Hoger onderwijs vanaf 50
ZOMERACADEMIE 2016
OP DE COVER: Hogeschool Utrecht-Amersfoort De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort De cursussen van HOVO Utrecht in Amersfoort worden verzorgd in het gebouw van de Hogeschool Utrecht-Amersfoort. Dit gebouw kwam in 2010 gereed. Ontwerpbureau: DP6 architectuurstudio Projectarchitect: C hris de Weijer & Robert Alewijnse De Hogeschool Utrecht wilde in Amersfoort een gebouw waarin het onderwijs zichtbaar is; een uitnodigend en transparant gebouw. De begane grond en eerste verdieping zijn volledig doorzichtig, om interactie van de school met haar omgeving mogelijk te maken. Alle verdiepingen van het gebouw zijn door middel van vides ruimtelijk met elkaar verbonden. Doordat de balustrades van de vides zijn uitgevoerd in glas ontstaan lange zichtlijnen door het gebouw. In de gevel komen volledig transparante en meer gesloten geveldelen voor. De gesloten geveldelen zijn afgewerkt met geglazuurde keramische tegels. Door de tegels uit te voeren in verschillende roodtinten en licht reliĂŤf geeft het oppervlak een genuanceerd beeld. De tevens door DP6 ontworpen basisinrichting van het gebouw is rustig. De vloeren zijn overwegend neutraal, de plafonds wit en richtingloos. Grote themapanelen en fotowanden vormen samen met een gevarieerd meubilair een kleurrijk contrast met het gebouw. (overgenomen uit De Architect, platform voor vakkennis en inspiratie)
HOVO Utrecht op Facebook
FOTO COVER: Joop Ross
Direct naar de Website vanHOVO Utrecht
WAT IS HOVO UTRECHT? HOVO Utrecht is een onderwijsinstelling die voor mensen vanaf 50 jaar cursussen op universitair en hbo-niveau aanbiedt in Utrecht en Amersfoort. Wilt u een nieuw vakgebied ontdekken, specifieke wetenschappelijke kennis opfrissen, of de nieuwste ontwikkelingen in uw eigen vakgebied leren kennen of bijhouden? Dan zijn onze cursussen interessant voor u. Wij stemmen ons cursusaanbod en de onderwijsstijl af op de interesses, kennis en ervaring van ouderen, op talrijke wetenschappelijke en maatschappelijke gebieden. Natuurlijk zijn wij altijd op zoek naar nieuwe thema’s, uitmuntende docenten en inspirerende activiteiten om voor u een verrassend programma samen te kunnen stellen. Nieuw deze zomer is het HOVO-café waar iedereen aan mee kan doen, zie hiervoor pag. 6. Ook nieuw is Peter en de wolf voor jong en oud, waar ook uw kleinkinderen welkom zijn, zie pag. 8. We hopen dat u net zo geniet van het programma als wij bij het samenstellen ervan. De exploitatie van HOVO is mede mogelijk doordat de samenwerkende universiteiten en hogescholen faciliteiten beschikbaar stellen. Wij kunnen de cursusprijzen daardoor laag houden. Het is onze missie om een ontmoetingsplaats te zijn voor mensen vanaf 50 jaar, die willen deelnemen aan maatschappelijke debatten en die op zoek zijn naar verdieping en verbreding van hun kennis onder leiding van ervaren docenten. Er is geen voorkennis nodig, tenzij anders aangegeven bij de betreffende cursus. In deze zomergids vindt u 2 ‘specials’, 3 lezingen en 13 cursussen. We zien u graag bij één van onze activiteiten.
Hartelijke groet, Het HOVO team
1
INHOUDSOPGAVE
Overzicht zomeracademie 2016
3
Docenten van de zomeracademie 2016
4
Aanbod zomeracademie 2016 Specials en lezingen Cursussen
5 13
Praktische informatie Het Bestuur De Programmacommissies HOVO Nederland Links naar de partners van HOVO Utrecht
27 28 28 28 28
Algemene voorwaarden Aanmelden en betalen Over- of onder inschrijving Annuleren Cursusprijs Uitval cursusbijeenkomst(en) Cursuslocaties en cursustijden Studiemateriaal Cursuscontactpersonen Evaluatie cursussen Voorwaarden excursies Voorwaarden studiereizen
29 29 29 29 29 29 29 30 30 30 30 30
Hoe komt u naar de belangrijkste cursuslocaties? 31 Stichting Vrienden van HOVO 32 Het team (binnenflap achterzijde)
HOVO Utrecht stelt deze cursusgids met grote zorg samen. Toch kunnen er na het verschijnen van de gids wijzigingen in het cursusaanbod voorkomen. Aan de informatie in deze gids kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. Raadpleeg naast deze gids ook regelmatig de website van HOVO Utrecht (www.hovoutrecht.nl).
2
OVERZICHT ZOMERACADEMIE 2016 N.B.
De rode teksten zijn Hyperlinks naar de desbetreffende rubriek op de Website van HOVO Utrecht. Volg de aanwijzingen op de Website om in te schrijven.
SPECIALS
■ Hovo Café ■ Peter en de wolf - voor jong en oud
1x6 201
6
Dhr. drs. C. Verhamme 1X6 202
8
LEZINGEN (4 en 5 juli 2016)
■ De sociale stand van Nederland Dhr. prof. dr. P. Schnabel
3C6 203
10
Dhr. prof. dr. J.A.R.A.M. van Hooff
3C6 204
11
Een tussenbalans - Dhr. drs. R. van Broekhoven
2C6 205
12
1E6 207
14
3G6 208 1G6 209 1G6 210 1G6 211 1G6 212
15 16 17 18 19
3K6 213 2K6 214 2K6 215
20 21 22
3L6 216 3L6 217
23 24
3N6 218
25
2W6 219
26
■ Oprechtheid, geheimhouding en bedrog in de natuur ■ A merika kiest …
CURSUSSEN (6 t/m 29 juli 2016)
■ Economie en recht Estate planning en het levenstestament
■ Geschiedenis Antieke sterrenkunde in de praktijk Herkennen van bouwstijlen en bouwperiodes Geschiedenis van de Balkan De middeleeuwse kerken van Utrecht De kerken van de emancipatie
■ Kunst, kunstgeschiedenis en muziek Wedijver tussen de kunsten (1500-1900) Met pen en penseel Mozart
■ letteren Romananalyse De ijsvogel, meer dan een blauwe schicht
■ Natuurwetenschappen en geneeskunde Experimenteren met zwarte gaten
■ Wijsbegeerte Varen op het zand en treinen in het veen
3
DOCENTEN VAN DE ZOMERACADEMIE 2016 A
K
Dhr. drs. M. Andela
Dhr. drs. E. Kurpershoek
(1G6 210, pag. 17)
(3K6 213, pag. 20)
B
P
Mw. drs. L. le Blanc
Dhr. mr. A.C. Plantinga
(2K6 214, pag. 21)
(1E6 207, pag. 14)
Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers (1G6 211, pag. 18; 1G6 212, pag. 19)
R
Dhr. dr. P.W.F. Brinkman
Mw. drs. A. van der Ree
(1G6 209, pag. 16)
(2L6 216, pag. 23)
Dhr. drs. E. Brinckmann (2W6 219, pag. 26)
S
Dhr. drs. R. van Broekhoven
Dhr. prof. dr. P. Schnabel
(1C6 205, pag. 12)
(3C6 203, pag. 10)
C
V
Mw. dr. D. de Costa
Dhr. drs. C. Verhamme
(2K6 214, pag. 21)
(1X6 202, pag. 8; 2K6 215, pag. 22)
G Dhr. dr. R. van Gent
W
(3G6 208, pag. 15)
Dhr. drs. T. de Wolf
Dhr. prof. dr. W.H. Gispen
(2W6 219, pag. 26)
(3L6 217, pag. 24)
H Dhr. prof. dr. J. Heise (3N6 218, pag. 25)
Dhr. prof. dr. J.A.R.A.M. van Hooff (3C6 204,pag. 11)
Dhr. dr. M. Hoogenboom (3C6 201, pag. 6)
4
specials en lezingen ZOMER 2016 5
Debat over de stelling
