ICTheek Magazine, september 2019 by ICTheek

UITGAVE VAN SLBDIENSTEN • SOFTWARE ÉN ONDERWIJS. GOED GEREGELD.

REISDAGBOEK

WK Adobe en WK Office in New York EDCAMPS

De ultieme vorm van kennisdeling IT-WORKZ

THEMA: KENNISDELEN

Docent vindt eigen ICT-kennis beter dan die van collega

jaargang 3 / nummer 7 / september 2019

zet SOML en Microsoft aan één tafel

Inhoudsopgave

Het reisdagboek van… Jannie Sangers Jannie Sangers ging als begeleidend docent mee met drie leerlingen naar het WK Adobe en WK Office in New York. Wat waren zijn bevindingen tijdens een weekje in The Big Apple?

Drie leerlingen over de ICT-skills van hun docenten

Onderzoek onder onderwijsprofessionals Hoe kijken onderwijsprofessionals aan tegen kennis delen? We onderzochten het en vonden opmerkelijke resultaten. Zo slaan docenten hun eigen ICT-kennis vaak hoger aan dan die van collega’s.

Edcamps: de ultieme vorm van kennisdeling Een Edcamp of ‘onconferentie’ tilt het thema kennis delen naar een hoger niveau. Dit type conferentie wordt door en voor deelnemers georganiseerd, zonder een specifiek programma en met een volledig vrije structuur.

Hoe is het gesteld met de ICT-skills van docenten? Dat vroegen we drie leerlingen in het vo.

De i-coach als innovatiekatalysator binnen het mbo In het mbo helpen i-coaches docenten om te kunnen werken met nieuwe technologieën. Pascal Koole, adviseur Bruggen Bouwen bij Kennisnet, praat ons bij.

Colofon ICTheek Magazine is een uitgave van SLBdiensten. Software én Onderwijs. Goed geregeld. Uitgever: SLBdiensten. Redactieadres: SLBdiensten, Kim Koster, Vierwindenstraat 149, 1013 LA Amsterdam, telefoon: 020 4201396, e-mail: redactie@ictheek.nl. Redactie: Kim Koster (SLBdiensten), Katrien Baarendse, Annette Hoeksema, Mandy Kraakman, Koos Plegt, Remco Rous, Aäron van der Sanden (allen Mediatic). Vormgeving & opmaak: Edward Ouwerkerk. Heeft u vragen of wilt u meer exemplaren ontvangen van ICTheek Magazine? Neem dan contact op via redactie@ictheek.nl. Kijk ook op www.ICTheek.nl voor meer achtergrondverhalen over ICT in het onderwijs.

2 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Voorwoord

Agenda

Kennis delen: geen luxe maar noodzaak

Leergierig? Laat je inspireren!

Al vanaf de start verzorgt SLBdiensten informatiesessies over softwaregebruik voor haar klanten. De bezoekers van deze sessies vonden het uitwisselen van ervaringen voorafgaand en na afloop van deze sessies vaak net zo nuttig als de sessie zelf. Dat inspireerde ons tot het oprichten van de Kenniskring, die momenteel bestaat uit vijfendertig scholen. De Kenniskring is inmiddels niet alleen voor ICT-verantwoordelijken, maar ook voor bestuurders een ontmoetingsplek. Voor ons is deze groep een middel om gevoel te houden bij wat er speelt in en rond scholen. Docenten zoeken elkaar op wanneer het gaat om het behalen van certificaten, bijvoorbeeld in Microsoft- of Adobe-software. Zij vormen inmiddels een community van docenten die allemaal bezig zijn met certificerings programma’s voor hun leerlingen. Daar helpt men elkaar met kennis, kunde en ervaring. Ook de Inspiratiedagen die we ieder jaar organiseren, zijn gericht op het delen van kennis met docenten als gebruikers van allerlei IT-tools. Daar kunnen ze echt proeven van de mogelijkheden. Ze krijgen hier geen commerciële verhalen van leveranciers te horen, maar juist ervaringen en kennis van medegebruikers. Als je ziet hoeveel docenten daar hun vrije zaterdag voor opofferen, besef je hoe groot de behoefte is. Toch is er nog een wereld te winnen als het gaat om kennis delen in het voortgezet onderwijs. Veel scholen vinden zelf opnieuw het wiel uit en gaan niet bij elkaar te rade. Wij zien velen hiermee worstelen. Mede door de drukte van het schooljaar en de hoeveelheid uitdagingen liggen de prioriteiten van scholen vaak op andere zaken. Kennis delen is echter geen luxe maar noodzaak. Als je hier te weinig in investeert, doe je jouw school en de ontwikkeling van de docenten en medewerkers tekort. Het vereist prioriteit en nieuwsgierigheid. Bedenk vooral ook hóe je kennis wilt delen. Via een intranetachtige omgeving, bij de koffieautomaat, in pizzasessies of georganiseerd middels academie-achtige settings: alles is mogelijk. Als je er maar aandacht aan besteedt.

Jeroen Borgsteede, directeur SLBdiensten en Slim.nl

3 oktober, 15.00 uur:

Webinar over nieuwe Adobe Admin Console - voor ICT’ers Speciaal voor IT’ers organiseren wij een webinar over de nieuwe Adobe Admin Console voor scholen die een Adobe Fixed Price-overeenkomst hebben. Meer informatie en inschrijven: slbdiensten.nl/agenda

8 en 29 oktober, 15:00 - 15:45 uur:

Webinar over veilig mailen Samen met leverancier ZIVVER organiseren wij een tweetal identieke webinars over veilig e-mailen. Steeds belangrijker anno 2019, maar hoe doe je dat? Meer informatie en inschrijven: slbdiensten.nl/agenda

14 november, 10:00 - 13:00 uur:

Informatiesessie Cisco over lesplannen Cisco heeft een breed aanbod aan trainingen voor het onderwijs. Recent is er speciaal voor het voortgezet onderwijs een kant-enklaar aanbod van tien lesplannen gemaakt. Locatie: kantoor SLBdiensten.nl en Slim.nl in Amsterdam Meer informatie en inschrijven: slbdiensten.nl/agenda

19 en 26 november, 09:30 - 16:00 uur:

Azure informatiesessies Steeds meer scholen kiezen voor Microsoft Azure. Sprekers van SLBdiensten, Microsoft en een instelling aan het woord vertellen u veel ins en outs over Azure. U heeft de gehele dag door de gelegenheid om al uw vragen op ons af te vuren. Locatie: kantoor SLBdiensten en Slim.nl Meer informatie en inschrijven: slbdiensten.nl/agenda

23 november, 10:00 – 17:00 uur:

Inspiratiedag ‘ICT in de onderwijspraktijk’ Op deze dag kun je tal van presentaties en workshops volgen op het gebied van de producten van Microsoft, Cisco en Adobe. Meer informatie vind je op pagina 5. Locatie: Anna van Rijn College, Nieuwegein Meer informatie en inschrijven: slimindeklas.nl/inspiratiedag

Meer informatie vind je ook op ictheek.nl/agenda. Het complete aanbod aan trainingen vind je in de bijgesloten folder en op slimindeklas.nl.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 3

SPECIALE PRIJZEN VOOR ONDERWIJSMEDEWERKERS!

€5

extra korting*

om in en! g i lo te z en en l .n z m prij i l r s kers a na er a G dew e m

v.a.

€ 169,-

€ 199,-

v.a.

€ 24,75

€ 12,50

€ 12,50**

* Bij een eerste bestelling van minimaal € 25 • Kortingscode: B2S2019 ** mbo’s kunnen dit product niet bestellen

v.a.

€ 18,50

De schoolkrant

Schrijf je in voor de STEAM Cup Challenge In het schooljaar 2019/2020 organiseren Slim.nl en trainings partner IT Randsteden voor de derde keer de STEAM Cup Challenge. Docenten en leerlingen dagen wij uit om met behulp van de Micro:bit een oplossing te programmeren. Dit jaar is het thema ‘Smart City’. De tien beste scholen mogen hun presentatie pitchen tijdens de finale van 15 april. Zie onze website én pagina 6 en 7 voor meer informatie en aanmelden: steamcupchallenge.nl

Zet 23 november in je agenda: Inspiratiedag

Tips & features op de Adobe Inspiratiedag

Zaterdag 23 november vindt van 10 tot 15:30 uur onze jaarlijkse (en gratis toegankelijke) Inspiratiedag ‘ICT in de onderwijspraktijk’ plaats. Tijdens dit event kun je vele Microsoft-, Cisco- en Adobegerelateerde presentaties en workshops volgen. De dag is bedoeld voor alle medewerkers in het vo en mbo. Je komt er meer te weten over Microsoft-programma’s als Office365, Teams en Intune. Ook geven we meer uitleg over certificering in Microsoft Office Specialist (MOS) en het meer technische Microsoft Technology Associate (MTA).

Eind dit jaar vindt onze jaarlijkse Adobe Inspiratiedag plaats. Ontdek veel nieuwe Adobe features en tips voor in de klas. Deze jaarlijkse interactieve dag vol presentaties is bedoeld voor iedereen die meer wil weten over Adobe-programma’s. We blikken onder meer terug op Adobe MAX, het bekende event in de VS. Ook vertellen we je alles over het gebruik van Adobe-apps in het onderwijs.

We geven daarnaast presentaties over ontwikkelingen binnen Adobe, zoals de Adobe Apps. Cisco vertelt boven dien over kant-en-klare lesplannen voor het vo. Alle presentaties worden gegeven door docenten en mensen uit de praktijk. Er zijn veel collega’s van SLBdiensten, Slim.nl en Slim in de klas aanwezig om je bij te praten en eventuele vragen te stellen. Locatie: Anna van Rijn College, Nieuwegein Meer informatie en inchrijven: ictheek.nl/agenda

Wil je meer informatie over de Adobe Inspiratiedag of jezelf inschrijven? Neem dan contact op met Sandra Fiege via sandra.fiege@slbdiensten.nl of 020 420 13 96.

IPON, dé beurs voor ict in het onderwijs met focus op po en vo

Ook in 2020 staan wij met onze merken SLBdiensten, Slim.nl en Slim in de klas op de IPON. Wij geven daar diverse presentaties in het Kofschip-theater. Meer informatie en inchrijven: ipon.nl Datum: 5 en 6 februari 2020 Locatie: Jaarbeurs, hal 3, Utrecht

Behoefte aan meer verdieping? Wil je meer informatie over een softwareleverancier en zijn producten en diensten? Bezoek dan de komende tijd één of meer van onze informatiesessies. Die vind je behalve in dit magazine (op pagina 3) ook op ictheek.nl/agenda en slbdiensten.nl/agenda. Heb je zelf een goed idee voor een informatiesessie? Laat het dan weten aan communicatieadviseur Kim Koster. Zij hoort graag waar behoefte aan is. Dat kan via kim.koster@slbdiensten.nl of 020 420 13 96.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 5

STEAM Cup Challenge

CSG Het Streek herkanst bij STEAM Cup Challenge 2019/2020 De STEAM Cup Challenge 2019/2020 draait om het thema ‘Smart City’. Alhoewel scholen hun STEAM-project pas in maart 2020 moeten inleveren, begint de voorbereiding al vroeg in het nieuwe schooljaar. Hans Dekker van CSG Het Streek heeft zijn school voor het tweede achtereenvolgende jaar ingeschreven voor de wedstrijd. Wij vroegen hem hoe hij zijn klas gaat klaarstomen voor deze uitdagende competitie.

Dekker geeft het vak ‘Onderzoeken & Ontwerpen’, dat voortkomt uit de Technasium onderwijsstroom die bètavakken centraal stelt. Vorig jaar hoorde Dekker voor het eerst over de STEAM Cup Challenge, een wedstrijd waarbij leerlingen met een minicomputer genaamd de Micro:bit een oplossing moeten programmeren binnen een vastgesteld thema. Voor Dekker kwam het mailtje over de challenge op een uitgelezen moment. “Mijn onderwijsassistent had mij al eens eerder op de Micro:bit gewezen, maar ik had er zelf nog nooit mee gewerkt. Zodra ik de aankondiging van de STEAM Cup Challenge zag, ben ik met hem in gesprek gegaan. Het bleek dat hij al meerdere cursussen had gevolgd over de Micro:bit en zelf al spullen had aangeschaft. Toen bleek dat wij de nodige expertise in huis hadden, heb ik onze school meteen ingeschreven voor de wedstrijd.”

