ICTheek Magazine januari 2019

jaargang 3 / nummer 5 / januari 2019

uitgave van slbdiensten • software Ên onderwijs. goed geregeld.

Een beeld zegt meer dan...

ICT-trends

Hoe maak je je eigen videolessen?

Leren leren

Beelddenkers in ons talige lessysteem

ICTheek Away

Vijf YouTubekanalen van leraren

Inhoudsopgave

De verborgen wereld van beelddenkers in ons talige lessysteem

Vijf verrassend handige Adobe-apps voor in de klas

Er zijn twee soorten mensen in de wereld: beelddenkers en talige denkers. Ons educatieve systeem is altijd meer gericht geweest op talige denkers. Volgens Caroline Wiebenga, coach bij debeelddenker.nl, maakt dit het erg lastig voor veel leerlingen om mee te doen in de klas.

8

Adobe heeft inmiddels achttien mobiele apps: van krachtige grafische programma’s voor de creatieve professional tot apps die toegankelijk zijn voor iedereen. Wij lichten vijf apps uit die je concreet kunt inzetten in het klaslokaal.

10

SLBdiensten & IT-Workz samen

Drie jaar Kenniskring

Medio november 2018 werd bekend dat SLBdiensten het Brabantse IT-Workz overneemt.

IT-Workz helpt scholen in het vo, mbo en vmbo met de invoering van ICT-oplossingen. Jan Broeken van IT-Workz en Jeroen Borgsteede van SLBdiensten over de samenwerking.

“Waarom zou je als school niet veel vaker kennis met elkaar delen? We werken allemaal voor het onderwijs en hebben er geen commercieel belang bij.” Om die reden is Simon van Roon een enthousiaste deel­nemer aan de Kenniskring Onderwijs & ICT.

Certificering op school. Hoe dan?

IT-lab broedplaats van creativiteit

Alle ins en outs van een softwareprogramma leren en er nog een internationaal erkend certificaat aan overhouden ook. Ook voscholen en mbo’s kunnen dit hun leerlingen aanbieden. Wat is er nodig om een certificeringprogramma op te zetten?

Het is een IT-lab, maar er staan geen laptops of computers op tafel. Wel kun je een robot een high five geven en 3D-prints maken.

Alle 7.500 leerlingen kunnen hier terecht om zich te bekwamen in ‘creatieve technologie’.

Herman Rigter over zijn IT-lab.

12

26

22

28

Colofon ICTheek Magazine is een uitgave van SLBdiensten. Software én Onderwijs. Goed geregeld. Uitgever: SLBdiensten. Redactieadres: SLBdiensten, Kim Koster, Vierwindenstraat 149, 1013 LA Amsterdam, telefoon: 020 4201396, e-mail: redactie@ictheek.nl. Redactie: Kim Koster en Nancy Schneider (SLBdiensten), Annette Hoeksema, Britte van Erven, Dennis Mensink, Katrien Baarendse, Koos Plegt, Mandy Kraakman, Bridget Hearn (allen Mediatic). Vormgeving en opmaak: Edward Ouwerkerk. Heeft u vragen of wilt u meer exemplaren ontvangen van ICTheek Magazine? Neem dan contact op via redactie@ictheek.nl.

Kijk ook op www.ICTheek.nl voor meer achtergrondverhalen over ICT in het onderwijs.

2 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Voorwoord

Agenda

Leergierig?

Laat je inspireren!

24 en 25 januari: Cisco NetAcad Days

Het kan altijd (nog) beter

Tijdens de NetAcad Days neemt Cisco u mee in de nieuwste ontwikkelingen rondom het Networking Academy programma en de wereld van IT. Locatie: Kantoor Cisco, Amsterdam Zuid-Oost

4 februari: training Minecraft in de klas Bij SLBdiensten willen we het onderwijs beter maken met behulp van technologie. Dat kunnen we alleen via de gebruikers van onze producten. Een tevreden klant is dan ook het halve werk. Om die reden doen wij eens in de zoveel tijd een uitgebreid klanttevredenheidsonderzoek. Daarmee meten we de tevredenheid ten aanzien van de producten en diensten die we leveren, en daarmee samenhangend de dienstverlening die we bieden. Dergelijke onderzoeken maken natuurlijk ook duidelijk wat de behoeften, wensen en verwachtingen (de ‘tevredenheidsbepalers’) van onze klanten zijn. De voorbije maanden hebben we dit periodieke onderzoek uitgevoerd. Met de inzichten kunnen we onszelf weer verbeteren.

In het kort: klanten zijn heel tevreden met SLBdiensten en we zijn trots en blij met de redenen waarom: scherpe tarieven, oog voor het belang van de scholen en de issues waar men op scholen mee te maken heeft, professionele kennis en prettige medewerkers. Leren en verbeteren doen we natuurlijk vooral op de punten die beter kunnen. Voor mij persoonlijk was het geen verrassing welk aspect van onze dienstverlening over het afgelopen jaar naar voren zou komen. We zijn een bedrijf dat actief is in technologie, maar we blijven een organisatie van mensen. En juist daar hebben we afgelopen jaar een issue gehad.

Door het uitvallen van twee collega’s was de servicedesk enige tijd onderbemand, wat u kon merken in onze bereikbaarheid.

Vragen goed beantwoorden was even een uitdaging. Daar zit je als dienstverlener natuurlijk niet op te wachten. We hebben graag contact met onze klanten dus als je contact hebt, wil je er wel staan en moet de dienstverlening van hoog niveau zijn. Gelukkig hebben we het vrij snel kunnen oplossen. We hebben meer ‘marge’ ingebouwd op de afdeling, zodat het niet nog eens kan gebeuren. We hebben extra tooling ingezet om kennis te delen en klantcontact te loggen. Het klinkt wellicht als een cliché, maar wij zijn van mening dat we hier sterker uit zijn gekomen.

Tweede punt van aandacht is de snelheid van de site. Ook daar wordt aan gewerkt. Overigens valt op dat onze medewerkers, die dezelfde vragen hebben beantwoord als de klanten die hebben meegewerkt, dezelfde issues aandroegen. Dat is prettig om te zien: kritische mensen hebben we nodig om telkens weer een beetje beter te worden. Dat is ook nodig in de veeleisende omgeving waarin wij opereren. De overname van IT-Workz (zie pag. 13-15 van deze uitgave) zorgt dat we over nog meer kennis en knowhow beschikken, waardoor we een nog betere dienstverlener worden.

Soms is het goed om te beseffen: het kan altijd (nog) beter.

Leer in één dag alle ins en outs van Minecraft Education.

De training gaat vooral in op het gebruik van het spel in de klas. Daarnaast komt het operationele deel aan bod, zoals de benodigde hardware, licenties en software.

Locatie: IT Randsteden in Amersfoort, € 350, slimindeklas/trainingen

11 februari: training Teams & OneNote in de klas Eenvoudig digitaal interactief lesmateriaal maken en delen? Online feedback geven op huiswerk en toetsen?

Op een leuke en effectieve manier samenwerken? Het kan allemaal met Teams, OneNote en OneNote Class Notebook.

Locatie: IT Randsteden in Amersfoort, € 350, slimindeklas/trainingen

12 februari: Certification Day Certification Day is een gratis evenement met diverse workshops over leermaterialen en certificeringen op school. Met onder meer aandacht voor certificeringen in Microsoft, Adobe en Cisco. En voor praktische het opzetten van een trainingscentre.

Locatie: Media ICT en Design College te Amersfoort (onderdeel ROC Midden Nederland)

26 maart en 2 april: informatiesessie Microsoft Azure Steeds meer scholen oriënteren zich op Microsoft Azure.

De drie sessies over Azure die wij in het najaar van 2018 organiseerden, trokken veel publiek. Daarom staan er inmiddels twee nieuwe sessies gepland in het voorjaar van 2019. Tijdens deze interactieve sessies komen diverse partijen aan het woord: Microsoft, een referent en onze nieuwe partner IT-Workz.

Locatie: SLBdiensten te Amsterdam

Het volledige overzicht van al onze evenementen vindt u op: www.slbdiensten.nl/agenda

Jeroen Borgsteede, algemeen directeur SLBdiensten

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 3

GEMIGREERD NAAR DE CLOUD?

BEHEER AL UW E-MAILHANDTEKENINGEN VOOR OFFICE 365 OF G SUITE EENVOUDIG VANAF ÉÉN PLEK Probeer het gratis via exclaimer.nl

Wereldwijd marktleider in e-mailhandtekeningensoftware met meer dan 75 miljoen gebruikers.

www.exclaimer.nl

De schoolkrant

22 t/m 26 januari: Nationale Onderwijs Tentoonstelling

23 t/m 26 januari: The Bett Show The Bett Show is de grootste beurs voor educatieve software van Europa, die ieder jaar wordt gehouden in London. In het gigantische beurscentrum Excel presenteren honderden softwareleveranciers hun producten en diensten voor het onderwijs. Ook zijn er tal van workshops. Een aantal collega’s van SLBdiensten is ook aanwezig.

Locatie: Excel, London, Engeland

De Nationale Onderwijs Tentoonstelling is een groot event voor onderwijzend Nederland. Het thema van de editie van 2019 is ‘Alles voor beter onderwijs’.

Locatie: Jaarbeurs Utrecht

7 juni: Nederlands Kampioenschap Office Op 7 juni is het weer zover: dan organiseert Slim.nl het jaarlijkse NK Office. Leerlingen kunnen deelnemen, wanneer de instelling waar ze les hebben certificering tot Microsoft Office Specialist (MOS) aanbiedt. De leerlingen die het beste overweg kunnen met Word en Excel nemen het op het NK Office in het nieuwe kantoor van Microsoft tegen elkaar op. De winnaar gaat eind juli naar het Wereldkampioenschap in New York!

Meer weten? Check: slim.nl/nkoffice.nl of bel Kim Koster op 020-4201396.

In 2019 organiseren we weer veel sessies. Houd www.slbdiensten.nl/agenda in de gaten voor het complete overzicht van evenementen en sessies. Daarnaast vind je op www.slimindeklas.nl/agenda ons volledige trainingsoverzicht.

Wil je meer kennis opdoen over bepaalde software die wij via slbdiensten.nl aanbieden? Neem dan contact op met Kim Koster, adviseur leveranciersmarketing. Mogelijk kunnen wij dan in afstemming met de leverancier een informatiebijeenkomst over dat onderwerp organiseren hebben we een training die aansluit bij een training.

U kunt Kim bereiken via kim.koster@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396.

Kijk op onze website voor een overzicht van al onze events. slbdiensten.nl/slb/service-en-contact/agenda

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 5

Het dagboek van

Het rooster van…

Ruud Weerden

Ruud Weerden maakte zo’n acht jaar geleden de overstap van ICT in het bedrijfsleven naar het onderwijs. Eenmaal voor de klas kon hij zijn passie voor ICT inzetten om leerlingen op een actieve manier te bereiken, uit te dagen en in hun kracht te zetten. Naast docent voor de eerste, tweede en derde leerjaren is Ruud ook anti-pestcoördinator en Nationaal Mediacoach.

C.V. Leeftijd: 56 Woonplaats: Eindhoven Opleiding: Pedagogische Technische Hogeschool (Fontys), Master Special Educational Needs Functies: Anti-pestcoördinator, Nationaal Mediacoach, docent Hobby’s: Klussen, vliegen met drones, robotjes uitproberen Skills/sterke punten: Contact leggen, zoeken naar vernieuwingen, organiseren en communicatieve vaardigheden

6 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Het dagboek van In de rubriek Het rooster van geven we je een kijkje in het leven van een professional uit het onderwijs. Deze week kijken we een dagje mee met Ruud Weerden, docent ICT en natuur en techniek aan Het Hooghuis Stadion in Oss.

08:31 “Mijn dag begint vandaag met een blokuur in het stOOOmlab, waar leerlingen aanleren hoe zij moeten onderzoeken, ontwerpen en ondernemen. Ze werken aan een VR-eiland, een 3D-eiland, twee eilanden waar wordt geprogrammeerd met de Micro:bit en de Ozobot en een eiland gebaseerd op CSI, waar met vingerafdrukken en DNA een dader wordt gezocht.

We pakken de draad op waar we vorige week zijn gebleven.

De meeste leerlingen zijn inmiddels zó enthousiast dat ze snel verder willen gaan met hun onderwerpen. Nadat ze met alle vier de eilanden kennis hebben gemaakt, duiken we verder de diepte in.

Samen met deze eerstejaars leerlingen doe ik begin januari voor het eerst mee aan de STEAM Cup Challenge, een wedstrijd waarbij leerlingen leren programmeren op de Micro:bit. Het thema van deze wedstrijd is ‘bedenk en maak een oplossing voor het huis van de toekomst’. Binnenkort staan deze lessen dus in het teken van dat thema en de Micro:bit.

Tijdens de voorbereidingen krijgt iedere leerling een eigen taak. Zo zijn er programmeurs, presentatoren, bouwers en testers. Samenwerken en communiceren is heel belangrijk, want zo staat iedereen in zijn eigen kracht. Ik heb besloten dat ik de leerlingen zo min mogelijk ga sturen, zodat het proces zoveel mogelijk vanuit henzelf komt. In maart moeten we ons idee indienen en komt de jury bij elkaar, dus we zullen hard aan de slag moeten.”

10:11 “Tijd voor een theoretische les natuurkunde. De leerlingen stromen langzaam binnen. We beginnen de les met doelen stellen. Vervolgens stel ik ze veel vragen: ik ben een groot voorstander van actief onderwijs. Vroeger was ik vooral veel zelf aan het praten, maar tegenwoordig zijn de rollen gelukkig omgedraaid. Onder andere door de doelen te bespreken, beleven de leerling de les heel anders. Waar ze vroeger vooral veel aantekeningen maakten, zijn ze nu actiever bezig met praktische proefjes. Wanneer er ICT bij de lessen komt kijken reageren de leerlingen nog enthousiaster op de lesstof: ze voelen een grotere verbintenis met het onderwerp en de filmpjes nodigen uit tot interactie.”

11:21 “Voor de lunch staat er nog een les practicum op mijn rooster. Het is een drukke les dus er is ook een technisch onderwijsassistent (TOA) aanwezig om te assisteren en de veiligheid te waarborgen. In deze les werken de leerlingen altijd met werkkaarten. Deze werkkaarten zijn gerelateerd aan het onderwerp in de theorie dat we aan het behandelen zijn. Ik laat ze met opzet hier en daar wat fouten maken: in

mijn ogen leren ze daar heel veel van, omdat ze zo net op een andere manier leren. Een leerling steekt zijn vinger op. “Ik begrijp het niet”, roept hij. Ik motiveer hem en zijn klasgenoten om te proberen er toch samen uit te komen. Het samenwerken komt op gang en een andere leerling geeft een goede uitleg. Een win-winsituatie, vind ik altijd. Het is goed om het probleemoplossend vermogen van de leerlingen te activeren.”