‘De participatiesamenleving is geslaagd!’ Het Hovo Café biedt een platform aan hoger opgeleide vijftigplussers waar men met elkaar in debat gaat over actuele maatschappelijke kwesties. Op woensdag 13 juli 2016 is deze actuele kwestie de participatie samenleving. In zijn introductie tot het debat verdedigt dr. Marcel Hoogenboom van de Universiteit Utrecht de volgende stelling: ‘De participatiesamenleving is geslaagd!’ In de Troonrede van 2013 stelde koning Willem-Alexander dat onze ‘klassieke’ verzorgingsstaat langzaam maar zeker verandert in een participatiesamenleving. Op het moment dat de koning deze woorden uitsprak was een deel van de klassieke verzorgingsstaat eigenlijk al verdwenen. Als gevolg van de invoering van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO) in 2007 – inclusief de uitbreidingen in de daarop volgende jaren en de grote hervormings- en bezuinigingsoperaties van de kabinetten Rutte I en II – waren vele sociale staatsregelingen al vérgaand versoberd of opgedoekt. Het resultaat is dat de Nederlandse burger bij financiële, sociale, lichamelijke en psychische problemen steeds meer op zichzelf en het eigen sociale netwerk is aangewezen. De overgang van de klassieke verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving is een pijnlijke maar noodzakelijke correctie op een langlopend proces, waarin burgers steeds meer de verantwoordelijkheid voor hun leven hebben afgeschoven op de gemeenschap. De ingezette beweging richting een participatiesamenleving heeft burgers weer bewust gemaakt van hun eigen verantwoordelijkheid, en aan de Nederlandse samenleving allerlei nieuwe initiatieven ontlokt die de sociale cohesie versterken. Na de introductie interviewt een student Marcel Hoogenboom over zijn carrière en denkbeelden. Om het debat extra ‘schwung’ te geven komt ver volgens een opponent ten tonele die tegen de stelling zal argumenteren. Daarna gaat de zaal met de hoofdspreker in discussie en geeft haar mening in een debat. Ter voorbereiding ziet u bij de literatuur relevante leesstof van Marcel Hoogenboom e.a. vermeld. Zie voor het volledige programma het schema op de pagina hiernaast: 6
3X6 201 Special Universiteit Utrecht
Programma Hovo Café Utrecht 14:00 Welkomstdrankje tegen inlevering van consumptiebon(nen) en live
muziek aangeboden door HOVO Utrecht
14:20 Welkomstpraatje van de ceremoniemeester (vertegenwoordiger van
de Vrienden van HOVO Utrecht) en info over de middag
14:30 Voordracht van Marcel Hoogenboom waarin hij de stelling verdedigt 14:50 Interview met Marcel Hoogenboom door een van zijn studenten 15:10 Pauze met live muziek
15:25 Andere visie op de kwestie
15:40 Debat met Marcel Hoogenboom en de zaal o.l.v. de ceremoniemeester 16:15 Borrelen; snack en live muziek aangeboden door HOVO Utrecht 17:00 Dankwoord door de ceremoniemeester & sluiting
Het Hovo Café Utrecht is een nieuw driejaarlijks debat-initiatief van HOVO Utrecht. Het biedt hoger opgeleide vijftigplussers een platform om met elkaar in debat te gaan over actuele maatschappelijke kwesties. Deze keer is het debat gekoppeld aan de lezing ‘De Sociale Stand van Nederland’ van prof. Paul Schnabel op maandag 4 juli 2016. Beide activiteiten kunnen ook goed los van elkaar worden gevolgd.
docent: Dhr. dr. M.J.M. Hoogenboom is expert op het gebied van de ver zorgingsstaat en onderzoeker/docent bij het Departement Algemene Sociale Wetenschappen, Universiteit Utrecht. De naam van zijn opponent wordt tijdig op de website van HOVO Utrecht gepubliceerd. datum: 13 juli 2016. tijd: Woensdag 14.00-17.00 uur. plaats: Café Hofman, Janskerkhof 17 A, 3512 BM Utrecht. Telefoon: 030 - 230 2470, openingstijden op woensdag 11.00-23.30 uur. Lunch voorafgaand aan het debat vanaf 11:30 uur op eigen gelegenheid mogelijk studiemateriaal: Hoogenboom, M. (2006), Waar is het particulier initiatief? Socialisme & Democra tie, 7/8: 35-41 (digitaal beschikbaar voor degenen die zich voor het debat hebben ingeschreven); Putters, K. (2014). Rijkgeschakeerd: Op weg naar de participatie samenleving. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau. Te downloaden van website SCP: www.scp.nl/dsresource?objectid=36991&type=org cursusgeld: € 10,- inclusief 1 gratis consumptie en 1 snack. Als u ook de lezing van prof. Schnabel volgt krijgt u een extra consumptiebon voor het Hovo Café. 7
Peter en de wolf - voor jong en oud Symfonisch sprookje
Peter en de wolf Stills uit ballet足voorstellingen
8
1X6 202 Special Hogeschool Utrecht
Het is nog niet eerder vertoond in de historie van HOVO-Utrecht: een gezamenlijke bijeenkomst voor groot ouders en kleink inderen van zes tot en met twaalf jaar, samen in de collegebanken. Het gaat deze keer om één bijeenkomst, onderbroken door een wat langere pauze met de nodige versnaperingen. Wat is er deze middag te horen en te zien? Kort gezegd: het muzikale sprookje Peter en de wolf van de Russische componist Sergej Prokofjev uit 1936. Peter woont met zijn opa aan de rand van een bos en die opa verbiedt Peter buiten het hek te spelen, omdat er gevaarlijke dieren in het bos zijn. Dat had opa beter niet kunnen doen, want Peter is niet bang en op een mooie dag gaat hij lekker met zijn dierenvriendjes buiten het tuinhek spelen. Hoe zou dat aflopen? Dat is na de pauze te zien in een verfilming van de balletvoorstelling van dit sprookje op dvd. Omdat in Peter en de wolf instrumenten voorkomen die nog niet alle kinderen kennen, wordt er voor de pauze iets uitgelegd over deze en andere instrumenten, over orkesten, en in het algemeen over klassieke muziek. En zo hebben grootouders en kleinkinderen iets waar ze het daarna samen over kunnen hebben. docent: Dhr. drs. C. Verhamme gaf in de voorbije jaren cursussen bij HOVO over vooral opera en kerkmuziek. tijd: Woensdag 6 juli 2016 van 14.00-16.00 uur. plaats: Universiteitsbibliotheek, de Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht - De Uithof. kosten: € 30,-, kinderen gratis. 9
3C6 203 Lezing Universiteit Utrecht
De sociale stand van Nederland Deze lezing is gekoppeld aan het discussiethema van Hovo Café Utrecht, met de stelling ‘De Participatiesamenleving is geslaagd’. Bij deelname aan deze lezing krijgt u een extra gratis consumptiebon voor het Hovo Café (zie pag. 6).
Feiten en fabels…
Er zijn weinig landen waar over zoveel zaken zoveel en zo recente gegevens beschikbaar zijn als Nederland. Toch kennen de Nederlanders hun eigen samenleving slecht. Dat hindert hen niet, omdat ze dat niet weten. Ze denken goed op de hoogte te zijn van de politiek, de economie, de zorg, het onderwijs, de sociale zekerheid, de criminaliteit en al die andere zaken waar ze zich graag druk over maken. Feiten in plaats van meningen en veronderstellingen, daar gaat dit college over. Het laat zien hoe het met Nederland gaat en ook hoe Nederland eruitziet in vergelijking met andere landen. Dat levert vaak verrassende correcties op de beeldvorming van het eigen land op. Zijn wij werkelijk zoveel meer vergrijsd dan de landen om ons heen? Werken Nederlandse vrouwen in deeltijd omdat de voorzieningen voor kinderopvang zo duur en beperkt zijn? Waren wij eigenlijk wel zo calvinistisch als we denken? Is de verzorgingsstaat inmiddels echt een participatiesamenleving geworden en wat betekent dat precies? Het zijn vragen waarvan de antwoorden ook in positieve en negatieve zin iets vertellen over onze nationale identiteit. “Dé Nederlander bestaat niet”, zei Máxima als prinses ooit. De Nederlanders lieten toen boos weten dat zij wel degelijk bestaan. We gaan kijken hoe ze bestaan.
