5ГьебсабаблъунгьевцӀакъпашманлъана,цокъоялъ
Нилъехъещвана«Ахикарилкъисаялда»инсанасул пикруялъулвагӀакълуялъулбищунгонекӀсиял иццазулцояб.ГьелъуласарбатизебегьулагӀемерал гӀадамазулбиценаздасан,гьездагогьоркьоб Къуръаналдасанги,НекӀсиябгунЦӀияб Заветалдасанги.
ГерманиялъулТревесшагьаралдабатараб мозаикаялдадунялалъулгӀакъилзабаздагьоркьоб бихьулеббукӀанаАхикарилсипат.Гьалегьесул кьер-кьерабмаргьа.
ГьебхабархъварабкъоялъулхӀакъалъулъчӀагояб гара-чӀваригьабулеббукӀана.ГӀалимзабазахиркъадгигьебхъванаТӀоцебесебгӀасруялъул хӀакъалъулъ,нилъерэраялдасацебесеб500соналъул арамеймацӀалъулпапирусалдаЭлефантиналъул харабаздагьоркьоббачӀарабаслиябхабаралъгьел мекъирукӀинчӀезабурабмехалъ
МаргьаякъингохудожествияблитературабукӀин, тарихгуребХӀакъикъаталдагицӀалдохъанас жиндирголъай-хъвайгьабизебегьула«ГӀарабазул сордоязул»тӀадегигьурмаздаГьебгӀажаибгохъван букӀуна,ишалъул,интригаялъул,къокъаблъутун инересбугебхабаралъахирисебрахъалдехункӀвар буссинабулаПикругьабиялъулэркенлъиккола хъвадарухъанасулбищунгокъиматабмагӀишат
Хъвай-хъвагӀайбикьулаункъобутӀаялде:(1)Хабар; 2)Малъа-хъвай(КицабазулгӀажаибабкьер);3) Мисралдесапар;4)Релълъаралягимисалал (гьездалъунАхикарицалъугӀизабулажиндирго мекъиккараввацасулвасасдатарбиякьеялъулиш)
БИКЬИ1
АссириялъулкӀудияввазирАхикарилйиго60чӀужу, аммагьесулкъисматалъхъванбукӀунавасгьечӀого хутӀизе.Гьединлъидалгьеслъимерлъунвосула вацасулвас.Гьесгьевчед-лъедасацӀикӀкӀун гӀакълуялъулгилъаялъулгицӀунлъола.
1ГӀакъилавХӀайкъар,Сеннахиримпадишагьасул вазирваГӀакъилавХӀайкъариляцалъулвасНаданил хӀакъалъулъ.
2АссириялъулваНиневиялъулханлъунвукӀарав СархадумилвасСеннахиримпадишагьасул заманалдавукӀанаХӀайкъарабуравгӀакъилавчи, Сеннахиримпадишагьасулвазирлъун.
3ГьесулбукӀаналъикӀабмагӀишат,талихӀ,гӀемераб бечелъи,гьеввукӀанамахщелбугев,гӀакъилав, философ,лъаялъулъги,пикруялъулъги, хӀакимлъиялъулъги,гьеслъабкъоялдаанцӀго чӀужугӀадангиячун,гьезулщивасехъалагибан букӀана.
4АммагьесулцонигилъимербукӀинчӀо.гьел руччабазул,гьесулирсчилъунвукӀинебегьулев.
къурбаналхъвезевадуевасгьавеянгьарегьезда. 7Гьезабухъегигьабунагьес,аллагьзабазе къурбаналхъвезе,гьездагьардезевагьардезе лъугьана.
8АммагьезгьесиецорагӀигикьечӀо.Пашмангова къваридгоанаПётр.
9Нахъвуссун,ТӀадегӀанавАллагьасдагьардезе лъугьанагьев,варакӀцӀакъцӀангьарула:«Я, ТӀадегӀанавАллагь,зобалгиракьгибижарав, кинабгобижарав!
10ДицагьарулеббукӀанадуда,диеваскьейилан, гьесдааскӀовдирракӀбатизабизе,дирбералги къанщун,дунвукъизе»
11ГьебмехалъгьаракьрагӀанагьесда:–Бищунго цебедуцааллагьзабаземугъчӀвайгьабулеббугелъул вагьезиекъурбаналгихъведал
12АммадуряцалъулвасНадангивачун,гьевдурго лъимерлъунгьаве,гьесдадурголъайгилъайгималъе, мунхварабмехалъгьесмунвукъизевуго»
13ГьебмехалъЯкъубицавачунвачӀанажиндирго
14ГьезгьевтарбиякьунгӀезавуналъикӀабквенги кьун,лъикӀабтарбиягикьун,ретӀелгиретӀун, багӀарабгибагӀарабгиретӀелгиретӀунГьевгӀодов чӀунвукӀанасилкалъулкроватазда
15НаданкӀудиявгӀун,борхатабкедралъулгъветӀ гӀадинхьвадулеввукӀарабмехалъ,гьесгьесда малъаналъикӀабгӀамал-хасиятги,хъвай-хъвагӀайги, гӀелмуги,философияги
16ГӀемералкъояздасанСеннахиримпадишагьас ХӀайкарилрахъалдехунвалагьунвуговагьесда бихьанагьевцӀакъгохерлъунвукӀин
17ЯдирхӀурматиявгьудул,махщелбугев, божилъибугев,гӀакъилав,губернатор,дирсекретарь, дирвазир,дирканцлервадиректор; ХӀакъикъаталдагимунцӀакъхерлъунвуго,чанго соналъкъинлъана.Гьабдунялалдасамуннахъеине замангигӀагарлъулеббуго.
18Бицедидамунхадувлъиехъулухъгьабизе бугебали».ХӀайкъарицагьесдаабуна:«Я,бетӀергьан, дурбетӀерабадиялъгочӀаголъаги!Гьениввугодир яцалъулвасНадан,Дицагьавдирголъимерлъун гьавуна.
19Дицагьесиетарбиякьун,диргогӀакъиллъиги
20Ханасгьесдаабуна:«Я,ХӀайкар!Дидацевеваче гьев,дидагьеввихьизе,дидагьевдандекколев
21ЦингиХӀайкаранаважиндиргояцалъулвас
22Гьесухъгивалагьун,гьесдасавохун,ХӀайкарида абуна:«Гьавдурвасищ,ХӀайкар?Аллагьасгьарула гьевцӀунагиянДуцадиегидирэменСархадумиеги хъулухъгьабурабгӀадин,гьабдурвасасгидие хъулухъгьабе,дирмасъалабиги,дирхӀажалъабиги, диришгитӀубазабе,дицагьесуладабгьабизевадуе гӀологьевкъуватавлъунгьавизе».
23ХӀайкарицападишагьасдацевенакабигикъан, гьесдаабуна:«ДурбетӀерабадиялъгочӀагохутӀаги, дирбетӀергьанхан!ДицадудагьарулеббукӀанадир васНаданидасабругьабеян,гьесулгъалатӀаздаса тӀасалъугьаян,гьесдуемустахӀикъабхъулухъ гьабизе».
24Гьебмехалъханасгьесдагьеданажинцагьев жиндиргогьудулзабаздагьоркьосабищунго кӀудиявлъунвакъуватавлъунгьавизевугин,гьесул кинабгоадаб-хӀурматалдавукӀиневугин.Гьесул квералгиубана,лъикӀлъигигьабунагьесда 25ГьесНаданвачана.яцалъулвасгицадахъвачун, гьоболлъухъгӀодовчӀезавун,къаси-къадгьесие дарсалкьезелъугьана,чед-лъедасацӀикӀкӀун гӀакълуялъгилъаялъгигъорлъелъугьинегӀан
НекӀсиябзаманалъул"МискинРичардилальманах" ГӀарцул,руччабазул,ретӀел-хьиталъул,бизнесалъул, гьудулзабазулхӀакъалъулъинсанасулхьвадачӀвадиялъулхвелгьечӀеламруялХасгоинтересал кицабиратула12,17,23,37,45,47куплетазда,63 куплетдандекквежакъасебзаманалъулцо-цо цинизмалда
1ГьединмалъулеббукӀанагьесгьесда:«Я,дирвас! диркаламгӀенеккевадирмалъа-хъваяздахадуб хьвадевадицаабурабжоракӀалдачӀезабе 2Я,дирвас!дудацорагӀирагӀани,гьебдуррекӀелъ хвезебиччанте,цогидасегьебзагьиргьабуге,гьеб чӀагоябчакарлъунлъугьине,дурмацӀбухӀизе,дур черхунтизе,мунинжит-хӀакъиргьавизе,Аллагьасда цевеинжитлъизевачи
3Я,дирвас!дудацохабаррагӀани,гьеб тӀибитӀизабуге.Дудащибнигибихьани,бицунге.
4Я,дирвас!гӀенеккараседургопасихӀлъибигьа гьабе,жавабкьезегӀедегӀуге.
5Я,дирвас!щибнигидударагӀарабмехалъ,гьеб бахчуге.
6Я,дирвас!мугьручӀварабузелрагьуге,рагьуге гьеб,рагьарабузелгирагьуге.
7Я,дирвас!КъватӀисебберцинлъиялдекъваригӀел гьабуге,гьеблъугӀулавалъугӀула,аммахӀурматияб ракӀалдещвейабадиялъгохутӀула.
8Я,дирвас!гӀадалабчӀужугӀаданалъмунжиндирго каламалдалъунгуккуге,мунбищунгокъваридаб хвелалдахвезегурин,мунмахсародеккезегӀан гьиналдагъорлълъугьинегурин.
9Я,дирвас!ретӀел-хьиталъгимахӀалъги гьуинлъарай,жиндиргорухӀалдажанибхӀакъир гьаюрайвагӀантабчӀужугӀаданалъухъебокьуге. Балагьдуе,дуцагьелъиедургожокьуни,ягидурго
кодоббугебжогьелъиекьуни,гьелъмунмунагьалде
киналгогъутӀбуздацебекваназебегьулебпихъги кьола,киназегохадубтӀанхалгирижулатуталъул гъотӀодарелълъун.
