als The Box. Uiteraard speelt dit wel een rol maar ‘it’s all about the benjamins’ uiteindelijk. Eén van de belangrijkste platforms van hiphop in Nederland is toen weggevallen. Ik kan praktisch geen hiphopartiest noemen die niet op The Box is begonnen. Wat ik ook zo jammer vond, is dat je pas achteraf in interviews leest dat mensen het zo’n vette tijd hadden gevonden en dat The Box zo belangrijk was geweest in het televisiebestel. Als al die mensen naar Bussum waren gekomen na de beslissing om ermee te stoppen, was er een andere discussie geweest. Dat was dé mogelijkheid voor de scene geweest om van zich te laten horen. Wellicht een beetje naïef gedacht, maar dan hadden we misschien nog bestaan. Maar wat ik vooral spijtig vind, is dat we als team zo ons best hebben gedaan en er uiteindelijk weinig aan over hebben gehouden.

Er is tegenwoordig geen hiphop meer op de Nederlandse televisie en dat vind ik echt jammer. Volgens mij is urban de grootste muziekstroming die we kennen dus het mag eigenlijk niet zo zijn. Omdat televisie zo’n duur medium is, zie ik het in de toekomst ook niet meer gebeuren dat er een zender puur gericht op hiphop komt. Radio en internet zijn de opties voor de toekomst. Helaas is muziektelevisie ten dode opgeschreven.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

41

n e z e i l r e v s r e v j i r n h e t sc h c a r k n u al h s r e Rapp l a a s s a m n e r e d n a n r e e t v h c a d e g n va

SPRAAKWATER EXTINCE

15-12-2001 Planet Rock, Beursgebouw Eindhoven

23-12-2001 DJ Kypski wint Turntablized, Paradiso Amsterdam

0118-vier

aDiSON

Viertal zet Zeeland op de kaart

Trotse Cabo Net als zijn goede vriend GMB is aDiSON (Adison Dos Reis) zowel mc als acteur. Van zijn eigen releases tot Rotterdams Lef tot de NPS-serie Flow: de Kaapverdiaanse Rotterdammer timmert hard aan de weg.

KD, Neger R. De Vries, Vinnie en Junior: tel het aantal personen en zet daar het netnummer van Vlissingen voor. De uitkomst van dit eenvoudige optelsommetje? 0118-Vier, een gezelschap verdienstelijke Zeeuwse rappers.

Foto: Nick Franken

‘Waar bevinden zich je roots? Hier in zuid aan de kust.’ De mc’s van 0118-Vier steken niet onder stoelen of banken dat ze uit Zeeland komen. KD, Neger R. De Vries, Vinnie en Junior starten als groep wanneer ze in 2002 worden gevraagd voor een optreden in Vlissingen. De reacties hierop zijn zo goed dat 0118-Vier in deze samenstelling verder gaat. Eind 2004 komt het eerste album Flessepost uit, met producties van Tamas, Nutron en VIP (Vinnie). Met de release van dit album begint een kortstondig, maar succesvol tijdperk. De muziek van 0118-Vier valt ook in de smaak bij luisteraars buiten de hiphop-doelgroep, getuige de volgende anekdote van Neger R. De Vries: ‘Er kwam een keer een man van ongeveer 40 jaar naar me toe bij de Albert Heijn: ‘Hé, jij bent die rapper toch? Ik vond je echt goed bij dat 5 mei optreden.’

0118-Vier valt op door spitsvondige en humoristische teksten vol woordspelingen. Al snel treedt de crew in het hele land op. In 2005 biedt 0118-Vier de Harde Schijf EP aan als gratis download. De EP wordt duizenden keren gedownload door de inmiddels sterk gegroeide groep 0118-Vier liefhebbers.

Hét hoogtepunt van de Zeeuwse groep is misschien wel het optreden op de 10e editie van Definitie van Dopeheid in de 013, Tilburg in 2006. Jammer genoeg is dit optreden gelijk het afscheid van 0118-Vier. Daarna volgen nog een aantal, qua aandacht, minder succesvolle (solo)releases. Binnen, maar ook zeker buiten de provincie heeft de groep binnen afzienbare tijd goede kritieken geoogst dankzij de humoristische, gevatte teksten en sterke optredens. Zeeland staat door dit rapkwartet officieel op de Nederlandstalige hiphop-kaart. •

44

Smoelwerk Rappers

‘ Vlissingen groet de rest van het land met een vuist in de lucht.’

Track: Vraag Maar Raak Album: Flessepost

15-02-2002 DAC releast DiDACtici

Foto: Nomar Fats

Aan het begin van het huidige millennium zet Rotterdammer aDiSON (dan nog als D-Son) zijn eerste stappen in de hiphopscene met de Engelstalige formatie Draztik Measurez. Na het uiteenvallen van deze formatie gaat D verder in de formatie SOS (Stories Of Slavery) met neef en collega mc Concrete. SOS treedt regelmatig op in Rotterdam, maar ook in New York, Brazilië en Duitsland (Splash!). Van een officiële release is tot op heden geen sprake. In 2006presenteert D-Son zijn solo-EP D-Day in een afgeladen Nighttown. Het lijkt alsof naast de hiphopscene de hele Kaapverdische gemeenschap is vertegenwoordigd in het Rotterdamse poppodium.

‘De show was gevarieerd (explosief en ingetogen) en Nighttown stond terecht op zijn kop. De EP die 7 tracks telt kwam in zijn geheel aan bod plus de nodige toelichting van D-Son die zijn show nog persoonlijker maakte. Alle mensen die een belangrijke rol in het leven van D-Son spelen waren op het podium te vinden (familie, vrienden en artiesten), het wachten werd rijkelijk beloond.’

HIJS-recensie van releaseparty D-Day, 2006.

Rotterdam beschikt over de grootste Kaapverdiaanse bevolking (ca. 20.000) buiten de eilandengroep zelf. Buiten de havenstad en directe omgeving hebben veel mensen in Nederland vaak nog nooit gehoord van Cabo’s. Rapper aDiSON vindt het tijd om daar verandering in te brengen.

‘Ik hou evenveel van mijn roots als dat ik van hiphop hou. Een heleboel mensen in Nederland weten waarschijnlijk niet eens wie of wat een Cabo is.

Met D-Day ga je wel horen wie onze grote held is en wat belangrijk voor ons is.’ aDiSON in een interview met HIJS, 2006.

07-03-2002 Release Spelenderwijs van VSOP

aDiSON houdt woord en vertelt heel Nederland over zijn roots op D-Day. ‘D-Son en de mannen van Godz Wrath hebben een passende sfeer weten neer te zetten die goed past bij de teksten van D-Son. Onderwerpen die D-Son verder aansnijdt zijn revolutiestrijders (Amílcar Cabral), zijn relatie met vrouwelijke familieleden (zijn oma, moeder en zussen) (Trinity pt 1) en de situatie in Kaapverdië (Pirates Of The CapeVerdeans).’ HIJS-recensie van D-Day. Naast zijn rapcarrière maakt aDiSON indruk als acteur. Zo speelt hij in voorstellingen als Strada (Bekijk’t), Kwaad Bloed (Rotterdams Lef) en Atalanta (Hal 4). Samen met GMB, Senna, Salah Edin en Riske De Rat is de Rotterdammer in 2009 te zien in de NPS-serie Flow, over een groep opkomende artiesten. In de tweede helft van 2009 is D hard bezig met zijn eerste officiële soloalbum Between Mundos en het langverwachte SOS-album. •

‘ People say there’s no slavery today No whips, no grits, no slaveships and no rusty chains Still I say, brothers is changedand the only way to make a difference is to make a change.’ aDiSON tijdens een HIJS Radio livesessie

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

45

ALI B Rapper met praktisch heel Nederland als doelgroep ‘ Spring voor een trein als je mij niet meer wilt zien, want nu ik ben gekomen zal ik blijven in de scene.

Rij over je heen zwaar als een bulldozer.

Ali B te commercieel? ik weet niet wat je lult gozer.

Tuurlijk maak ik geld ik ben blij met elke cent, maar als underground Mocro zal ik blijven wie ik ben.’

Track: Leven Van De straat Album: Ali B Vertelt Het Leven Van De Straat

Foto: Ronald Hoeben

46

Smoelwerk Rappers

De meest aanwezige rapper van Nederland is de laatste jaren ongetwijfeld Ali B. Hoewel hij rond de eeuwwisseling zijn eerste stappen zet binnen de hiphopscene, maakt de entertainer daar anno 2009 niet echt meer deel van uit. Met muziek voornamelijk gericht op een jonger publiek en deelname aan ontelbaar veel televisieprogramma’s, is de Marokkaanse Nederlander uitgegroeid tot de nationale ‘knuffelallochtoon’.

Ali Bouali ziet het levenslicht op 16 oktober 1981 in Zaanstad en komt op tweejarige leeftijd in Amsterdam-Oost te wonen. Hier raakt de veel op straat hangende jongen geïnspireerd door de hiphop van Osdorp Posse. Later verhuist hij naar Almere, waar de jonge Ali geduldig werkt aan zijn rapskills.

Een wat groter hiphoppubliek maakt in 2002 kennis met hem tijdens de Grote Prijs van Nederland. In de finale, waar onder anderen Pete Philly en DAC ook staan, legt hij het nog af tegen zangeres Corey, maar de ontwikkeling van ‘straatrat’ naar BN’er is dan al niet meer te stuiten.

Tijdens zijn show op Definitie van Dopeheid 3 in 2003 geeft een felle Ali af op verschillende instanties, zoals platenmaatschappijen. Ondertussen heeft de artiest al een deal gesloten met Warner Music, die de single Waar Gaat Dit Heen uitbrengt. Dankzij veel airplay op vooral televisiezender The Box neemt de bekendheid en populariteit van Bouali snel toe. Hoewel de tweede clip Leven Van De Straat, van het gelijknamige debuutalbum, nog agressief te noemen is, lijkt Ali B vanaf 2004 inderdaad het positievere motto aan te hangen dat in zijn biografie staat: ‘Het maakt hem niet uit waar hij moet optreden, zolang hij zijn boodschap maar kan overbrengen en de mensen aan het lachen kan maken.’

Met de hitsingles Geweigerd.nl en Ik Ben Je Zat en nummer 1 track Wat Zou Je Doen met Marco Borsato neemt de populariteit van Ali B grootse vormen aan. 2004 lijkt daarmee het jaar dat de rapper definitief het genre hiphop ontstijgt/verlaat en zijn nevenactiviteiten zijn niet meer bij te houden.

Knuffelen met koningin Beatrix tijdens haar 25-jarig jubileum in 2005, het eigen luchtige praatprogramma De Flat van Ali B in 2008, een theatertour,

12-05-2002 Release Homegrown 1

acties voor goede doelen als Amnesty International en War Child, meetrainen met Oranje: het is slechts een greep uit Ali’s drukke agenda van de afgelopen jaren. Hiernaast begint hij ook nog samen met z’n management zijn eigen label SPEC (Stimulating People to Evolve Culture) waar later ook Sjaak, Karima, Darryl en neefje Yes-R hun muziek uitbrengen.

Het is eigenlijk ongelofelijk dat Ali er in 2006 nog aan toekomt om zijn tweede album Petje Af op de markt te brengen. Samen met Yes-R rapt hij mee op de internationale remix van Ghetto, een hit van de Amerikaanse zanger Akon. De tweede single Rampeneren, een clubtrack met The Partysquad, wordt een grote hit en onderstreept hoe populair Ali B inmiddels is. Aan de andere kant raakt hij steeds verder verwijderd van de hiphop-scene. Ali B zegt daar in oktober 2006 tegen State Magazine het volgende over: ‘Kijk, binnen de hiphop-scene vinden mensen mij misschien niet credible om wat ik allemaal doe. Ik ben niet geïnteresseerd in mijn geloofwaardigheid binnen de scene…

Ik snap niet dat je als persoon meer kijkt naar het hiphop-systeem dan naar je eigen systeem. Hiphop is hiphop. That’s it. Ik ben Ali. Ik luister naar mijn hart, dat vind ik belangrijk.’

Op beide albums toont Ali B zich ook van zijn bewuste kant, met tracks over bijvoorbeeld discriminatie, armoede en oorlog, maar zijn feestmuziek voor de jeugd slaat het meest aan. Naast Rampeneren zijn ook Eeyeeyo (met onder anderen Darryl) en Baas (met Sjaak) hits uit 2007 en 2008. Anno 2009 lijkt het niet eens meer zo belangrijk of er nou wel of geen muziek uitkomt van het fenomeen Ali B, voorlopig zal hij vast nog niet uit de spotlights verdwijnen. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

47

APPA

BLAXTAR

Van THC’er naar straatfilosoof

NESTOR VAN EEN HIPHOPGEZIN De meest prominent aanwezige familie binnen de Nederlandse hiphopscene is zonder twijfel de ‘De Randamie Maffia’: Typhoon, Dinopha, O-Dog en natuurlijk de oudste van het stel, Blaxtar.

Hoewel zijn jongste broertje Typhoon hem in populariteit voorbij is gestreefd, heeft Kevin de Randamie met twee albums, talloze optredens en een Grote Prijs-titel zijn waarde bewezen.

Appa begint in de Amsterdamse rapcrew THC, maar is landelijk vooral bekend geworden als solo-artiest. Twee massaal gedownloade mixtapes, harde uitspraken over Wilders en een controversieel album zorgen ervoor dat de Amsterdammer volop in de spotlights staat.

Foto: J. Veenendaal

Voordat Appa landelijke bekendheid vergaart maakt hij deel uit van de Tuindorp Hustler Click, ofwel THC. De groep ontstaat in Amsterdam-Noord rond 1998 en scoort (internet)hits als Je Bakt Er Niks Van, Kogel Vangen Voor Je Mattie, Wil Je Weten Hoe Het Voelt, Je Bent Niet Alleen en In De Noordside.

In 2005 brengt Appa met THC het debuutalbum Artikel 140 uit, dat wisselend wordt ontvangen.

Ditzelfde jaar besluit Appa solo te gaan en al snel blijkt dat dit hem prima af gaat. Mixtapes De Meest Onderschatte (2006) en TBS: Ter Beschikking Van De Straat (2007) worden massaal gedownload en clips op YouTube worden zelfs miljoenen (!) keren bekeken. Nadat de Amsterdammer op Salah Edin’s debuutalbum te horen is, mag het duidelijk zijn: Rachid El Ghazoui is klaar voor het echte werk. Met zijn debuutalbum Straatfilosoof wil hij laten zien hoe hij écht is. Hij distantieert zich dan ook van oude teksten waarin hij geweld verheerlijkt.

Maar nog voordat het zo ver is, schudt Appa Nederland wakker met opvallende uitspraken. In een interview met dagblad De Pers zegt hij: ‘Als ik Wilders ooit tegenkom, is hij van mij. Ik zweer je, ik pak hem aan. En er zijn meer mensen bij wie die behoefte groeit. Men moet niet raar opkijken als Mohammed C. binnenkort opstaat. Als iemand een kogel door zijn fokking kop schiet, vind ik dat niet erg.’ Wilders doet aangifte van bedreiging en Appa wordt van allerlei kanten aangevallen. Hij draaft zelfs op voor een interview in het nieuws- en actualiteitenprogramma Nova, waarin hij bestookt wordt met kritische vragen.

48

Smoelwerk Rappers

Na deze hectische periode ziet Straatfilosoof onder grote publieke belangstelling het levenslicht. Autobiografisch en maatschappijkritisch zijn de twee kernwoorden. Net als bij zijn vorig werk, spreekt Appa veel jonge Marokkanen aan.

Hij vertelt in een interview met HIJS dat hij zich echter geen volksvertegenwoordiger voelt: ‘Ik zeg wat ik vind en ik praat daarover en mensen voelen zich daar verbonden mee. Door die problematiek aan te snijden, creëer je aandacht of dat nou positief of negatief is. En dat is goed: zo gauw er aandacht is, word je gehoord en dan hoop je dat mensen er wat mee doen.’

Op Straatfilosoof worden veel hete hangijzers behandeld. Integratie, armoede, racisme: het zijn onderwerpen die tot hevige discussies kunnen leiden. Identiteit is ook zo’n onderwerp, waarover Appa het volgende vertelt aan HIJS: ‘In Nederland ben ik een Marokkaan en in Marokko ben ik een Nederlander. Eigenlijk ben ik nergens thuis. Ja, als ik in bed lig ben ik thuis.’

In korte tijd heeft Appa zich ontwikkeld van een onrustige jongere tot een authentieke rapper met een boodschap. Toch ziet hij zichzelf niet als een rolmodel, hij zegt gewoon wat hij voelt. En alles wat hij nu zegt, is echt, zo vertrouwt hij HIJS toe: ‘Ik hou niet van imago, ik hou van echtheid.’ •

24-05-2002 t/m 25-05-02 Drum Rythm 2002

Foto: Murph

Kevin is geboren in Roermond uit Surinaamse ouders, maar getogen in ‘t Harde, een dorpje vlakbij Zwolle. Tijdens zijn middelbare schooltijd komt hij in aanraking met hiphop en begint met een vriend wat op te nemen onder de naam Blaxtar. Het contact met zijn partner in rhyme verwatert, maar Biggy Blax gaat aan het begin van het nieuwe millennium door met Typhoon, Rico, Sticky Steez aka Sticks en Delic als de Engelstalige Rudeteenz. Vanwege creatieve verschillen gaan zijn compagnons verder als Opgezwolle en besluit Blaxtar solo te gaan. Zoals het overgrote deel van de rappers in het nieuwe millennium schakelt Blaxtar over op het Nederlands, waarin hij zich ontwikkelt tot een rapper met een eigen, aparte stijl.

Blax is te horen op Voor Die Peeps en Hook Up, tracks van Opgezwolle afkomstig van respectievelijk Spuugdingen Op De Mic (2001) en Vloeistof (2003). Zijn debuutalbum Ozmoses verschijnt in januari 2006 op zijn eigen label Raen Music. De tracktitels vormen een verhaallijn en de inhoud is vaak abstract te noemen. Tel daarbij op het opvallend hoge stemgeluid van Blaxtar en je hebt een rapper waar veel mensen niet naar menen te kunnen luisteren.

Toch ontbreekt het de Zwollenaar niet aan succes. De release van Ozmoses wordt opgeleukt met een korte tournee met Neo & Manu, De Colombiaanse Bloedgroep en familieleden Typhoon, O-Dog en Dinopha. In december 2006 wint Blaxtar in navolging van zijn broertje Typhoon de Grote Prijs van Nederland.

Wanneer begin 2008 het tweede album Chronozbaäl uitkomt, heeft Blaxtar al talloze shows gegeven, waaronder voorprogramma’s van Jay-Z en Lil Wayne.

25-05-2002 Splosh Festival, Backstage Zeewolde

Chronozbaäl krijgt overwegend lovende kritieken, wat ook geldt voor een andere release op Blax’ label; De Vloek Op De Overvloed van Manu. Blaxtar is te horen op zowel deze plaat als op het succesvolle debuutalbum van Typhoon, Tussen Licht & Lucht. Hoewel het Blaxtar dus voor de wind lijkt te gaan in het Nederlands, sluit hij Engelstalig werk van zijn hand zeker niet uit: ‘De volgende Ozmoses is bilinguaal’, rapt hij op Kost. De rapper doelt hier op het oorspronkelijke idee van een Ozmoses trilogie. Als die plannen werkelijkheid worden, komen er in ieder geval nog twee albums van de beste man uit. •

‘ Zwart was mijn naam op het schoolplein, nu is de vraag hoe kan-ie slim en ongeschoold zijn.’

Track: Chronozbaäl Album: Chronozbaäl

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

49

BRAAF! Geen hooks, geen gezang en geen gejank BRAAF! is samen met Vaardigheid en StanOpDeMic de grondlegger van Amersfoortse hiphop. Mede dankzij BRAAF! kunnen artiesten als DAC, Hadrie en Nedertoon later een carrière opbouwen vanuit de Keistad.

Foto: JPK

BRAAF! bestaat uit 50% Neger, PIT (Pascal In Topvorm) en staat voor Beestachtige Rijmers Aan Amersfoorts Front. In 2004 wordt de definitie bijgewerkt door PIT: Bruut Repertoire Aan Abnormale Flows. De twee beschrijvingen maken direct duidelijk waar de crew voor staat: duistere, poëtische bragging & boasting-hiphop. Hun eigen definitie van BRAAF!?

‘Rauw, gewoon underground shit, boombap, geen hooks, geen gezang en geen gejank.’ (Interview HIJS) De groep komt op in de nederhop-periode en is een van de weinige groepen die daarna nog een paar jaar standhoudt.

50% Neger in een interview met HIJS over hun beginperiode: ‘Toen we net begonnen maakten we in ’96 een bandje met zes tracks erop. Een vet bandje met een professioneel hoesje waarvan we er tweehonderd lieten drukken. Het lag her en der op wat plaatsen. Dat was echt de underground BRAAF!-shit. We gingen naar Villa 65 (Dutch Masters) waar je kon chillen en luisteren naar wat er gedraaid werd. We gaven een bandje aan DJ Knowhow en die flipte helemaal. Hij vond het echt vet, maar kon er niks mee doen. Ik denk dat het te maken had met het feit dat Extince toen net de man was.’

Toch gaat vanaf dat moment het balletje rollen en komt BRAAF! met twee tracks op een verzamel-cd van Djax Records (De Posse Deel 3). In 1998 komt het debuut Hartattak!! uit. De twee leveren dat jaar ook nog een bijdrage aan Vaardigheids debuutalbum Vers Van De Pers. Vanaf het tweede album, De Last Van Mijn Schouders in 2002, komt producer Dr. Oktavius het duo versterken.

In de underground heeft BRAAF! haar sporen wel nagelaten, maar echte erkenning is uitgebleven, zo vertelt de crew aan HIJS: ‘We wachten nog steeds

50

Smoelwerk Rappers

op dat ene moment. De echte erkenning. Dat het BRAAF!-album gewoon overal in de winkels ligt, zodat iedereen weet: Raymzter is vet, Extince is vet, Opgezwolle is vet en BRAAF! is ook de bom.’

In 2005 brengt het trio nog het album Zware Jongens uit. Twee jaar later gaat BRAAF! na een succesvolle samenwerking van 12 jaar uit elkaar. 50% en Dr. Oktavius gaan zonder PIT verder en blijven als duo muziek maken. In 2008 laten de twee weten ‘gewoon’ weer onder de naam BRAAF! nieuwe, maar nog steeds rauwe hiphop uit te gaan brengen. •

‘ Vergeleken bij De Last VAn Mijn Schouders was Hartattak!! gewoon lomp.’

Interview HIJS

08-06-2002 Soulclap, Steenwijk

26-06-2002 Van Brooklyn Naar Breukelen uitgebracht

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

51

braiNpower succesvolle mc vol overgave ‘ En ik veranderd? Bullshit wat is datte? Loop op m’n nieuwe kicks via Fat Beats naar de Patta.’

Track: Pro Album: Even stil

Foto: AQ/Auke VanderHoek

52

Smoelwerk Rappers

‘Brainpower is de naam. Hallo, aangenaam.’ Deze korte introductie op de track Zoete Inval van Extince uit 1998 is de kennismaking van het grote publiek met Brainpower. Tien jaar later hoeft de mc zich nergens meer voor te stellen, nu hij is uitgegroeid tot één van de meest succesvolle rappers van Nederland met vier albums, gouden platen en hitsingles.

Op 5 februari 1975 wordt Gert-Jan Mulder geboren in Antwerpen, maar hij groeit op in Alphen aan den Rijn. In deze plaats en Amsterdam, waar hij Communicatiewetenschappen studeert, ontwikkelt de in 1986 met rappen begonnen Brainpower zijn skills. Zoals gebruikelijk in de jaren ‘80 en ‘90 spit de mc allereerst Engelstalig, met als tastbaar resultaat zijn in eigen beheer uitgebrachte single Lyricist uit 1999 en zijn tape The Freestyles Chapter. Een jaar eerder wint Brainpower De Grote Prijs van Nederland, waar zijn vaste dj TLM de prijs voor beste dj wegkaapt. In de jaren ‘90 is Brainpower ook nog host van de Bassline-avond in de Amsterdamse Paradiso. 2000 is het jaar van de eerste officiële Nederlandstalige single, Door Merg & Brain, van het gelijknamige debuutalbum dat in 2001 verschijnt via PIAS. De brag en boasttrack wordt een bescheiden hitje, maar doet binnen de hiphopscene de aandacht voor de aankomende cd toenemen.

De Vierde Kaart, Je Moest Waarschijnlijk Gaan en Wat Een Jinx Is zijn de overige singles van de debuutplaat waarmee de Brainiac hiphopfans overtuigt van zijn skills. De doorbraak bij het grote publiek komt echter met Dansplaat, een vrolijke single van Brain’s tweede cd Verschil Moet Er Zijn. Liefst vier weken staat het nummer op de eerste plek van de Top 40. Later in 2002 bezet Dansplaat twee weken diezelfde plaats in België. De (aanzienlijk kleinere) hits Voel De Vibe en One Mic (Remix) dragen bij aan het succes van Verschil Moet Er Zijn, die zes jaar na de release de gouden status (30.000 verkochte exemplaren) bereikt.

Zoals zo vaak gaat de populariteit bij het grote publiek enerzijds gepaard met toenemende afkeer bij bepaalde hiphopfans anderzijds. Brainpower heeft er tijdens een interview met HIJS in 2008 wel een verklaring voor: ‘Het heeft

06-07-2002 Hague Hiphop 3, Hofplaats Den Haag

denk ik allemaal met beeldvorming te maken. Er is natuurlijk jaloezie en kliekjesvorming binnen de hiphopscene. En dat staat voor mij haaks op wat hiphop is: hiphop is vrijheid en creativiteit, dat is van niets iets maken.’ De meer op de grote markt gerichte tracks, zoals Dansplaat en Non Stop (met de Partysquad), leveren geregeld stevige kritiek op van de zogenaamde ‘heads’.

‘Ik doe geen concessies, ik doe wat ik doe. [...] Deze kritiek is gewoon niet relevant voor mij, want ik maak wat ik voel. En je hebt ook nog zoiets als smaak. Bovendien: ik ben nou eenmaal geen rapper die één soort ding doet, mensen kunnen mij niet in een hokje plaatsen. En ik begrijp het wel enigszins dat de hiphopheads teleurgesteld zijn als ze niet veertien keer Pro horen op Even Stil, maar ik ga niet mee in die bekrompen gedachtegang. Ik rap inmiddels twintig jaar: ik doe dingen die ík interessant vind’, aldus Brain in hetzelfde vraaggesprek.

In 2004 raakt Brainpower verstrikt in een beef met Extince, die de rapper aanpakt op het nummer Doorgaan. De subtiele punchlines van de Exter worden door Brain weerlegd in het lange, enorm felle Ghostbusters. De reacties op deze tweestrijd variëren van lof voor Brainpower die Extince ‘afmaakt’ tot afkeer wegens de ‘overdreven reactie’ van de rapper. In 2007 waagt de Exter-O-Naldus nogmaals een poging op de track Wee Toch, maar zijn ‘rivaal’ gaat er alleen in interviews nog op in: ‘Hahaha, ik heb hem een keer gehoord ja. Ach, dit is mosterd na de maaltijd en ik wens hem veel succes. [...] Maar ik ben helemaal niet met hem bezig. Wel noem ik z’n naam in Old Skool Eer (Hart), omdat hij gewoon een goede rapper is.’

Kritiek van hiphopfans en andere rappers doet niets af aan het feit dat Brainpower één van de meest succesvolle hiphopartiesten van ons land is. Vier albums, verschillende hits, talloze optredens (vele met band), een single met Nas en een gouden plaat. Verder puilt de prijzenkast in huize Mulder uit van de TMF Awards, een MTV Europe Award, Zilveren Harp, Edison Award en Dutch MOBO Award. Deze laatste krijgt Brain in 2004 onder meer voor het tv-programma MTV Raw, dat hij presenteert met DJ TLM en Too Tall. In datzelfde jaar brengt hij met zijn groep ADHD, die verder bestaat uit Man!e, TLM en Dicecream, het album Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid Dopeness uit.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

53

Onder meer bij shows van Eminem, De La Soul en Snoop Dogg verzorgt Brainpower het voorprogramma.

Ondertussen heeft de rapper zijn discografie aangevuld met Even Stil uit 2005 en de dubbelaar Hart/Hard uit 2008. Hart gaat voornamelijk over emoties en levenservaring, gerapt over door jazz, funk en soul beïnvloede producties, terwijl het schijfje Hard meer hardere hiphop bevat. De single Boks Ouwe krijgt aardig wat airplay op TMF, al blijft een grote hit van de dubbel-cd vooralsnog uit. Tegelijkertijd met de promotie van Hart/Hard is Brainpower te vinden in het theater. Na verschillende tours langs de poppodia en optredens op grote festivals als Lowlands, Parkpop en Rock Werchter door de jaren heen, volgt hij het voorbeeld van mc’s als Ali B en Raymzter. Brainpower over deze stap in bovengenoemd interview: ‘Het theater is toch iets anders dan optredens en festivals. Je kunt mensen op een andere manieren benaderen. Ik heb nu meer tijd om mensen iets uit te leggen of voor te lezen. Bovendien denk ik dat het een natuurlijk proces is, eigenlijk is het gewoon doorgroeien. Dit hoort bij het volwassen worden van hiphop.’

De cv, die toch al jaloersmakend is, wordt eind 2008 nog extra opgeleukt met een Lifetime Achievement Award van State Magazine. Brainpower reageert op zijn eigen site als volgt: ‘Dit is voor mij een zeer aangename verrassing. Ik dacht alleen gelijk: een dergelijke award krijg je toch meestal als je loopbaan tegen haar einde loopt?’ Hij voegt eraan toe dat nieuwe Nederlandstalige én Engelstalige muziek gepland staat. Over een album in de taal waarin hij begon, zegt Brainpower in april 2008 al tegen HIJS: ‘Het album is voor 75% af en er is belangstelling vanuit verschillende hoeken om het uit te brengen. Ook liggen er tracks op de plank met Brooklyn Academy en Jean Grae, het gaat een heel solide album worden.’ Vanaf september 2009 gaat Brain met TLM weer het theater in. Een maand later moet Mijn Manier verschijnen, een dubbelcd met hits en onbekende tracks, plus een dvd met alle videoclips van Brainpower. •

‘ Ben onverwachtser dan een vrouw die pas een man blijkt te zijn op het moment dat ’t er van kwam.

En yo, je schrikt je lam en zag niet dat ik die en die ben, ik snatch de mic, omdat ze toch nooit zien dat ik MC ben.’

Track: Door Merg & Brain Album: Door Merg & Brain

Foto: AQ/Auke VanderHoek

54

Smoelwerk Rappers

24-07-2002 Release Walkmen

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

55

C-Mon&

CARTES &

Vernieuwende muziek uit het hart van Nederland

Hoppa! Energiek duo zet Den Bosch op de hiphopkaart

Kypski

KLEINE JAY

Met Den Bosch als vertrekpunt veroveren Cartes en Kleine Jay binnen enkele jaren ook de rest van Nederland. Een sterke, energieke liveshow brengt Cartes in 2006 de publieksprijs bij de Grote Prijs van Nederland, terwijl Jay er een jaar later met de hoofdprijs vandoor gaat. Wie Wat Bewaart…, een cd’tje met tracks die al een hele poos klaar liggen, volgt in 2008.

‘Ik zat al op de basisschool bij hem in de klas. Ik ging naar een andere school in de 4e klas, en kwam Thomas toen later tegen op een skateboard. We gingen samen skaten, en toen bleek al heel snel dat we allebei met cassettedeckjes bezig waren mixtapejes te maken.

Hilarisch als je dat terug hoort. Vanaf toen hebben we altijd onze apparatuur bij elkaar gezet en samen muziek gemaakt’. - C-Mon in een interview met Hiphop In Je Smoel.

Foto: Gabriel Eisenmeier

Rond het aanbreken van het nieuwe millennium is DJ Kypski (Thomas Elbers) uit Utrecht een van de beste turntablists van Nederland. Vier keer wint hij de nationale Turntablized-battle en in 1999 mag hij ook de DMC-battle op zijn naam schrijven. Tegelijkertijd timmert hij ook al aan de weg met producer C-Mon (Simon Akkermans) als C-Mon & Kypski. De twee vrienden uit Utrecht werken al samen sinds 1989, toen ze als 11-jarige jochies onder de naam DDP (Dangerous Dwarves Posse) muziek maakten.

In 2002 wordt de formatie opgepikt door het label Supertracks en verschijnt hun debuutalbum Vinyl Voodoo. De productie van C-Mon is rauw en de tracks staan vol met virtuoze cuts van Kypski. Niet alleen gesproken woorden, maar allerlei instrumenten vormen de basis voor Kypski’s solo’s. Vinyl Voodoo krijgt positieve recensies maar zorgt nog niet voor een landelijke doorbraak. Tegen de tijd dat tweede album Static Traveller in 2004 het daglicht ziet, treedt de formatie geregeld op met band. Live-instrumentatie is dan ook een groot onderdeel van Static Traveller en de sound is diverser dan alleen hiphop.

C-Mon vraagt zich in een interview met Hiphop In Je Smoel af of de doorsnee hiphopfan het album wel gaat voelen: ‘Static Traveller gaat een stuk verder dan Vinyl Voodoo. Er zit bijvoorbeeld een aantal up-tempo tracks tussen, shit escaleert veel meer. Sinds we als band optreden, zijn we ook meer als een band gaan klinken. Minder samples, meer instrumenten. Ik ben benieuwd of de gemiddelde hiphopper Static Traveller kan waarderen. Voor mij is deze plaat heel belangrijk, ik ken niks wat erop lijkt.’

De muziekpers is lovend en met toetsenist Jori Collignon en gitarist Daniel

56

Smoelwerk Rappers

Rose erbij is C&K nu officieel een viertal. Tegelijkertijd brengt C-Mon zijn album Cereal uit met bijdrages van mc’s als Unorthadox, Opgezwolle, Pete Philly en Raymzter maar ook niet hiphop-artiesten als Lilian Vieira (Zuco 103), Benny Sings en de piepjonge trompettist Kyteman. Cereal geeft een goed beeld van C-Mon’s smaak, zo vertelt hij Hiphop In Je Smoel: ‘Het begon als een puur hiphop ding. Maar toen ik eenmaal bezig was, en het lijstje voor me zag, vond ik het te saai. Ik wilde niet weer een verzamelding uitbrengen waar weer allemaal dezelfde gasten op staan. Daarbij komt ook nog dat ik soms meer kwijt kan in gezongen tracks. Koortjes maken, melodieën verzinnen, je kan er gewoon wat meer mee. Het is uiteindelijk dus ook meer een afspiegeling geworden van waar ik zelf graag naar luister, en artiesten waarvan ik me vereerd voel dat ze op mijn plaatje staan.’

In 2006 volgt dan eindelijk de landelijke doorbraak met het album Where The Wild Things Are. De single Make My Day met Pete Philly wordt een hit en de band speelt naast de grote Nederlandse festivals in diverse Amerikaanse steden, op Popkomm (Berlijn) en het Oppikoppi-festival in Zuid-Afrika. In 2008 geeft C&K met veel gasten onder de naam Circus C-Mon & Kypski drie bijzondere concerten in Amsterdam, Utrecht en Eindhoven. Van dit ‘circus’ verschijnt in 2008 een dvd. Het vierde album draagt de titel: We Are Square en moet op 23 oktober 2009 verschijnen. •

22-08-2002 Relax releast Live @ Panama

Foto: Murph

Cartes komt in Den Bosch ter wereld als Nick Schulp en begint zich tijdens zijn middelbare schooltijd te interesseren voor hiphop. In 2000 vormt hij met een stel vrienden het collectief Menjestic, waarin de vier elementen van hiphop vertegenwoordigd zijn en Cartes de raps voor zijn rekening neemt. Na vier jaar gaat iedereen in de groep zijn eigen weg. Een weg die bij Cartes leidt tot een ontmoeting met Kleine Jay in 2005. Deze andere Bosschenaar is sinds 1999 bezig met hiphop. Hoewel de eerste Nederlandse teksten al dateren uit 2001, is de ‘snotaap’ vooral bezig met feesten hosten. Zelfs in Polen praat Kleine Jay feestjes vol en dit resulteert uiteindelijk in een muzikale samenwerking met de Poolse producer Da Luxe. In Polen scoren ze een hit met het Engelstalige I Gotta Do. Jay wordt echter vader en laat zijn internationale ambities varen.

Aanvankelijk doet Kleine Jay de backups voor Cartes tijdens optredens. Ook tijdens de Grote Prijs van Nederland finale in 2006 is dat de rolverdeling. De kenmerkende hype liveshow en het enthousiasme van de bezoekers, waaronder drie volle bussen aanhang uit Brabant, leveren de publieksprijs op. Een jaar later zijn de rollen omgedraaid en wint Kleine Jay, met de vocale ondersteuning van Cartes, de GPVNL 2007.

Het duo is één van die acts die op ouderwetse wijze met hun optredens de buzz opbouwt en niet zozeer met uitgebrachte audio. De enige release is tot dusver Wie Wat Bewaart…, dat bestaat uit tracks, opgenomen tussen augustus 2006 en december 2007, die het tweetal niet op toekomstige albums wil zetten. Leftovers wil in dit geval overigens niet zeggen dat het materiaal troep is. Integendeel, het schijfje wordt goed ontvangen. ‘Hardcore battleraps, crea-

31-08-2002 t/m 01-09-02 IBE (International Breakdance Event)

tieve wordplay, gevoelige momenten en humoristische interludes: het is allemaal aanwezig’, zo staat te lezen in een recensie op HIJS. Ook de verantwoordelijke producers, Alecto en Radjie, krijgen hierin de nodige props.

Op dit album staat ook het nummer Hoppa, dat ondertussen wel een anthem genoemd mag worden. Roep op een willekeurige Nederlandstalige hiphopparty ‘Komteruit, komteruit’ en het Hoppa volgt massaal.

Met de release van Wie Wat Bewaart… in februari is de toon gezet voor Cartes en Kleine Jay in 2008. Ze toeren met Extince door het land tijdens zijn tour voor Toch?, waarbij ze menig zaal op z’n kop zetten. Sowieso aan optredens geen gebrek voor de Bosschenaren. Ze zijn de openingsact in de grote zaal van 013 tijdens Definitie van Dopeheid 15 in oktober 2008, staan op The Rhythm, The Rebel in Zwolle en het Haagse Parkpop. Naast de enorme toename in aandacht van bijvoorbeeld boekers en fans, zit er aan de Grote Prijs-winst van Kleine Jay nog een geldprijs van 5000 euro vast. Een bedrag dat de twee goed kunnen gebruiken voor Souled Out Music, het label dat ze samen met de genoemde producers opzetten. Via dit label brengen ze eind 2008 de single Les Van De Beste uit op zowel cd als 7 inch-vinyl. 2009 moet het jaar van het echte debuut worden, zegt Kleine Jay in een interview met HIJS. ‘Wij zijn Cartes en Kleine Jay, we zijn twee mc’s en eigenlijk kunnen we niet zonder elkaar. We horen bij elkaar. Ik ben me eigen en Nick is zijn eigen. Dus het wordt zijn plaat, mijn plaat en dat wordt samen één plaat.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

57

CILVA RINGZ

CON CRETE

Van Tilburg naar shaolin

Muziek als middel om mensen te bereiken Concrete aka The Blackstar Liner is een maatschappijkritische mc uit Rotterdam. Geïnspireerd door zwarte vrijheidsstrijders als Marcus Garvey, Malcolm X en Amílcar Cabral brengt hij zijn boodschap With Music.

Cilvaringz is de enige Nederlander die deel uitmaakt van de Wu-Tang Clan family. De Tilburger voelt er weinig voor om jarenlang te bouwen aan een naam in Nederland en kiest ervoor om via het buitenland bekend te worden.

Foto: Ilja Meefout

Cilvaringz (Tarik Azzougarh, 1979) wordt geboren in Dordrecht en verhuist later naar Tilburg. Op 14-jarige leeftijd krijgt de jonge mc een tape van de vermaarde Wu-Tang Clan van een vriend. Cilvaringz is erg onder de indruk en het is voor hem duidelijk dat hij alles op alles zal zetten om deel uit te maken van de ‘family’ van de Clan, de Wu-Tang Killa Beez.

In 1997 komt zijn kans als de formatie uit Staten Island, New York in Paradiso optreedt. Tijdens een freestyle-sessie maakt de mc uit Tilburg zo’n indruk op RZA dat hij hem uitnodigt na de show backstage te komen. De beveiliging gelooft echter niet dat de voorman van de Wu hem heeft uitgenodigd en laat hem niet door. De jonge mc blijft in zijn droom geloven en trekt naar New York om zijn demotape persoonlijk aan RZA te overhandigen.

Dit lukt niet gelijk, maar via RZA’s zus, Sophia Diggs, komt het bandje toch bij de Clan-leider. RZA is zo onder de indruk dat hij de Tilburger een contract aanbiedt. In 1999 tekent Cilvaringz bij Wu-Tang International.

Vanaf dat moment levert Cilva bijdrages aan verschillende Wu-albums, zoals Birth Of A Prince en Digital Bullet van RZA en 718 van Ghostface Killa’s crew Theodore Unit en brengt hij in 2001 zijn instrumentale album Mental Chambers uit. Daarnaast treedt hij (samen met o.a. Salah Edin, van wie hij manager is) op in maar liefst 37 landen en is hij in veel landen de eerste Europese hiphopact die er ooit heeft opgetreden. In Nederland werkt hij samen met Extince (Dutch Touch van Vitamine E) en is hij te horen op de soundtrack van de film Shouf Shouf Habibi, waarin hij ook nog kort te zien is.

‘Wat vocalen betreft doet Cilvaringz zijn werk prima. Hij gebruikt zijn

58

Smoelwerk Rappers

raspende stem als instrument en is mede daardoor onmiskenbaar. Zijn lyrics variëren van redelijk tot zeer goed (vooral de a capella Death to America is tekstueel hoogstaand) en over het algemeen doet de Tilburger absoluut niet onder voor zijn Amerikaanse collega’s’ - HIJS-recensie van I (One).

Na acht jaar verschijnt begin april 2007 eindelijk zijn debuutalbum, I (One), met gastbijdrages van o.a. Method Man, Pharrell Williams, Ghostface Killah, Raekwon, Masta Killa, GZA, RZA en Salah Edin. Cilvaringz onderscheidt zich door zijn maatschappijkritische teksten, vooral het vlijmscherpe Death To America, waarin hij als Nederlandse Marokkaan Amerika aanklaagt voor hun internationale politiek. De mc spaart ook zijn Wu-Tang-collega’s niet als het gaat om geloofszaken. Veel Wu-leden, waaronder RZA, zijn lid van de omstreden Five Percent Nation Of Islam-sekte, die uitgaat van de goddelijkheid van de zwarte man en niet geloven in een externe god. Dit staat lijnrecht tegenover de reguliere islam en Ringz haalt dan ook flink uit in het nummer Deaf, Dumb & Blind. Bijgevoegd bij het album is een dvd met een documentaire over zijn leven met de Wu-Tang Clan, optredens en interviews. •

31-08-2002 Opening HipHopHuis Rotterdam

Foto: Nomar Fats

‘De dingen die ik meemaak, maak ik mee in Nederland. De situatie in de wereld is nou eenmaal zo, of je nou in Amerika of Nederland bent. Je hebt eigenlijk niks voor het zeggen. Ze willen alles voor je plannen, alles voor je doen, zolang jij maar niet kan groeien als persoon.’ Concrete in een interview met HIJS, 2007.

Samen met zijn neef aDiSON vormt Concrete aan het begin van het huidige millennium de formatie SOS (Stories Of Slavery). De Rotterdamse formatie heeft veel kritiek op de huidige westerse maatschappij en hoe deze tot stand is gekomen. Net als aDiSON is Concrete ook solo-artiest. In 2007 verschijnt zijn album With Music, met gastbijdrages van Godz Wrath, M.O.D., GMB, Heinek’n en M1 van dead prez. Na een dead prez-show in Paradiso benaderde de Rotterdammer de New Yorkers over een samenwerking. Dat vond M1 prima, als hij hem kon ophalen en terugbrengen. Zo gezegd, zo gedaan. Concrete is zeer te spreken over het resultaat. ‘We hebben gelijk geschreven, gelijk opgenomen, ik heb ze teruggebracht naar hun hotel in Amsterdam. De volgende dag luisterde ik de track terug en ik was tevreden’, vertelt Concrete aan HIJS in 2007.

‘Zijn flow is inventief en afwisselend, de uitspraak gaat door voor die van een moedertaalspreker en het stemgeluid is erg aangenaam. Ook op muzikaal vlak ligt het album goed in het gehoor: op een paar uitzonderingen na blijven de beats ook na meerdere luistersessies interessant.’ HIJS-recensie van ...With Music, 2007.

In 2008 wint Concrete de Grote Prijs van Zuid-Holland en hij bereikt de finale van de Grote Prijs van Nederland. Een jaar later is hij hard bezig met nieuw solomateriaal en het langverwachte SOS-album. •

14-09-2002 TAG-Festival, Utrecht

‘ It’s bigger than hiphop, deeper than hatin’ the cops I’m on the wanted dead list soon as the shit drops It’s obvious who killed Biggie and Pac And it’s obvious why Malcolm and Amílcar got shot.’

Track: ...With Music Album: ...With Music

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

59

DAC

DEAMS

Muzikale hiphop uit de Keistad

Internationaal georiënteerde grondlegger Behalve Extince is er vrijwel niemand in Nederland langer bezig dan Deams. Na een kleine 25 jaar maakt de Nederlandse rapveteraan in 2009 eindelijk zijn debuut met The Legacy.

Met diDACtici laten ze een bom ontploffen om vervolgens met Professioneel Chillen opnieuw te bewijzen tot de top van de Nederlandse hiphop te behoren. Al met al heeft De Amersfoortse Coöperatie (DAC) haar sporen wel nagelaten.

Foto: Daniel J. Ashes

Het hiphopcollectief/vriendengroep DAC bestaat uit de producers Darin G, Clenn, Mr. Fonc en de mc’s Hux B, Diggy Dex, Wudstik, Grootmeester Jan (GMJ) en Jiggy Djé. Later voegt DJ Urb Q zich ook bij de groep. Voor de oprichting in 2000 zijn de Amersfoorters al los van elkaar bezig. Darin G en Clenn maken onder de naam DAC al in de jaren negentig instrumentale hiphop, Hux B en Diggy Dex vormen De Profeten en GMJ en Wudstik zitten in Vlieg. Het wordt al snel een bonte verzameling van verschillende stijlen die het best omschreven kan worden als muzikaal sterke hiphop vol humoristische, spitsvondige, maar ook serieuze teksten.

DAC zet met de producties een vernieuwende sound neer. Darin G, Clenn en Mr. Fonc maken veel gebruik van instrumenten en componeren zelf melodieën.

Qua rap is het ook allesbehalve dertien in een dozijn. Zo valt Wudstik op met zijn veelzijdige stem, GMJ met zijn zware stem en maakt Jiggy Djé indruk met harde punchlines. Dit alles zorgt voor een geslaagde mix die aanslaat bij veel hiphopfans.

Net als veel andere artiesten doet het collectief mee aan verschillende talentenjachten. In 2001 verovert de groep een finaleplaats in de Kleine Prijs van Amersfoort. Dankzij dit resultaat mag DAC meedoen aan de wedstrijd het Geheim van Utrecht, die ze prompt winnen. Landelijke bekendheid wordt vergaard met de release van diDACtici in 2002. De liefde voor de stad van de Lange Jan wordt op deze, maar ook de volgende plaat, niet onder stoelen of banken gestoken.

Datzelfde jaar staat de groep in de finale van de Grote Prijs van Nederland met Pete Philly, Ali B, Kiddo Cee en Corey. De hoofdprijs gaat verrassend

60

Smoelwerk Rappers

genoeg naar Corey, maar de publieksprijs wordt wel in de wacht gesleept.

Dankzij de successen in 2002 staat de crew op grote festivals als Lowlands, Planet Rock en de Uitmarkt. Ook releasen ze hun eerste single Springstof, die veel op muziekzender The Box gedraaid wordt.

Na een rits aan optredens wordt in 2005 Professioneel Chillen gedropt. De verwachtingen voor dit album zijn hoog na het succesvolle debuut. De groep stelt niet teleur en levert wederom een hoogstaande, volwassen hiphopplaat af.

Doorhalen, waar ook een clip van verschijnt, en Hiphopisdesjit zijn enkele tracks die het goed doen bij shows. Later in het jaar komt voor de liefhebbers ook nog de Professioneel Spinnen EP op vinyl uit.

Inmiddels hebben veel leden al plannen gemaakt voor een solocarrière, met de belangrijke vermelding dat de groep sowieso met een derde album komt. Grootmeester Jan brengt als eerste een solo-album, Collaboratorium, uit. Later volgen Jiggy Djé met Noah’s Ark en Diggy Dex met Verhalen Vanuit De Sofa. Producer Darin G brengt met Juiceisdunaam als De Colombiaanse Bloedgroep Guerilla Tactiek uit en Wudstik Mijn Wereld. De solocarrières van de verschillende leden hebben weinig invloed op de relaties onderling. Naast het feit dat de groepsleden/ collega’s/vrienden nog steeds chillen, zijn ze ook op elkaars platen te horen.

Wanneer de krachten van de hele groep gebundeld zijn, zijn een aantal leden echter op hun best. Terwijl de solo-albums wisselend succes hebben, zijn de twee albums van DAC regelrechte hits. De groep reist heel het land door voor talloze optredens en ontvangt veel positieve kritieken. Naast Vaardigheid en BRAAF! hebben Amersfoorters nog een hiphopgroep om trots op te zijn. •

27-09-2002 Klopdokter verslaat Raymzter op Geen Daden Maar Woorden in Rotterdamse Schouwburg

Foto: AQ/Auke VanderHoek

Deams groeit op in Prinsenbeek, een dorp onder de rook van Breda. Begin jaren 80 komt de subcultuur hiphop vanuit de VS overgewaaid. Vooral in steden als Rotterdam en Amsterdam maakt de nieuwe stroming diepe indruk en krijgt al snel volgelingen. Liefhebbers uit Brabant als Extince en Deams trekken al snel naar de twee grootste steden van het land voor hiphopfeesten.

Midden jaren 80 is Deams zelf mc en treedt hij regelmatig op. Een paar jaar later vestigt hij zich definitief in de Amsterdamse Bijlmer.

In de jaren 90 is hiphop in Nederland nog steeds een ondergeschoven kindje dat niet serieus wordt genomen door de media. Daarom gaat Deams regelmatig naar New York om inspiratie op te doen. Hij is het eerste Nederlandse lid van Afrika Bambaataa’s Zulu Nation en de eerste landgenoot die op het prestigieuze New Music Seminar optreedt. Door de jaren heen leert Deams in de VS grote namen als Big Daddy Kane, Ice-T en Gangstarr kennen. In 1996 is de Brabantse Amsterdammer lid van de Gangstarr Foundation en brengt hij de track Mad Game uit, een productie van Guru. Niemand minder dan pornoster Heather Hunter duikt op in de clip bij dit nummer. Op Brainpowers debuutalbum Door Merg & Brain horen we de overtuigd Engelstalige mc voor het eerst in het Nederlands, onder de naam Krimson.

‘Internet is één grote openbare bibliotheek. Als je een beetje research doet vind je genoeg mogelijkheden om je muziek uit te brengen, en om marketing en promotie te doen. Als artiesten nu nog klagen dat ze hun muziek niet kunnen uitbrengen, dan ligt het echt aan henzelf,’ zegt Deams in een interview met HIJS-radio.

03-10-2002 Eerste uitzending Rapmaker op 3FM

In het nieuwe millennium presenteert Deams samen met oude vriend en Nederlandse dj-legende All Star Fresh het programma Classic Material op Lijn5, waarin ze iedere week mooie hiphopklassiekers draaien. Daarnaast is hij regelmatig host bij concerten en treedt hij geregeld op. Op 09-09-’09 komt zijn eerste EP The Legacy uit, waarop Deams samenwerkt met legendes als Big Daddy Kane, Jeru The Damaja, Ice-T, Chuck D, DJ Premier en De La Soul; het resultaat van een leven lang intensief netwerken. De EP verschijnt met een bijzondere comic die gemaakt is door Terilekst. In 2010 staat het eerste officiële album van Deams gepland. •

‘ Military titles in various battles highly decorated with invisible medals.’

Track: State Your Game ft. Big Daddy Kane Album: The Legacy

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

61

DEF RHYMZ

DICE CREAM

Rotterdamse hiphoppionier en clown in één persoon

De mc met de rauwe stem uit Lelystad Dicecream is een mc met verschillende kanten. De ene keer komt hij met rauwe hiphop en sterke battle rhymes, de andere keer is hij een regelrechte party mc die het urban-segment bedient. Het gebrek aan een duidelijke koers zou er mede debet aan kunnen zijn dat de talentvolle mc nog steeds niet helemaal is doorgebroken.

‘Ik denk dat ik mensen beter in de waan kan laten dat ik gek ben.

Zolang mijn moeder maar weet wie ik ben, is het goed.’ – Def Rhymz in een interview met www.hro.nl

Foto: NN

Dope mc of clown? Def Rhymz is in Rotterdamse old school-kringen een onomstreden grondlegger, maar veel jongere hiphopfans kennen hem voornamelijk als grappenmaker. Ook in zijn vroege Engelstalige werk was hij altijd al wat lichtvoetiger dan veel collega’s, dus de stap naar zijn humoristische Nederlandstalige werk was niet geheel onverwacht.

Def Rhymz (Dennis Bouman) is een Rotterdamse hiphoppionier die bekendstaat om zijn jolige, luchtige teksten. Hiphop staat nog in de kinder-schoenen in Nederland als Def zichzelf in 1986 Nederlands rapkampioen mag noemen. Niet veel later vormt hij eerst met DJ Save en Ita Crush en later met DJ Git Hyper de gerenommeerde undergroundformatie Supersonic Cru, waarmee hij in het hele land optreedt. In 1993 levert Def een bijdrage aan de nummer 1 hit Mocking Bird Hill van de Nederlandse reggae-formatie Roots Syndicate.

Als een van de eersten (eind jaren ‘80) in de Nederlandse hiphopscene houdt de mc zich naast zijn Engelstalige werk bezig met rappen in het Surinaams en Nederlands. Op dat moment is dit nog niet geaccepteerd en wordt het meer als een grap gezien. Na een aantal eerdere pogingen scoort Def in 1999 een nummer 1 hit met Doekoe. De Rotterdammer brengt een jaar later zijn album De Goeiste uit en blijft hit na hit scoren (Ze Zitten Me Achterna, Puf/Schudden, Ik Ben Niet Te Stoppe). In 2001 verschijnt het verzamelalbum De Allergoeiste.

In 2002 dropt Def de opvolger van De Goeiste; Hoorgasme. Hoewel hij het grote succes van zijn debuutalbum niet kan evenaren, scoort de Rotterdammer

62

Smoelwerk Rappers

Foto: Bop Littlejohn

toch een paar hits (Weekend, Habibti, 10 Miljoen). Die kunnen echter niet verhullen dat zijn populariteit tanende is. In 2005 wordt de mc officieel failliet verklaard. Drie jaar later maakt Def een comeback met Slippers, dat de tipparade bereikt en naar verluidt is hij bezig met een nieuw album, dat in 2009 moet verschijnen en de rauwere hiphopkant van de Rotterdammer laat zien. •

‘ Iedereen houdt van Doekoe.

Iedereen houdt van geld.

Maar geld maakt niet gelukkig.

Maar mijn vriend Def Rhymz wel.’

Track: Doekoe Album: De Goeiste

12-10-2002 Planet Rock, Beursgebouw Eindhoven

Dicecream (John Mangal, 1982) is een Nederlandstalige mc uit Lelystad.

Vanaf 1997 timmert hij aan de weg met zijn Engelstalige formatie First Class, maar het balletje gaat pas echt rollen als hij in 1999 in contact komt met producer Man!ak. Samen nemen ze veel Engelstalig materiaal op en geven ze optredens door het hele land. In 2003 rapt Dice inmiddels in het Nederlands en brengt hij zijn eerste single uit: Vet Verse Flows van de gelijknamige verzamel-cd.

‘Ik wil muziek maken voor een groot publiek. Zelf luister ik ook niet alleen maar hiphop, ik luister ook naar Maria Mena. Ik hou van muziek en wil gewoon kunnen doen wat ik wil doen en waar ik gelukkig van wordt. Als mensen dat niet kunnen plaatsen is dat niet mijn probleem’, Dicecream in een interview met Lijn5.

In 2004 maakt Dicecream deel uit van de Nederlandstalige rapformatie ADHD, die verder bestaat uit Brainpower, TLM en Man!ak. Na enkele singles (Beng je hoofd, Shouf Shouf Habibi) en een album genaamd Aanbevolen Dagelijkse Hoeveelheid Dopeness houdt de formatie het weer voor gezien. In datzelfde jaar brengt Dicecream zijn eerste mixtape uit, De Blaastest met producer Tease, en in 2006 op Brainpower’s label Lyric Recordings, zijn album Je Weet Nix, waarvan de single Vlinders een bescheiden hit wordt.

Na enkele samenwerkingen met The Partysquad en Brainpower brengt Dicecream in 2009 op zijn eigen label StashBox Music Entertainment in samenwerking met Mandy Records zijn tweede album De Blaastest uit. Whoop Whoop, een single met The Partysquad, Reverse, Sjaak en Darryl, krijgt veel airplay op onder andere FunX en komt tot nummer twintig in de Top 40. •

25-10-2002 t/m 27-10-02 National Phonographic in Rotterdam

‘ zij is sex drugs en rock en roll ze heeft de look van een sensuele second vonk volop in de spot net als endemol ze doet je denken dat je chillt in het sterrendom ’ Track: Niemand Doet Als Zij

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

63

DIGGY DEX

Dion

De veel te afgestudeerde schoonzoon

Nonchalante stijl gekoppeld aan een flinke dosis productiviteit

Diggy Dex is onderdeel van DAC. Na een succesvolle periode met dit collectief gaan veel leden hun eigen weg. Diggy Dex schaart zich met twee albums in drie jaar tijd en een derde in de pijplijn onder de meest productieve.

Dion Masé uit Spangen is zo productief dat hij in twee jaar meer materiaal dropt dan de meeste van zijn collega’s in een decennium.

Met een zelfs voor een Rotterdamse rapper ongekende portie nonchalance spuugde hij al een handvol mixtapes/EP’s vol. Het wachten is op een volwaardig album van Dion, de mc die zich onderscheidt met zijn laidback flow en aparte stemgeluid.

Foto: Nomar Fats

‘Toen DAC kwam, wist iedereen al: ‘Nu is dit tof, maar we houden altijd ruimte voor soloprojecten.’ Een soloalbum was voor mij een logisch gevolg van ontwikkeling’, aldus Diggy Dex in een interview met HIJS. En zo geschiedde. In navolging van DAC-leden Jiggy Djé, Wudstik en Grootmeester Jan dropt Koen Jansen aka DiggyDex, dan nog zonder spatie, in 2006 een solo-album: Verhalen Vanuit De Sofa. Waar het op DAC-albums vooral harde teksten blazen is, behandelt hij op zijn debuut ook serieuze onderwerpen.

Mede door de goede muzikale ondersteuning van hoofdzakelijk Skiggy Rapz, krijgt het album goede kritieken. De samenwerking met de Utrechtse producer/ mc was een logische stap: ‘Skiggy heeft datgene wat ik heel erg voel. We liggen muzikaal en persoonlijk heel erg op één lijn.’ Het is dan ook niet verwonderlijk dat Skiggy Rapz later ook het tweede album grotendeels produceert.

Na het debuut neemt de Amersfoorter allesbehalve gas terug. Album numero twee wordt al gauw door middel van originele promovideo’s op YouTube en een prijsactie onder de aandacht gebracht. Net zo opvallend is de cover: een rondborstige dame met een pot mayonaise in de handen. Mayonaise Voor De Ziel komt, in tegenstelling tot het eerste album, niet uit op Painted Dog/Walboomers.

Diggy Dex, inmiddels mét spatie, kan het album op Jiggy’s label Noah’s Ark uitbrengen, maar pas ná die van de Keyser en Turk. Om deze reden wordt voor Marcus & HeinZ gekozen. Deze labelswitch is overigens niet de enige verandering, zo verklaart Diggy tegenover HIJS: ‘De overgang van het eerste naar het tweede album was een intensieve. Tijdens het eerste album was ik bezig met mijn studie. Nu ben ik afgestudeerd en kan ik fulltime bezig zijn met muziek.’

64

Smoelwerk Rappers

Al vlak na de release van Mayonaise Voor De Ziel komt een derde album ter sprake. De ‘veel te afgestudeerde ideale schoonzoon’ hoopt een samenwerking te doen met Herman van Veen. ‘Ik wil heel graag een track met hem maken.

Sowieso heb ik een voorliefde voor melancholische muziek. Ik vind Nederlandstalige muziek erg dope. [...] Er zit een bepaalde emotie in deze muziek die me raakt.’ Bijna een jaar na dit interview scoort Diggy Dex redelijk onverwachts een zomerhit. Slaap lekker (Fantastig Toch), een samenwerking met de Vlaamse zangeres Eva de Roovere, krijgt mede dankzij radiostation 3FM veel airplay en bereikt zelfs de eerste plek in de Mega Top 50. Met deze prestatie is Koen Jansen in één klap de meest succesvolle/bekende DAC’er in de mainstream. •

‘ Geen maat kunnen houden is geen next level, maar een excuus voor nerds die niet kunnen rappen.’

Track: De Meest Exclusieve Jansen Album: Mayonaise Voor De Ziel

25-10-2002 Definitie Van Dopeheid 1, 013 Tilburg

Foto: Nomar Fats

Dit eigen geluid is voor de eerste keer te horen voor een groter publiek wanneer Dion eind 2005 een track (Dus Wat) dropt op de What’s Da Flavor!?compilatie cd, een verzamelalbum van artiesten die optreden op de gelijk-namige hiphopavonden in Waterfront. Ditzelfde Dus Wat, verschijnt in 2006 op de Rotterdam Mixtape, die gratis wordt verstrekt bij aankoop van het Nederlandstalige debuut van U-Niq. De laconieke ode aan de Rotterdamse wijk Spangen blijkt representatief voor de relaxte straathiphop die al Dions werk kenmerkt. Die relaxtheid komt misschien wel het best naar voren tijdens de livesessie die Dion afwerkt tijdens de 2 jaar HIJS radiomarathon in september 2008. Ogenschijnlijk zonder inspanning, heen en weer wiegend op z’n stoel, spit hij minutenlang alsof het niets is.

In 2007 verschijnt de door DJ MP gemixte en Winne gehoste Wat Ik Zie-mixtape. Een tweede Wat Ik Zie zit in de planning, maar verschijnt niet vanwege onenigheid tussen MP en Dion. De mc uit Spangen blijft echter actief en laat eind 2007 weer van zich horen met een tweede mixtape, Succes Is Doelwit, waarop Markus Beats vijf producties verzorgt. Het jaar erop volgen de mixtapes Muziek Van De Bodem en Inspelen Op Critici en de Kennis Is Kunstwerk EP met RMB, een collega-rapper uit Spangen waar Dion goed mee bevriend is.

Ondanks het feit dat Dion ‘slechts’ mixtapes en een EP heeft uitgebracht, ziet hij zichzelf niet als ‘belofte’. ‘Je moet genoeg muziek van iemand hebben om hem te beoordelen. De mensen moeten nu dus wel doorhebben wat ik kan’, zegt hij in 2008 tegenover Hiphopnet.nl. Begin 2009 verschijnt er op het

01-12-2002 Corey wint finale Grote Prijs van Nederland RnB/Hiphop

internet onder de titel In Afwachting nog een verzameling tracks, die niet op eerdere mixtapes/EP’s van Dion waren te horen. Laten we hopen dat de met de muziek gecreëerde buzz uiteindelijk uitmondt in een debuutalbum van de Rotterdammer. •

‘ Labels kennen me maar, ze geven geen contract.

Is niet erg, wij redden het wel.

En het is haast alsof er een nieuw soort beweging aan komt maar het is gewoon Spangen.’

Track: Dus Wat Album: What’s Da Flavor!? - compilatie

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

65

DuvelDuvel Trendsettend trio onder leiding van de ‘papa-rapper’ DuvelDuvel is een fenomeen binnen de hiphopwereld. Met een geheel eigen stijl vol slang en nonchalante flows onderscheidt de Rotterdamse formatie zich van de rest. Vanaf 1997 bestaat de groep uit Duvel, Supadupah en Rein de Vos, totdat laatstgenoemde in 2005 zijn eigen weg gaat. De eerste vijf albums worden gratis online gezet, en daarna verschijnen op Top Notch de releases Opgeduveld met Opgezwolle (2002) en de albums Aap-O-Theek (2004) en Puur Kultuur (2007).

Foto: AQ/Auke VanderHoek

66

Smoelwerk Rappers

Duvel is een oudgediende binnen de Rotterdamse scene. Eerst houdt hij zich bezig met breakdance in het collectief Masters of Rock, vervolgens is hij ook bezig met graffiti. Vanaf het einde van de jaren 80 wordt Duvel steeds serieuzer in het produceren van muziek. Dit resulteert in verschillende undergroundtapes van zijn Engelstalige driemansformatie Clan Stronghold. In 1997 besluiten Duvel en Supadupah, die elkaar al jaren kennen, en Rein de Vos hun krachten te bundelen en als het Nederlandstalige DuvelDuvel verder te gaan. Vanaf 1998 verschijnen achtereenvolgens Rijmpappie Nr.1, De Koptheorie (1999), TiTaTo (2000), Van Aap Naar Primaat (2002) en De Waarheid (2003) op de website van de groep, iets dat zeker in ‘98 nog uniek te noemen is. De aparte flows en het originele taalgebruik zijn dan al opvallend en de slang van Duvel wordt in de jaren die volgen door meer hiphopacts gebruikt.

Ook Opgezwolle is onder de indruk van de muziek van DuvelDuvel en in 2002 maken de twee groepen samen het negen tracks tellende Opgeduveld. In eerste instantie is ook voor dit product enkel en alleen een internetrelease het doel.

De populariteit van het project onder een steeds groter wordende groep liefhebbers van Nederlandstalige hiphop zorgt ervoor dat in 2003 Opgeduveld alsnog in een gelimiteerde oplage in de winkels komt te liggen. Net als dit schijfje komt ook de zesde DuvelDuvel plaat Aap-O-Theek via Top Notch uit.

Een cd die in een aparte, kartonnen draagtas-achtige hoes zit. Met enkele features op Kubus’ Buitenwesten-album, eveneens uit 2004, spreekt het trio steeds meer jonge fans aan. De Buitenwesten-tour en niet in de minste plaats de single Wie Is Ut versnellen dit proces. Echt blij is Duvel hier niet mee, blijkt

05-12-2002 Release Opgeduveld

uit een interview met theBoombap in 2006: ‘Die clip zie ik als een concessie; ik dacht: ‘Het ziet er wel tof uit, laten we het toch maar doen.’ Voor die clip heb ik uiteindelijk zelf toestemming gegeven en ik heb daarmee weer wat extra mensen kunnen bereiken. Maar het voelt niet lekker. Als je ziet waar je tussen zit; de rest wat ze draaien. Ik zit niet echt te wachten op dat publiek. Als mensen oprecht zijn, vinden ze je zonder TMF ook wel. Waarom zou je dan die concessie doen om tussen die shit te gaan staan om mensen te bereiken die je toch wel zal bereiken?’

Het geciteerde interview volgt op een verklaring op de website van DuvelDuvel waaruit opgemaakt kan worden dat de groep er de brui aan geeft.

In het vraaggesprek gaat Duvel in op deze geruchten en op de moeilijkheden met Opgezwolle rondom het maken van Opgeduveld 2, dat nooit is uitgekomen. Ook de verstandhouding met Jawat!, voor wiens album Ut Zwarte Aap Duvel veel produceerde, is verstoord. Duvel verwijt Jawat! een gebrek aan dankbaarheid, iets dat Duvel Top Notch in feite ook verwijt: ‘Er komt gewoon niks voor terug. Dan ga ik m’n shit daar dus ook niet meer heen brengen.’

Eigenlijk heeft Duvel het gewoon helemaal gehad met de Nederlandse hiphopscene. In het licht van deze uitspraken is het des te opvallender dat in de zomer van 2007 het nieuwe DuvelDuvel album Puur Kultuur ‘gewoon’ via Top Notch verschijnt. In vergelijking met Aap-O-Theek is het geluid wat soulvoller, maar de (hiphop)pers ontvangt de cd net als z’n voorganger positief.

‘ Hier zijn we dan op de top van de rots, TMF en The Box kijk kijk, we gooien bommen helemaal los.’

Track: Tis Leuk Geweest Album: Aap-O-Theek

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

67

E-LIFE Rotterdamse mc van internationale klasse E-Life is een mc van het eerste uur uit Rotterdam. Nadat grondleggers als The Moonrunners het pionierswerk hadden gedaan, kwam in de tweede helft van de jaren 80 de lichting van E-Life met zijn Dope Syndicate, D.C.O en Def Rhymz naar voren. Pas in 1996 komt zijn eerste single uit, gevolgd door twee sterke albums.

Foto: Murph

Na de mixtape Whisky op de Aperotz uit 2006 produceert Dion (niet te verwarren met de mc uit Spangen) nu, al dan niet alleen, tien van de negentien tracks op de nieuwe langspeler en is daarmee het nieuwe derde lid van DuvelDuvel.

Rein de Vos verlaat namelijk vanwege verschillende muzikale inzichten al in 2005 de groep om in de jaren die volgen vooral bezig te zijn met zijn nieuwe trio Audio Elixer. In Dutch Touch, een hiphopdocumentaire uit 2006 van Ul-rike Helmer, is een gefrustreerde Duvel te zien die tevergeefs wacht op Rein de Vos voor een optreden op het Lowlands festival. Dat Duvel meewerkt aan deze documentaire is verrassend te noemen vanwege het teruggetrokken, aandachtschuwe imago dat de rapper heeft. Hij legt zijn motivatie uit tegenover HIJS in de zomer van 2007: ‘Met de maker van de documentaire klikte het gewoon, ten eerste, en ten tweede had ik zoiets van ‘waarom niet?’ Je moet toch iets meer van jezelf laten zien om die tijd vast te leggen weet je wel. Dat mensen over tien jaar niet vergeten van ‘wat was Duvel nou eigenlijk?’ Het was een soort van kans om een stukje geschiedenis te laten vastleggen.’ Zijn reputatie van buitenstaander bevestigt Duvel echter weer wanneer hij in juli 2007 tegenover 3voor12 het volgende zegt: ‘Ik heb heel weinig vrienden. Waarom?

Misschien is het dat mensen moeilijke dingen zijn. Je gaat met iemand op pad en ergens tijdens die rit raak je toch vaak teleurgesteld. Er gaat iets fout. Hoe ouder je wordt, hoe minder mensen er overblijven. Althans, zo heb ik het ervaren. Helaas.’

In 2008 en het begin van 2009 is het vrij stil rond DuvelDuvel. Op 1

68

Smoelwerk Rappers

november 2008 viert de groep nog wel de release van de videoclip bij Wijd Verspreid, geregisseerd door Ulrike Helmer, in de Unie te Rotterdam. Bijna anderhalf jaar na de release van Puur Kultuur is dit de eerste clip die voor het album wordt geschoten. Wanneer Duvel niet met hiphop bezig is, werkt hij ‘gewoon’ als websitebouwer. ‘Flexi Boi’ in 2007 tegenover HIJS: ‘Ik vind het nog steeds niet realistisch om hierzo te gaan leven van je muziek, omdat die markt nou eenmaal klein is. Nederland is gewoon een klein land, het zal nooit zo zijn als Amerika weet je wel. Het is gewoon een te kleine groep mensen die luistert naar die echte shit.’ •

‘ Die andere shit verveelt je toch op den duur, apen shit is for ever, voor altijd, elk uur.

Elke dag altijd vers, deze shit wordt niet zuur.

Dit is geen mode, maar cultuur en we houden ’em puur.’

Track: Puur De Intro Album: Puur Kultuur

09-12-2002 C-Mon & Kypski releasen Vinyl Voodoo

Foto: William Rutten

E-Life (Elvis de Oliveira) behoort tot de eerste generatie mc’s uit Rotterdam.

Al vanaf het midden van de jaren 80 timmert E-Life aan de weg. Eind jaren 80 staat de mc bekend als een van de beste Nederlandse mc’s. Samen met DJ Raw Deal vormt hij Dope Syndicate en dropt hij undergroundklassiekers als Genuine, The Judge en Jury And The Executer. In dit pre-cd-tijdperk komen demo’s uit op bandjes en de Dope Syndicate-tape is een gewild object in de scene. Begin jaren ‘90 gonzen er geruchten dat Dope Syndicate een album op Djax, het enige label dat Nederlandse hiphop uitbrengt op dat moment, gaat opnemen. Uiteindelijk komt het er niet van en vertrekt DJ Raw Deal in 1995 naar de Verenigde Staten, waarna E-Life besluit zich op zijn solo-carrière te richten.

In 1996 dropt E-Life Stacked With Honors op het CMC-label van René Phillips en Brian Busby. Op deze track, waar een stemmige zwart-wit videoclip bij wordt geschoten, is ook vriend en aanstormend talent The Anonymous Mis (die later met Postmen veel succes heeft) te horen. Twee jaar later komt de single More Days To Come uit op hetzelfde label. Het nummer blijkt een schot in de roos en haalt zelfs de top 10 in Nederland. In 1999 volgt de single I Wonder Why, gevolgd door E-Life’s debuutalbum Eleven.

In 2001 vertolkt de Rotterdammer, met liveband, hiphopklassiekers tijdens een Marlboro Flashbacks-tour en een jaar later is de mc tot verrassing van velen te zien als bandleider in de Kevin Masters-talkshow op Veronica. Later 2 in 2002 komt E-Life’s tweede album E=MC uit, met een gastbijdrage van niemand minder dan Michael Franti (Spearhead) en de singles Watch Me en

16-12-2002 Brainpower releast Verschil Moet Er Zijn

K.I.T.A. (Bring It On). Het album wordt internationaal uitgebracht, maar een echte doorbraak in het buitenland blijft uit. Daarna is er geen nieuw werk uitgekomen en heeft E-Life zich gericht op een carrière als dj bij Juize FM. •

‘ The Docks is essential, you can never top that.

Can’t touch this potential, E-Life monumental.’

Track: More Days To Come Album: E-Life

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

69

ENGEL

excel lent

GEVARIEERDE HIPHOP VAN HOORN TOt engelland

Punchlinemonster van Zuid

Sinds 1997 bezig met hiphop en ruim tien jaar later al zes albums achter je naam hebben staan. De uit Hoorn afkomstige rapper Engel presteert dit zonder telkens hetzelfde trucje uit te halen. Integendeel.

Twee cd’s met z’n crew BSE, twee soloalbums en twee samenwerkingsprojecten met producer Daniël zijn hiervan het bewijs.

Excellent oogst vooral veel respect als battlecat. Menig mc heeft kennis mogen maken met de freestyle-skills van E.X., met vaak een zwaar verlies tot gevolg. In 2006 brengt de rapper uit RotterdamZuid zijn langverwachte debuutalbum Ex-calibur uit, gevolgd door het minder bekende Ex-facta in 2008.

Foto: Damai

In 1999 is Engel met twee tracks voor het eerst te horen op De Demo 48 cd van JP en Elephant Productions. Producer SBC vormt in die tijd de andere helft van het duo BSE, dat vaak te vinden is in Dreadrock te Amsterdam, waar dan maandelijkse freestyle-avonden plaatsvinden. Het eerste optreden van BSE vindt ook hier plaats. De gewonnen tracks op de verzamel-cd Hoorn, Zien & Horen zijn een opmaat voor BSE Is Nu Verkrijgbaar, het in eigen beheer uitgebrachte debuutalbum uit 2002. Opvallend genoeg levert Jiggy Djé op deze plaat een gastbijdrage. Dit geldt tevens voor de ‘rap & roll’ band dUster, waarvan ook Daniël deel uitmaakt.

Na een tweede album met BSE en een eveneens zelf gereleast soloproject (Curriculum Vitae), is het de hernieuwde samenwerking met deze muzikant die Engel landelijk meer bekendheid oplevert. Op de twee Woonboot Producties albums, opgenomen op de woonboot van Daniël, is het laatstgenoemde die met gitaren, mondharmonica’s en zelfs wijnglazen een, zeker voor hiphop-begrippen, nogal muzikaal geluid neerzet. De gitaar- en pianoles van Daniël betalen zich uit op deze platen.

In 2008 volgt echter een album van Engel dat weer een hele andere kant op schiet. De nu in Amsterdam wonende rapper wil gewoon lekker spitten op hardere boombap beats. Engelland is daarmee meer gericht op de hiphopheads. Onder andere Diggy Dex, Def P en Jiggy Djé doen mee op dit schijfje. Eind 2008 biedt Engel In Samenwerking Met… gratis ter download aan; een verzameling oude tracks, remixes en nummers van nog te verschijnen albums. Voor de toekomst behoort een derde deel van Woonboot Producties tot

70

Smoelwerk Rappers

de mogelijkheden. Ondertussen blijft Engel een bezig baasje met het organiseren van hiphopfeesten, het geven van optredens en dj-en. •

‘ Yo, hey what up Daniël, ik ben dat wachten zat.

Kan die boot niet meer zien, met dat platte zwarte dak.

Dertig graden overdag - Lekker warm! - Dacht je dat?

De winter was veel beter geweest, makkelijk zat.’

Track: Coda Album: Woonboot Producties

22-12-2002 Rockid wint Turntablized 2002

Foto: Pim Bonten

Excellent laat in het begin van het nieuwe millennium van zich horen op de 2002-editie van de verzamel-cd Homegrown. Het jaar daarna maken veel mensen kennis met de freestyle-skills van het Tuigcommissie-lid, want op de Spitt Showcase in de Paradiso vechten E.X. en Jiggy Djé een verhitte battle uit.

Daarnaast is Excellent verantwoordelijk voor de eerste nederlaag van de tot dan toe ongeslagen freestylekoning Klopdokter.

Voordat het debuutalbum Ex-calibur het levenslicht ziet, dropt de rapper met dreads een track op Rotterdam Redum – The Underground Hits II in 2004. In ditzelfde jaar neemt de Tuigcommissie afscheid van Helderheid, oprichter en inspirator van de crew. De rapper overlijdt in zijn slaap. Ondanks deze treurige gebeurtenis gaan E.X., Moorder-E, Cryptisch, Mike-Metal en E.S.T door als formatie.

Ondertussen is het nog steeds wachten op Ex-calibur. Dankzij sterke optredens, een verzameltape van tracks, Ex-Filez, en samenwerkingen met Lost Rebels en VSOP zijn de verwachtingen hooggespannen. In 2006 is het eindelijk zover. Met een verdienstelijk korps aan producers, bestaande uit onder anderen Soulsearchin, Terilekst en Virus (Lost Rebels), wil Excellent met zijn studioalbum definitief voet aan wal zetten. Het album krijgt echter niet de aandacht die het misschien wel verdient. Ondanks de (te) hooggespannen verwachtingen die niet helemaal worden ingelost, is het één van de betere albums van 2006. In datzelfde jaar nog doet Excellini de Eredivisie Freestyle Clubtour met Jiggy Djé, Klopdokter en Tim. Hiphopliefhebbers zijn getuige van een aantal hilarische freestylesessies afgewisseld met soloshows.

25-01-2003 Relevant Elements 1, Koornbeurs Delft

Hierna verdwijnt de Rotterdammer een beetje uit beeld. Hij doet nog wel mee aan het programma DeBattle van de NPS, maar qua solomateriaal is het stil. Wel laat de rapper nog af en toe van zich horen met collabo’s en clips met Tuigcommissie. In 2008 brengt Ex nog Ex-facta uit, maar erg veel aandacht is er niet voor. Met zijn nieuwe groep, Zware Jongenz, staat hij letterlijk en figuurlijk meer in de spotlights. De groep verzorgt voorprogramma’s bij grote artiesten als Method Man & Redman en Public Enemy.

Toch zijn het de rauwe straatraps en freestyle-capaciteiten waarmee Excellent zichzelf op de kaart heeft gezet. Als onderdeel van een gouden generatie freestylers weet de freestyle-zwaargewicht van Rotterdam-Zuid zijn mannetje te staan. Met zijn studiomateriaal heeft hij echter (nog) niet iedereen weten te overtuigen. •

‘ Als er geen potlood, pen of stift is, Improviseer ik en schrijf m’n lyric met een inktvis.’

Track: Wie Is De Man Album: Ex-Filez

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

71

EXTINCE DutchMaster uit Brabant ‘Het is soms moeilijk om met een vernieuwende stijl te komen.

Daarom snap ik dat platenmaatschappijen eerder op zoek gaan naar een commerciële gimmick dan dat ze gaan wachten tot iemand eens in de zoveel tijd komt met een eigen stijl. Eigen stijl is ook al moeilijk weet je, omdat alles al een keer is gedaan. Wanneer ik hoor dat iets bij iemand uit zijn hart komt mag het best slordig of nog een beetje ongepolijst zijn.’ – Extince in een interview met Hiphop In Je Smoel.

Door veel Nederlandstalige hiphopartiesten en fans wordt Extince gezien als de grondlegger en grootmeester van serieuze Nederlandstalige hiphop. Maar voor we daar verder op in gaan moeten we terug naar het begin.

Extince (Peter Kops, 1967) groeit op in het Brabantse stadje Oosterhout en is al op jonge leeftijd verslingerd aan hiphop. In 1986 besluit hij dan ook het Brabantse land te verruilen voor Amsterdam om daar te proberen verder te komen in het dan nog jonge genre. Na zijn eerste single Rap Around The Clock in ’86 scoort Ex een hitje met The Milkshake Rap in 1987 en is hij een jaar later met Holland Rocks The House op de NPI-verzamelaar Rhythm & Rhyme te horen. Midden jaren 80 is er echter nog geen duidelijke markt voor Engelstalige hiphop van vaderlandse bodem, waardoor Extince hoofdzakelijk een u nderground-artiest blijft. Begin jaren 90 vormt hij samen met jonge talenten Skate The Great, LeRo en DJ Crime Cutz uit Breda de landelijk gerespecteerde formatie Next Chapter. Het nummer Skills verschijnt in 1992 op de NPIverzamelaar Rhythm & Rhyme II en de formatie treedt datzelfde jaar op tijdens het prestigieuze New Music Seminar in New York.

Engelstalige hiphop blijft een voornamelijk randstedelijke undergroundaangelegenheid in Nederland in de vroege jaren 90, maar daarnaast ontstaat er een nieuwe scene rondom Osdorp Posse. De muziek van de Posse is rauw, hard en Nederlandstalig en heet nederhop. Anders dan hun Engelstalige collega’s treedt de Posse op door het hele land voor een breed publiek. In 1994 doet Extince mee op de single Turbo Taal van de Osdorp Posse en valt gelijk op door zijn nonchalante, losse stijl, die in de nederhop op dat moment

Foto: Rob Zuurbier

72

Smoelwerk Rappers

26-01-2003 Release Tegenstrijd van Osdorp Posse

31-01-2003 Definitie Van Dopeheid 2, 013 Tilburg

erg ongebruikelijk is. Radiopersoonlijkheid, organisator en vriend Kees de Koning richt een label op, Top Notch, en besluit een single met Extince op te nemen; Spraakwater.

Extince maakt indruk in de vaderlandse hiphopscene met Spraakwater.

Zijn funky flow, mooie woorspelingen en nonchalante houding vallen in goede aarde bij de Nederlandse hiphopliefhebbers. Def P heeft echter moeite met de zin waarin Extince zichzelf bestempelt als de top van de nederhop, omdat hij Spraakwater, anders dan het gros van de hiphopscene, beschouwt als een commercieel flutnummer. De Amsterdammer vergelijkt in zijn Braakwater Ex zelfs met Vanilla Ice en noemt hem een slim zakenmannetje: ‘Jij deed altijd alles Engels vanaf het begin, en nou is nederhop in, en jij springt er midden in. Met je brave ABN klaar voor de Top 40, heel slim zakenmannetje maar erg smerig.’ Osdorp Posse - Braakwater (De Posse Deel Twee) Waarop Extince antwoordt met het, geheel in stijl, nonchalante en subtiele Kaal Of Kammen: ‘En waarom kruipt de E. voor? Lang gaf ik je voorrang want ik dacht, je weet de weg, maar nee hoor. Verkeerde afslag, verkeerde keelgat,’t klinkt gewoon verkeerd. Net als een papagaai die net een woordje heeft geleerd.’ Extince Kaal Of Kammen (Binnenlandse Funk) Hiphopminnend Nederland wacht met smart op het debuutalbum van Extince. In 1998 is het dan eindelijk zover: Binnenlandse Funk komt uit. De plaat wordt in de hiphopscene en door de algemene muziekpers bejubeld vanwege de funky beats van o.a. Knowhow en Never The Less en de intelligente teksten en soepele flow van Extince. De singles, het fraaie verhaaltje Viervoeters en groepstrack Zoete Inval met de introductie van Brainpower aan het grote publiek, worden beide hits en Extince is de gevierde man.

Met Vitamine E uit 2001 consolideert Extince zijn positie als beste Nederlandstalige mc, alhoewel de singles Grootheidswaan en De Avonturen van de Exter-O-Naldus niet heel succesvol zijn. Rond 2004 is Brainpower een succesvolle solo-artiest in Nederland. Extince beschuldigt Brainpower op het nummer Doorgaan van zijn nieuwe album Tweede Jeugd echter van hetzelfde waarvan Def P hem eerder beschuldigt: een te commerciële inslag, en daarbij

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

73

GMB Ambitieus multitalent uit Rotterdam GMB is de afgelopen jaren overal in de Rotterdamse scene aanwezig. Als host, toneelspeler en voornamelijk mc bouwt de Rotterdammer zijn naam langzaam maar zeker op totdat veel mensen, ook buiten Rotterdam, uitkijken naar zijn debuutalbum.

Foto: Dennis Branko

dat hij voornamelijk optreedt voor een ‘blij festivalpubliek’. Brainpower reageert als door een wesp gestoken met het maar liefst acht minuten durende furieuze Ghostbusters, waarin hij Extince verwijt zelden op te treden en daardoor zijn fans te minachten: ‘Dit joch werkte zich kapot voor z’n props en zie daar Brainpower, plusminus duizend shows in vier jaar. Blij festivalpubliek? Dat is dus praktisch half Nederland. En onderschat je fans nooit Ex, dat is pas arrogant.’

Brainpower - Ghostbusters In navolging van Tweede Jeugd tourt Extince uitgebreider dan voorheen door heel Nederland.

In 2004 vertelde hij nog aan Hiphop In Je Smoel dat de beef voor een groot deel theater is: ‘Ja, ik heb gewoon love voor hem. Je moet het zo zien: je zit in de bioscoop naar een film te kijken en de ene acteur slaat de andere acteur op zijn bek. Dan is dat een onderdeel van de film. Ik denk dat je ook zo een beetje naar de muziek moet luisteren. Of je houdt ervan of niet. Of je vindt het tegenvallen of goed.’

Theater of niet, op zijn volgende album Toch? uit 2007 dient Extince Brainpower drie jaar na dato alsnog van repliek: ‘Ik heb dat gekissebis niet uitgeluisterd, het duurde zo lang. Al dat harde geschreeuw, werd je zelf niet bang? Shit zit je goed dwars. Houdt het jou dan zo bezig? Bedoel: je hebt toch een leuke tijd gehad, was een poos afwezig (maar niet heus). Plus je zou toch losgaan met je boyband?

Wankel vierpersoonstafeltje dat je er bent.’ Extince - Wee Toch.. (Toch?) •

74

Smoelwerk Rappers

‘ Zo wreed, zo heet de kaas loopt uit je soufflé. De media hapt toe als een bouvier, Oe jee. schrijvers verliezen al hun krachten Rappers veranderen massaal van gedachten - beter.

De top van de Nederhop, maar plaats mij nooit in een hokje. Spraakwater lest de dorst, dus drink je drankje slik je slokje. Beetje bij beetje of in één teug. Yo, ik ben ’t levende bewijs dat de jeugd deugt.’

Track: Spraakwater Album: Binnenlandse Funk

25-03-2003 Raymzter releast Rayalistisch

Foto: Murph

GMB (Gery Mendes Borges, 1984) is een Engelstalige mc en zanger uit Rotterdam. In 1996 komt hij als 12-jarige jongen regelmatig in een buurthuis in Delfshaven, waar jongerenwerkers Lemuel Dasburg en Steve Marengo (ook wel bekend als mc/producer Ballantyne) werken. De twee jongerenwerkers maken beats en jammen met de jonge bezoekers, waaronder GMB. Delfshaven was toen en is nog steeds een hiphopbolwerk in de stad, en GMB hoort veel verhalen over bijvoorbeeld Alee Rock en Static (nu bekend als Winne). In 1999 begint Nederlandstalige hiphop steeds meer grond te veroveren, maar in Rotterdam is het nog steeds Engelstalig wat de klok slaat. De jonge GMB schrijft vlak voor de millenniumwisseling zijn eerste rhyme dan ook in het Engels.

Met zijn crew Dutch Conspiracy treedt GMB aan het begin van het nieuwe millennium regelmatig op en hij brengt samen met Van Illest onder de naam Wreckitnize de Street Parade EP uit. Daarnaast is hij een tijd toneelspeler bij de theatergroep Rotterdams Lef en host hij veel avonden in Rotterdam. Rond 2004 besluit de Rotterdammer voor zichzelf te beginnen. Na een tijdje veel in de havenstad op te treden staat GMB in 2006 in de finale van de Grote Prijs van Nederland. Hij wint niet, maar maakt veel indruk met zijn optreden en wint veel nieuwe fans. In 2007 verschijnt zijn album This Is Not An Album, This Is A Phase in eigen beheer. Alle tracks zijn geproduceerd door GMB, onder zijn alter ego Humaniac, en hij organiseert ook nog eens zijn eigen releaseparty in Off Corso. Over zijn ‘one man army’-instelling vertelt GMB HIJS in 2007 het volgende: ‘Je kan jezelf vertrouwen. Je kan niet vragen: doet Gery het wel of niet goed? Hij moet het gewoon doen, snap je? Ik zal niet zelf alles organiseren

25-04-2003 International Hiphop Event, Miracle Planet Enschede

en heb wel een management nu, maar ik blijf er wel bovenop zitten.’

GMB wordt in navolging van zijn goed ontvangen album door Pete Philly & Perquisite benaderd voor een gastoptreden op hun album Mystery Repeats. Dit is opvallend, omdat het duo verder nauwelijks met Nederlandse mc’s samenwerkt op hun albums.

In december 2008 geeft GMB een bijzonder concert in Watt (Rotterdam): met een volledige liveband en strijkkwartet worden de opnames gemaakt voor zijn cd/dvd GMB Live At Watt, dat in 2009 moet verschijnen. Daarnaast is de mc een van de acteurs in de in 2009 uitgezonden NPS-serie Flow en maakt hij deel uit van Kyteman’s Hiphop Orkest. GMB’s ambities liggen op het internationale vlak. Eerst wil hij Europa land voor land veroveren, om daarna andere continenten te verkennen, zo legt hij aan HIJS uit: ‘Op een gegeven moment heb je Europa gehad, dan denk je: ‘nu ben ik klaar voor Japan en misschien zelfs de States’. Ya never know. Misschien wordt het zelfs zo groot dat we naar Mars gaan (lacht)!’ •

‘ You ain’t a hater, you’re a prosecutor I don’t sweat it, even Jesus had love for Judas.’ rack: Meanwhile T Album: This Is Not An Album, This Is A Phase

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

75

Illicit

JAWAT!

Live hiphopband met geduchte live-reputatie

BRON VAN ENERGIE

Pax & Pry Illicit is een vijfkoppige hiphopband uit Utrecht die van 2002 tot 2008 heeft bestaan. De band wordt in 2002 opgericht door gitarist Michiel Bel (Pry) en mc Paradox. Bassist Freek Cerutti, toetsenist Pieter de Graaff en drummer Bram Hakkens completeren het kwintet.

Overal waar Jawat! optreedt gaat het dak eraf. Sterker nog, Jawat! zou in de Van Dale kunnen als een synoniem voor ‘energie’. Sinds 2004 raast de kleine Raoul Geerman als een wervelstorm door heel Nederland om zalen te slopen. Alleen, met DuvelDuvel, Opgezwolle of Kubus: het is hem om het even.

Foto: Listig

Illicit groeit al snel uit tot een gerespecteerde live-act die met hun mix van hiphop, soul, jazz en pop perfect op zijn plaats is op festivals en in het internationale clubcircuit. Zo staan de Utrechters op 2004 op North Sea Jazz en toeren zij verschillende malen door Duitsland.

In 2006 brengt Illicit hun debuutalbum Cheap Propaganda uit op het Duitse label Pottpeople. Het album, met bijdrages van DJ Sjam, The Proov en MC Atactic wordt goed ontvangen, maar het echte succes blijft uit. Oprichters Paradox en Pry brengen onder de naam Pax & Pry in 2007 het album A Day At The Office uit. Medio 2008 kondigt Illicit aan te stoppen omdat de verschillende bandleden andere dingen willen doen.

Pax & Pry blijven wel samenwerken; in 2009 komt een nieuw album van het duo uit genaamd A Day Off. Daarnaast treedt Paradox op met Kyteman’s Hiphop Orkest en houdt hij zich bezig met de Stichting Habek, waarmee hij allerlei activiteiten onderneemt om hiphop in Utrecht te stimuleren, waaronder de regelmatig terugkerende party Rof! ‘Gelijkenissen met Pete Philly & Perquisite worden misschien snel gemaakt, maar gezegd moet worden dat Pax & Pry wel overduidelijk meer focus leggen op het echte hiphopelement in plaats van een semi-zangplaat. Er is nog duidelijk een muzikale begrenzing te horen. Hiermee wordt niet gezegd dat het daarmee ook een muzikale beperking is. Pax & Pry blijven juist voortreffelijk binnen hun gebied en leveren een geheel af dat zeer prettig in het gehoor ligt.’

- HIJS-recensie van A Day Off. •

76

Smoelwerk Rappers

Foto: Murph

‘ I look straight into the morning mercury and let the knowledge of nature nurture me.’

Illicit - Better Day

26-04-2003 Relevant Elements 2, Koornbeurs Delft

Jawat! is het ietwat schizofrene alter ego van Raoul. De in Den Haag geboren artiest begint onder de naam Smook als Engelstalige mc in de groep Skiffo’s, waar ook Duvel deel van uitmaakt. De kleine rapper met een lichte vorm van ADHD stapt over op het Nederlands en weet zichzelf al snel neer te zetten als een excentriek figuur die er niet voor terugdeinst om zijn mening te geven. Hij is zich er van bewust dat die houding voor sommigen afstotend werkt, zo vertelt hij aan HIJS: ‘Ik stoot heel veel mensen af met mijn personage, uiterlijk en verschijning. Maar je moet gewoon verder kijken dan je neus lang is voordat je je bek opentrekt en wat over Jawat! zegt. Vind je mij echt niks? Check dan niet dit interview en luister dan niet naar mijn muziek. Houd je kritiek voor je, want dat kan ik niet hebben.’

Er zijn duizenden liefhebbers die inderdaad wel verder kijken dan hun neus lang is, getuige de verkoopcijfers van Ut Zwarte Aap, het debuutalbum dat in 2005 op Top Notch uitkomt. Er gaan binnen vijf weken maar liefst 2500 exemplaren van het album over de toonbank. Ut Zwarte Aap telt naast flink wat beuktracks ook zeer persoonlijke tracks. Op productioneel vlak leveren Zwolleproducers Delic en Kubus bijdragen.

Jawat! treedt in 2005 doorlopend op. Eerst tijdens de albumrelease-tour van Sticks & Kubus en Raymzter, de Microphone Rayacties tour. Daarna verovert de kleine rapper een plek in de hoogste regionen van Nederlandstalige hiphop met de enorm succesvolle Buitenwesten tour. Met het winnen van de Grote Prijs van Nederland in 2005 kan er nog een hoogtepunt worden bijgeschreven, al doet de overwinning veel stof opwaaien. Want voordat Jawat! uiteindelijk de

29-05-2003 Headlock! 1, Speakers Delft

beker in een uitverkocht Paradiso in ontvangst neemt, speelt zich een ware rel af. Rond de Soundclash, een wedstrijd in aanloop naar de finale, ontstaan dusdanige problemen dat Jawat! in eerste instantie wordt gediskwalificeerd.

Tot verbazing van velen wordt deze echter ingetrokken en wordt hij toch uitgenodigd voor de finale.

Na het winnen van de Grote Prijs van Nederland is ‘je batterij’ wat minder aanwezig. Overal door het land worden zalen nog wel voorzien van een flinke portie energie, maar qua media-aandacht en studiomateriaal blijft het redelijk stil. Na verloop van tijd wordt duidelijk dat de relatie met goede vrienden als Sticks, Duvel en Kubus danig bekoeld is en dat het publiek lang zal moeten wachten op een nieuw album. Dit door Kubus geproduceerde album zou moeten uitkomen op BangBang’s Dog’s Bollocks, maar vanwege strubbelingen loopt dit mis. Wel verkondigt de kleine rapper eind december 2008 bij de Missin’ Link Eindejaarsparade dat het album in 2009 uitkomt. •

‘ Je kijkt als een gangster, maar een gangster kijkt niet als jij.’

Track: Plakka Album: Ut Zwarte Aap

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

77

Jiggy Djé alias Keyser Punchline Jiggy Djé begint in het Amersfoortse hiphopcollectief DAC en groeit daarna snel uit tot één van de meest gerespecteerde rappers in Nederland. Met twee solo-albums en een succesvol eigen label (Noah’s Ark) is de Keyser Punchline met recht een zwaargewicht te noemen.

Foto: Daniel J. Ashes

78

Smoelwerk Rappers

Voor veel hiphopliefhebbers is Jiggy Djé het meest prominente figuur van De Amersfoortse Coöperatie (DAC). Al voor z’n solocarrière slaan de solotracks op beide DAC-albums goed aan. De Amersfoorter doet daarnaast in 2003 mee aan de battle-wedstrijd Spitt, waar hij bij de showcase in een verhitte woordenstrijd komt met Excellent. Op het hoogtepunt van de battlehype is Jiggy één van de meest prominente battlecats. Naast het rappen is Vincent Patty ook actief als columnist voor het Algemeen Dagblad (Amersfoort) en medepresentator van het radioprogramma Wat Anders bij Lijn5. Het huis dat hij deelt met SpaceKees in Amersfoort wordt al snel een begrip in hiphopland, de Kribbuh ontvangt in de loop der jaren talloze rappers en andere gasten.

Na een succesvolle periode bij DAC slaan diverse leden hun vleugels uit, zo ook ‘Djezus’. De rapper gaat de studio in voor zijn solodebuut en doet mee aan de Grote Prijs van Nederland in 2005. In de finale moet hij het afleggen tegen Jawat!, de publieksprijs wordt wel in de wacht gesleept. Ondanks de voor sommigen vrij voorspelbare uitslag steekt Jiggy de hand in eigen boezem. ‘Als je een show neerzet waar ze niet omheen kunnen, win je die prijs. Dat heb ik niet gedaan. Dus die verantwoordelijkheid voor het niet winnen van de Grote Prijs kan ik alleen bij mezelf leggen’, aldus de ‘Keyser Punchline’ in een interview met HIJS. Mede door de aandacht die hij krijgt vanwege zijn deelname aan de Grote Prijs is de rapper bezig met een heuse opmars. Er wordt dan ook reikhalzend uitgekeken naar het debuutalbum, tevens Jiggy’s afstudeerproject.

De Amersfoorter blijft rustig onder alle aandacht, zo vertelt hij HIJS: ‘Je moet altijd onthouden dat het maar een hype is. Het is moeilijk om in te schatten in hoeverre het echt is.’ Terwijl de soloplaat in de maak is, doet Jiggy een tour met de freestyle-zwaargewichten Tim, Klopdokter en Excellent. De Eredivisie Freestyle Clubtour gaat in 2006 een aantal zalen af voor avonden met freestyle-sessies afgewisseld met soloshows.

06-06-2003 Nederlandse ITF DJ-kampioenschappen, Simplon Groningen

Noah’s Ark, Noah’s Ark, Noah’s Ark: drie keer is scheepsrecht. Eind 2006 is het startschot voor het label Noah’s Ark en Jiggy’s gelijknamige solodebuut. De plaat is helemaal geproduceerd door Terilekst en bevat hoofdzakelijk samples uit muziek van Nederlandse makelij. Jiggy in een interview met HIJS over de totstandkoming: ‘Omdat de producties van dezelfde hand komen, hoef je geen zaken op elkaar af te stemmen. Bovendien heeft Turrie dan nog meer het gevoel dat hij heel erg betrokken is, want het is natuurlijk net zo goed zijn als mijn album. (…) Meer dan de helft van de tracks heb ik in één keer gespit. Dat vond ik noodzaak, zodat het gevoel erin ligt en het één geheel is. Ik houd niet van die gefabriceerde, klinische studiotracks.’

Het album wordt goed ontvangen en de rapper uit de Keistad maakt zijn naam als ‘Keyser Punchline’ ruimschoots waar. Voor de release van Noah’s Ark is De Kleren Van De Keyser al een klassieker, Blauw Bloed wordt er snel aan toegevoegd. Beide tracks hebben een hoog punchline-gehalte. Waar komt die passie voor wordplay vandaan? ‘Dat is voornamelijk het competitieve in mij, het aftroeven en altijd de grappigste willen zijn. Die hele wordplayshit ligt gewoon in het verlengde van bijdehand willen zijn. Altijd het laatste woord willen hebben’, aldus de labeleigenaar tegenover HIJS.

‘ Ik heb eigenlijk geen solo-cd nodig, desnoods verkoop ik de honing van me reet aan die meelopers.’

Track: De Kleren Van De Keyser Album: Noah’s Ark

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

79

Jimmy G Harde G 23 jaar geleden geboren in Den Haag staat Jimmy al snel bekend als een opstandige jongen waar ouders hun kinderen liever niet op straat mee laten spelen. Hij is een lastpak tot hij zich in 2005 volledig op rappen richt. Met zes eigen releases en tal van samenwerkingen in vier jaar tijd is er ook niet veel tijd meer over om rottigheid uit te halen.

Foto: AQ/Auke VanderHoek

In 2007 gebeurt er op muzikaal gebied niet veel, ook rond Kohfie Konnect is het rustig. De groep, bestaande uit Jiggy Djé, Tenshun, Terilekst en DJ Frankie Boxcutta, maakt in 2003 veel bombarie. De video van Dikke Neus doet de harten van menig punchline-liefhebber harder kloppen, maar het geplande album is er anno 2007 nog steeds niet. Wel is de ‘Keyser’ bezig met de opname van Fatcap Express. Hij speelt één van de twee hoofdrollen in de door Kas geproduceerde graffitifilm.

Neerlands eerste échte hiphopspeelfilm komt uit in een jaar waarin Jiggy vaak in de spotlights staat: 2008. Dit moet tevens het jaar worden van De Ark De Triomf, het tweede solo-album. De release hiervan wordt echter opgeschoven omdat Kohfie Konnect’s toepasselijke HETISZOVER eerst wordt uitgebracht. Terwijl de punchlinehype alweer enigszins is gaan liggen, spitten Jiggy en Tenshun punchline na punchline op louter Turrie-beats. Het jaar krijgt nóg een hoogtepunt door Jiggy’s optreden op de laatste editie van Definitie van Dopeheid. Samen met de flink gegroeide Noah’s Ark-familie gaat het dak er af.

Op 20 april 2009 brengt Jiggy Dé onder (voor hiphopbegrippen) grote media-aandacht eindelijk de Ark De Triomf uit. De Amersfoorter in een interview met State Magazine: ‘Het is niet meer mijn doel om gevierd te worden als ziekelijke mc, ik wil mijn mensen nu meer geven dan ik ze tot nu toe heb gegeven. Ik wil ze raken.’ Ditmaal is het niet enkel Turrie die voor de producties zorgt. Naast deze zeer gerespecteerde producer leveren SirOJ en FS Green ook beats.

80

Smoelwerk Rappers

Jiggy Djé is de afgelopen jaren een hiphopartiest/ondernemer geworden om rekening mee te houden. Twee succesvolle albums, samenwerkingen met onder anderen Extince, Excellent, Turk en SpaceKees, veel optredens en een eigen label: Vincent Patty blijft moves maken. •

‘ Ik rap met de passie van een gast die niets heeft.’

Track: De Eerste Dag Album:Noah’s Ark

20-06-2003 t/m 22-06-03 Area 51 Open, Area 51 Skatepark Eindhoven

Foto: Lion de Noier (Klion)

Op zijn eerste, via internet verspreide release Haagsch Straatnieuws werkt Jimmy nog alleen samen met de tevens Haagse producer Special O. Jimmy’s steeds groter wordende netwerk zorgt er echter voor dat op elke release nieuwe producers en gastrappers staan. In 2007 is de clip voor Binnen, met Dennis T en Tim Beumers dagelijks op TMF te zien, waardoor de track een bescheiden hit wordt. Naar aanleiding van dit door Shockmount geproduceerde nummer ontvangt de Hagenees genoeg stemmen om hem op de Homegrown (2007) verzamelaar te krijgen. In datzelfde jaar tekent Jimmy een overeenkomst met het Bossche label Ancilla Music, maar om onduidelijke redenen is dat binnen een jaar weer over. Deal of geen deal, Jimmy blijft muziek maken en uitbrengen: ‘Ik word niet genegeerd of wat dan ook. Mensen zien dat ik er ben. Ze luisteren mijn muziek. Ze vinden het goed of slecht. Ik vind het al succesvol dat mijn muziek aan de man gebracht wordt’, aldus Jimmy G tijdens een interview dat HIJS in december 2008 met hem had.

Jimmy G ziet zichzelf graag als een modern vertegenwoordiger van het levenslied, omdat hij op al zijn releases onderwerpen uit het dagelijks leven als ‘een moeilijke jeugd’ en ‘relaties’ aansnijdt. Rappen over vrouwen is doodnormaal, maar mc’s die openlijk toegeven hopeloos verliefd en onzeker over zichzelf te zijn én dit ook nog doen zonder een Top 40 notering in hun achterhoofd zijn zeldzaam. Jimmy kan en durft zich kwetsbaar op te stellen en dat maakt deze nummers mooi en oprecht.

In 2008 gaat Jimmy voor Harde G Stijl weer volledig in zee met één producer, Klion uit Bergen Op Zoom. In datzelfde jaar nog doet Jimmy met Man Van M’n

21-06-2003 Hip Hop Friesland 2003

Woord wederom van zich spreken. Ditmaal is het telefoonboek van Jimmy weer flink geraadpleegd; naast producties van Klion zijn ook beats van Poebz, Tim, Killing Skills, Shockmount en Armyfatique te horen. Gastcoupletten zijn er van o.a. Risskant, MP, Pdubbel, Metz en Kern Koppen.

Via het label van J.A.E. (ex-Stropstrikkers) verschijnt op 12 mei 2009 het debuutalbum De Verlossing. De release heeft als belangrijkste gasten J.A.E., Riske de Rat en Jiggy Djé. Met andermaal een release toont de Hagenees zich bedrijvig en hij zal in de toekomst allerminst van de radar verdwijnen. •

‘ Ik leef het tuigleven, maar ik heb een goed hart. Geef ook niet de schuld aan hoe ik vroeger opgevoed was.

Het lag aan mij daarom moet ik het nu zelf doen, maar vraag me alsjeblieft niet hoe het verder moet.’

Track: Een Beetje Liefde Album: Borderline EP

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

81

KAS Rapper, producer en audiovisueel wonderkind in één ‘ De scene is te lief.’

Track: ...Te Lief Album: Spiegel Reflex

Foto: Dennis Ilic

82

Smoelwerk Rappers

Beats, clips of films produceren, rap of graffiti: het is Kas allemaal niet vreemd. Sinds zijn hook-up met Terilekst in 1999 is de Rotterdammer volop aanwezig in de hiphopscene der lage landen.

Op zijn palmares prijken twee albums, een graffiti-film (Fatcap Express) en talloze clipproducties.

Van nachtelijke uitjes op yards naar de microfoon in de studio en later het podium. Danny Stolker alias Kas maakt deze stap rond het nieuwe millennium.

Hij bergt langzamerhand zijn spuitbussen op om vervolgens zijn creativiteit te botvieren op papier, met een pen welteverstaan. In een interview met HIJS vertelt Kas, tevens clipmaker, dat graffiti echter allerminst uit beeld is geraakt: ‘Graffiti is een heel belangrijk onderdeel van hoe ik muziek, en rap in het bijzonder benader. Deze kunstvorm is heel puur voor mij omdat je je in de anonimiteit moet laten zien. Het draait dus alleen om skills en niet om image.

Deze mindstate mis ik nog wel eens in rap.’

Kas’ eerste echte tracks, beide met Terilekst en SpaceKees, verschijnen direct op twee verzamelaars en op het gebied van clips maken gaat het de rapper ook voor de wind. Men weet na de clip van Doemeding inmiddels dat er een alleskunner rondloopt in ‘010’. Met deze clip wordt meteen een geldprijs in de wacht gesleept, waarmee het debuutalbum Spiegel Reflex gefinancierd kan worden. Buiten de landsgrenzen blijft het talent van de ‘K’ ook niet onopgemerkt. De clips van Doemeding en Vanaf Vandaag staan op een dvd van het Franse magazine Digital Hip Hop, met een oplage van 10.000 in Frankrijk en België bepaald geen klein blaadje.

In eigen beheer brengt de bescheiden Rotterdammer eind 2004, gelijktijdig met Tims De Hoogste Tijd en Lost Rebels’ Revolutie, zijn debuutalbum Spiegel Reflex uit. De mc valt op door zijn cryptische manier van rappen, monotone stem en aparte flow. Met het statement ‘de scene is te lief’ poneert hij een stelling waaraan vandaag de dag nog gerefereerd wordt. Producties worden geleverd door Kas zelf, Terilekst, DJ MP (VSOP) en Presto.

De clip van Doemeding blijkt een goed visitekaartje te zijn want binnen no-time druppelen de clipaanvragen binnen. Zo veel zelfs, dat de rapper

28-06-2003 BlockJam, Haaksbergen

besluit om samen met ‘videohomies’ Thijs Willemstein en Gonzalo Fernandez te gaan freelancen onder de naam Check Me Produkzies. Met de voor Kas visuele hiphopbijbel Style Wars, een graffiti-film, en de Franse film La Haine in het achterhoofd, begint een productief tijdperk. In rap tempo worden clips voor onder meer Terilekst & SpaceKees, VSOP, Tim, Lost Rebels, Excellent, U-Niq en Jiggy Djé geproduceerd. Na een hectische periode van clips maken neemt de duizendpoot op het gebied van clips maken even gas terug. Desalniettemin blijft de camera wel draaien en werkt de Rotterdammer voor onder andere Omroep Llink en TMF. Twee jaar na de release van Spiegel Reflex ziet Alles Uit De Kas het levenslicht. Wederom zorgen Kas en DJ MP voor producties, evenals Snelle Jelle. Gastbijdragen worden geleverd door Tomster, Unorthadox en VSOP’ers Mike Tibbert en CC. Kas heeft bij het tweede album voor een andere invalshoek gekozen, zo vertelt hij aan HIJS: ’Spiegel Reflex was puur voor de scene, ik heb op die plaat veel kritiek op de scene. Het niveau was best laag. Ik ben toen puur begonnen omdat ik hiphop tof vond. Alles Uit De Kas gaat wat breder. Ik bekijk meer dingen vanuit een mens-perspectief, in plaats van een hiphopper.’

Rotterdam speelt een prominente rol in het leven van Kas. De havenstad profileert zich volgens hem niet sterk genoeg: ‘Rotterdam is nooit weggeweest, maar we houden onszelf klein in Rotterdam. Die stugheid, ‘we doen het wel zelf,’ dát houdt ons klein. Rotterdam is een werkstad, dat komt overal in terug.

Je moet je bewijzen. Er moeten in Rotterdam mensen naar voren komen die niet zo zeer kunnen rappen, maar andere skills hebben op zakelijk en organisatorisch gebied.’ Dj’s kunnen wat hem betreft ook bijdragen aan de opkomst van hiphop in het algemeen, zo vertrouwt hij HIJS in hetzelfde interview toe: ‘Ik vind het jammer dat men op de radio en in clubs vaak alleen laat horen wat het makkelijkst te marketen is. De ultieme manier om mensen met je muziek kennis te laten maken is via een club of radiokanaal. Dj’s moeten wat dat betreft meer hun verantwoordelijkheid nemen en niet alleen draaien wat al bekend is.’

Tussen de bedrijven door regisseert Kas nog ‘even’ een 70 minuten durende film Fatcap Express over graffiti. Jiggy Djé en Riske de Rat draven op

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

83

Kempi Geliefd en gehaat Wat een persbericht al niet kan doen. Als bekend wordt dat Kempi op Top Notch is getekend, staat heel hiphopminnend Nederland op z’n kop. Wie is Jerrel Lloyd Kemperveen, oftewel Kempi? Een muzikaal genie, een onverstaanbare kloon van Lil Wayne, een notoire draaideurcrimineel, of alledrie?

Foto: Tim Keen

voor de hoofdrollen. De film is geschoten in hometown Rotterdam en het Belgische Turnhout. De ‘K’ werkte met met een zeskoppige cast en een budget van 30.000 euro. Kas in een interview met State Magazine: ‘We zijn in februari 2007 begonnen met draaien en toen hebben we af en aan gedraaid tot november. Ik moest tussendoor ook gewoon werken want ik had niet veel geld hiervoor. Ik moest dingen om de cast heen plannen en dingen opnieuw doen.

Het is eigenlijk een soort bijdingetje geweest, maar wel een heel groot bijdingetje.’

De film gaat in première in een stampvol Waterfront, Rotterdam. Buiten ontstaan zelfs wat strubbelingen omdat mensen niet binnenkomen vanwege de enorme drukte. Later wordt de film op het Rotterdamse hiphopfilmfestival Black Soil vertoond. Na vertoningen in Den Haag (Shoot Me Festival), Amersfoort, Middelburg en Amsterdam wordt Fatcap Express zelfs geselecteerd voor het Internationaal Filmfestival Film by the Sea in Vlissingen.

Na deze vertoningen in verschillende zalen en poppodia verschijnt de film op dvd met interviews, clips en een soundtrack. Kas gaat in 2008 gewoon door met clips maken voor onder andere GMB en Sabrina Starke en hij schiet een documentaire voor Smoelwerk, het tienjarig jubileum van Hiphop In Je Smoel.

Het lijkt er dan ook op dat de bedrijvige Rotterdammer nog lang niet klaar is. •

84

Smoelwerk Rappers

SYNOPSIS FATCAP EXPRESS Geoffrey (aka Risk) en Vincent (aka Xpress) zijn twee graffiti schrijvers uit Rotterdam. Vrienden, maar elkaars totale tegenpolen. Geoffrey begint in eerste instantie met graffiti uit baldadigheid, maar zijn honger naar fame en respect zorgt ervoor dat hij al snel uitgroeit tot een van de bekendste/ beruchtste namen uit de scene. Vincent is een doordachte jongen die heel goed weet waar ie mee bezig is. Ondanks Geoffrey’s excentrieke karakter erkent Vincent zijn skills en neemt hem op sleeptouw tijdens hun nachtelijke avonduren. De belevenissen van beide jongens geven een kijkje in een wereld waarvan een ‘normaal’ mensen de volgende ochtend alleen het eindresultaat ziet op treinen en muren. En door een aantal onverwachte wendingen in het verhaal wordt Geoffrey met zijn roekeloze levensstijl geconfronteerd.