spreker: Dhr. prof. dr. P. Schnabel is hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, lid Eerste Kamer (D66) en oud-directeur Sociaal en Cultureel Planbureau. tijd: Maandag 4 juli 2016 van 11.00-12.30 uur. plaats: Universiteitsbibliotheek, de Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht - De Uithof. studiemateriaal: Annegreet van Bergen (2014), Gouden jaren. Hoe ons dagelijks leven in een halve eeuw onvoorstelbaar is veranderd, Amsterdam: Atlas Contact. kosten: € 22,10
3C6 204 Lezing Universiteit Utrecht
Oprechtheid, geheimhouding en bedrog in de natuur De evolutie van communicatie
Een chimpansee telt…
Levende wezens beïnvloeden elkaar, of het nu bacteriën, schimmels, planten of dieren zijn. Dit gebeurt via allerlei signalen. Soms onbedoeld, maar vaak ook evolutio nair bedoeld om het gedrag van andere wezens te sturen. Allereerst ten voordele van zichzelf, maar soms ook van anderen of ‘de gemeenschap’. Bij dieren vinden we ook intentioneel gestuurde communicatie, waarbij ze via speciale uitdrukkingsbewegingen aan soortgenoten - bijvoorbeeld aan potentiële geslachtspartners - hun stemmingen en bedoelingen laten blijken. De herkomst van die uitdrukkingsbewegingen is een boeiend voorbeeld van evolutionaire aanpassing. Vaak is die communicatie oprecht en is de boodschap correct - maar niet altijd! Soms heeft de zender er belang bij het zenden van informatie te vermijden (geheimhouding) of de andere partij te misleiden (bedrog). Communicatie kan ook gaan over eigenschappen van de omgeving. Dergelijke beschrijvende informatie over hoe de wereld eruitziet vinden we vooral in de symbolisch-verbale taal, die kenmerkend is voor de menselijke soort. Wat komen we te weten over de herkomst daarvan? De taalvaardigheid die ons kenmerkt berust niet alleen op cognitieve vermogens. Mogelijk belangrijker is de motivationele eigenschap van ‘mededeelzaamheid’, een coöperatieve geaardheid die tot de explosieve ontwikkeling van cultuur heeft geleid. Wij mensen zijn bij uitstek mededeelzame wezens!
spreker: Dhr. prof. dr. J.A.R.A.M. van Hooff is emeritus-hoogleraar Gedragsbiologie aan de Universiteit Utrecht. tijd: Maandag 4 juli 2016 van 14.00-15.30 uur. plaats: Universiteitsbibliotheek, de Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof. studiemateriaal: Een samenvatting in de vorm van de gepresenteerde teksten en illustraties wordt beschikbaar gesteld via de website van de docent. kosten: € 22,-
11
1C6 205 Lezing Hogeschool Utrecht
Amerika Kiest… Een tussenbalans
In deze lezing duiden we de Amerikaanse verkiezingscampagne van 2016. Begin juli is bekend welke presidentskandidaten de twee grote partijen in de VS gaan presenteren voor de verkiezingen van 8 november dit jaar. Ook zijn de issues bekend die een belangrijke rol spelen in deze campagne. Gaat het om milieu of migratie; om economische (on)gelijkheid of om oorlog en vrede; om ras of om sekse? Maakt voor het eerst in de geschiedenis een vrouw – Hillary Clinton – serieuze kans om president te worden van het machtigste land ter wereld? Heeft een totale outsider – Donald Trump bijvoorbeeld – de kandidatuur van de Republikeinen verkregen? En wat voor campagne belooft het te worden, in de vier maanden na deze lezing? Zal er met modder worden gesmeten, gaat het verleden van de kandidaten een rol spelen, wat voor verschillen zien we tussen de Amerikaanse en de Nederlandse politiek? We behandelen deze vragen aan de hand van beeldfragmenten en veel concrete voorbeelden uit deze campagne. En we gebruiken klassieke theorieën - zoals ‘Democracy in America’ van Alexis de Tocqueville - om de actualiteit te begrijpen.
spreker: Dhr. drs. R. van Broekhoven werkte als journalist, is docent Politiek op de School voor Journalistiek, en promoveert in het voorjaar van 2016 als politiek filosoof. Sinds 1998 doceert hij internationale politiek, met nadruk op de rol van de VS in de wereld. Hij begeleidde tijdens de presidentsverkiezingen van 2004, 2008 en 2012 groepen studenten naar New York en Washington. tijd: Dinsdag 5 juli 2016 van 11.00-12.30 uur. plaats: Universiteitsbibliotheek, de Boothzaal, Heidelberglaan 3, Utrecht-De Uithof. studiemateriaal: De docent verspreidt ter plekke een relevante tekst. kosten: € 22,12
cursussen ZOMER 2016
1 E6 207 Hogeschool Utrecht
Estate planning en het levenstestament Een spannende bezigheid
Het verschijnsel estate planning blijft volop in de belangstelling staan. Estate planning houdt zich bezig met vermogensoverdracht aan volgende generaties. Het gaat daarbij om het invulling geven aan de wensen van de overdragende partij en het vermijden van te grote fiscale gevolgen. Die toenemende belangstelling is niet toevallig. De naoorlogse generatie heeft immers sub stantieel vermogen opgebouwd, dat nu en in de nabije toekomst zal worden overgedragen. Daarnaast zal het fenomeen ‘levenstestament’ meer uitgebreid aan de orde komen. Te denken valt daarbij aan de volgende onderwerpen: ■ aard van het levenstestament ■ verlenen volmacht tot verrichten bepaalde rechtshandelingen ■ beperken volmacht in de tijd ■ benoemen bewindvoerder/mentor/ curator ■ voorkomen van financieel misbruik ■ beheer en administratie ■ borgtocht, optreden in rechte ■ rekening en verantwoording ■ levensexecuteur, beloning ■ levenseinde, behandelverbod, euthanasieverzoek ■ ontwikkelingen in de rechtspraak ■ bespreking modeltekst ■ ontwikkelingen vanuit de wetgever Naast enkele onderwerpen die in 2014 aan de orde zijn geweest richt deze cursus zich in het bijzonder op het fenomeen ‘levenstestament’.
In een tweetal colleges – verdeeld over een ochtend- en een middagdeel – zal voor het juiste inzicht eerst globaal de geldende regelgeving worden besproken, gevolgd door actuele kwesties en relevante praktijkvraagstukken.
docent: Dhr. mr. A.C. Plantinga is fiscaal en civiel jurist, financieel planner, freelance docent aan Nyenrode Business Universiteit en aan de Hogescholen van Utrecht, Rotterdam en Amsterdam. cursusdata: 14 juli 2016 (2). tijd: Donderdag 10.30-12.30 uur en 13.30-15.30 uur. plaats: De Uithof-Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website www.hovoutrecht.nl studiemateriaal: Een hand-out (PowerPointpresentatie) en evt. aanvullend materiaal worden door de docent ter beschikking gesteld. cursusprijs: € 53,-
14
3G6 208 Universiteit Utrecht
Antieke sterrenkunde in de praktijk Zelf aan de slag met astrolabium en zonnewijzer
Voorzijde van een Europees astrolabium, omstreeks 1300 vervaardigd in Spanje (Museum for the History of Science, Oxford).
Ook vóór de uitvinding van de sterrenkijker en de computer observeerden sterrenkundigen en astrologen de hemel. Zij waren in staat om de meeste hemelverschijnselen te ver klaren en met redelijke nauwkeurigheid te voorspellen. In deze cursus gaan we dieper in op de originele instrumenten en handschriften (dus niet zozeer op de historische verhalen en tradities). De instrumenten (zoals het astrolabium en de zonnewijzer) en de technieken getuigen van een aanzienlijke kennis van de wis- en sterrenkunde. Desondanks is het gebruik ervan gemakkelijk te doorgronden. De bedoeling van de cursus is om deelnemers kennis te laten maken met enkele sterrenkundige instrumenten en technieken uit de oudheid en deze zelf leren toe te passen. Ieder college bestaat uit een inleidend hoorcollege, gevolgd door een workshop, waarin de deelnemers zelf aan de slag gaan met kopieën van handschriften of met replica’s van enkele iconische instrumenten. Voor deze cursus is geen wis- of sterrenkundige voor kennis vereist en dus geschikt voor cursisten met een ‘alfa’achtergrond. Voor cursisten die zich meer in de wis- en sterrenkundige achtergrond van de behandelde onderwerpen willen verdiepen stelt de docent via zijn website aanvullend materiaal ter beschikking.
