Western Frisian - The Book of Genesis

Genesis

HAADSTIK1

1YnitbegjinmakkeGoddehimelendeierde.

2Endeierdewiesûnderfoarmenleech;entsjusterwieop itoantlitfen'edjipte.EndeGeastfanGodbeweechit gesichtfan'ewetters

3EnGodsei:Litderljochtwêze,enderwierljocht

4EnGodseachitljocht,datitgoedwie,enGodskiedeit ljochtfanittsjuster.

5EnGodneamdeitljochtdei,enittsjusterneamdeer nachtEndejounsendemoarnswienedeearstedei

6EnGodsei:Litderinútspanselwêzemiddenyn’e wetters,enlititdewettersfan’ewettersskiede

7EnGodmakkeitútspansel,enskiededewettersdy’t ûnderitúthimmelingwiernefandewettersdy’tboppeit útspanselwierne:enitwiersa

8EnGodneamdeitútspanseldehimel.Endejounsende moarnswiernedetwaddedei

9EnGodsei:Litdewettersûnderdehimelopienplak forgearrewirde,enlititdroegelânferskine;enitwiersa.

10EnGodneamdeitdroegeierde;endegearkomstfan'e wettersneamdeersee,enGodseachdatitgoedwie

11EnGodsei:Litdeierdegersútbringe,itkrûddatsied jout,endefruchtbeamdy’tfruchtbringtneisynsoarte, hwaenssiedynhimselsis,op’eierde:enitwiersa

12Endeierdebrochtgersenkrûdendy’tsiedjoechnei synsoarte,endebeamdy’tfruchtjoech,hwaenssiedyn himselswie,neisynsoarte:enGodseachdatitgoedwie 13Enitwiernejounsendemoarnsdetrêddedeis.

14EnGodsei:Litderljochtenwêzeoanitútspanselfen’e himel,omdedeiendenachttoskieden;enlitsewêzefoar tekens,enfoarseizoenen,enfoardagenenjierren; 15Enlitsewêzefoarljochtenynitútspanselfen’ehimel omljochttejaanop’eierde:enitwiersa

16EnGodmakketwagrutteljochten;itgruttereljochtom dedeitehearskjen,enitmindereljochtomdenachtte hearskjen:hymakkeekdestjerren.

17EnGodsetteseopitúthimmelfen’ehimelomljochtte jaanop’eierde,

18Enoerdedeienoerdenachttohearskjenenitljocht fanittsjustertoskieden,enGodseachdatitgoedwie.

19Enitwiernejounsendemoarnsdefjirdedeis

20EnGodsei:Litdewettersoerfloedichitbeweechlik wêzenútbringedatlibbenhat,enfûgeltsjesdy’tboppede ierdefleanemeieynitiepenútspanselfen’ehimel

21EnGodskepengreatewalfiskenenallelibbenewêzens dy’tbeweecht,dy’tdewettersoerfloedichfuortbrochten, neihjarsoart,enallewjukkefûgeltsjesneisynsoarte:en Godseachdatitgoedwie.

22EnGodseingehjar,sizzende:Wêsfruchtberen formannichfâldigje,enfoljeitwetteryn’esé,enlitit fûgeltsjeformannichfâldigjeop’eierde.

23Enitwiernejounsendemoarnsdefyftedeis.

24EnGodsei:Litdeierdedelibbenewêzensneisyn soartenfuortbringe,fé,enkrûpenddieren,enitbeesten fen’eierdeneisynsoarte:enitwiersa

25EnGodmakkeitbeestenfen’eierdeneisynsoart,enit féneihjaraerd,enalitkrûptop’eierdeneisynsoarte:en Godseachdatitgoedwie

26EnGodsei:Litúsdeminskemeitsjeneiúsbyld,neiús liken,enlithjahearskjeoerdefiskenfen’esé,enoerit fûgelfen’eloft,enoeritfé,enoerdehieleierdeenoeral itkrûpenddingdatop'eierdekrûpt

27SamakkeGoddeminskeneisynbyld,neiitbyldfan GodhatErhimskepen;manenfroumakkeerse.

28EnGodseingehjar,enGodseitsjinhjar:Wêsfruchtber enformannichfâldigje,enfoljedeierdeoanenûnderwerp har;dy'top'eierdebeweecht.

29EnGodsei:Sjuch,Ikhawjimmejownalit siedbringendkrûddatop’ehieleierdeis,enallebeammen dêr’tdefruchtynisfeninsiedjowjendebeam;dyscilit wêzefoariten

30Enoanallebeestenfan’eierdeenoanallefûgeltsjes fan’eloft,enoanalitkrûptop’eierde,dêr’tlibbenynis, hawIkallegrienekrûdentaitenjûn:enitwiersa

31EnGodseachalleshwetermakkehie,ensjuch,itwier tigegoed.Endejounsendemoarnswiernedeseisdedeis.

HAADSTIK2

1Sawaerdendehimelendeierdefolmakke,enhjarhiele leger.

2EndesaundedeismakkeGodineinoansynwirkdater makkehie;enhyrêstedesaundedeisfanalsynwirkdater makkehie

3EnGodseingedesaundedeisenhilligedy,om’ter dêrynrêstehiefanalsynwirkdatGodskepenenmakke hat

4Ditbinnedeslachtenfen’ehimelenfen’eierdedo’thja skepenwierne,dedeidatdeHeareGoddeierdeende himelmakke,

5Enalleplantenfenitfjildear’tityn’eierdewie,enalit krûdfenitfjildfoardatitgroeide:hwentdeHeareGodhie itnetop’eierdereinelitten,enderwiegjinminskeomde ierdetebewurkjen.

6Mardergyngindizeopfen’eierde,enwetterdeithiele oerflakfen’eierde.

7EndeHeareGodfoarmedeminskeútitstoffen’eierde, enbliesdeademdeslibbensynsynnoasters;endeminske waerdinlibbenesiel.

8EndeHeareGodplanteintúnneiiteastenynEden;en dêrsetteerdemandy'terfoarmehie

9EndeHeareGodlietút’eierdeallebeamgroeiedy’t noflikisomitoansjenengoedomtoiten;ekdebeamdes libbensmiddenyn'etún,endebeamfankennisfangoed enkwea.

10EndergynginrivierútEdenomdehôftowetterjen;en dêrweiwaerditskieden,enwaerdynfjouwerhollen 11Denammefen’eearsteisPison;

12Enitgoudfendatlânisgoed:dêrisbdelliumende onyksstien

13Endenammefen’etwadderivierisGihon;

14Endenammefen’etrêdderivierisHiddekel;Ende fjirderivierisEufraat

15EndeHeareGodnaemdemanensettehimyn’etún fenEden,omdytobiwarjenentobiwarjen

16EndeHeareGodgebeademan,sizzende:Fanalle beammenyn’etúnmeistfrijite;

17Marfen’ebeamfen’ekennisfengoedenkweascilstû dernetfanite;

18EndeHeareGodsei:Itisnetgoeddatdemanallinneis; Iksilhiminhelpmeitsjefoarhim

19EndeHeareGodfoarmeút’eierdeallebeestenfanit fjildenallefûgeltsjesyn’eloft;enbrochtsebyAdamom tesjenhoe'terseneamesoe;

20EnAdamjoechnammenoanalitfé,enoanitfûgeltsje yn’eloft,enoanallebeestenfanitfjild;marfoarAdam waardgjinhelpfoarhimfûn

21EndeHeareGodlietindjippesliepopAdamfalle,en hysliepte;

22Enderibbe,dy’tdeHeareGodfen’eminskenommen hie,makkeErinfrou,enbrochthjartademan

23EnAdamsei:Ditisnoubientefenmynbienteenflêsk fenmynflêsk;

24Dêromscilinmansynheitenmemferlitte,ensynfrou oanhingje,enhjascilleienflêskwêze

25Enhjawiernebeideneaken,demanensynfrou,en skamdenhjarnet.

HAADSTIK3

1Endeslangewierlistigerasalitféfenitfjilddatde HeareGodmakkehieEnhyseitsjin'efrou:Ja,hatGod sein:Jimmescillenetitefenallebeammenfen'etún?

2Endefrouseitsjindeslange:Wymeieitefen’efrucht fen’ebeammenfen’etún;

3Marfen’efruchtfen’ebeamdy’tmiddenyn’etúnis, hatGodsein:Jimmescilledernetfaniteenitnetoanroare, datjimmenetstjerre

4Endeslangeseitsjindefrou:Jimmescillewisnetstjerre; 5HwentGodwitdatdedeidatjimmederfanite,jimme eageniepenewurdescille,enjimmescillewêzeasgoaden, wittendegoedenkwea.

6Endo’tdefrouseachdatdebeamgoedwietaiten,endat eraardichwiefoardeeagen,eninbeamdy’tmenwiiswie omwiistomeitsjen,naemhjafen’efruchtenietenjoech hjarekmanmeihar;enhyiet

7Endeeagenfenhjarbeidewaerdeniepene,enhjawisten dathjaneakenwierne;enhjanaaidenfigeblêdenoaninoar, enmakkenhjarskoarken

8Enhjaheardendestimfen’eHeareGodrinnenyn’etún yn’ekjeldfen’edei,enAdamensynfrouforburgenhjar foaritoantlitfen’eHeareGodûnderdebeammenfen’e tún

9EndeHeareGodrôpdeAdamenseitsjinhim:Hwer bisto?

10Enhysei:Ikheardejinsstimmeynithôf,enikwie bang,om’tikneakenwier;enikferburgenmysels.

11Enhysei:Hwahatitdysein,datstûneakenbist? Hawwejoitenfan'ebeam,dêr'tikdygebeanhiedatstûnet itemeist?

12Endemansei:Defroudy’tstûbymyjoesthawwe,dy joechmyfen’ebeam,enikiet

13DoseideHeareGodtsjindefrou:Hwetisditdatstû dienhast?Endefrousei:Deslangehatmyferrifele,enik iet

14DoseideHeareGodtsjindeslange:Om’tstûditdien hast,bistforfloktboppealitféenboppealitféfenitfjild; opdynbúkscilstûgean,enstofscilstûitealdedagenfen dynlibben

15EnIkscilfijânskipsettetwiskendyendefrou,en tuskendynsiedenhjarsied;itscildynholleknetsje,endû scilsthimdehakkeknetsje

16Entsjindefrouseier:Iksciljinsfortrietenjins swangerskiptigeformannichfâldigje;ynfertrietscilstû bernberne;endynbegeartesciltadynmanwêze,enhy sciloerdyhearskje.

17EntsjinAdamseier:Om’tstûharkehastneidestimfen dynfrou,enitenhastfen’ebeam,dêr’tikdyfengebean haw,sizzende:Dûscilstdernetfanite;ynfertrietscilstû derfanitealdedagenfendynlibben;

18Ekscilitdytoarnenendistelsbringe;endûscilstit krûdfenitfjildite;

19Ynitswitfendynoantlitscilstûbreaite,oantstû weromkomtop’eierde;hwentderbistûderúthelle,hwent stofbistû,entastofscilstûweromkomme.

20EnAdamneamdesynfroudenammeEva;hwenthja wiedememfenallelibbene

21EkmakkedeHeareGodoanAdamensynfroumantels fenfelen,enklaaidehjar

22EndeHeareGodsei:Sjuch,demaniswurdenasien fenús,omgoedenkweatowitten;:

23DêromstjûrdedeHeareGodhimút'etúnfenEden,om deierdetobearbeidzjendêr'terweinommenwier

24Dofordreauerdeman;enhysetteyniteastenfen'etún fenEdencherubs,eninflamjendswird,datoeraldraaide, omdeweifen'ebeamdeslibbenstohâlden

HAADSTIK4

1EnAdamkoesynfrouEva;enhjawaerdswier,enberne Kaïn,ensei:IkhawinmanfandeHearekrigen

2EnhjabernesynbroerAbelwerEnAbelwieinskiep hoeder,marKaïnwieinboerfan'egrûn.

3Enitbardeyn’erinfandetiiddatKaïnfen’efrucht fen’eierdeinofferdeHearebrocht

4EnAbelbrochterekfen’eearstlingenfensynkeppelen fen’tfetderfanEndeHearehieoansjenopAbelensyn offer:

5MartsjinKaïnenneisynofferhieergjinachting.En Kaïnwaerdtigelilk,ensynoantlitfoel

6EndeHeareseitsjinKaïn:Hwerombistûlilk?en hweromisdynoantlitfallen?

7Asjogoeddogge,scilstûnetoannommenwirde?enastit netgoeddocht,leitdesûndefoardedoarEntadyscilsyn begeartewêze,endûscilstoerhimhearskje.

8EnKaïnspriekmeiAbel,synbroer,enitbardedo’thja ynitfjildwierne,datKaïnopgietsjinsynbroerAbel,en deadehim.

9EndeHeareseitsjinKaïn:HwerisdynbroerAbel?En hysei:Ikwititnet:binikmynbroersynhoeder?

10Enhysei:Hwethastûdien?destimfendynbroersyn bloedropttamyút'eierde

11Ennobistoforfloktfen’eierde,dy’thjarmûle iepenmakkehatomitbloedfandynbroerútdynhânto ûntfangen;

12Hwennearstûdeierdebiarbeidst,denscildyhjarkrêft netoandyjaen;inflechtlingeninswalkerscilstûwêzeop 'eierde

13EnKaïnseitsjindeHeare:Mynstrafisgreaterasik dragekin

14Sjuch,dûhastmyhjoedfordreaunfen’eierde;enfoar dynoantlitscilikferburgenwirde;enikscilinflechtling eninswalkerwêzeop'eierde;enitscilbarredatelkdy't myfynt,mydeadzjescil

15EndeHeareseitsjinhim:Dêromscilhwa’tKaïndeadet, saunfoldwraakophimnommenwirde.EndeHearesette intekenopKaïn,datgjiniendy'thimfynthimdeadzjesoe 16EnKaïngyngútfoaritoantlitdesHeare,enwenneynit lânNod,eastlikfenEden.

17EnKaïnkoesynfrou;enhjawaerdswierenberne Henoch;enhyboudeinstêdenneamdedenammefen'e stêd,neidenammefensynsoanHenoch.

18EnHenochwaerdIradberne;enIradwounMehujael; enMehujaelwounMethusaël,enMethusaelwounLamech

19EnLamechnaemhimtwafrouljue:denammefende ienewierAda,endenammefen’eoareSilla

20EnAdaberneJabal;

21EnsynbroerhiedenammeJubal;

22EnSilla,hjaberneekTubalkain,inlearaarfenalle keunstnersynkoperenizer;enTubalkainssisterwier Naäma

23DoseiLamechtsjinsynfroulju:AdaenSilla,Harkje neimynstim;JimmefrouljufanLamech,harkjeneimyn spraak,hwentikhawinmansleintamynferwûnings,enin jonkjeommynkwea

24AsKaïnsaunfâldwrekewirdescil,wierLamechsaun ensauntich

25EnAdamkoesynfrouwer;enhjaberneinsoanen neamdesynnammeSeth.

26EnSethwaerdhimekinsoanberne;enhyneamdesyn nammeEnos;doebegûnendeminskendenammedes Heareoanteroppen.

HAADSTIK5

1DitisitboekfenAdamsslachtenDedeisdatGodde minskeskepenhat,makkeerhimneiGodslikenis; 2ManenfroumakkeHyhjar;enseingehjar,enneamde hjarnammeAdam,dedeidathjaskepenwierne

3EnAdamlibbehûndertentritichjier,enhywouninsoan neisynlikenis,neisynbyld;enneamdesynnammeSeth: 4EndedagenfenAdam,nei’terSethbernehie,wierne achthûndertjier;enhywounsoannenendochters;

5Enaldedagendy’tAdamlibbewiernenjoggenhûndert entritichjier,enhystoar

6EnSethlibbehûndertenfiifjier,enhywounEnos

7EnSethlibbeneidaterEnoswounhie,achthûnderten saunjier,enhywounsoannenendochters;

8EnaldedagenfenSethwiernenjoggenhûndertentoalve jier,enhystoar.

9EnEnoslibbenjoggentichjier,enhywounKenan;

10EnEnoslibbeneidaterKenanwounhie,achthûnderten fyftjinjier,enhywounsoannenendochters;

11EnaldedagenfenEnoswiernenjoggenhûndertenfiif jier,enhystoar

12EnKenanlibbesauntichjier,enhywounMahalaleel;

13EnKenanlibbe,nei’terMahalalelwounhie, achthûndertenfjirtichjier,enhywounsoannenen dochters;

14EnaldedagenfenKenanwiernenjoggenhûnderten tsjienjier,enhystoar.

15EnMahalaleellibbefiifensechstichjier,enhywoun Jared

16EnMahalalellibbeneidaterJaredwounhie, achthûndertentritichjier,enhywounsoannenendochters;

17EnaldedagenfenMahalaleëlwierneachthûndertfiif ennjoggentichjier,enhystoar.

18EnJaredlibbehûnderttwaensechstichjier,enhywoun Henoch.

19EnJaredlibbeneidaterHenochwounhie,achthûndert jier,enhywounsoannenendochters;

20EnaldedagenfenJaredwiernenjoggenhûnderttwaen sechstichjier,enhystoar.

21EnHenochlibbefiifensechstichjier,enhywoun Methusalem;

22EnHenochwannelemeiGod,nei’terMethusalem wounhie,trijehûndertjier,enhywounsoannenen dochters;

23EnaldedagenfenHenochwiernetrijehûndertfiifen sechstichjier;

24EnHenochwannelemeiGod,enhywiernet;hwent Godnaemhim

25EnMethusalemlibbehûndertsaunentachtichjier,en hywounLamech;

26EnMethusalemlibbeneidaterLamechwounhie, saunhûnderttwaentachtichjier,enhywounsoannenen dochters;

27EnaldedagenfenMethusalemwiernenjoggenhûndert njoggenensechtichjier,enhystoar

28EnLamechlibbehûnderttwaentachtichjier,enhy wouninsoan;

29EnhyneamdesynnammeNoach,sizzende:Dyscilús treastjeoerúswirkenwearzefenúshannen,om’eierde dy’tdeHeareforflokthat

30EnLamechlibbe,neidaterNoachwounhie,fiifhûndert fiifennjoggentichjier,enhywounsoannenendochters;

31EnaldedagenfenLamechwiernesaunhûndertensaun ensauntichjier,enhystoar

32EnNoachwierfiifhûndertjierâld,enNoachwounSem, ChamenJafet

HAADSTIK6

1Enitbardedo’tdeminskenbigounento formannichfâldigjenop’eierde,enhjarrendochtersberne waerden,

2DatdesoannenGodsdedochtersfen’eminskenseagen dathjamoaiwierne;enhjanamenhjarfrouljuefenalles hwethjaútkarden

3EndeHearesei:Myngeastscilnetaltydmeideminske stride,hwenthyisekflêsk:dochsscillesyndagenhûndert entweintichjierwêze

4Yndydagenwiernederreuzenop’eierde;enekdêrnei, doe'tdesoannenfanGodynkamentadedochtersfan'e minsken,enhjabernebernfoarharren,dywaerden machtigendy'twienefanâlds,mannenfanferneamdens

5EnGodseachdatdegoddeleazefen’eminskegreatwier op’eierde,endatallebitochtenfen’etinzenfensynhert allinnealtiidallinnemarkweawier

6EnitbikeardedeHearedatErdeminskemakkehieop’e ierde,enitfertriethimynsynhert

7EndeHearesei:Ikscildeminske,dy’tIkskepenhaw, fordylgjefen’eierde;sawoldeminskeasitbist,enit krûpendding,endefûgelsfan'eloft;hwentitbiroumydat iksemakkehaw.

8MarNoachfoungenedeyn’eeagendesHeare

9DitbinnedeslachtenfenNoach:Noachwiein rjochtfeardichmanenfolsleinynsynslachten,enNoach wannelemeiGod

10EnNoachwountrijesoannen:Sem,ChamenJafet.

11EkwierdeierdebedoarnfoarGod,endeierdewierfol meigeweld

12EnGodseachneideierde,ensjuch,hjawiefordylgje; hwentalleflêskhiesynweiop'eierdebedoarn.

13EnGodseitsjinNoach:IteinfenalleflêskisfoarMy kommen;hwentdeierdeisfolmeigeweldtrochhjarren; ensjuch,Ikscilsefordylgjemeideierde

14Meitsjedyinarkefengoferhout;keamersscilstû meitsjeyn'earke,endûscilstitfanbinnenenfanbûten meipekopsette

15Enditisdewizedêr’tstûitfenmeitsjescilst:Delingte fen’earkesciltrijehûndertjelnewêze,debreedtederfan fyftichjelneendehichtederfantritichjelne

16Infinsterscilstûmeitsjefoardearke,enopinjelne scilstûitboppeôfmeitsje;endedoarfen'earkescilstûoan 'ekantderfansette;meilegere,twaddeentreddeforhalen scilstûitmeitsje

17Ensjuch,ikbringinwetterfloedoerdeierde,omalle flêsk,dêr’tdelibbensazemynis,fanûnderdehimelte fordylgjen;enallesdatop'eierdeis,scilstjerre

18MarIkscilmynforbounmeidyoprjochtsje;endûscilst yn'earkekomme,dûendynsoannen,endynfrou,endyn soannensfroumeidy

19Enfenalitlibbenfenalleflêskscilstûtwafenalle soartenyn’earkebringe,omhjarbydyynitlibbento hâlden;hjascillemanlikenfroulikwêze

20Fûgelsneihjarsoart,enfenféneffenshjarsoart,fenal itkrûpenddierfen’eierdeneisynsoarte,twafenalle soartenscilletadykomme,omhjarynitlibbentohâlden

21Ennimdytafenalitspizedatitenwirdt,endûscilstit bydyforgearje;enitscildyenhjarrentaspizewêze 22SadieNoach;neffensalleshwetGodhimgebeanhie, sadieer.

HAADSTIK7

1EndeHeareseitsjinNoach:Komdûendynhielehûs yn’earke;hwentdyhawikrjuchtfeardichfoarmysjoen ynditgeslacht.

2Fenallereinebeestenscilstûdysaunnimme,itmantsje ensynwyfke,enfenitbeestendattwanetreinis,it mantsjeensynwyfke.

3ekfenfûgelsfen’ehimelbysaun,itmantsjeenitwyfke; omsiedynitlibbentohâldenopitoantlitfen’ehieleierde.

4Hwentnochsaundagen,enIkscilitop’eierdereinelitte fjirtichdagenenfjirtichnachten;enalitlibbendatik makkehaw,scilIkfanitierdeôffordylgje

5EnNoachdieneffensalleshwetdeHearehimgebeanhie.

6EnNoachwierseishûndertjierâld,do’tdewetterfloed oerdeierdewier

7EnNoachgyngyn,ensynsoannen,ensynfrou,ensyn soannenfrouljuemeihim,yn’earke,om’titwetterfen’e floed.

8Fenskjinnebeesten,enfenbeestendy'tnetreinbinne,en fenfûgeltsjes,enfenalitdingdatop'eierdekrûpt, 9DogyngtwaentwaneiNoäyn’earke,itmantsjeenit wyfke,lykasGodNoähjittenhie

10Enitbardeneisaundagendatdewettersfen’efloed op’eierdewierne.

11YnitseishûndertstelibbensjierfenNoä,yn’etwadde moanne,desantjindedeisfen’emoanne,dyseldedeis waerdenalleboarnenfen’egruttedjipteopbrutsen,en waerdenderutenfen’ehimeliepene

12Endereinwierop’eierdefjirtichdagenenfjirtich nachten.

13OpdyseldedeiskamenNoach,enSem,enCham,en Jafet,desoannenfenNoach,enNoachsfrou,endetrije frouljufensynsoannenmeihjar,yn’earke;

14hja,enalitbeestenneisynsoarte,enalitféneihjar soart,enalitkrûpendgediertedatop’eierdekrûptneisyn soarte,enallefûgeltsjesneisynsoarte,allefûgelynalle soarten

15EnhjagyngenbyNoäyn’earke,twaentwafenalle flêsk,dêr’tdelibbensazemynis

16Endy’tderynkamen,gongenmantsjeenwyfkeynfan alleflêsk,lykasGodhimhjittenhie:endeHeareslúthim yn

17Endefloedwierfjirtichdagenop’eierde;enitwetter waerd,enbaarnendearke,enhjawaerdboppedeierde ferheven

18Endewetterswaerdendeoermacht,enwaerdentige tanommenop’eierde;endearkegyngoeritwetter.

19Endewetterswaerdentigeoerdeierde;enaldehege heuvelsdy'tûnderdehielehimelwiene,waerdenbedutsen 20Fyftjinjelneboppewaerdendewettersdeoermacht;en debergenwaerdenbedutsen

21Enalitflêskstoardatop’eierdebeweecht,sawolfan fûgelsasfee,enbeesten,enfanalitkrûpenddatop’e ierdekrûpt,enalleminsken;

22Alhwa'tdelibbensazemynsynnoasterswier,fenalles hwetynitdroegewier,stoar.

23Enalitlibbendatop’eierdewie,waerdfordylge, sawoldeminskeasitfé,enitkrûpendedierenenitfûgel fen’ehimel;enhjawaerdenforwoastefen'eierde,en Noachbleauallinneynlibben,enhjady'tbyhimyn'earke wierne

24Enitwetterhiedeoerhearskingoerdeierdehûnderten fyftichdagen

HAADSTIK8

1EnGodtochtoanNoach,enalitlibben,enalitfédatby himyn’earkewier;

2Ekwaerdendeboarnenfen’edjipteendefinstersfen’e himelstoppe,endereinút’ehimelwaerdbedarre;

3Endewetterskeardenaloanweromfen’eierde,enneiit einfen’ehûndertenfyftichdagenwaerdenitwetter ôfsetten

4Endearkerêsteyn’esaundemoanne,desantjindedeis fen’emoanne,op’ebergenfenArarat

5Endewettersgongenaloantadetsjiendemoanneta;

6Enitbardeoan’eeinfenfjirtichdagen,datNoachit finsterfen’earkeiependie,datermakkehie:

7Enhystjûrdeinraafút,dy’thinneenwergyng,oantit wetterfen’eierdeôfdroegewierne

8Ekstjûrdeerindouwefenhimút,omtosjenoftitwetter fen’eierdeôfswakkewierne;

9Mardedouwefoungjinrêstfoarharfoetsool,enhja kaemweromtahimyn’earke,hwentitwetterwierop’e hieleierde;tahimyn'earke

10Enhybleaunochsaundagen;enwerstjûrdeerde douweút'earke;

11Endedouwekaemdejounstahim;ensjuch,ynhar mûlesietinoliveblêdôfstutsen:sawistNoachdatitwetter fan'eierdeôfnommenwie.

12Enhybleaunochsaundagen;enstjoerdededouweút; dy'tnetmeartahimweromkaem

13Enitbardeynitseishûndertsteenearstejier,yn’e earstemoanne,deearstedeifen’emoanne,datitwetter fen’eierdeôfdroegewierne,enNoachdieitdekselfen’e arkeôf,enseach,ensjuch,itoerflakfan'eierdewie droech

14Enyn’etwaddemoanne,desaunentweintichstedeis fen’emoanne,waerddeierdedroech

15EnGodspriektaNoach,sizzende:

16Geanút'earke,dûendynfrou,endynsoannen,ende frouljuefandynsoannenmeidy

17Bringmeidyalitlibbendatbydyis,fanalleflêsk, sawolfanitfûgelasfanitfé,enfanalitkrûpenddatop’e ierdekrûpt;dathjaoerfloedichbriedemeieop'eierde,en fruchtberwêzeenformannichfâldigjeop'eierde

18EnNoachteachút,ensynsoannen,ensynfrou,ende frouljuefansynsoannenmeihim;

19Allebeesten,alitkrûpenddier,enalitfûgeltsje,enal hwetkrûptop’eierde,neffenshjarsoarten,gyngút’earke.