05-07-2003 Hague Hiphop 4, Hofplaats Den Haag

Ineens was hij daar: Kempi. Beïnvloed door 2Pac, Lil Wayne en Duvel veroorzaakt de rapper van Antilliaanse afkomst met zijn mixtape Tsss Kempi een kleine aardbeving in 2006. Het draait bij zijn teksten vaak om de straat, het ‘kutsysteem’ en stress. Sommigen leggen door Kempi’s manier van rappen en gezongen refreintjes al snel de link met Lil Wayne. Bij Kees de Koning blijft Kempi ook niet onopgemerkt. Na Tsss Kempi talloze keren te hebben beluisterd, schuift de platenbaas een platencontract onder de neus van de jonge Kempert. Klein detail: de rapper tekent de platendeal in de gevangenis en dat is genoeg gespreksvoer voor de media en (hiphop)fora. Iedereen heeft wel een mening over de Eindhovenaar.

Binnen korte tijd verschijnen er diverse videoclips op YouTube, die op miljoenen views kunnen rekenen. Tussen de problemen door maakt Du Gramma Boy naast clips ook twee mixtapes. In 2007 brengt hij Rap ‘N Borie en Mixtape 3.1 uit. Beide mixtapes worden wederom massaal gedownload. In hetzelfde jaar heeft de rapper ruzie met Mini (voorheen Mini Thug) uit Rotterdam, wat leidt tot disstracks over en weer. Kempi’s bewogen jaar wordt nog drukker door de geboorte van een zoontje, een tweede kind volgt in 2008.

Alsof dat nog niet genoeg is wordt de rapper in maart weer aangehouden vanwege bedreiging met een neppistool.

De Kempi-hype blijft onverminderd groot en 2008 moet hét jaar worden van debuutalbum Du Zoon. De rapper wordt een tijd gevolgd door CCCP voor de documentaire Free Kempi die de zondag voor de release van Du Zoon wordt uitgezonden. De documentaire laat zien hoe Kempi over de media denkt, hoe

05-07-2003 Soulclap, Steenwijk

hij zich voorbereidt op zijn eerste optreden op Noorderslag en volgt hem tijdens zijn dagelijkse bezigheden. Inmiddels heeft de rapper zijn eigen label Sterrenlaan Entertainment opgericht, waarop hij albums van andere rappers wil uitbrengen.

De release van Du Zoon moet Kempi meemaken vanachter de tralies. Hij zit een straf uit voor onder andere het vuurwapenincident in maart 2007. Het album, volledig geproduceerd door het producerstrio SoundG8, wordt goed ontvangen en komt binnen op zeven in de Album Top 100. Waar de rapper op zijn mixtapes vaak nog onverstaanbaar was, is hij op Du Zoon beter te volgen.

De kopman van Du Gramma Boys weet zelfs sommige criticasters te boeien met tracks als Hier Ver Vandaan, Lord en Stratiblues. Kempi over zijn album tegenover State Magazine in september 2008: ‘Als ik mijn album Du Zoon noem kan ik niet met onbelangrijke shit aankomen, kan ik niet met blije tori’s komen. Ik heb ook helemaal niet gedacht aan hitpotentie en dat soort shit. Ik wou gewoon mijn verhaal neerleggen en that’s it. Dat die beats zo lekker zijn dat ze uiteindelijk hits kunnen worden, so be it, maar ik heb het niet met opzet gedaan. Dit is Du Zoon, ik geloof in God en wil een goeie, mooie message overbrengen. Ik hoop dat het me is gelukt.’ In 2009 brengt Kempi opnieuw een mixtape uit. Mixtape 3.2 Du Evolutie van ‘n Nigga, de naar eigen zeggen laatste mixtape, bevat gastraps van onder andere Dio, RBdjan en de Outlawz.

Vrijwel tegelijkertijd verschijnt er een korte documentaire over de rapper online. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

85

KERN koPpen

Keynote

Haagse Hiphopfamilie

Dynamisch duo uit Utrecht

NUCLEAR FAMILY

Speakerz Keynote Speakerz is een Utrechtse formatie bestaande uit de twee solo-artiesten Master Surreal (Daniël Munro) en Skiggy Rapz (Marcel Tegelaar).

De Haagse broers en mc’s Ahab en Ki opereren in het huidige millennium met hun producer Tommy 2 Times onder veel namen.

Achtereenvolgens heet het drietal Bluf Technici, 3e Kamer, NuClear Family en momenteel Kern Koppen.

Foto: Murph

In 2002 besluiten de Haagse formaties 3e Kamer en Pick Pockets om hun krachten te bundelen in de nieuwe crew NuClear Family met als doel om hiphop in Den Haag groot te maken. In dat kader organiseren ze veel jams en open mics om jong talent de kans te geven zich te profileren. De groep, bestaande uit mc’s Ahab, Ki en Vecsy D en dj’s Pick ‘n Mix en B-Ski, onderscheidt zich door zowel Engels- als Nederlandstalige tracks te maken.

In 2003 brengt de crew hun debuutalbum NuClear Family uit, twee jaar later volgt NuClear Fission/Kernsplitsing.

In 2007 vinden Ahab, Ki en Tommy 2 Times het tijd voor een nieuwe inslag en wordt Kern Koppen opgericht. Idee achter de naam is dat de kern van NuClear Family is overgebleven. Kern Koppen maakt in tegenstelling tot NuClear Family alleen Nederlandstalige tracks. In 2007 brengt de crew hun eerste EP Terug Naar De Kern uit, die wordt gekenmerkt door een opvallende combinatie van samples en live-instrumenten. In 2008 en 2009 bieden de Kern Koppen maandelijks drie gratis tracks aan onder de naam Nulpunt. In totaal verschijnen er maar liefst 9 delen online in de aanloop naar Eén: Het Album. •

86

Smoelwerk Rappers

‘ Loop de deur uit begaan met m’n zogenaamde missie.

Wordt geleid door voorschriften en inscripties.

Ken m’n bestemming en stap een tram in, ben niet in de stemming.

Zoekend naar een punt van herkenning.’

Track: Memento Album: NuClear Family

06-09-2003 t/m 07-09-03 International Breakdance Event, Nighttown Rotterdam

Foto: AQ/Auke VanderHoek

Master Surreal begint medio jaren 90 in Ede met beats maken en rappen. In 2000 brengt hij zijn eerste demo The Resurrection (Cultivated Assault) uit om in 2001 zijn debuutalbum Evolution (Cultivated Assault 2) te releasen. Buiten zijn solowerk produceert de inmiddels in Utrecht woonachtige mc/producer in 2004 drie tracks en alle skits voor Boatdrinks, het debuutalbum van de eveneens naar Utrecht verhuisde Skiggy Rapz. Een jaar later produceert Surreal het debuutalbum van de Amersfoortse Tifèn, Sublimatie.

Skiggy Rapz is een mc/producer uit het Zuid-Hollandse Nieuwkoop die in 2002 de Grote Prijs Van Nederland (inclusief publieksprijs) wint en in 2004 zijn debuutalbum Boatdrinks dropt. Op dat album werkt hij zoals eerder gezegd samen met Master Surreal en dit bevalt zo goed dat ze een EP (It’s Like That!, 2006) en album (Record, 2007) opnemen onder de naam Keynote Speakerz, met de intentie om ook solo bezig te blijven. Op het album nemen de artiesten ieder de helft van de beats en rhymes voor hun rekening. Skiggy is al jarenlang bevriend met DAC en produceert de meeste tracks voor de twee solo-albums van DAC-lid Diggy Dex, Verhalen Vanuit De Sofa en Mayonaise Voor De Ziel.

‘Nederlandstalige hiphop is hier nu het ding. Veel Nederlanders relateren hier natuurlijk aan. Het blijft directer te begrijpen, kijk maar om je heen. Ik kom nog steeds genoeg mensen tegen die stijlmatig gewoon een voorkeur hebben voor Engelstalig zoals wijzelf. Hehe. Verder sta ik open voor goede hiphop in alle talen.’ - Master Surreal in een interview met HIJS. Keynote Speakerz treedt vaak op en staat bekend om hun energieke liveshows, soms alleen met dj, soms met volledige liveband. In 2008 kondigt

08-09-2003 Opgezwolle releast Vloeistof/Brandstof

de groep aan de komende tijd geen nieuw album uit te brengen omdat Surreal en Skiggy zich op solo-projecten en producties willen richten. Skiggy brengt in 2009 op het Amerikaanse label Beats Broke zijn Bang To The Boogie EP uit.

Master Surreal staat in 2009 met Kyteman’s Hiphop Orchestra op grote podia en festivals in Nederland en vindt ook nog de tijd om met DJ DNS de Adaptation-mixtape en even later de officiële Adaptation EP te droppen. •

‘ If I got a penny for everytime I dropped a tear I wouldn’t have no money, no I’d be a fuckin’ millionaire.’

Track: On My Own Album: Boatdrinks

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

87

kubus &

KGV

bangbang Opvallend en productief ‘synth-hop’ duo

Ongecompliceerde hiphop uit Brabant Hoewel 013 met de Definitie van Dopeheid en Mic Check feesten al flinke tijd werkt aan het hiphopimago van de stad, blijven acts uit Tilburg veelal achter. Tijdens DVD 7 in september 2004 komt daar definitief verandering in wanneer het trio KGV optreedt. Vijf jaar later hebben Benzie, Tailers en de inmiddels vervangen DJ D-Flxz vooral in Brabant een noemenswaardige aanhang.

‘Ja, het is nu een hele hype natuurlijk. En dat is wel leuk’, antwoordt de Zwolse producer Kubus in 2004 als HIJS hem vraagt naar zijn mening over Nederlandstalige hiphop. Voor het openen van een heel blik jeugdige nieuwe hiphopfans in Nederland, is hij gedeeltelijk zelf verantwoordelijk. De enorme populariteit van zijn Buitenwesten beats valt ook op bij de Britse mc BangBang. Vanaf 2007 is het duo ongekend productief met onder meer twee albums, waarvan één een dubbelaar is.

Foto: JPK

In 2001 begint het drietal onder de naam Kogelvrij met het opnemen van tracks. Na de bovengenoemde liveshow komt het hele proces in een stroomversnelling. Eind 2005 is het debuutalbum Negatief Beeld een feit en dit wordt gevierd met een releaseparty als voorprogramma van de Osdorp Posse in 013. Op het album staan voornamelijk boombap-beats, brag- en boast-teksten, aangevuld met cuts van DJ D-Flxz. Zowel de producties als raps komen afwisselend van Tailers en Benzie. Op Negatief Beeld zijn ook de leden van dan nog 0118-Vier en de Haagse broers Ki en Ahab te horen. Vele shows in voornamelijk Brabant volgen en D-Flxz is regelmatig actief als dj op de hiphopfeesten in 013.

De jaren die volgen zijn voor KGV gevuld met een bijdrage op het South Bombing-project uit 2006, het maken van beats voor bijvoorbeeld Risskant de Woordvoerder en de Kamer van Cokehandel door Tailers en voornamelijk Benzie. De crew treedt regelmatig op, met als hoogtepunt de jubileumeditie DVD 10 in oktober 2006. De Dopaganda tour, een package die verder bestaat uit Kern Koppen, Diggy Dex, Stropstrikkers en N7N, brengt KGV ook over de provinciegrenzen met shows in onder meer Lelystad en Hoorn.

2008 is het jaar van de tweede cd, Harde Kern. Tegelijkertijd met de EP van Fotosynthese, waarvan Benzie het merendeel van de tracks heeft geproduceerd, wordt deze gelanceerd in een uitverkochte Batcave-zaal in 013.

Qua geluid is het grotendeels hetzelfde recept: harde brag- en boast-hiphop, zelfs nog ‘harder dan het eerste album’, aldus Tailers in een interview eind 2008 met HIJS. Op de vijftiende editie van Definitie van Dopeheid is KGV van

88

Smoelwerk Rappers

de partij om hun nieuwe cd te promoten. Het blijkt één van de laatste shows met DJ D-Flxz. Begin 2009 geeft hij aan zich meer op zijn oude liefdes, house en geluidstechniek, te willen richten. Sir Sore, bekend van de Last Crewsaders, neemt zijn plaats in. •

‘ Ik spuug veel en laat damp achter op je ruiten, heel de hiphopscene loopt te wachten op het zuiden.

Track: Rapkleptomanen Album: Negatief Beeld

26-09-2003 & 27-09-03 Klopdokter verslaat Tim op Geen Daden Maar Woorden in Rotterdamse Schouwburg

Met één been in de techno knutselt de als Bart van der Werken geboren beatmaker Kubus hiphopbeats met electro en drum ‘n bass invloeden in elkaar. Kubus’ eerste productie is te horen op Brandstof, de bonus-cd bij het Opgezwolle album Vloeistof uit 2003. Hoewel zijn stijl een typisch geval is van ‘je moet ervan houden’, is het op Top Notch uitgebrachte album Buitenwesten uit 2004 een groot succes. Tracks met onder anderen Sticks, Rico, Jawat! en DuvelDuvel leveren Kubus in één klap bekendheid en populariteit op. Dat jaar verschijnt ook Microphone Colossus, een samenwerking met Sticks. De Zwollenaar levert ook producties voor albums van DuvelDuvel en Jawat!. De Buitenwesten tour met Typhoon, Jawat!, DuvelDuvel, Opgezwolle en Kubus is een succes en wordt afgesloten in een uitverkochte Paradiso eind januari 2006.

De jaren die volgen staan voor Kubus vooral in het teken van zijn werk met de Londense mc BangBang, die zowel Ierse als Jamaicaanse roots heeft. Het verhaal over de hook-up van de twee is vaak verteld: de rapper ziet een registratie van Lowlands waarbij het publiek compleet los gaat op beats van de producer en wil samenwerken. De vervolgens opgestuurde acapellas van BangBang maken ook Kubus enthousiast. ‘Van dat Amerikaanse houd ik niet echt, ik wilde samenwerken met een Engelse mc. Ik was onder de indruk van wat BangBang deed, het voelde vanaf het begin goed. En ik krijg natuurlijk wel vaker mailtjes maar er zit bijna nooit iets bij waar ik van onder de indruk ben.

Ik ben geen standaard hiphopper, geen purist wat dat betreft, ik krijg dus veel dingen die niet mijn ding zijn. BangBang was dat wel’, zegt de Zwollenaar in maart 2007 in een interview met HIJS.

Foto: Fotopeer

In 2007 en 2008 brengt het productieve tweetal Learning Curve en de dubbelaar Pie & Mash uit, albums die naar eigen zeggen vallen onder hun genre ‘synth-hop’. De liveshows van het duo, veel te zien in clubs door het hele land, zijn energiek, net als de computerbeats van Kubus. Op de albums bespreekt BangBang vele onderwerpen, variërend van moeilijkheden voor opgroeiende jeugd tot conflictdiamanten en van het creëren van een positief zelfbeeld tot zijn eigen kwaliteiten. Van beide albums verschijnen verschillende clips, waarvan zeven op één en dezelfde dag in januari 2009.

Ondertussen lijkt er een hechte band tussen de producer en rapper te zijn ontstaan. BangBang beschrijft zijn loyaliteit aan Kubus tegenover HIJS in 2007: ‘Kubus is mijn broeder. Weet je, ik heb kinderen en een vrouw, maar als mensen met Kubus kloten, dan riskeer ik de gevangenis. Dan geef ik niks om mijn carrière ofzo. Dat is de manier waarop ik om Kubus geef.’ De connectie wordt nog duidelijker als Kubus in 2008 besluit Top Notch te verruilen voor Dog’s Bollocks, het nieuwe label van BangBang. Hierop verschijnt begin 2009 zowel het solo-album Fuck Suicide I’m Staying! van de rapper als de instrumentale verzamelaar van de producer Kubus-Biets Instrumentals Vol.1. De cd-zaak van BangBang, ook Dog’s Bollocks geheten, is minder succesvol. De in juni 2008 in Amsterdam geopende winkel moet al snel weer de deuren sluiten wegens tegenvallende verkopen. De eerste maanden van 2009 staan voor BangBang in het teken van het inzamelen van geld voor schoon drinkwater in Bangladesh onder de noemer Fighting for Water. Voor het goede doel verslaat de rapper eind januari Shannon Gomez in een bokswedstrijd en doet hij in de maanden die volgen een tour met Kubus. •

06-10-2003 t/m 12-10-03 Planet Rock Hiphop week, Muziekcentrum Frits Philips Eindhoven

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

89

Kyteman

La Melodia Van Eindhoven via Amsterdam naar Tokio

Dirigent van eigen droom De carrière van Colin Benders begint op 13-jarige leeftijd als trompettist in het Utrechtse bandje 6 Of Your Best Friends. Na omzwervingen via bands als Voicst en Relax bereikt hij solo in 2009 de status waar hij al jaren van droomde. De vertaalslag van zijn album The Hermit Sessions naar het podium is er een van ongekende kwaliteit en verlegt de grenzen van live hiphop.

Tegen de stroom van Nederlandstalige hiphop in blijft een handjevol acts in ons kikkerlandje goed bezig in het Engels. La Melodia schopt het zelfs tot Japan met hun soulvolle sound, dus er is zeker nog markt voor goede Engelstalige hiphop uit Europa.

Foto: Leonie Bos

Het is eind 2007 wanneer Benders de knoop doorhakt en besluit in zijn eentje verder te gaan. ‘Nadat ik drie jaar met Relax had gespeeld, besloot ik omwille van mijn verdere ontwikkeling te stoppen met de band en voor een nieuwe uitdaging te gaan. Ik bedoel: het spelen was helemaal te gek en ze hebben me echt heel veel geleerd, maar als ik verder was gegaan, zou dat ten koste zijn gegaan van wat ik nu allemaal aan het doen ben. Ik heb nu voor het eerst het idee dat ik echt iets aan het creëren ben.’ Aldus Kyteman in een interview met HIJS in januari 2009.

Het heeft drie jaar geduurd voor Benders tevreden was over zijn debuutalbum The Hermit Sessions. Naast alle producties heeft de muzikale duizendpoot zelf alle instrumenten voor het album ingespeeld. In november 2008 besluit hij in Tivoli de Helling echter niet solo maar met een 11-koppig orkest en een handjevol gastvocalisten op het podium te verschijnen. Met een bezetting van drums, gitaar, bas, toetsen, percussie, strijkers, blazers en Kyteman als dirigent is het een unieke show. Muziekcritici zijn unaniem laaiend enthousiast over de strak geregisseerde show met toch ruimte voor improvisatie.

Kyteman’s Hiphop Orchestra toert in 2009 door heel Nederland met mc’s als Pax, GMB, Master Surreal, Unorthadox en Blaxtar en speelt vaak voor een opvallend blank en hoogopgeleid publiek. De eerste single She Blew Like Trumpets, met GMB, verkoopt net als zijn album goed. De live shows zijn binnen de kortste keren uitverkocht en de jonge Utrechter is een graag geziene gast op radio en televisie. Zijn optreden op het 3FM podium van Pinkpop wordt gezien als een van de hoogtepunten van het festival.

90

Smoelwerk Rappers

2009 is het jaar waarin Kyteman al zijn wilde plannen uit wil gaan voeren.

‘Mijn einddoel is 100% artistieke vrijheid, om te kunnen doen wat ik voor ogen heb. Het hiphoporkest is slechts het begin: mijn eigen eindexamen. Ik hoop voor de muziekliefhebbers onder ons dat 2009 een onvoorspelbaar jaar gaat worden, met veel creatieve uitspattingen. Dat is wat we nu nodig hebben. Niet de bevestiging van wat we al kennen, maar de verrassing van dat wat we nog niet kennen.’ Aldus Kyteman in gesprek met HIJS. •

‘ Mijn eerste trompet hield ik vast toen ik 3 was. Hij was van mijn oom en hangt tegenwoordig als museumstuk thuis aan de muur.’

Kyteman in een interview op Radio 1

10-10-2003 Culture Blast Europe, Paard Van Troje Den Haag

Foto: Murph

La Melodia is een duo, bestaande uit mc Melodee en producer I.N.T. Rond de millenniumwisseling zitten de twee bandleden, samen met Y’Skid, in de Eindhovense formatie Imadodattaz. In deze crew rappen alle leden en nemen I.N.T. en Y’Skid de productie voor hun rekening. Hun tape The Adventures Of Imadodattaz wordt in 2000 goed ontvangen in Nederland. In 2004 besluit Melodee dat ze als solo-mc verder wil en richt samen met I.N.T. La Melodia op.

De eerste, in eigen beheer uitgebrachte 12-inch, Dough/For You wordt goed ontvangen en resulteert in 2005 in een Europese tour met Stones Throw-artiesten Oh No, Wildchild en Percee P die de crew langs Londen, Berlijn, Praag, Parijs en Manchester brengt.

Even later wordt La Melodia benaderd door Handcuts, een Japans label dat onder de indruk is van hun eerste 12-inch en graag een album met de groep wil maken. In 2006 komt Vibing High uit op Handcuts Records/Universal Japan en de crew brengt een promotiebezoek aan Japan. Eind 2007 komt Vibing High ook in Nederland (PIAS) uit en zijn er plannen om het album uit te brengen in de rest van Europa en de VS. Digitaal is het album al wereldwijd uitgebracht.

De groep treedt vanaf 2006 regelmatig op in binnen- en buitenland, zowel met als zonder liveband. Naast een Nederlandse clubtour (met band) zijn de Brabanders te zien op Popkomm (Berlijn) en het Soul Nation-festival in Jakarta, Indonesië. Dat laatste optreden is bijzonder voor I.N.T., omdat zijn roots liggen in de voormalige Nederlandse kolonie. Daarnaast werkt I.N.T. aan remix-projecten (o.a. voor de labels Stones Throw en Kindred Spirits) en maakt

Melodee een track samen met Rednose Distrikt. La Melodia is de eerste Nederlandse hiphopact die een MySpace-feature krijgt op MySpace USA, dat gemiddeld 30.000 keer per dag bekeken wordt. Mooi resultaat van deze aandacht is dat La Melodia in 2009 een tour door New York en Philadelphia maakt. •

‘ Door onze goede contacten in Japan, is er ook veel gedaan aan promotie.

Zo waren we te zien op billboards, grote electronische reclame in de steden en verkopers in cd-zaken droegen rond de tijd van de release van Vibing High T-shirts van La Melodia. Dat alles sloeg goed aan en toen wij in Japan waren voor een aantal shows werden we zelfs herkend op straat.’

Melodee in een interview met Quality Time

11-10-2003 Auteursrechtenvrij Muziekfestival met oa: Rudeboy, Def P en Chuck D in Paradiso Amsterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

91

Lange frans & baas B altijd hetzelfde blijven doen

Lange Frans en Baas B behoren tot het selecte groepje artiesten in Nederland dat goed kan leven van het ‘muzikant-zijn’. Het duo scoort hit na hit en vooral Lange Frans duikt regelmatig op in de publiciteit. Apart genoeg is aan hun muziek sinds de beginperiode weinig veranderd.

Foto: AQ/Auke VanderHoek

92

Smoelwerk Rappers

Frans Frederiks en Bart Zeilstra hebben tegenwoordig een mooie auto voor de deur en een goedgevulde bankrekening. De buurjongens, opgegroeid in Diemen, beginnen echter rond 2000 als jonge broekies bij Live On The Low, een open podium in Amsterdam. Daar wordt al snel duidelijk dat beiden talent bezitten. Dit wordt bevestigd als ze meedoen aan Wanted, de talentenjacht van Stichting GRAP en de finale halen.

Inmiddels hebben de twee hun eigen crew D-Men opgericht, waar ook Frans’ broertje Brutus lid van is. Later wordt de groep uitgebreid met Negativ, Yes-R, Sousi B en DJ MBA. Onder leiding van Frans en Bart maakt D-Men in 2003 binnen no-time indruk in de Nederlandse scene met Straatremixes. Over bekende beats van Amerikaanse makelij worden de meest grappige, ranzige en seksistische teksten gerapt. De straatremixes zijn zo populair dat deel 2 en 3 al snel volgen. Namen als Tim (VSOP) en The Opposites zijn ook al te horen op de befaamde remixes. In 2003 bewijzen Lange Frans en Baas B ook goed te kunnen freestylen. Frans schrijft de Spitt Voorronde in Amsterdam en de Spitt Showcase op zijn naam. Baas B schopt het in de Spitt Finale tot de finale, waar hij het af moet leggen tegen Tim. 2004 is het jaar van het goed ontvangen debuutalbum Supervisie en de hits Zinloos (1 in de Top 40) en Moppie (3 in de Top 40). Eerstgenoemd nummer zwerft al enige tijd rond op populaire hiphopfora. Spreek, Lange Frans’ veel gedraaide hit op FunX, en eerste video Represent staan ook op het album.

Vanaf dit moment gaat, vooral commercieel gezien, het balletje echt rollen.

Dankzij de hits maakt het mainstream-publiek kennis met het duo uit Diemen.

Vooral Lange Frans, altijd al de meest aanwezige van de twee, spint garen bij het succes. Hij is wekelijks te gast bij Giel Beelen op 3FM om over het nieuws te freestylen.

16-10-2003 Headlock! 2, Speakers Delft

In 2005 kan er weer een groot succes worden bijgeschreven: de single Het Land Van haalt net als Zinloos de eerste plek in de Top 40. Het tweede album Het Land Van is voor veel hiphopliefhebbers reden om, als ze dat na Moppie al niet gedaan hadden, af te haken. ‘Te gelikt’ en ‘te pop-achtig’ zijn veel gehoorde opmerkingen. Lange Frans en Baas B hebben er maling aan en gaan gewoon verder met waar ze goed in zijn. Het lijkt erop dat er een hitpatent op de singles van het duo zit, want ook Mee Naar Diemen-Zuid wordt een hit.

Het gaat zelfs zo goed dat de mannen van D-Men in 2006 als Ambassadeur van de Vrijheid mogen optreden op bevrijdingsfestivals. Het veelbesproken ijsblokjesincident dreigt, zeker met het oog op Zinloos, roet in het eten te gooien. Lange Frans deelt tijdens een concert klappen uit aan een scholier die een ijsblokje gegooid zou hebben. Onterecht, zo blijkt later. De schade blijft beperkt: alleen in Haarlem mag niet worden opgetreden. Frans in een interview met HIJS: ‘Dat ik op mijn lazer kreeg van Bart, Thijs en de tourmanager vond ik het kutste eraan. Vlak na het optreden zeiden ze: ‘Wat heb je nou gedaan? Je bent een lul!’

Waar Baas B altijd een beetje op de achtergrond blijft, profileert de langste van de twee zich steeds meer bij Veronica als een tv-personality. Op zakelijk gebied gaan de twee ook flink aan de slag. Er wordt in Amsterdam een bedrijfsunit gehuurd waar een eigen studio wordt gemaakt. Ook wordt het derde album Verder, met de veelbesproken single Kamervragen, uitgebracht.

Hiphopfans zijn echter al een tijdje definitief afgehaakt.

‘ Ik kom uit het land waar ‘apartheid’ internationaal, het meest bekende woord is uit de Nederlandse taal.’

Track: Het Land Van Album: Het Land Van Lange Frans & Baas B

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

93

Last Crewsaders Engelstalige hiphopduizendpoten Vanaf het begin van dit millennium bewijst het collectief Last Crewsaders dat zelfs een gemeente als het Noord-Brabantse Mill een hiphopscene heeft. Met een aantal releases, talloze optredens en vele hiphopgerelateerde nevenactiviteiten heeft de groep zich ontwikkeld tot een Engelstalig blijvertje in het Nederlandse hiphoplandschap.

Foto: AQ/Auke VanderHoek

In maart 2009 maakt het duo bekend dat het uit elkaar gaat. Beide rappers gaan verder met een solocarrière. Lange Frans gaat de studio in voor zijn eerste soloalbum en blijft presentator bij Veronica, Baas B gaat meer achter de schermen aan het werk als schrijver en producer voor anderen. Frans en Bart zijn na drie albums en veel prijzen echter nog altijd Frans en Bart. Hun muziek heeft het mainstream publiek bereikt, maar in essentie klinkt het niet anders dan de luchtige Straatremixes van jaren eerder. Het zijn vooral Straatremixes en de freestyle skills waarmee het duo Lange Frans & Baas B lovende kritieken heeft geoogst bij hiphopfans.

De mannen weten in de loop der jaren hun zaakjes wel te regelen. Ze zijn een van de zeldzame hiphopgroepen die kunnen leven van hun muziek. Toch ziet Lange Frans wel potentie, zo verklaart hij tegenover HIJS: ‘Ik denk dat hiphop in Nederland grotere omzetten kan draaien in zijn totaliteit dan er nu gedaan wordt. […] Als jij communicatief slecht bent tegenover mensen en je bent altijd ‘weet je’ diep in je capuchon, nee, dat werkt niet. Je moet benaderbaar en helder zijn.’ Geef de mensen wat ze willen, en zelfs nog iets meer, vindt Frans: ‘Als jij afspreekt dat jij drie kwartier gaat optreden, speel dan vijftig minuten! •

94

Smoelwerk Rappers

‘ Kom uit het land waar TWEE vrienden van jongs af aan, een jongensdroom hadden om op nummer ÉÉN te staan.

Toen nog een kleine Baas en zelfs een kleine Lange.

Er is een hoop veranderd; die jongens zijn nu mannen.’

Track: Dit Was Het Land Van

07-11-2003 t/m 09-11-03 National Phonographic in Rotterdam

Foto: Gijs Jacobs

Rappers Napster, Sore en E-Rise zijn als de huidige kern van de posse verantwoordelijk voor de uitgebrachte muziek. Eerstgenoemde is ook nog producer, Sore vervult tevens de rol van beatboxer en dj. Live on stage voegen ‘slangenmens’ Mr. Boogie en een aantal breakdancers zich nog bij de crew en wordt het geluid, licht en merchandise geregeld door eigen mensen. Aan professionaliteit en mankracht geen gebrek dus. Napster in een interview met HIJS uit 2006: ‘Het idee was om, in plaats van dat ieder voor zich met hiphop bezig ging zijn, dat allemaal in een collectief te duwen. Samen sta je sterk, zo simpel werkt dat.’

In het jaar 2001 ziet de demo cd Invasion of the Micsnatchers het levenslicht.

Qua releases is het daarna een poosje vrij stil rondom LC, maar met een ongekend aantal liveshows blijven de Brabanders aanwezig. Zo staan ze eind 2003 in het voorprogramma van de Amerikaanse CunninLynguists. In de studio in Mill wordt zelfs nog een track opgenomen met deze populaire underground act, die in 2006 verschijnt op het volwaardige debuutalbum van de Last Crewsaders, Never Dated. Het jaar dat volgt is productief met twee online releases, een mixtape (2nd Invasion of the Micsnatchers), een remixproject (Ctrl V.2 EP) en het tweede studioalbum The Prestige. Met een unieke promotiecampagne weten de Last Crewsaders de aandacht op hun nieuwe schijfje te vestigen. Verschillende websites (waaronder HIJS) en bladen krijgen zeven enveloppen met magische objecten erin en één letter van de albumtitel erop, gevolgd door een pakket met daarin een hoge hoed waarin de daadwerkelijke cd ligt.

08-11-2003 Redrum Recordz releast The Underground Hits Back

Je moet initiatiefrijk zijn om je te onderscheiden van de massa. Precies dat doen Napster en Ozan, die beiden een deel van de managementtaken van Last Crewsaders uitvoeren, met het South Bombing-project. ‘Bijna alle radiozenders en media zitten over het algemeen in het westen. En natuurlijk is het eerste wat ze zien, wat het dichtste bij ze zit. En wij zitten daar natuurlijk een heel eind vanaf, dus ik had zoiets van ja, dan zullen we op de een of andere manier toch de aandacht op het zuiden moeten richten’, aldus Nappie in 2006, het jaar waarin de eerste South Bombing-verzamelaar uitkomt. Hiphopacts met hun roots in Noord-Brabant of woonachtig in de provincie, zoals KGV, Reptex, Macro, Are MC en Last Crewsaders zelf, zijn op de plaat te horen. In de zomer van 2008 verschijnt deel 2 met tracks van onder andere Timbahawk & Geckusman, Dubbel, Van Kwaad Tot Erger en Furiuz Stylez.

Begin 2009 verzorgt de groep het voorprogramma van Ice-T in 013 en vervangt Sore D-Flxz als dj van het Tilburgse KGV. Alle releases van Last Crewsaders en de twee South Bombing edities komen uit via het platenlabel 4XM, dat als bedrijfje van Napster ook nog eens werkgever is van onder anderen de eigenaar zelf en groepslid Sore. 4XM verzorgt workshops op het gebied van rap, breakdance, beatbox, dj-ing en cheerleading. Sore en vooral Napster hosten ook menig hiphopfeest in 013. Deze nevenactiviteiten staan symbool voor de Last Crewsaders. Het is een hard werkende crew in de Nederlandse hiphopscene die zich niet beperkt tot het uitbrengen van een albumpje op z’n tijd. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

95

M.O. & Brakko

Macro nizm

Boombap van de straten van Zuidoost

‘Gewone jongen’ uit Eindhoven doet z’n eigen ding

Rechtstreeks uit de hoofdstad betreden M.O. & Brakko begin 2008 schijnbaar uit het niets het Nederlandse hiphoplandschap. De oplettende hiphopfan kan de twee al horen met solotracks op de verzamelaar Bijlmer Style Presenteert De Straten Van Zuidoost, maar via hun debuutalbum Catharsis maakt de Nederlandse scene pas echt kennis met de Amsterdamse mc’s.

Eén van de meest constante aanwezigen in het Brabantse hiphopwereldje is Macro uit Eindhoven. Eerst met Che of solo, nu met voltallige band onder de naam Macronizm. Met dit collectief brengt de rapper na jaren vol EP’s, optredens en freestyles in 2007 zijn eerste album uit.

Foto: Nomar Fats

Het veertien nummers tellende Catharsis krijgt over het algemeen positieve recensies en reacties van het publiek. En dat terwijl het eigenlijk nog niet in de planning zat om een volwaardige cd uit te gaan brengen, zo verklaren M.O. & Brakko tijdens de tweede verjaardag van HIJS radio. Het duo zet een geluid en sfeer neer dat aan jaren 90 boombap hiphop doet denken. Een kenmerk dat ze enerzijds kritiek oplevert, omdat ze niet met hun tijd mee zouden gaan, maar dat toch vooral bejubeld wordt. ‘Boombap was dope. De gouden tijd van hiphop als je het mij vraagt, de jaren 90’, vertelt M.O. in een interview met HIJS. Het is niet de algemeen heersende sound in Amsterdam, maar M.O. & Brakko trekken zich daar weinig van aan. Er volgt een videoclip voor Op De Boombap en ook bij de originele maatschappijkritiek van Staat En De Straat worden beelden geschoten.

De Amsterdammers blijven niet onopgemerkt bij de organisatie van diverse feesten. In de loop van 2008 worden de optredens steeds talrijker. Zo staat het duo op het Zwolse The Rhythm, The Rebel en op zowel Definitie van Dopeheid 14 als jubileumeditie 15. In december van datzelfde jaar winnen M.O. & Brakko de Grote Prijs van Nederland en laten onder anderen theFringe en Manu achter zich. Op het album van laatstgenoemde doet M.O. mee op Handelswaar, een track over mensenhandel. De verzamelaar Bijlmer Style 3: Ondergronds Koninkrijk bevat een track (Geen Haat Hier) van het duo. In april 2009 staan M.O. & Brakko met een exclusief nummer op de verzamelaar Hiphop In Je Smoel Volume 1! Binnen een jaar tijd vestigen de mannen hun naam in de hiphopscene om waarschijnlijk een prima toekomst tegemoet te gaan. •

96

Smoelwerk Rappers

Brakko: ‘ Ik ken geen regels, enkel een code of principes. Zie het voor jezelf, het nieuws of in de statistieken. Mensen slapen in m’n portieken en stallen op m’n hoeken, ik hoor ze vloeken, ik hoor ze fuck de wereld roepen.’

M.O.: ‘ We maken de wetten en we dwingen ze af, met veel geld en geweld, je wordt onmiddellijk gestraft. Ja, ik moet mezelf beschermen tegen criminele gekken, terroristen en de zwervers, illegale TBS’ers.’

Track: Staat en de straat Album: Catharsis

08-11-2003 Relevant Elements 3, Koornbeurs Delft

Foto: Nomar Fats

Geboren als Marco Martens, beter bekend geworden als Macro. Ook in zijn muziek blijft de Eindhovenaar dicht bij zichzelf. In een interview met HIJS in 2008 gaat hij in op waarom hij zo oprecht en zelfkritisch overkomt in z’n nummers: ‘Ik heb daar niet zo over nagedacht. Ik rap over dingen die me bezighouden en dat komt er gewoon zo uit in mijn teksten. Ik doe dat niet bewust.’ Wanneer Macro in 2001 zijn eerste indrukwekkende freestyle dropt in PopEi (Eindhoven), blijkt dat hij niet alleen met letters goochelt als hij een artiestennaam nodig heeft. In de loop der jaren groeit de rapper uit tot een gerespecteerd freestyler.

Ondertussen brengt hij vanaf 2002 bijna elk jaar muziek uit, vaak gratis.

Het begint met De Naam Is Bekend, een demo met de groep Proces Verbaal.

Tijdens Definitie van Dopeheid 1 geeft de formatie een laatste show, waarna Macro zelf op volle kracht doorgaat. In 2003 en 2004 volgen twee demo’s waarvan de laatste met Fuji en Sen 3. Via lowereast.nl is in 2006 een verzameling overgebleven tracks van Macro, Che en DJ Native te downloaden.

In 2007 is het na een gratis te downloaden EP tijd voor het Macronizm album Alternaief. Samen met DJ Native en Fuji en verschillende livemuzikanten worden vanaf 2004 al tracks opgenomen voor deze plaat, die over het algemeen vrij positief wordt ontvangen. Op de cd staan onder andere samenwerkingen met Def P, Seda en Marco Roelofs, zanger van de Heideroosjes.

Ook live wordt Macronizm steeds meer het ding voor Macro. ‘Ik voel me veel meer thuis met een band dan met alleen beats op het podium’, zo zegt hij tegen HIJS-radio. Met een gitarist (Michiel van den Toorn), bassist (Glen ten

15-11-2003 Finale Spitt, Paradiso Amsterdam

Haaf), toetsenist (Stijn Bus), drummer (Remco de Jong), DJ Native en back-up Fuji is Macronizm een waar collectief dat niet exclusief op hiphop is gericht. In Macro’s woorden: ‘Het is gewoon muziek waar overheen gerapt wordt en van daaruit kan het alle kanten opgaan.’ Eind 2008 verschijnt de Macronizm EP met onder meer een aantal remixes. Een tweede Macronizm-album ligt zeker in de planning. Ondertussen blijft de formatie ook in 2009 te zien op vele podia, zoals de Effenaar tijdens de afscheidstournee van Osdorp Posse. •

‘ Sorry mam, ben niet de ideale zoon, je had me graag gezien op school, maar ik vermaak me daar niet zo.

Ik voel me prima na de show, hogescholen bieden geen kennis.

Ik heb meer geleerd van Atmosphere en Sage Francis.’

Track: Zoals ’t Komt Album: Alternaief

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

97

MOD The

onder honden

Black Marvel Maatschappijkritische mc van de oude garde

De top van nederhop

Hij staat op Hiphop Kemp, Splash!, drie keer in de finale van de Grote Prijs van Nederland en brengt met SuperCharger Records een banger van een mixtape uit. Een volwaardig debuutalbum is het enige wat nog ontbreekt op de cv van MOD the Black Marvel.

Hiphop is van oudsher verdeeld in groepen en kampen. Doorgaans ontmoeten die groepen elkaar niet echt en blijven ze liever op hun eigen eilandje. Eind jaren 90 besluiten een aantal groepen rond Def P’s Osdorp Posse echter de krachten te bundelen in een nederhop-supergroep: De Onderhonden.

Foto: SuperCharger

‘MOD is iets wat gemaakt is door god, The Black Marvel is de man die gemaakt is door de regering en terugslaat’, aldus MOD tegenover HIJS. The Black Marvel is een mc van de oude garde en is begin/midden jaren negentig al bezig. Hij brengt in 1997 zijn eerste single Make It Happen uit op het Nederlandse label Skills. Een jaar daarvoor staat de rapper voor de eerste keer in de finale van de Grote Prijs van Nederland, net als in 1998.

Veel mensen kennen hem ondanks deze wapenfeiten nog niet. MOD weet wel waarom, zo verklaart hij in een interview met HIJS: ‘Mensen willen niet echt met de feiten geconfronteerd worden. Mijn muziek is toch confronterend.

Mensen willen liever naar happy go lucky muziek luisteren op dit moment.’

De veteraan is naast rapper ook producer. In 2003 wordt Godz Wrath opgericht: een producerscollectief bestaande uit MOD, Dirty Needlez, Ciph Barker en Jordan River Banks. Het team maakt beats voor hun label SuperCharger Records en buitenlandse artiesten als Killah Priest, Tragedy Khadafi en Shabazz The Disciple. Het jaar na de oprichting van Godz Wrath neemt MOD met Ciph Barker deel aan de Face Off tour van HIJS. In het kader van 5 jaar HIJS gaat het duo met Typhoon, DJ Savage, Reunited Skillz, Frontline en Trashcan Heroes verschillende zalen af.

Anno 2005 is het nog altijd wachten op het debuutalbum. ‘Ik denk dat mensen gaan schrikken als ze het horen, want mijn album wordt echt ‘dusted’, aldus MOD tegenover HIJS. Begin 2005 komt wel The Campaign uit, een mixtape bestaande uit tracks van SuperCharger artiesten en Amerikaanse mc’s als Killah Priest en Black Market Militia. De mixtape wordt overal erg goed opgepikt

98

Smoelwerk Rappers

en groeit al snel uit tot een klassieker in Nederland. The Bilderberg, een banger met Ciph Barker, staat garant voor een knallend einde van een MOD-optreden.

Zo ook op Hiphop Kemp en Splash!, de grootste hiphopfestivals van Europa. The Black Marvel staat daar met een package van SuperCharger. Als soloartiest bereikt hij wéér de finale van de Grote Prijs van Nederland die hij wederom niet wint.

Vanaf 2006 wordt het steeds stiller rond de maatschappijkritische rapper en SuperCharger Records. Liefhebbers wachten tot vervelens toe op het album dat maar niet komt. Eind 2007 wordt de single Tell Me met bijbehorende clip, bedoeld als opwarmertje voor het album, gedropt. Het zorgt echter voor valse verwachtingen, want het album is er midden 2009 nog steeds niet. Desondanks, óf des te meer, blijft MOD the Black Marvel een mc om in de gaten te houden en tevens één van de best bewaarde Engelstalige geheimen van Nederland. •

‘ You could have asked me to write yo shit, instead of biting my shit.

I know your label likes the way that I spit.’

Titel: Do Wrong Album: The Campaign

27-11-2003 t/m 29-11-03 HIJS, Stichting Aight en Soul Control halen CunninLynguists naar NL

Illustratie: Def P

De Onderhonden is een Nederhop-collectief dat in 1997 is opgericht om een sterke combinatie te maken van verschillende talenten. Initiatiefnemer van de formatie is Def P van Osdorp Posse, die met zijn Ramp Records de mogelijkheid heeft om gelijk een album uit te brengen. De originele formatie bestaat uit Def P, Remon (8mm), Loco-motief (solo) en Casto de Communicator (Plutonium). De rappers kennen elkaar al jaren en zijn stuk voor stuk goede freestylers. De shows van De Onderhonden zijn daardoor spontaan en enthousiast. In november 1998 brengt de Onderhonden hun eerste, door Seda (Osdorp Posse) en opkomend talent Warlock geproduceerde album Subwoefers uit met gastoptredens van Mach & Jesse en De Uitverkorenen.

Zes jaar later zijn van de originele formatie alleen Def P en Casto nog over en wordt de groep gecompleteerd door Oscar X, Quinte (ABN) en Das (Gekste NUA). Mach & Jesse en De Uitverkorenen leveren wederom een gastbijdrage, naast Loco-Motief en Scylla (MCU). Het tweede album Afblaffers klinkt door de grote groep producers wat gevarieerder dan het debuut. Naast Seda leveren Naboo, Mach, De Uitverkorenen, Deegmeester Daan en Attila (Blind Justice) de beats. Na dit album verdwijnt de formatie langzaam uit de scene. •

‘ De echte artiest die maakt van niets iets De slechte kritiek die maakt van iets niets De artiest creëert en maakt het af De criticus observeert en kraakt het af Slechts met talent kun je van niets iets maken Met slechts een pen kun je van iets niets maken De artiest geeft zichzelf onsterfelijk bloot En de anonieme criticus verklaart hen dood.’

Track: Dubbelzinnig Album: Subwoefers

28-11-2003 t/m 30-11-03 Black Soil Film Festival in Cinerama LantarenVenster en Off_Corso Rotterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

99

Neo & Manu broeders in de strijd ‘ We leven in een freakshow shit!

Maar we willen vasthouden aan de illusie dat het niet zo is.

En dat is wat de freakshow is.

Ha ha dat is wat de freakshow is!’

Track: Freakshow Album: Verwarring

Foto: AQ/Auke VanderHoek

100

Smoelwerk Rappers

Twee creatieve en productieve geesten die in hun veelzijdige hiphop altijd bewust hun woorden kiezen. Neo & Manu weten wat hiphop met inhoud inhoudt.

Maarten is slechts 14 jaar als hij samen met zijn drie jaar oudere broer Joost voor het eerst live zijn raps aan het publiek laat horen. Het zal nog vijf jaar duren voordat ze in 2003 op een release te horen zijn. Op het Gouda Spoort Nie project van mc/producer GreG is Neo op nagenoeg alle tracks te vinden en ook de jongere Manu is duidelijk aanwezig. Het jaar daarop krijgt de Nederlandstalige underground Neo & Manu beter in het vizier met het eerste volledige album van de broers uit Gouda. Samen met producer Naboo werken zij dertien tracks uit die samen voor Verwarring zorgen. Een citaat uit de recensie op HIJS: ‘Gedurende het hele traject is er de rode draad die door de mc’s nooit lang wordt verlaten. Daarnaast is de muziek afwisselend, van hoge kwaliteit, maar toch rauw aan de randjes. Dit album, dat niet met een enkele keer luisteren is te doorgronden, is zonder meer voer voor de heads die van experimentele en inhoudelijke hiphop houden.’

In het begin van 2005 wordt een nachtmerrie werkelijkheid wanneer bij Neo kanker geconstateerd wordt. Een zware periode van onderzoeken, operaties en chemokuren volgt. Eind juli 2005 krijgt Neo het enorm goede nieuws dat de chemokuren zijn aangeslagen en de kanker zijn lichaam heeft verlaten.

Tijdens dit hele proces blijven Neo en zijn broertje Manu muzikaal actief. Aan het einde van het jaar droppen ze, wederom met GreG, het project Goudse Snippers waarop Neo bewijst dat hij goed met een gitaar overweg kan. Veel mensen bestempelen de muziek van het duo als maatschappijkritisch. ‘Wij vinden ons meer maatschappijbewust. Wij pretenderen niet de waarheid in pacht te hebben, maar rappen over wat we zien in de wereld,’ aldus Neo in een interview met HIJS in februari 2006.

Blaxtar’s Ozmoses-tour is ondertussen in volle gang en Neo & Manu touren door heel het land mee. In 2007 wordt op de website van Gouda Spoort Nie een album van de Testrappers ter download aangeboden. Achter deze naam gaan de mc’s en producers van eerdere Goudse projecten schuil, waaronder

07-12-2003 Skiggy Rapz wint Grote Prijs van Nederland

Neo. Hun conceptalbum €urbanium levert op zeer originele, verhalende wijze kritiek op de muziekindustrie. Later dat jaar zijn Neo & Manu op het album Pascal – Rascal van pionier Def P te horen.

Ondertussen zijn de broers met het Zoetermeerse trio N7N weer een nieuw project gestart. Nadat het eerste contact tussen de groepen bij het Dopeheid In Je Smoel feest in september 2006 is gelegd besluiten ze samen nummers te maken rond het thema van een omgekeerde apocalyps. Spylacopa is de toepasselijke naam waaronder het vijftal vanaf dan opereert. Op de Spylacopa website verschijnen vier tracks ter download en Neo, Manu, Ill Material, Spinal en Mortier doen enkele gezamenlijke optredens.

Sinds 2005 wordt er al gesproken over een solo-plaat van Manu maar pas drie jaar later verschijnt dit album op het label van Blaxtar; Raen Music. Met een opzwepend optreden in 013 presenteert Manu zijn album. De Vloek Op De Overvloed is voornamelijk een beschrijving die inzoomt op een beschaving die op z’n retour is. We leven in een overvloed aan allerlei shits die je rugzak eigenlijk alleen maar zwaarder, en je ziel eigenlijk alleen maar viezer maken’, Manu tijdens een HIJS-interview in mei 2008.

Ook Neo komt in 2008 met nieuw materiaal. Onder de alias Gregski & Vietj brengt hij samen met GreG via internet Sample Verslagen uit en met Royal (With Cheese) maakt hij Kleurplaat dat tevens gratis te downloaden is. Aan het einde van 2008 staat Manu in de finale van de Grote Prijs Van Nederland maar wie Manu kent weet dat het niet zo voor de hand ligt dat hij aan deze muziekcompetitie meedoet. Tijdens een speciaal voor de avond geschreven acapella licht hij zijn onzekerheid toe: ‘Ik begon oprecht aan mezelf te twijfelen. Moet ik wel meedoen aan die Grote Prijs? Die shit wordt gesponsord door Heineken. Kijk, ik zag m’n ma uitbarsten in tranen als m’n pa weer eens gedronken had. Dus ik weet waartoe alcohol in staat is als ik maar de juiste woorden had.’

Ondanks een zeer energieke en charismatische performance en de begeleiding door een klein strijkorkest en trompetist Kyteman wint Manu de Grote Prijs niet maar eindigt hij als tweede. Zijn geprezen optredens zorgen er wel voor dat hij aan boekingen geen gebrek heeft. HIJS geeft hem graag de ruimte; in april 2009 verschijnt de cd Hiphop in je smoel Volume 1! met een exclusieve track van Manu.•

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

101

Opgezwolle IJzersterke hiphop uit het verre oosten Het oosten van het land speelt in de 20e eeuw niet echt een rol op het gebied van hiphop. Op een enkele mc (Laquatel van 2 Outta Millions) na heeft de rest van het land geen idee wat er gebeurt in de aan Duitsland grenzende provincies. Hoe anders zou dit worden aan het begin van de 21e eeuw: Opgezwolle wordt binnen een mum van tijd de grootste Nederlandse hiphopact, en dit met een rauwe, compromisloze sound.

Foto: Nomar Fats

102

Smoelwerk Rappers

Opgezwolle is een in 2000 opgerichte formatie uit, de naam verraadt het al, Zwolle, bestaande uit de mc’s Sticks en Rico en producer Delic. Voor Opgezwolle vormen Sticks, Rico en Delic samen met de broers De Randamie (Blaxtar en Typhoon) de Engelstalige formatie Rudeteenz. Begin 2001 doen de Zwollenaren mee aan de Oogst van Overijssel, een van de voorrondes van de Grote Prijs van Nederland. In mei wint Opgezwolle de ‘Oogst’ waardoor ze geplaatst zijn voor de regiofinale van de Grote Prijs van Nederland in september. In de zomer van 2001 nemen de oosterlingen hun debuutalbum Spuugdingen Op De Mic op. Nadat ze de regiofinale winnen staan ze met onder andere Raymzter in de finale in Paradiso. De crew maakt tijdens de finale een goede indruk, maar uiteindelijk gaat Raymzter met de hoofdprijs aan de haal.

Producer Delic wint wel de muzikantenprijs. De dag voor de finale brengt Opgezwolle officieel hun ijzersterke debuut in eigen beheer uit met een releaseparty in Hedon, Zwolle. Het nummer Opgezwolle De Volle groeit al snel uit tot een regelrechte klassieker en het refrein (‘ja-ja-ja, ja-ja’) wordt bij optredens steevast luidkeels gezongen in de hoop dat de Zwolse boys deze kraker doen. De crew steekt op het debuut, en ook later op de andere albums, hun liefde voor Zwolle allerminst onder stoelen of banken.

In 2002 treedt de groep door het hele land op en bouwt een loyale fanschare op. Op de verzamelaar Homegrown verschijnen twee gloednieuwe tracks en al snel toont Kees de Koning van Top Notch interesse in de crew. Opgezwolle tekent een deal voor drie albums en eind 2002 is het eerste album Opgeduveld, een samenwerkingsproject met DuvelDuvel, een feit. Langzaam maar zeker groeit Opgezwolle uit tot een van de beste crews die ons land rijk is.

11-12-2003 t/m 14-12-03 5 jaar Planet Rock, Eindhoven

Opvallend is dat zowel fans als recensenten/critici de groep prijzen.

Opgezwolle’s combinatie van productiviteit en kwaliteit is ongeëvenaard: in 2003 verschijnt namelijk het nieuwe studio-album alweer, een dubbelaar nota bene: Vloeistof/Brandstof. Verre Oosten en Tjappies En Mammies zijn de singles van het album en worden al snel klassiekers onder hiphopliefhebbers.

Ook buiten de hiphopscene begint de groep op te vallen, wat resulteert in optredens op o.a. Lowlands, het Bevrijdingsfestival en tijdens de huldiging van FC Zwolle, dat promoveert naar de Eredivisie in 2003. In 2004 brengt Sticks met Kubus, een opkomende Zwolse producer, het album Microphone Colossus uit. Verder fungeert Stickert ook als scout voor Top Notch, waardoor het Amsterdamse label steeds meer acts buiten de hoofdstad tekent als Winne, Zo Moeilijk en Jawat!

‘ We pakken die kaart, schudden die kaart, zetten Zwolle d’r op.

We zitten d’r fijn, blijven d’r bij, brengen ‘t aan de top.’

Track: Opgezwolle De Volle Album: Spuugdingen Op De Mic

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

103

The Opposites raGBOEREN MET SCHIJT Puberaal, recht voor z’n raap, humoristisch, plat of hard: het is allemaal van toepassing op The Opposites. Willy en Big2 spitten de meest lompe teksten over lompe beats. Met deze ‘ragboerenstylo’ weten ze een platencontract bij Top Notch in de wacht te slepen om vervolgens het grote publiek te bereiken.

Foto: Murph

Met bevriende acts als Jawat! en DuvelDuvel toert Opgezwolle in 2005 het land door tijdens de enorm succesvolle Buitenwesten-tour. De naam refereert aan het feit dat geen van de artiesten (op Rotterdammers DuvelDuvel na) uit de Randstad komt, maar uit het oosten des lands. In januari 2006 brengen de Zwollenaren eindelijk hun langverwachte nieuwe album uit: Eigen Wereld. De release valt mooi samen met het laatste optreden van de Buitenwesten-tour, in een uitverkochte Paradiso op 28 januari. Eigen Wereld wordt zowel binnen de hiphop- als de algemene muziekpers als een regelrechte klassieker onthaald.

Nooit eerder kwam een Nederlands hiphopalbum op nummer 4 binnen in de Album Top 100. Dit is des te knapper in de wetenschap dat de crew experimentele, verre van toegankelijke muziek maakt, en nog nooit een Top 40-notering heeft gehad.

In 2007 wordt de crew onderscheiden met een Gouden Harp. Tijdens de uitreiking spelen ze met het Metropole Orkest en vergeet Sticks tijdens Regendans zijn tekst. Maar zoals het een echte mc betaamt redt hij zich er prima uit met een freestyle. In hetzelfde jaar brengt Sticks samen met Delic het album Fakkelteit uit. Aan het eind van dit (wederom) succesvolle jaar maakt de groep bekend dat ze ermee stoppen. Belangrijkste reden is dat Delic toe is aan iets anders en in eerste instantie een jaar gaat reizen. Rico en Sticks blijven echter gewoon optreden onder de naam Rico & Sticks, dus Opgezwolle-fans kunnen nog steeds genieten van live-optredens, alleen met producer A.R.T. in plaats van Delic achter de draaitafels. 2009 staat in het teken van de formatie Fakkelbrigade, bestaande uit Rico, Sticks, Typhoon,

104

Smoelwerk Rappers

Foto: Yamandu Roos

James en A.R.T. In mei 2009 verschijnt hun debuutalbum Colucci Era. Terugkijkend op de afgelopen tien jaar is het niet overdreven om te stellen dat Opgezwolle de meest toonaangevende Nederlandse hiphopgroep is geweest.

Optredens op ieder denkbaar festival, overal uitverkochte cluboptredens en dit allemaal met een eigenzinnige sound en veel releases: zeer indrukwekkend. •

‘ Klokspel Chefkok Lex Steele is Back.

Arnold Schwarzneg Schwarzkopf met de Duitse helm.

Flower Tucci poessie oesters Ze roepen Carlo Colucci!’

Track: Colucci Album: Fakkelbrigade - Colucci Era

13-12-2003 Planet Rock, Beursgebouw Eindhoven

Net als het gros van de Nederlandstalige mc’s beginnen Willem de Bruin alias Willy en Twan van Steenhoven alias Big2 in het Engels. Willy, klein en getint, ontdekt zijn talent als hij op school voor straf een rap moet schrijven. ‘Opposite’ Twan, lang en blank, is dan al met instrumenten bezig. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Big2, beïnvloed door grootheden als Dr. Dre en DJ Premier, de beats produceert. In 2004, wanneer beide heren nog in de luwte werken, maken ze hun eerste (Engelstalige) plaat Youngsters. In deze tijd doen ze ook audiobattles op TheBlazz, een populair forum waar opkomende mc’s battlen.

Het duo wordt echt populair door bijdragen aan de populaire Straatremixes (deel 2 en 3) in 2003. De ragboeren breken definitief door bij het mainstreampubliek met de single Slaap, een track van hun debuutalbum De Fik Erin, dat op Top Notch verschijnt. Tracks als Geen Klasse, Geen Stijl en de bijdrage op Wat Wil Je Doen van de Partysquad slaan ook goed aan bij de massa. Na de release van het eerste album droppen Willy en Big2 nog de Vuur Mixtape en de RauwDauw EP, releases die weer veel worden gedownload. Begin 20 moet echter dé klapper worden.

Inmiddels hebben Big2 en Willy de Noord-Hollandse dorpjes, respectievelijk Heiloo en Noordeinde, al een tijdje verlaten voor Amsterdam. Muzikaal zijn ze niet veel veranderd, tekstueel is Begin 20 echter duidelijk serieuzer dan De Fik Erin. Het is tussen de onzinnige/vermakelijke teksten door te merken dat de twee geen tieners meer zijn, maar begin twintig. Er zit een goede balans tussen de lompe, schuine en serieuze, persoonlijke teksten. De Op Volle Toeren Mixtape in 2008 met Dio en Flinke Namen gaat echter weer

24-12-2003 DJ Chief wint Turntablized 2003, Paradiso Amsterdam

terug naar waar de mannen eigenlijk vandaan komen. De mixtape, gemaakt naar aanleiding van de gelijknamige tour, bevat weer de meest belachelijk domme, grappige, stompzinnige en vermakelijke teksten. Muzikaal is het allemaal wat luchtiger dan Begin 20, Big2 slaat soms zelfs aan het zingen. Hij doet tevens producties voor mc’s als SpaceKees en Turk en produceert het hele album van Dio. Hoe graag ze het misschien ook zouden willen, The Opposites komen maar niet af van hun imago: ietwat puberale raps met humor en heel veel schijt. •

‘ Krijg nu allemaal de schijttyfus, iedereen en alles.

Krijg nu allemaal de kutziekte, lik maar aan me ballen.’

Track: Ik Ben Een Nerd Album: De Fik Er In

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

105

OSDORP POSSE Twee decennia NEDERLANDSE HARDCORE hiphop ‘ Jullie rapteksten zuigen, dus ik stop m’n pik erin en kick erin, want rap gaat steeds meer lijken op een flikker in een glitterding.’

Track: Platwalsen Album: Kernramp

Foto: AQ/Auke VanderHoek

106

Smoelwerk Rappers

De hoogtijdagen van Osdorp Posse liggen in de jaren 90. Releases als Afslag Osdorp en Geendagsvlieg zijn voor veel jongeren in Nederland een reden om ook zelf de mic op te pakken. Menig rapper die de afgelopen tien jaar een rol heeft gespeeld in de scene noemt de OP als inspiratiebron. De Amsterdamse formatie brengt in hun tweede decennium nog drie albums uit, Def P laat solo steeds meer van zich horen en de live shows rocken nog steeds. In 2009 neemt Osdorp Posse met een laatste tournee afscheid als groep.

Producer Seda (Robin Bezuijen), rappers Def P (Pascal Griffioen), IJsblok (Marco Moolhuizen) en King (Arthur Bezuijen) en DJ Deegmeester Daan (Daan Snouck Hurgronje) vormen sinds eind jaren 90 de groep Osdorp Posse. In de beginjaren maakt Deegmeester Daan nog geen deel uit van de Osdorp Posse dat dan al vele succesvolle albums heeft uitgebracht. Vanaf 1992 zijn dat achtereenvolgens Osdorp Stijl, Roffer Dan Ooit, Vlijmscherp, Afslag Osdorp, Briljant, Hard En Geslepen en Geendagsvlieg. Hoewel de ene plaat meer lof oogst dan de ander staat de OP altijd garant voor hardcore hiphop, soms gemengd met metal van bijvoorbeeld Nembrionic Hammerdeath en Blind Justice. Constante factoren in de eerste tien jaar OP zijn de moeizame relatie met de media, de afkeer van commercie en de keiharde live shows. In 1998 verlaat de groep, na de release Oud En Nieuw 10 Jaar OP, Djax en richt het zelf Ramp Records op. Hier verschijnt ook werk van een zijproject als Onderhonden, een collectief bestaande uit rappers Def P, Casto deCommunicator, Locomotief en Remon. De laatste twee maken later plaats voor Oscar X, Quinte en Das. Deze uitermate succesvolle tien jaar bepalen dat de OP bekend komt te staan als, niet de enige maar wel, de meest toonaangevende pionier van de Nederlandstalige rap. Voor veel rappers die pas het afgelopen decennium naam hebben gemaakt was de Osdorp Posse een belangrijke inspiratiebron.

En voor mc’s die de OP maar niets vinden, fungeert de groep in ieder geval als voorbeeld van hoe het niet moet. Raymzter zegt in 2003 tegenover HIJS over de hiphop van de Posse: ‘Ja, ik moet zeggen dat Def P qua teksten altijd een goede rapper was. De muziek was nooit mijn keuze, maar op zich had-ie

01-01-2004 Ramp Records halveert cd-prijzen

leuke dingen te brengen.’ Ali B schrijft in z’n biografie op z’n website dat de Osdorp Posse hem bekendmaakte met hiphop en dat hij de teksten uit zijn hoofd leerde. Op Kleine Jongen, een track uit 2008 met een featuring van Def P, rapt Engel: ‘Na vijf dagen werken was het weer vrijdag. Ging meteen naar de platenboer als het aan mij lag. Oh shit gesloten, dan maar op zaterdag, en heb toen m’n allereerste album aangeschaft. Afslag Osdorp (OP!), en ik checkte het, kon letterlijk alle teksten mee rappen na een dag of zes.’ Zo maar drie heel verschillende rappers die beïnvloed zijn door de beukende nederhop van de OP. Begin tegenover een willekeurige hiphopfan met de woorden ‘Ik zat in tram vijf’ en de tekst van cultklassieker Moordenaar uit 1989 wordt standaard afgemaakt.

Hoewel er minder groepsreleases verschijnen, blijft Osdorp Posse ook na 1998 bezig, vooral live blijven ze hard knallen. In 1999 maakt Def P een solo-uitstap met zijn buitenaardse album Cryptokilostijl. Daarnaast werkt hij mee aan een radiodocumentaire van de RVU, samen met Sores en beatcreator Daan (Vaardigheid), over ondergronds verzet. Dat is ook de titel van de gelijknamige single, waarvan de clip op alle Bevrijdingsfestivals wordt vertoond. Een jaar later komt het groepsalbum Kernramp uit, dat zowaar leidt tot een hit: de OP krijgt veel airplay op 3FM en TMF met het nummer Origineel Amsterdams. Met de ska-formatie de Beatbusters scoort Def P ook nog een hitje met Bubbelbad, wat hem op kritiek van sommige fans komt te staan. De rapper in mei 2005 hierover tegen HIJS: ‘De meeste fans begrepen het gelukkig wel, maar een hoop ook niet. In ieder geval wil ik mij door niemand in een vast keurslijf laten drukken, zelfs niet door fans. Of dat nou hiphop, metal, pop of reggae is. Ik voel mij een soort allround rapmuzikant en ik doe onbeperkt elk muzikaal experiment waar ik zin in heb en waar ik achter sta. Daar hangt mee samen dat ik niet altijd begrepen word. Dat kun je dom noemen, maar meestal is het een kwestie van smaak en interesse.’

Tegelijkertijd blijven de bekende ingrediënten als anticommercie en maatschappijkritiek aanwezig op zowel Kernramp als Tegenstrijd, dat in 2003 verschijnt. Van laatstgenoemde plaat komt de single Jongens Uit De Industrie, een melige aanklacht tegen de muziekbusiness. Niet alleen de zakelijke kant,

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

107

ook de uitvoerende artiesten krijgen er geregeld van langs van de OP. In een interview met HIJS in november 2006 zegt Def P: ‘De ellende is dat het allemaal zo’n eenheidsworst is. Allemaal dezelfde beats, soortgelijke lyrics of er wordt een oude Top 40 hit van stal gehaald als achtergrondtune, een beat wordt erdoorheen gemixt en een paar nietszeggende lyrics eroverheen geblaat.

Kan me herinneren dat Miker G hetzelfde deed met de Holiday Rap, maar het was er de tijd niet voor. Miker G kon zich toentertijd amper op straat vertonen zonder uitgejouwd te worden als ‘sell out’...’

Niet alleen de voorman van de groep laat solo van zich horen. Seda brengt twee breakbeat-cd’s uit, in 1998 en 2001, terwijl DJ Daan geregeld te zien en horen is als plaatsjesdraaier op hiphopfeesten in 013. In 2005 is het tijd voor het tiende Osdorp Posse album, Hollandse Hardcore Hip Hop Helden. Hierbij verschijnt ook een dubbel-dvd met onder meer de documentaire Hoe Schijt De Ventilator Raakt. De lange weg naar erkenning wordt hierin mooi weergegeven.

Daarnaast zijn er livebeelden te zien die een indruk geven van de ontelbare shows op poppodia en festivals, waaronder beelden van een legendarisch Lowlands-optreden waarbij de tent letterlijk wordt afgebroken. Ook in 2007 en 2008 is de groep nog productief met bijvoorbeeld een Def P soloalbum (Pascal-Rascal), een samenwerkingsplaat met Laberinto (The World Might Suck) en een album met nieuw en bewerkt ouder materiaal (2 Decennia). In juni 2008, als de groep twintig jaar bestaat, maakt Osdorp Posse bekend dat 2009 het afscheidsjaar wordt. Een laatste tournee volgt zodat fans nog één keer los kunnen gaan op de uitgebreide OP-catalogus. Op 26 september 2009 is de Melkweg het podium van het einde van de Osdorp Posse als groep. •

‘ Elke keer dan hoor ik weer, dat Nederlands wack is zonder meer.

Dan pak ik mijn speer en doe ik je zeer en brand je met teer en geef je een zweer en zweep je met leer.

Dan steek ik je neer en dan probeer ik het nog een keer.

Tot ik zeker weet dat je echt nooit meer zegt: Nederlandse rap is slecht.’

Track: Je Moerstaal Album: Osdorp Stijl

Foto: AQ/Auke VanderHoek

108

Smoelwerk Rappers

14-01-2004 Release Mindstate EP Pete Philly & Perquisite, Bitterzoet Amsterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

109

pete philly & perquisite Unieke sound en ijzersterke optredens

Kanye West en 50 Cent in eigen land verslaan met verkoopcijfers, optredens op onder andere Splash! en Hiphop Kemp, een Zilveren Harp, theatertour en twee ijzersterke albums: het duo Pete Philly & Perquisite is zowel in binnen- als buitenland zeer succesvol.

Foto: Murph

110

Smoelwerk Rappers

Pete Philly (Pieter Philip Monzon) begint op z’n achttiende in Nicotine, een bescheiden band die in 2002 Bonobo Politics uitbrengt. De rapper met Arubaanse roots is rond deze tijd ook al op een aantal verzamelaars te horen.

Hij dropt tracks voor onder andere Homegrown (Endurance, Ups & Downs) en is te horen op C-Mon’s album Cereal. Later, tussen de bedrijven van Pete Philly & Perquisite door, is hij ook te horen op wederom een Homegrown en albums van Arts the Beatdoctor en C-Mon & Kypski. Een 12-inch met Oh No, Melodee (La Melodia) en Roc C tijdens De Hop en een Nederlandstalige verse op het album van de Colombiaanse Bloedgroep in 2008 mogen ook nog aan het lijstje worden toegevoegd.

‘Ik vind het gewoon leuk om platen op mijn eigen label te kunnen uitbrengen.’

Perquisite (Pieter Perquin) is een klarinettist en producer uit Amsterdam met zijn eigen label Unexpected Records. Het label legt zich vooral toe op hiphop en nu-jazz. Perquisite releast in 2001 zijn Outta Nowhere EP met saxofoonspeler/jazzmusicus Benjamin Herman. In 2002 volgt een EP met klarinettist David Kweksilber: Double Vision. 2003 staat in het teken van twee releases: een 12-inch van The Proov en de Expressions EP van North West Metropolis. Laatstgenoemde is een hiphopcollectief opgezet door onder andere Perquisite. Op deze EP vindt tevens de eerste hook-up plaats tussen de producer en Pete Philly. De rapper was op de producer afgestapt na het horen van zijn tweede solo-EP. Na de succesvolle hook-up bij de Expressions EP besluiten Perquisite en Pete Philly om als duo verder te gaan. Ze duiken de studio in en releasen in 2004 de zes tracks tellende Mindstate EP. Deze release is een opmaat naar het Mindstate-album dat in 2005 uitkomt. Opvallend is dat het album een maand eerder uitkomt in Japan dan in Nederland. Later volgen Europa, de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Het debuutalbum

19-01-2004 Djax stopt met hiphop

behandelt zeventien verschillende gemoedstoestanden van Pete Philly en Perquisite. Op de tracklist prijkt een zeer opvallende naam: Talib Kweli. De Brooklyn mc is erg lovend over het duo, getuige een quote op de site van Pete en Perq: ‘Musically these guys are light-years ahead of the game.’ Pete Philly over de hook-up tegenover HIJS: ‘Als we echt een dope Engelstalige lyricist op het album wilden hebben, moest dat Talib zijn. Daar heeft vooral Perquisite veel werk van gemaakt door het management van Talib te benaderen. Op een gegeven moment had hij z’n Europese tour en kregen we ongeveer drie dagen van tevoren te horen dat hij in Londen zou zijn. Toen hebben we halsoverkop tickets geboekt en een studio gehuurd in een achterbuurt van Londen waar hij vervolgens is langsgekomen met z’n manager. Daar hebben we die track dus opgenomen…’

De verfrissende beats gebaseerd op klassieke muziek, soul, funk, jazz, maar ook flamenco, samba, reggae en afrobeat in combinatie met de warme stem van Pete Philly blijken een perfecte combo te zijn. De band, die het duo constant vergezelt, blijkt een verrijking te zijn tijdens optredens. Kasper Kalf (contra)bas, Ruben Hein (keyboard), Remco Keijzer (saxofoon/ewi/fluit) en DJ PCM zijn allen van toegevoegde waarde. Perquisite zelf duikt regelmatig achter de cello.

Mindstate krijgt lovende recensies vanuit alle hoeken: hiphopsites, gevestigde muzieksites en kranten. Het duo creëert op dit moment al een gemengde fanbase van hardcore hiphopheads tot jonge meisjes. Wel zijn er hiphopluisteraars die de sound als ‘te soft’ bestempelen. ‘Het dope van hiphop en hiphopcats is dat iedereen een criticus is, iedereen heeft zijn eigen visie van wat hiphop moet zijn. Daarom vind ik het ook niet erg als er mensen zijn die zeggen van: ‘Yo, fuck Pete Philly, die shit is wack!’ Dan denk ik van: ‘Ja oké, anderen vinden het weer dope.’ Ik vind het leuk dat het zo divers is. De enige denkfout die hiphoppers maken, en ikzelf ook, is dat zij denken te weten wat echte hiphop is’, aldus Pete in een interview met HIJS. De singles (en clips) Insomnia, Grateful en Mellow krijgen veel airplay en steeds meer zalen maken kennis met de sterke optredens van het veelzijdige duo en hun band. In 2005 worden meer dan vijftig zalen gerockt:

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

111

‘ Today motivation is the only thing I lack, I’m lazy.’

Track: Lazy Album: Mindstate

Foto: Murph

112

Smoelwerk Rappers

van Kopenhagen tot Wijk Aan Zee en van Groningen tot Kaapstad. Overal maakt men, zij het dan nog soms in kleine getale, kennis met de verfrissende mindstates van Pete Philly & Perquisite. Al voordat deze rits aan optredens begint is Pete Philly overtuigd van zijn performance: ‘Ik heb geen zin meer om Nederlandse zalen te overtuigen.’ In 2006 gaan PP&P met band ‘rustig’ door: ze doen meer dan zestig shows over heel de wereld. Vooral in Duitsland worden veel shows gedaan.

Ondertussen is Perquisite nog steeds bezig met zijn label. Beatcreator Arts the Beatdoctor debuteert met de Fragments EP in 2006, gevolgd door zijn debuutalbum Transitions in 2007. Labelgenoten Pete Philly, The Proov en Grote Prijs-winnaar Skiggy Rapz leveren bijdragen. Ook krijgen getalenteerde beatmakers de kans om de mindstates opnieuw te voorzien van geluid. Er wordt een wedstrijd uitgeschreven waarin beatmakers ‘remindstates’ kunnen maken voor het remixalbum van Mindstate: Remindstate.

Remindstate is een tussendoortje/warmhoudertje voor dé klapper van 2007: Mystery Repeats. In de herfst gebeurt er iets wat niet vaak voorkomt in Nederlandse hiphop. Een hype kan je het niet noemen, maar er breekt wel een gezonde storm los rond dit tweede album. Mystery Repeats krijgt, net als voorganger Mindstate, zeer goede recensies, wordt talloze keren gedownload en verkoopt in de eerste weken beter dan de albums van Kanye West en 50 Cent. Aan de totstandkoming van het album hangt een uniek verhaal. Het duo pakte hun koffer in en trok voor de opnames richting het zuiden. De eerste tracks worden opgenomen in Frankrijk, in geïmproviseerde studio’s. Zo wordt Third Degree opgenomen achter een deur op een boerderij. De vier singles en clips Time Flies, Empire, Mystery Repeats en Q&A kunnen rekenen op meer dan een miljoen hits op YouTube en andere sites.

Na de release sijpelt de jazzy hiphopsound steeds meer door bij het grote publiek, wat ook merkbaar is tijdens de Mystery Repeats tour. De zalen zijn voller dan pakweg een jaar geleden. Perquisite in een interview met HIJS: ‘De eerste keer dat we naar sommige steden in Duitsland gingen, stonden we voor zes mensen. Toen we terugkwamen speelden we voor honderd mensen. Nu, na een paar tours, zijn we op het punt dat we zalen uitverkopen.’ 2008 gaat op

19-01-2004 Extince releast 2e Jeugd met disstrack naar Brainpower

dezelfde manier verder als 2007: optredens, optredens en nog eens optredens.

De zomer is volgeboekt met optredens. Perquisite: ‘We hebben wel eens weekenden dat we vier festivals in vier landen doen. Je ziet amper iets van de plek waar je bent omdat je alleen maar aan het optreden en reizen bent.’

In april wordt een succesvolle tour langs (uitverkochte) theaters gedaan in een speciale setting. Deze tour bewijst nog maar eens dat het duo niet alleen jonge hiphopliefhebbers trekt. Na de theatertour worden gedurende de zomer grote, populaire festivals als North Sea Jazz, Sziget en Hip Hop Kemp aangedaan. De zeer succesvolle Mystery Repeats tour wordt afgesloten met een aantal uitverkochte shows in Nederland. Tijdens de laatste show in Paradiso wordt een live-editie van Mystery Repeats gepresenteerd. Na deze hectische periode doet het duo wat minder optredens dan voorheen. Achter de schermen zijn ze echter druk bezig. Perquisite werkt aan de soundtrack van de Nederlandse film Carmen van het Noorden en na de geslaagde theatertour in april 2008 wordt besloten om een tweede te doen. Vanaf september 2009 doen Pete Philly & Perquisite samen met elf andere muzikanten bijna twintig theaters aan. Het label van Perquisite maakt in juli bekend dat dit tevens de laatste optredens zijn van het duo Pete Philly & Perquisite. Na deze tour storten de mannen zich op hun solocarrières.

Pete Philly & Perquisite’s sound is al meerdere malen erkend vanuit verschillende hoeken. Het duo wint een Essent Award, Zilveren Harp en de Amsterdamprijs voor de Kunst. Daarnaast wordt het duo genomineerd voor een TMF Award, MTV European Music Award en diverse 3FM Awards. Ondanks dit succes zijn de heren nog altijd kritisch op zichzelf. Perquisite in een interview met HIJS: ‘We zijn nooit echt tevreden. Als je te blij bent met jezelf zorgt dat voor stilstand.’ Deze instelling heeft ongetwijfeld bijgedragen aan de huidige status van Pete Philly & Perquisite: de enige Nederlandse hiphopformatie die in zowel binnen- als buitenland zeer succesvol is. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

113

postmen Smakelijke cocktail van hiphop en reggae ‘ I divorced from this system, commit abortion the lost one but my heart still remains a fortune cast your evil spell, Jah will shall e excel the worst enemies to conquer, the light will guide me in hell.’

Track: Crisis Album: Documents

Foto: RidzDesign

114

Smoelwerk Rappers

The Anonymous Mis is vanaf 1993 de drijvende kracht achter de Rotterdamse formatie Postmen. Hun verfrissende mix van hiphop en reggae heeft een onuitwisbare indruk op het Nederlandse poplandschap gemaakt.

Postmen wordt in 1993 opgericht door The Anonymous Mis (Remon Stotijn) en G-Boah (Gus Bear). In de late jaren 80 en vroege jaren 90 zijn beide artiesten al actief in de Rotterdamse en landelijke hiphopscene. Zo is Mis (toen nog bekend als Mistory) als tiener met zijn formatie Secret Recipe te horen op de verzamelaar Exiles From Da Neverlands uit 1991. Midden jaren 90 is hiphop in Nederland op een dood spoor geraakt. Veel artiesten hebben zich er min of meer bij neergelegd dat Nederland niet echt open staat voor hiphop en al helemaal geen hiphop van eigen bodem. Zo niet Mis. Tussen 1993 en 1997 werkt hij samen met G-Boah aan het perfectioneren van de unieke sound waarmee Postmen succesvol zou worden.

Het eerste wapenfeit van Postmen is Docks Documents op de verzamelaar This Is What You Want van CMC/Soul Relation in 1997. Binnenlandse rapgrootheid Shy Rock (Michael Parkinson) blijkt tot ieders verassing een zeer capabele reggaezanger en neemt het refrein voor zijn rekening. In datzelfde jaar is Mis te horen op de debuutsingle van E-Life, Stacked With Honors.

Amsterdamse hiphopjournalist/labelbaas Kees de Koning is onder de indruk en brengt Postmen onder bij V2 Records.

In de zomer van 1998 komt de eerste single Cocktails uit en het blijkt een voltreffer. In één klap is Postmen een gevestigde naam in een land waar hiphop (op Extince na) eigenlijk niet serieus wordt genomen. De crew wint de Heineken Crossover Award en maakt ook korte tours in landen als België, Frankrijk en Duitsland. Kort na de tweede succesvolle single, U Wait komt het debuut Documents uit. Critici zijn vrijwel unaniem lovend over de perfecte balans tussen hiphop, reggae en hitgevoeligheid op Documents. In de komende jaren ontvangt de groep uiteenlopende onderscheidingen (Popprijs, Edison, Zilveren Harp, TMF-Awards) en spelen ze heel het land plat.

In 2000 komt De Bom uit, een cover van de Doe Maar-klassieker met een

23-01-2004 Brainpower reageert met Ghostbuster op diss van Extince

gastoptreden van stadgenoot Def Rhymz, een volgende top 10-notering voor de Rotterdammers. Daarnaast houden de heren zich bezig met het Social Life-project, waarin asielzoekers en Nederlandse jongeren bij elkaar worden gebracht via muziek. Met hun nieuwe album doelt Postmen op internationaal succes, maar de buitenlandse vestigingen van V2 hebben geen vertrouwen in de formatie. Warner Benelux hapt snel toe en in 2001 verschijnt album nummer 2: Revival. Het album is niet zo succesvol als het debuut en datzelfde geldt voor opvolger Era uit 2003. De band speelt nog wel op festivals als Pinkpop en Lowlands, maar de ongenaakbare status van voorheen is er niet meer.

De band valt uit elkaar en in 2006 kondigt Mis aan dat hij nu een solo-artiest is onder de naam Postman. In de zomer van dat jaar komt Green uit, met achtergrondvocalen van vrouwlief Anouk. Ondanks goede recensies verkoopt het album niet veel. De platenindustrie zit middenin de malaise en Postman merkt dat helaas maar al te goed. In september 2009 verschijnt het nieuwe album, simpelweg genaamd Postman.

G-Boah levert als solo-producer tracks voor o.a. Raymzter, E-Life en Def Rhymz en brengt in 2006 Van Croos Tot Spangen, met de Rotterdamse mc RMB uit, en produceert ook RMB’s solo album FF Wat Anders. Begin 2008 brengt G-Boah zijn solodebuut Spreekt Voor Zich uit, waarop hij niet alleen de beats, maar ook de rhymes voor zijn rekening neemt.

Shy Rock is door de jaren heen een veelgevraagde gast (o.a. Brainpower, Opgezwolle, SugaCane) en is inmiddels omgedoopt tot Maikel X. Het accent van zijn muziek ligt op reggae en hij tourt met de Rotterdamse reggae-artiest Ziggi door Europa. Maikel’s debuutalbum komt uit op Rock ‘N Vibes en moet in 2009 het levenslicht zien. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

115

Raymzter Kwaliteitshiphop krijgt ook zonder hype respect Raymzter overdondert in 2002 het grote publiek met een big bang.

Zijn debuutsingle Kutmarokkanen??!, een aanklacht tegen het vingerwijzen naar de Marokkanen in Nederland, is een enorme hit. Met de albums Rayalistisch en Rayacties laat Raymzter echter horen dat hij in geen geval de rappende woordvoerder is voor deze groep mensen, maar een allround mc aan de top van de Nederlandse scene.

Foto: Theo Captein

116

Smoelwerk Rappers

Raymon Renssen is de zoon van een Marokkaanse vader en Nederlandse moeder. Als jongetje is Raymzter, naar eigen zeggen achteraf, een rotjoch.

Hij kan z’n draai niet vinden en wordt van verschillende scholen getrapt. Toch kijkt de rapper op zijn tweede album met een gevoel van nostalgie terug op zijn jeugdjaren: ’Ik crosste naar school op m’n BMX zie je, in een ouwe spijkerbroek met leren lapjes op de knieën. Natuurlijk gemaakt door m’n ma ja, en ik gaf niks om Nike schoenen, ik was trots op m’n Ohara’s. Wat is het leven toch mooi als het zo simpel is, voordat het allemaal verandert in een wildernis. Daarom zoek ik naar het kind dat in me zit, ik voel me als Peter Pan, ik wil niet opgroeien man, ik vind het niks.’

Die wildernis bereikt z’n hoogtepunt als Raymzter in 2002 de single Kutmarokkanen??! dropt. De titel is gebaseerd op een uitspraak van de Amsterdamse wethouder Rob Oudkerk en in de track behandelt Ray de in Nederland heersende vooroordelen tegen Marokkanen. Zijn telefoon staat na die release roodgloeiend van journalisten die het fijne willen weten van de door hen als ‘stem van de jonge Marokkanen’ gebombardeerde mc. In een interview met HIJS uit mei 2003 gaat hij in op alle media-aandacht: ‘Nou, het is eigenlijk heel simpel. Het is goed voor het liedje en de muziek, maar minder goed voor mij. Ik ben niet zo’n mediageil type die overal wil verschijnen en linten door wil knippen en dat soort dingen.’

De vertegenwoordiger van een hele Marokkaanse generatie voelt Raymzter zich absoluut niet: ‘Het is net zoiets als dat Def Rhymz altijd naar voren wordt gebracht als de grappige rapper, Brainpower als de afgestudeerde rapper en Raymzter als de Marokkaanse rapper. Je kent het wel. Ze moeten gewoon een

07-02-2004 Mic Check 1, 013 Tilburg

soort kapstokje hebben om je aan op te hangen. Ik heb zelf nooit zoveel met die hokjesgeest, ik maak gewoon muziek. Er gebeuren ook dingen in de politiek die ik zie of hoor of dingen in de coffeeshop, dat gebruik ik allemaal, dus het is een stukje van.’

Voordat de media zich naar aanleiding van Kutmarokkanen??! massaal storten op Ray, is hij al druk bezig zijn naam te vestigen in de hiphopwereld.

Zoals voor vele artiesten en fans is Public Enemy ook voor Raymzter een inspiratiebron. Vanaf 1993 is Raymzter serieus bezig met hiphop en hij begint te rappen in het Engels. Later stapt hij over op het Nederlands en de rest van de jaren 90 is hij bezig met schrijven, produceren en optreden. Ray is lid van de crew Onafhankelijk als hij in 2001 als soloartiest zijn doorbraak in de hiphopscene beleeft. Met de hulp van een kleine liveband (gitarist, toetsenist, dj) sleept hij de Grote Prijs van Nederland in de wacht. In hetzelfde jaar toont Raymzter zich een begenadigd freestyler door de Geen Daden Maar Woorden battle in Rotterdam op zijn naam te schrijven. In 2002 is hij met twee tracks te horen op Homegrown, een Nederlandse hiphopverzamelaar geïnitieerd door het Nationaal Pop Instituut.

‘ Laat me met rust en blijf van me af, ga uit de weg en blijf van m’n pad.

Geef me de ruimte en ook nog de tijd, want ik heb zuurstof nodig als ik flow op de mic.’

Track: Publiekelijk Bezit Album: Rayacties

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

117

Relax

‘ Hoeveel rappers zijn er straat, maar je ziet ze nooit.

En hoeveel rappers zijn de baas, maar ik zie ze broke.’

Track: Wat is hiphop?

Album: Smoelwerk

Live hiphop voor meer dan alleen hiphopfans Vanaf het debuutalbum Live @ Panama is het duidelijk dat de Haarlemse hiphopband Relax niet de geijkte paden betreedt. Het in 2002 verschenen schijfje is namelijk direct een liveplaat. Bij elke act zou dit een vreemde move zijn geweest, maar het past bij het eigenzinnige karakter van het collectief dat vooral naam maakt met energieke optredens.

Foto: MCN

Dat de rapper inderdaad veel verder kijkt dan het integratievraagstuk blijkt uit de rest van zijn debuutalbum Rayalistisch, dat in 2003 uitkomt via Top Notch. De tracks zijn inhoudelijk erg uiteenlopend en gaan bijvoorbeeld over zijn stad Almere, het conflict in het Midden-Oosten en zijn te grabbel gegooide privacy. De tweede en derde single, het vrolijke Down Met Jou en humoristische Altijd Laat, worden nog bescheiden hitjes. Naast media-aandacht resulteert Rayalistisch in een toename van het aantal boekingen. Onder andere Lowlands, Festival Mundial en Noorderslag krijgen bezoek van de NederlandsMarokkaanse rapper. Zo luidruchtig als de doorbraak van Raymzter is, zo rustig is het rond de mc in 2004. In 2005 blijkt dat die stilte niet voor niets is geweest, wanneer hij het sterke Rayacties uitbrengt via Mass Appeal Producties, het label van DJ Mass. De dj is ook producer en levert beats voor beide Raymzter albums. Raymzter bevestigt zijn status als toon-aangevende mc met een afwisselend album vol persoonlijke tracks en nummers over grotere kwesties. Op het schijfje leveren onder anderen Opgezwolle en DuvelDuvel een bijdrage.

Een grote hit blijft uit, maar er verschijnen clips van Zeg Ja!!, Soms Gaat Het Mis en Vechten Op Het Schoolplein. Een samenwerking met fluitist Chris Hinze voor laatstgenoemde single mondt uit in een tour die in 2007 verschillende podia en theaters aandoet. Het duo staat samen met een band en zangeres Rajae El Mouhandiz onder andere in de schouwburg van Almere, het Chassé Theater in Breda en de kleine zaal van zowel Paradiso als 013.

Kutmarokkanen??! is niet te horen tijdens deze shows, Raymzter verklaart weer

118

Smoelwerk Rappers

Foto: Dave Vanderheijden

een fase verder te zijn. Net voor de stap naar het theater heeft de rapper een bijrol in de filmmusical Bolletjes Blues uit 2006.

2008 is weer een jaar waarin Raymzter vrijwel onzichtbaar is in de scene.

Tijdens zijn voorprogramma van Immortal Technique in de Amsterdamse Melkweg in september kondigt de mc nieuwe muziek aan. Voor het State of Mic project, dat zich richt op talentontwikkeling bij jongeren in ontwikkelingslanden, neemt Raymzter in mei 2008 een track op met artiesten in Gambia, waarvan in februari 2009 de clip online verschijnt. Later dat jaar staan in Gambia opnames gepland voor een ‘reggae meets hiphop’ album, van Ray, artiesten uit het Afrikaanse land en producer Shockmount. In juni komt de gratis te downloaden Miksteep Volume 1 De Frontlinie uit. Deze mixtape is een opmaat naar het derde studioalbum Rayvolutie, dat later in 2009 moet uitkomen. •

24-02-2004 HIJS op grijs tijdens ‘Grey Tuesday’ als protest tegen EMI’s stappen tegen Dangermouse’s The Grey Album

Na met Relax als soloproject te zijn doorgedrongen tot de finale van de Grote Prijs van Nederland, besluit Llewy is Sell dat het tijd is met een band hiphop te gaan maken. Sinds de oprichting in 1998 hebben zich een aantal bezettingswisselingen voorgedaan, maar al die tijd is hij de frontman. Llewy (zang/rap, gitaar), Bart ‘Burdell’ Possimus (bas, achtergrondzang), Merlijn ‘Officer M’ de Graaff (toetsen, achtergrondzang), Billy Bob Tattoo (toetsen, achtergrondzang) en Mr. Rully (drums) zijn de leden van Relax anno 2009. Vanaf het begin staat de groep bekend om hun energieke, feestelijke liveshow die ze op festivals als Lowlands, North Sea Jazz, Pinkpop en Festival Mundial brengt. Al in het jaar waarin het debuutalbum verschijnt toert Relax door Zuid-Afrika en in de loop der jaren doet het collectief vele Europese landen aan.

De overwegend vrolijke mix van hiphop, funk, soul, rock en reggae maakt Relax aantrekkelijk voor een breed (festival)publiek. Tegelijkertijd is de muziek een logisch gevolg van het idee waarmee Llewy in augustus 2005 tegenover HIJS zegt te werken aan het eerste studioalbum Odeur de Clochard: ‘Het enige uitgangspunt dat we hebben is dat we moe worden van heilige hiphophuisjes en dat we ons eigen ding wilden doen.’ Gasten als Jacqueline Govaert van Krezip en zanger Boris onderstrepen op dit tweede schijfje van de groep nogmaals de anti-hokjesgeest van Relax. Op het meest recente werk Pirates Among Puppets uit 2007 is er in de persoon van de populaire, jonge jazz-muzikant Jamie Cullum nog zo’n gast die door ‘hiphopheads’ wellicht wordt afgewezen. Llewy in eerdergenoemd interview: ‘Iedereen lijkt wel bang om niet meer dope genoeg gevonden te worden door hiphopheads. Fuck a

13-03-2004 Relevant Elements 4, Koornbeurs Delft

hiphophead weet je, het maakt mij echt helemaal niks uit. Ik doe gewoon mijn ding en als mensen het niet dope vinden, dan vind ik het goed.’

Waardering is er wel degelijk voor de Haarlemse band. Al in 2003 ontvangt Relax zowel een Zilveren Harp als een Edison Award. Ook mag de groep twee jaar later het voorprogramma van Kane verzorgen voor 32.000 fans van de Haagse rockband op Almere Strand. Eind 2005 verzorgt Relax drie dagen lang het voorprogramma voor Jamie Cullum in de Heineken Music Hall. Na de release van Pirates Among Puppets toert het gezelschap anderhalf jaar door het buitenland, waar het onder meer op het Hongaarse megafestival Sziget staat. 2009 lijkt het jaar te worden van de soloprojecten; voorman Llewy werkt aan een heus rockalbum en voormalig Relax-trompettist Colin Benders, die van 2004 tot 2007 bij de groep zit, maakt indruk als Kyteman. Hij brengt in februari van dat jaar The Hermit Sessions uit en krijgt voor zijn optredens met hiphoporkest positieve kritieken. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

119

RISSKANT

de woordvoerdeR Loon naar werk

‘ Maakte van m’n hobby m’n beroep en sta nu in een één of ander dorp te rocken voor een groep.

Als ik zeg Riss - zeggen jullie wel vaker niks, maar dat maakt het dubbeltje dwars waard bij het rappen op kicks.’

Track: Knaken ft. Skenkie Album: Voedingswijzer

Foto: Nomar Fats

120

Smoelwerk Rappers

Wanneer Smoelwerk van de drukpersen rolt is de kans erg groot dat dit profiel van Risskant alweer behoorlijk gedateerd is. De Dordtse rapper is namelijk een enorm bezig baasje. In een ongekend tempo dropt hij in de laatste drie jaar meer albums en clips dan menig rapper in z’n gehele carrière.

De in 1985 geboren Riss Rissema woont al zijn hele leven in Dordrecht. Z’n ouders zullen hem al snel geleerd hebben dat je moet werken als je iets wilt bereiken want deze jongen neemt zijn vak heel serieus. Nadat hij in producer Flek een geestverwant vindt gaat het in elkaar zetten van zijn debuut in sneltreinvaart. T Is Mooi Geweest wordt niet thuis op de pc gedupliceerd maar in 2006 professioneel vermenigvuldigd en bovendien voorzien van een dvd met interviews en negen (!) videoclips. Via zijn Dr. Ritme-label zorgt Risskant met zijn vader zelf voor de release, promotie en alle distributie van de plaat.

Niet alleen in de studio maar ook live timmert Risskant hard aan de weg.

Hoewel de man van een blowtje en een biertje houdt zitten zijn shows strak in elkaar. Wanneer hij in 2007 in de finale van de Grote Prijs van Zuid-Holland aantreedt met percussionisten, breakdancers en liveband is het voor zowel publiek als jury snel duidelijk dat Riss de winnaar is. Hieruit volgen optredens op Parkpop, Metropolis en het Bevrijdingsfestival in Rotterdam. Met de gewonnen studiotijd en bijdrage in cd-duplicatiekosten neemt Risskant zijn tweede album Nieuwe Droom op dat op 13 juli 2007 in het Dordtse Bibelot wordt gepresenteerd. Samen met het album verschijnt er zeven weken lang elke week een gratis te downloaden track. Al die tracks bij elkaar vormen de EP ChaRissma.

Na twee volwaardige albums binnen een jaar, vormt Riss samen met rapper Ad Rem uit Roermond de Kamer van Cokehandel. Risskant zou Risskant niet zijn als hij ook dit zijproject niet serieus zou nemen. Minder dan een jaar na Nieuwe Droom verschijnt hun album De Kamer. Een release die vooral vanwege de track Reconstructie aandacht krijgt. Hierop kruipen Riss, Ad Rem en Per.verz zeer overtuigend in de huid van Paul en Joran van der Sloot en Patrick van der Eem om de verdwijning van Natalee Holloway van een nieuwe theorie te voorzien.

20-03-2004 Relevant Elements goes Bollenstreek, OJC Ex-Voto Voorhout

Door het winnen van de Grote Prijs van Zuid-Holland treedt Riss regelmatig op. Zijn energieke shows ontgaan ook de scouts van de Grote Prijs van Nederland niet en Riss wordt dan ook als enige zonder deelname aan een voorronde toegelaten tot de halve finale van de Grote Prijs van Nederland 2008. Helaas strandt de Dordtenaar in De Gigant te Apeldoorn. In dit profiel is het onmogelijk om een alinea zonder release te schrijven: op 21 november biedt Riss via zijn website de 10 tracks tellende TussenDordtje EP ter download aan.

In 2009 neemt Risskant nog meer hooi op z’n vork door samen met Bibelot en de Popcentrale de eerste editie van het eendaagse hiphopfestival Dordt = Dope te organiseren. Naast workshops, optredens en showcases word ook het derde album van Risskant, Voedingswijzer, op dit festival gepresenteerd. Als vanzelfsprekend staat De Woordvoerder op de hiphopverzamelaar Dordts Finest.

Risskant heeft zich bewezen als de meest productieve mc van Nederland en het lijkt er niet op dat hij die titel snel zal moeten afstaan. Op 29 mei 2009, precies vier maanden na Voedingswijzer, presenteert hij samen met de Canadese mc Anonymouz een uniek tweetalig samenwerkingsproject met de naam Klassiek. In een interview dat HIJS nog voor de release van Voedingswijzer met Risskant heeft spreekt hij opnieuw over een andere release; ‘Er gaat ongetwijfeld een tweede Kamer van Cokehandel-cd komen. Waarschijnlijk dit jaar nog.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

121

SALAH EDIN

Skenkie

Controversiële wereldburger uit Alphen a/d Rijn

Prettig gestoorde ambassadeur van het Zieke Zuiden

‘Fuck hits, fuck een single, we brengen hier een concept, een verhaal zodat mensen uit een andere omgeving kunnen begrijpen wat mensen uit mijn omgeving meemaken. En dat is realiteit.’

Skenkie groeide de afgelopen jaren uit tot fulltime vertegenwoordiger van het Zieke Zuiden. De Eindhovenaar is keihard bezig om zichzelf, z’n stad en provincie shine te geven. Met de motivatie van een hardcore hiphopfan en een gezonde dosis relativerende humor lijkt dit aardig te lukken.

Foto: Ilja Meefout

Salah Edin (Abid Tounssi, 1981) is een Nederlandstalige/Arabische mc uit Alphen aan den Rijn. Begin jaren 90 begint de jonge Salah met Engelstalige raps, maar al snel kiest hij voor zijn (gedeelde) eerste taal: het Arabisch.

Salah’s carrière komt in een stroomversnelling als hij in 2003 Cilvaringz, het Nederlandse lid van Wu-Tang Family ontmoet. Hij biedt Salah een contract aan bij zijn Ringz & Partners Entertainment en al snel reist de mc de wereld rond als voorprogramma van Wu-Tang Clan en andere vermaarde hiphopformaties.

De tour is één van de grootste in de hiphopgeschiedenis en brengt Salah in maar liefst 86 steden, 37 landen en 5 continenten.

Na in december 2005 een bijdrage op het album van de populaire Deense formatie Outlandish en zangeres Hind te leveren, dropt de Alphenaar in 2007 zijn door Dr. Dre-protegé Focus geproduceerde Nederlandstalige album Nederlands Grootste Nachtmerrie. De hoes van de cd doet flink wat stof opwaaien omdat Salah afgebeeld staat als Mohammed B, de moordenaar van Theo van Gogh. De gelijkenis met Mohammed B is voor dagblad DAG en Geert Wilders (Fitna, 2008) zo treffend dat ze de foto per abuis gebruiken in hun blad en film. Qua onderwerpen is Salah niet de doorsnee rapper; politiek getinte teksten over onrecht, armoede en honger bepalen de toon van het album.

Daarnaast speelt hij een kleine rol in de film Bolletjes Blues. De clip van zijn zeer maatschappijkritische single Het Land Van schiet bij veel politici in het verkeerde keelgat, omdat deze tot radicalisering van moslimjongeren zou kunnen leiden, en leidt zelfs tot Kamervragen.

Op 17 april 2009 brengt de mc uit Alphen a/d Rijn zijn Arabischtalige album

122

Smoelwerk Rappers

Horr (Pure) uit. De Rotterdamse producer Concrete (bekend van producties voor o.a. U-Niq en Winne) neemt de productie, met veel Arabische instrumenten, voor zijn rekening en wat opvalt is dat Salah soepeler flowt dan op zijn Nederlandse debuutalbum. Later in 2009 komt een documentaire over Salah Edin uit. •

‘ Het land van de hoogste percentage moslimhaters. Het land dat is opgebouwd door onze vaders. Het land dat ons ziet als een gevaar en terreur.

Land van mooie dromen, stelt me teleur. Het land van kapitalisme, onderhuids racisme, materialisme.

Het land dat loopt te bitchen. Het land van terrorisme. Het land van extremisme. Het land waar je je mening niet zomaar vrij kan spitten.’

Track: Het Land Van Album: Nederlands Grootste Nachtmerrie

08-04-2004 Headlock! 3, Speakers Delft

Foto: Nomar Fats

Hoewel Skenkie begint met rappen in het Engels, krijgt hiphopminnend Nederland voor het eerst te maken met hem wanneer hij in 2004 het album 16 Jaar En Ouder dropt met zijn groep Ambulant uit Eindhoven. Rappers Skenkie, Riagg en Shine en DJ 2-Hype maken een plaat met absurde humor vol alcohol en seks. Tijdens zowel de eerste als tweede HIJS-radio verjaardagsmarathon verblijdt de mc de Kink FM studio met een bezoekje. Het rijkelijk vloeiende bier en zijn uitbundige aanwezigheid zijn niet los te zien van het motto dat Skenkie noemt in een video-interview met HIJS in juni 2007: ‘Het moet gezellig blijven, weet je. Muziek is gezelligheid.’ In 2006 en 2007 verschijnen er twee mixtapes, namelijk ’t Proefmonster en MySpace Knockoutzz Vol.1.

Zowel met Ambulant als met het Engelstalige duo Dmon (= Skenkie) & Shine en als soloartiest doet hij aardig wat shows.

2007 is voor Skenkie ook het jaar van de (verloren) Grote Prijs van Nederland-finale. Een deelname die aantoont dat Eindhovense gezelligheid samen kan gaan met een professionele hiphopcarrière. Aan toewijding en liefde voor hiphop ontbreekt het Skenkie sowieso niet. Samen met een paar vrienden zet de rapper in 2008 een nieuw magazine en een nieuwe party op, onder de naam Zieke Zuiden. In het eerste exemplaar van het blad verklaren de makers: ‘Het valt op dat er een nieuwe generatie hiphoppers geboren is, die een totaal ander beeld heeft van wat hiphop is, dan het beeld dat wij vroeger hadden. Ook valt ons op dat bepaalde elementen van hiphop die vroeger de basis vormden, nu ineens op de achtergrond beland zijn.’

Als het aan de inzet van Skenkie ligt, komt er in het zuiden des lands in ieder

geval weer ruimte en gelegenheid voor ontplooiing van talent in alle uitingsvormen binnen de hiphopcultuur. Qua muziek van de Eindhovenaar zelf is het voorlopig wachten op een volwaardig solodebuutalbum. •

‘ Ik ben geen gangster, ik ben eerder een alcoholist, want je ziet me pas echt flippen als d’r geen alcohol is.’

HIJS-sessie met Risskant, DRT en DJ D-Incredible

16-04-2004 & 17-04-04 HIJS, Stichting Aight en Soul Control halen Mac Lethal en Immortal Technique naar NL

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

123

SpaceKees Heeft de neiging om wel eens druk te zijn ‘ Ik geeF er geen fuck om of ze me wel mogen, wie wil er likken aan Kees z’n scrotum?!’

Track: Ik Wil Een Meisje Album: SpaceKees & Terilekst

Foto: Daniel J. Ashes

124

Smoelwerk Rappers

SpaceKees is één van de hiphoppioniers in Nederland op internetgebied. Kees rolt rond de millenniumwisseling de scene binnen en verdwijnt eigenlijk geen moment van de radar.

Kees van den Assem alias SpaceKees alias Pe Pe Pe: hate him or love him.

Op het podium, tijdens een interview en op zijn tracks komt zijn excentrieke persoonlijkheid luid en duidelijk over. Dit beseft de rapper zich terdege, zo verklaart hij tegenover HIJS: ‘Ik heb weleens de neiging om heel druk te zijn.’

Eén ding is zeker: je kan niet om hem heen.

Al voor de eeuwwisseling is SpaceKees actief in hiphopland. De rapper met het aparte, wat nasale stemgeluid en vreemde manier van flowen biedt zijn muziek gratis aan op internet en is daarmee een pionier op dit gebied.

Wanneer hij via internet afspreekt met producer Terilekst, begint het balletje verder te rollen. Kees is te horen op Terilekst z’n debuutalbum Voor De Medevens in 1999. De Gouwenaar over het ontstaan van de samenwerking met Turrie in een interview met State Magazine: ‘Terilekst ken ik al lang, sinds day one. Via internet raakten we in contact, hij had mijn promo gedownload en vond me maar een lul. Mijn teksten vond hij nog wel oké, maar mijn beats vond hij echt bagger.’ De twee kunnen het desondanks wel snel vinden en Turrie is in het vervolg verantwoordelijk voor de beats.

De twee gaan als duo verder en worden gevraagd om mee te doen aan de zwaar bezette Grote Prijs van Nederland in 2001. Ze bereiken de finale, waar Raymzter de prijs in de wacht sleept ten koste van onder meer D-Men Entertainment en Opgezwolle. Ondertussen gaat Pe gewoon verder waar hij mee begonnen is: heel veel tracks uitbrengen. In de loop der jaren dropt de mc een vracht nummers op verschillende projecten. Hij levert bijdragen aan Castro’s Herfst 2057 en compilatie-cd’s als Personal Revolutions, Homegrown en Rotterdam Redrum ‘The Underground Hits Back’. Ook doet hij mee aan de Spitt Showcase in 2003, waar hij in een werkoutfit van McDonald’s op het podium verschijnt.

2005 is het meest succesvolle jaar van de mede-eigenaar van de Kribbuh, het alom bekende huis van SpaceKees en Jiggy Djé. In één jaar dropt de

03-05-2004 Ali B releast Ali B Vertelt Het Leven Van De Straat

fanatieke Transformers-verzamelaar onder andere [Auto]Biografie (online solorelease), een verse op DAC’s Professioneel Chillen (Hiphopisdesjit), SpaceKees & Terilekst (album met Turrie) en een verse op Wat Wil Je Doen (landelijke hit Partysquad). Met de laatstgenoemde track en de single Ik Wil Een Meisje (van het SpaceKees en Turrie-album) wordt de rapper in één klap bekend bij het mainstream publiek. Aandacht voor de persoon SpaceKees is er genoeg. De aandacht voor SpaceKees & Terilekst blijft echter gering. SpaceKees in een interview met HIJS: ‘Muzikaal gezien kregen we relatief weinig aandacht en dat vind ik jammer.’ Desalniettemin wordt het album, inclusief de hilarische Kees-’Wattefok wil je doen tegen mij’-skits, waar Terilekst ook op rapt, in de underground goed ontvangen.

Kees gaat op dezelfde voet verder en blijft productief. Tussen 2006 en 2008 toont hij zich bedrijvig met The Raw Tapes (online release) en bijdragen aan weer een Homegrown, de Patta Mixtape, 60Free Greatest Shit Vol 1., UrbQ’s Boilingpoint, Noah’s Ark van Jiggy en de Turkse Pizza EP van Turk. In 2008 released hij als voorproefje op z’n officiële solodebuut de Ren Nu Het Nog Kan Mixtape. Twee maanden later ziet Meer Ruimte het levenslicht. SpaceKees in een interview met HIJS: ‘In vergelijking met het vorige album (SpaceKees & Terilekst, red.) is het iets serieuzer en minder cryptisch.’ Op productioneel vlak is het opvallend dat Terilekst weinig beats levert. Pe: ‘Hier heb ik bewust voor gekozen. Ik vind Turrie zijn beats heel erg dope en we maken nog steeds samen tracks, maar ik wou op een gegeven moment iets anders proberen. Cleanere producties gebruiken en toch ook harde tracks maken. Ik wou een andere sfeer creëren en zoveel mogelijk diverse beats gebruiken met de meest gestoorde lyrics eroverheen.’

Er zijn weinig artiesten in Nederland die in tien jaar zoveel materiaal droppen als SpaceKees. Dit betekent echter niet dat iedereen de rapper kan waarderen.

Kees is zich hier van bewust, al kan hij er niet echt mee zitten. Kees in een item van het BNN-programma URBNN: ‘Ik voel me niet echt ondergewaardeerd.

Ik vind het meer begrijpelijk als mensen mijn muziek niet gaaf vinden dan dat ze het wel gaaf vinden. Ik vind het alleen maar ongelooflijk als mensen het heel vet vinden.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

125

STEEN

Spook rijders

‘ Ik blijf hardcore als een k****rlijer’

Amsterdamse Klokkenluiders De Spookrijders is een Nederlandstalige rapformatie bestaande uit mc’s Stefan Kuil, Clyde Lowell en producer Clifton Nille. Stefan en Clyde werkten al sinds de vroege jaren 90 samen in de Engels-talige formatie Grey toen ze in 1996 besloten op het Nederlands over te stappen. Het concept achter de groepsnaam is dat de leden hun eigen pad volgen en tegen de stroom in gaan, als ware ze muzikale spookrijders.

Steen is ongetwijfeld de meest opvallende verschijning in de hiphopscene van de laatste jaren. Bij deze mc is er geen tussenweg: of je haat hem of je loopt met hem weg.

Foto: JPK

De Amsterdammers wekken al snel de interesse van Saskia Slegers, eigenaresse van Djax Records. De Eindhovense besluit de groep te tekenen en als eerste wapenfeit verschijnt in 1996 het nummer Tegen De Stroom In op Def P’s verzamelaar De Posse Deel Twee. Een jaar later ligt het debuutalbum van De Spookrijders, De Echte Shit, in de schappen, voorafgegaan door de single en clip Zwaai Je Handen.

In 1999 brengt de formatie hun tweede, in vermaarde studio Wisseloord opgenomen, album, De Klokkenluiders Van Amsterdam uit. De single Klokkenluiders wordt in eerste instantie niet direct opgepikt, maar na het Mercator-incident, waar de groep de schuld krijgt van rellen omtrent een festival bij het Mercatorplein in Amsterdam, is het wel raak. De Spookrijders maken een clip waarin ze de gebeurtenissen van hun kant belichten (met echte beelden van het festival) en bereiken, mede dankzij alle publiciteit, de 25e plaats in de Top 40 met hun aanstekelijke track.

In 2000 staat de formatie op Noorderslag en van De Klokkenluiders Van Amsterdam komen nog drie singles uit; Ik Ben De Man, No Spang en 10 Miljoen. Daarna last de formatie een rustpauze van ruim twee jaar in, om in 2003 terug te komen met hun laatste album Hee…Spookies!! De twee singles Hersens & Pielemans en Schuren slaan niet echt aan en De Spookrijders besluiten niet veel later te stoppen. •

126

Smoelwerk Rappers

Foto: Jamie Hoogland

‘ Ik ben de man vanaf de dag dat ik het levenslicht mocht aanschouwen.

Als mijn shit een vrouw was zou ik ter plekke met haar trouwen.’

Track: Ik Ben De Man Album: Klokkenluiders Van Amsterdam

03-05-2004 VSOP releast Huiswerk

Hiphoppend Nederland maakt de eerste keer kennis met Stijn Kosterman (Utrecht, 1984) beter bekend als Steen, wanneer hij het podium beklimt in 2003 bij de MC Battle van Geen Daden Maar Woorden in de stadschouwburg Rotterdam. Mensen zien een blanke en bijna niet te volgen rapper die schijt heeft aan zijn tegenstanders en publiek. Bij de 2003 editie moet hij het afleggen tegen Negativ, maar tijdens de editie van 2004 weet hij als underdog de gedoodverfde winnaar Kimo in een spannende finale te verslaan. Het gaat er tijdens deze eindstrijd niet alleen op het podium heet aan toe. In het publiek vindt er letterlijk een strijd plaats tussen de aanhangers van beide mc’s maar door snel ingrijpen van de security is de rust snel teruggekeerd. Steen heeft zijn naam als battle mc hiermee definitief gevestigd maar krijgt de kans niet om zijn titel te verdedigen aangezien de organisatie geen nieuwe editie organiseert.

Steen vertelt HIJS in een interview dat hij toen besloot meer te gaan schrijven: ‘Ik ben toen teksten gaan schrijven en dat viel ook in de smaak, er kwamen ook goede beats bij’. Steen werkt op het productionele vlak samen met mensen als SODM, Shockmount en Killing Skills. Hun bijna industriële sound in combinatie met Steens keiharde en shockerende teksten zorgt voor een vernieuwende sound.

Freakshow is het eerste, negen nummers tellende en volledig door Steen geproduceerde wapenfeit. De release doet niet veel. De Vocking Steenwarenmixtape in 2007 vindt gretig aftrek (oplage van 500 exemplaren, uitverkocht) en is alleen te krijgen in ruil voor wiet en wodka. Naast al het battle-geweld,

19-06-2004 & 20-06-07 Rotterdam Import, Wilhelminapier Rotterdam

shockerende teksten en snoeiharde beats weet Steen zich met nog iets te onderscheiden; videoclips. Met zijn eerste video Fock Steen besluit hij eventuele tegenstanders voor te zijn door zichzelf te dissen. Na deze track volgen er meer opvallende clips als De Spot, Drinkdroptotjedrokenwordt, Terror en Steenpuist waarbij hij vooral met de laatste clip de lat qua videoclips weer een stuk hoger legt.

De ‘white trash’ anti-held uit Utrecht maakt in samenwerking met Spinal (N7N) de Kadaverrap EP die veel stof doet opwaaien. ‘Je zou spontaan depressies kunnen krijgen van deze EP. Spinal en Steen zagen je kop doormidden met hun verschrikkelijke teksten en beukende beats.

Waarschuwing: niet geschikt voor tere zieltjes’, aldus HIJS over de EP. Door te verschijnen bij diverse tv programma’s maakt heel Nederland kennis met de rapper die het liefst in iedere zin het woord ‘kanker’ gebruikt. Steen kan inmiddels rekenen op een fanatieke jonge aanhang die los gaat bij iedere liveshow.

Een belangrijke mijlpaal voor Steen is zijn eerste volwaardige album Muziek Voor Je Moeder dat over het algemeen goed ontvangen wordt. De bekendheid neemt nog steeds toe en in maart 2009 verschijnt Kadaverrap 2. Verder wil Steen zich gaan richten op zijn eigen label Infected Records, waar hij de ruimte biedt aan artiesten (niet per se hiphop) die op dezelfde golflengte zitten. De hiphopscene is nog lang niet af van deze rapper die aan iedereen schijt heeft en zegt waar het op staat. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

127

STROP StrIKKERS Duistere hiphop uit de Domstad Kort maar krachtig is de juiste typering voor de bliksemcarrière van de Stropstrikkers uit Utrecht. Met hun internetrelease Kermis in de Hel (2006) en hun echte debuutalbum Donkere Dagen (2007) oogsten rappers Jae’Mel (Jermain Bridgewater) en Skafalau (Lauran D.A. Helberg) en producer Klaas Vaak (Jeffrey Pisa) lof. De donkere boombap-sound wordt gewaardeerd, maar in 2008 maakt het trio uit Utrecht bekend dat ze voortaan los van elkaar hun ding zullen doen.

