Voorpublicatie: Woord!

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 1

Woord!

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 2

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 3

Woord! de taal van nederhop Vivien Waszink

SAMPLE

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 4

Dit is een voorpublicatie van Woord! – de taal van nederhop.

Verschijnt oktober 2013 Prijs 6 14,95 Omvang 208 pagina’s

Uitgegeven door: Uitgeverij Nieuwezijds, Amsterdam Zetwerk: CeevanWee, Amsterdam Omslag: Studio Jan de Boer, Amsterdam Foto auteur: Boukje Verheij © 2013, Vivien Waszink isbn 978 90 5712 388 7 isbn e-book 978 90 5712 403 7 nur 660

Bij de productie van dit boek is gebruikgemaakt van papier dat het keurmerk van de Forest Stewardship Council (fsc) mag dragen. Bij dit papier is het zeker dat de productie niet tot bosvernietiging heeft geleid.

Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, geluidsband, elektronisch of op welke andere wijze ook en evenmin in een retrieval system worden opgeslagen zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 5

Voorwoord!

In 1989, op mijn twaalfde, hoor ik voor het eerst hiphop. Daarna begin ik al snel te grote broeken te dragen, kijk ik op foto’s altijd boos en naait mijn moeder een Public Enemy-embleem op mijn jas: een mannetje in het vizier van een geweer. De jas probeer ik in de klas zoveel mogelijk aan te houden.

In 1992 mag ik naar een middagconcert van Public Enemy. Om drie uur gaat het beginnen. Om half vier komt er een roadie in een mouwloos Iron Maidenshirt het podium op. ‘De jongens hebben het vliegtuig gemist’, kondigt hij met een grafstem aan. ‘Ze komen vanavond pas.’ Vanuit een Amsterdamse telefooncel maak ik ruzie met mijn moeder in Leiden. Na een minuut of tien zwicht ze en mag ik naar de avondshow. ‘Het gaat wel weer over, dat gerap’, hoor ik mijn vader op de achtergrond met kalme stem tegen mijn moeder zeggen.

Als ik ophang, zijn er heel wat kwartjes opgegaan. Nu kan ik niks meer te eten kopen. De rest van de dag wacht ik hongerig voor Paradiso. Dan zie ik ineens Chuck D, de opperrapper van Public Enemy, samen met dj Terminator X, de man die achter de draaitafels staat. Niet met bodyguards, maar gewoon met zijn tweeën, op het zebrapad met zakjes friet. Chuck zet voor mij zijn handtekening op een oud bonnetje.

Inmiddels ben ik moeder en taalkundige. Ik draag jurken en werk van negen tot vijf achter een computer aan een woordenboek.

Maar ik sta bij rapconcerten nog steeds juichend vooraan.

‘Vroeger had mama maar twee platen’, zeg ik als mijn dochter door haar duizenden mp3’tjes scrolt. ‘Eentje van Public Enemy en eentje van N.W.A.’ In 2012 geeft Public Enemy een concert voor

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 6

6

Woord!

hun 25-jarig jubileum. Ik rap alles mee. De lijfwachten in soldatenpakken die altijd meedansen, zijn zelfs even afgeleid en kijken me verbaasd aan. Ineens steekt Chuck D lachend zijn hand uit: of ik niet even mee wil doen op het podium? Maar ik durf niet – ik ben ook maar gewoon een moeder in een jurk, zonder straatgeloofwaardigheid. Mijn dochter van zeventien, die ook van hiphop houdt, reageert na afloop lauwtjes. ‘Best een aardig concert, maar wel oudemensenhiphop.’

Iedere doordeweekse dag begint voor mij hetzelfde: voor ik naar mijn werk ga, drink ik thuis een kopje koffie en luister ik een of twee hiphopliedjes. Niet alleen Amerikaanse en oude hiphop, maar ook heel veel Nederlandse en hedendaagse hiphop. Daarna maak ik de hele dag werk van woorden. Ik schreef dit boek omdat ik nederhop geweldig vind, maar vooral omdat nederhoptaal heel bijzondere taal is. Het beschrijven van die taal en het woordgebruik in nederhop deed mij als taalkundige groot plezier.

