Langs kunst in Sneek by Herman van Schie

- Langs kunst in Sneek Twee stadswandelingen langs 29 kunstwerken

Herman van Schie

- Langs kunst in Sneek -

- Langs kunst in Sneek Twee stadswandelingen langs 29 kunstwerken

Herman van Schie

- Langs kunst in Sneek -

KunstArm - KunstRijk Kunstkenner Pierre Janssen bracht kunst bij mensen Het doet wat met je of helemaal niet, stelde hij vast Er wordt zelden gezegd: van dé kunst valt wat te wensen Het biedt wel iets en in menig opzicht veel contrast In het prachtige Sneek is het waar kunst telt Op pleinen en hoeken van drukke winkelstraten Staan kunstwerken al dan niet fraai opgesteld Veelal onthuld door gewichtig geachte magistraten Vraag blijft of kunst in optimale zin benaderbaar is Sowieso is het een creatie vanuit een ziel, een idee Ontbreken van ingewikkelde uitleg is een welkom gemis Gewoon kijken naar een kunstwerk komt men verder mee Esthetisch waardevol zijn er tal van Sneker kunstobjecten Een onwillekeurige reeks is onbedoeld schoon van lelijkheid Merendeels zijn het uitvloeisels van gesubsidieerde projecten Open en bloot staan ze er, da’s geen kunst maar een naakt feit Een kunstwerk verhindert soms het zicht op uw geparkeerde auto Of uw te willen werpen blik op een passerende, bekende vrouw Blijf bij uzelf en denk s.v.p. niet onverhoeds aan iemand als Picasso Kunst heeft dat niet per se veroorzaakt, het luistert alleen zo nauw

Wiebe Dooper

- Langs kunst in Sneek -

Inleiding Waarom maken kunstenaars kunst? Deze vraag kwam regelmatig bij mij op bij het samenstellen van deze uitgave. Natuurlijk om er hun brood mee te verdienen en omdat creëren van kunst voor kunstenaars mogelijk een levensstijl is. Zeker speelt ook een rol dat zij ons iets willen zeggen, op directe dan wel indirecte wijze. Dit geeft kunst iets mysterieus. En … er blijft ruimte voor interpretatie. Hierbij gaat het niet zozeer om de juistheid van de opinie, maar meer om kwaliteit en verscheidenheid van inzichten. In dit boekje wordt van 29 kunstwerken in Sneek een tipje van de sluier opgelicht en hier en daar een deel van het mysterie onthuld. Dus niet alle geheimen worden prijsgegeven. Dat zou de kunstwerken hun kracht ontnemen. Er dient iets over te blijven voor de fantasie. Deze uitgave bevat naast informatie over 29 kunstwerken ook twee wandelroutes, die voeren langs deze kunstwerken. De eerste route is circa zeven km, de tweede zo’n 4 km lang. De routes kunnen, omdat zij beide beginnen bij het station van Sneek, zowel afzonderlijk als in combinatie worden gelopen. Uiteraard kunt u uw wandeltocht(en) starten op elk willekeurig punt van de route. Veel plezier tijdens het wandelen en bij uw ontdekkingsreis van kunst in het prachtige Sneek. Herman van Schie Sneek, januari 2017

- Langs kunst in Sneek -

Inhoudsopgave Gedicht Wiebe Dooper Inleiding Inhoudsopgave Routekaart wandeling 1 Detailkaart kunstwerk 1, 2 en 3 1 Wielen 2 Piso 3 Kunstwerk met zitelement Detailkaart kunstwerk 4, 5 en 6 4 Aukje 5 De Poort 6 Generaties Detailkaart kunstwerk 7 7 Joods monument Detailkaart kunstwerk 8 8 Pepermunt Detailkaart kunstwerk 9, 10, 11, 12 en 13 9 Stratenmaker 10 Kinderen met lam 11 Pieter Sjoerds Gerbrandy 12 De Friezin en de rondreizende textielhandelaar 13 Gedenksteen synagoge Detailkaart kunstwerk 14, 15 en 16 14 Zetelring 15 Gevelstenen Kruizebroederstraat 4 16 Getrouw tot in de dood Detailkaart kunstwerk 17, 18 en 19 17 Sneek voorwaarts 18 Touwslager

- Langs kunst in Sneek -

4 5 6-7 8-9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34

19 Oeverlandschap Detailkaart kunstwerk 20, 21 en 22 20 St. Martinuskerk 21 Gevelsteen Magister Alvinus 22 Metalen sculptuur Routekaart wandeling 2 Detailkaart kunstwerk 23, 24, 25 en 26 23 Reliëfstenen hoofdingang CSG Bogerman 24 Groei 25 Consolazione Bipartito (de dieren) 26 Consolazione Bipartito (de kleine dom) Detailkaart kunstwerk nr. 27 en 28 27 Mercury Rising 28 De Zuil 29 Gevelreliëf spelende kinderen

- Langs kunst in Sneek -

35 36 37 38 39 40-41 42 43 44 45 46 47 48 49 50

15 14

13 12

11 10

Startpunt 1

17 20 22

- Langs kunst in Sneek -

6 5 4

Routekaart wandeling 1 - Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 1, 2 en 3 3

. Start

Routebeschrijving       

Komend vanuit het station treft u aan de rechterkant het kunstwerk ‘Wielen’ (nr.1). Sla, komend vanuit het station, linksaf de Doctor Boumaweg in en volg het voetpad aan de linkerkant van de weg. Steek aan het einde van de weg, vlak voor de spoorwegovergang, het zebrapad aan de rechterkant over. Op het pleintje voor de ABN AMRO treft u het kunstwerk ‘Piso’ (nr. 2). Steek via het zebrapad aan de linkerkant de Parkstraat over. Aan de overkant van de weg treft u het kunstwerk ‘Kunstwerk met zitelement’ (nr. 3). Ga, nadat u het zebrapad bent overgestoken, rechtsaf.