11Я,дирвас!бетӀергӀодобеккезабе,гьаракь хӀеренабгьабе,адаб-хӀурматалдавукӀа,битӀараб нухдасанхьваде,гӀабдаллъунвукӀунге.Вамун велъулагогьаракьборхизабуге,щайгурелъулрукъ балеббукӀарабани,хӀамаялъщибабкъойилгӀемерал рукъзалралелрукӀана;вакъуваталъул кумекалдалъунхъирщбачунеббукӀарабани,хӀамида гъоркьанхъирщкиданигибахъилароан.
12Ямвас!гӀакъилавчиясдацадахъганчӀалрахъи лъикӀаббуго,пашманавчиясдацадахъчагъир гьекъеялдаса.
13Я,дирвас!ДургочагъирритӀухъалгӀадамазул хабалаздатӀезе,лъаларел,хӀакъиргьарулел гӀадамаздацадахъгьекъоге
14Я,дирвас!АллагьасдасахӀинкъулел,гьезда релълъаралгӀакъилзабаздагъорлъчӀа,лъаларев чиясдааскӀовеунге,гьесдарелълъун,гьесулнухал лъазегурин
15Я,дирвас!дуегьалмагъягигьудулщвараб
чиясулгундуркаламхвезабуге
16Я,дирвас!дурхӀатӀидахьитхутӀарабмехалъ, гьелдалъунзаз-хъарахъалдасанхьваде,дурго васасеги,дургорукъалъулагьлуялъеги,дурго лъималазегинухгьабе,дургогамаралъдадава гьелъулкарачелаздатӀадинегӀан,гъанкъизегӀан, гьесдакӀоларохвасаргьабуна
17Я,дирвас!бечедавчиясборхькванани,гьез абула:«ГьебгьесулгӀакълуялдалъун»,мискинчияс гьебкванани,халкъалъабула:«Гьесулракъуца»,-ян 18Я,дирвас!Дурщибабкъойилщолебжоялдасаги боцӀи-рицӀцӀаялдасагигӀейгьабулевчивугогьев 19Я,дирвас!гӀабдаласулгунмадугьаллъунвукӀунге, гьесдацадахъквенгикванаге,мадугьалзабазул балагьаздасавохуге.Дуртушманасдуеквешлъи гьабулеббугони,гьесдалъикӀлъигьабе.
20Я,дирвас!АллагьасдасахӀинкъулевчиясдаса хӀинкъа,гьесуладабгьабе.
21Я,дирвас!жагьилчигӀодойккела,кӀанцӀула, гӀакъилавчи,кӀанцӀаниги,къваридгьавуларо, гъоркьекканигихехговахъуна,унтунвугони,гьесда кӀолагӀумруялъулургъелгьабизе.Аммажагьиласул,
24Я,дирвас!дурговасквешлъиялдасацӀуне,гьесда гӀамал-хасиятмалъе,гьесдудадандерахъиналдева халкъалдагьоркьовмунхӀакъиргьавизегӀанвадуца къватӀаздавамажлисаздабетӀеркъан,гьесулквешал ишазулквешлъиялъухъдуетамихӀгьабизегӀан. 25Я,дирвас!Дуцагьабулебщинабжоялъухъбосе дургогьумералъултӀомбугебхъубабоц,кӀудияб хӀама,чӀахӀиялрохьилоцбосуге,хӀилла-рекӀкӀ гьабулевчиясулгунгьудуллъигьабуге,дагӀба-рагӀи гьабулейлагъягицӀогьорлагъбосугедуца гьабулебщинабжоялъухъгьезиегьелхвезаризеруго. 26Я,дирвас!эбел-инсуцадуенагӀанакьезебиччаге, ТӀадегӀанавгьездасаразилъила.Щайгурелъулабун бугелъул:«ЖиндиргоэменягиэбелхӀакъир гьавуравчихвезеккола,эбел-инсуладабгьабулев чиясулгӀумругихалатлъила,кинабголъикӀлъиги бихьила»."
27Я,дирвас!ярагъгьечӀогонухдахьвадуге,дуда лъаларокидатушмандудадандчӀвазевугевали, гьесиемунхӀадурговукӀине.
28Я,дирвас!бижуларебгӀицӀаб,тӀамахгьечӀеб гъотӀодарелълъунге,тӀанхалгигӀаркьалабигикъан бугебгъотӀодарелълъунвукӀа;Щайгурелъуля чӀужу,ялъималгьечӀевчидуниялалдаинжит гьавула,тӀамахгьечӀеб,пихъгьечӀебгъветӀгӀадин, гьездарихунвуго
29Я,дирвас!НухлулрагӀалдабугебпихъкьолеб гъветӀгӀадинвукӀа,жиндирпихъгьенисан унелщиназкваналеб,авлахъалъулжанаваразгьелъул сипаталдагъоркьхӀухьбахъулеб,гьелъултӀамах кваналеб
30Я,дирвас!жиндиргонухдасава гьалмагълъиялдасарикӀкӀалъарабщибабчахъу бацӀиеквенлъунлъугьуна
31Я,дирвас!«ДирбетӀергьангӀантаввуго,дун гӀакъилаввуго»,-янабуге,гьесмунхӀакъиргьавизе гурин,жагьиллъиялъулвагӀантлъиялъулкалам бицунге
32Я,дирвас!БетӀергьабазнижедааскӀосанахъеаян абулеллагъзадерилцоявлъунвукӀунге,амма нижехъеаскӀовевачӀаянабулеллагъзадерил цоявлъунвукӀа.
33Я,дирвас!дурголагъгьесулгьудулгьалмагълъиялдацевегьимигьабуге,ахир-къадги гьезулкинабдуебищунгопайдаяббукӀинебугебали дудалъаларелъул.
34Я,дирвас!мунвижаравдурБетӀергьанасдаса хӀинкъуге,гьевдудавуцӀцӀунчӀезегурин.
35Я,дирвас!дуркаламберцингьабе,дурмацӀ гьуингьабе;ДургогьалмагъгидурхӀатӀидакьабизе биччаге,цогинухалъгьесдуркарандакьабизегурин. 36Я,дирвас!гӀакъилавчигӀакъилабрагӀиялдалъун дуцавухани,гьебгьесулкарандажаниблъугьуна, гьитӀинабгоинжитлъиялъуласаргӀадин;аммадуца жагьилчиясдахъатицакьабуни,гьесдая бичӀчӀуларо,ярагӀуларо.
37Я,дирвас!дургохӀажалъиялъегӀологӀакъилав чивитӀани,гьесиегӀемераламруялгьаруге,гьесдур ишдуебокьарабкъагӀидаялъгьабила,гӀабдал
39Я,дирвас!Дургокъайи-цӀагьезухъекьезегӀан,
гьеббахъизегурин.ЩайгурелъулцӀурабквербугев чиясдагӀантавважагьилвукӀаниги,гӀакъилавабула, чӀобогоябквербугевчиясдамискин,жагьилабула, гӀакъилзабазулханвугониги.
40Я,дирвас!Дицаколоцинткванан,алоэги гьуинабун,мискинлъиялдасагимукъсанлъиялдасаги кьогӀабжодидабатичӀо.
41Я,дирвас!дурговасасдамалъеэкономиягьабизе варакъигьабизе,гьесжиндиргорукъалъулхӀалтӀи лъикӀгьабизе
42Я,дирвас!гӀакъилзабазулмацӀлъаларевчиясда малъулге,гьебгьесиекъварилъизебугелъул.
43Я,дирвас!дургохӀалгьудуласдабихьизабуге, гьесмунхӀакъиргьавизегурин
44Я,дирвас!рекӀелбецӀлъиберазул бецлъиялдасагикъваридгобукӀуна,щайгурелъул беразулбецлъидагь-дагьккунбитӀарабнухдабачине бегьула,аммарекӀелбецӀлъибитӀарабнухдасан унаро,гьеббитӀарабнухгитун,квешабнухдасануна нух
45Я,дирвас!чиясулхӀатӀицакӀанцӀилъикӀаб букӀуна,мацӀалъкӀанцӀиялдаса
46Я,дирвас!рикӀкӀадавугевлъикӀаввацасдаса аскӀоввугевгьудуллъикӀаввуго
47Я,дирвас!берцинлъилъугӀула,аммалъайхалат бахъуна,дунялгилъугӀулавагӀададалъугьуна,амма лъикӀабцӀарягӀададаунаро,ялъугӀуларо 48Я,дирвас!рахӀатхвейгьечӀевчиясулхвел лъикӀаббукӀанагьесулгӀумруялдаса;гӀодулеб гьаракьгикечӀахӀулебгьаракьалдасалъикӀаб букӀуна;АллагьасукьахӀинкъулелругони, пашманлъигигӀодигилъикӀаббугокочӀолва рохалилгьаракьалдаса
49Я,дирлъимер!дуркодоббугебцӀцӀеялъуллага лъикӀаббукӀунамадугьаласулгъадриниббугеб гъасдаса;ДудааскӀоббугебчахъулъикӀаббукӀуна рикӀкӀадабугебоцалдаса.ДуркодоббугебкъунчӀи
50Я,дирвас!гьитӀинабталихӀлъикӀаббукӀуна
51Я,дирвас!хваравмискинчиясдасачӀагоявгьве
52Я,дирвас!мунагьазулъхваравбечедавчиясдаса лъикӀаввугобитӀарабишгьабулевмискин.
53Я,дирвас!дургорекӀелърагӀицӀуне,гьебдуе гӀемербукӀина,дургогьудулалъулбалъголъизагьир гьабиялдасамахӀрумлъа.
54Я,дирвас!ДургоракӀалъгӀакълугьабизегӀан, дуркӀалдисанрагӀикъватӀибебачӀинебиччаге. ДагӀбабалелгӀадамаздагьоркьовчӀаге,щай гурелъулквешабрагӀудасанбачӀунадагӀба, дагӀбаялдасабачӀунарагъ,рагъдасанбачӀунарагъ, муннугӀлъигьабизетӀамула.Аммагьенисалъутун хӀухьбахъигьабе.
55Я,дирвас!дудасакъуватавчиясдадандечӀей гьабуге,аммасабруялъулрухӀ,хӀехьейвабитӀараб хьвада-чӀвадигьабе,гьелдасалъикӀабжогьечӀо.
56Я,дирвас!дуртӀоцевесевгьудулрихунге, кӀиабилевгьудулхутӀизебегьуларо.