docent: Dhr. dr. R. van Gent is wetenschappelijk onderzoeker bij het Departement Wiskunde van de Universiteit Utrecht. voorkennis: Voor deze cursus is geen wis- of sterrenkundige voorkennis vereist. Ook cursisten met een ‘alfa’-achtergrond zijn van harte welkom. cursusdata: 6, 13, 20, 27 juli 2016 (4). tijd: Woensdag 11.00-12.45 uur. plaats: De Uithof-Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website www.hovoutrecht.nl studiemateriaal: Studiemateriaal wordt tijdens de cursus uitgereikt of via de cursuswebsite van de docent beschikbaar gesteld. cursusprijs: € 106,15
1G6 209 Hogeschool Utrecht
Herkennen van bouwstijlen en bouwperiodes Wanneer je door een stad loopt en de gevelwanden bekijkt, of je fietst in het buitengebied langs gebouwen, dan kunnen er allerlei vragen opkomen, zoals: wanneer zou dit gebouwd zijn, en hoe zie je dat? Of: is hier een bepaalde bouwstijl gebruikt en welke dan? En waarom juist die stijl? Of: kan ik in dit gebouw typerende vormen, materialen en constructies ontdekken? Kortom, je wilt de gebouwde omgeving beter begrijpen, en dat op een praktische, doelgerichte manier. Iets waar je blijvend wat aan hebt: bouwstijlen en bouwperiodes herkennen. Iedereen kan al na een aantal lessen vrijwel alle gebouwen ‘plaatsen’ aan de hand van hun uiterlijke kenmerken. Deze korte cursus wil dat begrip bijbrengen. We nemen een groot aantal gebouwen bij de kop en gaan iedere keer na: waarom zien ze er uit zoals ze er uitzien? En wat zit er achter die ‘vormwil’? We richten ons daarbij vooral op de meest voorkomende architectuur in de omgeving, dus minder Romaans en Gotiek, maar meer ‘Lodewijkstijlen’ langs de gracht, Neo-stijlen, Jugendstil, Amsterdamse School, Modernisme en post-Modernisme. Ook gaan we een middag de stad Utrecht in om te kijken en te benoemen. U zult merken dat u een andere kijk op uw omgeving ontwikkelt!
docent: Dhr. dr. P.W.F. Brinkman is kunsthistoricus. Hij was werkzaam voor de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en is emeritus lector Monumentenzorg in Utrecht. Momenteel is hij werkzaam voor de onderwijsinspectie. Naast zijn professionele werkzaamheden is Pim Brinkman actief in het verzorgen van cursussen en organiseert hij culturele reizen. cursusdata: 12, 14, 19, 21 juli 2016 (op 21 juli aansluitend stadswandeling) (5). tijd: Dinsdag en donderdag 11.00-13.00 uur. Op 21 juli aansluitend excursie Utrecht (stijlen herkennen in de praktijk), van 14.00-16.00 uur (startpunt Mariaplaats). plaats: De Uithof. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website www.hovoutrecht.nl studiemateriaal: Er zijn veel boeken, gidsen en websites over bouwstijlen in Nederland. Het verdient aanbeveling hiervan globaal kennis te nemen. Handzaam is het boekje van R. Blijdenstijn en R. Stenvert (2000), Bouwstijlen in Nederland. Nijmegen/ Amsterdam: SUN/Boom. cursusprijs: € 132,50 16
Geschiedenis van de Balkan Van de Turkse tijd tot Miloševi´c
Straatbeeld Tirana, Albanië
De Osmanen, die de Balkan 500 jaar lang min of meer controleerden, hadden het vaak moeilijk met het gebied. Zoveel culturen, religies en volkeren op dat ene schiereiland. De Balkan was de hofleverancier voor de Osmaanse staat, qua mensen en middelen. Het was dan ook een Turks taalgrapje om de regio te bestempelen als het land van Bal (= honing) en Kan (= bloed). Welkom dus in het land van honing en bloed, de Balkan. Er was een periode van relatieve stabiliteit en bloei in de zeventiende en achttiende eeuw. Vervolgens sloeg het verval toe. Het waren de twee grote en ingrijpende Balkanoorlogen (1912-1913) die de Eerste Wereldoorlog inluidden. Het Osmaanse rijk ging na dit conflict definitief ten onder en op de Balkan ontstonden nieuwe landen, nieuwe grenzen en nieuwe problemen. Na 1945 was het grootste deel van de Balkan op de hand van de commu nisten, maar elke groep voer opnieuw een eigen koers. De Bulgaren waren een trouwe satelliet van Moskou, Tito ging in Joegoslavië voor socialistisch geïnspireerde neutraliteit, Albanië koos voor Peking, Roemeens dictator Nicolai CeauȘescu was een wrede tiran en tegelijk de darling van het Westen, en Griekenland was volwaardig NAVO-lid. Vandaag is Kosovo in het nieuws, morgen kan het Transsylvanië zijn, of Noord-Epirus. En dat terwijl de Turkse president Erdogan zich als de nieuwe Sultan opstelt. In deze cursus gaan we de materie tijdens vier bijeenkomsten zo goed mogelijk uitdiepen.
docent: Dhr. drs. M. Andela studeerde Nieuwste Geschiedenis en MiddenOosten studies aan de Radboud Universiteit. Sindsdien is hij actief in de televisiejournalistiek, zowel voor de publieke omroep als voor particuliere opdrachtgevers. Hij heeft een voorliefde voor de Balkan en begeleidt ook reizen in die regio. cursusdata: 12 en 19 juli 2016 (4). tijd: Dinsdag 11.00-13.00 uur en 14.00-16.00 uur. plaats: De Uithof-Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website www.hovoutrecht.nl studiemateriaal: Voor aanvang van het eerste college ontvangt u een reader. De PowerPointpresentatie krijgt u digitaal toegestuurd. cursusprijs: € 106,17
1G6 211 Hogeschool Utrecht
De middeleeuwse kerken van Utrecht Rondleidingen door Utrechts kerkenpracht
De rondleiding in de Pieterskerk
Deze cursus is een herhaling van de serie rondleidingen De schoonheid van Middeleeuws Utrecht, die werd aangeboden in 2011-2014. De rondleidingen sluiten aan bij de Leergang De Middeleeuwen als spiegel van het heden, maar kunnen ook los gevolgd worden. Het maximum aantal deelnemers is 20.
Voor de zomeracademie van 2015 verzorgde Llewellyn Bogaers de al sinds 2011 vertrouwde serie rondleidingen door drie middeleeuwse Utrechtse kerken. Maar cursisten wilden meer kerken van binnen zien. Daarom zijn er nu twee series gepland: één met middeleeuwse kerken en één met jongere kerken. In de ‘middeleeuwse’ reeks bezoeken wij twee kapittelkerken en drie parochiekerken, respectievelijk de Dom- en Pieterskerk en de Jacobi-, Geerte- en Klaaskerk. Zij laten goed zien hoe groot de invloed van de gebruikers is geweest op de bouw en inrichting. Het verschil tussen arm en rijk wordt overduidelijk. Voor informatie over de kerken, zie: www.kerkenkijken.nl Ter verkenning begint elke rondleiding met een rondje om de kerk. Als er eenmaal een verbinding met het gebouw gelegd is, gaan we naar binnen. En daar onderzoeken we wat kenmerkend is voor deze kerk. Iedere serie vormt een geheel op zich. Samen geven de series een mooi overzicht van Utrechts kerkenpracht vanaf de middeleeuwen tot heden. De kerkelijke en religieuze ontwikkelingen die Utrecht door de eeuwen heen heeft doorgemaakt worden zoveel mogelijk in een maatschappelijke context geplaatst. Deze serie is goed te doen voor mensen die 1,5 km kunnen lopen.
docent: Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers is cultuurhistorica en directeur van Levend Verleden Nu (zie levendverledennu.nl). Zij promoveerde in 2008 op een cultuurhistorisch onderzoek naar de sociale samenhang in laatmiddeleeuws Utrecht. Zij combineert minutieus archiefonderzoek met kennis van de oude binnenstad en respect voor religie. cursusdata: 12, 15, 19, 22 juli 2016 (4). (Wijzigingen voorbehouden i.v.m. programma en tijden Kerken Kijken Utrecht). tijd: Dinsdag en vrijdag 11.00-12.45 uur. Er is geen pauze. plaats: Binnenstad Utrecht. studiemateriaal: A anbevolen: L. Bogaers (2008) Aards, betrokken en zelfbewust. verwevenheid van cultuur en religie in katholiek Utrecht, 1200-1600, deel 1, te bestellen bij info@levendverledennu.nl cursusprijs: € 106,-. NB: eigen bijdrage van € 2,- als dank voor toegang tot de Domkerk. In overige kerken: naar eigen inzicht. 18
1G6 212 Hogeschool Utrecht
De kerken van de emancipatie Rondleidingen door Utrechts kerkenpracht
De kerkenrijke stad Utrecht (1598)
Deze cursus is een herhaling van de serie rondleidingen De schoonheid van Middeleeuws Utrecht uit 20112014. De rondleidingen sluiten aan bij de Leergang De Middeleeuwen als spiegel van het heden, maar kunnen ook los gevolgd worden. Het maximum aantal deelnemers is 20.