- Langs kunst in Sneek -

1. Wielen

In 1985 werd de reconstructie van het stationsplein voltooid. Het plein was echter kaal en kon wel wat opvulling gebruiken. De Rabobank pakte dit op, liet een kunstwerk ontwerpen door kunstenaar Frans Ram uit Hogebeintum en schonk dat aan de toenmalige gemeente Sneek. Het kunstwerk ‘Wielen’, vervaardigd uit marmer en Belgisch hardsteen, werd geplaatst tussen het busstation en het treinstation en bezorgde het plein daarmee de benodigde aankleding. Om de samenhang tussen de verschillende vormen van het openbaar vervoer, die in Friesland onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden, tot uitdrukking brengen, liet Frans Ram een marmeren wegmarkering overgaan in een rail van Belgisch hardsteen. Naast de wegmarkering plaatste hij een hardstenen buswiel en op de rail een treinwiel van hetzelfde materiaal. Op 24 september 1985 werd het kunstwerk onthuld door Frans Ram en de directie van de Rabobank. Vervolgens werd het overgedragen aan de burgemeester van Sneek.

- Langs kunst in Sneek -

2. Piso

Op de plaats waar nu ABN AMRO staat was vroeger café-restaurant Piso. Jaap Piso, de laatste eigenaar, had geen opvolger en verkocht het pand in de jaren zeventig. Het Sint Antonius ziekenhuis kocht het gebouw en plaatste er zijn administratie. Later werd het gebouw afgebroken om plaats te maken voor nieuwbouw van ABN AMRO. Als herinnering aan zijn bedrijf en eerbetoon aan het gastheerschap liet Jaap Piso een bronzen standbeeld vervaardigen door Frans Ram uit Hogebeintum. Leo Reijs, de legendarische maître d'hôtel van het befaamde restaurant Excelsior van hotel de l'Europe in Amsterdam stond model voor het beeld. Jaap Piso had ooit bij hem gedineerd en was onder de indruk van zijn gastheerschap. Het beeld verscheen op het pleintje waar eerder het café-restaurant van Jaap Piso stond. Op 26 mei 2000 werd de bank geopend en werd het beeld, in aanwezigheid van de burgemeester van Sneek, onthuld door de heer van der Zee: een familielid van Jaap Piso. Die was inmiddels overleden en heeft de onthulling van zijn beeld niet mogen meemaken.

- Langs kunst in Sneek -

3. Kunstwerk met zitelement

In 2008 fuseerde de woningstichting Patrimonium uit Sneek, samen met vier andere stichtingen uit de regio, tot woningcorporatie Accolade. Het voormalige Patrimonium had in haar beleid opgenomen om in de jaren na 1992 een achttal van haar woningcomplexen te voorzien van een kunstwerk. Dit kunstwerk aan de Parkstraat was de eerste in deze serie. Op 9 oktober 1992 werd het onthuld door Teake Otter (voorzitter van Patrimonium) en wethouder Netty Weenink. Het kunstwerk is ontworpen door Henk Rusman uit Hillegom, vanaf 1980 woonachtig in het Friese Oudebildtzijl. Het kunstwerk ligt in een driehoekige ruimte die wordt begrens door de Franekervaart, de Noorderbuurt en de Parkstraat: een markant punt op de drempel naar de binnenstad. De gebogen roestvrijstalen buis loopt parallel aan de Franekervaart, de zijden van de driehoek in de bestrating volgen de richting van het water, de spoorweg en de straat. De vorm van het betonnen element sluit aan bij de driehoekige vorm van de ruimte. De trapsgewijs oplopende driehoek biedt de voorbijganger de gelegenheid om even te gaan zitten.

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 4, 5 en 6 6 4

Routebeschrijving  

   



Volg de weg. Na een flauwe bocht naar links komt u bij de stadsgracht aan de Prins Hendrikkade. Volg de stadsgracht totdat u aan de overzijde van de gracht een ophaalbrug ziet. Hier treft u links van het pad dat u bewandelt het kunstwerk ‘Aukje’ (nr. 4). Volg het pad langs de gracht tot aan een rotonde. Sla hier linksaf de Leeuwarderweg op. Volg de Leeuwarderweg tot aan de rotonde. Vlak voor de rotonde treft u het kunstwerk ‘Poort’ (nr. 5). Ga na de rotonde rechtsaf over het zebrapad en ga direct daarna linksaf. U loopt nu aan de rechterzijde van de Leeuwarderweg. Na 50 meter ziet u aan de rechterkant, in de tuin van het Bonifatiushuis, het kunstwerk ‘Drie generaties’ (nr. 6).

- Langs kunst in Sneek -

4. Aukje Evert van Hemert, de maker van dit kunstwerk met de naam Aukje, heeft de Elfstedentocht tweemaal afgelegd: eenmaal met zijn eigen motorfiets en een keer met een dubbeldeksvliegtuigje. Op ludieke, symbolische wijze wilde hij de tocht nogmaals maken. Hij deed dat door de elf steden die tijdens het rijden van de Elfstedentocht worden aangedaan, elk een bronzen beeldje te doneren van een nogal stevig uitgevallen schaatsenrijdster. De beeldjes plaatste hij op een metershoge sokkel van cortenstaal. Hij vernoemde de kunstwerkjes naar zijn stevig gebouwde buurvrouw Aukje. Zij vormde de inspiratiebron tot het maken van deze beeldenserie. De beeldjes werden geplaats op markante punten langs de route van de Elfstedentocht. Op donderdag 31 mei 2007 gebeurde dat in Sneek, waar het beeld een plekje kreeg aan de Prins Hendrikkade. Omdat Evert van Hemert veel moeite had moeten doen om de gelden te krijgen voor de beeldenserie ‘De famkes van Kolderwolde’, die hij had ontworpen voor zijn woonplaats Kolderwolde, besloot hij uit een zekere recalcitrantie de serie ‘Aukjes’ gratis weg te geven aan de elf steden. Van Hemert is een autodidact. Zijn opleiding aan de Rietveldacademie duurde, volgens eigen zeggen, slechts tien minuten.

