Maori - Ecclesiasticus

UPOKO 1 1 Ko te timatanga o te whakaaro nui o Ihu, tama a Hiraka. I te mea he maha nga mea nunui kua homai ki a tatou e te ture, e nga poropiti, e etahi atu hoki i whai io ratou hikoinga, ko nga mea hoki e tika ai kia whakamoemititia a Iharaira mo te matauranga, mo te whakaaro nui; a ehara i te mea ko nga kaikorero anake kia matau, engari ko te hunga e hiahia ana ki te ako, kia whai pai ratou i te hunga o waho, ma te korero, ma te tuhituhi: ko Ihu toku tupuna, i te mea ka whakapau kaha ia ki te korero i te ture. , e te mau peropheta, e te tahi atu mau buka a to tatou mau tupuna, e ua noaa i roto i te reira te mana‘o maitai, ua umehia ia ’na iho no te papai i te tahi mea no nia i te ite e te paari; kia nui ake ai te pai o te hunga e hiahia ana ki te ako, e taunga ana ki enei mea, ki te noho i runga i te ture. Koia ahau ka tohe atu ki a koutou kia pai te korero, kia ata noho, kia murua hoki to matou whakaaro i te mea e ahua hapa ana matou i etahi kupu i whakapaua nei e matou ki te whakamaori.

Ko aua mea hoki i korerotia ki te reo Hiperu, i whakamaoritia ki te reo ke, kahore i rite te kaha i roto: ehara hoki i te mea ko enei anake, engari ko te ture ano ia, me nga poropiti, me era atu pukapuka, kahore i nohinohi te rereketanga, ina e korerohia ana i roto i to ratou ake reo. No te toru tekau ma waru hoki o nga tau i haere mai ai ahau ki Ihipa, i te wa e kingi ana a Euerekete, a ka noho ahau i reira mo etahi ra, ka kitea e ahau he pukapuka nohinohi rawa te matauranga: na reira i whakaaro ai ahau he mea tika kia uaua, kia puta te whakaaro ki te whakamaoritanga; he nui te mataara me te mohio ki taua waahi ki te whakamutu i te pukapuka, me te whakatakoto ano hoki ma ratou, i te whenua ke e pai ana ki te ako, kua rite i mua i nga tikanga ki te noho i runga i te ture. No te Ariki nga whakaaro nui katoa, kei a ia tonu ake ake.

2 Ma wai e tatau te onepu o te moana, me nga pata ua, me nga ra onamata?

3 Ko wai e kite i te tiketike o te rangi, i te whanuitanga o te whenua, i te hohonu, i te whakaaro nui?

4 No mua noa atu i nga mea katoa te whakaaro nui i hanga ai, me te matauranga o te mahara no tua whakarere.

5 Ko te kupu a te Atua, te Runga Rawa, te puna o te whakaaro nui; ko ona ara he whakahaunga mau tonu.

6 I whakakitea ki a wai te pakiaka o te whakaaro nui? ko wai ranei i mohio ki ana whakaaro mohio?

7 I whakakitea ki a wai te matauranga o te whakaaro nui? ko wai hoki i mohio ki tona nui?

8 Tera tetahi e whakaaro nui, e wehingia nuitia, ko Ihowa e noho ana i runga i tona torona.

9 Na ka hanga ia e ia, ka kite ia ia, ka taua, ringihia ana ki runga ki ana mahi katoa.

10 Kei nga kikokiko katoa ia e rite ana ki tana homaitanga, a kua hoatu ano ia e ia ki te hunga e aroha ana ki a ia.

11 Ko te wehi ki a Ihowa he honore, he kororia, he hari, he karauna koa.

12 Ma te wehi ki a Ihowa e koa ai te ngakau, e koa ana, e koa ana, e maha ana nga ra.

13 Ko te tangata e wehi ana ia Ihowa, ka pai te tukunga iho ki a ia, a ka manakohia ia i te ra o tona matenga.

14 Ko te wehi ki a Ihowa te timatanga o te whakaaro nui; 15 Kua hanga e ia he turanga mau tonu ki nga tangata, ka mau ano ia ki o ratou uri.

16 Ko te wehi ki a Ihowa te ki tonu o te whakaaro nui: a ka whakakiia e ia nga tangata ki ona hua.

17 E whakakiia ana e ia o ratou whare katoa ki nga mea ahuareka, nga whare witi ki ona hua.

18 Ko te wehi ki a Ihowa te karauna o te whakaaro nui, e tupu ai te rongo mau, me te pai o te ora; he mea homai noa enei e rua na te Atua: e whakanui ana hoki i to ratou hari te hunga e aroha ana ki a ia.

19 Ka uaina iho e te whakaaro nui te mohio me te matauranga ki te tu, ka whakanuia hoki e ia te hunga e mau ana ki a ia.

20 Ko te pakiaka o te whakaaro nui ko te wehi ki a Ihowa, ko ona manga e roa ana.

21 Ko te wehi ki a Ihowa hei pehi atu i nga hara; 22 E kore te tangata pukuriri e whakatikaia; no te mea ko te kaha o tona riri ka ngaro ia ia.

23 Ka haehae te tangata manawanui, mo tetahi wa; 24 Ka huna e ia ana kupu mo tetahi wa, a ma nga ngutu o te tini e whakaatu tona mohio.

25 Kei nga taonga o te whakaaro nui nga kupu whakarite o te matauranga: he mea whakarihariha ia te karakia pai ki te tangata hara.

26 Ki te hiahia koe ki te whakaaro nui, puritia nga whakahau, a ka homai e te Ariki ki a koe.

27 Ko te wehi hoki ki a Ihowa te whakaaro nui me te ako: ko tana e ahuareka ai ko te whakapono me te ngakau mahaki.

28 Kaua e whakapeaua ketia te wehi o Ihowa i a koe e rawakore ana; 29 Kei tinihangatia koe ki te aroaro o nga tangata, a kia tupato ki tau e korero ai.

30 Eiaha e faateitei ia oe iho, o te hi‘a oe, e te haama i nia i to aau, e na te Atua e heheu i to parau moe, e ma te tuu ia oe i raro i roto i te amuiraa ra, no te mea aore oe i haere ma te parau mau i te mǎta‘u ia Iehova, i to aau râ. ki tonu i te tinihanga.

UPOKO 2 1 E taku tama, ki te haere mai koe ki te mahi ki te Ariki, whakatapua tou wairua mo te whakamatautauranga.

2 Whakatikaia tou ngakau, kia u tonu; kaua hoki e hohoro i te wa o te raru.

3 Kia piri ki a ia, kaua hoki e mawehe atu, kia tokomaha ai koe i tou mutunga iho.

4 Ko nga mea katoa i kawea mai ki a koe kia koa; 5 Kua whakamatauria hoki te koura ki te ahi, nga tangata e manakohia ana i roto i te oumu o te kino.

6 Whakapono ki a ia, a mana koe e awhina; whakatikaia tou ara, whakawhirinaki hoki ki a ia.

7 E te hunga e wehi ana ia Ihowa, tatari ki tana mahi tohu; kaua hoki e peka ke, kei hinga.

8 E te hunga e wehi ana ki a Ihowa, whakapono ki a ia; e kore ano tou utu e taka.

9 E te hunga e wehi ana ki a Ihowa, tumanako atu ki te pai, ki te hari me te mahi tohu mau tonu.

10 Tirohia nga whakatupuranga onamata, tirohia; I whakawhirinaki ranei tetahi ki a Ihowa, a whakama ana? i mau ranei te wehi o tetahi, a whakarerea iho? ko wai ranei i whakahaweatia e ia, i karanga atu ai ki a ia?

11 Ki tonu hoki te Ariki i te aroha me te mahi tohu, he manawanui, he nui tona aroha, e muru hara, e whakaora ana i nga wa o te he.

12 Aue te mate mo te ngakau mataku, mo te ruwha ringa, me te tangata hara e rua nei nga ara!

13 Aue te mate mo te tangata ngakau horihori! kahore hoki ia e whakapono; no reira e kore ia e tiakina.

14 Aue, te mate mo koutou kua kore nei e manawanui! a ka pehea koutou ina haere mai a Ihowa ki a koutou?

15 Ko te hunga e wehi ana ia Ihowa e kore e peka ke ki tana kupu; a ko te hunga e aroha ana ki a ia ka mau ki ona ara.

16 Ko te hunga e wehi ana ki a Ihowa, ka rapu i te mea pai e manakohia ana e ia; a ko te hunga e aroha ana ki a ia ka ki i te ture.

17 Ko te hunga e wehi ana ia Ihowa ka whakapai i o ratou ngakau, ka whakaiti i o ratou wairua ki tona aroaro; 18 Ka ki, Ka taka tatou ki roto ki nga ringa o Ihowa, ehara i te ringa o te tangata: ko tona nui hoki, pera ano tana mahi tohu.

UPOKO 3 1 ¶ Whakarongo ki ahau, e aku tamariki, ki to koutou papa, mahia hoki i muri iho, kia ora ai koutou.

2 No te mea kua whakahonoretia te papa e te Ariki ki nga tamariki, kua whakapumautia ano e ia te mana o te whaea ki nga tamariki.

3 Ko te tangata e whakahonore ana i tona papa hei whakamarie mo ona hara; 4 A ko te tangata e whakahonore ana i tona whaea, ka rite ki te tangata puranga taonga.

5 Ko te tangata e whakahonore ana i tona papa, ka hari ki ana tamariki ake; a ka inoi ia, ka whakarangona ia.

6 Ko te tangata e whakahonore ana i tona papa, ka roa ona ra; a ko te tangata e rongo ana ki te Ariki, ka waiho hei whakamarie mo tona whaea.

7 Ko te tangata e wehi ana i a Ihowa, ka whakahonore ia i tona papa, ka mahi hoki ki ona matua ka pera me ona rangatira.

8 Whakahonoretia tou papa me tou whaea i te kupu, i te mahi, kia tau mai ai ki a koe te manaaki i a raua.

9 Ma te manaaki hoki o te papa ka u ai nga whare o nga tamariki; ko te kanga ia a te whaea ka hutia atu nga turanga.

10 Kei whakamanamana koe ki te tawainga o tou papa; ehara hoki i te kororia mou te tawainga o tou papa.

11 Na te kororia hoki o te tangata na te honore o tona papa; he tawainga hoki te whaea e whakama ana ki nga tamariki.

12 E taku tama, awhinatia tou papa i a ia e pakeke ana: kaua hoki ia e whakapouritia i a ia e ora ana.

13 A ki te he ana tona matauranga, tatari marie ki a ia; kaua hoki e whakahawea ki a ia ina tino kaha koe.

14 E kore hoki e warewaretia te whakaoranga o tou papa; 15 I te ra o tou mamae ka maharatia; ka rewa hoki ou hara, ano he hukapapa i te wa mahana.

16 Ko te tangata e whakarere ana i tona papa, ka rite ia ki te tangata kohukohu; a ko te tangata e whakapataritari ana i tona whaea, ka kanga ia: na te Atua.

17 E taku tama, haere i runga i te ngakau mahaki; penei ka arohaina koe e te tangata e paingia ana.

18 Ki te nui koe, ka whakaiti ano koe ia koe, a ka manakohia koe e Ihowa.

19 He tokomaha kei nga wahi tiketike, e whai ingoa ana; 20 He nui hoki te kaha o Ihowa; 21 Kaua e rapu ki nga mea e pakeke rawa ana ki a koe; 22 Engari ko te mea i whakahaua ki a koe, whakaaroa i runga i te wehi: e kore hoki e tika kia kite ou kanohi i nga mea ngaro.

23 Kaua e ngakaukore ki nga mea horihori: he maha hoki nga mea e whakakitea ana ki a koe i nga mea e mohiotia ana e te tangata.

24 He tokomaha hoki e whakapohehetia ana e to ratou whakaaro teka noa; Na te whakaaro kino i turaki i to ratou whakawa.

25 Na, ki te kahore he kanohi, ka mate koe i te marama: na kaua e kii i te matauranga kahore nei ia koe.

26 ¶ Ko te ngakau maro, ka kino i te mutunga; a ko te tangata e aroha ana ki te kino ka mate i reira.

27 Ko te ngakau maro ka pikaunga i te mamae; a ka tapiritia e te tangata kino te hara ki runga ki te hara.

28 ¶ Ka whiua te hunga whakakake, kahore he rongoa; kua whai pakiaka hoki te whakato o te kino i roto i a ia.

29 Ko te ngakau o te tangata tupato ka matau ki te kupu whakarite; ko ta te tangata whakaaro nui e hiahia ai te taringa e whakarongo ana.

30 Ka tinei te wai i te ahi mura; a hei whakamarie te atawhai mo nga hara.

31 A ko te tangata e utu ana i nga huringa pai, e mahara ana ia ki nga mea e puta mai a muri ake nei; a ki te hinga ia, ka whai okiokinga.

UPOKO 4 1 ¶ E taku tama, kaua e kaiponuhia te oranga o te ware; kaua hoki e whakaroa nga kanohi o te rawakore.

2 Kei whakapouritia te wairua hiakai; kaua hoki e whakapataritari ki te tangata ina he mate.

3 Kaua e tapiritia he mamae ki te ngakau pouri; kaua hoki e whakaroa ki te hoatu ki te rawakore.

4 Kei paopao ki te inoi a te hunga ngakau mamae; kaua hoki e whakapeaua ketia tou mata ki te rawakore.

5 Kaua e tahuri ke tou kanohi i te rawakore, kaua hoki e hoatu ki a ia tetahi take hei kanga i a koe.

6 Ki te kanga hoki ia i a koe i runga i te kawa o tona wairua, ka rangona tana inoi ki tona kaihanga.

7 Kia pai koe ki te aroha o te whakaminenga, kia piko iho tou mahunga ki te tangata nui.

8 Kei pouri koe ki te tahuri iho tou taringa ki te rawakore, a kia ata whakahoki mai ki a ia i runga i te ngakau mahaki.

9 Whakaorangia te tangata e tukinotia ana i te ringa o te kaitukino; kaua hoki e ngakaukore ina noho koe ki te whakawa.

10 Kia rite koe ki te matua ki te pani, ki te tane hoki mo tona whaea: ka rite ano koe ki te tama a te Runga Rawa, nui atu tona aroha ki a koe i to tou whaea.

11 Ka whakanuia e te whakaaro nui ana tamariki; 12 Ko te tangata e aroha ana ki a ia, e aroha ana ki te ora; a ka ki i te hari te hunga e rapu wawe ana ia ia.

13 Ko te tangata e pupuri ana i a ia, ka whiwhi ia ki te kororia; e te mau vahi atoa ta ’na e tomo ra, e haamaitai mai te Fatu.

14 Ko te hunga e mahi ana ki a ia, ka minita ki te Mea Tapu: ko te hunga hoki e aroha ana ki a ia e arohaina ana e Ihowa.

15 Ko te tangata e whai taringa ana ki a ia, ka whakawa ia mo nga tauiwi; 16 Ki te tuku te tangata ia ia ano ki a ia, ka riro ia ia; ma tona whakatupuranga ano ia e noho hei kainga.

17 I te tuatahi ka haere tahi ia me ia i nga ara kopikopiko, a ka kawe mai i te wehi me te wehi ki runga ki a ia, ka whakamamae hoki i a ia ki tana papaki, kia whakawhirinaki ra ano ia ki tona wairua, ka whakamatau hoki ia ia ki ana ture.

18 Katahi ia ka hoki ma te ara tika ki a ia, ka whakamarie i a ia, ka whakaatu hoki i ona mea ngaro ki a ia.

19 Tena ki te he ia, ka whakarerea e ia, a ka tuku ia ia hei mate mona.

20 Kia mau ki te wa pai, kia tupato ki te kino; kaua hoki e whakama ina pa ki tou wairua.

21 He whakama hoki te hara; he whakama, he kororia, he aroha noa.

22 Kaua e manako ki tetahi tangata hei he mo tou wairua, kei hinga hoki koe i te wehi o te tangata.

23 Kaua e kaiponuhia te korero, ina whai take ki te mahi pai, kaua hoki e huna tou whakaaro nui ki roto ki tona ataahua.

24 Ma te kupu hoki ka mohiotia ai te whakaaro nui, ma te ako hoki ma te kupu a te arero.

25 Kaua rawa e korero whakahe i te pono; engari kia whakama ki te he o tou kuaretanga.

26 Kei whakama koe ki te whaki i ou hara; kaua hoki e kaha te haere o te awa.

27 Kei waiho koe hei pononga ma te wairangi; kaua hoki e whakapai ki te kanohi o te tangata kaha.

28 Tohe mo te pono a mate noa, a ma Ihowa tau whawhai.

29 Kei hohoro tou arero, kei mangere hoki ki au mahi.

30 Kei rite koe ki te raiona i roto i tou whare; 31 Kaua e totoro tou ringa ki te tango mai, a kati tau utu.

UPOKO 5 1 Kaua e anga tou ngakau ki au taonga; a kaua e mea, Kua ranea ahau mo toku ora.

2 Kaua e whaia tou ngakau ake, me tou kaha, kei haere i nga ara o tou ngakau;

3 A kaua e mea, Ko wai hei whakararuraru i ahau mo aku mahi? he pono ka rapu utu a Ihowa mo tou whakapehapeha.

4 Kaua e mea, Kua hara ahau, a he aha te kino i pa mai ki ahau? he manawanui hoki a Ihowa, e kore rawa ia e tuku ia koe.

5 Mo te whakamarietanga, kaua e mataku ki te tapiri atu i te hara ki te hara; 6 A kaua e mea he nui tana mahi tohu; ka whakamarietia ia mo te maha o oku hara: no reira hoki te mahi tohu me te riri, a ka tau tona riri ki runga ki te hunga hara.

7 Kaua e whakaroa ki te tahuri ki a Ihowa, kaua hoki e whakaroa i tenei ra, i tenei ra; 8 Kaua e anga tou ngakau ki nga taonga o te he: e kore hoki e pai ki a koe i te ra o te aitua.

9 Kaua e pupuhi noa i nga hau katoa, kaua hoki e haere noa i nga huarahi katoa: ka pena hoki te tangata hara he arero rua.

10 Kia u ki tou matauranga; kia rite ano tau kupu.

11 Kia oho ki te whakarongo; kia pono hoki tou ora; a whakahokia atu he kupu ma te manawanui.

12 Ki te mea he ngakau mohio tou, whakahokia atu he kupu ki tou hoa; ki te kahore, kopania tou ringa ki tou mangai.

13 He honore, he whakama te korero: ka hinga ano te arero o te tangata.

14 Kei kiia he kaikorero korero, kaua ano tou arero e whanga ki a koe: he whakama hoki to te tahae, he kino te he ki te arero rua.

15 Kei kuware ki tetahi mea, i te mea nui, i te mea iti.

UPOKO 6 1 ¶ Ko te pai o te hoa kaua e waiho hei hoariri; no te mea ka whiwhi koe i te ingoa kino, i te whakama, i te ingoa kino: ka pena ano te tangata hara he rua nei ona arero.

2 Kei whakakake koe i runga i te whakaaro o tou ngakau; kei haehaea tou wairua, ano he kau kua marara noa atu.

3 A ka kai koe i ou rau, ka maumau nga hua, a ka waiho koe ano he rakau maroke.

4 Ka ngaro i te wairua kino te tangata i a ia, a ka meinga hei katanga ma ona hoariri.

5 Ma te reo reka ka nui ai nga hoa aroha: ma te arero whai kupu whakanui nga oha atawhai.

6 Kia mau ta koutou rongo ki te tokomaha: otiia kia kotahi te kaiwhakatakoto whakaaro mo te mano.

7 Ki te hiahia koe ki te whai hoa, whakamatauria ia i te tuatahi, kaua e hohoro ki te whakanui i a ia.

8 He hoa hoki tetahi mo tona take ake, e kore e noho i te ra e raru ai koe.

9 Tera ano tetahi hoa ka tahuri ki te mauahara, a ka hurahia e te totohe tou ingoa kino.

10 Na, ko te hoa he hoa noho ki te tepu, e kore e tu i te ra e mate ai koe.

11 Otira ka rite ia ki a koe i te wa e kake ai koe, ka maia ano ia ki au pononga.

12 Ki te whakaititia koe, ka anga ia ki a koe, ka huna hoki i tou kanohi.

13 Wehea atu koe i ou hoariri, kia tupato hoki ki ou hoa.

14 He pare kaha te hoa aroha pono: a, ko te tangata kua kite i te penei, kua kite i te taonga.

15 E kore te hoa pono e taea te tua atu: he mea utu nui ano hoki tona hiranga.

16 Ko te hoa pono he rongoa mo te ora; a ko te hunga e wehi ana ia Ihowa ka kite ia ia.

17 Ko te tangata e wehi ana ia Ihowa ka tika tana whakahoa: ko te mea hoki ia ia nei, ka pera ano tona hoa.

18 E taku tama, kohikohia te ako o tou tamarikitanga ake; 19 Haere mai ki a ia ano he kaiparau, he rui, tatari hoki ki ana hua papai: e kore hoki koe e mahi nui ki a ia, engari ka kai wawe koe i ona hua.

20 He tino kino ia ki te kuware: e kore te tangata whakaarokore e noho tonu ki a ia.

21 Ka takoto ano ia ki runga ki a ia ano he kohatu kaha o te whakamatautauranga; a ka peia atu e ia i a ia e kore e roa.

22 No te mea tei runga te whakaaro nui ki tona ingoa, e kore ano ia e kitea e te tokomaha.

23 Whakarongo, e taku tama, tahuri mai ki toku whakaaro, kaua hoki e whakakahoretia taku whakaaro; 24 Kuhua ano ou waewae ki roto ki ona mekameka, tou kaki ki tona mekameka.

25 Whakapikoa iho tou pokohiwi, amohia ia, kaua hoki e pouri ki ona here.

26 Kia whakapaua tou ngakau ki te haere ki a ia, whakapaua hoki tou kaha ki te tiaki i ona ara.

27 Rapua, rapua, a ka mohiotia ia e koe: a ka mau koe ia ia, kaua e tukua atu.

28 Hei tona mutunga hoki ka kite koe i tona okiokinga, a ka puta ke hei koa mou.

29 Ko reira ona here waewae hei pa kaha mou, ona mekameka hoki hei koroka kororia.

30 He whakapaipai koura hoki kei runga i a ia, ko ona whitiki he miro papura.

31 Ka whakakakahuria ia e koe hei koroka kororia, ka potae ano hoki i a koe hei karauna koa.

32 E taku tama, ki te pai koe, ka akona koe; 33 Ki te pai koe ki te whakarongo, ka whiwhi koe ki te matauranga; 34 E tu i roto i te huihui o nga kaumatua; a piri ki te tangata matau.

35 Kia pai ki te whakarongo ki nga kupu pai katoa; kei mawhiti atu i a koe nga kupu whakarite o te matauranga.

36 Na ki te kite koe i te tangata mahara, haere atu ki a ia, kia takahia e tou waewae nga takahanga o tona kuwaha.

37 Kia anga tou ngakau ki nga tikanga a Ihowa, me te whakaaro tonu ki ana whakahau: mana e whakau tou ngakau, e homai he matauranga ki a koe, ki ta tou i hiahia ai.

UPOKO 7 1 Kaua e mahia he kino, kei pa he kino ki a koe.

2 Mawehe atu i te hunga he, a ka mawehe atu i a koe te kino.

3 E taku tama, kaua e ruia ki runga ki nga kokorutanga o te he, kaua ano e whitu nga kokotitanga e koe.

4 Kaua e rapu i te mea nui i a Ihowa, kaua ano hoki i te kingi te torona o te kororia.

5 Kaua e whakatikaia koe ki te aroaro o Ihowa; kaua hoki e whakamanamana ki tou whakaaro nui i te aroaro o te kingi.

6 Kaua e whai ki te whakawa, kei taea e koe te tango atu i te kino; kei wehi koe i te tangata kaha, i te tutukitanga waewae i te ara o tou tika.

7 Kaua e tutu ki te tini o te pa, a ka kore koe e hinga i roto i te iwi.

8 Kaua e herea tetahi hara ki tetahi; i te mea kotahi e kore koe e kore e whiua.

9 Kaua e mea, Ka titiro mai te Atua ki te tini o aku whakahere; 10 Kaua e ngakaukore ina inoi koe, kaua hoki e mangere ki te hoatu mea rawakore.

11 Kei kataina tetahi ki te kawa o tona wairua: tera hoki tetahi e whakaiti ana, e whakakake ana.

12 Kaua e whakaaro teka ki tou teina; kaua hoki e pena ki tou hoa.

13 Kei korero teka koe: no te mea kahore i pai ona ritenga.

14 Kaua e maha nga kupu i roto i te tini o nga kaumatua; 15 Kaua e kino ki te mahi mauiui, ki te ngaki whenua i whakaritea e te Runga Rawa.