Als aanvulling op de rondleiding ‘De middeleeuwse kerken van Utrecht’ wordt ook deze cursus aangeboden, over de jongere kerken. In deze ‘nieuwe’ reeks bezoeken we acht kerkgebouwen die de emancipatie van katholieken, oud katholieken, Lutheranen, doopsgezinden en joden laten zien. Op het programma staan de Lutherse en doopsgezinde kerk, de synagoge aan de Springweg en de kathedraal, de Willibrordus kerk en de Waterstaatskerk, en tot slot de Gertrudiskapel en Oud-Katholieke kathedraal. Eén en ander is afhankelijk van de mogelijkheden die Kerken Kijken Utrecht biedt. Voor informatie over de kerken, zie: www.kerkenkijken.nl Elke rondleiding begint met een rondje om de kerk. Nadat er een verbinding met het gebouw gelegd is gaan we naar binnen. En daar onderzoeken we wat kenmerkend is voor deze kerk. Iedere serie vormt een geheel op zich. Samen geven de series een mooi overzicht van Utrechts kerkenpracht vanaf de middel eeuwen tot heden. De kerkelijke en religieuze ontwikkelingen die Utrecht door de eeuwen heen heeft doorgemaakt worden zoveel mogelijk in een maatschappelijke context geplaatst. Deze serie is goed te doen voor mensen die 2,5 km kunnen lopen.
docent: Mw. dr. L.C.J.J. Bogaers is cultuurhistorica en directeur van Levend Verleden Nu (zie levendverledennu.nl). Zij promoveerde in 2008 op een cultuurhistorisch onderzoek naar de sociale samenhang in laatmiddeleeuws Utrecht. Zij combineert minutieus archiefonderzoek met kennis van de oude binnenstad en respect voor religie. cursusdata: 13, 16, 20 en 23 juli 2016 (4). (Wijzigingen voorbehouden i.v.m. programma en tijden Kerken Kijken Utrecht). tijd: Woensdag en zaterdag 11.00-12.45 uur, maar op woensdag 16 juli van 13.00-14.45 uur. Er is geen pauze. plaats: Binnenstad Utrecht. cursusprijs: € 106,-. NB: eigen bijdrage van € 2,- als dank voor toegang tot de Domkerk. In overige kerken: naar eigen inzicht.
19
3K6 213 Universiteit Utrecht
Wedijver tussen de kunsten (1500-1900)
Titiaan, portret van een vrouw (La Schiavone), 15101512, Londen, National Gallery.
“Het oog is het venster van de ziel. Als jullie, dichters of musici, dingen niet met je eigen ogen hadden gezien, dan hadden jullie de grootste moeite gehad die dingen in je creaties te suggereren”. Dit was de mening van Leonardo da Vinci over de positie van de schilderkunst ten opzichte van andere kunstvormen. Vanaf de Renaissance stond het thema van de wedijver tussen de kunsten, de zogenaamde paragone, volop in de belangstelling. Kunstenaars gingen andere kunstdisciplines verkennen om die met hun eigen wapens te kunnen verslaan. Gaandeweg vond hierdoor een vermenging van kunsten plaats en ontstonden schilderijen waarin je als het ware de muziek kunt horen en de gedichten kunt verstaan. Schilderkunst veranderde in ’stille poëzie’ en de geschilderde kleurencombinaties riepen als vanzelf een scala aan klankkleuren op. Het begrip synesthesie, de vermenging van de zintuigen, was geboren. In deze cursus komt de verhouding tussen de zusterkunsten aan bod, van de Renaissance tot aan het einde van de negentiende eeuw, toen de vervlechting van kunsten haar hoogtepunt bereikte. De cursus kent een thematische opzet, waarbij achtereenvolgens de verhouding schilderkunstbeeldhouwkunst, schilderkunst-literatuur/poëzie en de verhouding schilderkunst-muziek aan bod komen.
docent: Dhr. drs. E. Kurpershoek is kunsthistoricus, docent, publicist en cultureel reisleider, gespecialiseerd in Italiaanse kunst en architectuur. cursusdata: 8, 15, 22, 29 juli 2016 (4). tijd: Vrijdag 11.00-12.45 uur. plaats: De Uithof-Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website www.hovoutrecht.nl studiemateriaal: A anbevolen: Leonardo da Vinci Paragone, verhandeling over de schilderkunst. Amsterdam: Boom 1996; M.L. Morton (2009), The arts entwined; music and painting in the nineteenth century. New York: Garland. cursusprijs: € 106,20
2K6 214 Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Met pen en penseel
Levenskunst van Etty Hillesum en Charlotte Salomon “En nu ik niets meer wil bezitten en vrij ben, nu bezit ik alles, nu is de innerlijke rijkdom onmetelijk”. Etty Hillesum “De oorlog woedde voort, en ik zat daar aan zee en keek diep in de harten van de mensen. Ik was mijn moeder, mijn grootmoeder, ja alle personen die voor komen in mijn stuk was ik zelf. Alle wegen leerde ik gaan en ik werd mezelf ”. Charlotte Salomon
Het programma is afwisselend met presentaties van beeldmateriaal, film- en muziekfragmenten. Er wordt gezorgd voor koffie en thee en de prijs is inclusief lunch.
Zelfportret van Charlotte Salomo
Op 15 januari 1914 werd Etty Hillesum geboren, op 16 april 1917 Charlotte Salomon. In de tijd van Hitler-Duitsland waren zij joodse vrouwen. Met de dood voor ogen vierden zij het leven. Zij stierven beiden in de herfst van 1943 in Auschwitz. Zij lieten dagboeken, schilderijen en brieven na. Met pen en penseel ontwikkelden zij een levenskunst die van veel innerlijke kracht en schoonheid getuigt. Etty Hillesum kreeg bekendheid door de publicatie van haar dagboek, 38 jaar nadat ze in Auschwitz werd vermoord. In haar dagboek verwoordde ze haar persoonlijke innerlijke ontwikkeling te midden van de turbulentie van de Tweede Wereldoorlog. Charlotte Salomon maakte een bijzonder document, bestaande uit gouaches: “Leven? of theater?” In 1943 gaf ze haar collectie aan dr. Moridis met de woorden “Dit is mijn leven”.
docent: Mw. dr. D. de Costa is schrijver en wetenschappelijk onderzoeker. Zij heeft verschillende publicaties over Etty Hillesum op haar naam staan. www.denisedecosta.nl. Mw. drs. L. le Blanc is kunsthistoricus. Zij geeft diverse lezingen en cursussen en is als conservator verbonden aan de musea in Tiel en Zaltbommel. www.lisetteleblanc.nl cursusdatum: Maandag 11 juli 2016 van 10.30 - ca. 16.30 uur. plaats: Kamp Amersfoort. Loes van Overeemlaan 19, 3832 RZ Leusden. studiemateriaal: Eventueel ter voorbereiding: Etty Hillesum, Het werk. Sylvie Germain, Etty Hillesum, een spirituele biografie (alleen tweedehands, of via de bibliotheek) David Foenkinos, Charlotte. Amsterdam: Cossee (2015). cursusprijs: € 59,-
©mashafotografie
Etty Hillesum
21
2K6 215 Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Leven en werk van Mozart
Mozart
Al tijdens het leven van Mozart was men ervan overtuigd met een genie van doen te hebben. Dat zou voortaan zo blijven. In tegenstelling tot veel andere kunstenaars uit zijn tijd is er veel over zijn leven bekend dankzij de uitgebreide correspondentie met familie en vrienden. Daaruit valt voor deze cursus veel te putten. In zes lessen volgen we de fasen waarin het leven van Mozart is te verdelen. Van zijn kinderjaren en vele reizen tot zijn grote succes in Wenen en vanzelfsprekend het laatste levensjaar. Uit gebreide aandacht vraagt de verhouding die hij had met in het bijzonder zijn vader en de vrouwen die hij ontmoette, zoals de zusjes Weber: op de een werd hij verliefd, met de tweede trouwde hij, een derde was zijn eerste Koningin van de Nacht. De muziek staat centraal. Daarom krijgt u in elke les een aantal korte en lange voorbeelden te horen en soms ook te zien uit de meer dan 600 werken die Mozart schreef in alle in die tijd bestaande genres. Daarnaast kunt u kijken naar een powerpointpresentatie met daarin de meest uiteen lopende afbeeldingen die ons aan het leven van Mozart doen herinneren.