- Langs kunst in Sneek -

5. Poort Bij de aanleg van het Normandiaplein, het winkelgebied en parkeerterrein links, ontstond een lege ruimte in de rij gevels aan de Leeuwarderweg. Om dit gat op te vullen schreef de Stichting Kunstprojecten Sneek, in opdracht van de voormalige gemeente Sneek, een prijsvraag uit, waarin kunstenaars werden opgeroepen om voor deze plaats een kunstwerk te ontwerpen. Bij de opdracht stond vermeld dat de naastgelegen oude kastanjeboom behouden moest blijven. Van de drie ingediende ontwerpen werd die van Arie Berkulin, vanwege zijn ruimtelijke uitstraling, tot winnaar uitgeroepen. Zijn kunstwerk ‘De Poort’ werd vervaardigd, geplaats en op 22 mei 1992 onthuld door wethouder Netty Weenink. Het kunstwerk van Arie Berkulin, een 8 meter hoge en 4 meter brede poort van cortenstaal, vormt als het ware de toegang tot het Normandiaplein. De poort staat scheef ten opzichte van de rooilijn van de woningen aan de Leeuwarderweg, waardoor zowel de poort zelf als de toegang tot het plein extra worden geaccentueerd. De kastanjeboom bleef aanvankelijk behouden, maar werd later toch verwijderd. De poort werd bekostigd uit subsidies die door het ministerie van WVC, de provincie Friesland, supermarktketen Nieuwe Weme en de voormalige woningbouwvereniging Patrimonium ter beschiiking werden gesteld.

- Langs kunst in Sneek -

6. Generaties

In de tuin van het Bonifatiushuis (woonzorgcentrum met aanleunwoningen) staat zich sinds 2007 het kunstwerk ‘Generaties’. Het kunstwerk van brons en roestvrij staal is vervaardigd door kunstenaar André van der Linden uit IJlst. Wegens een verbouwing had de Bonifatiusschool een tijdlang te kampen met ruimtegebrek. Het naastgelegen Bonifatiushuis schoot te hulp en bood tijdelijk onderdak. De dankbaarheid van de Bonifatiusschool was groot. Zij gaf opdracht tot het vervaardigen van dit kunstwerk om dat te schenken aan het Bonifatiushuis. Het kunstwerk bestaat uit twee bronzen driehoeken die door een roestvrijstalen buis met elkaar zijn verbonden. De kleine driehoek staat symbool voor de schoolgaande jeugd, die nog stevig contact heeft met de basis en is gericht op de toekomst. De grote driehoek staat symbool voor de oudere generatie, die meer overzicht heeft, ruimte biedt aan de jongeren maar wel hun steun nodig heeft. Het ritme van de vouwen in de vormen verbeeldt de levendigheid van de onderlinge samenhang.

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 7

Routebeschrijving      

Volg de Leeuwarderweg. Sla direct na het huis met nummer 74 rechtsaf het pad in. Sla aan het eind van het pad linksaf. Na 50 meter ziet u aan de linkerkant het kunstwerk ‘Joods monument’ (nr. 7). Keer om bij het monument. Volg het pad tot u de Jachthavenstraat kruist.

- Langs kunst in Sneek -

7. Joods monument

Het Joods monument, ontworpen door kunstenaar Dirk Hakze uit Sneek, is een herinnering aan de voormalige Joodse gemeenschap. Op 13 september 2010 werd het monument, dat zich bevindt naast de ingang van de Joodse begraafplaats, onthuld door opperrabbijn Binyomin Jacobs. Het monument bestaat uit twee driehoeken, die zijn opgebouwd uit een zestal roestvrijstalen buizen en zijn gemonteerd op een ronde betonnen onderplaat. Het monument is zo ontworpen dat de schaduw van de stalen buizen rond de Joodse feestdag Jom Kipoer precies binnen de betonnen onderplaat valt en daar een Davidsster vormt die bestaat uit twaalf lijnstukken. Deze staan symbool voor de twaalf stammen van Israël die zijn voortgekomen uit de zonen van aartsvader Jacob. Als de schaduw van de twaalf lijnstukken precies binnen de rand van de betonnen onderplaat valt dan wordt die onderplaat verdeeld in dertien vlakken. Die verwijzen naar de dertien belangrijkste grondslagen van het Jodendom zoals die zijn geformuleerd door de beroemde rabbijn, geleerde, filosoof en arts Maimonides.

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 8

. Routebeschrijving           

Steek de Jachthavenstraat over en volg de weg. Sla bij de T-splitsing linksaf de Valkstraat in. Loop door tot aan de brug en sla voor de brug rechtsaf. Volg het water tot u bij een rotonde komt. Sla bij de rotonde linksaf, steek de straat (= Jousterkade) over en ga meteen daarna linksaf. Sla rechtsaf bij de eerstvolgende straat (= Kleinzand). Sla na zo’n 100 m rechtsaf het steegje in (= Brouwerssteeg). Sla na het fietsenhok aan uw linkerkant linksaf. Steek het pleintje over. Aan het eind van het pleintje treft u het kunstwerk ‘Pepermunt’ (nr. 8). Sla bij het kunstwerk rechtsaf, loop door tot aan de winkelstraat de Oosterdijk en sla hier linksaf.

- Langs kunst in Sneek -

8. Pepermunt

In 1902 werd Tonnema opgericht: een bedrijf dat grote bekendheid kreeg met King pepermunt (KING – Kwaliteit In Niets Geëvenaard) en later met de snoepjes Rang en Italiano. In 1909 vestigde het bedrijf zich op de plaats waar zich nu dit kunstwerk ‘Pepermunt’ bevindt. In 1978 verhuisde de fabriek wegens ruimtegebrek naar de Oude Oppenhuizerweg, waar het uitgroeide tot een bedrijf van wereldformaat. De oude fabriek werd afgebroken. Op die plaats verscheen een wooncomplex voor ouderen. Dit complex met binnenplaats kreeg de toepasselijke naam ‘De eerste rang’, daarmee niet alleen verwijzend naar de unieke locatie van dit complex in het centrum van de stad, maar ook naar de snoepjes Rang die hier werden gemaakt. Ter herinnering aan de oorspronkelijk fabriek liet Tonnema voor de binnenplaats dit kunstwerk ‘Pepermunt’ ontwerpen. Het kunstwerk, gemaakt door kunstenaar Henk Lampe uit Sneek, werd op 9 september 1986 geschonken aan de gemeente Sneek. Het marmeren kunstwerk bestaat uit twee delen, elk met een zwarte ondergrond. Op het ene deel bevinden zich een staande en een liggende rol pepermunt waaruit enkele pepermuntjes zijn losgekomen. Op het andere bevinden zich pepermuntjes die samen met de ondergrond doen denken aan een dambord.