Veel nieuwe dingen geleerd Leerlingen die het vak Onderzoeken & Ontwerpen volgen, werken in groepsverband gemiddeld acht weken lang, vierenhalf uur per week aan een project, casus of actuele opdracht uit de praktijk. De STEAM Cup Challenge past perfect binnen deze werkwijze, dus zullen de leerlingen zich vanaf september volledig storten op de naderende challenge. “We hebben vorig jaar vier klassen met in totaal zo’n 110 leerlingen in contact gebracht met de Micro:bit en dat was een succes! Na de wedstrijd hebben we een evaluatie gehouden onder de leerlingen en daar kwam uit dat zij erg

6 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

enthousiast waren over de challenge en de Micro:bit. Ze vertelden ook dat ze veel nieuwe dingen hadden geleerd. Daarom heb ik besloten dit jaar weer mee te doen.”

Beter bijsturen Vorig jaar kwam CSG Het Streek helaas niet door de voorrondes van de competitie. “De jongens kwamen in tijdnood en konden het prototype niet volledig werkend krijgen voor de inzending. Wel werden we door de jury geprezen om ons originele idee.” Dit jaar moeten de leerlingen van Dekker weer met een ander vernieuwend plan op de proppen komen. Hoe gaan ze dat aanpakken? “Dit jaar is het thema ‘Smart City’. Een leuk thema waar je enorm veel kanten mee op kunt. Ook dit jaar zal ik met mijn onderwijsassistent een projectboekje opstellen over de werking en de mogelijkheden van de Micro:bit. Vervolgens maken we klassikaal enkele oefenopdrachten, zodat iedereen weet hoe zij met de computer moeten omgaan. Daarna zijn ze helemaal vrij om in groepsverband een oplossing te bedenken die past bij het thema.”

Extraatje Door schade en schande wijzer geworden, weet Dekker waar hij dit jaar extra op moet letten tijdens de aanloop naar de competitie. “In de eindfase van het eerste STEAM Cup Challenge-project bleek dat leerlingen veel moeite hadden met de laatste stap van hun project, namelijk een werkend prototype maken. Ze hebben vaak genoeg ideeën over het

STEAM Cup Challenge

STEAM Cup Challenge:

Een uitdaging voor klas én docent Bent u als school op zoek naar een interessant project voor uw klas? Slim.nl organiseert jaarlijks de STEAM Cup Challenge, een wedstrijd voor vo-leerlingen en mbo-studenten om hen op weg te helpen met programmeren, ‘maakonderwijs’ en ‘project based learning’ in de klas. Met behulp van de ‘Micro:bit’, een multifunctionele minicomputer, moet door een klas of team een oplossing bedacht én gemaakt worden voor een vooraf bepaald thema. Dat thema is dit schooljaar ‘Smart City’. Gaat uw school ook de uitdaging aan? Wat valt er te winnen? Doet uw school mee en staat uw team straks in de finale? Dan mag het prototype gepresenteerd worden voor een groot publiek op een prachtige locatie. Vorige jaren was dat Nemo Science Museum in Amsterdam. Wint uw school? Dan mag de hele klas naar Walibi en wint de school een mooie prijs; vorig

thema en de oplossing die ze willen maken, maar vinden het lastig deze ideeën vervolgens ook uit te werken. Tijdens deze laatste stap willen wij ze dit jaar beter begeleiden, bijvoorbeeld door goed op de hoogte te blijven van de problemen waar de groepjes tegenaan lopen.” Het leren werken met de Micro:bit is volgens Dekker niet het enige leermomentje tijdens de competitie. “Het team dat namens CSG Het Streek mee mag doen aan de STEAM Cup Challenge moet zijn creatie volgens de reglementen uiteenzetten in een Sway-presentatie. Ik had hier nog nooit mee gewerkt, maar er zijn heel veel mogelijkheden binnen dit programma. Zo leert het deelnemende team ook hoe zij het beste hun presentatie kunnen opzetten en vormgeven.” En nu maar duimen dat zij met een origineel idee, een werkend prototype en een denderende Swaypresentatie deze keer wél door de voorrondes komen!

jaar was dit onder andere een 3D-printer.

Ideaal opstapje om te leren programmeren Deelname aan de STEAM Cup Challenge betekent niet alleen veel fun. Het is ook een ideaal opstapje voor leerlingen en studenten om spelenderwijs kennis te maken met een programmeertaal. Daarnaast leren zij wat het inhoudt om een oplossing voor een alledaags probleem te verzinnen én wat ervoor nodig is om deze oplossing in teamverband uit te werken.

Bedenken, bouwen, programmeren en presenteren Daarbij moeten de taken rondom het bedenken, bouwen, programmeren en presenteren van de oplossing optimaal verdeeld worden. Naast programmeurs heeft een team namelijk ook leden nodig die graag presenteren, een Sway-presentatie maken of een prototype in elkaar knutselen. Een mooie uitdaging!

Geef het project een plek in uw school! Deze wedstrijd is er speciaal voor alle docenten uit het voortgezet onderwijs en het mbo die op zoek zijn naar een leuk project voor hun projectweek, talentklassen of technieklessen. Het afgelopen jaar is de STEAM Cup Challenge ook ingezet

Inschrijven

tijdens lessen aardrijkskunde, wiskunde, natuurkunde,

Je kunt jouw school inschrijven voor de STEAM Cup

scheikunde en informatica. Wij raden aan om als docent

Challenge van dit schooljaar. De eerste trainingen starten

minimaal tien uur aan de STEAM Cup Challenge te besteden

in oktober. Als je meedoet, ontvangt je school tien Micro:bits,

om tot een mooi resultaat te komen.

een training, een pakket met additionele sensoren, tien lesplannen en een uitnodiging voor een webinar. En natuurlijk ding jij met je school dan mee naar een van de vier prijzen die ook dit jaar weer worden verdeeld onder de teams met de meest vindingrijke en vernieuwende ideeën.

Gaat uw school de challenge aan? Wilt u zich als school verder informeren of inschrijven voor de STEAM Cup Challenge? Dat kan op steamcupchallenge.nl of door contact op te nemen met Sandra Fiege, via sandra.fiege@slbdiensten.nl of 020 420 13 96.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 7

INSPIRATIEDAG 2019 ICT IN DE ONDERWIJSPRAKTIJK Zaterdag 23 november 10:00 uur tot 15:30 uur Anna van Rijn College in Nieuwegein

Op onze jaarlijkse Inspiratiedag 2019 nemen vakgenoten je hands-on mee in het optimaal toepassen van ICT in de klas. Volg diverse workshops en doe gratis examen(s) in Microsoft Word, Excel, Powerpoint, Office 365 of Azure.

Meld je nu aan op slimindeklas.nl/inspiratiedag

Je gaat zelf aan de slag Je doet ideeĂŤn op Je leert van collega-docenten Je wisselt ervaringen uit

Service

Nieuw:

Aanbestedingsdienst hardware bij SLBdiensten Scholen en besturen kopen regelmatig hardware in en steeds vaker zijn zij hierbij aanbestedingsplichtig. SLBdiensten maakt zich samen met APS IT-diensten sterk om ICT betaalbaar te maken voor het onderwijs.

In samenwerking met DASmakkelijk (www.das-makkelijk.nl) bieden wij een nieuwe aanbestedingsdienst aan voor het gehele basis- en voortgezet onderwijs: DAS (dynamisch aankoopsysteem). Met deze dienst wordt het voor onderwijs instellingen mogelijk om snel, eenvoudig, tegen lage kosten en rechtmatig hardware aan te kopen. Hiermee profiteert de onderwijsinstelling van inkoopkortingen én voldoet de instelling aan de Europese aanbestedingsregels.

Ook zonder aanbestedingsplicht interessant Ook voor scholen en kleine besturen is het dynamisch aankoopsysteem interessant. Zo profiteer je van lagere prijzen door de concurrentie die ontstaat in het DAS, zonder dat je kosten kwijt bent aan het aanbestedingsproces.

De voordelen van de aanbestedingsdienst DAS · Direct besparen op het inkopen van hardware (10% tot 15%). · Vereenvoudigde en snelle wijze van aanbesteden tegen minimale (proces)kosten. · Rechtmatig: de onderwijsinstelling voldoet aan de Europese aanbestedingswetgeving. · Overzichtelijk en transparant: alle informatie en correspondentie terug te vinden binnen één systeem.

Meer informatie Neem contact op met onze servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of 020 420 13 96. En houd de SLBdiensten nieuwsbrieven goed in de gaten. Zie ook slbdiensten.nl/aanbesteding

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 9

Het reisdagboek van…

Jannie Sangers, begeleidend docent bij het WK Adobe en Office in New York Van 28 tot 31 juli vonden het WK Office en het WK Adobe plaats in New York. Een toplocatie natuurlijk voor zo’n mooie gelegenheid! Voor Nederland deed Stijn van Leest (SintLucas) mee aan het WK Adobe. Robin van de Berg (Anna van Rijn College) en Femke Wagemakers (Zuyd Hogeschool) namen deel aan het WK Office. Eerder dit jaar werden zij Nederlands kampioen in respectievelijk Adobe en Office. Hoe gaat het eraan toe op zo’n WK? Dat vertelt Jannie Sangers, die Femke Wagemakers begeleidde naar The Big Apple.

korte sightseeing op Times Square, waar op zaterdagavond alle neonlichten en reclameborden je toestralen.

Dag 2, zondag 28 juli Na het zeer complete ontbijt is het tijd dat de studenten uit meer dan 100 landen zich inschrijven voor het WK Office of WK Adobe. Femke, Robin en Stijn doen dat als vertegenwoordigers van Nederland. Na de inschrijving, waarbij alle studenten een goodiebag en hun WK-registratie ontvangen, kunnen ze de toetsruimte bekijken. ’s Middags hebben we vrij en maken we een fietstocht door Central Park. Daar spelen de deelnemers een heuse blinde schaakmatch tegen ‘grootmeester’ Tom Vogels. Hij is Product Manager Leren en Certificeren bij SLBdiensten. Op de terugweg naar het hotel bezoeken we nog de exorbitante Trump Tower. Na het avondeten bezoeken we een heuse welkomstparty die is georganiseerd voor alle nationale kampioenen.

Dag 1, zaterdag 27 juli Vanuit Schiphol Airport worden de studenten door hun enthousiaste familie uitgezwaaid voor de reis naar New York. De reis verloopt voorspoedig en eenmaal aangekomen brengt de Supershuttle ons naar het Marriott Hotel. Onderweg zien we een grote menigte die allemaal een handtekening van Jake Gyllenhaal wil. Wanneer de stad opdoemt, worden de studenten steeds enthousiaster. Dat enthousiasme neemt nog verder toe wanneer ze hun hotel op Times Square betreden: het Marriott Marquis hotel ligt midden in het centrum en heeft op de 48e verdieping een ronddraaiend restaurant - The View - met uitzicht over New York. We brengen de koffers naar de kamers en doen we een

10 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Dag 3, maandag 29 juli Vandaag is the Big Day. Iedereen is een beetje gespannen en opgewonden, want nu moet het gaan gebeuren. Na het ontbijt houdt Craig Bushman, Vice President Marketing van Certiport, een welkomstwoord, gevolgd door een aantal presentaties van oud-winnaars. Een act van de Harlem Globetrotters sluit de opening af. Rond 10 uur start dan eindelijk het WK Adobe, waarbij Stijn ons land vertegenwoordigt. Femke en Robin zijn pas om 15 uur met Office aan de beurt. Tot die tijd vermaken zij zich in de met spellen ingerichte Student Lounge in het hotel. Na de toets kijken Femke, Robin en Stijn tevreden terug op hun prestaties.