13:00 “Na de lunch ga ik een blokuur aan de slag met de leerlingen van ‘Talententijd’. Talententijd bestaat uit een reeks keuzevakken voor leerlingen die zich willen verdiepen. Het is een drukke les dus er is ook een technisch onderwijsassistent (TOA) aanwezig om te assisteren. De leerlingen worden in deze lessen echt uitgedaagd, waardoor ze altijd ergens vastlopen.

Ook nu lopen ze ergens tegenaan, en zoals het de wet van Murphy betaamt, allemaal tegelijk op hetzelfde moment. “Wie weet het wel?”, vraag ik. Gelukkig zijn er een aantal leerlingen die het kunnen uitleggen en zo helpen ze elkaar verder.

14:20 “Mijn vrijdagmiddag eindigt, zoals bijna elke vrijdag, met de ICT-les voor leerlingen uit het derde jaar die het keuzevak ICT of game design hebben gekozen. Deze lessen vinden plaats op ROC de Leijgraaf in Oss. Hier op het ROC hebben we alle middelen beschikbaar waar ik op onze eigen locatie soms verlegen om zit. De leerlingen gaan aan de slag met het uit elkaar halen en testen van computers en vervolgens met het installeren van software. Door mijn achtergrond in

“Het is goed om het probleem­oplossend vermogen van de leerlingen te activeren.” de ICT ligt het geven van dit soort vakken me goed. Acht jaar geleden maakte ik de overstap van het bedrijfsleven naar het onderwijs en daar begon ik al gauw met het implementeren van nieuwe technieken. Inmiddels hebben we op school bijvoorbeeld gebruik gemaakt van virtual reality en drones. Ik ben daar zelf erg enthousiast over, maar de leerlingen vinden het ook helemaal geweldig. Aan het eind van de les is het tijd voor een korte reflectie: wat ging er goed en wat kunnen we veranderen? Daarna rinkelt de schoolbel en de leerlingen pakken hun tas in: tijd voor het weekend.”

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 7

Leren leren

De verborgen wereld van beelddenkers in ons talige lessysteem

8 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Leren leren

Er zijn kort door de bocht twee soorten mensen in de wereld: beelddenkers en talige denkers. Ons educatieve systeem is altijd gericht geweest op talige denkers en minder op zogenoemde beelddenkers.

Volgens Caroline Wiebenga, coach bij debeelddenker.nl, maakt dit het erg lastig voor veel leerlingen om mee te doen in de klas. We spreken haar over beelddenkers, nieuwe manieren van lesgeven en J.K. Rowling.

Stel je voor: je moet een feest organiseren. Waar denk je als eerste aan? En waar begin je met je planning? Als je jezelf op het feestje ziet rondlopen en denkt: ‘er moeten kapstokken komen voor alle jassen. En misschien wat sfeerverlichting, want niemand kan elkaar zien in een donkere ruimte’, dan zou je heel goed een beelddenker kunnen zijn. We horen je al denken: ‘Que? Een beelddenker?’

Volgens Wiebenga zijn er twee soorten leerstijlen: in beeld (visueel) of in woorden (verbaal). Taaldenkers zien bijvoorbeeld geen feest voor zich, maar denken rationeel na. Zij zullen dus beginnen met een gastenlijst en het maken van uitnodigingen. Dit betekent niet dat taaldenkers saaie mensen zijn. Sterker nog, talig kunnen denken brengt veel voordelen met zich mee. “Taaldenkers zijn over het algemeen een stuk rustiger in hun hoofd. Zij kunnen veel beter bij de kern blijven en zich beter focussen op hun taken”, aldus Wiebenga.

Er is een theorie die beweert dat mensen ergens op een beeld-taalspectrum zitten, waarbij iedereen in bepaalde mate beelddenker of taaldenker is. De psychologe ziet het meer als twee aparte vaardigheden: de één beheerst iemand van nature, de andere kan men aanleren. Wiebenga: “Een voorbeeld van een beelddenker die erg goed talige vaardigheden heeft aangeleerd, is J.K. Rowling.

Wiebenga: “De hele wereld rondom Harry Potter had ze al in haar hoofd, en ze heeft het ook nog eens op indrukkende wijze opgeschreven.”

Beelddenkers in de klas Omdat het Nederlandse educatieve systeem gestoeld is op talig denken en communiceren, kan het voor beelddenkers moeilijk zijn om mee te komen in de klas. Taaldenkers kunnen vaak sneller op verbale antwoorden op vragen komen, terwijl beelddenkers blijven hangen in associaties. “Bijvoorbeeld: een beelddenker krijgt de beurt, schrikt. Hij krijgt een vraag in woorden, vormt beelden, moet het antwoord weer in woorden formuleren, en dat vervolgens communiceren. Zodra de leraar ziet dat het te lang duurt, krijgt de volgende de beurt. Het gevolg? Veel van deze kinderen krijgen faalangst. Je ziet dat veel beelddenkers uiteindelijk wel talige vaardigheden aanleren, en dan via het vmbo, de havo en het hbo toch bij het wo terechtkomen. Maar scholen zouden het beelddenkers makkelijker kunnen maken, door de lesstof en de manier van lesgeven meer op hen in te stellen.”

Van groot naar klein Leren gebeurt niet alleen op geïnstitutionaliseerde plekken, zoals

scholen, maar overal en de hele dag door. Terwijl we in het ‘normale leven’ steeds visueler worden (we lezen minder, maar zijn meer bezig op onze mobieltjes), blijven scholen primair gericht op talige communicatie. Erger nog: de opbouw van lesstof past ook niet goed bij beelddenkers. Wiebenga: “Waarom geven we niet meer les vanuit de context? Nu gebeurt lesgeven te veel vanuit de details. Middels puzzelstukjes wordt er een opbouw gemaakt naar een geheel. Het probleem hiermee is dat beelddenkers dit geheel niet zien. Stel je een les voor over boerderijdieren. Bij een koe kan een kind denken aan een weiland, bij een kip aan KFC en bij een varken aan Miss Piggy. Omdat beelddenkers in associaties en beelden denken, missen ze de link: het zijn alle drie boerderijdieren.”

“Scholen zouden het beelddenkers makkelijker kunnen maken, door de lesstof en de manier van lesgeven meer op hen in te stellen.”

Digitale tools kunnen beelddenkers helpen door hen het grotere geheel te tonen. Bijvoorbeeld met een YouTube-filmpje van de aarde, waarbij er wordt ingezoomd op een bepaald land, waarna er meer informatie over dat land volgt. “Het gebruik van beelden is niet de kern, dat is de juiste opbouw van informatie. Hoewel video’s en plaatjes wel helpen om informatie makkelijker te onthouden.

Op deze manier weten docenten ook dat de leerlingen allemaal hetzelfde beeld meekrijgen, want elk persoon vormt weer andere beelden, gebaseerd op ervaringen en beelden die in het verleden zijn opgedaan”, aldus Wiebenga.

Toch vindt de coach het onverstandig om talig onderwijs helemaal uit te bannen. “Dat zou niet eerlijk zijn tegenover de talige kinderen en ook niet tegenover de beelddenkers, want die komen dan van een koude kermis thuis als zij de echte wereld ingaan. Een goede leermethode voor zowel talige leerlingen als beelddenkers, is tekenen en schrijven onder het leren. Op die manier visualiseren zij zowel woorden als beelden. Ook is het belangrijk om onderwerpen te vinden die de leerlingen interessant vinden. Want leerlingen die gemotiveerder en efficiënter leren, behalen betere resultaten.”

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 9

De maker verklaart

De grote onbekenden:

Vijf verrassend handige Adobe-apps voor in de klas Adobe heeft inmiddels achttien mobiele apps: van krachtige grafische programma’s voor de creatieve professional (Adobe Illustrator Draw of Photoshop Sketch) tot apps die toegankelijk zijn voor iedereen (Adobe Lightroom, Photoshop Mix en Première Clip). Wij lichten vijf apps uit die je concreet kunt inzetten in het klaslokaal.

1. Spark Video

Bart Van de Wiele is als Senior Solution Consultant Digital Media bij Adobe Systems gespecialiseerd in alle creatieve toepassingen van Adobe: “Creativiteit laat zich niet in een hokje van negen tot vijf stoppen. Ideeën komen juist op wanneer je met iets anders bezig bent: wanneer je van school naar huis fietst, een rondje loopt of juist tijdens de pauze. We hebben allemaal een toestel in onze broekzak zitten wat ons in staat stelt deze ideeën direct in creaties om te zetten. Deze apps zijn dus het perfecte middel om creativiteit in de klas te stimuleren.” Hij geeft zijn top vijf van apps die goed inzetbaar zijn in het voortgezet onderwijs.

10 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Spark Video is een ‘storytelling-app’ waarmee je eenvoudig korte videoverhalen kunt maken, die je kunt uitbreiden met foto’s, pictogrammen, teksten, animaties en voice-overs. De eerste stap is om te bedenken wat je wilt bereiken met je ‘story’. Wil je iets promoten, vertellen of wil je echt lesgeven? Op basis van je keuze stelt Adobe een standaard template beschikbaar dat het beste bij jouw doel past.

Vertaald naar het klaslokaal, zou dit kunnen resulteren in de volgende opdracht: ‘Maak een kort verslag over je favoriete boek om je klasgenoten te overtuigen dit boek ook te lezen.’ De leerling kan vervolgens met de template ‘Promote an Idea’ aan de slag gaan om een korte video in elkaar te zetten over dit onderwerp. “Spark is heel vrolijk, met bewegende animaties, een stem die vertelt en een muziekje erbij. Op een gegeven moment heb je echt wel genoeg van de ukelele op de achtergrond”, weet Van de Wiele uit ervaring. “Mijn tip is dan ook om de video kort te houden, maximaal drie minuten, en de achtergrondmuziek zorgvuldig te kiezen.” Voor leraren die hun les op een creatieve en korte manier uiteen willen zetten, kan het template ‘Teach a Lesson’ uitkomst bieden. Om een idee te krijgen

De maker verklaart

van wat er allemaal mogelijk is met deze app is een bezoekje aan de inspiratie-galerij op de Adobe website (https://spark.adobe.com/ gallery/) aan te raden: deze heeft een speciale onderwijstak. Hier kun je zien wat andere leerlingen en leerkrachten met Spark doen en kun je zelf nieuwe ideeën opdoen.

bijvoorbeeld annotaties toevoegen aan het PDF-document dat een leerling heeft doorgestuurd.”

2. Spark Page Met de app Spark Page maak je een dynamisch webverhaal in de vorm van één lange pagina, bestaande uit teksten, afbeeldingen, hyperlinks en video’s waar je doorheen kunt scrollen. Zo zou je via deze app bijvoorbeeld een heel werkstuk kunnen opstellen om dit naderhand te presenteren. De pagina wordt gehost door Adobe, dus alles staat online. Het enige wat je nodig hebt om de pagina te bekijken of te bewerken is een webbrowser.

Voor leerlingen is Spark Page een perfecte toepassing om bijvoorbeeld een onderzoek te presenteren. Stel een leerling heeft voor zijn profielwerkstuk onderzoek gedaan naar de reactie tussen Mentos en cola. De tekst, de onderzoeksresultaten en de afbeeldingen over bijvoorbeeld de ruwheid van het Mentos-oppervlak en de zuurgraad van de cola kunnen via Spark Page overzichtelijk op één pagina uiteen worden gezet. Aan de hand van deze page kan de leerling vervolgens de onderzoeksresultaten presenteren, waarna hij de pagina kan omzetten naar PDF-formaat om het meteen in het postvakje van de leraar te stoppen of om deze te delen via Google Classroom. “Het is een hele nieuwe manier van presenteren”, volgens Van de Wiele. Nog een leuke toepassing van deze app is het maken van een digitaal portfolio waarin leerlingen al hun kwaliteiten, nevenactiviteiten en werkstukken bijhouden. Handig tijdens een sollicitatiegesprek of een intake voor een vervolgopleiding.

3. Adobe Scan & Adobe Acrobat Reader DC Met de Adobe Scan app kun je papieren documenten makkelijk inscannen door met je telefoon een kiekje te maken van het document in kwestie. Hierna wordt de afbeelding automatisch geoptimaliseerd. “De app zorgt ervoor dat de tekst puur zwart is op een puur witte achtergrond”, stelt Van de Wiele. Koffievlekken of kreukels op de pagina zijn dan dus niet langer zichtbaar. Tijdens de volgende stap past de app OCR (optical character recognition) toe op de tekst. “Deze techniek haalt de tekst uit het ingescande document. Hierna kun je deze bewerken, doorzoeken, selecteren en kopiëren.” Als je de tekst als PDF opslaat kun je de tekst vervolgens via Adobe Acrobat Reader DC openen, bekijken en bewerken. “Het grote voordeel van PDF is dat iedereen dit bestand kan openen, want daarvoor is geen ander programma dan Acrobat Reader nodig. Je hoeft dus niet het programma te bezitten waarmee het oorspronkelijke bestand gemaakt is.”

Zowel voor leraren als leerlingen zijn deze apps handig om te hebben. “Aantekeningen of hand-outs kun je met de Adobe Scan-app direct digitaliseren en delen. Vervolgens kan een leraar

4. Creative Cloud App De Adobe Creative Cloud applicatie is de centrale locatie voor het beheren van de talloze apps en services die zijn inbegrepen bij een Creative Cloud-lidmaatschap. Voor leerkrachten is dit een handige manier om overzicht te houden over alle verschillende apps en alle opdrachten die leerlingen van verschillende klassen inleveren. Je maakt simpelweg een nieuwe cloud-map aan en deelt die met de klas.

Zij krijgen vervolgens een uitnodiging en kunnen hun projecten in de map zetten. Zo heb je één centrale plek voor de projecten van klas 4B die een Spark Video presentatie hebben gemaakt over hun favoriete schrijver. Terwijl je de notities, ideeën en schetsen van het groepswerk van klas 2A uit een andere map kunt delen via Adobe Scan.

5. Adobe Fill & Sign Nog een handig app is Adobe Fill & Sign. Hiermee scan je een formulier in en kun je het zelf ondertekenen. Bijvoorbeeld als de administratie handtekeningen nodig heeft van de ouders van kinderen, kunnen ze een formulier opsturen en kun je het met Adobe Fill & Sign invullen. Of de ouders scannen het formulier zelf in en zetten hun handtekening.