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 9, 10, 11, 12 en 13

9 12

. 10

Routebeschrijving        



Loop de Oosterdijk uit tot aan de kruising. Bij de kruising treft u het kunstwerk ‘Stratenmaker’ (nr. 9). Sla bij het kunstwerk linksaf. Loop door tot aan de volgende kruising. Hier treft u aan de linkerzijde het kunstwerk ‘Kinderen met lam’ (nr. 10). Sla bij het kunstwerk rechtsaf. Ga even verderop rechtsaf het plein op. Aan het eind van het plein treft u het kunstwerk ‘Pieter Sjoerds Gerbrandy’ (nr. 11). Houd rechts aan en loop door tot het einde van de weg. Hier treft u rechts het kunstwerk ‘De Friezin en de rondreizende textielhandelaar’ (nr. 12) en daar tegenover de gedenksteen ‘Synagoge’ (nr. 13). Sla bij de gedenksteen linksaf.

- Langs kunst in Sneek -

9. Stratenmaker

In 1981 betrok het grond-, weg- en waterbouwbedrijf M. Cnossen B.V. uit Sneek, dat een belangrijke rol speelde bij de verbetering van de praktijkopleiding van stratenmakers, een nieuw pand aan de Smidsstraat op bedrijvenpark De Hemmen-A7. Ter gelegenheid hiervan en als waardering voor de goede samenwerking die het bedrijf had met de gemeente Sneek, deed Cnossen B.V. dit beeldje cadeau aan de gemeente. Het bronzen beeldje van een stratenmaker, gemaakt door de inmiddels overleden Klaas van Rosmalen uit ’s Hertogenbosch, werd op 16 juli 1981 onthuld door de burgemeester van Sneek, de heer Van Haersma Buma, die enkele dagen tevoren het nieuwe pand van Cnossen B.V. aan de Smidsstraat opende.

- Langs kunst in Sneek -

10. Kinderen met lam

In 1981 bestond het Old Burger Weeshuis 400 jaar. Ter gelegenheid daarvan schonk het Old Burger Weeshuis dit beeld, Kinderen met Lam, aan de gemeente Sneek. Het bronzen beeld, voorstellende een meisje met een lammetje op haar arm en een jongetje dat belangstellend toekijkt, is vervaardigd door Maria van Everdingen(1913 - 1985). Zij woonde vanaf 1965 in Friesland. Het beeld staat symbool voor de zorg die kinderen hebben voor elkaar, de wereld om hen heen en de zorg die zij zelf nodig hebben. Op 10 oktober 2012 stond op de website van Grootsneek: ‘Het standbeeld Kinderen met Lam telt nog maar één kind.’ Jammer genoeg was het beeld van het meisje tijdens de Sneekweek met geweld van de hardstenen sokkel getrokken. Langere tijd heeft het jongetje er alleen gestaan. Door een reparatie werden het jongetje en het meisje weer herenigd.

- Langs kunst in Sneek -

11. Pieter Sjoerds Gerbrandy

In de jaren zeventig kreeg Maria van Everdingen opdracht een bronzen standbeeld te maken ter herinnering aan Pieter Sjoerds Gerbrandy (1885 – 1961). Gerbrandy werd geboren in Goënga, een dorpje in de buurt van Sneek, was gedurende 1939-1942 minister van justitie en vervolgens premier in het oorlogskabinet dat zetelde in Londen. Van Everdingen kreeg als opdracht een levensechte weergave van Gerbrandy te maken en in het beeld de uitdrukking ‘He is a character’, waarmee de Britten hem karakteriseerden, tot uitdrukking te brengen. De kunstenares hield zich aan haar opdracht, met dien verstande, dat de Gerbrandy van het standbeeld 10 cm langer is dan hij in werkelijkheid was. Op 14 oktober 1976 werd het beeld onthuld door koningin Juliana.

- Langs kunst in Sneek -

12. De Friezin en de rondreizende textielhandelaar Eeuwenlang kwamen er in de zomertijd veel Westfalen naar Friesland om er seizoenarbeid te verrichten. De linnen hemden en andere kledingstukken die zij droegen was van een dermate hoge kwaliteit dat Friese boerinnen vroegen de volgende reis wat van deze stoffen voor hen mee te nemen. Bepaalde seizoenarbeiders zagen hier wel brood in en legden zich toe op de handel in stoffen. Zo ook de broers Clemens en August Brenninkmeijer. In 1841 openden zij in Sneek een pakhuis en even later een winkel, die zouden uitgroeien tot het wereldomspannend concern van C&A. Ter gelegenheid van het 150-jarige bestaan in 1991, schonk C&A dit bronzen beeldhouwwerk aan de gemeente Sneek. Het beeldhouwwerk stelt een textielhandelaar voor die met een Friese boerin onderhandelt over de prijs van een lap stof. Het kunstwerk is geplaatst tegenover de huidige vestiging van C&A. Het beeldhouwwerk werd gemaakt door de uit Emsdetten (Westfalen) afkomstige kunstenaar Herbert Daubenspeck. In het Westfaalse Mettingen, waar de broers Clemens en August vandaan kwamen, staat een tegenhanger van dit beeld, waarop August en Clemens bij hun vertrek naar Friesland worden uitgezwaaid door de landheer en zijn vrouw. Dit beeld is eveneens gemaakt door Herbert Daubenspeck.

- Langs kunst in Sneek -

13. Gedenksteen synagoge Op de plaats waar zich nu een vestiging bevindt van speelgoedconcern Bart Smit stond vanaf 1836 tot 1945 de synagoge van de Sneker joodse gemeenschap. Tijdens een razzia op 3 november 1944 werd de synagoge door Duitsers en NSB’ers geplunderd en op de muren na, volledig vernield. Na de oorlog bleek herbouw van het gebouw geen optie en werden de restanten afgebroken. Ter herinnering aan de synagoge bevindt zich voor de speelgoedwinkel nu een granieten voetstuk in de vorm van een davidster met daarop een natuurstenen tegel met de tekst ‘Hier stond tot MCMXLV (= 1945) de synagoge’ met daarboven in het Hebreeuws ‘Tot herinnering’. Om de gedenksteen heeft een gebogen muur gestaan met daarop de namen van de 25 Sneker joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers in concentratiekampen zijn omgebracht. Omdat de muur veelal als zitbank of fietsensteun werd gebruikt besloot het stadsbestuur in 2002 tot verplaatsing naar de gemeentetuin achter het stadhuis. Verderop in de wandeling treft u deze muur tegenover het kunstwerk ‘De Zetelring’ (nr. 14).