16 Kaua e taua ki roto ki te tini o te hunga hara: engari kia mahara, e kore e roa te riri.

17 Kia nui te whakaiti ia koe: no te mea he ahi, he kutukutu te utu o te hunga kino.

18 Kaua rawa e whakawhitia te hoa mo tetahi pai; ehara ano hoki i te teina pono mo te koura o Opira.

19 Kei whakarerea e koe te wahine whakaaro nui, te wahine pai, no te mea kei runga atu tona ataahua i te koura.

20 I te mea e pono ana te mahi a tau pononga, kaua e whakatupuria kinotia ki a ia, ki te kaimahi ranei e whakapaua ana ki a koe.

21 Kia aroha tou wairua ki te pononga pai, kaua hoki e kaiponuhia.

22 He kararehe ranei au? titiro ki a ratou: a ki te mea hei painga mau, puritia ki a koe.

23 He tamariki ranei au? whakaakona ratou, whakapikoa iho o ratou kaki no to ratou tamarikitanga ake.

24 He tamahine ranei au? tiakina to ratou tinana, kaua hoki e ngakau nui ki a ratou.

25 Marenatia tau tamahine, a ka mahi koe i te mea nui: otiia me hoatu ki te tangata mahara.

26 He wahine ano tau ki tau i whakaaro ai? kaua ia e whakarerea: engari kaua e tuku ia koe ki te wahine mama.

27 Whakahonoretia tou papa ma tou ngakau katoa: kei wareware hoki ki nga mamae o tou whaea.

28 Kia mahara he whanau koe na ratou; a me pehea e taea ai e koe te utu ki a ratou ta ratou i mea ai ki a koe?

29 Kia whakapaua tou wairua ki te wehi ki a Ihowa, me te wehi ano ki ana tohunga.

30 Kia whakapaua tou kaha ki te aroha ki tou kaihanga, kaua hoki e whakarerea ana minita.

31 Kia wehi ki a Ihowa, whakahonoretia te tohunga; hoatu ki a ia te wahi i whakahaua ki a koe; te mātāmua,

me te whakahere mō te he, me te whakahere o ngā pokohiwi, me te patunga tapu, me ngā mātāmua o ngā mea tapu.

32 Totoro atu hoki tou ringa ki te hunga rawakore, kia tino rite ai tau manaaki.

33 He mea homai noa kei te aroaro o nga tangata ora katoa; kaua hoki e puritia e te hunga mate.

34 Kaua e noho tahi ki te hunga e tangi ana, e tangi tahi ana me te hunga e tangi ana.

35 Kei puhoi ki te tirotiro i nga turoro: ka arohaina hoki koe.

36 Ko nga mea katoa e mauria ana e koe, maharatia te mutunga, e kore rawa koe e he.

UPOKO 8 1 ¶ Kei whawhai ki te marohirohi kei taka koe ki roto ki ona ringa.

2 Kei ngangau koe ki te tangata taonga, kei taimaha koe ia ia: he tokomaha hoki i pahuatia e te koura, a parori ke ana nga ngakau o nga kingi.

3 Kaua e ngangau ki te tangata arero ki tonu, kaua hoki e purangatia he wahie ki runga ki tana ahi.

4 Kaua e whakahi ki te tangata kino, kei tawaia ou matua.

5 Kaua e tawai ki te tangata e tahuri ke atu ana i te hara; 6 Kaua e whakanoatia te tangata ina koroheketia: kua koroheketia hoki etahi o tatou.

7 Kaua e koa ki te mate o to hoa riri nui, engari kia mahara kua mate tatou katoa.

8 Kaua e whakahawea ki te korero a te hunga whakaaro nui; 9 Kei ngaro nga korero a nga kaumatua: i akona hoki ratou e o ratou matua, ma ratou ano hoki koe e ako ki te ngakau mahara, hei whakahoki atu ki nga mea e hiahiatia ana.

10 Kei tahuna nga waro a te tangata hara, kei wera koe i te mura o tana ahi.

11 Kei whakatika i runga i te riri ki te aroaro o te tangata kino, kei whanga atu ia ki te hopu i a koe ki au kupu.

12 Kaua e whakatarewa moni ki te mea he kaha rawa atu ia koe; ki te whakatarewa koe ki a ia, kiia e ngaro.

13 Kei hira ake tou kaha ki te whakarite taumau: ki te mea hoki he kaiwhakapumau koe, me utu e koe.

14 Kaua e haere ki te whakawa ki te kaiwhakawa; no te mea ka rite ki tona kororia ta ratou whakawa mona.

15 Kaua e haere tahi i te ara me te tangata maia, kei kino ia ki a koe: ka mahi hoki ia i tana e pai ai, a ka mate tahi korua me ia i tona wairangi.

16 Kaua e whawhai ki te tangata pukuriri, kaua hoki e haere tahi me ia ki te wahi mokemoke: he horihori hoki te toto ki tana titiro; ki te kahore he awhina, ka whakataka koe e ia.

17 Kaua e ui ki te whakaarokore; e kore hoki e taea e ia te pupuri whakaaro.

18 Kaua e mahia tetahi mea huna ki te aroaro o te tangata ke; kahore hoki koe e mohio ki tana e whanau ai.

19 Kei whakapuaretia tou ngakau ki nga tangata katoa, kei tahuri mai ano ia ki a koe.

UPOKO 9 1 ¶ Kaua e hae ki te wahine o tou uma, kaua hoki e whakaakona ia ki tetahi mea kino mou.

2 Kaua e hoatu tou wairua ki te wahine, kia tu ai tona waewae ki runga ki ou rawa.

3 Kaua e tutaki ki te wahine kairau, kei taka koe ki ana rore.

4 ¶ Kaua e whakaminea ki te wahine waiata, kei mau koe i ana whakamatautau.

5 Kaua e titiro ki te kotiro, kei hinga koe i ana mea utu nui.

6 Kaua e tukua tou wairua ki nga wahine kairau, kei ngaro tou kainga tupu.

7 Kaua e titiro ki nga huarahi o te pa i tetahi taha, i tetahi taha, kaua ano e kopikopiko i tona wahi mokemoke.

8 Tahuri ke atu tou kanohi i te wahine ataahua, kaua hoki e titiro ki te ataahua o tetahi atu; he tokomaha hoki kua mamingatia e te ataahua o te wahine; na konei hoki i ngiha ai te aroha ano he kapura.

9 Kaua rawa e noho ki te wahine a te tangata ke, kaua ano e noho tahi me ia ki ou uma, kaua ano tau moni e noho tahi me ia ki te waina; kei anga atu tou ngakau ki a ia, a ka ngaro koe i tou hiahia.

10 Kaua e whakarerea te hoa tawhito; e kore hoki te mea hou e rite ki a ia: he waina hou te hoa hou; ka koroheketia, ka inumia ano e koe ka koa.

11 Kei hae ki te kororia o te tangata hara: kahore hoki koe e mohio ki tona mutunga.

12 Kaua e koa ki te mea e ahuareka ana te tangata kino; engari kia mahara e kore ratou e kore e whiua ki to ratou urupa.

13 Kia matara atu koe i te tangata whai mana ki te patu; kei ngakaukore koe ki te wehi o te mate: a ki te haere atu koe ki a ia, kaua e whakahengia, kei tangohia e ia tou wairua i naianei tonu: kia mahara kei te haere koe i roto i nga rore, kei te haere koe i runga i nga wahi parepare o te pa.

14 Te mea e taea e koe, pohewa ki tou hoa, a ka ui ki te hunga whakaaro nui.

15 Hei te hunga whakaaro nui tau korero, me au kupu katoa i runga i te ture a te Runga Rawa.

16 Kia kai tahi, kia inu tahi nga tangata tika; kia whai whakamanamana hoki i runga i te wehi ki a Ihowa.

17 Ka whakamoemititia te ringa o te kaimahi, mo te kupu ano hoki mo te kawana mohio o te iwi.

18 ¶ Ko te tangata reo whanoke ka mate i roto i tona pa; a ka kinongia te tangata hihiko noa.

UPOKO 10 1 ¶ Ma te kaiwhakawa whakaaro nui e ako tana iwi; he pai hoki te whakahaere a te tangata tupato.

2 Ko te kaiwhakawa o te iwi ake ano, ko ana rangatira; he pehea hoki te ahua o te tangata rangatira o te pa, koia tena te hunga e noho ana i reira.

3 ¶ Ko te kingi whakaarokore, ka whakangaro i tana iwi; engari ma te tupato o nga rangatira ka nohoia te pa.

4 Tei roto i te rima o Iehova te mana o te fenua, e ia tae i te tau mau ra, e tuu mai oia i te hoê taata maitai no reira.

5 Kei te ringa o te Atua te pai o te tangata; 6 Kei kino koe ki tou hoa mo nga kino katoa; kaua rawa e mahi i runga i nga mahi kino.

7 He mea whakarihariha te whakapehapeha i te aroaro o te Atua, o te tangata ano hoki te mahi kino a tetahi.

8 Na roto i te mau ohipa parau-tia ore, te mau ino, e te tao‘a i noaa mai i te haavare, ua faahuru-ê-hia te basileia i te tahi mau taata i te tahi atu.

9 He aha te whenua me te pungarehu i whakapehapeha ai? Kahore he mea kino atu i te tangata apo; no te mea i a ia e ora ana, e peia ana e ia ona whekau.

10 Ka tapahia e te rata te mate roa; ko te tangata e kingi ana inaianei ka mate apopo.

11 No te mea ka mate te tangata, ka riro ia ia nga mea ngokingoki, te kararehe, me te kutukutu.

12 Ko te timatanga o te whakapehapeha no te mea ka whakarere te tangata i te Atua, ka tahuri ke tona ngakau i tona Kaihanga.

13 Ko te whakapehapeha hoki te timatanga o te hara; 14 Kua whakataka e Ihowa nga torona o nga rangatira whakakake: kua whakaturia e ia te hunga mahaki hei whakakapi mo ratou.

15 Na te Ariki i hutia ake nga pakiaka o nga tauiwi whakakake; 16 I hurihia e te Ariki nga whenua o nga tauiwi, a huna iho e ia a taea noatia te turanga o te whenua.

17 I tangohia e ia etahi o ratou, a huna iho; 18 Ehara i te mea mo te tane te whakakake, me te riri kino mo nga whanau a te wahine.

19 He uri pono te hunga e wehi ana ki a Ihowa; he uri tinihanga te hunga e takahi ana i nga whakahau.

20 He honore ano te tino tangata i roto i nga teina; ka pena ano te hunga e wehi ana ia Ihowa ki tana titiro.

21 E haere ana te wehi ki a Ihowa i mua i te whai mana; 22 Ahakoa whai taonga, ahakoa rangatira, ahakoa rawakore, ko te wehi ki a Ihowa to ratou whakakororia.

23 E kore e tika kia whakahawea ki te rawakore whai mahara; e kore ano hoki e pai kia whakanuia te tangata hara.

24 Ka whakahonoretia nga tangata nunui, nga kaiwhakawa, me nga tangata nunui; heoi kahore he tangata o ratou e nui ake i te tangata e wehi ana ki a Ihowa.

25 Ma te pononga mahara ka mahi te hunga haere noa; 26 Kaua e whakaroa ki te mahi i tau mahi; kaua hoki e whakamanamana ki a koe ano i te wa e raru ai koe.

27 He pai ke te tangata e mahi ana, e ohaoha ana ki nga mea katoa, i te tangata e whakamanamana ana ki a ia ano, a kahore he taro.

28 E taku tama, whakakororiatia tou wairua i runga i te ngakau mahaki, kia rite ano ki tona ataahua te honore.

29 Ko wai hei whakatika i te tangata kua hara ki tona wairua ake? ko wai hoki hei whakahonore i te tangata e whakahawea ana ki tona ora ake?

30 Ka whakahonoretia te rawakore mo tona mohio; ka whakahonoretia te tangata taonga mo ana taonga.

31 Ko te tangata e whakanuia ana i te rawakoretanga, tera noa ake i nga taonga? a ko te tangata e whakahawea ana ki nga taonga, tera noa ake i te rawakore?

UPOKO 11 1 ¶ Ka hapainga e te whakaaro nui te mahunga o te iti, ka whakanohoia ki roto ki nga tangata nunui.

2 Kaua e whakapaingia te tangata mo tona ataahua; kaua ano hoki e whakarihariha ki te tangata mo te ahua o waho.

3 He iti te pi i roto i nga namu; engari ko ona hua te mea tino reka.

4 Kaua e whakamanamana ki ou kakahu, ki ou kakahu, kaua ano hoki e whakakake i a koe i te ra o te honore: he mea whakamiharo hoki nga mahi a Ihowa, he huna hoki ana mahi i roto i nga tangata.

5 He tokomaha nga kingi kua noho ki te whenua; a ko te mea kahore i whakaarohia kua mau i te karauna.

6 He tokomaha nga marohirohi kua nui te whakama; ko te tangata honore i hoatu ki nga ringa o etahi atu.

7 Kaua e whakahengia i mua i to whakamatautauranga i te pono: matua matau, muri iho ka riria.

8 Kaua e whakahoki kupu atu i te mea kahore ano koe i rongo noa; 9 Kaua e ngangau ki tetahi mea ehara nei i a koe; kaua ano e noho tahi ki te whakawa ki te hunga hara.

10 E taku tama, kaua e raweke noa ki nga mea maha: ki te nui hoki tau ngangare, e kore koe e harakore; a ki te whaia e koe, e kore koe e whiwhi, e kore ano koe e mawhiti i te rere.

11 Tera ano tetahi e mauiui ana, e ohooho ana, e hohoro tonu ana, a neke noa atu ana ki muri.

12 Tenei ano tetahi he puhoi, he mate nona ki te awhina, kahore ona kaha, ki tonu i te rawakore; heoi i titiro te kanohi o Ihowa ki a ia mo te pai, whakateiteitia ake ana ia i tona iti.

13 Na ka ara tona mahunga i te pouri; a he tokomaha i kite i miharo ki a ia.

14 Na te Ariki te pai me te pouri, te ora me te mate, te rawakore me te taonga.

15 No te Ariki te whakaaro nui, te matauranga, me te mohio ki te ture: nana te aroha me te huarahi o nga mahi pai.

16 I timata te he me te pouri i nga tangata hara: a ka tawhitotia te kino me te hunga e whakamanamana ana i roto.

17 Kei te hunga tapu te mea homai noa a Ihowa; 18 Tera te tangata ka whai taonga i tona ngakau nui, i tana kowiri, a ko te wahi tenei mona te utu mona.

19 I a ia e ki nei, Kua whai okiokinga ahau, na ka kai tonu ahau i aku taonga; heoi kahore ia e mohio ko tehea wa ka tae mai ki a ia, me waiho e ia aua mea ki etahi atu, a ka mate.

20 Kia u ki tau kawenata, kia mau ki reira, kia tawhito hoki ki tau mahi.

21 Kaua e miharo ki nga mahi a te hunga hara; engari whakawhirinaki ki a Ihowa, kia u ki tou mauiui: he mea noa hoki ki ta Ihowa titiro ohorere ake te mea i te rawakore kia whai taonga.

22 Kei te utu te hunga tika i te manaaki a Ihowa: kitea rawatia ake kua tupu tana manaaki.

23 Kaua e mea, He aha te pai o taku mahi? he aha hoki nga mea pai e riro mai i ahau a muri ake nei?

24 Kaua e ki, He nui aku, he maha hoki aku mea; a he aha te kino e pa mai ki ahau a muri ake nei?

25 I te ra pai kua wareware ki te mamae; i te ra o te mamae kahore he maharatanga ki te pai.

26 He mea ngawari hoki ki a Ihowa i te ra o te mate te utu ki te tangata kia rite ki ona ara.

27 Ma te mamae o te haora ka wareware i te tangata te ahuareka; 28 Kaua e whakawa i te manaakitanga i mua i tona matenga: ka mohiotia hoki te tangata i roto i ana tamariki.

29 Kaua tena tangata e kawea ki tou whare: he maha hoki nga reinga o te tangata tinihanga.

30 E rite ana ki te patiri e mau ana, e rongoatia ana ki te whare herehere te ngakau o te hunga whakakake; me te mea he tutei ia e whanga ana ki tou hinganga.

31 Kei te whanga hoki ia, kei te whakaputa ke i te pai hei kino, a ka whakahengia koe i nga mea e tika ana kia whakamoemititia.

32 E ngiha ana te puranga waro i te mura o te ahi: kei te whanga te tangata hara mo te toto.

33 Kia tupato ki te tangata kino; kei utaina e ia ki runga ki a koe he paraka mau tonu.

34 Whakamanuhiritia te tangata iwi ke ki roto ki tou whare, a ka whakararuraru ia ia koe, ka whakataka hoki i a koe.

UPOKO 12 1 Ka mahi koe i te pai, ka mohio koe ki tau e mahi ai; no reira ka mihia koe mo o painga.

2 Kia pai te mahi ki te tangata karakia, a ka whiwhi koe ki te utu; a ki te mea ehara i a ia, no te Runga Rawa.

3 E kore rawa e puta he pai ki te tangata e mahi tonu ana i te kino, ki te tangata ranei kahore nei e hoatu he moni.

4 Hoatu ki te tangata tika, kaua hoki e awhinatia te tangata hara.

5 Kia pai te mahi ki te tangata iti, engari kaua e hoatu ki te tangata kino: kaiponuhia tau taro, kaua hoki e hoatu ki a ia, kei taea koe e ia i tenei mea: penei ka riro i a koe te kino, ka takiruatia nga mea pai katoa e riro ia koe. mahia ki a ia.

6 E kino ana hoki te Runga Rawa ki te hunga hara, a ka utua e ia te utu ki te hunga kino, ka puritia ratou e ia mo te ra nui o to ratou whiunga.

7 Hoatu ki te tangata pai, kaua hoki e awhinatia te tangata hara.

8 E kore te hoa e mohiotia i te wa o te pai; 9 I te wa pai o te tangata ka pouri te hoa whawhai: i tona henga ka mawehe atu te hoa.

10 Kaua rawa e whakawhirinaki ki tou hoariri: he rite hoki te rino ki te waikura o tona kino.

11 Ahakoa whakaiti ia ia ia, a ka piko iho, kia tupato, kia tupato ki a ia, a ka rite koe ki a ia me te mea i horoia e koe te karaihe, a ka mohio koe kihai i tino horoia atu tona waikura.

12 Kaua ia e waiho ki tou taha; kei turakina koe e ia, ka tu ki tou wahi; kaua hoki ia e noho ki tou matau, kei whai ia ki te noho i tou nohoanga, a ka mahara koe ki aku kupu, ka werohia e koe.

13 Ko wai e tohu i te whakawai kua ngaua e te nakahi, i te tangata ranei e whakatata ana ki te kirehe mohoao?

14 Ina, ki te haere tetahi ki te tangata hara, a ka poke i a ia i ona hara, ko wai e tohu?

15 Ka noho ia ki a koe mo tetahi wa; 16 He reka te kupu a te hoariri ki ona ngutu, engari i roto i tona ngakau e whakaaro ana ia me pehea e maka ai koe ki te poka: ka tangi ona kanohi; 17 Ki te pa mai he aitua ki a koe, ka kite koe ia ia i te tuatahi; a ka mea ia ki te awhina i a koe, ka whakaititia ano koe e ia.

18 Ka ruru ia i tona mahunga, ka pakipaki i ona ringa, ka nui te muhumuhu, ka puta ke ano tona mata.

UPOKO 13 1 Ki te pa tetahi ki te ware, ka poke i aua mea; a ko te tangata e whakahoa ana ki te tangata whakakake ka rite ano ki a ia.

2 Kaua e whakataimahatia ki runga ake i tou kaha i a koe e ora ana; kaua ano e uru ki tetahi e kaha ake ana ia koe, e whai taonga ana hoki ia koe: he pehea te rite o te pata me te kohua oneone? ki te patua hoki tetahi ki tetahi, ka whati.

3 He mahi he te tangata taonga, heoi whakatuma ana ia: ka tukinotia te rawakore, me inoi ano ia.

4 Ki te whai taonga koe, ka whakamahia koe e ia: ki te kahore au mea, ka whakarerea koe e ia.

5 Ki te mea he mea tau, ka noho ia ki a koe; 6 Ki te matea hoki koe e ia, ka tinihanga ia ki a koe, ka ataata ki a koe, ka whakawhirinaki hoki ki a koe; ka korero pai ia ki a koe, ka mea, He aha tau?

7 A ka whakama koe ia ia ki ana kai, kia rua, kia toru ranei ka kumea i a koe kia maroke, a muri iho ka kata ia ki a koe, ina kite ia koe, ka whakarere i a koe, ka ruru i tona matenga ki a koe.

8 Kia tupato kei mamingatia koe, kei heke i tou hari.

9 Ki te karangatia koe e te tangata kaha, haere atu koe; 10 Kaua e tohe ki a ia, kei hoki koe; kaua e tu i tawhiti, kei wareware koe.

11 Kei rite te korero ki a ia, kei whakapono hoki ki ana kupu maha: ki te maha hoki o nga kupu ka whakamatautauria ia i a koe, ka ataata mai ano ki a koe, ka hurahia e ia ou mea ngaro.

12 Engari ka tukinotia e ia au kupu, e kore ano e tohungia koe kia tukinotia, kia maka ki te whare herehere.

13 Kia tupato, kia tupato, kei te tata hoki koe ki te whakahoroa: ka rongo koe i enei mea, maranga wawe i tou moe.

14 Arohaina a Ihowa i tou oranga katoa, me te karanga ano ki a ia mo tou whakaoranga.

15 E aroha ana nga kararehe katoa ki tana rite, e aroha ana hoki nga tangata katoa ki tona hoa tata.

16 Ka whakahuihui nga kikokiko katoa ki to ratou ahua, ka piri ano te tangata ki tona ahua.

17 He aha to te wuruhi raua ko te reme? pera ano te tangata hara me te hunga tapu.

18 He aha te whakaaetanga i waenganui i te hiena me te kuri? a he aha te rongo o te hunga taonga me te hunga rawakore?

19 Kei te kaihe mohoao te kaihe a te raiona i te koraha: ka kainga nga rawakore e te tangata taonga.

20 E kino ana te hunga whakakake ki te ngakau papaku; 21 Ko te tangata taonga ka timata te hinga, e mau ana ona hoa i te ringa o ona hoa; 22 Ia hi‘a te taata tao‘a rahi, e rave rahi to ’na tauturu: te parau ra oia i te mau mea tia ore, e te faatia ra te taata ia ’na; he pai tana korero, a kahore he wahi.

23 Ki te korero te tangata taonga, ka whakarongo puku nga tangata katoa, na, ko tana e korero ai, ka whakanuia e ratou ki nga kapua: tena ki te korero te rawakore, ka mea ratou, Ko wai tenei? a ki te hinga ia, ma ratou ia e awhina ki te turaki ia ia.

24 He pai te taonga ki te tangata kahore ona hara; he kino hoki te rawakore i te mangai o te tangata kino.

25 Ma te ngakau o te tangata e whakaputa ke tona mata, ahakoa pai, ahakoa kino: ma te koa o te ngakau ka pai ai te mata.

26 Ko te mata koa he tohu no te ngakau kua watea; a ko te kimihanga i nga kupu whakarite he mahi hoha o te ngakau.

UPOKO 14 1 Ka hari te tangata kahore nei e paheke tona mangai, a kahore e whakawiria e te tini o nga hara.

2 E ao to tei ore i faahapahia e to ’na mana‘o, e o te ore e hi‘a i to ’na tiaturiraa i te Fatu.

3 ¶ E kore te taonga e tau ma te porangi: a ka pehea te tangata hae ki te moni?

4 Ko te tangata e kohikohi ana i te he ki tona ake wairua, e whakaemi ana ia i etahi atu, he nui ano te whakapaunga o ana taonga.

5 Ko te tangata e kino ana ki a ia ano, ko wai hei pai mona? e kore ia e ahuareka ki ana taonga.

6 Kahore he mea kino atu i te tangata e hae ana ki a ia ano; a ko te utu tenei mo tona kino.

7 Ki te mahi ia i te pai, ka mahi poka noa; hei te mutunga ka whakapuakina e ia tona kino.

8 He kanohi kino to te tangata hae; e tahuri ke ana ia i tona mata, e whakahawea ana ki nga tangata.

9 ¶ E kore te kanohi o te tangata apo taonga e makona i tana wahi; a ma te hara o te tangata kino ka maroke tona wairua.

10 ¶ Ka hae te kanohi kino ki tana taro: he porangi ia ki tana tepu.