Foto: Nomar Fats

In 2006 verschijnt, schijnbaar vanuit het niets, de rauwe clip Bedek Je Nek van de Stropstrikkers op het internet. De harde straatraps over jaren 90 boombap-beats van dit nummer blijken representatief voor het gratis te downloaden album Kermis in de Hel uit hetzelfde jaar. Al snel volgen vele optredens in eigen stad, maar ook tijdens feesten elders in het land. Met een bungelende strop als rekwisiet gaan de Utrechters, met Diggy Dex, KGV, N7N en Kern Koppen op de Dopagandatour die Uden, Den Bosch, Tilburg, Lelystad en Hoorn aandoet.

In november van dat jaar is de releaseparty van het eerste officiële studio-album Donkere Dagen in een uitverkochte EKKO. De in eigen beheer uitgebrachte cd wordt overwegend positief ontvangen en lijkt het begin van een succesformatie. Broodje Mario, een track die de groep al een hele poos live ten gehore brengt, staat op deze plaat en wordt een soort Utrecht-anthem. Het feit dat de Stropstrikkers geen platendeal hebben, deert Skafalau niet, zo laat hij in oktober 2007 weten aan 3voor12: ‘Muziek heeft geen haast. Als je te snel naar succes wilt, bouw je een omgekeerde piramide. Je weet toch. Die valt om. Wij zijn een normale piramide, die vanaf onderen stevig naar de top groeit.’

Voor de Stropstrikkers als trio houdt het bouwen in de zomer van 2008 net zo plotseling op als het ogenschijnlijk begon. Skafalau gaat voor onbepaalde tijd naar Suriname en Jae’Mel, die verder gaat als J.A.E., zegt altijd al meer een solist te zijn geweest. In augustus geven ze nog een afscheidsshow in een kolkende dB’s te Utrecht. Vanaf dat moment is vooral J.A.E. nog in de picture.

Hij brengt samen met producer Herb het gratis van het net te plukken Striklie

128

Smoelwerk Rappers

Boembap uit op zijn eigen label Hof van Jaeden. Op het debuutalbum van het Amsterdamse Zwart Licht is hij te horen met een verse op Wat’s De Naam?

Begin 2009 laat Klaas Vaak weten dat hij en Skafalau onder de naam Stropstrikkers weer aan het werk gaan. Het duo gaat aan de gang met het project Duister Koninkrijk. •

‘ De meest gevreesde, puur en ongeslepen, de lage landen hebben nog nooit zo hoog gelegen.

Lugubere herrie uit de belly of the beast, niet geboren wel getogen in het risicogebied.’

Track: Risicogebied Album: Donkere Dagen

19-06-2004 t/m 20-06-04 Blockjam 2004, Haaksbergen

26-06-2004 Headlock! Oss Edition, Groene Engel Oss

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

129

SUGACANE Triple X Soldier ‘ So say what ya may and do what ya have ta, but disrespect me and be gone the day after.’

Track: Triple X-Files Album: Killertape Vol. 1

Foto: Nomar Fats

130

Smoelwerk Rappers

Er zijn genoeg mc’s die nog niet zo oud zijn als SugaCane actief is.

Al meer dan 20 jaar is Cane alias ‘Redlight Boogie’ een van de voorvechters van Engelstalige straathiphop.

Eugene Voorn wordt in 1973 geboren in Amsterdam en begint nog voor zijn tiende verjaardag te rappen en beatboxen. Nederland leert hem kennen wanneer hij onder de naam Hurricane regelmatig te horen is tijdens de Villa 65 VPRO radio-uitzendingen van de Dutch Masters. Zijn eerste demo There Ain’t Nothin’ Here Yours is later ook via de postbus van dit radioprogramma te bestellen. Samen met Dutch Master en inmiddels ook labeleigenaar Kees de Koning brengt Cane in 1996 zijn eerste single Let’ Em Know op Top Notch uit.

Zijn alias is ondertussen veranderd in SugaCane maar de reputatie van de Amsterdammer is verre van zoet. Op 24-jarige leeftijd dropt Cane de cassette Killertape Vol. 1 met tracks en freestyles van hem en vrienden als Deams, Rowdy, U-Niq en MD. ‘C.A.N.E.’ (Cane And Nobody Else) leeft voor zijn geld op straat en hiphop.

Hij is een fanatieke freestyler die wrevelig wordt wanneer hij wacke mc’s ziet optreden of buiten in een groepje hoort rappen. Het door AQ van Art.12 georganiseerde School Of HardKnocks is hem dan ook op het lijf geschreven.

In de finale-battle van deze bijzondere wedstrijd neemt hij het al rappend en beatboxend op tegen DJ Rockid en DJ Extraa. Van de hoofdprijs van 1000 gulden belooft Cane voor iedereen in de zaal een biertje te kopen. Uitspraken als deze zijn illustratief voor de grootspraak en humor van SugaCane.

In 2000 is Cane op de Social Life cd (een project van Mis van Postmen) nog steeds fel maar veel persoonlijker en horen we hem voor het eerst over zijn eigen vlees en bloed rappen op het nummer Ghetto Star. Een jaar later brengt de rapper met een sterke voorliefde voor Amerikaanse hiphop en auto’s in eigen beheer de single en video You Can’t Fool Mine uit. Een nummer dat zonder namen te noemen een vraagteken plaatst bij de straatwaarde van zijn Rotterdamse collega E-Life.

Wat mogelijk nog meer stof doet opwaaien is Cane’s bijdrage aan het debuutalbum van Brainpower. Op de posse-cut XXX blijkt hij de perfecte hekkensluiter

03-07-2004 Hague Hiphop 5, voor Centraal station Den Haag

want met zijn eerste Nederlandstalige couplet ooit verrast hij vriend en vijand.

In die tijd stappen er namelijk nogal wat mc’s over van het Engels naar hun moerstaal maar aanpassen vindt Cane maar niks. Hij beleeft echter zware tijden en is zelfs even dakloos. Het geld dat hij voor zijn Nederlandse rijm krijgt is dan ook meer dan welkom.

Hierna is het enkele jaren rustig rond ‘C. Boogie’ maar op de achtergrond is hij hard bezig om van zijn debuut iets heel bijzonders te maken. Een brutaal mens heeft de halve wereld en Cane is nou niet bepaald op z’n mondje gevallen. Van deze kwaliteit maakt hij handig gebruik wanneer hij artiesten als Memphis Bleek, Bootcamp Clik en Redman benadert om samen te werken. Met de nodige bluf en wat geld weet hij ze stuk voor stuk hier in Nederland in de studio te krijgen. Al die jaren houdt hij de tracks in de kluis en bewaart ze voor zijn debuut. Redman brengt in 2004 het nummer Redlite District al eerder uit op zijn Ill At Will Mixtape Vol. 1. Het couplet van SugaCane ontbreekt overigens op deze versie.

Na vele spraakmakende interviews in de media verschijnt in de eerste maand van 2006 de mixtape van The Most Official, een groep met leden uit Rotterdam, Amsterdam en Den Haag. Deze door Cane opgerichte click bestaat verder uit grote namen als U-Niq, Mr. Probz, MD, Sonny Diablo, Rowdy. De cd verschijnt op Cane’s eigen label Now Or Neva (een letterlijke vertaling van het maandblad van de Sociale Dienst) en de mc’s verspreiden de tape zelf op straat. De mixtape wordt goed ontvangen en de recensie op HIJS is niet anders: ‘De cd start rauw, suddert 60 minuten door, maar is en blijft rauw tot het volume wordt weggenomen. Zware kost dus voor luisteraars die de rappende Hollandse happy meals gewend zijn.’ Wat een opwarmertje moet zijn voor het album blijkt uiteindelijk het enige fysieke materiaal van de supergroep te zijn. In mei 2007 zegt SugaCane er bij Lijn5-radio dit over: ‘Er was een gebrek aan zakelijke kennis en vertrouwen bij de verschillende leden van de groep, waardoor de samenwerking ten onder is gegaan.’

Begin 2006 is Cane naast oa Mr. Probz, Salah Edin en Raymzter in de filmmusical Bolletjes Blues te zien. De film, waarin Cane een bendeleider in de Bijlmer speelt, doet het slecht in de scene, trekt weinig publiek en verdwijnt al weer snel uit de bioscopen.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

131

Foto: AQ/Auke VanderHoek

132

Smoelwerk Rappers

SugaCane’s battle-verleden komt hem goed van pas wanneer hij in oktober 2007 reageert op het nummer Stem Van De Straat van Lange Frans. Omdat Frans op zijn track Cane niet bij naam noemt voelt hij zich in eerste instantie niet aangesproken. Wanneer meerdere mensen in zijn omgeving, en op internet, duidelijk van mening zijn dat de diss voor Cane bedoeld is kan hij niet anders dan reageren. Cane is al enige tijd moslim en de ramadan is op dat moment net ten einde, wat de titel Suikerfeest verklaart. Op de hilarische intro van het nummer legt Cane een dikke lange F, van Frans, in z’n toiletpot.

Cane staat voor zijn grootste publiek tot dan toe wanneer hij in april 2008 in de Amsterdam Arena de track Fight Muzik voor de wedstrijd van thaiboxer Errol Zimmerman uitvoert. Later verzorgt hij ook in Zuid-Korea en Japan het voorprogramma voor Errol. Op YouTube verschijnt een clip voor Fight Muzik en het nummer blijkt afkomstig te zijn van het opkomende debuut van SugaCane.

Tijdens een interview met 101 Barz in november 2008 komt het hoge woord er uit; ‘Om gewoon heel erg duidelijk te gaan praten, maart 2009 komt het album uit.’ Enkele maanden na de beloofde release datum is Dirty Money, Clean Hands echter nog steeds niet verkrijgbaar. De man met de vele aliassen is wel weer regelmatig op het podium te zien. Cane doet dit tijdens de Nederlandse data van de Check The Rhyme-tour met namen als Tha Alkaholiks en Lords Of The Underground. Daarnaast is hij één van de vijf acts die onder de naam Dutch Legends een kleine tour door Nederland maken en verzorgt hij het voorprogramma van Onyx waarmee hij ook een track opneemt. Wanneer Heltah Skeltah in het land zijn wordt er ook een video geschoten voor het nummer Welcome Me In waarin Rock het refrein rapt.

Tijdens een interview met HIJS-radio in januari 2009 wordt aan Cane gevraagd of hij snapt waarom mensen na al die jaren nog steeds op zijn album wachten; ‘Ik kan het heel moeilijk omschrijven. Volgens mensen ben ik een bijzonder mannetje. In die zin van, ik heb dingen geleefd waar anderen over droomden of rapten. En ik liet de hood alleen zien dat bepaalde dingen mogelijk waren. Hetzij de auto’s waarin ik heb gereden, het dragen van sieraden die ik heb gedragen, het maken van geld dat ik heb gemaakt. (…) Ik denk gewoon dat de persoon die ik ben ervoor heeft gezorgd dat er altijd een hype om mij heen bleef waar ik niet doelbewust mee bezig was. (…) Ik heb nooit niet moeite gedaan to keep my name out there. Peoples deden dat voor me.’ •

16-07-2004 DuvelDuvel releast Aap-O-Theek via Top Notch

‘ Fok die rap van jou, want die van Cane is doper.

De lage schooier, de ploertendooier. de meest gehate rappende, kickboxende amsterdamse pooier. de pillenhandelaar, de zeedijkwandelaar. die schijnt in ‘t ondergronds circuit net als een kandelaar.’

Track: XXX met Brainpower, Deams, Yukkie B & Shockwave Album: Door Merg & Brain

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

133

Supreme court

Surya Veelpleger met waslijst battle-overwinningen

Haagse Hiphopcoalitie Als het in de jaren 90 van de vorige eeuw om hiphop in Nederland gaat staan de steden Rotterdam en Amsterdam centraal. In 2000 is daar ineens Supreme Court, een hiphopcollectief afkomstig uit Den Haag, bestaande uit vrijwel alle op dat moment actieve dope Haagse hiphopformaties.

Surya maakt vooral furore als battlerapper. De Amsterdammer zet talloze battlewedstrijden op zijn naam, maar doet ook van zich spreken met zijn crew De Veelplegers en Robian.

Foto: NN

Het unieke van deze formatie was eigenlijk dat bestaande groepen besloten samen te werken en er zodoende een (zowel Nederlands- als Engelstalige) ‘supergroep’ ontstond. In 2002 kwam hun titelloze debuut-album uit en de releaseparty was uiteraard in Den Haag, in een afgeladen Jetlag Lounge. Heel hiphopminnend Den Haag was aanwezig en enthousiast over de samenwerking.

Hiphop in de hofstad stond er zo te zien goed voor.

Niets bleek minder waar want al vrij snel ontstonden er diverse onenigheden die al snel zorgden voor het uiteenvallen van Supreme Court in twee kampen: Lingwistikz / Headliners en 3e Kamer / Pick Pockets. Er werden diverse diss-tracks uitgebracht en toen de emoties het kookpunt hadden bereikt stonden de twee kampen letterlijk tegenover elkaar in een battle waarvan het toeval wil dat dit ook in de Jetlag was. Zo was de cirkel op een rare manier rond en was Den Haag helaas weer verdeeld.

Na het album zijn nog wel een paar tracks uitgekomen op verschillende verzamelalbums en mixtapes van de Zuid-Hollandse Popunie & Urban Legends en zelfs internationaal op de The Dutch Swedish Compilation.

De meeste leden zijn anno 2009 nog steeds actief in de muziek; zo brachten Nuclear Family (aka Kern Koppen) en Reggy Lines albums uit en draait DJ DBS nog regelmatig op feesten. Misschien wel de grootste naam uit het collectief is Ciph Barker. De mc uit Zoetermeer bracht in 2006 een album uit op SuperCharger Records (Zoominati) en leverde diverse producties voor Amerikaanse mc’s. •

134

Smoelwerk Rappers

Foto: Nomar Fats

Reggy Lines: ‘ Maak gehakt, roti of kebab van die gast die voor de grap z’n middelvinger op stak en nog niet weet wat er gebeurt als ’ie die mic oppakt. Wat?! Sterren voor je ogen, Supreme Court – stel je voor dat we met z’n allen komen.’

Track: Wat? Wat! Album: Supreme Court

• Lepricon, Nutrician, Cautious, J the Literate (Magical Madness) • Elbieno (tegenwoordig Bleek), Syd Riko, DJ Extraa (The Group) • Vecsy-D, Key, B-Ski (Bluf Technici) • D-velopment (tegenwoordig Joe Banz), Cipher Synister (Lingwistikz) • Geminine, Deep Valley, Cammo (Survilliance) • DJ DBS (DJ/Producer Def Beats Society)

14-08-2004 Fatbeats 10th Anniversary Party, Melkweg Amsterdam

De rapper met Frans en Italiaans bloed begint op internet met tekst- en audiobattles. Al snel is hij dit zat en besluit hij serieuzer te werk te gaan. Op aanraden van vriend en collega-mc Dax wordt een bezoekje gebracht aan hiphopavond Live On The Low in Amsterdam. Hier start de battlecarrière van de Amsterdammer. Hij reist werkelijk het hele land door voor battles en wint met grote regelmaat. Zo wordt Freestyle voor de GRAP drie keer gewonnen: twee keer solo in Amsterdam en één keer de landelijke editie met Dax in een 2-on-2 editie.

Verder worden overwinningen bij onder meer King of the Hill, 072 Battles (deel 1 en 2) en Lord of the Mic geboekt. Daarnaast laat hij tijdens de twee marathonuitzendingen van HIJS-radio ook horen gruwelijk lang én goed te kunnen freestylen.

Het is dan ook vrij logisch dat iedereen de jonge rapper ziet als een pure battlecat. Hijzelf wil niet enkel deze sticker opgeplakt krijgen, zo vertelt hij HIJS: ‘Ik wil op beide gebieden dope zijn en niet benaderd worden als weer een freestyler die geen tracks kan maken.’

Vanaf 2004 vormt Surya met dj/beatmaker Timmy V De Veelplegers. Later voegt Dax zich bij het tweetal. De crew treedt regelmatig op en diverse talentenjachten worden gewonnen. Studiomateriaal komt er echter niet uit. Dat verandert in 2007, wanneer Surya in samenwerking met Timmy V een verzamelalbum online gooit. Een jaar later doet de rapper met Robian mee aan de Grote Prijs van Nederland. Ze schoppen het tot de finale, waar M.O. & Brakko er met de hoofdprijs vandoor gaan. Inmiddels is Surya bezig met zijn solo-albumen een verzamelalbum voor Amsterdamse mc’s en beatmakers. Met de release van zijn soloalbum kan de Amsterdammer definitief bewijzen meer te zijn dan een battlecat. •

17-09-2004 Kubus releast cd Buiten Westen

‘ Als enige zoogdier, hebben we geen roofdier om op ons te jagen, we maken onszelf dood hier.’

Track: Rotsblok Album: Surya & Timmy V

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

135

THC

The Proov

Straatrap uit Amsterdam-Noord

Overtuigend Bewijs

Het is eind jaren 90 wanneer een jonge mc Rocks in zijn bescheiden studio in de Amsterdamse wijk Tuindorp begint met het opnemen van raps. Al snel raken zijn vrienden geïnteresseerd en begint de Tuindorp Hustler Click vorm te krijgen. Het eerste wapenfeit, de mixtape Nummer 1 Rocks Van De THC, wordt op straat verhandeld en via internet ontstaat er nationale bekendheid.

De duurste clip in de Nederlandse geschiedenis staat verrassend genoeg op naam van een Engelstalige hiphop act die bekend staat om hun door de Native Tongues (A Tribe Called Quest, De La Soul, etc) beïnvloede geluid. In diverse samenstellingen is de groep al meer dan tien jaar trouw aan het motto van hun eerste single; vooral niet doen wat de ander doet.

Foto: R. Dimitrov

Opvallend is de diversiteit binnen de groep die bestaat uit jongens van Nederlandse, Surinaamse, Antilliaanse, Marokkaanse, Tunesische, Turkse, Armeense en Indiase afkomst. Het leven op de straten van Amsterdam-Noord is wat ze bindt. Onderwerpen als drugs, seks en geweld zijn eerder regel dan uitzondering en dragen bij aan het harde imago van de groep. In 2003 presenteert de dan negenkoppige click de THC Mixtape Vol.1. De meest in het oog springende mc’s zijn RBdjan, Appa en aanjager Rocks. Ballen Tot We Vallen en Wil Je Weten Hoe Het Voelt worden regelmatig gedraaid op The Box en FunX. In 2005 komt het officiële debuutalbum uit: Artikel 140. De titel verwijst naar het Wetboek van Strafrecht waarin artikel 140 het lid zijn van een criminele organisatie veroordeelt. Harde teksten en een ondergrondse sfeer tijdens optredens benadrukken dat de formatie uit Amsterdam-Noord er een is om rekening mee te houden. Het label THC Recordz, met bijbehorende merchandise, wordt opgezet in samenwerking met platenmaatschappij Walboomers.

In 2005 verlaat Appa na onenigheid de groep en gaat verder als soloartiest.

In 2007 komt THC’s tweede album Puur En Onversneden uit. Het album wordt positief ontvangen door de eigen aanhang maar krijgt ook negatieve ecensies. Grootste verwijt is dat het een eenzijdig album zou zijn met te grote niveauverschillen tussen de verschillende rappers. Ook wordt THC regelmatig beschuldigd van het imiteren van de populaire Amerikaanse gangsta rap. Rocks laat zich eind 2008 in een interview met State Magazine nadrukkelijk uit over de relatie met Nederlandse media. ‘Dat TMF en 3FM ons boycotten dat zijn we gewend, THC en rappers die de straatkant van hiphop representen worden al

136

Smoelwerk Rappers

lang geboycot door de media, maar wat me echt teleurstelt, is dat mensen die zogenaamd hiphop zouden representen ons ook gewoon in de steek laten. Het lijkt alsof alles wat niet in het plaatje past gewoon genegeerd wordt.’

De laatste jaren staan vooral in het teken van de soloprojecten van diverse leden van THC Recordz. Frontman Rocks komt aan het eind van 2008 met zijn album BN’er (Bekende N.I.G.G.A.) en RBdjan werkt achter de schermen aan zijn soloalbum De Onderbaas. Anno 2009 droppen buiten leden van het eerste uur Rocks en RBdjan ook Badboy Taya en Naffer nieuwe muziek. De overige leden van de click verschijnen in de nabije toekomst op een compilatiealbum. •

‘ Zeg me wat me maakt, soms word ik kwaad door wat ik hoor op de straat.

Allochtoon ik hoor het woord te vaak, en het stoort me vaak.

Vandaar dat dit gevoel word gevoeld door vele, de straat is overspoeld met jonge multiculturele.’

Track: Wil Je Weten Hoe Het Voelt Album: Artikel 140

25-09-2004 5 jaar HIJS-party, LVC Leiden

Foto: Chantal Wouters

In 1997 circuleert er een tape uit het hoge noorden binnen de hiphopgemeenschap in Nederland. Het is Speakerroom, de eerste kennismaking met de funky hiphop van The Proov (afgeleid van Herbie Hancock’s Actual Proof). Rappers Omar en CeeMajor en vijfkoppig (!) productieteam The Blue Monks maken direct indruk en één van de meest opvallende tracks op deze demo, What I’m Not, verschijnt een jaar later op het vinyl van label CMC Soul Relation. Met stevige airplay tijdens Villa 65 en voorprogramma’s voor Tha Alkaholiks en Organized Konfusion en optredens tijdens Back To Planet Rock en Double Talk kunnen hiphopliefhebbers niet om The Proov heen. Vanaf 2000 wordt het echter nog drukker voor de Friese formatie.

In de eerste maand van het nieuwe millennium verschijnt (alleen op vinyl) de Traditions EP die op lovende recensies mag rekenen. VPRO radio bombardeert de EP tot plaat van de week. In datzelfde jaar vindt het EK voetbal in België en Nederland plaats en mag The Proov een door Nike gesponsorde single met bijbehorende peperdure videoclip opnemen. Feel The Heat verschijnt tegen het einde van 2000 ook op het Traditions album (nu wel op cd) dat wederom tot ‘Disque Pop De La Semaine’ wordt verkozen. Op het podium is The Proov ondertussen ontdaan van DJ Leroy en Omar maar aangevuld met DJ S-Dub, tweede rapper Gumshoe en een volledige live-band. De doorbraak naar het grote publiek lijkt nu definitief met optredens op zowel North Sea Jazz, Lowlands, Noorderslag, Uitmarkt als het Drum Rhythm festival. Ze nemen het live-album Reality Check op maar dit blijft onuitgebracht op de plank van hun label liggen. De Friese formatie valt op en wordt genomineerd voor een Heineken Crossover Award.

In 2003 gaan Gumshoe en CeeMajor met onder meer MOD The Black Marvel naar Tsjechië in het kader van het project From Amsterdam To Praha waar ook een compilatie-cd van verschijnt. Er volgen shows in Tsjechië en Nederland en er verschijnen twee 12-inches (Nebula en Two Entropies) maar de media duikt niet meer zo massaal op The Proov als drie jaar eerder. In 2004 werken zowel CeeMajor als Gumshoe samen met de Amerikaanse producer J. Rawls (Lone Catalysts) voor het nummer Dope Traffic tijdens de eerste editie van deHop. Zoals gebruikelijk verschijnt ook hier een 12” in gelimiteerde oplage van.

2005 is het jaar waarin het langverwachte tweede album Battle Mode op Gumshoe’s eigen imPROOVment records uikomt. De plaat klinkt een stuk elektronischer dan eerder werk van The Proov en niet iedereen ziet deze verandering als een verbetering. De review op HIJS is overwegend positief; ‘Een indrukwekkende plaat …. Deze braggin’ & boastin’ plaat komt recht in je gezicht’. Tijdens de tour van het album nemen ze een vrouwelijke mc uit New York mee. Mede dankzij deze connectie doet The Proov in 2007 twee gigs in New York. In dit jaar viert de crew hun 10-jarig jubileum en heeft HIJS een video-interview waarin naast een terugblik op de afgelopen tien jaar ook vooruit wordt geblikt.

Na een jaartje radiostilte is The Proov begin 2009 te horen op Grijs Gebied (All Star Remix) van Grijze Massa. Tevens is het de bedoeling dat nog dit jaar vers materiaal het levenslicht ziet. ‘Naast diverse features in 2009 staan er nieuwe projecten van Gumshoe & L Geronimo, Duke & Gonzo en The Proov (een vervolg op ART) in de planning.’ aldus CeeMajor in februari 2009. •

27-09-2004 deHop met J. Rawls, The Proov & Jeruniverse, café St. Pauls Amsterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

137

tim Rapper, ondernemer en goedzak pur sang Tim is zonder meer één van de meest aanwezige rappers van de afgelopen tien jaar. Na twee albums met VSOP en de Spitt Finale-titel blijkt hij een productieve solo-artiest en succesvolle hiphop-ondernemer.

Foto: AQ/Auke VanderHoek

138

Smoelwerk Rappers

Tim Beumers begint eind jaren negentig in de crew VSOP. Hij ontpopt zich al gauw tot de meest opvallende figuur van de groep. De frontman maakt met het collectief de albums Spelenderwijs (2002) en Huiswerk (2004) en is in die periode een van de meest prominente battle-mc’s van Nederland. Hij jaagt menig mc de stuipen op het lijf bij battle-wedstrijden. De rapper bereikt in 2003 de finale van de Spitt Showcase en Geen Daden Maar Woorden, die worden gewonnen door respectievelijk Lange Frans en Klopdokter. In datzelfde jaar zet de battle-mc wel de Spitt Voorronde in Rotterdam en de Spitt Finale op zijn naam ten koste van Baas B. Met deze overwinning sleept hij een platencontract bij Top Notch in de wacht en brengt hij VSOP’s Huiswerk op het label van Kees de Koning uit.

Na de release van Huiswerk in 2004 slaat Bolle een eigen weg in. Hij werkt aan een soloplaat, die in 2005 het levenslicht ziet. Op De Hoogste Tijd, en de daaropvolgende albums, staan meer persoonlijke tracks dan op de VSOPalbums. Tim in een interview met HIJS: ‘In een groep heb je gewoon minder ruimte om zulke tracks te doen. Je hebt als solo-artiest de ruimte om serieuzere tracks te doen. Ook word je in de loop van de jaren natuurlijk volwassener en dat hoor je terug op mijn albums. Luister al mijn albums en je weet hoe ik als persoon ben veranderd.’

Waar de VSOP-sound vaak rauw en hard was, klinkt het op Walboomers uitgebrachte De Hoogste Tijd meer opgetogen. Tim tegenover HIJS over het productieproces van het album: ‘Ik voelde me een stuk muzikaler dan vorig jaar (2004, red.), ik was meer into zangdingen, lekker melodieën maken enzo. En dan niet omdat het commercieel is, maar het brengt een positievere stemming.

Er zit op een gegeven moment op het album ook een omslagpunt van negatief naar postief.’

Inmiddels is Beumers een eigen label gestart: 60Free. Het belangrijkste doel van het label is om opkomende acts te promoten. ‘Het werken met jonge honden is erg aanstekelijk. De motivatie van die gasten houd je scherp en geeft je een frisse blik. Ik houd van die gedrevenheid. […] Kliekjesvorming is de doodsteek voor je eigen inspiratie en daarom werk ik ook vaak samen met nieuwe namen’, aldus Tim in een interview met HIJS. In 2006 wordt voor de verandering geen album gereleased, maar Beumers zit absoluut niet stil. Hij is nog steeds in de weer met 60Free, en dropt een gratis te downloaden mixtape met diverse artiesten. Daarnaast maakt de VSOP-frontman deel uit van de Eredivisie Freestyle Clubtour. Samen met de andere battle-zwaargewichten Klopdokter, Excellent en Jiggy Djé gaat hij al freestylend in combinatie met solo-shows een aantal Nederlandse zalen af.

Studiomateriaal wordt er natuurlijk ook nog steeds gemaakt. Begin 2007 wordt in samenwerking met Presto de BagOfTrix Bitch! Mixtape uitgebracht, later dat jaar volgt het tweede album Bloed, Zweet en Tranen.

‘ Dit is de combinatie, van inzet en motivatie, strijdend ondergronds als guerrillaorganisaties.’

Track: Bloed, Zweet en Tranen Album: Bloed, Zweet en Tranen

02-10-2004 t/m 09-10-04 Art Of Hiphop in Locus 010, Off_Corso en Nighttown Rotterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

139

TURK Tweetalige vrolijkheid van Turkse ‘swaggerboy’ Turk, in 1984 in Amsterdam-Noord geboren als Önder Dogan, is één van de rappers in Nederland die de term swagger heeft omarmd. De ingrediënten van zijn Turkse Pizza EP zijn nonchalante arrogantie en melige humor, verpakt in een unieke manier van half Engels/ half Nederlands rappen. Het schijfje verschijnt in 2008 en is de tweede release op Jiggy Djé’s Noah’s Ark label (na Jiggy’s eigen plaat). In afwachting van Turk’s debuutalbum komt eind dat jaar ook een (gratis) mixtape online.

Foto: JPK

Tijd voor een pauze of radiostilte neemt Tim niet, want in 2008 raast hij in sneltreinvaart door. Hij brengt zijn derde solo-album Il Principe uit en brengt hetzelfde jaar nog de Il Principe 2 Mixtape uit. Beide releases zijn gratis te downloaden, waarom? De reden is simpel, zo verklaart Tim tegenover HIJS: ‘Mensen downloaden het toch wel, dus dan kan ik het beter zelf online zetten.

Sowieso verdient een artiest geen geld met cd’s, maar met shows en merchandise. Mensen die het vroeger downloadden, durfden niet naar me toe te komen om te zeggen dat ze het dope vinden, omdat ze het hadden gedownload. Nu krijg ik veel meer mailtjes en reacties, omdat ik het zelf online pleur. Het nou is eenmaal een ontwikkeling waar je mee moet omgaan. Dus als je als artiest nu nog zeikt over downloaden, dan leef je echt nog in 1999.’

De zaken met 60Free gaan inmiddels steeds beter. Het met DJ MP en een aantal goeie vrienden opgerichte productiehuis doet van zich spreken door onder andere tapes online te gooien met breaks, loops en instrumentals waar (jonge) muzikanten mee aan de gang kunnen. Op De Zaak, de studio in een enorm leegstaand bedrijfspand op Rotterdam-Zuid, wordt muziek gemaakt en verschillende projecten voor bedrijven en instellingen uitgevoerd. Kortom: Tim en consorten doen alles zelf en zijn onafhankelijk. ‘Van eigen beheer naar Redrum, Top Notch, Walboomers en terug naar eigen beheer: de cirkel is rond. [...] Met ons bedrijf kunnen we al onze zaken zelf regelen, want wij zijn een productiehuis. Een label is alleen een tussenpersoon, maar wij zijn ook de leverancier, de groothandel en de fabriek’, aldus Tim in een interview met HIJS.

140

Smoelwerk Rappers

De ondernemer heeft tussen al zijn eigen projecten door ook nog tijd om bijdragen te leveren aan een rits van andere projecten. De lijst is lang, maar hij werkt onder andere samen Ali B, Lange Frans & Baas B, Engel en NuClear Family. Uit alles blijkt dat de entertainer een echte liefhebber is. Honderden optredens, een waslijst aan releases en een productiehuis: Tim Beumers heeft absoluut zijn bijdrage geleverd aan de ontwikkeling van hiphop in Nederland de afgelopen tien jaar. Waar hij als jonge mc nog onzeker en gevoelig voor kritiek was, kan het hem nu niet meer schelen. Tim heeft schijt aan de rest, doet wat hij leuk vindt en blijft zichzelf: een rapper, ondernemer en goedzak pur sang. •

‘ Godverdomme, ik heb honger, geef me te vreten, Bolle is boos, het is tijd om te eten.’

Track: Bolle Album: Spelenderwijs

15-10-2004 t/m 17-10-04 Supa Sonic festival, Melkweg en Stadsschouwburg Amsterdam

Via een omweg langs Madrid en Istanbul belandt Turk in Eindhoven, waar hij in het Engels begint te rappen en meedoet aan de Grote Prijs van Nederland met zijn groep Militant Union. Turk bouwt een band op met SpaceKees, die hij vaak treft in de coffeeshop, en komt zo in contact met Jiggy Djé. De Amersfoortse labelbaas besluit in zee te gaan met de Eindhovenaar. De elf tracks tellende Turkse Pizza EP is geheel geproduceerd door het jonge talent SirOJ. Tijdens een eerder interview met HIJS laat Jiggy (toch niet geheel belangeloos) weten dat Turk voor hem op dat moment rapper nummer één is in Nederland. Ook Turk is aanwezig bij het vraaggesprek en de antwoorden zijn net als z’n raps half in het Nederlands en half in het Engels. Over het werk van SirOJ: ‘Als je mijn raps niet leuk vindt, kan ik dat begrijpen, maar als je iets zegt over m’n beatkeuze, I will stomp on you gewoon. Ik heb misschien wel de beste beatkeuze van het land, en I’m real proud to say that.’

Echt zware onderwerpen behandelt de rapper niet op zijn tracks. ‘Als je wil leren, ga naar school, snap je. Wat wil je van muziek leren?’, is een duidelijke en kenmerkende uitspraak in dat licht, die Turk doet tijdens een uitzending van URBNN. Aan zelfvertrouwen overigens geen gebrek bij de rapper. Tijdens bovengenoemd interview met HIJS zegt Turk over zijn EP bijvoorbeeld: ‘We hebben samen echt een classic neergezet. Misschien zien mensen dat nu niet zo, maar laat ‘m even een paar jaar marineren die pizza. Shit is a classic.’

Vele shows met andere opvarenden van Noah’s Ark volgen in 2007 en 2008.

In dat laatste jaar waagt Turk nogmaals een poging bij de Grote Prijs van Nederland. Een succes wordt het niet. DJ Code Red, die voor de rapper de

16-10-2004 Face Off Tour, Perron 55 Venlo

Foto: Daniel J. Ashes

boekingen regelt, zit namelijk in de jury en om de schijn van belangenverstrengeling tegen te gaan, trekt Turk zich terug uit de strijd. In december 2008 verschijnt de Be On De Kijk Uit Mixtape online met ouder en nieuwer materiaal, als zoethoudertje in aanloop naar het debuutalbum. •

‘ Önder is een baas, Önder is addicted to pussy en kaas.’

Track: Je Wil Niks Album: Turkse Pizza EP

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

141

Typhoon Introspectieve hiphop uit het Oosten ‘Er zit van alles in mijn nummers: poëzie, proza, maar ook braggin’ en boastin’. Maar ik schrijf gewoon over dingen die ik wil en die ik meemaak, daarom noem ik mezelf met een knipoog ook ervaringsdeskundige, ik ben zowel observator als levensgenieter.’

Foto: Murph

142

Smoelwerk Rappers

Nederlandse hiphop heeft zijn oorsprong in grootstedelijke regio’s. Het is in de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw moeilijk aan de bak komen als je niet uit de Randstad komt. Rond het begin van het nieuwe millennium begint Overijssel echter een hartig woordje mee te spreken, getuige het groepje rond Opgezwolle bestaande uit onder anderen Jawat! (Kampen), Blaxtar en Typhoon (‘t Harde) die op de Veluwe opgroeiden. Na 2000 was hiphop in Nederland officieel een landelijk fenomeen, met Typhoon als belangrijke exponent van die diversiteit.

Typhoon (Glenn de Randamie, 1984) is in 1999 lid van de Engelstalige formatie Rudeteenz. Samen met zijn oudere broer Kevin (Blaxtar) en Rico (later Opgezwolle) treedt Ty regelmatig op in het oosten van het land. Drie jaar later is de jonge mc overgestapt op het Nederlands en levert hij twee tracks voor het verzamelalbum Vet Verse Flows (Het Doek Valt en Alea Lacta Est). De Overijsselse mc valt op door zijn bedachtzame en introspectieve teksten, die tot dat moment zeldzaam zijn in de Nederlandstalige hiphop.

In 2004 maakt de mc deel uit van de Face Off-tour van Hiphop In Je Smoel, waardoor het hele land kennismaakt met de live-artiest Typhoon. In datzelfde jaar doet hij mee aan de Grote Prijs van Nederland en komt als winnaar uit de bus. Hoewel hij in zijn tracks over het algemeen geen ‘haantje’ is, staat hij op het podium zijn mannetje terdege met een energieke liveshow. Veel hiphopfans hopen dat er snel een album van deze bijzondere artiest uitkomt, maar Ty neemt, rustig en bedachtzaam zoals bij hem past, de tijd voor zijn debuut. Wel maakt hij in 2005 tien thematracks voor The Box met onderwerpen als beroemdheid, idealen, homoseksualiteit, topsport en het asielbeleid in Nederland, maakt hij deel uit van de Buitenwesten-tour (met Jawat!, Kubus, Opgezwolle en DuvelDuvel).

In 2007 komt dan eindelijk zijn debuut Tussen Licht en Lucht uit op Top Notch. Een tekstueel en muzikaal divers album. Producers Delic, Dries

22-10-2004 Face Off Tour, Speakers Delft

Bijlsma, Nav en A.R.T. combineren hiphop met invloeden uit jazz, Afrikaanse en Oosterse muziek. Te verwachten gastbijdrages van mc’s als Blaxtar en Sticks worden afgewisseld met verrassende keuzes als trompettist Jan Wessels en de Vlaamse dichteres Neske Beks.

In 2009 is Ty ambassadeur van de vrijheid, wat inhoudt dat hij op vijf verschillende bevrijdingsfestivals staat. Verder staat het jaar in het teken van de gelegenheidsformatie Fakkelbrigade, bestaande uit Rico, Sticks, A.R.T., James en Typhoon. Met die formatie zal hij veel optreden dit jaar. Wanneer Typhoon’s tweede album uitkomt is nog niet bekend, wel staat vast dat het heel anders dan zijn debuut zal klinken, zo vertelt Ty aan HIJS: ‘Een tweede album zal minder onbevangen zijn. Dat is ook logisch. Want in zo’n eerste album stop je heel je leven. Maar het mooie van creatief zijn is dat je voorloper bent en mensen weer op een heel ander pad kan sturen. Het zal in ieder geval een heel ander album worden. Met minder woorden bijvoorbeeld. Misschien wel met alleen maar muziek en één woord erin (lacht).’ •

‘ Laat de touwtjes vieren van mijn vlieger maar hou die houvast kijk me na kijk naar me koffers gepakt riemen vast en daar gaan we.’

Track: Vlieger Album: Tussen Licht En Lucht

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

143

U-Niq Universal Novelist Illustrating Quality ‘ Klein, klein jongetje, hoe wil je het hebben? je bent al tientallen jaren ook bezig met rappen.

Er is geen cent te verdienen, alleen te verliezen.

Je blijft er aan timmeren met pijn in je kiezen.’

Track: Klein, klein jongetje Album: Rotterdam

Foto: Ilja Meefout

144

Smoelwerk Rappers

De veteraan met maar liefst twee decennia ervaring als mc is nog steeds relevant. Volgens velen heeft zijn Nederlandstalige debuut er zelfs voor gezorgd dat er in de stad Rotterdam weer pure hiphop wordt gemaakt.

U-Niq behoort nog tot de generatie mc’s waarbij het ‘not done’ was om in het Nederlands te rappen. Als hij in 1989 dertien jaar oud is begint hij, onder invloed van Amerikaanse mc’s als Kool G Rap, Big Daddy Kane en Rakim, in het Engels zijn eerste regels te pennen. Wanneer hij bijna oud genoeg is om brommer te rijden wint de mc, dan nog opererend onder de naam No Joke, een Rotterdamse talentenjacht waarna hij onderdeel uitmaakt van verschillende formaties en uitgroeit tot een bekende in de Nederlandse underground scene.

Ondertussen speelt U-Niq ook nog in het landelijke jeugdteam van zijn cluppie Feyenoord en doet hij de havo.

Wanneer U-Niq het voetballen laat voor wat het is begint zijn rap-carrière zich serieus te ontwikkelen. Zo staat hij met zijn formatie Know Da Ledge in het voorprogramma van grote acts als Naughty By Nature, Das EFX en Lords Of The Underground. Hij tekent een contract bij Sony Epic, waar hij drie singles en in 1999 een compleet album, Married To Music uitbrengt. Via zijn platenlabel verschijnt hij op de remix van Nas’ hit Hate Me Now. Het grote commerciële succes blijft echter uit en de banden met Sony worden verbroken. Tijdens een HIJS interview in juni 2006 werd U-Niq gevraagd wat de belangrijkste les is die hij geleerd heeft van zijn album Married To Music.

U-Niq: ‘Dat je nooit concessies moet doen en dat je altijd je eigen ding moet blijven doen. Koste wat het kost. Als jij zelf d’r voor kiest om iets te doen wat een beetje commercieel is en je vindt dat tof dan moet je dat doen. Als je er niet achter staat nooit doen want je gaat je hele leven spijt er van hebben.’

Guru (Gang Starr, Jazzmatazz) overtuigt U-Niq om naar New York te komen waar hij begin 2002 acht nieuwe tracks opneemt. Van één van die tracks, Wildin’ Out, wordt later een videoclip geschoten en een single geperst in samenwerking met het Rotterdamse Redrum Recordz. In diezelfde fase is U-Niq onderdeel van Committee Gunmen, samen met Anonymous Mis,

‘ Weer op de planken na een lange tijd.

Van mij weet je dat ik alles geef, ik ben bereid.

Om nu te zorgen dat het lukt onder grote druk.

Ga nooit gebukt onder stress maar ik zoek geluk.

Liever wat later dan nooit bekijk het positief.

Doe ik het dan word ik toch alleen maar agressief.

Ben niet te stoppen dit keer ik ga niet op en neer.

De regen is al voorbij nu komt het mooie weer.’

Track: Muziek Album: Rotterdam

27-10-2004 deHop met Kev Brown, Skate the Great, Resque, Roddy Rod & The Gasface in Paleis v/d Weemoed, Amsterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

145

‘ Ik bewonder je gave maar je moet je plaats kennen.

Geen Spijkenisse, we gaan het niet naar de straat brengen.

Ik zal het straat brengen, recht voor je raap rap.

Besef wel dat ik je nu ook op de kaart zet.

Ik ben een fenomeen, je weet zelluf.

Ik stond al in de Kuip en toen was je misschien elluf.’

Track: Actie Reactie

Foto: Ilja Meefout

146

Smoelwerk Rappers

Shyrock, G-Boah, Sonny D. en E-Life. Gedurende de vijf jaar dat deze mannen een click vormen, gebeurt er minder dan U-Niq hoopt. Als de heren in 2004 gezamenlijk besluiten om Committee Gunmen op te heffen, neemt U-Niq een adempauze en belandt hij in de gevangenis.

Tijdens zijn gedwongen verblijf van een half jaar in de bajes zet U-Niq het verleden op een rij en begint toekomstplannen te maken. Tijdens een interview dat State Magazine in december 2005 met hem had zei hij: ‘Ik zat vast, opgesloten met een tv, en was het echt zat wat er allemaal langskwam. Dit kan echt niet meer, dacht ik.’ Wanneer hij vrijkomt belt U-Niq dan ook vrijwel direct met Kees de Koning omdat deze hem altijd heeft toevertrouwd te willen helpen bij het uitbrengen van een Nederlandstalig project.

Voor U-Niqs detentie waren er echter ook al plannen gesmeed om in het Engels weer grote stappen te gaan maken. Ditmaal niet solo maar samen met drie andere veteranen (SugaCane, MD en Rowdy) en twee zeer talentvolle jongere mc’s (Mr. Probz en Sonny Diablo). Nadat ook MD zijn gevangenisstraf heeft uitgezeten zet de formatie in een week tijd een professionele mixtape in elkaar. De clip Next Block is te zien op YouTube, en er waren meerdere interviews op internet, radio en zelfs nationale televisie maar The Most Official Mixtape is nooit de voorloper van een album geworden. Waarom en wie de stekker uit het dreamteam van The Most Official heeft getrokken is onduidelijk.

Het is een jaar na U-Niq’s vrijlating en een week voor zijn dertigste verjaardag wanneer begin juli 2006 Rotterdam verschijnt. Van een breuk binnen TMO is op dat moment nog geen sprake.

Rappen doet U-Niq ondertussen al meer dan de helft van zijn leven. Een brok ervaring die hij graag deelt met de nieuwe generatie. Op het album Rotterdam is er al ruimte voor mensen als Alex, Crimson, Feis en Eddy Ra om te laten zien wat ze kunnen maar de Rotterdam Mixtape (gratis meeverspreid bij de eerste 1500 exemplaren) laat pas echt zien wat er in Roffa allemaal borrelt. Tracks van Heinek’n, Winne, Dion, Excellent en eerder genoemde talenten worden afgewisseld met nummers van het album. U-Niq’s Nederlandstalige debuut wordt zeer goed ontvangen en mensen spreken van de terugkomst van het Rotterdamse hiphop-geluid. De recensie op HIJS eindigt als volgt: ‘Dit album kan je gerust mee naar het buitenland op vakantie

29-10-2004 Boemklatsch Utrecht Centraal in Tivoli Utrecht

nemen, tien maal luisteren zonder te vervelen en voor je vertrek aan een lokale hip-hop-head doneren. En dan vol trots zeggen: alsjeblieft, dit is hiphop uit mijn land. Dit is Nederland. Dit is Rotterdam.’

Op de afsluitende albumtrack Geschiedenis doet U-Niq op de valreep nog een boekje open over E-Life, Lange Frans en Brainpower. De woorden liegen er niet om maar opvallend genoeg komt de heftigste reactie hierop van iemand die op het nummer niet bij naam genoemd wordt. Het is Mini(thug) die uitdagend een gelijkgenaamde en bijzonder felle track via het internet verspreid. Mini’s Geschiedenis wordt door U-Niq op een kalme, haast vaderzoon achtige wijze, ontvangen en resulteert in het nummer Actie Reactie.

Dat de klasse van Rotterdam niet onopgemerkt blijft blijkt o.a. wanneer U-Niq speciaal voor de film Kicks begin 2007 samen met Feis en zangeres Yootha de titelsong Geen Verschil op mag nemen. Een paar maanden later verschijnt deze track ook op U-Niq’s eigen Muziek EP. Anderhalf jaar na zijn Nederlandstalige debuutalbum ziet de opvolger van Rotterdam in 2008 het levenslicht. De veertien titels die dit album vormen, spellen met hun beginletter de albumtitel Het Kapitalisme. ‘Deze plaat is in principe een compleet boek met veertien hoofdstukken,’ aldus U-Niq in een persbericht. Het Kapitalisme bevat beats van oudgediende Concrete en producerscollectief Soulsearchin dezelfde producers die verantwoordelijk waren voor de producties op Rotterdam. De twee aawezige clubtracks van Reverse vallen hierbij uit de toon. Naast gastbijdragen van o.a. Heinek’n, Rico en Winne is het zeer opvallend dat professionele voetballers Ryan Babel en Royston Drenthe ook rappend op het album te horen zijn. Van het nummer Tak Taki met laatstgenoemde prof verschijnt ook een in Madrid geschoten clip.

Begin augustus 2009 verrast U-Niq door in een uitzending van HIJS-radio aan te kondigen dat hij het na 20 jaar wel welletjes vindt: ‘Ik heb geen behoefte meer om een cd te maken of om op het podium te staan.’ Er zijn mensen die denken aan een mediastunt maar U-Niq’s beslissing is definitief: ‘Mijn actieve carrière is nu gestopt dus ik neem geen nieuwe tracks meer op.’ De SurinaamsNederlandse grondlegger is daarna nog wel met een exclusieve nieuwe track te horen op de cd Smoelwerk. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

147

‘ 112 hangt op, ze hebben nummerherkenning Omdat ze mensen zoals jou toch niet meer kunnen redden.’

VSOP

Track: Voel Je Je Gepest!?

Album: Huiswerk

Energieke live-performance op spelenderwijs VSOP, waar staat dat voor? Nergens, het bekt gewoon lekker volgens het collectief. De zeskoppige crew bouwt binnen no-time een geduchte livereputatie op en dropt verschillende albums en mixtapes.

Rapformatie VSOP bestaat uit Tim, CC, ODM (allen rapper), rapper/producer Mike, DJ MP, producer Remco/R-waves en het officieuze zevende lid Grimlock.

De groep ontstaat in 1998 en dropt eerst een paar demo’s voordat het album/ demo Spelenderwijs in 2001 hen écht op de kaart zet. In 2002 neemt Mike Redman van Redrum Recordz de distributie van Spelenderwijs voor zijn rekening, waardoor de groep steeds bekender wordt. Waarom de titel Spelenderwijs? ‘Omdat alles binnen VSOP spelenderwijs ontstaat’, aldus de biografie op de Top Notch website. Tim omschrijft hun stijl, beïnvloed door eastcoast hiphop, in een interview met HIJS als volgt: ‘Wordplay op vette beats, eigen flows, allemaal een eigen stijl, met rijms experimenteren, dubbelzinnigheden en braggen & boasten.’

De groep uit Spijkenisse staat al snel bekend om hun energieke optredens.

In 2002 staan ze met onder andere DAC en SpaceKees & Terilekst op Planet Rock. Het jaar daarna volgt een succesvol optreden op Noorderslag. Mede door dit optreden maakt VSOP haar opwachting in de show Raymann Is Laat en toeren ze met reggaeband Beef en hiphopband Relax. Wat wil de groep, afgezien van een langverwacht officieel debuutalbum, nog meer? Mike tegenover HIJS begin 2003: ‘We willen gewoon bezig blijven. Je kan wel een beetje tof doen, maar je moet wel tof blijven doen.’ Enkele maanden later staat VSOP op Lowlands, waar tevens een Essent Award in de wacht wordt gesleept.

Daarnaast is de crew te horen op diverse verzamelaars, maar het is nog altijd wachten op het officiële debuutalbum.

2003 is, naast Lowlands, ook het jaar van Tim en zijn winst bij de Spitt Finale in november. Dankzij deze overwinning bij de prestigieuze battlewedstrijd wordt een platencontract bij Top Notch in de wacht gesleept, waar het debuutalbum Huiswerk in 2004 op wordt uit gebracht. Terilekst en Presto produceren tracks en Kas, Lone Ranger (Lost Rebels), Mini Thug en

Foto: JPK

148

Smoelwerk Rappers

29-10-2004 Face Off Tour, Groene Engel Oss

Excellent leveren een vocale bijdrage. Het debuut is in meerdere opzichten professioneler dan Spelenderwijs. Tim vertelt hier tegen HIJS het volgende over: ‘Spelenderwijs is gewoon met een normale mic en een vier-trackrecordertje opgenomen. Nu hebben we wat meer spullen en daardoor gaan we natuurlijk al vooruit. Ook zijn we wat expertise, beats en rijms betreft verder.’

VSOP doet ook dienst als een platform waarop jonge honden hun talenten kunnen etaleren. Mc’s als Mini Thug, Kas en Baas B, maar ook producers als SirOJ, Presto en Soulsearchin werken al samen met VSOP voordat ze bekender worden. Ook zijn er in de loop der jaren verschillende samenwerkingen ontstaan. Zo vormt CC samen met Excellent X2C en zijn Tim, Tommy/ Tomster en Mike samen 3X0 (drie keer niks). Verder dropt Tim met Tomster de Sfeerbeheer EP en DJ MP, tevens producer, een mixtape: Rotterdam Mixtape Vol. 1. Bovendien gaat Tim verder met solo-albums. Ondanks het feit dat VSOP-leden solo of met anderen aan het werk gaan, is het de bedoeling dat VSOP als groep nog een album uitbrengt.

Van een album komt het echter niet meer, maar in 2005 wordt nog wél een banger van een single uitgebracht: Elleboogwerk, geproduceerd door Snelle Jelle. Het collectief staat in 2006 nog wel op het stijf uitverkochte Definitie van Dopeheid 10, maar als groep wordt er, ondanks eerder afgegeven signalen, definitief een punt achter gezet. •

‘ Je kan wel een beetje tof doen, maar je moet wel tof blijven doen.’

Mike in een interview met HIJS

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

149

ZO Moeilijk

Winne

plaatst Nijmegen in de schijnwerpers

Eujh!!

Winston Bergwijn komt op tienjarige leeftijd voor het eerst in contact met hiphop via Ice-T en Ice Cube door cassettebandjes die hij van zijn vader krijgt. Wat jaartjes later begint hij zelf onder de naam Static Engelstalig te rappen. De echte doorbraak volgt als de Rotterdammer de overstap naar het Nederlands maakt.

Rappers Nosa en Rosco en beatmaker Nikes zijn de laatste jaren bezig geweest om Nijmegen op de hiphopkaart te zetten. Nadat in 2006 het album Nosa Featuring Rosco uitkomt, raakt de carrière van Zo Moeilijk in een stroomversnelling. Top Notch klopt aan de deur en het labeldebuut Nijmeegse Modo wordt met veel gejuich ontvangen.

Foto: Pim Bonten

Op vrijdag 12 augustus 2005 plaatst producer Kapitein Mo het nummer Top 3 MC met rapper Winne op Soundclick. De track wordt veel gedownload en in rap tempo weet iedereen in de scene wie Winne is. Voor het eerst, en zeker niet voor het laatst, begint het wachten op meer materiaal. Helemaal aan het slot van 2005 wordt de compilatie-cd van de populaire What’s Da Flavor?! avonden in Waterfront gepresenteerd. De openingstrack is van Winne en de recensie op HIJS geeft geen ruimte om te twijfelen aan het nieuwe talent; ‘Winne maakt op overtuigende wijze duidelijk dat Rotterdam terug is. Best lastig, een cd reviewen als je telkens het eerste nummer blijft luisteren.’

Het internet werkt goed voor Winne maar de kruiwagen van DuvelDuvel mag niet vergeten worden. In eerste instantie was het Duvel die Winne warm maakte om in het Nederlands te rappen. Vervolgens attendeerden de leden van DuvelDuvel Kees de Koning op de hongerige rapper uit Rotterdam, en namen zij Winne mee tijdens een groot gedeelte van de succesvolle Buitenwesten-tour.

Headliner van de tour Opgezwolle nodigt Winne uit om samen te werken aan het nummer Volle Kracht dat op hun nieuwe album Eigen Wereld verschijnt.

‘De Generaal’ maakt indruk met een tweetal nieuwe tracks op de Rotterdam Mixtape die verspreid wordt bij het Nederlandstalige debuutalbum van U-Niq, waar Winne sowieso op twee tracks te horen is. In augustus 2006 tekent hij niet geheel onverwacht een contract bij Top Notch. Optredens op Appelsap en in het voorprogramma van Lupe Fiasco volgen.

Samen met goede vriend Alee Rock en vaak ook Kazerne collega’s A&C, Feis en Milz bestormt Winne in 2007 de podia van Noorderslag, Lowlands en The

150

Smoelwerk Rappers

Rhythm, The Rebel en verzorgt hij het voorprogramma voor een ander fenomeen zonder album in de winkel: Saigon. Ruim twee jaar sinds Top 3 MC is er nog steeds geen album van Winne verschenen. De belangrijkste oorzaak is het verliezen van albummateriaal door een conflict tussen Winne en producer Kapitein Mo. In de laatste maand van 2007 verschijnt dan onverwachts Onoverwinnelijk. Een cd met een bundeling van tracks die al her en der waren verschenen en twee echt nieuwe nummers. Een week later kondigt Winne op de posse-cut N.L. (Nieuwe Lichting) van het vierde Extince album aan dat de release van zijn debuutalbum Winne Zonder Strijd samen zal vallen met zijn dertigste verjaardag; 20 april 2008.

Deze zelfopgelegde deadline voor de release wordt echter niet gehaald. De rapper Winne blijft ondertussen onverminderd populair. In september 2008 staat hij voor de tweede keer op rij op The Rhythm, The Rebel in Zwolle.

Tijdens zijn optreden op het HIJS-podium komt in het publiek zoveel energie vrij dat de dranghekken eraan moeten geloven.

Op vrijdag 13 maart 2009 is in de Rotterdamse Watt de releaseparty van Winne Zonder Strijd. Een album dat er zeker niet zonder strijd is gekomen en waarvoor Winne zelf de lat erg hoog heeft gelegd. Kort na de release is hij te gast bij HIJS-radio om te praten over zijn plaat. De reacties op zijn debuut zijn misschien niet zo geweldig als verwacht maar dat deert Winne weinig: ‘Sinds hijuit is sta ik elke dag op met het gevoel van ‘wow, ik heb een plaat in de winkels.’ Ik ben dolgelukkig. Ik was een jongetje van 10-12 dat groot is geworden met hiphop en nu heb ik uiteindelijk zelf een plaat in de winkel. •

05-11-2004 Face Off Tour, De Piek Vlissingen

Foto: Murph

De roots van zowel Nosa als Rosco liggen in Suriname, terwijl Nikes een Joegoslavische achtergrond heeft. De mannen kennen elkaar al vanaf de tijd dat ze nog kleine kids waren en op de kleuterschool zaten. Inmiddels zijn de leden afzonderlijk al vijftien à twintig jaar bezig met hiphop. ‘Vroeger zeiden we vaak ‘moeilijk’ als iets dope was. Op die manier is Zo Moeilijk onze naam geworden’, verklaren de Nijmegenaren tegenover HIJS in een interview na het verschijnen van het in eigen beheer uitgebrachte Nosa Featuring Rosco in 2006. De groep heeft dan al de huidige samenstelling, maar krijgt op dat eerste (demo)album veel hulp van producer D-Incredible.

Via een enthousiaste Sticks wordt de interesse van Kees de Koning van Top Notch gewekt. ‘Ey gasten, dat album dat jullie hebben gedropt is dope weet je, laat ons gewoon weten wanneer je iets nieuws hebt’, zou Kees hebben voorgesteld, aldus Nosa bij HIJS-radio. En zo gebeurt het dat het trio eind oktober 2008 Nijmeegse Modo uitbrengt op Top Notch. Evenals de eerste uit de kofferbak verkochte cd staat ook het tweede schijfje vol met harde producties, relaxte flows, Surinaamse slang, humor, opschepperij en een enkel persoonlijk verhaal. Dit alles gebracht met een overduidelijk Nijmeegs accent, op een Nijmeegse manier, of zoals al in de aankondiging van de release te lezen is: ‘We komen uit Nijmegen en daar zijn we trots op, hoe we praten, hoe we ons kleden; dit zal het album Nijmeegse Modo duidelijk maken!’

Het gaat daarna hard met Zo Moeilijk. De uitverkochte releaseparty in Merleyn en de laaiend enthousiaste crowd bij Definitie van Dopeheid 15 in 013 tonen dat de populariteit van Zo Moeilijk groeiende is. Live zijn de twee mc’s net zo

charismatisch nonchalant als op het album.

‘Wij dropten onze eerste tracks altijd op Hiphop In Je Smoel en toen waren mensen ook al gewoon zwaar positief. En dat ze nu, nadat we getekend hebben en ze tracks horen, ook positief zijn, dat vind ik wel keidope’, beschrijft Nosa de betekenis van HIJS voor Zo Moeilijk in een interview uit december 2008.

Hoewel de leeftijd van de leden afzonderlijk rond de dertig ligt, wat vrij oud is voor ‘debuterende’ rappers, ziet de toekomst van Zo Moeilijk er rooskleurig uit.

En anders heeft het trio in ieder geval de deuren geopend voor nieuw talent uit de Keizerstad. •

‘ Nijmegen maakt stappen, drie man nodig om een stad op de map te plakken.’

Track: Nijmeegse Modo Album: Nijmeegse Modo

13-11-2004 Steen verslaat Kimo op Geen Daden Maar Woorden, Now&Wow Rotterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

151

Zombi Squad

zwart licht

Veteranen uit het hoge noorden

LICHT IN HET DONKER Wanneer het debuutalbum Bliksemschicht begin 2009 uitkomt op Top Notch, is Zwart Licht nog een tamelijk onbekende act. Dit verandert echter snel wanneer dj/producer Hayzee, rapper Akwasi en rapper/back-up mc Leeroy in datzelfde jaar in sneltreinvaart Nederland veroveren met een knallende liveshow.

Zombi Squad is een formatie uit Groningen die al 19 jaar actief is. De enige groep die iets langer bezig is, Osdorp Posse, stopt er in 2009 na 20 jaar mee, dus de noorderlingen zijn hard op weg om de titel van langst bestaande en actieve crew te claimen.

Foto: George Dubose

In 1990 is hiphop in het noorden verdeeld. Verschillende leden van rivaliserende formaties vinden dat hier een eind aan moet komen en besluiten samen te gaan werken onder de naam Zombi Squad. De harde kern van Zombi Squad is Sherlock (mc), Mad Pat (mc/producer) en DJ Freez. Tot 2001 maakt Shockwave (mc) deel uit van de groep, daarna wordt hij vervangen door Omar Amdini.

In 1991 is de Zombi Squad naast Rotterdamse talenten als Def Rhymz en Secret Recipe (Mis, later Postmen) te horen op de compilatie-cd Exiles From Da Neverlands en drie jaar later levert de groep een bijdrage aan de Nederlandse compilatie-cd Blockbuster en de Duitse verzamelaar Brainkilla. In 1995 brengt Zombi Squad de EP Rough And Poetically uit op het Duitse label Vinyl Vendetta. In de randstad komen de noorderlingen moeizaam aan de bak, maar in Duitsland zijn de Groningers populair en treden ze regelmatig op goedbezochte festivals op.

In 1999 brengt Zombi Squad Zombi Sounds System 1 & 2 uit. DJ Freez doet in 2002 een poging om het wereldrecord plaatjes draaien te verbreken. Dat staat tot dan toe op 74 uur; Freez redt het net niet omdat hij zijn poging staakt bij 72 uur. De groep blijft regelmatig optreden in Duitsland en omringende landen en staat in augustus 2004 op Splash!, het grootste hiphopfestival van Europa. Begin 2006 brengen de Groningers hun album Appointment With The Underground uit. Sherlock is naast mc een veelgevraagde host en gemeenteraadslid van de PvdA in Groningen. •

152

Smoelwerk Rappers

‘ Men vindt de rit naar het noorden te ver. Voor de meesten uit het westen is Groningen echt een ver van je bed show.

Onze relatie met Duitsland is dat we daar van 1993 tot 2000 ongeveer wekelijks hebben opgetreden.

We behoren tot de oude garde daar.

Net zoals in Nederland, alleen hier wordt er niet over gesproken.’

Sherlock in een interview met HIJS

19-11-2004 t/m 21-11-04 5 jaar National Phonographic in Nighttown/Zaal de Unie/Rotown Rotterdam

Foto: Nomar Fats

Zwart Licht staat voor de essentie van hiphop, de mc en de dj: Akwasi en Hayzee. ‘Wij willen het woord ‘zwart’ in een goed daglicht plaatsen. Als je ‘zwart’ opzoekt in de Dikke Van Dale, staan er gewoon negatieve dingen’, aldus frontman Akwasi bij HIJS-radio. Een jaar hiervoor besluiten Akwasi en Hayzee samen te werken onder de noemer Zwart Licht. Akwasi (1988) is een mc met Ghanese roots en speelt daarnaast in theatervoorstellingen. Hayzee (1987) is een producer met Surinaamse roots en ontwikkelt zich al snel tot een veelzijdige, gerespecteerde producer. Na de oprichting duurt het niet lang voordat Leeroy, de jongste van de drie, als back-up mc wordt toegevoegd aan de live shows. In 2008 geeft het trio ruim 50 shows, maar de grote doorbraak laat dan nog even op zich wachten.

Eind 2008 ligt het eerste album Bliksemschicht klaar om in eigen beheer uit te brengen. Akwasi vertelt bij HIJS-radio in november 2008: ‘Wij zijn best ver gekomen zonder label en kunnen het ongetwijfeld ook zonder redden, maar tekenen bij een label zou wel goed zijn.’ En zo geschiedde. Niet lang na dit interview tekent Zwart Licht bij Top Notch en Bliksemschicht ziet in januari 2009 het levenslicht. Gastproducers als FS Green en SirOJ dragen hun steentje bij aan het album.

Ondanks al deze ontwikkelingen is de Amsterdamse act aan het begin van 2009 nog relatief onbekend. Dit verandert langzaam maar zeker wanneer er steeds meer shows worden gedaan en Bliksemschicht steeds meer uit de boxen knalt bij hiphopliefhebbers. De pompende beats van Hayzee en de energieke performance van Akwasi en Leeroy zetten tijdens het festivalseizoen

20-11-2004 t/m 21-11-04 the notorious IBE

verschillende zalen, velden en pleinen op z’n kop. Beide rappers ontpoppen zich als ware podiumbeesten en deinzen er niet voor terug om al stagedivend hun teksten ten gehore te brengen. Verder is het trio niet vies van een uitstapje naar grime of dubstep en spreken zo een grotere doelgroep dan alleen hiphopfans aan. Zwart Licht is één van de, zo niet de grootste Nederlandse hiphopbelofte. •

‘ Sorry dat ik zwart denk, en sorry dat ik zwart praat.

Sorry dat ik zwart maak, en zwart werk, ik moet wel.

Ik touch geld, maak smartgeld, zwartgeld, zonder af te geven.

Schrob dagelijks me huid, zonder af te geven.’

Track: Wat Sorry Album: Bliksemschicht

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

153

s ’ j d s i m Ik n e k c o r n e t s e e f n e die g i e n u op h t e s n e e n e r e i n a n m e w u o b p o t ech

dj edzon

26-11-2004 Face Off Tour, Tagrijn Hilversum

DJ abstract

DJ Abstract alias Gestow Power is een dj van de nieuwe garde.

Opkomend kun je hem echter niet meer noemen, want de Amsterdammer is inmiddels een graag geziene gast op feesten als Bassline en Appelsap.

DJ Abstract begint op 17-jarige leeftijd met turntablism: scratchen, backspinnen en beatjugglen. Een paar jaar later gaat hij ook platen draaien, een goede keus, zo zou blijken. Abstract’s opmars begint als Wix hem in 2005 uitnodigt voor Bassline. Op dat moment is de Amsterdamse dj nog maar een paar jaar serieus bezig. Terugkijkend op zijn Bassline-debuut komen goede herinneringen naar boven: ‘De eerste keer Bassline is tot nu toe het vetste moment uit mijn carrière. Op deze party heb ik mijn visitekaartje afgegeven en echt laten zien hoe ik draai. Ook staat de blockparty van De Duivel op Koninginnedag me nog goed bij. Alle ingrediënten voor een dope party waren hier aanwezig: sfeer, liefhebbers, drank, eten en dope muziek natuurlijk.’

Al snel wordt de dj steeds vaker gevraagd. Bezoekers van Appelsap, Woo Haa, Grandmaster Woo en Live At The BBQ maken kennis met de draaikunsten van Abstract en de Amsterdammer toert als begeleidende dj met artiesten als Blaxtar, The Opposites en Dio. Over een optreden met Dio weet hij nog een mooie anekdote te vertellen. ‘Voordat het optreden van Dio begon, checkte ik nog even de set-up. Terwijl ik bij mijn apparatuur na ga of alles in orde is, hoor ik opeens een aantal meisjes gillen achter me. Ik wist niet wat er aan de hand was, maar al gauw viel het kwartje: ze dachten dat ik Dio was haha!’

‘ Een dj moet niet bang zijn om nieuwe tracks te draaien.’ vaak van slechte kwaliteit zijn, waardoor je ze niet altijd kan draaien.’ Abstract stelt hoge eisen aan zichzelf als het gaat om de tracks en sets die hij draait. ‘Je kunt nog zulke dope tracks kiezen, als je ze niet dope mixt haalt dat de ‘juice’ uit de muziek. Ik vind het dus belangrijk om echt een set neer te zetten. Voor mij moet een dj dan ook kunnen mixen, scratchen en eventueel backspinnen en beatjugglen. Verder moet een dj niet bang zijn om nieuwe tracks te draaien, hierdoor blijven sets interessant.’ De Amsterdammer voegt er wel aan toe dat hij ook nog lang niet alles perfect doet. Door veel te kijken naar dj’s als Craze, Q-Bert, Klever en Mr. Wix ontwikkelde de dj zich in zijn beginjaren, maar trainen is nog steeds aan de orde van de dag. ‘Ik probeer me steeds weer te verbeteren op verschillende gebieden.’ •

‘ Ik wilde het gevoel met vinyl behouden zonder te hoeven sjouwen met platen.’

Foto: Maupzrock

156

Smoelwerk DJ’s

Ondanks dat DJ Abstract begin twintig is en dus helemaal in het digitale tijdperk is opgegroeid, hecht hij veel waarde aan vinyl. Sterker nog: hij is in eerste instantie tegen digitaal draaien en twijfelt over een overstap. Uiteindelijk gaat de dj op onderzoek uit. ‘Ik was namelijk meer tegen de ontwikkeling omdat anderen dat ook waren. Op een gegeven moment ben ik het gewoon uit gaan proberen om te checken of het echt zo slecht was. Ik ging eerst over van vinyl op cd en vervolgens Serato. Ik was al snel erg enthousiast. Ik wilde het gevoel met vinyl behouden zonder te hoeven sjouwen met platen en dan is Serato een uitkomst.’

Naast deze voordelen heeft de dj ook een uitgebreidere bibliotheek tot zijn beschikking. ‘Soms draai ik tracks die niet op vinyl of cd uitkomen, maar op het internet te vinden zijn. Mp3’s zijn handig omdat je ze makkelijk kan versturen en ontvangen. Een groot nadeel is wel dat deze digitale bestanden

26-11-2004 t/m 28-11-04 Black Soil hiphopfilmfestival

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

157

DJ broky B

Een vluchtige blik in zijn biografie leert ons dat Broky B (de B staat voor Boudewijn) al een tijd meedraait. Begonnen op zijn 16e belandde hij na koud een jaar mixen en scratchen in ‘91 in de Dutch DMC Championships-finale. Die dag staat hem nog vers in het geheugen. ‘Ik was bloednerveus en kon nog weinig. Ik had een routine waarbij ik tijdens het backspinnen een glas melk leegdronk.

Dat was een van de weinige dingen die toen goed ging. In de finale staan was al een belevenis op zich.’

Je kunt hem kennen van feesten als Bassline, B-Boy Extravaganza en als resident bij Crossfader, tours met Scat The Breakdance en theatershow ISH en als medeoprichter van dj-collectief Wax Wankerz. Als je naar zijn hoogtepunten vraagt, krijg je dan ook een lijst die tipt aan die van Ron Jeremy. ‘Ik vond het heel vet om in de VS en Canada met ISH te toeren (2001–2002). Tijdens die tour waste ik mijn handen niet om goede grip op de platen te krijgen. Wel smerig, maar het hielp. [lacht] Optreden bij een straatfestival in Montreal (2001) was ook vet. Het enthousiasme van Canadezen is erg tof. Op mijn scratchsolo’s werd goed gereageerd terwijl ze daar toch wel wat gewend zijn.

Het vetste Nederlandse feest waar ik ooit gedraaid heb, was Koninginnedag bij café de Duivel in 1995, denk ik. Ik had aardig gelobbyd om te mogen draaien.

Het weer was erg goed en iedereen ging uit z’n dak bij mijn set.’

‘ Als ik een vette plaat hoor krijg ik zin om er op te scratchen of een mix mee te maken.’

Foto: Ruben Le Noble

158

Smoelwerk DJ’s

Voor inspiratie tapt de dj niet uit één vaatje en hij is duidelijk niet vies van een muzikaal crossover-project. Zo speelde hij onder andere met het Brabants Orkest en het Radio Filharmonisch. ‘Het was de eerste keer dat wij (Wax Wankerz) klassiek moesten mixen met hiphop. Het was überhaupt de eerste keer dat ik een klassiek orkest heb zien optreden. Het publiek, dat reikte van b-boys tot liefhebbers van klassieke muziek, reageerde erg enthousiast. Ik raak geïnspireerd door goede muziek. Als ik een vette plaat hoor, krijg ik zin om er op te scratchen of een mix mee te maken. Vroeger luisterde ik veel naar Cash Money en All Star Fresh. Op partygebied was ik fan van Funkmaster Flex en Kid Capri. Later checkte ik turntablists als Mixmaster Mike, Q-Bert, D-Styles, X-Ecutioners, Beat Junkies en Craze. In Nederland vind ik Knowhow, Manga en Edzon goede dj’s. Natuurlijk vind ik ook inspiratie bij mijn eigen crew Wax Wankerz. Nederland heeft overigens altijd al goede dj’s gehad.’

Het zou mooi zijn als dj’s met verstand van zaken hun huidige baan zouden kunnen opzeggen om van het draaien te leven. ‘Voor hiphop dj´s blijft het

27-11-2004 Eerste ITF Benelux DJ Championship, Willemeen Arnhem

moeilijk. Er zijn er nog steeds veel die hun geluk proberen te vinden in de house scene. Maar genoeg getalenteerde gasten gaan gelukkig door met hiphop!

Dat is wel belangrijk voor het voortbestaan van de scene. Ik vind platenkeus uiteindelijk het belangrijkst maar zou het vet vinden als hiphop dj’s met goede technische skills wat meer geboekt worden en op de radio te horen zijn.’

Hoe ziet Broky zelf het niveau van turntablism in eigen land? ‘In tegenstelling tot andere landen is het niveau hier niet echt omhoog gegaan. Ik weet niet precies hoe dat komt. Landen als België, Frankrijk en Duitsland hebben dope turntablists en winnen ook veel battles. Ik kan niet echt een reden verzinnen waarom dat hier niet meer gebeurt. Door de opkomst van turntablism is het nu wel makkelijker om samen te werken met bands en andere kunstvormen zoals theater. Dj’s en rappers pakken het tegenwoordig professioneler aan. Dat komt ook door het internet. Artiesten en dj’s kunnen hun muziek makkelijker verspreiden. Je hoeft geen uren meer te diggen in een platenzaak maar kunt gewoon mp3’s googelen. Daardoor is het wel moeilijker geworden om exclusives te hebben. Iedereen heeft toegang tot alle muziek. Er is een overvloed in aanbod. Vroeger in de platenzaak checkte je een stapel platen. Nu elke week honderden mp3’s. Dat is niet bij te houden. Ik vind het jammer.

Diggen hoort er toch bij.’

Vermoedelijk ligt deze overtuiging ook ten grondslag aan zijn relatief late overstap van vinyl naar digitaal. ‘Het duurde bij mij vrij lang voor ik besloot over te stappen omdat ik zo gewend was om met vinyl te draaien. Ik draai nog steeds het liefst met vinyl maar Serato is erg gebruiksvriendelijk en makkelijk te vervoeren. De overgang naar digitaal is niet meer te stoppen. Waarschijnlijk staat over een paar jaar bijna iedereen achter een laptop te draaien. Ook denk ik dat scratchen en mixen met video’s populairder wordt. Er zijn al wat betaalbare systemen op de markt.’

Ondanks de snel opkomende veranderingen in zijn territorium is de vinylveteraan positief over de toekomst. ‘De drempel om dj te worden is lager geworden. Het nadeel daarvan is dat er meer concurrentie is maar het heeft ook voordelen: degenen die overblijven moeten écht heel goed zijn. Een goede dj springt er onafhankelijk van zijn of haar set-up sowieso uit.’ •

‘ Ik had een routine waarbij ik tijdens het backspinnen een glas melk leegdronk. Dat was één van de weinige dingen die toen goed ging.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

159

DJ CUT NICE

Qua ervaring zijn er weinig mensen die zich met Cut Nice kunnen meten. Al in 1985 legde hij vinyl op de draaitafels en sindsdienis hij altijd in de scene aanwezig gebleven. Ook in Frankrijk, Duitsland, Zwitserland en Italië weten ze inmiddels wie Cut Nice is, want de laatste tien jaar is hij een veelgevraagd dj tijdens internationale breakdance battles.

Aangemoedigd door goede vriend E-Life begon Cut Nice al op 14-jarige leeftijd met dj’ing. Aan vinyl was geen gebrek. Miraldo’s ouders draaiden graag muziek (funk, soul, jazz en de Surinaamse kaseko) en zijn vader was verwoed verzamelaar van de grote zwarte geluidsschijven. Naast zijn eigen pa waren dj’s Grand Wizard Theodore, Kool Herc, Red Alert, Mr Magic, Grandmaster Flash, Jazzy Jeff en DCS in die tijd een belangrijke inspiratiebron voor Cut Nice.

Inmiddels draait de Schiedammer al weer 23 jaar tijdens hiphopparty’s (ROF!, Bomb The Planet, Hiphop Lounge, Lord Of The Mic) en grote festivals (Lowlands, Drum Rhythm, Back To Planet Rock, Splash!). Cut Nice werkte ook samen met het Rotterdamse Scapino-ballet en was de dj van Ega Flavor, Mystic Xperienz, E-Life en breakdance crew 010 B-boys. De meeste mensen kennen de sympathieke dj waarschijnlijk van de b-boy jams waar hij al meer dan tien jaar zorgt voor de opzwepende klanken om op te dansen; in Nederland (International Breakdance Event, Jammin On Beat, Dutch B-boy Championships, Total Call Out) en Europa (Battle of the Year, UK B-boy Championships, Circle Kingz, Ground Control).

‘ Het rauwe mag van mij weer terugkomen.’

Foto: Philipp Abbass

160

Smoelwerk DJ’s

De laatste vijf jaar blijft het vinyl thuis in zijn kratten staan wanneer hij ergens een show moet rocken. ‘Ik heb wel lang getwijfeld voor ik de overstap naar mp3’s maakte. Ik vond het niks toen ik de eerste keer cd’s en later die digitale shit met een laptop zag. Door het vele gereis naar het buitenland moest ik wel omschakelen. In Polen liet door het gesmijt van die bagagemensen haast de bodem van mijn platenkoffer los! Mijn keuze was toen snel gemaakt. Ik heb daarna twee jaar lang met cd’s gedraaid maar miste de vibe van vinyl en draai sindsdien al drie jaar met Serato Scratch. De voordelen zijn dat ik niks meer dubbel hoef te kopen. Dat bespaart een hoop doekoe, want ik koop nog steeds vinyl. Ik hoef ook niet meer te sjouwen met platenkoffers, wat weer beter voor mijn rug is. Mijn sets kan ik beter en sneller voorbereiden omdat ik mijn platenkasten niet meer eerst hoef leeg te trekken. Het nadeel is dat nu elke simpele Thijs aan nummers kan komen door ze te downloaden, waarna die pappies zich al gelijk dj noemen.’

27-11-2004 Relevant Elements 5, Koornbeurs Delft

Spinnen doet Cut Nice met voorkeur en met name op b-boy jams. Dit heeft hem al heel wat plekken van de wereld laten zien. ‘Een party die me goed bijstaat was een feestje in Duitsland van hiphopmagazine Backspin. Het was in Hamburg, in een dope tent met dope mensen en een te erge sfeer. Zelfs de portiers en clubeigenaar gingen uit hun dak op de dansvloer. De dj die na mij moest draaien durfde gewoon niet meer.’ Cut Nice heeft veel goede herinneringen aan Duitsland. ‘Ik ben de enige Nederlander die al drie keer op Battle Of The Year heeft gedraaid. Op mijn verjaardag zongen daar 10.000 mensen ‘Happy Birthday’ voor me.’

‘ Pas ‘t veld opkomen als je zover bent.’

Met zijn zeer ruime ervaring in binnen- en buitenland is Cut Nice het niveau in Nederland wel opgevallen. ‘Ik ben in heel wat landen van de wereld geweest en heb met talloze buitenlandse dj’s gedraaid, maar ik vind dat de betere dj’s uit Nederland komen. Vooral gasten die er serieus mee bezig zijn, komen verfrissend.’ Voor jongens die half werk leveren, heeft Cut Nice geen goed woord over. ‘Wat ik tegen kom zijn dj’s die geen tijd nemen om te oefenen (echt oefenen). Ze hebben geen skills maar vinden zichzelf al heel wat omdat ze een schare fans achter zich hebben. Andere denken de shit te zijn terwijl ze keer op keer met dezelfde set hetzelfde kunstje flikken. Bij hen gaat het niet om de essentie (muziek) maar om hoe goed ze eruit zien achter de draaitafels met sjaaltjes en nog meer poespas.’ Een goede dj is volgens Cut Nice: ‘Een old school dj. Dan bedoel ik pappies die zich in hun kamer opsluiten en bezig zijn met skills. Pas ‘t veld opkomen als je zover bent. Pappies die weten hoe ‘t is om te diggen in platenzaken, in stoffige kelders en zo langzaam hun platencollectie opbouwen van niks tot duizenden platen. Pappies die origineel zijn en blijven.’

Volgens Cut Nice is de dj al een tijdje een bijzaak. ‘Zowel op het podium, in de clubs of op een feest. Ik hoop dat ‘t in de toekomst verandert. Ook hoop ik dat dj’ing niet al te gelikt wordt. Het rauwe mag van mij weer terugkomen. De techniek zal waarschijnlijk verder door ontwikkelen, maar toen de cd-spelers kwamen, werden turntables ook al afgeschreven. Gelukkig zie je nu toch meer dj’s die, met aanvulling van Serato, teruggaan naar de basis. Als je zoekt is er op internet ook nog volop vinyl te vinden, dus dat zit wel goed.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

161

DJ DBS

Reeds twee decennia is de in Zoetermeer opgegroeide Jean-Paul van Oers in de ban van hiphop. Draaien voor een zakcentje doet hij al 17 jaar, maar het draait toch vooral om de liefde voor de muziek bij DJ DBS. ‘Ik kwam voor het eerst in aanraking met hiphop toen ik van een vriend een tape kreeg met The Cactus Album van 3rd Bass. Dit moet rond 1989 zijn geweest. Al snel checkte ik ook albums van andere hiphopartiesten zoals Public Enemy en Eric B & Rakim. Natuurlijk keek ik in die tijd elke week naar Yo! MTV Raps. In de uitgezonden videoclips en in de Yo! studio werd ook ge-dj’d. Dat wilde ik ook!’ Professionele draaitafels moesten er dus komen en het liefst zo snel mogelijk. ‘Zodra ik een bijbaan had, heb ik een lening afgesloten om twee SL 1210’s en een mixer aan te schaffen. Een broer van een vriend van mij had een eigen drive-in show (3D) en uiteraard wilde ik ook dj’en op zijn feesten. De vraag was snel gesteld en even later draaide ik bij sportverenigingen en scholen met die drive-in show.’ Tijdens de optredens met deze mobiele disco verzorgde DBS de hiphop en R&B platen. Door middel van een opvallende set tijdens een dj competitie in de Zoetermeerse discotheek Locomotion werd de Hip Hop Sunday daar enige tijd vaste prik voor hem.

‘ Vroeger werd je niet alleen ingehuurd vanwege je skills maar ook voor je collectie.’

Foto: Shiva Mulder

162

Smoelwerk DJ’s

DBS heeft zijn naam inmiddels op een behoorlijke stapel flyers staan en een substantieel deel daarvan zijn HIJS-gerelateerd. Als je van hiphop en een goed feest houdt, zul je hem dus ongetwijfeld wel eens hebben horen spinnen bij shows van artiesten als Immortal Technique, Cali Agents of Akrobatik. Als je op zulke avonden hebt gedraaid, valt het niet mee om het dopeste feest te kiezen.

Maar na even denken weet DBS het toch. ‘Draaien na het optreden van Pete Rock & C.L. Smooth in de Melkweg was van tevoren al een te dope gegeven maar het werd nog mooier. De hele dag was vet met een BMX programma, breakdancers en dj’s in de Westergasfabriek en daarna dus die afterparty in de Melkweg. Voordat ik achter de decks mocht staan, werden mijn platen gekeurd door een medewerker van de Melkweg. DJ Knowledge en ik keken elkaar glazig aan maar die gast ging serieus de platen in mijn bak langs. Onze set werd uiteindelijk met de duimen omhoog en gejuich ontvangen.’

Naast het vullen van dansvloeren is er ook een periode geweest waarin DBS regelmatig de ‘heads’ iets voor thuis wilde geven. ‘Sinds 1994 maak ik mixtapes met voornamelijk Amerikaanse underground hiphop. Dat begon met het maken van compilatietapes voor vrienden. Op een gegeven moment ga je

03-12-2004 deHop met Evil Dee, Opgeduveld & Shooting The Breeze, De Carroussel Amsterdam

het wat professioneler aanpakken, maak je een hoesje, een intro, je zorgt dat alle overgangen strak zijn en weet je behoorlijk wat mensen te bereiken.’ Maar dat was allemaal vroeger, toen de term mixtape nog een duidelijke betekenis had. ‘Wanneer je een mixtape kreeg, was dat een tape van een dj die de nieuwste tracks aan elkaar mixte en scratchte en zo nieuwe artiesten en nummers introduceerde. Tegenwoordig wordt de term misbruikt door rappers.

Download je een mixtape dan is er 90% kans dat je een compilatie mp3’s krijgt die niet eens gemixt is. Noem het dan compilatie of een snippet tape.

Daarnaast heb je ook nog de schreeuw- en gunshottapes, dat is een variatie op de compilatie tape en in plaats van stilte tussen de nummers hoor je iemand schreeuwen of gunshots. Al deze mixtapes zijn wack en gemaakt door mensen die geen verstand hebben van mixtapes en hiphop en gewoon maar wat doen.

Een mixtape moet minimaal voldoen aan strak gemixte, vloeiende overgangen en scratches, backspins en juggles waar nodig.’

‘ Voordat ik achter de decks mocht staan, werden mijn platen eerst gekeurd.’

Zelf doet hij al deze kunstjes nog altijd met vinyl. ‘Er is geen verschil tussen mijn set-up van nu en die van tien jaar geleden, eind jaren 90. Alhoewel, ik heb inmiddels meer platen natuurlijk’, lacht de ervaren dj. ‘Ik rock nog steeds vinyl op mijn SL1210’s in combinatie met een Vestax mixer van een jaar of zes oud.

Werkt nog steeds prima.’ Natuurlijk kon ook DBS niet ontsnappen aan de eindeloze gesprekken over vinyl versus digitaal en die waslijst aan voordelen van de digitalisering. ‘Ik heb die discussie al vaak gevoerd. Ook op het HIJSforum, maar ik vind de feeling van vinyl gewoon super. Wanneer ik op een party draai, word ik ook enthousiast van het artwork op de grote 12” hoezen.’ DJ DBS houdt dus voet bij stuk en blijft vasthouden aan zijn tot nu toe effectieve formule van het ouderwetse vinyl. De uitvinding van mp3’s brengt een dubbel gevoel naar boven. ‘Vroeger werd je niet alleen ingehuurd vanwege je skills maar ook voor je collectie. Nu kan iedereen in een weekendje de verzameling downloaden die ik in jaren heb opgebouwd’, vertelt hij. Toch ziet hij ook de voordelen van de moderne gang van zaken. ‘Als ik veel in het buitenland zou draaien dan zou ik het zeker wel overwegen. Met één laptop heb je alles, je complete collectie bij je. Ook handig, omdat je niet precies weet wat voor publiek je aan zult treffen.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

163

dj dns

DNS is een energieke en veelzijdige dj. Na in de jaren 90 zijn sporen te verdienen in de turntablism scene, is hij mixtapes gaan maken en les gaan geven aan jong talent. Daarnaast levert hij cuts en treedt hij op met zijn Shit Is Bangin’ collectief en mc’s als Master Surreal.

Van jongs af aan was Dennis Bruyn al hiphopfan. De hiphop van de jaren 80 stond vaak bol van scratches, tot genoegen van de jonge Dennis. In 1989 tikte hij een videoband van de DMC-Battles (dj-kampioenschappen) op de kop met dj’s als de legendarische Cash Money uit Philadelphia en de Amsterdammer All Star Fresh. Toen wist de Noord-Hollander het zeker: dit wil ik ook. ‘Na de draaitafel van mijn ouders, kocht ik twee draaitafels (met pitch) op de zwarte markt om daarna nog een aantal jaren aan te klooien op mijn zolderkamer en lokale feestjes. In 1995 ontmoette ik DJ PWB die ook bezig was met scratchen.

We zijn toen samen gaan oefenen en richtten de SL Trooperz op. In ’97 deed ik mee aan een regionale dj battle die mij een wildcard opleverde voor de halve finale van de dj battle Turntablized. Ik kreeg toen echt de smaak te pakken en ontwikkelde mezelf verder. Ik werd het jaar daarop gedeeld tweede met TLM. Het scratch/dj virus had toen definitief toegeslagen.’

Verschil tussen een ‘gewone’ scratch dj en een turntablist is dat laatstgenoemde de ambitie heeft om echt muziek te maken met zijn draaitafel.

DNS beschouwt zichzelf als een allround dj. ‘De ene keer sta je in de club, dan scratch je met een act, band of artiest. In mijn ogen moet een goede dj alles in huis hebben. In teamverband werken met rap crews, dj crews en andere artiesten, maar ook cuts kunnen doen in producties, mixtapes maken en natuurlijk een party kunnen rocken. Ik heb in al die jaren gewerkt met mc’s, zangers, (big)bands en dj crews, zo leer je op verschillende manieren te werken.

Weten wie je publiek is op een avond is belangrijk’, zo vertelt DNS. ‘Als ik een set doe, begin ik met een korte showcase, ga al mixend door en probeer af en toe wat te doen om het publiek wakker te schudden. Het is bij mij dus echt dj/ turntablist. Het ligt er ook aan waar je staat. Met bijvoorbeeld echt hiphoppubliek kun je eerder ‘all out’ gaan omdat ze snappen waar je mee bezig bent.’

De laatste jaren zijn er veel technologische ontwikkelingen geweest. DNS werkt echter nog grotendeels met zijn set-up uit 1999. ‘Ik heb alleen mijn mixer vervangen en haal nu mijn muziek uit mijn laptop. Mijn werkwijze blijft hetzelfde; de draaitafels staan nog steeds centraal. Ik gebruik Serato Scratch en heb daarbij een Rane mixer. Nu voor mij de perfecte set-up! Door de komst van het digitale tijdperk vind ik het juist belangrijk om je live skills te laten zien, omdat mensen al gauw denken dat je loopt te faken als je met een laptop draait. Ik zet daarom mijn laptop altijd naast mijn set zodat mensen nog wat kunnen zien. Eigenlijk draai ik nog hetzelfde als toen, met als enige verschil dat ik geen platentas meer hoef te sjouwen.’

Als talentvolle turntablist zie je heel wat van de wereld. Meestal blijft het echter beperkt tot de zalen waar de battles plaatsvinden. In Londen kwam DNS met zijn crew wel heel dichtbij zijn fans. ‘In 2001 deden we met de SL Trooperz (Chief, Daze, PWB en DNS) mee aan de DMC World Finals in Londen.

Foto: Fotopeer

164

Smoelwerk DJ’s

03-12-2004 Typhoon wint finale Grote Prijs RnB/Hiphop

We liepen na ons optreden met onze mixers en platentassen tussen wat dronken Engelsen over straat. Ik vroeg aan een meisje of ze de weg naar ons hotel wist, waarna ze vroeg wat we hier deden. Uiteindelijk werden we uitgenodigd voor een feestje in een studentenhuis. Ze haalden uit één van die studentenkamers twee draaitafels en zette die beneden op een laag koffietafeltje. Wij sloten onze mixers aan en deden op onze knieën onze routines. Een onverwacht huiskamerconcertje. Die gasten vonden het echt helemaal geweldig!’

Een duidelijk hoogtepunt vindt de sympathieke Noord-Hollander moeilijk aan te geven. ‘Toen ik na twee keer tweede geworden te zijn in 2000 Turntablized won in een propvol Paradiso, vond ik dat geweldig. Daar doe je het toch voor.

Verder heb ik met de SL Trooperz drie keer meegedaan aan de DMC World Finals in Londen, dat was natuurlijk erg dope om mee te maken. Ik heb ook nog wat andere titels op mijn naam kunnen schrijven, zoals de 2001 DMC Supremacy en 2003 ITF (categorie Beatjuggling).’

Vroeger gaf DNS een groot gedeelte van zijn maandsalaris uit aan platen. Zijn imposante collectie is daar het bewijs van. Omdat er tegenwoordig bijna geen winkels meer zijn, koopt hij nog maar sporadisch platen. ‘Af en toe kom je nog iets tegen en loop ik naar binnen om te kijken of er nog iets tussen staat. Ik bestel ook wel eens bij hiphopvinyl.de, maar dat zijn meer platen ter aanvulling op mijn collectie.’ Mist hij het fysieke ‘diggen’? ‘Zeker wel, elke dj mist dat volgens mij. Van originele platen scoren, hoezen checken tot aan de geur van vinyl. Je sprak andere dj’s, praatte over muziek en deed scratch jams samen. Maar dat is gewoon de evolutie in het dj’en, aan alle goede dingen komt helaas ook een einde. Aan de andere kant zijn er ook een hoop positieve dingen aan de nieuwe technieken.’ Downloaden en cd’s kopen doet hij ook weleens.

‘Die cd’s rip ik dan in goede kwaliteit. Dat is toch wat sneller dan alles opnemen van vinyl. Vinyl koop ik eigenlijk alleen nog voor mijn collectie.’

Tien jaar geleden leefde de dj-cultuur sterk in Nederland. De battles werden goed bezocht, Amerikaanse crews als X-Men en Beat Junkies en solo-dj’s als Q-Bert, Jazzy Jeff en DJ Premier gaven shows in Nederland. De solo dj’s draaien nog steeds geregeld in Nederland, maar het samen jammen in de Amsterdamse Soul Food-winkel is er niet meer bij. ‘Daar waren we altijd gezellig aan het jammen, gear aan het proberen en muziek aan het luisteren.

Die tijden zijn voorbij.’ Toch ziet DNS de toekomst voor de dj-cultuur positief in. ‘Je ziet scratch dj’s tegenwoordig opduiken bij acts uit verschillende genres.

Ik denk wel dat alles digitaal gaat worden, daar ontkom je uiteindelijk niet meer aan. Je gaat ook steeds meer vj’s zien, nu kun je dus videoclips draaien en scratchen met je draaitafels. En ook de club dj hoeft straks maar in te loggen op zijn systeem met zijn laptop, en kan dan zijn thuiscollectie gebruiken. De scratch dj zal zich ook altijd blijven ontwikkelen, maar in vele verschillende vormen. De technieken zullen doorgaan in combinatie met de juiste tools.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

165

dj edzon

Edson Sabajo alias DJ Edzon is één van de langst draaiende hiphop-dj’s van Nederland. De Amsterdammer wordt al in de jaren tachtig besmet met het hiphop-virus en doet vanaf de jaren negentig echt van zich spreken met mixtapes, optredens en BoomBap Radio.

DJ Edzon, eigenaar van sneakerwinkel Patta, begint rond 1992 met draaien.

De dj werkt dan bij kledingwinkel Vibes en mag iedere zaterdag oefenen op draaitafels die in het filiaal aanwezig zijn. ‘Later ging ik werken voor Fat Beats en maakte ik mixtapes.’ Mede doordat ze bij het radioprogramma Dutch Masters terecht komen, krijgen de B-Boy Connection mixtapes al gauw bekendheid.

Vanaf hier gaat het balletje rollen en wordt de dj meer en meer gevraagd voor sets, zelfs in het buitenland. Naast het draaien in tenten als het legendarische Café De Duivel, maakt Edzon met collega-dj’s Mr. Wix en SP in 1998 en 1999 het radioprogramma BoomBap Radio op Kink FM. Edzon is een dj van weinig fratsen, zo verklaart hij zelf. ‘Ik mix en scratch platen aan elkaar op feesten, that’s it. Ik gebruik heel simpele trucs om alles te laten flowen.’ Die ‘simpele’ trucs ontwikkelt hij in de loop der jaren. ‘Ik praatte met collega’s als Knowhow over bepaalde technieken en platen. Doordat je je verdiept, ontwikkel je op een gegeven moment een eigen stijl.’ Edzon bouwt een goede naam op, die hij graag hoog wil houden. ‘Je moet je goede naam keer op keer waar maken. Je bent zo goed als je laatste draaibeurt en daarom probeer ik mezelf steeds te overtreffen.’

‘ Je bent zo goed als je laatste draaibeurt.’

Foto: Edson Sabajo

166

Smoelwerk DJ’s

Edzon haalt een gebeurtenis aan die zijn instelling typeert. De dj ging eind 2002 met DJ Code Red en artiesten van SuperCharger Records naar Tsjechië voor een optreden. ‘Code en ik moesten tussen de optredens draaien, maar helaas stonden we voor vrijwel niemand te spinnen. Aan het eind van de avond kwam iemand naar ons toe en hij vroeg of wij de volgende avond wilden draaien in een bunker op een berg. Omdat Code en ik ontevreden waren over deze avond, we konden het publiek niet vermaken, wilden we iets recht zetten. We besloten dus om de volgende dag die party te rocken. Eenmaal aangekomen in de bunker was het pikkedonker, alleen de dj booth was rood opgelicht.

Uiteindelijk hebben we daar echt hard gedraaid, het zweet droop zelfs van het plafond!’

Rond deze tijd begint de dj langzaamaan steeds minder te draaien. Als dj van de oude stempel kan hij niet mee in de digitale stroom. ‘Ik trok die ontwikkeling gewoon niet. Dj’en is een tijdrovende hobby en ik had geen tijd meer om me in nieuwe technieken te verdiepen. Het is een nieuwe game vandaag de dag. Ik vind de hele evolutie van analoog naar digitaal wel leuk,

18-12-2004 DJ Yodaw wint finale Turntablized 2004

‘ Het zweet droop van het plafond.’ helemaal heppiedepeppie als iemand goed met Serato kan draaien, maar mijn tijd kan ik beter gebruiken voor mijn gezin en Patta.’ Het draaien met Serato mist iets in de ogen van Edzon, ondanks de vele bekende voordelen. ‘Met vinyl moest je wat inventiever zijn. Ik vind dat je toffer bezig bent als je op een party met een beperkt aantal platen rockt, dan als je met een volle laptop je muziekkeuze steeds aanpast op het publiek. Daarnaast houd ik wel van een drankje tijdens het draaien en vind het daarom wel prettig dat ik aan de hoes kan zien welke plaat ik pak, in plaats van naar een schermpje te moeten turen.’

En dat is hoe veel dj’s uit de huidige en vorige generaties werken: met cd’s of laptops, aangesloten op de draaitafels. Door deze technieken is het draaien toegankelijker geworden. Dj’en is de laatste jaren dan ook redelijk hot, met alle nadelen van dien. ‘Dj zijn is opeens een fashion-ding. Iedereen is dj tegenwoordig, het is een puinhoop. Dj’s dragen geen platenkennis meer over.

Ik mis boys die feesten rocken op hun eigen manier en een set echt opbouwen.

Een dj zijn is voor mij simpel: twee draaitafels en een mixer, het publiek voor je en lekker draaien. Op een groot of klein feest: het maakt niet uit. Je probeert het publiek mee te krijgen met jouw set en jouw muziek.’

Ondanks Edzons kritische kanttekeningen bij de dj-scene van tegenwoordig, maakt hij zich niet echt druk. ‘Ik heb gedaan wat ik moest doen, ik heb mijn stempel kunnen drukken. Ik draai nu nog lekker iedere twee weken in De Duivel mijn vinyl en verder vind ik alles prima.’ •

‘ Iedereen is dj tegenwoordig, het is een puinhoop.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

167

Dj Irie

Foto: Raoul Thepen

168

Smoelwerk DJ’s

DJ Irie uit Groningen begint rond ’92 met draaien. Aangevuld met MC Remon vormt hij het duo 8MM en treedt hij op met acts als Osdorp Posse. Het duurt niet lang voor Irie naam begint te maken op de Turntablized battles in Amsterdam. ‘Ik ben begonnen als een battle-dj die zich bezig hield met beatjugglen en experimentele scratchdingen. Daarnaast was ik ook veel aan het mixen en draaien.

In het begin was het hiphop dat de klok sloeg maar ik ben gegroeid en heb mijn horizon verbreed. Ik draai tegenwoordig electro, funk en drum ‘n bass en ben met theatershows bezig.’

Videotapes van grootheden als DJ Babu (Dilated Peoples), Total Eclipse (X-Ecutioners) en Roly Pho (5th Platoon) inspireren de Friese turntablist om zelf te beginnen. Daarnaast is de film Scratch van Doug Pray van invloed geweest op de ontwikkeling van Irie. ‘In ‘99 draaide ik nog op Belt-drive draaitafels en had ik een verrotte mixer met een bij elkaar geschraapt soundsystem. Pas in 2001 had ik genoeg geld voor twee Technics SL 1200’s en een Vestax mixer.

Later, in 2003 en 2004, won ik twee scratch cd-spelers bij de DMC battles.

In eerste instantie vond ik het de shit, ik kon zelf geluiden maken en ermee scratchen en meer van dat soort mogelijkheden. Uiteindelijk vond ik het helemaal niks. Het apparaat voelde raar aan en ik had er weinig feeling mee.

Niet veel later kwam Serato uit en was ik verkocht. Het was de perfecte combinatie van het vinylgevoel in combinatie met de voordelen van digitaal draaien.’

Irie belandt in 2005 in de finale van DMC World Finals tegenover Pro-Zeiko en wordt uiteindelijk tweede. ‘Dat was gewoon heel dope. Na die finals was ik een keer in Los Angeles en heb toen een bezoek gebracht aan de plaatselijke Fat Beats. In de etalage zag ik de ‘05 DMC dvd waar ik zelf op de cover stond, dope toch!

Met de komst van de mp3 is er natuurlijk het nodige veranderd. Het voordeel voor mij is dat ik mijn horizon heb kunnen verbreden. Als ik bijvoorbeeld techno wil gaan draaien, dan hoef ik niet eerst tien platen te kopen. Ik download dan een paar tracks en kijk of het wat is. Groot voordeel van mp3’s en wav’s is dat ze extreem compact zijn, zeker in vergelijking met platen. Iets wat ik nooit ga missen, is het sjouwen van al die platen! Ik kan me met tours niet voorstellen dat ik al mijn platen zou moeten meenemen. Veel mensen zeiken de digitale ontwikkelingen af, maar dat snap ik echt niet. Ik zie eigenlijk geen nadelen. Met theatershow ISH en als begeleider van hiphopartiesten kan ik gewoon veel meer kanten op. Bijvoorbeeld eigen gemaakte a capella’s scratchen, verse beats jugglen en ter plekke eigen nummers maken en draaien.

De mogelijkheden zijn eindeloos.

Ik merk dat dj’s meer en meer eclectisch zijn gaan draaien, er worden meerdere muziekstijlen door elkaar gedraaid. Zelf doe ik daar ook aan mee.

Een dj blijft in de eerste plaats een entertainer. Dj’en en entertainen horen voor mij bij elkaar, deze twee dingen kun je niet los van elkaar zien.

16-01-2005 Tilburg 4 Asia, 013 Tilburg

‘ Een dj blijft in de eerste plaats een entertainer.’

Wat de scene in Nederland betreft gaat het qua turntablism best goed, collega’s zoeken elkaar op en chillen met elkaar. De scene is best open. Er is in Nederland meer talent dan je in eerste instantie zou denken. Er zijn een heleboel goede dj’s zoals Optimus, Vindictiv en DNS. En een battle als Wax And The City vind ik ook een goed initiatief. Ik ga veel met collega’s uit het Noorden om en train bijvoorbeeld veel met DJ Milton en DJ Friss. Met Friss draai ik ook veel op feesten. Daarnaast werk ik veel samen met Mseize uit Utrecht, bekend van de organisatie van Wax And The City en IDA DJ Battles.’

In 2008 en 2009 is Irie bezig met de theatertour L.O.U.D. (Legends Of Urban Dance) in samenwerking met Stichting ISH. Met ISH tourde hij eerder ook door de Verenigde Staten en maakte zo bijzondere momenten mee. ‘Een show in Seattle staat me nog goed bij. Optreden voor 5000 schreeuwende kids bezorgde me kippenvel. We hebben ook op het legendarische Broadway gestaan. Verder ben ik bezig met een uniek project genaamd Fluxus. Dit is een videoshow waarin de visuals van Skaffa en mijn muziek als het ware één worden. Ik zet de muziek live in elkaar en bij iedere sample of toon wordt een visual gemaakt. Zo worden de muziek en het beeld één geheel. De beelden worden live gescratcht met behulp van de nieuwste Serato software, die de mogelijkheid biedt om video files net zo te manipuleren als je met audio doet.’

Al met al blijft de progressieve Groningse dj hard bezig op diverse fronten. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

169

Dj Krylon

Foto: Nomar Fats

170

Smoelwerk DJ’s

De momenteel in Amsterdam wonende DJ Krylon (30) was vijftien toen hij met zijn bij elkaar gespaarde krantenwijkcentjes zijn eerste draaitafels kocht. Een paar jaar later zette hij zijn eerste schreden in de scene en werd hij al snel een gerespecteerde dj.

Zonder instructiefilmpjes op internet én zonder een hiphop dj in zijn omgeving leerde Krylon zichzelf het mixen en scratchen aan. Een echte autodidact dus.

Geheel in deze lijn creëert Krylon zijn eigen plek om voor publiek te spinnen.

‘Toen ik achttien was begon ik met een goede vriend feestjes te organiseren in Brabant en Amsterdam. Daar lieten we dan vrienden van ons optreden. Ik draaide uiteraard ook op die party’s. Rond die tijd ben ik begonnen met mijn eerste mixtape Fo’ The Heads, die ik uitdeelde op die feesten.’

Krylon was daarmee een van de eerste Nederlandse dj’s die op grote schaal mixtapes begon te maken. Geïnspireerd door tapes van Babu, Premier, AV en Spinbad, die hij in handen kreeg door ruilen met DJ Broky B. ‘Het was ’97/’98 en mijn doel was om via de tapes aan vrienden en bekenden te laten horen welke dope 12 inches er net uit waren. Later heb ik van deel vier en vijf meer dan duizend exemplaren verkocht.’ Als bekende mixtape dj heeft Krylon een duidelijke mening over het huidige aanbod. ‘De mixtapes van tegenwoordig zijn vaak niet gemixt en het zijn geen tapes. Als je geluk hebt zijn ze aan elkaar gescratcht maar negen van de tien keer loopt er een dj door heen te schreeuwen.

Het is ook niet afgemixt dus je hoort harde en zachte tracks door elkaar.

Omdat de verkopen zijn ingestort moet je allerlei trucs uithalen om jezelf in de kijker te spelen, maar vanuit een dj perspectief is het natuurlijk wel achteruitgang.’

Zelf leerde Krylon draaien en scratchen op twee gare Gemini draaitafels met snaaraandrijving. Inmiddels draait hij met twee Technics SL1210’s, die hij in 1999 tweedehands op de kop weet te tikken. Zijn Denon cd-speler gebruikt hij voornamelijk voor scratchen op productiewerk. ‘Ik kan wel zeggen dat ik een allround dj ben. Ik heb zo’n beetje alles wel gedaan of geprobeerd: parties, mixtapes, turntablism, productie. Dat vind ik persoonlijk ook het leukste; af en toe op een feest draaien, dan weer een mixtape maken en een week later de studio in met m’n MPC.’ Samen met Lostsun vormt Krylon het productieduo Armyfatique waarmee hij vorig jaar het album The Initiation uitbracht. ‘Het maken van beats heeft momenteel ook voor 90 of misschien wel 95 procent mijn aandacht en tijd.’

Een kleine tien jaar geleden was dat anders. ‘Omdat die Fo’ The Heads mixtapes goed liepen, werd ik veel uitgenodigd om op parties te draaien.

Tussen 2000 en 2004 lag wel de piek. Later draaide ik ook vaak de zaal warm voor mijn groep Frontline tijdens voorprogramma’s voor acts als Non Phixion en Cypress Hill.’

Krylon heeft in al die jaren zat collega’s zien komen en gaan. ’Er komen met die nieuwe apparatuur wel steeds meer dj’s bij maar volgens mij zijn er nog evenveel dope dj’s als tien jaar geleden in Nederland. Ik vind dat een dj een

26-01-2005 Release The Campaign van SuperCharger Records

stempel op de avond moet drukken. Edzon en SP herkende ik vroeger bijvoorbeeld aan hun platenkeuze en welke tracks ze achter elkaar draaiden. Je hebt tegenwoordig heel veel dj’s die inwisselbaar zijn. Ik ontdek liever een dope nieuwe plaat dan dat ik weer een veilige Jump Around hoor. Er zijn nog steeds een paar gasten die dope bezig zijn, maar daar onder heb je honderden mannetjes die wel draaien maar weinig brengen. Ook door de opkomst van de mp3 zijn de zaken drastisch veranderd. Als je vroeger een plaat uit bijvoorbeeld Londen op een party draaide, gingen mensen nog meer uit hun dak omdat ze wisten dat die plaat moeilijk te verkrijgen was. Het was ook een behoorlijke investering om dj te zijn. Niet alleen je apparatuur natuurlijk, maar je moest ook vinyl blijven kopen. Je kunt tegenwoordig met een internetverbinding alles downloaden en dus ook draaien. Aan de ene kant is dat cool want je kunt nu dingen draaien die je vroeger niet kon vinden, maar aan de andere kant kan iedereen dat nu. Zonder ritmegevoel kun je al dj worden want je kunt de bpm’s aflezen en met één knopje kun je al backspinnen. Mijn vader en buurman kunnen in principe dj worden.’ Ondanks zijn merkbare lichte frustatie over de digitale dj snufjes vindt Krylon het dubbel. ‘De ene dag vind ik het echt kut dat het er is. De andere keer ben ik heel blij dat ik een scratch kan leggen met een plaat die ik niet had.’

Koopt Krylon ook minder platen nu hij zelf minder op feesten draait? ‘Nieuwe hiphopalbums koop ik zelden op vinyl. Wat ik nu koop is om mijn verzameling compleet te houden of om de artiest te steunen. Soms haal ik nog een re-issue en verder koop ik oude soulplaten en breaks. Tegenwoordig koop ik zelfs meer cd’s dan platen. Iedereen is minder vinyl gaan kopen. Er zijn nog een paar gasten om mij heen die stug blijven kopen maar het worden er steeds minder.

Ik ben benieuwd hoe lang het nog levensvatbaar is.’

Terugkijkend op de laatste tien jaar twijfelt Krylon geen moment als gevraagd wordt naar zijn dopeste ervaring. ‘Planet Rock in Eindhoven was veruit het vetste feest waar ik gedraaid en opgetreden heb met Frontline. Het was echt gruwelijk om voor zoveel mensen te draaien die mijn muziekkeuze waarderen.

Minder voor de hand liggend was een Major League drum ’n bass feest in Nighttown. Het was zo speciaal om heel die zaal mee te krijgen terwijl het geen standaard hiphopliefhebbers waren. Wat dat betreft kom ik nog even terug op een eerdere vraag. Een goede dj moet de skills hebben om mixtapes te kunnen maken maar ook parties te kunnen rocken. Een stempel op een party drukken, maar altijd blijven onthouden dat hij of zij in dienst staat van het publiek. Open staan voor nieuwe muziek, maar nooit vergeten waar hij of zij vandaan komt.’ •

‘ Mijn vader en buurman kunnen in principe dj worden.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

171

DJ Kypski

Kypski alias Thomas Elbers uit Utrecht is al zo’n zeventien jaar bezig als dj en wordt in zijn eerste jaren in de hiphopscene bekend als battle turntablist. Aan het einde van de jaren 90 wint hij flink wat krachtmetingen om later bij een breder publiek door te breken met zijn band C-Mon & Kypski.

Waar veel hiphop-dj’s in het hiphopcircuit blijven, slaat Kypski zijn vleugels uit na verloop van tijd. Hij ziet zichzelf dan ook niet als een typische hiphop-dj.

‘Nee, maar het is wel met hiphop begonnen. Vroeger ben ik erg beïnvloed door dj’s als DJ Q-Bert en Terminator X (dj van Public Enemy). Ook werd ik geïnspireerd door de productiestijl van The Bomb Squad, het producersteam van Public Enemy. Daarnaast leerde ik in Amerika, tijdens een vakantie in 1995, de in Seattle woonachtige scratch DJ Ace kennen. Ik was al in Nederland via internet met hem in contact gekomen en sprak in Amerika met hem af. Ik hield lange freestyle scratchsessies met hem en bezocht feestjes. Zo heb ik heel veel geleerd. Ace gebruikte scratchtechnieken die in Nederland nog helemaal niet bekend waren. Nederland liep blijkbaar behoorlijk achter op Amerika. Eenmaal terug in Nederland won ik dan ook de eerste Turntablized-wedstrijd.’

‘ De eerste keer Pinkpop was een mijlpaal voor ons.’

Dit is overigens niet de enige overwinning, want Turntablized wordt maar liefst vier keer gewonnen. Daarnaast wint Kypski edities van DMC (Disco Mix Club) en ITF (International Turntablist Federation). Na verloop van tijd besluit de Utrechter te stoppen met wedstrijden en zich te focussen op het schrijven en produceren van muziek met zijn formatie C-Mon & Kypski. De band brengt verschillende albums uit en doet in de loop der jaren veel optredens. ‘We hebben inderdaad veel toffe dingen gedaan. Pinkpop, Lowlands, North Sea Jazz en het toeren door Amerika zijn voor mij absolute hoogtepunten.’ De eerste keer Pinkpop staat de dj nog goed bij. ‘Dat was een mijlpaal voor ons.

We hadden nog nooit voor een publiek van 6000 man gestaan en het was de vraag of we dit als band wel aankonden.’ Het antwoord laat niet lang op zich wachten, als het applaus voor de band na het optreden tien minuten lang aanhoudt. ‘Dat geluid van die menigte gaf me echt rillingen over mijn rug en dankzij dit optreden hadden we ook Lowlands in de pocket.’

Net als bij veel collega-dj’s heeft de digitale ontwikkeling impact op Kypski.

Voor de Utrechter was de overstap een logische keuze. Hij werkt echter nog steeds met vinyl. ‘Ik ben geen vinylpurist, maar voor het opnemen van samples en scratches in de studio gebruik ik nog wel altijd vinyl. Als C-Mon en ik weer

Foto: Gabriel Eisenmeier

172

Smoelwerk DJ’s

27-01-2005 HIJS is Splashing opent REJECT filmfestival, Witte de Withstraat, Rotterdam

een plaat moeten maken, duik ik weer de kratten in.’ Toch maakt hij gretig gebruik van de digitale techniek. ‘Ik denk dat je de beste elementen uit beide werelden moet vissen. Als jij de sound van vinyl mooi vindt, dan kan je die sound van de plaat op je laptop zetten. Live zou ik niet meer heel snel analoog draaien, want ik ben al zo gewend aan Serato. Serato heeft me een nieuwe impuls gegeven, waardoor ik in 2008 bijvoorbeeld weer begonnen ben met mixtapes te maken (De Kyptape 2008).’

‘Ik ben geen vinylpurist.’

Naast de ontwikkelingen op dj-gebied, heeft Kypski de afgelopen tien jaar meer zien veranderen. Zo ziet hij in zijn eigen stad Utrecht grote verschillen tussen feesten in de jaren negentig en nu, 2009. ‘Rond 1997, de tijd waarin ik met Mo’ Money Family optrad, was een hiphopfeest vooral heel rauw, hard en underground. Je trof toen vooral veel kwaad kijkende hiphoppers aan. Nu is het heel anders. In Utrecht hangt een soort euforische, broederlijke sfeer en er worden veel meer stijlen muziek door elkaar gedraaid.’

Wat is voor Kypski de definitie van een dj? ‘Ik vind een dj een soort van metamuzikant. Een dj is niet vergelijkbaar met bijvoorbeeld een drummer of gitarist, maar het is wel iemand die de grote lijn neerzet met eigen of andermans muziek.

Als een dj een mooie set van drie uur neerzet, is dat voor mij ook muziek maken.

Voor mij staat een dj gelijk aan een muzikant en het maakt mij dan niet uit of het een plaatjesdraaier of turntablist is.’

Waar Kypski tot het begin van het nieuwe millennium nog veel met hiphop bezig is, wordt dat de afgelopen jaren minder. ‘Op dit moment ben ik een stuk minder met hiphop bezig dan vroeger. De tijden dat ik iedereen moest uitleggen wat een turntablist is, liggen achter me. Het belangrijkste is nu dat ik muziek maak, dj-sets doe en veel optreed met de band.’ •

‘ Een dj staat voor mij gelijk aan een muzikant.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

173

DJ mace

Foto: Fotopeer

174

Smoelwerk DJ’s

DJ Mace is een echte hiphopartiest. Naast zijn activiteiten als dj was hij in het verleden een verdienstelijke, Engelstalige mc en heeft hij zich beziggehouden met graffiti. Tijd voor een kennismaking met de sympathieke Brabander.