docent: Dhr. drs. C. Verhamme gaf in de voorbije jaren cursussen bij HOVO over vooral opera en kerkmuziek. cursusdata: 12, 15, 19, 22, 26, 29 juli 2016 (6). tijd: Dinsdag en vrijdag 13.30-16.00 uur. plaats: Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort. studiemateriaal: Voor deze cursus wordt een speciale reader samengesteld die in de eerste les te koop zal worden aangeboden. cursusprijs: € 159,-
22
2L6 216 Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Romananalyse
De drie laatste werken van David Grossman Bij de laatste drie boeken van David Grossman ligt het voor de hand te denken aan het verlies dat de schrijver voelde bij de dood van zijn zoon, kort voor het verschijnen van het eerste boek. In geen van de romans wordt dit verband rechtstreeks gelegd, wel gaan ze alle drie over de dood van een kind. Door de telkens andere benadering van perspectief, vorm en stijl resulteert dat in drie geheel verschillende boeken. In Een vrouw op de vlucht voor een bericht gaat het om de angst van een moeder om haar zoon te verliezen. Ze vlucht voor die gedachte en trekt het land door. Tijdens die tocht overdenkt ze haar leven en dat van haar gezin. In Uit de tijd vallen proberen ouders de dood van hun kind met bezweringen en rituelen te overleven. In Komt een paard de kroeg binnen gebruikt Grossman middelen uit de joodse literaire traditie als de grap, het vertellen van verhalen en het omkeren van perspectieven om de dood te bezweren. In deze cursus besteden we vooral aandacht aan de telkens andere benadering van het thema, met name de literaire keuzes die de auteur maakt en de uitwerking daarvan.
docent: Mevr. drs. A. van der Ree-Siebelink studeerde Vergelijkende Literatuurwetenschappen aan de Rijksuniversiteit Utrecht. Sinds 1993 geeft zij cursussen op dat gebied aan HOVO Utrecht. interactief: Ja - er wordt in groepen gewerkt. cursusdata: 13, 20, 27 juli 2016 (3). tijd: Woensdag 11.00-12.45 uur. plaats: Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort. studiemateriaal: David Grossman: (2008), Een vrouw op de vlucht voor een bericht. Amsterdam: Cossee. (2012), Uit de tijd vallen. Amsterdam: Cossee. (2014), Komt een paard de kroeg binnen. Amsterdam: Cossee. cursusprijs: € 79,50 23
3L6 217 Universiteit Utrecht
De ijsvogel: meer dan een blauwe schicht Het verhaal van een vogel die geen vogel is
“Ik las dat de werkelijkheid niet bestaat / er stond: de dingen zijn niet zoals ze lijken / te zijn - maar ze zijn ook niet anders” (Rutger Kopland)
Europese ijsvogel
De ijsvogel als vogel tussen mythe en werkelijkheid is een belangrijk gegeven in de Europese cultuurgeschiedenis. In de natuur is de Europese ijsvogel een redelijk zeldzame, prachtig gekleurde visjesjager boven stromend water. Maar vanuit de Griekse mythologie vliegt een andere ijsvogel onze wereld binnen: de vogel als symbool van stilte, geluk en trouw. Dit gegeven vindt zijn evenknie in de ongeschreven inheemse Afrikaanse verhalencultuur. De schitterende biologische ijsvogels van Europa en Afrika zijn ook een bron van inspiratie in de wereld van de geesteswetenschappen. De cursus bestaat uit de volgende vier bijeenkomsten: ■ Inleiding. Mythe en vogelkunde in de oudheid: de ijsvogel Halcyon. Alcman, Aristoteles, Ovidius, Plinius, Aelianus, Lucianus e.a. ■ Halcyon tussen biologie en geesteswetenschappen: mozaïeken, bestiaria, emblemata en vogelkunde. Ambrosius, Maerlant, Erasmus, Alciato, Aldrovandi e.a.. ■ IJsvogellessen: Willem van Oranje, Willoughby en exit Halcyon. Afrikaans perspectief. ■ IJsvogelverhalen en mythes uit inheems Afrika: de eenheid van mens, cultuur en natuur.
docent: Dhr. prof. dr. W.H. Gispen, met medewerking van dhr. prof. dr. W.J. van den Akker en dhr. prof. dr. E. Stronks, allen verbonden aan de faculteit Geesteswetenschappen van de Universiteit Utrecht. cursusdata: 7, 14, 21, 28 juli 2016 (4). tijd: Donderdag 11.00-12.45 uur. plaats: De Uithof-Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website www.hovoutrecht.nl studiemateriaal: A anbevolen: W.H. Gispen (2015) ,Het Afrika van de ijsvogel. W.H. Gispen (2013, of 2e herziene druk 2015), Het geluk van de ijsvogel. Beilen, Pharos. cursusprijs: € 106,24
3N6 2 Universiteit Utrec
Experimenteren met zwarte gaten De nieuwste ontwikkelingen
Het hart van het zwarte gat
In zwarte gaten is de zwaartekracht zo groot dat zelfs licht er niet uit kan ontsnappen. We zoomen in op eigenÂschappen van zwarte gaten en bespreken verschillende soorten: massa, draaiing en lading. Hier kunnen we de ware aard van de zwaartekracht het beste leren kennen. De heilige graal in de fundamentele natuurkunde is de vraag of de zwaartekracht kwantum mechanisch van aard is, net als alle andere krachten. Het antwoord kan wellicht via zwarte gaten gevonden worden. Ons gereedschap is het gedachteexperiment. Daaruit vallen wellicht natuurkundige principes te destilleren. We laten een dunne bolschil materie krimpen en kijken hoe het een zwart gat vormt. We bouwen zelf een zwart gat. We maken verstrengelde deeltjes en vormen met de helft van ieder paar een zwart gat. Kwantumprincipes zeggen dat het op korte afstand van een zwart gat heet is (Hawkingstraling) en dat een astronaut er levend verbrandt. Volgens het equivalentieprincipe van de relativiteitstheorie merkt een astronaut in vrije val echter niets. Dus verbrandt hij nou wel of niet? Ga meten en ontdek dat de vrij vallende astronaut dan verbrandt door de straling van de meting. We bespreken de analogie met het onzekerheidsprincipe van Heisenberg. Ook botsende zwarte gaten en zwaartekrachtstraling komen aan de orde.
docent: Dhr. prof. dr. J. Heise is hoge-energie astrofysicus, werkzaam bij SRON Ruimte Onderzoek en emeritus hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. cursusdata: 8, 15, 22, 29 Juli 2016 (4). tijd: Vrijdag 13.15-15.00 uur. plaats: De Uithof-Utrecht. Zodra de locatie bekend is wordt dit vermeld op de website www.hovoutrecht.nl voorkennis: Middelbare school VW0 natuurkunde & affectie voor natuurwetenschappen. studiemateriaal: Tijdens de cursus worden literatuursuggesties gegeven. cursusprijs: â‚Ź 106,-
25
2W6 219 Hogeschool Utrecht-Amersfoort
Varen op het zand en treinen in het veen Over het breekpunt in de geschiedenis van de snelheid
Stoomtrein naar Boekelo
Deze cursus is een herhaling van zomer 2015.