11 E taku tama, kia rite ki tau mahi te pai ki a koe, hoatu hoki ki a Ihowa tana whakahere tika.

12 Kia mahara e kore e roa te mate ka tae mai, e kore ano e whakaaturia ki a koe te kawenata o te urupa.

13 Kia pai tau mahi ki tou hoa i mua o tou matenga, totoro atu hoki tou ringa ki te mea e taea e koe, hoatu ki a ia.

14 Kaua e kaiponuhia te ra pai, kaua hoki e tukua te wahi o te hiahia pai kia hipa atu ia koe.

15 E kore ianei koe e whakarere i ou raruraru ma tetahi atu? a kia wehewehea ou mauiui ma te rota?

16 Homai, tangohia, whakatapua tou wairua; no te mea kahore he rapu kai i te urupa.

17 Ka tawhitotia nga kikokiko katoa ano he kakahu: no te mea ko te kawenata o te timatanga, Ko te mate koe mo te mate.

18 Ka rite ki nga rau matomato i runga i te rakau pururu, ka hinga etahi, ka tupu etahi; ka pera ano te whakatupuranga o te kikokiko, o te toto, ka mate tetahi, ka whanau tetahi.

19 Ka pirau nga mahi katoa, ka memeha; 20 Ka hari te tangata e whakaaro nui ana ki nga mea pai, e whakaaro ana ki nga mea tapu ma tona matauranga.

21 Ko te tangata e whakaaro ana ki ona ara i roto i tona ngakau, ka mohio ia ki ona mea ngaro.

22 Whaia ia kia rite ki te kaitawhai, whanga atu hoki ki ona ara.

23 Ko te tangata e tirotiro ana i ona matapihi me whakarongo ano ki ona tatau.

24 Ko te tangata e moe ana i te taha o tona whare, me whakau e ia he titi ki ona taha.

25 Ka whakatuturutia e ia tona teneti ki tona taha, a ka moe ki te whare i nga mea papai.

26 Ka whakanohoia e ia ana tamariki ki raro i tona piringa, ka moe ki raro i ona manga.

27 Ka hipokina ia e ia ki te werawera, a ka noho ia i roto i tona kororia.

UPOKO 15 1 Ko te tangata e wehi ana ia Ihowa ka mahi i te pai: ko te tangata hoki e matau ana ki te ture, ka whiwhi ki a ia.

2 Ka rite hoki ki te whaea ka tutaki ki a ia, ka tango i a ia ano he wahine kua marenatia ki te wahine.

3 Ka whangaia ia e ia ki te taro o te matauranga, ka hoatu ano ki te wai o te whakaaro nui kia inumia.

4 Ka mau tonu ia ki runga ki a ia, e kore ano e whakakorikoria; ka whakawhirinaki ano ki a ia, e kore ano e whakama.

5 Ka whakanuia ia e ia ki runga ake i ona hoa tata, ka puaki te mangai o tona mangai i waenganui o te whakaminenga.

6 Ka whiwhi ia i te hari me te karauna hari, a ka whakawhiwhia ia e ia ki te ingoa mau tonu.

7 E kore ia e mau ki a ia nga tangata wairangi, e kore ano te hunga hara e kite ia ia.

8 Kei tawhiti atu hoki ia i te whakapehapeha, a e kore nga tangata teka e mahara ki a ia.

9 E kore e tau te whakamoemiti i te mangai o te tangata hara, ehara hoki i te mea na Ihowa i unga mai ai.

10 Ka korerotia hoki te whakamoemiti i runga i te whakaaro nui, a ka tika ano i a Ihowa.

11 Kaua e ki, Na Ihowa ahau i hinga ai: e kore hoki e tika kia mahia e koe tana e kino ai.

12 Kaua e mea, I whakapohehetia ahau e ia; 13 E kino ana a Ihowa ki nga mea whakarihariha katoa; kahore hoki e arohaina e te hunga e wehi ana ki te Atua.

14 Nana i hanga te tangata no te timatanga, a waiho ana ia e ia ki te ringa o tana whakaaro; 15 Ki te pai koe, kia mau ki nga whakahau, kia mahia te pono e manakohia ana.

16 Kua hoatu e ia he kapura me te wai ki tou aroaro: totoro mai tou ringa ki te pai ranei koe.

17 I mua i te taata te ora e te pohe; a ki te pai ia, ka hoatu ki a ia.

18 He nui hoki te whakaaro nui o te Ariki, he pakari tona kaha, e kite ana ia i nga mea katoa; 19 Kei runga hoki i te hunga e wehi ana ia ia ona kanohi; e matau ana hoki ia ki nga mahi katoa a te tangata.

20 Kare ano ia i whakahau i te tangata ki te mahi kino; UPOKO 16 1 ¶ Kaua e hiahia ki te tini o nga tamariki huakore, kaua hoki e ahuareka ki nga tamariki kino.

2 Ahakoa ka tokomaha ratou, kaua e koa ki a ratou, ki te kore ratou e wehi ki a Ihowa.

3 Kaua e whakawhirinaki ki to ratou oranga, kaua e whakaaro ki to ratou mano: no te mea pai ake te tangata tika i te mano; he pai ke te mate urikore i te whiwhi i te hunga karakiakore.

4 Ma te tangata hoki e whai mahara ana ka ki ai te pa; 5 He maha nga mea pena kua kite nei oku kanohi, he nui atu i enei nga mea i rongo ai toku taringa.

6 Ka ngiha te ahi i roto i te whakaminenga o te hunga kino; i roto i te iwi whakakeke ka ngiha te riri.

7 Kihai ia i ata marie ki nga tangata roroa, i hinga i te kaha o to ratou kuwaretanga.

8 Kihai ano i tohungia e ia te wahi i noho ai a Rota; 9 Kihai ia i aroha ki te iwi o te whakangaromanga, i tangohia atu i o ratou hara.

10 Me nga tangata haere raro e ono rau mano, i huihui nei i runga i te pakeke oo ratou ngakau.

11 Na ki te mea he kaki maro tetahi i roto i te iwi, he mea whakamiharo ra ki te mawhiti atu ia, kahore e whiua; he kaha ia ki te muru hara, ki te whakaputa i te riri.

12 I te mea he nui tana mahi tohu, he pera ano tana ako: ka rite ki ana mahi tana whakawa mo te tangata 13 E kore te tangata hara e mawhiti me ana taonga: e kore ano te manawanui o te hunga tika e mutu.

14 Whakatakotoria he ara mo nga mahi tohu tangata katoa: ka rite hoki ki tana mahi nga mahi e kitea e ia tangata.

15 Na Ihowa i whakapakeke a Parao, kei mohio ia ki a ia: kia mohiotia ai e te ao ana mahi.

16 E itehia to ’na aroha i te mau taata atoa; a kua wehea e ia tona marama i te pouri ki te perita.

17 Kaua e ki, Ka piri ahau ki a Ihowa: e mahara mai ranei tetahi ki ahau i runga? E kore ahau e maharatia i roto i enei iwi maha: he aha hoki toku wairua i roto i nga mea hanga e kore nei e taea te tatau?

18 Nana, ka oho te rangi me te rangi o nga rangi, te hohonu, te whenua, me nga mea katoa i roto, ina tae mai ia.

19 Ka ngaueue nga maunga me nga turanga o te whenua i te wiri, i te titiro a Ihowa ki a ratou.

20 E kore tetahi ngakau e ahei te whakaaro tika ki enei mea: a ko wai e matau ki ona ara?

21 He awha e kore e kitea e te tangata: he huna hoki te nuinga o ana mahi.

22 Ma wai e whakaatu nga mahi o tona tika? ko wai ranei e kaha ki te whakamanawanui? kei tawhiti hoki tana kawenata, kei te mutunga hoki te whakamatautau mo nga mea katoa.

23 Ko te tangata whakaarokore, ka whakaaro ki nga mea tekateka noa; 24 E taku tama, whakarongo ki ahau, akona te matauranga, tirohia hoki aku kupu ki tou ngakau.

25 Ka whakapuakina e ahau te whakaako i runga i te pauna taimaha, ka ata whakaatu hoki i tona mohio.

26 No te timatanga ra ano nga mahi a Ihowa i mahia: no te wa i hanga ai aua mea e ia ona wahi.

27 Ua faanehenehe o ’na i ta ’na mau ohipa e a muri noa ’tu: e tei to ’na rima te tumu no ratou i te mau ui atoa ra: e ore ratou e mauiui, e ore e rohirohi, e ore e faaea i ta ratou ohipa.

28 E kore tetahi o ratou e arai atu i tetahi, e kore rawa ratou e tutu ki tana kupu.

29 I muri i tenei ka titiro te Ariki ki te whenua, a whakakiia ana e ia ki ana manaaki.

30 Kua hipokina e ia o reira mata ki nga mea ora katoa; ka hoki ano ratou ki reira.

UPOKO 17 1 Na Ihowa i hanga te tangata o te whenua, i whakahokia ano e ia ki reira.

2 I hoatu ano e ia ki a ratou he ra torutoru, he wa poto, me te kaha ki nga mea o roto.

3 I whitikiria ano ratou e ia ki te kaha, i hanga ano ratou e ia kia rite ki tona ahua.

4 Whakatakotoria hoki te wehi o te tangata ki runga ki nga kikokiko katoa, hoatu ana ki a ia he tikanga mo nga kararehe, mo nga manu.

5 Ua farii ratou i te faaohiparaa i te mau ohipa e pae a te Fatu, e i te ono o te vahi i horoa ’tu oia i te maramarama ia ratou, e i te hitu o te parau, te taata tatara i te mau mana‘o o te reira.

6 He whakaaro, he arero, he kanohi, he taringa, he ngakau, i hoatu e ia ki a ratou kia mohio.

7 I whakakiia ano ratou e ia ki te matauranga ki te matauranga, a whakakitea ana ki a ratou te pai, te kino.

8 I anga ano tona kanohi ki o ratou ngakau, kia whakakitea ai e ia ki a ratou te nui o ana mahi.

9 A hoatu ana ratou e ia ki te whakamanamana mo ana mahi whakamiharo ake ake, kia whakapuakina ai e ratou ana mahi i runga i te mahara.

10 Ka whakamoemiti ano te hunga whiriwhiri ki tona ingoa tapu.

11 Koia ano i homai ai e ia ki a ratou he matauranga; 12 I whakaritea e ia he kawenata mau tonu ki a ratou: i whakakitea e ia ki a ratou ana whakaritenga.

13 I kite o ratou kanohi i te nui o tona kororia, i rongo ano o ratou taringa ki tona reo kororia.

14 Na ka mea ia ki a ratou, Kia tupato ki nga mahi he katoa; a ka hoatu e ia te tikanga mo tona hoa, mo tona hoa.

15 Kei tona aroaro tonu o ratou ara, kahore hoki e ngaro i ona kanohi.

16 Te mau taata atoa mai to ’na apîraa mai â, ua roohia ïa i te ino; kihai hoki i taea e ratou te hanga ngakau kikokiko mo ratou hei kohatu.

17 I te wehewehenga hoki o nga iwi o te whenua katoa i whakaritea e ia he kawana mo nga iwi katoa; ko Iharaira ia te wahi ma Ihowa.

18 Ko tana matamua, e atawhaitia ana e ia ki te ako, e kore ano e whakarerea e ia te marama o tona aroha.

19 Na reira ko a ratou mahi katoa rite tonu ki te ra i tona aroaro, kei runga ano ona kanohi i o ratou huarahi.

20 Aore roa te hoê o ta ratou mau parau-tia ore i hunahia ia ’na, tei mua râ to ratou mau hara atoa i te aro o Iehova.

21 Heoi he aroha noa a Ihowa, i mohio ano ki tana mahi, kihai hoki i mahue, kihai i whakarerea, engari i tohungia ratou.

22 He hiri te atawhai a te tangata, a ka puritia e ia nga mahi pai a te tangata, ano ko te whatu o te kanohi, ka puta ano hoki te ripeneta ki ana tama, ki ana tamahine.

23 Muri iho ka whakatika ia ki te utu i a ratou, ka hoatu ano e ia he utu ki runga ki o ratou mahunga.

24 Otira i whakahokia e ia ki te hunga e ripeneta ana, a ka whakamarietia te hunga e manawanui ana.

25 Hoki mai ki a Ihowa, whakarerea o hara, inoi ki tona aroaro, kia iti iho te hara.

26 Hoki atu ki te Runga Rawa, tahuri mai hoki i te kino: mana hoki koe e arahi i roto i te pouri ki te marama o te ora, a ka tino kino koe ki te mea whakarihariha.

27 Ko wai hei whakawhetai ki te Runga Rawa i roto i te urupa? hei utu mo te hunga ora e whakawhetai ana?

28 Ka ngaro te whakawhetai i roto i te hunga mate, me te mea na te tangata kahore nei: e ora ana, e ora ana te ngakau, e whakamoemititia ana a Ihowa.

29 Ano te nui o te aroha o Ihowa, o to tatou Atua, me tana mahi tohu ki te hunga e tahuri atu ana ki a ia i runga i te tapu!

30 E kore hoki e taea nga mea katoa i roto i te tangata, no te mea e kore te Tama a te tangata e matemate.

31 He aha te mea marama atu i te ra? heoi e mate ana tona marama; a ka whakaaro kino nga kikokiko me nga toto.

32 E titiro ana ia ki te kaha o te wahi tiketike o te rangi; he whenua, he pungarehu nga tangata katoa.

UPOKO 18 1 Ko ia e ora tonu ana, nana i hanga nga mea katoa.

2 Ko Ihowa anake te tika, kahore ke atu, ko ia anake; 3 Ko ia te whakahaere tikanga nei mo te ao ma te kapu o tona ringa, e whakarongo ana nga mea katoa ki tana e pai ai: ko ia hoki te Kingi o nga mea katoa, ma tona kaha hei wehewehe i nga mea tapu i te mea noa.

4 Ki a wai i hoatu e ia te kaha ki te whakapuaki i ana mahi? a ko wai e kite i ana mahi nunui?

5 Ma wai e tatau te kaha o tona nui? ma wai hoki e whakakite tona aroha?

6 Na, ko nga mahi whakamiharo a Ihowa, e kore e tangohia tetahi mea, e kore ano e taea te maka atu, e kore ano e kitea te oneone.

7 Ka oti te mahi a te tangata, ka timata ia; a ka mahue ia ia, katahi ka pohehe.

8 He aha te tangata, a he aha tana e mahi ai? he aha tona pai, he aha hoki tona kino?

9 Ko te maha rawa o nga ra o te tangata he rau tau.

10 E rite ana ki te pata wai ki te moana, ki te kirikiri i te rite ki te onepu; he pera ano nga tau kotahi mano tae noa ki nga ra onamata.

11 Na reira ka manawanui te Atua ki a ratou, a ringihia ana e ia tana mahi tohu ki runga ki a ratou.

12 I kite ia, kua kite he kino to ratou mutunga; na reira i whakanuia ai e ia tona aroha.

13 He mahi tohu tangata te tangata ki tona hoa tata; kei runga ia nga kikokiko katoa te aroha o te Ariki: e riria ana e ia, e atawhai ana, e whakaako ana, e whakahoki mai ana ano he hepara i tana kahui.

14 E aroha ana ia ki te hunga e akona ana, e ata rapu ana i ana whakaritenga.

15 E taku tama, kei koha koe i au mahi pai; 16 E kore ranei te tomairangi e mimiti i te wera? he pai ake te kupu i te koha.

17 Nana, ehara ianei te kupu i te pai atu i te mea homai noa? he tangata atawhai ia raua tokorua.

18 Ka whakahi te wairangi: ka pau nga kanohi i te mea homai noa a te hunga hae.

19 Akona i mua i to korero; 20 I mua i te whakawakanga e whakamatau koe ia koe ano, a i te ra o te tirotiro ka tohungia koe.

21 Faahaehaa ia oe iho i mua i to oe ma‘i-noa-raa, e i te tau o te hara ra, a faaite i te tatarahapa.

22 Kaua tetahi mea e arai ia koe ki te whakamana i tau ki taurangi i te wa e tika ai: kaua hoki e whakaroa kia whakatikaia ra te mate.

23 I mua i te inoi, me whakapai koe i a koe; kei rite hoki ki te tangata e whakamatautau ana i te Ariki.

24 Whakaaroa te riri meake puta i te mutunga, ki te wa o te rapu utu, ina tahuri ke atu tona mata.

25 Ka makona koe, maharatia te wa o te hiakai: a ka whai taonga koe, whakaaroa te rawakore me te rawakore 26 No te ata a taea noatia te ahiahi kua puta ke te wa; 27 Ka wehi te tangata whakaaro nui i nga mea katoa; 28 E mohio ana nga tangata ngakau mohio katoa ki te whakaaro nui: a ka whakamoemititia e ia te tangata i kite ai ia ia.

29 Na, ko te hunga matau ki nga kupu ka mohio ratou, a he pai nga kupu whakarite i korero ai ratou.

30 Kei whai i ou hiahia, engari kaiponuhia ou hiahia.

31 Ki te hoatu e koe ki tou wairua nga hiahia e paingia ana e ia, ka meinga koe e ia hei katanga ma ou hoariri e whakahi nei ki a koe.

32 Kaua e ngakau nui ki te ngakau nui, kaua ano e herea ki nga utu mo tena.

33 Kei rawakoretia koe, i te hakari ki te taonga tarewa, te mea kahore he mea i roto i tau putea: ka whanga hoki koe kia mate koe, a ka korerotia.

UPOKO 19 1 ¶ Ko te tangata mahi kua haurangi, e kore e whai taonga: ko te tangata e whakahawea ana ki nga mea ririki, ka hinga.

2 Ma te waina, ma nga wahine, ka he nga tangata mahara: a ko te tangata e piri ana ki nga wahine kairau, ka whakahihi.

3 Ka riro ano ia i te huhu, i te kutukutu, a ka riro atu te tangata maia.

4 ¶ Ko te tangata kaika ki te hoatu korero he ngakau mama; a ko te tangata e hara ana, ka hara ia ki tona wairua ake.

5 Ko te tangata e koa ana ki te kino, ka tau te he ki a ia; 6 Ko te tangata e ahei ana te whakahaere i tona arero ka ora i te whawhai; a ko te tangata e kino ana ki te korero ka iti iho te kino.

7 Kaua e korerotia ki tetahi atu nga mea i korerotia ki a koe, kei kino rawa koe.

8 Ki te hoa, ki te hoa whawhai ranei, kaua e korero ki nga oranga o etahi atu; a ki te taea e koe te kore e he, kaua e whakaaturia.

9 I rongo hoki ia, i titiro ki a koe, a ka taka mai te wa ka kino ia ki a koe.

10 Ki te rongo koe i tetahi kupu, kia mate tahi me koe; kia maia, e kore koe e pakaru.

11 E whakamamae ana te whakaarokore i te kupu, ano he wahine e whanau ana.

12 E rite ana ki te pere e tu nei ki te huha o te tangata te kupu i roto i te kopu o te wairangi.

13 Tohua atu te hoa, penei pea kahore i mahia e ia: a ki te mea kua mahia e ia ka kore e mahia e ia.

14 Akona atu tou hoa; tera pea kahore i korerotia e ia; 15 Ka whakatupatoria te hoa; 16 Tera tetahi e hee ana korero, kahore i roto i tona ngakau; ko wai te tangata i hara ki tona arero?

17 A a‘o atu i to taata-tupu i mua i te haamǎta‘uraa ia ’na; kaua hoki e riri, whakapuaretia te ture a te Runga Rawa.

18 Ko te wehi ki a Ihowa te tuatahi e manakohia ai ia, a ka whiwhi te whakaaro nui ki tona aroha.

19 Ko te matauranga ki nga ture a te Ariki ko te whakaakoranga o te ora: ko te hunga hoki e mea ana i nga mea e paingia ana e ia, ka whiwhi ratou ki nga hua o te rakau o te matekore.

20 Ko te wehi ki a Ihowa te whakaaro nui katoa; i runga ano i nga whakaaro nui katoa te mahi o te ture, me te mohio ki tona mana katoa.

21 Ki te mea te pononga ki tona ariki, E kore ahau e mea i tau e pai ai; ahakoa i muri iho ka mahia e ia, ka riri ki te kai whangai.

22 Ko te matauranga ki te kino, ehara i te whakaaro nui; 23 He kino tena, he mea whakarihariha ano; he whakaarokore ano te kuware.

24 Ko te tangata he iti nei ona whakaaro, he wehi ki te Atua, pai ake ia i te tangata he maha ona whakaaro, i takahi hoki i te ture a te Runga Rawa.

25 He tinihanga nui tenei, a kahore he tika; a tera ano tetahi e peka ke ana ki te whakaatu i te whakawa; tera ano te tangata whakaaro nui hei whakatika i te whakawakanga.

26 He tangata kino tera, tuohu iho tona mahunga; ko roto ia ki tonu i te tinihanga.

27 Maku iho tona mata ki raro, me te mea kahore ia i rongo;

28 A ki te kore e taea e ia te hara, ka tupono ka mahia e ia te kino.

29 Ma tona kanohi ka mohiotia ai te tangata; 30 Ki te kakahu o te tangata, ki te nui o te kata, ki te haere, hei whakaatu he aha ia.

UPOKO 20 1 ¶ Tenei ano tetahi he e kore nei e tau te whakatupehupehu, kei te mamu ano te arero o tetahi, he tangata whakaaro nui ano ia.

2 He pai ke te riria i te riri puku; 3 Ano te pai, ina riria koe, kia ripeneta koe! no te mea ka mawhiti koe i te hara o te ngakau.

4 Ka rite ki te hiahia o te unaka ki te whakaheke i te wahine; ka pera ano te tangata e whakahaere kino ana i te whakawa.

5 Tera tetahi e noho puku ana, ka kitea he mohio; 6 Ka whakarongo puku tetahi, kahore hoki ana kupu whakahoki: ko etahi whakarongo puku, ka mohio hoki ki tona taima.

7 Ka whakarongo puku te tangata whakaaro nui kia kite ra ano ia i te wa: tena ko te tangata korero, ko te wairangi, kahore e whai taima.

8 Ko te tangata he maha nga kupu ka whakarihariha; a ko te tangata e whai mana ana ka kinongia.

9 Tera te tangata hara e mahi pai ana i nga mea kino; tera ano te hua ka riro hei mate.

10 Tera ano te mea homai noa e kore koe e whai pai; he mea homai ano kia rua nga utu.

11 He whakaitinga mo te kororia; a tera tetahi e ara ake ana tona mahunga i te iti.

12 Tera te tangata e hoko he nui ki te mea iti, ae whitu nga whakautu.

13 ¶ Ma te tangata whakaaro nui e arohaina ia ki ana kupu; 14 E kore te mea homai noa a te wairangi e whai pai ki a koe i te mea kei a koe ano; kaua ano i te hae mo te mea e matea ana e ia: e titiro ana hoki ia kia maha nga mea e riro mai i te kotahi.

15 He iti tana e homai ai, he nui tana tawai; ka puaki tona mangai ano he kaikaranga; i tenei ra e whakatarewa moni ana ia, a apopo ka tono moni ano: e kinongia ana tena e te Atua, e te tangata.

16 E ki ana te wairangi, Kahore oku hoa, kahore aku whakawhetai mo aku mahi pai katoa; 17 Ano te tini, te tini o ona katatanga! no te mea kare ia i tino mohio he aha tana e mau ai; a kotahi tonu ki a ia me te mea kahore i riro ia ia.

18 Ko te paheketanga ki te papa kohatu he pai ke atu i te paheketanga a te arero: penei ka hohoro te hinga o te hunga kino.

19 He korero horihori kei te mangai o te hunga whakaarokore.

20 Ka whakakahoretia te kupu whakaaro nui i te mea e puta mai ana i te mangai o te wairangi; e kore hoki e korerotia e ia i te wa e tika ai.

21 Tera tetahi i arai mai i te kore o te he;

22 Tera tetahi e whakangaro ana i tona wairua ki te whakama, a ki te whakapai ki te tangata ka taka iho ano ia.

23 He korero whakama tenei ki tona hoa, hei hoariri noa iho mona.

24 He ira poke te teka i roto i te tangata; 25 He pai ke te tahae i te tangata i matau ki te teka; 26 He mea whakama te tikanga o te tangata teka, kei a ia tonu tona whakama.

27 Ka whakanuia e te tangata whakaaro nui ana kupu; 28 Ko te tangata e ngaki ana i tona oneone ka whakanuia tona puranga: ko te tangata hoki e pai ana ki nga tangata nunui, ka murua tona he.

29 He mea whakamatapo nga kanohi o te hunga whakaaro nui i nga hakari, i nga ohaoha, e kokopitia ana tona mangai, kei riria tona he.

30 Ko te whakaaro nui kua huna, me te taonga ki te rongoa, he aha te pai o raua tokorua?

31 ¶ He pai ke te tangata e huna ana i tona wairangi i te tangata e huna ana i tona whakaaro nui.