57Я,дирвас!къварилъиялдавугевмискинчиясухъе зияратгьабе,султӀанасдацебегьесулхӀакъалъулъ бице,гъалбацӀилкӀалдисагьевхвасаргьавизедурго хӀаракатбахъе
58Я,дирвас!тушманхвеялдасавохуге,дагьаб мехалдасанмунгьесулмадугьаллъунвукӀина,мун хӀакъиргьавулевчиясуладабгигьабун,адабгигьабе, гьесдацадахъсаламкьезецевехунвукӀа
59Я,дирвас!ЗобалаздалъимчӀунбукӀарабани, чӀегӀерабкъункърахъахӀлъани,миррагьоцӀогӀадин гьуинлъани,жагьилалгӀадамалгигӀабдалзабиги бичӀчӀизебегьулаанвагӀакъилаллъунлъугьине бегьулаан
60Я,дирвас!ДуегӀакъилавлъунвукӀинебокьани, дургомацӀцӀуне,цӀогьоялдасацӀуне,дургоберал квешлъиялдерихьизебиччагеГьебмехалъмун гӀакъилавлъунабила
61Я,дирвас!гӀакъиласдудахъатицакьабизе биччанте,гӀабдаласгьуинабнаххъвазебиччаге ГӀолохъанабмехалъгӀодовегӀанаввукӀа,херлъидал мункӀодогьавила
62Я,дирвас!чиясдадандечӀейгьабугегьесул къуваталъулкъоязда,лъарчвахулебзаманалда дандечӀезебегьуларо
63Я,дирвас!чӀужуялъулберталъегӀедегӀуге,лъикӀ лъугьани,гьелъабила:«ДирбетӀергьан,диеризкъи гьабе»,-ян;вагьебунтараблъунлъугьани,гьелъ къиматкьезебугингьелъиегӀиллалъунвукӀарав чиясе.
64Я,дирвас!ретӀел-хьиталдаберцинавчивугониги, гьесулкаламгигьединговуго;ретӀел-хьиталъул рахъалъгӀодобегӀанабгьумербугевчигижиндирго каламалъулрахъалъгьединавговуго.
65Я,дирвас!дуцацӀогьгьабуни,гьебсултӀанасда лъазабе,гьелдасабутӀагьесиекье,мунгьесдаса хвасарлъизе,гьедингьабичӀонидуцакьогӀлъи хӀехьела.
66Я,дирвас!квергӀорцӀарав,цӀуравчиясул гьудуллъигьабе,кверкъан,ракъунвугевчиясул гьудуллъигьабуге.
67Япадишагьасулги,гьесуласкаралъулгиракӀчӀей букӀинекӀоларебункъожобукӀуна:вазирас
хӀасилалдагьевчӀвазекъотӀула.БихьулеббукӀахъе, Ахикарилахир.
1ГьединабунаХӀайкъарица,яцалъулвасНаданихъе гьаламруялгикицабигилъугӀунхадуб,гьесда ракӀалдекканагьелкиналготӀуразаризеругин, гьелъулбакӀалдажинцажиндиесвакги, хӀакъирлъиги,хӀакъирлъигибихьизабулагобукӀин
2ГьелдасахадубХӀайкъаржиндиргорокъовгӀодов
3ХӀайкаржиндиргорокъовхӀалхьезегӀодовчӀун
вукӀана
4Наданицаамругьабиялъулгигьукъиялъулги къуватжиндиргокодоббукӀинбичӀчӀарабмехалъ, гьесХӀайкарилхъулухъхӀакъиргьабуна,гьесдатӀад хӀелун,гьеввачӀарабмехалъгьесдагӀайибчӀвазе лъугьана:«ДиримгӀалХӀайкаржиндиргорокъов вуго,–янабунГьанжегьесдащибголъаларо»
5ГьесбайбихьаналагъзалгихъулухъчагӀигирухизе, чуялгихӀамидагиричизе,жиндиргоимгӀал ХӀайкъарилбукӀарабщинабжоялдатӀадхарж гьабизе
6Жиндирголагъзадеридагирукъалъулагьлуялдаги жиндиргурхӀелгьечӀеблъибихьарабмехалъ, ХӀайкарицагьеврокъосанахъевитӀанаважиндирго магӀишатгиризкъигитӀиритӀизабунбукӀиналъул хӀакъалъулъханасдалъазабизечивитӀана. 7ПачаястӀадевахъун,НаданахӀун,гьесдаабуна: «ХӀайкарсах-саламатговугебгӀанмехалъ,гьесул мал-мулкалдатӀадги,рукъалъулхъизамалдаги,
8НаданилимгӀалХӀайкъаридасагигьесулкинабго
9ГьебмехалъХӀайкъартавбугьабунаяцалъулвас
10НаданилвукӀанагьитӀинаввацБенузарданабун,
хӀурматгигьабуна.ЖиндиргобугебщинаббоцӀирикъзигигьесухъекьуна,жиндиргомина-рукъалъул бетӀергьанлъунгьевтӀамуна 11Наданиллъугьа-бахъинбичӀчӀарабмехалъ,гьесул жахӀдагижахӀдагилъугьана,гьесбайбихьана жиндасасуравбосулевщинавчиясдагӀарзгьабизе, жиндиргоимгӀалХӀайкъаридатӀадхӀелун:«Дир имгӀаласдунжиндиргорокъосанахъевиччана,ва дидасадирвацтӀасавищана,аммаТӀадегӀанав Аллагьасдиекъуваткьуни,дицагьесдатӀад чӀваялъулталихӀкъосинккезабила».
12НаданургъулеввукӀанажинцагокинабнухдасан ккезебегьулебали.ЦозаманалдасанНаданица жиндиргопикруялдатӀадбуссинабун,Персиялъул ханлъунвугевГӀакъилавшагьасулвасАкишихъе кагъатхъвана.
13«АссириялъулваНиневияялъулхан Сеннахиримил,гьесулвазирасдасанвагьесул хъвадарухъанХӀайкъаридасадуепарахалъи,сахлъи, къуватвахӀурмат,якӀудиявхан!Дидагидудаги гьоркьобгъурущбукӀинебиччанте 14Гьабкагъатдухъещварабмехалъ,мунхехго НисриналъулгӀатӀилъиялде,Ассириялдева Ниневияялдеунватани,дицадухъекьезебугинрагъ гьечӀого,рагъулабгьунаргьечӀогоханлъи»
15МисриялъулханпиргӀавнасухъегихъванацоги кагъатХӀайкъарилцӀаралдаДудагидидаги гьоркьобрекъелбукӀаги,къуватавхан!
16Гьабкагъатдухъещварабмехалъ,мунвахъун АссириялдеваНиневиялдеНисриналъул гӀатӀилъиялдеунватани,дицадухъерагъгирагъги гьабичӀогоханлъикьезебугин»
17Наданилхъвай-хъвагӀайгибукӀанаимгӀал ХӀайкъарилхъвай-хъвагӀаялдарелълъараб 18ЦингигьесгьебкӀиябгокагъатгъурун,жиндирго имгӀалХӀайкъарилмугьручӀванагьелкин букӀанигирукӀанапачаясулкӀалгӀаялда
19Цингигьесун,гьедингожиндиргоимгӀал ХӀайкъарихъепачаясулкагъатхъвана:«Дир вазирасе,дирсекретариялъе,дирканцлерасе, ХӀайкъариепарахалъигисахлъиги
20ЯХӀайкар,гьабкагъатдухъещварабмехалъ,дуда цадахъругелкиналгорагъухъабидандегьаре, ретӀел-хьиталъулъгикъадаралъулъгикамилаллъун рукӀине,щуабилебкъоялъНисриналъул гӀатӀилъиялдадихъераче.
21ДудадунгьенивдухъевачӀуневвихьарабмехалъ, хехгодидадандерагъизебокьаравтушмангӀадин, аскарбахъе,дидацадахъругоМисриялъулпарччахӀ пиргӀавнасулвакилзаби,гьездабихьизенилъер къуват.аскаралдасахӀинкъизебегьула,гьелнилъер тушбабируговагьезданилърихунруго».
22Цингигьесгьебкагъаталдамугьругилъун, пачаясулцохъулухъчиясдасанХӀайкъарихъе битӀана.Жинцагохъварабцогидабкагъатгибосун, ханасдацебетӀибитӀизабун,гьесдацӀалун,мугьруги бихьизабунагьесда.
23ГьебкагътидахъварабжорагӀидал,падишагьасул
24Наданицагьесдаабуна:–Дуцапашманлъи
битӀарабищягигьечӀищалибалагьизе».
25ЩуабилебкъоялътӀадевахъун,ханги, рагъухъабиги,вазиргивачун,Нисриналъул гӀатӀилъиялдебугебавлахъалдеанаНадан. ПарччахӀасвалагьана,гьале!ХӀайкъаргиаскарги рахъ-рахъалделъунрукӀана.
26ХӀайкарицахангьениввукӀинбихьарабмехалъ, гьесаскаралъеишарагьабунарагъдагӀадинрахъаян вакагътидабатарабкъагӀидаялъкьер-кьерун пачаясдадандерагъизе,жиндаголъаларого НаданицакинабхӀобобухъарабали.досул.
27ХӀайкарилишбихьарабмехалъ,ханзабазул ургъелги,хӀинкъиги,гъалмагъиргилъугьана,гьесул кӀудиябццинбахъана.
