Adviessessies VERSO – 3 december 2013 – workshop ‘Leerklimaat’
TER INSPIRATIE www.lerenindesocialprofit.be
Lerenindesocialprofit.be legt het accent op de praktijk van leren en opleiding. Je vindt er antwoorden op concrete vragen zoals “hoe begin ik aan een VTO-beleidsplan?” of “hoe krijg ik mijn opleidingsvraag helder en hoe bespreek ik dit met mijn leidinggevende?”. Directie, leidinggevenden en opleidingsverantwoordelijken vinden hier informatie, instrumenten en voorbeelden die aanzetten tot een kwalitatief opleidingsbeleid. Meer over weten over lerende organisaties? Surf naar http://www.lerenindesocialprofit.be/?cid=3&pagina=81-delerende-organisatie (Home > Leren > Leren in organisaties > De lerende organisatie).
1
Adviessessies VERSO – 3 december 2013 – workshop ‘Leerklimaat’
Bouwstenen voor een positief leerklimaat ( http://leerscan.vlerick.com)
Bouwsteen Toegankelijkheid
Ondersteuning
Formeel leren De mate waarin training en opleiding toegankelijk zijn voor iedere medewerker. De leidinggevende is voldoende beschikbaar om over vorming te praten met zijn medewerkers. De mate waarin mensen zich gewaardeerd en ondersteund voelen in hun deelname aan training en opleiding.
Autonomie
De mate waarin er in het trainings- en opleidingsgebeuren ruimte voor autonomie en zelfsturing is (ruimte om het leerproces zelf in te vullen met aanmoediging van de organisatie).
Verbondenheid
De afstemming tussen inhoud en methodiek van training en opleiding enerzijds en de leernoden en leerstijl anderzijds.
Transfer
De mate waarin aspecten van training en opleiding en de context medewerkers stimuleren om ‘het geleerde’ ook toe te passen op de werkvloer. De leidinggevende waardeert medewerkers bij het toepassen van het geleerde en stimuleert hen dit te doen.
-
Informeel leren De mate waarin er een open en tolerante werksfeer heerst: openstaan voor verschillende meningen, manieren van werken en feedback creëert leerkansen. De mate waarin leren op de werkplek gewaardeerd en erkend wordt en de mate waarin er een coachende sfeer is in het team. De mate waarin er ruimte voor initiatief is op de werkplek en de mate waarin initiatief gewaardeerd en aangemoedigd wordt (aanmoedigen van creativiteit en uitproberen van nieuwe manieren van werken). De mate waarin medewerkers zich verbonden en gesteund voelen door hun collega’s tijdens het werkplekleren: de mate waarin collega’s beschikbaar zijn bij vragen of moeilijkheden en bereid zijn om kennis te delen. De mate waarin aspecten van de werkplek medewerkers stimuleren om ‘het geleerde’ op de werkplek ook blijvend toe te passen (mate waarin de verworven inzichten effectief in het werk geïntegreerd worden).
Leerscan – gratis digitale vragenlijst die het leerklimaat in je organisatie in kaart brengt Leergids op weg naar een positief leerklimaat in organisaties: voor individuele medewerkers, voor HR personeel, voor leidinggevenden
2
Adviessessies VERSO – 3 december 2013 – workshop ‘Leerklimaat’
Bepalende factoren voor een gunstig leerklimaat - K. de Folter (http://www.lerenindesocialprofit.be/Leren/Lereninorganisaties/LE_3.6_kwaliteitleer klimaat.pdf) Beïnvloedende factoren op vier niveaus: Individueel
Leeraanbod
Sociale context
Waarden
Factoren die betrekking hebben op de eigen denkwijze van individuen over zaken in relatie tot leren - Motivatie - Gevoel van veiligheid Factoren die ervoor zorgen dat het plaatsvinden van leermogelijkheden bevorderd wordt. De leermogelijkheden zijn zowel afhankelijk van de inhoud en complexiteit van de functie, als van de informatiegeving op de werkplek. Met de informatiegeving wordt zowel de beschikbare informatie, die nodig is voor het oplossen van problemen, alsook de hulp om leren te ondersteunen bedoeld - Autonomie en verantwoordelijkheid - Tijd - Hulp bij ontwikkeling - Feedback en reflectie Factoren die zich richten op de manier waarop de sociale werkomgeving het leren van medewerkers stimuleert door samenwerking en interactie - Managementstijl - Teamstijl Factoren die te maken hebben met min of meer impliciete overtuigingen over leren die aanwezig moeten zijn om leren in de organisatie te stimuleren. Ze hebben betrekking op de cultuur van de organisatie - Tolerantie voor fouten - Openheid en dialoog - Openstaan voor nieuwe ideeën - Identificatie met de organisatie