32 E mea maitai a‘e te faaoroma‘i i roto i te imiraa i te Fatu i te taata e arata‘i ore i to’na oraraa.

UPOKO 21 1 E taku tama, kua hara ranei koe? kati ano, engari inoi mo ou hara o mua.

2 Rere atu i te hara, ano kei te mata o te nakahi: ki te whakatata atu hoki koe ki reira, ka ngau ia i a koe; 3 Ko nga kino katoa rite tonu ki te hoari matarua; ko nga patunga e kore e taea te rongoa.

4 Ma te whakawehi, e mahi i te kino, ka maumauria te taonga: ka pena ano te whare o te hunga whakakake.

5 ¶ He inoi na te mangai o te rawakore ki nga taringa o te Atua, ka hohoro ano te tae mai o tana whakawa.

6 Ko te tangata e kino ana ki te riria, kei te ara o te hunga hara: ko te tangata ia e wehi ana ki a Ihowa, ka ripeneta i roto i tona ngakau.

7 Ko te tangata pukoro e mohiotia ana i tawhiti, i te tata; ko te tangata matau ia ka mohio ki te paheketanga.

8 Ko te tangata e hanga ana i tona whare ki te moni a etahi, ka rite ki te kohikohi kohatu mona mo tona tanumanga.

9 Ko te huihuinga o te hunga kino, ano he muka kua oti te whakakopa; ko to ratou mutunga, he mura ahi, ki te whakangaro ia ratou.

10 Ko te ara o te hunga hara he mea whakapaipai ki te kamaka, ko tona mutunga ia ko te rua o te reinga.

11 Ko te tangata e pupuri ana i te ture a Ihowa, ka whiwhi ki te matauranga; 12 E kore te tangata whakaaro nui e whakaakona: tena ko te whakaaro nui e whakanui ana i te kawa.

13 Ko te matauranga o te tangata whakaaro nui ka rite ki te waipuke; 14 Ko nga wahi o roto o te wairangi rite tonu ki te oko pakaru; 15 Ki te rongo te tangata matau ki te kupu mohio, me whakapai e ia, a ka tapiritia atu: tena ka rongo te kuware, ka riri ki tana titiro, a ka maka atu ki muri i tona tuara.

16 ¶ Hei taimaha te korero a te wairangi i te ara;

17 Ka ui ratou ki te mangai o te tangata whakaaro nui i roto i te whakaminenga, a ka whakaaroaro ratou ki ana kupu i roto io ratou ngakau.

18 ¶ He pera i te whare kua pakaru, te whakaaro nui ki te wairangi: ko te matauranga o te hunga whakaarokore, koia ano kei te korero kahore nei ona mahara.

19 Ko te ako ki nga kuware, rite tonu ia ki te mekameka i runga i nga waewae, ki te mekameka i te ringa matau.

20 Ko te reo o te wairangi ka whakanuia e ia hei kata; ko te tangata whakaaro nui ia he iti nei te kata.

21 Ki te tangata whakaaro nui te ako hei whakapaipai koura, he poroporo hoki i tona ringa matau.

22 ¶ Kei te hohoro te waewae o te kuware ki te whare o tona hoa: tena ko te tangata matau, ka whakama ki a ia.

23 Ka kuhu te wairangi ki te kuwaha o te whare: tena ko te tangata e atawhaitia ana ka tu i waho.

24 ¶ He he ma te tangata te whakarongo i te kuwaha: tena ko te tangata whakaaro nui ka mamae tahi me te whakama.

25 Ko nga ngutu o nga kaikorero e korero ana i nga mea ehara nei ia ratou: ko nga kupu ia a te hunga matau ka paunatia ki te pauna.

26 Kei o ratou mangai te ngakau o nga wairangi; kei o ratou ngakau ia te mangai o te hunga whakaaro nui.

27 Ki te kanga te tangata karakiakore ia Hatana, ka kanga e ia tona wairua ake.

28 ¶ Ko te tangata kawekawe korero, whakapoke ana i tona wairua, ka kinongia i nga wahi katoa e noho ai ia.

UPOKO 22 1 ¶ Ko te tangata mangere ka rite ki te kohatu paru; 2 Ka rite te tangata mangere ki te paru o te puranga paru: ko nga tangata katoa e hapai ake ana ka ruru tona ringa.

3 Ko te tangata whakatupu kino, ka whakaititia e ia tona papa i whanau ai ia: ka whanau he kotiro whakaarokore ma tana mate.

4 Ko te kotiro whakaaro nui ka whai taonga tana tane; 5 Ko te tangata maia e whakaiti ana i tona papa raua ko tana tahu, heoi ka whakahawea ki a ia.

6 E rite ana te korero nohinohi ki te waiata tangi; 7 Ko te tangata e whakaako ana i te wairangi, ko tona rite kei te kaiponuhia i te maramara rihi; 8 Ko te tangata e korero ana i nga korero ki te wairangi, e korero ana ki te tangata e moe ana: ka korerotia e ia tana korero, ka mea ia, He aha te mea ra?

9 Ki te tika te noho a nga tamariki, a ka whai rawa, ka hipokina e ratou te kino o o ratou matua.

10 Ko nga tamariki ia, i a ratou e whakakake ana, i te whakahawea, i te kore e atawhaitia, ka whakapokea te rangatira o o ratou whanaunga.

11 E tangi ki te hunga mate: kua ngaro hoki te marama ki a ia: me tangi ano hoki te kuware ki te kore matauranga: kia iti te tangi mo te hunga mate, kei te okioki hoki ia: engari ko te oranga o te wairangi he kino atu i te mate.

12 E whitu nga ra e tangi ai te tangata mo te tupapaku; engari mo te wairangi, mo te tangata karakiakore i nga ra katoa e ora ai ia.

13 Kaua e nui te korero ki te wairangi, kaua hoki e haere atu ki te tangata kahore ona mahara: kia tupato ki a ia, kei raruraru koe, kei poke koe i ana tangata wairangi: mawehe atu i a ia, a ka whai okiokinga koe, e kore ano koe e poke. ka raruraru i te haurangi.

14 He aha te mea taimaha atu i te mata? ko wai hoki tona ingoa, engari he wairangi?

15 He ngawari ake te waha i te kirikiri, i te tote, i te puranga rino i te tangata kahore ona mahara.

16 Ka rite ki te rakau kua oti te takai ki roto i te whare, e kore e taea te weriweri: ka pera ano te ngakau i u nei ki te whakaaro mohio, ka wehi tonu.

17 ¶ Ko te ngakau kua oti te whakaaro ki te matauranga, he rite ki te paninga ataahua ki te pakitara o te taiwhanga.

18 Ko te hunga e tu ana i runga i te wahi tiketike, e kore e tu ki te hau: waihoki ko te ngakau mataku ki te whakaaro o te kuware e kore e tu ki tetahi mataku.

19 Ko te tangata e patuki ana i te kanohi, ka heke ano nga roimata: ma te tangata e wero ana te ngakau hei whakaatu i tona mohio.

20 Ko te tangata e maka ana i te kohatu ki nga manu, ka marara atu ia ia; 21 Ahakoa ka unuhia e koe te hoari ki tou hoa, kaua e ngakaukore: no te mea tera pea e hoki mai te manako.

22 Ki te puaki tou mangai ki tou hoa, kaua e wehi; tera ano hoki he houhanga rongo: haunga ia te tawai, te whakapehapeha, te whaki korero ngaro, te patunga tinihanga: ma enei mea hoki ka mawehe atu ai nga hoa katoa.

23 Kia pono ki tou hoa i roto i tona rawakoretanga, kia hari ai koe ki a ia e kake nei; : e kore ano te tangata taonga e wairangi ana kia whakamiharotia.

24 Ka rite ki te kohu me te paowa o te oumu e haere ana i mua o te ahi; he kohukohu ki mua i te toto.

25 E kore ahau e whakama ki te tiaki i te hoa; e kore ano ahau e huna i a ia.

26 Ki te pa tetahi he ki ahau, ka tupato nga tangata katoa e rongo ana ki a ia.

27 Ma wai e whakatakoto he kaitiaki mo toku mangai, hei hiri he whakaaro nui ki oku ngutu, kei hinga ohorere ahau ki a ratou, kei ngaro toku arero i ahau?

UPOKO 23 1 E te Ariki, e te Matua, e te Kawana o toku ora katoa, kaua ahau e waiho ki o ratou whakaaro, kei taka ahau i a ratou.

2 Ma wai e whakatakoto he whiu ki runga ki oku whakaaro, me te ako o te whakaaro nui ki runga ki toku ngakau? kei tohungia ahau e ratou mo oku pohehe, kei pahemo atu hoki oku hara.

3 Kei nui haere oku kuware, a ka rahi oku hara ki te whakangaromanga, a ka hinga ahau ki te aroaro o oku hoariri, a ka hari toku hoariri ki ahau, kei tawhiti atu nei i tau mahi tohu.

4 E te Ariki, e te Matua, e te Atua o toku ora, kaua e whakakake toku kanohi, engari kia whakakake te ngakau i au pononga.

5 Tahuri ke atu i ahau nga tumanako horihori me te hiahia, a mau e pupuri te tangata e hiahia tonu ana kia mahi ki a koe.

6 Kei mau ahau i te apo o te kopu, o te hiahia ranei o te kikokiko; kaua hoki tau pononga e homai ki ahau e whakakake ana te ngakau.

7 Whakarongo, e aku tamariki, ki te whakatupato a te mangai: ko te tangata e pupuri ana, e kore rawa e mau i ona ngutu.

8 Ka mahue iho te tangata hara i runga i tona poauau: ka hinga te tangata korero kino me te hunga whakakake.

9 Kei anga tou mangai ki te oati; kaua ano koe e whakahua i te ingoa o te Mea Tapu.

10 Ka rite hoki ki te pononga i whiua tonu nei, kahore ona tohu puru; 11 Ko te tangata he nui te oati, ka ki ia i te kino, e kore ano te mate uruta e riro atu i tona whare a ake ake: ki te hara ia, ka mau ano tona hara ki a ia: a ki te kore e whakina e ia tona hara, ka rua ana mahi he; ki te oati noa ia, e kore e kore tona hara; engari ka ki tona whare i nga aitua.

12 He kupu kua oti te whakakakahu ki te mate: ma te Atua e homai kia kaua e kitea ki te kainga o Hakopa; no te mea ka matara atu enei mea katoa i te hunga tapu, e kore ano e okeoke i roto i o ratou hara.

13 Kei whakamahia tou mangai ki te oati, kei roto hoki te kupu o te hara.

14 Kia mahara ki tou papa me tou whaea, ina noho koe i waenganui i nga tangata nunui. Kei wareware koe i to ratou aroaro, a ka wairangi koe, me i kahore koe i whanau, a ka kanga e ratou te ra i whanau ai koe.

15 Ko te tangata kua matau ki nga kupu whanoke, e kore rawa ia e whakatikatika i nga ra katoa o tona oranga.

16 E piti huru taata e faarahi i te hara, e te toru ra, e riri mai ïa: te mana‘o veavea mai te auahi ama ra, e ore roa e tineia e e pau roa: e ore roa te taata faaturi i roto i to ’na tino e faaea e ia tutui i te auahi. ahi.

17 He reka nga taro katoa ki te wahine kairau: e kore e mahue ia ia a mate noa.

18 Ko te tangata ka whakataka i te marena, ka mea i roto i tona ngakau, Ko wai e kite ana i ahau? Kua karapotia ahau e te pouri, kua taupokina ahau e nga pakitara, heoi kahore he tinana e kite mai i ahau; he aha taku e wehi ai? e kore te Runga Rawa e mahara ki oku hara.

19 Ko taua tangata anake te wehi i nga kanohi o te tangata, a kahore e mohio ko nga kanohi o Ihowa e tekau mano noa atu te marama atu i to te ra, e titiro ana ki nga ara katoa o te tangata, e whakaaro ana ki nga wahi ngaro.

20 Ua ite oia i te mau mea atoa i mua i te hamaniraahia; he pera ano i muri i to ratou tino tika, ka titiro ia ki a ratou katoa.

21 Ka whiua tenei tangata ki nga waharoa o te pa, a ka mau ki te wahi e kore ai ia e mahara.

22 Na ka pera ano te wahine i whakarere i tana tane, a ka mau mai i te tangata mona te kainga.

23 I te tuatahi, he takahi tana i te ture a te Runga Rawa; tuarua, kua he ia ki tana tane ake; a tuatoru, kua puremu, kua whanau tamariki i te tangata ke.

24 Ka kawea mai ia ki roto ki te whakaminenga, ka rapua hoki he utu mo ana tamariki.

25 E kore ana tamariki e whai pakiaka, e kore ano ona manga e whai hua.

26 Ka waiho e ia tona maharatanga hei kanga, e kore ano tona ingoa kino e horoia atu.

27 Na ka mohio te hunga e toe ana, kahore he mea pai atu i te wehi ki a Ihowa, kahore he mea reka atu i te whakarongo ki nga whakahau a Ihowa.

28 He whakakororia nui te whai i te Ariki, he roa hoki nga ra o te wa e manako ai ia.

UPOKO 24 1 Ka whakamoemiti te whakaaro nui ki a ia ano, ka whakamanamana i waenganui i tona iwi.

2 Ka puaki te mangai i roto i te whakaminenga o te Runga Rawa: ka hari ia i mua i tona kaha.

3 I puta mai ahau i roto i te mangai o te Runga Rawa, a taupokina ana e ahau te whenua ano he kapua.

4 I noho ahau ki nga wahi tiketike, a kei te pou kapua toku torona.

5 Ko ahau anake i taiawhio i te taiawhio o te rangi, i haereere ano i te takere o te rire.

6 I roto i nga ngaru o te moana, i te whenua katoa, i roto i nga iwi katoa, i nga iwi katoa, i whiwhi ahau ki te kainga.

7 Na enei mea katoa i rapu ahau i te okiokinga: ka noho ahau ki to wai kainga tupu?

8 Na, kua homai te ture ki ahau e te Kaihanga o nga mea katoa, a nana ahau i whakatu i toku tapenakara, kua mea, Hei roto i a Hakopa tou nohoanga, hei kainga tupu mo Iharaira.

9 I hanga ahau e ia no te timatanga ra ano o te ao, a e kore ahau e ngaro.

10 I mahi ano ahau ki tona aroaro i roto i te tapenakara tapu; a ka tu ahau ki Hiona.

11 I roto ano i te pa aroha, i meinga ahau e ia kia okioki: i Hiruharama hoki toku kaha.

12 Na ka whai pakiaka ahau i roto i te iwi honore, i to Ihowa wahi tupu.

13 I rite ahau ki te hita i Repanona, i rite ahau ki te kauri i runga i nga maunga o Heremona.

14 I whakanuia ahau ki te rite ki te nikau i Enekara, ki te rakau rohi i Heriko, ki te oriwa ataahua i te mara ataahua; 15 I hoatu e ahau he kakara reka, ano he hinamona, he aspalatus, he kakara pai ano i puta mai i ahau, ano he maira pai, he karapanuma, he onika, he taaka reka, me te whakakakara parakihe i roto i te tapenakara.

16 Rite tonu ki te terepetine kua toro atu ahau i oku manga, a ko oku manga he manga o te honore, o te ataahua.

17 Rite tonu ki te waina te whakaputanga ake o toku kakara pai, ko oku puawai ko nga hua o te honore, o nga taonga.

18 Ko ahau te whaea o te aroha, o te wehi, o te matauranga, o te tumanako tapu: na reira ahau i mau tonu ai, kua hoatu ahau ki aku tamariki katoa kua huaina ki a ia.

19 Haere mai ki ahau, e te hunga katoa e hiahia ana ki ahau, kia makona koutou i aku hua.

20 He reka atu hoki toku maharahara i te honi, toku kainga tupu i te honikoma.

21 Ko te hunga e kai ana i ahau ka hiakai ano ratou; ko te hunga e inu ana i ahau ka matewai ano.

22 Ko te tangata e rongo ki ahau, e kore rawa e whakama; 23 Ko enei mea katoa he pukapuka o te kawenata a te Runga Rawa, ko te ture i whakahaua e Mohi hei taonga tuku iho mo nga whakaminenga o Hakopa.

24 Kei ngakaukore ki te kaha i roto i te Ariki; kia whakau ai ia i a koutou, me awhi ki a ia: no te mea ko te Ariki Kaha Rawa te Atua anake, kahore atu hoki he Kaiwhakaora, ko ia anake.

25 Ua faaî oia i te mau mea atoa i to ’na ra paari, mai ia Pisona e mai ia Tigris i te tau o te mau huero apî ra.

26 I whakanuia e ia te matauranga kia rite ki Uparati, ki Horano i te wa o te kotinga.

27 E whakakitea ana e ia te ako o te matauranga hei marama, ano ko Kiona i te wa o te waina.

28 Kihai te tangata tuatahi i tino mohio ki a ia; 29 No te mea ko ona whakaaro nui atu i te moana, a ko ona whakaaro he hohonu rawa atu i te rire nui.

30 I puta mai ahau ano he awa i te awa, ano he awakeri ki roto ki te kari.

31 I mea ahau, Maku e whakamakuku taku kari pai, kia maha ano hoki te whakamakuku i taku moenga kari: na, kua meinga toku awa hei awa, toku awa hei moana.

32 Ka whiti ano ahau i te whakaakoranga ano ko te ata, ka unga atu ano e ahau tona marama ki tawhiti.

33 Ka ringihia ano e ahau te ako hei poropititanga, ka waiho ma nga whakatupuranga katoa ake ake.

34 Nana, ehara i te mea ko ahau anake taku i mahi, engari mo te hunga katoa e rapu ana i te whakaaro nui.

UPOKO 25 1 E toru nga mea i whakapaipaitia ai ahau, i tu ataahua atu ai i te aroaro o te Atua, o nga tangata ano: ko te kotahitanga o nga tuakana, o nga tuakana, o te aroha ki nga hoa tata, o te tane me te wahine e whakaaro tahi ana.

2 E toru nga tu tangata e kinongia ana e toku ngakau, a he nui toku he ki to ratou oranga: he rawakore whakakake, he tangata whai taonga he teka, he koroheke puremu e puremu ana.

3 Ki te kahore he mea i mau i a koe i tou taitamarikitanga, ma te aha ka kitea e koe i tou taitamarikitanga?

4 Ano te pai o te whakawa mo te hina, me te mohio o nga kaumatua ki te whakaaro!

5 Ano te pai o te whakaaro nui o nga kaumatua, me te mohio me te whakaaro ki nga tangata whai ingoa!

6 He nui te matauranga hei karauna mo nga kaumatua; ko te wehi ki te Atua to ratou kororia.

7 E iwa nga mea i kiia e ahau he hari i roto i toku ngakau, me te whakatekau ka korerotia e toku arero: Ko te tangata e koa ana ki ana tamariki; me te tangata e ora ana kia kite i te hinganga o tona hoa riri.

8 Ka pai te tangata e noho tahi ana me te wahine mohio, kahore nei i paheke tona arero, kahore ano i mahi ki te tangata he nui ke atu tona tikanga i a ia.

9 Ka pai te tangata i kite i te mahara, me te tangata e korero ana ki nga taringa o te hunga e rongo ana.

10 Ano te nui o te tangata kua kite i te whakaaro nui! heoi kahore he mea ke atu i te tangata e wehi ana ki a Ihowa.

11 Engari ko te aroha o te Ariki nui atu i nga mea katoa hei whakamarama: ko te tangata e pupuri ana, ka whakaritea ki te aha?

12 Ko te wehi ki a Ihowa te timatanga o tona aroha: ko te whakapono te timatanga o te awhi ki a ia.

13 Homai ki ahau tetahi mate, engari ko te mate o te ngakau; 14 Me nga mate katoa, engari ko te mate a te hunga e kino ana ki ahau; 15 Kahore he mahunga i runga ake i te mahunga o te nakahi; kahore hoki he riri e nui ake i te riri o te hoa riri.

16 He pai ke ki ahau te noho tahi me te raiona me te tarakona i te noho tahi me te wahine kino.

17 Ka puta ke te kino o te wahine i tona mata, ka whakapouritia tona mata ano he kakahu taratara.

18 Me noho ano tana tane ki ona hoa tata; a ka rongo, ka aue, tiwerawera.

19 He iti rawa nga kino katoa ki nga kino o te wahine: kia tau iho ki runga ki a ia te wahi o te tangata hara.

20 ¶ Ka rite ki te pikinga i te kirikiri ka tau ki nga waewae o nga koroheke, he pera ano te wahine ki te tangata ata noho.

21 Kei tutuki koe ki te ataahua o te wahine, kaua ano hoki e hiahia ki te ahuareka o te wahine.

22 Ko te wahine, ki te tiaki ia i tana tane, ka ki tonu ia i te riri, i te whakatoi, i te tawai.

23 ¶ Ka marere te maia o te wahine kino, ka whakapouri i te mata, ka maru te ngakau: ko te wahine kahore nei e whakamarie i tana tane i te mamae, ka ngoikore nga ringa me nga turi ngoikore.

24 No te wahine te timatanga o te hara, nana hoki tatou katoa i mate ai.

25 Kaua e hoatu he rerenga wai; kaua ano hoki te wahine kino e haere ki waho.

26 Ki te kahore ia e haere, e pera me tau i pai ai ki a ia, tapahia i tou kikokiko, ka hoatu he pukapuka whakarere ki a ia, ka tuku ai kia haere.

UPOKO 26 1 Ka hari te tangata he wahine nei tona he: ka takiruatia hoki te maha o ona ra.

2 ¶ Ko te wahine whai tikanga ka koa tana tane, ka ata tutuki ano i a ia nga tau e ora ai ia.

3 He wahine pai te wahi pai, e hoatu ana hei wahi ma te hunga e wehi ana ki a Ihowa.

4 Ahakoa whai taonga te tangata, ahakoa rawakore, ki te pai tona ngakau ki te Ariki, kia hari i nga wa katoa i runga i te mata koa.

5 E toru nga mea e wehi ai toku ngakau; a i te tuawha i tino wehi ahau: i te ngautuara o te pa, i te huihuinga o te

ope tutu, i te whakapae teka: kino atu enei katoa i te mate.

6 Ko te pouri ia o te ngakau, o te pouri, ko te wahine e hae ana ki tetahi atu wahine, he whiunga na te arero e korerorero ana ki nga tangata katoa.

7 ¶ Ko te wahine kino he ioka e whakangaueuetia ana: ko te tangata e pupuri ana ia ia ka rite ki te pupuri i te kopiona.

8 He wahine haurangi, he kopikopiko, he nui te riri e puta mai ana; e kore ano e hipokina e ia tona whakama.

9 ¶ Ka mohiotia te moepuku o te wahine i te mea e whakakake ana ona kanohi, me ona kamo.

10 Ki te mea he whakama tau tamahine, puritia kia mau, kei kino ki a ia ano te tikanga herekore.

11 Kia tupato ki te kanohi whakakeke: kaua e miharo ki te he ia ki a koe.

12 Ka puaki tona mangai, ka rite ki te tangata haere e matewai ana, ka kite i te puna, ka inu ano i nga wai katoa e tata ana ki a ia: ka noho ia ki nga taiepa katoa, ka whakatuwhera i tana papa pere ki nga pere katoa.

13 ¶ Ko te atawhai o te wahine ka ahuareka ki tana tane, ma tona ngarahu pai ka momona ai ona wheua.

14 He wahine whakarongo puku, he wahine atawhai, he mea homai na Ihowa; a kahore he mea nui atu i te pai o te matauranga.

15 He wahine whakama, he wahine pono, e rua nga manakohanga; 16 Ka rite ki te ra e whiti mai ana i te rangi i runga; he pera ano te ataahua o te wahine pai i te whakatakotoranga o tona whare.

17 Pera i te marama marama i runga i te turanga rama tapu; he pera ano te ataahua o te kanohi i te wa e pakeke ana.

18 Pera i nga pou koura i runga i nga turanga hiriwa; he pera ano nga waewae ataahua me te ngakau mau.

19 E taku tama, kia ora te puawai o tou ao; kaua hoki tou kaha e hoatu ki te tangata ke.

20 Na ka whai hua koe i nga mara katoa, ruia ma tau purapura, ka whakawhirinaki ki te pai o tau rakau.

21 Penei ka whakanuia tou iwi ka mahue nei i a koe, ka whakawhirinaki ki to ratou uri pai.

22 E kiia te wahine kairau he huware; tena ko te wahine whai hoa, hei pourewa e mate ai tana tane.

23 E hoatu ana te wahine kino hei wahi ma te tangata kino; 24 Ko te wahine he, ka whakahawea ki te whakama: ko te wahine tika ia ka hopohopo ki tana tane.