Eind jaren 80 raakt Rogier van Hout in de ban van hiphop. Illustere namen als Slick Rick, N.W.A. en De La Soul maken een onuitwisbare indruk op de jonge Brabander, die zelf begint met rappen, graffiti, beatboxen en draaien.

Later zou hij ook nog gaan produceren. Zijn Kool Moe Dee en Public Enemy-platen moesten heel wat verduren in de late jaren 80. ‘Mijn eerste platenspeler was de Dual van mijn vader. Daar lag zo’n dikke rubberen mat op en om toch te kunnen scratchen legde ik dan twee platen op elkaar. Dat werkte goed maar op die manier heb ik wel mijn Kool Moe Dee en Public Enemy platen flink lopen verpesten. Mijn eerste echte draaitafel was een Technics 1200 met een draai-pitch die ik in combinatie met een Alecto mixer gebruikte. Ergens halverwege de jaren 90 begon ik ook op feestjes te draaien.’

Grote inspiratiebron voor Mace is DJ Premier. ‘Niet alleen op het gebied van producties, maar ook scratchen. Als je het over dj’s hebt dan moet ik DJ Scratch, Knowhow, Jam Master Jay, Babu, Rob Swift en Jazzy Jeff ook zeker noemen. Op producersgebied zijn J Dilla, DITC en Nicolay inspiratiebronnen, maar ook heel andere muziek als Justice en Aphex Twin heeft invloed op mij. Ik werk ook veel samen met de geweldige scratchers Vindictiv en Optimus en die inspireren mij ook.’

Zelf scratcht de Brabander ook veel, maar hij beschouwt zichzelf niet als turntablist. ‘Ik draai ook wel op feesten en dat vind ik leuk om te doen maar het uitgangspunt is mijn eigen geproduceerde muziek. Daar gebruik ik de draaitafels ook bij. Als ik zou moeten kiezen ben ik het liefst bezig met produceren.’

Mace houdt het al tien jaar bij zijn Technics SL 1200’s. Een Gemini mixer is inmiddels vervangen door een battle mixer van Mackie. ‘Dat is allemaal niet zo veel veranderd. Het grootste verschil is dat ik met Serato draai tegenwoordig.’

Hiermee is hij begonnen toen hij DNS en Groove B aan de slag zag met het systeem. Hij besloot het zelf te proberen en was enthousiast. ‘Dat werkte zo goed dat ik het moest hebben. De belangrijkste reden om Serato aan te schaffen was dat ik met de controle van vinyl mijn eigen muziek kon draaien zonder platen te laten persen. Ik heb dat in het verleden wel gedaan en dat hoeft nu dus niet meer. Je maakt gewoon thuis een scratchtool die je oneindig aan kan passen. Hiermee kun je je shows veel interessanter maken. Voordeel van Serato is dat je het ook kan afwisselen met gewoon vinyl.’

De dj heeft een minder prominente plek in de Nederlandse hiphopscene ingenomen, vindt Mace. ‘De aandacht gaat momenteel voornamelijk uit naar (Nederlandstalige) mc’s, minder naar de muziek en al zeker minder naar de dj.

Dat heeft in Nederland wellicht ook te maken met het niveau van de dj’s en het feit dat de dj ook in andere ‘scenes’ actief kan zijn, of op een andere manier (dus niet als typische, scratchende hiphop-dj), dat weet ik niet. Tijden veranderen, maar eerlijk gezegd hoop ik wel dat de dj een essentieel onderdeel

05-02-2005 Buiten Westen Special, Melkweg Amsterdam

‘ De dj is de backbone en zonder ruggengraat is het moeilijk vooruit komen.’

van hiphop blijft/opnieuw wordt in Nederland. Het is tenslotte de backbone en zonder ruggengraat is het moeilijk vooruit komen.’

Mace koopt nog steeds vinyl vanwege het in zijn ogen (of eigenlijk oren) mooiere geluid. Met de introductie van mp3’s is wel iets van de magie verdwenen, vindt de dj. ‘In het begin kreeg je via via een tape en later vond je die ene plaat waar je al jarenlang naar op zoek was. Als je daar dan op een feestje mee ging draaien had je iets tofs waarmee je je kon onderscheiden.

Momenteel weet ik niet eens voor de helft wat ik op mijn laptop heb staan, terwijl ik vroeger een bak bij me had waarvan ik precies wist wat er in zat en wanneer de plaat begon bij wijze van spreken. Vroeger kende je de muziek gewoon beter. Dat maakt het draaien juist ook uitdagender. Een ander nadeel is dat je nog meer afhankelijk bent van kabeltjes en een machine. Bij vinyl weet je dat als ie het thuis doet hij het overal doet.’

Hoogtepunten zijn optredens met zijn crew GrandMasterMind en zijn project Fremdkunst dat hij heeft omgezet in een live show. Maar eigenlijk is iedere nieuwe impuls weer een apart hoogtepunt. ‘Elke keer als ik een product af heb waar ik trots op ben, als ik een nieuwe techniek onder de knie krijg, een nieuwe sound ontdek of als ik iets maak waarvan ik hoopte dat dat ooit gemaakt zou worden.’

DJ Kypski is een goed voorbeeld van de ‘dj van de toekomst’ vindt Mace.

‘Kypski vind ik een goed voorbeeld van ‘de dj als muzikant’. Scratchen met videobeelden gaat ook ongetwijfeld een onderdeel van de toekomst uit maken.

Daar ligt een groot stuk onontdekt terrein. Wat betreft de party dj: op veel hiphopfeestjes kan (helaas) net zo goed een jukebox neergezet worden. Voor en na optredens duiken mensen toch het rokershok in. Ik ben eigenlijk vooral benieuwd wat de toekomst gaat brengen.’

Momenteel is de Brabander bezig met de liveshow voor zijn album Fremdkunst uit 2007 met Vindictiv, Optimus, een gitarist en een saxofonist.

Met Optimus maakt hij een album genaamd Optimace, hij werkt aan het project TDK 60, levert scratches aan onbekendere groepen en werkt met muzikant/ producer Solo Moderna. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

175

DJ Mass

‘DJ Jazzy Jeff & The Fresh Prince’s Live at Union Square heeft mij echt geïnspireerd om dj te worden. Super technisch, maar ook heel erg op het publiek gericht. Ik ben jaren bezig geweest om uit te vogelen hoe hij de scratches en transform cuts voor elkaar kreeg. In die tijd moest je alles zelf uitzoeken en bestonden er geen tutorials op YouTube. Pas na anderhalf jaar kwam ik erachter dat Jazzy Jeff de crossfader gebruikte in plaats van de line switch en kon ik weer opnieuw beginnen.’

Uit de waslijst van feesten die zijn curriculum sieren, kiest hij als hoogtepunten zijn Wu-Tang Killa Beez tour door Maleisië en Indonesië met Cilvaringz, Salah Edin en Sueside maar bovenal het draaien rondom het optreden van KRS-One in de Melkweg. ‘KRS was al bijna twintig jaar niet meer in Nederland geweest en men was sceptisch of hij nu dan wél zou komen. Ik moest maximaal een uurtje voor en na het optreden draaien. Uiteindelijk was KRS gigantisch vertraagd en kwam hij zeker twee uur later dan gepland op. Het publiek werd steeds meer opgefokt over het uitlopen maar tegelijk ook hyper.

De vibe bij het publiek was uiteindelijk zo sterk dat bijna elke track van begin tot eind mee gerapt werd en het bijna een karaoke avond werd. Hoe langer ik doorging des te hyper werd het publiek. Het staat me nog goed bij dat ik Top Billin’ draaide, bijna om de maat de track stil liet vallen en het publiek de lyrics uitschreeuwde tot aan de laatste rhyme. Een legendarische avond waar ik nog vaak over aangesproken wordt!’

‘Ik begon 19 jaar geleden met de standaard Technics draaitafels, met niet veel later de ‘houten Jazzy Jeff’-Gemini mixer. Tegenwoordig bezit ik ook twee Pioneer CDJS MK3 en een Pioneer DJM 909 Mixer, evenals een half werkende eerste generatie Final Scratch en Torq.’ De twijfels die veel dj’s hebben over het digitaal draaien, zijn aan DJ Mass niet besteed. Hij is een van de eerste dj’s die de overstap maakte naar een Final Scratch/Serato. ‘Ik denk dat ik samen met Chief en Switch toch wel één van de eerste was. Ik heb er veel negatieve opmerkingen over gehad maar nu, zo’n vijf jaar later, draaien diezelfde dj’s met Serato. Inmiddels ben ik overgestapt op Pioneer CDJS die de standaard zijn in de clubs in Nederland. Geen gedoe, veel stabieler, geen laptops die crashen, geen kabels die tekort zijn en naalden die niet kalibreren.’

Hoewel DJ Mass de digitalisering van het draaien met open armen ontving, is hij minder optimistisch over het fenomeen mp3. ‘Een groot nadeel is dat opeens iedereen dezelfde tracks heeft en mensen zich heel snel dj durven te

Foto: AQ/Auke VanderHoek

176

Smoelwerk DJ’s

Massimo Baudo alias DJ Mass komt op vijftienjarige leeftijd in het bezit van draaitafels. Nu, bijna twintig jaar later, heeft hij zich ontpopt tot party dj met duidelijke turntablist elementen. Ervaring in de partyscene doet hij op als dj bij Two Outta Millions en later Select Personnel, waarmee hij in de jaren 90 veel optreedt in zowel Nederland als Duitsland. Daarnaast is hij te horen bij The DutchMasters/Villa 65 op Radio 3, is hij dj van Skate en Extince geweest en ken je hem van Raymzter, wiens eerste twee albums hij grotendeels produceerde en voor wie hij het management deed.

25-02-2005 Osdorp Posse releast Hollandse Hardcore Hip-Hop-Helden

noemen zonder zich te verdiepen in de muziek en de techniek. Een dj moest altijd aan zijn collectie werken en soms stad en land afgaan om bepaalde platenüberhaupt te kunnen draaien. Dope On Plastic van Uptown was bijvoorbeeld zo’n 12 inch waar ik meer dan een jaar naar heb gezocht. Dus voordat je al je platen op orde had om op een party te kunnen draaien, was je al een tijdje bezig als dj. Het grote voordeel is uiteraard dat het slepen van platen verleden tijd is en je je platen ook niet meer grijs draait. Verder is de mogelijkheid van het draaien van eigen edits ook een groot pluspunt en je switcht nu veel snellertussen diverse tracks.’ Op zoek naar nieuwe muziek gaat DJ Mass nog wel, maar het zijn voornamelijk soul en funk oldies die aan zijn setlist worden toegevoegd. ‘Omdat ik best een uitgebreide collectie bezit, is het meer het opnieuw ontdekken van de muziek.’

‘Ik vind het niveau van de dj scene in Nederland niet bijzonder hoog. Ik zie te weinig échte muziekliefhebbers. Ik heb met veel dj’s van het eerste uur een goede band, dat is toch min of meer familie geworden. Zo ontmoette ik DJ Edzon, hij had toen nog geel haar, voor het eerst in 1990 op de B-Boy Extravaganza, waar ik moest draaien. Verder ging ik met Knowhow en Kees de Koning in die tijd ook vaak mee naar Seymour Likely, waar Kees draaide en ik af en toe mee kon doen. Mr. Wix ging al voordat hij dj was ook wel eens mee, volgens mij zelfs een keer in de kofferbak bij plaatsgebrek in de auto. Ook ben ik lange tijd jaloers geweest op DJ Moola, de latere producer van Extince, die in KC Da Funkaholic zijn platencollectie mocht diggen. Ten slotte is Leroy Rey op dit moment denk ik wel mijn favoriete party dj. Super muzikaal en hij kent de platen die hij draait van begin tot eind. Hij is echt iemand die je nieuwe muziek doet ontdekken.’

Naast het dj’en heeft Mass liefde voor het produceren. Sterker nog, zijn eerste beat maakte hij een jaar voordat de eerste draaitafel gekocht werd. ‘Dat was niet meer dan ‘pauze’ en ‘stop’ indrukken op een cd-speler en daarna loopjes snijden op een taperecorder. Niet veel later kwamen er al computers en samplers bij.’ Na het bestuderen van favorieten als Pete Rock begon Mass zijn vaardigheden te ontwikkelen en aan beats te knutselen, het liefst zonder gezelschap en vaak vroeg in de ochtend en onafgebroken tot diep in de nacht.

Over het niveau van producers in Nederland is Mass een stuk optimistischer dan over de dj scene. Qua beats en producties spreekt hij over een hoog niveau, hoewel Nederlandse producers daar vaak niet genoeg credits voor krijgen. Eigen producties waar Mass echt trots op is, zijn Kut Marokkanen van Raymzter, I Doubt That You’re Ready van Rescue en de For You ‘N Yours EP van Two Outta Millions, welke twaalf jaar na de officiële release date opnieuw uitgebracht werd door een Japans label. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

177

DJ mista sweet

Foto: Murph

178

Smoelwerk DJ’s

Peter ‘Mista Sweet’ Oostinga is onder andere bekend van Hiphop In Je Smoel, B-Boy Breaks en Jammin On Beat. Met twintig jaar ervaring op zak omvat zijn cv een waslijst aan projecten: van hoogstaande live shows tot indrukwekkende battles en beats & breaks cd’s.

We springen maar liefst twintig jaar terug in de tijd, naar de dag waarop een jonge Peter zijn eerste draaitafel kreeg en verliefd werd op hiphopmuziek. Die plastic draaitafel kwam er op zijn negende of tiende verjaardag. ‘Op een gegeven moment, toen ik zo’n dertien à veertien was, had ik wat hiphopplaatjes.’ Na het zien van de videoclip van Herbie Hancock’s Rock It was Sweet verkocht.

‘Daarin staat iemand met een plaat heen en weer te zwaaien en dat probeerde ik dan na te doen. Zo ben ik een beetje begonnen met gewoon wat te klooien.’

Uiteindelijk werd er met behulp van plastic tassen en papier een slipmat in elkaar geknutseld en kon Sweet de geluiden van zijn voorbeelden redelijk nadoen op deze creatief aangeklede draaitafel. ‘Eind jaren tachtig, begin jaren negentig ben ik begonnen met draaien bij een jongerencentrum. Die hadden platen en Technics-draaitafels staan waar ik elke week een paar uurtjes mee mocht draaien.’

Tussen het einde van vorige eeuw tot 2009 heeft het genre hiphop een flinke groei doorgemaakt. Datzelfde geldt voor Sweet. ‘Het meest memorabele moment was mijn avontuur in Rusland, waar ik heb gedraaid op het International Breakdance Championship, vlakbij Moskou. Dat is een ding dat ik mijn leven nooit meer ga vergeten. Ik ben heel erg actief met mensen benaderen om te draaien en heb in het verleden op diverse break jams gedraaid die in het buitenland erg hoog aangeschreven staan. Als ik dat naar contacten stuurde, hadden zij echt zoiets van: wow, the boy is hot. In België en Duitsland had ik weleens eerder gedraaid, maar zo’n groot evenement als IBC is toch een andere categorie. Meestal krijg je toch te horen dat ze geen dj’s nodig hebben of dat er geen budget is, maar de organisator mailde me positief terug.’

Zo gezegd, zo gedaan. De persoon in kwestie wilde weten met hoeveel man Mista Sweet zou komen en wat hij wilde verdienen. Binnen een week was de deal rond. Toch bleef de dj nuchter onder de situatie en vroeg verstandig om een aanbetaling voor hij op het vliegtuig zou stappen. ‘Toen kreeg ik opeens een mail van Western Union dat ik het geld kon ophalen en was het duidelijk dat ze er echt voor wilden zorgen dat ik daar naar toe kwam. In het vliegtuig dacht ik: dope, maar waar kom ik terecht? Uiteindelijk beleefde Mista Sweet ten zuidoosten van Moskou een geweldig weekend op het International Breakdance Championship Kazan Open, waar hij goede contacten opdeed, feestte en veel draaide. Een superervaring die hij nooit had willen missen.

Hoewel alle hiphopelementen de afgelopen tien jaar hun doorbraak kenden, was het dj’ing dat de grootste veranderingen onderging. Het digitale tijdperk en de opkomst van de mp3 waren van grote invloed op het vak. Mista Sweet hield en houdt echter vast aan zijn ouderwetse platen met kartonnen hoes. De voordelen van het digitale systeem zijn volgens Sweet wel duidelijk. ‘Je kunt

28-02-2005 DAC releast Professioneel Chillen

je eigen remixes draaien, scratchen met eigen vocalen en je hebt natuurlijk weinig bagage wanneer je naar landen als Rusland reist.’ Wat weerhoudt Mista Sweet ervan over te stappen? ‘Het is gewoon een gevoelsding. Ik vind het dope om met mijn vinyl te komen en door mijn bakken te snuffelen. Ook thuis. Dat je al aan het nadenken bent wat voor party het zal zijn en wat de mensen tof zullen vinden. Dan ga je een selectie maken. De ene keer sta je rustige soul shit te draaien en de andere keer zijn het alleen maar bangers. En bij die b-boy dingen wil ik ook met wat freshe dingen komen. Ik wil elke keer een verse selectie meenemen. Op hiphopfeesten zijn toch vaak dezelfde mensen, dus ik wil niet dat ze dingen horen die ik een voorgaande keer ook gedraaid heb. Digitale boys slaan dat hele selectie-stuk over. Ze nemen gewoon hun laptop mee en kunnen alles draaien. In principe heeft het alleen maar voordelen, maar ik draai van oudsher al met vinyl en daar blijf ik bij. Die bak vinyl er naar toe krijgen, die bak er neer zetten, er lekker in graaien; dat zou ik niet willen missen. Misschien moet ik, als op een gegeven moment mijn rug echt naar de klote is, noodgedwongen overstappen, maar voorlopig redt mijn rug het nog prima.’

Wat Mista Sweet het meeste is bijgebleven van de afgelopen tien jaar dj’ing in Nederland is het feit dat het hele dj battle gebeuren op sterven na dood is gegaan. ‘Die turntablism battles zijn er nog wel en men is er ook nog wel mee bezig, maar die hele scene heb je niet echt meer. Wat je vroeger had, dat er zo’n battle was waar iedereen aanwezig was. De laatste jaren proberen ze het weer een beetje op te pakken, maar de scene is niet hecht. Turntablism is altijd een moeilijk ding geweest. Op een gegeven moment had je drie, vier verschillende battles in Nederland en toen was er opeens niets meer.’ Volgens Sweet komt dat vanwege het specialistische karakter van de discipline en doelgroep. ‘Turntablism is puur voor de liefhebbers en niet voor clubbeesten of de standaard hiphop head, wat ervoor zorgt dat de opkomst voor dit soort evenementen vaak klein is.’ Een samenhang tussen de afbraak van turntablism en groei van digidecks ziet Mista Sweet echter niet. ‘Al voordat die Serato en cd dingen kwamen, was het eigenlijk al een beetje klaar met die shit in Nederland. Het laatste wat ik me kan herinneren van de hype was toen Rockid naar de finale in Parijs ging. En daarna had je Kypski. Maar op een gegeven moment waren die ook klaar met battlen en was er geen opvolger meer. Je hebt nu wel gasten die goed bezig zijn, ook niet echt met battles, maar die proberen turntablism wel levend te houden.’

Momenteel is Mista Sweet bezig om samen met het Haags Hiphop Centrum leerlingen van verschillende elementen met elkaar kennis te laten maken. Zijn doel is om de hiphop vibe in zijn thuisstad terug te brengen en er een geheel van te maken. Daarnaast steekt Sweet veel tijd in dj workshops en is zijn drukke agenda gevuld met het creëren van beats en het maken van b-boy mix-cd’s met DJ Knowledge onder de alias SWOT Team. ‘En voor de rest gewoon ‘being a dad’, dat is het belangrijkste.’ Niet alleen voor zijn eigen dochter, maar voor een ieder die de basis en grondbeginselen van het dj’ing wil leren, kan de ervaren Mista Sweet een vaderrol vervullen. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

179

dj optimus

Foto: Pim Bonten

180

Smoelwerk DJ’s

Neels Smeekens alias DJ Optimus is een dj/producer die deel uit maakt van de DJ Grazzhoppa’s DJ Bigband, Ill Productionz, DigHeads, Fremdkunst en Gruesome Twosome. De dj begint midden jaren negentig met draaien en legt zich daarna ook toe op het produceren.

Optimus begint rond zijn zestiende te draaien op zijn kamer, dan nog met één draaitafel. Al gauw komt daar een draaitafel en een betere mixer bij en langzaamaan wordt de platenkast steeds voller. ‘Iedere week haalde ik, voor zover mijn portemonnee het toeliet, de nieuwste 12-inches.’ De dj begint, geïnspireerd door o.a. DJ Knowhow, DJ Premier, Jazzy Jeff en DJ Babu, met scratchen. Waar een aantal collega-dj’s gaat battlen, houdt Optimus het op dit gebied al snel voor gezien. ‘Bij battles ga je voor de roem, je wilt een ander afmaken. Dat vond ik een tijdje leuk, maar mijn voorkeur gaat uit naar iets tastbaars hebben; een release.’

De dj gaat verder met verschillende bands en is daarnaast actief als party-dj.

Het spelen in een band en produceren heeft echter wel zijn voorkeur, omdat je als plaatjesdraaier toch andermans muziek draait. ‘Het geeft mij een grotere kick als mensen losgaan op mijn eigen muziek. Ik kan er logischerwijs ook meer van mezelf in kwijt.’ De focus ligt dan ook meer op muziek maken als turntablist. Zo vormt Optimus vanaf 1998 met DJ Vindictiv Gruesome Twosome.

Het duo verzorgt verschillende scratches op albums van onder andere DJ Mace, Kas en VSOP. Hier blijft het echter niet bij. Vanaf 2005 vormen de twee samen met DJ Mace de groep DigHeads en een jaar later start het trio met andere muzikanten Fremdkunst. Dit unieke project kan het best omschreven worden als een diverse live show vol pompende beats, sferische soundscapes en het nodige scratchgeweld. Naast deze groepen vormt de dj met mc Ill Pro Ill Productionz, is hij actief als dj-docent bij het Rotterdamse HipHopHuis en speelt hij geregeld mee met de jazz/funk-band Leslie Nielsen. Alsof dit alles nog niet genoeg is, zit Optimus ook in een internationaal gezelschap van dj’s.

Vanaf 2002 is hij onderdeel van de DJ Grazzhoppa’s DJ Bigband. Met de Bigband worden veel shows in binnen- en buitenland gedaan.

Een optreden in 2004 in de Brusselse schouwburg De Munt staat de dj nog fris in het geheugen. ‘Normaal gesproken wordt eigenlijk alleen maar klassiek georiënteerde muziek in deze schouwburg geprogrammeerd, je hebt dan ook best status als je hier mag spelen. Wij stonden daar als Bigband met twaalf dj’s, een zangeres en een saxofonist in een uitverkochte zaal. Het optreden ging zo goed, dat we aan het eind een staande ovatie kregen. Dit optreden was voor ons als band een bevestiging dat we goed bezig waren.’

Met nieuwe digitale ontwikkelingen als Serato kunnen de dj’s van de DJ Bigband allerlei functies live toepassen. Ondanks het feit dat Optimus eerst heel sceptisch is over Serato, is hij er na een keer proberen erg over te spreken.

Waar sommige collega-dj’s het als vervanging van vinyl zien, ziet hij het meer als een tool/instrument. ‘Ik kan met Serato op een andere manier live een track of beat maken. Voordeel is ook dat je niet meer met platen hoeft te slepen en

12-03-2005 Terilekst reageert op Slangbang van Osdorp Posse met Def P diss

‘ De sound van vinyl is nog steeds niet na te bootsen.’ je alle muziek op beide tafels hebt.’ Waar de dj vroeger het draaien op feesten soms minder vond, komt het plezier dankzij Serato weer een beetje terug. ‘Je kan nu als turntablist allerlei nieuwe trucjes uithalen.’ Volgens Optimus schuilt er wel een groot gevaar in de digitale ontwikkeling. ‘Jonge dj’s met weinig ervaring kunnen het overzicht kwijtraken doordat je er zoveel mee kan. Verder vind ik het gevaarlijk dat je Serato bij sommige battles mag gebruiken. Een dj kan nu bijvoorbeeld dingen voorprogrammeren, wat een set gemakkelijker maakt. Het afstickeren en wisselen van je platen is een onderdeel van een goeie turntablist set, dit gaat met de komst van Serato natuurlijk een beetje verloren.’

Het werken met vinyl is overigens niet uit beeld geraakt. ‘Zeker niet, ik ben nog altijd aan het cratediggen, de sound van vinyl is nog steeds niet na te bootsen. Ik hoor het heel erg goed als dj’s mp3’s draaien: de producties zijn gewoon minder dik en warm dan op vinyl.’ Los van de techniek waarmee een dj draait, gaat het Optimus uiteindelijk om de skills van een dj. ‘Een dj is iemand met een eigen stijl. Je herkent ook aan de platen dat hij het is. Een echte dj laat het publiek kennis maken met nieuwe muziek en zijn set moet logisch in elkaar zitten. Knowhow is zo’n dj. Ik bleef voor hem wakker om te luisteren wat hij nu weer ging draaien.’

Helaas zijn er volgens de uit Middelburg afkomstige dj niet heel veel dj’s die zo’n hoog niveau halen. ‘Er is een aantal goed bezig, maar het niveau in landen als België, Frankrijk en Duitsland is hoger. Iedereen doet z’n eigen ding en door samen te trainen zal het niveau veel sneller beter worden. In Gent spreken dj’s met elkaar af om te trainen, dat zie je hier niet. Over het algemeen was het niveau de afgelopen tien jaar helaas best laag. Dit weerhoudt Optimus er niet van om in de toekomst door te gaan met muziek maken. ‘Ik hoop dat ik in de toekomst veel muziek kan blijven produceren en regelmatig op het podium mag staan. Het mooie van muziek maken is voor mij dat je nooit uitgeleerd bent, ik hoop me altijd te blijven ontwikkelen.’ •

‘ Het geeft me een grotere kick als mensen los gaan op m’n eigen muziek.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

181

DJ Rachi

Ooit begonnen als mc wist Rachi het element dj’ing pas echt naar zijn hand te zetten. Naast een flinke lijst gewonnen battles was Rachi een tijd lang de vaste dj van Are MC. Momenteel begeleidt de Brabander Skenkie, met wie hij in 2007 de finale van de Grote Prijs van Nederland bereikte, en Fotosynthese.

Op Raymons tiende verjaardagsfeestje werd de fundering gelegd voor de latere meervoudig DMC kampioen DJ Rachi. ‘Ik kreeg mijn eerste hiphopplaatje, de LP van De La Soul, 3 Feet High And Rising. Vanaf die tijd begon ik mijn eerste plaatjes te draaien en probeerde ik een beetje te scratchen op van die cheap ass platenspelers waarvan steeds de naald brak. In deze periode ontdekte ik mijn liefde voor vinyl en besloot daarmee verder te gaan. Sinds 1995 ben ik in het bezit van twee Technics SL1210’s en kon ik echt aan de slag. Via via kreeg ik cassettebandjes met complete opnames van radiostation Hot 97. Zo gruwelijk hoe Funkmaster Flex die platen backspinde! Die rauwe New York style inspireerde mij enorm. Ook vond ik de cuts van Premier op Gang Starr-tracks altijd heel dope en ik probeerde zelf ook zo te cutten.’ Op deze wijze verschuift de aandacht van Rachi langzaam van mc’ing naar dj’ing.

Een jaar eerder was Rachi namelijk nog vol overgave teksten aan het schrijven voor zijn crew Deadly Maniacs. Uiteindelijk wordt hij de vaste dj voor Imadodattaz en hangt hij de microfoon definitief aan de wilgen.

De in Boxtel (Noord-Brabant) woonachtige dj neemt het draaien serieus en legt zich toe op turntablism. Hij bestudeert video’s van de DMC World DJ Championships en oefent urenlang om nieuwe technieken onder de knie te krijgen of oude te perfectioneren. Dit werpt uiteindelijk zijn vruchten af. ‘In ‘97 won ik de Numark Scratch To The Edge battle, in 2000 heb ik de DMC Battle For Dutch Supremacy gewonnen en nam ik deel aan de DMC Battle For World Supremacy in de Millennium Dome te Londen. In 2006 won ik het DMC Dutch DJ Championship en deed ik mee aan het DMC World DJ Championship in het Hammersmith Palais te Londen. In 2007 en 2008 won ik ook nog King Of The Turntable.’

‘ Ik vond die DMC videobanden altijd zo dope en nu stond ik er zelf op!’

Foto: Fotopeer

182

Smoelwerk DJ’s

Als je wint heb je vrienden en als het even mee zit ook een sponsor. Fabrikant van dj mixers Audio Innovate ziet Rachi wel zitten als boegbeeld en biedt hem een contract aan. ‘Audio Innovate was sponsor van DJ Vinroc (tweevoudig ITF World Champion) en wilde mij nu dus ook sponsoren …, dat is toch dope! Ik vond het in ieder geval een eer.’ Wat is het verschil tussen zijn set-up van 1999 en 2009? ‘Hmmm, dan moet ik even nadenken. Tien jaar geleden had ik twee Technics SL1210 draaitafels met Shure M44-7 naalden en een Technics SH DJ 1200 mixer. Nu in 2009 heb ik dezelfde draaitafels maar met Ortofon Concorde Q-Bert-naalden en een Audio Innovate AEM 100i mixer. Tevens gebruik ik Traktor Scratch in combinatie met een Acer laptop.’ Als het aan Rachi ligt, komt er geen verandering in zijn manier van spinnen. ‘Gewoon twee draaitafels, een mixer en o ja, een laptop. Voor mij is dat de ideale set-up, omdat ik niet van de traditionele stijl van draaien wil afwijken. Ik zal vast niet de enige zijn die dat gewoon het beste vindt werken en daarom denk ik dat tijdcode-vinyl altijd wel zal blijven bestaan. Al moet ik toegeven dat volgens mij die dj midi-controllers wel steeds populairder worden.’

Het gebruik van mp3’s met behulp van Traktor Scratch heeft er niet toe geleid dat Rachi zijn platen links laat liggen. ‘Ik ben niet omgeschakeld van vinyl naar digitaal maar ik heb digitaal erbij genomen. Persoonlijk zie ik geen grote nadelen aan het digitale draaien. Ik vind het geluid van vinyl wel doper dan de digitale sound. Een groot voordeel is echter wel dat ik alles kan spinnen, ook als het niet op vinyl geperst is. Dat ik nu ook geen zware platentassen en bakken meer hoef te sjouwen is een bijkomend voordeel.’

‘ Ik ben niet omgeschakeld van vinyl naar digitaal maar ik heb digitaal erbij genomen.’

Hoe kijkt ‘Big Rah’ naar de dj-scene in Nederland? ’Er zijn een hoop goede dj’s hier maar ik vind het jammer dat er gasten zijn die met cd-spelers draaien.

Daar ben ik niet zo’n fan van, ik hou meer van de traditionele stijl, gewoon met vinyl.’ Rachi zou graag zien dat turntablism wat meer publiciteit krijgt. ‘Op het gebied van turntablism hebben we wel talent in Nederland maar er is niet zo veel aandacht voor. Zeker als je het vergelijkt met andere landen.’ •

Tijdens het DMC-wereldkampioenschap in Londen beleeft Rachi ook het vetste moment uit zijn dj-carrière. ‘Het was de doelstelling om daar ooit te staan en uiteindelijk stond ik daar inderdaad voor zo’n groot publiek. Ik vond die DMC videobanden altijd zo dope en nu stond ik er zelf op! Ik moest daar gewoon handtekeningen uitdelen alsof ik één of andere celebrity was. Nou ja, ben ik eigenlijk ook wel, toch? (lacht)’

22-03-2005 Eerste uitzending met Jiggy Djé en Venz op Lijn 5

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

183

DJ rockid

Vanaf mid jaren 90, 1995 om precies te zijn, bemant Rockid virtuoos zijn decks. Ondanks vele prijzen en zijn lange staat van dienst barst hij vreemd genoeg niet van het zelfvertrouwen. ‘Ik ben nog steeds wel eens zenuwachtig voor optredens. Gelukkig maar, dat houdt de kwaliteit hoog.’

Ooit begon Robin Seung Young met het draaien op schoolfeesten. Het was de Delftse DJ Fanatic die in zijn jongere buurtgenoot een talent zag. Fanatic nam hem onder zijn hoede, gaf hem de naam Rockid en gunde hem wat draaiuurtjes in coffeeshop Netsotov waar Fanatic in die tijd wekelijks Eastcoast georiënteerde hiphop draaide en een open mic hostte. Vrij snel daarna dook Rockid regelmatig op bij undergroundfeesten in Delft (Party Groove), Rotterdam en Zoetermeer. We kennen hem als Turntablized-kampioen, viervoudig winnaar van de Nederlandse dj-kampioenschappen en als onze landsvertegenwoordiger op het dj WK: DMC World in Londen, Parijs en New York. Ook heeft hij een paar jaar getoerd met de big beat-band Head First en de League of XO Gentlemen. Rond 2002 maakte hij zijn rentree in het club circuit als eclectische dj. Sinds 2008 legt hij zich ook toe op produceren.

Een veelzijdige kerel, zowel op muziekgebied als in apparatuurkeuze. Hoewel veel dj’s tegenwoordig nog steeds huiveren om voor digitaal te kiezen, maakt Rockid gretig gebruik van wat de technologische vooruitgang hem biedt. ‘Ik begon ooit met Technics SL1200’s en een Vestax PMC 07. Nu heb ik een DJM 600, Numark DXM PRO met twee Technics SL1210’s, twee Pioneer CDJ’s en een laptop met Serato.’ De mogelijkheden die nieuwe apparatuur biedt zijn cool, alleen maken ze ook een boel kapot. Rockid steekt zijn ergernis over de opkomst van illegale downloads en droefheid over de teloorgang van vinyl niet onder stoelen of banken. ‘Mp3’s werken als een kankergezwel. Ze betekenen het einde van de gerenommeerde platenzaken.’

‘ Vroeger was alles anders. Maar, echt niet altijd beter!’

Foto: Sido Wijga – Lemonfresh

184

Smoelwerk DJ’s

Ook ‘pannenkoek dj’s’, zoals hij het zelf mooi verwoordt, kunnen niet op zijn goedkeuring rekenen. ‘Veel dj’s en clubs nemen genoegen met de geluidskwaliteit van slechte mp3’s.’ De belangrijkste eigenschappen van een goede dj volgens Rockid: ‘Draaitafel-skills, een eigen stijl, identiteit en eigen geluid. Dat laatste kun je toepassen door je mixjes extra flair te geven, originaliteit. Je moet inspelen op je publiek en plezier uitstralen als je het voorrecht hebt om te mogen werken in deze business.’ Amerikanen als Q-Bert, Funkmaster Flex maar ook medelanders Fanatic, Creamo, Chainsaw, Knowhow en DCS inspireren hem in zijn eigen werk. ‘Nederland staat naar mijn mening

24-03-2005 Raymzter releast Rayacties

nog steeds hoog op de dj-lijst. Gelukkig is er een boel talent in de Nederlandse dj-scene! Op het vlak van sounds, innovatie en ga zo maar door. Da’s toch vet?

Toch had je vroeger meer natuurlijke selectie onder dj’s. Wie wilde draaien moest eerst een dure basisinstallatie en een stapel platen kopen. Dat waren de mensen die het écht graag wilden. De doorzetters, muziekliefhebbers. Nu zie je veel mensen, en ik heb het zelf meegemaakt, die je komen vertellen dat ze pas twee weken hitjes downloaden, zelf geen draaitafels hebben maar wel een neef die feesten organiseert. En die staan nu al leuk in clubs en op feesten te draaien. Kan hoor! Ik gun iedereen zijn hobby! [lacht] In Nederland is de motivatie om te draaien veranderd. Dat vind ik jammer maar ook begrijpelijk.

Het kan en mag vandaag de dag nou eenmaal. Vroeger was alles anders. Maar echt niet altijd beter!’

Verfrissend, een hiphop dj die niet in het verleden blijft hangen. Maar kunnen we eigenlijk nog wel van een echte hiphopscene spreken met al die cross overs tussen de club- en hiphopscene? ‘Gelukkig niet meer. Ik heb in de loop der jaren een evenwicht gevonden door elektronische dance muziek met een cross over geluid naar hiphop te draaien. Een boel andere hiphop jocks vinden die sounds erg dope. Je ziet steeds meer festivals en feesten waar dat soort sounds te horen zijn! Zelf heb ik ook een party concept, dat heet Foktop! Ik heb dit concept in het leven geroepen omdat de tijd nu rijp is voor house/hiphop cross over stijlen.’

Die instelling verklaart meteen waarom hij het Electronic Music Festival (Detroit, 2003) een van zijn dikste dj-ervaringen vindt. ‘Het regende die dag.

Binnen twintig minuten had ik al die mensen in de regen aan het dansen. Ik bracht die onmiskenbaar Nederlandse, eclectische stijl. Dat vinden ze daar dope. Maar er is meer. Ook DMC World, mijn eerste tracks op hoge positie op Beatport, de Marlboro Flashback tour to Public Enemy met de League of XO Gentlemen en mijn eerste Foktop! mix-cd waren mooie mijlpalen.’

Klaarblijkelijk kijkt Rockid meer vooruit dan achteruit. Hoe denkt hij over de toekomst? Blijven dj’s van vlees en bloed of worden ze vervangen door robots met keuzemenu? ‘Ik hoop en denk dat dj’s altijd blijven bestaan. De muzieksmaak van dj’s moet de leidraad blijven. •

‘ Ik heb in de loop der jaren een evenwicht gevonden door elektronische dance muziek met een cross over geluid naar hiphop te draaien.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

185

DJ savage

Hij was actief in het dj battle-circuit en deed mee aan DMC, ITF en Turntablized. Daarnaast stond hij bij diverse live optredens van Appa en De Jeugd van Tegenwoordig achter de one and two’s. Ten slotte nam hij voor artiesten als Extince, Regga en Sticks & Delic de cuts voor zijn rekening. Savage mag zich met recht een allrounder noemen binnen het dj vak.

‘ Als je klaagt dat je iets mist, ga er dan zelf naar op zoek. Dichte deuren zijn er om ingetrapt te worden.’

Michael Sauvage (Savage) krijgt zijn eerste draaitafels op 14-jarige leeftijd.

Hij raakt geïnspireerd door mixtapes uit de Verenigde Staten en Frankrijk.

Drukdoende om goede apparatuur te verzamelen, vindt DJ Savage het aan het beginvan het huidige millennium tijd om de battle scene onveilig te maken. En met succes. Net bezig wint hij in 2002 de Rookie Of The Year-prijs op Turntablized in Paradiso. Een jaar later schopt hij het tot de finale waar hij de titel aan DJ Chief moet laten. 2003 blijkt toch een succesvol jaar: de jonge dj schrijft de DMC en ITF battles op zijn naam. Volgens Savage is Turntablized de beste battle waaraan hij heeft deelgenomen. ‘Turntablized in Paradiso trok een publiek dat echt voor de dj battles kwam. Een betere entourage voor turntablists heb ik sindsdien in Nederland niet meer gezien.’

Savage is een echte allrounder. Na enkele jaren actief te zijn geweest in de battle scene besluit hij vaker artiesten live te begeleiden. Savage was de dj voor acts als Spacekees & Terilekst, Furiuz Stylez, Appa, De Jeugd van Tegenwoordig en Regga. Voor veel van deze acts neemt hij ook de ‘cuts’ voor zijn rekening en zijn z’n scratches ook te horen op de albums Vitamine E van Extince, Fakkelteit van Sticks & Delic en Colucci Era van Fakkelbrigade.

Een goede dj volgens Savage: ‘Hij moet veel muziek luisteren en hebben geluisterd. Hij moet breed georiënteerd zijn ongeacht zijn roots. Ik vind het altijd dope als een dj zijn strepen verdient in de battles voordat hij de clubs ingaat. Tegelijkertijd zijn er veel skillvolle turntablists die weer geen party’s kunnen rocken.’

In de afgelopen tien jaar zijn een paar dingen veranderd voor Savage. Zo digt hij nu ook digitaal. Zijn set-up is naast zijn trouwe Technics en Vestax-draaitafels uitgebreid met de Rane TTM SL57 met Serato. En daarbij een MacBook met twee actieve speakers van Dynaudio (AIR15). Savage ziet Serato als de beste oplossing om digitaal te werken, maar toch de feel van vinyl te houden. ‘Ik kan nu elke willekeurige instrumental downloaden en die upcutten of jugglen.

Vroeger moest je die (op vinyl) zoeken. Dus dat is voor mij een luxe. Nadeel van deze ontwikkeling is dat je te maken krijgt met een ‘skip’-generatie van dj’s omdat complete albums nauwelijks nog beluisterd worden.’

De hiphopscene is de afgelopen tien jaar enorm gegroeid, maar ondanks dat is er volgens Savage nog te weinig brood te verdienen met dj’en. Hij hoopt dan ook dat de komende tijd de markt voor hiphop groter wordt. •

Foto: Arjan van Cadsand

186

Smoelwerk DJ’s

25-03-2005 HIJS presenteert Tonedeff en Pack FM, Speakers Delft

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

187

DJ tlm

Foto: AQ/Auke VanderHoek

188

Smoelwerk DJ’s

DJ TLM is bij het grote publiek bekend als dj van rapper Brainpower. Hoewel dit een flink gedeelte van zijn cv beslaat (het duo verzorgde samen meer dan 2000 shows) doet de Amsterdammer nog veel meer. Zijn scratchwerk is te horen op platen van The Proov tot Hans Dulfer en hij weet al 14 jaar menig hiphopfeest tot een succes te maken.

In de dagen dat Uncas Huges nog maar net DJ TLM (The Last Mohican) heette, oefende hij keihard in zijn slaapkamer. ‘Ik was acht uur per dag thuis aan het oefenen. Vervolgens ging ik van huisfeestjes naar een jongerencentrum (Volta) en weer door naar een studentencafé (Meander). In Meander heb ik een jaar lang elke week gratis gedraaid. Dat was voor mij de kans om te oefenen voor publiek. Daarna kwamen de gigs in ‘echte’ clubs. Er is niets zo dope als muziek die je graag hoort keihard door speakers in een club te kunnen blazen.

Het gaat vanzelf. De draaitafels roepen mij gewoon. Ik moet draaien!’

Het aantal flyers is inmiddels niet meer te tellen. Maar liefst 14 jaar draait TLM al op feesten door heel Nederland zoals Bassline, Rampage, Freshmode, New Jack City, Urbantown, Classic Material, Sweet & Sexy en Supafly en hij organiseerde samen met DJ Man!e vier jaar lang de feesten in De Kade (Zaandam). Zijn dopeste herinnering aan een feestje gaat een behoorlijke tijd terug. ‘Dat was tijdens een Bassline avond. Het was mijn eerste keer solo in de grote zaal van Paradiso en ik heb die mensen echt doodgemaakt! Ik ging zelf ook helemaal uit mijn dak. Ik stond zo hard te bouncen achter de draaitafel, niet normaal!’ Een paar hoogtepunten? ‘Draaien voor 10.000 man op een festival, optreden in de Arena voor Maxima, draaien op het strand van Curaçao, shows met Brainpower waar 20.000 tot wel 400.000 mensen staan te springen, draaien met Cash Money, draaien met Jazzy Jeff, etc. etc.’

TLM noemt vele hoogtepunten maar is dan ook van vele markten thuis. Zijn scratchwerk is te horen op platen van The Proov, Beef, Dicecream, ADHD, Hans Dulfer, The Partysquad en natuurlijk Brainpower. Op de radio presenteerde hij diverse shows waaronder Represent dat door Juize FM werd uitgezonden. Samen met Brainpower en Too Tall was hij een tijdje op de televisie te zien als co-presentator van hiphopshow MTV RAW. Daarnaast richtte hij samen met Man!ak de, inmiddels verkochte, populaire community website ML75 op.

Alsof dat allemaal niet genoeg is, maakte TLM ook nog zo’n dertig mixtapes.

De dj was vroeger bepalend voor de mixtapes, iets waar de laatste jaren aardig wat verandering in is gekomen. De Amsterdamse dj denkt daar het zijne over.

‘Het doel van een mixtape is simpel: promotie. Een mixtape was gewoon een tape met daarop een mix van een dj, maar tegenwoordig denken mensen eerder aan een cd van een rapper omdat zij hun promotie-cd’s ook mixtapes noemen. Wat ik wel apart vind, is dat veel rappers hun mixtapes nu bijna als albums behandelen. Ze kondigen hun mixtapes ruim van te voren aan, organiseren een release party voor hun mixtape, schieten clips voor hun mixtape, etc. Dat zijn allemaal dingen die je vroeger voor een album deed.’

04-04-2005 Pete Philly & Perquisite releasen Mindstate

‘ Er zijn een heleboel dj’s bij gekomen, maar het niveau is gedaald.’

De scheidslijn tussen een goede en een wacke dj is vrij duidelijk voor de Amsterdammer. ‘Een goede dj is een dj met mixing en turntablism skills, muziekkennis, uitstraling, passie en een eigen flavor/style. Ik vind het ook erg belangrijk dat je als dj in staat bent om het publiek goed aan te voelen. Er zijn een heleboel dj’s bijgekomen, maar het niveau is gedaald. De meeste dj’s kunnen niet hangen. Veel gasten hebben geen ballen (durven geen risico te nemen als ze draaien), geen skills, geen uitstraling en/of geen passie voor die shit. Maar ik denk dat het wel weer goed komt want ik heb gezien dat er bij de nieuwe generatie dj’s ook jongens tussen zitten die nog wel echt bezig zijn met hun skills.’ Voor die nieuwe generatie zou TLM een voorbeeldfunctie kunnen vervullen. Wie is zijn eigen belangrijkste inspiratiebron? ‘Als het gaat om dj’s die mij inspireren is er één naam die ik altijd gelijk zal noemen: DJ Jazzy Jeff.

Die man draait zo strak! Hij heeft de kennis, is in staat om muzikaal alle kanten op te gaan, is mad on point met zijn cuts en juggles en hij heeft zijn eigen stijl.

Het is voor mij echt een genot om die gast te zien en horen draaien!’

De digitale revolutie heeft ook bij TLM zijn intrede gedaan, al is er in de basis weinig veranderd. ‘Ik gebruik thuis nog steeds de set Technics SL1200 draaitafels die ik 16 jaar geleden heb gekocht. Voor liveshows gebruik ik mijn TTX draaitafels van Numark. Die cd draaitafels die nu overal gebruikt worden zijn gewoon niks voor mij. Shit voelt gewoon niet goed aan. Ik wil draaiend vinyl onder mijn hand voelen. Ik ben dan ook erg blij dat er systemen als Serato Scratch Live bestaan. Ik kan gebruik maken van alle digitale voordelen, maar nog wel lekker met draaitafels rocken.’ Toch heeft digitaal niet enkel voordelen.

‘Het grootste nadeel aan mp3’s is dat iedereen nu ineens dj denkt te kunnen worden. De drempel is heel laag geworden. Aangezien er nauwelijks wordt gecontroleerd of ze de muziek waar ze mee draaien ook daadwerkelijk hebben gekocht, downloaden ze de muziek vaak illegaal. Ze betalen er dus geen cent voor terwijl de echte dj’s jarenlang geld hebben uitgegeven om hun collectie op te bouwen.’

Uiteindelijk ziet hij de toekomst wel positief tegemoet. ‘Zolang er feesten zijn zullen er dj’s zijn dus wat dat betreft zit het wel goed. Ik denk dat vooral op het gebied van techniek dingen gaan veranderen. De midi controller gaat een grotere rol spelen want er komen hele dope controllers aan. Deze zullen de plek van de cd speler in gaan nemen. Ik denk dat dj’s op een gegeven moment niks meer mee hoeven te nemen. In elke club staat dan een computer en een controller en de dj hoeft dan alleen maar in te loggen om bij zijn/haar eigen muziek collectie te kunnen komen die gewoon online staat opgeslagen.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

189

DJ turne

Foto: Cindy Marler

190

Smoelwerk DJ’s

DJ Turne draait al ruim tien jaar op grote en kleine feestjes in Nederland, maar zo af en toe ook in Engeland, Duitsland, Oostenrijk en Spanje. Verder staan grote merken als Fubu, Phat Farm en Nike op zijn cv en trok een van zijn mixtapes de aandacht van niemand minder dan Snoop Dogg, die hem vroeg voor zijn show te spinnen.

In 1996 kreeg Turne voor het eerst draaitafels tot zijn beschikking. ‘Ik had ze geleend van een homie die moest afstuderen. Hij kon niet focussen als hij die dingen thuis had dus ik kreeg ze twee maandjes te leen. Daarna heb ik een jaar of twee gespaard om zelf zo’n set thuis neer te zetten. Toen begon ik ook te spinnen in de lokale coffeeshop, De Duivel in Amsterdam en op schoolfeesten.’ Die kleine dingetjes groeiden uit tot grote dingen. Party’s zoals Knockout, Hell’s Kitchen, Latin Village, Bassline, Rof!, verschillende Cannabis Cups en de zaal warm draaien voor artiesten als Anthony Hamilton, Black Eyed Peas en Jeru The Damaja . Ook buiten de clubs is Turne geen onbekende. ‘Ik heb cuts gedaan voor mensen als Zwart Licht, Tim Beumers en Extince. Met de voorstelling Skills van theatergroep Made in da Shade trok ik een tijdje door Nederland. Ik heb mad veel mixjes gemaakt voor onder andere Fat Beats, FunX, 15 Minutes en Lijn 5.’

Het harde werken heeft hem geen windeieren gelegd. ‘In de afgelopen twee jaar heb ik ongeveer 150 gigs per jaar gedaan. Het is nu mijn werk geworden.

Voorheen heb ik gewoon gestudeerd en bij Dell als account manager gewerkt, maar toen ik vier jaar geleden die stap kon maken heb ik het gedaan. Het is beter dan een negen tot vijf en het is iets dat ik kan doen vanuit de liefde voor hiphop.’ Toch kan hij niet helemaal rondkomen van alleen hiphop. ‘Ondertussen draai ik niet alleen maar hiphop. Ik probeer ook bedrijfsfeestjes en festivals te doen. In hiphop-parties zit niet genoeg geld. Dat is ook een van de grootste verschillen tussen hiphop en andere muziekstromingen waarbij de dj centraal staat. Hiphop loopt qua financiën flink achter hoewel de scene groot is.’

Een van de grootste veranderingen voor de dj is de opkomst van de cd en de mp3. ‘Ik wilde heel lang niet omschakelen, ik vond het nep. Maar dan zie je in de clubs die andere boys die alle kanten op kunnen met die dingen en dan is er op een gegeven moment ook niet meer tegen op te boksen met alleen vinyl.

Serato was er toen nog niet, dus stapte ik over op het draaien met cd’s. Ik merk nu ook dat ik het fijn vind om heel veel bij me te hebben. Vroeger was het drie kratten vinyl met in totaal driehonderd platen meesjouwen en nu is het twee tassen met cd’s en heb ik in principe tussen de 20.000 en 30.000 tracks bij me. Zo kan je bij terugkerende hiphop-parties elke keer vers komen.’

Ondanks de overstap naar cd’s staat bij Turne thuis nog precies dezelfde set-up als jaren geleden: twee keer een Technics SL1200 en een Vestax PMC05 Pro mixer. ‘Daar heb ik er trouwens in de loop der tijd wel vier of vijf van versleten. Ik draai buitenshuis eigenlijk alleen maar met cd’s en hoe die spelers werken heb ik gewoon in de praktijk geleerd. Er was een tent waar ik iedere week vijf uur draaide dus ik leerde snel. In de toekomst zit Serato er ook wel aan te komen voor mij.’

15-04-2005 Eerste uitzending De Battle op Ned 3

Toch is het verdwijnen van vinyl het ding dat Turne het meest is bijgebleven van de afgelopen tien jaar. ‘Vroeger liep je in Amsterdam van Fat Beats naar Boudisque, naar Rhythm Import, naar Soulfood, naar Dance Tracks, naar Fame en eventueel Concerto. Dat hele rijtje is nu weg, met de nodige consequenties.

De benadering van de dj is helemaal veranderd. Nu zie je gasten die gewoon een paar dagen wat tracks downloaden en klaar is Kees. Vroeger (en nog steeds met hele harde pappies) moest je een hele stad, provincie, land, werelddeel afreizen om diezelfde, nu te downloaden track, te vinden, kopen, samplen of rocken. Daarmee is ook een hoop knowledge gestorven. Dat diggen mis ik, het hoorde echt bij het dj’en.’

Turne mist ook de echte mixtape in de scène. ‘Tegenwoordig is een mixtape een mc-ding, met wat tracks en wat gelul ertussen. Die echte tapes waar ik van hou worden eigenlijk bijna alleen gemaakt door de gasten die dat tien jaar geleden ook al deden.’ Turne’s meest bekende mixtape is ongetwijfeld de Dillalicious mixtape vol. 1. ‘Ik had die tape gemaakt naar aanleiding van een concert dat Dilla gaf in Amsterdam. Hij was toen al erg ziek, zat in een rolstoel, en een goede homie van me en ik hadden zoiets van: we gaan een tape maken om de man op te vrolijken. De dag nadat ik de mix af had, belde Presto mij om te zeggen dat Dilla was overleden. Ik wilde toen niks met die mixtape doen want dit was gewoon te bizar. Uiteindelijk heeft Presto mij overgehaald om juist op deze dag als eerbetoon die tape online te gooien. Later werd de mix ook gehost door de officiële Dilla site en is hij honderdduizenden keren gedownload.

Ik krijg nog steeds berichtjes en mailtjes vanuit de hele wereld als reactie op die tape.’ Wanneer je zo veel lof voor je product ontvangt is het logisch om met een vervolg te komen. Is volume 2 onderweg? ‘Weet je, dat ding was eigenlijk alleen voor Dilla. We hebben die ‘rest in peace’ toen bij Presto er voor geplakt en klaar. Van mensen zoals J Rawls, Stacy Epps, Jazzy Jeff en Snoop Dogg heb ik persoonlijk gehoord dat ze geraakt werden door die tape. Als ik met een tweede deel zou komen moet ik wel heel heeel heeeeel erg hard komen.’

Over het hoogtepunt van de afgelopen tien jaar hoeft Turne niet lang na te denken. ‘Mijn favoriete moment blijft toch die keer dat ik op een beurs in Duitsland mocht draaien. Ik was 21 en kreeg echt goed betaald, een grote hotelkamer en allerlei gratis dingen. Ik draaide tijdens die beurs bij een basketbalveldje van Fubu en LL Cool J kwam samen met zijn dj handtekeningen uitdelen. Als begeleiding draaide ik een uurtje lang allemaal LL joints. Er was een hele goede vibe tussen mij en zijn dj Cut Creator en op een gegeven moment zegt hij: ‘Als je zin hebt kan je vanavond die show met mij rocken.’ Later die dag bleek ook nog eens dat DJ Enuff (VS) zijn vliegtuig had gemist en DJ Semtex (UK) te laat was. Hierdoor kon ik in plaats van één uur ineens vier uur draaien op het feest. Toppunt was natuurlijk dat ik toen, met Cut Creator als een soort van coach naast me, ook nog voor 3500 man tijdens de show van LL mocht draaien. Ik vond het gruwelijk.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

191

dj Vindictiv

In 1994 schaft Chris Smith, alias DJ Vindictiv, zijn eerste platenspeler aan. Hij ontwikkelt zich in de jaren hierna tot een multifunctionele dj die als scratch-muzikant, turntablist en plaatjesdraaier van zich doet spreken.

Het begint echter, zoals bij veel beginnende dj’s in het midden van de jaren 90, bij de radioshow Dutch Masters van DJ Knowhow, Mental Case (Kees de Koning) en Too Tall. ‘DJ Knowhow heeft mij met dit programma aangezet om te beginnen met dj’ing. Ook was en is DJ Premier een groot voorbeeld voor mij met zijn scratches op tracks, net als Johnny Juice Rosado van Public Enemy.’

In 1998 behaalt de dj de finale van de Nederlandse DMC. Hij doet echter vooral van zich spreken in het nieuwe millennium. In 2002 start DJ Grazzhoppa’s DJ Bigband, een internationaal project dat snel van zes naar maar liefst twaalf dj’s groeit. Vindictiv is een van die dj’s. De Bigband gaat tal van (internationale) festivals af, waaronder het Roskilde festival in Denemarken.

De dj denkt met groot genoegen terug aan dit festival. ‘Roskilde is een van de tofste evenementen waar ik gespeeld heb. Het mooiste moment kwam toen we Funky Mule speelden, dat is een scratchtrack waar twaalf dj’s tegelijk een melodie spelen. Op deze knallende uptempo track ging heel de tent los.’ Een improvisatie-jam in Mechelen (België) herinnert Vindictiv zich ook nog levendig.

‘We deden daar met vier dj’s van de DJ Bigband, Stephane Galland op drums en Michel Hatzi op bas een optreden voor 150 man in een kleine theaterzaal genaamd KC Nona en alles viel op zijn plek. Bij dit optreden voelde ik echt de magie van geïmproviseerde muziek.’

‘ Ik vind het belangrijk om gevoel te houden met vinyl.’

Foto: Visual Vectorz Project

192

Smoelwerk DJ’s

De Bigband-optredens zijn echter maar een deel van Vindictiv’s werkzaamheden. Hij vormt al vanaf 1998 samen met Optimus het duo Gruesome Twosome en in 2005 vormt dit duo met DJ Juggernaut Mace de groep DigHeads. Met deze formaties worden verschillende dingen uitgebracht.

Het blijft hier echter niet bij, want in 2006 starten DigHeads, gitarist Shycop en saxofonist Erwin Vann met Fremdkunst een uniek project waarbij het demo album B-beat & Soundscapes van DJ Mace live wordt nagespeeld. Fremdkunst is een mix van scratches, samples en breaks die uiteindelijk leidt tot harde beats, funky geluiden en filmische soundscapes.

Uiteindelijk stapt ook Vindictiv over op Serato. Ondanks dat de digitale techniek veel voordelen heeft, geef ik nog wel de voorkeur aan analoog draaien.

Of dit zo blijft weet ik niet. Ik ben met vinyl opgegroeid en vind de klank en warmte van een vinylplaat uiteindelijk wel mooier.’

‘ Een dj staat achter zijn eigen muziekkeuze.’

Het gegeven dat door technieken als Serato draaien toegankelijker wordt, ziet de dj vooral als positief. ‘Muziek is immers iets goeds om je tijd in te steken.’

De dj is echter ook kritisch. ‘Met de nieuwe technieken hoef je minder te diggen voor dope muziek.’ Zelf speurt Vindictiv nog met plezier platenbakken af op zoek naar die ene originele sample. ‘Originaliteit vind ik belangrijk als je een dj of producer bent. Je ziet steeds vaker dat dj’s hetzelfde draaien, terwijl ze vroeger meer een eigen sound of vibe hadden.’

Vindictiv heeft een duidelijk beeld van een goede dj. ‘Een dj staat achter zijn eigen muziekkeuze, doet wat hij wil en onderscheidt zich door een goede partij weg te zetten. Als drie dj’s precies hetzelfde draaien, is er iets mis. Sterker nog, dan wordt er eigenlijk ouderwets gebite.’ Het publiek speelt een belangrijke rol. ‘Vroeger was het publiek kritischer. Ze eisten meer van een dj en waren dus niet zo snel tevreden als nu. Toen zag je nog dat het publiek echt voor een bepaalde dj kwam, dat zie je nu minder.’

De Middelburger vindt het niveau van de dj-scene dan ook niet heel hoog. De kunstvorm is een beetje tot stilstand gekomen en sinds 2003 is er voor Vindictiv zelfs sprake van achteruitgang. ‘Het gat tussen de wereldtop en Nederland is vrij groot. Eigenlijk is het hele turntablism-niveau omlaag gegaan als je kijkt naar wedstrijden. Dat heeft denk ik te maken met de overstap naar digitale hulpmiddelen.’

Ondanks de wat sombere constatering over de scene blijft de dj hard bezig.

Hij verzorgt met Optimus optredens en workshops in binnen- en buitenland en deelt podia met Public Enemy, De La Soul, VSOP en Jiggy Djé. Alsof dat nog niet genoeg is, verzorgt Vindictiv met Optimus cuts voor Kas en VSOP en is hij onderdeel van het team dat verantwoordelijk is voor de filmmuziek van graffiti-film Fatcap Express. De duizendpoot hoopt echter dat het grote moment van zijn carrière nog moet komen. ‘Ik heb het gevoel dat ik er nog niet alles uit heb gehaald. Het zou geweldig zijn als er een dvd van de DJ Bigband uitkomt, maar ik wil vooral muziek blijven maken zolang het kan. Er is nog zoveel te ontdekken en te doen!’ •

‘ Het gat tussen de wereldtop en Nederland is vrij groot.’

18-05-2005 deHop met Scram Jones, GMB, Ganza & Garret (London Police), Groot Handelsgebouw Rotterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

193

d j i w d l e wer s r e c u d o r p n e g t krij h c a d n a a r e e m s d d n e a e l t s r e d e N s i r a a p d o n g e n i r e d n o z t i u n e ge

JAN van WIERINGEN SHOCKMOUNT

19-05-2005 Brainpower releast Even Stil

04-06-2005 State Magazine gelanceerd

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Op m’n vijftiende of zestiende. Eigenlijk omdat ik geen beats kreeg van andere producers en ook niet echt producers kende. Ik vind muziek maken sowieso erg leuk.

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

Delic, Dr. Dre, Kanye West. Alchemist, al is die soms slechts redelijk, Neptunes, al is dat niet echt helemaal mijn ding. Irv Gotti is ook een harde producer, niet haten fokkers!

BIG2 Als de ene helft van The Opposites is Big2 de afgelopen jaren vooral bekend geworden als rapper. Tegelijkertijd ontwikkelt hij zich als producer tot dé go-to-guy voor rappers die op zoek zijn naar een hiphoptrack met hitpotentie. Naast zijn werk met The Opposites levert hij producties aan onder anderen SpaceKees, Turk, Ali B, Darryl en Dio. Voor laatstgenoemde produceert Big2 nagenoeg het hele album Rock & Roll uit 2008.

196

Smoelwerk Producers

11-06-2005 Prrrrrt! Pow!! 1, Meker Middelburg

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Tjah, de style. Alles klinkt dichterbij, minder ‘galmerig’. Alles is sowieso meer dirty south style. In 1999 waren we allemaal nog steeds heel erg boombap. Maar ik denk dat het goed is dat er een vernieuwing is gekomen, anders sterft hiphop uit. Het moet blijven vernieuwen. Zo kan het door leven.

Alleen ben ik veel meer fan van alle oude shit. Daar heb ik echt respect voor. Rick Ross komt wel hard though, maar die doet z’n eigen beats niet volgens mij.

Heb je een eigen sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Ik weet het niet. Ik vind dat ik heel divers ben, maar ik hoor het wel. Ik ben heel erg old school. Tenminste, gewoon oud geluid. Jaren negentig stijl. Veel boombapshit, ook al bereikt het meeste daarvan niet het grote publiek. Bij mij thuis hoor je dat wel. En ik denk dat mijn stijl van mixen ook meer jaren negentig is. Harde drums. Die nieuwe shit klinkt allemaal, zoals ik zei, heel dichtbij. Bij mij klinkt het wat meer zoals Cypress Hill enzo. Je weet wel, hiphop, ouwe! I love it! Willem (Willy, de andere helft van The Opposites) hoort het ook. Ik denk niet dat ik vernieuwend ben. Ik ben meer op zoek naar het oude nostalgische gevoel. Dat vind ik heel tof. Maar ik voeg dan wel m’n eigen flavor er aan toe. Dus ja, dat is mijn sound. Maar ik wil er geen label opplakken, omdat ik voor hetzelfde geld morgen ineens keihard progressieve beats ga maken en super futuristisch ga klinken.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Nee, niet echt. Die Zwolle-sound was wel kenmerkend voor een paar jaar geleden. Nu weet ik het niet. Ik denk wel dat we hier meer bezig zijn met verschillende stijlen hiphop. Het is verschillend omdat het zo klein is hier in Nederland. We worden niet gekenmerkt door één sound. Het leeft. En dat is goed. Maar je zou het eigenlijk moeten vragen aan iemand uit Duitsland ofzo, iemand die niet uit Nederland komt in ieder geval.

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets (een bepaalde sound bijvoorbeeld)?

Ik vind het niveau vrij hoog. Ik vind vaak dat er toffere shit of net zulke toffe platen uitkomen in Nederland dan wat er overkomt vanuit Amerika naar Nederland.

Ik mis niet echt iets. Als ik iets mis, probeer ik het zelf te maken haha.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Nee, denk ik niet. Maar dat is worldwide zo. Die gasten die voor Biggie enzo hebben geproduceerd vroeger krijgen bijna geen credits, op Premo na.

Gasten als Dr. Dre vangen ook veel shine, omdat die zelf in de clip zitten. Maar mensen weten eigenlijk meestal niet wie de producer is. Mensen denken nog steeds in dit kikkerlandje, en daarbuiten ook, dat degene die zingt of rapt in de clip ook degene is die de muziek in elkaar heeft gezet. En dat is helaas niet zo.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Op Tijdmachine met Dio. Vind ik gewoon een harde plaat. Die was het leukst om te maken. Ik weet nog dat ik met Dio zat te kloten in ‘de studio’ en dat we echt stonden te springen en dansen toen die beat gefixt was!

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Het maakt me eigenlijk niet zoveel uit. Ik vind het altijd wel leuk. Wel werk ik het liefst als ik weet dat Willem komt. Dan ga ik ’s nachts, als niks en

03-07-2005 Hague Hiphop 6, parkeerterrein ADO Den Haag stadion

niemand me kan storen, tot diep in de nacht of soms tot de volgende ochtend aan het werk en heb ik zo een paar beats klaar liggen. Dat inspireert en motiveert me echt. Ik produceer het liefst voor vrienden waarmee ik kan lachen. Of iets dat me verder kan brengen. Of waarin ik mezelf kan bewijzen. Dat geldt ook voor schrijven. Die track met Kempi (Kom Nie Hier) schreef ik echt lekker, omdat ik het gevoel had dat ik mezelf moest bewijzen.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Ik begin meestal met de melodie of de samples.

Daarna komen de drums. Als dat klopt en pompt, pas ik de details toe. Bij de echte hits verloopt dat vrij natuurlijk.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja op welke manier?

Ja, soms remt het je creatieve brein, omdat je bepaalde patronen gaat gebruiken en in formules gaat denken. Dat is nooit goed. Echte muziek moet op gevoel gaan. Dat is het beste. Helemaal vrij laten gaan.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Met Kempi sowieso. Er zijn veel samenwerkingen en medewerkingen geweest het afgelopen half jaar. Dus dat zul je nog wel zien.

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Sef zorgt voor een positieve sfeer in de studio! Hij wil bouwen. Hij vindt dingen tof. Dat is leuk. Sommige gasten komen binnen en gaan zitten mokken, zo van ‘ja ik weet ‘t niet hoor.’ Willie Wartaal kan ook binnenkomen met zo’n soort positieve vibe. Zo van ‘ok, doe dit eens en dat eens en zo gaan we het doen, hard! Ja man dit is master!’ Ik vind dat lekker om mee te werken, omdat ik het ook niet altijd helemaal weet.

Ook al lijkt dat misschien wel zo. Muziek is ook maar een beetje kloten, maar niet doorvertellen haha. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

197

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Met beats maken ben ik begonnen in 1991.

Nummers produceren doe ik vanaf 1997. De muzikale genen komen van mijn vader en ik heb dan ook meerdere saxofoon- en gitaarlessen gevolgd. Dat duurde niet langer dan een jaar, want om hele nummers te maken had ik aan een instrument niet genoeg. Nadat ik via via in contact kwam met Ricardo (L.Rock) van D.A.M.N. uit Eindhoven en hoorde wat zijn producer DJ Bass had gemaakt, wist ik zeker dat dit was wat ik wou gaan doen.

CON CRETE In aanloop naar U-Niq’s tweede Nederlandstalige album Het Kapitalisme noemde de Rotterdamse rapper producer Concrete als één van de weinige personen die hem creatief kan beïnvloeden. Niet zo vreemd dus dat Concrete (niet te verwarren met de mc uit Rotterdam) vele tracks voor U-Niq produceerde. Ook het grootste deel van Winne Zonder Strijd, het debuutalbum van Winne, en het Arabischtalige album Horr van Salah Edin, komen van zijn hand.

Foto: Murph

198

Smoelwerk Producers

08-07-2005 SpaceKees & Terilekst releasen langverwacht debuutalbum

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

Niet echt één in het bijzonder. Ik vind wel veel producties goed, maar om een producer erg tof te vinden moet je, denk ik, het merendeel van zijn producties tof vinden en dat heb ik bij geen enkele producer. In Nederland heb ik van FS Green nog geen matige of slechte beats gehoord en ook is zijn sound erg nice, dus van hem verwacht ik nog veel.

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Veel. Er waren sowieso veel minder mensen die het deden, alles was hardware en er waren misschien twee of drie verschillende samplers die niet eens speciaal voor hiphop waren gemaakt. Er was weinig informatie beschikbaar want zelfs de muziekwinkels wisten nog maar net wat een sampler was. Nu is het moeilijk om op de radio een nummer te vinden waar geen samples in zitten. Als je een pc met internet hebt kun je muziek maken, wat zeker een goede ontwikkeling is, want zo krijgen ook mensen met verborgen talenten een kans om te laten zien wat ze in huis hebben.

Hoe zou je je eigen sound omschrijven?

Soulful met kloten. Of het nou een snelle of langzame track is, het moet je raken in hardheid en/ of gevoel.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja hoe klinkt deze?

Zeker. Het zijn beats die blazen maar waarvan je, als je ze hoort, zeker weet dat ze niet van de States zijn omdat ze te apart of te experimenteel klinken.

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets?

Het niveau van een producer wordt wat mij betreft bepaald door hoe uniek zijn producties klinken. Eerst vond ik altijd dat producers te veel kopieerden van de States, maar nu daar weinig interessants meer vandaan komt beginnen de goede producers zich van de copycats te onderscheiden.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Zeker niet! Ik kan niet voor elke producer en elke situatie spreken maar een beetje producer heeft twee tot drie keer zoveel tijd en energie in een track zitten als de rapper of zanger(es) die op die track rapt of zingt. Het begint en eindigt bij de producer. De artiest is degene die er met de meeste credits vandoor gaat (en dat vaak ook schaamteloos doet), hij of zij is het gezicht van de track. Het is dan ook een ongeschreven regel dat de artiest elke gelegenheid in de media aangrijpt om de producer(s) van de betreffende track(s) de credits te geven die hen toe komt. Wat dat betreft hebben sommige ‘artiesten’ in dit land nog heel wat te leren. In dit land zijn de inkomsten in deze scene zo minimaal dat credits krijgen vaak het enige is waar je het nog voor doet. In de States hebben ze het al lang door en vandaar dat producers daar ook de aandacht/credits krijgen die zij verdienen.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Eerst Sound Of The Slums van Inspectah Deck.

Verder ook Energie en Rotterdam van U-Niq en Rood van Winne. De combinaties tussen beat en mc hadden op die tracks, wat mij betreft, niet beter gekund.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track. Waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Meestel werk ik aan lege beats zonder samples.

Toen ik begon met beats maken, werden er bijna alleen beatloops gesampled van platen. Het was dan ook de kunst om zelf een beat te maken die net zo dope klonk als die op de plaat. In het begin was dat ook het enige waar ik me mee bezig hield. Als je een lege beat hebt die bangt, klinkt bijna elke sample goed erop. Je kunt meestal horen hoe goed een producer is als je de samples weghaalt. Als ik toevallig dope samples tegenkom zet ik er wel drums onder, maar meestal begin ik met een lege beat.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja op welke manier?

Vroeger was het de kunst om met twintig seconden (16Mb) sampletijd een hele beat te maken. Nu heb ik 500Gb aan samples tot mijn beschikking. Gek genoeg word ik er niet echt productiever van. Ik doe nog net zo lang over een beat, al kan ik nu wel verfijnder te werk gaan en is de geluidskwaliteit ook een stuk beter.

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of artiest?

Niet een in het bijzonder, maar de gehele samenwerking met Winne was erg nice. Hij is een van de weinige rappers/artiesten die een producer echt zijn werk laat doen. En andersom.

Hoe verwacht je dat de sound qua producties in Nederland zich de komende jaren zal ontwikkelen?

Ik denk dat, omdat er nu zo weinig van het buitenland komt, er een steeds duidelijker wordende unieke Nederlandse sound zal ontstaan…wat echte hiphop betreft dan. •

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Alleen en niet onder invloed. ‘Ik vind het belangrijk om helder te blijven.’ Met mensen om me heen kan ik geïnspireerd raken, maar een beat maken doe ik alleen. De basis staat meestal binnen tien minuten, maar het uitwerken kan een paar uur duren. Soms ben ik een halve dag bezig met zoeken en verfijnen tot ik tevreden ben.

29-07-2005 deHop met Wajeed, Raymzter, Jawat! & Tiquestar, Restaurant Lamaranda IJmuiden

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

199

Voordat de Zwollenaar hordes jongeren als fans krijgt, is hij al jaren bezig met produceren. ‘Ik ben op m’n vijftiende begonnen toen ik na een verhuizing mijn drumstel weg moest doen. Ik was een erg fanatieke drummer van m’n tiende tot m’n vijftiende, was er minstens een uur per dag mee bezig! Voor mijn drumstel is toen een computer in de plaats gekomen en zo ben ik begonnen met hiphopbeats en drum ‘n’ bass.’

Je bent begonnen met hiphopbeats en drum ’n bass.

Heeft drum ’n bass altijd nog je interesse gehad en wil je daar ook weer mee verder?

Drum ’n bass en allerlei soorten beatmuziek hebben nog altijd m’n interesse inderdaad en ik wil in de toekomst onder andere instrumentale albums gaan maken. Sterker nog, als ik de kans krijg begin ik vandaag nog aan een instrumentale plaat.

DELIC Eind 2007 komt er een einde aan Opgezwolle, één van de meest toonaangevende hiphopgroepen in Nederland.

Producer Delic (Peter Blom) is toe aan andere dingen en gaat eerst een poosje op reis, rappers Sticks en Rico treden voortaan op met A.R.T. achter de draaitafels. Tijdens een afscheidsoptreden in 013 Tilburg wordt Delic letterlijk op handen gedragen door het publiek. Het geeft aan dat de producer in deze formatie zijn credits wel krijgt, en dat is niet meer dan verdiend. De originele muzikale creaties van Dippie Delic zijn een belangrijk onderdeel van het succes van Opgezwolle.

Foto: Peter Blom (Delic)

200

Smoelwerk Producers

23-08-2005 THC releast Artikel 140

de ‘feel’ van de track en performance van artiest bijvoorbeeld. Ik voel dan zo’n vlinderachtige sensatie in mijn maag. Daarna bel ik acuut mijn moeder op.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

In een rustige setting en nuchter. Tegenwoordig tenminste. Een kop thee erbij zelfs. Voorheen stond er tijdens een tapesessie meestal wel ergens whisky die zo nu en dan werd geaaid en werd er gesmoked en gepraat. Vooral in het begin tijdens Vloeistof was het altijd feest. Ik weet nu niet waarom eigenlijk, maar dat heb je als je jonger bent. Tegenwoordig is het wat rustiger hè, wat meer het EO-gevoel.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Hier heb ik geen vaste manier voor.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Ja hoor, volgens mij wel. Over het niveau en geluid van Nederlandse producers in het algemeen heeft Delic geen mening. Hij verklaart dit door te zeggen al een tijdje uit de muziekwereld te zijn, maar hiphop boeit hem gewoon ook niet genoeg. ‘Simpel gezegd vind ik de muziek niet interessant. Er zijn ongetwijfeld dingen die uitkomen die ik wel interessant vind, maar ik ben te lui om alles af te zoeken.’

En hoe verliep het proces van een track opnemen met Sticks en Rico in de Opgezwolle tijd dan?

We hadden daar geen formule voor, maar het was wel erg prettig dat we nogal op één lijn zaten over waar we naartoe wilden met tracks. Ik heb het weleens anders gezien bij mensen waarbij het opname- en schrijfproces erg moeizaam gaat. Bij ons ging dat allemaal redelijk vanzelf. Het hele punt is dat als je veel aan het nadenken bent over hoe dingen moeten met een nummer of plaat, dan weet je dat het niet goed zit. We gingen vaak gewoon zitten en dan nieuwe beats luisteren om te kijken of dingen aansloten. Of Rico en Sticks gingen concepten uitwerken die ze thuis hadden bedacht of we zaten ter plekke iets helemaal nieuws te maken. We hadden door lang samenwerken heel letterlijk vaak aan een half woord genoeg. Dat je elkaar niet hoeft aan te kijken over wat er met een back-up moet gebeuren of waar een break komt, dat soort dingen.

Dat was wel bijzonder.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Waar ik trots op kan zijn is als ik ergens mee bezig ben en alle elementen kan laten samenvallen zodat alles klopt. Dat klinkt vaag, maar wat ik bedoel is dat dan alle onderdelen op elkaar aansluiten, zoals je mix,

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Ja, met name mixtechnisch zijn er onwaarschijnlijk grote ontwikkelingen geweest op het vlak van professionele plug-ins en effectkaarten voor in de computer. Er zijn nummers die op het moment

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Volgens mij is er vooral een verschil in het aantal producers, omdat deze dagen de stap naar een thuisstudio-setup erg klein is. Dit is mooi, want er is erg veel talent onder mensen en überhaupt is muziek maken therapeutisch oneindig verantwoord natuurlijk.

Kwantiteit is alleen niet per se kwaliteit.

wereldwijd in de hitlijsten staan die van begin tot eind behandeld zijn, opgenomen en afgemixt, in een computer zonder een mengtafel te hebben gezien.

Werken in ‘the box’ noemen ze dat en zeker voor de thuisproducer zijn de mogelijkheden tot professioneel geluid dichter binnen handbereik dan ooit. Wat dat betreft is het als producer wel echt een zegening om in deze tijd te leven.

Met welk programma maak je je producties?

Met Logic.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Ik denk daar weleens over maar ik kom dan toch meestal tot de conclusie dat ik op het moment niet hele specifieke wensen heb. Als ik mensen moet gaan noemen kom ik op Prince bijvoorbeeld, of Yasmin Levy.

Begin 2009 verschijnen berichten dat Delic kunstschilder is geworden en zijn eigen galerie opent.

Dit betekent echter niet dat hij muziek voorgoed vaarwel heeft gezegd. ‘Sterker nog, als ik de kans krijg begin ik vandaag nog aan een instrumentale plaat.’

Delic over deze nieuwe muziek: ‘Ik heb veel ideeën in m’n hoofd, oh jongen zo veel, maar ik laat over een tijdje gewoon een nieuwe plaat horen, dat is beter dan nu vertellen wat er in mijn hoofd spookt.’•

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

201

‘Ik merk namelijk nog steeds dat er veel mensen zijn die boombap willen horen. Kijk maar naar M.O. & Brakko: die hebben de Grote Prijs van Nederland ook gewonnen met voornamelijk boombap-beats. Zolang mensen die stijl hiphop nog steeds dope vinden hoef ik me geen zorgen te maken.’

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

Internationaal zijn DJ Premier en Pete Rock toch wel mijn grootste voorbeelden, ook heeft 9th Wonder me erg beïnvloed. Uit Nederland Klaas Vaak (Stropstrikkers), Benzie (KGV), Spliff-A-Tack (M.O. & Brakko) en D-Incredible (onder andere Zo Moeilijk). Stuk voor stuk mensen die de boombap-sound levend houden, daar moeten we zuinig op zijn. Ook noem ik Stagga Beats, een opkomend talent uit Amsterdam.

dopa ganda De Amsterdamse producer Dopaganda is nog een relatieve nieuwkomer in de scene, al doet zijn cv anders vermoeden.

Voor Appa produceerde Dopa al handenvol beats en verder spitten onder anderen Risskant, Regga, Rosa Ana, Nosa en Heist-Rockah over zijn producties. Ook alle tracks van z’n groep Escalatie Team komen van zijn hand. Dopa’s hart gaat voornamelijk uit naar (sample-based) boombap en hij hoopt dan ook dat dit geluid in de komende jaren niet verdwijnt.

Foto: Sander de Rapper

202

Smoelwerk Producers

02-09-2005 t/m 4 september 2005 the notorious IBE

Welke verschillen zijn er tussen het jaar waarin je begon en 2009 op het gebied van produceren?

Voor mij persoonlijk is het grootste verschil dat ik van Reason 1 naar Reason 4 ben gegaan, wat betreft het programma wat ik gebruik om beats te maken.

Doordat het programma steeds beter en uitgebreider werd, heb ik nu meer mogelijkheden en is de geluidskwaliteit van m’n beats erg vooruitgegaan, maar mijn werkwijze is niet veel veranderd.

Hoe zou je je eigen sound omschrijven?

Ouderwetse boombap. Ik denk dat ik met mijn sound een beetje ben blijven hangen in de nineties.

En dat bedoel ik op een goede manier. Je ziet nog steeds bij optredens van Amerikaanse artiesten dat de mensen het meest los gaan op tracks uit die tijd, zeg maar het geluid uit ‘93-’96. Dat is dus de sound die ik nastreef. Uiteraard probeer ik het een eigen twist mee te geven, het heeft geen zin om vijftien jaar oude muziek te gaan herkauwen.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Ik denk het niet, daarvoor is er teveel variatie in geluid. Als je het geluid van bijvoorbeeld Delic, Kubus, Big2 en FS Green naast elkaar legt, kan je niet

echt spreken van één geluid. Er zijn veel producers in Nederland die hun eigen sound hebben ontwikkeld en niet anderen proberen na te doen. Ik denk ook niet dat je daarmee weg zou komen.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Ja. De namen van de producers worden vaak genoemd in de intro van de track of staan vermeld bij de tracktitel, bij de playlists van radioshows, enzovoorts. Bij 101 Barz zie je ook dat er aandacht is voor de producers. Ook werken veel groepen in Nederland met een vaste producer, die daarmee ook meer onderdeel en gezicht van die groep is.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Een Brug Te Ver van Zo Moeilijk. Dat is nog steeds één van mijn favoriete tracks. Ik vind Nosa een van de beste mc’s van Nederland, dus op die track ben ik best trots. Ook één van mijn hardere beats, al zeg ik het zelf. Lotte van Per.Verz, hetzelfde verhaal. Harde beat, dope rapper. En Balpenmoord van Appa’s TBS Mixtape. Ik heb enorm veel reacties op die beat gekregen. Veel gasten wilden ineens met me samenwerken, ze wilden ook een Balpenmoord op hun album of mixtape. Nog steeds komen wel eens mensen naar me toe om me props te geven voor die ene beat. Dat is toch het mooiste van muziek maken: waardering krijgen van mensen. Daar doe je het stiekem toch een beetje voor.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

De mensen die mij kennen van 101 Barz (waar Dopa zich voorstelde als ‘alcoholist van de week’) zullen het misschien niet direct zeggen, maar ik ben altijd honderd procent nuchter als ik werk aan mijn beats. Ik kan me dan toch het best concentreren en focussen. Meestal werk ik in mijn eentje, een aantal keer heb ik met Greg Kerkwerper aan beats gewerkt.

Hij is een fenomeen, hij kan met zijn stem ganzen, kraaien en hele indianenstammen nabootsen. Met hem heb ik mijn meest vernieuwende werk gemaakt.

Nuchter was ik toen overigens niet.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Het produceren begint voor mij met het luisteren naar oude soulalbums uit de jaren ‘70. Ik vind het moeilijk om er echt normaal van te kunnen genieten, want ik ben altijd bezig met het zoeken naar geschikte samples. Als ik het idee heb dat een bepaald nummer geschikt is om te samplen, zet ik dat nummer op mijn computer en knip ik het in stukjes van één à vijf seconden. Daarmee ga ik puzzelen. Omdat ik mijn eigen stempel op de beat wil drukken, sample ik bijna nooit loopjes. Ik vind het leuker en uitdagender om zelf een loop op te bouwen uit kleine stukjes. In veel van mijn beats hoor je het origineel dan ook bijna niet meer terug, ook omdat ik vaak samples combineer van verschillende nummers. Ik wil altijd graag het idee hebben dat ik iets creatiefs met het origineel heb gedaan. Als ik klaar ben met puzzelen, zet ik er drums en een basslijn onder en klaar is Kees.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Niet echt. Ik gebruik weinig hardware, het technische gedeelte van produceren staat me tegen.

Daarom houd ik het graag zo simpel mogelijk.

Met welke rapper zou je graag nog willen werken?

Ik zou nog steeds graag een track met Nosa willen doen. En met Per.Verz. Ook ben ik zoals velen erg onder de indruk van Fresku. En Tim Beumers zou volgens mij ook best hard klinken op een Dopa-beat.

Het zijn er teveel om op te noemen. Misschien wordt het tijd voor een Dopaganda-cd, met rappers uit heel Nederland op mijn beats. Lijkt me een puik plan.

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper?

Ik heb de track Stomp.zinnig van Rosa Ana opgenomen een week voordat ze beviel van haar eerste kind, dat was wel een aparte ervaring. Ook zal ik nooit vergeten hoe Rosa Ana met die enorme buik als een bezetene nog die teksten van haar zat in te spitten. Als dat kind van haar geen harde rapper wordt dan weet ik het ook niet meer. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

203

godz wrath De mixtape The Campaign van SuperCharger Records uit begin 2005 was een ware voltreffer voor het vierkoppige productieteam Godz Wrath. Sinds die release bevinden MOD the Black Marvel, Ciph Barker, Jordan River Banks en Dirty Needlez zich tussen de producerende top van Nederland. Hun duistere hardcore geluid levert ze samenwerkingen op met Amerikaanse undergroundacts als Killah Priest, Black Market Militia en Shabazz the Disciple. MOD en Ciph rappen zelf ook over Godz Wrath producties heen voor hun solowerk, zoals de Zoominati The Counter Movement mixtape van laatstgenoemde.

Foto: SuperCharger

204

Smoelwerk Producers

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Jordan River Banks: Een jaar of elf, twaalf geleden ben ik begonnen. Ik moest gewoon muziek maken, kon niet anders.

Ciph Barker: Rond 2001 ben ik zelf begonnen uit noodzaak. Er was niemand in mijn omgeving die beats maakte in de sfeer die ik dope vond.

MOD: In 1999/2000 ben ik gaan produceren omdat ik mijn sound niet goed kon uitleggen aan andere producers, of zij begrepen mijn visie niet echt.

Ik ben opgegroeid met muziek om mij heen en ik herinner mij die dagen nog als gisteren. Achterin de Mustang van mijn ouders hoorde ik dan Al Green. Ik ben gefascineerd door muziek, het is altijd een deel van mijn leven geweest. Van huis uit heb ik altijd support gekregen, mijn moeder was in de jaren ’70 zelf een dj die soul draaide. In die tijd kreeg ik al mijn eerste spullen en mijn vader speelde drums en gitaar.

En tja, ‘I just like to push buttons’.

Tegen welke producer keek/kijk je op, nationaal en internationaal?

Jordan River Banks: Grote invloeden zijn en waren onder andere RZA, Premier, Havoc en Alchemist. Nu kijk ik erg op tegen onder anderen David Axelrod, Willie Mitchell, Galt MacDermot en Mulatu Astatke.

Ciph Barker: Toen ik net begon vooral RZA, Tru Master, Premier, Havoc, Alchemist, 4th Disciple. Naar verloop van tijd zijn hier mensen als Dilla, Nottz en Hi-Tek bijgekomen.

MOD: Hiphop producers: DJ Muggs, Da Beatminerz, Dilla, Pete Rock, Tru Master en RZA. Die laatste blijft een van mijn favorieten, hij is gewoon de grondlegger van een sound die je in mijn werk ook terug hoort.

Nationaal prefereer ik mijn eigen team period.

Zijn er verschillen tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Jordan River Banks: Ikzelf ben van een dubbel cassettedeck naar ProTools, klavecimbel, piano, orgels en mijn MPC gegaan als setup. Je kan nu voor een paar honderd euro apparatuur in huis halen wat vroeger onbetaalbaar was. Daardoor ligt de drempel steeds lager. Geen oordeel verder daarover, het mes snijdt aan twee kanten.

05-09-2005 Jawat! releast Ut Zwarte Aap

Ciph Barker: In het begin waren het vooral dikke drums onder dope samples knallen zonder bassline haha, gewoon klaar. Na wat jaren ga je je ook verdiepen in de muziek zelf en ga je dieper in op de combinaties tussen composities/samples en live instrumenten.

MOD: In 1999 hadden we nog wat meer tijd, alles moet zo snel tegenwoordig. Een week aan een track zitten is er eigenlijk niet meer bij.

Wat vind je van de sound in Nederland en wat mis je?

Jordan River Banks: Eerlijk gezegd volg ik maar nauwelijks wat er speelt. Het zou niet eerlijk zijn daar een oordeel over te vellen.

Ciph Barker: Het is de afgelopen jaren een beetje voorspelbaar geworden, veel saaie Premier rip-offs.

De laatste tijd begint het weer een beetje interessant te worden door mensen als Delic, Concrete en FS Green. Zij hebben allemaal een eigen stijl zoals Godz Wrath, maar iedereen heeft zijn eigen niche.

MOD: Producers van eigen bodem weten wel hoe ze bangers moeten maken. Ik vond Postmen altijd wel dope met die reggae vibe, dat was iets nieuws.

Mensen moeten creatiever zijn en je hoeft echt geen clown uit te hangen om creatief te zijn. Ik mis pioniers met het lef om anders te zijn.

Krijgt de producer genoeg credits in Nederland?

Jordan River Banks: Haha, de producer krijgt nooit genoeg credits! Nee joh, ik mag niet klagen.

Ciph Barker: De producers die echt een eigen sfeer neerzetten worden nu wel wat meer opgepikt door de luisteraar, denk ik. Nog niet echt in een brede zin maar het begint wel te komen.

MOD: De enige producers die nu credits krijgen zijn de mensen die ook echt aandacht krijgen van de media. Producing blijft een beetje een achter de schermen-ding.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots?

Jordan River Banks: Dat is erg veranderlijk en heeft ook heel erg te maken met waar ik toen was en wat die tracks betekenen. Hoogtepunten voor mij zijn Write It Down van MOD, Planet 2 Planet van Maccabees,

Dead Street Scrolls en de rest van de Black Markettracks en nu de Guantanamo Cyclus op mijn mixtape, met het hele SuperCharger-camp. De ergste juweeltjes liggen nog in de kast, dat zijn de tracks die we met Killah Priest hebben opgenomen voor zijn aankomende album.

Ciph Barker: Osiris Eyes omdat het mijn eerste internationale beat was en Killah Priest los gaat op die beat. Van mijn eigen Zoominati ga ik voor Soul Matrix en Temple Sleep, de laatste beat heb ik zelf 100% ingespeeld.

MOD: Do It Every Day bijft een van mijn favorieten, maar dat hangt ook van mijn bui af. Het kan morgen ook weer een andere zijn.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Jordan River Banks: De beste ingrediënten zijn voor mij: thuis, rust, solo en high. Niet dat ik op dat laatste trots ben, maar ja, je vraagt ernaar.

Ciph Barker: Vroeger was de standaard setting een hang out vol met peoples waar iedereen fucked up was haha. Tegenwoordig zit ik bijna altijd in de late uurtjes solo met de gordijnen dicht, lekker donker met wierook en alcohol. Ik ben dan echt in mijn zone en niet aanspreekbaar. Dit leidt regelmatig tot ruzies met mijn vriendin als ze komt storen.

MOD: Ik ben een spiritueel persoon dus geef mij maar een rustige setting waar ik kan chillen. De nodige wiet en alcohol mogen niet ontbreken.

Tenslotte een goede setup met goede platen, instrumenten waar je mee kan experimenteren, een MPC, synthesizer en spullen waarmee je meerdere sporen kan opnemen plus een mic. Ik kan niet werken met een tijdslimiet. Niet dat ik lang nodig heb maar alleen het idee al, ik trek die shit niet.

Met welke rapper wil je graag nog werken?

Jordan River Banks: MF DOOM!!

Ciph Barker: Ghostface, Nas, Kool G Rap, Tragedy Khadafi, Prodigy, Killa Sin. MOD: Ik had heel graag met ODB willen werken. Ik heb daarvan afgezien niet echt een voorkeur.

Iedereen kan mij benaderen als je maar dope bent en een beetje op dezelfde golflengte als mij zit.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

205

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Jordan River Banks: Killah Priest crashte een week bij mij thuis op de bank. Hij heeft in vijf dagen tien tracks geschreven en opgenomen. We maakten op dat moment dagen van twintig uur. ’s Ochtends trapte hij je je bed uit en hij was de laatste die ’s nachts nog stond. Hij sliep niet, douchte niet, at niet en dronk niet. Ik heb hem één keer een slok water zien nemen.

Het enige wat hij deed was schrijven en opnemen!

Met Shabazz the Disciple en MOD in de auto in New York: de maand ervoor hadden we in Nederland het nummer Angel Tearz met Shabazz opgenomen, en dit nummer stond aan in de auto terwijl we op een kruispunt in Manhattan voor een rood stoplicht stonden. Op het gebouw tegenover ons hing een enorm videoscherm voor reclames. We luisterden naar die track en zagen stomverbaasd hoe alles wat Shabazz zei in die track tegelijkertijd op dat videoscherm in beeld werd uitgedrukt. Diverse commercials kwamen langs en werkelijk elk shot had te maken met wat er op dat moment in de track gezegd werd. Toen werd het ons teveel en scheurde Bazz met piepende banden door rood licht weg.

Ciph Barker: De keer dat Shabazz the Disciple over de vloer was bij MOD en hij in de ochtend rechtstreeks naar de badkamer ging en daar dan een paar uur verbleef. Uiteindelijk kwam hij naar buiten in een totaal andere outfit inclusief jas, bijpassende bandana en opgepoetste Timberlands.

Bestaat er zoiets als een Hollandse sound, en zo ja hoe klinkt die?

Jordan River Banks: Ik heb denk ik een beetje te veel oog- en oorkleppen op om daar iets zinnigs over te kunnen zeggen. Oppervlakkig? Daar doe ik dan toch weer een hoop mensen te kort mee, geloof ik.

Ciph Barker: Niet echt, denk ik. Veel Amerikaanse invloeden uit de jaren ’90 maar dan heeft iedereen het wel zijn eigen kant op getwist en misschien zijn mensen hier wat minder bang om wat gekker te doen of wat verder te gaan in bepaalde dingen.

MOD: Ja, Godz Wrath natuurlijk. • Foto:SuperCharger

206

Smoelwerk Producers

08-09-2005 Relevant Elements 6, Koornbeurs Delft

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

207

I.N.T. Producer/dj/workshopdocent I.N.T. van het hiphopduo La Melodia gelooft niet in grenzen. Zo kwam hij uit op het befaamde Stones Throw-label, Fat City Records en het Duitse Sonar Kollektiv van de heren van Jazzanova. Dat hij nog vanuit Amsterdam werkt heeft een puur praktische achtergrond: ‘Ik zou zo naar het buitenland willen verhuizen, maar dan zit je met de taal. Van produceren alleen kan je niet leven dus dan zou ik daar een snackbar moeten beginnen.’

Foto: Floor Knaapen

208

Smoelwerk Producers

Wanneer ben je begonnen en welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Ik begon eigenlijk met platen kopen in ’88 tot twee jaar geleden, maar ik had echt niet het geld voor Technics. Die dingen kostten 1200 gulden toen, dat had ik niet. Dus gingen we altijd oefenen bij Dynamo (Eindhoven), daar stonden die dingen wel. En thuis kon ik wel een beetje oefenen met pitchen want ik had wel twee tafeltjes en een crappy mixertje. Sinds 2002 heb ik eigenlijk pas Technics, en toen is het ook hard gegaan. Je kreeg toen die hele urban-periode, en daar ben ik in meegegaan. Dan draaide ik al die hippe shit van Timbaland of The Neptunes en gooide er een dikke Dilla of Madlib track doorheen. Als de mensen dan bleven dansen had ik wel zoiets van ‘yeah got ya!.’ Liever dat ik het draai dan een clown uit de house scene die alleen 50 Cent draait.

Met produceren begon ik op een Amiga spelcomputer, ik had zo vier sporen. Geld voor een sampler had ik niet. Met de komst van de pc is er echt veel veranderd, het is allemaal veel toegankelijker geworden. Door die ontwikkeling is het niveau wel gestegen, en dat is tof. Talentvolle mensen kunnen zich nu veel makkelijker ontplooien. Er komt ook veel rotzooi uit maar daar moet je doorheen filteren.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja op welke manier?

Mijn stijl is wel altijd hetzelfde gebleven, dat hoor ik althans van anderen. Een beetje een mix van ‘feel good’ en breakbeats. Alles is wat digitaler tegenwoordig. Daar speel ik wel op in, met wat synths in mijn producties. Het is niet dat ik totaal over ga op een andere stijl, ik probeer trouw te blijven aan wat ik doe en daarnaast te vernieuwen.

Met welke rapper zou je nog graag willen werken?

Ik zie La Melodia echt als onafhankelijk, we blijven gewoon lekker Engelstalig ons ding doen. Dus in Nederland heb ik niet echt mensen waar ik nog heel graag mee samen wil werken. Ik zie mezelf wel als onderdeel van de Nederlandse scene. Internationaal ligt dat heel anders, ik zou graag nog een track op nemen met D’Angelo, Guilty Simpson, Q-Tip, EPMD en ga maar door. Zo had ik bijna een track met Camp

Lo gemaakt, maar die gasten waren toen druk dus dat is helaas niet doorgegaan.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

We zitten hier met drie mensen in deze ruimte in het Volkskrantgebouw in Amsterdam. Maar voor mij maakt dat niets uit, ik kan hier gewoon lekker hard mixen. Het liefste werk ik gewoon alleen, met een jointje erbij. Dan hoef je niet steeds uit te leggen waar je mee bezig bent.

Krijgen producers genoeg credits voor hun werk in Nederland?

Dat vind ik juist wel relaxed, ik heb niet zo die shine nodig. Al kriebelt het soms wel om nog te gaan rappen, soms moet ik me echt inhouden. Dan wil ik graag weer wat neerschrijven, mijn laatste raps schreef ik in 2004. Nu heb ik echt al mijn tijd nodig voor het maken van muziek. En dat doe ik met liefde natuurlijk.

Naar Indonesië gaan was ook echt boeiend, dan ben je half op vakantie en ook nog lekker muziek aan het maken. Mijn roots liggen daar, maar ik was er nog nooit geweest. Dan kom je daar en zie je allemaal neefjes en nichtjes, en die mensen zijn allemaal super vriendelijk.

We stonden ook op de homepage van MySpace, dat was cool. We kregen daar veel comments van ‘hiphop is back, kom naar de States’ dus daar willen we ook echt naar toe. Dat is the next step. Ik ben er ooit eerder geweest toen ik 17 was, als backup van D.A.M.N. Dat was ook echt te gek, de gast die daar alles voor ons regelde bracht ons in contact met Uptown Records en toen zaten we daar in het kantoor. Ik hoorde keihard Biggie door de speakers in de ruimte ernaast. Gingen we kijken, zaten Erick Sermon en Puff Daddy daar die shit te checken. Dat was te gek! •

Wat is het vetste dat je hebt meegemaakt als artiest?

Toen ik echt serieus aan de slag wilde met muziek ging ik naar de Rockacademie in Tilburg, maar ze hadden daar nog niet echt een producersopleiding.

Dus ik maakte allemaal sample based dingen. Dat vonden ze daar niet tof. Dat is toch een vaag concept voor hen. Ze wilden dat ik echt dingen ging coveren.

Maar dat kan ik niet, ik kan wel wat spelen maar in één keer een hele track inspelen lukt me niet. Maar het is wel cool, want de track die ze in Tilburg afkeurden heeft me echt verder gebracht. Hij werd namelijk opgepikt door het Kindred Spirits-label uit Amsterdam en is daarna uitgekomen op een verzamel-cd van Supperclub. Toen was ik een keer in Mallorca en zag ik daar in de platenzaak mijn track staan, dat was echt heel tof.

Wat ook vet was, is dat we nadat we terugkwamen van die tour met Stones Throw door Europa, een mailtje kregen uit Japan dat ze een heel album op wilden nemen. Dat was ook echt te gek. Eigenlijk zijn al mijn buitenlandse ervaringen één groot hoogtepunt, maar Tokio is echt te gek. Dat is een heel andere wereld, mensen gaan daar zo veel harder, ze staan soms gewoon minutenlang te gillen.

26-09-2005 DJ Irie wordt tweede in finale DMC World Championship, Hammersmith Palais London

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

209

DJ KNOW HOW Iedere zichzelf respecterende hiphopliefhebber in Nederland moet DJ Knowhow wel kennen. Is het niet als dj van de radioshow Dutch Masters, dan wel als producer van hits als Spraakwater (Extince) en Wat Een Jinx Is (Brainpower). DeAmsterdammer is al vele jaren actief op beide vlakken. De laatste tien jaar is hij echter, mede door zijn album, vooral als producer aanwezig.

Foto: AQ/Auke VanderHoek

210

Smoelwerk Producers

07-10-2005 De Jeugd Van Tegenwoordig releast Parels Voor De Zwijnen

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Ik ben zo’n 25 jaar geleden begonnen met dj-en en al snel daarna ben ik ook gaan produceren. Voor veel dj’s is dit een logische stap, zo ook voor mij. Je bent al bezig met trucs, mixers en andere apparatuur, dus dan is de stap naar produceren klein.

Koning) en Too Tall en op een gegeven moment vroegen we hem om een station call te doen. Terwijl hij die station call doet en mijn naam ‘DJ Knowhow’ roept, gaat er bij hem een lampje branden. Hij kon zich nog een hele dope beattape van mij herinneren die ik jaren terug naar de States had gestuurd.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

In principe produceer ik alleen. Als ik word getriggerd door een sound, een sample of god mag weten wat, dan begin ik thuis in mijn eigen studio aan een beat.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Ik wil nu wel graag met internationale mensen werken, ik heb nu zoveel met Nederlandse artiesten gewerkt. Ik wil mezelf weer uitdagen om op een hoger niveau te werken. Het moet dan ook raar lopen als ik in de toekomst niets meer uitbreng.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Ik wil het liefst met desbetreffende artiest in de studio zitten. Ik ben bepaald geen voorstander van beats opsturen. Ik heb dat één keer gedaan en dat was bij Extince. Ik vind het belangrijk dat artiest en producer samen een track produceren. Een producer moet ook een inspirator zijn, mensen onderschatten deze rol nog wel eens. De producer weet uiteindelijk hoe de track gaat klinken, maar helaas wordt er nauwelijks gesproken over zijn rol in het geheel.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

In principe ben ik blij met al mijn beats, maar eigenlijk hou ik er niet van om mijn eigen dingen te waarderen. Wel ben ik echt trots op mijn album Straatwaarde, die in zijn totaliteit door mij in elkaar is gezet.

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Ik had de beat van White Trash Int. met Tim, die op Straatwaarde staat, al een hele tijd. Jaren terug is die beat op een compilatie-cd gekomen. Op een gegeven moment belde een vriend van me op uit de Verenigde Staten dat hij die beat op de radio hoorde. Ik reageerde verbaasd: ‘Ja later! Hoe dan?!’ Het bleek echt waar te zijn: die beat is bij de show van Funkmaster Flex op WBLS Radio gedraaid. Verder kan ik me nog herinneren dat Large Professor een keer langs kwam bij het radioprogramma Dutch Masters.

Ik deed dat programma met Mental Kees (Kees de

Hoe zou je je eigen sound omschrijven?

Funky hiphop met een bepaalde streetsound en emotie!

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Nee, ik zou niet weten hoe die zou moeten klinken.

‘Er zijn zoveel gasten met totaal verschillende stijlen.’

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets (een bepaalde sound bijvoorbeeld)?

Misschien zijn er wel een paar nieuwe kids die coole dingen doen, maar over het algemeen boeit het me niet heel veel. Ik vind nog steeds dat de oudgedienden absoluut onaantastbaar zijn. De beats van tegenwoordig zijn misschien slechter dan vroeger, net als het geluid. Tegenwoordig kan je door de technologische ontwikkelingen als producer zoveel meer met je geluid doen. Ik verwacht dan ook wat meer diepgang in de tracks en beats, maar die mis ik juist bij veel nieuwe gasten. Muziek is nu voor iedereen toegankelijk, iedereen kan het maken. Maar dat wil niet zeggen dat iedereen ook kan produceren.

Tegenwoordig zet iemand een of andere beat in elkaar, daar wordt een rap op geschreven en klaar is Kees. Een echte producer analyseert muziek op een andere manier. Samen ga je op zoek naar de beste sound van een track, je praat over de edits, mutes en andere dingen.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Persoonlijk word ik nog wel regelmatig op een positieve manier aangesproken door mensen. Maar als je het vergelijkt met het buitenland, niet. In bijvoorbeeld de States zijn producers als Pete Rock echt sterren, dat heb je in Nederland eigenlijk niet. We lopen hier wat dat betreft zoals gewoonlijk achter en dat is jammer.

Welke producer vind je erg tof, nationaal en/of internationaal?

Ik heb niet echt één producer die ik tof vind. Vroeger checkte ik alles, van Marley Marl tot Pete Rock en van DJ Premier tot Larry Smith. Ze zijn niet allemaal inspiratiebronnen, omdat ikzelf eerder dan bijvoorbeeld Pete Rock ben begonnen met produceren.

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren? Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Je kan veel sneller werken dan vroeger. Vroeger moest ik speciaal naar een (dure) studio om bepaalde dingen te doen. Dan nam ik mijn MPC mee in de trein.

Nu kan je veel thuis doen en daardoor kan ik persoonlijk dieper op mijn producties in gaan. Verder ben je veel minder geld kwijt dan vroeger. Waar je je vroeger scheel betaalde om een dikke collectie platen te krijgen, trek je nu binnen een uur voor een paar duizend euro aan muziek binnen.

Hoe verwacht je dat de sound qua producties in Nederland zich de komende jaren zal ontwikkelen?

Dat weet ik eigenlijk niet. Ik hoop dat we terug gaan naar de sound van streetheads, ik zal me er in ieder geval wel mee bezighouden. Verder zal ik zoals altijd mensen proberen te boeien met mijn muziek. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

211

Welke producer is of was je voorbeeld, nationaal of internationaal?

Dr. Dre was altijd wel een voorbeeld voor me. En in Nederland Remco/R-Waves van VSOP, maar verder had je in Nederland nog geen voorbeelden eigenlijk.

Het was vooral eigen initiatief.

Welke verschillen zijn er tussen je beginperiode met VSOP en 2009 op het gebied van produceren?

Het was vroeger veel moeilijker om je ding onder de aandacht te brengen. Je had nog niet zoveel media zoals een YouTube nu. Je moest veel meer ‘on the grind’ bezig zijn met netwerken. Nu is het zo dat als je een computer hebt, je al een heel eind komt.

DJ MP Als dj van de formatie VSOP is MP (Michiel Paerel) sinds eind vorige eeuw bezig. Een periode waarin er volgens hem nog gelachen wordt om Nederlandstalige hiphop. De Rotterdammer begint in 2005 met tracks produceren. ‘Toen ik begon metproduceren, wilde ik echt de producer naar voren brengen. Iets wat in Nederland nog niet echt gangbaar was, omdat het vaak alleen om de rappers draaide.’ Zijn eigensound typeert MP als van de straat; een geluid dat hem vier jaar later al heel wat samenwerkingen heeft opgeleverd.

Op zijn cv staan tracks met Winne, Unorthadox, Steen, Tim en vele anderen.

Heb je een eigen sound en hoe zou je die omschrijven?

Ik heb wel een eigen sound vind ik. Ik neig wel naar de straat qua sound. Je hebt in Nederland bepaalde segmenten binnen hiphop, aftakkingen. Dan ben ik toch meer van de Nederlandstalige gangsterrap in plaats van de positieve, commerciële sound die het hier goed doet.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja hoe klinkt deze?

Je hebt wel een bepaalde sound die het in Nederland goed doet. Dat zijn de beats met een house sound, zoals Opgezwolle. Nederland is toch een echt house land. Sample-based beats is eigenlijk een no go in Nederland, terwijl dat in de VS natuurlijk populair is.

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets?

Het niveau in Nederland is erg hoog, maar ik vind dat veel mensen op één sound zitten. Het mag van mij wel wat gevarieerder, beperk jezelf niet tot één geluid.

Detroit shit is nice, maar er is veel meer dan dat.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Dat kan wel, maar het ligt gewoon aan jezelf. Als je je als producer opstelt, krijg je geen credits. De meeste rappers zijn toch zo dat ze hun eigen naam overal groot op hebben staan. Ik pak wel m’n credits, mijn naam komt er groot op te staan, daar zorg ik voor.

Zo krijg je ook fans, die zien wie de man is achter het geluid. Het is allemaal marketing wat dat betreft.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

GMB met Redemption. Dat is eigenlijk een slow jam met live-trompet. Ook 40 Bars van Winne, want ik merk tijdens zijn optredens dat het ook een favoriet is van hemzelf. En Luie Mannen van Hef. Ik kijk sowieso altijd naar de rapper en richt daar m’n beat op. Bij deze is het het commerciële van de Coldplay sample gemengd met het straatgeluid van een oude drumbreak. ‘Die tegenstelling maakt het zo dope.’

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Samen met de rapper. Samen aan de track bouwen, samen schrijven, gewoon een paar uur echt er voor gaan, go with the flow. Het is ook een paar uur eigenlijk in elkaars hoofd kruipen. Als je zo samenwerkt, komen daar de beste nummers uit voort.

Bij de genoemde tracks was het toevallig zo dat ik zowel aan Winne als aan Hef de beat heb moeten verkopen. Ik moest ze overtuigen dat het de juiste beat was. Dan ga ik dieper in op de marketing en het image van de artiest en belicht ik een perspectief dat hen zelf misschien nooit was opgevallen. Dat is vaak ook bepalend voor het onderwerp van de track oftewel de approach. Soms hoor ik een track van een rapper en dan denk ik: ‘nee joh, deze boy moet een hele andere beat hebben.’ Dan maak ik die ook, zoals met de 40 Bars beat van Winne. Die beat is toen eerst naar Feis gegaan, maar later heeft Winne ‘m weer ‘afgepakt’. Werken met GMB was ook bijzonder, zo gingen de lichten uit als hij ging rappen.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja op welke manier?

Ja, homestudio’s zijn natuurlijk een uitkomst. Het is goede kwaliteit, een lagere prijs en je bent onafhankelijk. Vroeger moest je echt op zoek naar een beetje studiotijd, nu kun je overal iets opnemen.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Op dit moment zou ik graag met Booba uit Frankrijk willen werken. De Franse scene is sowieso een hele lauwe scene. Het is daar heel nationalistisch, mensen steunen de eigen scene. Het is zelfs wettelijk geregeld dat zoveel procent van de gedraaide muziek Frans moet zijn. Rappers uit de VS staan ook op Franse platen om te zorgen dat hun eigen verkoop in Frankrijk beter gaat lopen. En niet zoals in Nederland dat we interessant gaan doen met Amerikaanse featurings op onze albums. Het moet andersom zijn. Ik ben wat dat betreft een stuk nationalistischer dan de meesten hier.

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Ja, I Lie Awake van Unorthadox, dat was een hele speciale ervaring. Dat was emotioneel, tranen vloeiden. Dit vormde de basis voor mijn overtuiging dat wanneer je samen met een rapper bent je tot de lauwste tracks komt. Was erg bijzonder. Je komt ook dicht bij elkaar op die momenten.

Hoe verwacht je dat de sound qua producties in Nederland zich de komende jaren zal ontwikkelen?

Ik denk dat over een aantal jaar de producer in Nederland de scene draagt. Je ziet al hoe belangrijk Delic was voor Opgezwolle en Bas Bron is voor de Jeugd van Tegenwoordig. Ik denk ook dat wat meer op het buitenland gerichte producers het gaan maken en dat de hele scene daarop gaat meeliften. Ik verwacht dat het allemaal nog een stuk groter wordt. Producers als Presto, die ik altijd goed heb gevonden, en Delic kunnen daar een rol in spelen. •

Foto: Danny Stolker (Kas)

212

Smoelwerk Producers

08-10-2005 10 jaar Top Notch party

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

213

Nico lay Slechts een handjevol Nederlandse producers kan spreken van een carrière in de Verenigde Staten. Utrechter Nicolay is er één van. In Nederland werkt hij soms met The Proov, maar hij is voornamelijk gericht op de VS. ‘Ik ben gezegend dat mijn muziek het zo goed doet in een grote markt als Amerika.’

Foreign Exchange, zijn samenwerkingsverband met Phonte van hiphopgroep Little Brother uit North Carolina, levert al twee albums vol soulvolle hiphop op. Beide worden in de muziekmedia in binnen- en buitenland goed ontvangen. Ook brengt Nicolay een soloalbum (Here) met voornamelijk Amerikaanse gastartiesten uit, evenals een plaat met rapper Kay uit Houston.

Foto: Tom Sapp

214

Smoelwerk Producers

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Ik begon in min of meer serieuze zin ergens in 2000. Voor die tijd had ik altijd in bandjes gespeeld, maar ik kwam tot de conclusie na vijf jaar hard aan de weg timmeren dat het misschien niet voor me weggelegd was. Ik vond een baan en begon in de vrije uren beats te maken, geïnspireerd door releases als Voodoo van D’Angelo, Like Water For Chocolate van Common en Fantastic Volume 2 van Slum Village.

Maar het duurde nog een jaar of wat voordat ik de resultaten goed genoeg vond om de aandacht te zoeken.

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

Dilla, Q-Tip, DJ Spinna, Jazzanova, Prince, Brian Wilson, Brian Eno, Nigel Godrich, 4hero, Owusu & Hannibal.

Welke verschillen zijn er tussen het jaar waarop je met hiphop begon en 2009 op het gebied van produceren?

Voor mij persoonlijk is het belangrijkste verschil dat ik een stuk beter ben geworden, omdat ik nog steeds iedere dag wat nieuws leer. Een ander groot verschil is dat ik steeds minder met hiphop bezig ben, vooral de laatste paar jaar. In meer algemene zin is het belangrijkste verschil denk ik dat muziektechnologie beter bereikbaar is geworden, wat zowel voor- als nadelen heeft.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Ik associeer ‘typisch Nederlandse sound’ met artiesten zoals BZN of Gordon ofzo. Niet zo’n positieve associatie dus. De genres waarin ik me altijd bewogen heb zoals hiphop en R&B zijn sowieso meer gefocust op de USA. Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets (een bepaalde sound bijvoorbeeld)?

Ik moet zeggen dat ik sinds ik in de USA woon het muzikale wel en wee in Nederland soms lastig kan volgen, dus ik weet niet of ik daar iets zinnigs over kan zeggen. Ik heb absoluut mijn persoonlijke favorieten, zoals Perquisite, C-Mon & Kypski of Arts The

13-10-2005 Fatbeats Amsterdam viert 9-jarig bestaan, Melkweg Amsterdam

Beatdoctor. Ik denk op zich dat Nederlandse producers en dj’s altijd goed kunnen meekomen.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Dat hangt ervan af hoe je ‘credits’ definieert. In traditionele zin bleef de producer altijd letterlijk ‘achter de schermen’ en wisten alleen de echte connaisseurs welke namen verantwoordelijk waren voor de sound van welke artiest. Tegenwoordig, en met name in genres als hiphop en dance, plaatst de producer zichzelf in de schijnwerpers. Sommige producers, en niet noodzakelijkerwijs de beste, krijgen bergen aandacht en anderen, die het absoluut zouden verdienen, niet of nauwelijks. Maar dat is voor rappers of zangers niet anders, denk ik.

