Ενημερωτικό Δελτίο Eλληνικη Γαστρεντερολογικη Εταιρεια
ΤεΥχος 40 ΑΠΡΙΛΙΟΣ - ΙΟΥΝΙΟΣ 2008
ΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΤΕΛΟΣ
Ταχ. Γραφείο Κ. Δ. Αθηνών Αριθμός Άδειας 451/91
τεχνογραμμα, Μ. Αυγέρη 12 - 15343 Αγία Παρασκευή, AΦΜ: 998956713
ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ
Πρόεδρος: Θεόδωρος Ροκκάς
Α’ Αντιπρόεδρος: Ιωάννης Καραγιάννης
Β’ Αντιπρόεδρος: Ελευθερία Ρώμα
Γενικός Γραμματέας: Σωτήριος Γεωργόπουλος
Ειδικός Γραμματέας: Δημήτριος Τζιλβές
Ταμίας: Σπυρίδων Μιχόπουλος Μέλη: Αναστάσιος Ηλίας Γεώργιος Κητής Βασίλειος Ντελής
ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
Πρόεδρος: Ιωάννης Καραγιάννης Μέλη:
Αναστάσιος Ηλίας Θεόδωρος Ροκκάς Δημήτριος Ταμπακόπουλος Γεώργιος Τασιάς
ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ: Θεόδωρος Ροκκάς (Πρόεδρος Ε.Γ.Ε.)
Γραμματεία: Κωνσταντίνα Ντζόγια
Διεύθυνση αλληλογραφίας: Λεωφ. Δημοκρατίας 67, 154 51 Νέο Ψυχικό Τηλ. 210-6727531-3 Fax: 210-6727535 e-mail: hsg@hol.gr
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ ΥΠΟΤΡΟΦΙΩΝ ΕΞΩΤΕΡΙKΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2009 Το Διοικητικό Συμβούλιο της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας προκηρύσσει για το έτος 2009 τέσσερις (4) υποτροφίες Εξωτερικού για μεταπτυχιακή εκπαίδευση και έρευνα στο εξωτερικό με διάρκεια 6 ή 12 μηνών. Αιτήσεις με όλα τα απαραίτητα δικαιολογητικά, γίνονται δεκτές στα γραφεία της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας (Λεωφ. Δημοκρατίας 67, 15451 Ν. Ψυχικό) τις εργάσιμες ημέρες και ώρες από 09:00 έως 17:00 μέχρι την Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2008. ΟΡΟΙ - ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ
κρίση της, να απευθύνεται και σε άλλα πρόσωπα, πέραν των προτεινομένων από τον υποψήφιο, για συστατική επιστολή ή για εμπιστευτικές πληροφορίες. 6. Υπεύθυνη δήλωση ότι δεν είναι υπότροφος και ότι δεν θα πάρει άλλη υποτροφία ή οικονομική ενίσχυση. Σε περίπτωση που διαπιστωθεί παράβαση του ανωτέρω όρου, η υποτροφία διακόπτεται και ο υπότροφος επιστρέφει τα χρήματα που έχει πάρει. 7. Συνέντευξη με τα μέλη της επιτροπής σε ειδική συνεδρίαση.
α) Προϋποθέσεις συμμετοχής 1. Υποψηφιότητα μπορούν να υποβάλλουν μόνο τα Δόκιμα και Τακτικά Μέλη της ΕΓΕ ηλικίας μέχρι και 40 ετών. 2. Καλή γνώση αντίστοιχης ξένης γλώσσας.
β) Διαδικασία επιλογής υποτρόφων Ως κριτήρια για την επιλογή λαμβάνονται με σειρά βαρύτητας η επιστημονική επίδοση, το ήθος, η συνεργασία, η προϋπηρεσία, η οικονομική κατάσταση και το προτεινόμενο αντικείμενο έρευνας στη μετεκπαίδευσή του.
γ) Αντικείμενο υποτροφίας Έρευνα και μετεκπαίδευση σε ειδικό αντικείμενο Γαστρεντερολογίας σε αναγνωρισμένο Κέντρο του Εξωτερικού.
δ) Δικαιολογητικά 1. Αίτηση του υποψηφίου με σαφείς πληροφορίες για το αντικείμενο της έρευνας και μετεκπαίδευσης και το προτεινόμενο Κέντρο. 2. Λεπτομερές βιογραφικό σημείωμα, στο οποίο θα αναφέρονται η επιστημονική σταδιοδρομία και η οικογενειακή κατάσταση του υποψηφίου καθώς και η οικονομική του κατάσταση, όπως αυτή προκύπτει από φωτοτυπία της τελευταίας Φορολογικής του Δήλωσης. 3. Πιστοποιητικό επιτυχούς εξέτασης στην αντίστοιχη ξένη γλώσσα. 4. Πρόσκληση ή βεβαίωση αποδοχής του υποψηφίου από το προτεινόμενο Κέντρο μετεκπαίδευσης ως υποτρόφου, με ιδιαίτερη αναφορά στην ημερομηνία έναρξης της μετεκπαίδευσής του. 5. Τα ονόματα δύο μελών της ΕΓΕ που γνωρίζουν τον υποψήφιο και θα μπορούσαν να γράψουν εμπιστευτική επιστολή. Η επιτροπή υποτροφιών μπορεί, κατά την ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ε) Προθεσμία υποβολής δικαιολογητικών Η αίτηση και τα απαιτούμενα δικαιολογητικά πρέπει να υποβληθούν στη Γραμματεία της ΕΓΕ μέχρι την 30η Οκτωβρίου 2007 (σφραγίδα ταχυδρομείου). Κατάθεση αιτήσεως χωρίς να συνοδεύεται από τα απαιτούμενα δικαιολογητικά, ή μετά την εκπνοή της προαναφερόμενης προθεσμίας, συνεπάγεται αποκλεισμό από τον πίνακα των υποψηφίων.
στ) Διαδικασία απονομής υποτροφίας Μετά τη λήξη της υποβολής των δικαιολογητικών και μετά την κρίση των υποψηφίων από την Επιτροπή υποτροφιών, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΓΕ θα έλθει σε επαφή με τα κέντρα μετεκπαίδευσης για να διευκρινίσει στον Διευθυντή του Κέντρου τους όρους αποδοχής του υποψηφίου, δηλαδή ότι α) ο υποψήφιος παράλληλα με την εκπαίδευσή του στο συγκεκριμένο αντικείμενο, θα πρέπει να κάνει και ερευνητικό έργο και β) ότι σε κάθε δημοσίευση που θα προκύψει και πιθανά περιλαμβάνεται το όνομά του, θα πρέπει να αναφέρεται ότι ήταν υπότροφος της ΕΓΕ. Η Επιτροπή Υποτροφιών είναι πενταμελής, όπως προβλέπεται από το άρθρο 15 παρ. Β του καταστατικού της ΕΓΕ. Η επιτροπή είναι σε απαρτία όταν παρευρίσκονται τουλάχιστον 4 από τα 5 μέλη. Η ψηφοφορία της Επιτροπής είναι ανοικτή και αιτιολογημένη. Η βαθμολογία γίνεται με βαθμούς 1 έως 10 (10=άριστα). Σε περίπτωση ισοψηφίας, ο υπότροφος επιλέγεται με κλήρωση από την Επιτροπή. Η απόφαση κοινοποιείται γραπτώς σε όλους τους υποψηφίους.
ζ) Έναρξη της υποτροφίας Η υποτροφία πρέπει να αρχίζει εντός του έτους για το οποίο έχει προκηρυχθεί.