25 Ko te wahine whakama, ka kiia he kuri; tena ko te wahine e whakama ana ka wehi ki a Ihowa.

26 Ko te wahine e whakahonore ana i tana tane, ka kiia he whakaaro nui e te katoa; ko te wahine ia e whakaiti ana i a ia mo tona whakapehapeha, ka kiia he tangata karakiakore ia e te katoa.

27 Ka rapua he wahine tangi nui, he kaipahua, hei pei atu i nga hoariri.

28 E rua nga mea e whakapouri ana i toku ngakau; ko te tuatoru hoki he whakapataritari i ahau: he tangata whawhai kei te rawakore; me nga tangata ngakau mahara kahore nei i whakaritea; me te tangata e hoki

mai ana i te tika ki te hara; ko te tangata pera hei mea ma te hoari.

29 E whakauaua te mahi a te kaihokohoko ki te mahi he; e kore ano te kaipahua e mawhiti i te hara.

UPOKO 27 1 ¶ He tokomaha i hara mo te mea nohinohi nei; a ko te tangata e whai ana ki te mea maha, ka tahuri ke ona kanohi.

2 Ka rite ki te titi e titi ana i waenganui o nga hononga o nga kohatu; na ka piri tonu te hara ki waenga i te hoko me te hoko.

3 Ki te kore te tangata e mau i tona wehi ki a Ihowa, ka hohoro tona whare te turaki.

4 Ka rite ki te tatari ki te tatari, ka mau tonu te paru; pera ano te poke o te tangata i ana korero.

5 Ko te oumu hei whakamatautau i nga oko a te kaihanga rihi; no reira ko te whakamatautauranga o te tangata kei roto i ona whakaaro.

6 E whakaatu ana nga hua me i whakapaipaia te rakau; he pera ano te korero whakahihi i roto i te ngakau o te tangata.

7 Kaua e whakamoemiti ki te tangata i mua i to rongonga ki a ia e korero ana; ko te whakamatautau hoki tenei mo te tangata.

8 Ki te whai koe i te tika, ka whiwhi koe ki a ia, ka kakahuria e koe, ano he koroka roa.

9 Ka huihui nga manu ki o ratou ahua; ka pera ano te hoki o te pono ki te hunga e mahi ana ki a ia.

10 Kei te raiona e whanga ana ki te tupapaku; kia hara mo te hunga e mahi ana i te kino.

11 He whakaaro nui tonu nga korero a te tangata karakia; kei te marama ia te wairangi.

12 Ki te mea kei roto koe i te hunga whakaarokore, tirohia te taima; engari kia noho tonu ki waenganui i nga tangata matau.

13 Ko te korero a nga wairangi he mea whakarihariha: ko ta ratou takaro hoki ko te hianga o te hara.

14 Ma te korero a te tangata e oati nui ana, ka whakatika nga makawe; ko a ratou ngangau ano hei puru i ona taringa.

15 ¶ Ko te totohe a te hunga whakakake he whakaheke toto; 16 ¶ Ko te tangata e whaki ana i nga mea ngaro, ka kore te utu mona; e kore ano e kitea he hoa aroha ki tona ngakau.

17 Kia aroha ki tou hoa, kia pono ki a ia: otira ki te whakina e koe ana mea ngaro, kaua e whai i muri i a ia.

18 Pera hoki me te tangata e whakamate nei i tona hoariri; na kua kore koe e aroha ki tou hoa tata.

19 Ka rite ki te tukunga atu i te manu i roto i tona ringa, waihoki kua tukua e koe tou hoa kia haere, a e kore koe e mau mai ano.

20 Kati te whai i muri ia ia, kei tawhiti rawa hoki ia; kua puta mai i roto i te mahanga ka rite ki te anaterope.

21 Ko te patunga, ka takaia; i muri i te taunu ka houhia he houhanga rongo: ko te tangata ia e tuku ana i nga mea ngaro, kare ona tumanako.

22 Ko te tangata whakakini ona kanohi e mahi ana i te kino; ko te tangata e matau ana ki a ia ka mawehe atu i a ia.

23 Ka noho koe, ka korero reka ia, ka whakamoemiti ki au kupu; 24 He maha nga mea i kino ai ahau, kahore he rite mona; e kino ana hoki a Ihowa ki a ia.

25 Ko te tangata e maka ana i te kohatu ki runga, ka maka e ia ki runga ki tona matenga; he patunga ma te tinihanga.

26 Ko te tangata e keri ana i te rua, ka taka ano ki roto: ko te tangata e whakatakoto mahanga ana, ka mau ki roto.

27 Ko te tangata e mahi ana i te kino, ka taka ano ki a ia, e kore ano hoki e mohiotia no hea ranei.

28 No te hunga whakakake te tawai, te tawai; engari ko te rapu utu, ano he raiona, ka whanga ia ratou.

29 Ko te hunga e koa ana ki te hinganga o te hunga tika, ka mau ki te rore; a ka pau ratou i te mamae i mua i to ratou matenga.

30 Ko te mauahara me te aritarita, he mea whakarihariha enei; ka riro raua tokorua i te tangata hara.

UPOKO 28 1 ¶ Ko te tangata e rapu utu ana, ka rapua e ia he utu na Ihowa; 2 Murua te he o tou hoa i mahi ai ki a koe, a ka murua ou hara, ina inoi koe.

3 E mauahara ana tetahi ki tetahi, e muru ranei ia Ihowa?

4 E kore e tohungia e ia te tangata e rite ana ki a ia: e inoi ana ranei ia kia murua ona hara?

5 Ki te mea he mauahara te tangata i te kikokiko, ko wai e inoi kia murua ona hara?

6 Kia mahara ki tou mutunga, kia mutu te mauahara; mahara ki te pirau, ki te mate, kia mau ki nga ture.

7 Maharatia nga whakahau, a kaua e mauahara ki tou hoa: mahara ki te kawenata a te Runga Rawa, whakakinia te kuare.

8 Mawehe atu i te ngangare, kia iti ai ou hara: ma te tangata pukuriri hoki e tahu te totohe; 9 He raruraru ta te tangata hara i nga hoa aroha, he tautohetohe ki te hunga ata noho.

10 Ko te mea o te ahi, ka ngiha tonu: ko te kaha o te tangata te rite o tona riri; a ka rite ki ona taonga te whakatikanga ake o tona riri; a ka kaha ake te hunga e totohe ana, ka nui noa atu to ratou mura.

11 ¶ Ma te totohe ohorere ka tahu i te ahi: ma te hohoro o te whawhai ka heke toto.

12 Ki te whakatangihia e koe te korakora, ka ka; ki te tuwha koe ki taua mea, ka tineia; a ka puta mai enei e rua i tou mangai.

13 Kanga te tangata komuhumuhu, me te arero rua: he tokomaha hoki te hunga i ata noho i huna e ratou.

14 He tokomaha i te arero ngautuara, ka peia atu ratou i tetahi iwi ki tetahi iwi: ka wahia e ia nga pa kaha, ka hurihia nga whare o nga tangata nunui.

15 Ko te arero ngautuara kua pei atu i nga wahine pai, a kaiponuhia ana e ratou ta ratou mahi.

16 Ko te tangata e rongo ana, e kore rawa ia e kite i te okiokinga, e kore ano e noho ata noho.

17 ¶ Ma te whiu a te whiu he tohu ki te kikokiko; ma te whiu ia a te arero ka mangungu ai nga wheua.

18 He tokomaha kua hinga i te mata o te hoari, kahore ia o te hunga i hinga i te arero.

19 Ka pai te tangata e tiakina ana e tona whakamatenga; kahore nei i kumea mai e ia tana ioka, a kahore ano i herea ki roto ki ona here.

20 He ioka rino hoki tona ioka, ko ona here he here parahi.

21 He mate kino tona matenga; pai atu te urupa i tera.

22 Kahore he tikanga mo te hunga e wehi ana ki te Atua, e kore ano ratou e tahuna ki tona mura.

23 Ka taka ki reira te hunga e whakarere ana ia Ihowa; a ka wera i roto i a ratou, e kore ano e tineia; ka tukua mai ki a ratou ano he raiona, ka kai ia ratou ano he reparo.

24 Kia tupato ano kia taiepatia e koe ou wahi ki te tataramoa, takai hoki tau hiriwa me te koura; 25 Paunatia au kupu ki te pauna, hanga hoki he tatau, he tutaki mo tou mangai.

26 Kia tupato kei paheke koe ki reira, kei hinga koe ki te aroaro o te tangata e whanga ana.

UPOKO 29 1 ¶ Ko te tangata he atawhai, e whakatarewa moni ana ki tona hoa; ko te tangata e whakakaha ana i tona ringa, ka pupuri i nga whakahau.

2 Tukua atu he moni ki tou hoa i te wa e mate ai ia, utua ano hoki ki tou hoa i te wa e tika ai.

3 Kia mau ki tau kupu, mahi pono ki a ia, a ka kitea e koe i nga wa katoa te mea e tika ana mou.

4 I te tukunga atu o tetahi mea ki a ratou, he tokomaha i whakaaro kua kitea, a whakatoia ana e ratou o ratou hoa mahi.

5 Kia riro ra ano ia ia, ka kihi i te ringa o te tangata; mo te moni hoki a tona hoa ka korero kawa: ia ka utua e ia, ka whakaroa i te taima, ka whakahoki kupu ano i te pouri, ka amuamu ano hoki mo te taima.

6 Ki te kaha ia, ka whakauaua te hawhe e riro ia ia, a ka kiia me te mea kua kitea e ia: ki te kahore, kua tangohia atu e ia tana moni, a ka whai take kore he hoariri mona: ka utua e ia ki te kanga, reera; a ka utua e ia te whakama ki a ia mo te honore.

7 Na he tokomaha i pai ki te whakatarewa moni mo nga mahi kino a etahi, i te mataku kei tinihangatia.

8 Engari kia ata hanga ano koe ki te tangata rawakore, kaua hoki e whakaroa ki te aroha ki a ia.

9 Awhina i te rawakore, kia whakaaro ki te whakahau; 10 Kia ngaro tau moni mo tou teina me tou hoa, kei waikuratia i raro i te kohatu e ngaro ai.

11 Ko te rongoa i tou taonga kia rite ki nga whakahau a te Runga Rawa; 12 Hunahia te atawhai i roto i ou whare taonga: a mana koe e whakaora i nga mate katoa.

13 He pai ke atu tana whawhai mou ki ou hoariri i te whakangungu rakau kaha, i te tao kaha.

14 Ko te tangata tika hei whakakapi mo tona hoa;

15 Kei wareware ki te aroha ki a koe i pono na, kua tuku atu hoki ia ia ia kia mate mo koe.

16 Ka whakataka e te tangata hara te mea pai o tona pono: 17 A ko te tangata e ngakaukore ana, ka waiho e ia te kaiwhakaora i a ia.

18 He maha nga mea papai kua riro i a ratou, whakangaueuetia ana me te mea he ngaru o te moana: ka aia atu e nga tangata kaha i o ratou whare, a kopikopiko ana i roto i nga iwi ke.

19 Ko te tangata kino e takahi ana i nga whakahau a Ihowa, ka waiho hei u: a ko te tangata e whai ana i nga mahi a etahi atu hei taonga, ka taka ki te whakawa.

20 Kia rite ki to kaha tou kaha ki te awhina i tou hoa; 21 Ko te mea nui mo te ora he wai, he taro, he kakahu, he whare hipoki i te whakama.

22 He pai ke te ora o te rawakore i roto i te whare noho kore, i te kai i nga kai i roto i te whare o te tangata ke.

23 Ahakoa iti, ahakoa nui, kia pai koe, kei rongo koe ki te tawai a tou whare.

24 He mate kino hoki te haere ki tenei whare ki tera whare: i te wahi hoki e noho manene ana koe, e kore e puaki i tou mangai.

25 Ka whakangahau koe, ka kai hakari, a ka kore he whakawhetai; 26 Haere mai, e te tangata iwi ke, ka whakapai i tetahi tepu, ka whangaia mai e koe taku i pai ai.

27 Tukua atu, e te tangata iwi ke, ki te tangata whai ingoa; kei te haere mai toku teina ki te moe, kei te mate ano ahau i toku whare.

28 He kino enei mea ki te tangata mahara; te tawai ki te whare, te tawai ki te tangata nana i whakatarewa mai.

UPOKO 30 1 Ko te tangata e aroha ana ki tana tama, he maha nga whawha mona ki te whiu, kia hari ai ia ki a ia i te mutunga.

2 Ko te tangata e papaki ana i tana tama, ka hari ia ki a ia, ka koa hoki ki a ia i roto i ana tangata i mohio ai.

3 Ko te tangata e whakaako ana i tana tama, e whakapouri ana i te hoariri; ka koa hoki ki a ia i te aroaro o ona hoa.

4 Ahakoa mate tona papa, i rite ia ki te kahore i mate: i mahue iho hoki i a ia tetahi he rite tonu ki a ia.

5 I a ia e ora ana, i kite ia, a hari ana ki a ia: a, i tona matenga, kahore ona pouri.

6 I waiho e ia i muri i a ia he kairapu utu mo ona hoariri, he kaihomai i te aroha ki ona hoa.

7 Ko te tangata i tukino i tana tama, ka takai i ona patunga; ka ohooho ano ona whekau i nga tangi katoa.

8 Ko te hoiho kihai i whati, ka kaha te ngakau: a ko te tamaiti mahue noa, ka poauau.

9 Kohia tau tamaiti, a ka wehi ia ia koe: takaro ki a ia, a ka pouri koe.

10 Kaua e kata tahi me ia, kei pouri koe ki a ia, kei tetea ou niho i te mutunga.

11 Kaua ia e tukua kia haere noa i tona tamarikitanga, kaua hoki e whakakini ki ana mahi wairangi.

12 Whakapikoa tona kaki i a ia e tamariki ana, ka whiua i ona kaokao i a ia e tamariki ana, kei whakapakeketia tona ngakau, a ka tutu ki a koe, a ka whakapouritia tou ngakau.

13 Pakia tau tama, kia kaha hoki ki te mahi, kei waiho tona moepuku hei he mou.

14 He pai ke te rawakore, he pakari ona whakaaro, i te tangata taonga i te mamae o tona tinana.

15 Hinga ake te ora me te pai o te tinana i te koura katoa, me te tinana kaha i runga ake i nga taonga e kore e taea te mutunga.

16 Kahore he taonga nui atu i te tinana ora, kahore hoki he hari i to te hari o te ngakau.

17 He pai ke te mate i te ora kawa, i te mate e mau tonu ana.

18 ¶ Ko nga kai reka kua ringihia ki te mangai tutakina, ka rite ki te maramara kai kua whakatakotoria ki runga ki te urupa.

19 He aha te pai o te whakahere ma te whakapakoko? e kore hoki e kai, e kore e hongi: he pena ano te tangata e whakatoia ana e te Ariki.

20 I kite ona kanohi, ka aue, ka rite ki te unaka e awhi ana i te wahine, e aue ana.

21 Kaua e whakapouritia tou ngakau; 22 Ko te koa o te ngakau ka ora te tangata: ko te koa hoki o te tangata ka roa ai ona ra.

23 Arohaina tou wairua, whakamarietia hoki tou ngakau, matara atu te pouri ia koe: he tokomaha hoki i mate i te pouri, a kahore he pai o aua mea.

24 Ko te hae me te riri e whakapotoa iho te ora; 25 Ko te ngakau koa, ko te ngakau pai, ka whai i tana kai me tana kai.

UPOKO 31 1 ¶ Ka pau te kikokiko i te whanga ki te taonga, ma te maharahara ki taua mea ka pehia atu te moe.

2 Ma te mataara, e kore te tangata e tuku kia moe, ka pera me te mate uruta e pakaru ai te moe; 3 He nui te mahi a te tangata taonga ki te kohikohi taonga; a ka okioki ia, ka makona i ana mea whakahari.

4 E mahi ana te rawakore i tona rawakoretanga; a ka mahue ia ia, kei te rawakore ano ia.

5 Ko te tangata e matenui ana ki te koura e kore e whakatikaia: ko te tangata hoki e whai ana i te pirau, ka makona.

6 Ko te koura i pahuatia e te tokomaha; 7 Hei tutukitanga waewae tena ki te hunga e patu whakahere ana ki taua mea; 8 Ka hari te tangata taonga kua kitea kahore nei he koha, a kahore e whai i te koura.

9 Ko wai ia? a ka kiia e tatou he hari: he mea whakamiharo hoki ana mahi i roto i tona iwi.

10 Ko wai i whakamatauria e ia, a i kitea he tino tika? katahi ia ka whakamanamana. Ko wai e hara, a kahore e hara? i mahi ranei i te kino, a kahore i mahia?

11 Ka pumau ona taonga, ka whakapuakina ano e te whakaminenga ana mahi atawhai.

12 Ki te noho koe i te tepu momona, kaua e noha ki runga, kaua hoki e ki, He nui te kai kei runga.

13 Kia mahara he kino te kanohi kino: he aha hoki te mea i hanga he kino atu i te kanohi? no reira e tangi ana i nga wa katoa.

14 Kaua e totoro tou ringa ki nga wahi katoa e titiro atu ai ia, kaua hoki e totoro tahi me ia ki te rihi.

15 Kaua e whakawa i tou hoa anake: kia whai whakaaro koe i nga mea katoa.

16 Kainga i te mea e tika ana ma te tangata, nga mea e whakatakotoria ana ki tou aroaro; a pau te nota, kei kinongia koe.

17 Waiho i te tuatahi mo nga tikanga; kaua hoki e ngakaukore, kei he koe.

18 Ka noho koe ki waenganui i te tini, kaua e totoro tou ringa i mua.

19 Ma te tangata whangai pai he mea iti nei, kahore hoki he hau i runga i tona moenga.

20 He nui te moe ka puta mai i te kai ngawari: ka maranga wawe ia, kei a ia ano ona whakaaro nui: ko te mamae ia o te mataaratanga, o te puku, me te mamae o te kopu kei te tangata e kore e makona.

21 E ia faahepohia mai oe i te amu, a tia i nia, a haere i rapae, e ruai, e e faaea noa oe.

22 E taku tama, whakarongo ki ahau, kaua hoki e whakahawea ki ahau; 23 ¶ Ko te tangata e ohaoha ana ki tana kai, ka korerotia paitia ia e te tangata; a ka whakaponohia te rongo o ana kaitiaki whare.

24 Engari ka amuamu katoa te pa ki te tangata hiakai ki te kai; e kore ano e whakauaua nga whakaaturanga o tona nanakia.

25 Kei whakakitea tou toa ki te waina; he tokomaha hoki kua ngaro i te waina.

26 Ma te oumu hei whakamatautau i te mata ki te toua: he pera ano te waina i nga ngakau o te hunga whakakake i te haurangi.

27 He pai ano te waina hei oranga mo te tangata, ki te haurangi ano: he aha oti te ora mo te tangata kahore nei he waina? i mahia hoki hei whakahari i te tangata.

28 Ko te waina e inu ana i te wa i tika ai, ka whakahari i te ngakau, me te whakahari o te ngakau.

29 Engari ki te inu nui i te waina, ka whakapataritari i te ngakau, he ngangare, he ngangare.

30 ¶ Ma te haurangi e whakanui te riri o te wairangi, a he noa ia; 31 Kaua e whakatupehupehu ki tou hoa ina inu waina, kaua hoki e whakahawea ki a ia ina hari koa; UPOKO 32 1 ¶ Ki te mea he rangatira koe ki te hakari, kei whakakake koe, engari kia rite ki tetahi o era atu; kia kaha ki te tiaki i a ratou, ka noho ki raro.

2 A ka poto i a koe tau mahi katoa, me tu koe, kia koa tahi ai koe me ratou, kia whiwhi ai ki te karauna mo tau whakaritenga pai o te hakari.

3 Korero, e te kaumatua; kaua hoki e kaiponuhia te waiata.

4 Kaua e ringihia nga kupu ki te wahi he kaiwhakatangi, kaua hoki e whakaaturia te whakaaro nui ki waho o te wa.

5 ¶ He waiata; 6 Rite tonu ki te hiri o te emerara kua oti te whakanoho ki roto ki te mahi koura, te waiata o te waiata me te waina reka.

7 Korero, e tama, ki te matea koe: otiia ka rua pea te tononga mai ki a koe.

8 Kia poto tau korero; kia rite ki te tangata e matau ana, heoi whakarongo puku ana.

9 Ki te mea kei roto koe i nga tangata nunui, kei rite koe ki a ratou; a ka noho nga tangata onamata, kaua e maha nga kupu.

10 I mua i te puta o te whatitiri he uira; i te aroaro ano o te tangata whakama ka haere te atawhai.

11 Maranga wawe, kei mutu; engari kia hohoro te hoki atu ki te kainga.

12 Kia ora ki reira, mahia tau i pai ai: kaua ia e hara ki te korero whakapehapeha.

13 A ma enei mea e manaaki te Kaihanga i a koe, kua whakakiia ano koe e ia ki ana mea pai.

14 Ko te tangata e wehi ana ia Ihowa ka whiwhi ki tana ako; ka manakohia ano te hunga e rapu wawe ana ia ia.

15 Ko te tangata e rapu ana i te ture, ka makona ia i te ture; 16 Ko te hunga e wehi ana ia Ihowa, ka kite i te whakawa, ka whakau hoki i te tika ano he marama.

17 E kore te tangata hara e riria; 18 Ka whai whakaaro te tangata whakaaro nui; ko te tangata ke, ko te tangata whakakake, e kore ia e mataku, ahakoa he mahi poka noa tana i mahi ai.

19 Kaua e mahia tetahi mea ma te kore kupu mohio; a ka oti koe te mahi, kaua e ripeneta.

20 Kaua e haere ki te ara e hinga ai koe, kei tutuki hoki ki roto ki nga kohatu.

21 Kaua e ngakau marama.

22 A kia tupato ki au tamariki.

23 I nga mahi pai katoa, whakawhirinaki ki tou wairua; ko te pupuri hoki tenei i nga whakahau.

24 O tei faaroo i te Fatu ra, e haapao ïa i te faaueraa; a ko te tangata e whakawhirinaki ana ki a ia e kore e he iho.

UPOKO 33 1 E kore tetahi kino e pa ki te tangata e wehi ana ia Ihowa; otira i te whakamatautauranga ka whakaora ano ia i a ia.

2 E kore te tangata whakaaro nui e kino ki te ture; tena ko te tangata tinihanga i roto, ka rite ki te kaipuke i te tupuhi.

3 Ka whakawhirinaki te tangata matau ki te ture; a pono tonu te ture ki a ia, ano he kupu korero.

4 Whakapaia tau e korero ai, a ka rangona koe; takaia te ako, a hei reira koe whakahoki mai ai.

5 Ko te ngakau o te kuware kei te wira kata; ko ona whakaaro ano he toki hurihuri.

6 Ko te hoiho kaha, rite tonu ki te hoa kata, e tangi ana i raro i te hunga katoa e noho ana i runga.

7 He aha i hira ake ai tetahi ra i tetahi atu, i te mea no te ra te marama katoa o nga ra katoa o te tau?

8 Na te mohio ki a Ihowa i tohungia ai ratou: i whakaputaia ketia e ia nga taima me nga hakari.

9 Ko etahi o ratou i whakaritea e ia hei ra teitei, i whakatapua hoki e ia; 10 No te oneone nga tangata katoa, a no te whenua a Arama.

11 Nui atu te mohio i wehewehea ai ratou e Ihowa, i wehewehea ano o ratou ara.

12 Ko etahi o ratou i manaakitia e ia, i whakanuia; 13 E rite ana ki te paru kei roto i te ringa o te kaihanga rihi, hei hanga mo tana e pai ai, kei roto te tangata i te ringa o tona kaihanga, hei whakahoki mai ki a ratou nga mea e pai ana ki a ia.

14 Kua tau te pai ki te kino, te ora ki te mate: waihoki ko te tangata tapu ki te tangata hara, ko te tangata hara ki te tangata karakia.

15 No reira titiro ki nga mahi katoa a te Runga Rawa; Tokorua, tokorua, kotahi ki a raua.

16 I oho ake ahau i muri rawa i ahau ano he kaikohi karepe: na te manaakitanga a Ihowa te pai ki ahau; 17 Kia mahara, ehara i te mea mo ahau anake taku i mahi, engari mo te hunga katoa e rapu ana i te matauranga.

18 Whakarongo ki ahau, e nga tangata nunui o te iwi, kia whai taringa mai, e nga rangatira o te whakaminenga.

19 Kaua e hoatu tau tama me tau wahine, tou teina, me tou hoa, hei rangatira ki a koe i a koe e ora ana, kaua hoki ou taonga e hoatu ki tetahi atu: kei ripeneta ia, a ka inoi ano koe mo taua mea ano.