28Наданицагьесдаабуна:–Бихьулищдуда,дир бетӀергьанхан!щибгьабмискинчиясгьабураб? аммамунццинбахъунге,къваридгьавуге, къварилъигьабуге,дургорокъовеун,дурготахида гӀодовчӀа,дицадухъеХӀайкъарвачина,рахсалги ран,рахсалгиран,дицадуртушмандудасанахъе гъула,захӀматгьабичӀого»
29ХӀайкарилццимбахъун,ханжиндирготахиде тӀадвуссунвуго,гьесиещибгожогьабичӀоНадан ХӀайкъарихъеун,гьесдаабуна:«Валлагь,ядир имгӀал!ХӀакъикъаталдаги,хандудасакӀудияб рохелгунвохараввуговадуебаркалакьолеббугин жинцадуеамругьабурабжотӀубаялъухъ 30ГьанжегьесдундухъевитӀунвуго,рагъухъаби жидергохъулухъалдеритӀизевадургоквералги рухьун,хӀатӀалрахсалгиран,мунгогьесухъевачӀине, пиргӀавнасулвакилзабаздагьеббихьизевахан гьездасагигьезулханасдасагихӀинкъула»
31ЦингиХӀайкъарицажавабкьуна:«ГӀенекки–мутӀигӀлъиккола»,-янГьебсагӀаттӀадевахъун, нахъасанквералгирухьун,хӀатӀаздарахсалрухьана 32Надангьевгивачун,гьесдацадахъ падишагьасухъеана.ХӀайкарпачаясулцеве лъугьарабмехалъ,гьесракьалдагьесдацевенакаби чӀвана,пачаясекверщелгиабадиябгӀумругигьарана. 33Цингиханасабуна:«ЯХӀайкар,дирсекретарь,
34ЦингигьезГӀисадарихьизарунаПавелицамугьру
36ЦингиНаданицаахӀданаваабуна:«ЯХӀайкар,я чӀегӀерабгьумер!щибпайдабугебдуедур пикруялъулягидуркъуваталъулгьабишпачаясе гьабулебмехалъ?»
37Гьадинабулеббугомаргьачияс.Хвалчахъанасда цӀаргибукӀанаАбуСамикъ.Ханасгьесдаабуна:«Я, хвалчадулбетӀергьан!вахъун,ун,ХӀайкъарил рукъалъулнуцӀидааскӀоббугебгорбодакьабун, гьесулчерхалдасабетӀернусгонухалърикӀкӀад рехе»,-ян.
38ЦингиХӀайкарицанакабаздацевечӀунабуна: «ДирбетӀергьанханабадиялъгочӀагохутӀаги!Дун чӀвазедуебокьунбатани,дурмурадтӀубазе биччанте;дидалъаладидагӀайибгьечӀолъи,амма квешавчиясжиндиргоквешлъиялъулхӀисабкьезе ккола;Амма,дирбетӀергьанхан!Дицадудавадур гьудуллъиялдагьарула,хвалчадулмахщелчиясдир жаназадирлагъзадериекьезеизнукье,гьездун вукъизе,дурлагъдуркъурбанлъунвукӀине».
39ТӀадевахъун,ханасхвалчадулустарасдаамру гьабунажиндиегобокьарабгьабеян
40ГьебсагӀатгожиндирголагъзадеридаамру гьабунаХӀайкаргихвалчадулмахщелчигирачун, гьевчӀвазегӀавухъаллъунгьесдацадахъине
41ХӀайкарицаживчӀвазевукӀинлъарабмехалъ, гьесжиндиргочӀужуялдеритӀанавагьелдаабуна: «КъватӀиеячӀадидадандчӀвазе,дудацадахъазарго гӀолохъанайясйикӀине,гьездахъахӀилретӀел ретӀинесилк,дунхвелалдегодидагӀодизе
42ХвалчацагигьесуллагъзадериегистолхӀадур гьабеГьезгьекъезегӀемерабчагъиргижубан»
43ГьелътӀубазабунагьесжиндиеамру гьабурабщинабВагьеййикӀанацӀакъгӀакъилай, цӀодорай,цӀодорайВагьелъцолъизабунарес бугебщинабадаб-хӀурматгилъайги
44Пачаясуласкаргихвалчадулрагъухъанги рачӀарабмехалъ,гьездабатанастолги,чагъирги, лъикӀалквеналгикъачӀан,вагьелкваназе-гьекъезе лъугьана,гӀорцӀизегӀан
45ЦингиХӀайкъарицахвалчадулбетӀергьан, къокъаялдасабатӀаго,цорахъалдехунвачун,абуна: «Я,АбуСамикъ,дудалъаларищ,Сеннахирибил эменСархадумпадишагьасмунчӀвазекъасд гьабурабмехалъ,дицамунвачунцобакӀалдавахчун вукӀин1990соналдещвезегӀан.ханзабазулццин бахъингӀодобеккун,гьесмунгьарана?
46ДицамунгьесдааскӀовевачарабмехалъ,гьев воханадудаса.
47ДидалъалапарччахӀдидасабаблъун пашманлъизевугеблъивадунчӀваялъухъгьесул цӀакъццинбахъинебукӀин.
48ЩайгурелъулдидагӀайибгьечӀо,дуцадунгьесда цевегьесулкӀалгӀаялдацевевахъарабмехалъ,дуда лъаладиряцалъулвасНаданицадунгуккуравлъива гьесдиегьабквешабишгьабураблъивахантавбу
дирподвалгибугин,гьеблъиданигилъалареб. 49ДирчӀужуялдалъалаго,дунгьелдажаниввахчизе.
52ЦингихвалчахъанасХӀайкъарицаабухъегьабуна, падишагьасухъеун,гьесдаабуна:«ДурбетӀер абадиялъгочӀагохутӀаги!»
53ЦингиХӀайкарилчӀужуялъщибабанкьалъ бахчараббакӀалдагьесиегӀурабжокьолаан,жинда гуронилъиданигигьеблъалароан.
54ХӀайкъаргӀакъилавчӀванхварабкуцалъул хӀакъалъулъхабарбицана,такраргьабунава тӀибитӀана,добшагьаралъулкиналгогӀадамал гьесдабанмагӀугьабуна.
55ГьезгӀодулагоабуна:«Вай,дуе,ХӀайкар!вадур лъайщвеялъухъвадурадаб-хӀурматалъухъ!КигӀан пашманаббугебдургидурлъаялъулги!МунгӀадав чикивватилев?ДударелълъаравгӀакъилав,лъай
56АммахантавбугьабулеввукӀанаХӀайкаралда
57ЦингигьесНадангиахӀун,гьесдаабуна:«Инеги ун,дургогьудулзабигирачун,дургоимгӀал ХӀайкъаридамагӀугьабе,магӀугьабе,гӀадаталда рекъон,гьесулракӀалдещвеязулкӀодолъигигьабун», -ян
58АммагӀантав,лъайгьечӀев,ракӀкъвакӀарав НаданимгӀаласулрокъовеарабмехалъ,гьевя гӀодичӀо,япашманлъичӀо,ямагӀугьабичӀо,ракӀ гьечӀел,хъубалгӀадамалдандегьарун,кваназегьекъезелъугьана
59НаданицабайбихьанаХӀайкариллагъзалги лагъзалгиккун,гьелрухьун,гӀазабкьун,унтараб кьабищвезабуна
60ЖиндирговасгӀадинтарбиякьурайимгӀаласул чӀужуялъуладабгьабичӀогьесие,гьесиебокьун букӀанагьейгижиндагоцадахъмунагьалдеккезе 61АммаХӀайкарбахчараббакӀалдекъотӀунвукӀана, гьесдарагӀанажиндирголагъзадерилги мадугьалзабазулгигӀоди,гьесТӀадегӀанавАллагьасе, гурхӀел-рахӀмубугевАллагьасереццгьабулаан, щукругьабулаан,кидагодугӀагьабулаан, ТӀадегӀанавАллагьасдагьарулаан.
62Хвалченбахъулевчизама-заманалдасан ХӀайкъарихъевачӀунаан,гьеввахчунвугеббакӀалда
«Сфинксалъулбиценал»ХӀакъикъаталдаги Ахикарилккарабжо.ГьесултӀадвуссин.
1МисриялъулханасХӀайкъарчӀваялъул хӀакъалъулълъазабурабмехалъ,гьесгьебсагӀатго тӀадевахъун,Сеннахиримханасухъекагъатхъвана, гьелдажанибгьесдаракӀалдещвезабуна:«Нижеца дуегьарулебпарахалъиги,сахлъиги,къуватги, адабги.дирхирияввац,Сеннахиримпадишагь.
2ДиебокьунбукӀаназодихъгиракьалдагигьоркьоб хъалабазе,диебокьунбукӀанадуцадихъевитӀизе гӀакъилав,цӀодоравчи,диегьеббазе,диркиналго суалазежавабалкьезе,диересщвезелъабгосоналъ Ассириялъулмагъаловатаможня».
3Цингигьесгьебкагъаталдамугьругилъун, СеннахирибихъебитӀана.
4Гьесгьебгибосун,цӀаланаважиндирго вазиразухъеважиндиргоханлъиялъулханзабазул чагӀазухъекьуна,гьелгӀажаиблъана,нечана,гьесул кӀудиябццинбахъана,кингьабизекколебали лъачӀогохутӀана
5ЦингигьесдандегьарунахералчагӀиги, гӀалимзабиги,гӀакъилзабиги,философалги, гьоболлъухърачӀаралги,цӀвабзазулгӀалимзабиги, жиндиргоросулъругелщиналгӀадамалги МисриялъулханпиргӀавнасухъеун,гьесулсуалазе жавабкьезе?»
6Гьезгьесдаабуна:«Я,нижербетӀергьанхан!лъай дуда,дурханлъиялдагьелсуалаллъалевчи гьечӀолъи,дурвазирвасекретарьХӀайкъаргурони
7Нижедагьебишлъаларо,гьесуляцалъулвас Надангурони,гьесгьесдамалъанажиндирго тӀолабгогӀакъиллъиги,лъайги,лъайгиАхӀегьев духъе,батилагьесгьабкьварарабгъудрагьизе»
8ГьебмехалъНадангиахӀун,падишагьасабуна: «Гьабкагътихъбалагье,щибгьелдажаниббугебали бичӀчӀе»,–янНаданицагьебцӀаларабмехалъ,гьес абуна:«Я,бетӀерчӀахъад!зобалаздагиракьалдаги гьоркьобхъалабазелъидакӀолеб?»
9НаданилкаламрагӀидал,ханкӀудиябвакъваридаб пашманлъиялъкъваридгьавуна,жиндирготахидаса гӀодовчӀанавахӀуралдагӀодовчӀанава ХӀайкъаралдатӀадгӀодизевамагӀугьабизелъугьана. 10ГьезабулеббукӀана:«Я,дирпашманлъи!Я ХӀайкъар,балъголъабигибиценалгилъалев!балагь диедуе,яХӀайкъар!Я,дирулкаялъулмугӀалим,дир ханлъиялъулхӀаким,мунгӀадавдидакивватилев?Я ХӀайкъар,дирватӀаналъулмугӀалим,дуегӀолодун кивевуссинев?Балагьгибалагьгидуе!дицамункин хвезавурав!вадунгӀенекканагӀелмугьечӀев,дин гьечӀев,бихьинчилъигьечӀевгӀабдал,жагьилав васасулхабаралъухъ.