Is er verschil tussen de VS en Nederland in hoe het publiek de producer over het algemeen waardeert?

‘Het publiek’ is natuurlijk een nogal abstracte term, maar volgens mij is er weinig tot geen verschil.

‘Mensen met verstand van zaken herkennen kwaliteit.

Dat is in ieder land hetzelfde.’

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Nic’s Groove van Connected is nog steeds één van mijn persoonlijke favorieten, omdat die track in het bijzonder je direct zo’n ‘warm bad’-gevoel geeft. Van het nieuwe album Leave It All Behind ben ik vooral trots op tracks als Daykeeper en House Of Cards, die zonder samples volledig van de grond zijn opgebouwd.

Beide zijn vrij complexe arrangementen met tempowisselingen, enzovoorts. Met name Daykeeper heeft geloof ik zo’n 48 tracks aan instrumenten alleen al.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Ik heb per definitie geen mensen over de vloer als ik werk. Normaliter werk ik het liefst alleen aan tracks, soms geholpen door een engineer en soms in het bijzijn van de artiest waarmee ik werk, maar dat is het wel. Ik ben geen nachtmens, ik start zo rond een uur of 9 ’s ochtends en werk meestal door tot een uur of 8 ’s avonds. En dat op zijn minst vijf tot zes dagen in de week, soms meer, zelden minder.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Ik heb geen vaste manier van werken, dat zou alleen maar verstikkend zijn, denk ik. Het hangt er dus vanaf.

Normaliter begin ik met het muzikale idee wat vroeger vaak een sample was, maar tegenwoordig een akkoordenprogressie of een gitaarlick ofzo. Daarna concentreer ik me normaliter op de drums, en daarna vul ik de rest in.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Absoluut. Ik denk over het algemeen dat zonder technologische vooruitgang zoals snellere computers en meer geheugen, ik nergens zou zijn.

Wat is voor jou de reden geweest om je vooral op het buitenland (USA) te richten qua samenwerkingen?

Aanvankelijk was er geen specifieke reden voor. Ik kwam min of meer bij toeval in contact met Phonte, wat tot een soort van sneeuwbaleffect leidde.

Tegelijkertijd werd ik in Nederland niet of nauwelijks door artiesten benaderd, misschien mede omdat het bekend is dat ik geen groot fan ben van nederhop en de meeste Nederlandstalige rap. Zodoende dus.

Uiteindelijk zou ik natuurlijk graag in Nederland dezelfde erkenning krijgen die ik hier in de States krijg, maar ik ben tegelijkertijd gezegend dat mijn muziek het vooral zo goed doet in een supergrote markt als Amerika.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Iedereen die dope is, maar geen divagedrag vertoont.

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Niet zozeer een samenwerking, maar wel een leuk verhaal. In maart 2009 was ik samen met Phonte in Miami voor de Winter Music Conference, en we waren backstage bij de Stones Throw party. Stapt Lil’ Jon opeens op ons af om zijn nieuwe mixtape te pluggen.

Aardige gast wel, gaf iedereen netjes een hand. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

215

Welke producers vind je tof, nationaal en internationaal?

‘Het wordt nu als cliché of played-out gezien, maar J Dilla is inmiddels al een flink aantal jaar mijn favoriet.

Daarvoor waren het DJ Premier en RZA. Madlib en Black Milk moet ik ook noemen. In Nederland vind ik Terilekst, FS Green, Hayzee, SirOJ en Soulsearchin op dit moment erg nice. In de Villa 65 dagen waren mannen als DJ Knowhow, Moola, Nevertheless en DJ Mass voorbeelden voor me.’

PRESTO Presto uit Zaanstad is al een flink aantal jaren één van de groten onder de hiphop-producers. Zo sieren verschillende bangers voor VSOP en Tim Beumers, tracks voor Kas, Familiair van Typhoon en Extince’s Voorprogramma de discografie van de Noord-Hollander. In 1994, op vijftienjarige leeftijd, wordt hij gegrepen door hiphop. ‘Onder andere 36 Chambers, Illmatic, maar vooral Enta Da Stage van Black Moon zorgden ervoor dat ik wilde weten hoe die beats gemaakt werden en hoe ik dat zelf kon maken.’

Foto: A.J. Montano Alvarez

216

Smoelwerk Producers

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Het is allemaal ontzettend veel makkelijker geworden.

Je kan nu alles wat maar in je opkomt creëren in één programma, wat je als je het bijvoorbeeld op een laptop draait overal mee naar toe kan nemen. In ‘99 was het vooral nog een hardware-verhaal, een dure bezigheid. Studio’s met racks vol modules, synths, MPC’s, ASR-10s, enzovoorts. Nu heeft iedereen een studiootje, want meer dan een Mac of pc, een mic en keys of pads heb je niet nodig. Ik heb echt een zwak voor de geesteskindjes van Roger Linn (de MPC60 en 3000) maar ik moet eerlijk toegeven dat ze nu al drie maanden onaangeraakt staan. Ik kan hetzelfde plus zoveel meer in Logic in een fractie van de tijd voor elkaar krijgen. Je hoort het ook aan de beats, ze worden steeds gelaagder en complexer, en ook steeds beter qua mix.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Dat is moeilijk te bepalen. Nederland is eigenlijk te klein om in regio’s te denken, maar tegelijkertijd wordt er wel gesproken van een ‘Zwolle’ sound of een ‘Rotterdam’ sound. Wij zouden ook van een UK sound kunnen spreken, maar daar zullen ze zelf heel anders over denken.

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets (een bepaalde sound bijvoorbeeld)?

Ik denk dat het producersniveau in Nederland heel hoog is. Hoger zelfs dan het rapniveau. Het is nu, doordat iedereen en zijn kleine broertje beats maakt

tegenwoordig omdat de drempel zo laag ligt, wel moeilijker om er bovenuit te steken. Maar de gasten die echt goed zijn, kunnen makkelijk meedraaien met de internationale top. Dat wordt in Nederland nog te weinig gerealiseerd denk ik.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Nee. Minstens vijftig procent, en meestal meer, van het succes van een track is te danken aan de producer(s). Zonder de producer heb je alleen a capella’s als rapper. Als je daar over nadenkt dan is de verhouding nogal scheef. De producer heeft meestal het meeste werk aan een track. Beat maken, opnemen, arrangeren, afmixen… Een rapper schrijft zijn teksten en neemt ze op. Niet alleen steekt een producer meer tijd in zijn passie, maar ook veel meer geld. Apparatuur, platen, meubels, software… Een rapper kun je zijn zonder wat te hoeven investeren. Ik denk dat de meeste mensen de producers niet op waarde schatten. Ook laten zeer weinig rappers zich ‘produceren’. Ik denk dat veel mc’s nog betere muziek zouden maken als ze de producer de kans zouden geven om volledig hun ding te doen met een track, zijn visie er op los te laten. Nu willen bijna alle rappers zelf een beat kiezen, er mee doen wat zij willen en klaar. Producers worden zelden gecheckt om iets speciaals te maken, om een track te maken die perfect voor die artiest is vanuit zijn perspectief. Dat je dope kan rappen hoeft niet te betekenen dat je weet wat de meest dope beats voor je zijn. Als je zijn producties voelt, waarom hem dan niet de kans geven zijn beste werk te doen? Niets ten nadele van de mc’s, maar tot nu toe trekken de producers meestal aan het kortste eind, terwijl dat op alle vlakken minstens 50/50 zou moeten zijn.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Als ik echt specifieke producties moet kiezen dan is Voorprogramma (van Extince) heel speciaal. Niet zozeer de track zelf, maar alles eromheen. Werken met de (in mijn ogen nog steeds) beste mc van Nederland was een droom die uitkwam. De opnamesessies waren ook classic. Ik zat in de studio van Amo Lab (toen nog Precise en Shyrock) met Moola en Extince, allemaal

helden van me uit de Villa 65-tijd. Chillen en aan een track werken met die gasten was echt een dope ervaring. Skate en Shy kwamen ook nog langs. Ook Familiair (van Typhoon) is speciaal, dat is de eerste track die ik echt ‘geproduceerd’ heb. Het was een hele uitdaging om van al die losse sporen met vioolmelodielijnen een gelaagd geheel te maken en uit te zoeken wat waar in de track het beste past. Hetzelfde gold voor de vocalen van Senna. En dan nog al die elementen mixen…

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Op zich kan ik overal wel aan een beat werken. M’n comfort zone is gewoon thuis in de studio waar ik rustig de tijd kan nemen. Maar ik deed ook wel eens beat battles met vrienden, dat we binnen twintig minuten van een willekeurige plaat iets moesten maken. Dat leverde soms echt dope dingen op. Onder andere Voorprogramma is zo tot stand gekomen.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Dat is eigenlijk nooit hetzelfde. De ene keer begin ik met het zoeken naar een dope sample en bouw ik alles daar omheen, de andere keer begin ik met de drums en zie ik wel waar het eindigt. Meestal maak ik wat in mijn hoofd zit, dus als ik een bepaalde drumbreak hoor dan ga ik die maken, of als ik een bepaalde soort vibe zoek ga ik bijvoorbeeld op zoek naar samples die daarbij passen. Mijn stemming is de grootste factor die bepaalt wat voor beat het wordt.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Absoluut. Ik ging in zo’n vijftien jaar tijd van MPC60 zonder upgrade (vijf seconden sampletijd per sample, twaalf seconden maximaal, alleen polyphony, geen loops dus) en een vier sporen tapedeck naar Logic.

Alles is veel makkelijker geworden, je kan steeds meer met veel minder. Ik ben wel blij dat ik begonnen ben met gelimiteerde mogelijkheden, want dat zorgde ervoor dat je extra creatief en inventief te werk moest gaan. •

21-10-2005 deHop met Oh No, Melodee, Pete Philly, Roc C & Crabsalad, Evoluon Eindhoven

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

217

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

De producers die ik het meest kan waarderen zijn diegenen die hier en daar buiten de lijntjes willen treden, maar er is niet een bepaalde producer die echt mijn favoriet is. Sinds ik begon vind ik RZA de shizniz.

Ook veel van wat gasten als El-P, Prefuse 73, Madlib en bijvoorbeeld cLOUDDEAD doen kan ik behoorlijk waarderen, en zo zijn er nog hele waslijsten aan producers op te sommen, wil je iedereen recht doen.

Welke verschillen zijn er tussen het jaar waarin je begon en 2009 op het gebied van produceren?

De digitalisering van het productieproces lijkt me het grootste verschil. Software was destijds niet in overvloed voor handen en hardware was vaak volledig analoog en prijzig. Nu kan je bij wijze van spreken al een aardige beat bakken als je een muziekprogramma en wat effecten van internet plukt. Met een niet al te groot budget heb je een effectief thuisstudiootje. Ook zijn er nu veel meer makkelijk toegankelijke bronnen en naslagwerken over het produceren te vinden.

royal ‘Hiphop met af en toe een experimenteel randje’ uit de arbeidersstad Oss. Dat is wat Royal is. In de underground van de Nederlandse hiphopscene is hij een bezig baasje. Vanaf 1997 schrijft hij al teksten en omdat er zich geen hiphopproducers in zijn omgeving bevinden, besluit hij een jaar later zelf beats te gaan maken. Ondertussen heeft Royal samengewerkt met bijvoorbeeld Neo en is het aantal releases met z’n groep The Obnoxious niet meer bij te houden.

218

Smoelwerk Producers

27-10-2005 Start Buiten Westen tour, ‘t Paard Van Troje Den Haag

Hoe zou je je eigen sound omschrijven?

Hiphop met af en toe een experimenteel randje.

Gelaagde, soms naar chaotisch neigende beats, opgebouwd uit zowel samples als synthetisch geluid met hier een daar een stukje ambient geluid.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Voorheen had ik altijd het idee dat de producers een beetje over het hoofd werden gezien terwijl de mc’s in de spotlights stonden. De laatste tijd krijgen producers gelukkig meer shine. Ik heb het idee dat er tegenwoordig meer aandacht is voor de productiezijde. Ook heb ik het idee dat er meer beattapes verschijnen en dat producers vaker expliciet vermeld en gehyped worden. Al met al lijkt het me dus dat het qua credits wel de goede kant op gaat voor producers.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Waarschijnlijk geef ik als het me een andere keer gevraagd wordt een ander antwoord, maar op het moment ben ik nog het meest in m’n nopjes met de beat van Gouden Vlinders van het album Kleurplaat van mij en Neo. En een aantal tracks die op Tales From The Dustbin staan. Gouden Vlinders vind ik één van de dikste beats die ik gemaakt heb, die track bangt gewoon en bij die beats van Tales ben ik gewoon heel tevreden over de ‘feel’ van die producties.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Nee, dat vind ik niet. Ik denk eigenlijk niet dat er met name bij hiphop nog te spreken valt van een lokaal of nationaal geluid. Er is wereldwijd zoveel dialoog dat afstand en locatie mij als stijlfactoren steeds minder van invloed lijken te zijn.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Voor de rauwe opzet van een beat maakt de setting niet uit, in zoverre dat het voor mij allemaal even makkelijk werkt. Natuurlijk heeft de setting wel veel invloed op wat voor beats ik maak. Als er veel mensen rondhangen zal het waarschijnlijk een energieke beat worden, ben ik alleen dan ontstaat er vaak iets dat gelaagder en contemplatiever is. De tijdsduur van zo’n sessie hangt af van m’n agenda en motivatie. Ik kan uren bezig zijn, maar er net zo goed in een minuutje of twintig mee klaar zijn.

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets (een bepaalde sound bijvoorbeeld)?

Er zijn naar mijn mening aardig wat producers in Nederland die op een behoorlijk hoog niveau werken, of ze nu abstracte of muzikale beats maken, of gewoon kwalitatief hoogstaande, pure boombap afleveren. Ik denk niet dat Nederland wat dat betreft iets tekortkomt.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Er is geen vast patroon dat ik volg bij het maken van een track. Soms begin ik bij de drums en de basslijn, soms begin ik bij de vocalen en bouw daar de beat omheen. Andere keren werk ik vanuit een sample of ga ik wat pingelen op een of ander instrument tot ik iets bruikbaars heb. Het enige dat ik enigszins systematisch doe is het afmixen van een track.

23-11-2005 Lange Frans en Baas B releasen Het Land Van...

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Apparatuur van acceptabele kwaliteit is betaalbaar geworden, dat is wel een belangrijk punt. Daarnaast is de kwaliteit van digitale interfaces en digitale effecten heel wat hoger dan een jaar of tien terug. Aangezien mijn producties vaak helemaal via digitale weg tot stand komen heeft dat een positieve invloed gehad op met name de kwaliteit van het geluid.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Er is niet een specifieke rapper of artiest waarmee ik in het bijzonder graag zou willen samenwerken. Het maakt me niet uit met wie, samenwerken met artiesten die dope dingen maken is iets wat ik altijd graag doe.

Heb je nog een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Toen we de track Blij opnamen bij Neo met K1 hadden we vanaf het moment dat we begonnen met het schrijven van de tekst al aardig wat weggezopen.

Hoe verder we kwamen met de track hoe onzinniger het werd. Toen we later op de avond klaar waren met omstebeurt een zin in de mic te brullen zijn we nog naar een café gegaan. Daarvan is me vrij weinig bijgebleven. Wat me wel is bijgebleven is de kater van reusachtige afmetingen de ochtend daarop. Die track is voor mij zo’n beetje de exacte soundtrack geworden van de avond en ochtend die erop volgden, vooral het ‘niet blij’ gedeelte, maar zelden heb ik me zo vermaakt tijdens een sessie.

Hoe verwacht je dat de sound qua producties in Nederland zich de komende jaren zal ontwikkelen?

Ik denk dat de sound volwassener en muzikaler zal worden en dat het geluid van de Nederlandse hiphop nog veel diverser zal worden dan dat het nu is. Maar hoe precies zou ik niet kunnen zeggen. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

219

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Ik ben begonnen met het produceren van beats toen ik vijftien was. Daarvoor was ik altijd aan het kloten met muziek, maar op mijn vijftiende begon ik beats te maken voor mijn eerste crew. Ik ben opgegroeid met veel muziek en raakte geïnteresseerd in hiphop. Dat lag het dichtst bij me, waardoor ik het zelf ging maken.

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

Mijn grote voorbeeld was toen ik begon Jay Dee aka J Dilla. Wat die man combineert qua stijlen vind ik genius. Ik werd soms ook wel een Dilla-kloon genoemd op fora, omdat ik heavy into die shit was. Beetje raar wel, aangezien die man zoveel verschillende shit doet.

Daarnaast vind ik alles van Madlib heel goed, Kanye West, Black Milk en Jake One.

SIROJ De jonge, in Amsterdam woonachtige Drenthenaar SirOJ (Joris Titawano) timmert in hoog tempo aan de weg.

Verschillende collega’s als Terilekst, Lino Brown (Soulsearchin) en Presto noemen hem één van hun favoriete Nederlandse producers. Rapper Turk vindt van zichzelf dat hij de beste beatkeuze van het land heeft. Een compliment voor SirOJ, aangezien hij de hele Turkse Pizza EP produceerde. Voor het tweede album van Jiggy Djé De Ark De Triomf leverde hij ook enkele beats.

Foto: Leontien Prenger

220

Smoelwerk Producers

25-11-2005 deHop met Lord Finesse, Nina, RB Djan, Deams, Willy, Heist-Rocka, Kiddo Cee & Parra, Kompaszaal Amsterdam

Hoe zou je je eigen sound omschrijven?

Dat is lastig. Ik denk dat ik steeds breder ben gaan werken. Meer verschillende soorten beats. Maar toch merk ik dat mensen mijn beats er snel uitpikken. Het is een soort feel die in de beats zit die typerend OJ is.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Ik zou het niet weten. Ik vind de sound in Nederland vaak onvolwassen. Er zijn maar een paar dudes die echt een volwassen sound hebben. Aangezien hiphop zo breed is tegenwoordig is er ook geen bepaalde allesomvattende sound.

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets (een bepaalde sound bijvoorbeeld)?

Het niveau is bij een aantal erg hoog. Maar die zijn wel op anderhalve hand te tellen. Daarnaast is er wel veel toffe shit, maar niet volwassen, zoals bij de vorige vraag beschreven. Niet dat onvolwassen per se fout is maar als ik beats check ben ik impressed als het me op alle fronten wegblaast. Dat gebeurt helaas nog niet al te vaak. Ik denk dat het ook het verschil is tussen beatmakers en producers. Producers zijn toch meer bezig met het creëren van een nummer dan met alleen de beat.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Steeds meer. Omdat er in de laatste twee à drie jaar meer een podium komt voor producers krijgen ze steeds meer credits. Je ziet ook dat ze niet langer afhankelijk zijn van vocalisten, er worden zat beattapes en EP’s gereleased. Dat is een goed ding, daardoor wordt de muziek diverser. Zonder vocalist hebben producers meer vrijheid.

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Het zijn er een aantal. Champ met Turk vind ik insane, omdat die elke zaal wegblaast. Daarnaast vind ik Superster van Jiggy Djé’s album De Ark De Triomf keihard. Een volwassen joint waarvan ik de hook zing.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Tja, ik zou meer muziek willen maken. Dus met zoveel artiesten en muzikanten. Rappers in Nederland niet echt verder.

Hoe verwacht je dat de sound qua producties in Nederland zich de komende jaren zal ontwikkelen?

Ik denk dat nog meer het kaf van het koren gescheiden gaat worden. Er zijn zoveel dudes bezig nu die er waarschijnlijk op een gegeven moment geen trek meer in hebben. Er is echt een overkill aan matige producers nu. Nadat iedereen rapte, is nu iedereen producer of dj. Ik denk dat straks het gros iets anders doet. •

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat? (rustig/veel mensen/onder invloed/lange sessies of juist kort, enzovoorts) Ik werk het best alleen, nuchter. Dan kan ik doen wat ik wil en er mijn tijd voor nemen. Als ik er diep inzit kan het zo binnen een uur klaar zijn. Maar ik neem meestal wel de tijd. Het is niet dat ik een paar dagen over een beat doe. Ik wil het wel echt gelijk afmaken en loslaten, zodat het proces gelijk verder kan gaan.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Dat verschilt heel erg. Soms begin ik met een idee van een vocalist en begin ik ‘from scratch’. Soms vind ik een sample en begin ik van daaruit. Of ik begin gewoon blanco en speel wat shit in. Vanuit daar begin ik dan iets te creëren.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Ja, absoluut. Ik ben een dude van de internetgeneratie. Nog voordat het echt opblowde en iedereen beats maakte. Ik denk dat ik mede daardoor me heb kunnen onderscheiden.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

221

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Toen ik veertien was, begon ik op een gare 386 PC beats te maken met een synthesizer. Alles zelf inspelen via MIDI en proberen het zo ‘echt’ mogelijk te laten klinken. Natuurlijk lukte dit niet, maar het was een begin. De reden waarom ik ben begonnen met produceren was dat ik beats nodig had, omdat ik tegelijkertijd was begonnen met rappen. Ik woonde in het kleine dorpje Nieuwkoop en daar zaten geen beatcreators, dus moest ik het zelf maar doen. Tot op de dag van vandaag doe ik dat nog steeds; rappen op mijn eigen beats. Ik zie mezelf ook als vijftig procent mc en vijftig procent producer/engineer. Ik vind het namelijk net zo leuk om het allemaal zelf op te nemen en af te mixen. Op die manier maak ik eigenhandig een track van A tot Z.

skiggy rapz ‘Grappig dat jullie me willen interviewen over m’n producties.

Most people don’t know I do that.’ De eerste reactie van Skiggy Rapz zegt genoeg. Zoals de artiestennaam al doet vermoeden is Skiggy Rapz voornamelijk bekend als rapper, solo of met Master Surreal als Keynote Speakerz. De Utrechtersproduceerden samen hun in 2007 uitgekomen album Record. Als producer is Skiggy verantwoordelijk voor bijvoorbeeld een aanzienlijk aantal tracks op de twee soloalbums van Diggy Dex.

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

Ik heb niet echt een favoriet, maar als ik één hiphopproducer moet noemen, zeg ik Dr. Dre. DJ Premier is een goede tweede.

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Qua timing is het hele ‘J-Dilla-off-beat-ding’ erg in nu.

Dat hoor ik echt constant, wat in 1999 nog niet zo aan de gang was. De overall sound is wel veranderd, in 1999 was het denk ik meer sample based dan het nu is.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Qua beats niet denk ik. Misschien de meer elektronische dingen?

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets?

Een aantal mensen is erg goed bezig en maakt hele vette dingen, maar er zijn een hoop mensen die een bepaalde sound proberen na te doen en dus nog niet hun eigen stijl hebben gevonden. Vaak klinken die beats dan wel goed, maar het zou doper zijn als het wat meer eigenheid zou hebben.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Dat denk ik wel. Ik alleen niet haha! Mensen weten vaak niet dat ik ook beats maak. Heb zelfs een keer meegemaakt dat iemand aan me vroeg wie die beat had gemaakt van de track Dubbeldik van Diggy Dex, die vond hij namelijk erg vet. Ik dacht dat-ie me in de maling nam maar hij was bloedserieus. Wel funny!

Op welke door jou geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Op bijna elk nummer dat ik maak ben ik wel trots.

Maar als ik iets zou moeten kiezen zou ik On My Own zeggen. Dat is wel een oude, maar die productie heeft de juiste sfeer voor wat de track in mijn ogen moest uitstralen. Maar ook bijvoorbeeld Dubbeldik. Elke keer als ik Dex die track live zie doen gaat het publiek helemaal los en voor velen is het een classic, dat is natuurlijk het vetste wat er is!

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Ik werk het liefst alleen of samen met Tinus (Majazz, mijn vroegere backup mc). Hij is tevens songwriter/ toetsenist/gitarist. Ook laat ik weleens partijen inspelen door andere bevriende muzikanten.

Daarnaast werk ik ook het liefst in een snel tempo en als dingen niet lukken, ga ik aan iets anders werken of laat ik het rusten en ga iets totaal anders doen. ‘Je moet niet krampachtig blijven doorgaan als je even geen inspiratie hebt. Dat komt de tracks niet ten goede.’

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Jazeker. Ik herinner me nog wel die oude gare pc, het opnemen op tape met de gratis ruis die je erbij kreeg en als je het laatste woordje fout deed, moest de hele take over. Persoonlijk ben ik erg blij met alle technische ontwikkelingen. Ik heb nu thuis een studio waarin ik professionele producten kan maken en het neemt allemaal erg weinig ruimte in beslag, aangezien het meeste zich afspeelt in de computer. Sommige mensen vinden dat niet dope, ik wel.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Michael Jackson. (die leefde nog ten tijde van het interview, red.)

Hoe verwacht je dat de sound qua producties in Nederland zich de komende jaren zal ontwikkelen?

Eerlijk gezegd heb ik geen idee en dat is misschien ook wel het leuke. Hiphop is vergeleken met andere muziekstijlen nog een jonge stroming en zal zich constant blijven ontwikkelen. Sowieso zal er niet één sound zijn, maar zullen er altijd mensen zijn die verschillende dingen doen, dat hoop ik tenminste. •

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Dat verschilt per track. Soms heb je een zanglijn voor het refrein in je hoofd en begin je vanuit daar.

Soms programmeer je een drumpatroon en bouw je daar omheen. Soms een akkoordenschema op gitaar, soms begint het met een sample, het kan van alles zijn, whatever is there at that moment. ‘Dat vind ik het mooie van nummers in elkaar zetten. Het is iedere keer weer anders.’

Foto: Ramon Kool

222

Smoelwerk Producers

25-11-2005 The Opposites releasen De Fik Er In

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

223

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

Toen ik vijftien was. Waarom? Ik hou van hiphop music. I love to make beats! Ik schreef en rapte toen al drie jaar en danste in (Duitse) rapgroepen. Maar toen ik m’n eerste beat maakte was ik er direct gepassioneerd over. Ik sprong een gat in de lucht toen ik (op dat moment in een pc proggie genaamd ModEdit met 8bit mono sound) m’n eerste ‘pattern’ maakte.

teri lekst Raps in de Nederlandse taal zijn anno 2009 volledig geaccepteerd en steeds meer de norm voor Nederlandse mc’s. Met producer Terilekst (Dennis van der Meijden) achter de knoppen krijgen hiphoptracks nog een extra Nederlandse vibe. Het overgrote deel van de door Turrie gebruikte samples komt namelijk van eigen bodem. ‘Hoe de Terilekst-sound klinkt? Nederlands, warm en stoffig.’

Foto: Danny Stolker (Kas)

224

Smoelwerk Producers

23-12-2005 Jawat! wint finale Grote Prijs RnB/Hiphop

31-12-2005 HIJS presenteert Grandmix 2005

Welke producer vind je erg tof, nationaal of internationaal?

Ik vind heel veel producers erg tof. Presto, Soulsearchin en Concrete bijvoorbeeld. Ik vind Delic heel dope. Van de nieuwe lichting J’83 uit Rotterdam, SirOJ, FS Green, Syce1. Maar wat bijvoorbeeld gasten als Q4 doen, vind ik ook lekker om naar te luisteren.

Internationaal gezien ben ik niet heel erg op de hoogte van wie er nu zeg maar blazin’ is, maar mensen als RZA, 4th Disciple, DJ Muggs, DJ Premier, DJ Scratch, The Beatnuts, Madlib en Dilla hebben me allemaal erg geïnspireerd. Natuurlijk Dr. Dre en Timbaland ook.

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Eigenlijk niet heel veel, vind ik. Wat je wel veel ziet, maar dat begon toen al, is dat cats die voornamelijk sample-based beats maakten, met synths gingen fokken, of zelfs strictly synthbeats gingen maken. Qua apparatuur/software is er ook niet veel veranderd. Wat ik persoonlijk heel dope vind, is dat Mark Ronson, Dap Kings en m’n grote held David Axelrod tegenwoordig muziek maken die klinkt alsof het begin jaren ‘70 is opgenomen. Ik dacht echt dat het over was met die ‘warme’ sound.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja, hoe klinkt deze?

Maar natuurlijk is er een typisch Nederlandse sound!

De Terilekst-sound. Hoe die klinkt? Nederlands, warm en stoffig. Ik ben de enige die zoveel beats heeft gemaakt met samples van Nederlandse bodem. Oké, het kan zijn dat er nog iemand, een unknown dude uit een of ander dorpje dat ook heeft gedaan de afgelopen vijftien jaar, maar ik ben degene die het hardst represent.

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland? Mis je wat dat betreft iets (een bepaalde sound bijvoorbeeld)?

Hoog. Ik mis niks, er is van alles. Boombap/samplebased, synthshit, clubhits, jazz, triphop- achtige shit, dubstep invloeden…

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Geen idee. Ik in ieder geval wel, haha.

Op welke door jouw geproduceerde track(s) ben je echt trots en waarom?

Ik ben trots op al mijn beats, maar om er nu even één te noemen: De Echtste van het Kohfie Konnect-album. Net een week voordat HETISZOVER uitkwam, kwam Kool Keith’s Dr. Dooom 2 uit. Ik hoorde van Mike Redman dat op dat album een track staat (I Followed You) met dezelfde (Nederlandse!) samples. KutMasta Kurt maakte dope beats, maar in dit geval blaas ik die van hem weg.

In wat voor setting knutsel je het liefst aan een beat?

Liefst thuis en zonder mensen. Kan ik me beter concentreren en helemaal in een vibe komen.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

1. Diggen. In de platenzaak of diggen in m’n mappen naar songs van platen die ik al in mijn computer heb gezet. 2. Van alles losknippen (met Recycle). 3. Spelen met de samples, wat kan je er allemaal mee, verschillende swings checken.

4. Bijpassende drums zoeken. 5. Weten wat je wilt, aanklooien, creatief zijn.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer en zo ja, op welke manier?

Ik heb heel lang ambachtelijk zitten knippen en plakken. Dertig losse mini wav files, dertig Reason samplers onder elkaar hangend. Recycle werkt sneller, en het is leuker, want je hebt meteen (maximaal) 89 sampletjes onder je midi keys hangen. Kan je lekker pielen. Ik heb nieuwe, zeer realistisch en dik klinkende monitoren van DynAudio sinds een jaar nu. Heel fijn.

Met welke rapper (of andere artiest) zou je graag nog willen werken?

Met Terilekst de rapper. Hij schrijft alleen niet zo veel, maar hoe hij op z’n eigen beats rapt… Ik wil graag met een shitload aan beats naar de States en dan kijken wat er gebeurt. Lijkt me dope, wordt wel eens tijd toch. Maar sowieso zijn er in Nederland nog een aantal mensen waar ik hoogstwaarschijnlijk in de (nabije) toekomst mee zal samenwerken.

Heb je nog leuke anekdotes over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Ik heb erg veel lol gehad met SpaceKees. Shows doen, tracks opnemen en chillen/smoken in de ‘Ruimte van Kees’, toen hij nog bij z’n ouders woonde.

Grote villa, met zwembad en tafeltennistafel. Was erg leuk in de zomers. Met Unorthadox ga ik alweer een tijdje terug en daar zijn hele speciale tracks uit voortgekomen. Hij schreef de zeven minuten volgerapte Gizmatic The Rabbit in een paar uur tijd. En Jiggy Djé, ja wat zal ik zeggen. Ik stuur hem beat.mp3, en hij stuurt zijn antwoord: classic.mp3.

Extince zou een verse doen op Noah’s Ark, maar dat kwam er helaas niet meer van. De 5% - beat zou daarvoor gebruikt worden. Ik heb toen een paar dagen voor de mastering van Noah’s Ark de Blauw Bloed-beat gemaakt. Op aanraden van Jiggy toen ik een oud cd’tje vond met die Tom Jones-sample, die Kees en ik ooit hebben gebruikt als intro voor een show. Had er eigenlijk niet zo veel zin in, omdat Tom Jones te bekend is en omdat we juist strictly Nederlandse samples wilden gebruiken voor dat album. Ik heb toch even snel een beat ervan gemaakt binnen tien minuten. Het werd uiteindelijk de beste track van het album. Jiggy’s eerste Blauw Bloed-verse staat ook op een oude versie van de 5% -beat. De Exter wilde die beat een jaar daarna gebruiken voor z’n album Toch? De samples van 5% zijn trouwens precies even oud als Extince, no joke. Job de Wit wist nog eerder dan ik dat MC Miker G op die track meerapte. Hij vertelde me dat in een telefonisch interview een week voordat Toch? uitkwam. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

225

Wanneer zijn jullie begonnen met produceren en waarom?

Robin, de uit Ierland afkomstige producer die veel met Emiel samenwerkt: Emiel en ik kennen elkaar van de basisschool en toen begonnen we al met produceren. In het begin was het voornamelijk house en later kwam daar drum ’n bass, funk, hiphop en reggae bij.

Daan: Ik ben meer een componist/pianist dan echte producer maar via Jan ben ik er meer en meer mee in aanraking gekomen. We hadden op de middelbare school al een band met Lange Frans, waarmee we heerlijk aan het kloten waren.

Jan, die veel met Daan produceert: Op mijn 16e bedacht ik eigenlijk uit het niets dat het me leuk leek om beats te maken, dus kocht ik een groovebox en was gelijk verslaafd. Langzaam maar zeker is dat geëvolueerd in produceren in de bredere zin van het woord.

SHock mount Shockmount is een vierkoppig producersteam bestaande uit Robin Veldman, Emiel van Herpen, Daan Herweg en Jan van Wieringen. Het team bezit twee studio’s, in Zoetermeer en Amsterdam, waar menig artiest zijn muziek opneemt of laat afmixen/masteren. Het lijstje waar Shockmount mee werkt/ heeft gewerkt is indrukwekkend: onder anderen Steen, Raymzter, Lange Frans & Baas B en The Opposites.

226

Smoelwerk Producers

18-01-2006 Opgezwolle releast Eigen Wereld

Welke producer vinden jullie erg tof?

Robin: The Neptunes blijven me toch elke keer weer verbazen. Uit Nederland vind ik Killing Skills en Mr Rude erg tof. Jan: Ik vind iemand als Timbaland vet.

Hij blijft jaar in jaar uit vernieuwend in verschillende stijlen en behoudt toch een heel herkenbare sound.

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Emiel en Robin: Tegenwoordig is de software vet goed, dus je merkt dat zelfs beginnende producers al best een dikke sound hebben. Bovendien zie je steeds vaker dat mensen met elkaar werken, in plaats van tegen elkaar werken.

Jan: Qua engineering en sound ligt het niveau nu wel een heel stuk hoger en is het minder puur samples stapelen dan tien jaar geleden. Daan: Ik heb het idee dat diverse stijlen muziek door elkaar lopen tegenwoordig. Voor mij als pianist en componist is dit erg leuk.

Hoe omschrijven jullie de Shockmount-sound?

Shockmount is moeilijk vet en HARD!! Robin licht toe: Het ligt een beetje aan de stijl. De hiphop tunes met Emiel zijn fokking hard. Soul en reggae, wat ik ook

produceer, probeer ik altijd oud te laten klinken. Al met al klinkt alles wel rauw, ik hou niet van gladde shit.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound en zo ja: hoe klinkt deze?

De palingsound: die klinkt als engineers met een galm-fetisj.

Wat vinden jullie over het algemeen van het niveau van producers in Nederland?

Robin: Het niveau bij hiphop en house is ineens moeilijk hoog. Dit is positief, want het houdt je scherp.

Bij popmuziek uit Nederland is het nog een beetje een aanfluiting, ze komen niet van de palingsound af.

Jan: Het is de laatste tijd allemaal enorm vooruit gegaan. Veel gasten waar je nog nooit van gehoord hebt komen opeens met de meest vette producties!

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Robin: Dat ligt een beetje aan de artiest. Veel lui noemen je wel in de track of zetten netjes de credits bij clips, maar je hebt ook gasten die denken dat de wereld om hen draait. Gevolg hiervan is dat ze geen credits van de producer bij hun werk zetten.

Jan: Absoluut, wereldwijd krijgen producers steeds meer aandacht en daar is Nederland geen uitzondering op. Zo heb ik een keer de vraag gekregen van een artiest of ik piano wilde spelen in zijn video, helaas kon ik niet.

Op welke door jullie geproduceerde tracks zijn jullie echt trots?

Jan: Dat is wel Zinloos van Lange Frans & Baas B. Dat was een dikke nummer 1-hit die heel veel mensen geraakt heeft.

Emiel: De Spot van Steen omdat die beat in tien minuten is gemaakt en fokkin’ lomp en dik is.

‘En omdat Steen die track aan gort rapt natuurlijk.’

Robin: Baas van The Opposites met QF: die track blaast gewoon. Verder vind ik de track State Of Mic met Raymzter ook bijzonder. Die track heb ik in een studio in Gambia gemaakt met lokale muzikanten. Dat was een vette ervaring. Ten slotte zijn alle Kadaverrap-producties bizar.

In wat voor setting knutselen jullie het liefst aan een beat?

Jan: We hebben veelal lange sessies met veel, heel veel koffie en vaak zit Daan aan de piano.

Robin: Met koffie, bier en peuken in mijn Irish Pub Studio. Meestal hangen er wel wat mensen rond omdat ik het maar gaar vind werken in mijn eentje.

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track?

Emiel: Ik steek eerst een blowtje op, dan zet ik mijn computer aan en vanaf dan weet ik het niet meer.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op jullie werk als producer?

Robin: Op zich wel, maar voor geluiden gebruik ik vaak nog oude zooi, analoge synths, orgels, piano, gitaar en andere instrumenten. Ik vind dit vaak veel beter klinken dan bepaalde software-sounds.

Jan: Absoluut, door de mogelijkheden van de hedendaagse software werk ik een heel stuk sneller en doordat alles minder tijd kost probeer je ook meer verschillende dingen uit.

Daan: Het is bizar om tegenwoordig alle soorten piano-geluiden en synthesizers met één druk op de knop onder je vingers te hebben. Toch blijft een echte vleugel of een contrabas tijdloos.

Met welke rapper/artiest zou je graag nog willen werken?

Robin: Klaus Wunderlich maar hij is volgens mij dood. Of Chet Baker, maar die is al zeker dood.

Heb je een leuke anekdote over de samenwerking met een bepaalde rapper of andere artiest?

Robin: Ik was een keer, zoals wel vaker, met Steen in de studio iets aan het doen met veel bier. Toen we die nacht naar huis liepen zagen we Shetland ponies in een weiland. Wij sprongen op die ponies en toen hebben we een race gehouden. Steen won, mijn beest kon het gewicht niet echt aan.

Hoe verwacht je dat de sound qua producties in Nederland zich de komende jaren zal ontwikkelen?

Jan: Ik denk dat de sound nog verder verbreed wordt en dat de invloed van verschillende dancestijlen op de hiphop nog veel groter zal worden. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

227

Welke verschillen zijn er tussen 1999 en 2009 op het gebied van produceren?

Technisch is er veel meer mogelijk, vroeger had je een enorm dure studio nodig voor iets wat je nu met één computer kan. Veel hiphop-cd’s van de afgelopen jaren zijn thuis gemaakt en dat stimuleert ook weer de creativiteit. Voor mezelf zijn ook de nodige dingen veranderd, al kan ik mijn vinger er niet zo goed op leggen. Van elk ding dat je maakt leer je weer wat je in de volgende track kan gebruiken. Misschien ben ik ook wel iets kieskeuriger geworden met het uitkiezen van sounds. Ik ben nu ook meer bezig hoe dingen bij elkaar klinken en hoe je dat qua sound verder kan brengen. Nu ben ik volledig met muziek bezig, en dat is echt wat ik al jaren wilde. Ik heb alle tijd om me op mijn eigen werk en dat van anderen te richten. Dat is echt heerlijk!

snelle jelle VSOP, IJsman, de Blocnotes, Hef, R.Kay, Kraantje Pappie, Rakaa Iriscience, Black Moon en de hele Noah’s Ark-stal. Met wie heeft Snelle Jelle de afgelopen tien jaar eigenlijk niet samengewerkt? Hij kocht in 1995 zijn eerste plaatjes en vanaf 2008 kan hij helemaal rondkomen van het engineeren & produceren. Hoe heeft hij zichzelf en de scene zien veranderen?

Foto: Stepupfront

228

Smoelwerk Producers

Wat vind je over het algemeen van het niveau van producers in Nederland?

Tegenwoordig mogen we in Nederland echt trots zijn op onze scene, er zijn nu zelfs kids die alleen nog maar Nederlandstalige hiphop luisteren. Dat hoefde je jaren geleden niet te proberen want dan was je de hele tijd naar dezelfde cd aan het luisteren.

Krijgt de producer genoeg credits voor zijn werk in Nederland?

Ja man, wat ik op het podium doe is een dj-rol, daar voel ik me in thuis. Op die manier en niet te vergeten via internet krijg ik behoorlijk wat feedback.Bovendien heb ik laatst ook een EP uitgebracht met negen tracks waarop ik mijn naam GROOT op de voorkant heb gezet. Dat is een bewuste keuze omdat ik mijn naam wel echt out there wil hebben.

Op welke door jouw geproduceerde track ben je echt trots en waarom?

Ik ben erg trots op mijn eerste vinylplaat Elleboogwerk, die is samen met VSOP en op de andere kant staat een rappende Terilekst. Ik ben altijd al een enorme vinylliefhebber geweest, dus wat is er dan vetter dan je eigen beats op vinyl hebben. Ik heb toen alles zelf geregeld en betaald. Al die bullshit, maar ik had wel mijn beats op vinyl, dat was wel super gruwelijk.

Met welke rapper, of artiest zou je graag nog willen werken?

Op nationaal hiphopgebied werk ik eigenlijk met alle mensen samen met wie ik zou willen werken. Er zijn wel wat mensen met wie ik al contact heb maar waar nog niets mee is gebeurd. Dat komt allemaal wel op z’n tijd. Voor mij is het belangrijkste dat ik ook een persoonlijke klik met een artiest voel, of dat nou nationaal of internationaal is. Qua optredens zou ik nog wel heel graag een keer op Lowlands willen optreden. Dat lijkt me echt te gek. Naast de grote zaal van Paradiso is dat wel het hoogst haalbare in Nederland. In Paradiso heb ik al een paar keer gestaan dus dan blijft Lowlands over.

Wat is dan het vetste wat je meegemaakt hebt met een artiest?

Eind vorig jaar had ik ineens Rakaa Iriscience, rapper van Dilated Peoples hier in de studio en dat was natuurlijk te gek; iemand waar je al zo lang naar luistert wil ineens een track opnemen in jouw studio.

Het mooiste was dat na het opnemen van z’n eerste verse, hij verder wilde met de tweede waarop ik hem onderbrak omdat ik dacht dat hij ‘t beter kon. Hij keek me een beetje verbaasd aan en vroeg wat er dan precies mis was. Ik heb hem toen drie punten laten horen die naar mijn mening niet helemaal klopten.

Toen hij ‘t hoorde was hij het helemaal met me eens.

Het geeft een goed gevoel als je op één lijn zit met mensen van dat niveau.

Wanneer ben je begonnen met produceren en waarom?

In 1994 ben ik begonnen met platen kopen en in 1995 ben ik een beetje begonnen met draaien, op draaitafels zonder pitchcontrol. In 1999 en 2000 heb ik meegedaan aan Turntablized. In die tijd heb ik ook Lucky van Climax ontmoet. In het begin was het vooral scratchen, later ben ik begonnen met beats maken en vanaf 2000 ben ik me daar meer op gaan richten.

Dat is langzaam overgegaan van veel scratchen en af en toe een beat naar me volledig richten op beats. Ik kwam met scratchen op een punt dat ik geen groei merkte waardoor ik mijn interesse een beetje kwijt ben geraakt. Ik zag op dat punt meer uitdaging in het maken van beats.

10-03-2006 Back On Track 1, Merleyn Nijmegen

Wat is je manier van werken bij het produceren van een track; waar begin je mee, hoe bouw je een track op?

Ik laat me leiden door de samples die ik vind. Als ik een sample met een gevoelige vibe tegenkom, ga ik een gevoelige track maken. Alles is op samples gebaseerd. Ik kan ook geen noot lezen. Meestal begin ik met een redelijk simpele instrumental, die stuur ik dan naar een rapper. Als de rapper hem wel tof vindt ga ik na het recorden de puntjes op de i zetten. Breaks bouwen en met effecten aan de slag. Ik houd heel erg van die oude boombap sound. Niet dat ik dat probeer na te maken en producers als DJ Premier nadoe, maar ik denk wel dat je die liefde terughoort in mijn muziek.

Hebben technologische ontwikkelingen invloed gehad op je werk als producer ?

Het heeft het vooral leuker gemaakt, je bent niet meer uren bezig met dingen die eigenlijk niet boeiend zijn. Ik heb echt niet het geduld om samples te choppen op een minuscuul MPC schermpje. Ik merk het als ik kijk naar Pro Tools waar ik dingen mee doe die jaren geleden onmogelijk waren voor thuisgebruik.

Na mijn studie audio engineering heb ik wel veel meer geleerd van opnametechnieken, dus geluidstechnisch zijn mijn tracks wel een stuk beter geworden.

Bestaat er zoiets als een typisch Nederlandse sound?

Die was er wel maar dat was vooral onkunde. Al die oude rockers achter de boards zonder affiniteit met hiphop, hebben er een poos lang voor gezorgd dat in Nederland de sound niet te vergelijken was met wat er aan de andere kant van de oceaan gebeurde.

Tegenwoordig kan de Nederlandse sound zich zeker meten met de Amerikaanse scene. Er waren wel een paar uitzonderingen van mensen als Knowhow en Mass die hard waren. Door mensen die weten waar ze mee bezig zijn bestaat er niet zoiets als de Nederlandse sound. Nu al zijn verschillende Nederlandse producers goed bezig in het buitenland.

Hiphop in Nederland zal alleen maar groter en professioneler worden, verwacht ik. •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

229

soul sear chin Het productieteam Soulsearchin leverde de afgelopen jaren bergen producties af vanuit het hoofdkwartier in hartje Amsterdam. Onder anderen Ali B, U-Niq, Winne, Extince en Mr. Probz werkten samen met het trio dat bestaat uit Lino Brown, Chief en Kurdish Mayfield. Young Ali voegt zich geregeld als vierde lid bij Soulsearchin. HIJS sprak met Lino Brown, bijvoorbeeld over het werken in een groep: ‘Het kan voorkomen dat als je met z’n drieën beats maakt, iemand iets verandert waar je het niet mee eens bent. Maar bij ons is het meestal echt zo dat precies het juiste wordt aangepast. Het werkt gewoon goed.’

230

Smoelwerk Producers

Wanneer ben je begonnen met muziek maken en wat was je drijfveer?

Toen ik zes was. Mijn vader is muzikant, dus ik wilde al toen ik nog kind was ook muziek maken. Ik ben begonnen met drummen op m’n zesde en zat ook in bandjes. In de brugklas kwam ik in het bezit van een Amiga met ProTracker erop en zo’n geluidskaart. We hebben alle drie vroeger gefokt met trackers. En toen begon ik een beetje hiphop te maken en keiharde gabberhouse op m’n Amiga. Op een gegeven moment ben ik puur hiphop en R&B gaan maken.

Welke producers vind je heel tof, in het binnenland of buitenland?

Binnen hiphop houd ik van veel stromingen, maar sowieso natuurlijk J Dilla, DJ Premier, Hi-Tek. Nu vind ik The Inkredibles gruwelijk. Sowieso ook Jake One. In Nederland vind ik SirOJ gruwelijk, Delic was dat ook altijd. Vooral ook omdat alles zo vet was gemixt.

Bastian, FS Green, Concrete en Reverse zijn ook dope.

Welke verschillen zijn er tussen het jaar waarin je begon en 2009 op het gebied van produceren?

Alles is gewoon vooruitgegaan. Vroeger moest je alles nog met knopjes indrukken, en ik had ook geen computer, dus ik moest drie minuten lang de kick inspelen. Het was vooral loopjes vinden en simpele drums eronder zetten. Nu proberen we er echt muziekstukken van te maken. In dat opzicht is er het meest veranderd. Ik ben nu ook in staat om er een mooi stuk van te maken. Ik kan inmiddels een beetje toetsen spelen, omdat ik het ben blijven proberen.

We spelen steeds meer zelf, soms kan de hele sample waar je mee begonnen was weg, omdat de dingen die je erbij gedaan hebt al genoeg zijn. We maken nu steeds meer dingen zonder samples, wat we vroeger eigenlijk nep vonden.

Hoe zou je de Soulsearchin-sound omschrijven?

Dat switcht natuurlijk wel een beetje, afhankelijk van het project. We proberen altijd speciale percussie en drums te hebben, we proberen het bijzonder te houden. En ik denk dat we wel altijd iets melodieus, maar niet te happy maken, vaak een beetje melancholisch maar toch triomfantelijk. We maken

23-03-2006 Bolletjes Blues gaat in première

echt een soort sfeer, zoals iedere producer dat probeert, denk ik. Een Soulsearchin-beat proberen we zo te laten klinken dat je er gelijk een heel verhaal bij ziet. Ik denk dat we hele visuele, melodieuze hiphop maken. Films voor blinden.

Is er een typisch Nederlandse sound denk je?

Reverse en Delic, dat vind ik wel de Hollandse sound voor hiphop. Heel plat gezegd, voor m’n gevoel met gabbergeluiden hiphop maken. Synthetisch. Ik check veel hiphop uit alle landen, maar ik hoor dat soort geluiden nergens anders. In Engeland hoor je het een beetje terug in de grime.

Mis je een bepaalde sound in Nederland?

Ja, de gladde R&B, Mary J. Blige-achtige muziek.

Die sound mis ik wel heel erg in Nederland, en ook in het Nederlands. Nederlandstalig zou ik dat heel erg leuk vinden.

Welke door jullie geproduceerde track is je favoriet en waarom?

Dat is voor mij heel makkelijk. 20 Jaar van Extince.

Sowieso omdat het Extince is. Die beat had hij al een tijdje liggen. En dat hij er een gruwelijke clip bij heeft geschoten, is ook mooi. Ja, dat is m’n favoriet tot nu toe.

In welke setting knutselen jullie het liefst aan een beat? Veel mensen over de vloer of weinig? Onder invloed of nuchter? Hoe lang duren de opnamesessies?

Als we met heel veel mensen zijn dan gebeurt er niets haha. Maar anders zit de helft voor de apparatuur en de andere helft een beetje te X-boxen ofzo, chillen, ondertussen wel commentaar gevend.

Het is een organisch proces, we hebben niet een bepaalde werkwijze, dingen gebeuren gewoon. Meestal staat er wel een volle asbak, er wordt flink gerookt hier, dus het staat goed blauw. Ik ben meestal stoned.

Kurdish rookt niet trouwens en Chief af en toe. Vaak zitten we een heel weekend, dan blijft iedereen pitten en proberen we zoveel mogelijk te maken. Een track maken duurt bij ons denk ik wat langer dan gemiddeld.

Een uurtje of twaalf duurt het wel voordat we zeggen van ‘ja dit is wat.’

Hoe verloopt het qua opbouw van een track? Waar beginnen jullie mee?

Ik luister meestal een sample en dan probeer ik te onthouden wat ik kan gebruiken. Dan ga ik dat eruit halen. Uit die sample haal ik iets dat ook echt wat toevoegt in plaats van dat het een kopie wordt met een hardere drum eronder. Als we iets inspelen, gaan we vaak uit van een sample die we gehoord hebben. Het ontstaat altijd wel uit een sample of uit een sfeer. Zo van ‘ik wil een beat maken waar je echt een vies gezicht bij trekt, weet je.’ We hebben ook bepaalde manieren om dingen te beschrijven ontwikkeld, we praten dezelfde taal. Het is namelijk nogal vaag om een idee dat je in je hoofd hebt te beschrijven aan iemand anders. Dan moet je met heel rare voorbeelden komen, zo van ‘die snare moet meer als een pollepel op een ijskast zijn, hij is nu nog te veel als een hoofd tegen de muur.’ Dat soort metaforen gooien we de hele avond heen en weer, en aan het eind hebben we zoiets van ‘ja, die snare klinkt als een pollepel tegen een ijskast.’ Meestal begrijpen we elkaar uitstekend, er komen ook karaktertrekjes, kleuren en materiaalsoorten bij kijken. Een bruine, ijzerige snare bijvoorbeeld, of een lilliputter bassist met een zonnebril op die eigenlijk overdag pooier is…

Ik denk dat veel muzikanten dat wel hebben. ‘Een soort eigen taal als het ware.’

Hebben jullie een bepaalde ‘taakverdeling’ of doen jullie alles samen wanneer jullie aan een beat werken?

Dat hangt er een beetje vanaf. Sowieso maakt iedereen schetsjes en sturen we altijd alles rond om te kijken wat iedereen er van vindt. We hebben identieke set-ups. Speakers, computers, headphone, zelfs de mapjes en plug-ins op elke pc zijn hetzelfde, dus wat dat betreft zijn we heel compatible. Iedereen heeft verder z’n sterke kanten. Qua melodietjes vragen ze vaak aan mij of ik wat weet. Kurdish heeft goed het totale plaatje in z’n hoofd als hij iets hoort en hij weet het gewoon heel goed over te brengen. Ali komt veel met ideetjes. Chief is een manusje van alles en hij is dj, dus hij kan als een gek scratchen. Hij weet ook veel trucjes wat betreft programmeren. Dus vaak sturen we iets naar hem zo van ‘kijk jij even hoe je de zaag een beetje laat bobbelen.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

231

t a d n e g g e z t i o o n e c n a n a d Je k k a e r je b , t b e h e i n k e d r e d g n o o o h n i h c i z t f j i l n b e l t e k he k i w t n o o p tem

Aruna Freezone

14-04-2006 Baggervet! Met Pete Philly, Senna en Maximus Prime, LVC Leiden

20-04-2006 Blaxtar releast Ozmoses

bboy world Nederland te klein voor Rotterdamse regelneef

‘ Ik scharrelde geld bij elkaar voor trainingen door gestolen fietsen te verkopen.’

Foto: Leonie Bos

234

Smoelwerk Breakdance

‘Het moet rond ’96 geweest zijn, toen ik voor het eerst iemand een headspin zag doen op tv. Volgens mij was het een theaterproductie ergens uit Amerika. Ik had nog nooit zo iets cools gezien en ik wilde er alles over weten.

Internet was in die tijd absoluut nog geen bron van informatie wat dit soort onderwerpen betreft, dus het bleef bij een beetje rondvragen. De clip van de Jason Nevins-remix van Run DMC’s It’s Like That was een soort breakdance battle, dat maakte ook indruk. Break had direct een sterke aantrekkingskracht op me en ik moest en zou het zelf gaan doen.

Rond ’99 fietste ik langs het Schouwburgplein waar ik Paulo, die ik herkende van tv, een workshop zag geven. Ik ben mee gaan doen wat uiteindelijk leidde naar zijn welbekende trainingen in een gymzaal aan de Jagerstraat. Ik geloof dat alle bekende heads van tegenwoordig bij Paulo in de gymzaal zijn begonnen.

Het was echt enorm populair en druk bezocht. Got Skillz, Killa Tactics en Starforce hebben daar hun roots. De trainingen kostten 10 gulden, in die tijd een behoorlijk bedrag, zeker voor een jongen uit Charlois.

Ik scharrelde geld bij elkaar door gestolen fietsen te verkopen, ieder dubbeltje draaide ik om, om maar bij die trainingen te zijn. De trainingen waren echt verschrikkelijk zwaar en in het begin vroeg ik me regelmatig af waar ik aan was begonnen. De eerste les bestond uit opdrukken en letterlijk over je heen laten lopen, ik kwam echt gebroken thuis en heb twee dagen op bed gelegen van de spierpijn! Het is echt jammer dat je die manier van trainen veel minder tegenkomt.

Het begint allemaal bij een krachtig en fit lichaam.

Ik weet zeker dat als Paulo daar nog steeds op zijn unieke manier les zou geven, breakers in Nederland van wereldniveau zouden zijn.

Paulo wees mij erop dat ik beter geschikt was voor Electric Boogie. Ik had moeite met powermoves omdat mijn lichaam te soepel was. Toch bleef ik trainen en uiteindelijk had ik ook power onder de knie. In 2001 heb ik Killa Tactics gevormd. In het begin bestonden we enkel uit b-boys maar later kwamen daar boys bij, die na ons trainden op capoeira. De naam komt van

Alee Rock die in die tijd jams hostte en bij erge moves ‘Killa Tactics’ riep. Ik vond het dope klinken. KT wilde Rotterdam-Zuid representen en Nederland veroveren.

B-boying had rond 2001 mijn leven overgenomen.

Break gaf invulling aan mijn leven en ik stak er al mijn energie en tijd in. Ik was inmiddels enigszins volwassen geworden en legde de link met mijn rol in de maatschappij. Ik realiseerde me dat als ik iets wilde en er hard voor werkte, ik het kon bereiken. Mijn rol was een beetje de regelneef van de crew. Ik schreef ons in voor battles, probeerde hier en daar breakers te scouten om bij de crew te komen en was op de hoogte van het niveau van andere crews. Ik hield ook absentielijsten bij en hield in de gaten of mensen op tijd kwamen bij de trainingen. Ook had ik consequenties en straffen bedacht om maar een zo gestructureerd mogelijke omgeving te scheppen. Dit zorgde voor behoorlijk wat spanningen binnen de crew en uiteindelijk zijn we in 2003 samengegaan met Got Skillz.

We zijn in die tijd ook begonnen met het geven van shows. We wilden ons volledig richten op dans en daar ook wat aan verdienen. We hadden een leuke show op de rails en traden op tijdens bruiloften door het hele land. Ik kan me nog herinneren dat we op de bruiloft van Def Rhymz mochten dansen. Dit liep uit op een teleurstelling; hij heeft ons nooit uitbetaald, die oplichter. We kwamen hem later nog eens tegen op een evenement in Den Haag. Naar het geld konden we fluiten, dat was allang duidelijk, maar we wilden ons laten gelden en bleven continu bij hem in de buurt hangen. Je had zijn gezicht moeten zien, hij trok wit weg!

Rond 2003 besloot ik het iets rustiger aan te doen in verband met blessures. Een van de grote risico’s van break is dat zenuwen en dan vooral die in je nek, bekneld kunnen raken tussen je nekwervels. Dit is me één keer overkomen waarna de helft van mijn lichaam zwaar tintelde en ik ook niet meer kon bewegen. Ik ben me vanaf dat moment eigenlijk meer en meer bezig gaan houden met organisatorische activiteiten.

Ik probeerde mijn steentje op een andere manier bij te dragen aan breakdance. Ik zag dat het niveau van dansers binnen Nederland maar ook Europees gezien een beetje stokte.

18-05-2006 Back to Dreadrock. Dreadrock Amsterdam

Grote bron van ergernis voor mij was ook dat informatiebronnen als bijvoorbeeld internet te weinig en te eenzijdige informatie gaven. Ook zag ik veel breakers wachten op nieuwe tapes en ander bootlegmateriaal uit de States. Hier wilde ik verandering in brengen door een soort real-time competition op te zetten op internet. Een gratis beeldarchief als YouTube, alleen voor break-gerelateerd beeldmateriaal. Na drie maanden ging de site al offline vanwege de enorme bezoekersaantallen. De site was bijzonder omdat het nooit eerder opgezet was. Bezoekers uit alle windstreken kwamen met footage aanzetten om zichzelf te laten zien op het web. Koreanen streden met Amerikanen en Fransen wie de meeste headspins kon maken en op een heel natuurlijke wijze ontstond de competitie die ik al tijden voor ogen had. B-boys trokken zich aan elkaar op, leerden van elkaar en het niveau van breakdance internationaal werd veel hoger.

Vanaf 2003 organiseerde ik het International Breakdance Event (IBE). Ik hield me veel met PR bezig en kon putten uit een uitgebreid internationaal netwerk dat Bboyworld me inmiddels had opgeleverd.

Het IBE was in ’03 en ’04 stijf uitverkocht.

Sinds 2005 ben ik me duidelijker gaan profileren in de Verenigde Staten. De mogelijkheden daar zijn uitgebreider, sponsorgelden zijn vele malen hoger en ik voelde me daar ook meer gewaardeerd dan ik me in Nederland ooit gevoeld had. Als ik me tot Nederland had beperkt, had ik nooit met iemand als Crazy Legs van Rock Steady Crew samengewerkt. De man is een legende en wil mij altijd graag helpen om events in Amerika te pushen. Amerikanen zijn hulpvaardiger wat dat betreft, ze zijn enthousiaster dan Nederlanders.

De laatste tijd hou ik me voornamelijk bezig met het verspreiden van het begrip Evolution. Ik ben in Amerika, Duitsland en Korea bezig het organiseren van grote battles en jams. Ik hoop voor de Nederlandse scene dat er een injectie komt in de vorm van een grote sponsor. Alleen op die manier is er meer uit te halen en ontstaat er een breder draagvlak. Een structurele en professionele aanpak is wat er op dit moment ontbreekt. Mensen moeten ook niet moeilijk doen en die shit supporten door gewoon 10 euro neer te leggen in plaats van op de gastenlijst te willen.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

235

COme correct Dromen van een eigen theatershow

‘Ik kwam in aanraking met breaken door de Jason Nevins-remix van Run DMC’s It’s Like That in 1997. Al snel kwam ik er achter dat er in Apeldoorn een jeugdhonk was waar werd gedanst. Om aan te geven hoe kleinschalig en onbekend breakdance in Apeldoorn toen nog was: op dat moment bestond de scene uit ongeveer tien gasten.

We besloten een groep te vormen onder de naam Perfect Combination maar een serieuze crew kon je het niet noemen. Na verloop van tijd bleef er een groep jongens over die iets concreets wilden beginnen.

In het begin bestond Come Correct uit boys van verschillende generaties waardoor er regelmatig mensen stopten of afvielen. Het was een onzekere tijd maar inmiddels zijn we met zes gasten die weliswaar verschillen van elkaar, maar dezelfde passie en insteek hebben. Het groepsgevoel is steeds sterker geworden en we zijn inmiddels een hechte vriendengroep.

Na een aantal jaren van hard trainen raakten steeds meer mensen geïnteresseerd in breakdance en met name in onze crew. Er kwam steeds meer vraag vanuit Apeldoorn en omstreken om een show van ons (eventueel tijdens een battle) te zien. Vanaf 2000 zijn we meer en meer mee gaan doen aan battles. Via battles als Spin Off hebben we redelijk wat naamsbekendheid verworven. Het ging in die tijd echt snel; Tommy en Arnold werden Nederlands kampioen en ook als crew wonnen we steeds meer battles. Vooral na het winnen van het DBC in 2004 en 2005 kwamen we in een stroomversnelling terecht. De boost die we kregen toen we in 2004 wonnen van Got Skillz, een van onze voorbeeldcrews uit Nederland, was ongeëvenaard. Toen kregen we echt het gevoel dat we van iedereen konden winnen.

Foto: Sebastiaan Grana Gestal

236

Smoelwerk Breakdance

‘ We zijn nooit die vechtersbazen geweest die zich tijdens battles wilden bewijzen.’

Ik denk dat wij onderscheidend zijn geweest vanwege onze positieve insteek. We hebben altijd ontzettend veel plezier gehad in wat we doen en dat hebben we denk ik ook altijd uitgestraald. Het winnen van prijzen en onszelf profileren als ‘de beste’ heeft bij ons nooit een rol van betekenis gespeeld. We zijn nooit die vechtersbazen geweest die zich tijdens battles wilden bewijzen. We hebben het Amerikaanse model op een gegeven moment links laten liggen en zijn onze eigen weg ingeslagen.

Na 2005 hebben we ons niet meer met battles beziggehouden en zijn we ons steeds meer op shows gaan concentreren. Samen met Illusionary Rockaz deden we in Antwerpen een show. De manier waarop Illusionary Rockaz showelementen toepaste, heeft ons geïnspireerd. We zijn ons veel meer op presentatie gaan richten; dansen als eenheid met een strakke choreografie zodat het er allemaal wat gepolijster uitziet.

Wim Zomer heeft er in 2007 voor gezorgd dat we iedere dag betaald konden optreden tijdens het Wintercircus Apeldoorn. Zo kregen we een platform dat perfect aansloot op dat wat we al een tijdje wilden doen. We voelen ons het best op een podium voor enthousiaste toeschouwers. Het beoordelend oog van een jury tijdens jams en battles hoeft voor ons eigenlijk niet meer. We zijn meer entertainers en maken liever iemand blij die tot dat moment niks met breaken heeft gehad dan dat we ons weer in een competitie met andere b-boys storten.

Je komt met je shows ook op de meest uiteenlopende plekken terecht. Zo hebben we ooit achter de ramen op de Amsterdamse Wallen staan dansen om een kledingmerk te promoten. We werden uitgenodigd voor een ‘Women Only Party’ en meer van dat soort gekke dingen. Met een iets serieuzere inslag zijn we naar Bosnië afgereisd om workshops gegeven aan de jonge kids daar. Onze aanpak brengt ons ergens en dat geeft een goed gevoel over de toekomst.

We hebben al een aantal jaren de droom om een theatershow te bedenken en door het land te touren, net zoals Illusionary Rockaz. Een verhaallijn, een bepaald thema en als rode draad breaken. Come Correct is een groep boys met uiteenlopende talenten op het gebied van muziek, dans en grafische

18-05-2006 Baggervet! met Camp Lo, Unorthadox en RA the Rugged Man, LVC Leiden

vaardigheden. We willen dit uiteindelijk samenbrengen maar over het hoe en wat denken we al jaren na. Onze huidige shows kun je zien als schetsen voor de toekomst. Als we iets doen, willen we het perfect doen, dus het is een kwestie van tijd.’ •

‘ We hebben het Amerikaanse model op een gegeven moment links laten liggen.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

237

Freezone/ hiphophuis Behoort tot het meubilair van de scene

‘ Via breakdance ging ik de waarde inzien van de hiphopcultuur. Het sociale aspect is groter dan je denkt.’

Foto: Pim Bonten

238

Smoelwerk Breakdance

‘Van jongs af aan ben ik gefascineerd door breakdance. De muziek en bewegingen maakten grote indruk op me. Het was ook heel anders dan andere soorten dans. De LP van de Rock Steady Crew was op dat moment mijn kostbaarste bezit. De breakdance hype was in de jaren 90 voorbij. Ik kon nergens meer iets zien of lezen wat betreft break dus het bleef een soort droombeeld waar ik op dat moment alleen maar over kon fantaseren. Toen ik rond 1997 hoorde dat er in Rotterdam weer breakdancers actief waren, liep ik de wijkcentra af op zoek naar b-boys, maar zonder succes.

Tijdens mijn studie aan de Erasmus Universiteit stuitte ik bij toeval op een breakdance demonstratie.

Het waren een stel jongens van de All Star Breakers die hadden besloten de draad weer op te pakken. Ik ging niet veel later regelmatig oefenen in wijkcentrum Wi Masanga in Rotterdam-West en soms ook in The Basement van Nighttown. Alle puzzelstukjes vielen in elkaar en de herkenning was groot op het gebied van kleding, muziek en dansstijl.

Tot dat moment had ik een vrij passieve rol in de hiphop scene. Ik ging naar hiphop feesten in Amsterdam, waar ik ook werkte bij Day One. Ik had het naar mijn zin maar keerde altijd snel terug naar Rotterdam. Door breakdance ging ik een steeds actievere rol spelen in de scene. Door het contact met mensen als Hakan (Heavy Skills) en Bennie van Freezone maakte ik op een nieuwe manier kennis met deze wereld.

Het was 1998. Ik had mijn plekje gevonden binnen een movement. Ik ontwikkelde me op het gebied van straatcultuur en mensenkennis minstens zoveel als op het gebied van mijn breakdance vaardigheden. De dansers van All Star Breakers gingen op in twee groepen: Freezone en 010Bboys. Na een paar maanden vroeg Hakan me onderdeel uit te maken van Freezone. Ik kon amper een backspin, maar het was ook niet vanwege mijn skills dat ik werd gevraagd. Mijn spirit en attitude sprak de groep erg aan. Ik werd opgenomen in de crew en leerde in korte tijd enorm veel. Dit was het moment dat ik inzag hoeveel waarde

een subcultuur als hiphop kan hebben voor de samenleving.

Als je mijn zoektocht vergelijkt met de huidige lichting kan je zeggen dat ik grotendeels voor mijn eigen ontwikkeling heb gezorgd. Als je ziet welke mogelijkheden er tegenwoordig zijn voor de beginnende b-boys en b-girls is dit compleet anders dan vijftien jaar geleden. Het probleem is dat eigenheid en originaliteit hierdoor moeilijker te bereiken is. Probeer maar eens origineel te zijn in een tijd waarin alles online te vinden is en iedereen weet van elkaars kunnen.

Rond 2000 was er nauwelijks sprake van georganiseerde jams, battles, titels of kampioenschappen. Er was geen vaste plek voor hiphop in Rotterdam en dat terwijl er enorm veel animo was voor activiteiten rondom hiphop. Lloyd van de 010Bboys en Bennie en ik uit de Freezone crew hebben het idee van het HipHopHuis rond 2001 bedacht. Het feit dat drie mensen uit verschillende crews samenwerkten, straalde naar buiten toe een bepaalde toegankelijkheid uit. Onze ervaringen en skills samen vormden een sterk collectief en draagt nu nog steeds bij aan ons imago. Via de Stichting Kunstzinnige Vorming Rotterdam (SKVR) kwam er een plek beschikbaar aan de Coolhaven. Een dansstudio waar het HipHopHuis de vier elementen van hiphop een podium probeerde te geven. Breakdance heeft binnen het HipHopHuis altijd de overhand gehad maar zodra er een nieuwe en grotere vestiging betrokken wordt, zullen we de aandacht zoveel mogelijk proberen te verdelen over alle elementen.

‘ Je bent een complete danser als je je eigen stijl ontwikkelt en uitdraagt, gestoeld op de fundamenten van breakdance.’

Toename van de populariteit heeft de scene veranderd. De gastvrijheid waarmee iemand als Hakan mij ooit behandelde werkt enorm motiverend. Dit is

19-05-2006 5jaar Boemklatsch met oa Camp Lo, Tivoli de Helling Utrecht

onderdeel van de kern van breakdance; met de juiste instelling is iedereen welkom. Als breaker ben jij je eigen choreograaf. Bij andere dansvormen draag je vaak het idee van de choreograaf uit en dat is een essentieel verschil. Als breaker gaat niemand jou vertellen hoe of wat, je moet jezelf helpen. Als autodidact ben je niet gewend aan autoriteit, breaken is enorm persoonlijk.

Wat je vaak ziet in de hiphopwereld is dat vrouwen in de minderheid zijn en vaak voor een ander geluid zorgen. Soms ook voor onrust. Breakdance vergt een bepaalde discipline en uitingsdrang. De b-girls zijn vaak rebels van aard. Ze zijn ruim in de minderheid maar zorgen voor des te meer opschudding. Omdat ik al een tijdje bezig ben, behoor ik inmiddels tot het meubilair, maar een nieuwe b-girl in de zaal zorgt altijd voor bovengemiddelde belangstelling. Het voordeel is dat je je als vrouw enigszins kunt losmaken van de competitie tussen jongens. Mannen zullen je niet zien als concurrent, wat voor een zekere rust zorgt.

Een ontwikkeling van de laatste jaren is dat je breakers terug ziet grijpen naar de fundamenten van breakdance. Je ziet aan de kleding en het bewegingsmateriaal dat men weer op zoek is naar de roots van hiphop. Het spanningsveld tussen eigenheid en vakmanschap is wel iets dat je altijd tegen zal blijven komen. Je bent een complete danser als je je eigen stijl ontwikkelt en uitdraagt, gestoeld op de fundamenten van breakdance.

Break blijft zich enorm ontwikkelingen en uitbreiden.

Er komen steeds nieuwe stromingen bij en er valt eigenlijk niks af. Het is aan de oude garde om de jonge dansers op te voeden. Het HipHopHuis vervult hierin een rol van betekenis. Wij dragen een boodschap uit met als doel het erfgoed te behouden. De nieuwe lichting is veel meer met battles bezig dan vorige generaties. Je ziet de animo voor jams afnemen maar ik maak me geen zorgen over dit soort ontwikkelingen.

Iedere actie veroorzaakt een tegenreactie dus er zal ongetwijfeld een moment komen dat men geen zin meer heeft in die groots opgezette, podium events. De behoefte aan een kleinschalige, sfeervolle cirkeljam zal bij de kern altijd blijven.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

239

‘Michael Jackson heeft mijn ogen geopend wat dansen betreft. Hij heeft een enorme impact op dans gehad. Ik stond in die tijd ook graag vroeg op om herhalingen van MTV’s The Grind te kijken; dans had een enorme aantrekkingskracht op me. Op een dag namen vrienden mij mee naar de zolder van Twilight op de Nieuwe Binnenweg. Het bleek de thuishaven van breakend Rotterdam te zijn en ik keek daar met de top van Rotterdam naar tapes van Battle of the Year. Het klikte meteen met boys als Paulo, Mario, Carlos en Lloyd en vanaf dat moment ging ik iedere dag trainen. De scene in Rotterdam bestond in die tijd volgens mij uit twee groepen. Je had een crew die veel bij Wi Masanga trainde en de 010Bboys die veel in De Spits te vinden waren. Ik trainde uit liefde voor break en haalde veel voldoening uit het gezamenlijk breaken.

Got skills Wil het stokje doorgeven

Foto: Ron van Rutten

240

Smoelwerk Breakdance

We deden in ’99 mee aan de eerste Spin Off. We hadden een team samengesteld van de beste breakers uit de groep en onder de naam Style FX versloegen we Starforce en Turn It Loose. Wij wonnen, denk ik, door de balans tussen basiskennis van de old school trainers en het enthousiasme van een jonge generatie dansers. We brachten een vernieuwende stijl en onze uitstraling was fris en overtuigend. Got Skillz is nog geen jaar later ontstaan toen de beste breakers uit de twee grootste Rotterdamse crews mee wilden doen aan het Dutch B-boy Championship in 2000. Ik weet nog dat we pas onderweg naar Nighttown, in de McDonald’s onze crewnaam bedachten! In vier jaar tijd wonnen we drie keer het DBC. De zwaarste concurrentie kwam destijds uit Tilburg, Enschede en Utrecht.

Ik heb door de jaren heen nooit echt onderscheid gemaakt tussen de battle- en showdansers. Je pakte iedere mogelijkheid aan om iets te verdienen en te overleven, of het nou een finale Spin Off was of een showcase met 010Bboys. Naarmate je ouder wordt, krijg je meer verantwoordelijkheden en een vaste bron van inkomsten is dan gewoon belangrijk. In 2004 brak er een onrustige periode aan in de Rotterdamse

‘ Wij wonnen Spin Off ’99 door de balans tussen basiskennis van de old school trainers en een jonge generatie dansers.’ scene. Crews vielen uiteen, er vonden fusies plaats en ik zag dat het niveau en de reputatie van Rotterdam als breakdance-stad nummer één afnam. Uiteindelijk zijn er drie crews overgebleven: de Got Skillz Crew, Starforce en Groove Kings. Laatstgenoemde is tegenwoordig nog steeds publieksfavoriet en ik ben dan ook trots de artistiek leider en manager van de Groove Kings te mogen zijn. Ik vind het heel jammer dat het zo is gelopen. De buzz die er vroeger rondom Got Skillz bestond is er tegenwoordig niet meer.

Vroeger hoorde ik mensen zeggen ‘Rotterdam is in de tent’ of ‘Shit, Rotterdam doet ook mee.’ De concurrentie is inmiddels enorm toegenomen en dat vind ik zeker een goede ontwikkeling.

‘Vroeger hoorde ik bij battles mensen zeggen: ‘ Rotterdam is in de tent, ze komen het geld halen’.’

2004 staat ook in mijn geheugen gegrift als het jaar waarin ik met een ernstige blessure te maken kreeg.

Onder de naam Optima Forma, een combinatie van Rotterdamse b-boys, bezochten we de Olympische Spelen, een ‘once in a lifetime opportunity’. Ondanks een beginnende nekhernia besloot ik er toch voor te gaan en heb de linkerkant van mijn lichaam beschadigd. Ik heb tegenwoordig nog steeds verlammingsverschijnselen in mijn linkerarm. Toen ik in 2005 ook nog mijn been brak en enkelbanden scheurde wist ik dat ik nooit meer op mijn oude niveau terug zou keren. Ik kan mezelf niet bedwingen en blijf nog steeds stiekem proberen maar ik ben echt niet meer Johnny Dangerous, de man van duizend-en-één moves.

21-05-2006 Finale Jammin On Beat, Stadhuis Den Haag

De organisatie Got Skills, Urban Art Society begeleidt en ondersteunt op intensieve wijze jong talent bij hun ontwikkeling als (semi)professional.

Dans- en/of rapgroepen die wij begeleiden zijn onder andere Got Skills UDS, Deaf on Point, Beyond Limits, Groove Kings, Groove Queens en dansers vanaf acht jaar die onder de naam Groove Kids bezig zijn. De toekomst is veelbelovend. De jonge garde leert snel, pikt onze tips op en past ze toe in hun dans. Ik hoef sommige jongens maar één keer iets te vertellen en ze voeren het uit. Als ik naar mezelf kijk in mijn jonge jaren moest ik vooral creatief zijn. Er was gewoon minder begeleiding toen. Groove Kings is meer showgericht en denkt op een professionele manier na over hun formatie om een perfecte aanvulling voor elkaar te zijn. Ik hou van mensen met een passie voor dans en ik voel me geroepen om jongeren te helpen.

Met onze organisatie zetten wij ons ook in voor bijvoorbeeld gehandicapten. We begeleiden een groep doven en slechthorenden en maken met hen theatervoorstellingen. Zij treden ook op bij Sencity.

Dit is een feest speciaal voor doven en slechthorenden met een speciale trillende vloer waardoor iedereen muziek hoort én voelt.

Got Skills houdt zich ook bezig met de andere elementen van hiphop. We ondersteunen mc’s, producers en ander talent via platenlabel Ampire Records, waar ik medeoprichter van ben. We zijn er voor jongeren die wel het talent in huis hebben, maar niet de middelen om zich tot professional te ontwikkelen.’ •

‘ Ik ben niet meer Johnny Dangerous, de man van duizend-en-één moves.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

241

‘Zo rond 2000 kwamen we vaak bij een neef van Menno thuis. Hij had een zoldertje in Tilburg-Noord met een kleine studio waar vaak gehangen werd. Cilvaringz en andere Nederlandse gasten die dingen met Wu-Tang deden, kwamen daar ook regelmatig.

Extince is er ook wel eens geweest voor opnames, die zolder was het HipHopHuis van Tilburg. Wij waren de kleine boys tussen de grote jongens en werden beïnvloed door muziek, films en alles wat met hiphop te maken had. Een van de eerste crews uit Tilburg was Funky Styles. Zij hebben in Tilburg veel jongens geïnspireerd door workshops te geven en op evenementen te breaken. Ik weet nog dat ik met zeker 60 man voor de deur van de gymzaal stond om een uurtje les te krijgen. Er was veel vraag naar break maar bijna geen aanbod.

Hustle Kidz

Jonge honden zetten Nederland op de kaart

Foto: Murph

242

Smoelwerk Breakdance

De eerste crew waar we deel van uitmaakten, was de Ultimate MC’s uit Tilburg-Noord, maar al snel sloten we ons aan bij Funky Styles. Omdat wij de jonge jongens uit de crew waren en de oudere gasten op een gegeven moment afhaakten, bleven wij over. We besloten ons nog meer met battles bezig te houden.

Na 2001 zag je de populariteit van breakdance steeds meer afnemen. Een kleine groep die hards, waaronder wij, bleef dag in dag uit met elkaar trainen. Break was een deel van ons leven geworden. Wij wilden met break iets bereiken, iets neerzetten. We hadden iets gevonden waar we goed in waren en dat ons op het rechte pad hield. Rond 2005 merkten we echt een opleving binnen de scene. B-boys gingen terug naar de basis en break in Nederland kreeg een injectie. Er werd teruggegrepen naar de New York stijl. Niet alleen qua moves maar ook in kleding kwam dit duidelijk naar voren.

In het begin kijk je veel beelden via internet van ‘erge’ gasten uit bijvoorbeeld Amerika. Maar als je

eenmaal met die gasten in contact komt, vallen ze vaak tegen; ze voldoen niet aan de heldenstatus die je ze had gegeven. Deze momenten zorgen ervoor dat je op een gegeven moment geen inspiratie meer haalt uit andere b-boys maar dat je je eigen bron van inspiratie wordt. Je luistert naar muziek en laat jezelf gewoon gaan. Wij creëren onze eigen stijl en dat is waarom we anders zijn dan anderen. Qua muziek laten we ons de laatste jaren inspireren door acts als Opgezwolle en Winne. Het is lastig om uit te leggen hoe we te werk gaan, hoe we muziek omzetten in moves. Eigenlijk doen we maar wat, we laten onszelf gaan en hopelijk komt daar iets geks of nieuws uit. Dat bouwen we uit, we helpen elkaar en maken zo van de kleinste dingen iets moois. Je moet vooral niet teveel nadenken.

Bij een battle moet je echt iets brengen, dat heeft altijd onze voorkeur gehad. Een cirkel is kleiner en beperkt je in je moves. Battles maken ons sterker en zonder wedstrijden waren we ook nooit zo groot geweest. Beelden van ons kwamen via YouTube bij iemand in Korea terecht die ons vervolgens boekte voor een show. Dat is wat wij willen; nationaal en internationaal doorbreken en ons brood ermee verdienen. Wij zijn shows en jurering gaan doen in Azië, Rusland, Gaza; eigenlijk overal waar ze ons willen zien, komen wij opdraven.

We hebben Nederland de laatste jaren internationaal op de kaart gezet. Wanneer ik in het buitenland ben, kijken mensen echt op tegen de Nederlandse breakers.

Hustle Kidz is internationaal inmiddels een grote naam geworden en we hebben veel prijzen in de wacht gesleept. Helaas merken we binnen de Nederlandse scene weinig van de waardering die we in het buitenland wel krijgen. De oudere garde lijkt ons meer te waarderen dan onze generatiegenoten. Niet dat we ons daar iets van aantrekken, het belangrijkste is de steun die we van de old school breakers krijgen.

We zijn misschien niet de meest sociale crew van Nederland maar om de battles scherp en hard te houden, moet het ook niet te vriendelijk worden. Het

Xisco: ‘Je moet bij break vooral niet teveel nadenken.’

Xisco: ‘Ik ben niet iemand die met iedereen flex is.’

17-06-2006 Prrrrrt! Pow!! 2, Meker Middelburg

is niet erg als je hier en daar jaloezie en nijd bespeurt.

De laatste tijd zijn we bezig met het organiseren van evenementen in 013, Tilburg. In oktober 2008 hadden we zonder noemenswaardige promotie een uitverkocht huis. Busjes met breakers uit de Oekraïne en b-boys uit Venezuela kwamen hier op eigen gelegenheid breaken. Dat geeft wel aan dat we internationaal iets teweegbrengen. Het plan is om in 2009 weer een editie neer te zetten.’ •

Menno: ‘Wil je battles scherp en hard houden, dan moet je ook niet te vriendelijk zijn tegen andere crews.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

243

illusionary rockaz Wil altijd fris uit de hoek komen

‘Illusionary Rockaz (IRC) is eind ’98 ontstaan uit een groep klasgenoten die meer wilden halen uit hiphop. Via Rodney, dé old school breaker uit Utrecht en omstreken, en Paulo uit Rotterdam zijn we gaan trainen in Nieuwegein. Illusionary Rockaz was rond ‘98 de enige crew uit Utrecht die met hulp van ervaren b-boys de draad weer op wilde pakken. De drempel om met break te beginnen was best wel laag, je kon vrij makkelijk instappen en meedraaien. Ik had in het begin wel grote moeite met het onder de knie krijgen van moves. Waarschijnlijk ben ik daarom júist zo fanatiek aan de slag gegaan.

We bestonden in het begin uit negen man maar na verloop van tijd vielen meer en meer leden af en bleef een harde kern van vijf over. Justin was degene uit de crew met gevoel voor show, dankzij hem gingen we met Illusionary Rockaz shows doen. Voordat we ooit aan een battle mee hadden gedaan, deden we shows.

De enige bron van inspiratie waren de tapes van Style Elements die Justin had meegenomen uit Los Angeles. Break leefde minder in Utrecht als je het vergelijkt met bijvoorbeeld Rotterdam. We hadden niemand in de buurt aan wie we ons konden optrekken of met wie we ervaringen of tapes konden uitwisselen.

Voor onze shows keken we veel naar streetdance en circusshows, we maakten uitstapjes naar andere dansstijlen om onszelf te ontwikkelen. Met de opkomst van het internet is natuurlijk alles anders geworden.

‘ Voordat we ooit aan een battle mee hadden gedaan, deden we shows.’

Foto: Hokei Pang

244

Smoelwerk Breakdance

Tijdens krachtmetingen als Battle of the Year en Spin Off hebben we tot 2006 ieder jaar het onderdeel show gewonnen, het lag ons gewoon goed. De organisatie van Spin Off vroeg ons op een gegeven moment of we ons wilden terugtrekken om andere crews een kans te geven, dat hebben we gedaan.

We zijn ons in 2005 gaan concentreren op onze theatershow Age of Chaos. In de show, die we samen met Come Correct in elkaar hebben gezet, combineren we onze show en battle skills. Het klikte echt goed tussen onze crews en samen traden we op in de hele Benelux.

Zo rond 2006 merkte ik dat de samenwerking binnen IRC niet meer zo goed was als voorheen. We deden steeds minder optredens en de crew groeide uit elkaar.

Justin verhuisde naar Los Angeles, ik moest er teveel aan trekken; we hadden op dat moment echt een boost nodig. Die vonden we in de voorrondes van Holland’s Got Talent. De publiciteit die dat opleverde zorgde voor die boost en in een frisse samenstelling zijn we in 2008 doorgegaan met Illusionary.

Ik ging ook weer meer plezier beleven aan optredens en shows. Internationaal kregen we wat opdrachten en ik denk dat we op deze voet door moeten gaan. Ik haal zoveel voldoening uit een show voor jonge kids. Het enthousiasme en plezier dat je bij kinderen losmaakt is ongeëvenaard. Als ik moet kiezen tussen een grote nationale battle of een optreden voor kids in Tanzania, kies ik zonder twijfel voor het laatste.

dat er in Nederland nooit een Martha Cooper is opgestaan.

Wat IRC betreft hebben we plannen om in Amerika onze shows te perfectioneren. Via Carnival, een evenement waar internationale choreografen samenkomen, proberen we onze show uit te bouwen.

Op dit moment zijn we maandelijks in 013 te zien met een show. Iedere maand willen we nieuw en fris uit de hoek komen.’ •

‘ Het is jammer dat er in Nederland nooit een Martha Cooper is opgestaan.’

Met oudere breakers heb ik het vaak over het gebrek aan kennis bij de jonge garde. Natuurlijk kennen ze de grote namen binnen de scene maar achtergrondinformatie ontbreekt. Ik vind dat jongere boys hun huiswerk goed moeten doen en als ze mij aanspreken minstens moeten weten uit welke crew ik kom. Het gaat dan niet eens om mij persoonlijk maar geheid dat de verdere kennis ook beneden peil is.

Ik zit vaak te denken om een dvd te maken over de evolutie van break in Nederland. Ik wil niet helemaal teruggaan naar de Bronx omdat dat minder herkenbaar is voor de boys van tegenwoordig. Er moet een document komen over de Nederlandse grondleggers.

Als ik dit niet zelf doe, ben ik bang dat het nooit komt en ik wil niet dat het vergeten wordt. Het is jammer

30-06-2006 Boemklatsch In Je Smoel, Ekko Utrecht

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

245

One Of A Kind Vaste kracht uit het oosten

‘Het oosten van Nederland heeft jammer genoeg altijd iets achtergelopen op Rotterdam en Amsterdam. Pas rond 2001 merkte ik dat er draagvlak ontstond in de provincie. Battle of the East was het eerste evenement waar we konden dansen en vooral kijken naar gasten als Justin en Ricardo, mannen die hun steentje bij hebben gedragen aan de revival die break kende rond de eeuwwisseling.

Opvallend was dat crews als paddestoelen uit de grond schoten aan het begin van het nieuwe millennium. Een aantal gasten uit de old school-periode gaf iedereen apart les en rondom deze gasten ontstonden verschillende crews. De hele scene bestond uit jochies van rond de 15 jaar afkomstig uit Oldenzaal, Hengelo, Enschede en Glanerbrug die voornamelijk power gooiden. Het woordje ‘powerpiet’ is hier ontstaan en werd gebruikt voor boys die zich beperkten tot één ding; powermoves gooien of ‘wappen’, haha!

‘ In het oosten noemden wij iemand die alleen maar power gooit Powerpiet.’

Foto: NN

246

Smoelwerk Breakdance

Na Battlemasters in 2002 ontstonden twee serieuze crews met inmiddels iets oudere en fysiek sterkere b-boys. Je zag na de eerste hype veel crews uiteen vallen en een selecte groep overblijven. One Of A Kind is in die tijd gevormd, een soort All Star-team van alle kleinere crews. Niet lang daarna ontstond Para Troopers, jonge jongens die hun best deden om in een van de twee grote crews terecht te komen. Je kunt dit zien als een voorselectie van b-boys die ook getraind werd door breakers uit One Of A Kind.

One Of A Kind heeft goede jaren gekend rond 2006.

We wonnen onder andere Spin Off en de voorronde van Battle of the Year Nederland en deden goede zaken. Jammer genoeg vertrokken na deze mooie periode een aantal leden omdat zij interesse verloren of andere doelen in hun leven hadden. Dit konden we

opvangen door boys uit Para Troopers over te hevelen naar One Of A Kind. Een deel daarvan heeft inmiddels Extraordinary Gentlemen (EXG) opgezet, boys die in een nieuw tijdperk onder een nieuwe naam wilden verschijnen. Voor veel jongens uit het oosten is power altijd de basis geweest maar je zag in de loop der jaren dat breakers meer allround wilden worden. Power is altijd onze troef geweest maar de nadruk bij EXG ligt zeker de laatste tijd op ontwikkeling van karakters.

Het niveau neemt zienderogen toe en je ziet steeds meer allround b-boys.

Ik ben me met One Of A Kind meer gaan focussen op showcases en commerciële activiteiten. We worden sinds drie jaar gesponsord door Red Bull en treden overal in Nederland op. EXG is meer met battles bezig.

Die tweedeling is eigenlijk best oké. We wisselen onderling ook dansers uit als daar behoefte aan is. Ik zet daar af en toe mijn vraagtekens bij omdat we op sommige vlakken verschillen van instelling. De battlecats van EXG kunnen af en toe best eigenwijs uit de hoek komen en ik ben bijvoorbeeld wat rustiger, but it’s all good.

De boodschap die ik tijdens workshops en lessen wil doorgeven is de basis van break en de geschiedenis van de dans. Je houding en attitude zijn van levensbelang. Goed footwork, top rock en freezes zijn de basis, power moves komen eventueel op een later moment. Ik heb geleerd van vroeger en ben ervan overtuigd dat je stapsgewijs moet werken om een allround b-boy te worden. Ik geef kids de basis en laat ze vrij snel los, juist om die eigen ontwikkeling te stimuleren.

Ik zie de jongere generatie jammer genoeg niet snel een nieuwe crew vormen. EXG zal hier voorlopig de dienst uitmaken en jong talent blijven spotten. Op dit moment loopt er een handjevol boys rond die, als

ze volharden, over een jaar of drie een belangrijke rol kunnen gaan spelen. Het is wachten op het moment dat er een leider opstaat en voor meer concurrentie kan zorgen. Iemand als Lucas zie ik als de aangewezen persoon omdat hij b-boy op een pure manier benadert.

Hij is allround maar kent wel de grenzen. Het zou toch mooi zijn als wij, al dan niet bewust, naast EXG een nieuwe generatie kunnen ontwikkelen.’ •

‘ Als je niet meedoet met DBC mag je jezelf geen b-boy crew noemen. Je moet je meten met de rest van Nederland.’

‘ Footwork, top rock en freezes zijn de basis in mijn workshops. Bij een showcase gebruik ik power, salto’s en routines.’

01-07-2006 & 02-07-06 Amsterdam Breakz, Vondelpark Openluchttheater Amsterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

247

paulo nuñes Onuitputtelijke bron van inspiratie

‘In de jaren 70 en 80 deden veel jonge Rotterdammers aan James Brown-dansen.

Gladde schoentjes en witte handschoenen onder black lite beheersten de dansvloer.

Dans had veel impact op jongeren, werkelijk iedereen kwam naar de discotheek om te dansen. Electric boogie en breakdance staken niet veel later de kop op.

In die tijd was Fantasy dé tent van Rotterdam.

Mijn eerste move was de ‘turtle’, daar heb ik drie maanden op moeten oefenen. De eerste danswedstrijden waaraan ik met mijn groep meedeed waren in de Energiehal (Rotterdam). Onvoorbereid, zonder groepsnaam en met maar drie moves in mijn arsenaal werden we derde! Het groepsproces heeft me van een onzekere jongen buitengewoon sterk gemaakt en het succes smaakte naar meer.

‘ Het groepsproces heeft me van een onzekere jongen buitengewoon sterk gemaakt.’

Foto: Tot en met Ontwerpen

248

Smoelwerk Breakdance

Na jaren van trainen werd ik gevraagd te komen dansen bij Dynamic Rockers, de crew van grondlegger Edzon Themen. We waren zowel nationaal als internationaal toonaangevend en wonnen veel prijzen, waaronder zilver op het EK in Stuttgart in 1985. In die tijd won je alleen een beker, van prijzengeld of zelfs reiskostenvergoeding was eigenlijk nooit sprake. Ik herinner me een reis met de auto naar Rome die drie dagen duurde omdat we de tolwegen meden!

Eind jaren 80 nam de populariteit van breakdance in Nederland af en kwam house op. De focus van de media in die tijd werd verlegd naar deze populaire nieuwe muziek- en dansvorm. Breakdance was op sterven na dood. Dezelfde situatie ontstond in Amerika met als gevolg dat ik op plekken in Duitsland en Frankrijk belandde waar breakdance eigenlijk altijd populair is gebleven. Breakers uit Amerika kwamen zelfs naar Europa om te ‘overleven’ en inspiratie op

03-07-2006 U-Niq releast Rotterdam

‘ Amerikanen kwamen eind jaren 80 naar Europa om inspiratie op te doen. De omgekeerde wereld.’ te doen. Daarna gingen ze met wat meer moed terug naar Amerika, het land waar alles ooit was begonnen.

De omgekeerde wereld.

Goede vriend Carlos en ik waren begin jaren 90, op een groepje in Groningen na geloof ik, de enige breakers in Nederland. We werden gevraagd om in het voorprogramma van Run DMC te dansen, in Nighttown, Rotterdam. Het interview voor het programma The Pitch (TMF) een paar jaar later heeft volgens mij een grote bijdrage geleverd aan de revival van break in de jaren 90. Ik heb in de uitzending het telefoonnummer van een coffeeshop aan de Nieuwe Binnenweg gegeven, de plek waar we destijds trainden. Mensen die geïnteresseerd waren in een training konden dat nummer bellen. De volgende dag lag er een lijst met meer dan 50 namen van jongens en meiden uit alle hoeken van het land.

Mijn crew viel uit elkaar en ik ben solo gegaan in ’99. Ik ben me bezig gaan houden met workshops op scholen en voor mensen met een handicap. Dit was mijn manier om iets terug te doen voor de scene die zoveel voor mij had betekend.

Je ziet vooral de laatste jaren dat Nederland zich enorm heeft ontwikkeld op het gebied van het organiseren van events. Een gedeelte doet het uit liefde voor de scene en een deel doet het voor hun eigen portemonnee. Via merchandise gaat er steeds meer geld om in een scene die enorm vercommercialiseerd is. Ik vind het ook positief dat er een zakelijke kant is gekomen. Iedereen moet zijn eigen weg vinden.

Ik mis tijdens jams, shows en theater het pure van hiphop. Je ziet veel crossovers maar ik heb al jaren geen breakdance in de pure vorm meer gezien. Geld speelt een belangrijke rol als het gaat om het platform bieden aan een stroming. Neem een willekeurige gemeente als voorbeeld. Staat daar iemand aan het

hoofd die daadwerkelijk weet waar op te letten en in welk initiatief geïnvesteerd moet worden? Vaak worden commissies gekozen uit een beperkt netwerk van mensen die nét onvoldoende kennis hebben van een bepaald onderwerp. Zo is dat ook bij breakdance. Er is in Nederland genoeg geld en mogelijkheid om breakdance uit te laten groeien tot een levendige, algemeen geaccepteerde dansvorm, maar dan moeten wel de juiste mensen aan het roer staan.

Ik zie voor de toekomst een verdere professionalisering en verdeling binnen break. Er zijn mogelijkheden genoeg om gesubsidieerd lessen en workshops te geven op scholen. Het is belangrijk dat kinderen op een gezonde manier leren samenwerken.

Het groepsgevoel draagt bij aan de mentale ontwikkeling van een kind en dansen is natuurlijk ook van positieve invloed op de fysieke gezondheid.

De evenementenbusiness zal zich ook altijd blijven ontwikkelen en blijven zoeken naar toffe locaties en publiekstrekkers uit Nederland en het buitenland.

De interesse vanuit de theaterwereld zal ook groeien, denk ik. Met de juiste aanpak en instelling kun je voldoende inkomsten genereren om van break je werk te maken.

‘ Breakdance heeft mijn leven verrijkt en dat gun ik iedereen.’

Als ik terugkijk naar hoe breakdance mijn leven beïnvloed heeft, ben ik er een gelukkiger mens van geworden. Breakdance heeft mijn leven verrijkt en dat gun ik iedereen.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

249

Niek: ‘De jaren voor 2002, het moment dat ik me bij True Skills aansloot, bestonden voornamelijk uit trainingen met breakers uit de omgeving van Eindhoven. De absolute basis ligt bij trainingen in plaatsen als Boxtel en Best, er werden geen lessen gegeven. Op het moment dat ik in een crew belandde, werd mijn kijk op breakend Nederland ook breder en zag ik dat break door heel het land werd beoefend. De hele scene in Eindhoven bestond destijds uit 15 man en er heerste een opvallend ongedwongen sfeer.’

Rugged solutions & Head 2 Toe Gouden toekomst voor Eindhoven

Niek: ‘Voor mij persoonlijk is break altijd een krachtmeting geweest. Ik wil laten zien dat het niet uitmaakt of je uit New York komt of uit Spoordonk.

Mede daarom zijn Drosha en ik op de vloer altijd vijanden geweest. Wij representen de twee grote crews van Eindhoven. Als het om de battle van Eindhoven gaat is het steevast oorlog, natuurlijk willen we elkaar verslaan. Wanneer we als Eindhoven nationaal of internationaal dansen willen we nog wel eens een gezamenlijke crew vormen.’

Niek: ‘Rugged Solutions (RS) is in 2005 ontstaan en is een eenheid als het gaat om agressie op de vloer.

Compleet verschillende b-boys in attitude en kleding maar toch die collectieve uitstraling. Je zou kunnen zeggen dat we één taal spreken maar met verschillende dialecten.’

‘ Bij break maakt het niet uit of je uit NY komt of uit Spoordonk.’

Drosha: ‘Tijdens battles beleef ik een ongeëvenaard gevoel, zie het als een trip. Je keert totaal in jezelf en eigenlijk is dat een onbeschrijfelijk moment. Het voorspelbare van shows heeft ons eigenlijk nooit aangesproken. Het kan er nog zo leuk uitzien maar het spontane is eraf.’

Foto: Murph

250

Smoelwerk Breakdance

Drosha: ‘Niet dat het per se gaat om het winnen. Als ik in de voorronde drie zware battles heb gewonnen, maakt die verliespartij in de halve finale niet veel meer uit. Sommige stijlen lenen zich ook niet voor een plek in de finale. Je ziet tegenwoordig de jongere generatie

alleen naar de winnaars kijken in plaats van de breaker met de mooiste stijl of de stijl die hen het meest aanspreekt.’

Niek: ‘Voor mij is het een heel ander verhaal. Ik ben begonnen in de crews Step Aside B-boys en Battlevliet en belandde eigenlijk uit het niets in de finale van Spin Off 2001. In 2003 was breakdance in Eindhoven op sterven na dood. Eigenlijk waren er maar twee overlevenden, althans dat dachten we.

Rond 2003 kwam de scene in Eindhoven tot bloei doordat breakers elkaar makkelijker konden vinden.

Via de diverse media namen de mogelijkheden om break te beoefenen in rap tempo toe. Ik ben positief ingesteld en kan genieten van de boost die media als YouTube aan de populariteit heeft gegeven. Head 2 Toe (H2T) legde vanaf het begin de nadruk op entertainment en ik werd gezien als ‘de gekke gast met eigenzinnige stijl’.’

‘ Binnen vijf jaar is Eindhoven de baas in Europa.’

Drosha: ‘Binnen vijf jaar is Eindhoven de baas in Europa. De reden daarvoor is de samenwerking binnen de Eindhovense scene. RS en H2T mogen op de vloer zo nu en dan hard tegen elkaar gaan, uiteindelijk willen we het beste voor de stad en slaan we de handen ineen. We maken ons geen illusies en blazen niet voor niets hoog van de toren. De kennis die Niek met RS heeft is veel waard. De kennis van H2T over dans, shows en events maakt de cirkel compleet. Ervaring en drive in combinatie met de kleine stapjes die wij met de kids van Eindhoven maken, gaat geheid tot succes leiden.’

aan. Ik vind dat je zelf moet kunnen beslissen wat wel en niet opgenomen en getoond wordt. Ik heb veel te danken aan YouTube maar kan onmogelijk iedere week met nieuwe shit komen. De druk is te groot.

Er is een popcultuur ontstaan, communicatie ontwikkelt zich sneller dan educatie. Breakers worden uitgenodigd op het aantal hits dat hun filmpje op internet heeft gehad. Organisatoren en jury laten zich op die manier misleiden vind ik. Wij proberen educatie weer gelijk te laten lopen met de communicatie. Dat doe ik door zowel gemeentes, sponsoren en jonge breakers te onderwijzen.

‘ Internet maakt je, maar als je niet oppast breekt het je.’

Break wordt nog wel eens een hype genoemd maar dat kan het niet zijn. Ik weet toch ook hoe een hand- of korfbalwedstrijd werkt? Over 20 jaar weet iedereen het verschil tussen een b-boy en een breakdancer, een air flair of een windmill en de waarde van een move die precies op de beat wordt gemaakt.

Langzaam maar zeker komen we er wel.’ •

‘Don’t mess with the RS.’

Niek: ‘Ik vind trouwens dat de negatieve invloed van internet op break niet vergeten moet worden. De ontwikkelingen van de grote groep relatief nieuwe breakers gaan in een veel te hoog tempo. Je kunt een move bedenken en uitvoeren, beelden ervan komen op internet en drie dagen later is het speciale eraf.

Ik vind dat echt heel erg en stoor me er eigenlijk ook

08-07-2006 Spookradio voortaan in de ether op 100%NL radio

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

251

Starforce Streven naar puurheid

’Via een van mijn broers kwam ik in aanraking met hiphop. Hij luisterde thuis naar cassettebandjes met muziek van de Osdorp Posse. Ik zat toen op de basisschool en ben ook naar Engelstalige hiphop gaan luisteren. Via via hoorde ik over breaktrainingen in Nighttown, Rotterdam en ben ingegaan op een uitnodiging om te komen kijken. Eigenlijk was het meteen duidelijk; dit wilde ik zelf gaan doen.

Gasten als Edzon, Satish, Ricardo, Paulo en Little Pop maakten in de jaren 80 en 90 de dienst uit in Nederland en internationaal. Voor mij zijn zij de mannen die de basis hebben gelegd. Na een rustige periode beleefde breakdance rond ‘96 zijn revival en kwam ik samen met mijn andere broer regelmatig in Nighttown waar b-boy trainingen werden gegeven.

Breakers als Bennie, Noah, Paulo, bekende namen in de Rotterdamse scene, kwamen daar regelmatig.

Ik was enorm enthousiast over het hele b-boy ding en ben lessen gaan volgen bij Noah in buurthuis Piet Hein in Delfshaven.

Op het moment dat ik naar de bewegingen van een breaker kijk, wil ik ze ook proberen. Het gevoel op het moment dat je een move onder de knie hebt is onbeschrijflijk en waar je het eigenlijk voor doet. In het begin ben je vooral bezig met het ‘masteren’ van zoveel mogelijk moves. Je wilt alleen maar meer en je bent iedere dag aan het trainen. Je hebt op den duur helemaal niets of niemand nodig, je kunt breaken waar en wanneer je wilt. Op een gegeven moment ben ik meer diepgang gaan zoeken in de dans en werd het een lifestyle.

‘ Breaken is als drugs, alleen kan ik het onbeperkt en gratis halen.’

Foto: Pim Bonten

252

Smoelwerk Breakdance

De hele hiphopcultuur is iets waar ik me in thuis voel. Het is iets spiritueels. Op de vloer ben ik in mijn zone. Ik denk niet meer in moves, ik wil me gewoon lekker voelen en wil er niet meer weg. Natuurlijk, de

mensen waar ik mee in contact kom delen een soortgelijk gevoel maar eenmaal op de vloer is de beleving voor iedereen anders. Breaken is als drugs, alleen kan ik het onbeperkt en gratis halen.

Als ik naar beelden van tweede en derde generatie breakers kijk, zie ik veel verschillen met hoe er op dit moment wordt gedanst. Ik kijk met veel bewondering naar breakers van toen omdat zij een bepaalde puurheid uitstralen. De puurheid van toen is mijns inziens ongeëvenaard. Natuurlijk evolueert break en zijn er tegenwoordig goede breakers maar het streven naar die puurheid is wat ik belangrijk vind en maar weinig terugzie.

Vanaf 2000 werden steeds meer jams en battles georganiseerd. Ik was toen al member van de Starforce Crew en we bezochten veel evenementen.

Het was niet zo dat we alleen met break bezig waren.

Break was onze main thing maar we wisten allemaal van het hoe en waarom van de overige elementen.

Onze crew bestond ook uit dj’s, mc’s, graffers en dansers. We leefden hiphop en kennis van alle elementen is ons veel waard. Kennis over hiphop zorgt voor een brede kijk op zaken die in je hele leven van pas kan komen.

toegenomen; je komt het zelfs op Eurosport en in reclames tegen. Ik geef niet zoveel om de shine en prijzen die zijn uitgereikt de afgelopen jaren. De rolmodellen van nu zijn dezelfde gasten die tien of twintig jaar geleden de dienst uitmaakten. Er zijn op dit moment gelukkig genoeg mc’s, dj’s, producers, breakers en graffers die het straight up hiphop houden en de underground regeren. Ik hoop dat er een moment komt dat zij in de mainstream de dienst uit gaan maken. Zo krijg je een grotere groep liefhebbers met de juiste mensen aan het roer.’ •

‘ Het rauwe, ongepolijste zie ik tegenwoordig te weinig terug.’

Ik ben een vrij conservatief persoon en als ik eerlijk ben, vind ik dat de evolutie doorgeslagen is. Niet alleen de hiphopcultuur maar de hele samenleving wil maar doorgaan en doorgroeien, alles moet beter, groter, sneller. Het is zo jammer dat mensen zich niet in kunnen houden en genoegen nemen met wat er al is.

Details, de kleine creatieve dingen worden niet meer gewaardeerd. Je moet meteen met iets ongelooflijks komen. De essentie van breakdance is vervaagd en dat vind ik heel jammer. Het kleinschalige, spontane, imperfecte van vroeger is er een beetje af. Tegenwoordig lijkt het of alles perfect moet zijn terwijl dat nooit de basis is geweest. Het rauwe, ongepolijste zie ik te weinig terug.

De laatste jaren is de populariteit enorm

08-07-2006 t/m 08-10-06 Dutch Master: Street Art & Urban painting met oa Zedz en London Police, GEM Den Haag

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

253

Styles Confidential Het belang van de cirkel

Terence: ‘Ik was rond 1990 op een hiphopfeestje in de Voltage in Den Haag waar ik een boy naar de grond zag gaan die de meest gekke moves gooide. Zonder na te denken ging ik ook naar de grond en deed de moves na. De eerste lessen volgden we bij Paulo in Rotterdam. Later kwam hij met Carlos naar Den Haag om lessen te geven aan geïnteresseerden. Je komt op een gegeven moment steeds vaker dezelfde gasten tegen en na verloop van tijd is de Styles Confidential Crew ontstaan.’

David: ‘Rond ‘95 waren er in Nederland denk ik 50 gasten die je kon bestempelen als b-boy. Er waren amper battles. Alles was nog klein en speelde zich af in de cirkels. Het was ook geen kwestie van winnen of de beste zijn. Je wilde elkaar alleen maar motiveren, samen trainen en mensen leren kennen.’

Terence: ‘Gimme A Break en IBE waren in Nederland de eerste grootschalige jams die in combinatie met battles werden georganiseerd. Er werden wel altijd internationale gasten bij betrokken omdat de Nederlandse scene gewoon nog klein en in opkomst was.

Rond ‘99 waren we eigenlijk alleen maar aan het trainen om elkaar als crew perfect aan te vullen. Ieder had zijn specialiteit en we hadden elkaar nodig omdat we meer en meer met battles bezig waren. Op jams heb je de vrijheid om je ding te doen, maar tijdens battles moet je constant scherp zijn, anders word je genadeloos afgestraft. Dat was wel een omschakeling.

Ik moest mezelf echt gaan wapenen tegen andere b-boys. De druk van een cirkel is veel minder groot dan die van een echte jury.’

David: ‘Tijdens de opkomst van battles vocht ik vooral tegen mezelf. Ik kan me een avond in Amsterdam herinneren dat we als crew gruwelijk werden afgemaakt maar dat ik met een ontzettend goed gevoel de vloer afliep. Mijn molen was gelukt dus ik had de strijd met mezelf gewonnen. Dat vond ik op dat moment het belangrijkste.’

Foto: Leonie Bos

254

Smoelwerk Breakdance

‘ Tijdens battles vecht ik alsnog tegen mezelf.’

Terence: ‘Ik realiseerde me dat ik een eigen stijl had ontwikkeld toen iemand me aansprak op een jam. Ik werd niet herkend aan de moves die ik maakte maar aan de manier waarop ik ze uitvoerde.

Tegenwoordig dansen veel b-boys hetzelfde. Het is belangrijk dat je binnen je ‘foundation’ blijft, maar binnen die basisprincipes moet je wel je eigen stijl ontwikkelen. Ik zie dat te weinig terug, gasten doen elkaar meer en meer na en vallen binnen de huidige mainstream. Wij zijn in onze lessen de nadruk gaan leggen op een inventieve manier van dansen. De basishandelingen zijn hetzelfde maar je persoonlijke inslag mag je best naar voren brengen. Na één of twee jaar stopt het lesgeven en moet iedereen het zelf uitzoeken. Je moet voorkomen dat je elkaar na blijft doen.’

Terence: ‘Battles zijn de laatste jaren heel populair geworden en wij zagen bijna geen jams meer. Met Total Call Out wilden we jams weer terugbrengen. Het is natuurlijk heel moeilijk om iets spontaans als een jam te organiseren. Wij vinden dat je een jam eigenlijk moet laten ontstaan. B-boys als Sylvain en Jur hebben jams ook altijd hoog in het vaandel gehouden. Het is toch heerlijk om iemand een schouderklopje te geven na een sessie in een cirkel en je voelt dat hij doorweekt is van het zweet. Op zo’n moment weet je dat je net zo diep moet gaan, je wilt je aansluiten bij het niveau van die cirkel op dat moment. Dat soort momenten maak ik helaas weinig meer mee in de huidige scene.’

David: ‘Het niveauverschil is de laatste jaren enorm gestegen als je kijkt naar het moment dat jonge gasten met breakdance beginnen. Vroeger was de gymzaal je referentiekader maar met de invloed van alle media kijk je meteen naar een veel hoger niveau van de moves. Binnen break speelt reguliere dans nu een grotere rol. Wij gebruiken onze ervaring in jams en battles door het hele land. We weten hoe het voelt als er in je buurt te weinig wordt gedaan met break. We zoeken de b-boys op en organiseren ter plekke een jam.’

vraag wanneer het programma verder gaat en daar zie je het verschil tussen de oude en de nieuwe garde.

Doe je ding en focus niet zo zeer op je set of het programma, maar laat jezelf gaan op de vloer.’

‘ Een jam moet ontstaan, die kun je eigenlijk niet organiseren.

Terence: ‘Ik kreeg een keer de vraag van een Zweedse b-girl waarom Nederlanders zo veel jams organiseren.

Ik denk omdat battles zo lang de scene domineerden.

Je kunt dan bij de pakken neer gaan zitten en het zo laten of je pakt het op en gaat iets organiseren. We proberen draagvlak te creëren door het organiseren en hosten van jams en battles.’

David: ‘Binnen Nederland hebben we in alle uithoeken van het land evenementen georganiseerd en gehost.

Internationaal gezien zijn we op plekken als Aruba, de Gazastrook, Zweden en Australië geweest voor workshops. Het is een wisselwerking; we proberen iets terug te geven aan de scene die ons groot heeft gemaakt door jong talent een plek te geven.

Welke evolutie break zal doormaken weet niemand.

Het is een jonge dans dus ik ben ervan overtuigd dat het over 100 jaar nog steeds bestaat. Het is belangrijk dat breakers de kern blijven doorgeven. Als de roots, de grondbeginselen van breakdance, centraal blijven staan wordt breakdance onsterfelijk.’ •

David: ‘Wij laten bij het hosten van break events vaak een uurtje ‘open’ om spontaan cirkels te laten ontstaan. Jonge gastjes komen vaak langs met de

14-07-2006 Back On Track 2, Merleyn Nijmegen

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

255

‘Turn it Loose is begin jaren 90 opgericht.

Discotheek Roxy organiseerde Bassline en in de Akhnaton kwam hiphop-Nederland samen. Dit is de plek waar break in Amsterdam voet aan de grond heeft gekregen.

turn it loose Old school uit de hoofdstad

Foto: Ibrahim Farah

256

Smoelwerk Breakdance

Via modellenwerk van Pascal bij Levi’s kregen we onze eerste publiciteit, kleding en de mogelijkheid om showcases te geven. Zakelijk inzicht zorgde ervoor dat Turn it Loose vrij snel hun zaakjes op orde had. Niet alle leden van de crew konden of wilden mee in onze stroming. Wij hadden een bepaalde visie, wilden iets bereiken en dat kost veel tijd en moeite. Boys die voor de lol meededen en het niet op konden brengen, verlieten op den duur de crew. Op een gegeven moment bleven we met drie man over. De zoektocht naar nieuwe crew members ging niet over rozen. Velen kwamen en gingen binnen no time. Wij hadden al Polen in de crew voordat heel Nederland Polen had.

Als mensen ons boekten, kregen ze keiharde funk breaks, obscure shit. Geen populaire nummers maar rauwe, onversneden breakdance. We zijn tot op de dag van vandaag true aan break. Je mag dan wel entertainer zijn, dat betekent niet automatisch dat je afwijkt van de essentie. Je kan de b-boy in jezelf ook tijdens shows niet uitschakelen.

1998 en 1999 zijn heel belangrijk geweest omdat de scene toen een concrete vorm kreeg. Er werden steeds meer jams georganiseerd en mensen met knowledge hielden zich bezig met het uitzetten van de lijnen. Planet Rock en IBE zorgden voor een flinke boost. Internationaal ging Nederland ook een grotere rol spelen. Grote namen uit Amerika en Europa kwamen vaker naar Nederland.