20 I nga ra katoa e ora ana koe, e whai manawa ana hoki i roto ia koe, kaua e tukua koe ki tetahi.

21 He pai ke kia rapua koe e au tamariki, i te rapu tikanga mo ratou.

22 I au mahi katoa kia hira rawa koe; kaua e waiho he poke ki a koe.

23 A te wa e poto ai koe i ou ra, a ka tutuki ou ra, me tu e koe tou kainga tupu.

24 He kai ma te kaihe, he rakau, me nga pikaunga; he taro, he whakatikatika, he mahi, ma te pononga.

25 Ki te mea koe i tau pononga kia mahi, ka whai okiokinga koe; 26 He ioka, he kara e piko ai te kaki: he pena ano te whakamamae me te whakamamae mo te pononga kino.

27 Tonoa ia ki te mahi, kei mangere; he nui hoki te kino e whakaakona ana e te mangere.

28 Meinga ia ki te mahi i tana e pai ai: ki te kore ia e rongo, whakakahangia nga here waewae.

29 Otiia kaua e whakakake ki tetahi; a ki te kahore he ngakau mohio, e mahi i tetahi mea.

30 Ki te mea he pononga tau, kia rite ia ki a koe; kua hokona hoki ia e koe ki te utu.

31 Ki te mea he pononga ano tau, karanga atu ki a ia ano he teina: no te mea e matea ana ia e koe me te mea ko to wairua ake: ki te whakatupu kino koe ki a ia, a ka oma atu ia i a koe, ma hea koe e haere ai ki te rapu i a ia?

UPOKO 34 1 ¶ Ko nga tumanakohanga a te tangata maharakore he horihori noa, he horihori: ko ta te wairangi he whakaarahanga ake i nga moemoea.

2 Ko te tangata e whai whakaaro ana ki nga moe, ka rite ki te tangata e hopu ana i te atarangi, e whai ana i te hau.

3 Ko te kite moemoea he rite te ahua o tetahi mea ki tetahi, he rite ki te ahua o te kanohi ki te kanohi.

4 He aha te mea e ma ai te mea poke? a he aha te pono e puta mai i te teka?

5 He horihori kau ano nga tuaahu, nga makutu, me nga moemoea: e kihakiha ana te ngakau ano ko te ngakau o te wahine e whanau ana.

6 Ki te kahore ratou i unga mai i te Runga Rawa ina tirotirohia mai e koe, kaua tou ngakau e mea ki a ratou.

7 He tokomaha hoki i pohehe i nga moemoea, a kua taka te hunga i whakawhirinaki ki a ratou.

8 Ka kitea te ture he tino tika, kahore he teka; 9 He maha nga mea e mohio ana te tangata i haere; a ko te tangata kua nui te matauranga ka whakapuaki i te whakaaro nui.

10 Ko te tangata kahore he matauranga, he iti tona mohio; 11 I ahau e haere ana, he maha nga mea i kite ahau; a nui atu taku mohio i taku e taea te korero.

12 He maha oku wa i tata ai ki te mate: heoi i ora ai ahau i enei mea.

13 Ka ora te wairua o te hunga e wehi ana ki a Ihowa; no te mea ka tumanako ratou ki a ia e whakaora ana.

14 Ko te tangata e wehi ana ia Ihowa e kore e wehi, e kore e mataku; ko ia hoki tana e tumanako atu ai.

15 Ka hari te wairua o te tangata e wehi ana ia Ihowa: ko wai tana e titiro ai? ko wai hoki tona kaha?

16 No te mea kei runga i te hunga e aroha ana ki a ia nga kanohi o Ihowa; ko ia to ratou kaha, to ratou piringa kaha, hei whakamarumaru kei werawera, hei hipoki kei mate i te ra i te poutumarotanga, hei tiaki kei tutuki, hei awhina kei hinga.

17 Nana i whakaara ake te wairua, a marama ana nga kanohi: ka homai e ia he ora, he ora, he manaaki.

18 Ko te tangata e tapae ana i te mea mo te he, he katakata tana whakahere; e kore ano e manakohia nga mea homai a te hunga he.

19 E kore te Runga Rawa e manako ki nga whakahere a te tangata kino; e kore ano ia e marie mo te hara ki te maha o nga patunga tapu.

20 Ko te tangata e kawe ana i tetahi o nga taonga a nga rawakore, e rite ana ki te patu tangata i te tama i te tirohanga a tona papa.

21 Ko te taro a te rawakore ko to ratou oranga: ko te tangata e pahua ana i a ia, he tangata toto.

22 Ko te tangata e pahua ana i te oranga o tona hoa, e patua ana e ia; a ko te tangata e pahua ana i tana utu, he whakaheke toto ia.

23 Ki te hanga tetahi, ki te wahia e tetahi, he aha te pai ma ratou ki te mahi?

24 Na ka inoi tetahi, ka kanga tetahi, ko wai te reo e rongo ai a Ihowa?

25 Ki te horoi ia ia i muri i te pa ki te tupapaku, ki te pa ano ia, he aha te pai o tana horoinga?

26 Ka pena ano te tangata i nohopuku i ona hara, a ka hoki ano, ka pera ano: ko wai e whakarongo ki tana inoi? he aha hoki te pai ki a ia i tona whakaitinga?

UPOKO 35 1 ¶ Ko te tangata e mau ana i te ture he nui nga whakahere: ko te tangata e pupuri ana i te whakahau he whakahere mo te pai.

2 Ko te tangata i homai te utu pai, e whakaherea ana e ia he paraoa pai; a ko te tangata e homai ana i nga mea atawhai, he whakamoemiti ano tana.

3 He mea pai ki a Ihowa te mawehe atu i te kino; he whakamarie ano te whakarere i te he.

4 Kei puta kau ki te aroaro o Ihowa.

5 Na te ture hoki i meatia ai enei mea katoa.

6 Ma te whakahere a te hunga tika ka momona te aata: he kakara reka hoki tona ki te aroaro o te Runga Rawa.

7 Ka manakohia te patunga tapu a te tangata tika; e kore ano e warewaretia te whakamaharatanga o taua mea.

8 Tukua atu tona kororia ki a Ihowa i runga i te pai o te kanohi: kaua hoki e whakaititia nga hua matamua o ou ringa.

9 I au mea homai katoa kia hari te mata, tapaea au whakatekau i runga i te koa.

10 Hoatu ki te Runga Rawa, kia rite ki tana i whakanui ai ki a koe; kia rite ki ta koe i whiwhi ai, hoatu ma te ngakau hari.

11 Ka homai hoki e Ihowa he utu, ka hoatu ano e ia ki a koe kia whitu atu ano.

12 Kaua e whakaaro ki te kino i te mea homai noa; e kore hoki ia e manako ki te pera: kaua hoki e whakawhirinaki ki nga patunga kino; no te mea ko te Ariki te kaiwhakawa, kahore hoki ona whakapai kanohi.

13 E kore ia e manako ki te tangata mo te rawakore: engari ka rongo ia ki te inoi a te hunga e tukinotia ana.

14 E kore ia e whakahawea ki te inoi a te pani; me te pouaru ina ringihia e ia tana tangi.

15 He teka ianei e tarere ana nga roimata ki nga paparinga o te pouaru? he teka ianei ko tana karanga ki te tangata e hinga ai ratou?

16 Ko te tangata e mahi ana ki a Ihowa, ka manakohia mai ia, a ka tutuki atu tana inoi ki nga kapua.

17 E tika ana ki runga ki nga kapua te inoi a te hunga mahaki: a kia tata mai ra, kahore ia e whakamarietia; e kore ano e haere atu, kia kite ra ano te Runga Rawa ki te whakawa i runga i te tika, ki te whakarite whakawa.

18 E kore hoki a Ihowa e whakaroa, e kore ano te Kaha Rawa e manawanui ki a ratou, kia whiua ra ano e ia nga hope o te hunga arohakore, kia utua ra ano te utu ki nga tauiwi; kia kore ra ano i a ia te huihui o te hunga whakakake, kia whati ra ano ia ia te hepeta o te hunga kino; 19 Kia utua ra ano e ia ki tenei, ki tenei, kia rite ki tana mahi, ki nga mahi hoki a te tangata e rite ana ki o ratou whakaaro; kia oti ra ano te whakawa mo tana iwi, kia koa ai ratou ki tana mahi tohu.

20 E taima ana te mahi tohu i te wa o te he, ka rite ki nga kapua ua i te wa o te matewai.

ko wai e whakapono ki te tangata kahore ana whare, a ka moe i te wahi e mau ai ia i te po?

UPOKO 36

UPOKO 37

1 Tohungia matou, e Ihowa, e te Atua o nga mea katoa, tirohia mai hoki matou: 2 Tukua atu hoki tou wehi ki nga iwi katoa kahore nei e rapu ia koe.

3 Kia ara tou ringa ki nga tauiwi; kia kite ratou i tou kaha.

4 I whakatapua koe i roto ia matou i to ratou aroaro, kia whakanuia ano koe i roto ia ratou ki to matou aroaro.

5 A kia mohio ratou ki a koe, me matou i mohio ki a koe, kahore he Atua, ko koe anake, e te Atua.

6 Whakaaturia he tohu hou, mahia hoki etahi mea whakamiharo ke: whakakororiatia tou ringa me tou matau, kia whakapuakina e ratou au mahi whakamiharo.

7 Whakaarahia te riri, ringihia te aritarita: tangohia atu te hoa whawhai, whakangaromia te hoa whawhai.

8 Kia poto te wa, maharatia te kawenata, a ma ratou e whakapuaki au mahi whakamiharo.

9 Ko te tangata e mawhiti ana, kia pau i te riri o te ahi; kia ngaro hoki te hunga e tukino ana i te iwi.

10 Patua ki raro nga upoko o nga rangatira o nga tauiwi, e ki nei, Kahore ke atu, ko tatou anake.

11 Huihuia mai nga iwi katoa o Hakopa, a riro iho ratou i a koe, hei pera me to te timatanga.

12 E te Ariki, tohungia te iwi kua huaina ki tou ingoa, ki a Iharaira hoki i huaina e koe hei matamua mo koe.

13 Kia tohungia a Hiruharama, ki tou pa tapu, ki tou okiokinga.

14 Whakakiia a Hiona ki au kupu e kore nei e taea te korero, tou iwi hoki ki tou kororia.

15 Whakaaturia nga mea i mau ki a koe no te timatanga, a whakaarahia nga poropiti i runga i tou ingoa.

16 Utua te hunga e tatari ana ki a koe; 17 E te Ariki, whakarongo mai ki te inoi a au pononga, kia rite ki te manaaki a Arona i runga i tou iwi, kia mohio ai te hunga katoa e noho ana i te whenua ko koe te Ariki, te Atua ora tonu.

18 Ka pau nga kai katoa i te kopu, heoi pai ake tetahi kai i tetahi.

19 Ka rite ki ta te mangai ki te reka o nga kai maha: ka pera ano te ngakau mohio ki nga kupu teka.

20 Ma te ngakau parori ke e pouri: ma te tangata matau ia ka utua ki a ia.

21 E farii te vahine i te mau tane atoa, e maitai a‘e râ te hoê tamahine i te tahi.

22 ¶ Ma te ataahua o te wahine ka whakapai ake te kanohi; 23 Ki te mea he ngakau mahaki, he ngakau mahaki, he whakamarie kei tona arero, ehara tana tane i te rite ki era atu tangata.

24 Ko te tangata kua whiwhi ki te wahine kua whiwhi ki te taonga, he awhina mona, he pou okiokinga.

25 Ki te kahore he taiepa, ka pahuatia te taonga: ka kopikopiko noa te tangata kahore ana wahine, tangi tonu.

26 Ko wai e whakawhirinaki ki te tahae kua oti te whakarite, e mokowhiti ana i tetahi pa ki tetahi pa? Na

1 E mea ana nga hoa katoa, He hoa ano ahau ki a ia; 2 He teka ianei kei te mate te mamae, ina puta ke te hoa aroha me te hoa aroha?

3 E te whakaaro kino, i haere mai koe i hea ki te hipoki i te whenua ki te hianga?

4 Tera te hoa e hari ana ki te oranga o te hoa; 5 He hoa ano tera hei awhina i tona hoa mo te kopu, hei hapai i te whakangungu rakau ki te whawhai ki te hoariri.

6 Kei wareware ki tou hoa i roto i tou ngakau, kei wareware hoki ki a ia i roto i ou taonga.

7 Ka whakanui nga kaiwhakatakoto whakaaro katoa; engari tera ano etahi e whakatakoto whakaaro ana mona ake.

8 Kia tupato ki te kaiwhakatakoto whakaaro, kia mohio wawe koe ki nga mea e matea ana e ia; mana hoki e whakaaro; kei maka e ia he rota mou; 9 A ka mea ki a koe, He pai tou ara: muri iho ka tu ia ki tera taha, kia kite i nga mea e pa ki a koe.

10 Kaua e whakaaro ki te tangata e whakapae ana ki a koe: huna hoki tou whakaaro i te hunga e hae ana ki a koe.

11 Kaua ano hoki e runanga ki te wahine e pa ana ki a ia i hae ai ia; kaua ano hoki e mataku ki nga mea o te whawhai; kaua ano ki te kaihokohoko mo te whakawhiti; kaua ano ki te kaihoko hoko; kaua ano hoki ki te tangata hae o te whakawhetai; kaua ano hoki e pa ki te atawhai; kaua ano ki te mangere ki tetahi mahi; kaua ano e utua kia kotahi tau e oti ai te mahi; kaua ano hoki ki te pononga mangere, he nui nga mahi: kaua e whakarongo ki enei mea, ina whakaaroa.

12 Engari kia noho tonu koe ki te tangata karakia, e matau ana koe ki te pupuri i nga whakahau a te Ariki, kei te rite tona whakaaro ki to whakaaro; 13 Kia u ano te whakaaro o tou ngakau: kahore hoki he tangata e pono atu ana ki a koe i tena.

14 No te mea he maha atu i te tokowhitu nga kaitutei e korero ana te ngakau o te tangata ki a ia, kei runga i te pourewa tiketike e noho ana.

15 I tua atu i enei mea katoa inoi ki te Runga Rawa, kia whakatikaia e ia tou ara i runga i te pono.

16 Waiho te whakaaro i mua i nga mahi katoa, me te whai whakaaro i mua i nga mahi katoa.

17 Ko te ahua he tohu o te huringa o te ngakau.

18 E wha nga mea e puta mai ana: te pai, te kino, te ora me te mate: engari ko te arero te rangatira mo ratou i nga wa katoa.

19 Tera ano tetahi tangata whakaaro nui, he tokomaha hoki e whakaakona ana, heoi kahore ona pai.

20 Tera te hoê o tei faaite i te paari i te parau ra, e e inohia oia: ua erehia oia i te mau maa atoa.

21 Ehara hoki i te mea he aroha noa na te Ariki i homai ki a ia, no te mea kua whakakahoretia e ia nga whakaaro nui katoa.

22 He whakaaro nui tera ki a ia ano; a ko nga hua o te matauranga he mea whakamoemiti i roto i tona mangai.

23 Ka whakaako te tangata whakaaro nui i tona iwi; e kore ano e poto nga hua o tona matauranga.

24 ¶ Ka ki te tangata whakaaro nui i te manaaki; a ka kiia ia he hari te hunga katoa e kite ana ia ia.

25 E taea te tatau nga ra e ora ai te tangata: ko nga ra ia o Iharaira e kore e taea te tatau.

26 Ka whiwhi te tangata whakaaro nui i te kororia i roto i tona iwi, ka mau tonu tona ingoa.

27 E taku tama, whakamatauria tou wairua i roto i tou ora, tirohia he aha te kino mona, kaua hoki e hoatu ki a ia.

28 E kore hoki e pai nga mea katoa mo nga tangata katoa, kahore ano hoki nga wairua katoa e ahuareka ki nga mea katoa.

29 Kaua e ngakaukore ki nga mea reka katoa, kaua hoki e noha ki te kai.

30 Ko te kai hoki he mate ka pa mai te mate; 31 He tokomaha i hinga i te pokanoa; ko te tangata ia e mahara ana ka roa tona ora.

UPOKO 38 1 Whakahonoretia te rata i runga i te honore e tika ana ki a ia mo nga mahi e pai ai koutou ki a ia: na Ihowa hoki ia i hanga.

2 No te mea na te Runga Rawa te rongoa, ka whiwhi ia ki te honore o te kingi.

3 Ka ara te mahunga o te rata, ka miharotia ia i te aroaro o nga tangata nunui.

4 Na Ihowa i hanga he rongoa i roto i te whenua; e kore ano te tangata whakaaro nui e whakarihariha ki a ratou.

5 He teka ianei i reka te wai ki te rakau, kia mohiotia ai tona pai?

6 I homai ano e ia ki te tangata he mohio, kia whai kororia ai ia i ana mahi whakamiharo.

7 He pera ano tana rongoa i nga tangata: ka tangohia atu e ia o ratou mamae.

8 Ko nga mea pera ka hanga e te kaiwhakaranu he hangareka; kahore hoki he mutunga o ana mahi; na ia hoki te rangimarie ki te whenua katoa; 9 E taku tama, kei mangere koe ki te mate: engari inoi ki a Ihowa, a ka whakaorangia koe e ia.

10 Waiho te hara, whakatikaia ou ringa, horoia hoki tou ngakau i nga kino katoa.

11 Homai he kakara reka, he whakamaharatanga ki te paraoa pai; me whakahere he ngako, ano he mea kore noa.

12 Na, hoatu he waahi ki te rata: na Ihowa hoki ia i hanga: kaua ia e whakarerea i a koe, e matea ana hoki ia e koe.

13 He wa ano kei o ratou ringa te angitu pai.

14 No te mea ka inoi ano ratou ki a Ihowa kia whakamanahia e ia ta ratou e homai nei hei whakamarie, hei rongoa kia roa ai nga ra.

15 Ko te tangata e hara ana ki te aroaro o tona Kaihanga, kia taka ia ki te ringa o te rata.

16 E taku tama, kia tarere nga roimata ki runga i te hunga mate, ka tangi, me te mea he nui te he i pa ki a koe; ka hipoki i tona tinana kia rite ki ta te tikanga, kaua hoki e mangere ki tona tanumanga.

17 Kia nui te tangi, kia nui te aue, kia rite ki te mea e tika ana kia tangihia e ia, kia kotahi, kia rua ranei nga ra, kei korerotia kinotia koe: katahi koe ka whakamarie i a koe ano mo tou pouri.

18 No te pouri hoki te mate, ma te pouri o te ngakau ka maru ai te kaha.

19 I te mamae ka mau ano te pouri; ko te oranga o te rawakore he kanga mo te ngakau.

20 Kaua e whakapouritia te ngakau: peia atu, kia mau ki te mutunga.

21 Kei wareware, no te mea kahore he hokinga mai: e kore koe e mahi i te pai ki a ia, engari ka kino koe ki a koe ano.

22 Kia mahara ki taku whakawakanga: ka pera ano hoki tau; ki ahau inanahi, ki a koe inaianei.

23 Ka takoto tahanga te tupapaku, waiho ma te whakamaharatanga ki a ia; kia marie ano hoki mona, ina mawehe atu tona wairua ia ia.

24 ¶ Ka puta mai te whakaaro nui o te tangata ako i te wa waatea: a ko te tangata i nga mea iti ka whai whakaaro.

25 Ma te aha e whiwhi ai te whakaaro nui ki te pupuri i te parau, ki te whakamanamana ki te werowero?

26 E hoatu ana e ia tona ngakau ki te mahi i nga moa; e tohe ana hoki ki te hoatu he kai ma nga kau.

27 Na, ko nga kamura katoa, me nga kaimahi katoa, e mahi ana i te po, i te ao, ko nga kaitapahi, ko nga keri hiri, e uaua ana ki te mahi i nga tini mea maha, e whai ana ki nga whakaahua horihori, e mataara ana kia oti te mahi.

28 Ko te parakimete hoki e noho ana i te taha o te paepae, e whakaaro ana hoki ki te mahi rino, ka pau ona kikokiko i te kohu o te ahi, whawhai ana ia ki te wera o te oumu: kei ona taringa tonu te haruru o te hama, titiro tonu nga kanohi ki te tauira o tana mea i hanga ai; e anga ana tona ngakau ki te whakaoti i tana mahi, e titiro ana ki te oro rawa.

29 Ko te kaihanga rihi te noho ki tana mahi, me te whakahurihuri i te wira ki ona waewae; 30 Na tona ringa i hanga te paru, e pehia ana e ia tona kaha ki mua i ona waewae; ka whai ia ki te arahi; e kakama ana ia ki te horoi i te oumu.

31 Ko enei katoa ka whakawhirinaki ki o ratou ringa, a he mohio ratou katoa ki tana mahi.

32 Ki te kahore enei, e kore tetahi pa e nohoia: e kore ano ratou e noho ki ta ratou e pai ai, e kore ano e haereere, e haere ki raro.

33 E kore ratou e whai whakaaro nuitia, e kore ano e noho ki runga ki te whakaminenga; e kore ano e kitea ki te wahi e korerotia ai nga kupu whakarite.

34 E mau râ ratou i te huru o teie nei ao, e te mau mea atoa ta ratou e hinaaro ra, tei roto ïa i ta ratou ohipa.

UPOKO 39 1 ¶ Tena ko te tangata e whakaaro ana ki te ture a te Runga Rawa, ki te whakaaro ano ia ki taua mea, ka rapua e ia te whakaaro nui o nga kaumatua katoa, ka u ano ki nga mahi poropiti.

2 Ka puritia e ia nga kupu a te hunga ingoa nui: a, ko te wahi i nga kupu whakarite tinihanga, ko reira ano ia.

3 Ka rapua e ia nga mea ngaro o nga kupu whakamate, a ka whai whakaaro ki nga kupu whakarite pouri.

4 Ka mahi ia i roto i nga tangata nunui, ka puta hoki ki te aroaro o nga rangatira: ka haereerea e ia nga whenua ke; kua whakamatauria hoki e ia te pai me te kino i roto i nga tangata.

5 Ka whakapaua e ia tona ngakau ki te rapu wawe ki te Ariki nana ia i hanga, ka inoi ki te aroaro o te Runga Rawa, ka puaki tona mangai i te inoi, ka inoi mo ona hara.

6 Ka pai te Ariki nui, ka ki ia i te wairua o te matauranga: ka ringihia e ia nga kupu mahara, ka whakawhetai ki a Ihowa i roto i tana inoi.

7 Ka whakatikaia e ia tona whakaaro, tona matauranga, ka whakaaroaro ano ki ona mea ngaro.

8 Ka whakapuakina e ia nga mea i akona e ia, ka whakamanamana ki te ture o te kawenata a Ihowa.

9 He tokomaha e whakamoemiti ki tona matauranga; a ka mau tonu te ao, e kore e murua; e kore tona maharatanga e memeha, ka mau tonu tona ingoa ki tera whakatupuranga, ki tera whakatupuranga.

10 Ka whakapuakina tona whakaaro nui e nga tauiwi, ka kauwhautia e te whakaminenga te whakamoemiti ki a ia.

11 Ki te mate ia, nui atu i te mano te ingoa e mahue ia ia: a ki te ora ia, ka whakanuia e ia.

12 Tera atu ano aku korero, ko taku i whakaaro ai; kua ki hoki ahau, ano ko te marama i te ki tonu.

13 Whakarongo ki ahau, e nga tamariki tapu; 14 Hoatu he kakara reka ano he parakihe, kia tupu hoki ano he rengarenga; 15 Whakanuia tona ingoa, whakamoemititia ia i nga waiata a o koutou ngutu, i nga hapa: me penei ta koutou korero ki a ia, ina whakamoemiti: 16 He pai rawa nga mahi katoa a te Ariki; 17 E kore hoki tetahi e ki ake, He aha tenei? he aha tena? ko te wa hoki e watea ai ka rapua katoatia: na tana kupu i tu ai nga wai ano he puranga, na nga kupu hoki a tona mangai nga puna wai.

18 Ma tana kupu i mea ai nga mea katoa i pai ai ia; a kahore he tangata hei arai mo te wa e ora ai ia.

19 Kei tona aroaro nga mahi a nga kikokiko katoa, e kore hoki tetahi mea e ngaro i ona kanohi.

20 E titiro ana ia no tua whakarere a ake tonu atu; kahore hoki he mea whakamiharo i mua i a ia.

21 E kore e tika kia ki te tangata, He aha tenei? he aha tena? i hanga hoki e ia nga mea katoa mo ratou.

22 I taupokina e tana manaaki te whenua maroke ano he awa; 23 I whakaputaia ketia e ia nga wai hei tote: ka riro ano i nga tauiwi tona riri.