η) Υποχρεώσεις του υποτρόφου 1. Ο Υπότροφος υποχρεούται να υποβάλλει κατά τον 4ο και 8ο μήνα από την έναρξη και κατά τη λήξη της υποτροφίας του, σύντομη έκθεση δραστηριοτήτων και απόδοσης, η οποία θα συνοδεύεται από έγγραφη βεβαίωση του Διευθυντή του Κέντρου στο οποίο μετεκπαιδεύεται. 2. Υπότροφος που δεν κάνει χρήση της υποτροφίας του εντός του έτους, χάνει την υποτροφία, η οποία δίδεται στον πρώτο επιλαχόντα. 3. Σε περίπτωση διακοπής της υποτροφίας λόγω υπαιτιότητας του υποτρόφου, αυτός υποχρεούται να επιστρέψει όλο το χρηματικό ποσό που έλαβε από την ΕΓΕ. 4. Σε κάθε δημοσίευση που θα προέρχεται από δεδομένα της υποτροφίας να γίνεται μνεία ότι η εργασία χρηματοδοτήθηκε από την ΕΓΕ. 5. Βάσει του Καταστατικού και του Εσωτερικού Κανονισμού λειτουργίας της ΕΓΕ, ο υπότροφος που έχει
ολοκληρώσει την υποτροφία του, θα παρουσιάζει την ερευνητική του δραστηριότητα κατά την διάρκεια της μετεκπαίδευσής του, στην ειδική συνεδρία του εκάστοτε Πανελληνίου Συνεδρίου της ΕΓΕ με τίτλο «Βήμα Νέου Ερευνητή». Η παρουσίαση θα αφορά ολοκληρωμένη ερευνητική εργασία και απαραίτητη προϋπόθεση είναι τα αποτελέσματά της να έχουν δημοσιευθεί σε έγκριτα διεθνή περιοδικά ή να έχουν ανακοινωθεί σε επίσημα διεθνή συνέδρια.
θ) Οικονομικές υποχρεώσεις Το ποσόν της υποτροφίας καταβάλλεται σε λογαριασμό Τράπεζας ή με απόδειξη σε εξουσιοδοτημένο από τον υπότροφο άτομο, σε τρεις (3) ισόποσες δόσεις, τον 1ο, 5ο και 9ο μήνα από την έναρξη της υποτροφίας. Η μη τήρηση των όρων της παρούσας προκήρυξης συνεπάγεται άμεση διακοπή της υποτροφίας και κίνηση της νόμιμης διαδικασίας επιστροφής του συνολικού ποσού που έλαβε ο υπότροφος από την ΕΓΕ.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΟΜΟΦΩΝΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΟΞΕΙΑΣ ΑΙΜΟΡΡΑΓΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΩΤΕΡΟΥ ΠΕΠΤΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΟΦΕΙΛΕΤΑΙ ΣΕ ΚΙΡΣΟΡΡΑΓΙΑ Το Σάββατο 7 Ιουνίου 2008, στο ξενοδοχείο Astir Palace, στη Βουλιαγμένη η Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία διοργάνωσε τη «Συνάντηση ομοφωνίας για την αντιμετώπιση της οξείας αιμορραγίας του ανωτέρου πεπτικού συστήματος που δεν οφείλεται σε κιρσορραγία». Είναι η τρίτη στη σειρά συνάντηση που διοργανώνει η Εταιρεία μας, μετά τις συναντήσεις για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου και για τη λειτουργική δυσπεψία. Το Διοικητικό Συμβούλιο της Εταιρείας επέλεξε το συγκεκριμένο θέμα διότι η αιμορραγία από έλκος του ανωτέρου πεπτικού συστήματος αποτελεί συχνή, σημαντική και συχνά θανατηφόρα κλινική οντότητα, για την οποία υπάρχουν σύγχρονα δεδομένα αναφορικά με την επιδημιολογία και την αντιμετώπιση που ενδέχεται να τροποποιήσουν την κλινική μας πρακτική. Το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΓΕ ανέθεσε σε διακεκριμένους συναδέλφους γαστρεντερολόγους - οι περισσότεροι από αυτούς έχουν συγγραφική εμπειρία στο θέμα - να ανασκοπήσουν την τρέχουσα βιβλιογραφία και να καταλήξουν σε συμπεράσματα - θέσεις, τα οποία θα πλαισιώνονταν με την αντίστοιχη βιβλιογραφική τεκμηρίωση (grade of recommendation, level of evidence), όπως συμβαίνει σε όλες τις αντίστοιχες διεθνείς συναντήσεις ομοφωνίας. Για τη συγκεκριμένη συνάντηση επελέγη το μοντέλο βιβλιογραφικής τεκμηρίωσης που έχει χρησιμοποιηθεί στις συναντήσεις του Maastricht για τη λοίμωξη από το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού. Επιπλέον, το ΔΣ της ΕΓΕ έστειλε προσκλήσεις σε διακεκριμένους γαστρεντερολόγους, παθολόγους και χειρουργούς για να συμμετάσχουν ενεργά στη συζήτηση, για να κρίνουν και για να ψηφίσουν τελικά επί των προτεινόμενων από τους εισηγητές θέσεων ώστε να προκύψουν
οι θέσεις ομοφωνίας. Η συνάντηση άρχισε με εισήγηση του Προέδρου του ΔΣ της Εταιρείας κ. Θ. Ροκκά, ο οποίος καθόρισε το πλαίσιο και τις διαδικασίες της συνάντησης. Στη συνέχεια, σε τρείς συνεδρίες, οι εισηγητές ανέπτυξαν τις θέσεις τους και ακολούθησε εκτεταμένη συζήτηση με τροποποίησηδιαφοροποίηση θέσεων και τελικά ψηφοφορία επί των τελικών προτάσεων. Μεταξύ των θεμάτων που προκάλεσαν έντονη επιστημονική συζήτηση ήταν η αξιολόγηση των μεθόδων ενδοσκοπικής αιμόστασης, ο ρόλος της φαρμακοθεραπείας πριν και μετά την ενδοσκοπική αιμόσταση, η αντιμετώπιση των ασθενών που πρέπει να λαμβάνουν ασπιρίνη, αντιαιμοπεταλιακά, αντιπηκτικά και ΜΣΑΦ, καθώς και οι μέθοδοι πρόληψης της όψιμης επαναιμορραγίας, συμπεριλαμβανομένης και της εκρίζωσης της H. pylori λοίμωξης. Σημαντική ήταν και η εισήγηση της Αναπλ. Καθηγήτριας κας Ε. Ρώμα-Γιαννίκου σχετικά με τις ιδιαιτερότητες της οξείας αιμορραγίας ανωτέρου πεπτικού συστήματος στα παιδία, παρότι στο συγκεκριμένο θέμα δεν διατυπώθηκαν θέσεις ομοφωνίας αφού αποτελεί αντικείμενο άλλης επιστημονικής εταιρείας. Η συνάντηση έκλεισε με τη δέσμευση του ΔΣ της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας ότι θα εκδοθούν και θα διανεμηθούν σύντομα οι «Θέσεις ομοφωνίας για την αντιμετώπιση της αιμορραγίας του ανώτερου πεπτικού συστήματος που δεν οφείλεται σε κιρσορραγία» με σκοπό να αποτελέσουν χρήσιμο σύμβουλο στην καθημερινή κλινική πρακτική του Έλληνα Γαστρεντερολόγου.
Κωνσταντίνος Τριανταφύλλου Λέκτορας Γαστρεντερολογίας Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο «Αττικόν» ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
28ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
Τόπος & Χρόνος
Mετεκπαιδευτικό Σεμινάριο Ε.Γ.Ε.
Μέγαρο Διεθνές Συνεδριακό Κέντρο Αθηνών.
Θα οργανωθεί από την Επιτροπή Εκπαίδευσης της ΕΓΕ και θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2008. Η συμμετοχή για τα εγγεγραμμένα μέλη είναι δωρεάν.
Γλώσσα
Νοσηλευτικό Σεμινάριο Ε.Γ.Ε.
Το 28ο Πανελλήνιο Συνέδριο Γαστρεντερολογίας θα πραγματοποιηθεί από 13 έως 16 Νοεμβρίου 2008 στο
Επίσημη γλώσσα του συνεδρίου είναι η Ελληνική. Για τους ξένους προσκεκλημένους ομιλητές θα είναι η Αγγλική ενώ δε θα υπάρχει ταυτόχρονη μετάφραση.
Δικαίωμα Συμμετοχής Το δικαίωμα συμμετοχής έχει καθορισθεί από την ΕΓΕ για την τριετία 2006-2008 ως ακολούθως:
Εγγραφή έως Εγγραφή μετά τις 15 Ιουλίου τις 15 Ιουλίου
Ειδικευμένοι Ιατροί
100 ευρώ
130 ευρώ
Ειδικευόμενοι Ιατροί
80 ευρώ
100 ευρώ
Νοσηλευτές
50 ευρώ
70 ευρώ
Φοιτητές
Δωρεάν
Δωρεάν
Η συμμετοχή στο Μετεκπαιδευτικό και Νοσηλευτικό Σεμινάριο της ΕΓΕ είναι δωρεάν.