Laat je inspireren De apps zijn een goede manier om de lessen interessanter en interactiever te maken. Maar hoe kun je ze optimaal inzetten? Om nieuwe ideeën op te doen, kun je op de Adobe Education Exchange (https://edex.adobe.com/en) kijken. Adobe EdEx is een gemeenschap van en door leerkrachten om elkaar wegwijs te maken in het oerwoud van verschillende apps en om elkaar te helpen bij het aanleren van nieuwe technieken. Hier kun je dus ‘afkijken’ wat andere leerkrachten en leerlingen met de verschillende apps doen.

Leerkrachten die actief zijn op deze exchange bieden hun kennis aan in de vorm van artikelen, filmpjes, tutorials of workshops. Je kunt hen volgen, zodat je weet wanneer ze een nieuw blog of tutorial plaatsen. Ook kun je op het platform vakspecifieke informatie vinden door op bijvoorbeeld ‘Arts’ of ‘Sciences’ te zoeken.

Inspiratie te over!

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 11

IT-Workz

Samenwerking SLBdiensten en IT-Workz: “Een logische stap en logische partners�

12 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

IT-Workz

Medio november 2018 werd bekend dat SLBdiensten het Brabantse IT-Workz overneemt. IT-Workz helpt scholen in het vo, mbo en vmbo met de invoering van ICT-oplossingen. Er werken zo’n 100 medewerkers. “Een logische stap en jullie zijn logische partners.”

Dat was de eerste reactie van onze klanten, aldus Jan Broeken, directeur van IT-Workz. Samen met Jeroen Borgsteede, directeur van SLBdiensten, vertelt hij over de samenwerking. Wat gaat het onderwijs ervan merken?

IT-Workz is een ICT-dienstverlener die geworteld is in de onderwijsmarkt. Het bedrijf startte zo’n elf jaar terug als Dienst ICT van ROC West-Brabant. Dit ROC groeide door de jaren heen naar een totaal van 25.000 vmbo- en mbo-leerlingen, waardoor ook de afdeling ICT steeds verder groeide. “De technologische ontwikkelingen gingen razendsnel in die tijd, waardoor de afdeling niet alleen kwantitatief maar ook kwalitatief moest groeien. Terwijl het in die tijd – we spreken over 2007 – erg lastig was om goede mensen te vinden en behouden”, legt Broeken uit.

Daarom werd IT-Workz opgericht, dat niet alleen voor ROC WestBrabant, maar ook voor andere onderwijsinstellingen aan de slag ging. Het had tot gevolg dat IT-Workz makkelijker nieuwe medewerkers kon aantrekken en kon opschalen: “Per discipline konden we opeens drie mensen aanbieden in plaats van één. Sinds die tijd zijn we gegroeid van 45 medewerkers naar bijna 100 en werken we in heel Nederland voor scholen in het vmbo, mbo en vo.“ Grote opdrachtgevers zijn onder meer Horizon College, Regio College, SOML, KSE en de Veluwse Onderwijsgroep (zie ook de kaders met casebeschrijvingen in dit artikel).

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 13

IT-Workz Vier trends IT-Workz biedt de scholen ICT-dienstverlening voor het totale ‘ICT-park’. Dat varieert van het complete ICT-beheer tot tweedelijns en derdelijns ondersteuning en alles wat er tussen zit. IT-Workz heeft in het bijzonder veel kennis van Microsoft-technologie, die door vrijwel alle scholen in Nederland gebruikt wordt. Vier ontwikkelingen springen eruit voor Broeken. “Allereerst hebben we veel onderwijsinstellingen geholpen met de migratie naar Microsoft Azure. We waren de eerste die een onderwijsinstelling helemaal overzette naar de cloud met behulp van Azure. Daar is op dit moment ook veel vraag naar bij scholen.”

Ook Identity Management is een belangrijk aandachtspunt voor IT-Workz. “Het belangrijkste aspect daaraan is dat door Identity Management het eigenaarschap weer bij de bron komt te liggen.

Wanneer een leerling niet kan inloggen, wordt de ICT-afdeling vaak boos aangekeken, terwijl het eigenlijk de taak van de leerlingenadministratie is om de toegangsrechten van de leerling te regelen. Hetzelfde geldt voor de medewerker die niet kan inloggen en niet bij de bestanden kan. Als het identity proces goed is ingeregeld, valt dit onder de verantwoordelijkheid van de hrmafdeling, omdat het personeelslid niet of onjuist is geregistreerd en dus niet onder de verantwoordelijkheid van de ICT-afdeling.

Dit gehele proces heet Identity Management en dat faciliteren wij voor veel onderwijsinstellingen.” Identity Management is elementair voor het goed en soepel inzetten van ICT binnen de school.

Een derde beweging heeft betrekking op devices. Veel scholen gaan nu richting bring your own device (BYOD). “Dat klinkt heel leuk, maar als je als docent voor de klas staat en de helft van je leerlingen kan niet inloggen, heb je een probleem. Doordat iedereen verschillende devices gebruikt, is het beheer ervan een stuk lastiger.

Bij BYOD kunnen leerlingen in principe met alle typen devices binnen de school werken: van Google Chromebook tot Apple- en Microsoft-apparaten, van goedkoop tot heel duur. Om enigszins te standaardiseren geven veel scholen de voorkeur aan choose your own device (cyod), waarbij leerlingen de keuze hebben uit enkele devices. Met mobile device management regelen we dit allemaal.”

De vierde bedrijfsdiscipline komt voort uit de onderwijsroots van het bedrijf: de afdeling Onderwijs en Consultancy. IT-Workz adviseert onderwijsinstellingen over de inzet van IT. “Dat noemen we daarom ook liever ET, Educational Technology. Onze onderwijskundigen begeleiden scholen met de adoptie van IT en spelen in op de vragen die leven bij hen. Onderwijsinstellingen vinden het ingewikkeld: wat moeten we wel en wat juist niet doen? Het gebruik van iPads is bijvoorbeeld niet wat men ervan verwachtte of ze halen niet het maximale uit Office 365. Wij helpen hen daarmee.”

Jeroen Borgsteede herkent de trends die Broeken noemt. “Voor scholen wordt het leven niet eenvoudiger; de complexiteit en de verantwoordelijkheden die daarbij horen nemen toe. Ze moeten meegaan met de laatste technologische ontwikkelingen, terwijl hun gebruikerspubliek bestaat uit minderjarigen. Wij kregen van

Identity en access management Gebruikers op een school verwachten dat ze op alle systemen in het schoolnetwerk kunnen inloggen, met een ‘single sign-on’. Met dezelfde inloggegevens melden ze zich dan aan bij bijvoorbeeld Magister, Office 365 of de administratieve programma’s

Inrichting van een Office 365-omgeving

van AFAS Software. Daarvoor moet echter het nodige geregeld worden. IT-Workz doet dat via IAM-Workz: gebruikers hebben dan één account in het netwerk en zien alleen die applicaties die ook relevant voor hen zijn en waarvoor ze de rechten hebben om ze te gebruiken. Hierdoor wordt werken met IT eenvoudiger, persoonlijker en veiliger. Op die manier kunnen scholen ook aan de slag met persoonlijk onderwijs. Een voordeel is bovendien dat het ICT-beheerders een

Vrijwel alle vo- en mbo-scholen in Nederland hebben inmiddels de beschikking

rapportage- en management-dashboard biedt. Daardoor hebben ze controle over

over Office 365. Voordat een Office 365-omgeving goed werkt, moet deze op maat

het netwerk en kunnen ze alle benodigde informatie opzoeken.

ingericht zijn voor de school. Office 365 bevat immers veel nieuwe mogelijkheden en producten speciaal voor het onderwijs. IT-Workz verzorgt dit hele traject onder

ontwikkelen in Office 365. Op die manier kiest de school voor duurzame Office-

“Op basis van een Europese Aanbesteding hebben wij de regievoering over de totale ICT-dienstverlening van het ROC Horizon College gegund aan IT-Workz. IT-Workz heeft conform de afspraken de transitie van de ICT-omgeving vanuit één datacentrum naar de Azure Cloud met succes uitgevoerd. Het project was complex qua techniek en stakeholdermanagement. Vanuit het perspectief van de opdrachtgever heeft IT-Workz ruimschoots voldaan aan wat wij hebben gevraagd.”

dienstverlening. IT-Workz is Microsoft Education Gold Partner.

Jacques Smeets, Chief Information Officer Horizon College

de naam 365-Workz. Dat begint met een startsessie waarbij alle verantwoordelijke medewerkers van de school aanwezig zijn. IT-Workz brengt daar alle wensen in kaart en legt het framework voor de inrichting vast. Vervolgens levert IT-Workz het platform op, waarbij ook het persoonlijk dashboard helemaal volgens de wensen van de school is ingericht. Linkjes naar andere aanbieders, zoals Magister en Slim.nl zijn toegevoegd en de huisstijl van de school is doorgevoerd. IT-Workz besteedt veel tijd aan training en service van medewerkers. Als scholen een abonnement afsluiten bij de Training & Service Hub, kunnen medewerkers en leerlingen altijd met hun vragen terecht bij het bedrijf. Bovendien houdt IT-Workz de school op de hoogte van nieuwe

14 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

IT-Workz

“Toen de naam SLBdiensten bekend werd, klonk er een spontaan applaus. Het nieuws is heel warm ontvangen.”

scholen die licenties bij ons afnemen steeds vaker vragen zoals ‘kun je ons helpen om keuzes te maken voor de inzet van technologie?’

Met onze nieuwe collega’s en hun knowhow kunnen we klanten die dat willen nu verder helpen. IT-Workz is niet zomaar een ITonderneming; ze zijn echt helemaal op het onderwijs gericht, net als wij. Er werken veel mensen met een onderwijskundige achtergrond.

Dat is een enorme plus. Ze hebben de knowhow in huis om scholen echt verder te helpen.”

IT-Workz had in de ROC-tijd al contact met SLBdiensten over licenties. Ook werkten beide bedrijven al samen op de leermiddelenmarkt aan de MBOwebshop, binnenkort ook gevolgd door de VOwebshop. “Een heel dynamische markt, waar op dit moment veel gebeurt. Dan is het fijn en handig om je wat dichter naar elkaar toe te organiseren. IT-Workz behoudt haar eigen klanten, identiteit en locatie. Samen kunnen we echter nog meer waarde toevoegen voor klanten,” oordeelt Borgsteede.

Hoe is het nieuws opgepakt binnen de bedrijven? Broeken: “Binnen IT-Workz was er in eerste instantie wat onrust. Collega’s voelden dat er wat aan de hand was. Toen de naam SLBdiensten bekend werd, klonk er echter een spontaan applaus. Het nieuws is heel warm ontvangen.” Borgsteede beaamt de positieve ontvangst: “Aan onze kant geldt hetzelfde. Alle collega’s zijn geïnformeerd en zien de 1+1= 3 gloren aan de horizon.”

Totaalpakket: DigiCampuz Wie het totaalplaatje aan ICT-oplossingen wil van IT-Workz komt terecht bij DigiCampuz, een complete digitale leer- en werkomgeving. Dit omvat identity en accessmanagement, Office 365, mobile device management (het beheer van alle mobiele apparaten in het netwerk), application management (het beheer van alle

Match snel gemaakt Andersom geldt dat ook SLBdiensten als geroepen kwam voor ITWorkz. Broeken: “Wij waren toe aan de volgende stap. Tot op heden hadden we de focus op het beroepsonderwijs. Wij zochten een partner die vertrouwd is met het onderwijs en ook alle vo- en vmbo-scholen goed kent. Omdat we beiden uit het onderwijs komen, hebben we hetzelfde dna en was de match snel gemaakt. Het onderwijs kent een andere dynamiek dan een commerciële omgeving: het langetermijnperspectief is het belangrijkste. Onze klanten kennen SLBdiensten allemaal. We kregen van hen alleen maar positieve reacties: ‘een logische stap en jullie zijn logische partners’.”

Is er dan ook sprake van verplichte winkelnering? Moeten scholen die licenties afnemen bij SLBdiensten voor het beheer van hun software kiezen voor IT-Workz? “Zeker niet”, zegt Borgsteede. “Zij kunnen met hun vertrouwde partij blijven werken. Het is echter wel fijn dat we bij vragen die verder gaan dan licenties en trainingen met IT-Workz een uitstekend IT-bedrijf kunnen aanbieden. We hebben een hele groep mensen erbij met een gedegen knowhow van toeleveranciers en van wat er reilt en zeilt binnen scholen. Op die manier kunnen we scholen nog beter helpen.

toepassingen), werken in de cloud via Microsoft Azure en is inclusief een dashboard voor het beheer van het netwerk. Een reden voor veel scholen om te kiezen voor DigiCampuz is ook dat de prijsstelling ervoor zorgt dat het totaalbedrag onder de aanbestedingsgrens blijft. Je kiest immers voor een abonnementsvorm die ervoor zorgt dat je niet de kosten voor vier jaar hoeft op te tellen. Daardoor kun je de keuze maken voor één partij die het complete IT-beheer voor zijn rekening neemt. Ook hier kunnen scholen een abonnement afsluiten bij de Training & Service Hub, waardoor medewerkers en leerlingen altijd bij IT-Workz terecht kunnen met hun vragen.

“De kick-off van het project Office 365/Campuz 365 samen met IT-Workz was zeer geslaagd. Al onze vo-scholen stappen volgend jaar over naar dit platform, waarbij we vanuit één account alle online diensten kunnen bereiken. De komende tijd willen we onze collega’s enthousiasmeren en inspireren door de mogelijkheden te laten zien. Daarna volgen de trainingen en daarna worden de nieuwe mogelijkheden in de eigen omgeving toegepast.”

Henk Orsel, Manager Informatisering en Automatisering Veluwse Onderwijsgroep

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 15

ICTrends

Nieuwe privacytool gaat scholen veel tijd besparen

16 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

ICTrends Privacy op School helpt scholen door het hele land met het ‘AVG-proof’ maken van hun datahuishouding. Een half jaar na de lancering van de nieuwe wet voor gegevensbescherming is het team, bestaande uit onder meer functionarissen gegevensbescherming, ICT’ers en juristen, drukker dan ooit. Inmiddels wordt de laatste hand gelegd aan een tool die scholen duidelijkheid geeft over de door hen nog te nemen stappen.