20EnNoachboudedeHeareinalter;ennaemfenalle reinebeestenenfenallereinefûgeltsjes,enoffere brânoffersopitalter.

21EndeHearerûkteinswietereek;endeHeareseiynsyn hert:Ikscildeierdenetmearforflokjeom'eminskewille; wantdeferbyldingfan'eminskesynhertiskweafansyn jeugdôf;enikscilalitlibbennetwerslaan,lykasikdien haw 22Wylstdeierdeoerbliuwt,silsiedtiidenrispinge,en kjeldenwaarmte,ensimmerenwinter,endeiennachtnet ophâlde

HAADSTIK9

1EnGodseingeNoachensynsoannen,enseitsjinhjar: Wêsfruchtberenformannichfâldigje,enfoljedeierdeoan 2Endeeangstfoarjimmeendeeangstfoarjimmescil wêzeoeralitbistfen’eierde,enoerallefûgeltsjesyn’e loft,oerallesdatop’eierdebeweecht,enoerallefisken fen’esé;yndynhânbinnehjaoerlevere.

3Alitbeweechlikwêzendatlibbet,sciljimmeitspize wêze;lykasitgrienekrûdhawIkjoalledingenjown 4Marflêskmeisynlibben,datitbloedis,scillejimmenet ite.

5Enwiswierscilikjinsbloedfenjinslibbeneaskje;fen'e hânfenallebistenscilIkiteaskje,enfen'ehânfen'e minske;oan'ehânfanelksynbroersilikitlibbenfan'e minskeeaskje

6Dy’titbloedfan’eminskeforgiet,synbloedsciltroch deminskeforgettenwirde:hwentneiitbyldfanGodhater deminskemakke

7Enjimme,wêsfruchtberenformannichfâldigje;bring oerfloedichop'eierdeenformannichfâldigjedêryn

8EnGodspriektaNoachentasynsoannenmeihim, sizzende:

9Ensjuch,Ikmeitsjemynforbounopmeidyenmeidyn siedneidy;

10Enmeiallelibbenewêzensdatbydyis,fanitfûgel,fan itfeeenfanallebeestenfan’eierdebydy;fenallegearre dy'tút'earkegeane,oantalitbistfen'eierde

11EnIkscilmynforbounmeidyoprjochtsje;enalleflêsk scilnetmearútroegewirdetrochitwetterfeninfloed;en derscilgjinfloedmearwêzeomdeierdeteferneatigjen

12EnGodsei:DitisittoanielfenitforboundatIkmeitsje twiskenMyenjimmeenallelibbenewêzensdatbyjimme is,foarivigeslachten;

13Iksetmynbôgeyn’ewolk,enitscilwêzetainteken feninforbountwiskenMyendeierde

14Enitscilbarreasikinwolkoerdeierdebring,datde bôgeyn’ewolksjoenwurdescil:

15Eniksciltinkeoanmynforboun,datistwiskenmyen jimmeenallelibbenewêzensfenalleflêsk;endewetters scillenetmeartainfloedwirdeomalleflêsktofordjerren

16Endebôgescilyn’ewolkwêze;enikscilitsjen,datik tinkoanitivigeforbountwiskenGodenallelibbene wêzensfanalleflêskdatop'eierdeis

17EnGodseitsjinNoach:Ditisittoanielfenitforboun, datIkoprjochtehawtwiskenMyenalitflêskdatop’e ierdeis

18EndesoannenfenNoach,dy’tút’earketeagen,wierne Sem,enChamenJafet;enChamisdeheitfenKanaän.

19DitbinnedetrijesoannenfenNoach:enfenhjarwier dehieleierdeútsnien

20EnNoachbigouninlânmantowêzen,enhyplantein wyngert;

21Enhydronkfen’ewyn,enwaerddronken;enhywaerd bleatleinynsyntinte.

22EnCham,deheitfenKanaän,seachdeskamtefensyn heit,enhyforteldesynbeidebroerrenbûten

23EnSemenJafetnameninkleed,enleineitophjar beideskouders,enhjagyngenefterút,enbidiekende skamtefenhjarheit;enhjaroantlitwierneefteroer,enhja seagendeskamtefenhjarheitnet.

24EnNoachwaerdwekkerfensynwyn,enwisthwetsyn jongstesoanhimdienhie

25Enhysei:ForfloktisKanaän;intsjinstfeintfen'e tsjinstfeintenscilersynbroerrenwêze

26Enhysei:LoofdeHeare,deGodfenSem;enKanaän scilsyntsjinstfeintwêze.

27GodscilJafetútwreidzje,enhyscilwenjeynSems tinten;enKanaänscilsyntsjinstfeintwêze.

28EnNoachlibbeneidefloedtrijehûndertenfyftichjier

29EnaldedagenfenNoachwiernenjoggenhûnderten fyftichjier,enhystoar

HAADSTIK10

1DitnoubinnedeslachtenfenNoachssoannen,Sem, ChamenJafet:enhjarwaerdensoannenberneneidefloed 2Jafetssoannen;Gomer,enMagog,enMadai,enJavan, enTubal,enMesech,enTiras

3EnGomerssoannen;Askenaz,enRifat,enTogarma 4EndesoannenfenJavan;ElisaenTarsis,Kittimen Dodanim

5Trochdizzewaerdendeeilannenfen’eheidenenfordield ynhjarlannen;elkneisyntonge,neihjarslachten,neffens hjarfolken

6EnChamssoannen;Kus,enMisraïm,enPut,enKanaän.

7EndesoannenfenKus;Seba,enHavila,enSabta,en Raäma,enSabtecha;endesoannenfanRaäma;Shebaen Dedan

8EnKuswounNimrod:hybigouninmachtichtowêzen op’eierde

9HywierinmachtigejagerfoaritoantlitdesHeare: dêromwurdtsein:LykasNimrod,demachtigejagerfoarit oantlitdesHeare

10EnitbigjinfensynkeninkrykwierBabel,enErech,en Accad,enKalne,ynitlânSinear

11UtdatlângyngAssurút,enboudeNinevé,endestêd Rehobot,enKalach;

12EnResentwiskenNinevéenKalach:datisingreate stêd

13EnMizraïmwounLudien,enAnamim,enLehabim,en Naftûhim, 14endePatrusenendeKasluhim,dêr’tdeFilistinenút kamen,endeKaftoren.

15EnKanaänwounSidon,synearstberne,enHeth, 16endeJebusiten,endeAmoriten,endeGirgasiten, 17endeHevyten,endeArkiten,endeSiniten, 18EndeArvaditen,endeSemariten,endeHamathiten,en dêrneiwaerdendeslachtenfen’eKanaänitenferspraat 19Endegrinsfen’eKanaänitenwierfenSidonôf,do’tstû toGerarkaemst,oantGaza;asjogeane,neiSodom,en Gomorra,enAdma,enSeboim,oantLashata

20DitbinnedesoannenfenHam,neffenshjarslachten, neffenshjartonge,ynhjarlannenenynhjarfolken 21EkSem,deheitfenaldebernfenHeber,debroerfen Jafeth,deâldste,himwiernebernberne.

22Semsbern;Elam,enAssur,enArpaksad,enLud,en Aram

23EnAramssoannen;Uz,enHul,enGether,enMash.

24EnArpaksadwounSala;enSalahwounEber

25EnEberwaerdentwasoannenberne:denammefenien wierPeleg;hwentynsyndagenisdeierdeferdield;ensyn broerhietJoktan

26EnJoktanwounAlmodad,enSelef,enHazarmavet,en Jerah, 27enHadoram,enUzal,enDikla, 28enObal,enAbimaël,enSkeba, 29EnOfir,enHavila,enJobab:datwierneallegearre soannenfenJoktan

30EnhjarwenningwierfenMesa,hwennearstûneiSefar ta,inberchfenitEastenta

31DitbinneSemssoannen,neffenshjarslachten,neffens hjartonge,ynhjarlannen,neffenshjarfolken

32DitbinnedeslachtenfenNoachssoannen,neffenshjar slachten,ynhjarheidenen;

HAADSTIK11

1Endehieleierdewierientaelenienspraak.

2Enitbardedo’thjareizgenútiteasten,dathjainflakte founenynitlânSinear;enhjawennendêr

3Enhjaseinedeienetsjindeoare:Geanhinne,litús bakstienmeitsjeensealhielforbaernjeEnhjahiene bakstienfoarstien,enslykhiesefoarmortier

4Enhjaseine:Geanhinne,litúsúsinstêdenintoer bouwe,hwaenstopoantdehimeltakin;enlitúsúsin nammemeitsje,datwynetoerdehieleierdeferspriede wirde.

5EndeHearekaemdelomdestêdendetoertosjen,dy’t deminskebernbouden

6EndeHearesei:Sjuch,itfolkisien,enhjahawwe allegearreientael;enditbigjinnehjatodwaen:ennoscil hjahjarneatbihâldenwirde,hwathjaharfoarsteldhawwe tedwaan

7Geannei,litúsdelgean,endêrhjartaelforskamme,dat hjainoarsspraaknetforsteane

8EndeHeareforstruidehjardêrweioeritoantlitfen’e hieleierde,enhjableauwenopomdestêdtobouwen

9DêromhjitdenammederfanBabel;hwentdeHearehat dêrdetaelfen’ehieleierdeforskuorre;

10DitbinnedegeslachtenfenSem:Semwierhûndertjier âld,enhywounArpaksadtwajierneidefloed;

11EnSemlibbe,nei’terArpaksadwounhie,fiifhûndert jier,enhywounsoannenendochters

12EnArpaksadlibbefiifentritichjier,enhywounSala; 13EnArpaksadlibbe,nei’terSalawounhie, fjouwerhûndertentrijejier,enhywounsoannenen dochters

14EnSalahlibbetritichjier,enhywounHeber; 15EnSalalibbe,nei’terHeberwounhie,fjouwerhûndert entrijejier,enhywounsoannenendochters

16EnEberlibbefjouwerentritichjier,enhywounPeleg; 17EnEberlibbe,nei’terPelegwounhie,fjouwerhûndert entritichjier,enhywounsoannenendochters

18EnPeleglibbetritichjier,enhywounReü;

19EnPeleglibbe,nei’terReûwounhie,twahûnderten njoggenjier,enhywounsoannenendochters

20EnRehulibbetwaentritichjier,enhywounSerug.

21EnRehulibbe,nei’terSerugwounhie,twahûnderten saunjier,enhywounsoannenendochters

22EnSeruglibbetritichjier,enhywounNahor;

23EnSeruglibbenei’terNahorwounhie,twahûndertjier, enhywounsoannenendochters

24EnNahorlibbenjoggenentweintichjier,enhywoun Tera;

25EnNahorlibbe,nei’terTeräwounhie,hûnderten njoggentjinjier,enhywounsoannenendochters.

26EnTerachlibbesauntichjier,enhywounAbram, NahorenHaran

27DitnoubinnedeslachtenfenTerach:Terachwoun Abram,NahorenHaran;enHaranwounLot

28EnHaranstoarfoaritoantlitfensynheitTerach,ynit lânfensynberte,toUrfen’eChaldeërs

29EnAbramenNahornamenhjarfrouljue;denammefen AbramsfrouwierSarai;endenammefenNahorsfrou, Milka,dedochterfenHaran,deheitfenMilka,endeheit fenIska

30MarSaraiwierûnfruchtber;hjahiegjinbern

31EnTerachnaemAbram,synsoan,enLot,desoanfen Haran,synsoan,enSarai,synskoandochter,defroufen synsoanAbram;enhjateagenmeihjarrenútUrfen'e Chaldeeën,omneiitlânKanaäntegean;enhjakamento Haran,enwennendêr

32EndedagenfenTerachwiernetwahûndertenfiifjier, enTerachstoartoHaran

1EndeHearehietsjinAbramsein:Geanútdynlânenút dynsibbenenútdynheitehûs,neiinlândatIkdysjenlitte scil.

2EnIkscildyingreatfolkmeitsje,endyseingjeenjins nammegreatmeitsje;endosilstinsegenwêze:

3EnIkscilseingjedy’tdyseingje,enferflokjedy’tdy ferflokt,enyndyscillealleslachtenfen’eierdeseinge wirde

4DogyngAbram,lykasdeHearetahimspritsenhie;en Lotgyngmeihim,enAbramwiefiifensauntichjierâld do'terútHaranteach.

5EnAbramnaemSarai,synfrou,enLot,synbroerssoan, enalhjarbesit,dathjaforgearrehiene,endesielen,dy’t hjatoHarankrigenhiene;enhjateagenútomneiitlân Kanaäntegean;enhjakamenynitlânKanaän

6EnAbramgyngtrochitlânneiitplakSichemta,neide flakteMorehta.EndeKanaänytwierdoeynitlân.

7EndeHearekaemoanAbram,ensei:DynsiedscilIkdit lânjaen;enhyboudedêrinalterfoardeHeare,dy’thim forskyndis.

8EnhyteachdêrweineiinbercheastlikfenBetel,en sloechsyntinteop,meiBeteloanitwestenenHaioanit easten;endêrboudeerdeHeareinalter,enrôpdenamme desHeareoan

9EnAbramreizge,nochfierderneiitsuden

10Enderwierhongersneedynitlân,enAbramteachdel neiEgypteomdêrasfrjemdlingtowenjen;hwentde hongersneedwierslimynitlân

11Enitbardedo’tertichtebykaemomynEgypteto kommen,datertsjinsynfrouSaraisei:Sjuchnou,ikwit datstûinmoaifroubistomneitosjen;

12DêromscilitbarreasdeEgyptnersdysjenscille,dat hjasizze:Ditissynfrou,enhjascillemydeadzje,marhja scilledyynitlibbenrêde

13Sizdochs,dobistmynsister,datitmyomdynwille goedgeanmei;enmynsielescillibjeomdy

14Enitbardedo’tAbramynEgyptekaem,datde Egyptnersdefrouseagen,dathjatigemoaiwier.

15EkdefoarstenfenFaraoseagenhjar,enpriizgenhjar foaritoantlitfenFarao,endefrouwaerdmeinommenyn Farao'shûs.

16EnhysmeekteAbramgoedomhjarwille,enhyhie skiepenkij,enezels,entsjinstfeinten,entsjinstfammen, enhjaezelsenkamielen.

17EndeHearepleageFaraoensynhûsmeigreatepleagen, omSarai,Abramsfrou.

18DorôpFaraoAbram,ensei:Hwetisdit,datstûmydien hast?wêromhastmynetseindatsedynfrouwie?

19Hweromseisto:Hjaismynsister?sasoeikhjartamy nimmekinnenhawwe:sjochnodêromdynfrou,nimhar engeanhinne

20DogebeaFaraosynmannenoangeandehim,enhja stjûrdenhimfuort,ensynfrou,enalleshweterhie

HAADSTIK13

1EnAbramteachútEgypte,hyensynfrou,enalleshwet erhie,enLotmeihim,neiitsuden.

2EnAbramwiertigerykoankij,oansilverenoangoud

3EnhygyngopsynreizenfenitsudenoantBetelta,neiit plakdêr’tsyntinteynitbigjinwesthie,twiskenBetelen Hai;

4neiitplakfenitalterta,daterdêrearstmakkehie,endêr rôpAbramdenammedesHeareoan.

5EnekLot,dy’tmeiAbramgyng,hieskiepenkijen tinten

6Enitlânkoehjarnetdrage,dathjabyinoarwenjescoene: hwenthjarbesitwiegreat,dathjanetbyinoarwenjekoene 7EnderwaerdinskeeltuskendehoedersfenAbramsfé endeherdersfenLotsfé;endeKanaänitenende Ferezytenwennendoeynitlân

8DoseiAbramtsjinLot:Litderdochsgjinskeelwêze tuskenmyendy,entuskenmynhoedersenjinshoeders; hwentwybinnebruorren

9Isithielelânnetfoardynoantlit?skiededyselsdochs fanmyôf:astodelofterhânnimmewolst,dengeaniknei rjochts;ofasjoneiderjochterhânôfgean,densciliknei loftsgean.

10EnLotsloechsyneagenop,enseachdehieleflakte fen’eJordaen,datitoeralgoedwetterwaerd,ear’tde HeareSodomenGomorrafordylge,lykasittúndesHeare, lykasitlânfenEgypte,astûtakomstZoar

11DokeasLothimút’ehieleflaktefen’eJordaen;enLot teachneiiteasten,enhjaskiedenharselsdeienefande oare

12EnAbramwenneynitlânKanaän,enLotwenneyn’e stêddenfen’eflakte,enhysloechsyntinteopneiSodom.

13MardemannenfenSodomwiernegoddeleazeen sûndersfoaritoantlitdesHeare

14EndeHeareseitsjinAbram,nei’tLotfanhim ôfskiedenwier:Slachnoudyneagenopensjuchfenitplak dêr’tstûbist,neiitnoarden,enneiitsuden,enneiiteasten enneiitwesten;

15Hwentithielelândatstûsjocht,scilIkitdyjaen,endyn siedfoaraltyd

16EnIkscildynsiedmeitsjeasstoffen’eierde,datasin minskeitstoffen’eierdetellekin,denscildynsiedekteld wirde

17Geanoerein,geantrochitlânynsynlingteenynsyn breedte;hwentIkscilitdyjaen

18DosetteAbramsyntinteôf,enkaemenwenneyn’e flaktefenMamre,dattoHebronis,enboudedêrinalter foardeHeare

HAADSTIK14

1Enitbardeyn’edagenfenAmrafel,dekeningfen Sinear,enArjoch,dekeningfenEllasar,,Kedorlaomer,de keningfenElam,enTidal,dekeningfen’efolken;

2DatdyoarlochfierdenmeiBera,dekeningfenSodom, enmeiBirsa,dekeningfenGomorra,enSinab,dekening fenAdma,enSemeber,dekeningfenSeboïm,ende keningfenBela,datisSoar

3Dywaerdenallegearregearfoegeyn’edellingSiddim, datisdesâltsee

4TolvejiertsjinnenhjaKedorlaomer,enynittrettjinde jierkamenhjaynopstân

5EnynitfjirtjindejierkamenKedorlaomer,ende keningendy’tbyhimwierne,ensloegendeRefaïtento Asteroth-Karnaim,endeZuzimenynHam,endeEmims toShaveKirjathaim;

6endeHorietenophjarberchSeïr,oantElparanta,datby dewoastenijeis.

7Enhjakeardenwerom,enkamentoEnmispat,datis Kades,ensloegenithielelânfen’eAmalekiten,enekde Amoriten,dy’ttoHazezontamarwennen.

8EndêrteagenútdekeningfenSodom,endekeningfen Gomorra,endekeningfenAdma,endekeningfenSeboïm, endekeningfenBela,datisSoar;Siddim; 9meiKedorlaomer,dekeningfenElam,enmeiTidal,de keningfen’efolken,enAmrafel,dekeningfenSinear,en Arjoch,dekeningfenEllasar;fjouwerkeningenmeifiif

10EndedellingSiddimwierfolmeislyk;endekeningen fenSodomenGomorraflechten,enfoelendêr;ende oerbleauneflechtenneideberch

11EnhjanamenalitguodfenSodomenGomorra,enal hjarfiedsel,enteagenhjarwei.

12EnhjanamenLot,Abramsbroerssoan,dy’ttoSodom wenne,ensynguod,enteagen

13Enderkaemiendy’tûntkommenwier,enfortelde Abram,deHebrieus;hwenthywenneyn'eflaktefen Mamre,deAmorit,broerfenEskolenbroerfenAner; 14Endo’tAbramheardedatsynbroerfinzennommenwie, wapeneersynoplaattsjinstfeinten,berneynsynhûs, trijehûndertenachttjin,enefterfolgeseoantDanta

15Enhyfordieldehimnachtstsjinhjar,hyensyn tsjinstfeinten,ensloechhjar,enefterfolgehjaroantHoba ta,datoan’elofterhânfenDamaskusis

16Enhybrochtalitguodwerom,enhybrochteksyn broerLotwerom,ensynguod,enekdefrouljuenitfolk

17EndekeningfenSodomgynghimyn’emiette,nei’ter weromkommenwiefen’eslachtingfenKedorlaomeren fen’ekeningendy’tbyhimwierne,yn’edellingfenSawe, datdekeningsdalis

18EnMelchisedek,dekeningfenSalem,brochtbreaen wynút,enhywierdepreesterfen’eAllerheechsteGod 19Enhyseingehimensei:SeingemeiAbramfen’e AllerheechsteGod,besitterfenhimelenierde; 20EnseingeisdeAllerheechsteGod,dy’tjinsfijannenyn jinshânjownhatEnhyjoechhimtsiendenfanalles

21EndekeningfenSodomseitsjinAbram:Joumyde persoanen,ennimitguodfoardysels

22EnAbramseitsjindekeningfenSodom:Ikhawmyn hânopstutsentadeHeare,deAllerheechsteGod,de besitterfenhimelenierde;

23datiknetnimmescilfenintriedselstainskoenriem,en datikneatnimmescildatdynis,datstûnetsizzescilstû sizze:IkhawAbramrykmakke;

24Hwetdejongeljuitenhawweallinne,enitdielfen’e mannendy’tmeimygienen,Aner,EskolenMamre;litse hardielnimme

HAADSTIK15

1NeidizzedingenkaemitwirddesHearetaAbramynin fizioen,sizzende:Eangjenet,Abram,Ikbinjinsskyld,en jinstigegreatelean

2EnAbramsei:HeareHeare,watscilstûmyjaen,hwent ikgeansûnderbern,endebestjoerderfenmynhûsisdizze EliëzerfenDamaskus?

3EnAbramsei:Sjuch,dûhastmygjinsiedjown,ensjuch, iendy’tynmynhûsberneis,ismynerfgenamt

4Ensjuch,itwirddesHearekaemtahim,sizzende:Dit sciljinserfgenamtnetwêze;marhwa'tútjinsliif opkommescil,sciljinserfgenamtwêze

5Enhybrochthimneiitbûtenlân,ensei:Sjuchnoneide himelensizdestjerren,astûsetellekinst;enhyseitsjin him:Sascildynsiedwêze

6EnhyleaudeyndeHeare;enhyrekkeneithimta gerjuchtichheit.

7Enhyseitsjinhim:IkbindeHeare,dy’tdyútUrfen’e Chaldeeënbrochthaw,omdyditlântojaenomittoervjen

8Enhysei:HeareHeare,hwerscilikwittedatikitervje scil?

9Enhyseitsjinhim:Nimmyinkefirfentrijejierâld,en ingeitfentrijejierâld,eninraemfentrijejierâld,enin tortelduif,eninjongedouwe

10Enhynaemdatallegearretahim,endieldehjaryn’e midden,enleielkstikop’eoare,mardefûgelsfordielde ernet

11Endo’tdefûgelsop’elikendelkamen,fordreauAbram se

12Endo’tdesinneûndergie,foelindjippesliepopAbram; ensjuch,inôfgriisfengreatetsjusterfoelophim.

13EnhyseitsjinAbram:Witwisdatdynsiedin frjemdlingwêzescilyninlândathjarnetis,enhjartsjinje scil;enfjouwerhûndertjierscillehjahjarforneare;

14Enekdatfolk,dathjatsjinjescille,scilIkoardielje; 15Endûscilstmeifredeneidynâffearsgean;dûscilst begroevenwirdeyningoedeâldens.

16Marynitfjirdeslachtescillehjahjirwerkomme,hwent deûngerjuchtichheitfen’eAmoritenisnochnetfol 17Enitbardedo’tdesinneûndergieenittsjusterwaerd, sjuch,insmookendeoveneninbrânendelampedy’t tuskendystikkentrochgyng

18DyseldedeismakkedeHeareinforbounmeiAbram, sizzende:DynsiedhawIkditlânjown,fen’erivierfen Egypteôfoant’egreaterivier,derivierdeEufraat; 19DeKeniten,endeKenizziten,endeKadmoniten, 20endeHetiten,endeFerezyten,endeRefaïten, 21endeAmoriten,endeKanaäniten,endeGirgasiten,en deJebusiten.

HAADSTIK16

1EnSaraiAbramsfroubernehimgjinbern,enhjahiein tsjinstfaem,inEgyptyske,hwaensnammewierHagar 2EnSaraiseitsjinAbram:Sjuch,deHearehatmy tohâldenfenitdragen;itkinwêzedatikbernbyharkrije mei.EnAbramharkeneidestimfenSarai.

3EnSarai,Abramsfrou,naemHagar,hartsjinstfaam,de Egyptyske,nei’tAbramtsienjierwennehieynitlân Kanaän,enjoechhjahjarmanAbramtafrou 4EnhygyngynHagar,enhjawaerdswier; 5EnSaraiseitsjinAbram:Mynûnrjochtisopdy;endo't hjaseachdathjaswierwie,waerdikynhjareagenferachte: deHeareoardieljetwiskenmyendy

6MarAbramseitsjinSarai:Sjuch,dyntsjinstfaemisyn dynhân;dochoanharsa'titdywol.Endo'tSaraiamper meihjarbihannele,flechtehjafanharoantlit

7EndeingeldesHearefounhjarbyinwetterfonteinyn’e woastenije,bydeboarneop’eweineiSur.

8Enhysei:Hagar,Saraisyntsjinstfaem,wêrbistowei?en wêrwolstohinne?Enhjasei:Ikflechtsjefoaritoantlitfen mynfrouweSarai

9EndeingeldesHeareseitsjinhjar:Geanweromneijins frouwe,enjoudyûnderhjarhannen.

10EndeingeldesHeareseitsjinhjar:Ikscildynsiedtige formannichfâldigje,datitnetteldwirdescilformannichte

11EndeingeldesHeareseitsjinhjar:Sjuch,dûbistswier, enscilstinsoanberne,enscilsthimIsmaëlneame;hwent deHearehatjinsellindeheard

12Enhyscilinwyldmanwêze;synhânsiltsjinelkwêze, enelksynhântsjinhim;enhyscilwenjefoaritoantlitfen alsynbroerren.

13Enhjaneamdedenammefen’eHearedy’ttahjar spritsenhat:JoGodsjochtmy;

14DêromhjittedeboarneBeerlahairoi;sjuch,itistwisken KadesenBered

15EnHagarberneAbraminsoan;enAbramneamdesyn soansnamme,dy’tHagarbernehie,Ismaël.

16EnAbramwierseisentachtichjierâld,do’tHagar AbramIsmaëlberne

HAADSTIK17

1Endo’tAbramnjoggenennjuggentichjierâldwier,kaem deHeareoanAbram,enseitsjinhim:IkbindeAlmachtige God;rinnefoarmyoantlit,enwêsfolmakke

2EnIkscilmynforbounmeitsjetwiskenmyendy,enscil dytigeformannichfâldigje

3EnAbramfoelopsynoantlit,enGodspriekmeihim, sizzende:

4Watmyoanbelanget,sjuch,mynforbounismeidy,en dûscilstinheitwêzefeninprottefolken

5EkscildynnammenetmearAbramhjitte,mardyn nammescilAbrahamwêze;hwentinheitfeninprotte folkenhawIkdymakke

6EnIkscildytigefruchtbermeitsje,enIkscildyfolken meitsje,enkeningenscilleútdykomme

7EnIkscilmynforbounoprjochtsjetwiskenmyendyen dynsiedneidyynhjarslachten,tainivichforboun,omdy tainGodtowêzenendynsiedneidy

8EnIkscildyendynsiedneidyitlânjaendêr’tstin frjemdlingynbist,ithielelânKanaän,tainivigebesitting; enikscilhjarGodwêze

9EnGodseitsjinAbraham:Dûscilstdêrommynforboun hâlde,dûendynsiedneidyynhjarslachten.