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 7

4 Fris als februari – stijlfiguren

‘Lul, heb je genoeg gehad? Neem dan maar eens een lekker lang bad, schat. In ’t zoutzuur en rot weg als een houtschuur, want jij bent zo nep als koudvuur’, aldus de Osdorp Posse in Commerciële aids. Winne heeft ‘meer sterren dan een Mercedesdealer’, en Nina heeft dan wel geen omvangrijk wagenpark, maar haar ‘shit’ is wel ‘als bushaltes, iedereen staat erop te wachten’. Yukkie B ‘dringt door als chloor’ en Jiggy Djé is baanbrekend, ‘als in geschreven in de baas zijn tijd’. Clowns huilen ‘als traangas’, volgens Boef en de Gelogeerde Aap althans. ‘Kalm als een kuuroord, rustig als een wellness’, maar ook ‘all up in that ass als een zetpil’ – ook de jongens van Great Minds winden er geen doekjes om.

In nederhop worden veel metaforen en vergelijkingen gebruikt.

Bij een metafoor is er sprake van beeldspraak. Winne zegt bijvoorbeeld: ‘Volg de geletruidrager.’ Daarmee bedoelt hij niet dat hij naast rapper ook succesvol wielrenner is, en het klassement aanvoert in de Tour de France. Hij kiest het woord geletruidrager ook niet omdat dat een synoniem is voor de woordgroep beste rapper.

De geletruidrager is een beeld waarmee Winne zijn eigen positie van koploper verbeeldt. Hij had ook gewoon kunnen rappen: ‘Ik ben de beste rapper’, maar dat is minder overtuigend.

Op dezelfde manier kun je je kind een engel noemen, of je ex een hond. Je kind heeft geen vleugeltjes, maar heeft wel bepaalde (positieve) eigenschappen die ook aan engelen worden toegeschreven. De ex hoeft niet naar de hondenschool, die heeft alleen de lompheid of het asociale gedrag van sommige honden.

Een bijzonder type metafoor is de personificatie. In een personificatie wordt iets wat levenloos is als levend voorgesteld, meestal

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 8

8

Woord!

met menselijke eigenschappen, soms dierlijke. Abstracte zaken gaan zo meer ‘leven’. ‘De wind die zucht’ is een personificatie (die leraren zich de haren uit het hoofd doet trekken), net als stoelen die ‘kreunen’ onder het gewicht van dikke vrouwen. Winne geeft de game ‘een facelift’ in het nummer De Game. In Wat echt is zegt hij dat ‘de straat praat’ en ‘als de muren oren hebben, dan hebben de straten ogen’. mc Fit, alias Glen Faria, een van de rappers van Flinke Namen, rapt in Duurt te lang (2013): ‘Mijn tranen vallen niet, dus ik laat het liedje snikken.’

In een metafoor worden het beeld (de geletruidrager) en het verbeelde (de beste rapper) impliciet vergeleken. Er bestaan ook explicietere vergelijkingen. Daarin worden het beeld en het verbeelde opgenomen, en worden de twee verbonden door een vergelijkingswoord, meestal als of dan. Zo zou Winne ook gerapt kunnen hebben dat hij koploper is ‘als de geletruidrager’, of desnoods ‘als ik rap ben ik als Lance’.

Naast metaforen en vergelijkingen zijn ook woordspelingen populair in nederhop: al dan niet geslaagde welbewuste grapjes met woorden. Meestal is een woordspeling grappig, omdat twee of meer woorden of woordgroepen overeenkomen in vorm, maar een heel andere betekenis hebben. Op de website van Onze Taal wordt dit uitgelegd met een mopje: ‘Zegt de ene kaars tegen de andere: “Willen we vanavond samen uitgaan?”’ Op internet staan ook quasilollige voorbeelden als ‘De gynaecoloog gaf aan zijn patiënte volledige persvrijheid’ en ‘Hij had wel de ballen om te biljarten, maar hij had geen keus’.