Το δικαίωμα συμμετοχής περιλαμβάνει: • Εγγραφή στο συνέδριο και παρακολούθηση του επιστημονικού προγράμματος • Τσάντα με το υλικό του συνεδρίου
Θα οργανωθεί από το Νοσηλευτικό Τμήμα της ΕΓΕ και θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2008. Η συμμετοχή για τα εγγεγραμμένα μέλη είναι δωρεάν.
Κλινικό Φροντιστήριο για Ιατρούς Πρωτοβάθμιας Περίθαλψης Θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008. Το δικαίωμα εγγραφής είναι 80 €.
Υποβολή εργασιών Μόνο ηλεκτρονικά μέχρι 15 Ιουλίου 2008 μέσω της ιστοσελίδας της Γραμματείας του Συνεδρίου. www.diastasitravel.gr ή με e-mail στη διεύθυνση diastasi@diastasitravel.gr (Ανατρέξτε στο σχετικό κείμενο για περισσότερες πληροφορίες).
Βράβευση εργασιών Θα βραβευθούν οι καλύτερες προφορικές και αναρτημένες ανακοινώσεις.
• Καφέ στα διαλείμματα και ελαφρύ γεύμα
Έκθεση
• Πρόσκληση στις τελετές Έναρξης και Λήξης
Στο χώρο του Συνεδρίου θα υπάρχει έκθεση φαρμακευτικών προϊόντων, ιατρικών οργάνων, μηχανημάτων και βιβλίων. Στο χώρο της έκθεσης θα υπάρχει περίπτερο της μη κυβερνητικής οργάνωσης «Το Χαμόγελο του Παιδιού».
• Πιστοποιητικό παρακολούθησης
Τρόπος πληρωμής Η πληρωμή της εγγραφής μπορεί να γίνει με ταχυδρομική επιταγή στο όνομα ΔΙΑΣΤΑΣΗ TRAVEL, Κων. Καραμανλή 24, 54 639, Θεσσαλονίκη . Παρακαλούμε πολύ να σημειώνονται το όνομα του αποστολέα και ο τίτλος του Συνεδρίου. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Γενική Συνέλευση και Εκλογές Ε.Γ.Ε. Θα πραγματοποιηθούν το Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008 στις 14:30-16:00 στην αίθουσα MC2..
28ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
KλινικO ΦροντιστHριο για ιατροYς πρωτοβAθμιας περIθαλψης 08:30-13:30 Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008 έμπειροι και εξειδικευμένοι γαστρεντερολόγοι θα σας ενημερώσουν έγκυρα με την μέθοδο της βήμα-βήμα προσέγγισης για τον διαγνωστικό και θεραπευτικό χειρισμό περιπτώσεων ασθενών με γαστρεντερικά συμπτώματα και παθήσεις που αντιμετωπίζετε στην καθημερινή κλινική πράξη
τι θα μάθετε πως να αξιολογείτε τα συχνότερα γαστρεντερικά συμπτώματα: καύσος-αναγωγές, δυσφαγία, οδυνοφαγία, ερυγές, επιγαστραλγία, μετεωρισμός, δυσκοιλιότητα, διάρροια, αίμα στις κενώσεις, πρωκταλγία, σιδηροπενική αναιμία.
τις ενδείξεις και τις δυνατότητες των διαγνωστικών εξετάσεων Πότε θα πρέπει να παραπέμψετε τον ασθενή σε ειδικό Τον τρόπο παρακολούθησης μετά την τελική διάγνωση Τους διαγνωστικούς και θεραπευτικούς αλγορίθμους
To ακροατήριο θα συμμετέχει με σύστημα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας
Δικαίωμα εγγραφής : 80 € (απαραίτητη η εγγραφή στο Συνέδριο) Μέγιστος αριθμός συμμετεχόντων 120. Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας βάσει της ημερομηνίας δήλωσης συμμετοχής.
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
28ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΒΟΛΗ ΠΕΡΙΛΗΨΕΩΝ ΚΑΙ ΒΙΝΤΕΟ Η υποβολή των περιλήψεων των εργασιών (προφορικών και ανηρτημένων ανακοινώσεων) θα γίνει μόνο ηλεκτρονικά μέχρι τις 15 Ιουλίου 2008 μέσω της ιστοσελίδας της Γραμματείας του Συνεδρίου www.diastasitravel.gr ή με e-mail για τις περιπτώσεις που αναφέρονται στη συνέχεια στη διεύθυνση diastasi@diastasitravel.gr. Θα πρέπει να ακολουθηθούν οι παρακάτω οδηγίες: • Τα κείμενα να αποσταλούν σε ηλεκτρονική μορφή Microsoft Word. • Mε την είσοδο στην ιστοσελίδα της ηλεκτρονικής υποβολής των περιλήψεων συνιστάται η τοποθέτηση του κειμένου κάθε ενότητας (τίτλος, συγγραφείς, κύριο σώμα περίληψης) στην αντίστοιχη περιοχή με την διαδικασία αντιγραφής – επικόλλησης (copypaste). • O τίτλος της εργασίας να είναι γραμμένος με κεφαλαία γράμματα και να είναι το δυνατόν βραχύτερος. • Τα ονόματα των συγγραφέων και το κέντρο από το οποίο προέρχεται η εργασία να γράφονται στη ονομαστική με πεζά γράμματα στον χώρο που υποδεικνύεται για το καθένα. Πρώτα γράφεται το αρχικό του ονόματος και στη συνέχεια το επώνυμο των συγγραφέων. • Το κείμενο του κυρίου σώματος της περίληψης δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 250 λέξεις. • Στην περίπτωση που η περίληψη περιλαμβάνει μορφοποιημένα κείμενα, πίνακες ή διαγράμματα, αυτή θα πρέπει να αποστέλλεται αποκλειστικά με e-mail και όχι με την διαδικασία υποβολής μέσω της ιστοσελίδας. • Η περίληψη να έχει την δομή: εισαγωγή, σκοπός, υλικό-μέθοδοι, αποτελέσματα και συμπεράσματα. • Το θέμα της εργασίας να καλύπτει μία από τις ακόλουθες ενότητες: ανώτερο πεπτικό (οισοφάγος, στόμαχος, λεπτό έντερο), κατώτερο πεπτικό (παχύ έντερο, φλεγμονώδεις εντεροπάθειες), ήπαρ-χοληφόρα-πάγκρεας. • Υπεύθυνος συγγραφέας κάθε υποβαλλόμενης περίληψης είναι αυτός του οποίου τα πλήρη στοιχεία πρέπει να αναφέρονται στην φόρμα της ηλεκτρονικής υποβολής ώστε μέσω αυτού να διακινείται η αλληλογραφία με την Γραμματεία του Συνεδρίου. • Μετά την υποβολή της περίληψης δεν θα είναι δυνατές τυχόν διορθώσεις • Υποβολή περίληψης που δεν πληρεί τις παραπάνω προδιαγραφές δεν θα γίνεται δεκτή. • Για να συμπεριληφθεί η εργασία στο επιστημονικό πρόγραμμα του συνεδρίου και να δημοσιευθεί θα πρέπει να έχει καταβληθεί στην Γραμματεία του ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
Συνεδρίου το δικαίωμα συμμετοχής όλων των συγγραφέων μέχρι την 1η Οκτωβρίου 2008. ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Σε τρεις ωριαίες ειδικές συνεδριάσεις (plenary sessions) θα παρουσιασθούν ανά 6 οι σηματικότερες εργασίες για κάθε θεματική ενότητα (ανώτερο πεπτικό, κατώτερο πεπτικό, ήπαρ-χοληφόρα-πάγκρεας). Οι ανακοινώσεις θα πρέπει να έχουν διάρκεια 10 λεπτών (7 λεπτά παρουσίαση και 3 λεπτά συζήτηση). Η επιλογή των καλύτερων εργασιών θα γίνει από την επιστημονική επιτροπή, μετά την αρχική θεματική κρίση των περιλήψεων που θα υποβληθούν. Οι παρουσιάσεις θα πρέπει να είναι σε μορφή microsoft power point καθώς θα προβάλονται μέσω υπολογιστή. ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ Οι αναρτημένες ανακοινώσεις αποτελούν τον κύριο τρόπο παρουσίασης των εργασιών που θα υποβληθούν στο συνέδριο και θα τύχουν της λεπτομερούς συζήτησης με ειδική επιτροπή. Οι διαστάσεις τους θα πρέπει να είναι 1,5 m (ύψος) x 0,90 m (πλάτος). ΒΙΝΤΕΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ Σε ειδική ωριαία συνεδρίαση θα παρουσιασθούν 9 βίντεο με ενδιαφέρουσες ενδοσκοπικές πράξεις (6 λεπτά παρουσίαση και 3 λεπτά συζήτηση). Οι βιντεοσκοπημένες και κατάλληλα μονταρισμένες ενδοσκοπικές πράξεις θα πρέπει να υποβληθούν με την μορφή DVD στην Γραμματεία του Συνεδρίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου 2008. Η επιλογή των βίντεο που θα παρουσιασθούν θα γίνει από την επιστημονική επιτροπή του συνεδρίου. ΒΡΑΒΕΥΣΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ Σύμφωνα με το Καταστατικό της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας στη διάρκεια του Συνεδρίου θα βραβευθούν οι τρεις (3) καλύτερες Προφορικές Ανακοινώσεις καθώς και οι τρεις (3) καλύτερες Αναρτημένες Ανακοινώσεις. Η απονομή των βραβείων θα γίνει κατά την τελετή λήξης του Συνεδρίου το Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2008. Η επιλογή των καλύτερων εργασιών θα γίνει σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται από το Καταστατικό της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας (Επιτροπή Υποτροφιών και Βραβεύσεων). Οι συγγραφείς όσων εργασιών κριθούν υποψήφιες προς βράβευση θα κληθούν να υποβάλλουν πλήρες κείμενο ή εκτεταμένη περίληψη της εργασίας προκειμένου να γίνει η τελική κρίση και επιλογή.