In de tool zitten de lessen verwerkt die initiatiefnemer Tonny Plas met zijn team in de afgelopen jaren opdeed. Als adviseur stond Plas een groot aantal scholen in het basis- en voortgezet onderwijs bij in het optimaliseren van hun beleid op het gebied van informatiebeveiliging en privacy (IBP). Geen eenvoudige zaak, want er moet het nodige gebeuren om te kunnen voldoen aan de AVG. “Op bestuurlijk gebied moeten er beleidsafspraken gemaakt worden, maar je moet er ook voor zorgen dat medewerkers die afspraken daadwerkelijk in de praktijk gaan brengen.” Om de relevante beleidsinformatie aan medewerkers, ouders en – in het geval van het voortgezet onderwijs – leerlingen, beschikbaar te stellen en up-to-date te houden, is het IBP-portaal ontwikkeld, met daarin een kennisbank voor het toegankelijk maken van het IBP-beleid.

Drietrapsoplossing De scholen voor wie het team van Plas dit deed, waren enthousiast.

“Maar er kwamen wel meer vragen voorbij, want ze moeten aan meer zaken voldoen volgens de AVG. Scholen hebben naast een informatieplicht namelijk ook een verantwoordingsplicht. Dit gaat bijvoorbeeld om het inzichtelijk maken van risico’s en het aantoonbaar maken van genomen maatregelen.” Daarom is er ook een IBP-dashboard aan het portaal toegevoegd, waardoor scholen inzicht en grip krijgen op de implementatie van de AVG. Het IBPportaal, bestaande uit een kennisbank, een IBP-dashboard, en als derde onderdeel, een online verwerkingsregister, moet scholen optimaal ontzorgen, denkt Plas.

“De meeste scholen zijn wel bezig met de AVG, maar vragen zich af hoe goed ze het nu geregeld hebben.”

Vooral scholen die nu nog geen verwerkingsregister hebben – iets wat als gevolg van artikel 30 van de AVG nu een wettelijke verplichting is – kunnen hierdoor snel aan de slag. In het register, dat aansluit bij het dataregister van Kennisnet, leggen scholen onder meer vast welke persoonsgegevens zij verwerken, voor welk doeleinden, met wie deze uitgewisseld worden, wie er toegang toe heeft en welke risico’s hierbij van belang zijn.

De complete tool werd in december getest en komt in januari beschikbaar. Plas verwacht dat scholen enthousiast zullen reageren.

“We horen nu van scholen dat het hen veel tijd kost om risico’s te inventariseren, medewerkers en leerlingen voor te lichten en het verwerkingsregister in te vullen. Ik ga overigens niet beweren dat ze

met onze oplossing nu in één keer klaar zijn, maar het bespaart ze wel heel veel uren.” Scholen kunnen de tool afnemen voor een bedrag per leerling en krijgen daarvoor een eigen omgeving die direct ‘live’ kan.

“Het is wel belangrijk om als school te kijken wat je zelf nog wilt doen, bijvoorbeeld het toevoegen van eigen beleidsdocumenten aan de omgeving, maar in principe kun je er snel mee aan de slag.”

Toezicht en benchmarking Het beeld van hoe ver Nederlandse scholen zijn in het ‘AVG-proof’ maken van hun schoolorganisatie verschilt sterk. “Sommige scholen moeten zelfs nog beginnen. De meeste zijn al wel bezig, maar vragen zich daarbij af hoe goed ze het nu geregeld hebben.” Het dashboard geeft hen scores op basis van de implementatie van de verschillende maatregelen. Dit maakt de tool ook interessant voor de Functionaris Gegevensbescherming, die hierop moet toezien.

Scholen kunnen de uitslagen vergelijken met die van andere scholen. Iets wat overigens niet wil zeggen dat scholen de scores van alle andere scholen in kunnen zien. Wel kunnen scholen zelf besluiten om hun scores te delen met andere scholen. Privacy op School streeft – in navolging van het mbo - naar de ontwikkeling van een specifiek normenkader waarmee scholen in het primair en voortgezet onderwijs hun IBP-beleid kunnen toetsen.

Het naleven van beleidsafspraken is op dit moment een van de grootste uitdagingen binnen scholenorganisaties, ziet Plas. “Zaken als het gebruik van foto- en filmmateriaal en het gebruik van educatieve apps waarin persoonsgegevens verwerkt worden, vragen om een dialoog binnen de organisatie.” Daarnaast zouden scholen in ieder geval al een begin gemaakt moeten hebben met hun verwerkingsregister.

Gericht op meerdere groepen De tool van Privacy op School is gericht op meerdere groepen gebruikers. De kennisbank is publiekelijk beschikbaar voor ouders en leerlingen. Het gedeelte voor medewerkers is toegankelijk via de Kennisnet Entree login. Medewerkers van scholen die verantwoordelijk zijn voor de communicatie over de AVG of het IBP-beleid van de school, kunnen naast de meegeleverde informatie in de kennisbank, aanvullingen toevoegen die voor hun organisatie van belang zijn. Dit kan via een aan de kennisbank gekoppeld CMS dat – evenals het gehele portaal – gebaseerd is op een wiki-platform van XL&Knowledge. Het IBP-dashboard en online verwerkingsregister zijn vooral gericht op de Privacy Officer en Functionaris Gegevensbescherming.

Meer informatie over het IBP-portaal is te vinden op: privacyopschool.nl

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 17

ICT-trends

Hoe maak je je eigen videolessen met Camtasia?

In dit magazine staan al een paar mooie voorbeelden van leraren die zelf aan de slag zijn gegaan met het maken van videotutorials en daar behoorlijk succesvol mee zijn. Lees bijvoorbeeld het verhaal van de ECO SHOW op pagina 34 en 35. Maar hoe doe je dat, zelf een video maken? Een eenvoudige tool daarvoor is Camtasia. Edward van der Spil van distributeur CD & E Distribution vertelt er meer over.

Met Camtasia kun je kort gezegd schermopnames maken en video’s bewerken. Bij een schermopname worden je handelingen op je laptop of computer opgenomen en kun je ze later weer afspelen als instructie aan anderen. Bewerken houdt niet alleen in dat je beelden kunt knippen en fragmenten kunt verplaatsen, maar ook dat je effecten kunt toevoegen, zoals animaties, tekstannotaties, educatieve visuals, onderschriften en muziek.

Als input gebruik je de inhoud van bestaande PowerPointpresentaties, YouTube-filmpjes of websites. En die combineer je met zelf opgenomen beelden uit je camera of smartphone. Via je webcam neem je je eigen gezicht op en voeg je zo je instructie toe. Om te testen of leerlingen de inhoud van je video hebben gesnapt, kun je interactieve quizvragen toevoegen, zoals: waar/onwaar-, multiple choice- of open vragen. Wanneer je video klaar is, kun je hem op verschillende platformen of social media delen met je leerlingen.

Waarom geschikt voor het onderwijs?

Camtasia vereist geen specifieke voorkennis; je kunt meteen aan de slag. Het is te gebruiken voor blended en inverted learning (flipped classroom), ofwel vormen waarbij de lesstof vooraf digitaal wordt verstrekt en discussies in de klas plaatsvinden. “Doordat leerlingen beter voorbereid in de les zitten, komt er tijd vrij voor diepgaande discussies,” vertelt Van der Spil. De video’s hoeven overigens niet alleen de lesstof zelf te bevatten, maar kunnen leerlingen ook door lesdoelen leiden, het thema van de week introduceren, studenten motiveren voor examens of persoonlijke feedback op opdrachten bevatten.

“Het mooie aan video is ook dat leerlingen het filmpje op ieder moment kunnen terugkijken”, vertelt Van der Spil enthousiast.

18 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

“Hebben ze het de eerste keer niet begrepen, dan kijken ze gewoon nogmaals. Zeker ter voorbereiding op een examen of als leerlingen ziek zijn of om een andere reden afwezig, komt dit goed van pas.”

Video’s zijn vooral ook geschikt voor vakken als natuurkunde, om een proefje te laten zien, of om hele praktische vaardigheden aan te leren, zoals een verpleegkundige handeling, een kookbereiding of het blussen van een brand.

Ook de leerlingen in je klas kunnen aan de slag met Camtasia.

Ze kunnen projectvideo’s maken, uitlegvideo’s of elkaar feedback geven op opdrachten. Edward van der Spil: “Het voegt een andere dimensie toe aan je lessen wanneer leerlingen hun opdrachten en projecten visueel aantrekkelijk kunnen maken.” Een andere praktische toepassing is dat leerlingen zich aan elkaar voorstellen via introductievideo’s.

Een voorbeeld van filmpjes die gemaakt zijn met Camtasia vind je op het YouTube-kanaal Boemlauw Natuurkunde: https://www. youtube.com/user/boemlauwnatuurkunde . Ze zijn gemaakt door Gerben Bakker, natuurkundedocent op de Schiebroekse locatie van Melanchthon, een christelijke scholengemeenschap met vestigingen in Rotterdam en Lansingerland.

Meer weten over Camtasia voor instellingsgebruik? Bekijk op slbdiensten.nl onder ‘licenties’ de informatie over Camtasia. Wil je meer weten over Camtasia voor thuisgebruik? Zoek dan op Slim.nl op trefwoord ‘camtasia’. Camtasia Studio 2108 kost € 155.

ONTWERP IETS GENIAALS. BOUW IETS FANTASTISCH.

SketchUp Pro licenties voor educatief gebruik zijn verkrijgbaar bij

SketchUp Pro trainingen vindt u op

WWW.SKETCHUP.NL © 2018 Trimble • SketchUp, SketchUp Pro en het SketchUp logo zijn een geregisteerd handelsmerk van Trimble Navigation Limited.

Fons Vitae Lyceum

p e o r g s j i w ) r e m d a d r On e t s m A ( 5 Z 6 A 3 O t f o SV s o r c i d M u t o l c me e d n i g i d e l l o v

Eric Redegeld

Remko den Besten

De stichting Voortgezet Onderwijs Amsterdam Zuid (SVOAZ) omvat drie scholen: het Fons Vitae Lyceum, het St. Ignatiusgymnasium en het St. Nicolaaslyceum. Afgelopen jaar hebben de scholen in samenwerking met Microsoft en Breinwave bijna in zijn geheel de werkplekken overgezet in de cloud met behulp van Azure, Intune for Education en Office 365.

20 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Fons Vitae Lyceum

Docenten en leerlingen vroegen om betere ICT-voorzieningen, maar ook aflopende contracten met IT-dienstverleners en de groeiende mogelijkheden met het cloudplatform Microsoft 365 brachten dit proces in een stroomversnelling. Remko den Besten voerde als zelfstandig ICT-adviseur en cloudspecialist in het onderwijs de afgelopen jaren voor alle drie de scholen opdrachten uit. Door deze werkzaamheden zag hij duidelijk de gezamenlijke behoefte en bracht hij de ICT’ers van de verschillende scholen samen om van daaruit een nieuwe, gezamenlijke strategie voor werkplekservices uit te werken.

Geen klassieke lange trajecten meer met uitrol vanaf servers en afhankelijkheid van dienstverleners.”

De efficiencywinst die dit tot gevolg heeft, is groot. Redegeld: “We vroegen ons vaak af: kan dat niet simpeler? Microsoft beheert de servers en alles staat in een Office 365-omgeving. Daar hebben we verder geen omkijken meer naar. Als je nu dingen ingeregeld wil krijgen, kun je het ook makkelijk zelf doen, terwijl je er vroeger bij de beheerpartij om moest vragen. Dat scheelt geld, maar ook tijd.”

Eénduidige beheeromgeving Soepel werkende werkplekken Het team voor de drie scholen maakte een plan voor een volledige cloudwerkplek, inclusief de ambitie om zonder servers te gaan werken. “Cloudtechniek vormde daarbij het eerste uitgangspunt, maar ook zaken versimpelen en anders durven denken. Leveranciers bieden vaak standaardoplossingen en redeneren vanuit hun eigen propositie.” Het ging volgens hem vooral om het realiseren van soepel werkende werkplekken die zonder veel inspanning uitgerold kunnen worden en eenvoudig zijn in het beheer.

Ook Eric Redegeld maakte het proces mee, als applicatie- en systeembeheerder. Met een achtergrond als ICT-coördinator in het basisonderwijs maakte hij enkele jaren geleden een uitstap naar het bedrijfsleven, waar hij onder meer met Office 365 werkte en met Azure te maken kreeg. In mei 2017 werd het Fons Vitae Lyceum zijn nieuwe werkplek en ontwikkelde hij zich tot Microsoft Innovatie en Education Expert. Behalve het werkplekbeheer verzorgt hij hier ook lessen als docent informatica.

Beschermd tegen calamiteiten Binnen het SVOAZ-team werken Den Besten en Redegeld met nog vijf collega’s intensief samen. Op twee scholen liepen de beheercontracten af, wat een extra stimulans gaf om zaken als uitrol en beheer sterk te versimpelen. Aflopende contracten zorgden voor tijdsdruk, maar daarbij sloeg ook het noodlot toe bij het Fons Vitae Lyceum. In juni 2017 gingen veel bestanden op de server van het lyceum verloren als gevolg van blusschade na een brand. “Dan merk je wel hoe afhankelijk je bent van je systemen”, zegt Redegeld. “Die ervaring heeft voor ons de gang naar de cloud zeker versneld.”

De migratie werd een stuk makkelijker gemaakt door samenwerking met Breinwave. Den Besten: “Samen met hen als Onderwijs- en Microsoftspecialist hebben we Microsoft meegenomen in onze ambities. Microsoft zag ons daarbij als voorbeeldschool en heeft budget geregeld voor extra begeleiding en expertise.” Met Azure en Intune for Education is SVOAZ erin geslaagd een flinke verbeterslag te maken in uitrol en beheer. “De techniek kon de deur uit en het beheer werd gemakkelijker. Een verplichte Europese aanbesteding was daarom niet meer nodig.”

Uitrol applicaties met Intune Alle data staat nu in Office 365. Identity Management wordt geregeld met het Azure-platform. Den Besten: “We rollen beheerde devices uit middels autopilot of een USB-stick en applicaties met Intune. Heel veel applicaties kunnen als Software-as-aService geleverd worden. Er zijn natuurlijk altijd uitzonderingen, maar ook klassieke applicaties kunnen uitgerold middels Intune.