In subtielere woordspelingen worden uitdrukkingen gebruikt die zowel letterlijk als figuurlijk kunnen zijn bedoeld; bijvoorbeeld ‘laat de vorst niet in de kou staan’.

Ook woorden die vormelijk op elkaar lijken, maar net niet helemaal overeenkomen, worden in woordspelingen gebruikt. Je wokrestaurant Wok of Fame noemen, bijvoorbeeld, of You Never Wok Alone. Op Facebook dook een tijdje het grapje op: ‘Moet je morgen werken? Nee, ik ben Morgan Freeman’, met een foto van de acteur erbij.

In hiphopmetaforen, -vergelijkingen en -woordspelingen wordt voortdurend hartstochtelijk gepocht. Ook de overdrijving is een stijlmiddel. Brainpower rapt in Alles of niets:

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 9

4 • Fris als februari

9

Wetend wie er real is en what the deal is.

Ik schrijf nog lyrics met een pen die geseald is.

Of in graffiti in een piece op een muur die al vernield is, in de groeven van de grondstof nog voordat het vinyl is.

Op het nummer Kan er maar 1 zijn op de Great Mindsplaat speelt Sticks met ledematen. Sommige rappers moeten hun beste beentje voorzetten, maar Sticks heeft al heel veel ‘flexness in zijn grote teen’. Ook die van Extince is oppermachtig. In Zoute Uitval (de Bkant van zijn nummer Zoete Inval) pocht hij: ‘En als het moet dan schrijf ik rhymes met mijn grote teen.’

Maar er wordt nooit zo overdreven opgeschept als bij de Amerikanen. Kendrick Lamar rapt in Backseat Freestyle: ‘I pray my dick get big as the Eiffel Tower, so I can fuck the world for 72 hours.’

Rappers hebben goed opgelet op school; je zult hen niet zo snel op versleten metaforen betrappen, of op oerflauwe woordspelingen. Bovendien combineren ze vaak metaforen, vergelijkingen, woordspelingen en overdrijvingen. Het is soms moeilijk ze te scheiden.

Als duizend tieten in een trein Onstage kunnen rappers zich niet verschuilen achter ingenieuze drumsolo’s, basloopjes of gitaargeweld. En meestal ook niet achter een zoetgevooisde, fluwelen stem. Het komt bij rappers vooral op henzelf en hun teksten aan. Hun braggin’ and boastin’ moet overtuigend en aantrekkelijk gebracht worden. Rappers gebruiken daarom veel metaforen, vaak met betrekking tot het menselijk lichaam.

In Definitie van een Bradda verzekert Appa zijn broer (of zijn goede vriend, want dat kan bradda ook betekenen): ‘Jij bent m’n mattie en m’n bradda. Jij de man en ik de Appa. Ik de voet en jij de patta.’ Patta’s gebruikt Zo Moeilijk in Stoere Bink (‘loop stoer, loop tof, loop als een lastpost’) juist om over anderen te mopperen; goedkope types spreiden namelijk hun benen ‘als een Jordantekentje’. Nike heeft een speciale reeks sportschoenen op de markt gebracht waarmee je goed kunt springen, net als Michael Jordan, de voormalige basketballer. Op het logo van de schoen springt Michael naar de basket, zijn benen gespreid.

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 10

10

Woord!

Mr. Polska is ‘aan het gaan als duizend tieten in een trein’. Niet heel begrijpelijk, maar dat is de uitdrukking gaan als een banaan ook niet. Waarschijnlijk wordt die laatste veel gebruikt omdat het prettig rijmt. Mr. Polska gebruikt gaan meer figuurlijk, hij bedoelt ermee dat hij succes heeft. En natuurlijk laat een beetje rapper geen kans voorbij gaan om over tieten te praten.