In de tweede helft van de negentiende eeuw vindt in Nederland een definitieve omslag plaats van middeleeuws landschapsbeheer naar moderne organisatiestructuren. Het aanvankelijk ‘lege land’ – met eindeloze heidegronden, uitgestrekte venen en slechts onverharde wegen – kende vooral provisorische waterwegen waaraan de meeste woonkernen lagen. In deze zomercursus komt de opmerkelijke overgang van lokale scheepvaart naar het lokale spoor aan de orde, met name in OostNederland. Boot en trein symboliseren een uniek breekpunt in de geschiedenis van de snelheid. De open ruimte wordt na 1850 in hoog tempo ingevuld, ‘geordend’. De kleinschalige scheepvaartroutes worden vanaf 1880 vervangen door een netwerk van sporen. Ieder spoor trekt een eigenzinnig verhaal tot in de haarvaten van het nu ‘ontsloten’ land. Eric Brinckmann neemt u mee langs de historische waterwegen van de zand gronden en vertelt de geschiedenis van het malen, vloeien en varen. Tim de Wolf rijdt met u over de sporen van weleer. In Haaksbergen krijgt u vanaf een kleine zomp (scheepje van ca. 7 m.) en vanuit een normaalspoor-stoomtrein (spoorbreedte van 1435 mm) letterlijk en figuurlijk een keur aan ‘vergeten uitzichten’ te zien. Opzet: twee dagdelen inleiding in Amersfoort en één dag in Haaksbergen: in de stoomtrein naar Boekelo en in de Buurser pot (zeventiende-eeuws vrachtscheepje) naar Buurse.
docent: Dhr. drs. E. Brinckmann studeerde Rechten en Filosofie aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. Hij werkte in landschapsprojecten voor Wageningen Universiteit / Plant Research International en publiceert over filosofie en landschap. Nu is hij directeur van landgoed Het Lankheet in Overijssel (Haaksbergen). Dhr. drs. T. de Wolf studeerde Economische en Sociale geschiedenis in Utrecht en was conservator van het Fonografisch Museum bij Beeld en Geluid. Nu heeft hij een eigen bedrijf Audio Archeologie, gericht op conserveren en documenteren van geluidsdragers en onderzoek naar de geschiedenis van de geluidstechniek. Hij is auteur van verschillende publicaties over de geschiedenis van infrastructuur en de historie van de geluidsregistratie. cursusdata: 19 en 20 juli 2016 (4 dagdelen). tijd: Dinsdag 10.30-12.30 uur en 13.30-15.30 uur. Woensdag: het reisschema wordt in overleg vastgesteld. plaats: Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21, 3812 PA Amersfoort. cursusprijs: € 106,-. Reis- en entreekosten zijn NIET inbegrepen. 26
praktische informatie SEIZOEN 2016-2017
WIE ZIJN WIJ? HET BESTUUR Dhr. prof. dr. O.A.L.C. Atzema (Oedzge) namens de UU (voorzitter), Mw. prof. dr. H.A. Alma (Hans) namens de UvH (lid), Dhr. R. Versteegh (René) namens de HU (penningmeester), Dhr. drs. H.G.J. Peeters (Harry) namens de Stichting Vrienden (lid).
DE PROGRAMMACOMMISSIES De coördinatoren van HOVO Utrecht worden bijgestaan door Programmacommissies. De taken en bevoegdheden van de Programmacommissies omvatten: ■ het aanreiken van namen van docenten die een cursus voor HOVO Utrecht willen geven ■ het bij de totstandkoming van het cursusaanbod beoordelen of aan de eisen van pluriformiteit en kwaliteit van het cursusaanbod is voldaan ■ het gevraagd en ongevraagd advies geven met betrekking tot de kwaliteit van het cursusaanbod, mede op basis van de evaluaties.
HOVO NEDERLAND HOVO Nederland is de landelijke vereniging van HOVO-instellingen. HOVO Nederland heeft tot doel deze instellingen te ondersteunen bij het bevorderen van hoger onderwijs voor ouderen in Nederland. HOVO Nederland is lid van de Association Internationale des Universités du Troisième Age (AIUTA). Zie voor de website van HOVO Nederland: www.hovonederland.nl.
LINKS NAAR DE PARTNERS VAN HOVO UTRECHT: www.uu.nl; www.hu.nl; www.uvh.nl; www.amersfoort.hu.nl www.vriendenhovoutrecht.nl
28
ALGEMENE VOORWAARDEN AANMELDEN EN BETALEN Online: via ‘Ons aanbod’ op onze website www.hovoutrecht.nl. Bij de desbetreffende cursus klikt u onderaan de pagina op ‘toevoegen aan mijn aanmeldingsformulier’, waarna u de instructies opvolgt. U geeft een machtiging tot eenmalige automatische incasso en u ontvangt direct per e-mail de bevestiging van uw aanmelding. Ongeveer 1 week voor aanvang wordt het cursusgeld van uw rekening afgeschreven. Desgewenst kunt u op het digitale aanmeldingsformulier aangeven dat u zelf het cursusgeld overmaakt. U bent dan pas ingeschreven zodra het cursusgeld binnen is bij HOVO. U kunt het cursusgeld overmaken naar NL33 INGB 0000 1055 44 t.n.v. HOVO Utrecht, onder vermelding van het cursusnummer. Ter bevestiging van uw inschrijving ontvangt u binnen enkele dagen uw bewijs van deelname per e-mail, met daarop uw naam en de cursus waarvoor u bent aangemeld. Met dit bewijs en een geldig legitimatiebewijs kunt u tot een jaar na inschrijving gratis toegang krijgen tot de Universiteitsbibliotheken te Utrecht. Een week voor aanvang van de cursus ontvangt u per e-mail de welkomstbrief, waarin ook de locatie en routebeschrijving zijn vermeld.
OVER- OF ONDER INSCHRIJVING Inschrijving vindt plaats op volgorde van binnenkomst van de betalingen. Mocht er geen plaats meer zijn in de cursus van uw keuze, dan ontvangt u daarover bericht. Wanneer een cursus vol is geven wij dit aan op de website. Als een cursus vanwege onvoldoende belangstelling niet kan doorgaan krijgt u hiervan uiterlijk twee weken voor aanvang van de cursus bericht. Uw afgegeven incasso wordt ingetrokken of het eventueel reeds betaalde cursusgeld wordt teruggeboekt. Voor nadere
inlichtingen kunt u een e-mail sturen (hovo@ uu.nl), of bellen met het Bureau van HOVO Utrecht (030 - 2533197), op maandag tot en met donderdag van 9.00 tot 12.30 uur.
ANNULEREN U kunt uw aanmelding tot twee weken voor aanvang van de cursus zonder opgave van redenen annuleren, door retourzending van uw bewijs van deelneming of door een e-mail te sturen naar hovo@uu.nl. Tot een week voor aanvang van de cursus wordt bij annulering € 15,- administratiekosten in rekening gebracht. Daarna wordt de helft van het cursusgeld doorberekend. Na de start van de cursus is het volledige cursusgeld verschuldigd. Voor HOVO-reizen gelden andere annulerings termijnen: zie hiervoor het aanmeldings formulier voor studiereizen.
CURSUSPRIJS De cursusprijs is gebaseerd op de duur van de bijeenkomsten en het aantal daarvan per cursus.
UITVAL CURSUSBIJEENKOMST Wanneer een cursusbijeenkomst door onvoorziene omstandigheden niet door kan gaan, maken wij dit per e-mail bekend. We raden u daarom aan om op de ochtenden van uw cursusdagen uw e-mail te raadplegen. De betreffende bijeenkomst wordt op een later tijdstip ingehaald, veelal in de week na beëindiging van de cursus.
CURSUSLOCATIES EN -TIJDEN De meeste cursussen geven wij overdag in de onderwijsgebouwen van de universiteiten en hogescholen. De vraag van het reguliere onderwijs naar zalen is overdag echter óók 29
groot. De in HOVO Utrecht samenwerkende instellingen stellen de collegezalen daarom pas ter beschikking nadat het reguliere onderwijs is ingeroosterd. Omdat de cursusgidsen al eerder worden gedrukt kunnen de uiteindelijke locaties en tijdstippen afwijken van die in de gidsen. Zodra de locatie bekend is, wordt dit op de website bij de cursus vermeld. Ongeveer een week voor aanvang van de cursus ontvangt u een welkomstbrief van of namens de docent, met daarin ook de exacte cursus locatie. Achter in de gids vindt u een uitleg hoe u de belangrijkste locaties kunt bereiken.
STUDIEMATERIAAL Wanneer docenten een reader gebruiken, is de prijs daarvan in het algemeen niet bij de cursusprijs inbegrepen. U kunt de reader tijdens het eerste college kopen. Sommige docenten maken gebruik van één of meerdere boeken, die u in de regel zelf moet aanschaffen. Meer informatie over het studiemateriaal vindt u bij de cursusbeschrijvingen in de gedrukte gids, op onze website, of later in de eerder genoemde welkomstbrief.