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΑΣ Με βάση το Καταστατικό της Εταιρείας, έγινε πρόσκληση ενδιαφέροντος προς τα μέλη της ΕΓΕ για την ανάθεση των τριών επόμενων Γαστρεντερολογικών Συνεδρίων των ετών 2009, 2010 και 2011. Ενδιαφέρον δήλωσαν 8 συνάδελφοι γαστρεντερολόγοι, μετά δε ψηφοφορία των μελών του Δ.Σ. επελέγησαν οι εξής: ο κ. Εμμ. Παρασκευάς για το Συνέδριο του 2009 που θα πραγματοποιηθεί στην Χαλκιδική, ο κ. Ε. Ακριβιάδης για το Συνέδριο του 2010 που θα πραγματοποιηθεί στη Θεσσαλονίκη και ο κ. Μ. Τζιβράς για το Συνέδριο του 2011 που θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα. Κατόπιν διαγωνισμού η οργανωτική υποστήριξη όλων των ανωτέρω Συνεδρίων ανετέθη στην εταιρεία Triaena Τours and Congresses.
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΤΜΗΜΑΤΩΝ Ενδοσκοπικό Τμήμα Με μεγάλη επιτυχία διεξήχθη το Σάββατο 5 Ιουλίου 2008, στο ξενοδοχείο Hilton Park της Λευκωσίας, κοινή επιστημονική εκδήλωση της Ελληνικής Γαστρεντερολογικής Εταιρείας (ΕΓΕ) και της Γαστρεντερολογικής Εταιρείας Κύπρου (ΓΕΚ). Η ιδέα-πρόταση για την πραγματοποίηση αυτής της εκδήλωσης, με πρόδηλη επιστημονική και θα έλεγα εθνική σημασία, ανήκει στον Πρόεδρο του Ενδοσκοπικού τμήματος της ΕΓΕ συνάδελφο Κώστα Μάρκογλου ο οποίος και συνέβαλε ενεργά στην οργάνωσή της. Στην πρόταση αυτή ανταποκρίθηκαν με ιδιαίτερο ενθουσιασμό ο Πρόεδρος και ο Γ. Γραμματέας της ΓΕΚ, συνάδελφοι κ.κ. Μ. Λεριός και Μ. Τρύφωνος, εκφράζοντας τα αισθήματα όλου του ΔΣ αλλά και των συναδέλφων-μελών της ΓΕΚ. Η πρόταση έγινε με χαρά αποδεκτή από το ΔΣ της ΕΓΕ που έθεσε την εκδήλωση υπό την αιγίδα της Εταιρείας και εκπροσωπήθηκε σ’ αυτήν στο υψηλότερο δυνατό επίπεδο (συμμετείχαν ο Πρόεδρος κ. Θ. Ροκκάς, ο Α’ Αντιπρόεδρος κ. Ι. Καραγιάννης και ο Γ. Γραμματέας κ. Σ. Γεωργόπουλος). Επίσης συμμετείχαν ο πρώην Πρόεδρος της ΕΓΕ και νυν Γ. Γραμματέας του ΕΛΙΓΑΣΤ κ. Δ.Γ. Καραμανώλης, ο Πρόεδρος του Ενδοσκοπικού τμήματος της ΕΓΕ και εμπνευστής της εκδήλωσης κ. Κ. Μάρκογλου καθώς και δύο εκλεκτοί νέοι συνάδελφοι οι κ.κ. Γ. Αναγνωστόπουλος και Εμ. Συμβουλάκης, επιστημονικοί συνεργάτες της Β’ Γαστρεντερολογικής Κλινικής του Ευαγγελισμού (Δ/ντής κ. Δ.Γ. Καραμανώλης). Από την ΓΕΚ συμμετείχαν στο επιστημονικό πρόγραμμα ο Πρόεδρος κ. Μ. Λεριός, ο Γ. Γραμματέας κ. Μ. Τρύφωνος και οι εκλεκτοί συνάδελφοι Γ. Ποταμίτης 10
και Φ. Καουτζάνη. Πρέπει να σημειωθεί ότι παρόμοια κοινή επιστημονική εκδήλωση των δύο εταιρειών είχε να πραγματοποιηθεί από 20ετίας (Γαστρεντερολογικές Ημέρες 1988). Το επιστημονικό πρόγραμμα και οι εισηγήσεις ήταν υψηλοτάτου επιπέδου και περιελάμβαναν κυρίως θέματα ενδοσκοπικού ενδιαφέροντος, όπως η επείγουσα ενδοσκόπηση, η πρόληψη και θεραπεία ελκών και αιμορραγιών από ΜΣΑΦ, οι αιμορραγίες κατώτερου πεπτικού και η διαγνωστική αξία της ενδοσκοπικής κάψουλας, η επεμβατική ενδοσκοπική υπερηχοτομογραφία. Επίσης συζητήθηκαν η σημαντική συνεισφορά της κολονοσκόπησης και πολυποδεκτομής στην πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου (πραγματικά εξαιρετική η ομιλία του Προέδρου ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
της ΓΕΚ κ. Μ. Λεριού) και η συμβολή των νεότερων τεχνικών ενδοσκόπησης (μεγεθυντική ενδοσκόπηση, χρωμοενδοσκόπηση, ΝΒΙ) στη διάγνωση και θεραπεία των προκαρκινικών βλαβών του παχέος εντέρου. Το επιστημονικό μέρος της εκδήλωσης έκλεισε ο κ. Δ.Γ. Καραμανώλης που παρουσίασε τα δεδομένα από την πρόσφατη επιδημιολογική μελέτη του ΕΛΙΓΑΣΤ για το πρόβλημα της δυσκοιλιότητας στην Ελλάδα. Εντύπωση έκανε το γεγονός ότι την εκδήλωση παρακολούθησαν και μάλιστα ανελλιπώς όλοι σχεδόν οι συνάδελφοι που ασκούν τη Γαστρεντερολογία στην Κύπρο, στην πλειοψηφία τους ιδιώτες, οι οποίοι με τις ερωτήσεις, σχόλια και παρεμβάσεις τους, απέδειξαν το υψηλό επιστημονικό και επαγγελματικό επίπεδο στο οποίο βρίσκεται σήμερα η Γαστρεντερολογία στη Μεγαλόνησο. Μετά το πέρας της εκδήλωσης οι δύο Πρόεδροι, της ΕΓΕ κ. Θ. Ροκκάς και της ΓΕΚ κ. Μ. Λεριός υπογράμισαν την ανάγκη καθιέρωσης σε τακτική (ακόμη και ετήσια) βάση των επιστημονικών συναντήσεων μεταξύ των δύο αδελφών Εταιρειών. Κλείνοντας αυτό το σημείωμα θα ήθελα να συγχαρώ τον Πρόεδρο του Ενδοσκοπικού Τμήματος κ. Κ. Μάρκογλου για την εξαίρετη πρωτοβουλία του και να συμμεριστώ ανεπιφύλακτα την ευχή των δύο Προέδρων για την καθιέρωση τακτικών επιστημονικών συναντήσεων μεταξύ των δύο Εταιρειών. Επίσης, θα ήθελα να
ευχαριστήσω θερμά, εκ μέρους όλων των Ελλήνων προσκεκλημένων, τους Κύπριους συναδέλφους μας για τη ζεστή φιλοξενία τους (ιδιαίτερα τον Αγάθο Σαβεριάδη που εξυπηρέτησε άμεσες ανάγκες) και να τους καλέσω τον ερχόμενο Νοέμβριο, στο Μέγαρο Μουσικής, στην Αθήνα, να συμμετάσχουν ενεργά στις εργασίες του 28ου Πανελληνίου Συνεδρίου Γαστρεντερολογίας, αλλά και σε όλα τα προσεχή Συνέδρια και εκδηλώσεις της ΕΓΕ, όπου θα είναι πάντα ευπρόσδεκτοι.