Rellen als Marokkanen op Mercator Nederhoppers laten graag horen dat ze alomtegenwoordig zijn en weten wat er speelt in de wereld. Opgezwolle is in De Volle heel Hollands ‘op elke plek te vinden als Kipcaravans’, en Lucky LuQ en Gibba worden in Ik Heb Me Swagg On ‘vaker geboekt dan een Surinaamse vlucht’. Ze voegen nog toe dat ze dus ‘high in the sky’ zijn, ‘en dat niet eens van een blunt’ – ze zijn niet in hogere sferen omdat ze stoned zijn, maar omdat ze de beste zijn en een hoge positie innemen op de hiphopladder.

In Gekke Gerrit noemt Opgezwolle blowende jongens die niets uitvoeren een verschijnsel dat ‘vaker voorkomt dan water uit de kraan’. Negativ heeft het over iets waar je niets aan hebt ‘als een homo met tien wijven’. In Concept of niet is een verhaal bekend ‘als John Lennon en Beatles’. Sticks gaat met zijn tijd mee op Great Minds: ‘Niemand checkt meer voor jullie als bij Hyvesberichten, wegvanhier, verhuisberichten.’ Hyves is hopeloos uit.

Ook maatschappelijke problemen komen aan de orde. Winne verzucht in Pomp die shit! dat de scene hem nodig heeft ‘als Surinaamse families huisvaders’. In Suriname en bij Surinaamse gezinnen in Nederland is het aantal eenoudergezinnen in verhouding groot, moeders staan er vaak alleen voor. Sticks benadert dit verschijnsel positiever – in Run it Back regelt hij het allemaal solo ‘zoals alleenstaande moeders doen’. In Wij zijn 1 brengt Winne ‘verandering als Obama’. De Jeugd van Tegenwoordig houdt het bij de lokale politiek in ’t Gaat te fur: ‘Ik zei doei, zie je vanavond... gaan we rellen als Marokkanen op Mercator.’ Op het Mercatorplein in Amsterdam werd een aantal keer hartstochtelijk gereld door met name Marokkanen. Een keer na het optreden van de Spookrijders, en in 2003 nog eens, nadat er een Marokkaanse man door de

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 11

4 • Fris als februari

11

politie was doodgeschoten in een Surinaams eethuis.

In Uit Me Plaat lijkt het even of Jebroer de hongerproblematiek aan de orde gaat stellen: ‘Yeah, kijk mij, ik drink als een kind uit Afrika, die voor het eerst een kraan aanraakt.’ Hij drinkt dus gulzig, alleen gaat het in zijn geval om alcoholhoudende dranken.

Do als diddy Bij Gers Pardoel is het allemaal wat gezelliger, en zeker niet politiek beladen. Gers Pardoel komt uit Brabant en heet eigenlijk Gerwin. Gers betekende vroeger ook cool of, meer passend bij de tijd waarin gers gebruikt werd, gaaf. Zijn vader werkte bij de Efteling.

In 2009 werd Gers al een beetje bekend door de single Broodje Bakpao van The Opposites. Hij verwestert wel, zegt hij daarin, maar hij komt eigenlijk uit het ‘diepe zuiden’, waar ze ‘leanen op zijn tracks’. Eind 2011 breekt hij indrukwekkend door: hij staat weken op nummer 1 in de Single Top 100 met de meezinger Ik neem je mee (hee hee hee hee hee); ik hoor die nu ook weleens blikkerig uit draaiorgels komen. De beste rijmer is Gers Pardoel niet.

In zijn tweede grote hit Bagagedrager, heeft hij het vooral druk met in de club veroverde meisjes achterop zijn fiets mee naar huis nemen, maar Pardoel maakte ook (wat meer hiphop) een liedje over geld. In Morgen ben ik rijk weet Gers zeker: ‘Straks heb ik hits als 50, do als diddy (...) M’n leven lijkt op een film van Disney. Maar ooit lean ik op een millie.’ Ooit zal hij een miljoen hebben, maakt hij dough, geld, als P. Diddy en is hij net zo hitgevoelig als good ol’ 50 Cent. Ook in de nederhop is bescheidenheid vaak ver te zoeken.