Het reisdagboek van…

De deelnemers aan de reis: • Stijn van Leest, SintLucas (Eindhoven) deelnemer WK Adobe, begeleid door Ronald den Bekker • Robin van de Berg, Anna van Rijn College (Nieuwegein) deelnemer WK Excel, begeleid door Femke Douma • Femke Wagemaker, Zuyd Hogeschool (Maastricht) deelneemster WK Word, begeleid door Jannie Sangers • Tom Vogels, Product Manager Leren en Certificeren bij SLBdiensten

Dag 4, dinsdag 30 juli

Dag 5, woensdag 31 juli

De dag begint met een aantal speeches van sponsoren van het evenement, gevolgd door een inspirerende presentatie en goochel-act van Vinh Giang. Daarna is de dag vrij in te vullen. Na ontvangst van onze sightseeingpass kunnen we New York gaan verkennen. We bezoeken het Vrijheidsbeeld en hebben vanuit de 102e verdieping van het nieuwe One World Trade Center een prachtig uitzicht over heel New York.

Vandaag is de dag van de prijsuitreiking! Die begint met een parade op het podium, samen met alle deelnemers. Eerst volgt de bekendmaking van de top tien voor het WK Adobe. Stijn maakt zeker kans op een hoge notering, en jawel: hij behaalt een zeer mooie vijfde plaats! Hij kan vol trots terugkijken op zijn prestatie. De mensen van Adobe zijn bovendien heel enthousiast over hem en zijn ontwerp. Zij raden hem aan om zijn ontwerpkunsten in de toekomst te combineren met bewegend beeld (animatie), dan zou hij een veelgevraagde topper kunnen worden.

Het herdenkingsmonument van Nine Eleven maakt ook veel indruk op de leerlingen. Op de Brooklyn Bridge laat Stijn nog zijn sporen na, door een tekening te maken op de brug. We sluiten de dag af met een pizza van de bekende ‘Joe’s Pizza’ en shoppen op Times Square.

Volgend jaar ook naar het WK? • Meedoen aan het NK Office of NK Adobe begint met het halen van een MOS- of ACA-certificaat. Meer informatie over Leren en Certificeren vind je op www.slimindeklas.nl. • Wil je daarna direct doorstomen naar het NK Office of het NK Adobe? Kijk dan op www.slimindeklas.nl/nkoffice of www.slimindeklas.nl/nkadobe. • De winnaars van het NK krijgen een geheel verzorgde reis aangeboden naar het WK, dat volgend jaar wordt georganiseerd in Disneyland Anaheim in Californië. Alle reden dus om mee te doen! • Bezoek ook onze Inspiratiedag van 23 november om meer over de NK’s en WK’s te horen! slimindeklas.nl/inspiratiedag

Daarna volgt de prijsuitreiking van het WK Office. Robin behaalt een fraaie tiende plek voor Excel en Femke valt net buiten de top tien. Ook zij kunnen voldaan terugkijken op hun prestaties. Na de prijsuitreiking reizen we af naar het vliegveld en keren we huiswaarts. Op donderdagochtend worden de leerlingen door hun trotse ouders ontvangen in Amsterdam. Een indrukwekkende ervaring rijker!

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 11

Onderzoek

SLB-onderzoek onderwijsprofessionals:

Overgrote deel wil meer ICT-kennis en -vaardigheden opdoen Uit een onderzoek onder 454 onderwijsprofessionals in het vo en mbo, uitgezet door SLBdiensten, blijkt dat het overgrote deel van de ondervraagden als jaardoelstelling heeft om meer ICT-kennis en -vaardigheden op te doen. De een wil leren werken met Microsoft Teams, terwijl de ander een programmeertaal wil beheersen. Het ene plan nog ambitieuzer dan het andere dus. Maar hoe willen zij hun doelstellingen behalen en wat staat hen hierbij in de weg? Uit het onderzoek komt duidelijk naar voren dat onderwijs professionals veelbelovende voornemens hebben op het gebied van ICT. Deze lopen uiteen van het leren werken met bepaalde programma’s zoals Adobe Photoshop, Excel en Sharepoint, tot specifieke devices zoals de iPad of de MacBook. Ook staat het vergaren van vaardigheden op het gebied van 21st century skills en de Micro:bit hoog op de agenda, evenals het leren van een programmeertaal en het bouwen van applicaties.

ONDERWIJSPROFESSIONALS VINDEN EIGEN ICT-KENNIS VEEL BETER DAN DIE VAN COLLEGA’S IK VIND MIJN EIGEN ICT-KENNIS:

IK VIND DE ICT-KENNIS VAN MIJN COLLEGA’S:

16%

Een overkoepelend streven is het op peil houden van de ICTkennis. ‘Blijven leren’ is hierbij een veelgehoorde term. Want op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen en trends op het gebied van ICT in het onderwijs is soms al moeilijk genoeg.

Ondersteunende onderwijsinstellingen Onderwijsinstellingen zijn zich bewust van de noodzaak om ICT toegankelijk te maken voor leraren. Alleen enthousiaste en vooral vaardige leraren zijn namelijk in staat om met nieuwe

1 OP 5 ONDERWIJZERS IN MBO VINDT ICT-KENNIS COLLEGA SLECHT IK VIND DE ICT-KENNIS VAN MIJN COLLEGA’S ONVOLDOENDE VO-DOCENT MBO-DOCENT

71%

38%

49% 9%

30%

27%

15%

4% 2%

17%

15%

14% 8%

gemiddelde 14%

10% 7% 4%

Heel goed Goed Voldoende Onvoldoende Weet niet

12 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Jonger dan 30 jaar

30-39 jaar

40-49 jaar

50-59 jaar

60 jaar en ouder

GEMIDDELDE:

N=454

VO-DOCENTEN: JA 11%

MBO-DOCENTEN: JA 21%

N=297

Onderzoek

technologieën en programma’s het beste uit elke leerling te halen. Daarom is het voor leraren belangrijk de kennis en vaardigheden op het gebied van ICT up-to-date te houden. Voor het op peil houden en verbreden van deze kennis en vaardigheden kijkt bijna een derde van de ondervraagden (31 procent) naar de school waar zij werken. De meeste scholen onderkennen deze ondersteunende rol zelf ook. Zo proberen zij de ICT-vooruitgang te stimuleren door trainingen, webinars, workshops en kennissessies te organiseren en door bijvoorbeeld trends en ontwikkelingen op dit gebied te delen in een nieuwsbrief. Vanzelfsprekend is de ene school hier verder mee dan de andere. Maar er is één tip waar de meeste scholen baat bij hebben: ruimte vrijmaken in het drukke schema van leerkrachten. Veel onderwijsprofessionals geven namelijk aan dat ze simpelweg niet genoeg tijd hebben om hun kennis op peil te houden (79 procent). Dit levert scholen nu een schamel rapportcijfer op over hoe zij leerkrachten bijstaan in het onderhouden van hun ICT-kennis en -vaardigheden. Zij krijgen daarvoor een magere 6,4. Daar valt dus nog wat winst te behalen.

Kennis van collega’s schiet vaak tekort Wat onderwijsprofessionals niet bij hun onderwijsinstelling kunnen halen, proberen zij vaak met zelfstudie aan te vullen. Zo blijkt dat meer dan 77 procent van de ondervraagden in hun vrije tijd bezig is om de eigen ICT-kennis te verbreden. De ondervraagden geven aan dat zij dit vooral doen door trainingen te volgen (34 procent) en YouTube-tutorials te

DOCENT VINDT ICT-KENNIS LEERLING (IETS) BETER DAN DIE VAN COLLEGA IK VIND DE ICT-KENNIS VAN EEN GEMIDDELDE LEERLING: 7%

kijken (28 procent). Ook hangen velen van hen een praktische aanpak aan, waarbij ze iets nieuws net zo lang blijven proberen tot het lukt (22 procent). Deze zelfeducatie is voor het grotere goed: meerdere ondervraagden geven aan voorop te willen lopen op het gebied van ICT, zodat zij dit vervolgens aan hun collega’s kunnen uitleggen. Een beetje extra uitleg is niet weg volgens de ondervraagden, waarvan vijftien procent vindt dat de kennis van hun collega’s ronduit ondermaats is. Op deze manier hopen zij collega’s te enthousiasmeren over het gebruik van ICT in het klaslokaal. Een mooi voorbeeld van onderlinge kennisdeling zijn de Edcamps. Dit zijn bijeenkomsten georganiseerd door en voor leerkrachten met het doel kennis te delen omtrent ICT. Ondanks dit soort mooie initiatieven vindt drie op de tien onderwijsprofessionals dat kennisdeling met collega’s onderling nog te weinig gebeurt. Dit kan te maken hebben met het feit dat de kennis van collega’s niet al te hoog wordt ingeschat. Terwijl maar liefst 87 procent van de onderwijsprofessionals de eigen ICT-kennis als goed tot heel goed bestempeld, krijgt slechts de helft van de collega’s eenzelfde rating. Zelfs de ICT-kennis van hun leerlingen wordt hoger ingeschat dan dat van vakgenoten. Zonde, want soms weten collega’s misschien meer over een onderwerp dan je zou denken. Met vallen en opstaan én de nodige bijstand van de onderwijsinstelling worden onderwijsprofessionals steeds een beetje wijzer en een beetje handiger in het inzetten van ICT in de klas. Maar vergeet hierbij ook vooral de waarde van kennis delen niet.

DERDE ONDERWIJSPROFESSIONALS VINDT DAT SCHOOL TE WEINIG DOET OM ICT-KENNIS OP PEIL TE HOUDEN MIJN SCHOOL DOET NIET GENOEG OM DE ICT-KENNIS UP-TO-DATE TE HOUDEN

IK VIND DE ICT-KENNIS VAN MIJN COLLEGA’S: 4%

48%

49% 24% 15%

15%

Heel goed Goed Voldoende Onvoldoende Weet niet

10% 31%

33%

30%

MIJN COLLEGA’S DELEN NIET GENOEG ICT-KENNIS MET ANDEREN

60%

59%

Eens Oneens Weet niet

N=454

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 13

Spreekbeurt

Leerlingen over de ICT-skills van hun docenten Een docent die niet weet hoe hij de beamer moet aanzetten of een YouTube-filmpje aan de praat krijgt. Dit soort praktijken lijken in het digitale tijdperk steeds minder vaak voor te komen. Een tijdperk waarin 21st century skills van leerlingen centraal staan. Voor docenten zijn die bijna net zo belangrijk. Sander van Duin (17), Tom Koopman (17) en Nolita Jacott (14) hebben een uitgesproken mening over de ICT-vaardigheden van hun docenten.

Sander van Duin Sander van Duin zit nu in het eerste leerjaar op het Hoornbeeck College in Rotterdam en is meer dan bereid om een boekje open te doen over de ICT-vaardigheid van zijn docenten. “Ik volg de opleiding tot ICT-beheerder op niveau vier en kan stellen dat mijn docenten zeer vaardig zijn met ICT. Elke leerling zit in de les met zijn of haar eigen laptop, want de meeste lessen zijn online te vinden.

zoals Nederlands en Engels, toegespitst op de richting ICT-beheer. “Zo leren we bij het vak Nederlands bijvoorbeeld hoe wij het beste bij een servicedesk kunnen helpen. En bij Engels staat meer dan vijftig procent van de lessen online.”

Over het algemeen is Sander zeer te spreken over de ICT-skills van zijn docenten. “Elke docent is gespecialiseerd in zijn of haar eigen vakgebied. Meneer Klop leert ons Ook werken we met een programma de dingen die we moeten weten op genaamd ‘Instant Learning’. een grappige manier. Afgelopen les Sander van Duin, Hierin staat een overzicht van de had iemand voor de gein zijn laptop leerling Hoornbeeck College opdrachten die wij moeten maken aangesloten op het digibord en en op dit platform kunnen inleveren. hebben we Minecraft gespeeld. Dat Huiswerk krijgen we ook via de mail toegestuurd. Om onze vond meneer Klop prima, maar op een gegeven moment inbox overzichtelijk te houden, krijgen we les in het ordenen heeft hij ons natuurlijk wel aan het werk gezet. Meneer van onze mail met behulp van bijvoorbeeld tussenkopjes en Rietveld is een andere docent die ons veel ruimte geeft om mappen. En ook niet onbelangrijk: alle docenten zijn goed te zelfstandig te werken. Hij geeft les in netwerkbeheer. Je kunt bereiken via de mail. Zelfs als ze niet op school aanwezig zijn.” hem alles vragen, want hij weet precies hoe het werkt en kan Los van de specifieke ICT-vakken zijn ook de reguliere lessen, het duidelijk uitleggen.”