Datzelfde moment had voor Turn it Loose ook een keerzijde. De nieuwe lichting had niet dezelfde basiskennis en ervaring meegekregen als wij. Er werden veel moves gekopieerd en omdat de kennis bij zowel jury als publiek onvoldoende was, hoorde je alsnog

‘ Wij hadden al Polen in de crew voordat heel Nederland Polen had!’

applaus. Natuurlijk probeert iedereen dezelfde moves te maken maar als je er niet je eigen draai aan geeft is het ‘straight up bitin’. Je kunt niet ontkennen dat alles van wat er nu nog is op breakdancevlak rond 1980 is bedacht. Sommige aspecten zijn verbeterd of uitgebreid maar alles was er al. Het draait om de eigen interpretatie en de manier waarop je dat op de vloer tot uiting brengt. Als je beelden ziet uit die tijd zie je de essentie van break, zoals het bedoeld is. Dat is heel iets anders dan een afgeleide van een afgeleide van een afgeleide.

Got Skillz, Illusionary Rockaz, Freezone, Come Correct en met name Funky Styles vonden wij toentertijd al crews die een mooie stijl, combinaties en powermoves perfect combineerden met de basis.

Zij konden zich onderscheiden van de vloedgolf aan nieuwe crews.

Amsterdam is nooit een grote breakdancestad geweest. Er werd op een paar jams na niks georganiseerd, het is er ook de stad niet naar. In Rotterdam wonen Rotterdammers, de verbondenheid met de stad is vele malen groter dan die in Amsterdam.

Buurthuizen in en rond het centrum vind je hier niet, evenals subsidies en een boost als culturele hoofdstad.

Vanaf 2000 zijn wij ons aanbod qua shows uit gaan breiden. We konden standaardshows geven maar ook vanuit een bepaald thema werken als daar vraag naar was. We begonnen ook samenwerkingsverbanden met theaterproducenten, regisseurs en choreografen maar in het begin verliep dit stroef. We kregen te weinig tijd om aan elkaar te wennen en van wederzijds begrip was vaak geen sprake. Het verdiende ook nog eens vrij weinig. Ik heb me vooral geërgerd aan die verschrikkelijke vloeren op de podia van de diverse theaters. We kregen niet de vrijheid en mogelijkheden om het te doen zoals wij dat graag wilden.

Als je van je hobby je werk maakt, ben je je hobby kwijt. Het geven van lessen en workshops is natuurlijk niet altijd leuk geweest. ’s Morgens vroeg in een afgelegen dorp op het platteland je kunstje doen, is natuurlijk niet echt de hiphop lifestyle. We houden ons op het moment veelal bezig met educatieprojecten op scholen. We touren samen met een band langs theaters in het hele land en we houden ons veel bezig met commerciële activiteiten als bedrijfsfeesten en

10-08-2006 & 11-08-06 Hague Hiphop 7, Visafslag Scheveningen

‘ Al krijg ik straks de saaiste kantoorbaan, die goede tijd pakt niemand me meer af. modeshows. Als je binnen Nederland geld wilt verdienen zonder helemaal van break af te stappen, moet je wel op deze vlakken actief zijn. Verder is Pascal in Frankrijk bezig met het opzetten van een Europees samenwerkingsverband op het gebied van hiphop. Het plan is om met onze gezamenlijke kennis problemen te verhelpen waar hiphoppers tegenaan lopen.

Het stokje hebben we lang geleden al doorgegeven aan de jongere generaties. Je leeftijd zorgt er op den duur voor dat je letterlijk uit de scene groeit en dat maakt ook niet uit, dat is een natuurlijk proces. De huidige lichting b-boys en b-girls in Nederland is op zeker de beste die we ooit hebben gehad. Een handjevol gasten zijn absoluut van wereldniveau. Het enige dat wij nog kunnen doen voor de jongeren is duidelijk maken dat je professioneel hiphopper kan zijn. Je kunt er een redelijke boterham mee verdienen maar je moet durven te gokken en er volledig voor willen gaan. Er is genoeg talent, alleen moeten zij van de zakelijke kant op de hoogte zijn zodat ze niet genaaid worden en er net als wij van kunnen leven.’ •

‘ Als je iets hebt wat weinig mensen hebben, kan je daar een prijskaartje aan hangen.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

257

ans m e n n o S Hein ti: i f f a r g m Amsterdaf Waterloo eo l t t a b e Th

04-09-2006 Eerste uitzending HIJSradio

15-09-2006 Baggervet! Met Guru en Typhoon, LVC Leiden

‘ Boeken zullen altijd populair blijven, wat moet je anders op de wc lezen?!’

Interview Hein Sonnemans, een van de auteurs van het boek Amsterdam Graffiti: the Battle of Waterloo ‘De belangrijkste reden voor het samenstellen van het boek is dat ik mensen kennis wilde laten maken met de basis van graffiti: het hoe en waarom. Ik ben het nooit eens geweest met mensen die onwetend een scene instappen, er een paar jaartjes onderdeel van uit willen maken om het vervolgens weer links te laten liggen. Dat kan niet.

Het is nooit mijn doel geweest graffiti legaal of algemeen geaccepteerd te laten worden. Zover zal het denk ik ook nooit komen. Het gros van de mensen zal tags nooit mooi vinden terwijl ik dat persoonlijk één van de tofste onderdelen van graffiti vind. De harde en duidelijke manier van het verwerven van naamsbekendheid spreekt mij erg aan. Dit vind ik de kern van graffiti.

Eigenlijk hadden we geen idee hoe we een beeld konden scheppen van de geschiedenis van graffiti in Amsterdam of heel Nederland. De reden hiervoor was de enorme ontwikkeling die graffiti in die tijd doormaakte. Plekken als de brug in het Vondelpark waren continu aan verandering en evolutie onderhevig en we waren echt op zoek naar een afgebakend verhaal, een gesloten hoofdstuk dat nog geschreven moest worden. De ‘hall of fame’ van het Waterlooplein

sloot precies aan op onze behoefte. Die plek is 25 jaar het centrum van graffiti-Nederland geweest en was dus de perfecte kapstok om de ontwikkelingen van graffiti in Nederland tot 2005 aan op te hangen.

De grote waarde van het boek was dat het inzicht gaf in de ontwikkelingen op het Waterlooplein.

Ontwikkelingen die zich later over het hele land verspreidden. Amsterdam was in Nederland het

Waterloo vergelijkbare boeken uit Rotterdam en Leiden verschenen. Je zou kunnen stellen dat wij een trend hebben gezet en mensen hebben geïnspireerd.

Een mindere ontwikkeling vind ik dat graffiti mainstream geworden is. Mensen doen er slecht aan om het als een tijdelijk ding te zien. Daar is het voor mij persoonlijk te belangrijk voor geweest en ik sta daar zeker niet alleen in. Tegenwoordig worden

centrum waar de eerste punk-tags en later graffiti, afkomstig uit Amerika, werd opgepikt en gedeeld met pioniers uit alle delen van het land.

Stadsdrukkerij Amsterdam bood aan om een oplage van 2500 exemplaren uit te brengen. Dat was een realistische oplage die net groot genoeg was om de kosten te dekken. Als het goed is zijn er trouwens nog een stuk of 300 boeken van die oplage in omloop.

De impact van het boek is zowel binnen als buiten de scene enorm geweest. We zijn door veel partijen serieus genomen. Dat bleek wel uit het feit dat we met dubbele pagina’s in Het Parool en De Telegraaf hebben gestaan en dat het boek als geschiedenisboek op scholen is gebruikt.

Een boek in deze vorm was nooit eerder gemaakt, zeker niet door mensen die toch wel recht van spreken hebben. Het merendeel van de schrijvers zag dit gelukkig ook en voor sommigen voelde het als een stukje erkenning voor hun jarenlange inzet. Op een enkele new school schrijver na, die gewoon minder had met onze stroming, was iedereen enthousiast. Gevolg was verder dat na het uitbrengen van the Battle of

locaties uitgezocht via Google Earth en profileert men zich compleet met hiphop outfit als schrijver. Ik vind het prachtig om jonge mensen met graffiti bezig te zien maar een voorwaarde is wel dat er een bepaalde gedrevenheid moet zijn. Weet waar je vandaan komt en doe je huiswerk! Lees boeken als The Art of Getting Over, Subway Art en Spraycan Art.

‘ Hoe kun je nou graffiti doen voor vier jaar? Het is geen mode-ding.’

Om de relatie tussen internet en graffiti kun je niet heen. Hoe sneller het medium, hoe aantrekkelijker het tegenwoordig wordt gevonden. Sites als Fotolog zorgen er bij wijze van spreken voor dat pieces al online staan voor je thuis bent. Zo snel als het geplaatst is, zo snel kan het er ook weer af zijn. Een boek is toch een tastbaar product. Ik ben ervan overtuigd dat boeken altijd populair zullen blijven. Wat moet je anders op de wc lezen?!’ •

Het schrijven van geschiedenis Foto: Leonie Bos

260

Smoelwerk Graffiti

23-09-2006 Dopeheid In Je Smoel!, De Piek Vlissingen

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

261

Interview Bomber Johan, editor van Bomber Magazine.

‘Het moment dat het voor mij allemaal is begonnen, was de dag dat de VPRO de film Style Wars uitzond. Ik raakte geïnteresseerd in het schrijven en probeerde op de muur van mijn slaapkamer het een en ander uit.

De romantiek en de charme waren er echter snel af toen ik in het openbaar opgepakt werd en een fikse boete opgelegd kreeg.

Altijd op zoek naar exclusief materiaal

Foto: Chintz

262

Smoelwerk Graffiti

Ik ging op zoek naar een andere manier om met graffiti bezig te zijn en zag al snel dat er weinig gebeurde op het gebied van publiciteit rondom graffiti.

Tot dat moment bleef het beperkt tot wat je in het straatbeeld tegenkwam of het verzamelen en uitwisselen van schetsen, foto’s en fotokopieën. Ik vond dat het tijd was voor een completer verzamelwerk van betere kwaliteit. Achteraf gezien heb ik de lat erg hoog gelegd en kostte het me enorm veel tijd om door middel van het betere knip- en plakwerk albums in elkaar te zetten. Wanneer ik nu terugkijk op de eerste Bomber van rond 1988, ziet hij er een beetje kneuterig uit maar goed, op dat moment was het gewoon het best mogelijke. Werken met behulp van computers was totaal nog niet aan de orde, dus ik liet alle geknutselde pagina’s in het geheim kopiëren door een vriend die nachtdiensten draaide in de postkamer van een groot bedrijf. Met een oplage van 25 stuks was dat natuurlijk geen al te groot probleem.

Ten tijde van de hoogtijdagen van de Bomber hadden we een oplage van 6000 stuks en tegenwoordig is er een oplage van rond de 3000 per issue. Rond 1991 rolde de eerste Bomber op de officiële manier van de drukpersen en Bomber issue 4 kreeg als eerste kleurafbeeldingen maar de kwaliteit hiervan liet erg te wensen over.

Ik heb in de periode ’88 tot ’99 best veel credits op kunnen bouwen bij alle betrokkenen en geïnteresseerden in Bomber Magazine. In die periode verliep de samenwerking met de schrijvers in Nederland heel goed. Veel ideeën werden uitgewisseld en ik kreeg een grote hoeveelheid afbeeldingen binnen.

Schrijvers waren geïnteresseerd in de Bomber en

deden dus hun best om hun piece geplaatst te krijgen.

Het verschijnen in de Bomber werd echt gezien als een eer. In die tijd had je nog enkele magazines als Explicit Graphics, Fuck Off, Strictly en True Colors, dus het was een levendige markt. Er was een gezonde vorm van concurrentie. Dat zorgde hier en daar voor spanningen maar over het algemeen hielp iedereen elkaar wel. Internationaal was dat anders. Ik had wel heel goede relaties met editors uit Scandinavië en we informeerden elkaar over belangrijke bewegingen in de scene. Wanneer er binnen Nederland een nieuw blad uitkwam, moest die altijd maar opboksen tegen de gevestigde naam die Bomber inmiddels was.

Het idee van Bomber is altijd geweest dat we pas een issue uitbrachten op het moment dat wij vonden dat er genoeg materiaal was om iets moois te laten zien. Dat was ook de reden dat we niet op regelmatige basis uitkwamen. Soms duurde het twee jaar voordat de volgende uitgave verscheen.

Ik kreeg rond 2000 eigenlijk de meeste foto’s van schrijvers zelf opgestuurd. Pas jaren later ben ik samen gaan werken met spotters die het magazine van afbeeldingen voorzagen. Het is steeds moeilijker om pieces te plaatsen die mensen nog nooit gezien hebben. De laatste jaren moet je schrijvers en spotters steeds vaker om strikte geheimhouding vragen om nog een beetje exclusief materiaal te kunnen laten zien.

Het lijkt erop dat het in een bepaald segment van de scene ‘not done’ meer is om met bladen samen te werken. Je ziet sowieso schrijvers die alle vormen van publiciteit mijden. Ze zijn bang voor ‘over-exposure’.

Dit is denk ik vooral te wijten aan de opkomst van het internet. Wanneer je in een blad verschijnt kan ‘de consument’ er nog voor kiezen om het blad al dan niet te kopen. Op het internet is alles ‘out there’. Schrijvers willen graag exclusief blijven en daar lijd ik als editor van Bomber enorm onder. Het maakt het werk simpelweg minder leuk.

Tijdens het maken van de laatste issue had ik een opmerkelijk punt bereikt. De meningen over Bomber waren nog nooit zo verdeeld. Door de een word ik geprezen voor mijn harde werk en volharding binnen het wereldje. Door de ander word ik verguisd en de oude lul genoemd die niet meer weet wat er speelt binnen de scene. Ook merk ik een verharding van het

27-09-2006 deHop met Kubus, Ghostface Killah, Trife, Wigs & Super A, Escape Venue Amsterdam

Foto: Ramon van Dongen (Born2shoot.com)

‘ De eerste Bombers werden in het geheim gekopieerd in de postkamer van een niet nader te noemen bedrijf.’ contact tussen mij en schrijvers. Laatst heb ik daadwerkelijk bedreigingen ontvangen van een schrijver van wie ik werk tegen zijn zin had geplaatst.

Iemand die relevant is voor de scene maar niet geplaatst wil worden, brengt mij in een heel lastige situatie.

Mijn wens is altijd geweest om ieder half jaar een Bomber vol met exclusief materiaal uit te kunnen brengen. Wanneer je realistisch naar de huidige situatie kijkt, is dat eigenlijk onmogelijk. Het zal heel moeilijk worden om de opmars van het internet en het verspreiden van foto’s tegen te gaan. Iedere Bomber die vanaf nu uitkomt, kan de laatste zijn. Ik hoop op een nieuwe vorm van samenwerking met schrijvers en spotters zodat de romantiek van het samenstellen, produceren en lezen van een magazine als Bomber weer een beetje terugkomt.’ •

29-09-2006 Off The Hook 1, Het Paard Van Troje Den Haag

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

263

Interview met Thijs, initiator Dutch Damage

Graffiti op internet niet alleen voor ‘toys’

‘Rond 1993 begon ik met taggen, maar vier jaar later ging ik pas met vrienden op pad om pieces te zetten. In diezelfde periode ontdekte ik fotografie als hobby en begon ik foto’s te schieten van alle noemenswaardige graffiti die ik tegenkwam in mijn omgeving.

De schrijvers die ik ontmoette maakten vaak wel foto’s, maar voornamelijk van eigen werk. Ik probeerde daarentegen juist zo veel mogelijk vast te leggen om zo de graffiti in de regio te archiveren.

Alkmaar was destijds een van de eerste Nederlandse steden waar breedbandinternet beschikbaar kwam.

Dat gaf me de mogelijkheid om mijn fotoarchief te publiceren en dus te delen met andere schrijvers van over de hele wereld. Zo is het balletje gaan rollen.

Rond ’98 zag je hier en daar de eerste Nederlandse homepages met foto’s van graffiti opduiken. Sommige schrijvers hielden hun eigen digitale plakboek bij, maar bijna niemand pakte het groter aan. Enkele goede sites uit die tijd zijn Freestylerz.com, DSLuniz en get. to/trainz, allemaal websites die zich focusten op de treinen scene. Dat was tof natuurlijk, maar ik miste een site die een goed overzicht gaf van alle facetten van de Nederlandse graffitiscene. Met de hulp van een bevriende programmeur heb ik rond ‘99 Dutch Damage opgericht met mijn eigen fotoarchief als basis.

We kenden een vliegende start met bezoekersaantallen van 15.000 bezoekers per dag van over de hele wereld. De eerste keer dat ik in de praktijk de populariteit van mijn site voelde was in 2000. Ik had op de site een jam aangekondigd met het idee een groepje mensen bij elkaar te brengen voor een gezellige middag. Uiteindelijk kwamen 400 man, natuurlijk heel veel voor een spontane, ongeorganiseerde happening. Eigenlijk was dit de eerste jam die via internet opgezet is.

In die beginperiode leefde het idee dat het internet een ‘slecht’ medium zou zijn voor de graffitiscene en dat ‘echte’ schrijvers het links zouden laten liggen. Als de schrijvers die dat vonden op de betreffende jam

264

Smoelwerk Graffiti

in 2000 waren geweest, zouden ze meteen overtuigd zijn geweest van de invloed en reikwijdte van het internet. Er waren schrijvers uit alle windstreken, waarvan het grootste deel door de wol geverfde, gerespecteerde mensen die hun strepen wel verdiend hadden in de scene. De bewering dat internet voor ‘toys’ is, kon wat mij betreft meteen in de prullenbak.

Websites schoten in die periode als paddenstoelen uit de grond en het internet was in no-time een immens populair medium geworden. Maar daar is tegenwoordig weinig meer van over. Gasten vergissen zich in de tijd en moeite die het kost om een kwalitatief goede website te runnen.

Dutch Damage is rond 2004 ook een tijdje uit de lucht geweest. Tot die tijd werd de hosting van de website gesponsord maar toen daar een einde aan kwam moest ik de boel opdoeken omdat de kosten de pan uit rezen. Ook sites als die van Freestylerz verdwenen vanwege een gebrek aan tijd en geld. De enige commerciële band die ik had, was met Henxs Art Supplies in Amsterdam, waar ik destijds ook werkte. De webshop van Henxs was onderdeel van Dutch Damage.

Dutch Damage bestaat tegenwoordig eigenlijk uit twee aparte websites: een forum en fotodatabase. In je eentje is het erg moeilijk om een uitgebreide website, zoals Dutch Damage dat vroeger was, te onderhouden en daarom besloot ik in te krimpen.

Inmiddels hebben de vaste bezoekers van het forum alle graffiti-gerelateerde vragen en onderwerpen al een keer langs zien komen. Het hoogtepunt van Dutch Damage ligt dus achter me denk ik. Aan de andere kant is het nog steeds dé plek waar je moet zijn als je op de hoogte wilt blijven van de recente ontwikkelingen in de Nederlandse graffitiscene.

Dutch Damage omvat een enorm archief van beeldmateriaal, levendige forumdiscussies en veel leden. Soms wordt er best slordig omgesprongen met gevoelige informatie. Natuurlijk is er een team van moderators dat belastende informatie zo snel mogelijk probeert te verwijderen maar dat lukt helaas niet altijd.

Als je tussen de regels door leest, kun je volgens mij best een hoop informatie verzamelen. Dat de overheid of justitie hier nooit iets mee gedaan heeft, heeft me altijd verbaasd.

30-09-2006 Jiggy Djé richt Noah’s Ark op en releast gelijknamige debuutplaat

Internet is zeker van invloed op de stijl van graffiti in Nederland en daarbuiten. Je stijl wordt voor een groot deel beïnvloed door wat je ziet. Voorheen was dat voornamelijk werk van graffitischrijvers uit je eigen omgeving en was de input van andere schrijvers dus vrij beperkt. Graffitimagazines en boeken brachten daar verandering in; voor veel jongens vormde dat de eerste kennismaking met graffitistijlen uit andere steden of landen en dat werkte natuurlijk inspirerend.

Sinds de komst van het internet worden we echter overspoeld met graffitifoto’s en stijlen van over de hele wereld. Dat heeft zijn weerslag op het werk dat nu gemaakt wordt. Het wordt steeds lastiger om aan de hand van iemands stijl te herleiden waar hij vandaan komt omdat veel werk erg op elkaar lijkt, het wordt een soort brei.

Dutch Damage is ook niet meer wat het geweest is.

De hoogtijdagen zijn een beetje voorbij en dat vind ik erg jammer. In een opwelling heb ik anderhalf jaar geleden geprobeerd Dutch Damage nieuw leven in te blazen maar ik vond helaas toch te weinig steun. De noodzaak voor een overkoepelende site lijkt tegenwoordig niet meer zo groot. Afbeeldingen en informatie zijn tegenwoordig in een paar muisklikken gevonden. Voor mij genoeg redenen om er uiteindelijk mee te stoppen.’ •

‘ Op een gegeven moment ben je wel uitgeluld over graffiti.’

In mei 2009 is Dutch Damage 3.0 een feit. Het gat dat Dutch Damage achterliet, bleek zowel bij de (inter)nationale graffitiliefhebber als bij Thijs de reden voor een doorstart. ‘Het zat me dwars dat er geen goede Nederlandse graffitisite meer was en het interview met Hiphop In Je Smoel bleef aan me knagen. Ik zag tussentijds ook niets nieuws ontstaan. Als je iets doet, moet je het meteen goed doen en met een frisse aanpak en vol trots presenteer ik Dutch Damage 3.0.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

265

Interview Noël Janssens, initiator graffitinetwerk.nl ‘Ik ben in contact gekomen met graffiti toen ik acht jaar was en er op een bijgebouw van mijn basisschool een piece was gespoten.

Vier jaar lang liep ik er dagelijks langs en voor die tijd was dat echt al een tof ding.

Deze piece heeft mij samen met een aantal vrienden ertoe aangezet spuitbussen te stelen om de school en eigenlijk mijn hele omgeving onder te taggen.

Over de inburgering van graffiti

Foto’s: graffitinetwerk.nl

266

Smoelwerk Graffiti

01-10-2006 Definitie Van Dopeheid 10, 013 Tilburg

In het begin was het voornamelijk namaken wat je had gezien, ik tekende weinig tot niet en liep puur uit baldadigheid mijn hele buurt onder te kladden. In mijn middelbare schooltijd ben ik me veel meer gaan richten op het tekenen en voorbereiden van mijn werk. Dit was ook de periode dat ik ben gaan oefenen op legale muren om technieken onder de knie te krijgen. Ik werd serieuzer en wilde doorgroeien in de graffiti.

In het begin word je gevraagd voor kleine dingen als rolluiken, muurtjes of kleine workshops op scholen.

Meer dan een onkostenvergoeding leverde dit echter niet op, dus ben ik een grafisch bedrijfje begonnen in het ontwerpen van logo’s en websites. Op mijn site stond nog wel een link naar wat eigen werk uit het verleden. Dit onderdeel bleek zo populair onder de bezoekers dat ik een aparte site ben begonnen onder de noemer graffitiworkshop.nl.

Ik ben me volledig gaan richten op workshops omdat ik merkte dat daar veel meer vraag naar was dan bijvoorbeeld het maken van websites. Rond 2003 deed ik alles zelf, van reclame maken tot het organiseren en geven van de workshops. In de loop van de tijd heb ik een aantal mensen om mij heen verzameld die mij graag wilden helpen. Aangezien het wereldje niet echt groot is, droegen veel schrijvers elkaar aan. Na een kleine naamsverandering was graffitinetwerk.nl een feit.

Ik heb graffiti vanaf het begin serieus genomen. Als je iets doet wat nieuw is, sta je er vaak alleen voor. Je moet zelf alles uitvogelen. Ik had nooit gedacht dat ik met een netwerk van professionele schrijvers een goed lopend bedrijf zou gaan runnen. In het begin

02-10-2006 Première Dutch Touch

was graffitinetwerk vooral populair onder scholen en buurthuizen vanuit sociaal oogpunt. De reden dat ik me ook richt op bedrijfsuitjes is simpelweg dat ik financieel mijn hoofd boven water wil houden. Voor 2003 was er geen bedrijf dat zich commercieel richtte op het geven van workshops en maken van muurschilderingen.

Over het algemeen denken deelnemers van mijn workshops vrij simpel en laatdunkend over het spuiten van graffiti. In de praktijk ontdekken zij de moeilijkheid ervan en ontstaat er meer waardering en acceptatie voor graffiti als kunstvorm. Je ziet het, al dan niet onbewust, steeds meer terug in het straatbeeld en dagelijks leven. Vooral in de reclame is graffiti een nieuw en populair middel. Graffiti is de laatste jaren aan het inburgeren. De mening van de samenleving over graffiti verandert en graffiti-artiesten werken hieraan mee door hun skills aan te bieden, over te dragen.

Over het algemeen zijn er meer negatieve dan positieve reacties op het werk dat ik doe. Ik ben natuurlijk degene die de underground belicht en juist contact zoekt met mensen die normaliter niks met graffiti van doen hebben. Dat kun je zien als uitbuiten maar ik denk wel dat wanneer collega-schrijvers zélf de kans zouden krijgen om op deze manier inkomsten te genereren, zij deze zeker niet laten liggen. Ik denk dat je dit gewoon als jaloezie moet zien.

Je ziet dat er tegenwoordig op veel plekken een positieve relatie is ontstaan met graffiti. Of je het nou hebt over workshops in buurthuizen, versieringen in het straatbeeld of bedrijfsuitjes, het raakt meer en meer geaccepteerd. Er zal een moment komen dat het hoogtepunt bereikt is. Ik denk dat er de komende tien jaar nog veel verandering in stijl en vorm komt die ik in mijn workshops kan gebruiken. Neem 3D letters of fotorealistisch painten, nieuwe ontwikkelingen die ik in de toekomst in workshops ga integreren.

Uiteindelijk zullen ook deze nieuwigheden overwaaien en zal de basis van graffiti overblijven; mooie letters, vooral niet te vergezocht, flow en kleurgebruik zijn belangrijk en daar moet je het gewoon mee doen.

Een van de belangrijkste gebeurtenissen van de afgelopen tien jaar is het besluit geweest om van eenmanszaak over te stappen naar een netwerk van

‘ De gemiddelde spuiter die een opdracht aangeboden krijgt zou de kans niet laten liggen er iets aan te verdienen.’ professionals en gelijkgestemden. Ik denk dat dit graffitinetwerk.nl onderscheidt van de rest en dat het de reden van ons succes is. Ook hebben we de primeur om een graffitiworkshop te geven op een echte trein. Dit is iets wat je nog nergens anders vindt.

Dichterbij de kern kun je haast niet komen, niet op een legale manier in ieder geval.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

267

Interview Henk, Henxs Art Supply Shop.

Van marktkraam tot webshop

Graffiti wordt door een steeds grotere groep mensen beoefend. Niet alleen jonge jongens komen bij mijn kraam, ik zie mensen van 40 jaar die willen beginnen met graffiti.

Foto’s: Leonie Bos

268

Smoelwerk Graffiti

‘Mijn relatie met graffiti begon in de jaren 80. Ik verhuisde naar Amsterdam en kwam in contact met de punk- en graffiticultuur op het Waterlooplein. Ik vond een baantje op de markt daar en begon met het verkopen van verf. Het viel me op dat er halverwege de jaren 90 vraag was naar een hogere kwaliteit verf dan op dat moment verkrijgbaar was. Ik ben in dat gat gedoken en voor mezelf begonnen.

Ik weet nog goed hoe ik in mijn oude Opel stationwagon naar een adresje in Oost-Duitsland reed om die vervolgens tot het dak vol te laden met Belton spuitbussen. Ik ontweek de tussenhandel en sloot op een later moment een deal met de Beltonfabriek. Op dat moment leverde ik de beste kwaliteit spuitbussen van het land. Je kon aan de pieces in de stad zien wanneer mijn bussen uitverkocht waren. De minst populaire tinten als grijs en bruin bleven het langst liggen en als je die ineens in het straatbeeld zag, wist je dat mijn nieuwe voorraad eraan kwam.

Na een paar jaar van goede handel besloot ik het groter aan te pakken. Ik begon mijn eigen opslag en stapte, na een tip van graffiti-artiest Karski, over op een nieuwe, kwalitatief betere spuitbus uit Spanje, de Montana. Ik heb altijd goede contacten gehad met schrijvers die bij mijn kraam langskwamen. Zo was ik altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen en de wensen van mijn klanten: de schrijvers. Met hulp van Delta, een van de bekendste schrijvers uit Nederland, sloot ik een goede deal met Montana en werd ik in één klap het middelpunt van de verfverkoop in Europa. Voor fl.7,50 verkocht ik de beste high pressure bus die op dat moment verkrijgbaar was.

Mijn eerste grote klant was Urban Unit op de Nieuwe Binnenweg in Rotterdam.

De Spaanse leiding van Montana was onder de indruk van de hoeveelheid spuitbussen die ik op het Waterlooplein verkocht. Ze zagen me als belangrijke pion, dus de banden werden steeds nauwer. Rond 2001 brak er een roerige periode aan. Er ontstond een Duitse variant en Montana werd meer en meer een

14-10-2006 Relevant Elements 7, Koornbeurs Delft

‘ Je ziet dat graffiti mensen gelukkig maakt.

Mijn doel is altijd geweest om hier mijn steentje aan bij te dragen.’ commerciële onderneming. Veel klanten gingen mee in deze ontwikkeling maar ik koos ervoor om loyaal te blijven aan het oude Montana, dat verder ging onder de naam MTN. In 2004 werd MTN zwaar getroffen door een brand in de fabriek, waarbij alles verloren ging. Het raakte me diep en ik vloog naar Spanje om met het bestuur te bekijken of er snel een doorstart gemaakt kon worden.

Beide partijen moesten natuurlijk door en we waren van levensbelang voor elkaar. De enigszins idealistische houding van MTN in het verleden heeft voor veel goodwill bij andere bedrijven gezorgd. Iedereen schoot te hulp en met behulp van een reddingsplan stond er binnen een half jaar een nieuwe fabriek die volle toeren draaide.

Ik heb alle trends in Nederland meegemaakt en speelde in op de trends waarover gepraat werd. Dat was in het begin wel anders.

Een van de ontwikkelingen die kenmerkend is voor de laatste tijd, is dat veel schrijvers grafische opleidingen volgen. Mede hierdoor wordt de vraag naar art supply steeds groter. Sinds een paar jaar verkoop ik dus ook artikelen als markers, blackbooks

en canvassen. Ik verkoop zo nu en dan ook kunstwerken of shirts van bepaalde ontwerpers.

Voorwaarde is wel dat ze ooit een link hebben gehad met graffiti.

Wat je ziet is dat de graffitiscene zich meer en meer afsplitst van de (hiphop)muziek en dans. Vroeger was het heel normaal dat ik zowel breakers als dj’s over de vloer kreeg. Ik zag laatst schrijvers op een housefeest hun ding doen, dat was vroeger echt ondenkbaar geweest.

Er zullen altijd nieuwe spuitbussen en caps op de markt komen. Producenten willen altijd blijven vernieuwen. Wanneer er mijns inziens iets beters verkrijgbaar is, heb ik er geen enkele moeite mee om over te stappen. Het assortiment houd ik altijd breed en up-to-date door naar mijn klanten te blijven luisteren. Maar ik hou wel altijd mijn eigen identiteit natuurlijk.

Milieuregels kunnen roet in het eten gooien.

Spuitbussen zijn de laatste jaren al milieuvriendelijker geworden maar je weet nooit wat er gebeurt wanneer een minister het op zijn heupen krijgt en de regels aanscherpt. Dit zou grote gevolgen kunnen hebben voor de scene. Je kunt het verbieden wat je wil, maar graffiti zal nooit ophouden te bestaan, dat weet ik zeker.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

269

Interview Kers, schrijver.

Door de wol geverfde schrijver die niemand traumatiseert

‘1987 is het jaar waarin ik, op 12-jarige leeftijd, ben begonnen met painten. Via mijn zus, die in de klas zat met een aantal graffiti-pioniers, is mijn interesse voor graffiti ontstaan. Na voornamelijk taggen op de middelbare school kwam ik in mijn eerste crew terecht genaamd PCP. Dé crew van dat moment was DCK, een crew met grote namen uit Delft en Den Haag.

Natuurlijk wilde ik me graag bij deze gasten aansluiten maar ik was simpelweg te ‘toy’ om ook maar in aanmerking te komen. Het moet 1991 zijn geweest dat de hele DCK crew werd opgerold en bestraft. De crew viel uit elkaar; daardoor kwamen er enorm veel plekken beschikbaar voor mij als beginnend schrijver. Voor mij was ’91 de kick off, toen kon ik in veel opzichten los gaan in Delft en omstreken.

Op 17-jarige leeftijd heb ik een tijdje vastgezeten en ook een jaar op een internaat moeten verblijven. Het was een rustige periode die ik voornamelijk heb besteed aan tekenen. Ik realiseerde me dat ik, na bijna twee jaar tekenen, een nieuwe stijl had ontwikkeld.

In de jaren na mijn vrijlating kon ik, samen met een nieuwe stroming schrijvers beïnvloed door grunge en skateboarden, helemaal los gaan. TSE was de crew die voortkwam uit deze periode en waarmee ik in de eerste weken alleen al 25 pieces langs het spoor heb gezet. We trokken met onze OV door Nederland om bij bouwmarkten verf te stelen zodat we ’s avonds met 120 bussen de man onze gang konden gaan. Dit was ook de periode dat ik treinen ben gaan doen.

Ik verhuisde op mijn 20e van Delft naar Den Haag.

TSE had enkele members verloren en ik sterkte de crew aan met bekenden uit mijn eerste jaar op het Grafisch Lyceum. We besloten het groots aan te pakken. We bedachten serieuze plannen om in een zo kort mogelijk tijdsbestek zoveel mogelijk treinen op een zo groot mogelijke schaal te painten. We breidden ons gebied uit naar België, Frankrijk, Duitsland en Groot-Brittannië en zijn zes maanden lang onze gang

270

Smoelwerk Graffiti

29-10-2006 Meet The Streets 1, Now & Wow Rotterdam

gegaan. Na verloop van tijd ging ik me toch wat meer focussen op de regio Den Haag. Daar was net weer een grote crew opgerold en het scenario van Delft ’91 herhaalde zich. Ik was wederom op het juiste moment op de juiste plaats.

Eind jaren 90 kende de Haagse hiphopscene een opleving in de vorm van party’s die SWOT en ik organiseerden en waar ik veel nieuwe contacten heb opgedaan. Op die manier begon ik respect te verdienen bij de old school schrijvers en heb ik veel mensen leren kennen. Achteraf gezien was dit de start van een nieuw tijdperk. Station Hollands Spoor werd weer in gebruik genomen en was één van de plekken die keihard aangepakt kon worden. Den Haag kent sowieso talloze spots waar je altijd terecht kon, uit mijn hoofd een stuk of twaalf. Bijkomend voordeel was dat we die plekken ook nooit met anderen hoefden te delen. Door ons imago en duidelijk afgebakende territorium durfden weinig schrijvers de overstap te maken.

Ik was verliefd op Den Haag en had niet meer de drang om in het buitenland te schrijven. In één nacht vijf spots painten met mijn homie Nihn en dan op zondagochtend te veel van je panels zien rijden is waar we het voor deden. We hielden ons elk jaar opnieuw bezig met nieuwe letters, lettercombinaties en fill-in zodat onze stijl niet saai werd. We konden hierdoor blijven verrassen.

Den Haag is een grote sjoelbak met treinen uit alle hoeken van Nederland. Mijn favoriete spot is altijd Leidschendam geweest. Ik deed sprinters die onderweg naar Utrecht gingen, koplopers voor de richting Amsterdam en hondenkoppen vertrokken richting Rotterdam, fucking ideaal.

In Den Haag moet je weten waar je staat. De eerste keer dat je de yard op gaat, krijg je gegarandeerd een pak slaag en worden al je spullen afgepakt. Je moet jezelf heel erg bewijzen en soms wel tien jaar lang volhouden om ergens te komen. De reputatie van Den Haag is altijd heel rauw geweest maar heeft er wel toe geleid dat er weinig sprake is van verraad. Je moet op elkaar kunnen bouwen en dat werkt niet als je Jan en alleman hun gang laat gaan. Dan maar gewoon klappen vangen en uitdelen, het leidt wel tot een bepaald vertrouwen. Je kunt dus niet zeggen dat het hooliganisme alleen maar slechte dingen voortbrengt.

15-11-2006 De Stropstrikkers releasen Kermis In De Hel

Mijn motto was altijd dat als je ergens lang kunt staan, zoals met oud en nieuw, dan moet je het er van nemen en iets smerigs groots neerzetten. Ik probeerde ieder jaar te beginnen met een one man end-to-end, een volledige trein. Ik probeerde ook mijn momenten te kiezen door bijvoorbeeld tijdens het WK voetbal op pad te gaan. Tijdens rellen op Koninginnedag waren wij op de yard en zelfs op 11 september 2001 zaten wij als enige niet achter de televisie.

Ik heb inmiddels vier generaties meegemaakt, van de old school schrijvers 22 jaar geleden tot nieuwe crews van de laatste jaren. Jake, Ros en ik hebben ons altijd nadrukkelijk beziggehouden met de opkomst van nieuwe schrijvers in Nederland. Zolang wij boys echt nog te jong vonden en ze qua stijl weinig voorstelden, moest je ze vooral in de weg zitten. Laat ze maar eens voelen hoe het is om beroofd te worden, klappen te krijgen of opgepakt te worden. Onze vrij intolerante instelling zorgt voor het behouden van een bepaald niveau, je moet het kaf van het koren scheiden. Ik probeer de Haagse legacy op mijn manier door te geven. Om de pakkans te verkleinen, is er goed overleg voordat crews op pad gaan, iedereen weet van elkaar.

Ik ben tegenwoordig een gepensioneerd schrijver.

Ik ben dat spanningsveld waar het eigenlijk om draait binnen graff elders gaan zoeken en een socialere levenswijze gaan leiden. Op een gegeven moment merkte ik dat ik het hoogtepunt van wat ik deed had bereikt. Ik had mijn manier van zien, horen en voelen tot in de puntjes geperfectioneerd. Mijn ogen waren door het kijken in de nacht zelfs beter geworden.

Graffiti blijft een vorm van vandalisme en kunst waarbij je niemand traumatiseert. Het is een vorm van sociaal anarchisme waarbij jongeren nu eens niet worden gemanipuleerd door de maatschappij, maar iets kunnen maken wat ze zelf willen en waar ze trots op zijn.’ •

‘ Het gevoel dat ik kreeg op het moment dat ik op zondagochtend negen bakken in traffic voorbij zag komen, was waar ik het voor deed.’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

271

Interview Jack Hussaarts (KLPD Spoorwegpolitie).

KLPD

Bewust van het kat- en muisspel

‘ De meeste aanhoudingen kan je beschouwen als toevalstreffers.’

Foto: Daniel Claessens

272

Smoelwerk Graffiti

‘ De gewonden die bij aanhoudingen vallen, zijn te wijten aan gladde bielzen en sporen.’

‘ De kern van de graffitiscene zal altijd blijven bestaan, het is een subcultuur en dat moet je ook als zodanig accepteren.’

‘Ik ben al 30 jaar actief als diender bij de politie en graffiti heeft al die tijd onderdeel uitgemaakt van mijn werk. Ik ben het altijd tegengekomen in het straatbeeld of zoals nu bij de spoorwegen. Ik voel me als agent natuurlijk aangesproken en heb altijd mijn best gedaan om die jongens in de kraag te vatten. Dat dit vaak niet is gelukt, komt doordat het op heterdaad betrappen van schrijvers moeilijk is. De meeste aanhoudingen kun je als toevalstreffers beschouwen.

Sinds twee jaar heb ik het stokje bij de KLPD overgenomen van Jos Frissen. De werkwijze is lichtelijk veranderd sinds mijn aantreden. De NS heeft meer verantwoordelijkheid gekregen en moet ervoor zorgen dat van alle strafbare feiten die gepleegd worden op en aan het spoor aangifte gedaan wordt.

Onderdeel van mijn takenpakket is het schikken van de plaats, tijdstip en afbeelding van de graffiti.

Vervolgens probeer ik op de juiste plekken de juiste mensen te laten posten. Deze aanpak werkt heel goed aangezien er de laatste tijd bijna ieder weekend schrijvers opgepakt worden.

Waar het vroeger zo was dat er met een team fulltime aan de aanpak van graffiti gewerkt kon worden, wordt er tegenwoordig pas actie ondernomen als er aangifte is gedaan.

Het probleem is de financiële schade aan treinen van de NS en de gevolgen voor het imago. De NS wil schone treinen dus graffiti zorgt voor een schadepost van miljoenen euro’s per jaar. Hier willen ze graag iets van terugzien en dat gebeurt in de vorm van een boete per vierkante meter graffiti. Het schoonmaken van een trein kost ongeveer zeventig euro per vierkante meter.

Deze kosten worden altijd verhaald op de dader. De kosten voor complete treinen kunnen oplopen tot meer dan 100.000 euro. Dat vind ik terecht en niet meer dan normaal. Daarnaast wordt een voorwaardelijke gevangenisstraf geëist. Graffiti valt onder vernieling en zal daarom tot relatief lage straffen leiden.

Door de jaren heen valt mij op dat het graffitiprobleem vrij constant blijft. Ondanks alle investeringen en veranderingen op het gebied van aanpak is er zowel nationaal als internationaal geen duidelijke toename of afname zichtbaar. In Scandinavië en Duitsland wordt er veel intensiever en met meer mankracht gezocht naar schrijvers, zonder noemenswaardig resultaat.

Op het moment zie ik een driedeling op graffitigebied. Je hebt de normale graffiti die bestaat uit het schrijven van letters en namen op muren en objecten als treinen. Er bestaat een zwaardere variant in de vorm van het spuiten van kwetsende, racistische leuzen of tekens en je hebt tegenwoordig ook ‘grassiti.’

Dit is een techniek waarbij op glas gespoten wordt en vervolgens in gekrast wordt waardoor er onherstelbare schade toegebracht wordt aan objecten. Grassiti is een verschrikking en absoluut niet toelaatbaar. De kostenpost is vele malen hoger dan bij verf en de straffen zijn daarom zwaarder. Over het spuiten van kwetsende en racistische leuzen of tekens kan ik duidelijk zijn. Dit is absoluut onacceptabel en wordt apart beboet en bestraft.

Ik herinner me een voorval met graffiti op de supporterstrein van Feyenoord die ondergespoten was door supporters van Ajax. Deze stond stand-by op een treinremise en kon niet meer op tijd schoongemaakt worden. Dit soort incidenten valt onder supportersgeweld en daar wordt buiten mij om over beslist.

Bestrijding van graffiti heeft ieder jaar weer prioriteit bij de politie. De roep vanuit de samenleving om verloedering tegen te gaan, nemen wij heel serieus.

Graffiti draagt bij aan het gevoel van onveiligheid. De hoogste prioriteit van de politie ligt bij de actualiteit van de dag. Een methode die wij al jaren gebruiken is het verzamelen van foto’s van dezelfde schrijvers; die gebruiken we in het geval van aanhouding. Specialisten op het gebied van het lezen van graffiti brengen in kaart welke schrijver waar actief is geweest. Omdat iedere schrijver zijn eigen handtekening onder een piece zet, wordt het voor ons ook makkelijker om hem op te sporen.

Politie en graffitischrijvers raken zelden of nooit met elkaar in gevecht op het moment van aanhouding. Om

17-11-2006 Back On Track 3, Merleyn Nijmegen

alle cowboyverhalen uit de wereld te helpen kan ik zeggen dat er af en toe iemand uitglijdt over een natte biels of spoor maar meer niet.

De politie doet niet aan preventie van graffiti, dat is geen onderdeel van ons takenpakket. De NS voorziet treinen tegenwoordig van een folie waardoor het verwijderen makkelijker wordt gemaakt. Daarnaast is er steeds meer camerabewaking en verlichting en zet de NS extra beveiligers in met honden.

Schrijvers die ik persoonlijk heb voorgeleid, waren van alle leeftijden en kwamen uit alle uithoeken van het land. Er is dus geen eenduidig profiel te schetsen.

Eén eigenschap hebben ze wel gemeen; ze kunnen allemaal verschrikkelijk hard rennen. Dus het zijn niet de ouden van dagen.

Justitie heeft een top 10 van schrijvers waar naar gezocht wordt. Je moet dit niet zien als een ‘most wanted’ lijst maar meer als een lijst met grootste schadeveroorzakers op het gebied van graffiti.

Uiteindelijk moet je ze toch op heterdaad betrappen dus pak je alles wat je pakken kan in de hoop dat er een zwaargewicht tussen zit.

De regio’s met de meeste overlast zijn Rotterdam, Utrecht, Gouda, Zwolle en wat plaatsen in het zuiden van het land.

Het zal voor zowel politie als schrijvers een kat en muisspel blijven. Het blijft een vicieuze cirkel. De NS wordt steeds bozer, de schade en boetes worden steeds hoger, de daders worden steeds inventiever en de politie wordt steeds geavanceerder op het gebied van opsporing.

Ik heb begrip voor de subcultuur en wil ook graag met ze in dialoog. Ik begrijp dat een schrijver het fantastisch vindt om zijn kunstwerk van Roosendaal tot Zwolle rond te zien rijden. Er zitten ook echt artiesten bij die prachtige pieces maken. Sommige schrijvers zou ik bij wijze van spreken bij mij thuis een wandje willen laten verven.

Algemeen bekend zijn de legale muren, maar ik ga binnenkort legale treinen op de agenda zetten. De NS heeft al aangegeven open te staan voor dit idee.’ •

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

273

Interview Mickey, schrijfster.

‘Rond 1980 kwam ik als klein meisje in steden als Groningen en Den Haag in contact met graffiti. Ik kwam tags tegen van namen als Pinox, Foxy en Barracuda en was hier enorm van onder de indruk. Als iemand zich naar een gevaarlijke vis als een barracuda noemde, dan moesten het wel stoere mensen zijn, was mijn gedachte. In mijn schoolagenda hield ik een lijst bij van tags met alle bijbehorende kenmerken; ik was behoorlijk geobsedeerd. Het heeft wel even geduurd voordat ik zelf actie durfde te ondernemen. Ik weet nog heel goed hoe ik in ‘83 voor het eerst met een stift mijn eigen naam op een elektriciteitshuisje in Tilburg heb geschreven.

Op een dag kreeg ik een foto van de metro in New York onder ogen en ik wist niet wat ik zag. Ik raakte rond mijn twaalfde ook geïnteresseerd in de andere elementen van de Amerikaanse hiphopscene. Toen de voorkant van de plaat van Grandmaster Flash vol bleek te staan met foto’s van graffiti was ik hooked, wat een combinatie! De cirkel was compleet met de opkomst van de breakers van de Rocksteady Crew. Ik heb alle elementen bedreven met wisselend succes. Na het uitkomen van het boek Subway Art heb ik mezelf dagenlang opgesloten en ben ik met tekenen begonnen, waar ik nooit meer mee ben opgehouden.

Tussen ’93 en ’96 ben ik veel in NY geweest om in

het graffiticentrum van de wereld mijn skills te meten met die van de plaatselijke schrijvers. Ik kan wel zeggen dat ik rond dit moment on top of the game was, ik leerde veel. Terug in Nederland ging ik van de ene jam naar de andere en werd veel gevraagd voor evenementen. Niet alleen ik, maar de hele scene had zichzelf ontzettend doorontwikkeld. Maar ik wist precies wat er speelde, had veel kennis opgedaan in het buitenland en kon dit op een goede manier naar mijn eigen stijl vertalen.

Ik heb er nooit bij stil gestaan dat ik bijzonder was omdat ik een vrouw ben. Ik heb me nooit anders gevoeld of gedragen. Op een later moment in mijn loopbaan ben ik wel rekening gaan houden met het feit dat je als vrouw veel sneller een reputatieprobleem hebt. Zolang jij je professioneel gedraagt, zul je zien dat je eerder serieus genomen wordt.

Rond ’99 brak er een wat rustigere periode aan. Ik had gekozen voor een vaste baan en een ander leefpatroon dan ik gewend was. Als ik er op terugkijk was het een stapje terug want vooral in het weekend en buiten werktijd heb ik wel altijd de drift gehouden om er op uit te trekken en te blijven spuiten. Ik heb nooit getwijfeld of ik zou stoppen. Het is zo’n groot deel van mijn ziel.

Ik had het gevoel dat ik een stap verder wilde in mijn leven en heb een andere invulling gegeven aan mijn graffiti. Dat is een forse, interne strijd geweest maar het heeft me wel iets opgeleverd. Ik heb voor een meer kunstzinnige inslag gekozen, ben wat abstracter gaan schrijven. Eigenlijk ging ik wat beter naar mezelf luisteren. Mijn letters werden wat meer vormen en

soms wist alleen ik wat er stond geschreven.

Dat is ook wat je zag gebeuren als je naar de scene als geheel keek. Schrijvers probeerden zich tot dan toe te onderscheiden zonder van de regeltjes van graffiti af te stappen maar daar kwam verandering in. Er ontstond een nieuwe periode van experimenteren.

‘ Na het uitkomen van het boek Subway Art heb ik mezelf dagenlang op mijn kamer opgesloten om te tekenen.’

Ik kreeg ook wel wat mindere reacties van schrijvers van de oude school die juist die afsplitsing een slechte ontwikkeling vonden. Dat moet je gewoon accepteren.

Delta en Zedz, zwaargewichten in de geschiedenis, zijn voor mij altijd grote voorbeelden geweest en ook die gasten ontwikkelden hun eigen stijl.

Ten tijde van deze splitsing van stijlen heb ik veel mensen af zien haken. Veel pioniers en schrijvers die er vanaf het begin bij waren, bereikten de leeftijd dat ze voor het gezinsleven kozen of doorsloegen in bijvoorbeeld drugsgebruik. Ik heb veel vrienden verloren en dat heeft me toch wel pijn gedaan. De aanwas van jonge schrijvers viel tegen en de top was aan het afvlakken. Geen goede zaak in een wereld waar je vooral elkaar moet inspireren.

Ik wil de jonge generatie niet over één kam scheren maar wanneer je kijkt naar de ontwikkeling van graffiti

graffiti artiest, pionier, icoon, rolmodel en vrouw die wil blijven experimenteren en inspireren

Foto: AQ/Auke VanderHoek

274

Smoelwerk Graffiti

19-11-2006 Diggy Dex releast Verhalen Vanuit De Sofa

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

275

over de afgelopen tien jaar ben ik wel een beetje bedroefd. Het lijkt helemaal niet meer te gaan om stijl, typografie, om strakheid als geheel.

Tegenwoordig lijkt het net of gasten direct naar de spuitbus grijpen zonder ook maar een schets te hebben gemaakt. Je krijgt het masteren van graffiti niet cadeau, daar moet je voor werken. Deze ontwikkeling zie je niet alleen terug in Nederland, ook in New York spreek ik mensen die er zo over denken.

Door de overvloed aan media is het tegenwoordig ook niet makkelijk om te bepalen wie king is en wie tot de middenmoot behoort. Open een willekeurig forum en je krijgt een stortvloed aan pieces over je heen.

Zoek dan maar eens uit wat écht goed is en wat niet.

Slechte voorbeelden zorgen automatisch voor een lagere standaard. Regelgeving en bewaking hebben ongetwijfeld ook een rol gespeeld in de kwaliteitsontwikkeling. Tegenwoordig hangen alle yards vol met camera’s dus moet je wel snel handelen.

Opmerkelijk vind ik dat de ontwikkeling van graffiti en de muziek gelijkenissen vertonen. Daar waar het niveau van graffiti daalde, zag je ook de toename van

276

Smoelwerk Graffiti

20-11-2006 Dopaganda wint HIJSbeatbattle

bling en andere randverschijnselen die de muziek niet ten goede kwamen. Wat betreft Nederlandstalige hiphop ken ik Extince wat langer en die man dropt gewoon altijd goede rhymes. Osdorp Posse verdient ook respect maar verder was ik er eigenlijk snel klaar mee.

‘Waar is de stijl?’

half Zuid-Oost te juichen op het moment dat M.O. & Brakko de Grote Prijs van Nederland winnen.

Dus wat je ziet is een natuurlijke gang van zaken van ups en downs en we zijn hopelijk nu weer de weg omhoog ingeslagen. Graffiti was voor mij een beetje vastgelopen vanwege de eigen stijlregels. Je zag altijd letters, outlines, fill-in, highlights en een achtergrond.

Juist het afwijken hiervan door bijvoorbeeld abstracter te gaan schrijven zorgt voor nieuwe mogelijkheden en maakt de graffitiscene opnieuw interessant.’ •

Pas de laatste tijd krijg ik weer wat positieve dingen te horen van de jongens uit mijn atelier die mijn smaak goed kennen. Iemand als Steen heb ik echt hoog zitten.

Hij steekt de draak met onderwerpen zonder de serieuze kant uit het oog te verliezen.

Ik heb geholpen met het ontwerpen van de Bijlmer Style-cd en zo ben ik in contact gekomen met gasten als De Vaderloze Troepe. Een paar jaar geleden had ik ze waarschijnlijk bevooroordeeld aan de kant geschoven maar bijgestaan door de jongeren voel ik een frisse wind waaien. Ik ga het weer meer begrijpen en sta niet voor niets een tijdje terug temidden van

24-11-2006 Off The Hook 2, Het Paard Van Troje Den Haag

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

277

278

Smoelwerk Graffiti

25-11-2006 deHop met Knowhow, EPMD, Keith Murray, DJ Scratch & Dave White, Panama Amsterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

279

280

Smoelwerk Graffiti

09-12-2006 Blaxtar wint finale Grote Prijs RnB/Hiphop

24-12-2006 Fatbeats Amsterdam viert 10-jarig bestaan, Melkweg Amsterdam

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

281

282

Smoelwerk Graffiti

31-12-2006 HIJS presenteert Grandmix 2006

12-01-2007 HIJS presents: ASM (UK) / La Caution (FR) / Keynote Speakers (NL) op Eurosonic

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

283

284

Smoelwerk Graffiti

02-02-2007 Arts the Beatdoctor releast Transitions in Japan

09-02-2007 Back On Track 4, Merleyn Nijmegen

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

285

286

Smoelwerk Graffiti

25-02-2007 Kubus & BangBang releasen Learning Curve

25-02-2007 Yo! VPRO Raps

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

287

288

Smoelwerk Graffiti

04-03-2007 Tim releast Bloed, Zweet En Tranen

18-03-2007 Eerste uitzending URBNN

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

289

l a r o o v d n o Ik v n i s e i t r a de p s l e n n u t de l o o h c s d l o e d e g d e g w a n a l va s e g r e sfe

Jan GLAS Samplism

Foto:

01-04-2007 Jammin On Beat finale, Grote Kerk Den Haag

09-04-2007 Cilvaringz releast I

Black Soil Kunstmest voor de hiphopscene

Waar vind je een Blaxploitation classic als The Education of Sonny Carson, Fatcap Express van Kas, een paneldiscussie over African Hiphop en een gezellig hiphopfeestje? Bij Black Soil: Europa’s eerste hiphop filmfestival. Tijdens dit unieke festival wordt hiphop vanuit een breed perspectief belicht. Het initiatief komt uit de koker van John106, het culturele productiehuis van Philip Powell en Sasha Dees.

‘Black Soil is ergens tussen 2002 en 2003 ontstaan. Sinds 1998 werkten we af en toe samen voor derden, CrimeJazz bijvoorbeeld. Dat was een bruisende periode gekenmerkt door energie, passie, inspiratie en creativiteit.

Er ontstonden destijds volop nieuwe kunstvormen en diverse producties. Wij hielpen kunstenaars en de mensen om hen heen (promotors, producers) met hun carrières. In die tijd werd de basis gelegd voor John106. Met onze organisatie dragen we bij aan de groei, kwaliteitsverbetering en professionalisering van hiphop als kunstvorm. Wij werken vanuit de stelling dat cultuur gevoed wordt vanuit haar wortels. Hiphop en hedendaagse stadssynergie zijn onze inspiratiebronnen. Hiphop komt terug in alle kunstvormen, de jongste daarvan is film. We spotten, scouten en programmeren nieuwe,opkomende artiesten. Daarbij kijken we naar alle disciplines: muziek, film, theater, dans, beeldende kunst en spoken word. Een artistieke onderlaag is essentieel voor de doorstroom en ontwikkeling van de gevestigde cultuur.

Door kunstenaars te ondersteunen, plaats te bieden voor hybride kunstvormen en de creatie van een internationaal platform, dragen we bij aan doorstroom en ontwikkeling van de gevestigde kunstcultuur.’

Die gedachte is terug te vinden in de programmering van Black Soil. Naast hiphop georiënteerde features, korte films, animaties en documentaires, heeft het festival een omvangrijk randprogramma. Tijdens het festival kun je naar debatten, activiteiten voor jonge filmmakers, feestjes, paneldiscussies, tentoonstellingen en optredens van artiesten. Vooral de tweede editie van Black Soil (2004) is exemplarisch voor wat John106 met hun werk voor ogen heeft. ‘We hadden een ijzersterk filmprogramma en een goede balans tussen

292

Smoelwerk Parties

13-04-2007 Back On Track 5, Merleyn Nijmegen

speelfilms, korte films en documentaires. We werkten toen samen met MTV Nederland en hadden genoeg sponsorinkomsten van Heineken, MTV en Levi’s.

Daardoor werd het mogelijk een wedstrijd voor jonge filmmakers op poten te zetten. Daaruit kwamen onder anderen filmers als Soultrotter, Fikret Koc en Hahn & Haas voort. Het randprogramma met DuvelDuvel, Opgezwolle (toen nog opkomende artiesten) en Jazzy Jeff was volledig uitverkocht. Ook hadden we een langlopende sneakertentoonstelling in het CBK. Zo konden we uitbreiden naar een tweede weekend in de Balie, Amsterdam. Black Soil 2004 bleek zo succesvol dat het over onze landsgrenzen voeten in de aarde kreeg. Ook in Helsinki, Milaan, Brighton, Birmingham, Manchester en Stockholm kon je selecties uit het Nederlandse programma bezoeken.’

Toch ziet het ernaar uit dat het festival door het uitblijven van subsidies en sponsoren verdwijnt. ‘Daarmee wordt ook de toekomst van John106 bedreigd.

Na tien jaar hard werken aan een professionele organisatie moeten we onze activiteiten staken. Door het ontbreken van fondsen voor 2009 hebben we de kernactiviteiten van zowel Black Soil als CrimeJazz moeten opschorten. De laatste edities van deze festivals vonden plaats in december 2008. Incidenteel programmeren we nog wat voor deze namen. Maar door het uitblijven van fondsen is ook het voortbestaan van John106 onzeker. Zonder geld voor de organisatie, creatie van naamsbekendheid en een netwerk van onze kunstenaars, verdwijnen onze activiteiten. De nevenactiviteiten genereren gewoon niet voldoende middelen om onze projecten overeind te houden.’ •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

293

stichting aight Belicht de positieve kant van hiphop Stichting Aight is een organisatie die zich inzet voor hiphop, voornamelijk in Den Haag en omstreken. De mensen in de stichting waren voor de oprichting ook al actief in de scene. Doel is om een platform te bieden aan mensen (jongeren) die zich bezighouden met hiphop in de regio Den Haag en om buitenstaanders te laten zien hoe positief hiphop kan zijn.

Foto: Taufiq Hosen

294

Smoelwerk Parties

Undaground Hiphop Exposure was een party om onbekende acts neer te zetten, het was een soort vervolg op de Bomb The Planet party’s waar alleen dj’s draaiden. Akrobatik, The Narcissists, CunninLynguists, Immortal Technique,Mac Lethal en Josh Martinez traden onder meer op.

Culture Blast Europe was een festival met het idee om Europese hiphop bekender te maken in Nederland. Er werden artiesten uit Nederland en drie andere Europese landen uitgenodigd om de vier elementen te komen representen in Den Haag. Zo stonden acts en dj’s als Spotrunnaz, Task Force, Explicit Samurai, C2C turntable crew, MOD the Black Marvel, Reggy Lines en Mister Thing op het podium. Mista Sweet vertelt: ‘Het werd georganiseerd omdat de kwaliteit van hiphop in Europa hoog is maar er in de onderlinge Europese landen weinig uit andere landen bekend is. Helaas is het evenement na twee keer gestopt door het wegvallen van subsidies.’

Bomb The Planet is een party die zijn basis heeft in de graffiti. Begonnen als een graff jam en later uitgegroeid tot een vette en vooral ook gezellige party met goede dj’s als Cut Nice, Lucky Dubz, Extraa, DBS, Fanatic en Knowledge.

‘Later werd Bomb The Planet een hiphop jam met barbecue in het park en verdwenen de party’s binnen. Momenteel is het een jaarlijkse graffiti based hiphop jam, oftewel dj’s en een b-boy vloertje en soms ook kleine optredens.’

Jammin’ On Beat is een b-boy competitie die lokaal begonnen is, landelijk is geworden en inmiddels internationaal is, met voorrondes in het buitenland en de finale in Den Haag. Jammin’ On Beat staat bekend om zijn ongedwongen sfeer en laagdrempeligheid, zodat beginnende dansers vaak hun eerste battles daar doen. DJ’s als DJ Rachi en Andy Ninvalle en crews als Hustlekidz, Extraordinary Gentlemen, Rugged Solutions waren van de partij.

18-04-2007 Sluiting Fatbeats, Amsterdam

Hague Hiphop was in het begin hét platform voor hiphoppers uit Den Haag.

Inmiddels is HH uitgegroeid tot een festival met een landelijke en soms internationale line-up. Stichting AIGHT (en voorheen mensen die nu deel uitmaken van de stichting) is vanaf de eerste editie in 2000 betrokken geweest bij de oprichting en programmering. ‘Naast Haagse formaties als Coup deVillz, Supreme Court en Nuclear Family hebben we mensen als Extince, E-Life en Insight gehad. Een mooie, afwisselende line-up dus.’

De Amerikaanse acts waren vaak prettig in de omgang. ‘De leukste anekdote is eigenlijk dat ik met Immortal Technique in de trein van Amsterdam naar Den Haag reed en dat we door Haarlem kwamen. Aangezien hij uit Harlem komt, vond hij dat heel interessant. Voor de rest dacht ik van tevoren dat Tech een moeilijk persoon in de omgang zou zijn, maar uiteindelijk was hij de meest relaxte persoon die ik naar Nederland heb gehaald. Tot op de dag van vandaag heb ik goed contact met hem en als hij in Nederland is, zet ie me altijd op de gastenlijst. Mac Lethal die bij Delft CS rondjes op onze fiets zat te freestylen was ook mooi.’

Akrobatik & DJ Sense was de eerste Amerikaanse act die Aight naar Nederland haalde. DBS vertelt: ‘Akrobatik had net Internet MC’s gereleased en we kwamen in contact met hem via het forum op www.undergroundhiphop. com. De mannen waren het vliegtuig amper uit of DJ Sense vroeg al waar de dichtstbijzijnde coffeeshop was. Omdat Akro al had aangegeven dat Sense een stoner was (en er zelf ook niet vies van was) hadden we al een flinke zak van het groene goedje ingeslagen. Nog voordat we bij Schiphol wegreden was de eerste joint gerold en opgestoken. Lachend propten ze zich in de voor Amerikaanse standaards kleine Peugeot 106, waar maar net de koffers en merchandise in pasten. Hollandse wiet is veel heftiger dan Amerikaanse, dus Akro en Sense waren al zwaar stoned voordat we de A4 richting Den Haag opdraaiden. Dit had tot gevolg dat ze zich verwonderden over zo’n beetje alles in Nederland.’ •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

295

APPELSAP Hiphop-minded festival in het Oosterpark

‘Het mooiste is natuurlijk dat wij als hiphopjochies van 18 een festival begonnen zonder te weten hoe dat moest. Het heeft ons heel veel geld, tijd en hoofdpijn gekost, maar het was het elke seconde waard. Plus we weten nu hoe je een festival moet organiseren!’

Foto: Ilja Meefout

296

Smoelwerk Parties

De Stichting Appelsap bestaat uit Joris Methorst, Wiecher Troost & Rogier Smalhout. Wiecher en Rogier hebben vijf jaar lang het reclamebureau Hendsum & Young geleid. In 2000 zijn de mannen met Appelsap begonnen.

Naast het organiseren van Appelsap werkt de stichting nauw samen met boekingskantoor Bambookings en platenlabel Appletree Records. Stichting Appelsap organiseerde feestjes in Hotel Arena, maar het belangrijkste evenement is het jaarlijkse openluchtfestival in het Amsterdamse Oosterpark.

‘Hiphop is het uitgangspunt, maar er is ook ruimte voor andere muziekstijlen’, vertellen de heren.

‘Appelsap is een hiphop minded festival waar ook ruimte is voor aanverwante muziekstijlen zoals Nu-Jazz, Soul, Funk, Disco, elektronische muziek en wereldmuziek. Het festijn vindt jaarlijks plaats in het Oosterpark in Amsterdam voor een publiek van ongeveer 5.000 mensen. We hopen de komende jaren nog meer mensen te trekken.’

Kenmerkend voor Appelsap is de diverse line-up. Rogier vertelt: ‘Op de binnen- en buitenedities van Appelsap hebben o.a. opgetreden: Kurtis Blow, Opgezwolle, Jawat!, Extince, Raymzter, Tropical Danny, Robin Thicke (met zijn bmx-je), Jeugd Van Tegenwoordig, The Opposites, Lefties Soul Connection, DJ’s SP, Mr. Wix, Tom Trago, Edzon, Lil’Vic, Danny de Funk, DJ Riz (Crooklyn Clan), DJ Eclipse, DJ Manga, MC Fit, Gee, Melodee, Skate the Great en nog veel meer sicke dj’s, mc’s, graffiti writers & b-boys keepin’ the true soul of hiphop alive!’ De gezellige openluchtfeesten in het Oosterpark waren vrijwel altijd succesvol. De 2005-editie was in de herinnering van Rogier extra geslaagd. ‘Toen hadden we de Buitenwesten-crew. Aan het begin van hun optreden regende het, maar die boys haalden de zon terug alsof er geen regen bestond. Mensen werden gek! Kurtis Blow was me er ook eentje.’ Hiphop-dj Danny de Funk scoorde als

30-04-2007 Laatste uitzending The Box

Tropical Danny een hit met het platte Toppertje. De Appelsap-crew vond het prachtig dat de hiphopliefhebbers dit hem niet aanrekenden, integendeel.

‘Toppertje werd gezongen voor 5.000 liefhebbers van hiphopmuziek, dat was wel heel apart.’

Als de mannen van Appelsap één ding hebben geleerd is het wel om artiesten nooit hun eigen vliegtickets te laten boeken. Old schooler Kurtis Blow had een connectie bij een vliegmaatschappij en zou het dus zelf wel regelen. Dit werd bijna een fiasco: ‘Kurtis landde een half uur voordat hij op moest en kleedde zich nog even snel om in de taxi om precies op tijd op het podium te springen.

Dat vliegtuig had geen twee uur vertraging moeten hebben! Zoiets overkomt ons nu nooit meer, natuurlijk.’ Appelsap staat bekend om de goede en vredelievende sfeer. Helaas heeft de organisatie één keer te maken gehad met zinloos geweld.’Een van onze medewerkers werd volkomen zinloos door een paar zielige persoontjes behoorlijk in puin geslagen. Dat was eigenlijk het enige dieptepunt in al die jaren.’ Na twee jaar afwezigheid keert Appelsap op 2 augustus 2009 terug in een afgeladen Oosterpark. Andere muzieksoorten krijgen iets meer ruimte dan voorheen, maar de hiphop feel blijft intact met optredens van onder meer Pharoahe Monch en Zwart Licht en dj’s Edzon en SP. •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

297

blockjam Twents festival in de geest van Afrika Bambaataa

BlockJam is een gratis openlucht hiphopevenement dat jaarlijks plaatsvindt in Haaksbergen, nabij Hengelo en Enschede. Het festival wordt georganiseerd door de Universal Zulu Nation Chapter Holland, de Nederlandse afdeling van ‘s werelds eerste, grootste en oudste (1973) hiphoporganisatie.

Foto: TimSki (BlockJam)

298

Smoelwerk Parties

Het festival fungeert als platform voor (inter)nationaal ’underground’-talent, kopstukken, activisten, organisaties en liefhebbers van alle hiphopelementen.

Medeorganisator Timski vertelt: ‘BlockJam is opgebouwd rondom de hiphopelementen writing, b-boying, dj’ing en mc’ing. Naast veel optredens van binnen- en buitenlandse hiphopartiesten vindt er een street basketball toernooi plaats, met ruim dertig teams en basketbal van het hoogste niveau, ‘Write 4 Gold’, ’s werelds grootste graffitiwedstrijd (200 schrijvers), de Battle Of The Year Benelux (breakdance), de Dutch Beatbox Battle en veel workshops.’

Het Haaksbergse festival heeft een indrukwekkende hoeveelheid uiteenlopende acts geprogrammeerd. Een greep uit de artiesten tot nu toe: DJ Supreme (Hijack, UK), DJ Def Cut (Zwitserland), Kurtis Blow, Donald D, fotograaf George DuBose (USA). Maar ook gasten als Cat22/Pone, CeCe, Kapi (Spanje), Suez, Serch en alle crews en gasten uit Nederland en Europa. ‘Samen maken zij BlockJam ieder jaar weer tot een onvergetelijke hiphop happening.’

Zoals gezegd is BlockJam ook een platform voor opkomend talent. De man die een paar jaar later het podium zou delen met Marco Borsato is een goed voorbeeld. ‘In 2002 was er een klein kereltje, strak T-shirtje aan, grote mond.

Hij kwam met de DC13 Click uit Almere mee. Hij sloot een weddenschap af voor 50 euro met de host (Sherlock, Zombi Squad/ Zulu Nation) dat hij eenmaal op het podium het publiek voor zich zou winnen. Sherlock zag wel wat in hem en hij kreeg de kans. De volstrekt onbekende kid pakte deze gretig, rockte a capella de crowd, stak de vijf tientjes in de zak en bleef nog even achter het podium chillen alvorens zich in de massa te storten. ‘Hey, wat is je naam?’

‘Oh…, ik ben Ali B, binnenkort bekend van radio en TV.’’ Mooi was ook de keer dat b-boy Amigo van de Duitse formatie Flying Steps zijn opwachting zou maken. Veel Nederlandse breakers keken hier reikhalzend

07-05-2007 Salah Edin releast Nederlands Grootste Nachtmerrie

naar uit, maar vroegen zich af waar de beroemde b-boy bleef. ‘Halverwege de dag vroegen bezoekers: ‘Wanneer komt Amigo?’ Waarop wij hen vertelden dat hij er al een paar uur was. ‘Kijk, hij staat daar te painten.’ Bezoekers verbaasd.

Hun b-boy voorbeeld maakt graffiti? Amigo legt geduldig uit aan iedereen die ernaar vraagt: ‘Back in the days this was how you lived hiphop, you rap, you write, you dance: all elements man!’ Later die dag rockte hij alsnog de verschillende b-boy circles.’

Helemaal in de geest van de Zulu Nation (Peace, Love, Unity and Having Fun) is BlockJam een vreedzaam feest. In al die jaren zijn er hooguit vier opstootjes geweest die snel de kop in werden gedrukt. BlockJam heeft nooit gewerkt met officiële beveiligers en met de politie maakten we goede afspraken over het op de achtergrond blijven. Ondanks regelmatige regenbuien bleven de vele bezoekers, vrijwilligers en artiesten hun ding doen for the sake of hiphop!

Een beroemde Amerikaanse turntablist kwam bijna aan zijn einde op BlockJam.‘DJ Mista Sinista (X-Ecutioners, USA) kwam doodziek aan als gevolg van een vechtpartij de dag ervoor in combinatie met middelengebruik. Zijn situatie verslechterde met de minuut. Samen met de Hard2Burn (Berlijn) click hebben we hem in een auto gedrukt en is hij naar het ziekenhuis gebracht. Hij was op sterven na dood en kon maar net gered worden doordat de artsen er op tijd bij waren. De rekeningen van het ziekenhuis zijn overigens naar een niet bestaand adres in Duitsland gegaan.’

De organisatie heeft ieder jaar weer moeite met de houding van grote bedrijven. ‘Ze verdienen zo veel over de rug van hiphop, maar willen niets terugdoen.’ Daarnaast stoort de Twentse organisatie zich aan de voornamelijk hoofdstedelijke arrogantie. ‘Al die radio- en tv-zenders en zogenaamde hiphop celebrities uit de Randstad die niet de moeite nemen zich te verdiepen in wat er buiten hun omgeving gebeurt. BlockJam, en in navolging daarvan vele andere evenementen, tonen aan dat je deze media en mensen ook niet nodig hebt. Laat ze daar lekker verder gaan met hun inteelt en retroversies van hiphop, terwijl wij de culture overbrengen aan next generations!’ •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

299

Boemklatsch Gezellige Utrechtse vibe

Boemklatsch is een Utrechtse vriendengroep die aan het begin van het nieuwe millennium begint met het geven van huisfeestjes. Cas Boland alias DJ Illvester: ‘Dat was eigenlijk niet meer dan heel veel bier kopen, zelf plaatjes draaien en lachen. Op een gegeven moment konden we het wat serieuzer gaan aanpakken en ontstond de mogelijkheid om voor weinig geld een boot af te huren.’ Zo gezegd, zo gedaan. De dj’s van de crew draaien en de ‘voor 20 gulden onbeperkt drinken’-formule blijkt erg succesvol. Gasten uit, maar ook van buiten de hiphopscene, én dames komen op de populaire hiphopfeestjes af. ‘Boemklatsch was (en is) minder puristisch dan het gemiddelde hiphopfeestje. We draaiden ook funk, soul, breaks en reggae, maar hiphop bleef wel de basis.’

Wanneer het hiphopfeest Bootyclap in Utrecht moet stoppen, wordt Boemklatsch rond 2003 gevraagd om het stokje over te nemen in de Ekko. Het circus groeit groter met de verhuizing naar het poppodium. Ook deze feesten worden, dankzij de succesvolle start op de boot, goed bezocht. ‘We hadden al een goede naam bij mensen en kregen gelijk een klein budget van de Ekko.’

Tivoli ziet ook potentie in Boemklatsch en benadert de organisatie om feesten te organiseren. ‘In Tivoli De Helling deden we een dansavond, terwijl we in de grotere Oudegracht hiphopacts programmeerden. Al met al hebben we van 2003 tot 2008 heel veel artiesten geboekt. We programmeerden wat wij vet vonden: van het hoogtepunt KRS-One tot Opgezwolle en van De La Soul tot Jiggy Djé.’

Op een gegeven moment was Boemklatsch hét feest in Utrecht. Dit succes is vooral te danken aan de formule. ‘Bij de feesten in de Ekko en Tivoli kozen we voor een formule met twee elementen. Eerst een optreden en daarna een dansavond waar we zelf achter de draaitafels gingen staan. We wilden namelijk niet dat het feestje na een optreden doodbloedde.’

Vanaf 2004 organiseert Boemklatsch, naast de terugkerende avonden in beide Tivoli-locaties, ook Utreg Centraal. De focus bij dit feest ligt puur op het stimuleren van Utrechts talent en het bereiken van een breder publiek. Zo

300

Smoelwerk Parties

01-06-2007 Back On Track 6, Merleyn Nijmegen

16-06-2007 Prrrrrt! Pow!! 3, Meker Middelburg

staat de dan nog piepjonge en onbekende Kyteman op de tweede Utreg Centraal. ‘Verder is het bij deze happening ook de bedoeling om niet-hiphopmensen te trekken, anders krijg je een zaal als de Oudegracht niet vol en je wilt wel groeien natuurlijk.’

En groei, zeker als die almaar doorzet, gaat gepaard met veranderingen.

Boemklatsch stopt rond 2007 met het programmeren van hiphopdingen, waarna Stichting Habek het stokje overneemt. ‘Muzikaal gezien zijn we breder gaan denken, ook omdat de meeste hiphop in onze ogen te commercieel werd en de nieuwere hiphop zo underground was dat het alleen in de Ekko geprogrammeerd kon worden.’ Boemklatsch gaat vanaf dat moment vooral als dj/vj-collectief verder, staat in 2007 en 2008 op grote festivals als Lowlands en rocken wekelijks podia en clubs. Daarnaast wordt een start gemaakt met het platenlabel Bmkltsch Rcrds, met theFringe als een van de acts.

DJ Illvester denkt met genoegen terug aan de hiphopfeestjes van Boemklatsch door de jaren heen. ‘We zijn heel trots op de vibe die altijd op onze parties hing toen. Of het nou op de boot, in de Ekko of in een van de Tivoli’s is: er hangt altijd een gezellige Utrechtse vibe op een Boemklatsch-party.’ •

Boemklatsch is Michel Soeteman Dharmen Nokhai alias MC Atactic Sjam Sjamsoedin alias DJ Sjammie the Money Roel Oude Nijhuis alias VJ Ramkraak alias Subliminal Mess Mark Assies alias VJ ramkraak alias Subliminal Mess Cas Boland alias DJ Illvester Michiel Thomassen alias DJ Mike Mago alias DJ Etcenist Remco van der Heijden alias DJ Lygra alias DJ Fades (inmiddels gestopt)

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

301

dutch b-boy Alles in de naam van breakdance

‘In de breakdance scene leeft de originele hiphopgedachte het meest. Alles draait om skills, je moet je keer op keer bewijzen. Bij rappen is dat anders: de populairste rapper is niet de beste rapper.

Bij b-boying is de beste b-boy écht de beste b-boy. Kortom: als je bij breaken wack bent, krijg je het echt om je oren.’

Foto: 45-Live

302

Smoelwerk Parties

Het begint bij Tyrone van der Meer allemaal met een videoband van breakdance-wedstrijd Battle of the Year in Duitsland. Hier moet ik heen, dacht de man achter Dutch B-boy in 1997. Hij voegt de daad bij het woord en met een bus van 50 hiphopheads wordt een bezoek aan Duitsland gebracht.

Tyrone: ‘Breakdance was op dat moment op een absoluut nulpunt.’ Als blijkt dat de Rotterdamse delegatie enkel de voorronde van Battle of the Year heeft bezocht, organiseert Tyrone wederom een busreis. Ditmaal met meer dan 100 mensen. ‘Tussen de voorronde en het echte evenement had de clip van It’s Like That voor een heropleving van de kunstvorm gezorgd. Breakdance en Adidas werden opeens weer populair.’

1998 is het jaar dat Tyrone zijn breakdance-activiteiten onderbrengt in Dutch B-boy en betrokken raakt bij andere evenementen. The Notorious IBE (International Breakdance Event) is het eerste evenement dat in samenwerking met Nighttown wordt opgezet. ‘In 1998 kwam het idee van Nighttown, in de persoon van Marcel Haug, om iets met breakdance te doen. Op dat moment was breakdance een dikke rage. Rap was toen nog niet zo groot als in 2009.’

Nighttown blijkt een belangrijke speler in het geheel te zijn. ‘Al mijn breakdance-activiteiten heb ik in Nighttown kunnen ontwikkelen, ze steunden me enorm.’

In hetzelfde jaar gaat de in Rotterdam woonachtige Van der Meer ook als programmeur aan het werk bij Planet Rock, een initiatief van Eindhovenaar Caz One, en werkt hij bij Mojo Concerts in Delft voor het North Sea Jazz en Drum Rhythm Festival. De eerste editie van Planet Rock staat Tyrone nog goed bij.

‘Het was nog erg ongeorganiseerd. We gingen van niks naar 3500 bezoekers, dus heel gek was het niet. Een mooi voorbeeld is dat de polsbandjes niet meer dan ‘tie rips’ waren.’

18-06-2007 Typhoon releast Tussen Licht En Lucht

Terwijl alle activiteiten op volle kracht doorgaan, besluit Tyrone in 2000 om een officieus Nederlands Kampioenschap Breakdance op poten te zetten. ‘In die tijd zat de breakdance-scene in zo’n lift, dat ik het tijd vond voor een NK Breakdance. Ik durfde het echter niet officieel zo te noemen, dus noemde ik het de Dutch B-boy Championships (DBC). DBC is pas echt groot sinds 2006, het heeft zich in de loop der jaren enorm ontwikkeld.’

De tofste editie van Planet Rock was volgens Tyrone 2003 met Raekwon, Pharoahe Monch, O.C., Shabazz the Disciple en Supernatural. De organisatie krijgt in aanloop naar het evenement een uniek aanbod van de RET, het openbaar vervoer bedrijf uit Rotterdam. ‘We konden voor een symbolisch bedrag van een euro een metrostel in de hal zetten. Graffiti-artiesten konden die dan onder handen nemen. Helaas is dit nooit rond gekomen vanwege vervoersproblemen en tijdgebrek.’

Vanaf het moment dat Tyrone niet meer werkt voor Drum Rhythm en North Sea Jazz, legt de Dutch B-Boy-eigenaar zich nog meer toe op breakdance.

The Notorious IBE, DBC en Breda Barst BoomBap B-boy Battle zijn enkele wedstrijden die doorlopen én groeien. Op de IBE editie van 2008 komen zelfs 4000 mensen af. Dutch B-boy blijft groeien. •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

303

live on the low

stichting habek

Amsterdamse underground hiphopavond

Utrechtse kwaliteitsparty’s

‘Live’ staat voor livemuziek, ‘on the Low’ voor underground. Voeg deze twee termen samen en je krijgt Live on the Low (LotL). LotL is een Amsterdamse open mic-avond gerealiseerd door Melvin Dompig, Adeiye Tjon (MC Complex) en Eric Neslo (E-Lo) en wordt sinds oktober 2008 georganiseerd door MC Complex en Kimo. In de zomer van 1999 vindt de eerste editie plaats in Winston Kingdom. In de loop der jaren doen niet de minste namen podiumervaring op bij LotL. Raymzter, Ali B, Negativ, Lange Frans & Baas B, Big Boy Caprice, Brace en DJ MBA treden allen in het begin van hun carrière op tijdens LotL. Naast ‘reguliere’ mc/dj-optredens begeleidt de band Dice zeker de eerste vijf jaar vaak de vocalisten.

Live on the Low is geen officiële organisatie of stichting met een dikke subsidiepot. MC Complex, rapper, medeorganisator en host van de avond vertelt: ‘We zijn meer een guerillacrew die Live on the Low organiseert uit liefde voor muziek. Dit is een broedplaats voor opkomend hiphoptalent, bij elke editie zijn de open mics vrij toegankelijk. De avond is meestal opgesplitst in twee delen: een vooravond met een live-element en een clubavond waar dj’s dansbare muziek draaien.’

Met het tienjarig bestaan in 2009 wordt een mijlpaal bereikt. Wat zijn de afgelopen tien jaar de hoogtepunten geweest? ‘Dat waren er echt veel, maar de speciale edities in de Melkweg en Paradiso waren erg geslaagd. We konden daar de beste artiesten presenteren op een groter podium voor een aanzienlijk groter publiek. Ook de edities in Arnhem en Rotterdam staan me nog goed bij.

In andere steden was blijkbaar ook behoefte aan een goede dosis underground muziek door én voor artiesten.’

Hét hoogtepunt is misschien wel het geheel onverwachte bezoek van The Roots-frontman Black Thought. ‘De dag voor LotL stonden The Roots op Pinkpop, dus we wisten wel dat ze in het land waren. Je verwacht echter natuurlijk nooit dat zo’n grote naam naar jouw avond komt. Op het moment dat ik de sessie wilde afsluiten, liep iemand het podium op. Ik wilde hem tegenhouden, maar toen zag ik de hanger van zijn ketting die ik de avond

304

Smoelwerk Parties

ervoor op tv had gezien bij Pinkpop. Damn, het was hem echt! ‘Black Thought van The Roots in the building, DJ Chief, spin some beats!’, riep ik door de mic.

Black Thought verslond vier of vijf beats en daarna onderstond er een livesessie met E-lo, Lloyd (Arnhemsgewijs) en ikzelf. We gingen een aantal rondjes heen en weer en daarna deden we een drankje! That’s magic!’

Naast de optredens is Live on the Low ook een plek om te netwerken. ‘De bezoekers zijn stuk voor stuk insiders die de subcultuur sterk uitdragen.

Hierdoor hangt er een gevoel van verbondenheid. Juist doordat deze mensen aanwezig zijn, wil je als hiphopper gewaardeerd worden. Hier kun je je strepen verdienen, dit is echte hiphop.’ •

Foto: AQ/Auke VanderHoek

30-06-2007 Hiphop In Duketown, Parade Den Bosch

‘Om iets dopes te doen moet je in je hart kijken. We willen gewoon party’s organiseren waar we zelf zouden willen komen.’

De Utrechtse Stichting Habek heeft een scheiding gemaakt tussen ‘Hollywood-hiphop’ en ‘kwaliteitshiphop.’ Kwaliteitshiphop herken je volgens de Domstedelingen aan skills, inhoud en een vernieuwende inslag. Acts als GMB, Kohfie Konnect, Zwart Licht, Appa, Zo Moeilijk en dj’s als Prace, Cut Nice en Turne voldeden aan de eisen van Habek en deden hun ding op ROF! Habek doet twee dingen: party’s en festivals rocken en talent de kans geven.

‘We zijn een heel grote familie in Utrecht, hiphoplui die net zo breed zijn als in de tijd van Afrika Bambaataa. Met ROF! willen we al vanaf 2005 laten zien wat Utrecht Nederland te bieden heeft en laten zien wat Nederland Utrecht te bieden heeft.’

De ROF!-editie Wax & the City was een bijzondere. ‘De demo’s en showcases die we hadden geregeld waren echt dope. DJ Irie was er, boys van Shit is Bangin’ waren er. Ik ging zo los op die acts en die finale battle, ik kende die kant van mezelf nog niet. Als turntable legends je dan de beste host ever vinden, dat is righteous! Mseize had Wax al in z’n hoofd voordat ROF! überhaupt bestond.

Overigens is het wel opvallend dat drie jaar achter elkaar een Belg heeft gewonnen. Wat een dis!’

Lastige ‘artiesten’ zitten er altijd tussen. Zo probeerde een niet nader te noemen act de organisatie af te persen. ‘Ging hij een beetje afdwingen dat ik hem zou boeken. Dat zijn de ergste vormen van tijdverspilling. Daarnaast vond ik de komst van het rookverbod wack. Het is vaak gezelliger in het rookhok.

Echt een ‘babylon-influence’ waar we tot nu toe maar moeilijk tegenop kunnen boksen.’

De identiteit van ROF! moet behouden blijven, maar de organisatie wil wel een groter publiek bereiken. ‘Ik wil dat heads maar ook kids en opa’s en oma’s komen om te bouncen. Je ziet nu dat veel mensen na 12 uur al klaar zijn met die shit. En dat is gek, want als je een hele dag chillt, chill je zo 12 uur. Kortom: mensen mogen langer blijven. Iets minder hangen, iets meer rocken. De nieuwe generatie moet het op termijn van ons gaan overnemen, zodat het fris blijft.’ •

27-07-2007 Duvelduvel releast Puur Kultuur

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

305

mad flava Bredase boombap

Mad Flava is een regionaal opererende stichting uit Breda. Na de oprichting in 1998 begint de organisatie met kleine feesten.

Damai Schenk: ‘Rond 1998 gebeurde er heel weinig in Breda op hiphopgebied. Wij wilden deze leegte opvullen door feesten te organiseren waar we zelf ook naar toe zouden gaan.’

Foto: Peter Audenaerde

306

Smoelwerk Parties

Mad Flava begint met dj-avonden, maar al gauw komen er café-jams, optredens en andere projecten bij. In het begin vinden de avonden vooral plaats in het oude poppodium Para en later in Mezz. ‘Rond 2001 hadden we bijvoorbeeld Brainpower geprogrammeerd in Para en toen zag je duidelijk dat Nederlandstalige hiphop nog niet zo groot is als nu. Ondanks de wat lage opkomst, zat de sfeer er wel goed in. Voor ons was dit absoluut een hoogtepunt.’

Een paar jaar later zit hiphop van eigen bodem flink in de lift, wat Mad Flava ook merkt. ‘Rond die tijd boekten we Opgezwolle, wat leidde tot een uitverkochte Mezz. Toen merkten we ineens dat Nederlandstalige hiphop dus wel kan uitverkopen.’

Helaas zijn niet alle feesten succesvol. Zo verloopt de Art of the Rhyme tour in 2006 zeer teleurstellend. ‘Voor deze tour hadden we Wordsworth, Punchline, Craig G en Pumpkinhead geboekt. Helaas kwam er heel weinig publiek op af.’

Dit is echter geen reden om te stoppen met nieuwe initiatieven. ‘We probeerden juist iets beters neer te zetten daarna, en dat is gelukt.’

Mad Flava blijft bezig met meerdere projecten en feesten, waaronder het BoomBap podium van Breda Barst, Boogiedown Breda, Queensday party en het dj-collectief Shit is Bangin’. Laatstgenoemde act staat op Mystery Land 2007 en bij de eerste editie van Boogiedown Breda in 2008 wordt groot uitgepakt met onder andere eMC, Marco Polo en Typhoon. Hiphopliefhebbers, veel van buiten Breda, komen op dit evenement af. ‘Dit was het hoogtepunt voor hiphop in Breda. Rond Boogiedown Breda was een nieuwe stichting opgezet en als de dag dan zo verloopt, geeft dat genoegdoening.’

Het bezoek van Dudley Perkins aan Breda staat de heren van Mad Flava ook nog goed bij. ‘Hij was hier voor een Stones Throw-avond in Mezz. Bij aankomst was zijn koffer met kleren zoek en gingen we langs de lokale skate shop BONK.

Eenmaal daar aangekomen dacht de eigenaar dat Dudley en zijn gezelschap Franse drugstoeristen waren. Hij gaf Dudley twee gratis broeken mee en stoned als de Amerikaan is, zegt hij tegen de eigenaar: ‘I’m gonna put you on the list.’

Die eigenaar natuurlijk in de war, niet wetende dat Dudley een artiest is.

Uiteindelijk verschafte zijn manager duidelijkheid, maar het was een mooi tafereel (lacht)!’

In de loop der jaren heeft hiphop mede dankzij Mad Flava een plek gekregen in Breda. ‘Bij de derde editie van Breda Barst in 2007 ontstond het besef dat het echt ging gebeuren in Breda. Dankzij de passie voor hiphop zijn de feesten in Breda een succes geworden. We zijn gewoon liefhebbers die zich willen inzettenvoor dope party’s en projecten. We inspireren elkaar en werken vaak samen met andere stichtingen en instellingen. Je bent iets begonnen dat bij jongeren in de smaak valt, daar stop je niet zomaar mee. We blijven doorgaan.’ •

12-08-2007 Bomb The Planet Haagse Helden Graffiti Festival, Zuiderpark Den Haag

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

307

pass the mic Thuisbasis voor Rotterdamse underground hiphop

Pass The Mic is een Rotterdamse organisatie die zich al jarenlang roert in de hiphopscene van de havenstad. De organisatie ontstaat nadat de hiphopavonden Calypsounds Hiphop Lounge en Uncut samen verder gaan als Pass The Mic. De avonden ontstaan allemaal vanuit de welbekende ‘er gebeurt niets in mijn stad’-opmerking.

Foto: Karina Bogaerds

308

Smoelwerk Parties

Calypsounds Hiphop Lounge, georganiseerd vanuit Straight Up door Sigmar Vriesde, DJ Cut Nice, Ingrid Geers en Andy de Randamie, beleeft in 2000 een vliegende start. Sigmar: ‘De eerste editie van Straight Up in oude discotheek Quasimodo was meteen uitverkocht. Toen we constateerden dat we ook nog winst hadden gedraaid, wisten we het zeker: dit soort avonden heeft potentie.’

Na de sluiting van Quasimodo verhuist het evenement naar de oude Calypso bioscoop, het hoofdkwartier van Rotterdam Culturele Hoofdstad 2001. In Calypso treden artiesten op als GMB, VSOP, SOS en Illicit. Ook worden er speciale thema-avonden georganiseerd. Sigmar: ‘In Amsterdam had je in die tijd ook al Live on the Low. In het kader van een soort ‘uitwisseling’ kocht ik 13 treinkaartjes naar Amsterdam en nam ik 13 mc’s uit Rotterdam mee om daar de open mic te rocken.’

In 2003 stopt de avond omdat het moeilijker en moeilijker wordt om goede avonden te programmeren met steeds nieuwe groepen. Op de afsluitende editie staan veel artiesten die geheadlined hebben. Sigmar: ‘Dit was voor mij de meest bijzondere editie van de Hiphop Lounge. Ondanks dat er deze avond een grote Amerikaanse artiest in Nighttown stond, was het meer dan uitverkocht.’

Momo neemt in hetzelfde jaar het stokje over. Samen met Eddy Uwukunda alias DJ Cypher organiseert hij Uncut. De party vindt plaats in de basement van Nighttown en verhuist later naar de theaterzaal. Artiesten als Frontline, Unorthadox, Far I en aDiSON treden op en vanuit Uncut wordt tevens promotiewerk gedaan voor uiteenlopende partijen als de Popunie, Planet Rock, Nighttown, The Proov en Zion I. Momo: ‘We wilden met deze avond bestaand talent een podium geven. We richtten ons dus vooral op de underground hiphopscene in Rotterdam.’ Helaas stopt ook dit feest vrij snel. Na overleg met Nighttown gaat vanwege financiële problemen in november 2004 de stekker er uit.

31-08-2007 Back On Track 7, Merleyn Nijmegen

Het blijft echter niet lang stil in Rotterdam. Naar aanleiding van de tsunami’s op 26 december 2004 vinden Sigmar en Momo dat er vanuit de hiphopscene een signaal moet worden afgegeven. De twee slaan de handen ineen en organiseren Hiphop 4 Asia in Waterfront, waar acts als Terilekst, VSOP, The Opposites, Raymzter en verschillende breakers optreden. De avond wordt een succes en de samenwerking bevalt zo goed, dat Sigmar en Momo aangevuld met Alcides Da Graca verder gaan onder de naam Pass The Mic. Dit was tevens de nieuwe naam van de party in Locus010, een zwaar underground zaaltje dat moeilijk te vinden is. Sigmar: ‘De opening van Pass The Mic was meteen de meest geslaagde editie.’ Na verloop van tijd komen er echter minder bezoekers en wordt het bestaan van de nieuwe organisatie Pass The Mic ernstig bedreigd. Na vijf edities sneuvelt de avond alweer. Sigmar: ‘De realisatie dat Pass The Mic moest stoppen, was het absolute dieptepunt.

Momo en ik hadden toen wel iets van: waar doen we al die fucking moeite voor?

Je steekt ongelooflijk veel tijd en geld in een avond, maar niet iedereen streeft blijkbaar hetzelfde doel na.’

Na deze teleurstelling komt Momo met een nieuw idee. De uit Frankrijk afkomstige Rotterdammer wil een tweetalige battle-wedstrijd organiseren en Sigmar gaat na lang zeuren overstag. In 2006 wordt de eerste editie van Lord Of The Mic in de basement van Nighttown een groot succes. Het duo heeft weer een goede relatie met Nighttown, dat zelf betrokken is bij de organisatie van het evenement. Een tweede editie volgt een jaar later, in de Imax. Deze editie verloopt, ondanks goede voorbereidingen, verre van vlekkeloos. De avond wordt vooral ontsierd door een ruzie tussen de Rotterdamse rapper Quiz en een delegatie mc’s uit Amsterdam. Sigmar: ‘Na deze avond wilde ik absoluut geen hiphopavonden meer organiseren.’

Na dit ‘slechtste evenement ooit’ gaat Pass The Mic op zakelijk gebied verder.

Sigmar: ‘Nu ontwikkelen en organiseren we vooral evenementen/avonden voor andere mensen en organisaties. Verder doen we promotie, bookings en management voor binnen- en buitenlandse artiesten.’ •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

309

the rhythm the rebel Mega-evenement in Zwolle The Rhythm, The Rebel is een relatief jong evenement dat mede dankzij de opkomst van Zwolse hiphopacts bestaansrecht heeft. In 2007 beleeft het een vliegende start, gevolgd door een tweede editie in 2008.

Foto: Jean-Paul van Oers

310

Smoelwerk Parties

Arjan Domhof, programmeur bij Hedon, is één van de organisatoren. ‘Na de opkomst van Opgezwolle was het ineens mogelijk om Hedon uit te verkopen.

Toen ging het idee leven om de hele Zwolse scene neer te zetten, aangevuld met wat andere grote namen uit het land. Het was een belangrijk uitgangspunt om het in Zwolle te doen, en niet in het westen. De Heineken Music Hall toonde in 2007 ook interesse, maar we wilden laten zien dat een grootschalig evenement als dit buiten de Randstad kon slagen. Dus we verkasten naar de IJsselhallen, met een capaciteit van 6000 mensen. We wilden niet alleen muziek, maar ook graffiti en breakdance programmeren. Naast optredens van o.a. Opgezwolle, Typhoon, Extince en U-Niq, was er ook graff, break en inline skating. Uiteindelijk trok The Rhythm, The Rebel (TRTR) 3000 mensen, terwijl we maar 2000 mensen hadden begroot. De helft van het publiek kwam uit Zwolle en omstreken, de helft uit de rest van het land. Al met al waren we heel tevreden.’

Een jaar later is de insteek iets anders. ‘Er was geen Opgezwolle meer, maar Rico & Sticks stonden er wel. Verder lag de focus bij de eerste editie op Nederlandstalige acts, nu wilden we ook andere hiphoppers bereiken en internationale acts boeken. We moesten hierbij enigszins op de centen letten omdat internationale acts veel geld kosten. Uiteindelijk hebben we Black Moon en Mr. Lif & Akrobatik gehaald en qua Nederlandse acts traden artiesten als Pete Philly & Perquisite, Jiggy Djé en Typhoon op. Er kwam ook een tweede podium: de Hiphop In Je Smoel stage, waar meer underground-namen als Keynote Speakerz, M.O. & Brakko en Winne (toen nog) stonden.’

De tweede editie verloopt minder succesvol dan de eerste. ‘In het tweede jaar konden we de hoge verwachtingen niet helemaal inlossen. Dat was ook niet helemaal eerlijk, omdat er geen echte opvolger van Opgezwolle was. Er waren minder bezoekers, terwijl Nederlandstalige hiphop juist onwijs populair

01-09-2007 Hiphophuis Rotterdam 5 jaar

was. Dat was voor ons wel een teleurstelling. Verder ging op de dag zelf het één en ander mis. De soundcheck bij Pete Philly & Perquisite verliep niet helemaal vlekkeloos en Lif en Akrobatik waren te laat.’

Al met al bewaart de organisatie warme gevoelens aan TRTR. ‘Hiphopavonden worden door Hedon beschouwd als risicovol. Daarom was het mooi dat alles zowel de eerste als tweede keer prima verliep. De sfeer was perfect, zelfs ver boven verwachting.’ •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

311

relevant elements Hiphop for the lowbudget cats In 2002 was er voor Delftse hiphopartiesten en fans geen mogelijkheid om in eigen stad op te treden of van livemuziek te genieten. De stad heeft twee podia waar hiphopavonden geprogrammeerd kunnen worden: Speakers en de Koornbeurs.

Beide podia hadden in het verleden hiphop geprogrammeerd.

Speakers (toen nog De Eland) had midden jaren 90 de Party Groove-avonden met dj’s Fanatic & Creamo en host Nigger Mike en in de Koornbeurs organiseerde het Haagse Bomb The Planet meerdere edities van hun feest Dirty Decibels.

‘Delft was dus wel een stad met hiphophistorie, maar aan het begin van het nieuwe millennium leek er geen plaats meer voor deze muziekstroming’, vertelt Dave Vanderheijden. ‘In 2002 was ik de mogelijkheden aan het bekijken voor een vaste hiphopavond en mijn voorkeur ging uit naar de Koornbeurs. Het had een rauwe uitstraling, goedkope drank (één euro voor een biertje) en de entree was maximaal vier euro. Kortom: de locatie was laagdrempelig en daardoor prima geschikt voor hiphop. Voordat ik een poging kon ondernemen om mijn idee aan de Koornbeurs voor te leggen, ontving ik een mailtje van Maximus Prime die de boekingen deed voor de hiphop liveband Abstract Dialect. Uit het mailtje bleek dat deze formatie ging optreden in de Koornbeurs en daar was ik erg verbaasd over, omdat de programmering doorgaans op rock georiënteerd is.

Maximus nodigde mij uit om met hem te praten over een terugkerende hiphopavond in de Koornbeurs en de mogelijkheden tot samenwerking. Tijdens het gesprek bleek direct al dat we exact hetzelfde dachten over hiphop en de invulling voor een terugkerende hiphopavond. Het concept was twee dj’s en drie talentvolle, maar nog relatief onbekende live acts. De Koornbeurs was gematigd enthousiast en besloot ons een kans te geven. Na diverse afspraken gemaakt te hebben en een toezegging qua budget (totaal budget per avond was slechts 400,-) zou de eerste editie van Relevant Elements gaan plaatsvinden.

De Koornbeurs draait volledig op vrijwilligers, wat inhield dat wij als organisator zelf moesten opbouwen en ook moesten opruimen zonder hier een euro voor te ontvangen. Je moet er wat voor over hebben.

312

Smoelwerk Parties

07-09-2007 Pete Philly & Perquisite releasen Mystery Repeats

25 januari 2002 zou de vuurdoop worden voor Relevant Elements en we wilden met deze eerste editie flink uitpakken. De line up was gevarieerd en bestond uit: Enge Mannen, DJ Nemon en Rauf (Nijmegen), Dutchman (Rotterdam), Lingwistikz en DJ DBS (Den Haag). Maximus Prime was de host en tevens het gezicht van Relevant Elements. Langzaam maar zeker stroomde de zaal vol met hiphopliefhebbers en in de loop van de avond moesten mensen voor de deur wachten tot een paar bezoekers weggingen. Afgezien van wat geluidsproblemen was het een succesvolle editie. Diverse mensen van de HIJS-redactie hielpen tot in de kleine uurtjes mee met afbouwen. De lokale media kon een hiphopavond wel waarderen en schonk de nodige aandacht aan Relevant Elements. Maar aan alle goede dingen komt een eind, dus na 4,5 jaar vond op 30 september 2006 de laatste editie van RE (Relevant Elements) plaats. In die jaren hebben we mooie dingen meegemaakt maar ook mindere ervaringen gehad. De tweede editie waarbij Skiggy Rapz (toen nog Skrabz) en Klopdokter geprogrammeerd stonden, was misschien wel de meest succesvolle.

De Koornbeurs was helemaal vol en Klopdokter werd door iemand uit het publiek uitgedaagd voor een battle. Klop liet echt helemaal niets over van zijn uitdager en het publiek ging helemaal los. Editie 6 met Maximus Prime, Jav’lin en Lost Rebels was ook mooi. De Lost Rebels hadden de halve Kreek (hun buurt in Spijkenisse) meegenomen en zij maakten hun beruchte live reputatie meer dan waar. Van begin tot eind was er een flinke moshpit. Uiteindelijk begaf de geluidsinstallatie het. Dader: HIJS-redactielid en reus Warhead die tegen één van de speakers werd aangeslingerd.

Er waren twee belangrijke redenen om te stoppen met RE. De avond was in eerste instantie bedoeld voor hiphopliefhebbers uit Delft, omdat er niks voor hen was. Maar de hiphopscene in Delft viel op een gegeven moment uit elkaar en kwam toen ook nauwelijks meer op de parties. Daarnaast was er langzaam maar zeker een overkill aan landelijke hiphopparties. Niemand hield echter rekening met elkaar, zodat het kon gebeuren dat drie vergelijkbare avonden in dezelfde regio op dezelfde datum werden geprogrammeerd.’ •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

313

Definitie van Dopeheid Eenmansorganisatie met 013 als thuisbasis Mike de Wit (1977), manager en docent, boekt en organiseert hiphopavonden- en festivals. Definitie van Dopeheid, Mic Check en Onopvallend Vet: het zijn allen avonden van de hand van de in Tilburg woonachtige Rotterdammer.

Foto: C. Westgeest

314

Smoelwerk Parties

Definitie Van Dopeheid (DVD) is een underground festival dat zich volledig richt op de Nederlandstalige hiphopscene. Alle edities vinden plaats in 013, Tilburg. Over 15 edities hebben ruim 70 verschillende acts DVD gerockt. Mike kijkt tevreden terug op alle edities, met twee onbetwiste hoogtepunten. ‘Qua omvang waren dat DVD 10 en DVD 15. Dit waren beide speciale edities die volledig waren uitverkocht met 2200 (10 acts) en 2600 bezoekers (30 acts). Dit was nog niet eerder gebeurd bij een Nederlandstalig hiphopfestival, een mijlpaal in 20 jaar Nederlandstalige rap’, aldus Mike. Na de 15e editie keert DVD alleen nog als jaarlijks evenement terug en wordt de ‘standaard’-avond (één keer in de drie maanden) omgedoopt tot 013 Hiphop.

Je maakt wat mee als je zoveel feesten boekt/organiseert. Teveel mooie verhalen om op te noemen dus eigenlijk. ‘De broers Neo & Manu deden wel iets heel opmerkelijks’, vertelt Mike. ‘Wat mij altijd is bijgebleven was dat Neo & Manu op DVD 7 tijdens de track Minister President de Nederlandse vlag verbrandden. Dit was een van de eerste keren dat deze track live gedaan werd dus veel mensen snapten niet waarom ze dit deden.’ Het concept DVD is op zich al een hoogtepunt voor Mike. ‘Het feit dat dit festival in zeven jaar tijd is uitgegroeid tot het grootste, volledig Nederlandstalige hiphopfestival van Nederland met alleen pure underground hiphop, is prachtig. Eigenlijk heb ik geen dieptepunten gehad.’

Mic Check is de Engelstalige evenknie van DVD, met binnen- en buitenlandse hiphopacts. De Blastmaster uit de Bronx maakte de meeste indruk op Mike.’De editie met KRS-One en Phi Life Cypher (2005) spande de kroon qua vibe, dat was voor mij de dopeste show op Mic Check ooit. Hij was jaren niet in Europa geweest en leverde een geweldige show van twee uur!’ Naast KRS-One hebben dik 45 verschillende acts opgetreden, onder anderen: Anonymouz, Apathy, Abstract Dialect, Concrete, Cane, Cilvaringz, CunninLynguists, EPMD, Guru,

09-09-2007 Hague Hiphop 8, Karavaan Scheveningen

GMB, Ice Cube, Ice T, Naughty By Nature, Onyx, Public Enemy, Wu Killa Beez, The Proov en Track Addicts.

Vaak leert Mike artiesten een beetje kennen tijdens hun verblijf in Nederland.

‘Ik heb zóveel mooie herinneringen, laatst ben ik na zijn show nog gaan stappen met Sticky Fingaz van Onyx. En de dag erna hebben we een track opgenomen in de KGV studio met Cane en Fredro Starr. Dat zijn toffe dingen.’ Dieptepunt was het overlijden van Limpy. ‘Ik heb een combo gedaan met hem op Mic Check in 2006. Limpy organiseerde de grootste sneaker-expo van Nederland, Kicks, en ik de Wu Killa Beez op één party.’

Naast blikvangers DVD en Mic Check biedt Mike opkomend talent ook een podium met Onopvallend Vet. ‘Diva-neigingen vertonen de acts nog niet in deze fase van hun loopbaan’, vertelt Mike. ‘De dankbaarheid van de acts die blij zijn hun eerste ‘grote’ optreden te kunnen geven is dope. Veel acts, 0118-Vier bijvoorbeeld, stromen later door naar DVD.’ •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

315

samplism

Face Off tour

Hiphop in kraakpanden, tunnels en bossen

Vijf jaar HIJS op vijf verschillende locaties

De Eindhovense organisatie Samplism houdt zich bezig met alle elementen van hiphop. Uit liefde voor muziek en het gebrek aan een plek om er iets mee te doen, besluit Samplism feesten te geven in onconventionele locaties als kraakpanden, tunnels en bossen. Jan Glas: ‘Later kregen we de mogelijkheid om feesten te geven in meer gebruikelijke spots als de Effenaar en kroegen. We wilden met deze party’s lokale acts een podium bieden.’

‘Tijdens het officiële 5-jarig bestaan in het LVC Leiden met de hoofdacts Brooklyn Academy, Thirstin Howl III en Rack Lo was er ook een showcase van de Face Off tour. Wij wilden het vijfjarig bestaan niet beperken tot één avond of één locatie. Zo kwamen we op het idee om een tournee op te zetten met acts die we graag wilden steunen om landelijk bekend te worden. De tour moest vijf uiteenlopende locaties in Nederland aandoen zodat we het hele land konden bereiken. De zalen bleken wel oren te hebben naar een hiphoptour en zo zouden we Perron 55 (Venlo), Speakers (Delft), Groene Engel (Oss), De Piek (Vlissingen) en Tagrijn (Hilversum) gaan rocken. De line up bestond uit MOD The Black Marvel, Typhoon, Reunited Skillz, Frontline, DJ Savage en Trashcan Heroes (breakdance).’

Naast het organiseren van eigen feesten is Samplism betrokken bij diverse evenementen. Zo werkt de organisatie mee aan Planet Rock en Boogiedown Breda. ‘De afterparty’s van Planet Rock waren altijd erg tof. Het ging helaas wel een keer mis, toen stond er binnen een half uur politie op de stoep en zaten we met een bevroren aggregaat.’ Naast dit vervelende moment zijn de problemen op Koninginnedag in 2000 en het overlijden van crewmember Peter/Zxql dieptepunten.

Desondanks bewaart Jan veel goede herinneringen aan de feesten. ‘Ik vond vooral de party’s in tunnels (vanwege de old school sfeer), de kerk in Breda, illegaal op het grasveld bij Evoluon en de graffiti-jams in de Berenkuil geslaagd.’

Het absolute hoogtepunt is een illegaal feest in de Beatrixtunnel in Eindhoven waar 500 mensen op afkwamen. ‘Dat was heel mooi om te zien. Naast de onderlinge verbondenheid zijn er ook veel vriendschappen ontstaan tijdens deze party.’ •

316

Smoelwerk Parties

14-09-2007 1 jaar HIJS radio met 7 uur durende radiomarathon

Dé show van Face Off zou gaan plaatsvinden in De Piek (Vlissingen). De zaal was nagenoeg vol en het fanatieke publiek was er klaar voor. De Trashcan Heroes gaven hun beste breakdance show en bij de shows van Frontline, Typhoon en ook vooral MOD The Black Marvel met Ciph Barker werd de tent afgebroken. Toen MOD bij de track Hell het podium afstormde en de zaal in rende werd het publiek gek. De onderlinge sfeer, instelling van de artiesten en energie was de hele tour top, alleen de opkomst niet. Je kunt je voorstellen dat we heel erg met een dubbel gevoel zaten, maar yo, we hadden het wel weer voor elkaar gekregen om een tour op te zetten.’ •

Terugblikkend kan Dave Vanderheijden nog steeds niet geloven dat HIJS deze tour gerealiseerd heeft. ‘We moesten het 5 jaar HIJS-event met louter vrijwilligers voorbereiden. Dit nam al veel tijd in beslag natuurlijk. We hadden slechts twee maanden om de Face Off tour te realiseren dus de tijdsdruk was groot. Na de succesvolle showcase in LVC Leiden was Perron 55 in het zuidelijke Venlo de volgende locatie. Helaas kwamen er niet zo gek veel mensen af op deze avond en jammer genoeg bleek dit ook de voorbode te zijn voor de rest van de tour. Afgezien van de tegenvallende publieke belangstelling waren alle artiesten erg hongerig en gaven zij iedere show 200%. Een goed voorbeeld was de avond in de Groene Engel in Oss. De opkomst was zwaar onder de maat terwijl de Groene Engel een vrij grote zaal is. Typhoon besloot zijn optreden nog een stuk persoonlijker te maken en in de zaal een cypher te starten. De aanwezige heads werden beloond met een energieke show en Typhoon eindigde zelfs zonder T-shirt om zijn lijf. MOD The Black Marvel en Ciph Barker zouden de avond gaanafsluiten en zij riepen het publiek op om op het podium te komen. Werkelijk iedereen gaf er gehoor aan wat leidde tot de komische situatie dat er niemand meer in de zaal stond!

14-09-2007 Def P releast Pascal Rascal

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

317

what’s da flavor

headlock Grote broer van Relevant Elements

Rotterdamse avond met regionale en nationale artiesten ‘Yid en ik waren er van overtuigd dat hiphopparties zouden slagen in Delft. X-Pro, een onderdeel van De Nieuwe Amateur, was dat jaar bezig met het begeleiden van beginnend lokaal hiphoptalent. Het project bestond uit een reeks workshops en zou resulteren in het compilatiealbum Delftcepticons. Yid en ik wisten dat er veel jongeren bezig waren met hiphop in de Prinsenstad. We kozen ook voor Delft omdat het een studentenstad is en op het nachtnet zit. We mikten daarmee op publiek uit de regio Delft, Den Haag en Rotterdam’, vertelt Max Ohlenschlager alias Maximus Prime.

De Rotterdamse hiphopavond What’s Da Flavor?! is voortgekomen uit de gelijknamige clubtour, een hiphoppakket dat in 2002 en 2003 langs verschillende podia gaat. Vanaf 2005 wordt het een vaste avond in Waterfront.

Roger Brouwn alias DJ Code Red is samen met rapper aDiSON de drijvende kracht achter What’s Da Flavor?! Roger: ‘We programmeerden één keer in de twee maanden Zuid-Hollandse namen en een paar keer per jaar deden we een grotere editie met bekendere nationale artiesten.’ Acts als Jiggy Djé, Heinek’n, Winne, Jawat!, GMB en Dion treden op en de avonden worden over het algemeen goed bezocht. Hét hoogtepunt is de releaseparty van de gelijknamige cd, die in december 2005 wordt uitgebracht. ‘Het was bij de release een complete chaos in de dik uitverkochte zaal. Rotterdamse zalen hebben altijd een kritische kijk op hiphopavonden, wat wel begrijpelijk is gezien het verleden.

Wij bewezen met deze avond dat Rotterdam wel degelijk dope hiphopavonden kan hebben zonder gedoe. Zowel in de zaal als backstage was de sfeer erg goed.’

Roger kijkt met tevredenheid terug op de avonden, die voor artiesten als Dion (Dus Wat!) een springplank zijn geweest. Na twee jaar was het over. ‘De avond raakte in het slop. We vielen qua namen in herhaling en het vuur was even weg bij zowel aDiSON als ikzelf. We hadden het erg druk met andere werkzaamheden.’

Helemaal over is het echter niet. ‘We gaan wel weer een doorstart maken, deze ‘pauze’ vind ik persoonlijk niet erg.’ •

Foto: Ilja Meefout

318

Smoelwerk Parties

18-09-2007 Spinal & Steen releasen Kadaverap EP

‘Tijdens het organiseren van de eerste editie van Relevant Elements (Koornbeurs) namen we ook meteen contact op met Speakers, een club met meer capaciteit en mogelijkheden. Ik weet nog goed dat ik telefonisch het eerste contact legde met de toenmalige programmeur Lars Kelpin. Ik vroeg of hij geïnteresseerd was in een avondvullende hiphopparty. Ik merkte aan zijn toon dat hij er niets van moest hebben. Hij had al vaker geprobeerd om hiphop neer te zetten in Speakers, met weinig succes. Hij had geen vertrouwen in ons aanbod en wilde het gesprek afkappen, dus ik moest snel met een voorstel komen. Ik vroeg hem of ik hem terug mocht bellen als onze party in de Koornbeurs succesvol zou zijn. Dat vond hij goed. De eerste editie van Relevant Elements was inderdaad succesvol, niet alleen qua sfeer, maar ook qua bezoekersaantallen. Lars hield zich aan zijn woord en een paar weken later zaten Yid en ik met hem rond de tafel. Het was het begin van een duurzaam samenwerkingsverband. De party Headlock! moest het grote broertje worden van Relevant Elements. Er was meer budget beschikbaar, dus konden we grotere artiesten boeken.