CURSUSCONTACTPERSONEN Bij veel HOVO-cursussen vervullen Vrienden van HOVO Utrecht of andere cursisten belangeloos de functie van contactpersoon. Deze ‘cursuscontactpersonen’ zijn cursisten, die enerzijds docenten en coördinatoren van een aantal taken ontlasten en anderzijds spreekbuis voor de cursisten zijn. Taken van de cursuscontactpersoon kunnen zijn: het bieden van hulp bij het verspreiden van readers, het laten circuleren van een deelnemerslijst voor uw paraaf, en het informeren van cursisten die niet bij een bijeenkomst aanwezig kunnen zijn over eventuele wijzigingen in het programma.
EVALUATIE CURSUSSEN Wij hechten zeer aan de bewaking van de kwaliteit van onze cursussen. Wij vragen u 30
daarom mee te werken aan de evaluatie, die na de laatste cursusbijeenkomst wordt toegestuurd per e-mail. In het formulier is er ook ruimte voor het maken van bijzondere/individuele opmerkingen. De uitkomsten van de evaluatie worden door de coördinatoren met de cursus contactpersonen en docenten besproken. De programmacommissies en het bestuur van HOVO Utrecht ontvangen de halfjaarlijkse samenvattingen van de evaluaties. Zo kunnen wij tijdig bijsturen wanneer dat nodig is.
VOORWAARDEN EXCURSIES HOVO Utrecht besteedt de uiterste zorg aan haar programma’s. Toch kan het voorkomen dat er kort voor – of zelfs tijdens – de excursies programmawijzigingen zijn. Wij vragen uw begrip hiervoor. Ook vraagt HOVO Utrecht de deelnemers aan excursies vooraf aan ons te melden wanneer er eventuele beperkingen in mobiliteit zijn (traplopen/afstanden). Door deel te nemen aan de genoemde activiteiten verklaart de deelnemer om noch HOVO Utrecht, noch de organisatoren, noch de begeleiders aansprakelijk te stellen voor wijzigingen in het programma of voor ongevallen tijdens de excursies.
VOORWAARDEN STUDIEREIZEN Voor de praktische organisatie van de studiereizen werken wij meestal samen met door ons geselecteerde reisorganisaties. Een aantal docenten geeft er echter de voorkeur aan om de organisatie in eigen hand te houden. Voor het waarborgen van de kwaliteit van de studiereizen en de veiligheid van de deelnemers heeft HOVO Utrecht een reisprotocol ontwikkeld waaraan deze reizen moeten voldoen. De organisator verstrekt dit reisprotocol aan de (potentiële) deelnemers na aanmelding voor een studiereis. Deelnemers aan buitenlandse activiteiten van HOVO Utrecht zijn verplicht een annulerings- en reisverzekering af te sluiten.
HOE KOMT U NAAR DE BELANGRIJKSTE CURSUSLOCATIES? (Raadpleeg ook www.9292.nl voor eventuele wijzigingen m.b.t. buslijnen)
PER OPENBAAR VERVOER VANAF CENTRAAL STATION UTRECHT NAAR: ■ De locaties van de Hogeschool Utrecht en de Universiteit Utrecht in De Uithof: stadsbus 12 en 28, bestemming UMC/de Uithof.
PER OPENBAAR VERVOER VANAF STATION AMERSFOORT NAAR HOGESCHOOL UTRECHT-AMERSFOORT, DE NIEUWE POORT 21, 3812 PA AMERSFOORT: ■ Via de voorzijde van het station: stadsbus 2, 3, 4 of regiobussen 74 en 103, halte Groningerstraat/Eemplein. ■ Via de achterzijde van het station: rechtsaf (ca. 10 minuten lopen).
AUTO PARKEREN ■ Op de parkeerterreinen op De Uithof geldt betaald parkeren. Deze terreinen zijn tijdens de onderwijsperiode vaak vol. Er is een nieuw parkeerterrein bij de afrit 28 Utrecht-De Uithof, kruising Universiteitsweg, met voldoende parkeerplaatsen (2000 plaatsen). Kosten per dag maximaal € 5,- inclusief openbaar vervoer vanaf de parkeergarage. ■ Parkeren bij Hogeschool Utrecht-Amersfoort, De Nieuwe Poort 21 kan alleen op een terrein met betaald parkeren (bij het gebouw van de hogeschool rechts de Eemlaan in). De parkeergarage is uitsluitend bedoeld voor medewerkers van de hogeschool.
COLOFON
Deze cursusgids is een uitgave van HOVO Utrecht. Eindredactie: Yvonne van der Valk (HOVO Utrecht). Vormgeving: Ineke Huibregtse (Studio iH, Amsterdam). Redactie: Tineke van Voorst (Amsterdam). Drukwerk: ZuidamUithof Drukkerijen (Utrecht). © HOVO Utrecht 2016. Alle rechten voorbehouden. 31
STICHTING VRIENDEN VAN HOVO UTRECHT De Stichting Vrienden van HOVO Utrecht ondersteunt het werk van HOVO Utrecht en behartigt de belangen van de cursisten, onder andere door vertegenwoordiging in het bestuur van HOVO Utrecht en deelname aan programmacommissies. Activiteiten: • in het voorjaar: een (dag)excursie voor Vrienden en introducé(e)s: per touringcar naar een belangwekkende tentoonstelling of activiteit in Nederland, Duitsland of België • omstreeks januari: de Vriendenmiddag voor donateurs en vrijwilligers: een lezing over een wetenschappelijk, cultureel of historisch onderwerp, gevolgd door een gezellig samenzijn. Voor actuele informatie zie: www.vriendenhovoutrecht.nl. U kunt donateur worden voor € 15,- (of meer). Als Vriend van HOVO Utrecht kunt u deelnemen aan de activiteiten die de Stichting organiseert. Aanmelding nieuwe donateurs en hernieuwing bestaande donateurs 2016: bij voorkeur via de website www.vriendenhovoutrecht.nl of door inzending van het onderstaande formulier. U kunt ook een overschrijving doen naar rekening NL77 RABO 0136 1112 03 ten name van Vrienden HOVO Utrecht. Vermeld daarbij altijd doel, jaar en naam! Engelien Verhoeff, secretaris. Inlichtingen: verhoeff@zonnet.nl
AANMELDING / BETALING DONATIE 2016 Ondergetekende machtigt hierbij de Stichting Vrienden van HOVO Utrecht om éénmalig een bijdrage van € IBAN:
(minimaal € 15,-) voor voor het kalenderjaar 2016 af te schrijven van:
N L
Dhr.
0
Mw. Voorletters:
Naam:
Adres: Postcode:
Plaats:
Telefoon: E-mail: Datum:
Handtekening:
Opsturen aan: Vrienden van HOVO Utrecht, t.a.v. dhr. H. Wevers, penningmeester, Frans Halsstraat 49A, 3583 BM Utrecht. vriendenhovoutrecht@gmail.com
HET TEAM VAN HOVO UTRECHT E-mail: hovo@uu.nl. Bezoekadres: Bestuursgebouw Universiteit Utrecht, Heidelberglaan 8, kamer 237, 3584 CS Utrecht. Postadres: Postbus 80125, 3508 TC Utrecht. Telefoon: 030-2533197 (maandag t/m donderdag van 9.00 tot 12.30 uur). Bij calamiteiten: 06-42565314. Voor informatie over de inhoud en het niveau van een cursus kunt u terecht bij de coördinator van de instelling die de cursus verzorgt.
Mw. dr. H.W.G. (Rieke) Leenders Coördinator Universiteit Utrecht; 030-2532975 (maandag en donderdag); e-mail: h.w.g.leenders@uu.nl
Mw. C. (Corine) de Maar Coördinator Hogeschool Utrecht-Amersfoort en medewerker bureau; 030-2533197 (dinsdag en donderdag); e-mail: corine.demaar@hu.nl
Mw. Y.C.M. (Yvonne) van der Valk Coördinator UvH a.i. en bureau; 030-2533197 (maandag t/m donderdag) e-mail: y.c.m.vandervalk@uu.nl
HOVO Utrecht Postbus 80125, 3508 TC Utrecht T 030 253 3197 E hovo@uu.nl W www.hovoutrecht.nl
De landelijke belangen van alle HOVOinstellingen worden behartigd door HOVO Nederland. HOVOÂ Utrecht is een initiatief van de Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, Hogeschool Utrecht-Amersfoort en de Universiteit voor Humanistiek Utrecht. HOVO Utrecht maakt gebruik van de expertise van (oud-)hoogleraren/docenten en de faciliteiten van de genoemde instellingen.
locatie Amersfoort