11Агь!ванахъегиАхдиего!лъицамундиецо нухалъгуроникьезекӀолеб,ягиХӀайкарчӀаговугин абурабхабардихъебачинекӀолеб?Дицагьесие диргоханлъиялъулбащдабкьезебукӀана.
12ДиегьебкисабачӀунеб?Агь,ХӀайкъар!ЦохӀоцо
15«Я,дирбетӀергьан!Дурлагъзадеридаамругьабе дирбетӀеркъотӀизе».Цингиханасгьесдаабуна: «Балагьдуе,АбуСамикъ,дургӀайибщиб?»
16Хвалчацагьесдаабуна:«Я,дирбетӀергьан! БетӀергьанасуламруялдадандекколаревщинавлагъ чӀвала,дицагидурамруялдадандекколаро».
17Гьебмехалъханасгьесдаабуна.Балагьдуе, АбуСамикъ,дирамруялдадандекколаребжощиб дуцагьабураб?
18Хвалчацагьесдаабуна:«Я,бетӀерчӀахъад!дуца дидаамругьабунаХӀайкарчӀвазе,дидалъалаанмун гьесдасатавбугьабизевукӀин,гьесиезулму гьабураблъи,дицагьевцопуланаббакӀалдавахчана,
19ХанасгьесдаабунаБалагьдуе,яАбуСамикъ! дуцадунхӀакъиргьавуна,дундурбетӀергьанвуго»
бетӀерчӀахъад!ХӀайкъарсах-саламатговуго,чӀаго вуго»
21ГьебрагӀирагӀидал,падишагьасдагьебиш бичӀчӀана,гьесулбетӀерчвердана,рохелалъ лъалхъана,вагьесгьездаамругьабунаХӀайкъар вачеян
22Хвалчадагьесабуна:«Я,божаравлагъ!Дур каламбитӀараббукӀарабани,диебокьилаанмун бечедгьавизе,дуркъадрудуркиналго гьудулзабаздасатӀадегӀангьабизе»
23ХвалчадулмахщелчирохунанаХӀайкарил рокъовещвезегӀанВахчараббакӀалъулнуцӀаги рагьун,гъоркьехунана,гьесдаватанаХӀайкар, Аллагьасереццгьабулев,гьесиереццгьабулев гӀодовчӀун.
24ГьесгьесдаахӀдана:«ЯХӀайкар,дицабищунго кӀудияброхелги,талихӀги,рохелгибачуна!»
25ХӀайкъарицагьесдаабуна:«Щибхабарбугеб,я Абу-Самикъ?»ПиргӀавналъулхӀакъалъулъгьесда бицанаавалалдасаахиралдещвезегӀан.Цингигьевги вачун,ханасухъеунвуго.
26Гьесухъвалагьарабмехалъ,ханасдавихьанагьев
28ЦингиПётрицагьесулракӀбатизабуна.Жиндирго ретӀелгибахъун,хвалчахъанасдаретӀана,гьесда цӀакърахӀматгигьабун,гьесиегӀемерабдавлаги кьун,ХӀайкъархӀалхьезегьавуна.
29ЦингиХӀайкъарицаханасдаабуна:«Дир бетӀергьанханабадиялъгочӀагохутӀаги!ГьелрукӀа дунялалъуллъималазулишал.ДицадиегогӀезабуна хурдузулгъветӀ,гьелдамугъчӀвайгьабизе,гьебцо рахъалдехуннакабигикъан,дунгӀодойрехана.
30Амма,дирБетӀергьан!дундудацевевахъарав мехалъ,дуезулмугьабизеургъелгьабуге!Ханас гьесдаабуна:«БеццбугоАллагьасе,дудагурхӀарав, дуезулмугьабулеблъигилъалев,мунхвасар гьавурав,мунчӀваялдасахвасаргьавурав.
31АммахинабхӀамамалдеун,бетӀергихъахӀгьабе, михъалгикъотӀун,ретӀелгихисун,лъебергокъоялъ кепгьабе,дуцагодуеголъикӀлъигьабизе,дурго хӀалгидургогьурмадакьергилъикӀлъизабизедухъе тӀадвуссунвачӀинебегьула».
32ЦингиханасжиндиргобагьаябретӀелгибахъун, ХӀайкъаридаретӀана,ХӀайкъарицаАллагьасереццги гьабун,падишагьасесуждагигьабун,рохун,рохун, ТӀадегӀанавАллагьасереццгигьабун,жиндирго рукъалдеана
33Гьесдацадахъроханагьесулрукъалъулагьлуги, гьесулгьудулзабиги,гьевчӀаговугилан рагӀаралщиналгирохана
БИКЬИ5
«БицанкӀабазул»хӀарпАхикаридабихьизабула ЦӀумаздаругелвасалТӀоцебесеб"самолеталда" рекӀинМисралдеинеАхикар,гӀакъилавчи вукӀиналъгибукӀунагьуинлъиялъулгьунар(27 куплет)
1ПарччахӀасамругигьабун,лъебергокъоялъ хӀалхьигьабуна
2ЦингигьесжиндиргобищунгорохалилабретӀелги ретӀун,рохунварохун,жиндирголагъзалгинахъаги церегилъун,рекӀун,падишагьасухъеана
3Гьеблъугьа-бахъунеббичӀчӀарабмехалъ,яцалъул васНаданхӀинкъанавахӀинкъана,щибгьабилебали лъаларого.
4Гьеббихьарабмехалъ,ХӀайкарица падишагьасухъеун,гьесдасаламкьуна,гьесги саламгикьун,гьесдааскӀовгӀодовчӀезавунава гьесдаабуна.
ЯдирхириявХӀайкъар!балагьегьалкагътал,мун чӀванвугинрагӀун,МисриялъулпарччахӀаснижехъе ритӀарал.
5Гьезнижццимбахъинабунаванижедаса бергьенлъибосана,МисриялъулпарччахӀас нижедасатӀалабгьабизебитӀарабмагъалоялдаса хӀинкъун,нижерулкаялъулгӀемериселгӀадамал лъутунругоМисриялде.
6ЦингиХӀайкъарицакагъатгибосун,цӀалун, гьелъулмагӀнабичӀчӀана.
7Цингигьесханасдаабуна.Ццинбахъунге,дир бетӀергьан!ДуниневугоМисриялде,дица пиргӀавнасухъежавабалкьезеруго,дицагьесда
8ХӀайкъаридасангьебкаламрагӀидал,ханцӀакъ вохана,гьесулракӀгӀатӀидлъана,гьесдасалъикӀлъи гьабуна.
9ХӀайкарицаханасдаабуна:«Диелъебергокъоялъ заманкье,гьабсуалалъулхалгьабизевадицагьеб тӀубазабизе»,-ян.Пачаясизнукьунагьелъие.
10ХӀайкаржиндиргорукъзабахъеана,гьес чанахъабазеамругьабунажиндиекӀигогӀолохъанаб цӀумкквезе,гьезгьелкквезеважиндихъерачана, канатбахъулездаамругьабунажиндиещивасекӀиго
11ЦингигьескӀигогьитӀинаввасгивачун,щибаб
12ЖиндиргомурадтӀубанбукӀинбихьарабмехалъ, ХӀайкарицавасаздаамругьабуна,жалзодихъе рачунелмехалъ,ахӀдеян
13«ХӀарщгигамачӀгибосунбачӀанижехъе, пиргӀавн-падишагьасехъалабазе,нижгӀадада ругелъул»
14ХӀайкъаркиданигилъугӀулароангьелругьун гьариялдалъунваругьунгьариялдалъун,гьел махщелалъултӀадегӀанабдаражаялдещвезегӀан
15Цингигьелгитун,ханасдааскӀовеанавагьесда абуна:–Я,дирбетӀерчӀахъад!дуранищалдарекъон хӀалтӀилъугӀанаДидацадахъвахъа,дицадудагьеб хӀикматбихьизе».
16Гьединлъидал,хантӀадевахъун,ХӀайкаргун цадахъгӀодовчӀанавагӀатӀидаббакӀалдеун,цӀумги васалгирачинеритӀана,ХӀайкарицагьелрухьун, канатазулхалалъиялдагьаваялдериччана,вагьел
гьесулсуалазежавабкьезежиндиргобалъгояб мажлисалъулчивитӀунвукӀин,гьезгьебхабар пиргӀавнасухъещвезабуна
20ВачӀун,пиргӀавнасухъеанава,парччахӀзабазе кколебгӀадин,гьесиесуждагьабуна.
21Гьесгьесдаабуна:«Я,дирбетӀергьанхан! Сеннахиримпадишагьасдуесаламкьолеббуго гӀемерабпарахалъигун,къудратгунваадабхӀурматгун.
22Гьесдун,жиндирголагълъунвугев,витӀунвуго дуедурсуалазежавабкьезевадуркинабгомурад тӀубазабизе,дуцадирбетӀергьан-падишагьасухъе витӀунвугоракьалдагьоркьобхъалабазечи валагьизе.зобалгиракьги.
23ТӀадегӀанавАллагьасулкумекалдалъун,дур баркаталдалъунвадирбетӀергьан-падишагьасул къудраталдалъундицагьебминабазебугодуе бокьухъе
24Амма,дирбетӀергьанхан!лъабгосоналъ МисриялъулмагъалабазулхӀакъалъулъдуцагьелда жанибабурабжо–гьанжеханлъиялъул стабильностькколакьварарабритӀухълъи,мун бергьанивадирквералъдуежавабкьеземахщел гьечӀони,дирбетӀергьанханасдухъебитӀиладуца рехсаралмагъалоби
25Дурсуалазедицажавабкьуни,дуцадир бетӀергьанпачаясухъебитӀизекколадуца бицарабщинабжо»
26ГьебрагӀирагӀидал,пиргӀавнгӀажаиблъун хутӀанагьесулмацӀалъулэркенлъиялъгиберцинаб каламалъги
27ПиргӀавн-падишагьасгьесдаабуна:–Я!Дуда цӀарщиб?»Гьесабуна:«ДурлагъвугоАбикъам,дун вугоСеннахиримпадишагьасулгьитӀинабгьве»
28ПиргӀавнасгьесдаабуна:«ДудасатӀадегӀанавчи вукӀинчӀищдурбетӀергьанас,диежавабкьезева дидакӀалъазегьитӀинабгогьвебитӀунвугев?»