10Ditismynforboun,datjimmehâldescille,twiskenmy enjimmeenjinssiedneidy;Allemanlikebernûnder jimmescilbisnienwirde

11Enjimmescilleitflêskfenjimmefoarhûdbisnei;enit scilintoanielfenitforbounwêzetwiskenMyenjimme

12Enhwa’tachtdagenâldis,scilûnderjimmebisnien wirde,allemanlikebernynjimmeslachten,hwa’tyn’thûs berneis,ofkochtisfoarjildfeninfrjemdling,datnetút dynsiedis

13Dy’tynjinshûsberneis,endy’tfoarjinsjildkochtis, moatbisnienwirde:enmynforbounscilynjinsflêskwêze tainivichforboun

14Enitûnbesnienmantsje,hwaensflêskfensynfoarhûd netbisnienis,dysielescilútroegewirdeútsynfolk;hyhat mynforbounbrutsen

15EnGodseitsjinAbraham:WatdynfrouSaraioangiet, hjarnammescilstûnetSaraineame,marSarascilhjar nammewêze

16EnIkscilhjarseingje,enikscildyekinsoanfenhjar jaen;keningenfenitfolkscillefenhjarwêze.

17DofoelAbrahamopsynoantlit,enlake,enseiynsyn hert:Scilinbernbernewirdefen’ehûndertjierâld?enscil Sara,dy'tnjoggentichjierâldis,drage?

18EnAbrahamseitsjinGod:OdatIsmaëlfoardynoantlit libjemei!

19EnGodsei:Sara,dynfrou,scildywierinsoanberne; endûscilstsynnammeIzaäkneame,enIkscilmyn forbounmeihimoprjochtsjetainivichforboun,enmei synsiedneihim

20EnwatIsmaëloangiet,Ikhawdyheard:sjuch,Ikhaw himseinge,enscilhimfruchtbermeitsjeenhimtige formannichfâldigje;tolvefoarstenscilerweare,enIkscil himingreatfolkmeitsje

21MarmynforbounscilIkoprjochtsjemeiIzaäk,datSara dyopdizzefêstetiidynitoarejierdragescil

22Enhybleaumeihimtopraten,enGodgyngopfen Abraham.

23EnAbrahamnaemsynsoanIsmaël,enallegearredy’t ynsynhûsbernewier,enalhwetkochtwierfoarsynjild, almanlikûnderdemannenfenAbrahamshûs;en besnienenopdyseldedeisitflêskfenhjarfoarhûd,lykas Godtsjinhimseinhie

24EnAbrahamwiernjoggenennjoggentichjierâld,do’ter bisnienwaerdoanitflêskfensynfoarhûd

25EnsynsoanIsmaëlwiertrettjinjierâld,do’terbisnien waerdoanitflêskfensynfoarhûd.

26OpdyseldedeiswaerdAbrahambisnien,ensynsoan Ismaël

27Enaldemannenfensynhûs,berneynithûsenkocht foarjildfen’efrjemdling,waerdenmeihimbisnien

HAADSTIK18

1EndeHeareforskyndehimyn’eflaktenfenMamre,en hysietyn’edoarfan’etinteyn’ehjittefen’edei; 2Enhysloechsyneagenopenseach,ensjuch,trije mannenstienebyhim;

3Enhysei:MynHeare,asiknougenedefounhawynjins eagen,geandochsnetfoarbyfanjinstsjinstfeint;

4Litdochsinbytsjewetterhellewirde,enwaskjejimme fuotten,enrêstjimmeûnderdebeam;

5Enikscilinstikbreahelje,enjimmehertentreastje; dêrneiscillejimmetrochgean,hwentdêrombinnejimmeta jimmetsjinstfeintkommenEnhjaseine:Dochsa,lykasjo seinhawwe

6EnAbrahamgynghastichdetinteyntaSara,ensei: Meitsjegautrijematenfynmielklear,kneadit,enmeitsje koekenop'eherd

7EnAbrahamrounneidekeppel,enhelleinkealtearen goed,enjoechitoaninjonkje;enhyhasteitoantekleien

8Enhynaembûterenmolkeenitkealdaterklearmakke hie,ensetteitfoarhjarren;enhystiebyhjarrenûnderde beam,enhjaieten

9Enhjaseinetsjinhim:HwerisSara,dynfrou?Enhysei: Sjuch,yn'etinte.

10Enhysei:Ikscilwistadyweromkommeneffensdetiid fenitlibben;ensjuch,Sara,dynfrou,scilinsoanhawwe. EnSaraheardeityn'edoarfan'etinte,dy'tefterhimwie

11EnAbrahamenSarawierneâldengoedsleinyn’e âldens;enitholdopmeiSaratewêzen,neffensde frouljuswize

12DêromlakeSarabyhjarsels,sizzende:Scilik,nei’tik âldwirdenbin,nochthawwe,datmynhearekâldis?

13EndeHeareseitsjinAbraham:HweromlakeSara, sizzende:Scilikwisinbernberne,datâldbin?

14IsiendingdeHearetoswier?Op'efêststeldetiidscilIk tadyweromkomme,neffensdetiidfenitlibben,enSara scilinsoanhawwe.

15DoûntkenneSara,sizzende:Iklakenet;hwenthjawie bangEnhysei:Né;mardolakest

16Endemannengyngendêrweiop,enseagenneiSodom, enAbrahamgyngmeihjaromhjarop’eweitobringen

17EndeHearesei:ScilIkforAbrahamforbergjehwetIk dwaen;

18Sjoch,datAbrahamgrifingreatenmachtichfolkwirde scil,enaldeheidenenfen’eierdeynhimseingescille?

19Hwentikkenhim,datersynbernensynhúshâldingnei himgebiedescil,enhjascilledeweidesHearehâlde,om rjuchtenrjuchttodwaen;datdeHeareoerAbrahambringe meihwetEroerhimspritsenhat.

20EndeHearesei:Om’titroppenfenSodomenGomorra greatis,enom’thjarsûndetigeswieris; 21Ikscilnoudelgean,ensjuchofthjaalhieldienhawwe neffensitroppenderfan,dattamykommenis;ensanet,ik silitwitte

22Endemannenkeardenitoantlitdêrweiom,enteagen neiSodom;marAbrahamstienochfoaritoantlitdesHeare 23DokaemAbrahamtichterensei:Scilstûekde rjuchtfeardigemeidegoddeleazenfordylgje?

24Miskienbinnederfyftichrjuchtfeardigenyn’estêd: scillejoekitplakfordjerreennetsparjefordefyftich rjuchtfeardigendy’tdêrbinne?

25Datscilfierfendywêzeomsatodwaen,de rjuchtfeardigemeidegoddeleazetodeadzjen,endatde rjuchtfeardigewêzescoelykasdegoddeleaze,dy’tfierfan dybinne:Scilderjochterfen’ehieleierdenetrjucht dwaen?

26EndeHearesei:AsikynSodomfyftichrjuchtfeardigen fynyn’estêd,denscilIkithieleplaksparjeomhjarwille

27EnAbrahamantwirdeensei:Sjuchnou,ikhawmy oannommentosprekkentadeHeare,dy’tmarstofenjiske bin;

28Faaksscilderfiifûntbrekkefen’efyftich rjuchtfeardigen:scilleJodehielestêdfordjerreom’tder gjinfiif?Enhysei:Asikdêrfiifenfjirtichfyn,scilikit netfordylgje

29Enhysprieknochristahimensei:Faaksscilledêr fjirtichfûnwirdeEnhysei:Ikscilitnetdwaenomfjirtich wille

30Enhyseitsjinhim:OchlitdeHearenetlilkwirde,en ikscilsizze:FaaksscilledêrtritichfûnwirdeEnhysei:Ik scilitnetdwaen,asikdêrtritichfyn.

31Enhysei:Sjuchnou,ikhawmyoannommenomtade Hearetosprekken:FaaksscilledêrtweintichfûnwirdeEn hysei:Ikscilitnetfordylgjeomtweintich.

32Enhysei:Och,litdeHearenetlilkwirde,enikscil nochmardizzeienkearsprekke:Faaksscilledêrtsienfûn wirdeEnhysei:Ikscilitnetfordylgjeomtsienwille 33EndeHearegyngop'ewei,do'termeiAbrahamto pratenhie,enAbrahamkaemweromneisynplak.

HAADSTIK19

1EnderkamentsjindejounstwaingelstoSodom;enLot sietyn'epoartefenSodomenhybûgdehimmeiitoantlit neideierde;

2Enhysei:Sjuchnou,mynhearen,geandochsynithûs fanjinstsjinstfeint,enbliuwdehielenacht,enwaskje jimmefoetten,enjimmescillebetiidopsteanenjimme wegengeanEnhjaseine:Né;marwysilledehielenacht op'estrjittebliuwe.

3Enhydruktehjartigeoan;enhjakeardentahimtaen kamenynsynhûs;enhymakkeharinfeest,enbakte ûnsûrrebrea,enhjaieten.

4Marear’thjadelleinen,omsingelendemannenfen’e stêd,demannenfenSodom,ithûsom,âldenjong,alit folkútallekanten;

5EnhjarôpenLotenseinetsjinhim:Hwerbinnede mannendy’tdizzenachtbydybinnenkommenbinne? bringsetaúsút,datwysekenne.

6EnLotgyngbydedoartahjarút,endiededoarefter himticht,

7Enhysei:Ikbidjimme,bruorren,dochnetsakwealik.

8Sjuchnou,ikhawtwadochtersdy’tgjinminskekenne; litmysedochsneijimmeútbringeenjimmedwaensa't goedisynjimmeeagen.Dochneatoandizzemannen; hwentdêromkamenhjaûnderitskaedfenmyndak

9Enhjaseine:SteanweromEnhjaseinewer:Dyiene keardelisbinnenkommenomasfrjemdlingtobliuwen,en hymoatinrjochterwêze;Enhjadrongendeman,Lot,oan enkamentichterbyomdedoaryntebrekken

10MardemannenstekkendehânútenlutsenLottahjar ynithûs,enslútendedoarticht

11Enhjasloegendemannendy’toan’edoarfenithûs stienemeiblinens,sawollytsasgrut,dathjaharwurch wieneomdedoartefinen

12EndemannenseinetsjinLot:Hastohjireknoch? skoansoan,endynsoannenendyndochters,enalleswatstû hastyn'estêd,bringseútditplak

13Hwentwyscilleditplakfordylgje,hwenthjarroppenis greatwurdenfoaritoantlitdesHeare;endeHearehatús stjûrdomittofordylgjen

14DogyngLotútenspriektasynskoansoanen,dy’tsyn dochtersboaske,ensei:Komoerein,geanútditplak; hwentdeHearescildizzestêdfordylgjeMarhylikeasien dy'tsynskoansoanenbespot

15Endo’tdemoarnswaerd,dohastendeingelsLotoan, sizzende:Komoerein,nimdynfrouendynbeidedochters, dy’thjirbinne;datstûnetfortardwirdetrochde ûngerjuchtichheitfen’estêd

16Enwylsterwachte,grependemannensynhânende hânfensynfrou,endehânfensynbeidedochters;de Hearewiehimbarmhertich,enhjabrochtenhimútensette himbûtendestêd

17Enitbardedo’thjaseneiitbûtenlânbrochthiene,dat ersei:Ontsnapfoardynlibben;sjochnetefterdy,enbliuw

netyn'ehieleflakte;ûntkommeneideberch,datstûnet fortardwirde.

18EnLotseitsjinhjar:Och,netsa,mynHeare!

19Sjuchnou,jinstsjinstfeinthatgenedefounynjins oantlit,endûhastjinsgenedegrutbrocht,dy’tstûmydien hastommynlibbentorêdden;enikkinnetûntkommenei 'eberch,datmynetinkweasilnimmeenikstjer 20Sjuchnou,dizzestêdistichtbyomneitoflechtsjen,en itisinlytsien;Och,litmydêrûntkomme,(isitnetinlyts?) enmynsielscillibje

21Enhyseitsjinhim:Sjuch,ikhawdyekoangeandedit dingoannommen,datikdizzestêd,hweromstûspritsen hast,netomkearescil.

22Haastdy,ûntkommenderhinne;hwentikkinneat dwaenoantstûdêrkommenbistDêromwaarddenamme fen'estêdSoarneamd.

23Desinnewaerdop’eierdeopgiendo’tLotynSoar kaem

24DolietdeHeareswavelenfjûrreineoerSodomen Gomorrafen’eHeareút’ehimel;

25Enhykeardedystêddenom,endehieleflakte,enalde biwennersfen’estêden,enhwetop’eierdegroeide.

26Marsynfrouseachefterhimwerom,enhjawaerdin sâltkolom

27EnAbrahamgyngdemoarnsieropneiitplakdêr’ter foaritoantlitdesHearestie

28EnhyseachneiSodomenGomorra,enneiithielelân fen’eflakte,enseach,ensjuch,dereekfenitlângyngop asdereekfeninoven

29Enitbardedo’tGoddestêddenfen’eflaktefordylge, datGodoanAbrahamtocht,enLotút’emiddenfen’e omkearingstjûrde,do’terdestêddendêr’tLotynwenne hat,omkeard

30EnLotteachopútSoar,enwenneop’eberch,ensyn beidedochtersbyhim;hwenthyfrezetoSoartowenjen, enhywenneyningrot,hyensynbeidedochters

31Endeearstberneseitsjindejongste:Usheitisâld,en derisgjinmanop’eierdedy’ttaúsynkomt,neffensde wizefen’ehieleierde;

32Kom,litúsúsheitwyndrinkelitte,enwyscillebyhim lizze,datwyitsiedfenúsheitbiwarjemeije

33Enhjalietenhjarheitdynachtswyndrinke,ende earstbernegyngynenlaibyhjarheit;enhyfernaamnet doe'thjalei,nochdoe'thjaoerein

34Enitbardedeoaremoarns,datdeearstbernetsjinde jongstesei:Sjuch,ikleijusternachtbymynheit;litúshim dizzenachtekwyndrinke;engeanynenlizzebyhim,dat wyitsiedfenúsheitbiwarjemeije.

35Enhjalietenhjarheitdynachtsekwyndrinke,ende jongstekaemopenleibyhim;enhyfernaamnetdoe'thja lei,nochdoe'thjaoerein

36SawaerdendebeidedochtersfenLotswierbyhjarheit.

37Endeearstberneberneinsoan,enneamdesynnamme Moäb;dyisdeheitfen’eMoäbitenoanthjoeddedei

38Endejongsteberneekinsoan,enneamdesynnamme Benammi;dyisdeheitfenAmmonsbernoanthjoeddedei

HAADSTIK20

1EnAbrahamreizgedêrweinneiitsúdlikelân,enwenne twiskenKadesenSur,enasfrjemdlingteGerar

2EnAbrahamseifenSara,synfrou:Hjaismynsister;en Abimelech,dekeningfenGerar,stjûrdeennaemSara.

3MarGodkaemnachtsynindreamtaAbimelech,ensei tsjinhim:Sjuch,dûbistmarindeademan,omdefrou dystûnommenhast;hwenthjaisinmansynfrou.

4MarAbimelechwienetbyhjarkommen,enhysei: Heare,scilleJoekinrjuchtfeardichfolkdeadzje?

5Seiernettsjinmy:Hjaismynsister?enhja,selshjasels, sei:Hyismynbroer;

6EnGodseitsjinhimynindream:Ja,ikwitdatstûdit dienhastyndynoprjuchtichheit;hwentikhawdyek forhâldenomtsjinmytesûndigjen;dêromhawikdy talittenharnetoantereitsjen.

7Joudêromdemansynfrouwerom;hwenthyisin profeet,enhyscilfoardybidde,endûscilstlibje

8DogyngAbimelechdemoarnsieroerein,enrôpalsyn tsjinstfeinten,enferteldehjaraldydingenfoarharearen, endemannenwaerdentigekjel

9DorôpAbimelechAbrahamenseitsjinhim:Hwethast úsdien?enwathawikdymisledige,datstûingruttesûnde oermyenmynkeninkrykbrochthast?dohastmydieden diendy'tnetdienwurdemoatte.

10DoseiAbimelechtsjinAbraham:Hwethastûsjoen, datstûditdingdienhast?

11EnAbrahamsei:Om’tiktocht:Wiswierisdefrezefoar Godnetopditplak;enhjascillemydeadzjeommynwiifs wille

12Endochsishjamynsister;hjaisdedochterfenmyn heit,mardedochterfenmynmemnet;enhjawaerdmyn frou

13Enitbardedo’tGodmyútmynheitehûsweiswalke liet,datiktsjinhjarsei:Ditisdyngoedertichheid,dy’tstû mydwaenscille;opelkplakdêr'twykommescille,sisoer my:Hyismynbroer.

14EnAbimelechnaemskiepenkij,entsjinstfeintenen feinten,enjoechseoanAbraham,enjoechhimsynfrou Sarawerom.

15EnAbimelechsei:Sjuch,mynlânisfoardynoantlit; 16EntsjinSaraseier:Sjuch,ikhawjinsbroertûzen sikkelssulverjown;sjuch,hyisdyindekselfen’eeagen, foarallegearredy’tbydybinne,enmeialleoaren;

17DobeaAbrahamtaGod,enGodgenêzeAbimelech,en synfrou,ensyntsjinstfammen;enhjabernebern.

18HwentdeHearehiealdeskimersfenithûsfen Abimelechtichtsletten,omSara,Abrahamsfrou

HAADSTIK21

1EndeHearebisochtSaralykasErseinhie,endeHeare dieoanSaralykasErspritsenhie

2HwentSarawaerdswier,enberneAbrahaminsoanyn synâlderdom,op’efêstetiiddêr’tGodtahimspritsenhie.

3EnAbrahamneamdedenammefensynsoan,dy’thim bernewie,dy’tSarahimbernehat:Izaäk

4EnAbrahambisniensynsoanIzaäk,achtdagenâld,lyk asGodhimhjittenhie

5EnAbrahamwierhûndertjierâld,do’tsynsoanIzaäk himbernewaerd

6EnSarasei:Godhatmyoanitlaitsjenmakke,dat allegearredy’tharkjemeimylaitsje.

7Enhjasei:HwascoetsjinAbrahamseinhawwe,datSara debernsochtjaanscoe?hwentikhawhiminsoanberne ynsynâldens

8Enitbernwaerdopenwaerdwoenen,enAbraham makkeingreatfeestdedeisdatIzaäkwoenenwier.

9EnSaraseachdesoanfenHagar,deEgyptyske,dy’thja Abrahambernehie,spottend

10DêromseihjatsjinAbraham:Ferdriuwdizzetsjinstfeint enhjarsoan;

11EndatwiertigeslimynAbrahamseagenomsynsoan

12EnGodseitsjinAbraham:Lititnetslimwêzeynjins eagenomdejongeenomjinstsjinstfrou;Harkjeneihar stimynalleswatSaratsjindyseinhat;hwentynIzaäkscil dynsiedneamdwirde

13Enekfen’esoanfen’etsjinstfeintscilIkinfolk meitsje,hwenthyisjinssied.

14DogyngAbrahamdemoarnsieroerein,ennaembrea eninflessewetter,enjoechitHagar,enleiitophjar skouder,enitbern,enstjûrdehjarfuort;fanBeerseba.

15Enitwetterwaerdyn’eflessebrocht,enhjasmietit bernûnderienfen’estrûken

16Enhjagynghinneensettehjartsjinhimdel,lykasin bôgeskot,hwenthjasei:Litmydedeafenitbernnetsjen Enhjagyngtsjinhimoansitten,enhiehjarstimmeop,en skriemde.

17EnGodheardedestimfen’ejonge;endeingelGods rôpHagarút'ehimel,enseitsjinhjar:Watisitmeidy, Hagar?eangjenet;hwentGodhatdestimfen'ejonge hearddêr'teris

18Geanoerein,tildejongeop,enhâldhimynjinshân; hwentIkscilhimingreatfolkmeitsje.

19EnGoddiehjareageniepen,enhjaseachinwetterput; enhjagynghinneenfoldiedeflessemeiwetter,enjoech dejongetedrinken.

20EnGodwiermeidejonge;enhygroeideopenwenne yn'ewoastenije,enwaerdinbôgesjitter

21Enhywenneyn’ewoastenijeParan,ensynmemnaem himinfrouútEgyptelân

22EnitbardeyndytiiddatAbimelechenPichol,de oerstefensynleger,taAbrahamsprieken,sizzende:Godis meidyynalleshwetjodogge;

23SwarmynoudêromhjirbyGod,datstûmynochmei mynsoan,nochmeimynsoan,netfalskdwaenscille;lân dêr'tstûynwennehast

24EnAbrahamsei:Ikscilswarre

25EnAbrahambisochtAbimelechominwetterput,dy’t Abimelechsyntsjinstfeintenmeigeweldôfnommenhiene

26EnAbimelechsei:Ikwitnethwa'tditdienhat;

27EnAbrahamnaemskiepenkij,enjoechseAbimelech; enhjamakkenbeideinforboun

28EnAbrahamsettesauneilannenfen’ekeppelby himsels.

29DoseiAbimelechtsjinAbraham:Hwetbitsjuttedy sauneilammen,dystûbyhjarselssethast?

30Enhysei:Hwentdizzesauneilannenscilstûútmynhân nimme,dathjamyintsjûgewêzemeie,datikdizzeput groevenhaw.

31DêromneamdeerdatplakBerseba;wantdêrswarden sebeide

32EnhjamakkeninforbountoBerseba:dokaem Abimelechop,enPikol,deoerstefensynleger,enhja keardenweromneiitlânfen’eFilistinen

33EnAbrahamplanteinbosktoBerseba,enrôpdêrde nammedesHeare,deivigeGod,oan.

34EnAbrahamtahâldeinprottedagenynitlânfen’e Filistinen.

HAADSTIK22

1Enitbardeneidizzedingen,datGodAbrahamforsocht entsjinhimsei:Abraham,enhysei:Sjuch,hjirbinik

2Enhysei:Nimnoudynsoan,dyniennichstesoanIzaäk, dy’tstûljeafst,engeanmeidyynitlânMoria;enofferhim dêrtainbrânofferopienfan'ebergendêr'tIkdyfansizze scil.

3DokaemAbrahamdemoarnsieroerein,ensealdesyn ezel,ennaemtwafensynjongeljumeihim,enIzaäk,syn soan,enkleauithouttaitbrânoffer,enkaemoereinen gyngneiitplakdêr’tGodhiehimsein

4DosloechAbrahamdetrêddedeisdeeagenop,enseach itplakynfierren.

5EnAbrahamseitsjinsynjongfeinten:Bliuwhjirbyde ezel;enikendejongesillederhinnegeanenoanbidde,en werneidykomme.

6EnAbrahamnaemithoutfenitbrânoffer,enleiitopsyn soanIzaäk;enhynaemitfjoeryn'ehân,eninmes;enhja gyngenbeidebyinoar.

7EnIzaäkspriektaAbraham,synheit,ensei:Mynheit, enhysei:Hjirbinik,mynsoanEnhysei:Sjuchitfjûren ithout,marhwerisitlaemtainbrânoffer?

8EnAbrahamsei:Mynsoan,GodscilHimselsinlaemta inbrânofferfoarsjen;

9Enhjakamenopitplakdêr’tGodhimfenseinhie;en Abrahamboudedêrinalter,enhyleiithoutynoarder,en hybûnIzaäk,synsoan,enleihimopitalteropithout

10EnAbrahamstiekdehânútennaemitmesomsyn soantodeadzjen

11EndeingeldesHearerôphimút’ehimelensei: Abraham,Abraham!enhysei:Hjirbinik.

12Enhysei:Lizzejinshânnetopdejonge,endûhim neatdwaen;hwentnouwitikdatstûGodfreesst,om’tstû jinssoan,jinsiennichstesoanmynetweromhâldenhast.

13EnAbrahamsloechsyneagenop,enseach,ensjuch, efterhiminraem,dy’ttrochsynhoarnenyn’eboskfongen wie;enAbrahamgyngennaemderaemenofferehimtain brânofferynitplakfensynsoan

14EnAbrahamneamdedenammefendatplakdeHeare heare,lykasderoanthjoeddedeiseinwurdt:Op’eberch desHearescilitsjoenwirde

15EndeingeldesHearerôpAbrahamdetwaddekear út’ehimel,

16Enhysei:ByMyselshawiksward,seitdeHeare, hwentom’tstûditdienhastendynsoan,jinsiennichste soan,nettsjinholdenhast;

17DatIkdyynseiningseingjescil,enyn formannichfâldigjendynsiedformannichfâldigjescilasde stjerrenfen’ehimelenasitsândatop’eseeis;endyn siedscildepoartefensynfijannenervje;

18Enyndynsiedscilleallefolkenfen’eierdeseinge wirde;hwentdûhastmynstimheard

19DokaemAbrahamweromtasynjongelju,enhja gyngenoereinenteagentegearreneiBerseba;enAbraham wennetoBerseba

20Enitbardeneidizzedingen,datitAbrahamferteld waerd,sizzende:Sjuch,Milka,hjahatjinsbroerNahorek bernberne;

21Huz,synearstberne,enBuz,synbroer,enKemuel,de heitfenAram;

22enChesed,enHazo,enPildash,enJidlaf,enBetuel

23EnBetuelwounRebekka;dyachtbardeMilkaNahor, Abrahamsbroer.

24Ensynbywiif,hwaensnammewierReüma,hjaberne ekTebah,enGaham,enTahas,enMaächa

HAADSTIK23

1EnSarawierhûndertsaunentweintichjierâld:dit wiernedejierrenfenSaraslibben

2EnSarastoartoKirjatharba;datisHebronynitlân Kanaän,enAbrahamkaemomterouweoerSaraenom harteskriemen

3EnAbrahamgyngoereinfoarsyndeaden,enspriekta Hethssoannen,sizzende:

4Ikbininfrjemdlingeninbywennerbydy;

5EnHethsbernantwirdenAbraham,sizzendetsjinhim: 6Harkjeneiús,mynhear:dobistinmachtigefoarstûnder ús:bydekarfenúsgrêvenbegroevenjinsdeaden;gjinien fanússcildysyngrêfweihâlde,mardatstûdyndeaden bigravemeist

7EnAbrahamgyngoereinenbûgdehimfoaritfolkfenit lân,foarHethsbern.

8Enhyspriekmeihjar,sizzende:Asitjimmesinisdatik myndeadenútmyneagenbigravescoe;harkjeneimy,en bidfoarmytaEfron,desoanfanSohar, 9datermydegrotfenMakpelajaenmei,dy’terhat,dy’t oan’eeinfensynfjildis;foarsafollejildasitwurdichis, scileritmyjaentainbesitfaningrêfûnderjimme.

10EnEfronwenneûnderHethsbern;enEfron,deHethyt, antwirdeAbrahamfoaritbishearfenHethsbern,fen allegearredy’tyn’epoartefensynstêdynkamen,sizzende: 11Né,mynhear,harkjeneimy:itfjildjowikdy,ende hoaledy’tdêrynis,ikjouitdy;foaritoantlitfen'e soannenfenmynfolkjouikitdy:bigraafdyndeaden.

12EnAbrahambûgdehimfoaritfolkfenitlân

13EnhyspriektaEfron,foardehearenfenitfolkfenit lân,sizzende:Marastûitjaenwolst,harkjedanneimy;Ik scildyjildjaenfoaritfjild;nimitfanmy,enikscilmyn deadendêrbigrave

14EnEfronantwirdeAbraham,sizzendetsjinhim: 15Mynhear,harkjeneimy:itlânisfjouwerhûndertsikkel silverwurdich;watisdattuskenmyendy?begroeven dêromdyndeaden

16EnAbrahamharkeneiEfron;enAbrahamwoegeEfron itsilver,daterneamdhiefoarithearrenfen'esoannenfen Heth,fjouwerhûndertsikkelsilver,jildbydekeapman.