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 14, 15 en 16

Routebeschrijving      

 

Volg de weg (= Kruizebroederstraat) en steek de kruising over. Zo’n 100 meter na de kruising treft u links de gemeentetuin. In die tuin treft u het kunstwerk ‘Zetelring’ (nr. 14). Keer terug naar de Kruizebroederstraat en vervolg de weg. Het pand met huisnummer 4 heeft boven de ingang enkele fraaie gevelstenen (nr. 15). Sla bij de bibliotheek linksaf de Nauwe Norderhorne in. Ga bij de kerk linksaf en loop langs de kerk tot aan een groot parkeerterrein. Naast de ingang van de kerk treft u het oorlogsmonument ‘Getrouw tot in de dood’ (nr. 16). Sla voor het parkeerterrein rechtsaf. Loop door tot aan de gracht en sla voor de gracht linksaf.

- Langs kunst in Sneek -

14. Zetelring

Ter gelegenheid van de ingebruikname van de nieuwbouw en verbouw van het gemeentehuiscomplex in 1987, schonk de gemeentesecretarie dit kunstwerk aan het stadsbestuur. Het kunstwerk ‘De Zetelring’, vervaardigd door kunstenaar Henk Lampe uit Sneek en gemaakt van keien en hardsteen, werd in 1988 geplaatst in de gemeentetuin. Vanuit de gedachte dat de meeste besturen bestaan uit minimaal drie personen: een voorzitter, een secretaris en een penningmeester, koos kunstenaar Henk Lampe ervoor om dit in zijn kunstwerk te symboliseren door drie zetels in een kring te plaatsen. Bij de ontvangst van het kunstwerk verwoordde burgemeester Van Haersma Buma het anders. Hij zag in de drie zetels de trias politica van Montesquieu: de wetgevende, de uitvoerende en de rechterlijke macht. De vierde plaats, gesymboliseerd door de open plek in het midden van het kunstwerk, vergeleek hij met de ambtenarij. Die heeft dan wel geen zetel, maar wel macht. NB. In de gemeentetuin bevindt zich ook de muur die is beschreven bij de gedenksteen van de synagoge. Zie nr. 13.

- Langs kunst in Sneek -

15. Gevelstenen Kruizebroederstraat 4

Omdat het aantal weeskinderen sterk was verminderd besloten de voogden van het weeshuis ‘het Cruuijcebroederhof’ in 1914 tot de bouw van een nieuw en kleiner weeshuis. Dit gebouw aan de Kruizebroederstraat 4 was daarvan het resultaat. In de volksmond kreeg het gebouw, dat was ontworpen door architect Geert Stapenséa, al snel de naam ‘Klein Weeshuis’. Van 1914 tot 1938 woonden en leefden er weeskinderen, die er, naar de opvattingen van die tijd, in een soort gezinsverband opgroeiden. In overleg met architect Geert Stapenséa ontwierp pottenbakker Willem Coenraad Brouwer (1877-1933) voor de ingang van het weeshuis een aantal keramische versieringen. Links van de ingang verscheen een gevelsteen met daarop een aantal vogels onder een paddenstoel. Rechts van de ingang een met twee kippen met kuikens. Beide gevelsstenen staan symbool voor de beschutting en de zorg die de wezen in het weeshuis kregen.

- Langs kunst in Sneek -

16. Getrouw tot in de dood (Oorlogsmonument) Het monument ‘Getrouw tot in de dood’ is een geschenk van het Comité Oorlogsgedenktekens en herinnert aan de bevrijding van de stad Sneek en het leed dat de inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog ondergingen. Het monument, ontworpen door beeldhouwer A.J. Valk (1898-1977), werd op 4 mei 1950 onthuld door Meta Lever, die haar vader en twee broers tijdens de Tweede Wereldoorlog verloor. Het beeld is gehakt uit Franse kalksteen (Vaurion) en stelt een staande vrouwenfiguur voor met in haar handen een erelint met de tekst ‘Getrouw tot in de dood’ en op het voetstuk ‘1940 - 1945’. De vrouwenfiguur geeft door haar houding en gebaar uitdrukking aan gevoelens van eerbied voor de oorlogsslachtoffers. Het beeld is geplaatst op een bakstenen muur bij een steunbeer van het kerkgebouw. Op die muur zijn verschillende plaquettes aangebracht, waaronder een ter herinnering aan de slachtoffers van de Sneker Bloednacht en een die herinnert aan de Sneker slachtoffers die zijn gevallen in Nederlands-Indië. Tijdens de Nationale Dodenherdenking op 4 mei vindt bij het beeld een uitgebreide herdenkingsplechtigheid plaats. Daarna volgt een stille tocht naar het Joodse monument in de de stadhuistuin.

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 17, 18 en 19

Routebeschrijving  

 



Loop verder langs de gracht. Aan het eind van het parkeerterrein treft u rechts het kunstwerk ‘Sneek Voorwaarts’ (nr. 17). Loop langs de gracht tot aan de Waterpoort, loop door de Waterpoort en vervolg uw weg langs de gracht tot u aan de overkant van de gracht een ophaalbrug ziet. Aan deze kant van de gracht, tegenover de ophaalbrug, treft u het kunstwerk ‘De Touwslager’ (nr. 18). Loop langs de gracht tot aan de volgende ophaalbrug. Aan de overkant van de gracht treft u op de gevel van een van de huizen het muurreliëf ‘Oeverlandschap’ (nr. 19). Loop verder langs de gracht en sla bij het anker linksaf. Sla aan het eind van de weg linksaf de Singel op.