Ondanks dat de scholen nog drie ‘tenants’ hebben – er zijn immers drie afzonderlijke scholen – is de Microsoft 365 beheeromgeving volledig hetzelfde ingericht met duidelijke policy’s, rechtenstructuren en eenduidigere recepten voor de uitrol van de verschillende groepen devices. “Er is veel geloof in de voordelen van een toekomst met één laptop per leerling, daar groeien we langzaam naar toe”, zegt Den Besten “Het is al geweldig om te zien dat docenten enthousiast worden om hun les anders vorm te geven en ICT echt als middel met meerwaarde te ervaren. Dat ze een werkplek hebben die werkt op elk device en waarmee ze creatief aan de slag kunnen.”

Redegeld:“Als werkplekbeheerders kunnen we ons veel meer focussen op de ondersteuning bij applicaties. Geen zorg meer over beveiliging van servers of data, dat is met de Microsoft 365 platform goed belegd.”

Flinke stap vooruit Met de overgang naar Azure en Intune is SVOAZ ook beter gaan werken met Office 365 onder andere door de inzet van Microsoft Teams. “Teams geeft echt een meerwaarde in de samenwerking en communicatie, zowel voor de schoolorganisatie als de voor de lesorganisatie. Middels de door Microsoft gefaciliteerde School Data Sync hebben we alle lesgroepen vanuit het rooster automatisch ingelezen in Teams”, aldus Den Besten.

Met dit succes heeft SVOAZ een sterke stap voorwaarts gemaakt vindt Den Besten, maar de ambitie reikt verder. Zo ziet hij graag de verdere ontwikkeling van de Office 365 onderwijsomgeving als goede basisleeromgeving met gemakkelijk te integreren apps. “Verschillende toepassingen, zoals plagiaatcontrole, zijn al onderdeel van de omgeving, maar een omgeving voor classroommanagement zou docenten bijvoorbeeld beter helpen met het sturen van de laptops van leerlingen. Zo blijven wij als SVOAZteam onze samenwerking voortzetten en daarmee de verdere ontwikkeling van de cloudwerkplek.”

Heeft u vragen over het SVOAZ-project, dan kunt u deze mailen aan rdenbesten@nicolaas. nl. Het project SVOAZ-Cloudwerkplek kwam tot stand in samenwerking met: Remko Onderwijs & ICT (www.remko. net), Breinwave (breinwave.nl) en Microsoft. Eric Redegeld is ook aan Microsoft verbonden als MIE Expert (Microsoft Innovator Educator Expert). Heeft u vragen aan hem over Azure, dan kunt u hem bereiken via Eric.Redegeld@fonsvitae.nl

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 21

Kenniskring 3 jaar

Simon van Roon van het Coenecoop College over drie jaar Kenniskring

“Waarom zou je als school niet veel vaker kennis met elkaar delen? We werken allemaal voor het onderwijs, hebben er geen commercieel belang bij en dus is er alle reden om elkaar juist vaker op te zoeken.� Om die reden is Simon van Roon van het Coenecoop College in Waddinxveen een enthousiaste deelnemer aan de Kenniskring Onderwijs & ICT. En eigenlijk is hij een van de grondleggers van het idee. In januari 2019 bestaat de Kenniskring drie jaar. Wat is er bereikt?

22 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Kenniskring 3 jaar

“Nog voordat de Kenniskring er was, had ik er behoefte aan om kennis te delen met andere ICT-coördinatoren,” vertelt Simon van Roon. “Voor de school waar ik werk, het Coenecoop College in Waddinxveen, had ik net veel tijd en effort gestoken in de implementatie van Office 365. Toen dacht ik: waarom doen we niets met die kennis? Iedereen mag mij bellen om daar wat over te vragen. Dat deelde ik met Jeroen Borgsteede van SLBdiensten en korte tijd later kwam hij er bij mij op terug: we hebben je idee opgepakt en richten een Kenniskring op. Ik was een van de eerste leden.”

In januari 2016 sloten de eerste tien scholen zich aan bij de Kenniskring. Het netwerk richt zich vooral op ICT-coördinatoren en -managers, maar daarnaast zijn ook beleidsmedewerkers en bestuurders van middelbare scholen van harte welkom. De Kenniskring is een actief netwerk dat continu kennis en ervaringen deelt. Dat gebeurt online, via het sociale netwerk Yammer, en in real life door het organiseren van netwerkbijeenkomsten, studiereizen en workshops voor de leden. Zo ontstaan er ook mooie samenwerkingsverbanden tussen de deelnemers. De Kenniskring is een netwerk waar het ‘halen en brengen’ van kennis centraal staat.

Allemaal dezelfde baas Wat biedt de Kenniskring Van Roon? “Allereerst: het is belangrijk dat scholen samen zo’n initiatief hebben. We worden eigenlijk betaald door dezelfde baas: waarom zou je al je kennis dan voor jezelf houden? De Kenniskring functioneert ook als verzekering: als je er zelf niet uitkomt en je kunt niet bij de leverancier terecht, dan kun je het altijd in de groep gooien. Ik geloof niet dat er iemand schroomt om iets te vragen. Soms is het ook de geruststelling dat je op de goede weg bent en niet de enige bent die met vallen en opstaan aan de weg timmert. Ook is de relatie met SLBdiensten verbeterd en verdiept.”

De Kenniskring heeft ook meerwaarde voor het Coenecoop College zelf: “Door de kennis die ik opdoe, ontwikkelt onze ICT-omgeving zich. Wat ik leer in de Kenniskring, zie je hier direct terugkomen. Zo volgde ik 1,5 jaar geleden een training over het hybride maken van je netwerk; binnen een half jaar hadden we dit op school gerealiseerd.”

De Kenniskring organiseert vijf keer per jaar een sessie, die altijd wordt gehouden bij een school. “Een zalencentrum zien we niet zitten; ik zie liever hoe een andere school het aanpakt.” Deze school presenteert dan een bepaald onderwerp. Gespreksonderwerpen kunnen uiteenlopen van werken in de cloud, systeembeheer aan de serverkant, de backbone van het netwerk, ervaringen met het gebruik van touchscreens of meer in het algemeen de professionalisering van het onderwijs en haar medewerkers.

Stapje verder Het liefst zou Van Roon zelfs nog een stap verder gaan dan alleen kennis delen: “Waarom zou je niet ook onderling medewerkers uitwisselen? Als ik een groot project heb, wil ik wel een systeembeheerder van een andere school inzetten. Waarna die andere school een systeembeheerder van mij terug krijgt. Voor velen gaat dat nog een stap te ver.”

De Kenniskring is inmiddels gegroeid van tien naar vijfendertig scholen. Wat kan er nog verbeteren volgens Van Roon? “Hoe

meer scholen hoe beter, dat voorop. Ik zou wel willen pleiten om binnen de groep kleinere groepen van scholen te maken die een vergelijkbare omvang en configuratie hebben. Dan heb je ook kortere lijnen. Het Coenecoop College heeft zo’n duizend leerlingen, gebruikt Office 365 en geen Magister, maar SOM. Dat is niet te vergelijken met een school met zeventien vestigingen en zesduizend leerlingen: daar zijn de budgetten en de manier waarop ze het aanvliegen heel anders.”

Ook zou Van Roon graag de kennissessies uitbreiden: “Wat ik nog zou willen toevoegen zijn evenementen waarbij er geen specifiek onderwerp is, maar die alleen maar bedoeld zijn om te netwerken.

De intentie moet er uiteraard wel zijn om kennis met elkaar te delen, maar mijn vermoeden is dat je dan ook meer kortetermijnonderwerpen gaat bespreken. Een van de beste sessies die ik heb bijgewoond was een boottocht over het IJ. Toen heb ik met vijf personen over vijf verschillende onderwerpen gesproken en eigenlijk de beste gesprekken gehad.”

Volgens Van Roon zou iedereen die klant is van SLBdiensten lid moeten worden van de Kenniskring. “De overheid schiet tekort als het gaat om kennis delen. Die zou eigenlijk op allerlei gebieden een Kenniskring moeten initiëren. Nu moet iedere school zelf steeds opnieuw het wiel uitvinden en dat is zonde van de tijd!”

Op slbdiensten.nl/kenniskring vindt u meer informatie over het programma, deelnemers en de bijeenkomsten. Voor vragen en deelname kunt u contact opnemen met Paulien Lakeman, relatiemanager SLBdiensten of via de Servicedesk, servicedesk@slbdiensten.nl.

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 23

Spreekbeurt

Uitgebreide pilot met VOwebshop smaakt naar meer Samen met IT-Workz werkt SLBdiensten aan de VOwebshop. Net als op de bestaande MBOwebshop kunnen leerlingen uit het voortgezet onderwijs hier zelf de leermiddelen voor het nieuwe schooljaar bestellen. Toch is er een groot verschil tussen mbo en vo: op het mbo koopt de student zelf zijn leermiddelen; op het vo doet de school dat. Daardoor heeft de introductie van de VOwebshop net wat meer voeten in aarde. Henk Voermans van IT-Workz en Jeroen Borgsteede van SLBdiensten vertellen over het nieuwe inkopen en leveren van digitale en ‘fysieke’ leermiddelen.

Henk Voermans is binnen IT-Workz verantwoordelijk voor onderwijsinnovatie. Van oorsprong docent in de bedrijfseconomische vakken en informatica, maakte hij de overstap naar IT-Workz: “Voor de meesten zal het systeem van lesmaterialen aanschaffen in het vo bekend zijn. Iedere onderwijsinstelling ontvangt van de overheid per leerling jaarlijks een bedrag van 307 euro voor de aanschaf van lesmaterialen. Aangezien veel scholen door hun omvang daarmee boven de aanbestedingsgrens komen, schrijven ze daarvoor een aanbesteding uit. In de regel werd die gewonnen door een van de twee grote distributeurs die de boeken inkopen bij educatieve uitgeverijen zoals Malmberg, ThiemeMeulenhoff en Noordhoff.

Stichting Carmelcollege kiest voor innovatie Stichting Carmelcollege was één van de eerste schoolbesturen die besloot het anders te doen. Zij wilde haar leerlingen onderwijs op maat aanbieden en meer variëren met lesmethoden. Daarom koos zij voor het zogeheten LIFO-model (Licentie-Foliomodel): leerlingen krijgen toegang tot ál het digitale lesmateriaal van een methode en maken daarbij eventueel gebruik van boeken, inclusief

24 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

andere niveaus. Carmel was de eerste school die via een pilot lesmaterialen bestelde bij de VOwebshop. Voermans: “Het voordeel is dat een docent voor een leerling een aangepaste leerroute kan uitstippelen, zonder dat er extra materiaal moet worden aangeschaft.”

Voermans: “De VOwebshop speelt in op de ontwikkeling om gepersonaliseerd en flexibel leren te faciliteren. We willen innovatief zijn en samen met scholen in het vo het pad bewandelen van het oude foliomodel naar een combinatie met digitaal, naar nog meer digitaal.” Een bijkomend voordeel van het LIFO-model kan zijn dat onderwijsinstellingen weer in gesprek komen met educatieve uitgeverijen en het met hen ook kunnen hebben over de inhoud. “Door het LIFO-model kunnen zij bovendien actueler lesmateriaal aanbieden. Leermiddelenlijsten hoeven niet op leerjaar en richting niveau te worden samengesteld, maar er kunnen individuele lijsten worden gemaakt. Dat past ook beter bij gepersonaliseerd leren.”

Bij de MBOwebshop, die SLBdiensten en IT-Workz enkele jaren terug samen ontwikkelden, bestellen inmiddels 60.000 studenten hun

Spreekbeurt

lesmaterialen. Borgsteede: “Van de MBOwebshop hebben we veel geleerd. Die ervaring smaakt naar meer en willen we graag inzetten voor de VOwebshop.”

VOwebshop open. We willen dan in het nieuwe schooljaar met nog een aantal scholen starten.”

Succesvolle pilot In de praktijk De VOwebshop legt de koppeling met het bestaande leerlingvolgsysteem en de school bepaalt in het platform welke leermiddelen de leerling moet ontvangen, gegeven de opleiding, leerjaar en vakkeuzes, uiteraard volgens de richtlijnen van de AVG. De leerling of ouder logt in en krijgt de gepersonaliseerde leermiddelenlijst in beeld. Na het bestellen worden de boeken bezorgd op het afleveradres van de leerling en worden de aangeschafte licenties automatisch getoond in de schoolomgeving.

“Ook de school krijgt hiermee overzicht: zij kunnen zien of de leermiddelenlijst onder de 307 euro blijft, hoeveel boeken er in totaal zijn besteld en wanneer ze besteld en afgeleverd zijn.”

Voermans: “Vanaf maart 2019 t/m het einde van het schooljaar zijn we nu bezig met het koppelen van bestanden van andere scholen aan de catalogi leermiddelen. Voor de grote vakantie is de

Carmel College startte immers al in het schooljaar 2017/2018 met het bestellen van lesmethoden via de VOwebshop. Destijds bestelden de twaalf scholen van de stichting voor 14.000 leerlingen boeken van twee lesmethoden en twee digitale licenties bij Malmberg en Wolters-Noordhoff. “Van de ervaringen die we opdeden in deze pilot en met de MBOwebshop hebben we veel geleerd. Daardoor en door te luisteren naar de wensen van de scholen, zal dat in 2019 nog beter verlopen,” verzekert Borgsteede.

Uitgeverij Malmberg was heel positief over de pilot van het afgelopen jaar. Key Accountmanager Cock Meijer zegt daarover: “Uitgeverij Malmberg heeft uitstekend samengewerkt met VOwebshop ten aanzien van de levering aan de scholen van de Stichting Carmel College van de folio onderdelen van het LIFO-concept voor de pilot LIFO, Biologie voor Jou. Hun expertise en gestroomlijnde levering hebben bijgedragen aan een geslaagde en zeer succesvolle pilot!”

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 25

Certificeren

Hoe begin je met certificering op je school?

Alle ins en outs van een softwareprogramma leren en er nog een internationaal erkend certificaat aan overhouden ook. Ook scholen in het voortgezet onderwijs en mbo’s kunnen dit hun leerlingen aanbieden. SLBdiensten biedt certificering aan van Microsoft, Adobe en Cisco.

Veel scholen willen hun leerlingen certificering aanbieden, maar weten niet altijd hoe ze dit moeten aanpakken. Om scholen hierbij te helpen heeft SLBdiensten Ilonka van der Knaap aangetrokken. Naast bij SLBdiensten werkt zij als onderwijscoördinator, docent Microsoft Imagine Academy en kwaliteitsmanager bij het Anna Lyceum in Nieuwegein. Wat is er volgens haar nodig om een certificeringprogramma op te zetten?