17EnitfjildfenEfron,dattoMachpelawier,datfoar Mamrewier,itfjild,endegrotdêr’tynwier,enalde beammendy’tynitfjildwierne,dy’tyn’ehielegrinzen rûnomwierne,waerdenbiwarre

18AbrahamtainerfskipfoaritoantlitfenHethsbern,foar aldy’tyn’epoartefensynstêdynkamen

19EndêrneibegroevenAbrahamsynfrouSarayn’egrot fenitfjildfenMachpelafoarMamre:datisHebronynit lânKanaän

20Enitfjildendegrotdy’tdêrynis,waerdenAbraham soargetainerfskipfaningrêftrochHethssoannen.

HAADSTIK24

1EnAbrahamwierâldengoedsleinynâldens,ende HearehieAbrahamynalledingenseinge

2EnAbrahamseitsjinsynâldstetsjinstfeintfensynhûs, dy’thearskeoeralleshweterhie:Setdochsjinshânûnder mynheup

3EnIkscildyswarrebydeHeare,deGodfen’ehimel,en deGodfen’eierde,datstûmynsoangjinfrounimme scilstûfen’edochtersfen’eKanaäniten,dêr’tikynwenje; 4Mardûscilstgeanneimynlânenneimynsibben,en mynsoanIzaäkinfrounimme

5Endetsjinstfeintseitsjinhim:Faaksscildefroumynet folgjeneiditlân:moatikdynsoanwerombringeynitlân dêr’tstûweikommenbist?

6EnAbrahamseitsjinhim:Wêsfoarsichtich,datstûmyn soandernetwerwerombringt

7DeHeare,deGodfen’ehimel,dy’tmynommenhatút mynheitehûsenútitlânfenmynsibben,endy’ttamy spritsenhat,endy’tmyswarre,sizzende:Dynsiedscilik ditlânjaen;hyscilsyningelfoardytastjûre,endûscilst mynsoandêrweiinfrounimme.

8Enasdefroudynetfolgjewol,denscilstûdúdlikwêze fandizzemyneed:bringmynsoandernetwerhinne

9EndetsjinstfeintleisynhânûnderdeheupfenAbraham, synhear,enswardehimdêroer

10Endetsjinstfeintnaemtsjienkamielenfen’ekamielen fensynhear,enteach;hwentalitguodfensynhearwier ynsynhân,enhymakkehimoereinengyngnei Mesopotaamje,neidestêdNahor

11Enhylietsynkamielenbûtendestêdknibbeljebyin wetterputop’etiidfen’ejoun,detiiddatdefroulju útgeaneomwettertolûken

12Enhysei:OHeare,GodfenmynhearAbraham,stjûr mydochshjoeddedei,endochfreonlikensoanmynhear Abraham

13Sjuch,iksteanhjirbydewetterput;endedochtersfen 'emannenfen'estêdkamenútomwettertolûken

14Enlititbarre,datdejonkfroudêr’tiktsjinsizzescil:Lit dochsjinskrûkdel,datikdrinkemei;enhjascilsizze: Drink,eniksciljinskamielenekdrinkejaen;endêrmei scilikwittedatstûmynhearfreonlikensdienhast

15Enitbardeear’terspritsenhie,sjuch,Rebekkakaemút, dy’tBetuel,desoanfenMilka,defroufenNahor, Abrahamsbroer,bernewier,meiharkrûkopitskouder.

16Endejonkfrouwiertigemoaiomtosjen,infaem,en gjinienhiehjarkend;

17Endefeintrounhjaryn’emiette,ensei:Litmydochs inbytsjewetterdrinkefenjinskrûk.

18Enhjasei:Drink,mynhear!

19Endo’thjahimklearhietodrinken,seihja:Ikscilek wetterforjinskamielenlûke,oanthjaklearhawwemei drinken

20Enhjahastich,enliethjarkrûmleechyn’ebak,en rounwerneideputomwettertolûken,enlutsfoaralsyn kamielen

21Endeman,dy’tharforwûndere,bleaustil,omtewitten oftdeHearesynreisfoarspoedichmakkehieofnet

22Enitbardedo’tdekamielendronkenhienen,datde maningoudenearringfaninhealesikkelyngewicht,en twaearmbannenfoarharhannen,fantsiensikkelgoudyn gewicht;

23Enhysei:Hwasyndochterbistû?sismydochs:isder plakyndynheitehûsfoarúsomteferbliuwen?

24Enhjaseitsjinhim:IkbindedochterfenBetuel,de soanfenMilka,dy’thjaNahorbernehat.

25Enhjaseitsjinhim:Wyhawwestrieenfiedselgenôch, enromteomyntowenjen

26Endemanbûgdedeholle,enoanbeadeHeare

27Enhysei:DeHeare,deGodfenAbraham,mynhear, sein,dy’tmynhearfensynbarmhertigensensynwierheit netûntsleinlittenhat;

28Endejonkfrourounenforhellehjarrendydingenfen hjarmemmehûs.

29EnRebekkahieinbroer,ensynnammewierLaban;en Labanrounútneidemanta,neideboarne

30Enitbardedo’terdeearringendeearmbannenoan’e hannenfansynsisterseach,endo’terdewirdenheardefen Rebekka,synsister,sizzende:Sàspriekdemantsjinmy; daterbydemankaem;ensjuch,hystiebydekamielenby deboarne

31Enhysei:Komyn,dûsegenedesHeare;hwerom steanstosûnder?hwentikhawithûsklearmakkeenromte foardekamielen

32Endemankaemyn’thûs,enhymakkesynkamielen los,enhyjoechstrieenfiedingsfoardekamielen,en wetteromsynfuottentowaskjen,endefuottenfan’e manljudy’tbyhimwierne

33Enderwaerdhimitensettoiten,marhysei:Ikscilnet ite,oantikmynboadskipferteldhawEnhysei:Sprek fierder

34Enhysei:IkbinAbrahamstsjinstfeint.

35EndeHearehatmynheartigeseinge;enhyisgrut wurden,enhyhathimskiepenkij,ensilver,engoud,en tsjinstfeinten,entsjinstfammen,enkamielenenezelsjown.

36EnSara,defroufanmynhear,bernemynhearinsoan doe’tseâldwie,enhimhaterallesjûnwaterhat

37Enmynhearlietmyswarre,sizzende:Dûscilstmyn soangjinfrounimmefen’edochtersfen’eKanaäniten,yn hwaenslânikwenje;

38Mardûscilstgeanneimynheitehûsenneimynsibben, enmynsoaninfrounimme

39Enikseitsjinmynhear:Faaksscildefroumynet folgje.

40Enhyseitsjinmy:DeHeare,foarhwa'tikrin,scilsyn ingelmeidystjoere,enscildynweifoarspoedichmeitsje; endûscilstmynsoaninfrounimmeútmynsibbenenút mynheitehûs

41Denscilstûfandizzemyneedfrijwirde,astûbymyn sibbenkomt;enassedynetienjaen,scilstûfrijwêzefan myneed

42Enikkaemhjoedbydeboarne,ensei:Heare,Godfen mynhearAbraham,asJomynwei,dy’tikgean,no foarspoedichmeitsje

43Sjuch,iksteanbydeboarnefenwetter;enitscilbarre, asdefaemútkomtomwettertolûken,eniksiztsjinhjar: Joumydochsinbytsjewetterútdynkrûptedrinken; 44Enhjaseitsjinmy:Drinkdybeide,enikscileklûke foardynkamielen;

45Enear'tikklearwiemeiitsprekkenynmynhert,sjuch, Rebekkakaemútmeiharkrûkopitskouder;enhjagyng delneideboarne,enloekwetter,enikseitsjinhjar:Litmy dochsdrinke.

46Enhjamakkehastichenliethjarkrûdfenhjarskouder sakje,ensei:Drink,eniksciljinskamielenekdrinkejaen; 47Enikfregehjarensei:Hwasyndochterbistû?Enhja sei:DedochterfenBetuel,desoanfanNahor,dy'tMilka himbernehat;

48Enikbûgdemynholle,enoanbeadeHeare,enseinge deHeare,deGodfenmynhearAbraham,dy’tmyop’e rjochteweiliedenhieomdedochterfanmynhearsyn broertasynsoantenimmen.

49Ennoasjimmemynhearfreonlikenwirklikdwaen wolle,sismydan;ensanet,sisitmy;datikneide rjochterhânofneiloftsdraaiemei.

50DoantwirdenLabanenBetuelenseine:Datdingkomt fendeHeare:wykinnenetkweanochgoedtadysprekke 51Sjuch,Rebekkaisfoardy,nimhjarengeanhinne,enlit hjadesoanfendynhearwêze,lykasdeHearespritsenhat 52Enitbardedo’tAbrahamstsjinstfeinthjarwirden hearde,daterdeHeareoanbea,enbûgdehimfoardeierde. 53Endetsjinstfeintbrochtsulverensieradenengouden sieradenenklean,enjoechseRebekka;hyjoechekhjar broerenhjarmemkostberheden.

54Enhjaietenendronken,hyendemannendy’tbyhim wierne,enbleauwendehielenacht;enhjagyngende moarnsoerein,enhysei:Stjoermyfuortneimynhear.

55Enhjarbroerenhjarmemseine:Litdejonkfrouinpear dagenbyúsbliuwe,opsynminsttsien;dêrneiscilhjagean 56Enhyseitsjinhjar:Hindermynet,hwentdeHearehat mynweifoarspoedichmakke;stjoermyfuort,datiknei mynheargeanmei

57Enhjaseine:Wyscilledejonkfrouroppeenbifreegje byhjarmûle

58EnhjarôpenRebekka,enseinetsjinhjar:Sillejomei dizzemangean?Enhjasei:Iksilgean.

59EnhjastjûrdenRebekka,hjarsister,enhjarsoster,en Abrahamstsjinstfeint,ensynmannenfuort

60EnhjaseineRebekka,enseinetsjinhjar:Dobistús sister,wêsdememfentûzenenmiljoenen,enlitdynsied depoarteervefenhjarhaatsje

61DokaemRebekkaopmeihjarfammen,enhjariedenop 'ekamielen,enfolgendeman;endefeintnaemRebekka engyngop'ewei

62EnIzaäkkaemfen’eweifen’eboarneLahairoi;hwent hywenneynitsúdlikelân

63EnIzaäkgyngútomdejounopitfjildtototinken,en hysloechsyneagenopenseach,ensjuch,dekamielen kamenoan

64EnRebekkasloechhjareagenop,endohjaIzaäkseach, hellehjadekamielôf.

65Hwenthjahietsjindefeintsein:Hokkermanisdit,dy’t úsyn’tfjildrint?Endetsjinstfeinthiesein:Itismynhear; dêromnaemhjainfoarkleedenbedekteharsels

66EndefeintferteldeIzaäkalleshweterdienhie

67EnIzaäkbrochthjaryndetintefansynmemSara,en naemRebekka,enhjawaerdsynfrou;enhyhieharleaf, enIzaäkwaerdtreastneidedeafansynmem

HAADSTIK25

1DonaemAbrahamwerinfrou,enhjarnammewier Ketura.

2EnhjabernehimSimran,enJoksan,enMedan,en Midian,enIsbak,enSua

3EnJoksanwounSeba,enDedanEndesoannenfen DedanwierneAssurim,enLetûsim,enLeümmim.

4EndesoannenfenMidian;Efa,enEfer,enHanoch,en Abida,enEldaäDitallegearrewierneKeturasbern

5EnAbrahamjoechIzaäkalleshweterhie

6Maroan’esoannenfen’ebywiven,dy’tAbrahamhie, joechAbrahamjeften,enstjûrdeseweifenIzaäk,synsoan, wylsternochlibbe,neiiteastenta

7Enditbinnededagenfen’ejierrenfenAbrahamslibben, dy’terlibbehat,hûndertenfyftjinjier.

8DojoechAbrahamdespoekop,enstoaryningoede âlderdom,inâldmanenfoljierren;enwaerdforgearreta synfolk.

9EnsynsoannenIzaäkenIsmaëlbegroevenhimyn’egrot fenMakpela,opitfjildfenEfron,desoanfenSohar,de Hethyt,datfoarMamreleit;

10EnitfjilddatAbrahamkochtfenHethssoannen:dêr wierAbrahambigroeven,enSara,synfrou

11EnitbardeneiAbrahamsdea,datGodsynsoanIzaäk seinge;enIzaäkwennebydeboarneLahairoi

12DitnoubinnedeslachtenfenIsmaël,Abrahamssoan, dy’tHagar,deEgyptyske,Sarastsjinstfaem,Abraham bernehat:

13EnditbinnedenammenfenIsmaëlssoannen,neffens hjarnammen,neffenshjarslachten:deearstbernefen Ismaël,Nebajoth;enKedar,enAdbeël,enMibsam, 14enMisma,enDuma,enMassa, 15Hadar,enTema,Jetur,Nafis,enKedema:

16DitbinnedesoannenfenIsmaël,enditbinnehjar nammen,neffenshjarstêddenenneffenshjarkastielen; tolvefoarstenneffenshjarfolken.

17EnditbinnedelibbensjierrenfenIsmaël,hûndertsaun entritichjier:enhyjoechdegeastopenstoar;enwaerd forgearretasynfolk.

18EnhjawennenfenHavilaoantSurta,datfoarEgypte leit,hwentdûgyngneiAssyrië;enhystoarfoaritoantlit fenalsynbroerren.

19EnditbinnedeslachtenfenIzaäk,Abrahamssoan: AbrahamwounIzaäk:

20EnIzaäkwierfjirtichjierâlddo’terRebekkatafrou naam,dedochterfenBetuel,deArameërfenPaddan-ram, desisterfenLaban,deArameër.

21EnIzaäksmeektedeHearefoarsynfrou,hwenthja wierûnfruchtber;

22Endebernstridentegearreynhjar;enhjasei:Asitsais, hwerombiniksa?EnhjagyngomdeHearetofreegjen.

23EndeHeareseitsjinhjar:Twafolkenbinneyndynliif, entwafolkenscilleskiedenwirdeútdynliif;enitienefolk scilsterkerwêzeasitoarefolk;endeâldstescildejongste tsjinje

24Endo’thjardagenfolwierne,omtobarjentowirden, sjuch,d’rwierenintwillingynhjarskiep

25Endeearstekaemreadút,oeralasinhierkleed;enhja neamdensynnammeEzau.

26Endêrneikaemsynbroerút,ensynhânpakteEzausyn hakke;ensynnammewaardJakobneamd,enIzaäkwie sechstichjierâlddo'thjaseberne

27Endejongeswaerdenop,enEzauwierinlistigejager, inmanfenitfjild;enJakobwieringewoanman,dy'tyn tintenwenne

28EnIzaäkljeaffanEzau,hwenthyietfensynwyldfleis, marRebekkaljeaffanJakob.

29EnJakobsoeditpotsje,enEzaukaemútitfjild,enhy waerdmoedich;

30EnEzauseitsjinJakob:Fiedmydochsmeidatselde readeierde;hwentikbinmoedich:dêromwaerdsyn nammeEdomneamd.

31EnJakobsei:Ferkeapmyhjoeddynberterjocht

32EnEzausei:Sjuch,ikbinopitpuntomtostjerren;

33DoseiJakob:Sweermyhjoeddedei;enhyswardehim, enhyferkochtsynberterjochtoanJakob

34DojoechJakobEzaubreaenlinzenierde;enhyieten dronk,enmakkehimoereinengyngop'ewei;saforachte Ezausynberterjocht

HAADSTIK26

1Enderwierinhongersneedynitlân,neistdeearste hongersneeddy’twesthatynAbrahamsdagen.EnIzaäk gyngneiAbimelech,dekeningfen'eFilistinen,neiGerar 2EndeHearekaemhimoan,ensei:Geannetdelnei Egypte;wenjeynitlândatikdysizzesil:

3Ferbliuwynditlân,enIkscilmeidywêzeendyseingje; hwentdyendynsiedscilIkaldylannenjaen,enIkscilde eedfolbringedy'tIkdynheitAbrahamswardhaw; 4EnIkscildynsiedformannichfâldigjeasdestjerren fen’ehimel,enIkscildynsiedaldylannenjaen;enyn dynsiedscilleallefolkenfen'eierdeseingewirde; 5HwentdatAbrahammynstimharke,enmynwacht hâldenhat,myngeboaden,mynynsettingenenmynwetten 6EnIzaäkwennetoGerar:

7Endemannenfenitplakfregenhimneisynfrou;enhy sei:Hjaismynsuster,hwenthyeangetosizzen:Hjais mynfrou;dat,seier,demannenfenitplakmynetdeadzje omRebekka;wantsewieearlikomneitesjen 8Enitbardedo’terdêrinlangetiidwesthie,dat Abimelech,dekeningfen’eFilistinen,tainfinsterútseach, enseach,ensjuch,IzaäkgyngmeiRebekkasynfrou

9DorôpAbimelechIzaäk,ensei:Sjuch,hjaiswisjins frou;EnIzaäkseitsjinhim:Om'tiksei:Datiknetforhjar stjer

10DoseiAbimelech:Hwethastúsditdien?ienfanitfolk koelichtmeidynfroulije,endohiestskuldoerúsbrocht

11EnAbimelechbefoelsynhielefolk,sizzende:Dy’t dizzemanofsynfrouoanrekket,scilwisdeadewirde

12DosieddeIzaäkyndatlân,enkrigeyndatseldejier hûndertfâld,endeHeareseingehim

13Endemanwaerdgreat,engyngfoarútenwaerd,oant ertigegreatwaerd;

14Hwenthyhiekeppelsenkijynbesit,eningreateskat fentsjinstfeinten,endeFilistinenwieneoergeunstichop him

15Hwentaldeboarnendy’tsynheitetsjinstfeinten groevenhieneyn’edagenfensynheitAbraham,dyhiene deFilistinentahâldenenfolmeiierde

16DoseiAbimelechtsjinIzaäk:Geanfenúswei;hwent dûbistfollemachtigeraswy.

17EnIzaäkgyngdêrwein,ensloechsyntinteopyn’e dellingfenGerar,enwennedêr.

18EnIzaäkgroevenwerdewetterputten,dy’thjagroeven hieneyn’edagenfenAbraham,synheit;hwentde FilistinenhienenhjartsjinhâldenneidedeafenAbraham; 19EnIzaäksyntsjinstfeintengroevenyn’edelling,en founendêrinboarnefenspringwetter

20EndehoedersfenGerarstridenmeiIzaäksynherders, sizzende:Itwetterisús;enhyneamdedenammefen’e boarneEsek;hwenthjastridenmeihim

21Enhjagroeveninoareboarne,enstridendêrekom,en hyneamdeitSitna

22Enhygyngdêrweinwei,engroeveninoareboarne;en dêrstridenhjanetom,enhyneamdeitRehoboth;enhysei: HwentnohatdeHeareromtefoarúsmakke,enwyscille fruchtberwêzeynitlân

23EnhygyngdêrweiopneiBerseba.

24EndeHearekaemhimdyseldenachtsforskynd,ensei: IkbindeGodfenAbraham,dynheit; 25Enhyboudedêrinalter,enrôpdenammedesHeare oan,ensloechdêrsyntinteop,enIzaäkstsjinstfeinten groevendêrinput

26DogyngAbimelechtahimfenGerar,enAhuzzath,ien fensynfreonen,enPikol,deoerstefensynleger

27EnIzaäkseitsjinhjar:Hweromkommejimmetamy, om'tjimmemyhaatsjeenmyfenjimmeweistjûrdhawwe?

28Enhjaseine:WyseagengrifdatdeHearemeidywie;

29Datstûúsgjinkweadwaensilst,lykaswydynet oanrekkehawwe,enlykaswydyoarsneatasgoeddien hawweendyynfredefuortstjoerdhawwe;

30Enhymakkehjarreninfeest,enhjaietenendronken

31Enhjagyngendemoarnsbytidenoerein,enswardende ieneoandeoare,enIzaäkstjûrdehjarfuort,enhjateagen ynfredefanhimôf

32Enitbardedyseldedeis,datIzaäksyntsjinstfeinten kamenenferteldenhimoerdeputdy’thjagroevenhiene, enseinetsjinhim:Wyhawwewetterfoun

33EnhyneamdeitSeba;dêromisdenammefen’estêd Bersebaoanthjoeddedei

34EnEzauwierfjirtichjierâlddo’terJudith,dedochter fenBeëri,deHethyt,enBasmat,dedochterfenElon,de Hethyt,tafrounaam

35dy’tIzaäkenRebekkainfertrietwierne HAADSTIK27

1Enitbardedo’tIzaäkâldwierensyneagendimmen,dat ernetsjenkoe,rôperEzau,synâldstesoan,enseitsjin him:Mynsoan,enhyseitsjinhim:Sjuch,hjirbinik

2Enhysei:Sjuchnou,ikbinâld,ikwitdedeifenmyn deanet;

3Nimdennoudochsjinswapens,dynpylkkokerendyn bôge,engeanútneiitfjild,ennimmywatwyldfleis;

4Enmeitsjemyinsmaaklikfleis,sa’tikleafha,enbring itmy,datikitemei;datmynsieledyseingjemeifoardatik stjerre

5EnRebekkaheardedo’tIzaäkspriektaEzau,synsoan EnEzaugyngneiitfjildomitwyldtejagenenitto bringen

6DospriekRebekkataJakob,hjarsoan,sizzende:Sjuch, ikheardedynheittaEzau,dynbroer,sprieken,sizzende: 7Bringmywyldfleis,enmeitsjemyinsmaakfleis,datik itemei,endyseingjefoaritoantlitdesHearefoarmyndea.

8Nouden,mynsoan,harkjeneimynstimneffenshwetik dygebied

9Geannouneidekeppel,enheljemydêrtwagoede bokken;enikscilsefoarjinsheitinsmaaklikfleismeitsje, sa'terleafhat

10Endûscilstittadynheitbringe,dateritemei,endater dyseingjemeifoarsyndea

11EnJakobseitsjinRebekka,synmem:Sjuch,mynbroer Ezauisinhierichman,enikbininglêdman;

12Mynheitscilmymiskienfiele,enikscilhimlykjeasin ferrifelder;enikscilinflokoermybringe,engjinsegen

13Ensynmemseitsjinhim:Komdynflokoermy,myn soan;

14Enhygyngenhelleenbrochtsetasynmem;

15EnRebekkanaemmoaiekleanfenhjarâldstesoanEzau, dy’tbyhjarynithûswierne,enleiseJakob,hjarjongste soan,oan

16Enhjaleiitfelfen’ebokkenopsynhannenenop’e glêdenekke;

17EnhjajoechhjarsoanJakobyn’ehânfenhjarsoan Jakob.

18Enhykaemtasynheitensei:Mynheit,enhysei:Hjir binik;wabisto,mynsoan?

19DoseiJakobtsjinsynheit:IkbinEzau,dynearstberne; Ikhawdiensa'tjomyseinen:oerein,sitdochsenytfan mynhert,datjosielmyseingjemei

20EnIzaäkseitsjinsynsoan:Hoisit,datstûitsagaufoun hast,mynsoan?Enhysei:Om'tdeHearedynGoditmy brochthat

21EnIzaäkseitsjinJakob:Komdochstichterby,datikdy fielemei,mynsoan,oftstûmynsoanEzaubistofnet

22EnJakobgyngtichterbysynheitIzaäk;enhyfielde him,ensei:DestimisJakobsstim,mardehannenbinne dehannenfenEzau

23Enhyseachhimnet,om’tsynhannenhierwierne,lyk asdehannenfansynbroerEzau:saseingeerhim.

24Enhysei:BinnejomynsoanEzau?Enhysei:Ikbin 25Enhysei:Bringitneimyta,enikscilitefenmyn soanswyldfleis,datmynsieledyseingjemei.Enhybrocht itneihimta,enhyiet;enhybrochthimwyn,enhydronk

26EnsynheitIzaäkseitsjinhim:Komnoutichterbyen tútsjemy,mynsoan.

27Enhykaemtichterbyentutehim,enhyrûktederook fensynklean,enseingehim,ensei:Sjuch,derookfen mynsoanisasderookfeninfjild,datdeHeareseingehat;

28DêromjowGoddyfen'edauwefen'ehimel,enitfet fen'eierde,enoerfloedfennôtenwyn;

29Litdefolkendytsjinje,endeheidenenfoardybûge: wêshearoerdynbroerren,enlitdynmemmesoannenfoar dybûge;

30Enitbardedo’tIzaäkineinmakkehieJakobte segenjen,enJakobnochamperútgienwiefoaritoantlit fensynheitIzaäk,datsynbroerEzaubinnenkaemfensyn jacht

31Enhyhieeksmakelichspiismakke,enbrochtittasyn heit,enseitsjinsynheit:Litmynheitoereinkommeenyt fensynsoanswyldfleis,datjinssielemyseingjemei

32EnsynheitIzaäkseitsjinhim:Hwabistû?Enhysei:Ik bindynsoan,dynearstberneEzau.

33EnIzaäktrilletige,ensei:Hwa?wêrishydy'titwyld nommenhatenitmybrochthat,enikhawitenfanalles foardatjokamen,enhimseingehawn?ja,enhyscilseinge wirde

34Endo’tEzaudewirdenfensynheithearde,rôpermei ingreateentigebitteregjalp,enseitsjinsynheit:Seingje myek,mynheit

35Enhysei:Dynbroerkaemmeilist,enhatjinsseining ôfnommen

36Enhysei:IsernetmeidenammeJakob?hwenthyhat mydizzetwakearferfongen:hynaammynberterjochtôf; ensjuch,nohatermynseiningôfnommenEnhysei: Hawwejomygjinseiningbewarre?

37EnIzaäkantwirdeenseitsjinEzau:Sjuch,ikhawhim tajinshearmakke,enalsynbroerrenhawikhimta tsjinstfeintenjown;enmeinôtenwynhawikhim ûnderholden;enwatscilikdynoudwaen,mynsoan?

38EnEzauseitsjinsynheit:Hastomarienseining,myn heit?Seingjemy,ekmy,omynheitEnEzauferheftesyn stim,enskriemde.

39EnIzaäk,synheit,antwirdeenseitsjinhim:Sjuch,jins wenningscilitfetfen’eierdewêzeenfen’edauwefen’e himelfenboppen;

40Enbyjinsswirdscilstûlibje,enjinsbroertsjinje;enit scilbarreasjodehearskippijhawwe,datjosynjokfanjo nekkeôfbrekke.

41EnEzauhateJakobomdeseiningdêr’tsynheithim meiseingehat;denscilikmynbroerJakobdeadzje

42EndizzewirdenfenEzau,hjarâldstesoan,waerden Rebekkaforteld,enhjastjûrdeenrôpJakob,hjarjongste soan,enseitsjinhim:Sjuch,dynbroerEzau,dy’tdy oanrekke,treastethimsels,mei’tsedydeadzje.

43Noudêrom,mynsoan,harkjeneimynstim;enoerein, flechtsjeneimynbroerLabanneiHaran;

44Enbliuwinpeardagenbyhim,oantdegrimefandyn broerôfgiet;

45Oantdegrimefandynbroerfandyôfkear,ener forgettenhwetstûhimdienhast,denscilikstjûreendy dêrweihelje:hweromscoeikjimmebeideopiendei ûntnommenwirde?

46EnRebekkaseitsjinIzaäk:Ikbinmynlibbenwurchom 'edochtersfenHeth:asJakobinfrounimtfen'edochters fenHeth,lykasdyút'edochtersfenitlânbinne,watscil mynlibbenmydwaan?

HAADSTIK28

1EnIzaäkrôpJakob,enseingehim,enbefelhim,ensei tsjinhim:Dûscilstgjinfrounimmefen’edochtersfen Kanaän.