24 Ko ona ara he marama ki te hunga tapu; he tutukitanga waewae hoki ratou mo te hunga kino.

25 He mea pai hoki nga mea pai no te timatanga ra ano: na, ko nga mea kino mo te hunga hara.

26 Ko nga mea nui mo te oranga katoa o te tangata ko te wai, ko te ahi, ko te rino, ko te tote, ko te paraoa witi, ko te honi, ko te waiu, ko te toto o te karepe, o te hinu, o te kakahu.

27 He mea pai enei mea katoa ki te hunga tapu; 28 Tera nga wairua i hanga mo te rapu utu, i runga i to ratou weriweri e takoto ana i runga i nga whiu nanakia; i te wa o te whakangaromanga ka ringihia e ratou to ratou kaha, a ka whakamarie i te riri o to ratou kaihanga.

29 He kapura, he whatu, he matekai, he mate, i hanga katoa enei hei rapu utu; 30 Ko nga niho o te kirehe mohoao, ko nga kopiona, ko nga nakahi, ko te hoari hei whiu i te hunga kino kia whakangaromia.

31 E oaoa ratou i ta ’na ra faaueraa, e e ineine ratou i nia i te fenua ia hinaarohia; a ka tae mai to ratou wa, e kore ratou e takahi i tana kupu.

32 No reira mai te timatanga mai ano i whakaaro ahau, i whakaaro ano ki enei mea, a waiho ana ma te tuhituhi.

33 He pai nga mahi katoa a Ihowa, a ka homai e ia nga mea katoa e matea ana e ia i te wa e tika ai.

34 Kei mea tetahi, Nui atu te kino i tera: hei te wa hoki ka pai ai ratou katoa.

35 Mo konei ka whakapaua te ngakau, te mangai, te whakamoemiti ki a Ihowa, whakapaingia hoki te ingoa o Ihowa.

UPOKO 40 1 Ua hamanihia te mauiui rahi no te mau taata atoa, e e zugo teimaha i nia i te mau tamarii a Adamu, mai te mahana i haere mai ai ratou i roto i te opu o to ratou metua vahine e tae noa ’tu i te mahana e ho‘i ai ratou i te metua vahine o te mau mea atoa ra.

2 Ko o ratou whakaaro ki nga mea e puta mai a mua, me te ra e mate ai, raruraru ana o ratou whakaaro, pawera ana te ngakau mataku; 3 Na tenei e noho nei i runga i te torona kororia, ki te tangata kua whakaititia ki te whenua, ki te pungarehu; 4 Mai i te tangata i te kakahu papura, i te karauna, ki te tangata i te kakahu rinena.

5 Te riri, te hae, te peapea, e te peapea, te mata‘u i te pohe, e te riri, e te mârô, e i te tau faafaaearaa i nia i to ’na roi ta ’na taotoraa i te po, e taui to ’na ite.

6 He iti nei, he kore noa iho ranei tona okiokinga, muri iho ka moe ia, ano ko te ra o te mataaratanga, ohorere ana te kite a tona ngakau, me te mea kua mawhiti mai ia i te whawhai.

7 I te wa e ora ai nga mea katoa, ka oho ia, ka miharo he kore noa iho te wehi.

8 He pera ano te pa ki nga kikokiko katoa, ki te tangata, ki te kararehe, a e takiwhitu atu ana ki te hunga hara.

9 Ko te mate, ko te whakaheke toto, ko te totohe, ko te hoari, ko nga aitua, ko te matekai, ko te tukinotanga, ko te whiu; 10 He mea hanga enei mea mo te hunga kino, he whakaaro hoki ki a ratou i puta mai ai te waipuke.

11 Ko nga mea katoa o te whenua ka hoki ano ki te whenua: ko nga mea o te wai ka hoki ki te moana.

12 Ka murua katoatia te utu whakapati me te kino: ko te mahi pono ia ka mau tonu ake ake.

13 Ka maroke ake nga taonga o te hunga kino ano he awa;

14 I te whakatuwheratanga o tona ringa ka hari ia: ka pera te hunga poka ke, ka moti rawa.

15 E ore te mau tamarii a te paieti ore e faatupu i te amaa e rave rahi; 16 Ko nga taru e tupu ana i runga i nga wai katoa, i nga pareparenga o te awa, ka tahia atu i mua o te tarutaru katoa.

17 ¶ He rite te atawhai ki te kari whai hua: ka mau tonu te mahi tohu.

18 ¶ He oranga reka te mahi, me te ngakau puku i nga mea a te tangata: tena ko te tangata kua kitea he taonga kei runga ake ia raua tokorua.

19 Ko nga tamariki me te hanga i tetahi pa mau tonu te ingoa o te tangata; 20 He whakahari ngakau te waina me te waiata: kei runga ake ia raua te aroha o te whakaaro nui.

21 He reka te rangi o te putorino me te hatere; 22 Ka matenuitia e tou kanohi te pai, te ataahua; 23 E kore rawa te hoa me te hoa aroha e he: engari i runga ake ia raua ko te wahine raua ko tana tane.

24 He tuakana, he teina, he awhina i te wa o te he: engari ma te atawhai e ora ai i a raua tokorua.

25 Ma te koura me te hiriwa e mau ai te waewae: engari ko te whakaaro nui kei runga ake ia raua tokorua.

26 Ma te taonga, ma te kaha, ka rewa ai te ngakau; 27 He kari whai hua te wehi ki a Ihowa, a ka taupokina ia e ia ki runga ake i te kororia katoa.

28 E taku tama, kaua e whakamatea te rawakore; he pai ke te mate i te inoi.

29 Ko te ora o te tangata i whakawhirinaki ki te tepu a te tangata, e kore e kiia he ora; kua poke hoki ia i nga kai a te tangata: tena ko te tangata whakaaro nui e atawhai ana, ka tupato i taua mea.

30 He reka te inoi i te mangai o te tangata whakama; UPOKO 41 1 E te mate, ano te kawa o te maharatanga ki a koe mo te tangata e noho ata noho ana i ona taonga, ki te tangata kahore nei ona mea hei whakararuraru ia ia, kua whai pai hoki ia i nga mea katoa; kai!

2 E te mate, ka manakohia tau whiunga ki te rawakore, ki te tangata kua memeha tona kaha, kei te mutunga tenei o nga tau, e pehia ana e nga mea katoa, me te tangata e ngakaukore ana, kua kore te manawanui!

3 Kaua e wehi i te whiu mo te mate; ko ta te Ariki kupu hoki tenei mo nga kikokiko katoa.

4 He aha koe ka takahi ai i ta te Runga Rawa i pai ai? kahore he uiuinga i roto i te urupa, ahakoa kotahi tekau, kotahi rau ranei, kotahi mano ranei nga tau i ora ai koe.

5 He tamariki whakarihariha nga tamariki a te hunga hara; 6 Ka memeha atu te kainga tupu o nga tamariki a te hunga hara, he ingoa kino hoki o ratou uri mo ake tonu atu.

7 Ka amuamu nga tamariki mo te papa karakiakore, mo ratou ka tawaia mo ia.

8 Aue, te mate mo koutou, e te hunga karakiakore, kua whakarere nei i te ture a te Atua, a te Runga Rawa! ki te tokomaha hoki koutou, ka ngaro tena.

9 A ki te whanau koutou, ka whanau he kanga; 10 Ka hoki katoa nga tangata o te whenua ki te whenua: ka haere te hunga kino i te kanga ki te whakangaromanga.

11 Ko te tangihanga a te tangata kei o ratou tinana: ko te ingoa kino ia o te hunga hara ka horoia atu.

12 Kia mahara ki tou ingoa; ka mau tonu hoki tena ki a koe i runga i te kotahi mano nga taonga koura nui.

13 He torutoru nei nga ra o te ora pai: ko te ingoa pai ia ka mau tonu ake ake.

14 E aku tamariki, puritia te ako i runga i te rangimarie: he whakaaro nui hoki kua huna, me te taonga ngaro, he aha te pai o raua tokorua?

15 ¶ He pai ke te tangata e huna ana i tona kuware i te tangata e huna ana i tona whakaaro nui.

16 Mo reira kia whakama koe, kia rite ki taku kupu: ehara hoki i te mea pai kia mau tonu nga whakama katoa; e kore ano hoki e whakaaetia i nga mea katoa.

17 Kia whakama koe ki te moepuku i te aroaro o te papa raua ko te whaea, ki te teka hoki i te aroaro o te rangatira, o te tangata kaha; 18 Mo te hara i te aroaro o te kaiwhakawa, o te rangatira; o te he i te aroaro o te whakaminenga, o te iwi; o te mahi he i te aroaro o tou hoa me tou hoa; 19 Mo te tahae mo te wahi e noho na koe, mo te pono hoki a te Atua, mo tana kawenata; me te okioki ma tou tuke ki runga ki te kai; me te whakahi ki te hoatu me te tango; 20 Me te wahangu i te aroaro o te hunga e oha atu ana ki a koe; me te titiro ki te wahine kairau; 21 Ki te whakatahuri ano hoki i tou mata ki tou whanaunga; ki te tango ranei i tetahi wahi, i tetahi mea homai ranei; ki te titiro ranei ki te wahine a tetahi atu.

22 Ki te pokanoa ranei ki tana pononga wahine, a kaua e whakatata ki tona moenga; o nga kupu tawai ranei i te aroaro o nga hoa; a ka hoatu e koe, kaua e tawai mai; 23 Ko te whakahoki kupu ranei, ka korero ano i nga mea i rongo ai koe; me te whakakitenga o nga mea ngaro.

24 Penei ka whakama koe, ka manakohia e nga tangata katoa.

UPOKO 42 1 Kei whakama koe ki enei mea, kaua hoki e whai hara ki tetahi tangata.

2 Te ture a te Runga Rawa, me tana kawenata; me te whakawa hei whakatika i te hunga karakiakore; 3 I te tatau ki ou hoa haere, ki te hunga haere; o nga mea homai ranei o nga hoa aroha; 4 Te tika o te pauna me nga whakataimaha; o te whiwhi nui, iti ranei; 5 Me te hoko a nga kaihokohoko; te nui o te whakatikatika i nga tamariki; kia whakaheke toto hoki te taha o te pononga kino.

6 He mea pai ano te tiaki i te wahi e noho ai te wahine kino; ka tutakina te wahi e maha nga ringa.

7 Homai nga mea katoa i runga i te maha, i te taimaha; tuhia nga mea katoa e hoatu ana e koe, e tango ana ranei.

8 Kei whakama koe ki te korero ki te hunga whakaarokore, ki te wairangi, ki te koroheke rawa hoki e

totohe ana ki nga taitamariki: penei ka mohio koe, ka mohiotia e nga tangata katoa e ora ana.

9 E oho ana te papa ki te kotiro, i te mea kahore he tangata e mohio ana; ko te whakaaro ki a ia ka kore te moe: i tona taitamarikitanga, kei pahemo atu te puawai o tona koroheketanga; me te marena, kei kinongia.

10 I tona wahinetanga kei poke ia, a ka hapu i te whare o tona papa; he tane ano hoki, kei he ia; a ka marenatia, kei pakoko.

11 Kia tupato ki te kotiro kino, kei meinga koe e ia hei katanga ma ou hoariri, hei taunutanga i roto i te pa, hei tawainga ma te iwi, a ka whakama koe ki te aroaro o te mano.

12 Kaua e titiro ki te ataahua o nga tinana katoa; 13 No te kakahu hoki no te purehurehu, no nga wahine hoki te kino.

14 E mea maitai a‘e te taiata o te tane i te vahine haapao maitai; 15 Katahi ahau ka mahara ki nga mahi a Ihowa, ka whakapuakina nga mea i kite ai ahau: kei te kupu a Ihowa ana mahi.

16 Ko te ra nana nei te marama e titiro ana ki nga mea katoa; 17 Aita te Fatu i horoa i te mana i te feia mo‘a no te faaite i ta ’na mau ohipa taa ê atoa, ta te Fatu Manahope i haamau, ia faatiahia te mau mea atoa no ’na ra.

18 E rapua ana e ia te rire me te ngakau, e ata whakaaro ana ia ki o ratou whakaaro tinihanga: e matau ana hoki a Ihowa ki nga mea katoa e mohiotia ana, e kite ana ia i nga tohu o te ao.

19 E whakapuakina ana e ia nga mea onamata, me nga mea e puta mai a mua: e whakapuakina ana e ia nga hikoinga o nga mea ngaro.

20 Kahore he whakaaro i ngaro ia ia, kahore hoki he kupu i ngaro ia ia.

21 Ua faanehenehe o ’na i te mau ohipa maitatai roa o to ’na ra paari, e no tahito mai â oia e a muri noa ’tu: e ore roa e apitihia ’tu ia ’na, e ore hoi e tia ia faaitihia, e ore hoi e hinaaro i te hoê taata a‘o.

22 Ano te matenui o ana mahi katoa! kia kite hoki te tangata ahakoa korakora.

23 E ora ana enei mea katoa, e mau tonu ana ake ake, me te ngohengohe katoa.

24 He rererua nga mea katoa tetahi ki tetahi: kahore hoki ana mahi kia rite.

25 Kotahi te mea hei whakapumau i te pai, i tetahi atu ranei: ko wai e ki i te titiro ki tona kororia?

UPOKO 43 1 Te whakapehapeha o te wahi tiketike, te kikorangi o te kikorangi, te ataahua o te rangi, me tona kororia whakakitenga; 2 I te whitinga mai o te ra, e whakaatu ana i tona whitinga he mea whakamiharo, he mahi na te Runga Rawa.

3 I te poutumarotanga, na reira i maroke ai te whenua: ko wai e kaha ake ki tona werawera?

4 Ko te tangata e pupuhi ana i te oumu he mahi wera: otiia e toru nga weraweratanga o te werawera o te ra i

nga maunga; e pupuhi ana i nga kapura ahi, e toro atu ana i nga kurupae kanapa, ka ataruatia nga kanohi.

5 He nui a Ihowa nana i hanga; ka oma tonu hoki tana kupu.

6 I hanga ano e ia te marama hei mahi i tona wa, hei whakaatu i nga taima, hei tohu mo te ao.

7 No te marama te tohu o nga hakari; 8 Ko te ingoa o te marama i huaina ki tona ingoa: nui atu hoki tona rerekee; 9 Ko te ataahua o te rangi, ko te kororia o nga whetu, he whakapaipai whakamarama i nga wahi tiketike rawa o Ihowa.

10 Ma te whakahau a te Mea Tapu ka tu ratou i runga i to ratou tikanga: e kore ano e ngoikore ki a ratou mataaratanga.

11 Titiro atu ki te aniwaniwa, whakamoemititia tona kaihanga; he tino ataahua i roto i tona wherikotanga.

12 E taiawhiotia ana e ia te rangi ki te porohita kororia: na nga ringa o te Runga Rawa i whakapiko.

13 Ma tana kupu i whakataka ai te hukarere: tere tonu te tukunga mai o nga uira mo tona whakawa.

14 Na konei i puare ai nga taonga, a rere ana nga kapua ano he manu.

15 Na tona kaha nui i whakau ai nga kapua, i mongamonga noa nga whatu.

16 Ki tana titiro iho, ka wiri nga maunga, ka pupuhi te tonga ki tona hiahia.

Wiri ana te whenua i te haruru o te whatitiri: pera tonu te tupuhi o te raki me te tukauati: e titaritaria ana te hukarere e ia ano he manu e rere ana; 18 Ka miharo te kanohi ki te ataahua o tona ma, oho ana te ngakau ki te ua.

19 Ka ringihia ano e ia te haupapa ano he tote ki runga ki te whenua; 20 Ka pupuhi te hau matao o te raki, a ka putu te wai hei huka, ka tau ki runga ki nga huihuinga wai katoa, ka kakahuria e ia nga wai ano he pukupuku.

21 Ka pau i a ia nga maunga, tahuna ana te koraha, pau ake te tarutaru ano he ahi.

22 Ko te rongoa mo nga mea katoa he kohu ka hohoro te puta; 23 Na tana whakaaro i marie ai te rire, a whakatokia iho e ia nga motu ki reira.

24 Ko te hunga e rere ana i runga i te moana, e korero ana i te kino o tera; a ka rongo o tatou taringa, ka miharo tatou.

25 He mahi whakamiharo hoki kei reira, he tini nga momo kararehe me nga tohora.

26 Nana i whai pai ai to ratou mutunga, na tana kupu hoki i mau ai nga mea katoa.

27 Ka maha a matou korero, heoi ka poto: na reira ko ia katoa.

28 Me pehea tatou ka whakanui ai ia ia? he nui atu hoki ia i ana mahi katoa.

29 He whakamataku a Ihowa, he nui rawa: kia miharotia tona kaha.

30 Ka whakakororia koutou i te Ariki, whakateiteitia ake ia; ka whakanuia ano ia e koutou, whakapaua o koutou kaha, kaua hoki e ngakaukore; e kore hoki e taea e koutou te haere ki tawhiti.

31 Ko wai i kite ia ia, e korero ai ia ki a tatou? ko wai hoki hei whakanui i a ia?

32 Tera atu ano etahi mea nui atu e huna ana i enei, he torutoru nei hoki o ana mahi i kite ai tatou.

33 Na Ihowa hoki nga mea katoa i hanga; a kua homai e ia ki te hunga tika te whakaaro nui.

UPOKO 44 1 ¶ Tena ra, kia whakamoemiti tatou ki nga mea rongonui, ki o tatou matua i whanau ai tatou.

2 He nui te kororia i mahia e te Ariki ki a ratou, he mea na tona kaha nui no te timatanga ra ano.

3 Ko te hunga i tu rangatira i o ratou rangatiratanga, he tangata whai ingoa mo to ratou kaha; 4 Ko nga rangatira o te iwi i runga i o ratou whakaaro, i to ratou mohio ki te ako e tika ana mo te iwi; 5 Ko te hunga i kite i nga waiata puoro, me te whakahua i nga whiti i te tuhi: 6 Ko nga tangata taonga kua oti te whakawhiwhi ki te whai rawa, e noho pai ana i o ratou kainga.

7 Ko enei katoa he mea whakahonore i o ratou whakatupuranga: ko ratou te kororia o o ratou wa.

8 Tera ano etahi o ratou kua mahue he ingoa i muri ia ratou, kia korerotia ai to ratou whakamoemiti.

9 Tenei ano etahi kahore o ratou maharatanga; o tei mo‘e, mai te mea ra e aita i riro mai; a kua rite ki te mea kahore ano i whanau noa; me a ratou tamariki i muri i a ratou.

10 He tangata atawhai ia enei, a kahore o ratou tika e warewaretia.

11 Ka mau tonu to ratou uri hei kainga tupu; 12 Tu tonu ana o ratou uri, a ko a ratou tamariki he whakaaro ki a ratou.

13 Ka mau tonu o ratou uri ake ake, ka kore ano to ratou kororia e murua.

14 Ua tanuhia to ratou tino ma te hau; engari ka mau tonu to ratou ingoa ake ake.

15 Ka korero ano te iwi i to ratou whakaaro nui, ka puaki ano te whakamoemiti a te whakaminenga.

16 Ua mauruuru te Fatu ia Enoha, e ua faahuru-ê-hia oia, ei hi‘oraa no te tatarahapa i te mau u‘i atoa.

17 I kitea a Noa he tangata tika, he tangata tika; i te wa o te riri i tangohia ia hei utu mo te ao; no reira i waiho ai ia hei morehu ki te whenua, i te putanga mai o te waipuke.

18 I whakaritea he kawenata mau tonu ki a ia, kia kaua e mate nga kikokiko katoa a muri ake nei i te waipuke.

19 He matua nui a Aperahama no nga iwi maha: kahore he rite mona i roto i te kororia; 20 I pupuri nei i te ture a te Runga Rawa, i kawenata ano ki a ia: nana i whakapumau te kawenata ki ona kikokiko; a ka oti ia te whakamatau, ka kitea he pono ia.

21 Na reira i oati ai ia ki a ia, ka manaaki ia i nga iwi i roto i tona uri, ka whakanuia ano ia e ia kia rite ki te puehu o te whenua, ka whakanuia hoki e ia ona uri kia rite ki nga whetu, ka whakawhiwhia ratou ki tera moana, ki tetahi moana; mai i te awa a tae noa ki te pito o te whenua.

22 I whakapumau ano ia ki a Ihaka, he whakaaro ki a Aperahama, ki tona papa, hei manaaki i nga tangata katoa, me te kawenata, a waiho iho ki runga ki te mahunga o Hakopa. I whakaae ia ki a ia i tana manaakitanga, i hoatu ki a ia he kainga, ka wehewehea ona wahi; i wehea ratou e ia i roto i nga hapu kotahi tekau ma rua.

UPOKO 45 1 Na ka whakaputaina mai e ia i roto ia ia he tangata tohu tangata, i paingia e nga kikokiko katoa, ko Mohi i arohaina e te Atua, e nga tangata, he mea whakapai tona whakamaharatanga.

2 Ua faariro oia ia ’na mai te feia mo‘a hanahana ra, e ua faarahi oia ia ’na, i mǎta‘u ai to ’na mau enemi ia ’na.

3 Na ana kupu i whakamutua ai e ia nga merekara, whakakororiatia ana ia e ia i te aroaro o nga kingi, hoatu ana he kupu ki a ia mo tana iwi, a whakakitea ana ki a ia tetahi wahi o tona kororia.

4 Ua haamo‘a oia ia ’na i to ’na haapao ore e te mamahu, e ua maiti oia ia ’na i roto i te mau taata atoa.

5 I meinga ano ia e ia kia rongo ki tona reo, kawea ana ia ki roto ki te kapua pouri, a hoatu ana ki a ia he whakahau i tona aroaro, ara te ture o te ora, me te matauranga, kia whakaakona ai a Hakopa ki ana kawenata, a Iharaira hoki ki ana whakaritenga.

6 I whakanuia ano e ia a Arona, he tangata tapu pera me ia, ko tona teina hoki, no te iwi o Riwai.

7 I whakaritea e ia he kawenata mau tonu ki a ia, a hoatu ana ki a ia te tohungatanga i roto i te iwi; he mea whakapaipai ia ki nga whakapaipai ataahua, whakakakahuria ana ia e ia ki te koroka kororia.

8 He kororia tino nui i hoatu e ia ki runga ki a ia; a whakakahangia ana ia ki nga kakahu whakapaipai, ki nga tarau, ki te koroka roa, me te epora.

9 Na ka karapotia ia e ia ki nga pamekaranete, ki nga pere koura maha i nga taha katoa, i a ia e haere ana ka rangona he haruru, he haruru i roto i te temepara, hei whakamaharatanga ki nga tamariki a tona iwi; 10 He kakahu tapu hoki, he koura, he hiraka puru, he papura, he mea whakairo ki te ngira, ki te kouma whakawa, me nga Urimi me nga Tumime; 11 Ki te ngangana whiri, he mea mahi na te tohunga mohio, he mea whakairo ki nga kohatu utu nui, ano he hiri, he mea whakanoho ki te koura, he mahi na te kaiwhatu kohatu, he mea tuhi hoki hei whakamahara, ki te tokomaha o nga iwi o Iharaira.

12 I whakanohoia ano e ia he karauna koura ki te potae tohunga, ki te whakairo o te tapu, he whakapaipai mo te honore, he mahi utu nui, ko nga hiahia o nga kanohi, he pai, he ataahua.

13 Kahore he pera i mua atu i a ia, kahore hoki he tangata ke i whakakakahuria e ratou, engari ko ana tamariki me nga tamariki a ana tamariki i nga ra katoa.

14 Ko a ratou patunga tapu ka pau katoa i tenei ra, i tenei ra, takirua tonu i nga ra katoa.

15 I whakatapua ia e Mohi, i whakawahia ia ki te hinu tapu: i whakaritea tenei mana ki a ia mo te kawenata mau tonu, mo ona uri hoki i nga ra katoa e mau ai te

rangi, mo ratou hei minita ki a ia, hei mahi i te mahi tohunga; ma te manaaki i te iwi i runga i tona ingoa.

16 I whiriwhiria ia e ia i roto i nga tangata ora katoa hei whakaeke i nga whakahere ki a Ihowa, i te whakakakara, i te kakara reka, hei whakamahara, hei whakamarie mo tana iwi.

17 I homai e ia ki a ia ana whakahau, me te mana i roto i nga tikanga o nga whakaritenga, kia whakaakona ai e ia a Hakopa ki nga whakaaturanga, kia whakaakona ai a Iharaira ki ana ture.

18 Na ka whakatupu nga tangata ke i te he mona, a ka taunu ki a ia i te koraha, nga tangata o Ratana, o Apirono, ratou ko te whakaminenga o Kore, i runga i te weriweri, i te weriweri.