29ХӀайкарицагьесдаабуна:«Я,дирбетӀергьанхан!
ДицаТӀадегӀанавАллагьасдагьаруладурпикру тӀубазабизе,АллагьзагӀипаздацадахъвуго,къуватал инжитгьаризе»
30ЦингипиргӀавнасамругьабунаАбикъамиерукъ хӀадургьабеян,гьесиеквен-тӀехги,квен-тӀехги, гьекъолебжоги,гьесиехӀажатабщинабгикьейилан.
31ГьеблъугӀарабмехалъ,лъабгокъоялдасан пиргӀавнасбагӀарабвабагӀарабретӀелгиретӀун, жиндирготахидагӀодовчӀана,гьесулкиналго вазиралгиханлъиялъулбетӀергьабигикверал хъанчӀун,хӀатӀалцоцадарухьун,бутӀрулгикъан чӀунрукӀана.
32ПиргӀавнасАбикъамвачинечагӀиритӀана,гьев гьесдацевевачӀана,гьесдацевесуждагьабунава гьесдацеберакьалдаубачгьабуна.
33ПиргӀавн-падишагьасгьесдаабуна:«Я,Абикъам, дунлъидарелълъарав?ДирханлъиялъулхӀурматиял гӀадамалгилъидарелълъаралгьел?»
34ХӀайкъарицагьесдаабуна:«Я,дирбетӀергьан, гӀагарлъи,дунвугоБелидолалдарелълъарав,дур ханлъиялъулхӀурматиялгӀадамалгьесуллагъзал
35ГӀисацагьесдаабуна:–МетергьаниветӀадвуссун
36НахъисебкъоялъХӀайкарпиргӀавнасухъеун,
къадруязулгибукӀанахъахӀабретӀел.
37ПиргӀавнасгьесдаабуна:«Я,Абикъам,дунлъида релълъарав?ДирханлъиялъулхӀурматиял гӀадамалгилъидарелълъаралгьел?»
38Абикъамицагьесдаабуна:«Я,дирбетӀерчӀахъад! мунбакъгӀадаввуго,дурлагъзалгигьелъулнур гӀадинруго».ПиргӀавнасгьесдаабуна:«Дурго рукъалдеа,метергьанивевачӀа»,–ян.
39ЦингипиргӀавнасжиндиргомахӀкамаялдаамру гьабунабацӀцӀадабхъахӀабретӀелретӀине, пиргӀавнгигьездарелълъарабретӀелгиретӀун, жиндирготахидагӀодовчӀана,гьездаамругьабуна ХӀайкъарвачеян.Жанивегилъугьун,гьесдацеве гӀодовчӀанагьев.
40ПиргӀавнасгьесдаабуна:«Я,Абикъам,дунлъида релълъарав?Дирханзабиги,лъидарелълъарал гьел?»
41Абикъамицагьесдаабуна:«Я,бетӀерчӀахъад!мун моцӀгӀадаввуго,дурханзабипланетабаздава цӀвабзаздарелълъаралруго»ПиргӀавнасгьесда абуна:–Инегиун,метергьаниввугилан
42ЦингипиргӀавнасжиндирголагъзадеридаамру гьабунабатӀи-батӀиялкьеразулретӀелретӀеян, пиргӀавнасбагӀараббархаталъулретӀелгиретӀун, жиндирготахидагӀодовчӀанавагьездаамругьабуна АбикъамвачеянЖанивегилъугьун,гьесдацеве суждагьабунагьес
43Гьесабуна:«Я,Абикъам,дунлъидарелълъарав? Дираскаралгилъидарелълъарал?»Гьесабуна:«Я, дирбетӀергьан!мунапрельмоцӀгӀадаввуго,дур аскаралгьелъултӀугьдулгӀадинруго»
44ГьебрагӀидал,ханцӀакъвоханаваабуна:«Я, Абикъам!ТӀоцебедуцадунБелабурабаллагьасда дандеккунвукӀана,дирханзабигьесуллагъзадерида дандеккунрукӀана
45КӀиабизегидуцадунбакъудадандеккунвуго, диркъадру-къиматгибакъулнураздадандеккун вуго.
46ЛъабабилебнухалъдуцадунмоцӀродадандеккун, дирханзабипланетабаздавацӀвабзаздадандеккун рукӀана.
47УнкъабилебнухалъдуцадунапрельмоцӀалда дандекквезелъугьана,диркъадруялгьелъул тӀугьдуздадандекквезелъугьана.Аммагьанже,я
ЦингипиргӀавн,тахидасавахъун,ХӀайкаридацеве чӀун,гьесдаабуна:«Гьанжебицедида,дур бетӀергьанханлъидарелълъаравали,гьесул ханзабигилъидарелълъаралалидидалъазе»,-ян.
50ХӀайкарицагьесдаабуна:«ДирбетӀергьанвуго зобалазулАллагь,гьесултӀадегӀаналгӀадамалруго зигардигигъугъайги,гьесиебокьарабмехалъгьури балеб,цӀадбалеб.
51Гьесгъугъазеамругьабула,гьебканлъибачӀуна, цӀадбалеббукӀуна,гьесбакъкквезегьабула,гьелъ канлъикьоларо,моцӀгицӀвабигисверуларо.
52Гьесамругьабулагьурибазе,гьебкьвагьула,цӀад балеббукӀуна,гьелъапрельлъалхъизабула,гьелъул тӀугьдулгирукъзалгихвезарула».
53ГьебрагӀирагӀидал,пиргӀавнцӀакъвоххун хутӀанавацӀакъццинбахъун,пиргӀавнасдаабуна:–Я!битӀараббицедида,мунщивчиялилъазебиччай».
54ГӀисацагьесдабицанахӀакъабщинабДунвуго хъвадарухъанХӀайкъар,Сеннахиримпадишагьасул тайпаялъулсоветниказулбищунгокӀудияв,дунвуго гьесулвазирги,гьесулханлъиялъулнаместникги, гьесулканцлерги
55ГӀисацагьесдаабуна:–ДуцабитӀараббицунеб бугоАмманижедарагӀанаХӀайкъарилхӀакъалъулъ, СеннахиримпадишагьасгьевчӀванвугин,аммамун чӀаговугинвасах-саламатвугинккола»
56ХӀайкарицагьесдаабуна:«Унго,гьединбукӀана, аммареццАллагьасе,балъгоябжолъалев,дир бетӀергьан-падишагьасдунчӀвазеамругьабуна,гьев божанамахсародекколелгӀадамазулрагӀабазда, аммаБетӀергьанасхвасаргьавунадун,баркалабугев гьесдабожаравчи»
57ПиргӀавнасХӀайкъаридаабуна:«Инегиун,метер гьанивевачӀа,дирханзабаздасанги,дир ханлъиялъулгидирулкаялъулгихалкъалдасанги дидарагӀичӀебрагӀидидабице»,-ян
БИКЬИ6
ХӀилла-рекӀкӀбитӀулаАхикарицапиргӀавнасул щибабсуалалъежавабкьолаЦӀумаздаругелвасал кколакъоялъулкульминациялъулбутӀа.НекӀсиял ТӀухьдуздакъанагӀатгуронибатуларебгьунар загьирлъулеббукӀуна34-45куплетазда.
1ХӀайкарицажиндиргорукъзабахъеун,кагъат хъвана:«Гьадинабхъвай-хъвагӀайгигьабун.
2АссириялъулханСеннахиримица.Ниневияги МисриялъулханпиргӀавнасухъекьуна.
3«Салам-саламлъегидуе,дирвац!Нижецадуда лъазабулебжокколавацжиндирговацасе къваригӀунвукӀин,цоцазулханзабиги,дирхьулги дудасанкколадуцадиекъогонусготалантмесед къарзалъкьезебукӀиналда,диегьебкъваригӀунеб букӀиналъцо-цорагъухъабазе,дицагьезиегӀарац харжгьабизе.Цодагьабмехалдасандицагьебдухъе битӀила».
4ЦингигьебкагъатнахъисебкъоялъпиргӀавнасухъе кьуна.
5Гьеббихьидал,гӀажаиблъунхутӀанагьесда:–
7ФиргӀавнасгьебкъабулгьабунаваабуна:«Я ХӀайкар,мунгӀадалругопачаясехъулухъ гьабиялъулъракӀбацӀцӀадалчагӀи.
8Аллагьасереццбуго,мунгӀакъиллъиялдалъун камилгьавурав,гӀакъиллъиялдалъунва гӀелмуялдалъунберцингьавуравАллагьасе.
9Гьанже,ХӀайкар,хутӀунбугиннижеедудаса гьарулебжо,дуцазобалаздагиракьалдагигьоркьоб хъалагӀадинбазе».
10ЦингиХӀайкарицаабуна:«ГӀенекки–мутӀигӀлъи ккола.Дицадуехъалабазебугиндургоихтияралда рекъонватӀасабищиялдарекъон;Амма,дир бетӀергьан,дицанижеехӀадургьарулелруго
гьабилебалибихьизе 12ЦингиХӀайкъарицацӀумалящиказдасакъватӀире риччан,гӀолохъабимугъзадарухьун,цӀумазул хӀатӀаздарахсалгирухьун,гьаваялдериччанруго ГьелтӀадероржунелрукӀана,зобалаздаги ракьалдагигьоркьорхутӀизегӀан
13ВасалахӀдезелъугьана:«Кирпичгибосун, хӀарщгибосунбачӀа,пачаясулхъалабазе,нилъ гӀададачӀунруго»,–ян
14ХалкъгӀажаиблъунхутӀана,гӀажаиблъунхутӀана ГьебмехалъхӀайранлъунхутӀанападишагьгигьесул ханзабиги
15ХӀайкарицагигьесуллагъзадерицаги хӀалтӀухъабирухизебайбихьана,гьезпачаясул аскараздеахӀибана,гьездаабуна: «МахщелчагӀазухъебокьарабжобачӀа,гьезие хӀалтӀуеквал-квалгьабуге»,-ян.