14 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Spreekbeurt

Tom Koopman Tom Koopman is eerstejaars op het ROC Midden Nederland in Utrecht. Hij volgt de richting ‘ondernemer retail’. Binnen zijn opleiding heeft hij het iets minder getroffen als het op ICT-vaardige docenten aankomt. “Op onze school wordt er niet veel aandacht besteed aan ICT. We werken wel met het online platform Sharepoint. Hierop staat een overzicht van de opdrachten die wij moeten inleveren, ons rooster en onze cijfers. We zijn pas sinds enkele jaren stapsgewijs de overstap aan het maken van Blackboard naar Sharepoint. Doordat het voor de docenten ook nog vrij nieuw is, kunnen wij met onze vragen slechts terecht bij één docent. En hij is niet altijd aanwezig.” Wél kan Tom op zijn ROC een extra cursus volgen om zijn kennis bij te spijkeren over Microsoft Word en Excel. “Dankzij deze cursus mocht ik meedoen aan het NK Office en dat was supergaaf. Mevrouw Arends is de docent van deze cursus en zij is ook duidelijk de meest ICT-vaardige docent die ik heb. Zij geeft ook net op een andere manier les. Zo kunnen leerlingen zelf input leveren voor de lessen. Hierdoor gingen we uiteindelijk aan de hand van simpele spelletjes en puzzels berekeningen en formules maken in Excel. Ook kun je haar alles vragen over Excel en Word. Ze weet overal iets van en legt het duidelijk uit. Mevrouw Arends is niet zoals andere docenten die soms in de les aan een leerling vragen hoe iets werkt of het zelf nog moeten opzoeken op Google.”

Tom Koopman, leerling ROC Midden Nederland

Nolita Jacott Nolita Jacott (14) zit in klas 3A1 op het iPad. “Bij aardrijkskunde hebben wij Spinoza Lyceum, een Daltonschool bijvoorbeeld helemaal geen schrift in Amsterdam. Iedereen bij haar meer. Het lesmateriaal, ons huiswerk op school werkt met een iPad, en de uitleg staan allemaal online. ook de docenten. Al kunnen niet De lessen worden gebruikt om aan alle docenten zich vinden in deze de hand van een PowerPoint extra werkwijze. “Ik vind het lekker uitleg te geven.” De ICT-skills van werken met de iPad, maar sommige één docent springen er wat Nolita docenten geven nog steeds de betreft sowieso uit. “Dat is mevrouw voorkeur aan boeken en schriften. Maarssen, mijn docent Engels. Bij taalvakken vind ik het zelf ook Zij werkt veel met Kahoot en Quizlet wel fijn om een schrift te hebben. Live en laat ons geregeld filmpjes op Als ik het uitschrijf, blijft de spelling het digibord zien.” Toch denkt Nolita bij mij beter hangen.” Ook docenten dat haar school nog wat vooruitgang lopen soms tegen de nadelen van de kan boeken qua ICT. “Er is altijd nieuwe technologie aan. “Zij hebben ruimte voor verbetering. Ik denk dat weleens problemen met inloggen, ICT nog breder ingezet kan worden Nolita Jacott, de wifi of het opstarten van de iPad, op onze school en dat momenteel leerling Spinoza Lyceum maar kunnen dan altijd ICT-hulp erbij nog niet alle mogelijkheden worden roepen. Dit is een team van ongeveer benut. Mijn docenten kunnen vijf mensen die je bij alle ICT-problemen kunnen helpen.” bijvoorbeeld nog meer klassikaal doen met de iPad en het digibord en kunnen hierbij ook meer verschillende Bij de meeste vakken wordt volop gebruikgemaakt van de programma’s inzetten.”

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 15

Onderwijsinspiratie

Adobe, Cisco en Microsoft over het delen van kennis met het onderwijs Kennis delen blijft bij software- en hardwareleveranciers niet beperkt tot de welbekende manual. Ze doen veel meer, ook specifiek voor het voortgezet onderwijs en het mbo. Wat doen Adobe, Cisco en Microsoft – de drie grootste partijen in de onderwijsmarkt – op dit gebied? Dat vroegen we John Arboleda van Adobe, Rik Bleeker van Cisco en Dagmar Lens van Microsoft.

Alle drie de partijen hechten veel belang aan de onderwijsmarkt. “En niet vanuit commercieel perspectief”, aldus Rik Bleeker, CSR Country Engagement Manager Benelux bij Cisco. “Al meer dan twintig jaar draaien we het Networking Academy (Netacad) Program wereldwijd in 188 landen. Meer dan negen miljoen mensen hebben we op die manier al verrijkt met digitale vaardigheden. We bieden dit programma belangeloos aan vanuit een MVO-perspectief. We dienen hiermee het belang van Nederland, maatschappelijk en economisch. In Nederland zijn zo al meer dan 140.000 IT-studenten opgeleid via het ‘Netacad’-programma en dat aantal groeit exponentieel.” In Nederland heeft Cisco het programma ‘Digitale Versnelling Nederland’: “Digitalisering van de samenleving gaat zo hard, dat we niet alleen IT-studenten moeten opleiden maar ook niet-IT-studenten. Binnen alle studierichtingen is immers een versterking van digitale vaardigheden nodig.”

Klaarstomen voor de toekomst Microsoft ziet het belang van kennis delen met het onderwijs vooral vanuit het perspectief van de toekomstig benodigde vaardigheden van leerlingen. Het bedrijf illustreert dat met cijfers: technologische vooruitgang zal er in de VS voor zorgen dat in 2030 zo’n 50 procent van de banen kan worden vervangen door automatisering. Technologie creëert ook nieuwe banen: tien procent van de banen in 2030 bestaat nu nog niet. Bovendien vereisen toekomstige banen andere vaardigheden, zoals

16 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

probleemoplossend vermogen, kritisch denken en creativiteit. Microsoft deed in dit kader een onderzoek naar de klas van 2030 (aka.ms/classof2030). Dagmar Lens, educatielead bij Microsoft: “We weten nog niet wat de leerlingen die nu op de basisschool zitten gaan doen later. We kunnen hen voorbereiden op deze nieuwe wereld door middel van vaardighedenonderwijs en gepersonaliseerd leren.” Ook John Arboleda van Adobe ziet het opdoen van digitale vaardigheden, het ontwikkelen van probleemoplossend vermogen, storytelling en creativiteit als essentiële vaardigheden om leerlingen voor te bereiden op toekomstige banen. “Juist daar kan Adobe’s ervaring en aanbod een positieve bijdrage leveren aan het onderwijs”, vindt Arboleda.

Hele onderwijsspectrum Op welke doelgroepen focussen de drie partijen zich binnen het onderwijs? Adobe richt zich op het hele ‘onderwijsecosysteem’, bestaande uit leerlingen, docenten, ouders, onderwijsmanagers, beleidsmaker en andere partners binnen het onderwijs. Ook Microsoft bedient alle doelgroepen: bestuur, directie, facilitaire diensten, docenten en leerlingen. Dagmar Lens licht toe: “Een succesvolle verandering vereist input en medewerking van alle doelgroepen in een school. Een goede strategie voor verandering is noodzakelijk wil je als school succesvol transformeren en innoveren. Ons raamwerk voor onderwijsvernieuwing helpt daarbij (zie aka.ms/ETF, red.).” Rik Bleeker van Cisco merkt dat het aantal informatica docenten in het vo helaas niet groeit, maar terugloopt. “Een

Onderwijsinspiratie

Rik Bleeker, CSR Country Engagement Manager Benelux bij Cisco

Leveranciers als Adobe, Cisco en Microsoft hebben speciale afspraken met ons gemaakt: • software voor thuisgebruik: zie slim.nl • software voor instellingsgebruik: zie slbdiensten.nl • trainingen voor docenten, ICT’ers en directie: zie slimindeklas.nl/trainingen • certificeren in Microsoft, Adobe en Cisco: zie slimindeklas.nl/certificeren

zorgwekkende ontwikkeling. In gesprekken met vo-docenten en met verenigingen als I&I (vakvereniging informatica en digitale geletterdheid), SLO, Curriculum.nu en de VO-raad merken we ook dat de besteedbare tijd voor informatica te beperkt is. Daarom organiseren we bewustwordingssessies met directie en bestuurders van scholen. Ook werken we aan de bewustwording van toonaangevende personen van overkoepelende (branche)organisaties om te vertellen wat de impact is van digitalisering op de samenleving.”

Cisco Live naar Nederland

John Arboleda, EMEA Education bij Adobe

Alle drie de partijen doen veel aan kennisdeling. Zo zet Cisco bijvoorbeeld WebEx in, een videoconference tool voor ‘peer learning’. Via de tool kunnen docenten en leerlingen samenwerken en kennis delen. Cisco komt vanaf volgend jaar naar Amsterdam met het jaarlijkse event ‘Cisco Live!’, dat de laatste paar keer gehouden werd in Barcelona. Een primeur! “Het wordt voor docenten daardoor nog makkelijker om een paar dagen kennis op te doen. Cisco Live! is de ultieme leeromgeving: honderden keynote presentaties, trainingen,

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 17

Adobe op school Onderwijsinstellingen besparen flink op Adobe Creative Cloud. SLBdiensten heeft speciaal voor instellingen diverse licentieafspraken met Adobe afgesloten, zodat uw instelling kan profiteren van educatieve tarieven. Heeft u nog geen Adobe licentie of wilt u meer weten over de voorwaarden en prijzen, neem contact op met Sandra Fiege via sandra.fiege@slbdiensten.nl of 020 - 420 13 96. Adobe thuis Via Slim.nl bestelt u (als uw instelling de Adobe Fixed Price overeenkomst heeft) Adobe Creative Cloud voor thuisgebruik voor slechts â&#x201A;Ź 24,75 per jaar. Heeft uw instelling deze overeenkomst niet kunt u Adobe Creative Cloud voor â&#x201A;Ź 140,50 per jaar aanschaffen voor thuisgebruik. Adobe trainingen Op slimindeklas.nl/trainingen vindt u ons uitgebreide aanbod aan Adobe trainingen.

VERKRIJGBAAR BIJ

Onderwijsinspiratie

Dagmar Lens, Education Lead bij Microsoft

demo’s en workshops vinden er plaats waaraan iedereen kan deelnemen.” Cisco geeft bovendien veel rondleidingen in de ‘schoolen kantooromgeving’ van de toekomst. Ze organiseren bovendien ‘Girls on IT-sessies’, specifiek gericht op meisjes in het vo en mbo en hun docenten, met als doel de participatie van vrouwen in de IT te laten stijgen. “Het verbaast me dat niet meer Nederlandse meisjes en vrouwen voor dit vak kiezen. Je hebt fantastische banen en dito loopbaanperspectieven!” aldus Bleeker.

Technologie creëert ook nieuwe banen: tien procent van de banen in 2030 bestaat nu nog niet.

Adobe Education Evangelists

Inzet van partners door Microsoft

Adobe onderscheidt drie gebieden binnen kennis delen, afgestemd op de behoeften van de docent. Arboleda: “Allereerst willen we bewustzijn creëren en docenten uitleggen hoe ons aanbod de leerervaring kan verbeteren. Daarvoor organiseren we evenementen, wonen we conferenties bij en spreken we belangrijke stakeholders. Daarnaast biedt Adobe ondersteuning bij de integratie van applicaties in de IT-infrastructuur. Dat doen we vooral via onze partners en via klantondersteuning aan ICT-managers op school, trainingen en online materiaal.