Opgegroeid tussen bitches die kunnen vlechten Toch zijn Disneyfilms niet erg ghetto of gangsta, eerder soft en zoetsappig – ze lopen altijd goed af. Ook rapper Adje noemt Disney in zijn track Hele meneer, maar niet om iets over zichzelf te zeggen – dat past niet bij zijn stoere imago. Adje noemt de ‘jij’ in dit liedje ‘liever dan een Disneyshow’, waarbij het de vraag is of dit complimenteus bedoeld is. Het zou hier over een vrouw kunnen gaan. Maar, de echt belangrijke vrouwen in Adjes leven tussen wie hij is opgegroeid zijn ‘bitches die kunnen vlechten, bitches die kunnen vechten, bitches die liegen tegen de rechter’. Dát zijn de

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 12

12

Woord!

echte vrouwen. De vaste vriendinnetjes zouden misschien lief kunnen zijn, maar scharrels die versierd moeten worden, hoeven slechts mooi te zijn.

Keizer zegt: ‘Ik ben met zoveel Barbies dat het lijkt alsof ik Ken ken.’ Ook Gers Pardoel betrekt Ken in een woordspelletje in Bagagedrager: ‘Ik ken je nog niet, maar je lijkt op Barbie.’ Maar goed, hij is ook niet de helderste meer, het ‘zou kunnen liggen aan die 5 Bacardi’.

Vang klappen als applaus Niet alle vergelijkingen verdienen de schoonheidsprijs. In Het allermooiste feestje gedraagt Ronnie Flex zich ‘als een motherfucking kom met jus’. Wat we ons daar precies bij voor moeten stellen, is onduidelijk. Fresku heeft het er in Nos Baranka over dat je niet moet gokken met je leven ‘alsof je aan het dobbelen bent’.

Yes-R maakte met Keizer en producer Brownie Dutch het nummer Als ik van jou was. ‘Alsof m’n klokkie weg is, heb ik geen tijd’, zegt hij daarin tegen zijn meisje. In Lotgenoot is Winne ‘het dak boven je hoofd’, een clichématige metafoor, maar hij zegt ook: ‘Hou je handen thuis, ik vecht voor je, vang die klappen als applaus.’

Winne brengt hier de figuurlijke uitdrukking je handen thuishouden in verband met klappen bij wijze van applaus, en zo maakt Winne van iets negatiefs iets positiefs.

In Begrijp me niet verkeerd bouwt Winne een track ‘net als een piramide’. Het gaat hier om figuurlijk bouwen, maar Winne verbindt dit met het letterlijke bouwen van iets wat ingenieus en mysterieus in elkaar zit. Hij schrijft zijn lyrics op de muur ‘net als hiërogliefen’, je moet dus wel je best doen de lyrics van Winne te doorgronden.

Flexibel als Barbapapa Vaak dichten rappers zichzelf vrij direct een bepaalde positieve eigenschap toe. Dat hoeft niet altijd via metaforische omwegen waarin lichaamsdelen, kledingstukken of Barbies een rol spelen. Extince schept al meer dan twintig jaar op. In Spraakwater noemt hij zich ‘hitgevoelig als Abba, flexibel als Barbapapa’. The winner takes it all, moet hij gedacht hebben. In Voorprogramma is Extince re-

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 13

4 • Fris als februari

13

laxed ‘als een onbewoond eiland, dus probeer me nou niet te koloniseren’. Het klopt niet helemaal om het eiland zelf als relaxed te typeren, het is eerder het verblijf daar dat ontspannend is. Sticks voelt zich in Tijgers en Draken thuis ‘als zijn oude trui’, en dat terwijl de oude trui zelf überhaupt niets voelt.

De vergelijkingen zijn tot dusver nog vrij gewoon, want Barbapapa is echt flexibel en Obama brengt verandering, of belooft dit in ieder geval te doen. Het kan specialer. Gelukkig maken rappers zich er meestal niet zo makkelijk vanaf.