16ПарччахӀасгьесдаабуна:«МунгӀадалаввуго. лъицащибнигибачинекӀолебдобманзилалде щвезегӀан?»
17ХӀайкарицагьесдаабуна:«Я,дирбетӀергьан!кин нилъецагьаваялдахъалабазебугеб?дирбетӀергьан хангьаниввукӀаравватани,гьесцокъоялдажаниб
18ПиргӀавнасгьесдаабуна:«Я,ХӀайкар,дурго
нилъергьвеязгьесулгьаракьрагӀарабмехалъ,гьез лъималрехула».
20ГьебкаламрагӀидал,ХӀайкарицаун,кетӀерги босун,гьейбухьун,кьабизебайбихьана, мисриялъулаздарагӀизегӀан,вагьезун,ханасда бицана.
21ПиргӀавнасХӀайкарвачиневитӀанавагьесда абуна:«Я,ХӀайкар,щайдуцагьадинкьабулебва кьабулеббугебгьебкӀалгьечӀебжанавар?»
22ХӀайкарицагьесдаабуна:«ДирбетӀерчӀахъад!
ХӀакъикъаталдагигьелъдиесурукъабишгьабуна, мустахӀикъаййигогьабкьабиялъегикьабиялъеги, дирбетӀергьанСеннахиримхандиелъикӀабхӀелеко кьунбукӀиналъ,гьесулбукӀанащулиябунго-унгояб гьаракь,гьесдалъалаанкъоялъулгикъасигисагӀтал.
23ГьебгосордоялъбетӀеркъотӀун,бетӀеркъотӀун анакатида,гьебишсабаблъундицагьелдагьаб кьабищвезабуна»
24ПиргӀавнасгьесдаабуна:«ЯХӀайкар,дида бихьулеббукӀанамунхерлъулеввукӀинвадурго ракьалдавугевлъи,щайгурелъулМисриялдаги Ниневияялдагигьоркьоблъабкъоялдамикьго парасангбугелъул,кингьелъгьабсордоялъун къотӀарабдурхӀелекоялъулбетӀергибан,нахъе вачӀа?»
25ХӀайкарицагьесдаабуна:«Я,бетӀерчӀахъад! МисриялдагиНиневиялдагигьоркьобгьедигӀан манзилбукӀарабани,дирбетӀергьанханзабазулчуяз ахӀи-хӀурбахъинабулебмехалъ,дургьвеяздакин рагӀизебукӀараб?ЧуялъулгьаракьМисриялдекин щвелеб?»
26ГьебрагӀидал,пиргӀавнасдалъанаХӀайкъарица жиндирсуалазежавабкьунбукӀин
27ПиргӀавнасабуна:«ЯХӀайкар,диебокьун букӀанадуцадиералъдалхӀурулканатгьабизе»,-ян 28ХӀайкарицагьесдаабуна:«Я,дирбетӀергьанхан, амругьабедиехазинаялдасацоканлъибачине,дица гьелдарелълъарабканлъигьабизе»,-ян
29ЦингиХӀайкъаррукъалъулнахъисебрахъалдехун ун,ралъдалхъачӀабрагӀалдагъутӀбирахъун,кодобе цохъарщигибосун,ралъдалхӀамул,бакъбаккидал, гъутӀбуздажаниблъугьун,тӀибитӀанабакъулъхӀур, канатгӀадинрукъарабгӀадинлъугьинегӀан.
30ХӀайкъарицаабуна:«Дурлагъзадеридаамру гьабегьалрачелалросизе,дуебокьарабмехалъдица дуегьелдарелълъаралрачелалрахъила»,-ян.
31ПиргӀавнасабуна:«ЯХӀайкар,нижергьаниб гьобобукъулебгамачӀбугин,гьеббекунбугин,дие бокьунбугиндуцагьеббукъизе»,-ян.
32ЦингиХӀайкъарицавалагьана,цогигамачӀбатана.
33ГьеспиргӀавнасдаабуна:«Я,дирбетӀергьан!Дун чиярчивуго,диргьечӀоретӀелбукъулебалат.
34АммадиебокьунбукӀанадурритӀухъалхьитазул махщелчагӀаздаамругьабизегьабгамачӀалдаса хъирщалкъотӀизе,дицагьебгьобобукъизе».
35ГьебмехалъпиргӀавнгигьесулкиналго хӀакимзабигирелъана.Гьесабуна:«ГьебгӀакълуги лъайгидуекьуравТӀадегӀанавАллагьасерецц
36ХӀайкаржиндабергьараблъибихьарабмехалъ,
37ГьесжиндиргоретӀелгибахъун,ХӀайкаридаги,
38Гьесгьесдаабуна:«Я,бетӀергьанасулкъуватги, жиндиргомугӀалимзабазулчӀухӀиги,парахатгоине! ДударелълъаралсултӀаназулцонигияввугищ?Дур бетӀергьанСеннахиримпадишагьасухъедирсалам кье,гьесдабиценижецагьесиесайгъаталритӀарал куцалъул,щайгурелъулпарччахӀзабидагьаб жоялдасаразилъула».
39ЦингиХӀайкъарицатӀадевахъун,пиргӀавн падишагьасдаквералгиран,гьесдацебебугебракьги гьуингьабун,гьесиегьаранакъуватги,гӀумруги, хазинаялдагӀемерабжоги,гьесдаабуна:«Я,дир бетӀергьан!Диегьарулеббугонижерракьцоязул цонигичиМисриялдахутӀичӀоготеян».
40ПиргӀавнастӀадевахъун,МисриялъулкъватӀазда
41ЦингиХӀайкарана,пиргӀавнпадишагьасдаса гьоболлъигигьабун,АссириялъулваНиневияялъул
гӀемераббечелъиги
42ХӀайкарвачӀуневвугинхабарщведал, СеннахиримпадишагьасдадандчӀвазекъватӀиве вахъанавагьесдасацӀакъвохана,гьесдакъвалгибан, гьесдагьумергибан,гьесдаабуна:«Рокъорерохел! дирвацХӀайкъар,дирханлъиялъулкъуват,дир ханлъиялъулчӀухӀи
43ДирханлъиялъулбащдабгидирбоцӀигидуе бокьаниги,щибдуебокьунбугебалигьаре»
44ЦингиХӀайкъарицагьесдаабуна:«Я,дир бетӀергьанхан,абадиялъгочӀаговукӀа!ДуррахӀму бихье,дирбетӀергьанхан!дирбакӀалдаАбу Самикихъе,диргӀумруАллагьасулгигьесулгикодоб букӀиналъ»
45ЦингиСеннахиримханасабуна:«ДурхӀурмат гьабе,дирхириявХӀайкъар!ДицахвалчадулАбу Самикъилстанциядиргокиналготайниял советниказдасагидиргорокьулелчагӀаздасаги борхатабгьабила».
46ЦингиханасгьесдагьикъанапиргӀавнгунтӀоцеве
яцалъулвасНаданкье,гьесдиегьабурабжоялъухъ дицагьесиебецӀизе,гьесулбидиекьезевагӀайиб гьечӀевлъунрикӀкӀине»
50Сеннахиримханасабуна:–Вачегьев,дицадухъе кьунвуго.ХӀайкъарицаяцалъулвасНадангивачун, гьесулквералцӀулалрахасаздалъунрухьун, жиндиргорукъалдевачун,хӀатӀаздакъвакӀараб рахсалгилъун,щулиябрахсалгилъун,вухьунхадуб, гьадинрехунвугопенсиялдеунеббакӀалдааскӀоб бугеббецӀабрукъалъулнуцӀихъелъугьанаващибаб къойилцочедгидагьаблъимгикьезежиндирго хъаравуллъунтӀамунаНебу-хӀал.
БИКЬИ7
ЖиндирговацасуллъималазултарбиялъугӀизабулел Ахикарилмисалал.КӀудиябрелълъин.Ахикарица васасдасурукъалцӀараллъолаГьениблъугӀула Ахикарилхабар.
1ХӀайкаржанивеягикъватӀивевахъарабмехалъ гьесяцалъулвасНаданидабадибчӀвайгьабулаан, гьесдагӀакълуялдалъунабулаан
2ЯНадан,дирвас!Дицадуегьабунакинабго лъикӀабгилъикӀабги,дуцадиегьелъиекирикьуна сурукъабгиквешабги,чӀвай-хъвеялъулги
3«Я,дирвас!кицабаздаабулеббукӀуна:«ГӀиналъ гӀенеккичӀевчи,горбодахъатицагӀенеккизавула»,ян
4Наданицаабуна:«Щаймундидаццидахунвугев?»
5ХӀайкарицагьесдаабуна:«Дицамунтарбиякьун, малъа-хъвайгьабун,дуеадаб-хӀурматгикьун,мун кӀудиявлъунгьавурав,бищунголъикӀабтарбиягун мунгӀезавурав,дирирсчилъунмундиргобакӀалда гӀодовчӀезавуравдунялалдавугебмехалъ,дуцадун чӀвана,дирхвезабиялдалъунбецӀана 6АммаТӀадегӀанасдалъанадиезулмугьабулеб букӀин,гьесдунхвасаргьавунадуцадиелъураб къайиялдаса,щайгурелъулТӀадегӀанасракӀал риххунунелсахгьарула,жахӀдачагӀазеги чӀухӀаразегиквал-квалгьабула
7Я,дирвас!МундиевукӀанамискинлъиялда кьабурабмехалъ,гьебкьабулебхъархъилгӀадин.
8Я,дирвас!мунмаддерилкьалбалкваналеб букӀарабгазельгӀадаввуго,гьелъдунтӀадежубана жакъагиметергигьелдиркьалбалрахчунруго».
9Я,дирвас!мунвукӀанахасалилцӀорораб заманалдажиндиргогьалмагъгӀавухъаввихьарав чиясухъе;ЦӀорораблъимгибосунгьесдатӀадтӀуна.
10Я,дирвас!мундиевукӀанагамачӀгибосун, жиндиргоБетӀергьанганчӀидалъунречӀчӀизе зобалаздерехаравчиясгӀадин.ВагамачӀкьабичӀо, вагӀурабборхалъиялдещвечӀо,аммагьеблъугьана гӀайибалъегимунагьалъегисабаблъун.