Voor kennisdeling heeft Microsoft onder andere het Showcase Schoolprogramma en het ‘Microsoft Innovative Educator Expert’ (MIEE) programma. Dit zijn allebei kennis delingsprogramma’s waarbij scholen en docenten in kleinere gemeenschappen kennis met elkaar uitwisselen, zowel online als offline. Dagmar Lens: “Microsoft faciliteert en deelt nieuwe productupdates, maar de kracht van de programma’s zit in het enthousiasme en de veranderingsbereidheid van alle deelnemers.” Meer informatie staat op aka.ms/MIEE en aka.ms/ShowcaseScholen.

Tot slot helpen we leraren om Adobe-toepassingen op te nemen in het leerplan en in de klas. Daartoe bieden we onsite workshops en toegang tot Adobe Education Exchange.” Adobe Education Exchange (edex.adobe.com) is een gratis omgeving waar 700.000 docenten met elkaar delen hoe zij Adobe-producten in het klaslokaal inzetten. Tot slot heeft Adobe nog de ‘Education Evangelists’, waarbij voormalige docenten die zelf goed overweg kunnen met Adobeproducten dit aan andere docenten leren.

Verder opereert Microsoft met een uitgebreid ecosysteem aan partners. Scholen kunnen informatie, training, advies en hulp bij implementatie aanvragen bij deze partners. “Wij zorgen ervoor dat onze partners up-to-date zijn, zodat we in staat zijn scholen op alle onderdelen van de onderwijstransformatie te helpen.” Daarnaast staat Microsoft op veel evenementen, zoals de Nacht van de Leraar, SURF Onderwijsdagen en IPON. Tenslotte organiseren wij de eigen onderwijsdag op kantoor.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 19

Spreekbeurt

Edcamps: de ultieme vorm van kennisdeling Het nieuwe fenomeen van een ‘onconferentie’ tilt het thema kennis delen naar een hoger niveau. Het gaat hierbij om conferenties die door en voor deelnemers worden georganiseerd, zonder een specifiek programma en met een volledig vrije structuur. Edcamp is zo’n onconferentie. Het is dé bijeenkomst voor docenten en betrokkenen bij het onderwijs om zich op dit gebied te ontwikkelen, inspiratie op te doen en natuurlijk kennis te delen.

20 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Lorem Spreekbeurt ipsum

Edcamp is een initiatief, opgezet in Amerika door de Edcamp Foundation. Inmiddels is dit fenomeen ook naar Nederlandse bodem overgewaaid. De conferentie wordt geïnitieerd en georganiseerd door deelnemers. Iedereen is vrij om een Edcamp te organiseren en iedereen die wil mag op de bijeenkomst een activiteit presenteren. De enige vereiste aan deze bijdrage is dat het over het onderwijs moet gaan.

Nu ook in Nederland Patricia van Slobbe is meerdere malen betrokken geweest bij eerdere Edcamps. Zij was eerst docent Engels in het voortgezet onderwijs en vervulde later ook de rol van schoolleider. In 2015 stopte zij met lesgeven om Kultiv8 op te zetten en daarbinnen trainingen en workshops te verzorgen binnen het onderwijs. “In mijn tijd als docent kwam ik in aanraking met The Crowd, een vereniging voor en door docenten die elkaar ondersteunden in hun professionalisering. Daar leerde ik Frans Droog kennen”, vertelt Van Slobbe. Frans Droog is docent in het voortgezet onderwijs, aan het Wolfert Lyceum, en is tevens initiatiefnemer van EdcampNL. “Frans heeft een tijd in Amerika gewoond, daar bestaat het concept van Edcamps al veel langer.”

De sfeer is uniek, omdat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn om te komen. Vanaf het begin ondersteunde The Crowd het concept van de Edcamps. De twee initiatieven hebben dan ook veel gemeen. “Net als binnen Edcamps, werd ook binnen The Crowd niets georganiseerd door het bestuur. Dit werd geheel overgelaten aan de deelnemers. Als vereniging faciliteerden wij de events door een platform te creëren voor de deelnemers, administratieve ondersteuning te bieden en aandacht voor de bijeenkomst te vergaren via social media. Dat werkt bij een Edcamp precies hetzelfde. Als je een locatie hebt met meerdere lokalen, beamers en koffie en thee kun je beginnen.” De eerste Edcamp was in Houten en was met meer dan tweehonderd aanwezige docenten zeker een succes te noemen. “Op hun vrije zaterdag nog wel!”

Op het laatste moment Een Edcamp wordt van tevoren aangekondigd op de Edcamp-Wiki. Die is opgezet door Frans Droog en wordt nog steeds door hem up-to-date gehouden. Hier kunnen deelnemers zich ook inschrijven voor het evenement. Het inhoudelijke programma blijft tot op de dag zelf een verrassing. “We weten van tevoren alleen hoeveel lokalen er beschikbaar zijn en dat we bijvoorbeeld vijf rondes van dertig minuten willen vullen. Tijdens de inloop van de dag krijgen deelnemers ruim de tijd om het lege rooster in te vullen met activiteiten die zij willen presenteren. Sommigen willen vertellen over een concept dat zij in de klas hebben

Patricia van Slobbe, oprichter Kultiv8

uitgeprobeerd, anderen willen een discussie starten en weer anderen willen echt actief aan de slag gaan met hun mededeelnemers. In eerste instantie denken mensen dat ze niets te vertellen hebben, maar gedurende de dag wordt het rooster steeds voller. Als genoeg mensen zich intekenen voor een activiteit, gaat die door.” De presentaties en andere inhoudelijke activiteiten zijn niet de enige leermomenten van de dag. “Tijdens de pauze nemen deelnemers vaak iets lekkers mee om met elkaar te delen. Juist op de momenten tussendoor wordt er veel contact gelegd, kennis uitgewisseld en inspiratie opgedaan. Docenten zitten in hun klas altijd op hun eigen eilandje. Bij de Edcamp-bijeenkomsten kom je even uit die bubbel en kun je veel nieuwe ideeën opdoen. Je kunt in een veilige omgeving constructieve gesprekken voeren met mensen buiten je eigen kring. Dat is wat de Edcamps zo bijzonder maken.”

Altijd feest De bijeenkomsten zijn altijd in het weekend. Misschien niet het uitgelezen moment voor docenten om een ‘onconferentie’ over onderwijs te volgen. Maar volgens Van Slobbe komt het de sfeer van de Edcamps alleen maar ten goede. “Wij noemen het altijd een onderwijsfeestje met onze onderwijsvrienden. De sfeer op deze bijeenkomsten is uniek, omdat mensen intrinsiek gemotiveerd zijn om te komen. Zij zien het als een investering in zichzelf en als een welbestede zaterdag. Veel deelnemers gaan daarna gezamenlijk uit eten en maken er echt een uitstapje van.” Wie de volgende Edcamp organiseert, is altijd een verrassing. “Iedereen kan aangeven dat hij of zij een Edcamp wil organiseren. Ik heb al vaker gehoord dat organisatoren van een Edcamp bang zijn dat het programma niet wordt gevuld. Maar het programma blijft echt niet leeg! Docenten spreken graag over wat hen bezighoudt. Met zo’n Edcamp faciliteer je zelfontwikkeling en geef je de verantwoordelijkheid terug aan de deelnemers. Dan komt er energie vrij en krijgen docenten weer lol in het professionaliseren van hun onderwijsinstelling.” Wil je meer weten over Edcamps? Kijk dan op de site: edcampnl.pbworks.com

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 21

Onderwijsvernieuwer

Marcel Hoogstoevenbeld, Ichthus Lyceum:

“De docent wordt meer een coach, terwijl kinderen als peers van elkáár leren” De tijd van puur kennisgedreven onderwijs is passé. In plaats van feiten reproduceren, moeten kinderen juist leren om probleemoplossend en out-of-the-box te denken. Creativiteit staat hierbij centraal, maar docenten en leerlingen moeten hier wel de ruimte voor krijgen. Marcel Hoogstoevenbeld, docent Onderzoeken & Ontwerpen en Informatica bij het Ichthus Lyceum, vertelt over zijn visie op modern onderwijs. Na jaren als schoolleider en ICT-coördinator staat Marcel Hoogstoevenbeld sinds een jaar ook weer enkele uren voor de klas. Hij geeft de vakken Onderzoeken & Ontwerpen (O & O) en Informatica op het Ichthus Lyceum, een school voor gymnasium, atheneum en havo in Driehuis. “We zijn al geruime tijd met allerlei ideeën rondom ICT en onderwijs bezig, maar ik zag te weinig verandering. Ik wilde graag weer voor de klas gaan staan om mij in de positie van de docent te kunnen verplaatsen.” Ruim twee jaar geleden begon Hoogstoevenbeld op ‘het Ichthus’. Hij trof een onderwijsorganisatie aan die worstelde met de uitdagingen die de digitalisering voortbracht. “De school had het gevoel dat ze niet alles uit de ICTmogelijkheden haalde. Daarnaast keken veel docenten tegen moeilijkheden aan bij het implementeren van ICTtoepassingen binnen hun dagelijkse lessen.” Dit is een probleem waar veel scholen tegenaan lopen, zo ervaart hij ook met zijn adviesbureau iThink Education, waarmee hij zich richt op het snijvlak van ICT en onderwijs.

voornamelijk aan het feit dat zij slechts beperkt op de hoogte zijn van alle mogelijkheden die de voortschrijdende technologie hen biedt. Zo was er een docent Duits die niets van iPads in het klaslokaal moest hebben, totdat Hoogstoevenbeld met haar in gesprek ging. “Ze gaf aan dat de sectie Duits de leerlingen de vreemde taal meer wilde horen spreken. Toen ik aangaf dat je met iPads allerlei gesprekken op kunt nemen en terugluisteren, begon de vaksectie de iPad als een oplossing te zien, in plaats van als een obstakel. Sterker nog: binnen twee maanden stond de hele sectie Duits aan anderen te vertellen hoe handig die iPads zijn en wat je er allemaal mee kunt.”

Van elkaar leren

Inmiddels heeft de docent Duits in kwestie zelfs geleerd om in iMovie tekenfilmpjes te maken, aan de hand waarvan leerlingen in zowel woord als geschrift met elkaar in discussie gaan. “Ze krijgt zoveel mooie dingen van haar leerlingen terug, dat ze net zo goed van hen leert.” Wat weer perfect past in zijn visie op de veranderende verhoudingen tussen docenten en leerlingen. “De docent wordt meer een coach, terwijl kinderen als peers juist ook van elkáár leren.” Op hun beurt profiteren leraren onderling ook van elkaars

De afwachtende houding van veel docenten ligt

expertises. “De ene docent kan goed video’s bewerken,

22 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Onderwijsvernieuwer

Marcel Hoogstoevenbeld, docent Onderzoeken & Ontwerpen en Informatica op het Ichthus Lyceum

de ander is bijvoorbeeld weer goed met muziek. Op deze manier leren en werken docenten op dezelfde manier als hun leerlingen.”

Vakoverstijgend Het Ichthus Lyceum beschikt over een officieel erkend Technasium, waarbij havo- en vwo-leerlingen de kans krijgen om examen te doen in het vak Onderzoeken & Ontwerpen. “Op het Technasium zijn we heel erg bezig met onderzoekend leren. Leerlingen pakken een maatschappelijk probleem of een bedrijfsvraagstuk op en onderzoeken wat er mogelijk is. Zo was er bijvoorbeeld een prijsvraag uitgeschreven door de ESA (European Space Agency), met als onderwerp het bouwen van huizen op de maan. Op welke plek kun je dit het beste doen? Met welke materialen? Hoe pak je dit logistiek aan?” Vakoverstijgend onderwijs avant la lettre dus. Docenten moeten hierin mee en Hoogstoevenbeld ziet dit ook gebeuren. “Tijdens studiedagen is het programma er tegenwoordig ook op gericht om met een digitaal product naar huis te gaan. Een digitale toets, een VR-les, een lesgroep in Google Classroom. Je kunt na afloop meteen ergens mee aan de slag in je volgende les, in plaats van dat je alleen meer informatie verzamelt en weer vertrekt.”