- Langs kunst in Sneek -

17. Sneek Voorwaarts

Het kunstwerk ‘Sneek Voorwaarts’ is ontworpen en vervaardigd door Jan Douma uit Sneek, voormalig directeur van de firma Douma Staal en Machines. Hij maakte het kunstwerk van staal, het materiaal waar Douma z'n leven lang mee had gewerkt en schonk het op 24 januari 1990 aan Sneek. Douma deed de schenking, omdat hij al lang met veel plezier in het centrum van Sneek woonde, zijn bedrijf lang in het centrum was gevestigd en de zakenman iets wilde terugdoen voor de gemeenschap. ‘Sneek Voorwaarts’ is ongeveer twee meter hoog. Het staat op een gemetseld muurtje aan de rand van het in 1990 gereconstrueerde Martiniplein. Het kunstwerk beeldt de relatie uit die de oude handels- en industriestad Sneek heeft met de watersportrecreatie. De driehoek verbeeldt een zeil. De Mercuriushelm symboliseert de handel en de nijverheid en het tandwiel staat symbool voor de industrie.

- Langs kunst in Sneek -

18. De touwslager

In 1803 werd Nicolaas Jurjan Lankhorst eigenaar van een lijnbaan (bedrijf waar touw werd gemaakt), die vanaf de hoek van de Rienck Bockemakade tot hier, achter de stadswal was gelegen. Het bedrijf groeide uit tot een internationaal bedrijf met meer dan 1000 werknemers. In de jaren zestig maakte het bedrijf de overstap van traditionele materialen naar synthetische garens. Het volgend decennium oogstte het furore met de introductie van pallets, paaltjes en straatmeubilair, gemaakt van gerecycled synthetisch afval. Momenteel produceert en handelt de Lankhorst Euronete Group B.V. in touw-, garen- en nettenproducten, watersportartikelen en producten uit gerecyclede kunststof. In 2003 vierde het bedrijf haar tweehonderdjarige bestaan. Ter gelegenheid hiervan gaf Lankhorst opdracht tot vervaardiging van het beeld ‘De touwslager’ en schonk dat aan de gemeente Sneek. Op 21 juni 2003 werd het beeld, gemaakt door Frans Ram uit het Friese Hogebeintum, onthuld door burgemeester Hartkamp.

- Langs kunst in Sneek -

19. Oeverlandschap

Aan de overzijde van de gracht, rechts van de brug, treft u een appartementencomplex met twee kleurrijke betonnen gevelreliëfs. De van elkaar gescheiden reliëfs vormen samen het kunstwerk ‘Oeverlandschap’, zo genoemd omdat er in het werk riet, vogels, vissen en boten zijn opgenomen. Het kunstwerk werd in 1974 onthuld ter gelegenheid van het vijfenzestig-jarige bestaan van woningbouwvereniging Patrimonium. ‘Het Oeverlandschap’ is gemaakt door Cobi Doevendans uit Sneek. Zij was studente aan de Academie Minerva in Groningen en aan de Sommerakademie in Salzburg. Doevendans kreeg les van onder meer Corneille en haar stijl werd in de beginjaren sterk beïnvloed door werk van de Cobra-beweging. Later integreerde zij ook aspecten van popart en actionpainting in haar werken. Op meerdere plaatsen in Sneek worden gevels opgesierd met reliëfs van Cobi Doevendans.

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 20, 21 en 22

Eindpunt

Routebeschrijving        

Vervolg uw weg over de Singel. Na zo’n 200 m. treft u links de Sint Martinuskerk. In de gevel van die kerk bevindt zich een bronzen kunstwerk (nr. 20). Loop verder over de Singel. Steek vóór het water de weg over en loop aan de rechterkant v.h. water richting de Waterpoort. Sla bij de Waterpoort rechtsaf en daarna linksaf de houten brug over. Loop rechtdoor, volg de gracht, sla bij de Van Giffenstraat rechtsaf en even verderop na de sporthal linksaf. Na zo’n 50 treft u boven de ingang van de RSG Magister Alvinus een gevelsteen (kunstwerk nr. 21). Volg de weg. Even verderop bij de brandweerkazerne aan uw linkerzijde tref u een metalen sculptuur (nr. 22). Sla bij de rotonde aan het einde van de weg rechtsaf en loop door tot het station waar de wandeling ook is begonnen.

- Langs kunst in Sneek -

20. St. Martinuskerk Op de voorgevel van de roomskatholieke kerk aan de linkerzijde bevindt zich boven de ingang een prachtig bronzen reliëf. Dit reliëf, ontworpen door kunstenaar Gosse Dam uit Buitenpost, siert de kerk sinds 2003. Op het kunstwerk staat Sint Martinus afgebeeld: de heilige waaraan de Sint Martinuskerk zijn naam te danken heeft. Hij was een van de grondleggers van de katholieke kerk in WestEuropa. In 371 na Christus werd hij benoemd tot bisschip van Tours. Sint Martinus, ook bekend onder de naam Sint Maarten, werd geboren op 11 november 316. Op zijn geboortedag trekken kinderen langs huizen om een lied te zingen met de verwachting snoep of wat kleingeld op te halen. Op het reliëf snijdt Sint Martinus zijn mantel in tweeën. Dit verwijst naar het verhaal dat Maarten als zestienjarige soldaat op een koude dag bij de poorten van Amiens een bedelaar zag, die het zichtbaar koud had, zijn mantel in tweeën sneed en de bedelaar de helft van zijn jas gaf en nog wat kleingeld. De mantel behoorde tot zijn uniform en Maarten mocht zonder mantel niet de stad in. Zodoende kon hij de bedelaar niet de hele mantel geven.

- Langs kunst in Sneek -

21. Gevelsteen Magister Alvinus

Sinds 1958 bevindt zich boven de zijingang van het oude gedeelte van Rijks Scholengemeenschap Magister Alvinus aan de Van Giffenstraat een kalkzandstenen gevelreliëf. Het kunstwerk, gemaakt in opdracht van de Rijksgebouwendienst, is vervaardigd door Auke Hettema (Leeuwarden 1927- Amsterdam 2004). De kunstenaar wilde in het reliëf tot uitdrukking brengen dat de jeugd dient te luisteren naar de ouderen en rekening dient te houden met de wijsheid waarover zij beschikken. Bij het maken van het kunstwerk liet Hettema zich inspireren door een passage uit het derde boek Odyssee, waarin jongeren hun oor te luisteren leggen bij de oude, wijze Nestor.