11Я,дирвас!дуцадирадабгьабулеббукӀарабани, диррагӀабазухъгӀенеккунвукӀаравватани,мундир ирсчилъунвукӀинаанвадирханлъиялдатӀадханлъи гьабизевукӀана.
12Я,дирвас!дудалъала,гьвеялъулягицӀцӀеялъул гьумеранцӀгонухалъхалалъибугеббукӀарабани,
гьебсилкгӀадаббукӀаниги,чуялъулкъиматалде
13Я,дирвас!Дидакколаандунхварабмехалъмун
14Я,дирвас!мундиевукӀананакӀкӀилгъутӀбузда
мехалъгьебмахсаролъунбатана.Цингигьвеялъ махсародегьикъана:–Щибдуцагьанибгьабулеб бугеб?–янабунамахсароялъ:«Дицагьаниб Аллагьасдагьарулеббугин».
15ЦӀоросаролъгигьикъана:–Дуцаккунбугеб цӀулалкесекщиб?–янабунамахсароялъ:–Гьеб кколакакбалебмехалъдунмугъчӀвайгьабулеб гӀолохъанабхъархъилгъветӀ.
16ЦӀоросаролъабуна:«ДуркӀалдиббугебжощиб?» –янабунамахсароялъ:«Гьебкколадицадихъе рачӀунелкиналгоракъаралвамискинзабазе баччулебчедгиквенги»
17ЦӀоросаролъабуна:«Гьанжедунцевевахъун кваназебегьилищ,дунвакъунвуго?»Вамахсароялъ гьесдаабуна:«ВачӀацеве»ВагьвеаскӀобебачӀана, гьебкваназе
18АммагьебмахсароборжунбачӀун,гьвегорбода ккуна
19ЦӀоролкӀалдибжавабкьуна:–Гьебдурчед ракъаралчагӀазебугони,Аллагьасдурсадакъагидур лъикӀалишалгикъабулгьариларо 20ДуркӀалкквейгидугӀабигигьединалругони, АллагьасдуцакъабулгьабилароядуркӀалги, дугӀаги
21Я,дирвас!мундиевукӀана(ас)хӀамагун гьудуллъигьабуравгъалбацӀлъун,вахӀамацо заманалъгъалбацӀалдацебехьвадана;Цокъоялъ гъалбацӀалъхӀамаялдатӀадкӀанцӀунгьебкванана 22Я,дирвас!МундиецӀоросаролъалдажаниб бугебгъутӀбуздарелълъунвукӀана,щайгурелъул гьелъщибгопайдакьоларо,цӀоросаролъхвезабула вагьуинабулеббугелъул 23Я,дирвас!мунрелълъанаанцӀгогъамас цӀоросаролъбекьун,хасалихълъиялъулзаман щварабмехалъ,тӀадевахъун,гьеббекьун,гьеб бакӀарун,бекьун,гьелдатӀадгӀемерзахӀмат бахъаравчиясдарелълъарав,анцӀгогъадриниб лъугьанамероприятиялгьарулаго,гьелъул бетӀергьанасгьелдаабуна:«Я,кӀвахӀалабжо!
24Я,дирвас!мундиейикӀанагьиналдажаниб рехарабгьвегӀадин,гьелдажинцагохвасарлъизе кӀвечӀо,аммагьелъгьвеялдаахӀана,жинцаго гьиналдажаниррехизе.
25Я,дирвас!мундиевукӀана,хинлъизегьвегӀадин, квачарабгьвегӀадин.
26Хинлъарабмехалъ,гьебхъирщизелъугьана,ва гьелхӀанчӀунгутӀизелъункьабунагьезгьеб.
бачӀарабмехалъ,гьелдачорокабгьобобихьанава гьебгъоркьеун,гьелдажанибхъирщунлъугьана.
28Я,дирвас!мундиевукӀанакъурбаналдеунеб мехалъжиндиргогьалмагъзабаздацадахълъугьараб, жибгохвасаргьабизекӀвечӀебгьвегӀадин.
29Я,дирвас!жиндиргочанахъанлъиялдаса кваначӀебгьвелъугьунахӀутӀазулквенлъун.
30Я,дирвас!захӀматгьабулареб,бекьулареб, хъантӀарабвахӀилла-рекӀкӀбугебквергъеждаса къотӀила.
31Я,дирвас!канлъибихьулареббер,къункърабаз гьеббахъулавакъватӀибебахъула.
32Я,дирвас!мундиевукӀанагьезгӀаркьалаби къотӀулебгъотӀогӀадин,гьелъгьездаабуна:«Дирцо жонужеркодоббукӀинчӀебани,нужедакӀвелароан дункъотӀизе».
33Я,дирвас!мунгӀадаввугогьезабурабкатида: «Нижецадуемеседилрахасгигьабун,чакарги миндальгикьезегӀан,цӀогьорлъитунте»,-ян.
34Гьелъабуна:–ДидакӀочонгьечӀодиринсулги эбелалъулгимахщел
35Я,дирвас!мунвукӀанагӀурулбакьулъзазхъарахъалдарекӀунунебборохьгӀадин,вабацӀида гьелрихьунабуна:«КвешлъиялдатӀадквешлъи, гьездасаквешлъибугевчиясгьелкӀиязегонух бихьизабе»,-ян
36БорохьицабацӀидаабуна:–ДуцагӀумруялъго кванаралчахъабиги,чахъабиги,чахъабигидуцагьел инсухъегиэбел-инсухъегитӀадруссинаризеругищ дуцаягигьечӀищ?
37БацӀицаабунбуго:–ГьечӀоБорохьицагьесда абунбуго:–Дидакколамуннижедагьоркьоса бищунгоквешавчивугилан
38Я,дирвас!ДицадуелъикӀабквенкьуна,дуцадие бакъварабчедкьечӀо
39Я,дирвас!Дицадуечакаралъуллъимкьуна гьекъолебжогилъикӀабсиропгикьун,дуцадие гвендалдасалъимкьечӀогьекъезе
40Я,дирвас!Дицадудамалъана,тарбиякьуна, дуцадиерахчунбакӀгибухъун,дунвахчана
41Я,дирвас!ДицамунбищунлъикӀабтарбиякьун тарбиякьуна,борхатабкедргӀадинругьунгьавуна; ДуцадунгиворчӀизавуна,накӀкӀалриччана.
42Я,дирвас!дирхьулбукӀанадудехун,дуцадие хъалабазебукӀиналда,гьенивдиртушбабаздасадун вахчизе,мундиеракьулгъварилъудавукъаравчи гӀадинлъугьана;АммаБетӀергьандидагурхӀун,дур хӀилла-рекӀкӀалдасадунхвасаргьавуна.
43Я,дирвас!ДицадуелъикӀабщинабгьарана,дуца диеквешлъигирокьукълъигикьуна.Дурхъубал ишазулбецӀгьабедуе».
44ЖиндиргоимгӀалХӀайкъаридасангьебкалам рагӀидал,Наданицаабуна:«Я,диримгӀал!дудаго лъалебкъагӀидаялъдиегьабе,дирмунагьалчура, дидагӀадинмунагьгьабуравчищиввугев,мун гӀадинтӀасалъугьуневчищиввугев?
45Къабулгьаведун,диримгӀал!Гьанжедицадур рокъобхъулухъгьабила,дурчуялрацӀцӀадгьарила,
бакӀалдеваче,дицапихъкьечӀони,къотӀедун»,–ян. 47ГьелъулбетӀергьанасгъветӀалдаабунбуго:–ДуцалъедааскӀоббугебмехалъ,пихъбижичӀо,цоги бакӀалдавугебмехалъ,киндуцапихъкьелеб?
48Я,дирвас!цӀумалъулхерлъилъикӀаббуго къункърабазулгӀолохъанлъиялдаса.
49Я,дирвас!гьезбацӀидаабуна:«Чахъабаздаса рикӀкӀадчӀа,гьезулхӀуралъдуезаралгьабичӀого букӀине»,-ян.БацӀицаабуна:«ДирберазелъикӀаб жобугинчахъдадулрахьдалнакӀкӀал»,–ян.
50Я,дирвас!гьезбацӀшколалдеинетӀамуна, цӀализелъазелъунвагьезгьесдаабуна:«А,Вабе»,ян.Гьесабуна:«ДирцӀумуралдажанибчахъуги гьвеги»-ян.
51Я,дирвас!гьезхӀамастолалдааскӀобгӀодоб лъунавагьевккана,варакьулгьумералдагъоркь
гъуризе,гьебгьесултӀабигӀатбугелъул,гьевхисизе гьечӀо»,-ян
52Я,дирвас!«Дуцавасгьавуни,гьесдадурговас абе,васгӀезавуни,дурголагълъунабе»,-янабураб абитасдикъгьабуна
53Я,дирвас!лъикӀлъигьабулевчиясдалъикӀлъи дандчӀвала;Квешлъигьабулевчиясегиквешлъи ккезебугелъул,гьесгьабурабишалъулкъадаралда рекъон,ТӀадегӀанасгьесиерецӀелкьола
54Я,дирвас!ГьалрагӀабаздасатӀокӀабщибдица дудаабилеб?ЩайгурелъулТӀадегӀанасдалъала балъгоябжо,гьесдалъалабалъголъигибалъголъиги 55Гьесдуекъисасгьабила,дидагидудагигьоркьоб дивангьабила,дуравлахъалдарекъондуебецӀила» 56ЖиндиргоимгӀалХӀайкъаридасангьебкалам рагӀидал,НаданилгьебсагӀатгочвахунана, кьвагьарабгьумергӀадинлъугьана
57Гьесуллугбалгичвахун,бохдулги,бохдулги, бохдулгириххунана,чехьгибиххунана,жанисеб лагагитӀиритӀунана,гьевхвана.
58Ахиргигьевхвезавуна,жужахӀалдеана. ЖиндирговацасехӀобобухъаравчигьенивеккела. Гьедингомахсаролъуравчигьездагъорлъкквезе вуго.
59Гьалеккарабжова(щиб)нижедабатараб ХӀайкъаралъулмаргьаялъулхӀакъалъулъ,Аллагьасе реццабадиялъго.Амин,васалам.
60ГьабхроникалъугӀанаАллагьасул кумекалдалъун,тӀадегӀанлъагигьев!Амин,амин, амин.