Paradigma shift Blijven leren is dus het devies. Hoogstoevenbeld: “Toen ik als docent begon, waren er leraren die het voor elkaar kregen om zich in hun hele carrière in níéts bij te spijkeren en dertig jaar hetzelfde te doen.” Hij snapt dat het spannend is om met ‘iets nieuws’ aan de slag te gaan. “Maar er mag

gerust eens wat fout gaan! Juist door te laten zien dat je na een tegenslag doorgaat en dingen blijft proberen, leer je kinderen een belangrijke les.” Hoogstoevenbeld ziet dat leraren de bescheidenheid wat van zich afgooien. “Het was lange tijd niet normaal om te laten zien wat voor mooie dingen je allemaal kunt. Doe je dat wél, dan leer je elkaars talenten kennen en kun je meer vakoverstijgend gaan werken.”

De docent krijgt zoveel mooie dingen van haar leerlingen terug, dat ze net zo goed van hen leert. Er moet een paradigma shift plaatsvinden. Bij leraren, leerlingen, maar ook het thuisfront. “Als we tijdens de lessen het boek doorlopen, is er níémand die mij verwijt dat ik mijn werk niet doe. Maar in mijn tijd als docent Geschiedenis heb ik leerlingen ook weleens tien lessen lang video’s laten kijken. Omdat ik het bijvoorbeeld lastig vond om hen de Palestijnse kwestie te laten begrijpen. Dan staan ouders even later aan mijn bureau te klagen dat hun kinderen niets leren want ‘we hebben het boek niet opengeslagen’. Gelukkig bleken de resultaten het tegendeel te bewijzen! Zo wijzig je de perceptie, stapje voor stapje.”

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 23

ICTrends

Gedrag veranderen met gamificatie

Mike Bakker, Chief Game Designer bij The Cue

24 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

ICTrends

Er zijn talloze manieren om digitaal met anderen te communiceren en kennis te delen: via e-mail en Google Docs bijvoorbeeld. Wat veel mensen vergeten, is dat in het Office-pakket – dat op vrijwel elke school of kantoor te vinden is – ook veel communicatiemiddelen zitten verscholen. Denk aan OneNote en Microsoft Teams. Gamificatiebedrijf The Cue bedacht voor Microsoft een spel om Office-gebruikers bekender te maken met de tools. Gamificatie in combinatie met change management zorgt voor slimmer samenwerken en is leuk, uitdagend én schaalbaar. Microsoft Office 365 heeft in Nederland een marktaandeel van ongeveer 55 procent. Toch komen de meeste gebruikers niet verder dan Word, PowerPoint en Excel. Office biedt echter zoveel meer, waaronder collaboration tools als OneNote en Microsoft Teams, om beter samen te werken. Deze pro gramma’s zijn veel efficiënter en veiliger, en passen veel beter bij modern samenwerken. Tegelijkertijd vragen ze wel om een andere manier van werken. Omdat dit veel gebruikers ervan weerhoudt om deze programma’s goed te gebruiken, besprak Microsoft dit vorig jaar met The Cue. De softwaregigant wil gebruikers bewust maken van álle mogelijkheden van Office. “Dit was het moment dat wij onze expertise in gamificatie en gedragsverandering gingen toepassen in de IT-wereld”, vertelt Mike Bakker, Chief Game Designer bij The Cue. “We zijn een spin-off van House of Performance, waar we al vijf jaar gamificatie toepassen om prestaties van bedrijven te verbeteren. Met The Cue dagen we teams op positieve wijze uit om anders te gaan werken: slimmer, leuker en met de beschikbare Office 365 tooling.”

Change management en gaming De meeste medewerkers van The Cue zijn in eerste instantie adviseurs die zijn gespecialiseerd in change management, geen IT’ers. De manier waarop The Cue gebruik maakt van gamificatie is dan ook gebaseerd op hun kennis over hoe je een bedrijf beter maakt en teams beter laat samenwerken. The Cue combineert dus inhoudelijke consultancy met games. Het gaat niet om het zenden van informatie, maar om het werkelijk veranderen van gedrag van spelers, of dit nou professionals zijn of leerlingen. Doordat The Cue honderd procent digitaal werkt, is de methode schaalbaar. Het maakt niet uit of vijftig of vijfduizend mensen gebruikmaken van de tool. Momenteel biedt het bedrijf vijf games aan, waar tot nu toe ongeveer honderd spelers gebruik van hebben gemaakt. “In die zin zijn we net begonnen. Het is onze ambitie om op korte termijn naar acht games en enkele duizenden spelers te gaan.”

Niet iedereen is een killer Bij de bouw van de tool hebben de makers lang nagedacht over de vraag waar mensen voor uit bed komen, wat hun drive is. Ze onderscheiden vier spelerstypen: killers (willen winnen van anderen), achievers (gaan voor de hoogste score),

explorers (ontdekkers) en socialites (hechten waarde aan samen beleven). Die typen kunnen gebruikt worden om te achterhalen wat de intrinsieke motivatie is van medewerkers voor het spelen van een spel. Zo zijn killers en achievers erg geïnteresseerd in leaderboards. Explorers gedijen het best met geheime werelden die ontdekt kunnen worden. Games als Fortnite zijn niet alleen erg populair onder killers, maar ook onder socialites. Die willen immers graag samenwerken. Bakker: “Het is interessant om te zien dat tussen bedrijven of soms zelfs tussen teams duidelijke verschillen zitten. Zo zijn salesmensen vaker killers. Achievers vind je veel in de wereld van consultancy. In innovatieve omgevingen zie je veel explorers en in de retail juist socialites. Zodra je de motivatie om te spelen weet, kun je het leerproces positief beïnvloeden. Op die manier wordt leren en verbeteren een kwestie van willen in plaats van moeten.” In de games bouwen spelers vaardigheden en kennis langzaam op. Elke week krijgen spelers een missie vol met uitdagingen. Elke game duurt maximaal zeven weken. Deze spellen speel je op individueel niveau en in teamverband. Om een goede plek op de ranglijst te krijgen, moeten spelers badges en punten verzamelen. “We werken volgens de Netflix-gedachte. Na het afronden van een game kun je meteen door naar de volgende”, aldus Bakker.

Gamificatie in combinatie met change management zorgt voor slimmer samenwerken en is leuk, uitdagend én schaalbaar. Weinig valsspelers Net als in elk spel, kun je met gamificatie ook valsspelen. Bakker: “In principe kan een speler steeds doorklikken, maar op die manier haalt diegene er niets uit en beleeft er ook zeker geen plezier aan. Maar het is juist die mate van vrijblijvendheid die erg belangrijk is bij gamificatie. Je kunt mensen niet dwingen om mee te spelen.” Toch ervaart The Cue maar weinig dat mensen valsspelen: gemiddeld speelt tachtig tot negentig procent echt mee. “Het is net als een wolf pack, ofwel zoals een roedel wolven zou handelen. Als iemand het lastig vindt of moeilijk, nemen andere spelers de leiding en trekken het team voort.” Gamificatie is een effectieve methode om gewenst gedrag te stimuleren. Het is dan ook geen verrassing dat deze techniek ook op scholen steeds populairder wordt. Niet alleen voor scholieren, maar ook voor docenten. Wie vindt het immers niet leuk om spelenderwijs te leren? Meer informatie over The Cue vind je terug op thecue.nl

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 25

SOML

Anderhalve dag de focus op onderwijsverbetering door ICT

IT-Workz zet SOML en Microsoft aan één tafel Hoe kun je ICT nou écht optimaal inzetten om het onderwijs voor 7.500 leerlingen te verbeteren? Dat was de centrale vraag tijdens een sessie waarbij Stichting Onderwijs Midden-Limburg (SOML) samen met IT-Workz en Microsoft de diepte inging. IT-Workz verzorgt al jaren de complete ICT-infrastructuur voor SOML. “Door initiatieven als dit ervaar ik IT-Workz echter veel meer als een partner dan puur als leverancier van onze infrastructuur. Ze denken met ons mee of we wel met de juiste dingen bezig zijn,” aldus Paul Slegers, lid van het College van Bestuur van SOML.

SOML bedient, met elf locaties binnen het voortgezet onderwijs en ongeveer 7.500 leerlingen en 950 medewerkers, een groot deel van Midden-Limburg. Als beheerder van de ICT-infrastructuur van de scholengemeenschap vormt ITWorkz feitelijk een groot deel van de ICT-afdeling van SOML. Ook implementeerde het bedrijf een systeem voor Identity en Access Management.

Wensenlijstje Pauls Slegers is binnen het tweekoppige College van Bestuur van SOML de verantwoordelijke voor ICT. “Vorig jaar sprak ik met Jan Broeken, directeur van IT-Workz, over de mogelijkheden om het Expertisecentrum van Microsoft eens te bezoeken en daar verder te praten over ICT-ontwikkelingen. Enige tijd later besprak ik met ons managementteam van schooldirecteuren de mogelijkheden voor teambuildingactiviteiten. Dat bracht me op het idee om beide zaken te combineren. Ik vond dat onze directeuren nog onvoldoende beeld hadden van wat er allemaal kan op ICTgebied.” Vooraf inventariseerde Slegers bij de directeuren welke doelen zij nastreefden en wat ze wilden leren op deze dag. “Zo gaf een directeur aan met Google te werken. Hij wilde wel eens vergelijken met Microsoft en weten of we wel met de goede dingen bezig zijn. Een andere directeur gaf aan meer ICTvoorzieningen in zijn school te willen; het ontbreekt hem aan allerlei materialen”, aldus Slegers. “Voornaamste vraag is: hoe

26 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

kun je zorgen dat ICT de leerprocessen van kinderen beter, makkelijker en overzichtelijker maakt? Hoe kan ICT de docent helpen bij zijn of haar dagelijks werk? Bijvoorbeeld om een leerling te volgen en te helpen om de volgende stap te zetten in diens leerproces.”

Aan de slag Op 15 mei ging het team ’s ochtends vroeg vanuit Roermond op pad richting Schiphol, waar het hoofdkantoor van Microsoft Nederland gevestigd is. Het SOML-team bestond uit twee bestuurders, tien locatiedirecteuren, een controller, een directeur bedrijfsvoering en de strategisch adviseur HRM. De dagvoorzitter vanuit Microsoft begon met een uitleg over de opbouw van het bedrijf, waarna een Microsoft-manager zijn visie op de markt gaf. Vervolgens werd iedereen ingevoerd op het model van onderwijsvernieuwing dat Microsoft hanteert. Daarin zaten veel aanknopingspunten voor een goed gesprek. ’s Avonds schoof het team niet aan in een chic restaurant, maar bij een mbo in Haarlem, waar leerlingen de maaltijd voor hen kookten. Ook tijdens het diner ging het gesprek gewoon door. De volgende dag ging de groep dieper in op Office 365 en sprak een IT-Workz-collega over zaken waar je op moet letten als je met onderwijsvernieuwing aan de slag gaat. Tot slot hield Jan Broeken een verhaal over het aansturen van zijn organisatie met behulp van kengetallen en dashboards. Slegers: “Dat zou voor ons ook wel wat zijn om mee de slag te gaan. Ook op de terugweg in de bus hebben we nog lang

SOML

Heb je vragen of wil je meer informatie over de ICT-oplossingen voor het onderwijs van IT-Workz? Neem dan contact op met onze Servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of telefonisch via 020 420 13 96.

doorgepraat. Wel is het zaak om de beloftes een paar weken later weer opnieuw aan te jagen, anders zakt het snel weg.” Wat heeft de sessie Slegers opgeleverd? “Zelf vond ik het schema voor onderwijsvernieuwing heel verhelderend. In dit raamwerk met zestien blokken staan vier hoofdonderdelen en vier subthema’s tegenover elkaar uitgewerkt. Als je het goed wilt doen als school, moet je bij alle zestien een gelijkwaardige ontwikkeling doormaken. Dit schema helpt ons om de juiste energie in de juiste onderwerpen te steken. Een van de conclusies was dat de ICT-vaardigheden van onze docenten nog onvoldoende zijn ontwikkeld en dat ook ons leiderschap nog moet verbeteren.”