Ilonka van der Knaap begon op het Anna Lyceum in Nieuwegein als gymdocent, maar werd gegrepen door ICT toen zij en haar collega’s op school een MOS-cursus (Microsoft Office Specialist) moesten volgen. Ze kwam erachter dat ze minder van Excel, PowerPoint en Word wist dan ze dacht. Ze wilde hier meer over leren en haar opgedane kennis overbrengen op haar leerlingen. In 2013 startte ze met het lesgeven Microsoft-software aan een groepje van tien leerlingen om te testen hoe dat haar af ging. “Al snel merkte ik dat ik in staat was les te geven aan meer kinderen tegelijk en breidde ik het programma uit. Dat is ook de reden dat ik scholen adviseer met een kleine groep leerlingen te starten en het lesprogramma daarna stap voor stap uit te breiden”, aldus Van der Knaap.

Haar praktische ervaring met het implementeren van certificering was voor SLBdiensten dan ook de reden om haar bij het team te halen. Jeroen Borgsteede, algemeen directeur SLBdiensten: “Zij weet wat erbij komt kijken om certificering op een duurzame manier een plek te geven op een school. Ook weet ze hoe je het management, de ouders en de leerlingen er op de juiste manier bij kunt betrekken.

Voor haar komst zagen we vaak dat scholen die het programma

26 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

graag wilden implementeren, maar niet goed wisten hoe ze dat moesten doen waardoor veel van de potentie onbenut bleef. Nu kan Ilonka hen helpen met haar kennis en ervaring om succesvol te zijn.”

Waarom is certificering aanbieden een goed idee?

Het behalen van een certificaat is enorm waardevol, omdat het wereldwijd wordt erkend. Met sommige certificaten is het een stuk makkelijker een baan te vinden en de wat zwaardere certificaten zijn vrijwel een garantie op een baan. Ook is het bij sommige opleidingen een vereiste om een MOS Excel- of MOS Excel Expert-certificaat te halen. Als je dit al op de middelbare school hebt gehaald, krijg je daar bij je vervolgopleiding een vrijstelling voor.

Ook kan het leerlingen veel tijd besparen. Als je bijvoorbeeld weet hoe een automatische inhoudsopgave in Word werkt, kan dit heel handig zijn bij het maken van werkstukken. VO-leerlingen kennen vaak 70 procent van de mogelijkheden van programma’s als Word niet. Van der Knaap: “Bij een programma als Excel weten ze nog niets over gemiddeldes berekenen en grafieken maken, terwijl dit ontzettend handig kan zijn, bijvoorbeeld bij het maken van een profielwerkstuk.”

Certificeren Leerlingen nu al bezig met toekomstige baan Leerlingen in het voortgezet onderwijs, zeker in de bovenbouw, zijn nu al bezig met het opbouwen van een goed cv. Ze weten dat het behalen van certificaten de kans op een baan vergroot. “Ik heb een jongen in de klas die graag naar de Gameschool in Eindhoven wil. Hij vertelde me laatst dat hij van plan was zo veel mogelijk certificaten te halen, om de kans dat hij wordt toegelaten, te vergroten”, aldus van der Knaap. Bij een ex-leerlinge van haar is ook daadwerkelijk gebleken dat het behalen van certificaten positieve gevolgen kan hebben. Zij werd in 2016 Nederlands Kampioen Excel en ging daarna geneeskunde studeren. Door haar kampioenstitel werd ze toegelaten tot een elitegroepje binnen haar studie.

“Cisco-certificeringen vormen een baangarantie” Zo’n 1,5 jaar terug maakte Cisco een afspraak met de Nederlandse regering om ons land te helpen versneld te digitaliseren. Cisco is leverancier van producten en diensten voor netwerken, security en samenwerken. Daarvoor startte het bedrijf het project DVN, ofwel Digitale Versnelling Nederland. Om trainingen aan te bieden binnen het onderwijs zocht het bedrijf partners. “Met de regering maakten we de afspraak om het instapniveau in het voortgezet onderwijs te verbeteren. Juist daar kan SLBdiensten ons helpen”, vertelt Rik Bleeker.

In curriculum of als keuzevak Veel scholen werken met keuzewerktijd waarin leerlingen kunnen kiezen voor bijles in een bepaald vak of voor talentprogramma’s waarin je bijvoorbeeld ICT-vaardigheden leert. Er zijn ook scholen waar ICT een verplicht onderdeel is van het curriculum. Van der Knaap: “Op het Anna Lyceum hebben we ervoor gekozen certificering als een keuzevak aan te bieden. Je kunt er in de les aan werken, maar ook in je eigen tijd. Alles staat online.” Een leerling doet gemiddeld zo’n acht tot tien weken over een programma als het aangeboden wordt als een keuzevak. In een curriculum is dat meestal zo’n twaalf weken.

“Dit hangt ook af van het programma dat je volgt”, zegt van der Knaap.

“Voor Excel Expert of programmeren heb je wel meer tijd nodig.”

Het lesmateriaal wordt door de school geregeld, maar wie de kosten van de examens vergoedt, wisselt per school. Van der Knaap: “Op het Anna Lyceum hebben we ervoor gekozen deze kosten voor eigen rekening te nemen, maar er zijn scholen waar ouders voor de examens betalen.” Borgsteede: “Het is sowieso voordeliger om deze examens via school af te leggen. Als je dit later doet, als je al aan het werk bent bijvoorbeeld, ben je een stuk duurder uit.”

Eisen voor scholen Scholen hoeven niet aan bepaalde eisen te voldoen om in aanmerking te komen voor certificering. Het is wel belangrijk dat er een docent is die de lessen kan geven en een ICT-beheerder die het testcentrum kan inrichten. Een school kan er voor kiezen de programma’s eerst aan de medewerkers aan te bieden.

Cisco biedt

lesmateriaal en programma’s aan in het onderwijs op instap-, gevorderden en expertniveau. Op instapniveau gaat het om onderwerpen als the internet of things of cyber awareness, vooral aangeboden op het vo.

Op expertniveau gaat het om complexe industriële certificeringen die vooral in het mbo en hbo worden aangeboden. Inmiddels zijn er echter ook een aantal VO-scholen met een serieus IT-curriculum en daarmee ook de zware expertcursussen.

“Iedere IT-student zou zo’n certificaat moeten willen hebben”, verkondigt Bleeker stellig. “Cisco-certificaten op het gebied van netwerken en security zijn een industriële standaard. Het is eigenlijk een universeel diploma dat wereldwijd erkend is in die categorie. Een collega van mij emigreerde naar Australië en had daar binnen een paar dagen een nieuwe baan: niet vanwege zijn nationale diploma, maar vanwege zijn industriële Ciscocertificaten. Die vormen gewoon een baangarantie.”

Rond de 90 procent van de ICT- en netwerkbeheeropleidingen op mboniveau en zo’n 50 tot 60 procent van de opleidingen op hbo-niveau maakt gebruik van de onderwijsmaterialen van Cisco NetAcad. En er zijn

Voor wie?

tientallen vo-scholen waarmee Cisco samenwerkt om IT-lesmateriaal in

SLBdiensten biedt certificering nu voornamelijk aan op MBO/ ROC opleidingen en daarnaast ook een aantal VO-scholen. Maar er zijn ook hbo-scholen die de programma’s bij SLBdiensten afnemen. Borgsteede: “Je ziet wel dat er op het mbo en hbo meer belangstelling is voor technologische programma’s, dus programmeren en dergelijke.”

het curriculum te verankeren. Het gaat dan vooral om leerlingen in de

Soorten certificering

MVO-programma van Cisco. Er wordt geen geld aan verdiend. “Sterker nog,

SLBdiensten biedt op dit moment vijf soorten certificering aan: Microsoft Office Specialist (Excel, Word, PowerPoint), Microsoft Technology Associate (technische software, basisniveau), Microsoft Certified Professional (technische software), Adobe Certified Associate (Photoshop, InDesign, Premiere Pro) en Cisco NetAcad.

bovenbouw met informatica in hun profielkeuze. “Daarnaast willen we de meer algemene kennis over internet of things en cybersecurity bij leerlingen in het vo laten landen. Dat is immers fundamentele kennis voor het functioneren in de samenleving: iedereen moet weten hoe je met data om moet gaan. Op dit moment doen we dat nog vooral in projectvorm, maar we kijken hoe we dit in het curriculum kunnen passen.”

Het lesmateriaal binnen het onderwijs is daarom ook onderdeel van het het kost geld”, aldus Bleeker. “Maar dit maatschappelijk belang willen we ook dienen.”

De Cisco Networking Academy biedt IT- en digitale-netwerkcursussen voor vo, mbo en hbo op haar online leerplatform NetAcad. Neem voor meer informatie contact op met Ilonka van der Knaap, relatiemanager Leren en Certificeren, via servicedesk@slbdiensten.nl of via telefoonnummer (020) 420 13 96.

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 27

Kijkje in de klas

IT-lab Alberdingk Thijm Scholen: broedplaats van creativiteit Het is een IT-lab, maar er staan geen laptops of computers op tafel.

Wel kun je een robot een high five geven, 3D-prints maken en voor de eerstvolgende les staat het green screen al klaar. In de bescheiden maar gezellige zolderruimte kunnen in principe alle 7.500 leerlingen van Alberdingk Thijm Scholen terecht om zich te bekwamen in ‘creatieve technologie’, zoals de onderwijsinstelling het noemt.

Herman Rigter staat aan het hoofd van dit IT-lab.

Alberdingk Thijm Scholen is een scholengroep met 25 scholen, waarvan achttien in het primair en zeven in het voortgezet onderwijs. In vo (4.250 leerlingen) varieert het aanbod van vmbo basis tot vwo en internationale school. De scholen liggen allemaal in de regio Hilversum, Vechtstreek en Eemland. De scholengroep hanteert een holistische visie: naast om het aanleren van intellectuele vaardigheden draait het ook om de persoonlijke ontwikkeling van de leerling. Daarbij staan twee speerpunten centraal: internationalisering/tweetaligheid en creatieve technologie. Een van de schoollocaties, het Alberdingk Thijm College, is al vijftien jaar een laptopschool: de eerste laptopklassen startten in 2002; in 2006 ging de school helemaal over op laptops.

Tegenwoordig hebben binnen de scholengroep alle leerlingen vanaf groep 5 in het primair onderwijs t/m 6 vwo hebben een device: een Chromebook of Macbook. De scholengroep heeft zelfs een eigen Apple repair centre.

Het IT-lab is de plek waar leerlingen meer leren over creatieve technologie. Het lab heeft drie doelstellingen: 1. Leraren en leerlingen kunnen er kennismaken met de nieuwste ICT-toepassingen.

2. Het is een kenniscentrum dat technologische kennis beschikbaar stelt aan medewerkers.

3. Het dient als mediatheek: leraren kunnen er robots, camera’s of andere technologische hulpmiddelen lenen voor gebruik in de klas.

28 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Vraaggestuurd In de praktijk werkt het IT-lab vooral vraaggestuurd: als er vanuit een van de scholen een verzoek komt, gaat het lab ermee aan de slag.

“In het begin was het moeilijk die vraag op te wekken; nu kunnen we bijna niet meer aan alle verzoeken voldoen. De leerlingen komen vooral hier voor zaken die te duur of te moeilijk zijn om op locatie uit te voeren. We hebben hier de tijd om zaken uit te zoeken en voor te bereiden. Onze kennis houden we up-to-date door veel op zoek te gaan naar nieuwe robots, apparaten en lesmateriaal. Aangezien creatieve technologie een speerpunt is van de scholengroep, is er ook voldoende budget om iets nieuws aan te schaffen.”

Op de vrijdagmiddag dat we het lab bezoeken, komt er een groep brugklassers op mavo/havo-niveau langs voor de introductieles van een filmproject. Ze gaan zes vrijdagmiddagen aan de slag in het lab met het maken van een eigen journaalitem. Dat begint met het kiezen van een onderwerp, het tekenen van een storyboard, met stop-motion een introfilmpje maken, een studio inrichten met een green screen en uiteindelijk het hele filmpje opnemen en monteren.

Experience centre De vragen die het IT-lab krijgt lopen sterk uiteen. Soms komt een leraar met een thema, bijvoorbeeld marslanders. Rigter: “Dan maken we zelf een marslandschap en met Lego proberen de leerlingen een apparaat te ontwerpen dat door het landschap kan rijden. Soms

Kijkje in de klas

“Niemand werkt hier in zijn eentje. Als leerlingen een reportage maken, doen ze dat altijd in groepjes.” krijgen we concreet een vraag over een techniek. Zo kunnen de leerlingen een eigen virtual reality omgeving bouwen en kunnen ze aan de slag met de Oculus Rift en 360 gradencamera’s. Ook een mooi voorbeeld: een tweede klas havo/vwo speelde voor geschiedenis scènes na uit de 17de eeuw. Zo hebben twee meisjes geweldig een gesprek tussen een dame op de Amsterdamse grachtengordel en haar keukenmeid nagespeeld, compleet met 17de eeuws behang en een tinnen servies op de achtergrond. Het resultaat was tien prachtige filmpjes over de 17de eeuw. Dat is een geweldige manier om leerlingen kennis te laten maken met het dagelijks leven uit die tijd en uit te leggen wat klassenverschil concreet inhoudt. Voor bijna ieder vak hebben we soortgelijke oefeningen klaarliggen. In dat opzicht zijn we meer een experience centrum!”

Bij iedere les draait het om samenwerken. “Niemand werkt hier in zijn eentje. Als leerlingen een reportage maken, doen ze dat altijd

in groepjes. Het draait ook niet om de ict-vaardigheden, maar juist om de creatieve aspecten. Naast technologie willen we nu meer techniek binnenhalen, bijvoorbeeld twee werkbanken waarop je kunt timmeren en zagen. Een opdracht op het vmbo is om op schaal een huis te bouwen en met de Micro:bit de domotica te ontwikkelen: die bijvoorbeeld zorgt dat het licht uitgaat als de zon schijnt; zo verbinden we techniek en IT.” In de toekomst wil Rigter actief zijn op drie gebieden: robotica/ programmeren, film/video en maakonderwijs (onder meer 3D-printen en lasersnijden). “We willen leerlijnen ontwikkelen van groep 4 van het basisonderwijs t/m 6 vwo, waardoor de leerlingen stelselmatig op basis van leerdoelen elk jaar een stapje maken.

Deze drie onderdelen en de vakken op school willen we in elkaar schuiven. Doelen voor creatieve technologie en schoolvakken haal je tegelijkertijd. Dat is mijn ideaal.”

Wat brengt het leerlingen nou, al die technologie? Wat hebben ze voor op leerlingen die deze mogelijkheden niet hebben? Rigter: “Ze hebben vaardigheden op een andere, rijkere manier aangeleerd.