2Geanoerein,geanneiPaddan-Aram,neiithûsfenBetuel, dynheitemem;ennimdydêrweiinfroufen'edochters fenLaban,dynmemmebroer

3EnGod,deAlmachtige,seingjedyenmeitsjedy fruchtberenformannichfâldigjedy,datstûinmannichte folkenwêzemeist;

4EnjoudydesegenfenAbraham,oandyendynsiedmei dy;datstûitlânervjemeistdêrstinfrjemdlingynbist,dat GodAbrahamjownhat

5EnIzaäkstjûrdeJakobfuort,enhygyngtoPaddan-Aram taLaban,desoanfenBetuel,deArameër,debroerfen Rebekka,dememfenJakobenEzau

6Do’tEzauseachdatIzaäkJakobseingehie,enstjûrde himfuortneiPadanaram,omhimdêrinfroutonimmen; endater,wylsterhimseinge,himinbefeljoech,sizzende: Dûscilstgjinfrounimmeút'edochtersfenKanaän;

7EndatJakobsynheitensynmemhearde,enteagennei Padanaram;

8Do’tEzauseachdatKanaänsdochtersIzaäk,synheit,net goeddieden;

9DogyngEzauneiIsmaël,ennaemMahalath,dedochter fenIsmaël,desoanfenAbraham,desisterfenNebajoth,ta defrouljuedy’terhie

10EnJakobteachútBerseba,enteachneiHaran 11Enhyljochteopinplak,enbleaudêrdehielenacht, hwentdesinnewierûndergien;enhynaemfen'estiennen fendatplak,enleidytasynkessens,enleihimdêrto sliepen.

12Enhydreamde,ensjuch,inljedderstieop’eierde,en detopderfanberikteneidehimel;

13Ensjuch,deHearestiedêrboppe,ensei:Ikbinde Heare,deGodfenAbraham,dynheit,endeGodfenIzaäk; 14Endynsiedscilwêzeasitstoffen’eierde,endûscilst útspriedeneiitwestenenneiiteasten,enneiitnoardenen neiitsuden;enyndyenyndynsiedscillealleslachten fen’eierdewurdeseinge

15Ensjuch,Ikbinmeidy,enscildybewarjeopalle plakkendêrstûhinnegiet,enscildywerombringeynditlân; hwentikscildynetforlitte,oantikdienhawhwetiktsjin dyseinhaw.

16DowaerdJakobwekkerútsynsliep,ensei:Wiswier, deHeareisopditplak;enikwistitnet

17Enhywaerdbang,ensei:Hofreeslikisditplak!ditis nimmenoarsasithûsfanGod,enditisdepoartefan'e himel

18DokaemJakobdemoarnsieroerein,ennaemdestien dy’tertasynkessensdienhie,ensettedyoptainpylder, engootdêroaljeoer

19EnhyneamdedenammefendatplakBethel,marde nammefendystêdwaerdearstLuzneamd

20EnJakobbilofteinbilofte,sizzende:AsGodmeimy wêzescilenmybiwarjeopdizzeweidy’tikgean,enmy breajaentoitenenkleanomoantojaen,

21Datikynfredeweromkommeynmynheitehûs;den scildeHearemynGodwêze:

22Endizzestien,dy’tiktainpyldersethaw,scilGods hûswêze;

HAADSTIK29

1DogyngJakobopsynreis,enkaemynitlânfenitfolk fenitEasten

2Enhyseach,ensjuchinputynitfjild,ensjuch,dêrleine trijekeppelsskiepby;hwentútdyboarnegienenhjade keppelswetter,eningruttestienwieop'emûningfan'e boarne.

3Endêrwaerdenaldekeppelsforgearre,enhjarôlende stienút'emûningfan'eboarne,engienedeskiepwetter, enleinedestienwerop'emûningfan'eboarneynsynplak.

4EnJakobseitsjinhjar:Mynbroerren,wêrbinnejimme wei?Enhjaseine:WybinnefenHaran

5Enhyseitsjinhjar:KennejimmeLaban,desoanfen Nahor?Enhjaseine:Wykennehim.

6Enhyseitsjinhjar:Isitgoed?Enhjaseine:Itisgoed meihim,ensjuch,syndochterRachelkomtmeideskiep.

7Enhysei:Sjuch,itisnochhegedei,enitisgjintiiddatit feebyinoarbrochtwirde:wetterdeskiepengeanhinneen weidzjese

8Enhjaseine:Wykinnenet,oantaldekeppelbyinoar wirde,enoanthjadestienút’emûningfan’eboarnerôlje; danwetterwydeskiep

9Enwylsternochmeihjarspriek,kaemRachelmeihjar heiteskiep,hwenthjabewarrese

10Enitbardedo’tJakobRachelseach,dedochterfen Laban,synmemmebroer,endeskiepfenLaban,syn memmebroer,datJakobtichterbykaamendestienút’e mûningfan’eboarnerôle,endekeppelfenLabansyn memmeskeppelwetterdebroer

11EnJakobtúteRachel,enhyhiesynstimop,en skriemde.

12EnJakobferteldeRachel,daterhjarheitebroerwier,en daterRebekkasynsoanwier;

13Enitbardedo’tLabanitboadskipheardefenJakob,syn sisterssoan,daterhimyn’emietteroun,enomklamme him,entutehim,enbrochthimneisynhûsEnhyfertelde Labanaldizzedingen.

14DoseiLabantsjinhim:Wiswierbistmynbienteen mynflêskEnhybleauinmoannebyhim

15DoseiLabantsjinJakob:Om’tjomynbroerbist, scoenejomyom'enochttsjinje?sismy,watscildynlean wêze?

16EnLabanhietwadochters:denammefen’eâldstewier Leä,endenammefen’ejongstewierRachel

17Leähiesêfteeagen;marRachelwiemoaiengoed begeunstigd.

18EnJakobhieRachelleaf;ensei:Ikscildysaunjier tsjinjefordynjongstedochterRachel

19DoseiLaban:Itisbetterdatikhjaroandyjaen,asdat ikhjaroaninoaremanjaenscoe:bliuwbymy

20EnJakobtsjinneRachelsaunjier;enhjalikehimmarin peardagen,omdeleafdedy'terfoarharhie.

21EnJakobseitsjinLaban:Joumymynfrou,hwentmyn dagenbinnefoldien,datiktahjaryngeanmei

22DoforgearreLabanaldemannenfenitplak,enmakke inmiel

23Enitbardedejouns,datersyndochterLeänaemen hjartahimbrocht;enhygyngbyharyn.

24EnLabanjoechsyndochterLeäSilpa,syntsjinstfaem, tatsjinstfaem.

25Enitbardedemoarns,sjuch,itwierLeä,enhyseitsjin Laban:Hwethastmyditdien?hawiknetbydytsjinne foarRachel?wêromhastmydanferrifele?

26EnLabansei:Sascilitynúslânnetdienwirde,de jongstefoardeearstbernetojaen

27Foljehjarwike,enwyscilledyekjaenfordetsjinst dystûnochsaunoarejierrenbymytsjinjescille

28EnJakobdiesa,enfolbrochthjarwike,enhyjoechhim eksyndochterRacheltafrou.

29EnLabanjoechsyndochterRachel,syntsjinstfaem, Bilha,tahjartsjinstfaem

30EnhygyngektaRachelyn,enhyljeafekmearfan RachelasLeä,entsjinnenochsaunjierbyhim

31Endo’tdeHeareseachdatLeähatewier,dieHyhjar liifiepen,marRachelwierûnfruchtber.

32DowaerdLeäswierenberneinsoan,enhjaneamde synnammeRuben;hwenthjasei:Wiswier,deHearehat mynellindesjoen;noudêromsilmynmanfanmyhâlde.

33Enhjawaerdwerswier,enberneinsoan;ensei:Om't deHeareheardhatdatikhaatwie,hatHymydizzesoan ekjown,enhjaneamdesynnammeSimeon.

34Enhjawaerdwerswier,enberneinsoan;ensei:No scilmynmanmydizzekearoanslute,hwentikhawhim trijesoannenberne;dêromhjittesynnammeLevi

35Enhjawaerdwerswier,enberneinsoan;enhjasei:No scilikdeHearepriizgje;dêromneamdehjasynnamme Juda;enloftslager

HAADSTIK30

1Endo’tRachelseachdathjaJakobgjinbernberne,wie Racheloergeunstichophjarsuster;enseitsjinJakob:Jou mybern,oarsstjerik

2EnJakobsgrimewaerdtsjinRacheloanstutsen,enhysei: BinikynGodsplak,dy’tdydefruchtfen’ememmeskirte weihâldenhat?

3Enhjasei:Sjuch,myntsjinstfaemBilha,geanbyhjaryn; enhjascilopmynknibbelsdrage,datikekbyharbern krijemei

4EnhjajoechhimBilha,hjartsjinstfaem,tafrou,enJakob gyngbyhjaryn.

5EnBilhawaerdswier,enberneJakobinsoan

6DoseiRachel:Godhatmyoardiele,enekhatmynstim heard,enhatmyinsoanjown;dêromneamdehjasyn nammeDan

7EnBilha,Rachelstsjinstfaem,waerdwerswier,enberne Jakobintwaddesoan.

8DoseiRachel:Meigreatewrakselingenhawikwraksele meimynsister,enikhawdeoerwâlde;enhjaneamdesyn nammeNaftali.

9Do’tLeäseachdathjaforlittenwie,naemhjaSilpahjar tsjinstfaem,enjoechhjarJakobtafrou

10EnSilpa,Leäsfaam,berneJakobinsoan.

11DoseiLeä:Derkomtintroep,enhjaneamdesyn nammeGad

12EnSilpa,Leästsjinstfaem,berneJakobintwaddesoan.

13DoseiLeä:Lokkichbinik,hwentdedochtersscillemy seingeneame;enhjaneamdesynnammeAser

14DogyngRubenyn’edagenfen’eweetrispinge,en founmandrakenynitfjild,enbrochtsetasynmemLeä

DoseiRacheltsjinLeä:Jowmydochsfendynsoans lienbokken

15Enhjaseitsjinhjar:Isitlyts,datstûmynmannommen hast?ensoestekmynsoansynlientsjesmeinimme?Dosei Rachel:Dêromscilerfannachtbydylizzefoardynsoan synbonken

16DokaemJakobdejounsútitfjild,enLeägynghim yn’emiette,ensei:Dûmoatsttamyynkomme;hwentwis hawikdyhierdmeimynsoansynlientsjesEnhyleidy nachtsbyhar.

17EnGodharkeneiLeä,enhjawaerdswier,enberne Jakobdefyftesoan

18DoseiLeä:Godhatmymynleanjown,om’tikmyn faammynmanjownhaw,enhjaneamdesynnamme Issaskar

19EnLeäwaerdwerswier,enberneJakobdesechsde soan.

20DoseiLeä:Godhatmyingoedebreidsskatfortsjinne; nouscilmynmanbymywenje,hwentikhawhimseis soannenberne,enhjaneamdesynnammeSebulon.

21Endêrneibernehjaindochter,enneamdehjarnamme

Dina

22EnGodtochtoanRachel,enGodharkeneihjar,en iepenehjarliif

23Enhjawaerdswier,enberneinsoan;ensei:Godhat mynsmaedweinommen

24EnhjaneamdesynnammeJozef;ensei:DeHearescil mynochinsoantaheakje.

25Enitbardedo’tRachelJozefbernehie,datJakobtsjin Labansei:Stjoermyfuort,datikneimyneigenplakennei mynlântageanmei.

26Joumymynfrouljueenmynbern,dêr’tikdyfoar tsjinnehaw,enlitmygean,hwentdûwitstmyntsjinstdy’t ikdydienhaw.

27DoseiLabantsjinhim:Asikgenedeynjinseagenfoun haw,bliuwdan,hwentútûnderfininghawikleard,datde Hearemyomjinswilleseingehat.

28Enhysei:Stelmydynlean,enikscilitjaen

29Enhyseitsjinhim:Jowittehoe’tikdytsjinnehaw,en hoe’tjinsfébymywesthat.

30Hwentitwielytsdatstûhiestear’tikkaem,enitisnota inmannichtetanommen;endeHearehatdyseingesûnt mynkommen,enwannearsciliknoekfoarmyneigenhûs soargje?

31Enhysei:Hwetscilikdyjaen?EnJakobsei:Dûscilst myneatjaen;

32Ikscilhjoedtrochjinshielekeppelhinnegean,en dêrweiheljealitspikkeldeenspikkeldefee,enalitbrune feeûnderdeskiep,enitspikkeldeenspikkeldeûnderde geiten;

33Sascilmyngerjuchtichheitmyantwirdzjebyde kommendetiid,hwennear’titkomtfoarmynleanfoarjins oantlit:elkdy’tnetspikkeldenflekkeisûnderdegeiten, enbrúnûnderdeskiep,dy’tbymyasstellenrekkene wurde.

34DoseiLaban:Sjuch,ikwoedatitwierneffensjinswird

35Enhyhelledydeisdebokkendy’tstriekenenbonken wierne,enaldegeitendy’tspikkelsenbonkenwierne,en elkdy’twatwytynhie,enalitbrúnûnderdeskiep,en joechseyn’ehânfansynsoannen

36EnhysettetrijedagenreizentuskenhimenJakob,en JakobweidedeoarekeppelfanLaban

37EnJakobnaemhimstokkenfengrienepopulieren,en fen’ehazzeenkastanjebeam;enhypilledederwite strepenyn,enmakkeitwyt,datyn'estokkensiet

38Enhysettedestokkendy’terforsillehiefoarde keppelsyn’egoatenyn’ewetterbakkendoe’tdekeppels tedrinkenkamen,dathjaswierscoeneassekamenomte drinken

39Endekeppelswaerdenswierfoardestokken,en brochtenféút,struid,spikkeldenbonken

40EnJakobskiededelammen,ensettedeoantlitenfen’e keppelsneideringen,enalitbruneynLabanskeppel;en hysettesynskiepbyhjarsels,enleisenetoanLabansfé

41Enitbarde,hwennear’titsterkereféswierwaerd,dat Jakobdestokkenfoardeeagenfenitféyn’egoatenlei, dathjaswierwurdemochtenûnderdestokken

42Mardo’titféswakwaerd,dieersedernetyn; 43Endemanwaerdtige,enhieinprottefé,en tsjinstfammen,entsjinstfeinten,enkamielenenezels

HAADSTIK31

1EnhyheardedewirdenfenLabanssoannen,sizzende: Jakobhatallesweinommenhwetúsheittawier;enfandat fanúsheithateraldizzegloarjekrigen

2EnJakobseachitoantlitfenLaban,ensjuch,itwiernet tsjinhimlykasfoarhinne

3EndeHeareseitsjinJakob:Geanweromneiitlânfen jinsâffearsenneijinsslachten;enikscilbydywêze.

4EnJakobstjûrdeenrôpRachelenLeäynitfjildtasyn keppel,

5Enhyseitsjinhjar:Iksjochitoantlitfenjimmeheit,dat itnettsjinmyislykasfoarhinne;mardeGodfenmynheit ismeimywest

6Enjimmewitte,datikjimmeheitmeialmynmacht tsjinnehaw

7Enjimmeheithatmyferrifele,enmynleantsjienkear feroare;marGodliethimnetseardwaan.

8Aserditsei:Despikkeldescildynleanwêze;doebarde alitfeespikkels;doebleatalitfeeringstrake

9SahatGoddynheititféweinommenenmyjown.

10Enitbardeop’etiiddatitfeeswierwaerd,datikmyn eagenopsloechenynindreamseach,ensjuch,derammen dy’topitfeesprongen,wiernestrûpt,spikkeldengriis.

11EndeingelGodsspriektamyynindream,sizzende: Jakob,eniksei:Hjirbinik

12Enhysei:Slachnoudyneagenopensjuch,alde rammendy’topitféspringe,binnestruid,spikkeldengriis; hwentikhawsjoenalleshwetLabandydocht

13IkbindeGodfenBet-El,dêr’tstûdepyldersalvehast, endêr’tstûMyinbiloftebiloofdhast:meitsjedynouop, geanútditlân,enweromneiitlânfendynsibben

14DoantwirdenRachelenLeäenseinetsjinhim:Isder nochindieloferfskipfoarúsynúsheitehûs?

15BinnewyfanHimnetfrjemdenrekkene?hwenthyhat úsforkocht,enekúsjildfortard.

16Hwentalderykdomdy’tGodfanúsheitnommenhat, datisúsenúsbern;

17DokaemJakobop,ensettesynsoannenensynfrouljue opkamielen;

18Enhyfierdealsynféenalsynguoddaterkrigehie,it fédaterkrigenhie,datertoPaddan-ramkrigenhie,om neisynheitIzaäktogeanynitlânKanaän

19EnLabangyngomsynskieptoskearjen,enRachelhie stellendebyldendy’thjarheitewierne

20EnJakobstielûnbewustLaban,deArameër,om’ter himnetferteldedaterflechte

21Enhyflechtemeialleshweterhie;enhygyngoerein engyngderivieroer,ensettesynoantlitneideberch Gileäd

22EnitwaerdLabandetrêddedeisfortelddatJakob flechtewier

23Enhynaemsynbroerrenmei,ensûgehimefterneisaun dagenreis;enhjaynhellehimop'eberchGileäd

24EnGodkaemnachtsynindreamtaLabandeArameër, enseitsjinhim:Pasop,datstûnetgoedofkweataJakob sprekst

25DonaemLabanJakobynEnJakobhiesyntinte opsleinop'eberch,enLabanmeisynbroerrensloegenop 'eberchGileäd

26DoseiLabantsjinJakob:Hwethastûdien,datstûmy ûnbewuststellenhastenmyndochtersfuortfierdhastas finzenenmeiitswird?

27Hwerombistûynitgeheimflechte,enbistebymywei; enhatmynetsein,datikdyfuortstjoerdhawwemeiemei blydskipenmeilieten,meitabretenmeiharp?

28Enhastmynettalittenmynsoannenenmyndochtersto tútsjen?dohastnodwaasdiendêrmei

29Itisyndemachtfenmynhânomdykweatedwaen; mardeGodfendynheitespriektsjinmyjusternacht, sizzende:Pasop,datstûnetgoedofkweataJakobsprekst

30Enno,alsoenejofuortgeanmoatte,om’tjotige langstmeneiithûsfanjoheit,wêromhawwejomyn goadenstellen?

31EnJakobantwirdeenseitsjinLaban:Om’tikbangwie, hwentiksei:Faaksscoestûjinsdochtersfanmyôfnimme.

32Hwa’tstûjinsgoadenfinebyhwa’tstûjinsgoadenfynst, litdynetlibje:biskijfoarúsbroerrenhwetdynbymyis, ennimittady.HwentJakobwistnetdatRachelsestellen hie

33EnLabangyngynJakobstinte,enynLeästinte,en yn’etintenfan’ebeidetsjinstfammen;marhyfûnsenet. DogyngerútLeästinte,enkaemynRachelstinte

34EnRachelhiedebyldennommenenseynitmeubilêr fan’ekamielset,ensietderop.EnLabansochtdehiele tinte,marfounsenet

35Enhjaseitsjinhjarheit:Lititmynhearnetmiigje,dat iknetfoardyopsteankin;hwentdegewoantefen'efroulju isopmyEnhysocht,marfûndebyldennet

36EnJakobwaerdlilk,enhyswalkemeiLaban,enJakob antwirdeenseitsjinLaban:Hwetismynoertrêdding?wat ismynsûnde,datstûmysafûlefterfolgehast?

37Hwentdûhastalmynguodûndersocht,hwethastûfûn fenaljinshúshâlding?setithjirfoarmynbruorrenenjins bruorren,dathjatuskenúsbeideoardieljemeie

38Dizzetweintichjierhawikbydywest;jinsskiepenjins geitenhawweharjongennetsmiten,enderammenfenjins keppelhawiknetiten

39Hwetfenbeestentoarsenwier,brochtikdynet;Ikhaw itferliesderfan;fanmynhânhawwejoiteaske,itsijbydei stellenofbynachtstellen

40Sawierik;deisfortardededrûchtemy,endefroastby nacht;enmynsliepgyngútmyneagen.

41Sahawiktweintichjierynjinshûswest;Iktsjinnedy fjirtjinjierfoardynbeidedochters,enseisjierfoardynfee, endohastmynleantsienkearferoare

42AsdeGodfenmynheit,deGodfenAbraham,ende eangstfenIzaäknetbymywesthiene,wier,Johawwemy noleechstjûrd.Godhatmynellindeenitwurkfanmyn hannensjoen,enhatdyjusternachtbestraft

43DoantwirdeLabanenseitsjinJakob:Dizzedochters binnemyndochters,endizzebernbinnemynbern,endit féismynfé,enalleshwetstûsjochtismyn;hjarberndy't hjabernehawwe?

44Komnouden,litúsinforbounmeitsje,ikendû;enlitit wêzetaintsjûgetwiskenmyendy

45EnJakobnaeminstienensettedyoptainpylder.

46EnJakobseitsjinsynbroerren:Sammeljestiennen;en hjanamenstiennenenmakkeninbult,enhjaietendêrop 'ebulte

47EnLabanneamdeitJegarsahadutha,marJakobneamde itGaleed.

48DoseiLaban:Dizzeheapishjoedintsjûgetwiskenmy endyDêromhjittedenammederfanGaleed;

49EnMispa;hwenthysei:DeHearewachtettwiskenmy endy,aswydeienebydeoareôfwêzichbinne

50Astûmyndochtersfornearescilstû,ofastûoarefroulju nimmescilstûneistmyndochters,denisgjinmanbyús; sjuch,Godistsjûgetuskenmyendy

51EnLabanseitsjinJakob:Sjuchdizzebult,ensjuch, dizzepylder,dy’tiktwiskenmyendysmitenhaw;

52Dizzebultesciltsjûgewêze,endizzepyldersciltsjûge wêze,datikdizzebultneidynetoergeanscil,endatstû dizzebultendizzepyldernetfoarmyoergeanscilstfoar skea

53DeGodfenAbraham,endeGodfenNahor,deGodfen hjarheite,oardieljetuskenúsEnJakobswardebydefreze fensynheitIzaäk

54DooffereJakobofferop’eberch,enrôpsynbroerren ombreatoiten;enhjaietenbrea,enbleauwendehiele nachtop’eberch

55EndemoarnsierkaemLabanoerein,entutesyn soannenensyndochters,enseingehjar,enLabangyng hinneenkaemweromneisynplak

HAADSTIK32

1EnJakobgyngopsynwei,endeingelsGodskamenhim temjitte

2Do’tJakobhjarseach,seier:DitisGodsleger,enhy neamdedenammefendatplakMahanaim.

3EnJakobstjûrdeboadenfoarsynoantlittaEzau,syn broer,neiitlânSeïr,itlânEdom

4Enhygebeahjar,sizzende:Sàscillejimmetamynhear Ezausprekke;DitseitjinstsjinstfeintJakob:Ikhaas frjemdlingbyLabantahâldenendêrbleaunoantnota:

5Enikhawoksenenezels,keppels,entsjinstfeinten,en tsjinstfeinten;

6EndeboadenkeardenweromtaJakob,sizzende:Wy binnetajinsbroerEzaukommen,enhyisekkommendy temjitte,enfjouwerhûndertmanmeihim

7DowaerdJakobtigebangenbenaude,enhydieldeit folkdatbyhimwie,endeskiep,endekij,endekamielen, yntwabannen;

8Enhysei:AsEzaubydeieneselskipkomtendyslacht, denscildeoarekliberdy’toerbliuwtûntkomme

9EnJakobsei:OGodfenmynheitAbraham,enGodfen mynheitIzaäk,deHeare,dy’ttsjinmysei:Weromneidyn lânenneidynsibben,enikscildygoeddwaen;

10Ikbindeminstefenaldebarmhertigensenalde wierheitdy’tstûjinstsjinstfeintdienhastnetwurdich; hwentmeimynstêfbinikdizzeJordaanoergien;ennobin iktwabandswurden

11Ferlosmydochsút’ehânfenmynbroer,út’ehânfen Ezau;

12Endûseine:Ikscildywisgoeddwaen,enjinssied meitsjeasitsânfen’esé,dattrochdemannichtenetteld wurdekin

13Enhyferbliuwdêrdyseldenacht;ennaemfenhwethim bydehânkaemingeskinkfoarsynbroerEzau; 14Twahûndertgeiten,entweintichgeiten,twahûndert eiden,entweintichrammen;

15Tritichmolkekamielenmeihjarkjelden,fjirtichkoeien, entsjienbollen,tweintichezels,entsjienfôlen

16Enhyjoechseyn’ehânfensyntsjinstfeinten,alle keppelsbyharsels;enseitsjinsyntsjinstfeinten:Geanfoar myoer,ensetinplaktuskendriuwenendriuwen

17Enhygebeadefoarsten,sizzende:AsmynbroerEzau dymoetetendyfreget,sizzende:Hwabisto?enwêrgeane johinne?enfanwabinnedizzefoardy?

18Denscilstûsizze:DybinnejinstsjinstfeintJakob;itis ingeskinkdatmynhearEzaustjoerdis,ensjuch,hyisek efterús

19Ensagebeaerdetwaddeendetredde,enallegearre dy’tdekeppelsfolgen,sizzende:SascillejimmetaEzau sprekke,asjimmehimfine

20Ensizeknoch:Sjuch,jinstsjinstfeintJakobisefterús. Hwenthysei:Ikscilhimsmeitsjemeiitgeskinkdatfoar mygiet,endêrneisciliksynoantlitsjen;Faakssilermy akseptearje.

21Sagyngitgeskinkfoarhimoer,enhybleaudynachts ynitselskip

22Enhygyngdynachtsoerein,ennaemsynbeide frouljue,ensynbeidetsjinstfeinten,ensynalvesoannen, engyngoerdefeartJabbok

23Enhynaemseenstjûrdeseoerdebeek,enstjûrdehwet erhie

24EnJakobbleauallinneoer;endêrwrakseleinmanmei himoantitbrekfandedei.

25Endo’terseachdaterhimnetoermastere,rekkeerit holfensyndijoan;enJakobsheupengyngút'eknibbel, wylstermeihimwraksele.

26Enhysei:Litmygean,hwentdedeibrektEnhysei:Ik scildynetgeanlitte,astomyseingje

27Enhyseitsjinhim:Hwetisdynnamme?Enhysei: Jakob

28Enhysei:JonammescilnetmearJakobneamdwirde, marIsrael;

29EnJakobfregehimensei:Sismydochsjinsnamme Enhysei:Hweromfreegjestûneimynnamme?Enhy seingehimdêr.

30EnJakobneamdeitplakdenammePniël,hwentikhaw Godsjoenoantoantlit,enmynlibbenisbewarrebleaun

31Endo’terPnuëloergyng,kaemdesinneoerhimop,en hybleausteanopsynheup

32DêromiteIsraëlsbernnetfen’eseandy’tyn’eheupen is,oanthjoeddedeita;

HAADSTIK33

1EnJakobsloechsyneagenop,enseach,ensjuch,Ezau kaemenmeihimfjouwerhûndertmanEnhydieldede bernûnderLeäenRachelendebeidetsjinstfammen

2Enhysettedetsjinstfammenenhjarbernfoarop,enLeä enhjarbernefternei,enRachelenJozefitefterste.

3Enhygyngfoarhjaroer,enbûgdehimsaunrisneide ierde,oantertichterbysynbroerkaem

4EnEzaurounhimyn’emiette,enomhelsdehim,enfoel himom’enekkeentutehim,enhjaskriemden

5Enhysloechsyneagenop,enseachdefrouljuendebern; ensei:Hwabinnedybydy?Enhysei:Deberndy'tGod jinstsjinstfeintgenedichjûnhat

6Dokamendetsjinstfammentichterby,hjaenhjar soannen,enhjabûgenhjar.

7EnLeäkaemekmeihjarsoannenoanenbûgdenharsels;

8Enhysei:Hwetbidoelstdymeialdizzekijdy’tik tsjinkaem?Enhysei:Dizzebinneomgenedetofinenyn'e eagenfenmynhear

9EnEzausei:Ikhawgenôch,mynbroer;hâlddatstofoar dyselshast

10EnJakobsei:Né,asiknogenedefounhawynjins eagen,nimdanmynkadoútmynhân;bliidmeimy.