19 I kite a Ihowa i tenei, kino ana ki tana titiro, a moti iho ratou i tona riri aritarita: i mahi ia i nga mea whakamiharo ki runga ki a ratou, i pau ai ratou i te mura o te ahi.

20 Engari i whakanuia ake e ia a Arona, i hoatu ano he kainga mona; i taka e ia he taro, tona tini.

21 E kai ana hoki ratou i nga patunga tapu a Ihowa i homai nei e ia ki a ratou ko ona uri.

22 Otiia i te whenua o te iwi kahore ona kainga tupu, kahore ano hoki ona wahi i roto i te iwi: ko Ihowa hoki tona wahi, tona kainga tupu.

23 Ko te tuatoru o nga rangatira ko Pinehaha tama a Ereatara; 24 Na reira i whakaritea ai te kawenata mo te rongo mau ki a ia, kia waiho ia hei tino rangatira mo te wahi tapu, mo tona iwi ano hoki, kia mau ano hoki ki a ia me ona uri te mana tohunga mo ake tonu atu.

25 E rite ana ki te kawenata i whakaritea ki a Rawiri tama a Hehe, no te iwi o Hura, ara te kainga tupu o te kingi mo ona uri anake: mo ona uri ano te kainga tupu o Arona.

26 Ma te Atua e homai he whakaaro ki a koe i roto i tou ngakau kia whakawa ai koe i tana iwi i runga i te tika, kei whakakahoretia o ratou mea pai, kia mau tonu ai to ratou kororia ake ake.

UPOKO 46 1 He tangata toa a Ihu te tama a Nave i roto i nga whawhai, a ko ia te whakakapi o Mohi i roto i nga poropititanga, i whakanuia nei ki tona ingoa hei whakaora i te hunga whiriwhiri a te Atua, hei rapu utu i nga hoariri i whakatika mai ki a ratou; kia whakanohoia ai e ia a Iharaira ki to ratou kainga tupu.

2 Ano te nui o tona kororia i ara ake ai ona ringa, a ka totoro tana hoari ki runga ki nga pa!

3 Ko wai i tona aroaro i penei te tu? na Ihowa hoki i kawe mai ona hoariri ki a ia.

4 He teka ianei nana i hoki te ra? he teka ianei kotahi ano te ra e rua?

5 I karanga ia ki te Ariki, ki te Runga Rawa, i te aki a nga hoariri ki a ia i nga taha katoa; a ka rongo te Ariki nui ki a ia.

6 Na nga whatumanawa nunui hoki, i whawhai ai ia ki te whawhai ki nga tauiwi: i te heketanga ki Petehorona, i whakangaromia e ia te hunga i whakakeke, kia mohio ai

nga tauiwi ki to ratou kaha katoa, i whawhai hoki ia i te aroaro o Ihowa. , a aru ana ia i te Kaha Rawa.

7 Na, i nga ra o Mohi, i mahi ia i te mahi tohu, a raua ko Karepe tama a Iepune; 8 A o nga mano e ono rau mano i haere i raro, i tiakina ratou tokorua, hei kawe mai ki te kainga tupu, ki te whenua e rerengia ana e te waiu, e te honi.

9 I homai ano e Ihowa he kaha ki a Karepe, i noho nei ki a ia a tae noa ki tona koroheketanga: a haere ana ia ki nga wahi tiketike o te whenua, a riro ana a reira i ona uri.

10 Kia kite ai nga tama katoa a Iharaira he pai te whai ia Ihowa.

11 Na mo nga kaiwhakawa, ko nga tangata katoa o ratou ingoa, kahore nei o ratou ngakau i puremu, kihai hoki i kotiti ke i a Ihowa, kia whakapaingia ratou.

12 Kia tupu o ratou wheua i to ratou wahi, a kia mau te ingoa o te hunga i whakanuia ki runga ki a ratou tamariki.

13 Ua haamau Samuela, te peropheta a Iehova, tei herehia e to ’na ra Fatu, i te hoê basileia, e ua faatahinu i te mau arii i nia i to ’na mau taata.

14 Na te ture a Ihowa i whakawa ai ia mo te whakaminenga, a ka titiro a Ihowa ki a Hakopa.

15 Na tona pono i kitea ai ia he poropiti pono, na tana kupu hoki i mohiotia ai he pono i roto i te whakakitenga.

16 I karanga ia ki te Ariki Kaha Rawa, i te aki mai o ona hoariri ki a ia i nga taha katoa, i tana tapaenga i te reme ngote u.

17 Na ka papa te whatitiri a Ihowa i te rangi, a nui atu te haruru i rangona ai tona reo.

18 I patua ano e ia nga rangatira o Tairia, me nga rangatira katoa o nga Pirihitini.

19 A i mua i tona moe roa ka korero ia i te aroaro o te Ariki, i te aroaro ano hoki o tana tangata i whakawahi ai, Kihai ahau i tango i nga taonga a tetahi, ahakoa he hu: a kahore he tangata i whakahe ki a ia.

20 A, i muri i tona matenga ka poropiti ia, ka whakakitea e ia ki te kingi tona mutunga, a ka ara tona reo i runga i te whenua ki te poropititanga, kia murua te kino o te iwi.

UPOKO 47 1 ¶ A i muri ia ia ka whakatika a Natana ki te poropiti i nga ra o Rawiri.

2 Me te ngako i tangohia i nga patunga mo te pai, i whiriwhiria ano a Rawiri i roto i nga tama a Iharaira.

3 I takaro ia ki te raiona, ano ki te kuao koati, ki te pea ano ki te reme.

4 He teka ianei i kohurutia e ia te tangata nunui, i te mea he tamariki ia? he teka ianei i whakakorea atu e ia te tawai a te iwi, ia ia i ara ake ai tona ringa me te kohatu i roto i te kotaha, a hinga ana te whakamanamana a Koriata?

5 I karanga hoki ia ki te Ariki, ki te Runga Rawa; i homai ano e ia he kaha ki tona ringa matau hei patu i taua marohirohi, kia whakaarahia ake ai te haona o tana iwi.

6 Na ka whakakororiatia ia e te iwi me nga mano tini, ka whakamoemiti ki a ia i runga i nga manaakitanga a Ihowa, mona i homai ki a ia he karauna kororia.

7 I huna hoki e ia nga hoa riri i tetahi taha, i tetahi taha, a huna ana e ia nga Pirihitini ona hoariri, whatiia ana e ia to ratou haona, motu rawa a taea noatia tenei ra.

8 I ana mahi katoa, whakamoemiti ana ia ki te Mea Tapu, ki te Runga Rawa; i whakapaua tona ngakau ki te waiata, i aroha ki tona kaihanga.

9 I whakaturia ano e ia etahi kaiwaiata ki mua i te aata, kia waiatatia ai e ratou o ratou reo nga waiata, kia himene ai ratou i tenei ra, i tenei ra.

10 I whakapaia e ia a ratou hakari, i whakatikaia ano nga wa o te hakari, a taea noatia te mutunga, hei whakamoemiti ki tona ingoa tapu, kia haruru ai te whare o te temepara i te ata.

11 I whakarerea atu e Ihowa ona hara, kua ara tona haona mo ake tonu atu; 12 I muri i a ia ka whakatika ake tetahi tama whakaaro nui, a he whakaaro ki a ia i noho whanui noa atu.

13 Na ka kingi a Horomona i te wa o te ata noho, a ka whakahonoretia; i whakamarie hoki te Atua i nga taha katoa ki a ia, kia hanga ai e ia he whare mo tona ingoa, kia whakapaia ano tona wahi tapu a ake ake.

14 Ano te nui o ou whakaaro i tou taitamarikitanga, me te mea he waipuke, ki tonu koe i te matauranga!

15 Kua taupokina e tou wairua te whenua katoa, ki tonu hoki i a koe ki nga kupu whakarite pouri.

16 I haere tou ingoa ki tawhiti ki nga motu; a na tou rangimarie i arohaina ai koe.

17 I miharo nga whenua ki a koe ki au waiata, ki au whakatauki, ki au whakatauki, ki au whakamaoritanga.

18 Na te ingoa o Ihowa, o te Atua, e huaina nei ko Ihowa, ko te Atua o Iharaira, i kohikohia e koe he koura, he mea tine, whakanuia ana e koe te hiriwa me te mata.

19 I piko iho koe i tou hope ki nga wahine, a na tou tinana i pehia ai koe.

20 Kua whakapokea e koe tou honore, kua whakapokea e koe ou uri; 21 Na ka wehea te kingitanga, a he whakakeke te kingitanga i puta mai i a Eparaima.

22 E ore roa râ te Fatu e faaru‘e i to’na aroha, e ore roa te hoê o ta’na mau ohipa e mo‘e, e ore hoi e faaore i te mau huaai o ta ’na i maiti, e te huaai o tei here ia ’na ra, e ore roa ïa e faaorehia; , no roto hoki i a ia he pakiaka mo Rawiri.

23 Na ka moe a Horomona ki ona matua, a mahue iho ia ia tetahi o ona uri i muri ia ia, a Rehopoama, te wairangi o te iwi, te kuware, i whakapeaua ketia ake e ia te iwi i runga i tana whakaaro. I reira ano a Ieropoama tama a Nepata i hara ai a Iharaira, a whakaaturia ana e ia ki a Eparaima te ara o te hara.

24 Ua rahi roa a‘era ta ratou mau hara, e ua tiavaruhia ratou i rapae i te fenua.

25 I rapua e ratou nga he katoa, a tae noa te utu ki runga ki a ratou.

UPOKO 48 1 Katahi ka tu a Iraia poropiti ki runga, ano he ahi, a ka tonu tana kupu me te mea he rama.

2 I kawea e ia he matekai nui ki runga ki a ratou; 3 Na te kupu a Ihowa i tutakina ai e ia te rangi, ae toru nga tukunga iho o te ahi ki raro.

4 E Iraia, kua whakanuia koe i au mahi whakamiharo! ko wai hoki hei rite ki a koe te whakamanamana?

5 Na wai i whakaara ake te tupapaku i te mate, tona wairua i te urupa, he mea na te kupu a te Runga Rawa.

6 Nana nei i whakamate nga kingi, me nga tangata nunui i runga i o ratou moenga; 7 Ko wai i rongo i te whakatupehupehunga a Ihowa i Hinai, i Horepa hoki i te whakawakanga o te rapu utu; 8 Nana nei i whakawahi nga kingi ki te rapu utu; 9 I kahakina ake nei i roto i te tukauati ahi, i runga i te hariata o nga hoiho ahi; 10 I whakaritea nei hei whakatupehupehu io ratou wa, hei whakamarie i te riri o ta Ihowa whakawa, i te mea kiano i tupu noa te riri, hei whakatahuri i te ngakau o te papa ki te tama, hei whakahoki mai ano i nga hapu o Hakopa.

11 Ka koa te hunga i kite i a koe, a moe ana i runga i te aroha; ka ora hoki tatou.

12 Na ko Iraia kua taupokina e te tukauati; 13 Kahore he kupu i kaha ki a ia; a i muri i tona matenga ka poropiti tona tinana.

14 He mea whakamiharo ana mahi i tona oranga: he mea whakamiharo hoki ana mahi i tona matenga.

15 Na ko tenei katoa, kihai te iwi i ripeneta, kihai i mahue i a ratou o ratou hara, kia pahuatia ra ano ratou, kia whakaraua atu i to ratou whenua, kia whakamararatia atu ki te whenua katoa; : 16 Na etahi i mahi i te mea e pai ana ki te Atua; 17 Na ka whakakahangia e Hetekia tona pa, a kawea ana ki roto he wai ki roto: i keria e ia te kamaka ki te rino, hanga ana e ia he puna mo nga wai.

18 I ona ra ka haere mai a Henakeripi, a tonoa ana e ia a Rapahake, kua ara tona ringa ki Hiona, whakakake ana ia.

19 Na ka wiri o ratou ngakau me o ratou ringa, mamae tonu ratou me te mea he wahine e whanau ana.

20 Heoi ka karanga ratou ki te Ariki aroha, ka totoro o ratou ringa ki a ia: a whakarongo tonu mai te Mea Tapu i te rangi, whakaorangia ana ratou e te mahi a Esay.

21 I patua e ia te ope o nga Ahiriana, whakangaromia iho ratou e tana anahera.

22 I mahia hoki e Hetekia te mea i pai ki ta Ihowa titiro, i kaha hoki i runga i nga ara o tona tupuna, o Rawiri; 23 I ona ra i hoki whakamuri te ra, a kua whakaroaina e ia nga ra o te kingi.

24 Ua ite oia i te varua maitai roa i te mau mea e tupu i te hopea ra, e ua haamahanahana oia i te feia e oto ra i Ziona.

25 I whakakitea e ia nga mea meake puta ake ake;

UPOKO 49 1 Ko te maharatanga ki a Hohia, rite tonu ki te hanganga o te hinu kakara, he mea hanga na te kaiwhakaranu: he reka ano ki te honi ki nga mangai katoa, ki te waiata hoki i te hakari waina.

2 I tika tana whakahaere i te tahuritanga o te iwi: i whakakahoretia ano e ia nga mea whakarihariha o te kino.

3 I anga tona ngakau ki a Ihowa, a i te wa o te hunga karakiakore i whakapumautia ai e ia te karakia ki te Atua.

4 I he katoa, haunga a Rawiri ratou ko Hetekia, ko Hohia: i whakarerea hoki e ratou te ture a te Runga Rawa, i kore ai nga kingi o Hura.

5 Na reira i hoatu ai e ia to ratou kaha ki etahi atu, to ratou kororia ki tetahi iwi ke.

6 I tahuna e ratou te pa i whiriwhiria o te wahi tapu, meinga ana nga huarahi kia ururuatia, pera me ta Heremaia poropiti i poropiti ai.

7 I kino hoki ta ratou whakatoi ki a ia, ahakoa he poropiti ia, i whakatapua i roto i te kopu o tona whaea, kia unu atu, kia tukinotia, kia whakangaromia; hei hanga ano hoki, hei whakato.

8 O Ezekiela tei ite i te orama hanahana, tei faaitehia ia ’na i nia i te pereoo o te mau kerubi.

9 I korerotia hoki e ia nga hoa riri i raro i te ahua o te ua, me te arahi i te hunga tika.

10 A kia whakapaingia te maharatanga o nga poropiti kotahi tekau ma rua, kia tupu ano o ratou whenua i to ratou wahi: i whakamarie hoki ratou ia Hakopa, i ora ai ratou i runga i te tumanako pono.

11 Me pehea tatou ka whakanui ai ia Herupapera? he hiri ano ia i te taha matau.

12 He pera ano a Ihu, te tama a Iohereke; 13 Na i roto i te hunga whiriwhiri ko Neemia, he tangata nui tona ingoa, nana i whakaara nga taiepa kua hinga nei mo tatou, nana hoki i whakatu nga keti me nga tutaki, nana ano i whakaara o tatou wahi kua hinga.

14 Aita râ e taata i hamanihia i nia i te fenua mai ia Enoha; i tangohia atu hoki ia i te whenua.

15 Kare ano hoki he taitama i whanau mai i a Hohepa, he kawana no ona tuakana, he nohonga no te iwi, he hunga whakaaro ki a Ihowa o ratou wheua.

16 E tura rahi to Sema raua o Seta i rotopu i te taata, e ua hau a‘e Adamu i te mau mea ora atoa i poietehia.

UPOKO 50 1 Ko Haimona te tino tohunga, tama a Onia, nana nei i hanga te whare i tona oranga, a i ona ra i whakakaha te temepara: 2 I hanga ano e ia he turanga e rua mo te turanga, mo te tiketike o te taiepa a taka noa ki te taha o te temepara.

3 I ona ra, ko te poka wai i taiawhiotia, ano ko te moana, he mea hipoki ki nga papa parahi.

4 I tiaki ia i te temepara kei hinga, i whakakahangia e ia te pa kei whakapaea.

5 Ano te honore o ia i roto i te iwi i tona haerenga mai i te wahi tapu!

6 E rite ana ia ki te whetu o te ata i waenganui o te kapua, ki te kowhititanga hoki o te marama.

7 Ka rite ki te ra e whiti ana ki te whare o te Runga Rawa, ki te aniwaniwa hoki e whakamarama ana i nga kapua marama.

8 Ka rite hoki ki te puawai o te rohi i te timatanga o te tau, ki nga rengarenga i te taha o nga awa wai, ki nga manga parakihe i te wa raumati; 9 Ka rite ki te ahi, ki te whakakakara i roto i te tahu kakara, ki te oko koura, he mea patu, he mea patu ki nga kohatu utu nui katoa; 10 Ka rite ki te oriwa ataahua e whai hua ana, ki te kauri e tupu ake nei ki te kapua.

11 I a ia i kakahu ai i te koroka o te kororia, i kakahuria hoki te tino kororia o te kororia, i tona haerenga ki runga ki te aata tapu, i whakakororiatia e ia te kakahu o te tapu.

12 Na ka tangohia e ia nga wahi i nga ringa o nga tohunga, a tu ana ia i te taha o te takuahi o te aata, he mea karapoti mai, ano he kuao hita i Repanona; me te mea he nikau ratou ki te taiawhio i a ia.

13 Na i pera nga tama katoa a Arona, me to ratou kororia, me nga whakahere totokore a Ihowa i o ratou ringa i te aroaro o te huihui katoa o Iharaira.

14 A ka oti i a ia te mahi o te aata, hei whakapaipai i te whakahere a te Runga Rawa; 15 Na ka totoro tona ringa ki te kapu, a ringihia ana e ia etahi toto o te karepe, ringihia ana e ia ki te turanga o te aata he kakara reka ki te Kingi o te Runga Rawa.

16 Katahi ka hamama nga tama a Arona, me te whakatangi ano i nga tetere hiriwa, he nui ano te tangi kia rangona, hei whakamahara ki te aroaro o te Runga Rawa.

17 Na ka hohoro te iwi katoa, ka takoto tapapa ki te whenua, ki te koropiko ki to ratou Ariki, ki te Atua Kaha Rawa, ki te Runga Rawa.

18 I waiatatia ano e nga kaiwaiata, me o ratou reo, he maha nga oro i waiatatia.

19 Na ka inoi te iwi ki te Ariki, ki te Runga Rawa, i runga i te inoi ki te aroaro o te tangata atawhai, a mutu noa te huihuinga tapu a Ihowa: a mutu ake ta ratou mahi.

20 Katahi ia ka heke iho, ka ara ona ringa ki runga ki te whakaminenga katoa o nga tama a Iharaira, ki te manaaki ia Ihowa ma ona ngutu, kia koa ai ki tona ingoa.

21 Na ka piko iho ki te karakia tuarua, kia whiwhi ai ratou ki te manaaki a te Runga Rawa.

22 Na, whakapaingia te Atua o te katoa, ko ia nei anake hei mahi i nga mea whakamiharo ki nga wahi katoa, e whakanui nei i o tatou ra no te kopu mai ano, e mahi ana ki a tatou kia rite ki tana mahi tohu.

23 Mana e homai ki a matou he koa o te ngakau, kia mau ai te rongo i o matou ra i roto ia Iharaira, ake ake.

24 Kia whakaukia ai e ia tana mahi tohu ki a tatou, kia whakaorangia ai tatou e ia i tona wa ano!

25 E rua nga iwi e whakarihariha ana toku ngakau, a ko te tuatoru ehara i te iwi.

26 Ko te hunga e noho ana i runga i te maunga o Hamaria, me te hunga e noho ana i roto i nga Pirihitini, me te hunga poauau e noho ana i Hekeme.

27 Na Ihu, tama a Hiraka o Hiruharama, i tuhituhi ki tenei pukapuka te kupu ako mo te matauranga, mo te

matauranga, nana nei i riringi te whakaaro nui no roto i tona ngakau.

28 Ka hari te tangata e whakamahia ana ki enei mea; a ko te tangata e rongoatia ana ki roto ki tona ngakau, ka whai whakaaro nui ia.

29 Ki te mahia hoki e ia, ka kaha ia ki nga mea katoa: ko te marama hoki o te Ariki te kaiarahi i a ia, e homai nei i te whakaaro nui ki te hunga tapu. Kia whakapaingia te ingoa o Ihowa ake ake. Amine, Amine.

UPOKO 51 1 He inoi na Ihu, na te tama a Hiraka. Ka whakawhetai ahau ki a koe, e te Ariki, e te Kingi, ka whakamoemiti ki a koe, e te Atua, e toku Kaiwhakaora: ka whakawhetai ahau ki tou ingoa.

2 Ko koe hoki toku kaiwawao, toku kaiawhina, nau hoki i tiaki toku tinana kei ngaro, i te mahanga a te arero ngautuara, i nga ngutu e tito ana i te teka, i a koe toku kaiawhina ki oku hoariri.

3 Ua faaora hoi oe ia ’u, mai te au i te rahi o to ratou aroha e te rahi o to oe ra i‘oa, i te niho o te feia i ineine i te pau ia ’u nei, e i te rima o te feia i titau mai ia ’u ia pohe, e i te mau ati e rave rahi. i ahau; 4 I te toronga o te ahi i tetahi taha, i tetahi taha, i waenganui ano hoki o te ahi kihai nei i whakaungia e ahau; 5 No te hohonutanga o te kopu o te reinga, i te arero poke, i nga kupu teka.

6 Na te kupu kino a te arero i korero ai ahau ki te kingi i tata ai toku wairua ki te mate, i tata tonu toku ora ki te reinga o raro.

7 I karapotia ahau e ratou i nga taha katoa, a kahore he tangata hei awhina moku: i titiro ahau ki te awhina a te tangata, heoi kua kore.

8 Katahi ahau ka whakaaro ki tou aroha, e Ihowa, ki au mahi o mua, ki tau whakaoranga i te hunga e tatari ana ki a koe, a whakaorangia ana ratou e koe i te ringa o te hoariri.

9 Katahi ahau ka hapainga ake aku inoi i te whenua, ka inoi kia whakaorangia ahau i te mate.

10 I karanga ahau ki te Ariki, ki te Matua o toku Ariki, kia kaua ahau e whakarerea i nga ra o toku pouri, i te wa o te hunga whakakake, i te mea kahore he awhina.

11 Ka whakamoemiti tonu ahau ki tou ingoa, ka himene atu i runga i te whakawhetai. a i rangona taku inoi.

12 Nau hoki ahau i whakaora i te whakangaromanga, a whakaorangia ana e koe i te wa o te he: na reira ahau ka whakawhetai, ka whakamoemiti ki a koe, ka whakapai ki to ratou ingoa, e Ihowa.

13 I toku tamarikitanga, i ahau e haere noa ana ki waho, i hiahia ahau ki te whakaaro nui i roto i taku inoi.

14 I inoi ahau mona i mua i te temepara, ka rapua ano ia e ahau a taea noatia te mutunga.

15 No te puawaitanga a ki te maoa ra ano o te karepe pai toku ngakau ki a ia: i tika toku waewae ki te rapu ia ia, no toku tamarikitanga ake.

16 Ua tuu noa vau i tau tari‘a, e ua farii au ia ’na, e ua noaa ia ’u te ite rahi.

17 Kua whai hua ahau i taua mea, na ka hoatu e ahau he kororia ki te tangata nana i homai te whakaaro nui ki ahau.

18 I whakaaro hoki ahau ki te mahi i muri ia ia, a ka rapu ahau i te pai; penei e kore ahau e whakama.

19 E tohe ana toku wairua ki a ia, a i he tonu ahau i aku mahi: totoro tonu atu oku ringa ki te rangi i runga, tangihia ana e ahau oku whakaaro pohehe mona.

20 I anga atu toku wairua ki a ia, a i kitea ia e ahau i runga i te ma: i mau toku ngakau ki a ia no te timatanga, no reira e kore ahau e whakarerea.

21 I mamae toku ngakau i te rapunga i a ia: na reira i whiwhi ai ahau ki te taonga pai.

22 Kua homai e Ihowa he arero moku hei utu moku, a ma reira ahau ka whakamoemiti ai ki a ia.

23 Whakatata mai ki ahau, e te hunga kuware, e noho ki te whare o te ako.

24 He aha koutou i puhoi ai, he aha ta koutou e korero ai ki enei mea, e matewai nui ana hoki o koutou wairua?

25 Na ka puaki toku mangai, a ka mea, Hokona ia ma koutou, kaua he moni.

26 Tukua atu tou kaki ki raro ki te ioka, kia akona ai tou wairua: he uaua ki te kitea.

27 Titiro mai ki o koutou kanohi, ka iti nei taku mahi, he maha hoki oku okiokinga.

28 Ma te moni nui e ako ai, kia nui hoki te koura mana.

29 Kia hari o koutou wairua ki tana mahi tohu: kei whakama hoki ki te whakamoemiti ki a ia.

30 Mahia to mahi i te wa e rite ai, a ka homai e ia ki a koe to utu.