Vervolgstappen Waar het enthousiasme op de dag zelf groot is, is het zaak om terug op school ook echt stappen te zetten. “Voor mij is het belangrijk dat onze eigen directeuren oppakken wat ze beloofd hebben. Vanaf nu wil ik zien dat scholen succesvoller zijn in het gebruik van ICT in het onderwijs. Het mag niet stoppen bij ‘ik gebruik toch het digiboard en maak wel eens een instructiefilmpje of PowerPoint-presentatie?’ Er kan echt veel meer. Geef aan wat je nodig hebt om dit te realiseren!” De samenwerking met IT-Workz heeft Slegers als heel prettig ervaren. Slegers: “IT-Workz observeerde, stelde scherpe vragen en maakte het verslag en de rapportage. Zij zijn de ICT-expert; wij de onderwijsdeskundige. Veel meer dan enkele jaren

geleden traden zij op als partner in dit proces, in plaats van alleen als leverancier van onze infrastructuur. Ze denken echt mee en willen dat wij de goede dingen doen.”

Dieper nadenken over ingewikkelde thema’s Jan Broeken van IT-Workz wil vaker dergelijke sessies met scholen organiseren. “IT-Workz wil een echte partner zijn voor onderwijsinstellingen: samen nadenken over de technische mogelijkheden en de adoptie daarvan. En vooral naar de wensen van de school luisteren om in goed overleg een roadmap te kunnen samenstellen. SOML heeft dit ook als positief ervaren en hier bewust tijd vrij voor gemaakt in de vaak overvolle directie-agenda’s. Daardoor konden de directeuren in een andere omgeving dieper nadenken over deze ingewikkelde thema’s op het snijvlak van onderwijs en ICT.” IT-Workz zoekt bewust de samenwerking op met Microsoft. “Een logische keuze, omdat Microsoft erg actief is op het educatieve terrein.” De sessie start altijd met de visie van Microsoft op de wereldwijde ontwikkelingen en vervolgens op de ontwikkelingen binnen Nederland en in het onderwijs. Wat voor profijt heeft SOML volgens Broeken gehad van de sessie? “Voor veel directieleden was het een eyeopener om te zien wat er om ons heen gebeurt en welke mogelijkheden er zijn. Welke koers wil je gaan varen? Wat wordt de rol van IT hierin? Aan welke randvoorwaarden moet je dan voldoen? Kortom: welke (on)mogelijkheden biedt IT om je visie en missie te realiseren.”

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 27

Leren leren

De i-coach als innovatie-katalysator binnen het mbo De digitale vaardigheden van het docentenkorps houden de schoolbesturen al jaren lang bezig. Hoe kun je er nou voor zorgen dat docenten met nieuwe technologieën kunnen en gaan werken? In het mbo zijn er de i-coaches. Pascal Koole, adviseur Bruggen Bouwen bij Kennisnet, praat ons bij over deze medewerkers binnen het mbo, die onderwijs en ICT met elkaar helpen verbinden.

Binnen onderwijsinstellingen bestaat er meestal een relatief kleine groep docenten die digitale leermiddelen volledig omarmt. Deze docenten experimenteren met tools en verzorgen er superinteressante en afwisselende lessen mee. Lang werd gedacht dat deze early adopters binnen onderwijsland de rest van de docenten wel ‘mee zouden nemen’ wanneer het aankomt op verdere digitalisering. “Inmiddels zien we dat de olievlek zich op deze manier níét altijd verder verspreidt”, duidt Pascal Koole de huidige situatie. Als adviseur en teamlid Bruggen Bouwen bij Kennisnet en Learning & Development professional bij ROC Midden Nederland is ze dagelijks bezig onderwijs en ICT met elkaar te verbinden.

deze bruggenbouwers tussen ICT en het onderwijs. Kennisnet spreekt zelf over i-coaches. Koole: “Samen met organisatie saMBO-ICT hebben we bij Kennisnet onderzoek gedaan naar de succesfactoren van i-coaches. Hoe je dit middel succesvol in kunt zetten om binnen het mbo ook echt onderwijsdoelen te bereiken en de ICT-vaardigheden te vergroten.” Het team ‘Bruggen Bouwen’ identificeerde uiteindelijk zes succesfactoren. “Zo moet de inzet van i-coaches worden gekoppeld aan strategische doelen. Anders ben je als i-coach alleen maar helpdeskachtige vragen van je collega’s aan het beantwoorden.”

Peers Succesfactoren Met name schoolleiders en -bestuurders hebben hoge verwachtingen van ICT binnen hun onderwijsorganisatie. De docent volgt vooral en zorgt ervoor dat aan de vereisten wordt voldaan. Koole: “Iedere docent herinnert zich nog wel het Digitaal Rijbewijs Onderwijs (DRO, red.), waarmee hij of zij specifieke computervaardigheden aan moest tonen. Hoewel veel docenten voldeden, leidde dit niet tot een vlucht in de inzet van ICT voor didactische meerwaarde.” De docenten die wél vooropliepen wat betreft digitalisering, werden voorheen al snel als officieuze interne ICT-deskundige naar voren geschoven. “Met als risico dat die personen vaak ‘digitale brandjes’ liepen te blussen en er in het weekend ook veel mee bezig waren, vaak zonder dat daar iets tegenover stond. Een aantal jaar geleden zagen we dat hier in het mbo een kentering in ontstond en dat scholen het belang van de ICT-vaardige docent-coach in begonnen te zien. Er werd een rol of functie voor in het leven geroepen.” Ambassadeurs, vaandeldragers, blended coaches: er bestaan veel namen voor

28 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Ook het met beleid aanstellen van i-coaches is een succesfactor die in het onderzoek wordt genoemd. “Ga je daar echt mee aan de slag, dan kom je er mogelijker wijs achter dat de ICT-vaardige docent die je op het oog had eigenlijk niet dat heeft te bieden wat je als onderwijsinstelling zoekt.” Bijvoorbeeld omdat de – concreet geformuleerde - doelstellingen van de organisatie niet passen bij het profiel van de persoon. “Wil je wendbaar onderwijs verzorgen met kleine modules die studenten ook zelfstandig kunnen volgen, dan is het handig om een i-coach te hebben die het maken van kennisclips goed kan ondersteunen.” Is de doelstelling zoveel mogelijk papierloos te gaan werken, dan is weer een ander type i-coach nodig. “Iemand die veel weet van digitale toetsen maken waarin automatische feedback verwerkt wordt bijvoorbeeld”, aldus Koole. Een i-coach kan niet alles weten of kunnen, en dat hoeft ook niet. Professionalisering op een aantal gebieden is voor alle i-coaches wel van belang om het werk goed te kunnen doen. “Kennisnet is daarvoor modules aan het ontwikkelen, allen onderdeel van een Peergang.

Leren leren

6 rollen van een i-coach

“De inzet van i-coaches moet worden gekoppeld aan strategische doelen.” In de peergangmodules leren de onderwijsmedewerkers in het mbo van elkaar en met elkaar. Deze modules zijn helemaal digitaal, inclusief workshops in de avonduren en break out-sessies.” De peergangen zijn gebaseerd op zes rollen die de i-coach moet kunnen vervullen. Die rollen zijn op hun beurt weer uit bijna tweehonderd leerdoelen gedestilleerd, aan de hand van onder andere gesprekken met onderwijsmedewerkers van twaalf mbo-instellingen. Koole: “De i-coach is meestal van huis uit een zogeheten technovator: iemand die techniek omarmt en nieuwe technologieën binnen het onderwijs wil introduceren. Maar diegene moet ook kennis hebben van veranderkunde. Het is immers een project voor de lange termijn, het gaat om ingesleten werkwijzen die moeten wijzigen. Daarnaast zijn ook adviesvaardigheden onmisbaar, bijvoorbeeld wanneer de i-coach de directie moet adviseren over noodzakelijke organisatiewijzigingen om de digitale vaardigheden verder te kunnen ontwikkelen. Verder is daar de rol van trainer, coach en onderwijskundige.”

Masterclasses Maar hoe geef je als mbo-instelling vorm aan je voornemen om de ICT-vaardigheden van je docenten te verhogen en i-coaches te introduceren? “Ons team verzorgt masterclasses

Pascal Koole, adviseur bij Kennisnet

voor organisaties, waarin ze leren een goede businesscase op te stellen om zelf met i-coaches aan de slag te gaan.” In oktober 2019 vindt er zelfs een gigantische masterclass plaats. Koole: “Met zeven mbo-instellingen tegelijkertijd gaan we in één masterclass businesscases opstellen: dat wordt een geweldig evenement.” Koole verwacht dat ook 2020 een mooi jaar gaat worden voor de i-coaches. “We gaan verschillende mini-conferenties organiseren. Hierbij komen niet alleen i-coaches vanuit het hele land samen, ook gaan experts uit het werkveld de kennis van de i-coaches verrijken. Het is een onderdeel van ons totaalpakket dat we mbo-instellingen en i-coaches aanbieden.”

Meer informatie: Kennisnet.nl

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 29

Kijkje in de klas

ROC Friese Poort:

”Wij kijken eerst naar de leerbehoefte van onze teams, dan pas naar de software” 30 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Kijkje in de klas

ROC Friese Poort was lange tijd van mening dat ze digitaal een beetje achterliep. De Friese Poort Academie, een online scholingsomgeving, moest daar verandering in brengen. En dat lukt bijzonder goed. Er zijn inmiddels honderden digitale cursussen beschikbaar en elk team gaat gemiddeld vier keer per jaar op ICT-training. Tessa Koster, projectcoördinator van de Friese Poort Academie, vertelt samen met haar collega Joost Willems over deze ‘school binnen de school’. Kunnen jullie uitleggen wat jullie doen met de Friese Poort Academie? De naam doet vermoeden dat het veelomvattend is. “Nou, dat klopt wel. De Academie is een online omgeving voor scholing op uiteenlopende thema’s. We zijn er echt voor alle lagen van de onderwijsinstelling: van het management tot de conciërge. We focussen op trainingen die relevant zijn voor de hele organisatie. Zo bieden we bijvoorbeeld cursussen aan als nieuwe ICT-systemen hun intrede doen, maar er draait momenteel ook een cursus over werkdruk. Meer gericht op het onderwijs moet je bijvoorbeeld denken aan de bijscholing van docenten die te maken hebben met examinering. Toch zeggen we wel heel duidelijk: we doen niet alles. Specifieke scholingen over de bouw, die onze docenten binnen het vakgebied lassen misschien nodig hebben, laten we links liggen. Dat is té specifiek.”

Via de Academie proberen we de collega’s ook direct ‘digitaal weerbaarder’ te maken. Is het dan de bedoeling om iedereen op een gelijk kennisniveau te brengen op het gebied van ICT? “Nee, absoluut niet zelfs. We zeggen bij Friese Poort: de teams bepalen met elkaar wat ze willen leren en wat het instapniveau moet zijn. Bestaande ICT-trainingen zijn vaak opgedeeld in verschillende niveaus: instap-, basis of gevorderd niveau. Maar wij denken dat je daardoor een nog grotere kloof krijgt tussen de digitaal vaardigere medewerkers en diegenen die juist achterlopen. We vragen aan de teams: waar zou je met elkaar beter in willen worden? Zo proberen we te bevorderen dat mensen als team beter naar elkaar luisteren en gaan samenwerken. Het mooie daarvan is dat het gesprek en de uitdagingen de basis vormen voor de leervraag. Dan gaan we pas kijken hoe software hierbij past en wat voor cursussen we via de Academie aan moeten bieden.”