’Bout it ’bout it De Jeugd van Tegenwoordig rapt in Watskeburt?!: ‘’Bout it ’bout it als een gek met al dat goud in m’n mikkie, twee gezichten een formule als Lauda en Niki.’ Als je ’bout it ’bout it bent, ben je about it, dan weet je wat er speelt, hoe het hoort en hoe het werkt. Door al dat goud in zijn gebit is Faberyayo erg stoer. Niki Lauda was een formule 1-coureur. Bij een ongeluk liep hij ernstige brandwonden op en raakte de helft van zijn gezicht ernstig gehavend, een beetje alsof hij twee gezichten had. Een indrukwekkende metafoor om de rapgame mee binnen te komen.

Jiggy Djé verwijt een stumperige wannabe in Run it Back: ‘Je schrijft raps op je berry, want je bent niet op papier.’ Ali B typte in Op Volle Toeren steeds zijn lyrics in op zijn Blackberry, natuurlijk niet hetzelfde als – heel oldskool – je lyrics aan het papier toevertrouwen. Bovendien ben je zo dus niet ‘op papier’; als je het zo aanpakt, zal het je nooit lukken veel geld (papier) te verdienen.

Winne grijpt ook terug op de basis van de hiphop in Pomp die shit!: ‘Blaas leven in rap, breng je terug naar de grondbeginselen, net als een breaker in de sixstep.’ De sixstep is een van de basisbewegingen in het breakdansen. De breaker maakt die beweging op de grond, dat maakt de sixstep ook meer letterlijk een ‘grondbeginsel’.

Rappers blinken uit in metaforen en vergelijkingen die je op het verkeerde been zetten, en woordspelingen. Ze combineren vaak metaforen en woordspelingen, en spelen in vergelijkingen met figuurlijke en letterlijke betekenissen. Marco Borsato zingt in zijn

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 14

14

Woord!

nummer Rood over de liefde, die wordt verbeeld door de kleur rood. De lippen van zijn geliefde hebben die kleur ook, net als de goede wijn die ze drinken – oké, dat kan, maar rappers zouden zeggen dat ze rood staan als een brievenbus. En rappers vloeken niet als ketters, maar als rood en roze.

Fris als februari Winne noemt zichzelf ‘fris als februari’. In februari is het inderdaad meestal frisjes, maar Winne heeft het niet letterlijk koud, en hij bedoelt ook niet, meer figuurlijk, dat hij een kille persoonlijkheid heeft, maar dat hij cool is. In Dak van de wereld noemt hij zich ‘fris als een garderobe’, wat weer doet denken aan het ‘fris als een wasserette’ uit het nummer Kaapstad van Freez en Sticks. Daarbij denken we misschien aan de betekenis ‘schoongewassen’, maar ook hier gaat het eigenlijk om de stoerheid van de rappers.

Ook Ome Omar heeft iets met lage temperaturen, hij is namelijk ‘cooler dan een pinguïn in een vriestas’: ijzingwekkend stoer dus. Op zijn Twitteraccount zegt hij: ‘Ik ben alles.’ Je kunt hem dus voor alles boeken, met zijn liedjes ‘over zoogdieren, over vogels, over groenten, over goedkope supermarkten maar ook over mensen djoeken op de straat’. Hij tweet voortdurend, bijvoorbeeld: ‘rt als je ook mensen volgt die zo slecht Nederlands kunnen dat het lijkt alsof ze twitteren met bokshandschoenen aan.’

Ik eis dingen als kunstschaatsen Omars ijzige praatjes doen ook denken aan het nummer Hey ya! van de Amerikaanse groep Outkast. De bekendste vergelijking uit dat liedje is Shake it Like a Polaroid Picture; schud (met je billen) zoals je met een Polaroidfoto wapperde om hem snel te laten drogen.