Σωτ. Δ. Γεωργόπουλος Γ. Γραμματέας ΕΓΕ
• Το Παγκρεατολογικό Τμήμα θα πραγματοποιήσει Παγκρεατολογική Ημερίδα με θέμα «Παρόν και μέλλον στις παθήσεις του παγκρέατος», το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2008, στην Αθήνα στο ξενοδοχείο Divani Caravel.
Προκαταρκτικo Πρoγραμμα 08:30-09:00 Προσφωνήσεις – Χαιρετισμοί
13:00-13:30 ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΙ
09:00-10:30 ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ι
Πρόληψη μετά ERCP παγκρεατίτιδας
Ομιλητής: Σ. Ποταμιάνος
Προεδρείο: Θ. Ροκκάς – Γ. Κοκοζίδης
Ασθενής με οξεία παγκρεατίτιδα Συντονιστές: Ε. Ακριβιάδης – Γ. Πασπάτης
10:30-11:00 ΔΙΑΛΕΞΗ Ι
Κυστική ίνωση και πάγκρεας Ομιλήτρια: Σ. Νούσια-Αρβανιτάκη Προεδρείο: Δ.Γ. Καραμανώλης – Ι. Καραγιάννης
13:30-14:30 Διάλειμμα – Γεύμα 14:30-16:00 ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΙΙΙ
Ασθενής με νευροενδοκρινικό όγκο παγκρέατος
Συντονιστές: Α. Αρχιμανδρίτης – Ε. Παπαβασιλείου
11:00-11:30 Διάλειμμα – Καφές 11:30-13:00 ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΙΙ
Ασθενής με καρκίνο παγκρέατος Συντονιστές: Σ. Λαδάς – Σ. Γεωργόπουλος
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
16:00-16:30 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Π. Κασαπίδης – Κ. Τσαλής – Μ. Οικονόμου
11
ΟΞΕΙΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ - ΕΝΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ Oξεία παγκρεατίτιδα (ΟΠ) είναι η παρουσία οξείας φλεγμονής του παγκρέατος, που εκδηλώνεται κυρίως με κοιλιακό άλγος και εμέτους. Η σοβαρότητα εκδήλωσης ενός επεισοδίου ΟΠ, ανεξάρτητα αιτιολογίας, χαρακτηρίζεται από ευρεία διακύμανση. Συχνότερη (85%) είναι η οιδηματώδης ΟΠ, που υποχωρεί σε 5 – 7 ημέρες και σπανιότερη (15%) η νεκρωτική ή αιμορραγική ΟΠ με τοπικές επιπλοκές ή / και πολυσυστηματική οργανική συμμετοχή.1 Η συνολική θνησιμότητα είναι περίπου 5% στην ΟΠ, ενώ στην ήπιας βαρύτητας οιδηματώδη ΟΠ είναι 3% και στη σοβαρή νεκρωτική ΟΠ είναι 17%.1 Τα αίτια της ΟΠ είναι αρκετά και αναφέρονται στον Πίνακα 1.2 Η λιθίαση των χοληφόρων και η χρόνια κατάχρηση οινοπνεύματος αποτελούν τα συχνότερα (70 – 80%) αίτια περιπτώσεων ΟΠ.3,4 Οποιοσδήποτε παράγοντας – αίτιο που μπορεί να προκαλέσει επεισόδια ΟΠ, εάν δεν αντιμετωπισθεί, είναι δυνητικά ικανός να οδηγήσει σε υποτροπιάζοντα επεισόδια οξείας παγκρεατίτιδας (ΥΟΠ)
και στο μέλλον, μετά από πολλαπλές κρίσεις, μερικοί ασθενείς να εμφανίσουν ευρήματα υποδεικνύοντα χρόνια παγκρεατίτιδα.1 Βέβαια αρκετοί μελετητές πιστεύουν, ότι ένα επεισόδιο ΟΠ και ΥΟΠ αποτελούν όμοιες οντότητες εντός του φάσματος της νόσου της παγκρεατίτιδας. Αυτό επιβεβαιώνεται από πρόσφατη μελέτη 90 ασθενών με αδιευκρίνιστη (ιδιοπαθή παγκρεατίτιδα), οι οποίοι διερευνήθηκαν με ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία (ERCP), μανομετρία του σφιγκτήρα του Oddi, ενδοσκοπικό υπέρηχο (EUS) και μικροσκοπική ανάλυση χολής.5 Oπως καταδεικνύεται και στο Σχήμα 1 η αιτιολογία, στους ασθενείς και των δύο ομάδων (ΟΠ και ΥΟΠ) ήταν όμοια.5 Η ERCP χρησιμοποιήθηκε αρχικά από τους Mc Cune και συν.6 το 1968 για την ενδοσκοπική (ακτινολογική) απεικόνιση των χοληφόρων και των παγκρεάτικων πόρων δια του φύματος Vater. Αργότερα (1974) οι Classen και Demling 7 επέτυχαν την αφαίρεση λίθων από το χοληδόχο πόρο, μετά
ΠΙΝΑΚΑΣ 1. AΙΤΙΕΣ OΠ (Ι)2
ΑΓΓΕΙΑΚΑ ΑΙΤΙΑ
ΜΗΧΑΝΙΚΑ ΑΙΤΙΑ • Λιθίαση χοληφόρων (μακρο-, μικρο) • Απόφραξη παγκρεατικού πόρου - Κακοήθης ή καλοήθης στένωση - Βλεννώδης εκτασία πόρων • Απόφραξη περιοχής φύματος Vater - Εκκόλπωμα, κύστη - Καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι - Στένωση, λοίμωξη, ν. Crohn - Συνδ. τυφλής έλικας • Συγγενείς ανωμαλίες - Διφυές ή ατελώς διφυές πάγκρεας - Δακτυλιοειδές πάγκρεας - Χοληδοχοκήλη (τύπου ΙΙΙ) - Έκτοπη χολαγγειοπαγκρεατική συμβολή - Διπλασιασμός 12/λου • Τραυματική κάκωση • Δυσλειτουργία σφιγκτήρα Oddi (ΔΣΟ) AΙΤΙΕΣ ΟΠ (ΙΙ) ΤΟΞΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
- Οινόπνευμα - Φάρμακα - Οργανοφωσφορικά εντομοκτόνα - Δήγμα σκορπιού
ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΑ ΑΙΤΙΑ - Υπερτριγλυκεριδαιμία (τύπος Ι, ΙΙ V) - Υπερασβεστιαιμία
- Αγγειϊτιδα (οζώδης πολυαρτηρίτιδα, ΣΕΛ) - Εμβολή - Υπόταση (ισχαιμία) - Θρομβοφιλία
ΛΟΙΜΩΔΗ ΑΙΤΙΑ - Μικρόβια (π.χ. TBC, λεγιονέλλα, λεπτόσπειρα, salmonella) - Ιοί (π.χ. CMV, HBV, HCV, HAV, HIV, Coxsackie, Epstein-barr, ιλαρά, ερυθρά, ανεμευλογιά) - Παράσιτα (π.χ. Toxoplasma, Ascaris, Cryptosporidium) - Μύκητες (π.χ. Aspergillus) AΙΤΙΕΣ OΠ (ΙII) KΛΗΡΟΝΟΜΙΚΑ ΑΙΤΙΑ
- Ελλειψη α1-αντιθρυψίνης - Κυστική ίνωση - Κληρονομική (οικογενής) παγκρεατίτιδα - Μεταλλάξεις του CFTR γονιδίου σε κλινικά μη έκδηλη κυστική ίνωση
ΔΙΑΦΟΡΑ ΑΙΤΙΑ - Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (αιμοκάθαρση-μεταμόσχευση) - Tροπική παγκρεατίτιδα - Εγκυμοσύνη - Αυτοάνοση παγκρεατίτιδα - Ιδιοπαθής παγκρεατίτιδα - Κοιλιοκάκη - Μετά ERCP παγκρεατίτιδα Gastroenterology 2001; 120:7082
12
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
από ενδοσκοπική σφιγκτηροτομή του φύματος Vater. Από τότε μέχρι σήμερα οι εφαρμογές της ERCP επεκτάθηκαν στη διάγνωση και ιδιαίτερα στη θεραπεία αρκετών νοσημάτων των χοληφόρων και του παγκρέατος. Στο κείμενο που ακολουθεί θα αναφερθούν αναλυτικά, ανάλογα με το αίτιο που προκαλεί την ΟΠ, οι συχνότερες θεραπευτικές εφαρμογές της ERCP στην αντιμετώπιση της ΟΠ.