- Langs kunst in Sneek -

22. Metalen sculptuur

Tengevolge van uitbreiding van het wagenpark en ander materieel werd de brandweerkazerne aan het Oud Kerkhof eind jaren zeventig te klein. Een verhuizing was noodzakelijk. In 1980 werd aan Malta 1 een grotere kazerne in gebruik genomen. Bij de opening van het nieuwe pand werd een kunstwerk onthuld. Dit kunstwerk, een aluminium sculptuur, werd in opdracht van de brandweer Sneek vervaardigd door Jan Stroosma (1928-1983) uit Leeuwarden. Bij het maken van het kunstwerk liet Stroosma zich inspireren door het fenomeen brand en de gevolgen daarvan. De staande, licht hellende aluminium profielen, symboliseren het skelet van een gebouw dat na een brand overblijft. De met snijbranders bewerkte uiteinden van de profielen doen denken aan brandsporen. De kleuren die op het kunstwerk zijn aangebracht symboliseren de kleuren van vlammen.

- Langs kunst in Sneek -

Routekaart wandeling 2 28

Detailkaart kunstwerk nr. 23, 24, 25 en 26

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 23, 24, 25 en 26

Start 25

Routebeschrijving        



Sla, komend vanuit het station, linksaf de Dr. Boumaweg in. Volg het voetpad tot aan de spoorwegovergang. Sla linksaf, steek de spoorweg over en volg de weg tot de kruising waar u links een grote school ziet. Ga hier linksaf (= Hemdijk) en vrijwel meteen weer rechtsaf richting parkeerplaats van de school. Loop naar de hoofdingang van de school. Rondom de deur ziet u het kunstwerk met reliëfstenen (nr. 23). Loop een klein stukje terug, ga meteen linksaf, loop naar de kruising, ga daar links en volg de lijn van de school. Aan het eind van het schoolterrein ziet u het kunstwerk ‘Groei” (= nr. 24). Loop door tot aan de rotonde en sla daar linksaf het ziekenhuisterrein op. In de hal van het ziekenhuis treft u het kunstwerk ‘Consolazione Bipartito (de dieren)’ (nr. 24). Loop terug naar de rotonde, ga daar linksaf en volg de weg tot het einde van de weg. Vlak bij de kruising ziet u links op het ziekenhuisterrein kunstwerk ‘Consolazione Bipartito (de kleine dom) (nr. 26).

- Langs kunst in Sneek -

23. Reliëfstenen hoofdingang CSG Bogerman

Bij de bouw van Bogerman in 1956 stelde het Rijk 1% van de totale bouwsom beschikbaar voor ‘toegepaste kunst’. Die kunst diende in relatie te staan tot de doelstelling van de school. Bogerman besteedde het geld onder andere aan een serie reliëfstenen rondom de hoofdingang van de school. Op 20 december 1956 werd de school geopend en het kunstwerk onthuld. De hoekstenen symboliseren de evangelisten Mattheüs, Marcus, Lucas en Johannes. De vijf stenen boven de ingang zijn oudchristelijke symbolen: het Christusmonogram, de duif, het lam, de vis en het anker (v.l.n.r.). De vier stenen aan de linkerkant staan, van boven naar beneden, voor de exacte vakken, het taalonderwijs, aardrijkskunde en geschiedenis. De vier stenen aan de rechterzijde symboliseren het onderwijs in de klassieken: de lier (het drama), de krijger en het schip (de epische verhalen) en de antieke geschiedenis (van boven naar beneden). Het kunstwerk is ontworpen door Nina Baanders-Kessler (1915-2002).

- Langs kunst in Sneek -

24. Groei

In 1998 vond wederom een uitbreiding plaats van de CSG Bogerman. Ter gelegenheid van deze uitbreiding werd er in de tuin van de scholengemeenschap een stalen kunstwerk onthuld met de naam ‘Groei’. Het kunstwerk werd gemaakt door beeldhouwer Ids Willemsma uit Easterwierrum, bekend van grote stalen kunstobjecten die op diverse plaatsen in Noord Nederland voorkomen. De twee delen waaruit het beeld bestaat staan symbool voor jongens en meisjes. De naar boven gerichte vorm van het kunstwerk symboliseert de groei naar volwassenheid. Met het samenkomen van de twee delen wil de kunstenaar tot uitdrukking brengen dat de groei van de jongens en meisjes naar de volwassenheid in gezamenlijkheid plaatsvindt.

- Langs kunst in Sneek -

25. Consolazione Bipartito (de dieren)

In 1994 werd het oude Sint Anthonius Ziekenhuis aan de Dr. Boumaweg gesloten en werd het nieuwe Antonius Ziekenhuis (zonder ‘h’ en zonder ‘Sint’) aan de Bolswarderbaan geopend. Ter gelegenheid van deze opening kregen de kunstenaars Rins Boschma, Tilly Buy, Gerard Groenewoud en Gertjan Slagter, samenwerkend onder de naam de Vier Evangelisten, de opdracht om voor de hal van het ziekenhuis een kunstwerk te ontwerpen. In de hal verscheen een enorm houten beeld, waarin een paard, een varken, een geit en een kip als een ‘figura serpentinata’ (klassieke compositie van draaiende figuren) op een hoge houten sokkel op elkaar zijn gestapeld. Met deze opeenstapeling onderstrepen de kunstenaars het gedachtengoed van het ziekenhuis dat de sterkeren de zwakkeren dienen te ondersteunen. Ondanks zijn enorme afmetingen oogt het beeld luchtig en heeft het iets zweverigs. De dieren voeren een balanceer-act uit, waarbij het lijkt of het beeld ieder moment in elkaar kan storten. Hiermee hebben de kustenaars willen benadrukken dat patiënten tijdens een ziekenhuisopname erg kwetsbaar zijn.