3
Adviessessies VERSO – 3 december 2013 – workshop ‘Leerklimaat’
4
Adviessessies VERSO – 3 december 2013 – workshop ‘Leerklimaat’
Tijd voor actie (Vokawijzer 27 – augustus 2013)
Bouwsteen Toegankelijkheid
Ondersteuning
Autonomie
Verbondenheid
Transfer
Mogelijke acties Communiceer over de opleidingsmogelijkheden: intranet, opleidingsbrochure, centrale contactpersoon … Integreer opleidingsnoden in functioneringsgesprekken Maximaliseer de beschikbare middelen voor vorming Geef handvaten voor feedback, creëer een feedbackcultuur Introduceer een peter-metersysteem Stimuleer informele interactie tussen medewerkers Laat ruimte voor fouten Ga aan de slag met persoonlijke ontwikkelingsplannen Maak duidelijk dat leren in de organisatie belangrijk is: ondertekenen van leerengagementformulier, uitreiken van een leeraward, betrokkenheid directie en RvB … Zet ook sterktes in de schijnwerpers Bouw tijd in voor opleiding: tijdens werkuren, overname taken … Geef werkplekleren een plek in je organisatie: jobruildag, jobrotatie, informeel leerlokaal, intervisiemomenten, instructiekaarten …. Maak medewerkers en leidinggevenden ‘eigenaar’ van het leerproces Geef medewerkers verantwoordelijkheid over hun leerbudget Bekijk of e-learning interessant kan zijn Voorzie een kader waarbinnen autonomie kan opgenomen worden Voorzie tijd en ruimte voor initiatief en probleemoplossing: bedrijfsbibliotheek handleidingen, ruimtes voor reflectie en uitwisseling Geef handvaten voor actie: instructiekaarten, intranet … Ontwerp opleidingen op maat Doe waar mogelijk beroep op interne trainers Faciliteer zelfkennis Focus op teamdoelen Bevorder samenwerking tussen teamleden Start met transfer voor aanvang van de opleiding: heldere doelen stellen, werknemer motiveren, opleiding afstemmen op leernoden, bevragen wat medewerkers eruit willen halen … Evalueer de behaalde resultaten Werk met een buddy: wij voor een werknemer een collega aan die dezelfde opleiding volgde, ze kunnen bij elkaar terecht voor hulp bij toepassing van het geleerde in de praktijk Verlaag de drempel: aanmoediging, immateriële beloning, ruimte om te oefenen, verantwoordelijkheid voor resultaat Organiseer intervisiemomenten Voorzie tijd en ruimte voor toepassing van nieuwe inzichten Volg resultaten op en maak ze zichtbaar 5
Adviessessies VERSO – 3 december 2013 – workshop ‘Leerklimaat’
DEFINITIES De literatuur over leerklimaat laat zien dat het een begrip is dat in verschillende onderzoeksdomeinen de aandacht krijgt, zoals onder andere onderwijskunde, leerpsychologie, HRM en HRD.
Enkele definities ter inspiratie Er is sprake van een positief leerklimaat wanneer iedereen in de organisatie leren als iets aantrekkelijks of plezierigs beschouwt, of anders gezegd, wanneer de leden van de organisatie inschatten dat er meer voor- dan nadelen verbonden zijn aan de te leveren leerinspanningen. – Leerscan Vlerick Concreet houdt het creëren van een gunstig leerklimaat dus in dat er een werkomgeving wordt gecreëerd waarin individueel en collectief leren zoveel mogelijk wordt gestimuleerd en gefaciliteerd. – K. De Folter Leerklimaat omvat alle harde en zachte voorwaarden op de werkplek die noodzakelijk zijn om te komen tot leren’. Met de harde voorwaarden bedoelen we de organisatorische aspecten rondom het leren. Met de zachte factoren bedoelen we de culturele aspecten rondom het leren. – Annemiek Soers De ruimte en stimulans die mensen krijgen om zich lerend te gedragen - Bomers De omstandigheden in een organisatie die het leren van de leden van de organisatie stimuleert waardoor de organisatie zichzelf continu kan transformeren - Pedler
6