1. ΟΞΕΙΑ ΛΙΘΙΑΣΙΚΗ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑ (ΟΛΠ) Τουλάχιστον 100 χρόνια πρίν ο Opie πίστευε, ότι η παροδική ή μόνιμη απόφραξη του φύματος Vater από λίθο των χοληφόρων θα μπορούσε να προκαλέσει παγκρεατίτιδα.8 Σήμερα εχει καταδειχθεί ότι η διέλευση λίθου ή λίθων δια του φύματος είναι μία από τις συχνότερες αιτίες πρόκλησης επεισοδίου ΟΠ στο Δυτικό πληθυσμό.1,2,4,9 Ο κίνδυνος ανάπτυξης ΟΛΠ είναι μεγαλύτερος στους άνδρες με λιθίαση χοληφόρων. Η ΟΛΠ σχετίζεται με λίθους Δ< 5mm, αφού μικροί λίθοι εύκολα μετακινούνται από τη χοληδόχο κύστη, μέσω του κυστικού πόρου, στο χοληδόχο πόρο προκαλώντας, συνήθως, παροδική ή μόνιμη (ενσφηνωμένος λίθος) απόφραξη του φύματος.10 Βέβαια οι περισσότεροι λίθοι, που προκαλούν ΟΠ, διέρχονται αυτόματα (εντός μερικών ημερών) το φύμα με αποτέλεσμα τη γρήγορη βελτίωση, όσον αφορά τη βαρύτητα της ΟΛΠ.4,11 Η αύξηση των τρανσαμινασών και ιδαίτερα της ALT > 150 IU/L, παρουσιάζει υψηλή (95%) θετική προγνωστική αξία για τη διάγνωση της ΟΛΠ.12 Ο ρόλος της επείγουσας ERCP με σφιγκτηροτομή του φύματος και καθαρισμό του χοληδόχου πόρου (λίθοι ή / και μικρολιθίαση), σε ασθενείς με ΟΛΠ, εχει απασχολήσει αρκετούς ερευνητές από το 1980 13 μέχρι και σήμερα.4,14 – 20 Στις αρχικές μελέτες τα αποτελέσματα ήσαν αντικρουόμενα, όσον αφορά την επίδραση (αποτελεσματικότητα) της επείγουσας ERCP (εντός 24 – 72 ωρών) στη νοσηρότητα και στη θνησιμότητα των ασθενών με ΟΛΠ. 4,14 – 16 Στις δύο μετααναλύσεις που ακολούθησαν και περιελάμβαναν τυχαιοποιημένες μελέτες, φαίνεται ότι η επείγουσα ΕRCP μειώνει σημαντικά τη νοσηρότητα (επιπλοκές) των ασθενών, ιδιαίτερα σε εκείνους με σοβαρή νόσο, αλλά όσον αφορά τη θνησιμότητά τους τα αποτελέσματα είναι
αντικρουόμενα.18,20 Eτσι επείγουσα επεμβατική ERCP (σφιγκτηροτομή και καθαρισμός του χοληδόχου πόρου από λίθους ή / και μικρολιθίαση) ενδείκνυται σε ασθενείς με σοβαρή ΟΠ, χολαγγειίτιδα και προοδευτικά αυξανόμενο αποφρακτικό ίκτερο.1,11,18,20,21 Στους προηγούμενους ασθενείς η χολοκυστεκτομή είναι απαραίτητη πρίν την έξοδό τους από το νοσοκομείο, αφού σε μη χολοκυστεκτομή εμφανίζεται υποτροπή της ΟΛΠ στο 25 – 30% των ασθενών και / ή χολαγγειίτιδα στις επόμενες 6 – 18 εβδομάδες.22 Ασθενείς με ήπιας βαρύτητας (χωρίς επιπλοκές) ΟΛΠ, που εμφανίζουν κλινική εικόνα ύφεσης της νόσου (υποχώρηση του κωλύματος λόγω αυτόματης διόδου του λίθου δια του φύματος), φαίνεται ότι δεν ωφελούνται από επείγουσα επεμβατική ERCP.1,11,21 Σ` αυτούς τους ασθενείς αρκετοί μελετητές προτείνουν τη λαπαροσκοπική χολοκυστεκτομή με διεγχειρητική χολαγγειογραφία, σαν αρχική αντιμετώπιση και τη διενέργεια επεμβατικής ERCP (εντός 24 – 48 ώρου) στις περιπτώσεις εκείνες που η διεγχειρητική χολαγγειογραφία είναι θετική για λίθους στα χοληφόρα.1,11,19 Τελικά οι επείγουσες και επιλεκτικές ενδείξεις επεμβατικής ERCP, σε ασθενείς με ΟΛΠ, συνοψίζονται στον Πίνακα 2.1
2. ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑ ΤΟΥ ODDI ΚΑΙ ΟΠ Η δυσλειτουργία του σφιγκτήρα του Oddi (ΔΣΟ) συναντάται σε όλες τις ηλικίες, αλλά κατά προτίμηση, σαν παροδικό φαινόμενο, σε γυναίκες μέσης ηλικίας μετά από χολοκυστεκτομή. Η ΔΣΟ διακρίνεται σε δύο υποομάδες : α) ινώδης τμηματική ή πλήρης στένωση του σφιγκτήρα, λόγω χρόνιας φλεγμονής και β) δυσκινησία του σφιγκτήρα, που δυσχεραίνει τη δίοδο του παγκρεατικού υγρού και της χολής στο 12/δάκτυλο. Οι ασθενείς χωρίζονται σε χολικού ή παγκρεατικού τύπου ΔΣΟ ανάλογα με το τμήμα του σφιγκτήρα που δυσλειτουργεί και ταξινομούνται με το σύστημα κατάταξης Hoogan – Geenen (Πίνακας 3).23 Η ταξινόμηση σε τρείς υποομάδες (Πίνακας 3) λειτουργεί προσανατολιστικά στην αναζήτηση της υποκείμενης βλάβης και στον καθορισμό της θεραπευτικής αντιμετώπισης. Ετσι η διάγνωση ΔΣΟ τύπου ΙΙ και ΙΙΙ γίνεται με τη μέτρηση των πιέσεων του σφιγκτήρα του Oddi με διασφιγκτηριακή μανομετρία κατά τη διάρκεια της ERCP
ΠΙΝΑΚΑΣ 2. ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ERCP ΣΕ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΜΕ ΟΛΠ1 Α. ΕΠΕΙΓΟΥΣΑ ERCP (24- 48h από εισαγωγή) : 1) Σοβαρή παγκρεατίτιδα 2) Παρουσία χολαγγειίτιδας Β. ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ERCP :
Σχήμα 1. Ευρήματα (αιτιολογία) σε 90 ασθ. με αδιευκρίνιστη (ιδιοπαθή) παγκρεατίτιδα5
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
1) Προοδευτικά αυξανόμενος αποφρακτικός ίκτερος 2) Αποδεδειγμένη (απεικονιστικά) χοληδοχολιθίαση 3) Αντένδειξη (ηλικία) λαπαροσκοπικής χολοκυστεκτομής 4) Χοληδοχολιθίαση μετά χολοκυστεκτομή American College of Gastroenterology, Banks PA. Practice Guidelines in Acute Pancreatitis. Am J Gastroenterol 2006.1
13
(πίεση ηρεμίας σφιγκτήρα > 40 mmHg).2 Στους ασθενείς με ΔΣΟ τύπου Ι, εάν πληρούνται τα κριτήρια του Πίνακα 3, η μανομετρία είναι προτιμότερο να αποφεύγεται, αφού παρατηρούνται υψηλά ποσοστά (10 – 35%) επιπλοκών (π.χ. οξεία παγκρεατίτιδα).2,23 Η ενδοσκοπική παγκρεατική σφιγκτηροτομή είναι η θεραπεία εκλογής στη ΔΣΟ τύπου Ι, όπου υπάρχει υποκείμενη στένωση του παγκρεατικού τμήματος του σφιγκτήρα. Μελέτες αναφέρουν ότι μειώνονται σε υψηλό ποσοστό (80%) οι κρίσεις ΟΠ.2,24 Στις ΔΣΟ τύπου ΙΙ και ΙΙΙ, όπου δεν παρατηρείται στένωση, οι ασθενείς δεν απαντούν ικανοποιητικά στη σφιγκτηροτομή. Σ` αυτούς η χορήγηση αναστολέων των διαύλων ασβεστίου (νιφεδιπίνη) ή αντιχολινεργικών μπορεί, για σύντομο χρονικό διάστημα, να δοθεί δοκιμαστικά πρίν επιστρατευθούν επεμβατικές μέθοδοι.2,24