Voor de eerste editie stelde Yid Opgezwolle voor, want die hadden net een deal met Top Notch getekend en waren bezig met het album Vloeistof. Als tweede act kozen we Pete Philly, die destijds nog met Senna en DJ PCM optrad. Anno 2009 zijn dit gevestigde namen, maar destijds waren ze nog in opkomst. We wilden ook lokaal talent een kans geven, dus benaderden we de Engelstalige Delftse crew Reunited Skillz. De sfeer was de hele avond al goed maar toen

26-09-2007 GMB releast This Is Not An Album, This Is A… Phase

undergroundfavoriet Opgezwolle het podium op kwam, stond Speakers op z’n kop. Ik volgde in die tijd Opgezwolle op de voet en zag dan ook veel optredens van de hiphopbelofte uit Zwolle. Deze show ging enorm los en zo kwam het volgens mij voor de eerste keer voor dat de track Zwolle een Delfts tintje kreeg.

Bij het refrein van dit nummer waarbij je normaal gesproken Zwolle, Zwolle, Zwolle hoort, werd deze stad ingewisseld voor Delft.

De eerste avond was een daverend succes en als organisatoren en inwoners van Delft waren Yid en ik apetrots dat we hadden aangetoond dat hiphop in Delft leefde en een plek op een A-podium verdiende. Headlock! vond plaats op een doordeweekse avond (donderdag) wat het des te mooier maakte dat het zo goed gevuld was. Jammer genoeg volgde Headlock! dezelfde ontwikkeling als Relevant Elements en liep het aantal bezoekers per avond terug waardoor we na een paar edities besloten een tijdelijke stop in te lassen. De affiches waren fraai geweest met namen als Terilekst, Skiggy Rapz, Kas, VSOP, Castro, Opgezwolle, Pete Philly en Frontline. Op naar een nieuw project! •

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

319

soulclap

Buiten westen

Festival met funk-invloeden

Legendarische tour

Soulclap was een hiphopfestival met funkinvloeden dat zich vooral richtte op graffiti en rap. Met edities in 2002 en 2003 in Steenwijk bevond Soulclap zich volgens DJ Wiseguy in een overgangsperiode: ‘In die tijd was er sprake van een nieuwe generatie die het Engels als voertaal achter zich liet. Nederlands rappen was geen schande meer en je werd niet meer automatisch met Osdorp Posse geassocieerd.

Je kunt zeggen dat Soulclap plaatsvond net voor het moment dat de Nederlandse hiphopscene uit de schaduw zou treden en in het spotlicht kwam.’ Donny Thé alias Ome Funk vult aan: ‘Heel veel jongens die later zouden doorbreken traden bij ons op: Master Surreal, Skiggy Rapz, SpaceKees & Terilekst en Opgezwolle.’

In woorden uitdrukken wat voor impact de Buitenwesten Tournee heeft gehad op de scene, kan eigenlijk niet. Het begint allemaal bij een show van Opgezwolle, met Jawat! en Typhoon in het voorprogramma. Daar beseft men dat deze combinatie van artiesten kan leiden tot meer. In 2005 en 2006 zet de Buitenwesten-familie zaal na zaal op z’n kop. Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Haarlem, Utrecht, Groningen en Lowlands: ze moeten er allemaal aan geloven. De knallende afsluiter is op 28 januari 2006 in Paradiso.

Kijkend naar de bezoekersaantallen en programmering kwam Soulclap misschien inderdaad wel iets te vroeg. DJ Wiseguy: ‘2003 moest een succesvoller opvolger worden maar door tegenvallend weer pakte het anders uit. De muziek was er niet minder om, maar deze editie had net wat minder bravoure dan de eerste.’ Donny: ‘Soulclap was voor die tijd iets te vooruitstrevend en underground.’ Desondanks bewaren de heren warme herinneringen aan het organiseren van het festival. Donny: ‘Het was mooi om samen met een stel vrienden alles van a tot z te regelen en een gezellige afterparty te houden. Dat is een dierbare herinnering.’

Ondanks het feit dat het team met veel plezier gewerkt heeft aan de Soulclap-edities, vindt ze dat nu de nieuwe generatie moet opstaan. Donny: ‘Veel mensen vragen me nog steeds wanneer ik weer iets ga organiseren, maar ik vind dat de nieuwe generatie het moet overnemen. Het is jammer om te horen hoe men klaagt dat er nooit iets te doen is in het noorden, maar zelf niet komen opdagen als er wél iets is.’ •

320

Smoelwerk Parties

28-09-2007 Release Keynote Speakerz Record

Kubus zorgt in 2004 voor de aanzet met zijn album Buitenwesten, een album dat aantoont dat ver buiten de Randstad, in Overijssel, veel dope hiphop wordt gemaakt. Rotterdamse formatie DuvelDuvel is de enige groep op het album die wel uit het westen komt.

Wat is Buitenwesten dan eigenlijk? Duvel probeert het op de dvd uit te leggen: ‘Het is gewoon, pfff, hoe wil je het gaan uitleggen? Weet je wel wat daar gebeurde? Mensen geloven het gewoon niet. [...] Het is iets unieks wat heeft plaatsgevonden. En ik wil nog zien dat het overtroffen wordt.’ Jawat! omschrijft het in hetzelfde document als ‘een echt familiegevoel’ en alle leden onderstrepen dit. HIJS is duidelijk: ‘De top van de Nederlandse hiphop stond hier helemaal los te gaan en gaven een show van formaat. Energie ten top bij Koppensnellers van Jawat!, waar de zaal echt een kooi met wilde apen leek.’

De verhoudingen tussen diverse ‘familieleden’ zijn behoorlijk bekoeld als in 2008 Buitenwesten De Film uitkomt. De leden voelden er eigenlijk weinig meer voor om de dvd uit te brengen en uiten stevige kritiek op Habbekrats, de maker van de dvd. Ondanks deze anticlimax blijft de tour een absolute mijlpaal in de geschiedenis van Nederlandstalige hiphop. Zelden hebben zoveel fans een simpele zin als ja, jajaja, jaja (refrein van De Volle van Opgezwolle) uit volle borst meegezongen. •

06-10-2007 DJ Knowhow releast Straatwaarde

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

321

5 JAAR HIJS 25 september 2004 - lvc, leiden

Foto’s: JPK

322

Smoelwerk Parties

14-10-2007 La Melodia releast Vibing High

20-10-2007 Meet The Streets 2, Maassilo Rotterdam

Hiphop In Je Smoell De eerste 10 jaar zijn een feit

323

m u e l i b u j g i r a j n e i t EL O t e M H S JE IN P O H P I t H e n o m va t a d n e 9 0 0 2 h c s i is in r a d n e g e l t n e ech d wor oel m S e J n I OP YID - HIPH

27-10-2007 Splash Nederland, Melkweg Amsterdam

02-11-2007 Appa releast Straatfilosoof

KLOP dokter Hij klopte onlangs Raymzter in de freestylecontest Geen Daden Maar Woorden in zijn thuisbasis Rotterdam, zijn freestylecapaciteiten worden alom geprezen en hij is met het sterke Hemelpoort te vinden op de hiphopverzamelaar Down Into Hiphop 2.

Hiphop In Je Smoel in een uitgebreid vraaggesprek met de 21-jarige Bas Ockeloen aka Klopdokter. Over onder andere de naam Klopdokter, zijn alterego’s, de Rotterdamse hiphopscene, Geen Daden Maar Woorden en natuurlijk zijn te verwachten debuutalbum.

Je zat voorheen in een metalband genaamd Mortal Koe die steeds meer richting hiphop ging. Wat deed je daar precies?

Mortal Koe was oorspronkelijk een schoolbandje dat alleen bestond om muziekavonden met Mozart, Beethoven en Bach op te fucken met dingen als Slayer en Machine Head. Ik speelde toen alleen gitaar binnen de band. Later bleven van de oude bezetting alleen ik en de drummer over, we formeerden een nieuwe band en daarin nam ik voortaan ook de zang voor m’n rekening.

Op een gegeven moment voelde je gewoon dat je in metal, hardcore, crossover je ding niet meer kwijt kon?

Ja, plus dat ik de muziek gewoon helemaal zat was.

Ik zat destijds vol met opgekropte woede en er is geen betere manier om die kwijt te raken dan op vol volume ‘power chords’ te raggen en daar overheen te brullen.

326

Smoelwerk Best of HIJS

We stelden geen drol voor maar we hadden wel lol, en dat was het belangrijkste. Ergens in die periode begon ik wat te experimenteren met rap, probeerde dat een paar keer met Mortal Koe en het klonk allemaal best oké. Niet heel veel later ontmoette ik DJ Fader die voorstelde om m’n raps eens te proberen op hiphopinstrumentals. Omdat dat enorm beviel en Mortal Koe inmiddels een beetje ingekakt was, besloot ik voortaan verder te werken met DJ Fader en me compleet op hiphop te gaan richten, een muziekstroming waar ik overigens al een hele tijd fan van was.

Luister je nog wel eens naar harde muziek of ben je die fase helemaal voorbij?

In principe luister ik er bijna nooit meer naar. Af en toe in een dronken bui even een nummer blijft het altijd goed doen, maar overall luister ik toch vooral naar hiphop. Zoals vroeger een heel album van Samael (Zwitserse death metal band, red.) beluisteren zou ik nu niet meer kunnen. Ik word oud.

Wat spreekt je zo aan in hiphop?

Hiphop is eigenlijk altijd al een deel van m’n leven geweest omdat ik er van jongs af aan mee geconfronteerd ben. Rotterdam was begin jaren 90 enorm actief op dat gebied, en hoewel ik toen net tien was hoorde ik het toch op straat. De ’grote jongens’ waren vaak aan het rappen op straat en dat sprak me enorm aan. Sinds ‘92 was er ook Yo! MTV Raps, eigenlijk het eerste echte hiphopprogramma dat ik ooit

09-11-2007 Back On Track 8, Merleyn Nijmegen

op tv zag. Ik kocht allerlei cassettetapes en leerde alle lyrics uit m’n hoofd. Hiphop is de enige muziek waar ik echt m’n ei in kwijt kan, zowel muzikaal als tekstueel. Bovendien ken ik inmiddels bijna iedereen hier in de stad die ook maar enigszins bezig is met hiphop en het voelt vaak echt aan als een tweede familie. Hiphop kent zoveel elementen en in principe kan iedereen ook ‘hiphoppen’, of je nou bezig bent met rappen, draaien, breakdancen of graffiti.

Drop je ook wel eens Engelstalige rhymes?

Alleen onder de douche of onder vrienden.

Engelstalig heb ik soms een ‘begeisterung’ en dan drop ik een redelijke freestyle over een willekeurig onderwerp, maar de keer daarna kan ik al vastlopen na niet meer dan tien zinnen ofzo. Ik heb nog nooit Engelstalige teksten geschreven, behalve bij Mortal Koe dan, en Nederlands is toch echt het ding waar ik mee bezig ben.

Hoe kwam je na je avontuur met Mortal Koe verder in contact met hiphop rond 1998?

Zoals ik eerder zei kwam ik rond die tijd DJ Fader tegen. Fader had me ooit gehoord bij een wijkproject en daar besloten we dat ik maar eens langs moest komen. Zo gezegd, zo gedaan: we rookten wat blowtjes, dronken een paar biertjes en begonnen maar wat in het wilde weg muziek te maken. Fader mixte de instrumentals aan elkaar, ik spitte er over.

Eigenlijk hebben we vanaf dat punt tot nu alleen maar lol met elkaar gehad, we delen de liefde voor hiphop en denken hetzelfde over veel aspecten van het

09-11-2007 De Stropstrikkers releasen Donkere Dagen

wereldje. Fader heeft zelfs nog een paar maanden bij me in huis gewoond, toen hij even in de problemen zat. Dat waren een paar maanden met alleen maar wiet en hiphop. We waren broke as fuck en dat heeft de band eigenlijk alleen maar versterkt. Gelukkig hebben we allebei onze zaakjes tegenwoordig wel weer redelijk op orde.

Je hebt drie beatcreators (Exact/VandePass/Risk).

Zij produceren alles of doe je zelf ook aan productie?

In principe zijn alleen Exact en Vandepass mijn beatcreators. Daarbij neemt Vandepass ook de productie op zich. Risk is een goede vriend die ik nog ken uit de tijd dat ik in Rotterdam-Zuid woonde, en ik ben dusdanig onder de indruk van zijn beatcreatorskills dat ik ook een aantal tracks op beats van hem wil gaan opnemen. Die zullen dan wel weer afgemixt worden bij RuffCuts, oftewel bij VandePass.

Kun je de lezers van Hiphop In Je Smoel eens iets vertellen over je alterego’s?

Die zijn allemaal ontstaan in de periode dat Fader bij me woonde. Ik spitte in die tijd zo belachelijk veel dat ik op den duur ook andere stemmetjes begon te gebruiken en uiteindelijk complete personages verzon.

Ik deed ze altijd freestyle en ze waren eigenlijk voor de grap bedoeld. Maar goed, even alle alterpersonages op een rijtje: Arie de White Powergast (rijdt op een Gilera door Rotterdam Lombardijen en is 100 procent neonazi), Stanley de Black Powerneger (komt uit Noord, steekt zomaar mensen en heeft altijd ruzie met Arie), Mannetje van de Maan (komt van Maan

Zuidzijde, is opgegroeid in het getto en vindt mensen maar pussy’s) en De Vieze Man (woont aan de overkant, valt op kinderen en huisdieren. Likt openbare toiletten af en verzamelt gebruikt maandverband).

omdat ik dat schuldgevoel voor niets had gehad. Ik haatte hem toen nog meer dan ik ooit gedaan had. Ik vraag me alleen heel erg af wat ik zou denken als hij nu echt zou overlijden.

Ik ken vier tracks van je: Ik Wou Dat Je Dood Was, Pijn, Als Een Peuk In Een Asbak en Hemelpoort. Zijn er meerdere die gereleased zijn?

Eigenlijk is alleen Hemelpoort gereleased op de Down Into Hiphop-cd en die andere tracks zijn op internet gezet. Ik heb nog tientallen tracks, waaronder een paar waar ik echt tevreden mee ben. Ik heb tot een jaar geleden eigenlijk vooral freestyles opgenomen en die een beetje verspreid in Rotterdam.

Echt tracks opnemen doe ik ook nog maar net.

Hoe zou je je eigen stijl willen omschrijven?

Ik ben geen flowkunstenaar als bijvoorbeeld de jongens van Opgezwolle dat zijn. Ik ben zeker ook niet de ‘liveste’, zoals bijvoorbeeld VSOP. Ik ben vooral een freestyle-beest met (al zeg ik het zelf) veel humor, en nog veel meer zelfspot. Ik vind het leuk om heilige huisjes omver te schoppen, maar wel zo dat het niet respectloos wordt. Vooral omdat ik mezelf en m’n afkomst vaak compleet belachelijk maak, kan ik het me permitteren om dat ook met andere dingen te doen. Vaak schop ik mensen tegen het verkeerde been, maar als ik ze dan uitleg wat ik er precies mee bedoel is het meestal in orde. Ik hou echt van hiphop, en dat is wat ik vooral probeer mee te geven aan de mensen voor wie ik rap.

Ik Wou Dat Je Dood Was is een track over iemand waarvan je gehoord hebt dat-ie aan leukemie is gestorven. Die gozer boeide je nooit en je mocht hem niet echt. Toen je hoorde dat-ie dood was keek je anders tegen hem aan, maar toen je hem later in levende lijve ergens zag en hij gewoon springlevend bleek te zijn, had je zoiets van: ga maar dood. Is deze track op waarheid gebaseerd of is het evenals Hemelpoort een fictief verhaal?

Nee, deze track is precies zoals ik hem rap. Ik heb die gast inmiddels nog wel een paar keer gezien en ik mag hem nog steeds niet. Ik vond het aan de ene kant wel komisch dat ik me eerst zo schuldig voelde over zijn dood, of in ieder geval de manier waarop ik hem voor het laatst zag, omdat we toen gevochten hebben.

Toen ik er achter kwam dat hij nog leefde werd ik gek,

Hoe gaat je debuutalbum heten en wanneer komt-ie ongeveer uit?

We zijn er nog niet over uit hoe het album gaat heten, er liggen wat ideeën maar dat horen jullie later wel. Wanneer-ie ongeveer uitkomt is ook lastig te zeggen. Ik sta nu even op een time-out wat betreft het werken aan de cd omdat ik nu stage loop. Ik ga vanaf half juni weer voluit aan de slag en verder kan ik alleen zeggen ‘hij is af als hij af is…’

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

327

Hoeveel tracks komen er op te staan en hoeveel heb je er reeds af?

We hebben nu zo’n acht tracks opgenomen die ik goed genoeg vind voor de cd. Daarnaast liggen er nog een paar teksten, concepten, lines e.d. waar ik ook nog mee aan de slag kan. Hoeveel tracks er op komen weet ik niet precies. Als je dat van tevoren vastlegt zul je al snel compromissen moeten sluiten en dat wil ik voorkomen.

Welke gastbijdragen kunnen we op je album verwachten?

Ten eerste hebben we Aktiv van C.J. (ook bij Ruff-Cuts, plus met een eigen nummer op Down Into Hiphop 2) die m’n backups zal verzorgen. Daarnaast ga ik zeker een track met Risk opnemen, een van de ergste dubbel-rijmers van het moment. Er staat ook nog een track met VSOP op stapel, maar ‘t is nog even afwachten waarop we die droppen. Er komen er vast nog wel een paar maar voorlopig staan deze vast.

Komt er serieuze shit of veelbragging & boastingdingen op te staan?

Ik denk dat je niet teveel bragging & boasting moet verwachten. Misschien zal die toon er in m’n ‘serieuze’ lyrics wel een beetje in zitten, maar ik wil vooral teksten schrijven waar mensen over nadenken en verschillende dingen uit kunnen halen. Het zal een album worden waardoor je mij goed zal leren kennen.

Dat kan heel conreet als in Peuk In Een Asbak, maar er zullen ook tracks met een verhaallijn opkomen die als metafoor dienen voor de wereld waarin we leven.

Ik las onlangs iets over een platenlabel. Zijn daar al dingen van rond of ga je het ding wellicht in eigen beheer uitbrengen?

Ik ben zelf nu niet bezig met een platenlabel of iets dergelijks. Er zijn een hoop aanbiedingen van zowel kleine als grotere labels, maar voorlopig focus ik me eerst op de opnames en dan kijk ik wel waar ik die het best kwijt kan. Zulke dingen zal ik altijd eerst uitvoerig overleggen met RuffCuts, die hebben daar meer verstand van dan ik. Er is wel gesproken over het uitbrengen in eigen beheer, maar daar is nog niks concreets uitgekomen.

328

Smoelwerk Best of HIJS

07-12-2007 Extince releast Toch?

Hoe ben je met het label in contact gekomen?

Ik kende O.N.X. van Abstract Dialect al een tijdje en die kende op zijn beurt Exact en VandePass weer. Hij hoorde dat ik nog nergens kon opnemen en besloot ons met elkaar ‘up te hooken’. Ze kwamen een keertje kijken bij een open mic in de Calypso en lieten me wat beats horen. We waren allebei gelijk razend enthousiast en daarna ben ik gewoon een keer bij die gasten langsgegaan en hebben we het een en ander opgenomen. Dat beviel zo goed dat we besloten die samenwerking voort te zetten.

Hoe ervaar je de hiphopscene in Rotterdam?

Ik denk dat de Rotterdamse scene een van de ‘tightste’ van heel Nederland is. Eigenlijk ken ik zo goed als iedereen en ik ga ook regelmatig wat drinken of een avondje stappen met de mensen uit het wereldje. Er zijn in Rotterdam meer mc’s actief dan waar dan ook in Nederland en hiphop leeft hier echt.

Natuurlijk is er de oude garde van bijvoorbeeld E-Life, Postmen, Def Rhymz, U-Niq. etcetera die vooral Engelstalig een enorme basis hebben gelegd. Zij waren de inspiratie voor mij en vele anderen en hebben de weg geplaveid waar wij nu op mogen lopen.

Daarnaast is er een enorm arsenaal aan ‘nieuwe’ mc’s die enorm gemotiveerd en getalenteerd zijn. Commercieel zie je er weinig van, maar ik weet wel beter.

Wie zijn in binnen- en buitenland je favoriete artiesten?

Wat betreft het buitenland luisterde ik in het begin vooral House Of Pain, Cypress Hill, Beastie Boys en Public Enemy. Tegenwoordig zijn er zoveel dope mc’s dat ik er onmogelijk een paar zou kunnen opnoemen die m’n favoriet zijn. Het aanbod is veel breder en sinds ik internet heb is alles ook makkelijker te krijgen. Daardoor heb ik meer favoriete nummers dan artiesten. Wat betreft Nederland, en dan vooral het Nederlandstalige is m’n grote held altijd Extince geweest. Hij is de enige bij wie ik ‘starstruck’ was toen ik hem ontmoette. Toen ik wat jonger was draaide ik Binnenlandse Funk compleet grijs, en later maakte ik ook kennis met z’n eerdere en latere werk.

Wie ook hoog scoren zijn Raymzter, VSOP en Opgezwolle. Natuurlijk is er ook nog Brainpower, Verschil Moet Er Zijn was niet helemaal mijn ding

12-12-2007 Kleine Jay en Cartes winnen finale Grote Prijs RnB/Hiphop

maar Door Merg En Brain vind ik zonder twijfel een hoogtepunt uit de geschiedenis van de Nederlandstalige hiphop.

Je bent een groot freestyle-talent. Hoe heb je je zo snel ontwikkeld in slechts vier jaar tijd?

Ik denk dat het verzinnen van verhalen en concepten me vanaf kleins af aan al heel goed afging.

Ik heb altijd goede gesprekstechnieken gehad en dan is het alleen nog maar een kwestie van kunnen flowen en rijmen. Ik was zo verslaafd aan hiphop dat ik een tijdje bijna obsessief heb lopen freestylen, echt een paar uur per dag. Dat was die periode dat Fader bij me inwoonde. In die tijd ben ik dusdanig gegroeid dat ik op een gegeven moment genoeg vertrouwde op m’n freestyles om ze ook live te doen. Daardoor kreeg ik ook een beetje die reputatie en werd ik daar steeds vaker voor gevraagd. Dat leidde weer tot de drang om daar nog beter in te worden en zodoende. Je moet een beetje een fanatic zijn, denk ik.

Je won de freestylecontests Dope MC = A Dope MC en Geen Daden Maar Woorden waarbij je Raymzter klopte. Moet een erg goed gevoel hebben gegeven aangezien Raymzter toch ook niet de minste is op dat gebied.

Ik had voor die tijd wel een aantal battles gedaan maar zag mezelf nooit als een battle-mc. Ik had geen voorbedachte punchlines en moest eigenlijk compleet vertrouwen op m’n freestyle of wat ik in de minuut voordat ik wist tegen wie ik moest kon verzinnen. Als ik eerlijk ben had ik aan het begin van de avond nooit gedacht te gaan winnen en was ik best bang voor Raymzter. De avond verliep echter anders en aan het eind kwam ik als winnaar uit de bus. Ik denk dat het toch een van de leukste momenten is geweest uit m’n hele hiphopcarrière. Het is altijd leuk om een battle te winnen en als je dat dan doet tegen een echte battlegrootheid, dan geeft dat een heel goed gevoel inderdaad.

Wat was de reden dat je niet in de finale van de GPZH stond in Waterfront?

Er waren wat problemen ontstaan binnen de formatie waarin we zouden optreden. Door bepaalde

omstandigheden was het onmogelijk om met het vooraf bedoelde concept te komen en dus moesten we kiezen om óf slecht beslagen ten ijs te komen óf gewoon helemaal af te bellen. Omdat ik wist dat we op deze manier toch geen goede act konden neerzetten en er genoeg andere acts dolblij zouden zijn om op onze plaats te staan, besloten we te kiezen voor het laatste.

Een website met alles erop en eraan heeft vooralsnog geen hoge prioriteit?

Je doelt op mijn fucked up website www.klopdokter. tk. Ik had aanvankelijk alleen die domeinnaam gereserveerd in case of, en toen ik een simpel programmaatje ontdekte, besloot ik er een fotootje en een paar tracks op te zetten plus een guestbook. Het stelt geen drol voor en straalt allesbehalve professionaliteit uit, maar dat boeit niet echt.

Misschien iets voor later nog. Een website boeit me eigenlijk niet zo heel veel. Het is leuk voor het contact maar meer niet.

Wat gaat er dit jaar nog allemaal gebeuren verwacht je, naast de What’s Da Flavor-tour met o.a. The Proov en VSOP? Naast WDF zal ik sowieso m’n titel gaan verdedigen in de Schouwburg, dat zal ergens rond september zijn.

Ik heb een aantal optredens staan, waaronder met Skrabz in Delft op 26 april 2003, dat in het kader van Hiphop In Je Smoel. Ik ga ook veel dingen hosten en ben met Fader een aantal underground-dingetjes aan het opzetten. Voorlopig doe ik het bewust wat rustiger aan omdat ik naast m’n stage ook tijd vrij wil houden voor belangrijke dingen, bijvoorbeeld m’n vriendin. Muziek moet voor de lol zijn en dat ook blijven. Dat heb ik altijd heel belangrijk gevonden. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/452 Publicatiedatum 2 april 2003 Tekst Roel ‘Rule’ Jansen Beeld Jean Pierre ‘JPK’ Kin

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

329

Raymzter

‘ Met Kutmarokkanen??! heb ik mensen vanuit een andere hoek het plaatje laten bekijken, vanuit een ander perspectief.’

Na het winnen van de Grote Prijs van Nederland in 2001 gingen er een hoop deuren open voor Raymon Renssen aka Raymzter. Hij kreeg een platencontract bij Top Notch/Virgin en bracht zijn succesvolle debuutsingle Kutmarokkanen??! uit waar de media zich als happige bloedhonden op stortten. De single Down Met Jou deed het ook goed, maar dat deze twee commerciële singles niet representatief zijn voor Raymzter’s puur en echt klinkende debuutalbum Rayalistisch blijkt wel. Een gesprek met de man.

De titel Rayalistisch heb je gekozen omdat het Raymzter’s realistische visie op de wereld is?

Eh… Ja, het is meer mijn visie op de wereld. Of dat nou realistisch is of zo, weet ik niet. Maar het is mijn visie op dingen en mijn realiteit is anders dan jouw realiteit. Iedereen heeft zijn eigen perceptie op de realiteit. Dat is het verschil en ook de woordspeling natuurlijk van mijn naam, weet je: Raymzter, Rayalistisch.

Je wilde eerst je album Raypresent noemen. Waarom is dat niet doorgegaan?

Omdat ik die naam meer in gedachten had voor een soort compilatie. Ik maak zelf ook beats en er zijn een aantal jongens waarmee ik wel graag samen wil werken en op het moment dat ik daarmee klaar ben, denk ik dat ik dat naar voren ga brengen als Raypresent.

330

Smoelwerk Best of HIJS

28-12-2007 Laatste uitzending 3voor12XL

Er staan vijftien tracks op Rayalistisch, hoeveel nummers zijn er op de planken blijven liggen?

Nog twaalf. We konden wel een dubbelalbum uitbrengen en zitten wel goed wat betreft het volgende album. Nog wat nieuwe teksten erbij en dan opnemen die hap. Volgend jaar rond deze tijd proberen we het volgende album uit te brengen.

Waarom heb je de track Of Niet? er niet opgezet? Is dat omdat het meer een publieksparticipatietrack is en het nummer anders over zou komen op je album?

Het past niet in het plaatje van mij, weet je. Zoals je hoort staan op Rayalistisch geen partytracks. Als ik het nog simpeler kan zeggen: het is geen album waar je vrolijk van wordt. Ik denk niet dat als je luistert, je zult zeggen: ‘Nou lekker, ik heb weer zin om uit te gaan.’ Het is over het algemeen meer serieuze muziek om thuis met een blowtje bij te zitten. Ik vind dat persoonlijk niet erg, want toen ik dit schreef was ik nu eenmaal niet zo vrolijk. Dat gevoel komt ook wel terug. Het volgende album is weer een ander level. Ik ben nu wel weer wat vrolijker. Alles gaat zoals ik wil en ik zie lichtpunten. Dat zul je ook weer terug gaan horen. Of Niet? vind ik een leuk nummer, maar heb ik eigenlijk geschreven als alternatief voor dat ‘everybody say hooo’-gedoe bij hiphopshows. Een beetje vibe-tracks moeten er ook tussenzitten. Het hoeft niet allemaal zo serieus te zijn.

Waarom heb je niks met die track Van De Straten gedaan?

Hetzelfde idee, weet je. Ik wou geen hiphop over hiphop maken. Ja, ik weet het nu wel. Hiphop is niet

29-12-2007 HIJS presenteert 100% PUUR HIJS-Mix In Je Smoel (2007)

meer zoals het geweest is en het is nep, gasten zijn amateurs, dit is niet goed en dat is niet goed. Maar ja, ik ga er niet over klagen, want er verandert toch niks.

Dus je beseft wel dat je met je muziek niks kunt veranderen?

Nee, het lijkt me sterk dat ik met mijn plaatje de oorlog in Irak zou kunnen stoppen. Met Kutmarokkanen??! heb ik mensen vanuit een andere hoek het plaatje laten bekijken, vanuit een ander perspectief. Als mensen er dan over gaan nadenken, erover praten en er debatten of whatever ontstaan, dan zijn we al op de goede weg. Ik kan alleen geen dingen veranderen en heb voor veel dingen ook geen concrete oplossingen of zo, maar ik kan wel mijn visie erop geven dat mensen het toch weer van een andere kant kunnen zien. Ik bedoel: als jij christelijk bent en je trekt een week met een moslim op, kan je ook zijn verhaal bekijken en andersom ook.

Word je moe van mensen die constant roepen dat je de stem van de moslim of Marokkaanse generatie bent?

Ja, ze moeten altijd een sensatiekopje bij het plaatje hebben. Het is net zoiets als Def Rhymz altijd naar voren brengen als de grappige rapper, Brainpower als de afgestudeerde rapper en Raymzter als de Marokkaanse rapper. Je kent het wel. Ze moeten gewoon een soort kapstokje hebben om je aan op te hangen. Ik heb zelf nooit zoveel met die hokjesgeest, ik maak gewoon muziek. Er gebeuren ook dingen in de politiek die ik zie of hoor, of dingen in de coffeeshop, dat gebruik ik allemaal, dus het is een stukje van me.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

331

Heb je een hekel aan interviews?

Nee, niet echt, maar ik merk wel vrij snel wat voor interview het wordt. Zoals wij hier relaxed praten is een ander interview dan als er iemand hier komt zitten die gelijk begint van: ‘Zo, dus jij bent de stem van de Marokkaanse jongeren en ik hoor dat je niet naar de moskee gaat. Eet je wel ritueel geslacht vlees?’ Dan weet ik al vrij snel wat voor interview het wordt. Wat dat betreft heb ik wel enige mensenkennis of zo. Bij Hitkrant krijg je onzinnige vragen als, wat is je lievelingseten, en dat soort dingen. Het hoort erbij, weet je, en ik neem het op de koop toe, net als dat we op de tv moeten verschijnen en dat soort dingen. Daar ben je eerst nooit mee bezig, maar omdat je plaat uit is moet je er dan toch aan geloven, anders weet niemand dat je plaat er is. Maar voor mij hoeft het allemaal niet.

Is er ook een track opgenomen met Opgezwolle?

Die is al opgenomen voor het project Raypresent eigenlijk, maar dat is nog niet van de grond gekomen.

Ik denk dat het zo gaat lopen dat alles wat we hebben opgenomen opnieuw gaan opnemen, want in de studio waar ik alles heb opgenomen liggen alle backups nog. Die jongen is nu met hele andere dingen bezig en heeft er gewoon geen tijd voor. Ik zit eraan te denken om dat nummer met Opgezwolle opnieuw op te nemen bij DJ Delic en dan neem ik gewoon mijn beats mee. Daar was ook al sprake van, maar nog steeds wil ik het project doen. Wat ik zeg, ik ben ook bezig met producties en dat wil ik graag naar voren brengen. Op het album heb ik een aantal producties samen gedaan met Mass en ik wil ook een project doen waarop ik alle producties alleen doe.

flows, en ik wil dat er ook wat luchtigere tracks zoals Of Niet? opkomen. Ik denk dat mensen ons dan weer van de andere kant zien, ik denk dat dat belangrijk is nu. Het is volgens mij belangrijk dat je telkens een andere formule gebruikt, want het gevaar is dat je een parodie op jezelf gaat worden. Je wordt een soort Mien Dobbelsteen. Carry Tefsen blijft altijd Mien Dobbelsteen voor iedereen. Dat krijg je dan ook met muziek. LL Cool J was bijvoorbeeld echt een hele goeie rapper vroeger. Hij was bekend als de battle-rapper, niemand durfde hem te battlen. Na I Need Love zie je dat-ie nu een nummer heeft gemaakt met J-Lo. Dat is een beetje hetzelfde idee. Hij is een parodie geworden.

Het zou hetzelfde zijn als ik nu zou komen met Kutantillianen. Een beetje zonde, weet je, als je meer kan.

Die hele heisa eromheen hoeft voor jou niet.

Nee, er werd me tijdens een interview ook gevraagd hoe ik die hele mediahype vond, of het niet overweldigend was. Nou, het is eigenlijk heel simpel.

Het is goed voor het liedje en de muziek, maar minder goed voor mij. Ik ben niet zo’n mediageil type die overal wil verschijnen en linten door wil knippen en dat soort dingen.

‘ Ik zit eraan te denken om weer iets te doen met een woordspeling en mijn naam, weet je.

Iets van Rayactie of Raylativerend.

Rayincarnatie, Rayorganisatie, haha.’

Dit is voor mijn gevoel het eerste echte Nederlandstalige hiphopalbum dat helemaal vol inhoudsraps staat. Ik bedoel, Osdorp Posse heeft op sommige albums ook een hoop inhoudstracks staan…

Ja, ik moet zeggen dat Def P qua teksten altijd een goede rapper was. De muziek was nooit mijn keuze, maar op zich had-ie leuke dingen te brengen.

Hoe ga je met die druk van buitenaf om?

Ja, niet. Wat dat betreft ben ik heel makkelijk, weet je. Als ze beginnen te praten… ja leuk, tof, ja strak!

Ja, goed was-ie he! Ik lul gewoon mee, dat is de beste manier heb ik al gemerkt. Als je gaat zeggen dat je geen zin hebt komen ze toch weer. Beter lul je mee met die mensen, dan ben je na twee minuten van ze af. Het is wat minder leuk als je ziek bent en mensen willen de aandacht. Ik was een keer zo ziek als een hond, waren er twee meisjes me aan het volgen. En ik had lopen kotsen, jongen, in de studio en de hele nacht ook al en ik was helemaal kapot gewoon, dacht dat ik dood ging. Liepen ze achter me: ‘Raymzter!

Raymzter!’ Ik hoorde ze wel, maar luisterde niet. Hoor ik ze zeggen: ‘Hij heeft wel kapsones hoor.’ Ik dacht: Ooooh, je moest eens weten kreng hoe ziek ik ben. Ik kots zo in je bek! Damn. Nou, dat krijg je dan, ben je weer een klootzak. Als je per ongeluk iemand niet ziet waar je vroeger mee praatte, dan heb je kapsones.

332

Smoelwerk Best of HIJS

Heb je al een titel voor het volgende album in gedachten of is dat nog veel te vroeg allemaal?

Ik zit eraan te denken om weer iets te doen met een woordspeling en mijn naam, weet je. Iets van Rayactie of Raylativerend. Rayincarnatie, Rayorganisatie, haha.

Maakt niet uit, er kan van alles, jongen! Het nieuwe album wordt weer een ander soort ding. Je moet het zo zien: dit waren allemaal fases of gebeurtenissen in mijn leven die invloed op me hebben gehad. Ik heb geprobeerd dat op dit album te zetten en dat is nu eigenlijk afgesloten, behalve het hoofdstuk over mijn vriendin dan. Er staan veel oude teksten op het album. Sommige stukken komen uit ‘96. Op de nieuwe cd zal je hopelijk ook mijn groei meemaken. Ik vind zelf dat ik beter flow op de nieuwe tracks, dat inhoud beter gecombineerd wordt met die

Vond je dat de Nederlandstalige hiphopscene het nodig had, iemand die echt inhoudelijk sterke raps brengt?

Ik ben bezig met muziek, maar ben ook muziekliefhebber en vond toch altijd wel dat er iets ontbrak.

Het was niet het soort hiphop dat ik zou willen maken.

Dan heb je dus een Def P. Qua teksten dacht ik van: ja tof. Dan heb je een Brainpower en dan denk ik qua delivery, dus hoe hij het brengt en de rijmschema’s, is ook tof, maar dan kloppen de beats weer niet of vind ik de flow weer niet goed. Iemand als Extince doet alles perfect alleen hij heeft vaak weer geen inhoud.

Ik bedoel, een track als Jonge Ouders vind ik wel heel tof, maar over het algemeen is hij de kletsmajoor. Dus ik heb me altijd al afgevraagd wat er voor mijn gevoel ontbrak. Op het moment dat je jezelf bent val je het beste op, denk ik. Iedereen is uniek op zich. Voor mij is het niet moeilijk om een heel album te vullen met serieuze tracks. In de periode van ‘92 tot nu heb ik iets van 41 tracks opgenomen, waarvan er nu pas vijftien op een cd zijn beland.

31-12-2007 Deja wint HIJS-beatbattle 2007

Je hebt vroeger als bakker gewerkt. Was dat die 9 tot 5-baan?

Nou, niet echt. Meer een twaalf tot twaalf-baan.

Dat was meestal twaalf uur ’s nachts beginnen en dan meestal tot een uur of negen/tien ’s morgens. Er was ook nog een dag dat ik moest werken van zeven uur ’s morgens tot twee uur ’s middags, dan kon ik naar huis om daarna ’s nachts om twaalf uur weer te beginnen in de bakkerij. Op zaterdag was het altijd van twaalf tot twaalf. Ik had voor mijn leeftijd bakken met geld, alleen mijn sociale leven was helemaal naar de klote.

Ik zag niemand meer en leek op een gegeven moment echt op een zombie. Ik zat op de wc op school en wist niet eens waar ik was: thuis, op mijn werk of op school.

Maar nu kun je fulltime bezig zijn met hiphop. Is dat een vrij gevoel?

Jazeker, dat is het mooiste wat er is. Ik bedoel, als jij graag mensen wilt interviewen en je kunt daar van rondkomen, dan is er niks mooiers toch? Je moet gewoon iets doen dat dichtbij jezelf ligt. Bakker zijn was ook leuk, maar dat was toch meer een baan omdat er dingen betaald moesten worden. Als ik vijf jaar geleden kon leven van muziek had ik het toen al gedaan, dan was ik nooit in een bakkerij terechtgekomen. De bakkerij was wel een leuke ervaring en ik heb er nog wel profijt van. Als er iemand jarig is kan ik een Mickey Mouse-taart maken of zo.

Heb je reacties gekregen van mensen uit Almere op het nummer Almere Stad?

Ik vond het wel grappig dat ze me laatst hadden gevraagd om bij de opening van een jongerencentrum in Almere de track Almere Stad te komen doen. Nou, als je het nummer hebt gehoord, weet je dat het niet echt een soort promotienummer is. Toen dacht ik ook van: ‘Waar slaat dit op?’ Ik ben er niet op ingegaan en heb het niet gedaan, want anders word je zo iemand die lintjes gaat doorknippen, een nummertje doet en weer weggaat. Je komt gewoon voor een show en niet voor een nummer, weet je.

Je zat voorheen bij hiphopcrew Onafhankelijk, toen ging je solo, maar ga je nog dingen met ze doen?

Ja, ik doe ook producties en op het moment dat we

01-01-2008 Spookradio stopt ermee

met Onafhankelijk bezig zijn, zal ik wat meer producties dan teksten doen. Van de tien nummers vier nummers meedoen en wat beats doen. Als de tijd rijp daarvoor is, valt alles op zijn plek. Ik denk dat na het tweede Raymzter-album er meer rust in de tent is en iedereen er ook echt klaar voor is. Er ligt al heel veel materiaal klaar, maar we moeten er wel met z’n vijven achter staan. Ik heb toch een wat bredere of commerciëlere blik dan de rest merk ik. Een jongen als Miek die ook meedoet op Perspectief zou nooit op een track als Down Met Jou te horen zijn. Ik heb toch een wat andere insteek in de muziek, ik zie het wat anders of zo.

‘ Als ik niet bezig ben met een tekst dan ben ik wel bezig met een beat. Ben ik niet in de praktijk met iets bezig, dan ben ik wel in m’n hoofd met iets bezig.’

Even over die track Altijd Laat. Vind jij het bijvoorbeeld ook moeilijk om tijdens persdagen als deze op tijd te komen?

Eh, eigenlijk wel en ik had het geluk dat het iets uitliep. Het is altijd moeilijk voor mij omdat ik altijd wel met iets bezig ben. Als ik niet bezig ben met een tekst dan ben ik wel bezig met een beat. Ben ik niet in de praktijk met iets bezig, dan ben ik wel in m’n hoofd met iets bezig. Ik probeer er rekening mee te houden. Als ik naar een optreden moet of zoals dit naar een persdag, probeer ik toch echt mijn creativiteitsknop effe uit te zetten. Soms lig ik te slapen en krijg ik een idee, ja: moet ik eruit. Ik kan geen dingen van me afzetten en moet iets afmaken als ik met iets bezig ben. Meestal kan ik niet pitten doordat ik een ding in mijn hoofd heb, dat werk ik dan uit… die nachturen van de bakkerij zitten er toch nog steeds ingebakken.

Ga je dit jaar weer meedoen met de freestylecontest Geen Daden Maar Woorden?

Ja, ik denk het wel. Vind ik wel leuk. Niet per se om

die titel te rippen, meer omdat ik vind dat we gewoon scherp moeten blijven en omdat je je ogen open moet houden voor nieuwe kids. Het is leuk om te zien dat je steeds weer onverwachte mensen met talent ziet.

Ik bedoel: er was zo’n Klopdokter. Nou, wie is dat nou weer, nooit van gehoord. Stond daar een raar studentenventje met puisten in z’n kop en blijkt dat-ie ook nog goed is! Ja, dat zijn leuke dingen en het houdt je scherp. Het is wel belangrijk dat je niet vast gaat roesten, lui wordt en denkt dat je de beste bent of zo.

Toen ik je een jaar geleden sprak zei je dat Raymzter de hele shit in de Nederlandstalige hiphopscene over gaat nemen.

Ja man, wat ik zeg. Volgend jaar kunnen we als we willen weer een album droppen, kan ik nog een project doen en kan ik nog terugvallen op het Onafhankelijk-ding. Er zijn genoeg dingen waar ik me mee bezig kan houden. Als je gaat kijken naar hoelang mensen bezig zijn die eigenlijk maar één album of twee singles hebben uitgebracht, dan denk ik dat wij op een hele goede weg zitten. We zijn goed aan de weg aan het timmeren om het zo maar te zeggen.

Maar denk je ook dat je gasten als Extince en zo verpulvert?

Nou ja, verpulvert. Ik bedoel het in de zin van productiviteit. Dat wij in de tijd dat zij bij wijze van spreken twee albums hebben, wij er drie hebben, iedereen hebben ingehaald en hard lachen. Dat is wel een soort streven, weet je. Als ik niet productief ben zit ik ook nooit lekker in m’n vel, dus ik moet wel doorgaan. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/491 Publicatiedatum 3 mei 2003 Tekst Roel ‘Rule’ Janssen Beeld Jean Pierre ‘JPK’ Kin

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

333

michael franti Michael Franti was in het land. En met net een nieuw album uit, liet HIJS deze kans niet onbenut om met hem te praten over Bush, Saddam, oorlog, love en natuurlijk: muziek!

Het gebeurt niet vaak dat je een van je muzikale helden mag interviewen. De charismatische Michael Franti uit San Francisco is meer dan een rapper. Hij zingt, speelt gitaar en geeft spoken word-optredens.

Tegenwoordig identificeert hij zich liever met Manu Chao en Bob Marley dan met een Nelly of Ludacris.

Dat is ook goed te horen op zijn laatste album Everyone Deserves Music, want Michael gaat steeds minder rappen en meer zingen. 30 juni jl. gaf Michael Franti met zijn band Spearhead een drieënhalf uur durende show in een bomvol Paradiso. Die middag had ik een afspraak met hem in het Holiday Inn. ‘How are you doing, brother?’, groet Michael me vanuit een grote leren stoel. Hij staat op voor een handshake, maar zodra hij mijn palm vastheeft trekt hij zich naar me toe en geeft me een stevige knuffel. De persoon die Michael voor mij heeft geïnterviewd kijkt verbaasd en vraagt aan me: ‘Kennen jullie elkaar?’. Ik antwoord met: ‘Nee, maar zo voelt het wel.’

Everyone deserves music, even our worst enemies.

Waarom?

George Bush en Saddam Hussein zijn niet alleen onze ergste vijanden. Vaak zijn wijzelf onze eigen vijanden. Door ons onvermogen kunnen we niet van onszelf houden en goed voor onszelf zorgen. Maar je bent ook je eigen beste vriend. Ik geloof dat muziek

334

Smoelwerk Best of HIJS

25-01-2008 Back On Track 10, Merleyn Nijmegen

heelt. Het helpt ons om krachtige emoties in ons hart te verwerken. Mijn vader is vorige maand overleden en muziek heeft me geholpen om te huilen, te herinneren, te lachen en om een stem aan mijn verdriet te geven.

Naar welke muziek heb je geluisterd om je verdriet te verwerken?

Wij kiezen niet de muziek, maar de muziek kiest ons. Ik reed laatst in de auto, deed de radio aan en toen hoorde ik een nummer van U2, The Sweetest Thing. Ik had er nog nooit echt goed naar geluisterd.

Ik ben niet echt een grote fan van U2. Mijn vader luisterde er ook nooit naar, maar er zit iets in de tekst en in de melodie van dat lied, waardoor ik in huilen uitbarstte. Ik heb de cd gekocht en dat nummer achter elkaar gedraaid.

Heb je een tekst geschreven over de dood van je vader?

Ik heb laatst een nummer geschreven over het loslaten. Vaak houden we vast aan onze pijn, omdat we het niet uiten. Deze tekst gaat over vaarwel zeggen.

Zeg maar dag tegen je pijn, dag tegen de persoon die je hebt verloren, het is oké. Elke pijn kan een goede pijn zijn, elk afscheid kan een goed afscheid zijn.

Wanneer schreef je nou precies het anti-oorlogsnummer Bomb The World?

Ik heb het nummer een paar dagen na 11 september geschreven. Amerika wilde Afghanistan binnenvallen nadat terroristen het WTC gebouw, het Pentagon en misschien het Witte Huis wilden bombarderen. Dat zijn geen willekeurige doelwitten.

Ze wilden nietgewoon mensen doden, ze wilden een statement maken. Het was een symbolische daad, een actie tegen de corporate control van Amerika. Het heeft geen nut om te bombarderen. Het leidt alleen maar tot meer angst, meer hysterie, meer oorlog, meer beveiliging en meer bombardementen. Bomb The World is geen boodschap aan de Amerikaanse regering en mensen die overal ter wereld bombarderen. Het is een boodschap aan iedereen.

Alle bombardementen zijn verkeerd, ongeacht wie het doet, want het brengt geen begrip, liefde en harmonie.

Voor de remix van Bomb The World heb je samengewerkt met de legendarische producers Sly & Robbie. Hoe was het om met hen samen te werken?

Sly & Robbie zijn een ongelooflijk ritme-team. Het lukt ze om alles funky te laten klinken. Ze hebben honderden songs gemaakt. Het zijn echt mijn helden, het is alsof je de hand schudt van Elvis Presley, Bob Marley of de Beatles.

‘ Ik rap al heel lang, ik bracht mijn eerste album uit in ’87.

Door de jaren heb ik geleerd dat, als je niet verandert, je niet groeit en uiteindelijk ook niet meer bestaat.’

Deze remix is één van de weinige nummers op de cd met boombap.

We zijn erg gegroeid als band. Ik ben gek op hiphop, maar ik wil niet altijd maar boombapmuziek maken. Ik wil ook nummers vanuit een ander perspectief schrijven. Ik schrijf veel nummers op een akoestische gitaar en laat dat horen aan de band. Ik rap al heel lang, ik bracht mijn eerste album uit in ’87. Door de jaren heb ik geleerd dat, als je niet verandert, je niet groeit en uiteindelijk ook niet meer bestaat. Ik ben gek op gewone liedjes. Ik luister veel naar oude reggae van Studio One en Bob Marley. Ik vind de lyrics net zo belangrijk als het ritme. Ik wil gewoon elk album anders laten klinken.

Jouw muziek is voor mij nog steeds hiphop, maar ik vind het jammer dat ik je nummers nooit hoor op een hiphopparty.

Ik begrijp wat je bedoelt. We werken momenteel aan remixen samen met Sly & Robbie. Ik wil ook in de clubs gedraaid worden. Maar hiphop gaat zo’n andere kant op, ik kan me er haast niet meer mee identificeren. Er is een moment geweest dat ik me afvroeg of ik wel wilde concurreren met mensen in

17-02-2008 Release Fatcap Express

die scene of dat ik gewoon muziek wil maken voor een breed publiek.

Je geeft ook regelmatig spoken word-optredens.

Wat vind je hier zo leuk aan?

Spoken word is heel krachtig, omdat jouw stem het enige instrument is. Om te communiceren en om emotie over te brengen, moet je je stem zo goed mogelijk gebruiken. Ik ga regelmatig naar spoken word-avonden. Mensen hebben geweldige dingen te melden, maar hun presentatie is niet zo bijzonder. Ik heb me enorm kunnen ontwikkelen tijdens spoken word-optredens. Daar ben ik ook begonnen met zingen. Ik vond dat als je de hele tijd maar aan het praten bent, dat het beter overkomt als je er wat melodie aan toevoegt. Je moet ook variëren; je lichaamstaal is heel belangrijk en je moet stiltes toepassen, dan weer snel praten, dan weer langzaam, dan weer schreeuwen en dan weer zingen.

Het valt me op dat je steeds meer richting de singer-songwriter kant opgaat. Je gebruikt steeds minder woorden in je nummers. Minder is meer?

Ja, precies dat is het, minder is meer. Ik vind het nog steeds te gek om te freestylen. Dat doe ik overal, op de radio, in de bus. Maar als ik een liedje schrijf dan wil ik communiceren en dan is het hoe simpeler hoe beter. Voor mij is het een uitdaging om zo te schrijven, het is moeilijk! Met Disposable Heroes (Of Hiphoprisy: vorige band, red.) schreef ik The Winter Of The Long Hot Summer. Dat nummer is elf minuten lang, het is een lange rap zonder refrein. Zo heb ik heel veel teksten geschreven. Een paar jaar geleden ben ik begonnen met gitaarspelen en dan gaat het meer om de melodie. Ik ben gek op de grotere songwriters als Bob Marley die nummers maken die universeel en tijdloos zijn, omdat ze simpel zijn. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/576 Publicatiedatum 11 juli 2003 Tekst Max ‘Maximus’ Ohlenschlager Beeld ANTI Records

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

335

DE VISUELE DEF P Op een druilerige maandagmorgen heb ik een afspraak met Def P, icoon van de nederhop. Ik wil een uurtje met hem lullen over zijn andere kant: De Visuele Def P. Ook op hetgebied van graffiti, vormgeving en illustratie is hij een toonzetterbinnen de Nederlandse hiphopscene. Onder de naam Destroy schreef hij graffiti. Na zijn grafische opleiding begonnen in de reclamewereld en dit jaar exposerend met Peter Pontiac en Juice. Wat is het dat Def P tekent?

Vertel eens over de periode dat je voor reclamebureaus werkte.

Het zat zo: ik was werktekenaar bij Fisher & Matthaei. Dat was een studio in Amstelveen, een van de betere. Die werkten eigenlijk voor alle grote reclamebureaus en het was echt een uitwerkstudio. Ik was dan altijd de lul die het uit moest voeren. Bij ons kwamen altijd al die artdirectors langs in hun dikke BMW’s en vette Mercedessen. Die kwamen dan echt letterlijk met een potloodkrabbel op een papiertje en een of andere slogan van de copywriter en daar moest dan een mooie advertentie van gemaakt worden. Wij maakten dan gewoon die advertentie en dat was het eigenlijk, weet je. Gewoon de hele dag keihard doorwerken. Altijd overwerken. Ik draaide echt 60 uur per week daar ofzo, weet je. Minstens! Het was echt wel een hondenbaan hoor. Ik baalde er op een gegeven moment ook van. Zoals ik al zei: die klojo’s die met zo’n potloodschetsje aankwamen reden allemaal in dikke auto’s en ik kon echt net een fiets

336

Smoelwerk Best of HIJS

betalen. Ik verdiende toen 1400 gulden in de maand.

Bruto! Haha. Minimum jeugdloon. Knippen, plakken, wax-coaten. Ik heb me echt de pleuris gewerkt daar, maar ik was blij dat ik ook weer wat anders ging doen. Ik zat net in die jaren dat het klassieke werktekenen eruit aan het gaan was. Wij waren nog één van de laatste studio’s van Nederland die dat deden en op een gegeven moment moest ik ook omschakelen naar de Mac. En ik bleef maar dat kutsalaris houden en ik moest steeds harder werken, dus ook nu hele dagen achter de computer en daar hou ik niet zo van. En ondertussen ging het steeds beter met Osdorp Posse. Op een gegeven moment had ik een punt genaderd, waarop ik meer verdiende met m’n hobby dan met m’n werk. Toen dacht ik: Nu wil ik het omdraaien. Nu wil ik gewoon fulltime voor de muziek gaan. Ik ga gewoon grafisch vormgeven als hobby. En sindsdien heb ik ook alleen nog maar T-shirts, posters, flyers, truien en albumhoezen gedaan. Meer m’n eigen dingen.

Hoe staat je reclameverleden in verhouding tot je teksten en houding, die uitstralen tegen commercie te zijn?

Dat is eigenlijk wel een beetje een denkfout die veel mensen maken. Ze denken altijd dat ik tegen commercie ben in het algemeen, maar dat valt echt wel mee. Ik ben juist tegen commerciële muziek. De reden is heel simpel: muziek is een kunstvorm en dat moet echt vanuit je hart komen. Vanuit een soort drang naar creativiteit of originaliteit. En niet zo van: we gaan eens even op rages inspelen, een gat in de

lachen om die naïeve mannetjes die roepen: wij willen underground blijven. Besef je wel wat je zegt?

Dat zou betekenen dat jij nooit opgepikt wil worden door de media en zelfs al zou je dat niet willen en je maakt hele goeie platen, dan pikken ze het toch wel op als het interessant genoeg is wat je doet. Dus expres underground blijven is meestal een excuus, een soort deken, van bands, waarmee ze hun gebrek aan talent verschuilen. Een soort camouflagenet.

Het klinkt wel stoer: wij zijn underground!, maar heel veel groepen vergeten dat underground zijn niet iets is waarvoor je kiest, dat is iets wat je overkomt. Een

ander bepaalt eigenlijk of jij underground bent of niet.

Als jij in de Pietje Puk Crew zit, waar niemand van gehoord heeft en de Nieuwe Revu wil in één keer een special over jou maken en je wordt opgepikt door de radio, en TMF begint in één keer je shit te draaien, probeer dan nog maar vol te houden dat je underground bent.

Hoe belangrijk is het image, het visuele plaatje, vandaag de dag?

Voor mij totaal niet. Hiphop heeft veel elementen en mode is er daar duidelijk één van. Maar dat heeft me

markt vullen en wat poen scheppen met een hip clippie. Dat is wat mij tegenstaat in die muziekwereld.

Dat alles alleen om de poen draait. Maar ik ben niet tegen commercie. Dat is onzin. Dan zou je ook tegen het promoten van je eigen plaat zijn. Dan zou ik ook geen posters maken en flyers. Als je een cd hebt en je bent trots op die cd en je wil dat mensen ’m horen, dan moet je ’m wel promoten. Anders weet niemand dat-ie uit is. Ik denk dat als artiesten zeggen dat ze tegen commercie in het algemeen zijn, dan zou je ook nooit van ze gehoord moeten hebben. Daar wordt het al tegenstrijdig.

En jullie ‘huisstijl’?

Dat vind ik wel erg belangrijk, maar dat komt door m’n beroep als grafisch vormgever. Ik heb lang nagedacht over ons logo. Dat is ook echt een soort symbool geworden. Ook onderdelen eruit, zoals die ossenkop. Ik heb net de kroon op m’n rug laten tattoeëren. Ik ben wel veel met symbolen bezig. Ik heb voor mezelf ook een soort logo: een microfoon die uitloopt in een vulpen met twee vleugels eraan. Dat is echt mijn logo. Het Def P symbooltje. Die gebruik ik bijvoorbeeld ook als ik een schilderij maak. Ik vind het namelijk ontzettend lelijk om rechtsonder in de hoek je handtekening te zetten. Dat vind ik vaak een schilderij verpesten. Ik verwerk dat symbooltje van mij altijd in het schilderij. Dat kan heel subtiel zijn. Het kan op iemand z’n ring staan ofzo, of op iemand z’n T-shirt, maar ik verwerk het altijd erin. Desnoods als graffiti op de muur. Ik wou altijd al een symbool voor mezelf hebben. Net zoals Osdorp Posse. Een eigen ding. En dat ontstond in de tijd van Het Ware Aardverhaal. Toen heb ik dat meteen als hoes gebruikt. In de boeken die ik allemaal gelezen had voor dat album zit ook veel symboliek. Dingen van Inca’s, Maya’s, Egyptenaren. Een en al symbolen. Dus ik dacht: ik wil ook gewoon zo’n vet symbool. En daar gaan we binnenkort ook van die truien van maken met van die geborduurde plakaten. Als je bij een optreden

Dat brengt me bij de moeilijke scheidslijn tussen underground en mainstream. Waar ligt die?

Je kan er oeverloos over door discussiëren, maar ik heb er heel goed over nagedacht. Voor mij is de grens eigenlijk heel simpel. Volgens mij betekent underground ‘onderbelicht door de media’. Dus in feite hadden de Spice Girls underground kunnen wezen, als ze nooit aandacht hadden gekregen.

Commercieel of niet-commercieel heeft eigenlijk niet zoveel met wel underground of niet underground te maken. Bijvoorbeeld: Rage Against The Machine is echt superberoemd geworden. Dat houdt niet in dat ze commercieel zijn. Want wat zij doen, zo fokking hard en zo maatschappijkritisch, dat kun je moeilijk commercieel noemen. Als je het omdraait dan zou een Vengaboys-achtig groepje dat het niet maakt, underground zijn. Dan wordt het allemaal zo vaag en daarom is het voor mij juist heel duidelijk: word je opgepikt door de media, ja of nee. Ik moet altijd

29-02-2008 U-Niq releast Het Kapitalisme

altijd het minst geïnteresseerd. Ik ben echt niet zo’n gast die een broekspijp gaat ophijsen of een panty op m’n kop gaat zetten en al die dingen meer. Iedereen moet natuurlijk zelf weten wat-ie doet, maar ik heb het zien veranderen van leren pakken met bont naar trainingspakken en dan weer leer met dikke gouden kettingen naar grote overhemden en blokjes-shirts en bandana’s en nu weer naar dure smokings, weet ik veel. Het is steeds weer anders. Nou moet je weer in grote Fubu-shirts lopen en spijkerbroeken die op je knieën hangen. Als wij een videoclip maken - doen we trouwens nu zelf, omdat we goede apparatuur hebben - gaat niemand van ons denken: oh, dan ga ik dit of dat aantrekken. Het is gewoon wat je toevallig aan hebt die dag. Het heeft ons nooit zo geïnteresseerd, weet je. Zelfs als we op een groot festival spelen. No one gives a shit wat je aan hebt.

01-03-2008 Hustle Kidz pakken de volle winst bij Bboy Unit Benelux

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

337

van ons komt dan hangt dat kruis heel groot aan de muur, op vlaggen. We hebben zo’n metalen kruis als decorstuk. Je ziet het op shirtjes terug. Het Ramp-logo op de dj-tafel. Dat geeft toch een bepaald sfeertje. Inderdaad een huisstijl. Het heeft wel wat.

Heel veel bands missen dat ook. Herkenning is wel belangrijk. Dat beseffen veel gasten niet.

Ondanks dat het visuele aspect van de hoes van een album belangrijk is, zie je een paradoxale ontwikkeling: eerst groot artwork voor 12-inch daarna maakte de cd alles kleiner. Gaat album-artwork uiteindelijk verloren door het succes van de MP3?

Ik denk dat aan de ene kant verpakking steeds belangrijker wordt, omdat als mensen de keus kunnen maken tussen een echte cd kopen voor 20 euro en een ingebrande voor 1 euro, dan is qua prijs natuurlijk de keus heel snel gemaakt. Wat mensen vaak over de drempel trekt om toch een echte te kopen is ten eerste dat ze fan zijn en zich ook realiseren dat een label en een band niet zonder die inkomsten kunnen. Dat het anders afgelopen is. Een vorm van support. Financiële support. Maar ook willen mensen iets echts hebben. Iets tastbaars. Een mooi product.

En een ingebrande cd is geen mooi product. Dus ik denk dat in die zin verpakking steeds belangrijker wordt. Aan de andere kant kun je het net zo gemakkelijk omdraaien: omdat iedereen inbrandt, maakt verpakking geen reet meer uit.

Je hebt veel logo’s en illustraties gemaakt. Waaronder ook veel collabo’s met Appelmooz. Hoe werken jullie samen?

Ik ben eigenlijk een handmatige prutser, weet je. Ik ben heel graag aan het schetsen en tekenen en knippen, plakken. En hij is echt een computer-wizzkid. Hij kan allerlei technische computer-toestanden die ik gewoon niet kan op de computer. En samen werkt dat heel goed. Ik heb heel vaak ideeën en die moeten heel strak uitgevoerd worden. Dan kan ik thuis wel alles gaan construeren met passers enzo, maar ik kan bijvoorbeeld niet met Illustrator omgaan. Dan ga ik gewoon naar hem toe en hij zet het in no-time in elkaar in Illustrator.

338

Smoelwerk Best of HIJS

Dan ben je nu dus eigenlijk de art director die met een schetsje op een papiertje aankomt. Is dat de manier waarop jullie samenwerken?

Ja, zoiets wel. Als het iets voor mezelf is wel. Bij een Osdorp Posse hoes wil ik gewoon alle touwtjes in handen hebben. Hij doet dan de grafische uitwerking en ik bedenk het. Maar we bedenken ook wel dingen samen. Voor de lol. Of voor een ander. Ik heb altijd wel een idee voor iets. Een schetsje is gauw gemaakt. Ik hoef nooit ergens heel lang over na te denken. Als ik een opdracht heb of een klus, dan krijg ik meteen wel dingen die ik voor me zie. Vroeger op school, dat is er echt ingebrand bij mij, moest je schetsen totdat je een ons woog. Voordat je aan een opdracht begon op de grafische school, moest je soms wel twintig schetsen hebben ingeleverd. Ik had bijna altijd dat m’n eerste idee, de eerste schets die ik maakte de beste was. Dus ik heb mezelf tegendraads, tegen alle schooldingen in aangeleerd (het eerste idee te gebruiken, red.). Het is gewoon een gevoel. Wat bij me opkomt, dat is het gewoon. Het wordt ook vaak vergezocht als je ergens aan gaat doorklooien. Het is persoonlijk denk ik.

‘ Ik ben eigenlijk een handmatige prutser, weet je.

Ik ben heel graag aan het schetsen en tekenen en knippen, plakken.’

In de reclame gaat dat anders?

Als veel mensen zich er mee bemoeien, wil iedereen z’n zin hebben. En iedereen wil ook z’n ego laten gelden: ik heb ook een steentje bijgedragen en m’n mening gegeven. Dat kost klauwen met geld. In de reclame hebben die gasten uurlonen waar je ‘U’ tegen zegt. Ik snap ook niet dat die grote bedrijven dat vaak zelf ook niet door hebben. Word wakker, man! Ga naar iemand die talent heeft, die zet in een dag je logo in elkaar en that’s it.

(Op Jongens Uit De Industrie-toontje): We gaan een concept uitbedenken en dan gaan we met z’n allen

naar de Ardennen in een mooie boomhut zitten en dan gaan we brainstormen. Fuck toch op, man!

Champagne op kosten van de zaak. Het heeft niks meer met creatief zijn te maken. Die gasten gaan helemaal uit hun dak op kosten van de klant. Ik heb het altijd een beetje een raar wereldje gevonden.

Zijn platenlabels dan niet net reclamebureaus?

Een reclamebureau spitst zich puur toe op de reclame en voor welk product het is, interesseert ze geen hol. Als ze maar verdienen aan de reclameconcepten. Een platenmaatschappij brengt echt zelf het product uit. En promoot ook z’n eigen producten.

Die hebben dus veel meer contact en feeling met wat ze doen. Behalve die majors dan. Die weten vaak echt niet waar ze mee bezig zijn. Die hebben meer zoiets van: nou, hier kunnen we wel een slaatje uit slaan. En die pompen dat met veel bombarie op de markt. Ik denk dat er bij de groten niet veel verschil tussen zit.

Het is gewoon money-maken. Wezenlijk verschil blijft dat ze hun eigen product uitbrengen. Kleine platenmaatschappijen doen ook nog dingen echt uit een ideaal. Omdat ze ergens echt achter staan. Dat mis ik vaak wel bij die hele grote dingen. Die weten niet eens wat het woord ideaal betekent. Ideaal is voor hun een grote omzet, ja.

Was je overigens qua hiphop eerder bezig met graffiti of met muziek?

Eerder met graffiti dan met muziek. Met graffiti was ik eigenlijk in 1982 al bezig. Toen was ik 12, maar toen schreef ik al mijn naam en dingetjes op de muren.

Maar het grappige is dat ik geen flauw idee had dat het bij hiphop hoorde. Ik had nog nooit van hiphop gehoord. Ik wist niet wat het was. Pas in ’85 leerde ik wat hiphop was. Toen kwam ik er achter dat die muziek die ik zo tof vond in connectie stond met graffiti. Toen dacht ik: wow, wat een toffe cultuur! Ik vond het heel frappant dat zonder het te weten al die losse elementen me enorm aanspraken. Ik was ook helemaal lijp van breakdancen en electric boogie. Vond ik geweldig, weet je wel. Dan zie je dat het één cultuur is en toen viel bij mij echt het kwartje. Dat is de shit gewoon.

07-03-2008 Release Buitenwesten DVD

Iedere ontwerper/typograaf schijnt een favoriete letter uit het alfabet te hebben. Wat is de jouwe?

Ik denk toch de D. Vroeger schreef ik altijd Destroy. En nu teken ik af en toe nog weleens een Def P piece’je ofzo. En ik was altijd een ongelofelijke fan van Delta. Altijd met de D. Als je een piece neerzet, zijn de twee buitenste letters het belangrijkste. Daar kun je een piece een soort symmetrisch aanzicht mee geven door bepaalde uitlopers enzo. Je hebt dan wel verschillende letters links en rechts, maar je kan er toch een soort van swing aan geven. De D, daar heb ik me het vaakst op gefocused, vanwege Destroy, Delta, Def P.

‘ Dankzij al die crap, en dat geldt natuurlijk ook voor vormgeving, gaan mensen iets wat echt goed is ook extra waarderen.’

Wat vind je van de invloed van internet-design op ‘traditioneel’ grafisch ontwerp. Iedereen kan makkelijk thuis iets zelf in elkaar zetten en publishen?

Er is zoveel crap.

Alles heeft z’n voor- en nadelen. Als je de vergelijking met rap maakt. Iedere boerenlul kan tegenwoordig zo’n mic kopen van een tientje en thuis demo’s opnemen. En dan kun je wel zeggen dat er heel veel crap uitkomt. Allemaal slechte rap. Ik draai het zelfs op de radio gewoon. Dankzij al die crap, en dat geldt natuurlijk ook voor vormgeving, gaan mensen iets wat echt goed is ook extra waarderen, want mensen die echt het vak hebben geleerd, echte goeie vormgevers, kunnen zich nu zo makkelijk onderscheiden van al die mannetjes die een dtp-cursusje hebben gehad. Ik ben er te lui voor, maar in no-time kun je Illustrator leren en een logootje in elkaar flansen. Ik denk wel eens: zal ik het gaan leren? Nee, laat mij maar lekker ouderwets klooien. Ik ben er echt te lui voor. Het trekt me ook niet. Ik ben wat dat betreft een echte handpieler. Je kan alleen maar opvallen als je in een groepje mensen staat. Als je in je eentje bent, kun je je ook niet

onderscheiden van andere mensen. Als er heel veel mensen zijn die crap maken en jij maakt iets moois, dan schiet je er zo boven uit.

Hoe omschrijf jij creativiteit?

Heel simpel: van niets iets maken. Daar draait het om.

Je grafische werk lijkt ook steeds strakker te worden.

Dat komt vaak door m’n samenwerking met Mooz.

Als je dingen in Illustrator maakt, wordt het bijna altijd al strak. Eigenlijk heb ik niet echt een stijl qua vormgeven en tekenen. Ik ben altijd iemand geweest die alles eens wil proberen. Tekenen, schilderen, plakken. Misschien dat een ander wel vindt dat ik één stijl heb. Het zijn allemaal handtekeningen. Wat ik het leukste vind en waar ik het meest van hou?

Lekkere wijven lopen hier de hele tijd voorbij! Dat zijn hele vieze tekeningen. Beetje de Joop Klepzeiker-stijl.

Ik ben een ontzettende fan van Eric Schreurs. Als ik een schilderij maak of een tekening, dan vind ik een mannetje dat zit te schijten met allemaal vlekken op de pot het leukste. Zoals de hoes van Geendagsvlieg.

Dat soort shit. Letterlijk en figuurlijk. Dat vind ik leuk.

Er staat een expositie op stapel van jouw werk met Peter Pontiac en Juice.

Ja! Dat gaat echt heel vet worden. Na de zomer gaat het gebeuren. We zijn echt best wel bezig geweest. We hebben met z’n drieën vijf drieluiken gemaakt. Dus in totaal vijftien schilderijen. En ze hebben allemaal als thema ‘Planeten’. Allemaal bollen, waarop allerlei dingen gebeuren. Heel veel symbolische dingen. Dat soort schilderijen kun je ook helemaal ronddraaien, want je hebt niet echt een horizon. Je kan ze op alle manieren bekijken. Omdat we die bollen steeds in driëen hebben gesplitst kun je ook combineren. Die dingen aan elkaar hangen. Best wel cool. We hebben thema’s als lucht, aarde, water en vuur. Die horen bij elkaar. Juice en Pontiac hebben ook wel symbolische dingen in hun werk. We hebben veel dingen los van elkaar gedaan. Ik doe mijn interpretatie van lucht en Peter en Juice die van hen. Dan komt het bij elkaar en die symbolische dingen gaan dan ook op elkaar werken.

Hele freaky shit gewoon. We noemen ons voor de grap de Globisten. Als reactie op de Kubisten enzo.

22-03-2008 Meet The Streets versus Hiphop In Je Smoel, Off_Corso Rotterdam

Wat spreekt je aan in het samenwerken met andere beeldende kunstenaars?

Dat je altijd tot een eindresultaat komt, waar je in je eentje nooit aan toe was gekomen. Je stuurt elkaar.

Je beïnvloedt elkaar. Je schildert ook letterlijk dingen samen en soms ook stukjes over elkaar heen. Zoals bij graffiti-jams. Je weet eigenlijk als je met z’n drieën aan één doek werkt geen van drieën hoe het uiteindelijk eruit komt te zien. Terwijl een tekenaar of schilder vaak heel erg gewend is om het plaatje datie in z’n kop heeft op het doek te projecteren. En die gaat net zo lang schilderen tot er op het doek staat wat er in z’n hoofd zit. Dat is de kunst van het uitbeelden.

Met z’n drieën is het veel spannender. Dat is de kick ook een beetje. Je hebt geen plaatje. Je gaat schilderen. Ik doe dan een metrotrein die als een wurm door de aarde heen kronkelt, Peter doet de gebouwen op de achtergrond en Juice maakt ondertussen een piece op de trein die ik aan het schilderen ben. En mensen in de ramen. Het gaat een eigen leven leiden.

Een tijd geleden verscheen je stripalbum Verfallstad.

Denk je dat je ooit nog een Verfallstad 2 gaat uitbrengen?

Ik denk het niet, maar zeg nooit nooit. Het hangt ervan af hoe ik in m’n werk reil en zeil, zeg maar. Ik leef op dit moment nog van muziek maken en dat doe ik al jaren, maar het is zo moeilijk de laatste tijd dat het mij niet zal verbazen dat het een keer helemaal spaak loopt en dat ik mij gewoon weer bij Randstad moet melden voor één of ander kutbaantje. Dan zal muziek natuurlijk weer hobby worden en hou ik natuurlijk meer tijd over en dan ga ik misschien weer meer tekenen.

Zeg nooit nooit, maar ik heb Verfallstad gemaakt tussen al m’n werkzaamheden door. Als een geintje. En dat was ook helemaal geen pretentieus ding. Dat zie je ook wel. Het was meer de kick van het uitbrengen. Ik heb het ook als vriendendienst gedaan voor bladen van een vriend van mij. Het is niet zo dat ik in één keer de striptekenaar wilde uithangen. Ik ken echte striptekenaars en die hebben wat dat betreft meer talent in hun pink dan ik in m’n hele lijf. Striptekenen is één van de moeilijkste en meest onderschatte beroepen, denk ik.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

339

Wat gaat je makkelijker af: het schrijven van een rap of het maken van een schilderij?

Het schrijven van een rap. Absoluut. Ik ben meer gefocused op woorden dan op beeld. Dat zit ’m in talent, denk ik. Elk mens heeft talent voor iets en ook dingen die je minder goed kan. Je kan soms ook meerdere dingen heel goed, maar je hebt altijd een soort specialiteit, waarin je uitblinkt. Dat is echt waar je je het meest in thuis voelt. Voor mij is dat toch wel met taal bezig zijn.

Ben je een soort Uomo Universalis, zoals Leonardo da Vinci, waar je jezelf al eens met een vette knipoog mee vergeleek?

Het is altijd raar om over jezelf als talent te lullen.

Daarom zeg ik net dat elk mens talenten heeft en het is maar net hoe je er mee omgaat. Wat je er mee doet.

Wat je er ook uit krijgt. Ik ben niet heel bewust bezig met hoe ik herinnerd wil worden. Ik ben iemand die doet waar-ie zin in heeft. En ik maak net zo makkelijk een theaterstuk, als een column of een schilderij of een logo. Muziek gaat me wel heel makkelijk af. Ik hoop dat ik herinnerd zal worden als iemand die alles op creatief gebied heeft uitgeprobeerd. En daar altijd ook wel lol in heeft gehad. Ik probeer met alles wat ik doe wel iets te zeggen. Zelfs wat voor sommige mensen overkomt als iets nietszeggends. Neem bijvoorbeeld Bubbelbad.

Heel veel mensen riepen dat het commercieel en inhoudsloos was. Altijd lopen zeiken. In Bubbelbad zit eigenlijk toch een hele vette knipoog en een diss naar die hele industrie, weet je. Het is bijna net zoiets als One Day Fly van Jack Spijkerman. Zo makkelijk is het nou om een hitje te scoren als je met van die luchtige deuntjes komt met lalala-refreintjes. Ondertussen zeik ik al die wijven wel gewoon af. Dat is een bepaald soort humor die mensen wel of niet snappen. Als je dan ziet wat voor commentaar je af en toe krijgt, van gasten die je letterlijk je graf in wensen, omdat je een nummertje hebt gemaakt wat hen niet aanstaat. Waar gaat het allemaal over? Het is maar muziek, jongens.

Ik ben niet op aarde om hun te plezieren. Ik doe gewoon m’n eigen ding en als je het niet tof vindt, dan koop je het niet en dan luister je het niet. Maar sommige mensen hebben een soort houding van: ‘Jij

340

Smoelwerk Best of HIJS

19-04-2008 Brainpower releast Hart & Hard

moet doen wat wij goed vinden.’ Die draaien het helemaal om. Normaal gesproken ben je een fan van iemand, omdat je waardeert wat die persoon maakt.

Sommige mensen denken: ik ben jouw fan, dus jij moet doen wat ik goed vind. En ik hou van hardcore shit, dus jij zal de rest van je leven hardcore shit maken. Terwijl jij je als artiest juist probeert te ontwikkelen en veelzijdig wil zijn. Dat snappen sommige mensen niet helemaal. Dat botst een beetje.

Dat hou je altijd. Er zijn maar weinig groepen waarvan mensen hun leven lang fan blijven. Of het moeten mensen zijn die dat juist tof vinden om een artiest zich te zien ontwikkelen.

Je bedacht termen als ‘skankhop’, ‘rapperette’ en zelfs ‘open haard hiphop’. Hoe zou je jouw illustratiestijl in één woord kunnen vangen?

De ene keer ben ik met strakke lijnen bezig en de andere keer met vieze poepspetters. En dan weer echt in graffiti-stijl met van die b-boy poppetjes enzo. Ik kan m’n eigen stijl niet omschrijven. Ik vind ook niet van mezelf dat ik één stijl heb ofzo. Als ik kijk naar het werk van Juice of Delta, gasten waar ik echt veel waardering voor heb, of Eric Schreurs of dat soort mensen. Die hebben echt een heel herkenbare stijl.

Zelfs Herman Brood ofzo. Waar ik dan weer helemaal geen fan van ben. Je ziet van een kilometer afstand al dat het een Herman Brood is. Ik denk niet dat ik dat heb. Ik probeer van alles. Ik denk zelfs dat ik qua rappen niet één stijl heb. Een rapper herken je vaak meer nog aan z’n stem, dat is net zo persoonlijk als een vingerafdruk. En je accent ook. Dat is ook iets persoonlijks en daar herken je mensen snel aan, maar qua flow, woordgebruik, thema en inhoud kun je natuurlijk zo veranderlijk zijn als de pest en ik doe dat ook bewust. Elke keer als ik een plaat maak of een nummer schrijf probeer ik weer thema’s aan te snijden waar ik me nog nooit eerder mee bezig heb gehouden.

Probeer ik weer andere flows uit. Dan weer heel snel, dan weer langzaam. En dan weer old school. En dan weer hakken. Dan weer vloeien. En dat houdt het ook interessant, vind ik. Ik denk dat mijn stijl, als ik het dan toch in één woord moet vatten ‘veranderlijk’ is.

05-05-2008 Spacekees releast Meer Ruimte

In Nederland is naast Herman Brood ook bijvoorbeeld Peter te Bos (Claw Boys Claw) actief als muzikant én grafisch vormgever. Blijkbaar ben je geen uitzondering.

Nee, dat is echt zo. Ook bij veel punkbandjes zie je het vaak. Ik ben er van overtuigd dat als je snapt hoe je iets wat in je hoofd zit op papier kan krijgen, door middel van schetsen of plakken of wat dan ook, dan snap je ook hoe je iets dat je in je hoofd hoort op band kunt krijgen. Of iets wat je in je hoofd ziet gebeuren, hoe je dat op film kunt krijgen. Creatieve beroepen verschillen in essentie niet veel van elkaar. Of je nou regisseur bent of schrijver of tekenaar. Elke vorm van iets maken begint in je hoofd en je moet het tastbaar maken. Je moet een ander eigenlijk laten zien wat jij in je hoofd hebt. Of laten horen. Dat is het hele eieren eten. Als je het één kan, weet je meestal ook hoe het andere werkt. Ik denk dat iemand die talent heeft met grafisch vormgeven, dat je die zo kunt leren hoe je beats moet maken bijvoorbeeld. Hij zal nooit een tweede Premier worden ofzo, maar hij kan het wel leren en snappen. En dan is het aan de persoon zelf of-ie dat talent echt kan uitbouwen. Niet iedere gitarist is een Jimi Hendrix. En zelfs met rappen merk ik dat hoe lang je het ook doet, je kunt het blijven uitbouwen. Ik rap al vanaf 1986 en ik merk dat ik nog steeds dingen leer en dingen begin te snappen. Het wordt wel steeds kleiner, zeg maar, steeds meer in details, want in het begin leer je natuurlijk hartstikke hard. Je eerste demo’s klinken kut, maar die groei gaat echt zo omhoog. Op een gegeven moment gaat die lijn steeds minder hard, maar je blijft doorleren. Dat vind ik het mooie er van. •

Publicatiedatum 19 juni 2003 URL hiphopinjesmoel.com/articles/542 Tekst en portret Jean Pierre ‘JPK’ Kin Schilderijen Def P

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

341

cunnin lynguists Het is niet echt mijn stylo om over onze ‘eigen’party’s een review te schrijven want dat laat ik liever aan andere mensen over.

Desondanks wil ik iedereen wel even meenemen naar de vier dagen die de CunninLynguists in ons land doorbrachten.

Je kan het zien als een verslag van begin tot eind dus ga je mee of whut?!

De CunninLynguists is een groep uit het zuiden van Amerika en hebben twee zeer dope albums op hun naam staan: Will Rap For Food en Southernunderground . De huidige formatie bestaat uit producer Kno en de mc’s Mr. SOS en Deacon. Wij (HIJS, Stichting Aight en Soul Control) waren van mening dat deze crew naar Nederland moest komen voor twee exclusieve shows, et voilà.

‘ Op stap met één van de vetste groepen uit het zuiden van de states!’

Dag 1: Schiphol/Den Haag/Delft Donderdagochtend zouden de CunninLynguists aankomen op Schiphol en ‘s avonds stond hun eerste show in Speakers (Delft) op het programma. De treinen naar Schiphol hadden weer de nodige vertraging en aangekomen op het vliegveld bleken de tijdschema’s veranderd te zijn. Anyway, één lid zou rond 10:00 uur aankomen en de rest van de crew zou met een andere vlucht rond 10:30 landen. De eerste vlucht was aangekomen en na verloop van tijd was het vliegtuig leeggelopen, maar er was geen teken te bespeuren van onze man. Damn! Hij zou toch niet zijn vlucht gemist hebben? Echt veel konden we

342

Smoelwerk Best of HIJS

16-05-2008 Manu releast De Vloek Op De Overvloed

niet doen, dus dan maar wachten op de tweede vlucht waar de andere CunninLynguists-leden in moesten zitten. Na ongeveer 20 minuten wachten kwamen er vier CunninLynguists door de gate: Yihaaaaaaaaw!

‘Vier leden?’, hoor ik iedereen al denken. Yeah! Naast de 3 CunninLynguists-leden was Cashmere the PROfessional ook van de partij; een bonus dus!

Vanaf het moment dat zij door de gate kwamen was de sfeer gezellig en de eerste vragen over legaal blowen in Nederland werden richting ons afgevuurd.

Op naar de trein die ons naar Den Haag vervoert, de plek waar de groep de komende dagen zou verblijven.

Cashmere was wel geïnteresseerd in de Nederlandse taal en hij vroeg zich af hoe je tegen een dame moest zeggen hoe mooi zij wel niet was. Dankzij een hilarische uitleg en hilarische pogingen van Cashmere vloog de treinreis voorbij. Ondertussen had de rest het idee dat zij in een metro zaten in plaats van de trein, vanwege de vele stops. Verder bleek in de trein dat het heel weinig had gescheeld of deze trip had niet door kunnen gaan. Het was namelijk de eerste keer dat CunninLynguists zou optreden buiten Amerika en niemand had een paspoort. Dit paspoort was op het laatste moment geregeld en werd een dag voor vertrek bezorgd. In Amerika heb je namelijk genoeg aan je rijbewijs en je social security card.

De reis was lang geweest en men was blij dat het hostel in zicht was, zodat ze hun kamer konden opzoeken. Wij hadden er eigenlijk op gerekend dat iedereen lekker ging uitrusten, maar de mannen wilden Den Haag gaan verkennen. Aight! Op naar de gewilde coffeeshops dan maar of gaan we eerst toch maar een

06-06-2008 t/m 08-06-2008 The Notorious IBE

hapje eten? Uiteindelijk zaten we in een soort van shoarmatent en Deacon viel bijna van zijn stoel toen hij een ei aantrof op zijn bestelde hamburger. ‘What the hell is this?!’ Het deed mij allemaal denken aan de film Pulp Fiction waar John Travolta aan Samuel L. Jackson uitlegt dat Nederlanders mayo bij hun patat eten. Na het eten op naar een geschikte shop waar Cashmere hopelijk zijn Super Skunk zou vinden. Kno was inmiddels vertrokken naar zijn kamer, omdat de reis teveel energie van hem had gevergd. Mr. SOS, Cashmere en Deacon waren zo blij als een kind bij het opsteken van een paar voorgedraaide joints. De Amerikanen konden niet geloven dat de politie ze niet kon oppakken voor het roken van wiet op straat. Ze voelden zich een soort ‘untouchables’.

Er wordt vaak gesproken over de bizarre fastfoodneiging van de gemiddelde Amerikaan en dit bleek gerechtvaardigd tijdens het avondeten in de zaal Speakers. Iedereen behalve Kno liet zijn groente liggen en maakte jacht op het vlees. Of Kno dit uit beleefdheid deed of dat hij het echt lekker vond moeten we maar even in het midden laten. Tijdens het eten waren de Last Crewsaders al helemaal klaar met opbouwen en soundchecken. Nogmaals props, want ik heb nog nooit een crew zo punctueel in actie gezien!

Apex was inmiddels ook gearriveerd en na een korte soundcheck was het de beurt aan de CunninLynguists om het geluid te testen.

Over de avond zelf kan ik heel kort zijn: legendarisch. De zaal was goed vol gelopen en het voorprogramma (Apex & Last Crewsaders) had het publiek goed opgewarmd. Boven in de kleedkamer

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

343

bedoeling om naar Leiden te gaan om daar het optreden van Looptroop te gaan bijwonen, maar doordat CunninLynguists de afspraak hadden gemaakt om met de Last Crewsaders de studio in te duiken om fokking acht uur in de ochtend, wilden ze toch even uitrusten. CunninLynguists was zodanig onder de indruk van het optreden van de Last Crewsaders in Speakers dat ze graag een track met de Brabanders wilden opnemen.

was het duidelijk dat wiet niet de overhand had genomen, want vlak voor het optreden dropte Mr. SOS een dope beatbox, zodat Cashmere en Deacon dope freestyles konden droppen. Maximus Prime hypte het publiek goed op en het Europese debuut van de CunninLynguists was een feit! Vanaf de intro tot de track Seasons was het publiek mad live en vloog de energie in de rondte. In totaal dropten de mannen 21 nummers waaronder een aantal tracks die nog nooit live waren gedaan! Mic Like A Memory om een voorbeeld te noemen. Kippenvel was meerdere malen aanwezig en de heads in de menigte schreeuwden de teksten mee alsof we hier te maken hadden met een mad bekende crew: that shit was beautiful…

Na afloop vloog de merchandise als zoete broodjes over de toonbank en binnen no time waren alle T-shirts en het album Will Rap For Food UITVERKOCHT! Dag 2: Den Haag/Amsterdam The day after was genieten geblazen: de CunninLynguists konden nog steeds niet geloven dat er zoveel mensen waren geweest en dat iedereen zo hyped en enthousiast was. Op naar Amsterdam om te chillen in de nodige shops. Dreadrock was wel een dope spot om even bij te komen, een potje pool te spelen en het nodige bier en wiet te nuttigen. Het leek er sterk op dat deze boys niet kapot te krijgen waren, want er was geen greintje vermoeidheid te bekennen.

Na het eten bij een Chinees, een ontmoeting met wat bezoekers van de show in Speakers en het schieten van de nodige toeristische flicks, zat bijna iedereen in de auto richting Den Haag. Het was eigenlijk de

344

Smoelwerk Best of HIJS

09-06-2008 Osdorp Posse maakt bekend te zullen stoppen

Dag 3: Den Haag/Tilburg Zoals afgesproken stonden de Last Crewsaders om 08:00 uur in de ochtend voor het hostel te wachten op CunninLynguists die geen wekker bij zich hadden en zich daardoor hadden verslapen. Niet iedereen was van de partij want Kno had andere prioriteiten. De drie mc’s waren op weg naar de studio waar de collabo zou moeten gaan plaatsvinden. Rond een uur of drie in de middag vertrokken wij samen met Kno richting 013 Tilburg om te gaan soundchecken voor het optreden dat die avond zou plaatsvinden.

Aangezien Kno nog niet ontbeten had, was een stop bij de McDonald’s noodzakelijk en dat bracht weer een leuke discussie op gang. Kno was namelijk van mening (en hij was niet de enige) dat alles in Nederland beter is dan in Amerika, zelfs de fastfood was beter volgens hem. Iets later aangekomen dan gepland zaten de andere CunninLynguists lekker achterover in hun kleedkamer. De opnames waren goed gegaan en iedereen was tevreden al waren de members wel een paar keer bijna in slaap gevallen.

De soundcheck verliep wederom goed en de niet kapot te krijgen Amerikanen (althans zo leek het) gingen maar even pitten. Net wakker en met wat eten achter de kiezen, was het tijd voor een interview met HIJS, dat ook erg koel verliep. Last Crewsaders en Apex vormden net zoals in Delft het voorprogramma en de zaal was aardig gevuld. De Last Crewsaders zag ik nu voor de tweede keer en weinig crews in Nederland staan zo hun mannetje als zij. De show is tot in de details voorbereid en ze weten wat rocken is! Apex had wat problemen met het geluid, maar dit loste hij op een humoristische wijze op en hij gaf een betere show dan in Delft. De show die volgde van CunninLynguists was identiek aan Delft en het publiek, dat veel minder

14-06-2008 DJ Irie winnaar DMC Benelux, Melkweg Amsterdam

hyped was dan in Delft, gaf toch wel veel love en dat werd erg gewaardeerd. Na afloop werden er weer goede zaken gedaan qua merchandise en volgde er nog een interview met iemand van een Duitse hiphopshow. Ditmaal werd er geslapen in Tilburg, maar dit gebeurde pas na wat potjes pool en de nodige drankjes in het centrum van Tilburg.

Dag 4/5: Tilburg/Den Haag/Schiphol Iemand van 013 zou CunninLynguists naar Den Haag brengen. Dit gebeurde ook, maar de auto kreeg pech langs de weg: erg balen zou je zeggen! De heren hadden de grootste lol en zo brak de laatste avond in Nederland aan. Wederom de studio in om het een en ander op te nemen en Cashmere vroeg zich nog af of hij binnenkort langs kon komen om zijn hele album op te nemen dus wie weet, hehe. Het werd laat in de studio en de volgende dag wachtte het vliegtuig naar Atlanta weer. De dagen waren voorbij gevlogen en iedereen had het enorm naar hun zin gehad, deze dagen waren de shit geweest! Het meest dope was eigenlijk nog dat de CunninLynguists zo down to earth waren. Ze waren gauw tevreden, vonden alles geweldig en hadden al die support niet verwacht in Nederland. •

Publicatiedatum 3 december 2003 URL hiphopinjesmoel.com/articles/792 Tekst Dave ‘Yid’ Vanderheijden Beeld Jean Pierre ‘JPK’ Kin

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

345

mike REDMAN Soms zijn er mensen binnen hiphop die achter de schermen keihard werken en zich in het openbaarafzijdig houden. Een van die mensen is Mike Redman, die al tientallen projecten op zijn naam heeft staan. Wij vonden het dan ook de hoogste tijd om deze man aan de tand te voelen...

Wie is Mike Redman?

Zo, dat is moeilijk te zeggen. Ik hou ervan om zoveel mogelijk verschillende dingen te doen. En dat als ik dan op mijn sterfbed lig en iemand vraagt me wat ik nog zou willen doen, dat ik dan kan zeggen dat ik dat al heb gedaan.

In welk jaar is hiphop voor jou begonnen?

Ja, dat is er eigenlijk met de paplepel in gegoten. Via vrienden en familie kwam ik in aanraking met tapes die werden verspreid en die kopieerde je dan. Een hele selectie tapes was wel aanwezig!

Wat waren de eerste dingen die je hoorde in het algemeen?

Rock Steady Crew! was mijn eerste, eigenlijk mijn tweede singletje. Dat was gewoon helemaal te gek! Als klein jongetje meteen die moves nadoen bij de tv met een kartonnen doos. Het is natuurlijk nooit wat geworden met mij, dat breakdance.

Dat is volgens mij ook het enige, want voor de rest doe je ongelofelijk veel dingen: je hebt een documentaire gemaakt, je organiseert dingen, je hebt cd’s uitgebracht, waarmee is dat allemaal begonnen?

346

Smoelwerk Best of HIJS

Het is begonnen met een cassettedeck en volgens mij de eerste plaat van Public Enemy. Daarmee ging ik loopjes maken met de pauze knop en tapes knippen en omdraaien, gewoon een beetje experimenteren. Op die manier kon ik instrumentals maken. Ik heb wel gemerkt dat die beperkte middelen later toch van pas komen op een andere manier. Er waren ook al gasten bezig met een drumcomputer en die had ik zelf niet, die haalden gewoon dingen uit die drumcomputer waarvoor die helemaal niet geschikt was. Dat is misschien wel weer het nadeel van het digitale tijdperk: je kan minder experimenteren met de hardware zelf, of ik heb er niet genoeg verstand van, maar dat was voor mij wel een hele belangrijke basis. En ik ben begonnen met drummen op een heel cheap drumstelletje, ooit een keer tweedehands gekocht. Op een gegeven moment moest ik al snel alle beats maken voor school en dat is uitgegroeid tot het produceren.

Wanneer is Rotterdam Redrum precies begonnen?

Wat was de belangrijkste gedachte erachter?

De mensen die Redrum vormden die waren al heel lang bezig, ook onder andere namen zoals P-Mode.

Hij zat bijvoorbeeld vroeger in Guaranteed Raw en die hadden een 12-inch uitgebracht in ’90 of ’91.

Eni-Less heeft ook een lang verleden en heeft een achtergrond als gitarist in veel bands. Ik zelf heb ook in metalbands gespeeld terwijl ik ook altijd naar hiphop luisterde. Ik vond het begin van house ook wel interessant, dat klonk lekker rebels en daar hou ik toch wel van. Daar hoef je nu ook niet meer bij mij mee aan te komen. In de jaren 90 werd er vanuit die

losse groepfeesten georganiseerd, de Redrum parties.

Dat is echt gefocust op die underground stroming dus geen R&B bijvoorbeeld. Zelfs voor de beetje standaard hiphop-luisteraar misschien zelfs iets té af en toe. Die hardcore underground stroming moest naar boven worden gebracht en het was precies een goede timing, want parties werden niet meer georganiseerd op die manier. Uiteindelijk bleek het eigenlijk een toevalstreffer en ontstond er een grote aanloop. Er was ook een periode dat voordat de deuren open gingen, gasten buiten stonden te beatboxen en te freestylen.

Dat was echt te gek! Nu heb je dat wel incidenteel, maar in Rotterdam niet op een continuë basis.

Hoezo niet?

Sowieso zijn de clubs vrij moeilijk als het om hiphop gaat. Toen ging dat wat makkelijker, want die smaak lag anders. Nu heb ik het idee dat het allemaal ‘fashion’ is geworden en dat er mensen komen die niet eens van hiphop houden. Ik weet nog wel dat ik bij de latere parties niet meer kon zien aan wie ik flyers moest uitdelen, omdat iedereen er wel hiphop uitzag.

Uiteindelijk zijn we op het hoogtepunt gestopt met die parties. Ten eerste omdat we ons wilden focussen op het platenlabel waar we net mee waren gestart. En omdat ik toch ook wel zag, doordat mensen erachter kwamen wie achter die parties zaten, dat het moeilijker werd om het neutraal te organiseren.

Wie zitten er nu in de Redrum crew?

P-Mode, Eni-Less, Unorthadox, th’Acquisition en heel veel mensen die we erbij betrekken. Die iets bij

28-06-2008 Hiphop In Duketown 2, Den Bosch

kunnen dragen en hun eigen specialiteit hebben, zoals cameramensen en grafische ontwerpers. In die jaren hebben we met z’n allen veel contacten gelegd en een netwerk gecreëerd.

Wat was de belangrijkste reden om die eerste cd uit te brengen? Om te laten zien wat Rotterdam te bieden had?

De eerste cd was niet echt een heel serieus project.

Er stonden meerdere stromingen op zoals jungle. Het was meer een frustratie die geuit moest worden. In de tijd van de tapes wilde je gewoon een plaat uitbrengen.

Nu heb je het gebundeld voor jezelf. Als product lijkt het echter. Het slaat nergens op, vooral nu niet, omdat iedereen cd’s kan branden. Maar het was natuurlijk veel moeilijker. Vinyl was even moeilijk als cd. Het kostte veel geld en je moest een minimale oplage laten persen. Nu is het allemaal veel makkelijker.

Heb je het nu over Underground Hits Deel Eén of over een andere?

Ja, dat is een andere, een hele onbekende. Die heette Forever Yours. Een kleine oplage die overigens niet verkocht is, maar alleen is weggegeven.

What about Underground Hits Deel Eén?

Ja, dat is een latere release eigenlijk en die is dan ook veel later verschenen. Dat is meer een compilatie met Rotterdamse acts waarvan het merendeel nog nooit was uitgekomen puur om de scene hier te supporten. Dat deden we dan al door die parties en die cd was weer een extensie daarvan om het weer wat verder te brengen. Zo’n party is natuurlijk een momentopname en een cd kan je altijd nog pakken.

Op die cd staan mindere acts en goede acts om te laten zien wat er aan de hand is in Rotterdam.

Je had echt zoiets van iedereen uit Rotterdam moet op die cd?

Ja, mensen moesten natuurlijk niet te laks overkomen, zodat je geen track kreeg die heel kut afgemixt is. Dus er was wel een soort van selectie natuurlijk. Heel veel mensen waren ook wel heel sceptisch dat we een cd gingen uitbrengen met alleen maar Rotterdamse acts. Maar het was juist de bedoeling om de scene hier te promoten. Er kwamen

06-07-2008 finale Jammin On Beat, Korzo Den Haag

hele goede reacties op die cd toen hij uit kwam en over het algemeen ook goede recensies. Toen hadden we wel zoiets van: ‘Shit, het is er toch wel van gekomen!’

En toen kwam het plan om een 2e deel uit te brengen wat op dat moment financieel niet haalbaar was.

Wat was de belangrijkste reden voor een opvolger?

Om een soort continuïteit te houden, mensen zijn toch doorgegaan met tracks maken en dingen opnemen waardoor het ook een dubbel-cd is geworden. Omdat er 1 jaar tussen zit. Hier staan ook tracks op van acts uit steden buiten Rotterdam zoals Delft, Amsterdam, en dat vond ik ook wel leuk. Het is leuk om de plek waar je bent opgegroeid te promoten.

Maar ik hou gewoon van hiphop in het algemeen. Het maakt niet uit waar het vandaan komt dus vond ik het leuk om acts vanuit andere plaatsen op de cd te zetten. Het zijn er niet heel veel, omdat er zoveel jongens hier bezig zijn. Dus ik wil ook nog een cd maken met specifiek acts buiten Rotterdam.

Maar richt je je dan op die hardcore hiphop waarmee je begonnen bent? Of heb je nu zoiets van ‘het publiek denkt breder dus denk ik ook breder’?

Nou, het is toch allemaal vanuit diezelfde hardcore hiphop smaak eigenlijk dat het wordt gedaan. Het is niet zoetsappig eigenlijk. Als je die cd openslaat zie je wel meteen dat het rugged is. Mensen moeten dat label ook niet zien als iets officieels, het is toch meer de smaak van boys die naar buiten treden door middel van een label en proberen daar zoveel mogelijk mensen bij te betrekken. Maar we zijn geen label om hits te maken en daarom heet het ook Underground Hits. Het is ook een dubbele titel: hits als muziek hits, maar ook de underground hits zoals: het slaat gewoon in.

Het gaat gewoon om die underground tracks, maar ja, smaken verschillen. Heel veel mensen vinden het misschien kut, maar aan de andere kant zijn er mensen die het ook hopelijk kunnen waarderen, omdat het altijd de basis is geweest van de muziek die je nu hoort. Die underground vanuit New York is hier natuurlijk opgepikt en dat is natuurlijk opgenomen met smerige geluiden en crooked decks. Dat is ook weer het mooie ervan: sommige dingen hoeven ook niet mooi te klinken, want als ze weer mooi klinken, heeft het weer niet de vibe

die het zou moeten hebben. We hebben Unorthadox, en die wil vaak zijn tracks ongemixt houden, omdat het dan die echte hardcore vibe en die essentie goed overbrengt. Als het allemaal te clean klinkt, dan is dat gevoel weg. Ik had een keer een beat voor hem gemaakt en die dekte niet de lading waar die track over ging.

Uiteindelijk hebben we die ook niet gebruikt, omdat het gewoon te clean klonk. Het is een keuze en als je hits wil maken, is het totaal onverantwoord. Maar wij maken het voor ons plezier, dus hebben we geen restricties!

Wat gaat er nog uitkomen bij Redrum Records?

Ja, er komt een Redrum Squad album!

Wie zitten daar eigenlijk allemaal in?

De vaste squad daarvan is eigenlijk P-Mode, Eni-Less, Unorthadox, th’Acquisition en ikzelf en daarbij hebben we wat guest mc’s benaderd. En daar hebben we gewoon een track mee opgenomen.

Verder is het gewoon de vaste squad met veel featurings. Verder komt er een solo van Unorthadox uit en van Eni-Less. Er komt een nieuwe Turntablized Tekkel Twee aan: een breakbeat battle plaat. Er komt een jungle/drum & bass plaat uit van mij onder de naam Deformer. Daar komt een 12-inch en album van.

Dat komt allemaal in 2004. Er is net een nieuwe single Enjoy uitgebracht van Redrum Squad met een videoclip maar die wordt door de kerst geboycot doordat de grotere artiesten voorgaan.

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

347

Daar was een clip van gemaakt in het skatepark en moet verschijnen op The Box en TMF? Ja, klopt, nou op TMF niet dat is niet echt de doelgroep en daar ben ik eigenlijk ook wel blij om. Ja, The Box vind ik een goede zender want die geven de kans aan veel beginnende artiesten en veel lowbudget clips.

Laten we het even over de docu Walkmen hebben.

Hoe ben je daarmee begonnen? Hoe ben je aan je materiaal gekomen? Want er was zo veel materiaal!

Het idee was ontstaan om een compilatie te maken van de leukste momenten van die Redrum parties. Op een gegeven moment wilde ik achtergrondinformatie maar toen kwam ik erachter dat niets van die hele hiphop scene van Rotterdam goed was gearchiveerd.

En toen kwam ik op het idee om mensen te benaderen en eigenlijk een plan uit te werken om een documentaire te maken over de geschiedenis van hiphop in Rotterdam. Ik heb ook voor Rotterdam gekozen, omdat ik daar nog een beetje verstand van heb. Van wat zich in andere steden heeft afgespeeld weet ik niet zo heel goed de deal, behalve de essentiële dingen. Het was ook heel moeilijk om een objectief beeld te scheppen en ook een realistisch ding, dus heb ik heel veel mensen benaderd vanuit die old school scene uit Rotterdam. En die verhalen kwamen allemaal overeen, er werd niks gefantaseerd, dus daar was ik wel heel blij om. Die gasten kwamen dus ook uit die oldschool tijd waaronder Edzon, de eerste breaker samen met Henk Bakboord uit Amsterdam. Dat zijn de twee mannen die de elektromoves geïntroduceerd hebben. Van daaruit probeerde ik een chronologisch verhaal samen te stellen naar aanleiding van allerlei gesprekken met mensen die ik sowieso al kende. Het was dus vrij makkelijk om hen te benaderen.

Er zat ook heel veel archiefmateriaal tussen, hoe ben je daar aan gekomen?

Ja, dat was heel erg moeilijk en het duurde ook heel lang voordat ik er mee klaar was. Ik ben ook heel Nederland doorgereisd om in allerlei stoffige keldertjes terecht te komen en ik moest tien keer bellen om ze te bereiken. Mensen wilden weinig uit handen geven omdat niet iedereen weet wie ik ben en

348

Smoelwerk Best of HIJS

waarmee ik me bezig hou. Het was heel moeilijk om het allemaal voor elkaar te krijgen. Uiteindelijk heeft het lang geduurd, omdat ik vond dat er een paar essentiële groepen en beelden in moesten. Zoals CBT, die was moeilijk te krijgen en Bad Boys wat hele belangrijke namen zijn voor eigenlijk heel Nederland.

Maar er is zo weinig gearchiveerd, ook door die gasten zelf, dus uiteindelijk moest ik heel veel kopies maken, ook voor die gasten zelf. Het kwam ook uit vreemde hoeken: ik werd gebeld door mensen en er kwamen zelfs dingen uit België. Ik kreeg al vaak gekopieerde tapes wat dan weer slechte kwaliteit was. Ik ben ook heel erg geholpen door Git Hyper. Hij heeft heel veel materiaal voor mij geregeld.

Ik was op de presentatie, en toen was er ook sprake van dat hij op DVD zou verschijnen, is hier nog steeds sprake van?

Hij verschijnt nog op DVD. Tot nu toe is hij alleen in een gelimiteerde oplage op video uitgekomen. Waar ook nog een kleine joke bij zat, want aan het einde zat nog een kleine pornoclip van drie minuten bij een aantal tapes. Wat vooral op internet de nodige discussies opleverde haha.

Dus jij gaat binnenkort ook pornofilms uitbrengen?

Haha! Nee, het was gewoon een joke. Zo krijg je een beetje dat mensen erover praten, ja toch? Zo geef je ze wat extra’s.

Heb je een releasedatum voor die DVD? Het is de bedoeling dat die DVD rond maart uitkomt.

Er zitten veel extra’s bij, heel veel nieuw ‘oud’ materiaal.

Kan je ook al iets over de DVD vertellen?

Ja, een van de eerste hiphop-events staat erop, in de Arena (nu Nighttown)… Want ik kreeg een band van drie uur, dus ik ging helemaal uit me dak. Daar staan heel veel oude gasten op uit Amsterdam zoals Miker G, maar ook die bassist die later bij Urban Dance Squad zat. Maar ook Dynamic Rockaz. Je kan wel stellen dat het een legendarische tape is. Daarna is er namelijk niks meer georganiseerd. Het was helemaal uit de hand gelopen. Die tent was blijkbaar niet op de hoogte wat de hiphop cultuur inhield. Want gasten kwamen

binnen met spuitbussen en hebben werkelijk heel die tent onder getagd. Met stiften, met bussen, van op de vloer tot in de focking toilet pot aan toe!

Over welk jaar spreken we dan?

1985! Die opnames zijn echt bizar.

Je ziet ook mensen taggen?

Ja, alles, uiteindelijk, toen die party klaar was, hebben ze met groot licht die zaal nog gefilmd. Echt te gek: duizenden tags van verschillende mensen. Je ziet echt mensen rappen, maar ook in black books ontwerpen en schetsen. Iedereen was gewoon bezig.

Staan er ook nog internationale dingen op die tape die er nog in komen?

Nee, het is echt vanuit Rotterdam. Er zijn natuurlijk ontzettend veel artiesten in Rotterdam geweest. Het is puur Rotterdams en dat probeer ik ook wel zo te houden. Er komen ook heel veel videoclips op die nog nooit zijn uitgezonden. Zoals Supersonic Cru die je op de aftiteling zag. Zo zijn er heel veel clips van artiesten die onbekend zijn gebleven. Maar ik probeer ook veel clips toe te voegen van bekende artiesten. Er komt ook een samenvatting van hoe die première was.

Ik was blij dat ik zag voor wie ik het had gemaakt en dat die mensen ook aanwezig waren en er heel goed over te spreken waren. Dat was geweldig. Er waren enkele slechte reacties van mensen die vonden dat ze zelf ook in de docu hadden moeten zitten. Na het zien van die film zijn er nog wel meer gasten bij gekomen die ook in Walkmen hoorden te zitten. Zoals DMX, hij is toch wel echt een icoon. Hij was van Moonrunners en was een echte inspiratiebron voor velen. Niemand had nog van de DMX uit Amerika gehoord, want hij was de eerste! Hij verdient gewoon z’n credits.

Er was ook sprake van dat je een kledinglijn ging doen, is die nog actief?

Was actief, ja. Ik had een kledinglijn, maar ik had geen zin om daar nog meer energie in te steken. Het kostte te veel tijd. Het heeft wel goed gewerkt, want die Redrum shirts waren op een gegeven moment overal. Eigenlijkr zijn er meer gejat, maar ja: dat is een compliment, want mensen willen die shit wel hebben!

Wat wil je nog per se doen? Je hebt al zoveel gedaan de afgelopen jaren!

Ik ga gewoon door met wat ik doe en probeer met nieuwe ideeën te komen waarmee ik mezelf kan verrassen en iets kan bijdragen aan de hele scene.

Is het reëel dat jij een crew formeert en daarmee gaat touren?

Ja, ik had een gesprek met MOJO om een tour te doen. Uiteindelijk is daar iets anders voor in de plaats gekomen, maar het plan loopt nog steeds. Ik wil me nu vooral richten op het label. Zo veel mogelijk dingen uitbrengen en ook de kwaliteit nog meer upgraden.

Meer albums en meer clips maken! Ik heb ook muziek gemaakt voor een kinderprogramma dat nu elke zondag op de VPRO is te zien. Dat is echt voor kleine kids. Om kinderen ook al vroeg in contact te laten komen met hiphop. We proberen in ieder geval ons ding goed te doen zo. Ik ben nu ook bezig met een andere documentaire over een kunstenaar waarin ik zijn visie wil uitbeelden. Het is een erkende Rotterdamse kunstenaar die weer veel respect geniet in de kunstscene.

Wat heb jij dan met kunst?

Ja, ik ben altijd geïnteresseerd geweest in kunst.

Mijn vader is ook kunstenaar en er was altijd materiaal voor handen om te experimenteren.

Denk je dat hiphop over zijn hoogtepunt heen is in Rotterdam en/of Nederland?

Nee, het is zeker niet over z’n hoogtepunt heen. Ik denk wel dat de sfeer veranderd is. Dingen zoals ‘Best Hiphop award goes to Jennifer Lopez and Nelly’. Dat is voor mij meer R&B related dan hiphop. Dus er wordt anders tegen hiphop aangekeken. Het lijkt heel erg populair onder de noemer ‘urban’.

Hoe kijk je daar tegenaan, tegen die term?

Ja het is een zwaar gedateerd ding al. Het dekt ook niet meer de lading waar het om gaat, alles is nu urban. Als ik hoor dat er nu iets ‘urbans’ aan de hand is, heb ik er al geen trek meer in. Het gaat ook helemaal niet meer om de muziek. Het gaat alleen nog maar over politiek, marketingstrategieën, en geld. En

19-07-2008 10 jaar Bomb The Planet

zo kan iedereen een goede hit maken, als er maar genoeg geld in gepompt wordt. Wat ik hoop en wat ik ook denk qua hiphop is dat het weer een stuk experimenteler zal worden, dat het een stukje terug gaat qua sfeer. Je hebt nu natuurlijk The Neptunes.

Dat is al bijna geen hiphop meer, dat is alweer pop.

Iedereen heeft het in de gaten en iedereen wil met ze werken natuurlijk. Als je echt geïnteresseerd bent en verder kijkt dan de Top 40, kom je meer in die underground terecht. Maar daar komt maar een heel klein gedeelte terecht. Dan kom je echt te gekke dingen tegen, dingen als Def Jux bijvoorbeeld. Veel mensen houden er niet van die wel hiphop luisteren.

Ik vind het te gek, omdat het weer een soort pure vorm is. Het is origineel en niet standaard.

Onvoorspelbaar.

En zo zijn er heel veel gasten die bezig zijn en die gasten blijven undercover. Hoeveel goeie platen zijn er in het verleden wel niet gemaakt zoals Public Enemy en Big Daddy Kane en K-Solo, noem maar op. Maar er zijn zoveel artiesten waar ik nog nooit van heb gehoord, want die bleven in Amerika. Ik denk dat hiphop weer een stap terug gaat qua creativiteit dus eigenlijk weer een stap vooruit, vind ik. En dat er meer geëxperimenteerd gaat worden. En dat zou te gek zijn.

Ik had een drum&bass plaat gemaakt en die wilde ik de dag van de releaseparty ophalen, maar het vinyl was niet geperst, omdat volgens hun de beats niet goed liepen. Maar dat was dus met opzet! Dat was dus voor de luisteraar bedoeld. Haha, dus ik had een releaseparty zonder plaat, dat werkte wel weer mee in de recensies, haha, maar dat laat wel weer zien hoe erg bekrompen mensen denken en hoe ze naar muziek luisteren. Als ze denken dat er iets niet klopt, vinden ze het meteen niet goed. Daarom heb ik heel veel waardering voor Dox (Unorthadox, red.), die zingt soms een refreintje vals, maar dat is dan juist de bedoeling, omdat je dan een bepaald gevoel creëert.

Dat het net op die rand zit. Alles moet ‘on the edge’ zijn. Dat is ook wat Redrum Records uitbrengt. Het moet op het randje liggen. Want we hebben genoeg dingen gekregen, zelfs van backup mc’s van Puff Daddy, maar die sound is het gewoon niet voor ons. En ja, misschien zouden we wel een hit kunnen scoren, maar nogmaals: daar gaat het niet om.

29-08-2008 Leids graffitiboek De Leidse School komt uit

Je zou bijvoorbeeld niet een hit willen scoren onder een andere naam om dan meer geld te kunnen pompen in Redrum?

Ja, natuurlijk zitten we daar aan te denken, die kansen zijn er ook wel. Misschien gebeurt het ook.

Maar we zijn ook allemaal heel erg moeilijk met muziek in opdracht maken vaak. We proberen ook heel erg in de gaten te houden, wanneer we een stap te ver gaan en het alleen voor het geld gaan doen. Dat was ook een gerucht dat rondging. Omdat mensen die namen van ons veel zagen staan op flyers, dacht men dat we veel geld hadden. Maar dat is niet het geval.

Dat belemmerde ook gewoon heel veel samenwerkingen. Omdat mensen heel veel geld gingen vragen.

We hebben af en toe net genoeg geld om een cd uit te brengen en proberen die ook zo goedkoop in de winkel te leggen. Underground Hits Back, ligt voor 10 euro in de winkel.

Je hebt het nu over financiële zaken, kun je leven van wat je nu doet?

Ik kan leven van de dingen die ernaast gebeuren.

Zoals dj werk en mc werk.

Het is dus niet zo dat je een baantje erbij hebt.

Nee, ik ben constant met muziek bezig. En het zijn heel veel verschillende dingen. Het is heel vermoeiend en het is niet van: ‘Ok, we gaan lekker drie dagen lang ergens zitten en dezelfde routine uitvoeren.’ Het zijn allemaal verschillende dingen. Het is met pieken en dalen. Het is ook moeilijk om continuïteit in het label te houden. Het kost veel moeite om een steady Nederlands underground hiphop-label op te bouwen. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/576 Publicatiedatum 11 januari 2004 Tekst Dave ‘Yid’ Vanderheijden Beeld Pim Bonten

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

349

IMMORTAL TECHNIQUE In april 2004 haalde HIJS de freestyle koning Mac Lethal (Kansas, USA) en een van de illste underground mc’s van het moment Immortal Technique (New York, USA) voor twee exclusieve shows naar Nederland. Een interview met Immortal Technique kon natuurlijk niet uitblijven.

Bevalt het je in Nederland?

Ja, ik vind het hier cool. De sfeer is wat rustiger, maar jullie gaan wel los bij optredens. Het Nederlandse systeem is een stuk humaner, zeker op het gebied van gezondheidszorg en gesubsidieërde activiteiten.

Amerika en Nederland zijn beide democratieën, maar toch verschillen de landen sterk.