Ze hebben op een heel natuurlijke manier geleerd hoe ze creatief kunnen zijn met technologie. Ze hebben beter leren samenwerken.

Als ze hierna naar het mbo, hbo of de universiteit gaan, hebben ze een rijker palet aan mogelijkheden. Moeten ze een presentatie maken? Dan kan het ook zomaar een filmpje worden. Ik denk dat je als rijker mens van deze school komt.”

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 29

Dublin

De Kenniskring doet volop inspiratie op in Dublin

Eens per jaar maken de leden van de Kenniskring ICT & Onderwijs een studiereis. Medio november 2018 stond Dublin op het programma.

Een mooie kans om kennis te maken met het Ierse voortgezet onderwijs.

En ook een logische keuze: het datacenter van Microsoft is er gevestigd en er zitten twee interessante Showcase scholen. Vanuit SLBdiensten waren Paulien Lakeman, Erwin Lauffer en Tom Vogels erbij.

30 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Dublin

Aan de reis naar Dublin namen negen personen deel: docenten, ICT-managers, directeuren en beleidsmedewerkers ICT. “Een goede afspiegeling dus van de verschillende rollen binnen het onderwijs”, aldus Paulien Lakeman, relatiemanager bij SLBdiensten. “De dynamiek die ontstaat tussen de verschillende specialisten en de kennis die wordt uitgewisseld tijdens zo’n buitenlandse reis is onvergelijkbaar met de meer reguliere evenementen in Nederland, die de Kenniskring ook organiseert. Het intensieve contact dat je met elkaar hebt, zorgt voor een veel diepere en uitgebreidere samenwerking’.

De oversteek naar Ierland had verschillende doelen. Allereerst stond dataveiligheid centraal, vandaar het bezoek aan het datacentrum van Microsoft. Hierbij werd steeds de link gelegd met de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Ook werd een vergelijking gemaakt tussen de Nederlandse en Ierse manier van lesgeven, onder meer door het bezoek aan een vooruitstrevende Showcase school.

“De sfeer zat er meteen goed in, wat natuurlijk enorm bevorderlijk is voor zo’n trip”, aldus Lakeman. “De eerste dag gebruikten we om letterlijk en figuurlijk te landen. We zijn het prachtige centrum van Dublin, met onder meer het wereldberoemde Trinity College, ingegaan en hebben de deelnemers de gelegenheid gegeven om elkaar beter te leren kennen, het programma door te nemen en alvast het eerste Guinness biertje te proeven.”

Donderdagochtend: schoolbezoek Stepaside ETS De ochtend erop volgde het bezoek aan de Showcase school Stepaside Educate Together Secondary School (ETSS). Paulien: “We begonnen met een interactief groepsgesprek met directrice Barbara Mullhall. Het Ierse onderwijs is in vergelijking met Nederland vrij traditioneel: jongens en meisjes gaan gescheiden naar school, de leerlingen dragen een uniform en het geloof speelt een belangrijkere rol. Ook zijn veel scholen vooral gericht op het behalen van het examen, minder op de persoonlijke ontwikkeling van de leerling.

Deze school wijkt daar sterk van af. Ze zijn heel vooruitstrevend en

meer gericht op competentiegericht onderwijs. Ze willen de leerling voorbereiden op het leven na de middelbare school en op de plek die je in wilt nemen in de maatschappij. Samenwerken staat centraal, opdrachten worden vaak in projectteams uitgevoerd en digitale vaardigheden zijn belangrijk. Boeken komen er nauwelijks aan te pas; docenten creëren hun eigen lesmateriaal en bepalen daarmee het curriculum voor de leerlingen. Office365 is volledig geïntegreerd in het onderwijs.”

Dat heeft ook zijn effect op de leerlingen: die vragen elkaar makkelijk om hulp en er is wederzijds respect. Er is een open cultuur waarbij je

“De dynamiek die ontstaat en de kennis die wordt uitgewisseld tijdens zo’n buitenlandse reis is onvergelijkbaar met de reguliere evenementen in Nederland.” elkaar ondersteunt. Dat bewijzen ook de Digital Ninja’s: leerlingen die hun medeleerlingen, docenten en soms zelfs buurtbewoners helpen met problemen met hun computer en zo eigenlijk de eerstelijns ondersteuning bieden. Because we’ve got potential, zoals een meisje treffend aangaf. Zij schakelen ook rechtstreeks met de leverancier.

Tom: “Leerlingen zijn rustiger dan in Nederland. Er hangen posters door het hele gebouw die gaan over respect en samenwerken. Er is een hele open houding ten opzichte van alles wat innovatief is. Je zou verwachten dat zo’n vergevorderde tech-school vol staat met touchscreens en monitors, maar dat was juist niet zo. Er werd heel bewust omgegaan met de inzet van digitale leermiddelen. Het was ook geen must om een device te gebruiken; ook schrijven werd aangemoedigd.”

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 31

Dublin

Na het gesprek met de directrice volgde een gesprek in de lerarenkamer met de docenten. Bovendien konden de Kenniskringleden ook lessen bijwonen. “Ze keken hun ogen uit.”

Donderdagmiddag: “Fort Knox” Donderdagmiddag stond het datacenter van Microsoft op het programma. Een heel andere setting: van maximale openheid naar maximale security. “Fort Knox was er niets bij”, aldus Paulien.

In een busje met geblindeerde ramen reed het gezelschap naar het datacenter. Een Non-Disclosure Agreement moest worden getekend om niets specifieks over het bezoek te vertellen. Erwin: “De fysieke beveiliging was enorm. Er lag een gracht langs de openbare weg, de hekken stonden onder stroom en het was lastig om op het terrein te komen. De gedachte erachter is dat menselijke fouten eigenlijk de grootste bedreiging vormen en dat iedere menselijke invloed moest worden uitgebannen. Een organisatie die hier een serverruimte of cloudruimte huurt, kan ook zelf aangeven of er een monteur met een schroevendraaier bij mag. Paulien: “Het doel van het bezoek was ook om de deelnemers een beeld te geven van hoe veilig hun data is opgeslagen. Bij alle deelnemers die bezig waren met hun stap naar Azure en vragen hadden over de veiligheid van hun data, was aan het einde van het bezoek alle twijfel verdwenen.” Erwin voegt daaraan toe: “Alle data staat versleuteld opgeslagen, verspreid over meerdere servers. Je weet niet over welke servers, dus er kan nooit iemand bij de complete dataset.”

Vrijdagochtend: kantoor Microsoft Op vrijdagochtend stond een bezoekje aan het Microsoft-kantoor op het programma. De helft van de groep nam deel aan het Dreamspace-programma, terwijl de andere helft een rondleiding

32 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

kreeg door het gebouw. Binnen het Dreamspace-programma komen docenten met hun leerlingen bij Microsoft op visite en worden ze in een dagdeel helemaal ondergedompeld in de Microsoft-technologie.

“Vaak gaat het om leerlingen en docenten die niet of nauwelijks in aanraking komen met digitale middelen. Ze maken bijvoorbeeld kennis met de Micro:bit en kunnen in discussie gaan over een video over wat technologie betekent voor de toekomst. Het was heel leuk om te zien welke antwoorden hier kwamen. Het was ook een indrukwekkend innovatief gebouw, waar veel aandacht was voor samenwerken, met vijf verschillende restaurants, een skybox, je kon yogalessen volgen en er was een sauna. Vanaf het dakterras keek je uit op de golf course en de paardenrenbaan.”

Op vrijdagmiddag werd het bezoek gezamenlijk afgesloten in een conferentiezaal.

Lakeman concludeert: “Deze contacten en ervaringen gaan ons in de toekomst veel brengen. Er is veel kennis vergaard die we kunnen toepassen op onze eigen werkzaamheden. Door de groepsdynamiek keken we er ook creatief en kritisch naar om praktische toepassingen te bedenken. De studiereisdeelnemers hebben een Whatsappgroep waarin ze nog ervaringen uitwisselen. De resterende vragen verzamelen we en zullen we in een Skype-call aan de directrice voorleggen. We verwachten dat we ook in de toekomst nog vaker met deze school in contact zullen blijven.” Ook volgend jaar brengt de Kenniskring weer een bezoek aan het buitenland, bestemming nu nog onbekend.

Op slbdiensten.nl/kenniskring vindt u meer informatie over het programma, deelnemers en de bijeenkomsten. Voor vragen en deelname kunt u contact opnemen met Paulien Lakeman, relatiemanager SLBdiensten of via de Servicedesk, servicedesk@slbdiensten.nl.

header

Cursussen IT & digitale vaardigheden Voor het HBO, MBO ĂŠn Voortgezet onderwijs Geef jouw leerlingen de technische en cognitieve skills die nodig zijn om te excelleren in de digitale wereld van vandaag en morgen.

Toepasbaar op verschillende lesprogramma’s Hands-on oefeningen, simulaties en games Cursussen zijn beschikbaar in het Nederlands Docententraining en ontwikkeling Sinds de start van het programma in 1997, hebben er wereldwijd bijna 8 miljoen studenten deelgenomen aan een cursus van de Networking Academy.

Cursussen op het gebied van Hard & Software, Internet of Things, Cyber Security, Programmeren en Netwerken Persoonlijke feedback en flexibele leerlijnen

www.NetAcad.com @cisconetacad @cisconetworkingacademy

De ECO-SHOW

De ECO-SHOW: sketches, explosies en economielessen 34 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

De ECO-SHOW

Docenten die hun lessen filmen en op YouTube plaatsen, dat is anno 2018 niets nieuws. Dit doen door middel van sketches en met special effects is dat wel. In 2014 zette een groep van vijf leraren de ECO SHOW op om leerlingen op een grappige manier meer over economie te leren. Brein achter het kanaal was economiedocent René Katerbarg.

Het begon eigenlijk allemaal met praktische probleem voor de eindexamens zes jaar geleden. Het vmbo-eindexamen viel toen heel ongunstig. Net daarvoor hadden de leerlingen op het Hondsrug College in Drenthe twee weken meivakantie gehad en door alle andere vrije dagen in die periode hadden ze ineens vijf weken geen economie. René Katerbarg zat hier mee. Hij wilde zijn leerlingen goed voorbereiden, maar kreeg hier nu de kans niet voor. “In die tijd werd het makkelijker om zelf YouTube-video’s online te zetten.

“Een dag voor het vmbo-examen kregen we zo’n 28.000 views op onze video’s, bijna dertig keer zoveel als gemiddeld.”

JORTgeschiedenis werd toen een heel populair lerarenkanaal en was voor mij een reden om iets soortgelijks voor economie op te zetten.” Katerbarg begon heel simpel met het filmen van PowerPoint-presentaties, maar het werkte als een trein. “Toen ik na de examens de resultaten van Cito terugkreeg, bleek dat mijn leerlingen bovengemiddeld hadden gescoord in vergelijking met vmbo-leerlingen in de rest van het land”, zegt Katerbarg.

De geboorte van de ECO SHOW In 2014 kregen alle docenten op het Hondsrug College een iPad. Op de iPad staat iMovie, een programma waar je makkelijk zelf video’s mee kunt maken. “Voor de grap heb ik toen een keer een horrortrailer over verdwenen toetsen gemaakt. Daar werd super enthousiast op gereageerd door onze leerlingen. De video werd massaal gedeeld. Flauwe onzin werkt goed, bleek toen.” Katerbarg besloot de ‘flauwe onzin’ te combineren met de YouTube-lessen.

Hij kocht een greenscreen en stuurde een twitterbericht naar natuurkundedocent Rob van Bakel voor tips. Katerbarg: “Rob had al een YouTube-kanaal over natuurkunde en heeft mij geholpen met het opzetten van mijn eigen kanaal.” Het gevolg was een reeks YouTube-tutorials die vol zat met grappige sketches waar je ook nog wat van leerde. Dat was het begin van de ECO SHOW.

De reacties

enthousiast en konden geen genoeg krijgen van de video’s.

Maar de ECO SHOW is niet alleen op het Hondsrug College populair, het kanaal wordt door leerlingen en docenten door heel Nederland gebruikt. Katerbarg: “Ik hoor regelmatig van andere economiedocenten dat zij de video’s tijdens de lessen aan leerlingen laten zien en ze na afloop onze quiz laten maken. Als je de video’s via onze site bekijkt, krijg je na afloop namelijk een aantal vragen over de aflevering om te kijken of je de stof goed begrepen hebt.”

Doel De video’s werden in eerste instantie gemaakt ter ondersteuning van de eindexamens, maar de ECO SHOW is allang niet meer alleen bedoeld ter voorbereiding op de examens. De makers willen leerlingen door heel Nederland op een laagdrempelige manier meer over economie leren. Katerbarg: “De eerste afleveringen van de ECO SHOW gingen wel over de belangrijkste examenonderwerpen, maar daarna zijn we ook afleveringen gaan maken over andere economische begrippen en fenomenen.” Hoewel de video’s door het hele jaar heen goed bekeken worden, ziet de docent voor de eindexamens altijd wel enorme pieken op het YouTube-kanaal.

“Dit jaar zagen we een dag voor het vmbo-examen dat we zo’n 28.000 views kregen op onze video’s, dat is bijna dertig zoveel als gemiddeld”, aldus Katerbarg.

Wie zitten erachter?

René Katerbarg is de ECO SHOW gestart met vier andere docenten: één andere economiedocent, twee natuurkundedocenten en een docent Engels. Het script schrijft Katerbarg met de andere economiedocent, Jeroen Lamberts. De andere docenten kunnen hier dan nog op reageren. Over het filmen doen de mannen één of twee dagen en vervolgens is Katerbarg zo’n twintig tot dertig uur bezig met het editen van de video. “Er gaat veel tijd zitten in de nabewerking; dat komt met name door de special effects in de video’s. Ik merk ook dat ik hier steeds perfectionistischer in word”, zegt Katerbarg. “In het eerste half jaar waren we minder kritisch en maakt we meteen vijf video’s. Nu maken we er zo’n vier of vijf per jaar.” Het ECO SHOW-team is ook van plan afleveringen over natuurkunde te maken. Katerbarg: “We hebben al één aflevering gemaakt en zijn van plan hier in de toekomst mee verder te gaan.”

Kijk ook op: www.deecoshow.nl

De show werd al snel een succes. Leerlingen reageerden heel

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 35

Column

Michel van Ast senior trainer/ adviseur ‘Onderwijs en ICT’, auteur Kleppen dicht! en het vervolg Kleppen open!