3. σΥΓΓΕΝΕΙΣ ΑΝΩΜΑΛΙΕΣ ΠΑΓΚΡΕΑΤΟΣ ΧΟΛΗΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΟΠ. Το διφυές πάγκρεας (Pancreas divisum) είναι η συχνότερη συγγενής ανατομική παραλλαγή του παγκρέατος και ανευρίσκεται στο 4-14% του πληθυσμού.2 Στην βιβλιογραφία υπάρχουν αντικρουόμενες μελέτες συσχέτισης του διφυούς παγκρέατος (ΔΠ) και των επεισοδίων ΟΠ. Ετσι η ερευνητική ομάδα των Βρυξελλών, σε μία μη προοπτική μελέτη, δεν βρήκε συσχέτιση μεταξύ ΔΠ και επεισοδίων ΟΠ.25 Αντίθετα νεότερες μελέτες συσχετίζουν το ΔΠ με τα επεισόδια ΟΠ.2,26 Λόγω της επιβραδυνόμενης ροής του παγκρεατικού υγρού, ιδιαίτερα μεταγευματικά, δια μέσου του επικουρικού φύματος (Santorini), πιθανόν ενεργοποιούνται μηχανισμοί ανάπτυξης φλεγμονής στην περιοχή, προκαλώντας επεισόδια ΟΠ.26 Η κλινική εικόνα ποικίλει σημαντικά από απλή ασυμπτωματική αύξηση των παγκρεατικών ενζύμων μέχρι την κλασική εικόνα ΟΠ. Η ERCP σήμερα έχει θεραπευτικό παρά διαγνωστικό ρόλο, αφού μετά από καθετηριασμό του επικουρικού φύματος και σκιαγράφηση του ελάσσονα παγκρεατικού πόρου (πόρος Santorini) γίνεται σφιγκτηροτομή με ή χωρίς τοποθέτηση παγκρεατικής ενδοπρόσθεσης. Επιλεγμένες σύγχρονες μελέτες (1992 – 2002) σε 127 ασθενείς με ΔΠ, στους οποίους έγινε σφιγκτηροτομή με ή χωρίς τοποθέτηση
ενδοπρόσθεσης, μετά από μέση παρακολούθηση 27 μηνών, κατέδειξαν ότι το 81% από αυτούς δεν εμφάνισε νέα επεισόδια ΟΠ, ενώ υποτροπή της στένωσης του επικουρικού φύματος εμφανίστηκε μόνο στο 10-20%, των ασθενών.2,26 Βέβαια αρκετοί ερευνητές συνιστούν την αποφυγή τοποθέτησης ενδοπρόσθεσης στον ελάσσονα παγκρεατικό πόρο λόγω των μόνιμων αλλοιώσεων που προκαλούνται στον πόρο με πιθανή κατάληξη την εμφάνιση χρόνιας παγκρεατίτιδας. 27,28 Συγκριτικές μελέτες με μεγαλύτερες σειρές ασθενών, στο μέλλον, πιθανόν να απαντήσουν στην προηγούμενη διχογνωμία. Το δακτυλιοειδές πάγκρεας (annular pancreas) προκαλεί απόφραξη του 12/δακτύλου και του χοληφόρου δένδρου. Στο 1/3 των ασθενών με δακτυλιοειδές πάγκρεας συνυπάρχουν επιμέρους ανατομικές παραλλαγές συμβατές με ΔΠ. Ετσι τα επεισόδια ΟΠ μπορεί να αποδίδονται στη μία ή άλλη συγγενή ανωμαλία χωρίς να είναι σαφές το αίτιο. Η αντιμετώπιση γίνεται ανάλογα με τα ευρήματα.29 Η έκτοπη χολαγγειοπαγκρεατική συμβολή (ΕΧΠΣ) παρατηρείται στο 1,5 – 3% του πληθυσμού. Ο παγκρεατικός και ο χοληδόχος πόρος καταλήγουν εκτός 12δακτυλικού τοιχώματος, καταλείποντας ένα μακρύ (>15 mm) κοινό τελικό τμήμα. Επεισόδια ΟΠ προκαλούνται από παροδική απόφραξη, του κοινού τελικού τμήματος, με πρωτεϊνικά συγκρίματα ή λίθους και από παλίνδρομη ροή χολής ή παγκρεατικού υγρού (απουσία σφιγκτηριακού μηχανισμού) στους πόρους. Σε ασθενείς με ΕΧΠΣ συνυπάρχει και χοληδοχοκήλη, ενώ η ΕΧΠΣ συσχετίζεται με καρκίνο χοληδόχου κύστης και χοληφόρων. Διαγνωστικά οι CT, MRCP, EUS και ERCP προσφέρουν σημαντικές πληροφορίες. Θεραπευτικά σε ασθενείς με ΕΠΧΣ και χοληδοχοκήλη γίνεται χολοκυστεκτομή και Roux-en-Y χολοπεπτική αναστόμωση. Σε μεμονωμένη ΕΧΠΣ συνιστάται προφυλακτική χολοκυστεκτομή και εναλλακτικά προφυλακτική ενδοσκοπική σφιγκτηροτομή του παγκρεατικού πόρου.30 Η χοληδοχοκήλη τύπου ΙΙΙ (συγγενήs ή επίκτητη διάταση του ενδοτοιχωματικού τμήματος τoυ χοληδόχου πόρου) σχετίζεται με επεισόδια ΟΠ. Η διάγνωση γίνεται συνήθως με την ERCP και σπανιότερα με τα συνήθη απεικονιστικά μέσα (CT, US). ΟΠ προκαλείται λόγω της συμπίεσης του παγκρεατικού πόρου, από τη διατεταμένη και πλήρη με χολή χοληδοχοκήλη. Συνήθως η ενδοσκοπική
ΠΙΝΑΚΑΣ 3. ΚΑΤΑΤΑΞΗ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΔΥΣΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΣΦΙΓΚΤΗΡΑ ODDI (ΔΣΟ) ΑΝΑΛΟΓΩΣ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΟΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΩΝ ΕΥΡΗΜΑΤΩΝ32 ΔΣΟ ΧΟΛΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ ΔΣΟ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ
ΤΥΠΟΣ Ι ΤΥΠΟΣ Ι Αλγος χολικού τύπου Αλγος παγκρεατικού τύπου Παθολογική ηπατική βιοχημεία Αύξηση αμυλάσης / λιπάσης Διάταση Μείζ. Παγκρ. Πόρου Διάταση κοινού Χολ. Πόρου (>12mm) Χαμηλή ροή παροχέτευσης (>30min) Χαμηλή ροή παροχέτευσης ΤΥΠΟΣ ΙΙ ΤΥΠΟΣ ΙΙ Αλγος χολικού τύπου Αλγος παγκρεατικού τύπου 1 ή 2 από ανωτέρω κριτήρια 1 ή 2 από ανωτέρω κριτήρια ΤΥΠΟΣ ΙΙΙ ΤΥΠΟΣ ΙΙΙ Μεμονωμένο άλγος χολικού τύπου Μεμον. άλγος παγκρ. τύπου Am J Gastroenterol 2001; 96: 2540 32
14
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
σφιγκτηροτομή και ή διάνοιξη της οροφής της κήλης επιλύουν το πρόβλημα, ενώ επί αποτυχίας ή αδυναμίας επιχειρείται χειρουργική εκτομή – σφιγκτηροπλαστική.31
4. ΑΠΟΦΡΑΞΗ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ Η/ΚΑΙ ΑΠΟΦΡΑΞΗ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΦΥΜΑΤΟΣ VATER KAI ΟΠ Οι συχνότεροι νεοπλασματικοί όγκοι σε ασθενείς με ΟΠ είναι η βλεννώδης εκτασία των πόρων, νεοπλάσματα φύματος, αδενοκαρκίνωμα παγκρέατος, νησιδιακοί και κυστικοί όγκοι παγκρέατος. Περίπου 5-7% των ασθενών με καλο- ή κακοήθη νεοπλάσματα παγκρέατος, χοληφόρων και φύματος εμφανίζει επεισόδια ΟΠ.32 Ασθενείς με ίκτερο και πρώτο επεισόδιο ΟΠ σε ηλικία < 40 ετών είναι κλινικά ύποπτοι και πρέπει να διερευνούνται με ελικοειδή CT, MRIMRCP, ERCP (κυτταρολογική-ιστολογική-αναρρόφηση παγκρεατικού υγρού), EUS και καθοδηγούμενη βιοψία (EUS-FNA). Το EUS, επειδή έχει τη δυνατότητα να διακρίνει νεοπλασματικές βλάβες μικρού μεγέθους (Δ<2εκ.) είναι απαραίτητη, συμπληρωματική, εξέταση σε ασθενείς με ΥΟΠ και με αρνητική, για παθολογικά ευρήματα, ΕRCP. Στις περισσότερες περιπτώσεις η παροχέτευση του κωλύματος με ενδοπρόσθεση, κατά τη διάρκεια της ERCP, αποτελεί παρηγορητική αντιμετώπιση σε ανεγχείρητους όγκους. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Βanks PA, Freeman ML and the Practice Parameters Committee of the American College of Gastroenterology.Practice Guidelines in Acute Pancreatitis. Am J Gastroenterol 2006;101:2379 2. Somogni L, Martin S, VenKatesan T, et al. Recurrent Acute Pancreatitis: An Algorithm Approach to Identification and Elimination of Inciting Factors. Gastroentelol 2001;120:708 3. Steinberg W, Tenner S. Acute Pancreatitis.N Engl J Med 1994;330:1198 4. Folsch UR, Nitsche R, Ludtke R, et al. The German Study Group on Acute Biliary Pancreatitis. Early ERCP and Papillotomy Compared with Conservative Treatment for Acute Biliary Pancreatitis. N Engl J Med 1997;336:237 5. Coyle WJ, Pineau BC, Tarnasky PR, et al. Evaluation of Unexplained Acute and Acute Recurrent Pancreatitis.Endoscopy 2002 ;34 :617 6. McCune WS, Shorb PE, Moscovitz H. Endoscopic cannulation of the ampulla of Vater: a preliminary report. Am Surgery 1968;167:752 7. Classen M, Demling L.Endoskopische sphinkterotomie der Papilla Vateri and Steinextraktion aus dem Ductus choledocus. Dtsch Med Wochenschrift 1974;99:496 8. Opie EL. The relation of cholelithiasis to disease of the pancreas and to fat necrosis. Am J Med Sci 1901;121:27 9. Go VL, Everhart JE. Pancreatitis In : Digestive diseases in the United States : Epidemiology and impact, Everhart JE (Ed), US Department of Health Human Services, Public Health Service, National Institutes of Health, National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. US Government Printing Office NIH Publication no 94 – 1447, Washington DC 1994. p. 693 10. Venneman NG, Renooij W, Rehfeld JF, et al. Small gall stones preserved galbladder motility and fast crystallization are associated with pancreatitis. Hepatology 2005;41:738 11. Baillie J. Treatment of Acute Biliary Pancreatitis. N Engl J Med 1997;336:286
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ
12. Tenner S, Dubner H, Steinberg W: Predicting gallstone pancreatitis with laboratory parameters: A meta – analysis. Am J Gastroenterol 1994;89:1863 13. Safrany L, Neuhaus B, Krause S, et al. Endoskopische Papillotomie bei akuter, biliar bedingter Pankreatitis. Dtsch Med Wochenschr 1980;105:115 14. Neoptolemos JP, Carr-Locke DL, London NJ, et al. Controlled trial of urgent ERCP and ES vs conservative treatment for acute Pancreatitis due to gallstones. Lancet 1988;2:979 15. Fan ST, Lai EC, Mok FP, et al. Early treatment of acute biliary pancreatitis by endoscopic papillotomy. N Engl J Med 1993;328:228 16. Nowak A, Nowakowska-Dulava E, Marek TA, et al. Final results of the prospective randomised, controlled study on endoscopic sphincterotomy vs conventional management in acute biliary pancreatitis. Gastroenterol 1995;108:Suppl: A380 (abstract) 17. Chang L, Lo SK, Stabile BE, et al. Gallstone Pancreatitis: a prospective study on the incidence of pancreatitis and clinical predictors of retained common bile duct stones. Am J Gastroenterol 1998;93:527 18. Sharma VK, Howden CW. Metaanalysis of randomized controlled trials of ERC and ES for the treatment of acute biliary pancreatitis. Am J Gastroenterol 1999;94:3211 19. Chang L, Lo SK, Stabile BE, et al. Preoperative vs postoperative ERCP in mild to moderate gallstone pancreatitis : A prospective randomised trial. Am Surg 2000;231:82 20. Ayub K, Imada R, Slavin J. ERCP in gallstone – associated acute pancreatitis. Cochrane Database Syst Rev 2004;CD003630 21. Adler DG, Baron TH, Davila RE, et al. ASGE guideline: The role of ERCP in diseases of the biliary tract and the pancreas. Gastrointest Endosc 2005;62:1 22. Hernandez V, Pascual I, Almela P, et al. Recurrence of acute gallstone pancreatitis and relationship with cholecystectomy of ES. Am J Gastroenterol 2004;99:2417 23. Raddani HM, Geenen JE, Hoogan WJ, et al. Pressure measurement from biliary and pancreatic segments of sphincter of Oddi. Comparison between patients with functional abdominal pain, biliary or pancreatic disease. Dig Dis Sci 1991;36:71 24. Kuo WH, Pasricha P, Kallo A: The role of sphincter of Oddi manometry in the diagnosis and therapy of pancreatic disease. Gastrointest Endosc Clin North Am 1998;8:79 25. Delhaye M, Engelholm L, Gremer M.: Pancreas Divisum: Congenital anatomic or anomaly? Contribution of ERCP Gastroenterol. 1985;89:951. 26. Lehman GA, Sherman S.: Pancreas divisum. Diagnosis, clinical significance, and management alternatives. Gastrointest. Endosc. Clin. N. Am 1995;5:145. 27. Sherman S, Haws RH, Sovides TJ, et al: Stent-induced pancreatic ductal and parenchymal changes: Correlation of endoscopic ultrasound and ERCP. Gastrointest. Endosc. 1996;44:276. 28. Smith MT, Sherman S, Ikenberry SO, et al: Alterations in pancreatic ductal morphology following polyethylene pancreatic stent therapy. Gastrointest Endosc 1996;44:268. 29. Urayama S, Kozarek R, Ball T, et al: Presentation and treatment of annular pancreas in an adult population. Am J Gastroenterol 1995;90:995 30. Guelrud M, Morera C, Rodriguez M, et al.: Normal and anomalous pancreatobiliary union in children and adolescents. Gastrointest Endosc 1999;50:189 31. Kim MH, Myung SS, Lee SK.: Ballooning of the papilla during contrast injection: a semaphore of a choledochocele. Gastrointest. Endosc. 1998;48:258 32. Levy MJ, Geene JE: Idiopathic acute recurrent Pancreatitis. Am J Gastroenterol 2001;96:2540
15
16
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΑΣΤΡΕΝΤΕΡΟΛΟΓΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