11Nimdochsmynseiningdy’tdybrochtwirdt;om'tGod mygenedichdienhat,enom'tikgenôchhawEnhy moedigehimoan,enhynaemit.

12Enhysei:Litúsreizgje,enlitúsgean,enikscilfoardy útgean

13Enhyseitsjinhim:Mynhearwitdatdeberntearbinne, endekeppelsenkijmeijongenbinnebymy;

14Litmynheardochsoergeanfoaritoantlitfansyn tsjinstfeint,enikscilsêftfoartrinne,lykasitfédatfoarmy útgietendebernúthâldekinne,oantiktamynheartoSeïr kom

15DoseiEzau:Litmynouhwetfenitfolkdatbymyis, bydylitteEnhysei:Hwethatitnedich?litmygenede fineyn'eeagenfanmynhear

16DokaemEzaudydeisweromop’eweineiSeïr.

17DoreizgeJakobneiSukkot,enboudehiminhûs,en makkehuttenforsynfé;dêromhjittedenammefenitplak Sukkot.

18EnJakobkaemtoSalem,instêdfenSichem,dy’tynit lânKanaänis,do’terkaemfenPadanaram;ensloechsyn tinteopfoardestêd.

19Enhykochtinstikfjild,dêr’tersyntinteútspraathie, fen’ehânfenHemor,Sichemsheit,bernfoarhûndert sikkelsjild.

20Enhysettedêrinalterop,enneamdeitElelohe-Israël

HAADSTIK34

1EnDina,dedochterfenLeä,dy’thjaJakobbernehat, gyngútomdedochtersfenitlântosjen.

2Do’tSichem,desoanfenHemor,deHevyt,deoerstefen itlân,hjarseach,naemerhjarenleibyhjar,enûntreinige hjar.

3EnsynsielekleefdeoanDina,Jakobsdochter,enhyhie itjonkjeleaf,enspriekfreonliktaitjonkje.

4EnSichemspriektasynheitHemor,sizzende:Joumy dizzejonkfroutafrou

5EnJakobheardedatersyndochterDinaûntreinigdhie: nouwiernesynsoannenmeisynféynitfjild;enJakob bleaustiloanthjakommenwierne

6EnHemor,deheitfenSichem,gyngútneiJakobommei himtopraten

7EnJakobssoannenkamenútitfjilddo’thjaithearden; watnetdienwurdemoat.

8DospriekHemormeihjar,sizzende:Desielfenmyn soanSichemsiketneidyndochter;

9Enmeitsjeithoulikmeiús,enjowúsjimmedochters,en nimúsdochterstajimme

10Enjimmescillebyúswenje,enitlânscilfoarjimme oantlitwêze;wenjeenhanneljedêryn,enkrijejobesittings dêryn

11DoseiSichemtsjinhjarheitentsjinhjarbroerren:Lit mygenedefineynjimmeeagen,enhwetjimmemysizze scille,scilikjaen

12Freegjemyneasafollejefteenjefte,eniksciljaenlyk asjimmemysizzescille:marjoumydejonkfroutafrou.

13DoantwirdenJakobssoannenSichemensynheit Hemor,enseine,hwenthyhiehjarsisterDinaûntreinige:

14Enhjaseinetsjinhjar:Wykinneditnetdwaen,ússister tojaenoaniendy’tnetbisnienis;wantdatwieúsinsmaad: 15Mardêrynscillewyjimmeynstimme:Asjimmebinne lykaswy,datalitmanlikfenjimmebisnewirde; 16Denscillewyjimmeúsdochtersjaen,enjimme dochtersscillewytaúsnimme,enwyscillebyjimme wenje,enwyscilleienfolkwirde

17Marasjimmenetneiúsharkjewolle,ombisniento wirden;denscillewyúsdochternimme,enwyscillefuort.

18EnhjarwirdenwierneHemorenSichem,desoanfan Hemor,wol

19Endejongfeintsteldeitnetútomdatdingtodwaen, hwenthyhiewilleynJakobsdochter,enhywier earbiedigerassynhielehûsfensynheit

20DokamenHemorensynsoanSichemyn’epoartefen hjarstêd,enspriekenmeidemannenfenhjarstêd, sizzende:

21Dizzemannenbinnefredichmeiús;litsedêromynit lânwenjeendêrynhannelje;foaritlân,sjuch,itisgrut genôchfoarhjarren;litúshjardochtersúsnimmetafroulju, enlitúshjarrenúsdochtersjaen.

22Allinnichhjirynscilledemannenústastimmedatseby úswenje,ienfolktowêzen,asalitmanlikûnderúsbisnien wirdt,lykashjabisnienbinne.

23Scilhjarféenhjarbesitenalhjarbistennetúswêze?lit úsallinneynstimmemeiharren,enhjasillewenjebyús

24EnneiHemorenneiSichem,synsoan,harkeallegearre dy’tút’epoartefensynstêdgyng;enalitmanlikwaerd bisnien,allegearredy'tút'epoartefensynstêdgyng

25Enitbardedetrêddedeis,do’thjasearhienen,dattwa fenJakobssoannen,SimeonenLevi,debroerrenfanDina, elksynswirdnamen,enhjakamenfrijmoedichoerdestêd, ensloegenalitmantsje.

26EnhjasloegenHemorensynsoanSichemmeide skerptefenitswird,ennamenDinaútSichemshûs,en teagenút.

27EnJakobssoannenkamenopdeforsleinen,en forprutsendestêd,hwenthjahienehjarsisterûntreinigd.

28Hjanamenhjarskiep,enhjarkij,enhjarezels,enhwet yn'estêdwier,enhwetyn'tfjildwier, 29Enalhjarrykdom,enalhjarbern,enhjarfrouljue namenhjafinzen,enbedarreselsalhwetynithûswier.

30DoseiJakobtsjinSimeonenLevi:Jimmehawwemy yn’eknipemakkeommytostjonkenûnderdebiwenners fenitlân,ûnderdeKanaänitenendeFerezyten;;enikscil fordylgje,ikenmynhûs

31Enhjaseine:Scilermeiússisterdwaenlykasmeiin hoer?

HAADSTIK35

1EnGodseitsjinJakob:Geanoerein,geanopneiBet-el, enwenjedêr,enmeitsjedêrinalterfoarGod,datdy forskyndisdo’tstûflechtstenfoaritoantlitfendynbroer Ezau

2DoseiJakobtsjinsynhúshâldingentsjinallegearredy’t byhimwieren:Litdefrjemdegoadenweidy’tbyjimme binne,enwêsrein,enforoarjejimmeklean;

3EnlitúsoereingeanenopgeanneiBet-El;enikscildêr inaltermeitsjefoarGod,dy'tmyantwirdededeifenmyn benaudens,enmeimywieop'eweidy'tikgyng

4EnhjajoegenJakobaldefrjemdegoadendy’tynhjar hânwiene,enalhjarearringendy’thjarearenhiene;en Jakobferburgenseûnderdeiikdy'tbySichemwie

5Enhjareizgen,endeskrikGodswieroerdestêddendy’t omhjarhinnewierne,enhjajaenenJakobssoannennet efternei

6DokaemJakobtoLuz,datynitlânKanaänis,datis Bethel,hyenalitfolkdatbyhimwier

7Enhyboudedêrinalter,enneamdeitplakElbet-El, hwentdêrkaemGodhimforskynd,do’terflechtefoarit oantlitfensynbroer

8MarDeboraRebekkasynpleechsterstoar,enhjawaerd begroevenûnderBetel,ûnderiniik,endenammefen hjarrenhjitteAllonbachuth

9EnGodforskyndeJakobwer,do’terútPadanaramkaem, enseingehim.

10EnGodseitsjinhim:JonammeisJakob;jinsnamme scilnetmearJakobneamdwirde,marIsraëlscildyn nammewêze;

11EnGodseitsjinhim:IkbinGod,deAlmachtige;wês fruchtberenformannichfâldigje;innaasjeeninskatfen heidenenscilútdywêze,enkeningenscilleútjinsheupen komme;

12EnitlândatIkAbrahamenIzaäkjow,scilIkdyjaen, endynsiedneidyscilIkitlânjaen.

13EnGodgyngfenhimopitplakdêr’termeihimspriek

14EnJakobsetteinpylderopopitplakdêr’termeihim spriek,instienpylder;

15EnJakobneamdedenammefenitplakdêr’tGodmei himspriek:Betel

16EnhjateagenútBetel;enderwiemarinbytsjeweiom neiEfrattekommen,enRachelkrigebarrens,enhjahie swierearbeid

17Enitbardedo’thjaswierbarde,datdekreamfroutsjin hjarsei:Eangjenet;dizzesoanscilstûekhawwe

18Enitbardedo’thjarsieleútgeanwier,hwenthjastoar, dathjasynnammeBenonineamde;marsynheitneamde himBenjamin

19EnRachelstoar,enwaerdbegroevenop’eweineiEfrat, datisBethlehem.

20EnJakobsetteinpylderophjargrêf:datisdepylder fenRachelsgrêfoanthjoeddedei

21DoreizgeIsraëlensprieksyntinteútfoarbydetoerfen Edar

22Enitbardedo’tIsraëlyndatlânwenne,datRubengyng enlaibyBilha,synheitebywif,enIsraëlheardeitEn Jakobssoannenwienetolve;

23Leässoannen;Ruben,Jakobsearstberne,enSimeon,en Levi,enJuda,enIssaskar,enSebulon: 24Rachelssoannen;JozefenBenjamin:

25EndesoannenfenBilha,Rachelstsjinstfaem;Danen Naftali:

26EndesoannenfenSilpa,Leästsjinstfaem;GadenAser: ditbinneJakobssoannen,dy'thimbernebinnetoPaddanram.

27EnJakobkaemtaIzaäk,synheit,toMamre,yn’estêd Arba,datisHebron,dêr’tAbrahamenIzaäkasfrjemdling wennen.

28EndedagenfenIzaäkwiernehûndertentachtichjier

29EnIzaäkjoechdegeastop,enstoar,enwaerdforgearre tasynfolk,âldenfolfandagen;ensynsoannenEzauen Jakobbegroevenhim

HAADSTIK36

1DitnoubinnedeslachtenfenEzau,datisEdom.

2EnEzaunaemsynfrouljuefenKanaänsdochters;Ada, dedochterfenElon,deHethyt,enAholibama,dedochter fenAna,dedochterfenSibeon,deHevyt;

3EnBasmat,dedochterfanIsmaël,desisterfenNebajoth

4EnAdaberneEzauElifas;enBasmatberneRehuël;

5EnAholibamaberneJeüs,enJaelamenKoarach;dit binnedesoannenfenEzau,dy’thimbernebinneynitlân Kanaän

6EnEzaunaemsynfrouljue,ensynsoannen,ensyn dochters,enaldepersoanenfensynhûs,ensynfé,enal synbeesten,enalsynbesit,daterynitlânKanaänkrige hie;engyngynitlânfenitoantlitfenJakobsynbroer.

7Hwenthjarrykdomwiermearasdathjabyinoarwenje mochten;enitlândêr'tsefrjemdenynwiene,koesenet dragefanwegenharfé.

8SawenneEzauopitberchtmeSeïr:EzauisEdom

9EnditbinnedeslachtenfenEzau,deheitfen’e Edomiten,op’eberchSeïr:

10DitbinnedenammenfenEzausynsoannen;Elifas,de soanfenAda,defroufenEzau,Rehuël,desoanfen Basmat,defroufenEzau.

11EnElifassoannenwierneTeman,Omar,Sefo,en Gatam,enKenaz

12EnTimnawierbywiiffenElifas,Ezaussoan;enhja berneElifasAmalek;datwiernedesoannenfenAda,Ezau synfrou

13EnditbinneRehuëlssoannen;Nahath,enZerah, SammaenMizza:datwiernedesoannenfenBasmat, Ezau'sfrou

14EnditwiernedesoannenfenAholibama,dedochterfen Ana,dedochterfenSibeon,Ezausfrou,enhjaberneEzau Jeüs,enJaälam,enKoarach.

15DitwiernehartoggenfenEzau’ssoannen:desoannen fenElifas,deearstbernesoanfenEzau;hartochTeman, hartochOmar,hartochZepho,hartochKenaz, 16DehartochKorach,dehartochGatamendehartoch Amalek:ditbinnedehartoggendy’tkommenbinnefen ElifasynitlânEdom;ditwiernedesoannenfenAda 17EnditbinnedesoannenfenRehuël,desoanfanEzau; dehartochNahath,dehartochZerah,dehartochSamma, dehartochMizza:ditbinnedehartoggendy'tfanRehuël kamenynitlânEdom;ditbinnedesoannenfenBasmat, Ezausfrou

18EnditbinnedesoannenfenAholibama,Ezausfrou; hartochJeush,hartochJaelam,hartochKorach:ditwiene

dehartoggendy'tkamenfanAholibama,dedochterfan Ana,defroufanEzau.

19DitbinnedesoannenfenEzau,datisEdom,endit binnehjarhartoggen.

20DitbinnedesoannenfenSeïr,deHoriet,dy’titlân biwenne;Lotan,enSobal,enSibeon,enAna, 21EnDison,enEzer,enDisan:ditbinnedehartoggen fen’eHorieten,debernfenSeïrynitlânEdom.

22EnLotansbernwierneHorienHemam;enLotanssister wierTimna

23EnditwierneSobalsbern;Alvan,enManahath,enEbal, Sefo,enOnam

24EnditbinnedebernfenSibeon;AjaenAna,ditwiedy Anady'tdemuildierenfûnyn'ewoastenije,wylsterde ezelsfansynheitSibeonweide

25EnditwierneAnasbern;DisonenAholibama,de dochterfenAna

26EnditbinneDisonsbern;Hemdan,enEsban,enItran, enCheran.

27DitbinneEzersbern;Bilhan,enZaavan,enAkan 28DitbinnedebernfenDisan;UzenAran

29Ditbinnedehartoggendy’tút’eHorietenkommen binne;hartochLotan,hartochShobal,hartochZibeon, hartochAna,

30HertogDison,hartochEzer,hartochDisan:ditbinnede hartoggendy’tkommenbinnefenHori,ûnderhjar hartoggenynitlânSeïr

31Enditbinnedekeningendy’tregearrehawweynitlân fenEdom,ear’tderienkeningregearreoerIsraëlsbern

32EnBela,desoanfenBeor,regearretoEdom,ende nammefensynstêdwierDinhaba.

33EnBelastoar,enJobab,desoanfenZerah,fenBozra, regearreynsynplak

34EnJobabstoar,enHusamútitlânTemaniregearreyn synplak

35EnHusamstoar,enHadad,desoanfenBedad,dy’tde MidianietsloechopitfjildfenMoäb,regearreynsynplak; endenammefensynstêdwierAvith

36EnHadadstoar,enSamlafenMasrekaregearreynsyn plak.

37EnSamlastoar,enSaulfenRehobothbyderivier regearreynsynplak

38EnSaulstoar,enBaälhanan,desoanfenAchbor, regearreynsynplak

39EnBaälhanan,desoanfenAchbor,stoar,enHadar regearreynsynplak;endenammefensynstêdwierPau; endenammefansynfrouwierMehetabel,dedochterfen Matred,dedochterfenMezahab.

40Enditbinnedenammenfen’ehartoggendy’tfenEzau kamen,neffenshjarslachten,neihjarplakken,neffenshjar nammen;hartochTimnah,hartochAlvah,hartochJetheth, 41hartochAholibama,hartochEla,hartochPinon, 42hartochKenaz,hartochTeman,hartochMibzar, 43HertogMagdiël,hartochIram:ditbinnedehartoggen fenEdom,neffenshjarwenplakkenynitlânfenhjarbisit: hyisEzau,deheitfen’eEdomiten

HAADSTIK37

1EnJakobwenneynitlândêr’tsynheitinfrjemdlingyn wier,ynitlânKanaän

2DitbinneJakobsslachtenJozef,santjinjierâld,wiemei synbruorrendekeppelteweidzjen;endejongewierbyde soannenfenBilha,enmeidesoannenfenSilpa,synheite frouljue;

3EnIsraëlhieJoazefmearleafasalsynsoannen,hwent hywierinsoanfensynâldens,enhymakkehiminmantel fenfollekleur

4Endo’tsynbroerrenseagendathjarheithimmearleaf hieasalsynbroerren,haatsjehjahim,enkoenengjinfrede tsjinhimprate

5EnJozefdreamdeindream,enhyferteldeitsynbroerren, enhjahienenhimnochmear

6Enhyseitsjinhjar:Harkjedochsneidizzedream,dy'tik dreamdhaw:

7Hwentsjuch,wybinenskevenynitfjild,ensjuch,myn sjefgyngoereinenstieekoerein;ensjuch,jinsskeaven stienederomhinne,enhjamakkeneareoanmynskef

8Ensynbroerrenseinetsjinhim:Scilstûwieroerús hearskje?ofscilstûwieroerúshearskje?Enhjahatehim nochmearomsyndreamenenomsynwurden

9Enhydreamdenochinoaredream,enferteldeitsyn broerren,ensei:Sjuch,ikhawnochindreamdreamd;en sjuch,desinneendemoanneendealvestjerrenmakken earefoarmy

10Enhyferteldeitsynheitensynbroerren;Silleiken dynmemendynbroerrenwolkommeomúsfoardyneide ierdetebûge?

11Ensynbroerrenwieneoergeunstichophim;marsyn heitobservearreitsprekwurd

12EnsynbroerrenteagenhjarheitekeppeltoSichemto weidzjen.

13DoseiIsraëltsjinJozef:Weidjedynbroerrendekeppel nettoSichem?kom,enIkscildyneihjarrenstjoereEnhy seitsjinhim:Hjirbinik.

14Enhyseitsjinhim:Geandochshinne,sjuchoftitgoed ismeijinsbroerrenengoedmeidekeppel;enbringmy werwurd.Dostjûrdeerhimút'edellingHebron,enhy kaemtoSichem

15Eninmanfounhim,ensjuch,hyswalkeynitfjild;

16Enhysei:Iksiikjemynbroerren;sismydochshwer't hjahjarkeppelweidzje

17Endemansei:Hjabinnederweinfuort;hwentikhearde hjarsizzen:LitúsgeanneiDotan.EnJozefgyngsyn broerrenefternei,enfounhjartoDotan

18Endo’thjahimynfierrenseagen,nochear’tertahjar kaem,makkenhjaingearspanningtsjinhimomhimto deadzjen

19Enhjaseinedeienetsjindeoare:Sjuch,dizzedreamer komt

20Komnouden,enlitúshimdeadzjeenhimyninkûle smite,enwyscillesizze:Inkweabisthathimfortard,en wyscillesjenhwetsyndreamenwirdescil.

21EnRubenheardeit,enhyrêdehimúthjarhannen;en sei:Litúshimnetdeadzje

22EnRubenseitsjinhjar:Ferjitgjinbloed,marsmythim yndizzekûledy’tyn’ewoastenijeis,enlizzegjinhânop him;daterhimútharhannenheljesoe,omhimweroan synheitoertejaan

23Enitbardedo’tJozefbysynbroerrenkaem,dathja Jozefsynmantelúttroaiden,synkleurigejasdy’thimoan hie;

24Enhjanamenhimensmietenhimyninkûle:endekûle wierleech,dersietgjinwetteryn.

25Enhjasietenombreatoiten;enhjasloegendeeagen openseagen,ensjuch,inskareIsmaelitenkaemútGileäd, meihjarkamielen,dy’tkrûdenenbalsemenmirredroegen, enhjadrageitdelneiEgypte

26EnJudaseitsjinsynbroerren:Hwetnutisit,aswyús broerdeadzjeensynbloedforbergje?

27Kom,litúshimferkeapjeoan’eIsmaeliten,enlitús hânnetophimwêze;hwenthyisúsbroerenúsfleisEn synbroerrenwienetefreden

28DogongenderMidjanityskekeapljufoarby;enhja hellenJozefút'ekûleenhellenJozefop,enferkochten Jozefoan'eIsmaelitenfoartweintichsikkelssilver;enhja brochtenJozefynEgypte

29EnRubenkaemweromyn’ekûle;ensjuch,Jozefwie netyn'ekûle;enhyskeatsynklean

30Enhykaemweromtasynbroerren,ensei:Itbernisnet; enik,wêrscilikhinne?

31EnhjanamenJozefsjas,ensloegeningeitebokke,en dooptendejasynitbloed;

32Enhjastjûrdendefollekleurigejas,enhjabrochtendy tahjarheit;ensei:Dithawwewyfûn;witnooftitdejas fandynsoanisofnet

33Enhywistit,ensei:Itismynsoansynjas;inkweabist hathimfortard;Joazefissûndermishierynstikken

34EnJakobteardesynklean,enleiinsekomsynheupen, enrouweoersynsoaninprottedagen.

35Enalsynsoannenenalsyndochtersgyngenopomhim totreasten;marhywegeretetreasten;enhysei:Hwentik scilrouwedelynitgrêftamynsoan.Saskriemdesynheit omhim

36EndeMidianitenferkochtenhimneiEgypteoanPotifar, inoerstefenFarao,enoerstefen’eliifwacht.

HAADSTIK38

1Enitbardedestiids,datJudadelteachfensynbroerren, enkeardehimtainAdullamit,hwaensnammeHirawier

2EnJudaseachdêrindochterfeninKanaänyt,hwaens nammeSuawier;enhynaemhjarengyngbyhjaryn

3Enhjawaerdswier,enberneinsoan;enhyneamdesyn nammeEr.

4Enhjawaerdwerswier,enberneinsoan;enhjaneamde synnammeOnan

5Enhjawaerdwerswier,enberneinsoan;enhyneamde synnammeSela;enhywietoKesib,do'thjahimberne

6EnJudanaemEr,synearstberne,infrou,hwaensnamme wierTamar

7EnEr,deearstbernefanJuda,wiergoddeleazeyn’e eagendesHeare;endeHearesloechhim

8EnJudaseitsjinOnan:Geanynbydynbroersfrou,en boaskjemeihjar,enmeitsjedynbroersiedop

9EnOnanwistdatitsiedsynnetwêzescoe;enitbarde do'terbysynbroersfrouynkaem,dateritop'eierdesmiet, datersynbroersiednetjaenscoe

10Enwaterdienhat,wiedeHearemislik,dêromdeadeer himek

11DoseiJudatsjinTamar,synskoandochter:Bliuwin widdoyndynheitehûs,oantmynsoanSelagrutwirde;En Tamargynghinneenwenneynharheitehûs

12Enyn’etiidstoardedochterfenSua,Judasfrou;en Judawaerdtreast,engyngopneisynskieppeskeerdersnei Timnat,hyensynfreonHiradeAdullamite

13EnitwaerdTamarforteld,sizzende:Sjuch,dyn skoanheitgyngopneiTimnatomsynskieptoskearjen.

14Enhjadiehjardekleanfenhjarwiddoôf,enbisette hjarmeiinfoarkleed,enomsloechhjar,ensietopiniepen plak,datoan’eweineiTimnaleit;hwenthjaseachdat Selagrutwie,enhjawaerdhimnettafroujûn

15Do’tJudahjarseach,tochterdathjainhoerwier; hwenthjahiehjaroantlitbedekt

16Enhykeardehimtahjarûnderweis,ensei:Geandochs nei,litmytadyynkomme;(hwenthywistnet,dathjasyn skoandochterwier)Enhjasei:Watwolstomyjaen,datstû bymyynkommemeist?

17Enhysei:Ikscildyingeitebokútdekeppelstjûre.En hjasei:Wollejomyinpânjaen,oantjoitstjoere?

18Enhysei:Hwetpânscilikdyjaen?Enhjasei:Dyn segelendynearmbannen,endynstêfdy’tyndynhânis. Enhyjoechithar,enkaembyharyn,enhjawaerdswier fanhim

19Enhjamakkeharoerein,engyngfuort,enleihjarby hjarfoarkleed,endiedekleanfenhjarwiddowennoan

20EnJudastjûrdeitboechjetrochdehânfensynfreon,de Adullamit,omsynpânút'ehânfan'efroutonimmen,mar hyfounhjarnet

21Dofregeerdemannenfendatplak,sizzende:Hweris dehoer,dy’tiepenlikoan’eweiwesthat?Enhjaseine: Derwiegjinhoeropditplak

22EnhykaemweromneiJuda,ensei:Ikkinhjarnetfine; enekseinedemannenfenitplak,datdergjinhoerwierop ditplak

23EnJudasei:Lithjarittaharnimme,datwynetskande wirde;sjuch,ikhawditboechjestjûrd,endûhastitnetfûn.

24Enitbardelikernôchtrijemoanneletter,datitJuda ferteldwaerd,sizzende:Tamar,dynskoandochter,hat hoerearre;ensjuch,hjaisswiertrochhoererij.EnJudasei: Bringhjarút,enlithjarforbaernewirde

25Do’thjabernewaerd,stjûrdehjatahjarskoanheit, sizzende:Bydeman,hwaensdizzebinne,binikswier;en personiel

26EnJudaerkendehjarren,ensei:Hjahatrjuchtfeardiger westasik;hwentdatikhjaroanmynsoanSelanetjown hawEnhykoeharwernetmear

27Enitbardeyn’etiidfenhjarbaring,datsjuch,in twillingwierneynhjarliif.

28Enitbardedo’thjabarde,datdeienedehânútstuts,en dekreamfrounaemenbûnhiminskarlekkentriedom’e hân,sizzende:Datkaemearstút

29Enitbardedo’tersynhânweromluts,sjuch,synbroer kaemút;dizzebrekwêzeoerdy:dêromwaardsynnamme Pharesneamd.

30Endêrneikaemsynbroerút,dy’tdeskarlekkentried oansynhânhie,ensynnammewaerdZarahneamd

HAADSTIK39

1EnJozefwaerddelneiEgyptebrocht;enPotifar,in offisierfenFarao,deoerstefen'eliif,inEgyptner,kocht himút'ehannenfen'eIsmaeliten,dy'thimdêrdelbrocht hiene

2EndeHearewiermeiJozef,enhywierinfoarspoedich man;enhywierynithûsfensynhear,deEgyptner.

3EnsynhearseachdatdeHearemeihimwie,endatde Hearealleswaterdiendie,foarspoedichmakkeynsynhân.

4EnJozeffoungenedeynsyneagen,enhytsjinnehim;

5Enitbardefen’etiiddaterhimtaopsichtermakkehie ynsynhûsenoeralleshweterhie,datdeHeareithûs fan’eEgyptnerseingeomJoazefswille;endesegendes Hearewieroeralleshweterhieynithûsenopitfjild

6EnhylietalleshweterhieynJozefshân;enhywistnet daterhiehie,útseinitbreadaterietEnJozefwieringoed minske,engoedbegeunstigd

7Enitbardeneidizzedingen,datdefroufansynhearhar eagenopJozefsloech;enhjasei:Lizzebymy

8Marhywegere,enseitsjindefroufensynhear:Sjuch, mynhearwitnethwetmyyn’thûsis,enalleshweterhat hateroanmynhântalitten;

9Derisgjingreateryndithûsasik;enhyhatmyneat weromhâldenasdy,om'tjosynfroubinne;hoekinikdan dizzegruttekweadwaanensûndigjetsjinGod?

10Enitbardedo’thjadeibydeitsjinJozefspriek,dater netneihjarharke,ombyhjartolizzenofbyhjartowêzen.

11EnitbardeomdytiiddatJozefynithûsgyngomsyn sakentodwaen;enderwiergjinienfen'emannenfenit hûsdêrbinnen.