ICT katalysator die goed onderwijs nog beter maakt We verwachten wonderen van ICT in het onderwijs, van laptops in de klas en digitale lesmethodes, maar ICT zal alleen van toegevoegde waarde zijn als het onderwijs op de betreffende school al kwalitatief goed is. Ook zal het implementeren van ICT in het onderwijs niet plotsklaps de werkdruk verlagen, wat toch een veelgehoorde reden is voor scholen om ICT in te zetten. ICT is meer de katalysator die goed onderwijs nog beter maakt.

Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen twee functies van ICT: ICT voor werken en voor leren. Bij ICT voor werken moet je denken aan een school die bepaalde software of applicaties kiest die leraren in staat stelt om het werk efficiënter te doen, zoals een mailprogramma, een leerlingvolgsysteem of een digitale agenda. Dankzij dit soort programma’s kunnen leraren efficiënter te werk gaan en kan er tijdwinst worden behaald. Maar ICT voor leren – de concrete toepassingen in de klas die leerlingen bij het leerproces ondersteunen – zal niet meteen de werkdruk verlagen.

Je kunt je voorstellen dat bijvoorbeeld het digitaal afnemen van toetsen tijd zal besparen, maar je bent daarvoor wel de nodige tijd kwijt aan het opzetten van een organisatie inclusief infrastructuur, apparaten, software en content om dit voordeel te behalen. Ook leraren zullen er in het begin tijd in moeten steken om de nieuwe toepassingen eigen te maken. Tijd is een schaars goed in het onderwijs, maar tijdbesparing op zich is geen goed argument om ICT in te zetten. Het gaat erom dat je de schaarse tijd die je hebt, besteedt aan methodes waarvan bewezen is dat ze werken. En dat is met ICT mogelijk, want na deze beginperiode kan ICT als een goede ondersteuning van de lessen dienen en het leerproces van de leerlingen bevorderen.

Solide basis nodig voor ICT-implementatie ICT kan alleen bij goed onderwijs van toegevoegde waarde zijn, want: A fool with a tool is still a fool. Oftewel: slecht onderwijs met fantastisch mooie ICT-toepassingen is alsnog slecht onderwijs. Daarom moet er vooral extra aandacht besteed worden aan het didactisch repertoire van leraren en moet men niet alleen werken aan knoppenvaardigheid om ICT voor leren optimaal in te zetten. Als ik een workshop geef over toepassingen om voorkennis te activeren, maar leraren weten misschien nog niet wat het activeren van voorkennis inhoudt, dan hoef ik ook niet aan te komen zetten met die toepassing.

Obstakels binnen het ICT-gebruik Een gebrek aan voorkennis is slechts een van de obstakels bij het effectief gebruiken van ICT binnen het onderwijs. Een ander obstakel voor ICT-gebruik is onzekerheid.

Vooral leraren met veel ervaring, vallen opeens terug van zeer bekwame leraar tot iemand die iets moet gebruiken dat hij niet volledig beheerst. Die onzekerheid is heel begrijpelijk, maar je leert het alleen door het gewoon te doen!

Daarbij ligt er in het vo nog te veel nadruk op het lesmateriaal. Digitale lesmethodes leiden leerlingen door de stof en zijn vaak adaptief. Maar doordat elke leerling achter zijn eigen laptop zit en zijn eigen pad volgt, neemt de interactie tussen de leerling en de leraar en de leerlingen onderling af. Je moet juist gebruikmaken van het feit dat leerlingen in tijd en plaats bij elkaar in de klas zitten en ze laten samenwerken. Leren is immers een sociaal proces. Laatst zag ik een mooi voorbeeld van hoe ICT ingezet kan worden als leergereedschap, niet als leerstof. Zo zag ik een leraar die aan het begin van de les een korte quiz van vijf vragen digitaal afnam. Op basis van de uitslag stelde hij zijn les bij.

Opnieuw scherpstellen Om ICT optimaal in te zetten in het vo, zijn dus meerdere dingen nodig. Allereerst moet ICT pas ingevoerd worden als het didactische repertoire van de leraren kwalitatief op orde is. Maar ook is er binnen het onderwijs een verschuiving nodig waarbij er meer nadruk wordt gelegd op het ontwerpen van het onderwijs, waarbij ICT als leergereedschap wordt gezien en niet als leerstof. ICT is namelijk geen wondermiddel en dient alleen ingezet te worden ter ondersteuning van het leerproces.

36 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

Nieuwe overeenkomsten

Nieuw: Vaulteq

Licentienieuws

De volgende licenties zijn of worden met een jaar verlengd:

Binnenkort voegen wij Vaulteq aan ons portfolio toe: de eerste wachtwoordmanager van Nederlandse bodem.

Veilig wachtwoorden delen en nooit meer een wachtwoord vergeten. Binnenkort meer over Vaulteq.

Antivirus & systeembeveiliging

Holm Security Holm Security wil inzicht rondom kwetsbaarheden gemakkelijker en transparanter maken door het simpel uit te leggen en aan te bieden. Dat kan door gebruik te maken van een online securityomgeving waarin in één oogopslag duidelijk wordt wat de status van uw IT-omgeving is.

Avast Avast Antivirus beschermt pc’s, Macs en servers en kan verbonden worden met een beheerconsole in de cloud: • Lichte en krachtige antivirussoftware • Eenvoudige, gebruiksvriendelijke gebruikersinterface

Onlangs zijn de volgende licenties verlengd: Administratief & zakelijk

MathType van Research Software

Euroglot Euroglot van Linguistic Systems is een doeltreffend professioneel vertaalsysteem waarmee u kruislings Nederlands, Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans kunt vertalen. Elke taal bevat 420.000 woorden, uitdrukkingen en synoniemen, een complete grammatica en de uitspraak van alle woorden.

Van Dale De woordenboeken van Van Dale behoeven weinig toelichting. Van Dale Online biedt altijd en overal toegang tot woordenboeken in de volgende talen: Nederlands, Engels, Frans, Duits, Spaans, Italiaans en Portugees.

Magix

Typ en schrijf met de hand wiskundige notaties met MathType.

Voeg eenvoudig kwalitatieve mathematische vergelijkingen toe aan uw documenten en digitale content. De populaire vergelijkingseditor voor Microsoft Word is bijgewerkt. De nieuwe online versie van MathType is nu ook naadloos geïntegreerd in Google Docs.

Magix Academic Suite is een totaalpakket aan programma’s voor handige video-, foto- en geluidsbewerking. Naast Magix Academic Suite zijn Music Maker School Edition en Video deluxe ook los als netwerkversie te bestellen.

G Data

Rovabu (vanaf 2019 bekend als Liquit)

G Data is gespecialiseerd in internetbeveiliging en antivirussoftware. De producten van G Data beschermen de onderwijsinstelling tegen alle onlinebedreigingen. Ook beheer je je notebooks, workstations en servers snel en efficiënt.

De producten van Rovabu zijn erop gericht om ICT-beheerders van onderwijsinstellingen veel werk uit handen te nemen bij het grootschalig installeren van applicaties op een Windows computer.

Alle hierboven genoemde leveranciers met hun producten en diensten zijn terug te vinden onder ‘licenties’ op www.slbdiensten.nl. Voor prijsinformatie log je met jouw account in of neem je contact op met onze servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of via (020) 420 13 96.

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 37

Drie vragen aan...

Drie vragen aan …

Kimberley Springer-Vonk

Kimberley Springer-Vonk is aardrijkskundelerares op het Bernard Nieuwentijt College in Monnickendam. “We zijn net een grote basisschool; we hebben maar 330 leerlingen.” Ze doet dit werk al zeven jaar met veel plezier en sinds twee jaar heeft ze er een eigen draai aan gegeven: ze is zelf uitlegfilmpjes gaan maken om tijd vrij te maken in haar lessen. De leerlingen die ze lesgeeft, 1 t/m 4 vmbo-t, 1 t/m 3 havo en 1 en 2 vwo, zijn hier ook erg blij mee!

1. Waarom ben je begonnen met het maken van deze video’s?

“Leerlingen klaagden altijd dat ze zoveel huiswerk hadden. In de video’s wordt de basis van de les uitgelegd. Deze moeten ze voor de les bekijken. Zo hebben mijn leerlingen, voor ze de klas in komen, de tekst al gelezen en de uitleg bekeken. Aan het begin van de les stel ik vervolgens een aantal begripsvragen om te controleren of de stof is bekeken en begrepen. Daarna heb ik de rest van de les de tijd om meer de diepte in te duiken en ze te begeleiden. Een andere belangrijke reden om te beginnen met het maken van de video’s was dat leerlingen altijd naar het bijlesuur kwamen met de vraag: ‘Kunt u het nog een keer uitleggen?’ Nu kunnen ze gewoon de video’s opnieuw bekijken. Leerlingen die nu naar bijles komen, hebben echt specifieke vragen, waardoor de bijles een stuk effectiever is geworden.

En mijn collega die ook aardrijkskunde geeft, is erg blij met de video’s die ik maak. Die kan ze namelijk ook in haar eigen lessen gebruiken!”

2. Hoe neem je de uitlegvideo’s op?

“Ik werk met Screencast-O-Matic, een website waarmee je eenvoudig schermopnames kunt maken. Voor de video’s werk ik met de PowerPoint slides van de huidige aardrijkskundemethode. Die pas ik aan, zodat ze passen bij mijn uitleg. Vervolgens zet ik de PowerPoint op diavoorstelling en begin ik uit te leggen, zoals ik dat in de les ook zou doen. Soms zie je een webcamopname van mij rechtsonder, maar als ik daar geen zin in heb, spreek ik de les in zonder webcam.

38 ictheek magazine nummer 5 / januari 2019

De video’s zijn via de elektronische leeromgeving, de ELO, te vinden en ze staan ook openbaar op YouTube. Nu krijg ik berichtjes van leerlingen van andere scholen om mij te bedanken voor de behulpzame video’s.”

3. Wat is de volgende stap?

“Het kost heel veel werk om de filmpjes te maken, maar het bespaart me enorm veel tijd in de les. Daarbij haal ik er veel energie uit.

Zeker nu ik het aantal abonnees wekelijks zie groeien! De volgende stap is om met Edpuzzle te werken. Dan kan ik verdiepende vragen toevoegen aan de filmpjes, die de leerlingen online moeten beantwoorden. Weet ik meteen wie de filmpjes heeft bekeken!

En natuurlijk of de stof goed is begrepen. Daarna is het mijn doel om video’s te maken per onderwerp, dus los van de methode. Dat is makkelijker en blijft langer bruikbaar. Zo was ik laatst bij de Hunebedden en dacht ik dat een filmpje met uitleg over de IJstijd bij dit fenomeen heel leuk zou zijn voor mijn leerlingen. Helaas hebben we in het onderwijs wel eens last van het fenomeen ‘tijdgebrek’, waardoor ik voor nu gebruik blijf maken van de presentaties uit mijn lesmethode. Maar de eerste stap is wel gezet, want ik heb laatst een selfiestick aangeschaft om die video’s mee te kunnen maken!”

Bezoek het YouTube-kanaal van Kimberly Springer-Vonk

ICTheek Away

Vijf YouTube-kanalen van leraren Veel leraren geven niet alleen in de klas les, maar ook voor de camera. Zij delen hun lessen op hun eigen YouTube kanaal. We bekeken vijf van deze YouTube-kanalen. Wat kun je erop vinden?

1. Classica Nova/Otto Gradstein – Latijn & Grieks https://www.youtube.com/user/ogradst Latijn en Grieks zijn beide behoorlijk pittige talen om te leren en als het dan net iets te rap gaat in de les, kun je al snel de draad kwijtraken. Gelukkig is daar meester Otto. Op zijn kanaal ‘Classica Nova’ ontleedt hij teksten woord voor woord en legt hij uit waarom een zin opgebouwd is zoals hij is.

2. Martin Ringenaldus – Duits https://www.youtube.com/channel/UC4GBH1qEl-Mo1zlrQOVt35A Martin heeft op zijn YouTube-kanaal drie afspeellijsten: één over grammatica, één over schrijf­vaardigheid en één over spreekvaardigheid. In zijn video’s behandelt hij oefeningen en kun je aan je eigen uitspraak werken.

3. Joost van Oort - Geschiedenis https://www.youtube.com/user/JORTgeschiedenis/ Joost van Oort is docent geschiedenis en behandelt in zijn 8 minuten-durende video’s historische gebeurtenissen. Hij heeft verschillende afspeellijsten waarin hij bepaalde onderwerpen aan de orde brengt.

Zo heeft hij een reeks video’s over de Nederlandse Republiek en over de Koude Oorlog, maar hij bespreekt ook hele tijdvakken in zijn video’s. Joost legt alles rustig en duidelijk uit. Daarbij gebruikt hij afbeeldingen en opsommingen. Hij maakt video’s voor havo- en vwo-leerlingen.

4. Alles is Natuurkunde (Rob van Bakel) – Natuurkunde https://www.youtube.com/user/MrvanBakel De natuurkundelessen van meneer Van Bakel zijn aardig populair en dat is niet zo gek. Rob van Bakel gebruikt in zijn video’s bijna altijd voorwerpen om goed uit te beelden wat hij bedoelt. Hiermee maakt hij natuurkunde een stuk minder abstract en makkelijker te begrijpen. Zijn video’s duren vaak maar een paar minuten, zodat je niet in één keer met een hele berg informatie overladen wordt.

5. De Ecoshow - Economie https://www.youtube.com/user/DeEcoShowNL Het meest creatieve lerarenkanaal is toch wel de Ecoshow. Economiedocenten René Katerbarg en Jeroen Lamberts besloten nog een stapje verder te gaan dan ‘gewoon’ lesgeven op YouTube. Zij leggen in elke aflevering een economisch begrip uit door middel van grappige sketches. Zo leggen ze in ‘Goede Cijfers, Slechte Cijfers’ het begrip inflatie uit en in ‘Geld lenen kost geld’ komen kredieten aan bod.

ictheek magazine nummer 5 / januari 2019 39

Onderwijsinstellingen besparen flink op Adobe Creative Cloud. SLBdiensten heeft speciaal voor instellingen diverse licentieafspraken met Adobe afgesloten, zodat uw instelling kan profiteren van educatieve tarieven. Heeft u nog geen Adobe licentie of wilt u meer weten over de voorwaarden en prijzen, neem contact op met Sandra Fiege (sandra.fiege@slbdiensten.nl).

GeĂŻnteresseerd in Adobe trainingen voor uw medewerkers?

Ons uitgebreide trainingsaanbod vindt u op slimindeklas.nl/trainingen VERKRIJGBAAR BIJ