Rapper Andre 3000 stelt in dat nummer de vraag: ‘What’s cooler than being cool?’ Het enige juiste antwoord luidt: ‘Ice-cold’. Niet voor niets hebben veel rappers ice in hun naam: Ice Cube, Ice-T en Vanilla Ice bijvoorbeeld, en in Nederland IJsblok. Niet omdat de heren dagelijks liters roomijs verorberen, maar vooral omdat ze cool as ice, cool als een cornetto, zijn. Faberyayo zegt in De Formule: ‘Ik eis dingen als kunstschaatsen’ – die schaatsen zijn natuurlijk ook ‘ijsdingen’.

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 15

4 • Fris als februari

15

Ook Vjeze Fur zet in ’t Gaat te fur expres een figuurlijk gebruikt woord (vers) in een tegenstelling die juist met een andere betekenis van dat woord te maken heeft: ‘Het brood is oud, maar m’n schoenen zijn vers.’ Nina schept in de single Nieuwe patta’s op over haar rapskills én over haar omvangrijke schoenencollectie: ‘Ik kom verser dan menigeen, m’n shoegame is wreed gemeen (...) in mijn kamer stapel ik dozen als in een Tetrisgame; ik blijf naast m’n schoenen lopen tot ik ze niet meer hoef te kopen.’ Nina heeft trouwens ook ‘meer maten dan Footlockerfilialen’ – en ze speelt hier met figuurlijk en letterlijk taalgebruik.

De eigenschappen die verbeeld worden (cool, fris, vers) worden uitgedrukt met beelden (pinguïn/vriestas, februari, wasserette, brood, gympies) die eigenlijk slaan op een andere betekenis van de woorden cool, fris en vers.

Er zijn ook bijvoeglijke naamwoorden die in de letterlijke betekenis niet positief zijn, maar in een andere, figuurlijke betekenis wel, bijvoorbeeld dik, dat net als vet betekent dat iets geweldig, dik in orde, is. Toch zegt Dio in Blijf Branden: ‘Ik lijk wel zwanger, ik word steeds dikker.’ Dik, dikker, maar ‘de dikste rapper’ is naar eigen zeggen Fresku, en ‘jullie vallen af’. Dat afvallen bedoelt hij hier ook figuurlijk, want andere rappers kunnen zich niet met hem meten in de hiphopcompetitie. Dik als Bastiaan van Schaik en Marc van der Linden, op die rapvergelijkingen zit ik nog te wachten – wat niet wil zeggen dat rappers meteen de Weight Watchers moeten bellen.

De nasi van de oma van Winne In de Great Mindstrack Hooggeleid heeft Winne het over beats, lyrics en passie. En hij gaat verder: de pen m’n libi je en mensen wensen hem dood, Kadaffi M’n ziel in dit, als ik spit is het m’n oma’s nasi Homie, de flow is kassie, wijlen, we schrijven weetje Ziek als ik kook, full blown eetze

Libi is Surinaams voor leven. Omdat er veel jaloezie in de rapgame is, wensen anderen Winnes pen dood. Bij libi denk je ook aan Li-

Waszink Woord! Vooruit 26-09-13 11:30 Pagina 16

16

Woord!

bië, vooral omdat Winne er nog even je achter zet, en aan wijlen Kadaffi. ‘Kadaffi leefde voor Libië maar zijn eigen mensen wilden hem dood hebben. Ik leef voor hiphop maar sommige collega’s zien me liever komen dan gaan’, legt Winne uit op Great-minds.nl.

De nasi van Winnes oma is soulfood, daar zit ziel in. Winne noemde zichzelf al vaker ziek. In dit nummer is hij zelfs zo ziek, legt hij op dezelfde site uit, als ‘full blown aids’, zieker wordt het niet. Ziek is ook al een oude bekende, Dio en Sef flowen zo ziek dat ‘ze dachten dat ik aids had’ en Brainpower heeft een ‘ziekelijk niveau, en het kan niet lauwer meer. Zo van heb je griep en koorts, maar bent niet verkouden meer.’