12Enhjapaktehimbysynkleed,sizzende:Lêchbymy, enhylietsynkleedynharhân,enflechte,enliethimút 13Enitbardedo’thjaseachdatersynkleedynhjarhân littenhie,enflechtewier

14Enhjarôpdemannenfenhjarhûs,enspriektahjar, sizzende:Sjuch,hyhatinHebrieusktaúsbrocht,omústo spotten;hykaembymyynombymytolizzen,enikrôp meiinlûdestimme:

15Enitbardedo’terheardedatikmynstimophieenrôp, datersynkleedbymyliet,enflechteenhellehimút 16Enhjaleisynkleedbyhjar,oantsynhearthúskaem 17Enhjaspriektsjinhimneffensdizzewirden,sizzende: DeHebrieusketsjinstfeint,dy’tstûtaúsbrochthast,kaem tamyommytospotten;

18Enitbardedo’tikmynstimophieenrôp,datersyn kleedbymylietenflechteút

19Enitbardedo’tsynheardewirdenfensynfrouhearde, dy’thjatahimspriek,sizzende:Sahatjinstsjinstfeintmy dien;datsyngrimeoanstutsenwaerd

20EnJozefshearnaemhimensettehimyn’efinzenis,in plakdêr’tdefinzenenfen’ekeningbûnwierne,enhywier dêryn’efinzenis

21MardeHearewiermeiJozef,enHydiehim barmhertichheit,enjoechhimgenedeyn’eeagenfen’e hoederfen’efinzenis

22Endehoederfen’efinzenisjoechJozefaldefinzenen dy’tyn’efinzeniswierne,yn’ehân;enalleswatsedêr diene,hywiededwaen

23Dehoederfen’efinzenisseachnetneihwetûndersyn hânwier;om'tdeHearemeihimwie,enwaterdienhat, hatdeHeareitfoarspoedichmakke

HAADSTIK40

1Enitbardeneidizzedingen,datdeskinkerfen’ekening fenEgypteensynbakkerhjarhear,dekeningfenEgypte, misledigehiene

2EnFaraowaerdlilkoptwafensyntsjinners,op’eoerste fen’eskinkers,enop’eoerstefen’ebakkers.

3Enhysettehjarrenynithûsfen’eoerstefen’eliifwacht, yn’efinzenis,itplakdêr’tJozefbûnwier.

4Endeoerstefen’eliifwachtjoechJozefhjaroan,enhy tsjinnehjar;

5Enhjadreamdenbeideindream,elksyndreamynien nacht,elkneffensdeútlisfensyndream,deskinkerende bakkerfen’ekeningfenEgypte,dy’tbûnwierneyn’e finzenis

6DokaemJozefmoarnsbyhjarren,enseachhjaroan,en sjuch,hjawiernefertrietlik

7EnhyfregeFaraosynamtnersdy’tbyhimwierneyn’e wachtfensynhearsynhûs,sizzende:Hweromsjogge jimmehjoedsatryst?

8Enhjaseinetsjinhim:Wyhawweindreamdreamd,en derisgjinútsetterfendyEnJozefseitsjinhjar:Binnede ynterpretaasjesnetfanGod?fertelmyse,ikbiddy

9EndeoersteskinkerferteldeJozefsyndream,enseitsjin him:Ynmyndream,sjuch,inwynstôkwiefoarmy;

10Enyn’ewynstôkwiernetrijetûken;endeklusters dêrfanbrochtenrypedruven:

11EnFaraosynbekerwieynmynhân,eniknaemde druvenendrukteseynFarao’sbeker,enikjoechFaraode bekeryn’ehân.

12EnJozefseitsjinhim:Ditisdeútlisderfan:Detrije tûkenbinnetrijedagen;

13MarbinnentrijedagenscilFaraodynholleopheffeen dywerombringeneidynplak;

14Martinkoanmywannear’titmeidygoedgeansil,en dochfreonlikenstsjinmy,enferjitmyoanFarao,enbring myútdithûs;

15Hwentikbinwierstellenweiútitlânfen’eHebreeërs;

16Do’tdeoerbakkerseachdatdeútlisgoedwie,seier tsjinJozef:Ikwieekynmyndream,ensjuch,ikhietrije witekoerrenop’eholle;

17Enyn’eboppestekoersietFaraoallerhannebakfretten; endefûgelsietenseút'ekoeropmynholle

18DoantwirdeJozefensei:Ditisdeútlisderfan:Detrije koerrenbinnetrijedagen;

19EnbinnentrijedagenscilFaraodynhollefendyforhee, endyoaninbeamhingje;endefûgelsscillejinsflêskfen dyite.

20Enitbardedetrêddedeis,datFaraosynjierdeiwier,dat erinfeestmakkefoaralsyntsjinstfeinten;

21Enhysteldedeoerstefen’eskinkerswerynsyn skinkersskipwerom;enhyjoechFaraodebekeryn'ehân 22Marhyhongdeoerbakkerop,lykasJozefhjarútlein hie

23DochstochtdeoersteskinkernetoanJoazef,mar fergeathim

HAADSTIK41

1Enitbardeoan’eeinfentwafollejierren,datFarao dreamde,ensjuch,hystiebyderivier

2Ensjuch,derkamenút’eriviersaunbiminskekoeienen fetflêzenop;enhjafieddenyningreide

3Ensjuch,saunoarekoeienkamenefterhjarrenopút’e rivier,mislikenmeerflêsk;enstiebydeoarekoeienop'e iggefan'erivier

4Endekweadeenmeagerekoeienietendesaun goedbeunstigeenfettekoeienop.SawaardFaraowekker. 5Enhysliepteendreamdedetwaddekear;

6Ensjuch,sauntinneearen,dy’ttrochdeEastewyn stoaren,kamenefterhjarrenop.

7Endesauntinneierenfortendesaunrankeenfolleieren opEnFaraowaerdwekker,ensjuch,itwierindream

8Enitbardedemoarnsdatsyngeastûnrêstwaerd;enhy stjûrdeenrôpaldetovenaarsfenEgypteenalharwizen; enFaraoferteldeharrensyndream;marderwiegjinien dy'tseútlizzekoefoarFarao

9DospriekdeoersteskinkertaFarao,sizzende:Iktink hjoedoanmynmisdieden;

10EnFaraowaerdlilkopsyntsjinstfeinten,enhysettemy yn’ewachtyn’eoerstefen’ehûswacht,myende oerbakker;

11Enwydreamdenyniennachtindream,ikenhy;wy dreamdenelkneffensdeynterpretaasjefansyndream 12Endêrwierbyúsinjongfeint,inHebrieus,tsjinstfeint fen’eoerstefen’eliifwacht;enwyferteldenhim,enhylei úsúsdreamenút;elkhaterútleinneffenssyndream 13Enitbarde,lykaserúsútleinhie,sawierit;myjoech erweromynmynamt,enhimhongerop

14DostjûrdeFaraoenrôpJozef,enhjabrochtenhim hastichút’eput;enhyskeardehimenforoaresynklean, enkaemtaFarao

15DoseiFaraotsjinJozef:Ikhawindreamdreamd,en derisgjiniendy’tdyútlizzekin;

16EnJozefantwirdeFarao,sizzende:Itisnetynmy:God scilFaraoinantwurdfenfredejaen

17DoseiFaraotsjinJozef:Ynmyndream,sjuch,ikstie op’eiggefen’erivier;

18Ensjuch,derkamenút’eriviersaunkoeienop, fetflêzenengoedbegeardich;enhjafiedenyningreide:

19Ensjuch,saunoarekoeienkamenefterhjarrenop,earm entigesiikbegeunstichenmeagerfleis,sa’tikynithiele Egyptelânom’eminnenetsjoenhaw.

20Endemeagereendemislikekoeienietendeearstesaun fetekoeienop;

21Endo’thjaseopitenhiene,koeitnetbikendwurdedat hjaseitenhiene;marhjawaerdennochsiik,lykasynit bigjinSawaardikwekker

22Enikseachynmyndream,ensjuch,saunearenkamen opynienstâle,folengoed;

23Ensjuch,sânearen,fordarre,meager,entrochde eastewynoanstutsen,sprongenefterhjarrenop;

24Endetinneierenfortendesaungoedeierenop;marder wiegjiniendy'titmyferklearjekoe.

25DoseiJozeftsjinFarao:DedreamfenFaraoisien:God hatFaraotoandhweterdwaenscil

26Desaungoedekoeienbinnesaunjier;endesângoede earenbinnesaunjier:dedreamisien.

27Endesaunmeagereenmislikekoeiendy’tneihjar opkommenbinne,wiernesaunjier;endesaunlegeearen dy'ttrochdeeastewynblaasdbinne,scillesaunjierrenfen hongersneedwêze

28DitisitdingdatiktaFaraospritsenhaw:HwetGod dwaensil,literFaraosjenlitte

29Sjuch,derkommesaunjierfengreateoerfloedynit hielelânfenEgypte;

30Enderscilneihjarrenopkommesaunjierrenfen hongersneed;enalitoerfloedscilforgettenwirdeyn Egyptelân;endehongerscilitlânfortarre;

31Endeoerfloedscilynitlânnetbikendwirde,fendy hongersneeddy’tfolget;hwentitsciltigeslimwêze.

32EndêrfoarwaerdFaraotwarisfordûbeledreamd;itis om'titdingtrochGodfêststeldis,enGodsilitynkoarten bringe.

33LitFaraonoudenútsjenneiinmandy’tforstannichen wiisis,enhimsetoerEgyptelân

34LitFaraodatdwaen,enliteramtnersoeritlânoanstelle, enitfyfdepartfenEgyptelânynnimmeyn’esaun oerfloedstejierren.

35Enlithjaalitspizeforsammeljefendygoedejierren dy’tkomme,ennôtoplizzeûnderFarao’shân,enlithjar itenhâldeyn’estêden.

36Endatspiisscilitlântaopslachwêzetsjindesaun jierrenfen’ehongersneeddy’tynEgyptelânwêzescil;dat itlântrochdehongersneednetomkommesil.

37Endatwiergoedyn’eeagenfenFaraoenyn’eeagen fenalsyntsjinstfeinten

38DoseiFaraotsjinsyntsjinstfeinten:Kinnewyienfine asdizze,inmandêr’tdeGeastGodsynis?

39EnFaraoseitsjinJozef:Om’tGoddyditallestoandhat, isdergjiniensaferstannichenwiisasjobinne;

40Dûscilstoermynhûswêze,enneffensjinswirdscil mynhielefolkhearskewirde:allinneop’etroanscilik greaterwêzeasdû.

41DoseiFaraotsjinJozef:Sjuch,Ikhawdysetoerhiele Egyptelân

42EnFaraonaemsynringút’ehân,enleidyoanJozefs hân,enhydraeidehimynklaaiïngfenfynlinnen,enlei himingoudenkeatlingom’ehals;

43Enhyliethimrideop’etwaddeweindy’terhie;enhja rôpenfoarsynoantlit:Bûgjedeknibbel,enhysteldehim oerithieleEgyptelân

44DoseiFaraotsjinJozef:IkbinFarao,ensûnderdyscil gjiniensynhânoffoetopheffeynithieleEgyptelân

45EnFaraoneamdeJozefsnammeSafnatpaänä;enhy joechhimAsenath,dedochterfenPotifera,depreesterfen On,tafrouEnJozefteachútoerithielelânfenEgypte

46EnJozefwiertritichjierâlddo’terfoarFarao,de keningfenEgypte,stie.EnJozefteachútitoantlitfen Farao,engyngtrochithielelânfenEgypte

47Enyn’esaunoerfloedigejierrenbrochtdeierdetroch hânfol.

48Enhysammelealitspiisfen’esaunjier,datyn Egyptelânwier,enlaiitspizeopyn’estêdden;

49EnJozefsammelenôtasitsânfen’esé,tigefolle,oant erittellenliet;wantitwiesûndernûmer

50EnJozefwaerdentwasoannenberneear’tdejierren fen’ehongersneedkamen,dy’tAsenath,dedochterfen Potifera,depreesterfenOn,himbernehat

51EnJozefneamdedenammefen’eearstberneManasse;

52Endenammefen’etwaddeneamdeerEfraïm:hwent Godhatmyfruchtberlittenynitlânfenmynellinde

53Endesaunjierrenfenoerfloed,dy’tynitlânfenEgypte wier,wiernefoarby

54Endesaunjierrenfeneangstbigounentokommen,lyk asJozefseinhie;marynithieleEgyptelânwierbrea.

55Endo’thieleEgyptelânhongerewier,rôpitfolkta Faraoombrea;enFaraoseitsjinaldeEgyptners:Geannei Jozef;watertsjindyseit,doch

56Endehongersneedwieroerithieleierde;ende hongersneedwaerdswierynEgyptelân.

57EnallelannenkamentaJozefynEgypteomnôtto keapjen;hwentdatdehongersneedynallelannensasear wie.

HAADSTIK42

1Do’tJakobnouseachdatdernôtynEgyptewier,sei Jakobtsjinsynsoannen:Hweromsjoggejimmedeienenei deoare?

2Enhysei:Sjuch,ikhawhearddatdernôtisynEgypte; datwylibjeennetstjerre.

3EnJozefstsienbroerrenteagendelomnôttokeapjenyn Egypte

4MarBenjamin,Jozefsbroer,stjûrdeJakobnetmeisyn broerren;hwenthysei:Datithimnetmiskienoerkomt

5EnIsraëlssoannenkamenomnôttokeapjenûnderde kommen,hwentdehongerwierynitlânKanaän.

6EnJozefwiedesteedhâlderoeritlân,enitwieitdy’t ferkochtoanalitfolkfenitlân;

7EnJozefseachsynbroerren,enhykoese,marmakke himfrjemdfoarhjar,enspriekrûchtsjinhjar;enhysei tsjinhjar:Hwerkommejimmewei?Enhjaseine:Utitlân Kanaänomitentokeapjen.

8EnJozefkoesynbroerren,marhjakoenehimnet

9EnJozeftochtoandedreamendy’terfanhjardreamde, enseitsjinhjar:Jimmebinnespionnen;omdeskamtefan itlântesjenbinnejimkommen

10Enhjaseinetsjinhim:Né,mynhear,marjins tsjinstfeintenbinnekommenomitentokeapjen.

11Wybinneallegearreienmanssoannen;wybinnewiere minsken,jinstsjinstfeintenbinnegjinspionnen

12Enhyseitsjinhjar:Né,maromdeskamtefenitlânto sjenbinnejimmekommen

13Enhjaseine:Dyntsjinstfeintenbinnetoalvebroerren, soannenfenienmanynitlânKanaän;ensjuch,dejongste ishjoedbyúsheit,enienisitnet

14EnJozefseitsjinhjar:Datisit,datiktsjinjimme spritsenhaw,sizzende:Jimmebinnespionnen; 15Hjirmeiscillejimmebisochtwirde:Byitlibbenfen Faraoscillejimmehjirnetútgean,asjimmejongstebroer hjirnetkomt.

16Stjûrienfenjimme,enlitdyjimmebroerhelje,en jimmescilleyndefinzenishâldenwirde,datjimmewirden biwiisdwirde,oftderwierheitynjimmeis;

17Enhysetteseallegearretrijedagenbyinoar

18DoseiJozefdetrêddedeistsjinhjar:Dochditenlibje; wantikfrezeGod:

19Asjimmewieremannenbinne,litienfenjimme broerrenbûnwirdeynithûsfenjimmefinzenis; 20Marbringdynjongstebroertamy;sascillejimme wirdenhifkewirde,enjimmescillenetstjerreEndat dienese.

21Enhjaseinedeienetsjindeoar:Wybinnewier skuldichoanúsbroer,datwydeeangstfensynsiele seagen,do’terússmeek,enwywoenennethearre;dêrom isdizzeneedoerúskommen

22EnRubenantwirdehjar,sizzende:Iksprieknetta jimme,sizzende:Sûndigjenettsjinitbern;enjosoenenet hearre?dêrom,sjuch,ekissynbloedeaske

23EnhjawistennetdatJozefhjarforstie;hwenthyspriek tahjarrentrochintolk.

24Enhykeardehimfanhjarôfenskriemde;engyngwer tahjarwerom,enspriekmeihjar,ennaemSimeonfanhjar, enbûnhimfoarhjareagen.

25DogebeaJozefhjarsekkenmeinôttofolle,enelksyn jildweromtojaenynsynsek,enhjarrenfoarriedtojaen foardewei;ensadieerhjarren

26Enhjaladenhjarezelsmeiitnôt,enteagendêrwei

27Endo’tienfenhjarrensynsekiependieomsynezel yn’eherberchtojaen,bispiedeersynjild;hwentsjuch,it wieryn'emûlefansynsek

28Enhyseitsjinsynbroerren:Mynjildiswerombrocht; ensjuch,itisselsynmynsek

29EnhjakamentaJakob,hjarheit,ynitlânKanaän,en ferteldenhimalleshwethjaroerkommenwier;siswize, 30Endeman,dy’tdehearfenitlânis,spriekrûchtsjinús, ennaemústabispiedersfenitlân

31Enwyseinetsjinhim:Wybinnewiereminsken;wy binnegjinspionnen:

32Wybinnetoalvebroerren,soannenfenúsheit;ienisnet, endejongsteishjoedbyúsheitynitlânKanaän.

33Endeman,dehearfenitlân,seitsjinús:Hjirmeiscilik wittedatjimmewiereminskenbinne;litienfandyn broerrenhjirbymy,ennimitenfoardehongersneedfan dynhúshâldings,engeanfuort

34Enbringjimmejongstebroertamy;denscilikwittedat jimmegjinspionnenbinne,mardatjimmewiereminsken binne;sascilIkjimmejimmebroerrêde,enjimmescille ynitlânhannelje

35Enitbardedo’thjahjarsekkenleechmakken,datsjuch, elksynbondeljildsietynsynsek;

36EnJakob,hjarheit,seitsjinhjar:Myhawwejimme mynsoannenforslein;Jozefisnet,enSimeonisnet,en jimmescilleBenjaminmeinimme;

37EnRubenspriektasynheit,sizzende:Deadzjemyn beidesoannen,asikhimnettadybring:jouhimynmyn hân,enikscilhimtadybringe

38Enhysei:Mynsoanscilnetmeidydelkomme;hwent synbroerisdea,enhyisallinneoerbleaun:ashimûnheil oerkomtop'eweidêr'tjimmegeane,denscillejimmemyn grizehiermeifertrietneiitgrêfbringe

HAADSTIK43

1Endehongersneedwierynitlân

2Enitbardedo’thjaitnôtopitenhienedathjaútEgypte brochthienen,dathjarheittsjinhjarsei:Geanwer,keapje úsinbytsjeiten.

3DospriekJudatahim,sizzende:Demanhatúsplechtich protestearre,sizzende:Jimmescillemynoantlitnetsjen,as jimmebroernetbyjimmeis

4Astûúsbroermeiússtjûrewolst,denscillewy delkommeendyitenkeapje: 5Marastûhimnetstjûrewolst,denscillewynetdelgean; hwentdemanseitsjinús:Jimmescillemynoantlitnetsjen, asjimmebroernetbyjimmeis.

6EnIsraelsei:Hweromhawwejimmemysamindien,dat jimmedemantosizzenhawwe,oftjimmenochinbroer hienen?

7Enhjaseine:Demanfregeústigeneiússteatenneiús sibben,sizzende:Libbetdynheitnoch?hastoinoarebroer? enwyferteldenhimneffensdestrekkingfandizzewurden: koenenwywiswittedatersizzesoe:Bringdynbroerdel?

8DoseiJudatsjinsynheitIsraël:Stjoerdejongemeimy, denscillewyoereingeanengean;datwylibjeennet stjerre,wyendûenekúsbern

9Ikscilboarchfoarhimwêze;útmynhânscilstûhim easkje:asikhimnettadybringenhimfoardyset,litmy deskuldfoaraltyddrage.

10Hwentútseinwyhienentahâlde,nowiernewywiswier dizzetwaddekearweromkommen

11EnhjarheitIsraëlseitsjinhjar:Asitnousawêzescoe, dwaenditdan;nimdebêstefruchtenfanitlânyndyngerei, enbringdemaningeskinkdel,inbytsjebalsemenin bytsjehunich,krûdenenmirre,nutenenamandels; 12Ennimdûbeljildyndynhân;enitjilddatweryn'e mûlefenjimmesekkenbrochtis,bringitweryn'ehân; miskienwieitinoersicht:

13Nimekdynbroerenoerein,geanwerneidemanta; 14EnGoddeAlmachtigejowdygenedefoaritoantlit fen’eman,daterdynoarebroerenBenjaminfortjouwe meiAsikberôvefanmynbern,ikbinberôve

15Endemannennamendatgeskink,ennamendûbeljild yn’ehân,enBenjamin;enhymakkehimoerein,enteach delneiEgypte,enstiefoarJoazef

16Endo’tJozefBenjaminbyhjarseach,seiertsjinde oerstefensynhûs:Bringdizzemannenthúsenslachtsjeen meitsjeklear;hwentdizzemannenscillemiddeisbymyite 17EndemandielykasJozefseinhie;endemanbrocht demannenynJozefshûs.

18Endemannenwaerdenbang,hwenthjawaerdenyn Joazefshûsbrocht;enhjaseine:Omitjilddatdeearste kearynússekkenwerombrochtis,binnewybinnenbrocht; dateroanliedingtsjinússykjescil,enopúsfalle,enús nimmetatsjinstfeintenenúsezels

19EnhjakamentichterbydestewardfenJozefshûs,en spriekenmeihimbydedoarfenithûs

20Enhysei:Ohear,wykamenwierdeearstekeardelom itentokeapjen;

21Enitbardedo’twyyn’eherberchkamen,datwyús sekkeniepenmakken,ensjuch,elksynjildsietyn’emûle fensynsek,úsjildynfolgewicht;enwyhawweitweryn úshânbrocht

22Enoarjildhawwewydelbrochtynúshannenomitento keapjen;

23Enhysei:Fredemeidy,eangjenet:dynGodendeGod fendynheitehatdyinskatjownyndynsekken:ikhiedyn jild.EnhybrochtSimeontahjarút.

24EndemanbrochtdemannenynJozefshûs,enjoech hjarwetter,enhjawoskenhjarfoetten;enhjarezelsjoech erfieding

25EnhjamakkenitgeskinkkleartsjinJozef,kaem middeis,hwenthjahearden,dathjadêrbreaitescoene.

26Endo’tJozefthúskaem,brochtenhjahimitgeskinkdat hjarhânhieynithûs,enbûgdenhjarfoarhimneideierde

27Enhyfregehjarneihjarwolwêzen,ensei:Isitgoed meijimmeheit,deâldmandêr’tjimmefenspritsenhawwe? Libbeternoch?

28Enhjaantwirden:Usheitisjinstsjinstfeintyngoede sûnens,hylibbetnoch.Enhjabûgdendehollenenmakken eare

29Enhysloechsyneagenop,enseachsynbroer Benjamin,synmemmesoan,ensei:Isditjimmejongere broer,dêr’tjimmetsjinmyoerspritsenhawwe?Enhysei: Godwêzdygenedich,mynsoan

30EnJozefmakkehastich;hwentsynyngewantsmietnei synbroer,enhysochthwer'tertoskriemen;enhygyngyn synkeamer,enskriemdedêr

31Enhywoskesynoantlit,engyngút,enliethimstean, ensei:Setitbreaop

32Enhjagongenfoarhimallinneoan,enfoarhjarsels,en foardeEgyptners,dy’tbyhimieten,byharsels,om’tde EgyptnersgjinbreaitemeiemeideHebreeërs;hwentdatis ingrouwelfoardeEgyptners.

33Enhjasietenfoarhim,deearstberneneffenssyn berterjocht,endejongsteneffenssynjonkheit;

34Enhynaemhjarrenenstjûrdeboadskippenfenfoarhim oantlit;Enhjadronkenenwiernefleurichmeihim

HAADSTIK44

1Enhygebeadesteedhâlderfansynhûs,sizzende:Folje desekkenfan’emanljumeispijs,safolleassedragekinne, endochelksynjildyn’emûlefansynsek

2Ensetmynbeker,desulverenbeker,yn’eseksynmûle fen’ejongste,ensynnôtjild.Enhydieneffensitwirddat Jozefspritsenhie

3Do’titljochtwaerd,waerdendemannenfuortstjoerd,hja enhjarezels.

4Endo’thjadestêdútwierne,ennochnetfierfuort,sei Jozeftsjinsynsteedhâlder:Komoerein,folgjedemannen efter;enasjoseynhelje,sisdantsjinhjar:Hweromhawwe jimmekweameigoedbeleane?

5Isdititnetdêr’tmynhearyndrinkt,endêr’ter wierlikenstrochscil?jimmehawwedêrkweadien.

6Enhynaemhjaryn,enspriekdyseldewirdentahjar

7Enhjaseinetsjinhim:Hweromseitmynheardizze wirden?Godferbeadatjinstsjinstfeintenneffensditding dogge:

8Sjuch,itjild,datwyynússekkenfounenhawwe,hawwe wywerombrochttadyútitlânKanaän:hoescoenewydan sulverofgoudstellenútdynhûssynhear?

9Byhwa’titfenjinstsjinstfeintenfûnwirde,dylitdy beidestjerre,enwyscillemynhearektsjinstfeintenwêze.

10Enhysei:Lititnouekwêzeneffensjinswirden;en jimmescilleûnskuldichwêze.

11Donamenhjagauelksynsekdelop’egrûn,en makkenelksynsekiepen

12Enhysocht,enbigounbydeâldste,enlietbyde jongste;endebekerwaerdfûnynBenjaminssek.

13Doskuorrehjahjarklean,enladenelksynezel,en keardenweromneidestêd

14EnJudaensynbroerrenkamenynJozefshûs;hwenthy wiedêrnoch,enhjafoelenfoarhimop'eierde

15DoseiJozeftsjinhjar:Hwetisdit,datjimmedien hawwe?Wistenjimmenet,datsa'nmanasikgrifgodlikje kin?

16EnJudasei:Hwetscillewytsjinmynhearsizze?wat sillewyprate?ofhoesillewyússelsskjinmeitsje?Godhat deûngerjuchtichheitfanjinstsjinstfeintenûntdutsen:sjuch,

wybinnemynhearsyntsjinstfeinten,sawolwyashyby wa'tdebekerfûnis.

17Enhysei:Godforhâldedatiksoksdwaenscoe;marde manynwaanshândebekerfûnis,dyscilmyntsjinstfeint wêze;endy,litdyynfredeopsteanneidynheit.

18DokaemJudatahimtaensei:Ochmynhear,litjins tsjinstfeintdochsinwirdsprekkefoarmynhearsynearen, enlitjinsgrimenetoanstekketsjinjinstsjinstfeint,hwent dûbistûlykasFarao

19Mynhearfregesyntsjinstfeinten,sizzende:Hawwe jimmeinheitofinbroer?

20Enwyseinetsjinmynhear:Wyhawweinheit,inâld man,eninbernfensynâldens,inlyts;ensynbroerisdea, enhyallinneisoerbleaunfansynmem,ensynheithathim leaf

21Endûseitsjinjinstsjinstfeinten:Bringhimtamydel, datikmyneagenophimsettemei

22Enwyseinetsjinmynhear:Dejongekinsynheitnet ferlitte;

23Endûseinesttsjinjinstsjinstfeinten:Asjimmejongste broernetmeijimmedelkomt,scillejimmemynoantlitnet mearsjen.

24Enitbardedo’twyopkamentajinstsjinstfeint,myn heit,datwyhimdewirdenfenmynhearfertelden

25Enúsheitsei:Geanwer,enkeapjeúsinbytsjespize.

26Enwyseine:Wykinnenetdelgean;asúsjongstebroer byúsis,denscillewydelgean;hwentwymeieitoantlit fendemannetsjen,asúsjongstebroerbyúsis.