- Langs kunst in Sneek -

26. Consolazione Bipartito (de kleine dom)

In de tuin van het ziekenhuis staat een kunstwerk dat hoort bij het beeld dat u net in de hal hebt gezien. Dit kunstwerk, eveneens gemaakt door de Vier Evangelisten en geplaatst in 1994, draagt de naam ‘De Kleine Dom’ en is gemaakt van steen, hout en staal. Bij het maken van dit beeld hebben de kunstenaars zich laten inspireren door de kloostersfeer van het oorspronkelijke Sint Anthonius Ziekenhuis. De klassieke, Italiaanse setting is een verwijzing naar de katholieke oorsprong. Dit buitenbeeld is een tegenhanger van het beeld in de hal van het ziekenhuis. Oogt het beeld in de hal open, luchtig en zweverig, dit beeld oogt juist gesloten en zwaar. Het kunstwerk, bestaande uit vier gestapelde gebouwen, stelt de stallen voor van de dieren in de hal. Onderop een paardenstal, daarbovenop een varkenskort en een geitenhok en bovenop een kippenren.

- Langs kunst in Sneek -

Detailkaart kunstwerk nr. 27,28 en 29 28 29 27

Eindpunt

Routebeschrijving      

  

Sla aan het einde van de weg (bij kunstwerk nr. 26) rechtsaf. Steek de weg over, volg de weg en ga rechtsaf bij de rotonde. Even verderop, vlak voor het schoolgebouw van ‘De Friese Poort’, ziet u in het water het kunstwerk ‘Mercury Rising’ (nr. 27). Volg de weg en sla linksaf bij de verkeerslichten. Volg de weg (Worp Tjaardastraat) en ga de brug over. Vlak na de brug treft u links het kunstwerk ‘De Zuil’ (nr. 28). Steek de Worp Tjaardastraat over. Aan de achterzijde van het gebouw waar u tegenaan loopt (woonlocatie van Philadelphia) bevindt zich het kunstwerk ‘Spelende kinderen’ (nr. 29). Ga terug naar de Worp Tjaardastraat, ga linksaf, ga de brug over, sla direct daarna linksaf en volg de weg tot aan de spoorweg. Steek de spoorweg over en ga meteen daarna rechtsaf. Volg de weg en loop door tot het station waar de wandeling stopt.

- Langs kunst in Sneek -

27. Mercury Rising In de vijver voor het ROC de Friese Poort bevindt zich sinds de opening van de school in 2008 een kunstwerk met de titel 'Mercury Rising'. Dit kunstwerk, gemaakt van roestvrijstaal, polystyreen, polyester en chroom-coating is vervaardigd door Tilly Buij en Gerard Groenewoud. De kunstenaars hebben zich bij het maken van het kunstwerk laten inspireren door hoge snelheidsfoto’s van water dat uiteenspat nadat er iets invalt. De kunstenaars hebben dit soort foto’s omgezet in een driedimensionaal beeld. Direct na het uiteenspatten zullen de waterdruppels weer terugvallen in de vloeistof en als golven uitwaaieren in de omgeving. Het beeld wil een afspiegeling zijn van de energie die aanwezig is in de leerlingen die dagelijks in de school en op het terras aan het water rondlopen. In één klap kan die energie soms vrijkomen. Wat daarna gebeurt wordt overgelaten aan de verbeelding van de toeschouwers. 'Mercury Rising' is op de computer ontworpen en daarna met de hand gemaakt. Het beeld is vervolgens op een metalen frame in piepschuim gemodelleerd. In de hal van een jachtbouwer is het daarna voorzien van een polyester huid en een spiegelende coating. Door de aanwezigheid van aquaducten en stoplichten was het onmogelijk om het kunstwerk via de weg naar de Friese Poort te vervoeren. Via de Friese wateren is het uiteindelijk toch gelukt om het beeld op zijn eindbestemming te krijgen.

- Langs kunst in Sneek -

28. De Zuil In juni 1990 werd in de tuin van waar toen het administratiekantoor Van der Horst Jansen was gevestigd, en dat nu in gebruik is door het Leger des Heils, het kunstwerk ‘De Zuil’ onthuld. De Zuil is vervaardigd van pvc en heeft een hoogte van acht meter. Het object is vervaardigd in het kader van het project Kind en Kunstenaar. Hierbij ontwierpen twaalf beeldende kunstenaars met leerlingen van twaalf basisscholen evenzovele verschillende kunstwerken. Samen vormden die kunstwerken een kunstroute in de voormalige gemeenten Sneek en Wymbritseradeel. Het project Kind en Kunstenaar was een initiatief van de vereniging Beeldend Actief Sneek en de Stichting Kunstprojecten Sneek. Het kunstwerk ‘De Zuil’ is ontworpen en gemaakt door kunstenaar Dirk Hakze en leerlingen van de groepen 7 en 8 van de toenmalige basisschool de Fennepoort. ‘De Zuil‘ heeft de vorm van een kroontjespen, waar zich twee spiraalvormige banen omheen wikkelen. Het idee van de zuil is ontleend aan de zuil van Trajanus. De twee banen zijn gevuld met tekeningen van leerlingen waarop het verleden, het heden en de toekomst van Sneek zijn afgebeeld. Rond de zuil staan zeven paaltjes die bij zonnig weer schaduwen opleveren waaraan symbolisch de tijd kan worden afgelezen.

- Langs kunst in Sneek -

29. Gevelreliëf spelende kinderen

Tegenover kunstwerk ‘De Zuil’ bevindt zich aan de andere kant van de weg een woonlocatie van Philadelphia voor mensen met een verstandelijke beperking. Eerder stond op deze plaats een basisschool: de Groen van Prinstererschool. Die school is jaren geleden gesloopt. Een van de muren van de school werd opgesierd door een prachtig gevelreliëf, dat gelukkig werd behouden. Jarenlang lag het ergens in de opslag. Bij de bouw van de nieuwe woonlocatie heeft het reliëf een prominente plaats gekregen bij de ingang aan de achterzijde van het gebouw. Het kunstwerk heeft een speciale lijst gekregen en wordt ’s avonds verlicht. Op 24 november 2016 werd het reliëf voor de tweede maal onthuld. De onthulling vond plaats door wethouder Gea Akkerman en de maakster van het kunstewerk, Cobi Doevendans uit Sneek. Het kunstwerk is gemaakt van chamotteklei en later geglazuurd. Op het reliëf zijn spelende kinderen afgebeeld rondom een bijbel met daarboven als vredesteken een witte duif.

- Langs kunst in Sneek -

Langs kunst in Sneek

Articles inside

28 De Zuil

23 Reliëfstenen hoofdingang CSG Bogerman

25 Consolazione Bipartito (de dieren

27 Mercury Rising