Je weet dus al het nodige van het Nederlandse politieke klimaat? Dat is knap, aangezien je hier nog maar een paar dagen bent.

Ik heb politicologie gestudeerd, vandaar. Mijn major was de EU en het conflict met de Sovjet-Unie.

Vanwege mijn kritiek op Amerika vragen mensen me of ik een communist ben. Maar hoe kan ik een communist zijn op de Russische manier als dat land het Oostblok en het Midden-Oosten op dezelfde manier heeft behandeld als de VS de Zuid-Amerikaanse landen en West-Afrika? Politieke systemen zijn gemaakt om mensen in de greep te houden, het maakt niet uit welk systeem gehanteerd wordt. Rusland gaf niets om de vrijheid van mensen in Polen en Afghanistan, ze vermoordden mensen. Met mijn muziek heb ik het over wat ik zie in mijn omgeving en

350

Smoelwerk Best of HIJS

de rest van de wereld. Wat er in mijn buurt gebeurt weet ik uit ervaring, ik bestudeer wat er gaande is in de rest van de wereld.

Jullie hebben een premier en een koningin als ambassadeurs. Hoe kan het dat de koningin in een paleis woont en de premier maar een klein torentje heeft? Ik vind het interessant om te bestuderen hoe de wereld in elkaar zit. Zo krijg ik meer inzicht in wat mensen in andere landen doormaken. Iedereen heeft weer andere problemen. Nederlanders kunnen niet rappen over wat er gebeurt in New York, die hebben het over wat hier gebeurt. En zo hoort het.

Hoe ben je geïnteresseerd geraakt in politiek?

Ik raakte niet expliciet in politiek geïnteresseerd, maar het was voor mij de manier om te begrijpen wat er allemaal speelde in de wereld. De politieke bijlage van de krant en de geschiedenis van landen vertellen veel.

Geen enkel land is onschuldig als het aankomt op het onderdrukken van Afrikanen en Latino’s.

Nederland is actief geweest in de slavernij en schond de mensenrechten. Dat vergeet ik niet. De hele situatie in Zuid-Afrika is door Nederland begonnen.

Het is opmerkelijk dat de landen die de slavernij zijn begonnen nu veel minder racistisch zijn dan de Amerikanen. Cultureel is het in de VS nog diverser dan hier, dus je zou verwachten dat er meer begrip is, maar nee. Nog steeds is er die puriteinse, blanke, republikeinse kijk op het leven die zogenaamd voor iedereen geldt.

Dus het gaat me niet per se om politiek, want politiek bestaat uit compromissen en die worden meestal niet

‘ Nederland is actief geweest in de slavernij en schond de mensenrechten.

Dat vergeet ik niet. De hele situatie in Zuid-Afrika is door Nederland begonnen.’

gemaakt om het volk vooruit te helpen, maar de carrières van de politici zelf. Ik ben geen politicus, ik ben een ‘Harlem nigga’, ik vertel je dingen zonder opsmuk. Dat Amerika Osama Bin Laden heeft gefinancierd zal je niet op het nieuws zien; daarom vertel ik dat.

reden dat ik succesvol ben is mijn boodschap. Er zijn zoveel misstanden in de wereld waar mensen op gewezen moeten worden.

Op je album en op het podium kom je militant en agressief over.

Ik ben begonnen als battle-mc. In die tijd was ik gericht op het vernietigen van mijn tegenstander en niet op het creëren van mooie dingen. Nu ben ik meer een schrijver, maar heb ik nog wel die destructieve inslag.

Bijvoorbeeld: in een van je nummers vertel je dat de Taliban gefinancierd is door de VS. Wat kunnen we daaraan doen?

Nou, wat we op het moment níet doen. De regering zegt dat we het geld geven om de verspreiding van drugs tegen te gaan. Maar de voornaamste militaire partner in de Afghanistan-operatie was de Noordelijke Alliantie, de grootste drugsverspreider van de regio!

Premier Karzai was een C.I.A.-agent en een bestuurder van Unocal. Nu is hij Dick Cheney’s bitch.

Om een oplossing te vinden moeten we eerst het probleem doorgronden. Ik ben nu pas twee platen ver, dus geef me nog wat tijd.

Maar ik kan je niet helpen met werk- of romantische problemen. Mensen hebben hun eigen problemen en daarom geven ze niet echt meer om de wereld. Maar ze moeten bewust blijven van wat er gebeurt zodat ze van binnenuit kunnen veranderen. Als iedereen dat doet wordt het er een betere wereld op.

In wat voor stemming ben je als je schrijft?

Ligt helemaal aan de track. Het gaat niet echt om wat ik voel op dat moment, maar meer om welk deel van mijn geschiedenis ik wil bespreken. Als ik wil schrijven over wat ik een jaar geleden heb meegemaakt kan ik dat allemaal in perspectief plaatsen.

Na je een paar dagen in actie gezien te hebben valt het ons op dat je alles tot in de puntjes verzorgd wilt zien.

Ja, ik hou er van om alles strak volgens de planning te doen. Ik doe mijn werk en verzaak nooit, datzelfde verwacht ik van iedereen om me heen. Jullie toonden vertrouwen in me door me hier heen te halen, dus geef ik jullie alles zodat we in de toekomst blijven samenwerken. Ik ben niet zo’n type dat dronken op het podium staat, neem mijn beroep heel serieus. De

01-09-2008 Steen releast Muziek Voor Je Moeder

Heb je ook antwoorden?

Ja, maar wat is de vraag?

Ben je een soort éénmansleger, aangezien je alles zelf doet?

Normaal heb ik twee personen bij me om me te helpen, maar dat liet het budget niet toe.

05-09-2008 t/m 06-09-08 2 jaar HIJS Radio met 12 uur durende radiomarathon

Maar controle is belangrijk voor je?

Dat werkt beter ja. Zo kan ik schrijven wat ik wil en hoef ik aan niemand verantwoording af te leggen over de politieke inhoud. Ik heb geen tijd voor dat soort zwakke onzin. In het verleden heb ik het wel meegemaakt. Labels die wilden dat ik een nummer over de oorlog schrapte. Fuck jullie, ik doe wat ik wil doen!

Hoe ben je in contact gekomen met Mumia Abu-Jamal?

Door Awol Magazine. De politie van Philadelphia heeft midden jaren 80 zijn huis gebombardeerd waardoor mannen, vrouwen en kinderen zijn omgekomen. Sindsdien is het leven een grote strijd voor hem. Er is veel bewijs dat in zijn voordeel spreekt, maar hij zit nog steeds vast.

En labels wilden een song over hem niet uitbrengen?

Kun je het ze kwalijk nemen?

Was je teleurgesteld?

Nee, want het is hun werk om bloedzuigers en slangen te zijn. Daarom werk ik voor mezelf nu. Ik zeg niet dat ik nooit meer ergens teken, maar ik wil volledige creatieve vrijheid. Niet omdat ik een control freak ben, maar omdat ik niemand ken die mijn zaken beter regelt dan ikzelf. Als ik die persoon ooit vind ga ik met hem in zee.

Ik heb gehoord dat je broer in het leger zit?

Hij zit bij de marine, dat is een groot verschil. Zij worden als eerste gestuurd. Maar ja, het is wel gek.

We zijn het oneens over veel dingen.

Dus jullie hebben lange discussies tijdens het kerstdiner?

Nee, we laten dat soort onderwerpen voor wat ze zijn, want iedereen mag zijn mening hebben. Hij vindt Bush geen goede leider maar gewoon iemand die zijn werk uitvoert. Veel militairen hebben mijn album en zijn het eens met dingen die ik zeg.

In de VS heb je veel platen verkocht, maar in Nederland horen we je nummers voornamelijk via internet.

Ik heb nog geen Europese distributeur, het is moeilijk om dat voor elkaar te krijgen. Maar je kunt mijn albums wel kopen bij Fat Beats. Hopelijk wordt mijn volgende album goed gedistribueerd en kan ik uitgebreid door Europa toeren. Ik kom terug en vernietig dit land, net als Duitsland dat deed een tijdje terug. Mijn nieuwe album komt eraan! Harlem Nigga! •

URL hiphopinjesmoel.com/interviews/1034 Publicatiedatum 27 mei 2004 Tekst & Beeld Dave ‘Yid’ Vanderheijden Max ‘Maximus’ Ohlenschlager

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

351

PHAROAHE

MONCH

352

Smoelwerk Best of HIJS

06-09-2008 HIJS host podium op The Rhythm The Rebel, Zwolle

De legendarische mc Pharoahe Monch was onlangs in Nederland. Uiteraard voelden wij hemuitgebreid aan de tand over politiek, muziek en zijn toekomst.

Onlangs had ik de eer om één van de (in mijn ogen) grootste mc’s ooit te mogen interviewen: Pharoahe Monch. Hiphopliefhebbers kennen hem van zijn drie Organized Konfusion-albums (Organized Konfusion, Stress: The Extinction Agenda en The Equinox), waarmee hij en zijn partner in rhyme Prince Poetry abstracte hiphop (zoals begonnen door Ultramagnetic MC’s) op een torenhoog niveau brachten. In het kielzog van Organized zijn uiteindelijk groepen als Company Flow en de hele Rawkus-kliek gevolgd met hun onorthodoxe kijk op hiphop. Dat Pharoahe Monch zijn solo-album Internal Affairs op Rawkus uitbracht wekt dan ook weinig verbazing. Voor het eerst in zijn carrière scoorde de mc uit Queens een flinke hit met het aanstekelijke, maar toch ook erg roffe Simon Says.

De afgelopen paar jaar waren geregeld Pharoahe Monch-tracks te vinden op soundtracks en complilaties, en binnenkort komt dan toch echt zijn nieuwe album uit.

Pharoahe Monch heeft op de New Yorkse ‘Highschool of Art and Design’ gezeten, een prestigieuze school waarvoor de leerlingen geselecteerd moeten worden. Op de vraag of deze schooltijd hem als mc heeft beïnvloed antwoordt Pharoahe dat hij dat zeker denkt, omdat kunst voor hem één is, of het nu hiphop, dans of beeldende kunst betreft. Zelf was hij een talentvol illustrator, maar een nog talentvollere mc, waardoor hij in zijn laatste jaar koos om helemaal te gaan voor een rap-carrière. Dit leidde tot onbegrip bij een aantal familieleden, die vonden dat hij op deze manier zijn toekomst vergooide. Uiteindelijk accepteerde zijn familie zijn keuze wel.

Als intelligente mc en maatschappijkritisch denker houdt Pharoahe Monch zich intensief bezig met Amerikaanse politiek. Net als vele Amerikanen veracht hij het systeem dat een nitwit als George Bush aan de macht heeft gebracht, en de mc verwacht deze verkiezingen een record-opkomst om deze reden. De mc doet mee aan ‘Rap the Vote’, een initiatief van MTV om jonge volwassenen te stimuleren om te gaan

stemmen. Eigenlijk vindt Pharoahe niet dat muzikanten de taak hebben om mensen politiek bewust te maken, maar desalniettemin voelt hij zich geroepen om op deze manier zijn steentje bij te dragen aan de neergang van Bush.

Op de compilatie Soundbombing II is een anti-Giuliani (burgemeester van New York) song te vinden genaamd Mayor. Rudolph Giuliani heeft het leven voor veel niet-blanke New Yorkers zeer moeilijk gemaakt door de politie carte blanche te geven als ze ook maar denken enige reden te hebben om iemand aan te houden. Helaas is huidskleur in NY (en de rest van Amerika) vaak al genoeg om een pak rammel (of erger) van de politie te krijgen, waardoor AfricanAmerican en Latino New Yorkers veel vaker de dupe werden van onterecht politiegeweld dan voorheen, en de agenten hiervoor meestal niet gestraft werden. Na 9-11 (en het bekwame optreden van de burgemeester) waren ineens ook veel niet-blanke New Yorkers pro-Giuliani. Wat vindt Pharoahe hiervan? De mc vindt dat Giuliani gewoon zijn plicht als burgemeester heeft gedaan, niets meer en niets minder. Veel New Yorkers (van alle afkomsten) hebben zich laten verblinden door het opgehemel van de burgemeester door zijn Republikeinse partij. Republikeinen profileren zich volgens Pharoahe graag als sterk en onoverwinnelijk en deze gebeurtenis was een mooie gelegenheid om dit beeld weer te versterken. Als de stemmer Republikeins stemt zal een nieuwe 9-11 voorkomen worden, zo doet de partij het voorkomen. Angst is dus weer een wapen dat gebruikt wordt om kiezers te winnen, aldus Pharoahe. Zelf stemt de mc altijd Democratisch, omdat er geen andere optie voor hem is als AfricanAmerican, zo vindt hij. Sowieso stemt New York City altijd met overgrote meerderheid Democratisch, omdat de Republikeinen nooit de stem van de minderheden (die zeer talrijk zijn in NY) heeft vertegenwoordigd.

Op Internal Affairs staat een track genaamd Rape, waarin Pharoahe verkrachting als metafoor neemt voor hoe hij de beat aanvalt met zijn lyrics. Hoewel dit overduidelijk overdrachtelijk is bedoeld vroeg ik me af of hij ooit problemen heeft gehad met mensen in zijn omgeving vanwege het sterke beeld (en vanwege het feit dat Amerikanen vaak niet veel gevoel voor ironie

07-09-2008 Kempi releast Du Zoon

en analogie hebben). De mc vertelt dat vrouwen in zijn omgeving niet blij waren met het nummer, ondanks de duidelijk metaforische betekenis. Muziek is voor Pharoahe Monch emotie en die wil hij met iedere song overbrengen. Of het nou een lovesong of een haatsong is, als hij de emotie niet kan overbrengen, dan heeft hij zijn werk niet gedaan. Wat dat betreft is hij blij met de soms heftige reacties op het (briljante, red.) Rape.

Paul C. is een legendarische engineer/producer die de sound en sample-technieken van hiphop heeft vernieuwd, en de mentor van o.a. Organized Konfusion, Large Professor en Ced Gee is (hij heeft Ultra’s Give The Drummer Some geproduceerd). Helaas is deze legende al op 24-jarige leeftijd neergeschoten (niets met criminaliteit te maken overigens, meer een geval van ‘wrong place at the wrong time’, red.), waardoor hij uiteindelijk het eerste Organized Konfusion-album niet heeft geproduceerd. De twee mc’s moesten ineens zelf de beats leveren. Tot op deze dag is Pharoahe verrast dat het resultaat zo goed werd (ze hadden geen productie-ervaring) en is hij overtuigd dat Paul C. op de één of andere manier toch in de studio bij ze was.

Veel fans willen weten of er nog een nieuw Organized Konfusion-album komt. Pharoahe vertelt dat ze al aan een aantal tracks aan het werken zijn, maar omdat hij een aantal deadlines voor zijn soloalbum kreeg, had hij er geen tijd meer voor. Een eventueel nieuw Organized Konfusion-album is voor hem zo waardevol dat hij emotioneel wordt als hij erover praat. Het album gaat er komen, maar hij móet 100 procent geven als hij er aan gaat werken. Fans verwachten een extreem hoge kwaliteit. Momenteel zit het album er dus nog niet in (vanwege de solocarrières van beide mc’s), maar in de toekomst zal het album, waar O.C. een grote rol op zal spelen, er zeker komen. Pharoahe’s nieuwe album moet begin volgend jaar uitkomen en wordt nog intenser en spiritueler dan al zijn voorgaande werk, aldus Pharoahe. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/1272 Publicatiedatum 13 oktober 2004 Tekst Onno ‘ONX’ Hart Beeld Joel Frijhoff

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

353

LORD FINESSE

Big L , D.I.T.C., the Bronx; het kwam allemaal aan bod in het interview dat we hadden met Lord Finesse.

Hoe was het om op te groeien in de Bronx? Ging je naar veel party’s in de begindagen van hiphop of was je te jong om te gaan?

Qua block jams heb ik de mooiste dingen gezien.

Veel verschillende dj’s en crews zien optreden, dat was dope. Diamond, Show, Fat Joe en ik komen allemaal uit dezelfde buurt, Forest Projects, en dat ligt maar tien minuten van Bronx River (de legendarische plek waar de roots van hiphop in de Bronx liggen, red.).

Je staat bekend als een goede freestyler. Improviseer je nog veel?

Nee, dit is de eerste tour die ik sinds zes, zeven jaar doe. Om eerlijk te zijn ging rap me een beetje vervelen.

Ik produceer veel en de achtergrond bevalt me wel.

Maar een hoop mensen zeiden dat ik weer moest gaan toeren. Daarom ben ik nu hier en hopelijk is dit de opmaat voor de D.I.T.C.-toer die we op 7 november willen neerzetten hier.

Is Fat Joe erbij?

Fat Joe is in een andere dimensie. Hij zou het best willen doen, maar het geld dat we hiervoor krijgen is echt niets. Joe krijgt vijf keer wat wij krijgen. Dus wij krijgen vijf à tien en hij dertig tot vijftigduizend.

Waarom zou ik hem dan vragen om dat geld op te geven om met ons te rocken? Hij is er altijd voor me: de Big L-tribute, hij rockte mijn verjaardagsfeestje en we gaan in de Bronx optreden komende zomer. Als ik hem iets vraag doet hij het altijd, maar ik ga hem niet vragen om geld in te leveren. Hij zou het hier wel tof vinden met de legale prostitutie en wiet. Niggaz uit New York gaan helemaal los hier, man!

Je staat bekend om je vergelijkingen en metaforen.

Bedenk je die tijdens freestyles of schrijf je ze eerst op?

Mijn metaforen en vergelijkingen komen voort uit de actualiteit. Alles dat ik hoor kan ik gebruiken in een rhyme. Zoals: ‘Fuck around take a hard L/ ‘Cause I walk around with more hot 16’s than R. Kel.’ Eigenlijk vertel ik een grap met extra saus. Het coole is dat het

354

Smoelwerk Best of HIJS

25-09-2008 Diggy Dex releast Mayonaise Voor De Ziel

publiek reageert met ‘oooh’ en ‘aaah.’ Ze weten dat ik er tijd in heb gestopt.

uit en Jesse West de Akai 950. Toen de MPC 3000 en nu werk ik met de MPC 4000.

Is D.I.T.C. bewust opgericht of was het een natuurlijke evolutie?

Veel groepen worden geformeerd en doen daarna allemaal solo-shit. Zoals New Edition met Bobby Brown en Bell Biv DeVoe. Wij hadden allemaal al carrières. Weet je hoe lastig het is om met zeven, acht chefs in een keuken te werken als je gewend bent in je eentje te werken? Maar ja, het was wel een natuurlijke evolutie omdat we allemaal vrienden waren.

Hoe kwam je in contact met Dr. Dre? (Finesse heeft The Message op 2001 geproduceerd, red.)

Dat ging via Mel Man, Dre’s rechterhand. Ik was aan het diggen in New York en hij was daar toevallig ook. Ik praatte wat met mijn vrienden over muziek en opeens dacht hij: ‘is dat Lord Finesse niet?’ Het klikte en ik liet hem de Bronx en Harlem zien. Toen hij terug naar Californië ging vertelde hij hoe tof hij het had gehad in New York met me. Dre besloot toen om me over te laten vliegen naar Cali. Uiteindelijk bleef ik daar drie weken en wilde Dre mijn song The Message hebben. Die stond eigenlijk al op mijn eigen album, maar wie ben ik om nee te zeggen tegen Dre? Ik ben er trots op dat ik een van de weinige producers van buiten ben die op een Dre-album staat.

In 1997 zag ik je Roc Raida battlen in Paradiso.

Oh man, dat was een nepbattle. Ik kan niet tegen Raida op! Die gast is van een andere planeet, man. Ik weet dat een hoop mensen balen dat hij er niet bij is.

Daarom heb ik Boogie Blind bij me. Hij is geen Roc Raida, maar als je hem ziet verzacht het de pijn wel.

Mensen waarderen het echt dat je even de tijd nam om aan het publiek uit te leggen waarom Roc Raida niet mee was gekomen. Big Daddy Kane nam daar niet eens de moeite voor een tijdje terug.

Wat het was met Raida: hij zou met Kane toeren en toen dacht ik: ‘mensen zitten vast niet te wachten op dezelfde routine twee keer in één maand.’ Toen belde hij me dat hij niet met Kane meeging dus met mij mee kon. Alleen toen kwamen er allerlei dingen tussen en nam ik op Raida’s advies Boogie Blind mee.

Hoe belangrijk is de kunst van het dj’en voor jou?

Heel belangrijk. Het helpt me met het schrijven van rhymes en om scherp te blijven. De grootste producers waren allemaal dj’s: Dre, Premier, Pete Rock, Large Professor, Diamond, Madlib. Ze zijn zo dope omdat ze echt van muziek houden. Als je oprecht van muziek houdt kan je eigenlijk alle kanten op als producer.

Wanneer ben je met produceren begonnen?

Rond ’92. Ik had eerder moeten beginnen, maar toen Diamond en Show begonnen was ik meer aan het feesten. Ik was echt een feestbeest! Van 17.00 tot 07.00, slapen en om 16.00 ging ik weer verder. Toen ik een beetje rustiger was legde Show me de SP 1200

15-10-2008 Kohfie Konnect releast HETISZOVER

Bleef je bij Dre logeren?

Nee, maar ik ben wel bij hem thuis geweest en heb zijn familie ontmoet. Hij was zo warm, behandelde me echt als zijn broertje. Dus als hij iets wil kan hij me altijd checken. Hopelijk vraagt hij me voor zijn Detox-album.

Hoe ben je Big L tegengekomen?

Tijdens een signeersessie. Terwijl ik druk bezig was kwam er een gast naar me toe die zei dat zijn vriend voor me wilde rappen. In eerste instantie dacht ik ‘niet nog eentje’, maar hij bleef aanhouden dus ik stemde in. Toen Big L klaar was met rhymen wilde ik zíjn nummer! Vanaf dat moment beschouwde ik hem als mijn broertje en nam hem overal mee naartoe. Ik heb beelden van mij op Yo! MTV Raps waar hij een beetje op de achtergrond chillt en er echt uit ziet als een middelbare school-jochie. Ik ben er trots op met hem gewerkt te hebben. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/1563 Publicatiedatum 3 september 2005 Tekst Onno ‘ONX’ Hart Beeld Underboss Entertainment

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

355

opge zwollE De slaap zit nog in onze ogen als we ons op een veel te vroeg tijdstip melden in een Amsterdams hotel. Maar niet zonder reden, Sticks en Delic van Opgezwolle zitten (achter hun bord friet) klaar om onze vragen over de nieuwe plaat Eigen Wereld te beantwoorden.

Eigen Wereld is de winkel uitgevlogen, de Limited Edition staat voor hoge prijzen op Ebay, Hoedenplank komt bijna non-stop voorbij op The Box, hadden jullie dit verwacht?

Sticks: Zo massaal niet.

Delic: Qua cd-verkoop loopt het wel heel erg snel.

Sticks: Je bent altijd zeker van je eigen product natuurlijk, anders breng je het niet uit. We weten ook wel dat hiervoor een bepaald aantal liefhebbers is, we hebben veel gespeeld en het zat altijd goed vol. Maar dat het zo snel zou gaan is ook wel weer gekkenhuis.

Had ik niet verwacht.

Er zat uiteindelijk zo’n tweeënhalf jaar tussen Vloeistof en Eigen Wereld, vanwaar zo’n groot gat tussen die twee albums?

Sticks: We gaan sowieso door totdat we helemaal tevreden zijn en er zijn wat andere dingen tussen gekomen. We spelen nu elk weekend, daardoor hebben we wat minder tijd in de studio doorgebracht of door kunnen brengen de afgelopen twee jaar. Maar het is ook zo dat die plaat met Kubus tussendoor kwam, Buitenwesten, en ondertussen hebben we gewoon lekker kunnen werken aan deze Eigen Wereld

356

Smoelwerk Best of HIJS

plaat. Waarom zou je overhaasten als je gewoon door kunt gaan tot je tevreden bent? Het was eigenlijk logisch dat we doorgingen totdat het af was.

De verwachtingen waren zeer hooggespannen sinds Vloeistof, voelden jullie extra druk en heeft dat nog invloed gehad?

Delic: Druk voel je sowieso, je wil voor jezelf een toffer album maken dan het vorige, dat is logisch. Qua druk van de platenmaatschappij dat-ie uit moest komen, dat is niet aan de orde geweest. Bij Top Notch weten ze dat het komt wanneer het af is, en als dat nog vier jaar duurt, dan duurt dat nog vier jaar.

Sticks: Maar ik denk dat je meer doelt op druk van buitenaf, van fans enzo, van liefhebbers. Ik voel zelf die druk nooit, als je in de studio zit ga je echt niet denken van ‘moet ik dit wel doen?’ of ‘wat zouden de mensen die de vorige plaat hebben gekocht hiervan vinden als ik dit zo zou doen?’ Nee, als je zo gaat werken dan is het eind zoek, dan kun je beter stoppen. Je maakt die muziek eerst omdat je het zelf tof vindt. Deze plaat is sowieso het resultaat van wat wij zouden willen horen als we zelf een hiphopplaat zouden kopen. Dan zou het ook, voor ons, het liefste zo moeten klinken. Zo moet je het een beetje zien.

Delic: En we pompen net zo lang door totdat-ie klinkt zoals we willen. Dat was ook wel de opzet, om echt een lange plaat te maken, eenentwintig nummers. En dat moet je toch interessant houden.

Sticks: Ons streven was een hoorspel, echt een avontuur op cd maken dat geen moment verveelt, tenminste voor onszelf niet. En dat is wel gelukt.

De kritieken op Eigen Wereld zijn goed, de verkoop gaat goed, hetzelfde geldt voor bijvoorbeeld de cd van Pete Philly & Perquisite. Is het niveau in Nederland nu zoveel gestegen of is er gewoon meer aandacht voor?

Sticks: Ik vind wel dat er een stijgende lijn is. Wat jij zegt, Pete Philly, dat had je een paar jaar geleden niet.

Ja, hij was er natuurlijk wel, maar dat draagt er wel aan bij dat dit wat volwassener wordt. Absoluut.

Sticks, jij bent een vrij snelle werker, je hebt je dingen snel op papier terwijl Rico en Delic enorme perfectionisten zijn. Is dat soms niet frustrerend?

Sticks: Nah, frustrerend, nee. Ik kan altijd nog bij andere beatmakers in Zwolle terecht (lacht).

Delic: Daar is dan ook een plaat uit voortgekomen, Fakkelteit. Die is tussen de sessies door opgenomen op beats die ik dan ter plekke in elkaar zette. Dus wat dat betreft werpt het wel zijn vruchten af.

Sticks: En plus, door Rico ga ik ook weer schaven.

Omdat hij er weer een tijd aan loopt te kutten en na een paar weken kom ik dan weer en denk ik: ‘Zo, nou moet ik ook weer effe.’ Dus eh, het houdt je alleen maar scherp.

‘ Druk voel je sowieso, je wil voor jezelf een toffer album maken dan het vorige, dat is logisch.’

26-10-2008 Definitie Van Dopeheid 15, 013 Tilburg

Wat is volgens jullie het unieke aan Eigen Wereld, waarom moeten mensen die plaat halen?

Sticks: Wat je kan zeggen is dat het onze eigen koers is. Als je een album zoekt dat eh, als je echt ergens in wil gaan dan is het een goede keuze. Maar dan moet het nog wel je smaak zijn. Ik denk dat je verkeerd bezig bent als je zegt ‘om die en die reden moet je die plaat gaan kopen’. Nee man, die shit verkoopt zichzelf als het kwaliteit is. En we zijn geen boyband ofzo.

Delic: Er is wel aandacht aan besteed, dat zou je kunnen zeggen.

Sticks: Het is kwaliteit, of je er nou van houdt of niet.

We hebben er wel bloed, zweet en tranen in gestopt.

Tunnelvisie, de track over het ruige politieoptreden tijdens een illegaal feest waar jullie waren, is uiteindelijk een vrij milde track geworden. Ik kan me voorstellen dat jullie best nog met sterke gevoelens rond dat hele gebeuren zitten, waarom toch zo mild uit de hoek komen?

Sticks: Het is heel makkelijk om ‘fuck the police’ te roepen. Maar we hebben het eerst even allemaal laten bezinken voordat we aan die track begonnen. Het is niet zozeer een track geworden van fok de politie en fok dit en fok dat maar meer gewoon van yo, die behandeling die we daar hebben gekregen van de politie was gewoon niet in orde en dat wilden we even aankaarten. Zoals er wel meer dingen waren die we wilden aankaarten, maar we zullen nooit echt zo met een vingertje staan van ‘hé, dit en dit mag niet’ of ‘dit is niet goed’. Het is meer gewoon beschouwend, wat wij vinden. Je kan het er mee eens zijn, je kan het er niet mee eens zijn. En daarom is die track, misschien voor iemand die verwacht van ‘nou gaan ze effe fel van leer trekken tegen de politie’, misschien een tegenvaller.

Direct na de releaseparty stond de plaat al overal op het internet, heb je daar toch een beetje een gevoel van ‘shit!’ bij?

Delic: Nee, dat valt wel mee. Ik had het er gister nog over. Racoon, een bandje uit Nederland, heeft 72.000 platen verkocht. Op hetzelfde moment zie je dat allerlei grote Amerikaanse acts die normaal hoog in de

31-10-2008 Zo Moeilijk releast Nijmeegse Modo

Top 40 staan een stuk minder platen verkopen. Echte muziekliefhebbers kopen die plaat sowieso wel. Het wordt door het downloaden nu een beetje geschift.

Kids die platen kopen omdat ze dat constant over zich heen krijgen via de radio, die verkopen dalen en de mensen die echt voor de muziek gaan blijven hun platen toch wel verkopen. Dus wat dat betreft hebben we er geen problemen mee.

Sticks: Ik haal ook geen Miles Davis plaat van een website af, ik wil gewoon een hoesje in m’n handen enzo. En ik weet zeker dat als ik dat zo voel er duizenden anderen zijn die dat ook zo ervaren.

Delic: Mensen zijn jarenlang al geflest met cd’s, qua prijs, en die pakken ze nu terug. Je betaalde vijftig piek, tweeënveertighalf. Je betaalt nu twintig, vijfentwintig euro per cd. Die van ons ligt voor vijftien in de winkels, het kan wel, het is wel mogelijk, en dan heb je nog een apart hoesje ook.

Er staan een aantal solotracks op Eigen Wereld, is daar speciaal voor gekozen of is dat toevallig zo uitgekomen?

Sticks: Weet je wat het is, we hebben niet zo van ‘er moeten per se evenveel teksten van Ricardo als van mij op die plaat staan’. Dat is bullshit, als het goed voelt, voelt het goed. Bij zo’n track als Elektro Stress als hij daar twee minuten zijn ding doet, ga ik niet nog zeggen van ‘zo nu ga ik ook nog even een tekst schrijven over elektrostress’. Dat zou een beetje teveel van het goede zijn. Gekke Gerrit is weer echt een conceptje van mij, een verhaaltje. Als hij dan met nog een soort Gerrit komt… Weet je, op een gegeven moment is er gezegd wat er gezegd moet worden. We gaan niet heel koortsig zoeken naar een balans daarin.

Dat hoeft niet.

Delic: Op een gegeven moment klopt het gewoon.

Sticks: Hoewel we dat vroeger meer hadden van ‘we moeten allebei op een track’ enzo. Alles kan, alles mag toch. Je hebt tachtig minuten voor zo’n cd, alles kan.

Er staan wat samenwerkingen op de plaat die mensen niet echt ver van tevoren aan zagen komen: Shyrock staat erop, Winne. Hoe is dat tot stand gekomen?

Sticks: Zo, dit is een hele lekkere mayonaise! (gelach)

Sticks: Eh, Winne, ja dat is gewoon heel toevallig. Ik kende hem al van een track die ik met U-Niq heb opgenomen een paar maanden geleden. Op een gegeven moment was het zo dat hij twee dagen in Zwolle moest zijn voor zijn werk. Dus ik van ‘kom effe langs’ weet je wel. Zo kon hij op de valreep nog op die plaat, en dat vind ik wel tof. Hij is een buitengewoon talent natuurlijk. En Shyrock, die respecteerden we sowieso al, dat is gewoon een van de beste rappers van Nederland, zo niet de beste, in ieder geval de meest veelzijdige. En we hadden voor die Fakkelteit plaat van ons al een track met hem opgenomen en toen hadden we zoiets van ‘je moet eigenlijk wel even terug komen want je moet ook op die Eigen Wereld.’

Of moet, wij zouden het tof vinden als jij…

Delic: Plus er was gewoon een klik met allebei, dat is altijd wel een voorwaarde om samen te werken.

Sticks: We zouden niet echt snel een samenwerkingsverband aangaan puur om te zeggen ‘nou, we hebben met die en die gerapt.’

Veel mensen misten Typhoon eigenlijk op het album.

Sticks: Ja? Volgende keer weer.

Delic: Ja, we hadden wel iets, maar uiteindelijk paste dat niet in het plaatje.

Sticks: Ja, we hadden een track met Blaxtar, BlaBla, Jawat! en James. Gewoon een soort posseding, maar die was niet tof genoeg. Kijk, dit (Eigen Wereld, red.) is een heel verhaal en om daar dan ineens een possecut bij te doen, dat past gewoon niet. Maar Ty kan ook prima op zijn eigen benen staan. Als hij op een gegeven moment met zijn eigen ding bezig is, dan ja…

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

357

Op Fakkelteit hebben we wel weer een track opgenomen met Ty. Er is niks aan de hand ofzo.

Ook een afwezige op het album: een echt Zwolle anthem.

Delic: Het is een andere plaat dan Vloeistof en Spuugdingen. Het is meer een hoorspel, een verhaal.

Het paste daar niet echt tussen. Het is er niet van gekomen.

Sticks: En dan wordt het ook zo’n herhalingsoefening weet je wel. Dat is niet echt interessant. Ik heb geen zin om een Verre Oosten deel 2 te schrijven. Nee, daar schiet je niet echt veel mee op en zo. Er is al een Verre Oosten en ga die maar luisteren als je die tof vindt.

Delic: En dan is het voor ons meer een uitdaging om een nummer als Park te maken met een volkszanger enzo.

Sticks: Wat in feite ook over een Zwols park gaat, heb je toch weer die Zwolle invloed.

Hoedenplank is de eerste single, vanwaar die keuze?

Delic: Ja, ik weet niet. Het is een beetje de introductie van de plaat, het is een lekkere harde track en er staan sowieso niet echt singles op die plaat. Het voelde wel goed om die als single te doen.

Sticks: Effe weer van, ‘hé, hier zijn we weer, terug’ Sticks, jij doet ook wat A&R-werk voor Top Notch, waar let jij op bij artiesten?

Sticks: Je moet het meer zo zien, ik ben niet aan het opletten. Maar als er dingen op mijn pad komen waar ik enthousiast over ben, dan probeer ik Kees (de Koning, red.) daar ook enthousiast voor te maken.

358

Smoelwerk Best of HIJS

Zo moet je het eigenlijk zien. Ik was altijd al heel erg down met die Duvel shit. Dus ik ben op een gegeven moment elke week bij Kees langs geweest om hem die shit te laten horen… Nee, onzin. Ik probeer gewoon hem ook enthousiast te maken en het in te laten zien.

En dat is dan zo’n beetje mijn taak, of taak. Dat is wat ik leuk vind om te doen.

Delic: Je valt Kees gewoon lastig in feite. Een soort persoonlijke stalker.

Sticks: Ja (grinnikt). Niet dat ik wil zeggen dat ik Duvel bij Top Notch heb gehaald, zo wil ik het ook weer niet zien ofzo. Zij waren sowieso al goed bezig.

Ze hadden vier albums uit en van zichzelf hebben ze genoeg kwaliteit. Het is dan wel tof om ze op een gegeven moment een duw in de rug te kunnen geven.

Wat zij ook bij ons hebben gedaan.

Terilekst reageerde fel op een enkele line uit SlangBang van Osdorp Posse, maar jullie hielden je stil. Ook op de disstrack van Lost Rebels kwam geen respons. Te druk of geen zin in dat soap-gebeuren rond battles?

Delic: Ik heb dat nummer nog nooit gehoord.

Sticks: In het vorige interview zeiden ze ook al: ‘Er staan geen disses op de plaat.’ Wat de fok, weet je wel.

Delic: Alsof het nu normaal is om te dissen ofzo.

Het lijkt wel een trend te zijn nu.

Sticks: Ja, maar om het daarom te gaan doen slaat ook nergens op.

Delic: Het is niet echt aan ons besteed. Je kon sowieso wachten tot iemand z’n bek tegen ons opentrok. Het duurde al langer dan ik dacht. We maken gewoon muziek voor de muziek.

Sticks: Wat niet inhoudt dat ik nooit iemand zou dissen ofzo. Kijk, je moet je persoonlijk geroepen voelen maar dat was niet het geval.

Waar luisteren jullie zelf naar?

Delic: M’n moeder. (gelach) Delic: Ik luister niks eigenlijk. Ik luister bijna geen muziek meer. Ik kijk alleen maar Seinfeld (gelach).

Delic: Maar als ik echt moet zeggen wat ik luister dan zeg ik vijf dingen en dan pak jij die vijf dingen eruit om te zeggen wat ik luister.

01-11-2008 Rock The Bells voor het eerst in Nederland

Sticks: Onzin. Deze week kan het dit zijn en volgende week weer iets anders.

Delic: Het is sowieso niet alleen hiphop.

Sticks: Nee. Delic: Ik luister eigenlijk bijna geen hiphop.

Sticks: Hiphop is over het algemeen vrij saai. Maar ja, van hiphop tot soul tot jazz tot house tot eh, van alles. Goeie muziek zeg maar. Je hebt sowieso alleen maar goede en slechte muziek, voor de rest slaan die hokjes helemaal nergens op. Dus goeie of slechte muziek en dan kies ik voor de goeie.

Je had het al over Fakkelteit, nog meer projecten die eraan zitten te komen?

Sticks: Opgeduveld 2.

‘ Je hebt sowieso alleen maar goede en slechte muziek, voor de rest slaan die hokjes helemaal nergens op.’

Wanneer kunnen we die platen verwachten?

Sticks: Nou, weet je wat het is, je moet jezelf niet in de vingers gaan snijden. Eigen Wereld is net een week of twee uit, dus het zou stom zijn om dan volgende maand alweer Fakkelteit te doen. Dat is niet slim.

Delic: In feite is er geen planning dus we moeten effe kijken. Zorgen dat het niet ondersneeuwt, voor hetzelfde geld komt Kubus met een nieuwe plaat in twee maanden, dan moeten we niet meteen Opgeduveld eruit gooien.

Sticks: Zou zonde zijn als door overkill de platen niet goed gecheckt worden terwijl wij er wel heel trots op zijn. Dat mensen denken ‘alweer Delic en Sticks, daar heb ik nou effe geen zin in.’ Zou zonde zijn.

De Buitenwesten tour is net geëindigd. Het begon als een eenmalig iets, toen kwam Lowlands, toen die tour, hoe is het toch uiteindelijk steeds een stapje groter geworden?

Sticks: Aanvragen bij het boekingskantoor simpelweg. We willen het wel beperkt houden.

13-11-2008 Release laatste Osdorp Posse album 2 Decennia

Gewoon vijf zalen en de Paradiso als afsluiter. Omdat die net weer een slagje groter is dan de Melkweg en die anderen waar we waren. Maar het is een hele toffe tour geweest, de tofste die we tot nu toe hebben gedaan. Omdat gewoon die hele familie er is, van Typhoon tot Duvel en Jawat!, Kubus, iedereen. Het was echt heel tof om te doen, vooral het hoogtepunt van afgelopen zaterdag (de laatste Buitenwesten in de Paradiso, red.). Uitverkocht en mensen die zo uit hun dak gingen, te gek.

Delic: Allemaal gebitjes. Als je de zaal in kijkt zie je allemaal gebitjes. Allemaal lachende mensen.

Maakt het de solo-optredens ergens dan niet een beetje eenzaam?

Delic: Nee, dat is anders. Dat is ook tof. Lekker luisteren naar je eigen showtje. Maar het is wel iets extra’s als je met vijf acts zo’n avond vol maakt, specialer dan als je gewoon een showtje doet.

Sticks: Ja, ik moet zeggen dat met alleen een Opgezwolle show het beter vol te houden is. Met Buitenwesten ga je dan ook meteen helemaal los.

En hoe hebben jullie uiteindelijk Lowlands beleefd?

Sticks: Dat was wel tof. Ik vond alleen dat we slecht gepland waren. We stonden zondagmiddag om zes uur geloof ik, dat is een beetje absurd, vond ik een beetje raar. Misschien dat het volgend jaar, als we weer uitgenodigd worden, beter geregeld kan worden. Maar het was leuk om te doen. Ik was drie dagen van de wereld joh.

Ligt dat ook in de planning, meer festivals spelen?

Sticks: We kijken gewoon wat we leuk vinden, wat er op ons pad komt. Dat ligt allemaal bij het boekingskantoor, die legt ons voor wie-en-wat. Wat ga je doen, heb je er zin in. We bepalen per ding wat we gaan doen.

Delic: En er zijn ook niet zoveel festivals, er zijn er drie of vier grote. En als je er een of twee van kan pakken dan is het ok. Maar je kan ook niet op alle festivals gaan staan want als je op Pinkpop staat dan zegt Lowlands ‘dan pakken wij jullie niet mee’.

Hoe zit het eigenlijk met de populariteit in België?

Sticks: De cd ligt daar net in een paar platenzaken,

maar het is gisteren pas doorgekomen dat hij daar officieel uitgebracht gaat worden. De tweede of derde week van februari. Dus het is daar nog rustig.

‘ Op een gegeven moment in Eindhoven stond het hele publiek zo’n beetje op het podium. Dat was wel gekkigheid. Die shit is me wel bijgebleven.’

Doen jullie daar nog veel shows?

Sticks: Vorig jaar hebben we er vijf keer gestaan ofzo, dus dat valt wel mee.

Is er een duidelijk verschil tussen het Nederlandse en het Belgische publiek?

Delic: Ze zeggen het anders, als je in Nederland staat zeg je ‘Opgezwolle!’ en roept de zaal ‘Op-gezwolle!’ en daar is het ‘Opgezwolle!’ en dan zeggen ze ‘oké’ (lacht).

Sticks: Dat is wel een verschil.

Delic: En ze kennen de muziek niet zo goed, zeker als je het vergelijkt met de Paradiso zaterdag. Los daarvan gaan ze nog wel aardig los.

Sticks: Ik moet wel zeggen dat ze het toch best wel goed kennen. Tenminste, de keren dat wij daar stonden, stonden er altijd wel mensen mee te rappen.

Delic: Ja, dan zit je tien kilometer over de grens. In Gent kenden eigenlijk heel weinig mensen ons. Toch gingen ze nog best wel los. Ik hou wel van de Belgen.

Sticks: De Belgen zijn tof.

Hebben jullie nog een goede touranekdote?

Sticks: Zo, teveel om op te noemen, hou op. Zoveel dingen meegemaakt wat dat betreft. Op een gegeven moment in Eindhoven stond het hele publiek zo’n beetje op het podium. Dat was wel gekkigheid. Die shit is me wel bijgebleven. Rico en ik geven elkaar af en toe effe een blik van verstandhouding op het podium en ik kon hem helemaal niet meer vinden joh,

hij stond ergens tussen het publiek. Effe de show stilgelegd, iedereen effe van het podium, dat was wel een grappige anekdote.

Ik hoorde dat jullie een hook-up hadden met Salah Edin en zo aan een beat van RZA zijn gekomen, hoe zit dat?

Sticks: Nou, opgehookt, ze hebben me benaderd om een track te doen voor Salah Edin z’n album. Ja, waarom niet? Ik respecteer ze omdat ze helemaal zelf hun eigen ding aan het opzetten zijn, of al hebben opgezet en de nummers die ik van hem ken vind ik wel dope, dus. Het is niet dat we een samenwerkingsverband gaan doen, we gaan gewoon een nummer opnemen. Verder, die beat van RZA, het is niet belangrijk van wie die beat is. Het was gewoon een toffe beat.

Ga je daardoor iets internationaler denken?

Sticks: Nee, ik heb Delic en Kubus en dan heb je verder geen RZA meer nodig, om effe zelfverzekerd uit de hoek te komen. Maar zo zie ik het echt.

Delic: Ja. Sticks: Vooral Kubus (gelach).

Delic: Ja, die lijkt echt op RZA (wederom gelach).

Sticks: Nee, het is tof om te doen weet je wel, maar het is niet een streven van ons om internationale samenwerkingsverbanden op te zetten ofzo.

Delic: Wordt ook lastig, mensen in Amerika verstaan het Zwolse dialect heel slecht.

Sticks: Ja, dat valt me wel steeds vaker op. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/1769 Publicatiedatum 22 februari 2006 Tekst Maarten ‘Warhead’ Warning Bart ‘Last Disciple’ Hooghiemstra Beeld Jean Pierre ‘JPK’ Kin

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

359

GEZOCHT:

360

Smoelwerk Best of HIJS

13-12-2008 M.O. & Brakko winnen finale Grote Prijs van Nederland R&B/Hiphop

Wat is een mixtape? De vervaging van de term is een feit. Veel mensen kennen de uitdrukking maar de oorspronkelijke betekenis is voor menigeen een raadsel. Wat een tape is, weten mensen misschien nog wel maar hebben ze ooit een echte mixtape beluisterd?

minder waar. De benaming ‘mixtape’ bleef gehandhaafd, ook al werd iets op een cd gezet, maar de invulling kreeg een hele nieuwe dimensie. Ik zeg niet dat nieuwe dingen per definitie slecht zijn, maar in dit geval heeft de mixtape ongeveer 99% van zijn magie verloren. Die ene procent die nog overblijft zijn de tapes/cd’s die nog daadwerkelijk door iemand gemaakt zijn met een paar draaitafels en een mixer.

te houden bij het publiek. Triest maar waar. Om een album te maken moeten veel meer tracks gemaakt worden zodat er nog een mixtape kan worden uitgebracht als voorbode van de langspeler. De tracks op de ‘tape’ worden veelal aan elkaar ‘gemixt’ door geluiden tussen de nummers, zoals bijvoorbeeld de befaamde gunshots en de veelal irritante, schreeuwerige dj’s.

Laat ik beginnen met de opmerking dat ik niet de mixtape koning ben die alle tapes kent die er ooit uitgebracht zijn. Dat zou ook onmogelijk zijn, omdat er wereldwijd misschien wel miljoenen tapes in omloop zijn die op grote of kleinere schaal gekopieerd zijn tot tapes die slechts voor de betere bekenden en vrienden van de maker verkrijgbaar zijn.

Het fenomeen bestaat al een redelijke tijd. Ik kan me herinneren dat ik een tape uit 1994 hoorde van Q-Bert wat mijn interesse in het hele mixtape gebeuren prikkelde. Het was een tape (een tape als in cassettebandje, ja) met daarop niet alleen de draaitafelkunsten van de Invisibl Skratch Piklz, maar ook een aantal dope tracks/grooves waar allerlei halsbrekende toeren mee werd uitgehaald. Tapes die daarna de koppen van mijn cassettedeck vies maakten waren van onder anderen Mixmaster Mike, J-Rocc en Babu. Allen dj’s uit het grote boze Amerika.

De ontwikkeling van de mixtape liep ongeveer parallel met de ontwikkeling van turntablism en die specifieke tapes waren dan ook vaak een etalage van wat de dj in kwestie in huis had. Voor de reguliere ‘hiphop’ (lees rap)-liefhebber cq. luisteraar zware kost, maar voor de dj’s en turntablists een heerlijke maaltijd. Dit is inmiddels alweer een dikke 12 jaar geleden. Wat kan er allemaal in een ruim decennium gebeuren? Er kan een oorlog uitbreken, er kunnen politici doodgeschoten worden, er kunnen vliegtuigen in torens vliegen… kortom, over twaalf jaar zou de wereld er ook heel anders uit kunnen zien.

Hetzelfde gebeurde met de mixtape.

Het exacte moment kan ik me niet herinneren, maar op een gegeven moment was het er gewoon. De ‘mixtape 2000’ zullen we het voor het gemak maar noemen. Na de invoering van de cd-branders werd al snel duidelijk dat tapes passé gingen worden. De term mixtape zou logischerwijs verdwijnen. Niets was

Waar je vroeger je tapes alleen op de erkende straathoek in de grotere steden kon halen, is het nu een druk op het toetsenbord van je veredelde rekenmachine die je de ‘trotse’ bezitter maakt van de nieuwste mixtapes.

De mixtapes die tegenwoordig uitkomen zijn veelal cd’s of online-compilaties van nieuwe tracks en/of ‘mixen’ van a capella’s met al dan niet bekende beats als begeleiding. Er is soms wel iets gemixt dus theoretisch klopt de term voor dat soort producten.

Maar het is zoiets als beslag van een taart waaruit de meeste ingrediënten weggelaten zijn. Alleen de noodzakelijke bestanddelen worden gebruikt zodat het er nog wel als een taart uitziet en het als taart verkocht kan worden.

Mixtapes hebben tegenwoordig wel nut. Waar vroeger de tracks die het album niet haalden in de prullenbak belandden (en dus waardeloos waren), worden ze nu op een mixtape gezet als ‘opwarmertje’ voor het te releasen album en brengen ze dus nog geld in het laatje. Ik bespeur hier een flinke dosis commercialiteit die heel erg diep in de ‘game’ is binnengedrongen. De naam mixtape verdient het echter niet.

Een ander nut van (voornamelijk de online) mixtape is het op een simpele manier, zonder het hele land af te moeten reizen of je spaarpot te legen om postzegels te kopen, verspreiden van muziek voor relatief onbekende artiesten. Waar vroeger nog demo’s moesten worden opgenomen en verspreid, is nu wederom de druk op de knop genoeg om jezelf aan de buitenwereld te laten horen. Maar de naam mixtape kan je aan zoiets niet verbinden.

Een groot nadeel van de tegenwoordige mixtape is dat de kwaliteit van de nummers niet 100% is wat de artiest kan. Het zijn vaak compilaties van prullenbak-nummers om de naam van de artiest warm

Oké, om een lang verhaal kort te maken… mixtapes bestaan nog wel! Gelukkig. Meestal wel op cd, maar er zijn nog wel degelijk dj’s die een heuse mixtape kunnen maken. Dus een echte taart met alle heerlijke ingrediënten die je vroeger al zo lekker vond. Mensen als DJ Premier (die zich ook mateloos ergert aan de nep-tapes van tegenwoordig), Spinbad, Revolution en ook de oude garde Beatjunkies, X-Ecutioners en andere turntablists doen nog wel degelijk moeite om de basistechnieken die op een mixtape thuishoren ook daadwerkelijk in hun tapes te verwerken. Mixen/ blenden, scratchen en beatjugglen zijn de basisonderdelen die een echte mixtape vormen. Oké, een tape is het meestal niet maar deze term is zo ingeburgerd en je spreekt het een stuk makkelijker uit dan ‘cd’. Er is dus wel degelijk een flinke portie turntable skills voor nodig om een mixtape te maken en niet alleen een paar vingers om de magische ‘ctrl-c + ctrl-v’- toetsencombinatie in te drukken. Het jammere is dat de traditionele mixtape ondergesneeuwd wordt door de vele compilaties, zodat mensen niet meer weten wat nu echt een mixtape is.

Dus denk voortaan bij het luisteren naar iets met de naam mixtape: is dit nou iemand die gewoon zijn trash tracks-compilatie wil verkopen, een artiest die een aantal tracks naar buiten wil brengen of een heerlijke ouderwetse mixtape? Zoekt en gij zult vinden! •

19-12-2008 Armyfatique releast The Initiation

URL hiphopinjesmoel.com/articles/1823 Publicatiedatum 6 april 2006 Tekst & Beeld Peter ‘Mista Sweet’ Oostinga

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

361

R.A.THE ruGgedman Toen Yid aan de telefoon vroeg of ik R.A. The Rugged Man van het station wilde halen en richting het optreden in Leiden wilde begeleiden, hoefde ik geen twee keer na te denken. Hierbij een impressie van een dag met His Ruggedness himself.

‘What does that t-shirt stand for, the amount of candybars you ate before the show?’ VSOP- rapper Tim moet zelf ook lachen om de opmerking die R.A. The Rugged Man over zijn Jordan T-shirt, met daarop een grote 23, vanaf het podium naar zijn hoofd slingert. Rugged Man is volledig in zijn element: hij schreeuwt, springt, stript, schopt, slaat, smijt en entertaint de volledige LVC. Op het podium lijkt R.A. een hele andere man dan de persoon die ik die middag ontmoette op Amsterdam Centraal Station.

‘You my guy?’ vraagt een lange, behaarde Amerikaan met een buikje me. Hij ziet er wat shabby uit. Zijn haar zit in een paardenstaart onder een pet.

Hij draagt een groen, binnenstebuiten gekeerd Fruit Of The Loom T-shirt, een Ecko joggingbroek en versleten werkschoenen. Met enig tempo loop ik over het perron zijn kant op. Door vertraging van Rugged Man’s trein en het onduidelijke omroepsysteem van de NS was het even zoeken, maar toch wist ik nog op tijd het juiste spoor te bereiken. Een kleine minuut later worden we vergezeld door mijn partner in crime, Zino.

R.A. vraagt of we kunnen helpen met zijn tassen, een grote koffer en een groot uitgevallen sporttas; beiden vallen onder de categorie flink zwaar. De New Yorker klaagt over het gewicht. De wieltjes van de koffer zijn

362

Smoelwerk Best of HIJS

gebroken tijdens de vlucht van New York naar Europa en nu zeulde hij al een tijdje met twee loodzware tassen rond, hij was moe en zijn rug was kapot. Als we in de rij voor de kaartautomaat staan volgt de officiële introductie. Met Zino’s naam heeft hij weinig moeite, maar zoals bij veel Amerikanen wordt mijn naam (Maarten) verbasterd tot Marty. De rij mensen voor ons beweegt langzaam en R.A. neemt de tijd om eens om zich heen te kijken. Vrijwel elke jonge vrouwe-lijke voorbijganger wordt uitgebreid en van top tot teen bekeken. Na het switchen van automaat en het kopen van een kaartje slepen we de bagage naar de andere kant van het station en stappen in de trein naar Leiden.

‘I wonder what happens if I put this on a chick’s clit.’ R.A. houdt met een grijns een potje geïmporteerde Thaise tijgerbalsem in de lucht. Het potje komt uit een plastic zakje van de Amerikaanse supermarktketen 7-Eleven, dat tijdelijk dienst doet als toilettas.

R.A. schudt het leeg in zijn tas. Naast de tijgerbalsem vallen een tandenborstel, een scheermesje en een aantal potjes pillen uit het tasje. ‘Voor m’n rug’, bekent hij. Rugged Man is bezig met een kleine tour door Europa; de trein die hem deze middag in Amsterdam afzette had als vertrekpunt Stuttgart. In Duitsland had hij meteen wat familie (oma en neven) opgezocht. Zijn moeder is een Duitse, iets waar zijn opa van zijn vaders kant hem nog graag mee pest. Het kan R.A. niet veel schelen dat zijn opa waarschijnlijk fout was in de oorlog, hij is het zelf immers niet.

Rugged Man komt verrassend rustig over, waarschijnlijk is hij nog moe van de reis en de show

30-12-2008 Eerste uitzending Flow

van gisteravond. Een show die, tegen de wil van Rugged Man, uit de hand was gelopen. Tijdens de show schopte hij een van de fans tegen de grond, en die kwam met zijn vrienden na de show verhaal halen.

Rugged Man, die zich naar eigen zeggen wat meer volwassen probeert te gedragen, had de jongen een handtekening gegeven en dacht dat het daarmee klaar was. Toen de vrienden van de jongen maar terug bleven komen raakte hij langzaamaan gefrustreerd en toen een fles zijn richting op vloog had hij het gehad.

Rugged Man greep zijn kruk en smeet deze richting zijn ‘belagers’. Security moest tussen beiden komen om de boel te sussen.

‘I could’ve banged this bad ass bitch in Oslo, but C-Rayz cockblocked me.’ We zijn inmiddels de trein uit en zitten in een Chinees restaurant tegenover Leiden Centraal Station. R.A. eet het liefst lokale gerechten, maar aangezien de Nederlandse pot vooral uit wintervoer en snacks bestaat hebben we het dichtstbijzijnde restaurant maar gepakt. R.A. bestelt een kipgerecht met nasi, wat thee en loempia’s bij de serveerster die perfect in het stereotype Aziaat past (‘Nasi, bami of witte lijst?’). Als het over dames gaat heeft R.A. een flinke koker vol verhalen. Eerder in de trein vertelde hij al over zijn Duitse stalker, maar aan tafel komen de echte verhalen naar boven. Met enige trots vertelt hij hoe hij op een avond drie Poolse meisjes verschalkte, waaronder één vlak voor het optreden, wat zijn performance overigens niet ten goede kwam. Lichtelijk teleurgesteld vertelt hij over de dame die hij in Oslo scoorde: ‘Ze was niet lelijk, maar niet zo spectaculair als de andere twee.’ Daarmee

doelt hij op twee andere inwoonsters van de Noorse hoofdstad waar hij een kans bij maakte. De eerste was een prachtige Noorse die hij een jaar eerder ontmoet had. Haar vriend maakte het haar iets te moeilijk om haar favoriete rapper te ontmoeten, dus moest hij haar van de lijst schrappen. Backstage ontmoette hij nog een Noorse schone, maar collega C-Rayz Walz deed een goed staaltje cockblocking. ‘C-Rayz is echt irritant. Aardige gast maar hij wil altijd de aandacht hebben. Als je hem ontmoet vind je hem tof, maar zodra je langer dan een dag met hem optrekt gaat ie je irriteren.’ Over tourmaatje Reef The Lost Cauze is hij een stuk positiever. Rugged Man omschrijft hem als een van de aardigste rappers, zo aardig dat het hem serieus verbaasde.

‘Prince Paul and I are doing an album, we’re still thinking about the concept though’, vertelt de rapper als we hem naar zijn muzikale plannen vragen. ‘We ontmoetten elkaar in een vliegtuig en spraken over een samenwerking, zonder echt iets vast te leggen. Na een tijdje komen ineens allemaal mensen naar me toe met vragen over die samenwerking. Blijkt Prince Paul in interviews al over het project te praten. Toen heb ik hem maar opgebeld en hebben we het officieel gemaakt.’

Verder zal R.A. te horen zijn op het aankomende Jedi Mind Tricks album (‘Ik heb een vettere verse dan wie dan ook op die plaat’), en wordt er gewerkt aan een album samen met JMT-frontman Vinnie Paz. Waarschijnlijk komt er ook nog nieuw materiaal uit op het Nature Sounds label. De donkere kant van het maken van muziek is volgens Rugged Man de journalisten. ‘Mijn album is gerecenseerd door mensen die er niet eens naar geluisterd hebben. Het was de bedoeling dat er een track met Saigon en Jean Grae op zou komen. Deze stond ook in de originele tracklist die onder andere naar magazines werd gestuurd. De track verscheen niet op de plaat, omdat de producer meer geld wilde hebben.

Vervolgens zeikt die gozer mijn album af, maar noemt die track een van de beste underground tracks in tijden. Ik heb hem opgebeld. Hij zei dat hij de track toch in bezit had, maar toen ik hem vroeg die track naar mij op te sturen krabbelde hij terug.’ Ook magazines, internetgeruchten en fora frustreren hem.

‘In Duitsland kwamen ze me vertellen dat ze gelezen

hadden dat ik zwarten haat. Ik heb tracks met Killah Priest, Masta Killa en Timbo King op m’n album, ik hing altijd rond met Biggie, hoe komen ze er op! Net als dat neppe Biggie interview waarin hij zogenaamd zegt dat hij alleen met mij werkte voor het geld.

Waarschijnlijk geschreven door een fan die het niet uit kon staan dat Big zoveel met mij rondhing.’

‘I’m thankful for what I’ve got,’ antwoordt R.A. op de vraag of hij zijn droom leeft. De mc geeft aan dat het bekende gezegde dat je pas weet wat je hebt als je het kwijt bent, absoluut waar is. ‘Door die last aan m’n rug leer ik waarderen hoe geweldig het is dat ik er normaal geen last van heb.’ Voor iemand die zowel de absolute top als de absolute bodem van het leven heeft gezien, is het een logische uitspraak. Inmiddels is onze ‘taxi’ van het LVC gearriveerd en zetten we Rugged Man af

31-12-2008 HIJS dropt Smoelwerk 2008 audio-overzicht

bij zijn hotel in Oegstgeest. Hij bedankt ons voor het verslepen van zijn spullen, checkt nog even zijn mail voor de vluchttijden van de volgende dag en duikt zijn bed in. Een paar uur later staat de man die de hele middag rustig zijn verhaal zat te doen volledig los te gaan op het podium. Na de show zie ik hem de trap afkomen waar hij opgewacht wordt door drie meiden.

De verhalen van die middag bleken echt waar te zijn: ‘Da Girlz, They Luv Him!’ •

URL Partyreview hiphopinjesmoel.com/articles/1893 Publicatiedatum 2 juni 2006 Tekst Maarten ‘Warhead’ Warning Beeld Jean Pierre ‘JPK ‘Kin

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

363

GEILEN OP DE GROEF OF BOUNCEN OP DE BIT? Steeds vaker zie je dj’s op party’s met een laptop ‘plaatjes’ draaien. De zogenaamde cdj’s (dj cdspelers) zijn ook erg in trek.

Mista Sweet, een liefhebber bij uitstek, zet deze ontwikkelingen uiteen en werpt er een kritische blik op.

Toen eind jaren 80 in Eindhoven de compact disc (afgekort: cd) werd uitgevonden en geïntroduceerd, was het nog maar voor een select groepje weggelegd om de compacte schijfjes te kopen en draaien.

Torenhoge prijzen van de apparaten en slecht verkrijgbare discs waren daar de oorzaak van. Omdat de cd ogenschijnlijk louter voordelen had ten opzichte van zijn zwarte voorganger, begon in de vroege jaren ‘90 de opmars van de cd en voorspelde men al snel ‘het einde van de langspeelplaat’. Dat het daar nooit van gekomen is (en zoals het er nu uitziet ook nooit van zal komen) mag wel duidelijk zijn. Dit is mede te danken aan de geluidskwaliteit en de directe bediening van de lp.

De geluidskwaliteit van de standaard-cd kan lang niet tippen aan de warme, dynamische klank van de 12-inch schijf. Audiofreaks zweren bij de ‘ouderwetse’ plaat. Tegenwoordig zijn er ook speciale hoge kwaliteits-cd’s die het geluid van de plaat zodanig benaderen/evenaren dat zelfs de audiofielen niet meer hoeven af te wachten wat er op plaat uitkomt of hun zuur verdiende centjes uit te geven aan, in veel platenzaken, té kostbare platen. Uiteraard dient men wel de bijbehorende super-cdspeler erbij aan te schaffen om maximaal resultaat te behalen en

364

Smoelwerk Best of HIJS

31-12-2008 Rikers wint finale HIJS beatbattle 2008

dus eigenlijk hetzelfde geluid te horen als een plaat (maar dan zonder tikken, kraakjes en krasjes).

Daarnaast is het aanraken van de plaat (bij diezelfde audiofielen uit den boze) ook een groot voordeel van die op 33 of 45 toeren draaiende schijf. Dj’s bestaan al zo lang er platen zijn, maar turntablists zijn in de jaren 90 opgestaan uit de horde reguliere platendraaiers, om te laten zien dat zij meer konden dan alleen plaatjes opzetten, draaien en mixen.

Belangrijk onderdeel is het scratchen ofwel heen en weer halen van de plaat en zo een ander geluid te verkrijgen dan er oorspronkelijk op de plaat staat. Dj’s en turntablists met een passie voor vinyl en een flinke collectie platen zullen het voordeel van de directe bediening van de plaat beamen.

Dj zijn is niet alleen plaatjes draaien, is niet alleen platen sparen, is niet alleen rommelmarkten aflopen voor die ene plaat, is niet alleen in de spotlight staan, het is niet alleen weten wanneer welke plaat op te zetten; het is alles bij elkaar. Het is een vak!

De dj is één met de groeven van de plaat, voelt met zijn vingers de groeven, kan breaks herkennen aan de structuur van de groeven, ziet wanneer een plaat begint en eindigt aan de groeven, kan nog net niet het nummer zingen door met zijn nagels door de groeven te gaan. Kortom: hij is groefgeil!

Na de opkomst van de cd werd in discotheken, jongerencentra en op schoolfeesten nog gewoon doorgedraaid met de platenspelers die al jaren trouw dienst deden. Voordelen: je kon de snelheid instellen met de pitch control en handmatig bijstellen en je kon ze precies op het goeie moment inmixen. De cd-spelers van toen waren nog dusdanig gemaakt dat een druk op de knop betekende dat de cd ging starten maar hoe snel was niet in te schatten. Dit maakte het heel lastig om een nummer strak in te mixen, laat staan de snelheid aan te passen. Omdat een pitch-regeling alleen voor fanatieke ‘Elektuur’ abonnees die aan hun dure cd-speler durfden te knutselen weggelegd was, was de platenspeler nog steeds de koning in die tijd.

Eind jaren 90 werden er verschillende ‘dj cd-spelers’ op de markt gebracht, maar pas de laatste jaren is dat soort cd-spelers echt goed ontwikkeld. Pitchregelingen zijn bijna standaard en scratchen kan

tegenwoordig ook met een (al dan niet mp3) cd.

Nadat de kinderziektes uit de apparaten waren gehaald, werd het mogelijk om nu in plaats van groeven te draaien ook met bits de club te laten bouncen. Dit was uiteraard dé uitkomst voor eenieder die wel in de spotlight wilde staan maar weinig tot geen platen had. Wel dj wilde zijn, maar een rommelmarkt veel te vies vond. Op het schoolfeest de man wilde zijn, maar te slap was om een paar platenbakken te tillen. Kortom: het walhalla voor de wannabe. Met het wereldwijde web als bron kon elke muziekliefhebber ineens dj worden. Platen kopen?

Ben je gek?! Cd’s branden en hoppakee, ik ben een dj! Wat is een groef, waar zit de break? Maakt mij toch niks uit, ik ben dj!

Omdat niet elke dj met cd’s wilde draaien, werd ook een ander artikel ontwikkeld, namelijk de dj-set bestaande uit twee speciale platen met tijdcodes en een kastje dat verbinding maakt met een pc of laptop.

Downloaden, aansluiten en draaien maar. Soulseek, Kazaa en Limewire zijn de platenbakken!

Als buitenstaander zou je bij het bekijken van de opties al snel de neiging hebben om te kiezen voor de ‘moderne’ variant van de dj: • geen zware platenbakken sjouwen, maar een laptop of een cd-mapje

hieruit een keuze te maken. Je kan nou eenmaal niet alles meenemen. Die keuze in platen hoort bij het dj zijn. Ook het gevoel van mijn hand op de plaat en de groeven is niet te vergelijken met het gevoel van de bovenkant van een cd-speler of een plaat waarvan je weet dat er niks op staat. Het geluid van een plaat is nog steeds mooier dan het geluid van een cd of van een mp3-file in je laptop. Om dat te horen heb je geen ‘high end audiosysteem’ nodig. Wat ook een heel belangrijk ding is van het dj-vak is het bladeren door de platen. Bij het zien van een platenhoes krijg ik een impuls om die plaat wel of niet te pakken terwijl cd’s dat gevoel (bijna) niet oproepen om nog maar te zwijgen over een laptop. In een oogopslag weet de dj bij een plaat wat erop staat terwijl de geprinte indexen van een cd allemaal op elkaar lijken en dus geen enkel gevoel oproepen.

Dit zijn voor mij de belangrijkste punten om de feeling met het dj-vak stevig vast te houden.

Misschien komt het omdat ik opgegroeid ben met platen en altijd platen heb gedraaid en is het puur om nostalgische redenen dat ik mijn vinyl-vrienden nooit in de steek zal laten. Hoe dan ook; voor mij geen cd of laptop als vervanger! •

‘ het is alles bij elkaar.

Het is een vak!’

• geen platencollectie vereist, een internet aansluiting voldoet • geen kapotte naalden meer, lasers doen het werk • geen platen die overslaan, cd oppoetsen voor gebruik • geen krassen op de platen, bij een beschadigde cd gewoon even een nieuwe branden Eerlijk gezegd zou ik hier misschien ook voor kiezen als ik nu zou beginnen met dj-en, maar... Voor mij is het nog steeds ‘part of the job’ om voordat ik ergens moet draaien thuis in mijn platen te snuffelen en

23-01-2009 Zwart Licht releast Bliksemschicht

URL hiphopinjesmoel.com/specials/1912 Publicatiedatum 20 juni 2006 Tekst Peter ‘Mista Sweet’ Oostinga Beeld Marc Tjin

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

365

DIGITAAL diggen de trieste toekomst?

366

Smoelwerk Best of HIJS

20-02-2009 Kyteman releast The Hermit Sessions

Mista Sweet buigt zich over het zogenaamde digitaal diggen. Wat??? Digitaal diggen?

Yeah, het moet niet veel gekker worden, toch. Tijd om deze ontwikkeling eens onder de loep te nemen.

Archeologen zijn er vanaf het begin in hiphop geweest. Het oprakelen van lekkere breaks van platen uit een ver of minder ver verleden is op een natuurlijke wijze de basis geworden van de hiphop die we tegenwoordig kennen. Waar in de jaren 70 en 80 voornamelijk de ‘black music’ werd uitgewrongen, ging menig producer en dj het toch wat verder en breder zoeken. Een voorbeeld daarvan is Afrika Bambaataa die een blank Duits electronisch kwartet, genaamd Kraftwerk, gebruikte als basis voor één van Soulsonic Force’s bekendste klassiekers: Planet Rock.

Blanke muzikanten als Dennis Coffey, Steve Miller en zelfs een rockgroep als Black Sabbath moesten het ook ‘ontgelden’.

Eind jaren 80 en de jaren 90 gingen beatmakers dieper en dieper graven in de wereld van de oude, vergeten muziek. Vergane glorie werd ineens weer geroemde muziek en oude composities herleefden door hiphop. Iedereen weet dat er één artiest is wiens hele oeuvre zo ongeveer is gesampled, en dat is natuurlijk wijlen James Brown met zijn supercrew The JB’s. Daarnaast zijn er talloze voorbeelden van artiesten die hun bekendheid bij de jeugd te danken hebben aan de hele hiphopcultuur. Niks mis mee! Dit stukje gaat niet over het diggen zelf, daar hebben we immers de grand wizard Inf voor. Waar dit stuk over gaat, is het hedendaagse ‘diggen’...

Het is helemaal hip: originals en breaks draaien.

Hoe kom je aan originele tracks waarvan een stukje of soms 16 bars gebruikt is? Het meest voor de hand liggende antwoord is… DIGGEN! Juist, graven in stoffige tweedehandswinkels, rommelmarkten, kringloopwinkels en op de meest obscure plekken in de meest twijfelachtige buurten. Maar zoals je bij eten je ook de keuze hebt uit een heerlijk verse maaltijd of de makkelijkere kant- en klaarmaaltijd of nog erger de thuisbezorgmaaltijd, is hetzelfde het geval bij dit fenomeen: welkom in de wondere wereld van het diggen.

De echte hiphop-archeologen graven natuurlijk niet letterlijk onder de grond om te kijken of daar nog platen te vinden zijn, maar checken wel elke winkel waar ze voorbijlopen waar een plaat in de etalage staat of waar ook maar enig vermoeden is dat er platen zouden kunnen liggen. Dit is te vergelijken met een kok die op de markt de meest verse ingrediënten haalt om een zo lekker mogelijk smakende maaltijd te kunnen maken. Wat is er nou lekkerder dan zelf een plaat kopen (en dan heb ik het over een vinyl-plaat) en bij thuiskomst te ontdekken dat bijvoorbeeld Black Moon die track gebruikt heeft. Dit gevoel is niet echt te beschrijven, maar het is een soort ‘EUREKA!’gevoel. En daarnaast is het in de b-boy scene ook een soort van competitie van welke dj komt met welke breaks, en dat is een soortgelijk tafereel. Oftewel, een eigen ‘dig’ kost vaak weinig en is goud waard!

Als tweede hebben we de kant- en klaarmaaltijd, die te vergelijken is met je ‘breaks’ kopen in een winkel die het digwerk al voor je gedaan heeft. Oftewel, op de hoes staat geschreven ‘sampled by die en die artiest in dit nummer’, dus dan weet je gelijk what’s up. De prijs is er vaak ook naar want de daadwerkelijke diggers moeten ook betaald worden. Uiteraard kan degene die de plaat koopt wel net doen alsof hij zelf de vinder is van de break en zo met de eer strijken.

Ideaal voor de hippe breakverzamelaar met een dikke portemonnee!

Vergelijkbaar met de thuisbezorgde kant- en klaarmaaltijd is de derde optie. Deze heeft weer met het opkomen van het wereldwijde web te maken.

Digitale diggers… Waar vroeger de producers en een paar mensen die écht verstand van muziek hadden of gewoon veel muziek kenden, wisten waar de samples vandaan kwamen, kan tegenwoordig iedere Jan en Ali met enkele tikken op zijn toetsenbord een zogenaamde break-expert worden. Maak kennis met de ‘luie stoel-digger’ oftwel de ‘internet-struiner’. Geen tijd verspillen en vieze handen krijgen door allerlei rommelmarkten en muffe shops af te gaan maar gewoon lekker vanuit je stoel platen kopen. Eén soort is nog erger. Dat is de digitaal diggende dj die met downloadprogramma’s in combinatie met break websites hun ‘collectie’ opbouwen, op cd branden en zo de breaks-koning uithangen. Persoonlijk word ik

07-03-2009 Pax & Pry releasen A Day Off vanuit eigen huiskamer

hier misselijk van en kan ik geen respect opbrengen voor dit type digger, alhoewel de namen ‘digger’ en ‘dj’ niet eens van toepassing zijn in deze.

De boodschap is simpel: hou je van heerlijk eten, kom je uiteindelijk toch bij een verse maaltijd van de chefkok terecht! Nog één ding: ooit zag ik op een forum een post van iemand die zichzelf ‘Überdigger’ noemde en dat maakte me wel benieuwd. In dit bericht stond dat de man in kwestie een cd (jawel) via eBay had gedigd. Het moet niet gekker worden.

De digitale snelweg maakt veel slachtoffers, word er geen! •

‘ Één soort is nog erger.

Dat is de digitaal diggende dj die met downloadprogramma’s in combinatie met break websites hun ‘collectie’ opbouwen, op cd branden en zo de breaks-koning uithangen.’

URL hiphopinjesmoel.com/articles/2210 Publicatiedatum 8 februari 2007 Tekst Peter ‘Mista Sweet’ Oostinga Beeld Marco ‘Knowledge’ van der Meulen

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

367

VPRO en het hiphopdocudrama

Het leek zo mooi: een thema-avond over hiphop op de VPRO. De meeste hiphopgrootheden zaten in de studio en zoals de VPRO het zelf noemde: ‘Het wordt een feestje van de Nederlandse hiphop.’ Het zou jammer genoeg een slecht gemonteerd, discussieloos en rommelig avondje worden.

Rap en de VPRO, dat waren twee dingen die altijd prima samengingen. De VPRO bewees in de jaren 80 zijn voortrekkersrol in tv- en radioland door als een van de weinigen aandacht te geven aan dit toen voor Nederland nog nieuwe en rebelse verschijnsel.

Uitzendingen met Nederlandse en ook grote Amerikaanse rappers waren nog vrij bijzonder. Er was toen bijna niets (afgezien van de Soul Show en het blad Disco Dance en nog wat buitenlandse dingetjes), dus alles wat er toen was vrat je op en staat voor eeuwig in ons aller geheugen gegrift. All Star Fresh die met Rudeboy in een kamer vol met platen staat, Rudeboy min of meer met tranen in zijn ogen over zijn muziek pratend, Public Enemy in de studio, concerten die werden uitgezonden, All Star die dj’t voor Ultramagnetic in de Wilde Wereld op de radio. Dit en nog veel meer was goud waard.

Zelf ben ik sinds begin jaren 80 liefhebber van deze deuntjes (echt waar) en de VPRO voorzag dan ook deels in een behoefte. Samen met het aloude vinyl, oude rotte cassettebandjes (Maxwell en TDK) en vage kennissen die weer met, naar later bleek, een classic op de proppen kwamen, al dan niet ontvreemd uit de bieb, want daar bleken ze zowaar ook rap te hebben.

368

Smoelwerk Best of HIJS

Afgelopen zondagavond 25 februari zou middels een blik op het verleden en heden een soort overzicht worden gegeven van 25 jaar rap in Nederland. Bram van Splunteren presenteerde het, dit betekende veel goeds. Tel daarbij de referenties van de VPRO op en het zou mooi kunnen uitpakken. Zeker toen ook nog eens Blonnie B (die nog opende met de Moonrunners in de Edenhal in ‘87) samen met nog enkele legendes aanwezig waren: D.A.M.N., Deams, Def P, All Star Fresh, Alex van The City Crew, en nog enkele heren.

Persoonlijk had ik The Small Boys, Beatmasters, 24K, Funky Tribe en DJ Automatic ook graag erbij gezien, maar misschien zou het dan te cool worden? Nog één keer de mooie verhalen van deze veteranen horen, om zo met een gevoel van nostalgie over te gaan op het heden leek te mooi voor woorden. En dat was het dus ook.

Al heel snel werd overgegaan op andere (bij)zaken; de uitgekauwde beef van Osdorp Posse en Extince (wat Pascal zelf ook al aangaf), een boekje van Saul wat direct maar even tot bijbel werd getorpedeerd, en eigenlijk verder weinig bijzonders. Jammer dat er ook voor mijn gevoel onnodig ruw met de montageschaar werd omgesprongen.

Holiday Rap van MC Miker G en DJ Sven werd gedraaid en dit had een mooi onderwerp kunnen zijn.

Deams zei al dat Miker G echt wel een goede mc was, en dit is ook zo, oude legendarische tapes bewijzen dit. Maar middels het ‘Holiday Rap-incident’ was hij in één klap voltooid verleden tijd, althans, on the streets.

Terwijl heden ten dage de meeste zogenaamde kredietwaardige mc’s zich niet schamen om de meest

pathetische chansons te maken, mogen zij wel representen, en werd Miker G destijds verguisd. 25 jaar rap heeft ons veel opgeleverd… Ik pleit voor directe rehabilitatie van Miker G! Voor je het verder wist werd het hele old school gebeuren afgeserveerd. Toen het nog even interessant dreigde te worden middels All Star Fresh, die als een echte king op de barricaden wilde staan, werd andermaal het betere knip- en plakwerk ingezet.

Vervolgens was er nog weinig lijn in één en ander te bespeuren. Wat trouwens opviel (en juist in rap altijd een main issue is - of beter gezegd was?), was dat een aantal mensen voor mc geschiedenis een onvoldoende zou hebben gehaald, zo minimaal was hun kennis over de kings van weleer in binnen- en buitenland.

Mensen die nu in de spotlights staan kregen onevenredig veel aandacht in de uitzending. Die zien we al genoeg op TMF en andere ‘educatieve’ zenders, geef dan die old schoolers nog hun moment! Damn it, hier had ik niet de afwas voor laten staan.

Teleurgesteld deed ik mijn schortje voor en liet mijn handen zakken in het Dreft sopje. Het water was inmiddels koud geworden. Bah. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/2230 Publicatiedatum 27 februari 2007 Tekst HIJS Forum Legende ‘R2’ Beeld Dureco

13-03-2009 Fabchannel stopt ermee

13-03-2009 Winne releast Winne Zonder Strijd

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

369

SKIN DEEP De tattoo’s van BangBang, Bef, Daniël, Heinek’n, Def P, Manu, JAvlin en MR Probz gefotografeerd door Ron ‘Beast’ van Rutten

370

Smoelwerk Best of HIJS

fsfssfsfsfsfsfsf asaljkkuokjckc

27-03-2009 Lange Frans & Baas B gaan uit elkaar

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

371

372

Smoelwerk Best of HIJS

fsfssfsfsfsfsfsf asaljkkuokjckc

dfsasfgdagfdagd dfsasfgdagfdagd

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

373

374

Smoelwerk Best of HIJS

fsfssfsfsfsfsfsf asaljkkuokjckc

dfsasfgdagfdagd dfsasfgdagfdagd

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

375

376

Smoelwerk Best of HIJS

fsfssfsfsfsfsfsf asaljkkuokjckc

dfsasfgdagfdagd dfsasfgdagfdagd

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

377

URL’s Def P: hiphopinjesmoel.com/articles/1768 Javlin: hiphopinjesmoel.com/articles/1819 Mr. Probz: hiphopinjesmoel.com/articles/1931 BangBang: hiphopinjesmoel.com/articles/2357 Daniël: hiphopinjesmoel.com/articles/2872 Heinek’n: ???

Bef: hiphopinjesmoel.com/articles/2883 Manu: hiphopinjesmoel.com/articles/2961 Publicatiedatum 20 februari 2006 - 22 oktober 2008 Beeld Ron ‘Beast’ van Rutten

378

Smoelwerk Best of HIJS

fsfssfsfsfsfsfsf asaljkkuokjckc

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

379

ICE CUBE ‘ DJ Muggs en Sir Jinx laten je als mc gewoon je ding doen, terwijl DJ Pooh echt in overleg wil werken.’

380

Smoelwerk Best of HIJS

Ice Cube is een hiphoplegende. Vlak voor de show in 013 mocht ik de man uit South Central een kwartiertje interviewen. Hij bleek een sympathieke, professionele gesprekspartner te zijn. Check it out!

Ice Cube is één van de weinige rappers die eind jaren 80 begonnen is en nog steeds relevant is in het huidige muziekklimaat. Zo groot als hij begin en midden jaren ’90 ooit was is hij niet meer, maar zowel als rapper, labelbaas, acteur en scenarioschrijver doet O’ Shea Jackson het nog steeds goed. En als het aan hem ligt gaat hij nog wel een jaar of 20 door: ‘I still love music and I’ll never stop making it.’

Na zijn eerste stappen in de muziekwereld gezet te hebben met de groep C.I.A., sloot Ice Cube zich eind jaren 80 aan bij N.W.A. Als meest getalenteerde mc en belangrijkste tekstschrijver van het vijftal uit Los Angeles was hij één van de drijvende krachten achter het succes van Straight Outta Compton. Na een ruzie over geld besloot Cube solo verder te gaan en reisde hij naar New York om met het legendarische producersteam The Bomb Squad (Public Enemy, Leaders Of The New School, Young Black Teenagers, Son Of Bazerk en nog veel meer) te werken aan zijn klassieker Amerikkka’s Most Wanted. The Bomb Squad had een bijzondere manier van werken, vertelt Cube. ‘Ze waren heel uniek omdat het een echt team was en ze je als rapper echt betrekken bij het proces.

Eric ’Vietnam’ Sadler zorgde voor de ‘bottom beats’, en maakte dus de drums heel vet. Hank en Keith Shocklee voegden vervolgens hun noise en andere

01-04-2009 Westcoast Hiphop Festival in de Melkweg

09-04-2009 SKVR (Auteur: O.C. Hart) brengt het boek Hiphopstad Rotterdam uit

samples toe. En Chuck D nam de vocale cuts voor zijn rekening. Ze waren er ook allemaal bij als ik ging opnemen. Heel intensief dus om met hen te werken.

Het mixproces was ook apart. Alle afzonderlijke leden maakten een mix en de beste werd uitgekozen. Een soort onderlinge wedstrijd dus.’

Na Cube’s debuutalbum werkte hij met talloze andere producers die er allemaal hun eigen werkwijze op nahielden. ‘DJ Muggs en Sir Jinx laten je als mc gewoon je ding doen, terwijl DJ Pooh echt in overleg wil werken. Scott Storch is dan weer een exponent van de moderne generatie en laat je de vocalen opsturen. Hij houdt er niet van om mensen te zeggen wat ze moeten doen en prefereert daarom die werk-wijze. Er is niet één duidelijke werkwijze die ik liever heb, wat dat betreft ben ik altijd flexibel geweest.’

Nadat de mc in 1991 zijn debuut als acteur in Boyz-N-The-Hood maakt, schreef hij een paar jaar later zijn eigen film, het succesvolle Friday. Het schrijfproces van een film is vergelijkbaar met dat van een rapnummer, maar toch zijn er ook duidelijke verschillen volgens Cube. ‘Het begint in feite op dezelfde manier. Je wordt ergens door geïnspireerd en je begint met schrijven. Verschil is wel dat ik een rap spontaan kan gaan schrijven en me niet aan allerlei regels hoef te houden. In feite kan ik in één keer doorschrijven. Bij een filmscenario ontwikkel ik eerst de grote lijnen, personages en wendingen voordat ik het verhaal ga uitwerken. Dat is wel meer gedetailleerd dan rapnummers natuurlijk.’

Samenwerken met andere schrijvers ziet de rapper uit

South Central niet zitten. ‘Ik werk altijd alleen. Wel heb ik een aantal proofreaders die mijn scripts lezen en me feedback geven.’

De muziekindustrie staat bekend om haar duistere praktijken en daar weet Ice Cube als doorgewinterde muzikant alles van. Hollywood staat echter ook niet bekend als een wereldje waar heel net met mensen wordt omgesprongen. Volgens Cube gaat het er echter toch correcter aan toe dan in de muziekindustrie. ‘Wel iets netter ja, afspraken worden net iets vaker nagekomen. Maar al tijdens de opnames van Boyz-N-The-Hood heb ik van dichtbij kunnen zien wat regisseur John Singleton meemaakte. Daardoor zag ik dat ook de filmindustrie nou niet bepaald clean is. Je moet constant op je hoede blijven.’

Na 20 jaar krijgt gangsta rap nog steeds de schuld van veel sociale problemen in de VS. Cube schetst hier een beeld van in zijn ironische nieuwe track Gangsta Rap Made Me Do It. ‘Ach, het is de muziek van de jeugd en ongepolijst, rauw. Dat maakt het een makkelijk doelwit voor politici. Maar zolang ik muziek maak zal ik blijven vechten tegen dat soort onterechte beschuldigingen van hypocriete beleidsbepalers.’ •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/2864 Publicatiedatum 30 juli 2008 Interview Onno ‘ONX’ Hart Beeld Ron ‘Beast’ van Rutten

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

381

Tim Beumers Na De Hoogste Tijd en Bloed, Zweet & Tranen is Il Principe alweer zijn derde solo-album. Tijd voor een amusant interview met Tim Beumers.

Het is rond lunchtijd wanneer ondergetekende Tim aantreft bij de tramhalte naast de Kuip. De gezellige dikzak heeft blijkbaar niet meer dezelfde instelling als op Bolle (Spelenderwijs, 2001), want hij komt net de fitness uitgewandeld. Zo druk als hij kan zijn op het podium, zo rustig is hij nu. Bovendien schijnt eindelijk het zonnetje weer eens, dus de rapper is goed gehumeurd. Eenmaal binnen krijg ik een rondleiding door zijn verblijfplaats, een immens kraakpand op een bedrijventerrein. Terwijl Tim de enorme hal, waar al veel clips zijn opgenomen, laat zien, zijn de beats hoorbaar vanuit de studioruimte. Peeps zijn aan het opnemen in De Zaak, zoals de studio heet. ‘Vroeger kwamen er nog veel meer mensen langs, toen woonde ik in Spijkenisse naast een metrohalte. Het is op dit moment minder nu ik wat meer afgelegen woon.’

Eenmaal aan tafel met een hapje en een drankje blikken we terug op de afgelopen tijd. Tim Beumers begon met VSOP aan een opmars in Nederland, met als hoogtepunten optredens op Planet Rock en Lowlands. Ook maakte menige mc kennis met zijn battle skills, ging hij later solo en zette hij met DJ MP van Drumkids Productions en een aantal goeie vrienden een productiehuis/leverancier/groothandel/ fabriek op, waarin zij zich nu bevinden. Of hij dit allemaal gepland heeft? ‘Niet alles, maar grotendeels wel. Ik wist niet van te voren waar ik uit ging komen.

382

Smoelwerk Best of HIJS

Je bekijkt waar je bent en als de wind anders gaat waaien, dan moet je de zeilen bijstellen. Het was van begin af aan wel de bedoeling dat ik niet meer zou werken en dat ik gewoon muziek ging maken voor zo lang het lukt. Dat is tot nu toe aardig gelukt.’

‘Ik rijm me helemaal de tyfus.’

Het is alweer pakweg tien jaar geleden dat VSOP begon en de scene is behoorlijk veranderd, net als Tim zelf. ‘Vroeger was ik, net als veel jonge mc’s, onzeker en gevoelig voor kritiek. Ik had last van bewijsdrang, had minder rust en voelde me aangesproken als iemand mijn nummers niet tof vond.’ Tim kan er nu wel om lachen en illustreert een situatie van vroeger door met z’n vuist op tafel te slaan en triomfantelijk te schreeuwen: ‘Waarom vind je het niet dope?!?!?!’ Dan vervolgt hij weer serieus: ‘Je bent trots op wat jij hebt gemaakt, maar trots is de doodsteek van vooruitgang.

Nu ben ik ontspannen en maakt het me allemaal niet uit. Als ik zin heb om te tapen, dan zeg ik mijn afspraken af en ga ik tapen.’ Op de kritiek dat hij weinig zou rijmen reageert hij dan ook relaxt: ‘Hahaha, ik rijm me helemaal de tyfus, alleen soms hoor je dat niet hahaha.’ Uitzoomend naar de hele scene is er ook veel veranderd. Vandaag de dag kan je veel makkelijker media-aandacht genereren en daardoor zie je artiesten komen en gaan. ‘Vroeger was dat niet zo. Toen zag je artiesten niet komen, ze waren er al.’

‘Toen’ was toen Tim veel battles deed en VSOP bekend stond om hun hardcore raps. Anno 2008, komt op zijn soloalbums wat meer zijn persoonlijke kant naar boven, een bewuste keuze? ‘Nou, in een

groep heb je gewoon minder ruimte om zulke tracks te doen. Je hebt als soloartiest de ruimte om serieuzere tracks te doen. Ook word je in de loop van de jaren natuurlijk volwassener en dat hoor je terug op mijn albums. Luister al mijn albums en je weet hoe ik als persoon ben veranderd.’

‘Ik wil niet als rapper het theater in, meer als cabaretier.’

Over volwassen worden gesproken: veel rappers zijn de laatste tijd het theater ingegaan, is Tim de volgende? ‘Ik denk dat ik het wel zou kunnen. Ik heb veertig nummers die ik zou kunnen doen en er is wel eens een opzet gemaakt. Maar ik wil niet als rapper het theater in, meer als cabaretier. Ik wil liever de nieuwe Youp van ’t Hek zijn, dan de nieuwe Ali B. Niks ten nadele van Ali B, maar dat is gewoon hoe ik in een theater wil staan, ik wil niet de volgende rapper in het theater zijn. […] De ontwikkeling in het algemeen vind ik positief. Oudere mensen gaan niet tot 2 uur ’s nachts in Waterfront staan, maar komen wel om 8 uur naar het theater op Zuidplein. Die mensen denken: ‘Flikker op, ik ga niet tussen die 16-jarigen staan in een jeugdhonk.’ Dat is misschien geen terechte mening, maar zo kijken ze daar wel tegenaan en daar kan ik me wel wat bij voorstellen. Je kan met theater gewoon een breder en volwassener publiek aanspreken.’

‘Je leeft als artiest echt in 1999 als je nog zit te zeiken over downloaden.’

Ondertussen is Tim lekker op stoom gekomen in woord en gebaar. We hebben per slot van rekening niet te maken met een saaie zoutzak, maar met een

09-04-2009 t/m 11-04-09 New Skool Rules, Maassilo Rotterdam

gezellige goedzak. Tijd om wat woorden te wisselen over Il Principe, wat ‘heerser’ betekent. ‘Ik ben een man van principes, dus los van de titel is het woord ‘principe’ toepasselijk.’ Opvallend is dat het album in zijn geheel is te downloaden, in minder goede kwaliteit dan het gedrukte exemplaar weliswaar, maar toch. Waarom een heel album gratis online gooien?

‘Mensen downloaden het toch wel, dus dan kan ik het beter zelf online zetten. Sowieso verdient een artiest geen geld met cd’s, maar met shows en merchandise.

Mensen die het vroeger downloadden, durfden niet naar me toe te komen om te zeggen dat ze het dope vinden, omdat ze het hadden gedownload. Nu krijg ik veel meer mailtjes en reacties, omdat ik het zelf online pleur. Downloaden is nou eenmaal een ontwikkeling waar je mee moet omgaan. Dus als je als artiest nu nog zeikt over downloaden, dan leef je echt nog in 1999.’

‘Het werken met jonge honden is erg aanstekelijk.’

Op Il Principe staan ook een aantal samenwerkingen, waaronder drie met Tommy/Tomster. Het lijkt erop dat hij een zekerheidje is. ‘Dat is hij zeker, ja. In het begin was hij niet de beste rapper, maar hij had wel veel poëtisch inzicht. Tommy is zwaar onderschat, zijn album wordt echt een classic. Waar ik nu ben, gaat hij inhoudelijk nog een stapje verder. Eigenlijk kan ik de tracks die ik met hem heb gemaakt, ook echt alleen met hem maken. Er is een bepaalde chemie tussen ons.’ Tussen neus en lippen door wordt duidelijk dat het album van 3x0 er niet meer gaat komen. De beste tracks zijn wel uitgebracht en staan op onder andere Bloed, Zweet & Tranen en Il Principe. Verder valt het op dat Tim garant staat voor nieuwe artiesten op zijn album. Dat was al zo in de tijd van VSOP, en nu ook weer. Mc’s als Mini, Kas en Baas B, maar ook producers als SirOJ, Presto en Soulsearchin werkten al samen met VSOP voordat ze bekender werden. Zo zijn op iedere release wel weer nieuwe namen te vinden.

Op Il Principe krijgen Hairo en Turk de ruimte. ‘Het werken met jonge honden is erg aanstekelijk. De motivatie van die gasten houdt je scherp en geeft je een frisse blik. Ik hou van die gedrevenheid.’ De tafel krijgt maar weer eens een oplawaai en Tim imiteert op schreeuwende wijze: ‘Wanneer gaan we die track tapen!?!’ In de gigantische hal echoot het nog wat na…

‘De cirkel is rond.’

‘Van eigen beheer naar Redrum, Top Notch, Walboomers en terug naar eigen beheer: de cirkel is rond’, aldus de ondernemer. ‘Met ons bedrijf kunnen we al onze zaken zelf regelen, want wij zijn een productiehuis. Een label is alleen een tussenpersoon, maar wij zijn ook de leverancier, de groothandel en de fabriek.’ Kortom: totale onafhankelijkheid. ‘En deze onafhankelijk is enorm belangrijk voor je productiviteit, dit is ultieme vrijheid.’ Toch kwam het vroeger allemaal niet helemaal uit de verf. Ideeën die zijn uitgesproken, zijn niet allemaal gerealiseerd doordat de rapper in zijn enthousiasme die ideeën heeft gedeeld met anderen in interviews. Toch heeft hij er wel van geleerd. ‘Ik schetste toen een idealistisch beeld en had het moeten hebben over ‘de mogelijkheid om…’

Maar als ik dat toen niet had geprobeerd, dan had ik een hele hoop niet geleerd.’ Kortom: de geïnterviewde kijkt hoe de wind staat en stelt de zeilen bij.

‘Iedereen doet zo moeilijk.’

Waar de rapper uit Spijkenisse gewoon zichzelf blijft en doet wat hij leuk vindt, is een groot deel van de industrie opgeklopt volgens hem. ‘Heel de muziekindustrie stelt geen zak voor. Kijk, je kijkt gewoon wie je bent en wat je persoonlijkheid is. Daarbij hoort een bepaald soort muziek, doelgroep en distributie. Dan ben je klaar, maar hier doet iedereen er zo moeilijk over. Daarbij vermeldt de rapper wel dat de industrie zeker goede dingen heeft gedaan, maar dat ze opener zouden moeten zijn. ‘De eerste 8 jaar wist ik niet waar ik heen moest met mijn muziek. Nu kan ik artiesten op een A4’tje geven wat ze zouden moeten doen.

Eigenlijk zou iedereen dat A4’tje moeten hebben.’

‘Kliekjesvorming is de doodsteek voor je eigen inspiratie.’

Nu Tim het klappen van de zweep kent, probeert hij gemotiveerde mc’s een handvat te bieden. Waar veel artiesten blijven hangen in hun eigen kliek, kijkt hij verder. ‘Kliekjesvorming is de doodsteek voor je eigen inspiratie en daarom werk ik ook vaak samen met nieuwe namen. Iedereen schermt zijn eigen eiland af, dat eiland is wel belangrijk. Maar ga ook eens op vakantie naar een ander eiland.’ De rapper voelt zich absoluut niet bedreigd door andere mc’s. ‘Als een mc

17-04-2009 Release cd Hiphop In Je Smoel Volume 1!, 013 Tilburg

gemotiveerd is, dan ben ik best bereid om er tijd in te steken. Uiteindelijk gaat het erom wat je een ander kunt geven.’ Een opvallende uitspraak van een man die in een scene zit waar grote ego’s de boventoon voeren.

Maar daar gaat het bij deze volwassen man helemaal niet om. Muziek is zijn dagboek en of hij nou 0 of 5000 euro voor een track krijgt: het blijft een hobby. ‘Ik ben een gevoelsmens. Ik kan dus over alles een track schrijven, ook over dit interview. Ik heb ook alweer 8 à 9 tracks af voor mijn volgende album. En aan het eind van het gesprek smijt Tim er nog maar een imitatie uit van een panische reactie: ‘HUH! Hij heeft gewoon weer een album, najaaa, hoe doet hij dat nou weer?!?!’ Om vervolgens rustig antwoord te geven: ‘Omdat het niet moeilijk is, echt niet. Mensen doen fucking moeilijk over een album maken. Als je bij wijze van spreken al 10 jaar tegen je debuutalbum aanhikt, dan wordt het moeilijk ja. Dan kan je bang worden om fouten te maken en gaan vrezen voor de reacties van de buitenwacht.’ De nonchalante, laidback manier waarop hij vervolgens ‘boeiuh’ zegt is veelzeggend.

Tim heeft schijt aan de rest en blijft zichzelf: een rapper, ondernemer en goedzak pur sang. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/2746 Publicatiedatum 16 april 2008 Tekst Rik Spruijt Beeld Jean Pierre ‘JPK’ Kin

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

383

SpaceKees Pe Pe Pe, oftewel SpaceKees dropt op 5 mei 2008 zijn solo-debuut-album. HIJS reisde af naar Amsterdam voor een ontspannen interview. SpaceKees over de melancholiek van Nooit Meer Terug, de planeet Edo, de game Mega Man en natuurlijk Meer Ruimte.

SpaceKees is niet voor één gat te vangen. Het excentrieke figuur is al jarenlang bezig en dropt 5 mei zijn solo-debuutalbum. ‘Ik ben blij dat het eindelijk uitkomt. Dit is anders dan je ooit hebt gehoord. In vergelijking met het vorige album (SpaceKees & Terilekst red.) is het iets serieuzer en minder cryptisch.’ Maar waarom maar liefst 26 tracks? Voelt de beste man zich wel helemaal lekker?! ‘Ik voel me prima, he he. Ik wou veel nieuwe dingen uitproberen en voor elke rare gedachte of vreemd gevoel een track maken. Omdat ik met zoveel verschillende gedachtes en gevoelens zit, lijkt het allemaal weinig op elkaar.

Bovendien functioneren een paar tracks als interlude of statement en ik wou de volledige ruimte van de cd benutten.’

Op productioneel vlak is het opvallend dat Terilekst weinig beats levert. ‘Hier heb ik bewust voor gekozen.

Ik vind Turrie’s beats heel erg dope en we maken nog steeds samen tracks, maar ik wou op een gegeven moment iets anders proberen. Cleanere producties gebruiken en toch ook harde tracks maken. Ik wou een andere sfeer creëren en zoveel mogelijk diverse beats gebruiken met de meest gestoorde lyrics eroverheen.’

En hoe typeert SpaceKees dan zijn eigen album?

384

Smoelwerk Best of HIJS

‘Gestoorde shit!’ Mooi, zijn we het daarover eens.

Een opvallende track op Meer Ruimte is Nooit Meer Terug. Iedereen kent het idee van de verloren liefde, zo ook SpaceKees. ‘Op Nooit Meer Terug hoor je mij in de meeste gefrustreerde vorm. Ik was gewoon boos over het feit dat iemand mij kon verlaten en dit was mijn eerste gevoel toen het gebeurde. Na verloop van tijd heb je wel iets van: ‘tja, dingen lopen zoals ze lopen’, maar ik wou gewoon de meest rauwe vorm van frustratie op het album zetten. Die hele sfeer met het refreintje erbij vind ik gewoon heel melancholisch.

Veel tracks zijn ook momentopnames, zo ook deze, het zijn gewoon impulsieve gevoelens die ik dan heb.

Ik schrijf gewoon op hoe ik er op dat moment over denk, terwijl dat later opeens heel anders kan zijn.’

Het einde van de track kan voor sommigen schokkend zijn. Je hoort fragmenten van Peter R. de Vries uit de aflevering over de Schiedammer parkmoord. ‘Ik zag die uitzending en hoorde steeds mijn naam terugkomen (Cees Borsboom werd in eerste instantie veroordeeld red.) en ik vond dat wel tof om te gebruiken. En omdat het wel bizar is, gaan mensen denken: ‘die track gaat over iemand die een geliefde verliest.’ Maar als je dan die fragmenten uit die aflevering erbij hoort, dan heb je iets van: ‘heeee, heeft ie die chick vermoord ofzo?’ Dat maakt het gewoon iets extremer allemaal, iets filmischer. De hele track flipt daardoor nog meer.’ Is het niet ziek om zulk soort geluidsfragmenten te gebruiken? ‘Ja, natuurlijk is het ziek. Maar je moet dit zien als een filmisch ding.

Ik was gewoon zo pissed off dat ik ertoe in staat zou zijn om die chick te vermoorden.’ Gelukkig zijn het

allemaal momentopnames bij Kees van den Assem.

Wanneer we wat dieper op de persoon SpaceKees ingaan, weet iedereen natuurlijk dat hij van planeet Edo komt, toch? ‘Jazeker haha. Ik vond het gewoon leuk om een biografie te maken. Meer Ruimte begint ook met een soort landing op aarde, maar het echte verhaal is dat Edo gewoon mijn vader is. Op een gegeven moment had ik iets van: laat ik het in een verhaalsetting doen. Het hele verhaal moet een film zijn waarin die verschillende tracks voorkomen. Toen kwam ik op het idee van planeet Edo: daar komen alle echte gevoelens die ik heb naar boven, omdat als ik op aarde was, ik die gevoelens niet kan verwerken.’ Er zit dus ook nog wel een serieuze kant aan dit verhaal?

‘ Het voelt alsof ik van een andere planeet kom.’

‘Ja, als persoon groei je gewoon. Je woont eerst nog thuis en op een gegeven moment ga je op jezelf wonen en zelf dingen meemaken. Ik heb daar op de cd een verhaal van gemaakt: SpaceKees, de fictieve figuur die allemaal dingen meemaakt. Sowieso voelt het ook alsof ik van een andere planeet kom, al helemaal als ik dingen terug hoor. Dan heb ik soms wel iets van: ‘ik ga echt wel te ver in die shit.’

Luisteraars vinden ook wel eens dat SpaceKees te ver gaat, bijvoorbeeld bij de track Kanker. Kees legt uit. ‘Ik ben altijd ter plekke bezig. Ik bereid me nooit voor door een plan te maken. Ik check beats en dan

17-04-2009 Salah Edin releast Horr

schrijf ik wat er in me opkomt. Op het moment dat ik die track ging tapen, was ik in een gefrustreerde bui.

Ik was gewoon kwaad en die boosheid moest eruit.

Mensen denken dat ik kanker promoot of iets dergelijks, maar dat is niet het geval. Een goede vriend van mij is overleden aan kanker, dus ik promoot het absoluut niet. Het is meer dat deze terminale ziekte zo frustrerend is, het is iets heel heftigs. Daarom dacht ik ook: ‘Wat is het meest slechte dat er bestaat?’

Juist, kanker. Daar maak ik dan op dat moment een track over.’ Toch heeft dit nummer, en vele andere, vaak een droge humoristische sfeer. Doet de rapper dit expres? ‘Nee, het is niet dat ik dat bewust doe, het komt er gewoon op die manier uit. ik doe het niet met voorbedachten rade.’

‘Ik weet je geen minuut te vervelen, hoogstens te irriteren.’ SpaceKees lacht wanneer ik deze line citeer uit Niet 1 Uit Velen. ‘Hahaha. Ik begrijp het wel als mensen zich ergeren aan mij. Als ik iemand zijn stem of inhoud niet interessant vind, dan vind ik het ook niet boeiend. Ik krijg vaak van dat soort reacties, maar

‘ Ik heb weleens de neiging om heel druk te zijn.’ dan denk ik: ‘whatever.’ Bovendien heb ik ook weleens de neiging om heel erg druk te zijn. Dan denk ik achteraf: dat was inderdaad wel too much. Ach, ik kan het mensen niet kwalijk nemen als ze me irritant vinden.’

Wat bepaald niet irritant was voor SpaceKees (& Terilekst), was de aandacht rondom de hit Ik Wil Een Meisje. Toch had het tweetal er meer uit kunnen halen volgens SpaceKees. ‘Op zich was de aandacht rondom onze hit alleen maar positief, alleen we hadden bepaalde dingen niet in check. We hadden bijvoorbeeld meer optredens kunnen doen als boekingskantoren beter hadden opgelet. En ik had dan wel een tijdje op TMF dat programma, maar dat was meer om mijn persoon en niet om mijn muziek. Muzikaal gezien kregen we relatief weinig aandacht en dat vind ik jammer. Ik heb wel veel contacten gelegd, maar het bleef allemaal een beetje bij die hit, terwijl het album

veel harder was. Kortom: we hadden er meer uit kunnen halen.’

Huisgenoot Jiggy Djé, rapper en eigenaar van het label Noah’s Ark, is net als Turrie een figuur waar Pe Pe Pe al lange tijd mee samenwerkt. Hoe is het om bij je labelbaas in huis te wonen? ‘Crazy, het is heel gezellig, want we doen alles met zijn tweeën. Onze solo-albums zijn allebei opgenomen in de Kribbuh en je bent goed ingespeeld op elkaars materiaal.

Natuurlijk laten we elkaar ook genoeg ruimte om ons eigen ding te doen. Je hijgt elkaar niet steeds in de nek en het is sowieso wel handig dat we samenwonen.

Jiggy is op het zakelijk vlak heel goed, dus daar heb ik ook veel aan.’ Ondertussen komt het lijdend voorwerp langs sjokken en schreeuwt ‘Pe Pe Pe!’ door de zaak, waarop Kees ‘Jeeeejjjj!’ roept.

Zoals de oplettende fan al heeft kunnen merken: Noah’s Ark is in opkomst. Jiggy is dan ook naarstig op zoek naar een kantoor buiten de Kribbuh. SpaceKees vindt de opkomst van meerdere labels een goede ontwikkeling. ‘Ik denk dat het alleen maar goed is als er meer verschillende labels komen die dingen proberen. Het is alleen de vraag of het lukt om op te boksen tegen de grote labels.’ Deze vraag wordt meteen minder van toepassing wanneer SpaceKees vervolgt: ‘Eigenlijk is het niet onwijs een concurrentiestrijd, het is meer dat je gewoon je eigen ding kan doen.’ Een medium als internet heeft daar ook heel erg aan bijgedragen. ‘Ik ben pro-internet.

Vroeger was het voor mij een medium om mijn muziek te verspreiden. Nu kan ik een album uitbrengen op Noah’s Ark en gebruik ik internet voor andere promodingen. Ik kan bijvoorbeeld een exclusieve track online zetten of een filmpje op YouTube gooien.’

Van internet naar een ander product waar SpaceKees, vooral vroeger, veel gebruik van maakte: de gameconsole. Aan welke game is de rapper nu verknocht? ‘Hehe. Ik moet wel zeggen dat het echt minder is dan vroeger. De laatste games die ik heb gespeeld zijn Halo 3 en Gears of War. Maar ik ben nog steeds into Mega Man, dat vind ik echt de shit.

Vanaf de Nintendo heb ik altijd alle Mega Man-spellen gekocht. Door Mega Man ben ik ook een beetje into Transformers geraakt: ik heb gewoon iets met robots.’

De film van Transformers is dan ook een gevoelig

22-05-2009 Fakkelbrigade releast Colucci Era

onderwerp. ‘Ja, die heb ik gezien, die was echt de shit.

Ik zat gewoon met tranen in m’n ogen te kijken. Ahhh shit man, die is echt mooi. Eigenlijk heb ik niet eens echt gelet op het verhaal, ik vond het gewoon allemaal prachtig.’ Het is dus ook niet gek dat er dingen van de Transformers gesampled zijn op het album. Tijd voor een Transformer-track? ‘Ik weet niet, het is zo’n diep verhaal met zoveel verschillende soorten verhaallijnen.

Ik kan gewoon niet kiezen welke ik dan zou gebruiken.

Wie weet komt er een Transformers mixtape. Maar dan moet het wel helemaal kloppen als ik het doe. Ik kan niet, in tegenstelling tot veel tracks, zomaar impulsief iets gaan schrijven, ik moet daar wel serieus mee bezig zijn. Dus misschien in de toekomst.’

Laatste opmerking? ‘Koop die shit!’ Duidelijk. •

URL hiphopinjesmoel.com/articles/2771 Publicatiedatum 7 mei 2008 Tekst Rik Spruijt Beeld Serife ‘Listig’ de Jong

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

385

Anekdotes

& Quotes Brother Ali

‘Ik heb nog nooit een nummer gemaakt in een kelder. Maak nog steeds alles in de garage. Het ziet er wel goed uit, maar het blijft mijn garage.

Hiervoor woonde ik altijd in appartementen waar ik niet echt herrie kon maken. Maar het is beter om flink te blazen tot je zeker weet dat alles goed klinkt. Ik moet in een omgeving werken waar de omstandigheden bijna perfect zijn. Goede temperatuur, geen rotzooi om me heen, herrie kunnen maken. Ik werk het liefst alleen. De meeste nummers zijn bij mij thuis opgenomen, dat is wel anders dan in een gehuurde studio opnemen. Daar is natuurlijk meer tijdsdruk en je werkt niet met je eigen spullen, dus weet niet hoe het precies klinkt.

Thuis opnemen is het beste, want het hele proces kan spontaan blijven. Maakt niet uit of iemand wat later is of dat je nog een keertje extra moet opnemen. Dat vind ik beter voor het creatieve proces.’

‘Het is het beste om zo perfectionistisch bezig te zijn met wat ik doe. Voor mij is dat door volledig eerlijk en echt te zijn. Ik ben niet goed in het aannemen van een rol. Ik moet gewoon doen wat mijn gevoel me ingeeft.

Soms is het goed, soms is het geweldig, soms is het wat minder. Als moslim moet ik gewoon eerlijk zijn. Dat houdt niet in dat al mijn muziek islamitisch hoeft te zijn. Ik heb gevoelens die niet echt samengaan met het moslim zijn, maar die wel echt ‘mij’ zijn. De islam is iets dat je gebruikt om jezelf weer geweldig, voortreffelijk te maken.

Moslims geloven dat iedereen als mooi en goed mens is geschapen. Dat moeten we ook zijn, maar sommige dingen drijven ons daarvan af. En de islam helpt ons met het beschermen van wat we nog hebben en het weer aanvullen daarvan. Het is een soort gereedschap. Mijn geloof in de islam komt naar buiten als ik met iemand praat. Maar ik maak geen nummers meer met de gedachte van: ‘dit wordt een moslim nummer’ of ‘ik ben een moslim rapper’ of ‘ik ga een moslim album maken.’

Moslims hebben het moeilijk met mij, omdat ze trots op me zijn, en dat waardeer ik ook, maar aan de andere kant zijn ze van: ‘waarom vloek je?’ Tja, omdat ik dat in het dagelijks leven ook doe. En ik ben er nog goed in ook. ‘Waarom heb je het daarover?’ Omdat ik me zo voel. En ik vertel ze dan dat ik weet dat zij zich ook zo voelen en ook thuis

Murs ‘De volgende stap in m’n carrière is leven, joh.

Ik bedoel: je moet gewoon hard werken vanaf de onderste trede naar boven. Alles wat ik opgebouwd heb, komt door m’n eigen inzet. Dit sterke punt helpt je zeker bij bepaalde dingen. Als je trouwens meer over m’n carrière wilt weten, check dan m’n eerste track You And I, hierin vertel ik je alles dus check dat!’

386

Smoelwerk Best of HIJS

09-09-2009 Deams releast The Legacy

gewoon vloeken. Waarom zou je thuis wel vloeken en niet op plaat omdat je toevallig een moslim bent? Ik respecteer hun standpunt, maar ik moet echt en eerlijk zijn.’

EL-P ‘Ik heb echt krankzinnige vragen gehad. Veel van deze vragen gingen over het feit dat ik blank ben.

Net alsof ik een expert ben in het blank zijn of een diploma heb. Veel interviewers werden ook heel persoonlijk en dat ging dan over groupies en dingen als dat. Ik heb echt veel shit gekregen maar een keer, ‘back in the day’, hebben we bijna een journalist in elkaar geslagen. Dit was in mijn Company Flow-tijd toen ik zeg maar wat zwaarder was dan nu. Die journalist zei iets in de trant van ‘Je bent dik! Heb je daar problemen mee?’ In eerste instantie keek ik hem aan om te kijken of hij een geintje maakte, maar hij was echt bloedserieus. Ik reageerde toen echt van: ‘denk je nou omdat je een taperecorder in je hand hebt dat ik je dan niet in elkaar sla?’ Toen hebben we de deur op slot gedaan en toen werd hij ineens heel stil, haha. Er zijn genoeg mensen die de grens willen overschrijden tijdens een interview op een soort van Jackass-manier. Het komt er gewoon op neer dat als jij mij pissig wilt maken, dat je er dan sterk rekening mee moet houden dat ik je op je gezicht sla.’

99-2009 e on stage 19 att rotterdam iv l p o h ip h | w 10 jaar -05 uur er 2009|15 19 septemb

design jean pierre kin (breed) & erik kluyver (sek)

Nu-Mark (dj van Jurassic 5)

oel.com hiphopinjesm t presenteer

x en djé, diggy de et o.a. jiggy (m c n, james & da oo r) ph uu ty ks, naf 17:30 e (rico, stic ad ig mc’s (live va br y rapz & el gg kk (ski velduvel, fa e speakerz wudstik), du ko, gmb, keynot , ak ku br es & . fr .o , ,m synthese , la melodia es rt oeilijk a.r.t.), foto ca m & zo y ja (vsop), u-niq, eal), kleine rilekst, tim master surr te & s ee ek zter, spac manu, raym cht li t ar zw en act se surprise nd la n) en dj dbs buiten ), on & lostsu yl kr j c menemen (d ue iq at yf oorheen m m (v ar ki ’s dj ek m t, dr , ab enzy ah , freestyle fr rya v & dj mace) regga en su , dj vindicti raymzter, (dj optimus attle) (b ds ea rz ke gh di an madness rz vs waxw uur) turntable en sl troope taire (15:30 chi, dj savage re documen iè em pr dj irie, dj ra r) uu 00 5: (1 e po ti ex esenta ice en foto plus boekpr met dj cutn ium battle mista sweet en s db , b-boy decenn on kryl dj’s o.a. dns, his afterparty tterdam.nl, kter en mat do op kl k, ww.watt-ro hosts blee ro, check w eu 20 p oo orverk t) 25 eur0 kaarten vo uitverkoch (indien niet aan de deur

19-09-2009 Smoelwerk: 10 jaar Hiphop In Je Smoel

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

387

388

Smoelwerk

Hiphop In Je Smoel De eerste 10 jaar zijn een feit

389

Laser Proof