27Enjinstsjinstfeint,mynheit,seitsjinús:Jimmewitte, datmynfroumytwasoannenbernehat;

28Endeienegyngbymyút,eniksei:Wiswier,hyisyn stikkenskuord;enikseachhimnetsûnt:

29Enasjimmeditekfenmynimme,enhimoerkomt,den scillejimmemyngrizehierrenmeifertrietynitgrêf delbringe

30Enasiknoutajinstsjinstfeintmynheitkom,ende jongenetbyúswêze;sjoendatsynlibbenferbûnisynit libbenfandejonge;

31Enitscilbarre,asersjochtdatdejongenetbyúsis,dat erstjerrescil;

32Hwentjinstsjinstfeintwaerdmynheitboarchfoarde jonge,sizzende:Asikhimnettadybring,denscilikmyn heitdeskulddragefoaraltyd.

33Nouden,litdochsjinstsjinstfeintbliuweynplakfen’e jonge,inslaaffenmynhear;enlitdejongeoptsjenmei synbroerren.

34Hwenthoscilikoptsjenneimynheit,endejongenet bymywêze?datiknetmiskienitkweasjochdatoermyn heitkommesil

HAADSTIK45

1DokoeJozefhimnetophâldefoaraldy’tbyhimstiene; enhyrôp:LitelkfanmyútgeanEnderstiegjinienbyhim, wylstJozefhimbikendmakkeoansynbroerren

2Enhyskriemdelûdop,endeEgyptnersenFarao’shûs heardenit.

3EnJozefseitsjinsynbroerren:IkbinJozef;libbetmyn heitnoch?Ensynbruorrenkoenehimnetantwirdzje; hwenthjawaerdenûnrêstichfoarsynoantlit.

4EnJozefseitsjinsynbroerren:Komdochstichterbymy Enhjakamentichtby.Enhysei:IkbinjimmebroerJozef, dy'tjimmeforkofthawweneiEgypte

5Wêsdêromnounetfertrietlikennetlilkopjimmesels, datjimmemyhjirreforkochthawwe,hwentGodhatmy foarjimmeoantlitstjûrdomitlibbentobiwarjen

6Hwentdizzetwajierhatdehongersneedwestynitlân;

7EnGodstjûrdemyfoarjimmeoantlit,omjimmein neiteamop’eierdetobiwarjenenjimmelibbentorêdden trochingreateforlossing

8Sabinnedûnounetdy’tmyhjirhinnestjûrdhawwe,mar God;

9Haastjimmeengeanopneimynheitensistsjinhim:Sà seitjinssoanJozef:Godhatmytahearmakkeoerhiele Egypte;komtamydel,bliuwnetta;

10EndûscilstwenjeynitlânGosen,endûscilsttichtby mywêze,dûenjinsbern,enjinssoannen,enjinsskiep,en jinskij,enalleshwetjohawwe;

11EndêrscilIkdyfiede;hwentderbinnenochfiifjier hongersneed;datdûendynhúshâldingenalleshwetsthast netynearmoedkomme

12Ensjuch,jimmeeagensjugge,endeeagenfenmyn broerBenjamin,datitmynmûleisdy’ttajimmesprekt

13Enjimmescillemynheitfertellefenalmynhearlikheit ynEgypte,enfenalleshwetjimmesjoenhawwe;enjimme scillehastichenmynheithjirdelbringe

14EnhyfoelsynbroerBenjaminom’enekke,en skriemde;enBenjaminskriemdeomsynhals.

15Enhytutealsynbroerren,enskriemdeoerhjar,en dêrneispriekensynbroerrenmeihim

16EnitgeruchtdêrfanwaerdheardynFarao'shûs, sizzende:Jozefsbroerrenbinnekommen,enitwieFarao ensyntsjinstfeintengoedynwille

17DoseiFaraotsjinJozef:Siztsjindynbroerren:Dit doggejimme;laaddynbeestenengeanhinne,geanneiit lânKanaän;

18Ennimjimmeheitenjimmehúshâldingsenkomtamy, enIksciljimmeitgoedefenEgyptelânjaen,enjimme scilleitfetfenitlânite

19Nouisitjimmebefelen,dwaenjimmedit;nimdy weinenútEgyptelânfoardynbernendynfrouljue,en bringdynheitenkom

20Tinkeknetoandynguod;hwentitgoedefenhiele Egyptelânisjimmes

21EnIsraëlsberndienesa:enJozefjoechhjarrenweinen, neffensFarao’sgebod,enjoechhjarrenfoarriedfoarde wei

22HjarallenjoechErelkforoaringfenklean;mar Benjaminjoechertrijehûndertsikkelssulverenfiifwiksels

23Ensastjûrdeerneisynheit;tsienezelsbeladenmeiit goedefanEgypte,entsienezelsbeladenmeinôtenbreaen fleisfoarsynheitûnderweis.

24Dostjûrdeersynbroerrenfuort,enhjateagenfuort,en hyseitsjinhjar:Sjoch,datjimmenetûnderweisútfalle

25EnhjateagenopútEgypte,enkamenynitlânKanaän taJakob,hjarheit,

26Enhyferteldehim,sizzende:Jozeflibbetnoch,enhyis steedhâlderoerhieleEgyptelânEnJakobshertwaerdflau, hwenthyleaudehjarnet

27EnhjaferteldenhimaldewirdenfenJozef,dy’tertsjin hjarseinhie;

28EnIsraëlsei:Itisgenôch;MynsoanJozeflibbetnoch: iksilgeanensjenhimfoardatikstjerre.

HAADSTIK46

1EnIsraëlreizgemeialleshweterhie,enkaemto Berséba,enofferedeGodfensynheitIzaäk

2EnGodspriektaIsraëlyndefisioenenfen’enacht,en sei:Jakob,Jakob!Enhysei:Hjirbinik

3Enhysei:IkbinGod,deGodfendynheite;hwentIk scildydêringreatfolkmeitsje:

4IkscilmeidydelgeanneiEgypte;enikscildyekwis weropbringe,enJozefscildynhânopdyneagenlizze.

5DokaemJakobopfenBerseba,enIsraëlssoannen droegenJakob,hjarheit,enhjarbernenhjarfrouljue,yn’e weinendy’tFaraostjûrdhieomhimtodragen.

6Enhjanamenhjarféenhjarguod,dathjakrigenhiene ynitlânKanaän,enkamenynEgypte,Jakobenalsynsied meihim;

7Synsoannenensynsoannensoannenmeihim,syn dochtersensynsoannendochters,enalsynsiedbrochter meihimneiEgypte.

8EnditbinnedenammenfenIsraëlsbern,dy’tynEgypte kamen,Jakobensynsoannen:Ruben,Jakobsearstberne 9EnRubenssoannen;Hanoch,enPhallu,enHesron,en Karmi

10EnSimeonssoannen;Jemuel,enJamin,enOhad,en Jachin,enSohar,enSaul,desoanfaninKanaänityskefrou. 11EndesoannenfenLevi;Gerson,KehathenMerari 12EnJudassoannen;Er,enOnan,enSela,enPerez,en Zerah;marErenOnanstoarenynitlânKanaän.Ende soannenfenPerezwierneHesronenHamul

13EnIssaskarssoannen;Tola,enPhuvah,enJob,en Simron.

14EnSebulonssoannen;Sered,enElon,enJahleel 15DitbinnedesoannenfenLeä,dy’thjaJakobbernehat toPaddan-Aram,meisyndochterDina:aldesielenfensyn soannenensyndochterswiernetrijeentritich

16EndesoannenfenGad;Siphion,enHaggi,Shuni,en Ezbon,Eri,enArodi,enAreli.

17EnAserssoannen;Jimna,enJisua,enIsui,enBeria,en Serah,hjarsuster,endesoannenfenBeria;Heberen Malchiel.

18DitbinnedesoannenfenSilpa,dy’tLabansyndochter Leäjownhat,endybernehjaJakob,sechtjinsielen 19DesoannenfenRachel,Jakobsfrou;JozefenBenjamin. 20EnJozefwaerdenberneynEgyptelânManasseen Efraïm,dy’tAsenath,dedochterfenPotifera,depreester fenOn,himbernehat

21EnBenjaminssoannenwierneBela,enBecher,en Asbel,Gera,enNaäman,Ehi,enRosh,Muppim,en Huppim,enArd.

22DitbinnedesoannenfenRachel,dy’tJakobberne binne:aldesielenwiernefjirtjin

23EnDanssoannen;Hushim

24EndesoannenfenNaftali;Jahzeël,enGuni,enJezer, enSillem.

25DitbinnedesoannenfenBilha,dy’tLabansyndochter Racheljownhat,enhjabernedyJakob:allesielenwierne saun.

26Aldesielendy’tmeiJakobynEgyptekamen,dy’tút synheupenkamen,útseindefrouljuefanJakobssoannen, allegearrewiernesechstichsielen;

27EnJozefssoannen,dy’thimynEgyptebernewierne, wiernetwasielen:aldesielenfenJakobshûs,dy’tyn Egyptekamen,wiernesechstich

28EnhystjûrdeJudafoarhimoantneiJozef,omsyn oantlitopGosenterjochtsjen;enhjakamenynitlân Gosen

29DomakkeJozefsynweinklear,enhygyngop,synheit Israëlyn’emiette,neiGosen,ensteldehimfoarhim;en hyfoelom'ehals,enskriemdeinlangetiidom'ehals

30DoseiIsraëltsjinJozef:Litmynoustjerre,om’tikdyn oantlitsjoenhaw,om’tstnochynlibbenbist

31DoseiJozeftsjinsynbroerrenentsjinsynheitehûs:Ik sciloptsjenenFaraosjenlitteentsjinhimsizze:Myn broerrenenmynheitehûs,datynitlânKanaänwier,binne tamykommen;

32Endemannenbinnehoeders,hwenthjarhannelhat westomfeetoweidzjen;enhjahawwebrochthjarskiepen hjarkij,enalleshwethjahawwe

33Enitscilbarrehwennear’tFaraodyroppescilensizze: Hwetisdynsiik?

34Datjimmesizzescille:Dehannelfanjinstsjinstfeinten hatwestoerféfanúsjonkheidôfoantnota,wyenekús âffears,datjimmewenjemeieynitlânGosen;hwentelke hoederisingrouwelfoardeEgyptners

HAADSTIK47

1DokaemJozefenforteldeFarao,ensei:Mynheiten mynbroerren,enhjarskiep,enhjarkij,enalhwethja hawwe,binneútitlânKanaänkommen;ensjuch,hja binneynitlânGosen.

2Enhynaemfensynbroerren,fiifmannen,ensteldese oanFarao

3DoseiFaraotsjinsynbroerren:Hwetisdynkar?Enhja seinetsjinFarao:Dyntsjinstfeintenbinnehoeders,wyen ekúsâffears

4EnhjaseinetsjinFarao:Hwentwybinnekommenomto wenjenynitlân;hwentjinstsjinstfeintenhawwegjin weidefoarhjarskiep;hwentdehongersneedisswierynit lânKanaän:litúsnoujinstsjinstfeintenwenjeynitlân Gosen

5DospriekFaraotaJozef,sizzende:Dynheitendyn broerrenbinnetadykommen;

6Egyptelânisfoardynoantlit;litdynheitenbruorren wenjeynitbêstefanitlân;lithjarynitlânGosenwenje, enastûinmanfenhjarwirklikwitst,steldydanta hearskersoermynfé

7EnJozefbrochtsynheitJakobyn,ensteldehimfoar Farao,enJakobseingeFarao.

8DoseiFaraotsjinJakob:Hoâldbistû?

9EnJakobseitsjinFarao:Dedagenfen’ejierrenfenmyn pylgerreisbinnehûndertentritichjier;mynâffearsyn'e dagenfenhjarpylgerreis

10EnJakobseingeFarao,engyngútfoarFarao’soantlit.

11EnJozefsteldesynheitensynbroerren,enjoech hjarreninerfskipynEgyptelân,ynitbêstefenitlân,ynit lânfenRaämses,lykasFaraogebeanhie.

12EnJozefdiesynheitensynbroerren,ensynheitehiele húshâlding,meibrea,neffenshjarslachten

13Enderwiergjinbreaynithielelân;hwentde hongersneedwiertigeswier,datitlânfenEgypteenit hielelânKanaänforswakketrochdehongersneed

14EnJozefsammelealitjilddatfûnwierynEgyptelânen ynitlânKanaän,foaritnôtdathjakochten;enJozef brochtitjildynFarao'shûs

15Endo’titjildynEgyptelânenynitlânKanaän mislearre,kamenaldeEgyptnerstaJozef,enseine:Jouús brea,hwenthweromscoenewyfoarjinsoantlitstjerre? wantitjildmislearret

16EnJozefsei:Joudynfé;enikscildyfoardynfeejaen, asitjildmislearret

17EnhjabrochtenhjarfétaJozef,enJozefjoechhjarbrea ynruilfoarhyndersenfoardekeppels,enfoaritféfen’e kijenfoardeezels;

18Do’tdatjierforrounwier,kamenhjaittwaddejierta him,enseinetsjinhim:Wyscilleitfoarmynhearnet ferbergje,hoe’túsjildútjownis;mynhearhatekús keppels;derisnetmearyn'eeagenfanmynhear,marús lichemsenúslannen:

19Hweromscillewyfoarjinseagenstjerre,wyenúslân? keapjeúsenúslântabrea,enwyenúslânscilleFarao tsjinstfeintenwêze;enjouússied,datwylibjeennet stjerre,datitlânnetwoenewirde

20EnJozefkochtithielelânfenEgypteforFarao;hwent deEgyptnersferkochtenelksynfjild,om'tdehongersneed oerhjaroerhearske;sawaerditlânFaraota

21Enwatitfolkoangiet,hyforhierdeseneistêddenfen’e ieneeinfen’egrinzenfenEgypteoantitoareein

22Allinneitlânfen’epreesterskochternet;hwentde preestershienenhjarinparttaskreaunfenFarao,enieten hjardiel,datFaraohjarjownhie;dêromforkoftenhjahjar lânnet

23DoseiJozeftsjinitfolk:Sjuch,ikhawjimmehjoeden jimmelânkochtfoarFarao;sjuch,hjirissiedfoarjimme, enjimmescilleitlânsiedzje

24Enitscilbarrebydeopbringst,datjimmeFaraoin fyfdepartjaenscille,enfjouwerpartenscillejimmeeigen wêze,tasiedfenitfjild,entajimmespize,enforjimme húshâldings,entaspize.foardynlytsebern.

25Enhjaseine:Johawweúslibbenrêden;litúsgenede fineyn’eeagenfenmynhear,enwyscilleFaraosyn tsjinstfeintenwêze.

26EnJozefmakkeittainwetoerEgyptelânoanthjoedde deita,datFaraoitfyfdeparthawwescoe;útseinitlânfen 'epreestersallinne,datnetfanFaraowaerd.

27EnIsraëlwenneynEgyptelân,ynitlânGosen;enhja hienedêrbesittingsyn,enwaerdenenformannichfâldigjen tige

28EnJakoblibbesauntjinjierynEgyptelân;sawier Jakobshieleleeftydhûndertsaunenfjirtichjier

29EndetiidkaemoandatIsraëlstjerrescoe;enhyrôp synsoanJozefenseitsjinhim:Asiknougenedefounhaw ynjinsoantlit,dochdochsjinshânûndermynheup,en dochfreonlikentroumeimy;begravemy,ikbiddy,net ynEgypte:

30Marikscilbymynâffearslizze,endûscilstmyút Egyptefiere,enmybigraveynhjargrêfEnhysei:Ikscil dwaenlykasjoseinhawwe

31Enhysei:Swarmy.Enhyswardehim.EnIsraelbûgde himop'ehollefanitbêd

HAADSTIK48

1Enitbardeneidizzedingen,datienJozefsei:Sjuch,dyn heitissiik,enhynaemsynbeidesoannen,Manasseen Efraïm,mei.

2EnienferteldeJakob,ensei:Sjuch,dynsoanJozefkomt tady,enIsraëlforsterkehimensietopitbêd

3EnJakobseitsjinJozef:God,deAlmachtige,ismy forskyndtoLuz,ynitlânKanaän,enseingemy;

4Enseitsjinmy:Sjuch,Ikscildyfruchtbermeitsjeendy formannichfâldigje,enIkscildyinmannichtefolkmeitsje; enscilditlândynsiedneidyjaentainivicherfskip

5Ennobinnedynbeidesoannen,EfraïmenManasse,dy’t dybernebinneynEgyptelânear’tIktadyynEgyptekaem, myn;lykasRubenenSimeon,hjascillemineswêze

6Enjinsfloed,dy’tstûneihjarrenbernehast,scildyn wêze,enscilneamdwirdeneidenammefenhjarbroerren ynhjarerfdiel

7Enwatmyoangiet,do’tikfenPadankaem,stoarRachel bymyynitlânKanaänop’ewei,doe’tdernochmarin bytsjeweiwieomneiEfrattekommen;itseldeis Bethlehem.

8EnIsraëlseachJozefssoannen,ensei:Hwabinnedit?

9EnJozefseitsjinsynheit:Itbinnemynsoannen,dy’t Godmyopditplakjownhat.Enhysei:Bringsedochsta my,enikscilseseingje

10EndeeagenfenIsraëlwiernedimmenfen’eâldens,dat ernetsjenkoe.Enhybrochtseneihimta;enhytutehjar enomfettehjar

11EnIsraëlseitsjinJozef:Ikhienettochtdynoantlitto sjen;ensjuch,Godhatmyekdynsiedtoand.

12EnJozefbrochtseúttuskensynknibbels,enhybûgde himmeiitoantlitneideierde

13EnJozefnaemsebeide,Efraïmynsynrjuchterhân,oan Israëlslofterhân,enManasseynsynlofterhân,rjochting Israëlsrjuchterhân,enbrochtsetahimta

14EnIsraëlstrektesynrjuchterhânút,enleidyopEfraïms holle,dy’tdejongstewie,ensynlofterhânopManassesyn holle,wylstersynhannenferstannichlei;hwentManasse wierdeearstberne.

15EnhyseingeJozefensei:God,foarhwa'tmynâffears AbrahamenIzaäkwannele,deGod,dy'tmymynhiele libbenlanghatoanthjoeddedei,

16Deingel,dy’tmyforlosthatfenallekwea,seingjede jonges;enlitmynnammeoerhjarneamdwirde,ende nammefenmynâffearsAbrahamenIzaäk;enlitse útgroeietainmannichtemiddenop'eierde

17Endo’tJozefseachdatsynheitsynrjuchterhânop Efraïmshollelei,wierithimmislik;

18EnJozefseitsjinsynheit:Netsa,mynheit,hwentditis deearstberne;setjinsrjochterhânopsynholle

19Ensynheitwegere,ensei:Ikwitit,mynsoan,ikwitit: hyscilekinfolkwirde,enhyscilekgreatwêze;in mannichtefanfolken

20Enhyseingehjardydeis,sizzende:YndyscilIsraël seingje,sizzende:GodmeitsjedyasEfraïmenasManasse; enhysetteEfraïmfoarManasse.

21EnIsraëlseitsjinJozef:Sjuch,ikstjer,marGodscil meidywêzeendywerombringeneiitlânfenjimme âffears.

22Enikhawdyiendieljownboppedynbroerren,datik meimynswirdenmeimynbôgeút’ehânfen’eAmoriten nommenhaw

HAADSTIK49

1EnJakobrôpsynsoannenensei:Kombyinoar,datik jimmesizzemeihwetjimmebarrescilyn’elêstedagen.

2Kombyinoarenharkje,jimmesoannenfenJakob;en harkjeneidynheitIsrael

3Ruben,dûbistmynearstberne,mynmacht,enitbegjin fenmynkrêft,deheechheitfen’eweardichheidende treflikheitfen’emacht;

4Unstabylaswetter,dûscilstnetoertsjûgje;hwentdû giestopdynheitebêd;denhastitûnreinmakke:hygyng opneimynbank.

5SimeonenLeviwiernebroerren;ynstrumintenfan wredensbinneynharwenplakken

6Omynsiel,komnetynhjargeheim;Myneare,wêsnet ferienigeoanhargemeinte,hwentynhargrimehawwehja inmandeaslein,enynhareigenwillegroevenhjain muorredel.

7Forfloktsijhjargrime,hwenthjawierfûl;enhjargrime, hwentitwiewreed:IkscilhjarferdieleynJakob,enhjar forsriedeynIsraël.

8Juda,dûbistitdy’tjinsbroerrenpriizgjescille:jinshân scilwêzeyn’enekkefenjinsfijannen;desoannenfandyn heitscillefoardybûge.

9Judaisinliuwewulp:fen’erôf,mynsoan,bistopgien; hwascilhimoproppe?

10DescepterscilfenJudanetwikje,nochinwethâlder tuskensynfoetten,oantSilokomt;enfoarhimscilde gearkomstfenitfolkwêze

11Hybinesynfôleoandewynstôk,ensynezelsfûnoan deútkardewynstôk;hywoskesynkleanynwyn,ensyn kleanynitbloedfandruven

12Syneagenscillereadwirdefenwyn,ensyntoskenwyt fenmolke

13Sebulonscilwenjebydehavenfen’esé;enhyscil wêzetainhavenfenskippen;ensyngrinsscilwêzeoan Sidonta

14Issaskarisinsterkeezel,dy’tdelslachttuskentwa lesten:

15Enhyseachdatrêstgoedwie,enitlândatitnoflikwier; enbûgdesynskouderomtedragen,enwaerdintsjinstfeint taskatting.

16Danscilsynfolkrjuchtsje,lykasienfenIsraëls stammen.

17DanscilDaninslangewêzeop’ewei,inadderopit paad,dy’tithynderbytop’ehakken,datsynruterefterút fallescil

18Ikhawwachtsjeopjinsheil,oHeare.

19Gad,introepscilhimoerwinne,marhyscilopitlêst oerwinne

20FenAserscilsynbreafetwirde,enhyscilkeninklike lekkernijenjaen

21Naftaliisinhind,dy’tloslittenwurdt:hyjoutmoaie wirden

22Jozefisinfruchtberetûke,infruchtberetûkebyin boarne;waanstûkenoerdemuorrerinne:

23Endebôgesjittershawwehimslimfertrietlik,enophim sketten,enhimhaatsje;

24Marsynbôgebleauynkrêft,endeearmsfensyn hannenwaerdensterkmakketrochdehannenfen’e machtigeGodfenJakob;(fandêrisdehoeder,destienfan Israel:)

25EktrochdeGodfendynheit,dy’tdyhelpescil;en trochdeAlmachtige,dy'tjoseingjesilmeisegeningenfan 'ehimelboppe,segeningenfan'edjiptedy'tûnderleit, segeningenfan'eboarstenenfan'eliif;

26Desegeningenfenjinsheitbinneoerhearskeboppede segeningenfenmynfoarâldenoantituterstegrinsfen’e ivigeheuvels;

27Benjaminscilasinwolffordylgje:moarnsscilerdebút forteare,ennachtsscilerdebútdiele.

28DitallegearrebinnedetoalvestammenfenIsraël:endit isitdathjarheittahjarspritsenhatenhjarseinge;elk neffenssynsegenseingeerhar.

29Enhygeboarharhjarren,enseitsjinhjar:Ikscil forgearrewirdetamynfolk;begroevenmybymynâffears yn’egrotdy’topitfjildfenEfron,deHethytis, 30Yn’egrotdy’topitfjildfenMachpelais,datfoar Mamreleit,ynitlânKanaän,datAbrahamkochthatmeiit fjildfenEfron,deHethyt,tainerfskipfeningrêf.

31DêrbegroevenhjaAbrahamenSara,synfrou;dêr begroevenseIzaäkensynfrouRebekka;endêrhawikLeä begroeven.

32Dekeapfenitfjildenfen’egrotdy’tdêris,wierfen Hethsbern

33Endo’tJakobineinmakkehiefensynsoannen geboaden,gyngersynfoettengearopitbêd,enjoechde geastop,enwaerdforgearretasynfolk

HAADSTIK50

1EnJozeffoelopitoantlitfensynheit,enskriemdeoer him,entutehim

2EnJozefgebeasyntsjinstfeinten,dedokters,synheitte balsemjen;endedoktersbalsemenIsrael.

3Enfjirtichdagenwiernefoarhimfoldien;hwentsabinne dedagenfoldienfendebalsemden,endeEgyptnersrouwe oerhimsechstichdagen.

4Endo’tdedagenfensynroufoarbywierne,spriekJozef taFarao’shûs,sizzende:Asiknougenedefounhawyn jimmeeagen,spriekdochsfoarFarao’searen,sizzende:

5Mynheithatmyswarrelitten,sizzende:Sjuch,ikstjer: ynmyngrêf,datikfoarmygroevenhawynitlânKanaän, dêrscilstûmybigrave.Litmynoudêromoptsjenenmyn heitbigrave,enikkomwer

6DoseiFarao:Geanop,enbigraafdynheit,lykaserdy swarrelittenhat

7EnJozefgyngopomsynheittobigroeven,enmeihim teagenalFarao'stsjinstfeintenop,deâldstenfensynhûs, enaldeâldstenfenEgyptelân;

8EnithielehûsfenJozef,ensynbroerren,ensynheite hûs:allinnehjarbern,enhjarskiepenhjarkijlietenhjayn itlânGosen

9Enderteagenmeihimweinenenrutersop,enitwierin tigegreateskare.

10EnhjakamentadeterskflierfenAtad,dy’toandeoare kantfandeJordaenleit,endêrrouwehjameiingreateen tigeswiererou;enhydiesaundageninrouweoersynheit.

11Endo’tdebiwennersfenitlân,deKanaäniten,de rouweseagenop’eflierfenAtad,seinenhja:Ditisin swiererouwefoardeEgyptners;

12Ensynsoannendienehimlykaserhjarhjittenhie:

13HwentsynsoannenbrochtenhimneiitlânKanaän,en begroevenhimyn’egrotfenitfjildfenMachpela,dat AbrahammeiitfjildkochttainerfskipfenEfron,de Hethyt,foarMamre.

14DokaemJozefweromneiEgypte,hyensynbroerren, enallegearredy’tmeihimopteagenomsynheitte bigroeven,nei’tersynheitbegroevenhie

15Do’tJozefsbroerrenseagendathjarheitdeawier, seinenhja:Joazefscilúsmiskienhaatsje,enscilúswis forjildjealitkweadatwyhimdienhawwe

16EnhjastjûrdeninboadeneiJozef,sizzende:Dynheit hatfoarsynstoargebean,sizzende:

17SascillejimmetsjinJozefsizze:Ferjoudochsde oertrêdingfenjinsbroerrenenhjarsûnde;hwenthja hawwedykweadien.EnJozefskriemdedoe'thjatsjinhim sprieken

18Ensynbroerrenteagenekenfoelenfoarsynoantlit;en hjaseine:Sjuch,wybinnejinstsjinstfeinten.

19EnJozefseitsjinhjar:Eangjenet,hwentbinikynGods plak?

20Marjimmetochtenkweatsjinmy;marGodbedoeldeit taitgoede,omsa'tithjoedis,inprotteminskenynit libbentorêdden

21Nouden,eangjejimmenet:Iksciljimmeenjimme lytsenfiedeEnhytreastehjarenspriekfreonliktsjinhjar 22EnJozefwenneynEgypte,hyensynheitehûs,enJozef libbehûndertentsjienjier.

23EnJozefseachEfraïmsbernútittreddeslachte;ekde bernfenMakir,desoanfenManasse,waerdenopJoazefs knibbelsgrutbrocht.

24EnJozefseitsjinsynbroerren:Ikstjer,enGodscil jimmewisbisikjeenjimmeútditlânbringeneiitlândat ErAbraham,IzaäkenJakobswardhat.

25DodieJozefineedfenIsraëlsbern,sizzende:Godscil jimmewisbisikje,enjimmescillemynbientedêrwei ophelje.

26DostoarJozef,hûndertentsjienjierâld,enhja balsemdenhim,enhywaerdynEgypteyninkisteset