Sturen jullie dan nergens op? “Wij vinden het als Friese Poort niet erg dat er grote verschillen bestaan als het gaat om het digitale kennisniveau. Maar we hebben natuurlijk wel bepaalde doelen op het gebied van ICT. Zo zagen we een wildgroei aan systemen

waarmee gewerkt werd. De ene groep gebruikte Google, een andere docent deelde bestanden met zijn klas via Dropbox; een tool waarvan de beveiliging lang niet zo goed is als de cloud van Microsoft. Om die wildgroei in te dammen, heeft de school besloten om te werken met drie systemen: Office 365, Eduarte en personeelsinformatiesysteem RAET. De Academie speelt een belangrijke rol in het leren werken met deze systemen. En via de Academie proberen we de collega’s ook direct ‘digitaal weerbaarder’ te maken. Natuurlijk willen we docenten die digitaal minder vaardig zijn extra helpen, maar als we die mensen blijven trainen zonder dat ze die digitale vaardigheden toe gaan passen, slaan we de plank mis. Het onderwijs inhoudelijk verbeteren blijft altijd belangrijker dan de digitale vaardigheden van docenten opkrikken.”

Jullie werken als Academie als onderdeel van de centrale diensten. Hoe zorg je er dan voor dat al die medewerkers op die tientallen ROC-locaties digitaal vaardiger worden, de software gaan gebruiken én ook nog eens die Academie weten te vinden? “Daar komen de e-coaches – die bij ons i-coaches heten – om de hoek kijken. Dit zijn docenten met een grote interesse in ICT. De taak van de i-coach is om de collega’s mee te nemen op het pad van digitalisering en om te monitoren hoeveel aandacht docenten geven aan e-learning. Momenteel zijn zij aan het inventariseren of er behoefte is aan het ‘verdigitaliseren’ van methodes en of het huidige aanbod van de Friese Poort Academie daarvoor voldoende is. Zo’n i-coach is bewust iemand ‘van de vloer’, omdat we het belangrijk vinden dat innovaties en veranderingen daar vandaan komen. Een docent weet namelijk inhoudelijk hoe de opleiding draait, kent de collega’s goed en weet wat elk team nodig heeft.”

Zien jullie dat deze digitale samenwerking er ook voor zorgt dat docenten elkaar vaker opzoeken? “We zien dat de Academie in het gat springt van een behoefte. Docenten en andere medewerkers zijn heel gedreven om te leren, met name op het gebied van Office 365. Ze willen heel graag antwoord op de vraag: wat kan ik daar allemaal mee? We zien daarnaast dat als collega’s gewend zijn om in digitale teams samen te werken, ze ook voor andere zaken eerder bij elkaar aanschuiven. Maar ook hier geldt weer dat het in kleine stapjes gaat. We moeten de vraag blijven stellen in teams: snapt iedereen waar we nu zijn en wat de volgende stappen zijn die we willen zetten?”

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 31

Onderwijsinspiratie

Lean bij IT-Workz: van lucky shots naar structureel verbeteren ‘Toch niet het zoveelste verandertraject?’ De introductie van Lean Six Sigma binnen IT-Workz had wel wat voeten in de aarde, maar inmiddels heeft het ICT-bedrijf de methodiek volledig omarmd. Jules Cuijpers, coördinator projectbureau bij IT-Workz, is de interne kartrekker van Lean Six Sigma. Hij vertelt over de aanpak en wat Lean oplevert.

“Het komt altijd neer op het bieden van meerwaarde richting je klanten. Daar zijn binnen Lean Six Sigma álle procesverbeteringen op gericht”, vat Jules Cuijpers de verandermethodiek Lean samen. Inmiddels is hij vijf jaar werkzaam bij IT-Workz, ICT-partner binnen het onderwijs. Maar bij zijn vorige werkgever werd hij al besmet met het ‘virus’, zoals hij de Lean Six Sigma-methodiek zelf gekscherend omschrijft. Was het daar echt een nevenfunctie, iets wat hij er ‘bij’ deed, inmiddels heeft hij zijn Black Belt binnen en is Lean binnen IT-Workz een aanpak die structureel binnen de hele organisatie is doorgevoerd. “Onze directeur Jan (Broeken, red.) heeft hier een belangrijke rol in gespeeld. Hij stond heel erg open voor de methodiek.”

Voedingsbodem Er lag een vruchtbare voedingsbodem voor het introduceren van Lean Six Sigma binnen IT-Workz. “Toen ik vijf jaar geleden in Etten-Leur begon, was het ongelofelijk druk. Het was het begin van het schooljaar en de telefoon stond roodgloeiend. Er was een wachtlijst met zo’n 1.000 incidenten die opgelost moesten worden. Mensen werkten vaak over. Om de achterstallige calls terug te dringen, werd er een ‘SWAT-team’ samengesteld, dat ‘s avonds de lijst met calls wegwerkte.” Allemaal manieren om de uitdagingen het hoofd te kunnen bieden, maar geen van allen structureel van aard. “Ik was net nieuw bij IT-Workz, maar heb toen de stoute schoenen aangetrokken en Jan verteld over mijn achtergrond en kennis van Lean. Het idee was om niet harder, maar slimmer te gaan werken en het eigenaarschap bij de medewerkers te leggen. Hierbij zou het management een faciliterende rol krijgen.” Met dit idee werd ingestemd. Aan de hand van interviews met werknemers van IT-Workz begon Cuijpers een beeld te vormen. Hoe vind je dat het loopt? Wat kan er beter? Uit die gesprekken kwam naar voren dat mensen vonden dat er voornamelijk ad hoc werd gewerkt en dat ze maar moeilijk grip kregen op de grondoorzaken.”

32 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

Laat dát nou net hetgeen zijn waar de Lean Six Sigmamethodiek zich op richt.

Lean binnen IT-Workz Samen met verbeternetwerk UPD, waar Cuijpers zijn eerdere opleidingen volgde, ging IT-Workz met Lean Six Sigma aan de slag. De methodiek werd geïntroduceerd en parallel daaraan volgden medewerkers trainingen. “Het MT volgde een Lean Management Training; tegelijkertijd kregen coördinatoren een Orange Belt-training. Alle andere medewerkers volgden op hun beurt een Yellow Belt-training. Hierin worden de basisprincipes van Lean uitgelegd, zodat we allemaal dezelfde taal spreken.” Om ervoor te zorgen dat deze kennis niet verwatert op het moment dat de huidige mensen weggaan, krijgen nieuwe personeelsleden eenzelfde opleiding. “Daarnaast heeft iedere afdeling zijn business intelligence (BI, red.) dashboard, met KPI’s. Hoe staan die ervoor? Lean gaat namelijk ook over het visueel maken van zaken: van de huidige stand van zaken, maar ook de successen!” Tijdens weekstarts gaan teams globaal in op behaalde successen en knelpunten. Eén keer per week, maximaal een half uur. Het organisatiebrede uitgangspunt hierbij is de X-matrix. “Dit is een document in A3-formaat met daarop de strategische doelstellingen die we over vier jaar behaald willen hebben. Deze ‘doorbraken’ worden gestut door jaardoelen,

Sinds we met Lean SixSigma zijn begonnen, heeft onze directeur Jan Broeken ook zijn Black Belt gehaald. Knap!

X-Matrix IT-Workz 2019 Onderwijsinspiratie Voorbeeld van een deel X-Matrix IT-Workz 2018-2021: Jaar 2019 Voice of the Customer

Verzorgen van kennissessies die aansluiten bij de behoefte van het onderwijs Voice of the Business

Standaardiseren van productspecs. en opzetten productteams voor elk A-product incl. BI-dashboard Standaardiseren van offertes en SLA's inclusief juridische check Inrichten proces voor aandragen, bewaken en stimuleren van leads door alle medewerkers Voice of the Employee

Manager HR

KPI's

Manager Service Delivery

Jaarlijkse verbeterprioriteiten

¡ l l

Doorbraken 2021

Manager Marketing / Innovatie

Inrichten van (BI)-dashboards per team

Jaardoelen 2019

Manager Sales

Waardering gemiddelde evaluaties Project >=x, Diensten >=x, Trainingen >=x, Producten >=x, Offertes >=x

l l

Vaststellen, concretiseren en uitdragen IT-Workz (cultuur)kernwaarden

Directeur

Uptime >99,9%

De toegevoegde waarde van medewerkers verhogen door optimaal gebruik te maken van ieders talenten

¡ l

Evaluatiecijfers projecten/diensten/trainingen/producten

l l

% Calls afgewerkt via Self Service (>x% meer dan in 2018)

¡ l ¡

Score incidenten en wijzigingen: tevredenheid oplossing >x%, communicatie >x%, snelheid >x%.

Netto rendement >= x%

Verhogen naamsbekendheid binnen de onderwijsmarkt

¡ ¡ l

¡ ¡

Score MTO op (h)erkenning kernwaarden, benutting talenten

Manager Financiën

Verhogen SelfService-voorzieningen t.b.v. onze klanten

% Vastgestelde A-producten incl. productteams

SLA% gehaald incidenten en standaard wijzigingen >x%

Resources

l ¡

¡ ¡ l

1 2 3

x% van de klanten beveelt IT-Workz aan (projecten / producten / diensten) Kwalitatieve groei: nettorendement naar x% IT-Workz staat bekend als DE partner in Educational Technology

Prim. verantw.

○

Sec. verantw.

In de X-matrix staan de jaardoelen 2019, de jaarlijkse

die op hun beurt weer worden behaald met behulp van verbeterprioriteiten.”

verbeterprioriteiten, de KPI’s en de doorbraken voor 2021 overzichtelijk bij elkaar.

De doorbraken en jaardoelen komen vanuit het management, de verbeterprioriteiten halen de managers op bij de medewerkers. Deze worden gekoppeld aan de persoonlijke leerdoelen van ieder personeelslid. “Immers: de medewerkers weten zelf vaak het beste uit de dagelijkse praktijk hoe een proces verbeterd kan worden.” Onze directeur Broeken geeft hierbij het goede voorbeeld. Cuijpers: “Sinds we met Lean Six Sigma zijn begonnen, heeft Jan ook zijn Black Belt gehaald. Knap! Het bevestigt in hoeverre hij hierachter staat.”

Black en Green Heb je een Green Belt, dan ben je – zoals Cuijpers het zelf omschrijft - een ‘parttime verbeteraar’. “Dan ben je dus náást je werkzaamheden bezig met verbetermanagement. Heb je een Black Belt, dan is dat onderdeel van je dagelijkse werkzaamheden en zoek je steeds naar manieren om Lean verder binnen de organisatie uit te rollen.” Naast de zwarte band van Broeken en Cuijpers, beschikken inmiddels zeven medewerkers over een groene band. De Lean Six Sigma-aanpak van IT-Workz begint andere organisaties ook op te vallen. “We zitten weleens met klanten om tafel om processen te verbeteren en het partnership te vergroten. Soms ondersteunen we de klant bij het opstellen van een X-matrix. Dit zijn hele eerlijke gesprekken, waarbij we ook onze eigen processen onder de loep nemen, samen met de IT-beheerders van de scholen.” Zo spreidt de Lean-olievlek zich steeds verder uit. Heb je vragen of wil je meer informatie over de ICT-oplossingen van IT-Workz? Neem dan contact op met onze servicedesk via

Jules Cuijpers, coördinator projectbureau bij IT-Workz

servicedesk@slbdiensten.nl of telefonisch via 020 420 13 96.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 33

Update

Dave Maasland:

“Te weinig aandacht voor online veiligheid van leerlingen” Dave Maasland staat aan het hoofd van ESET, een van de belangrijkste beveiligingsbedrijven op het gebied van IT. Hij maakt zich zorgen over de beperkte aandacht die scholen hebben voor het thema cybersecurity. “Er is drugsvoorlichting, seksuele voorlichting, maar online voorlichting zie ik nog maar weinig.”

Het mag voor niemand een verrassing zijn: we leven in een samenleving waarin mensen al heel jong in aanraking komen met technologie. Jongeren moeten bankieren via technologie, hun overheidszaken regelen in een online portal en ook een groot deel van hun sociale leven speelt zich digitaal af. Maar als Dave Maasland met schoolbestuurders spreekt, merkt hij keer op keer dat er op scholen weinig aandacht is voor online veiligheid. “Op de basisschool krijgen kinderen fietsles. Ik denk dat het tijd wordt om ook op school te toetsen wat online veilig gedrag inhoudt”, stelt Maasland.

Scholen onderschatten hoeveelheid data “Ik heb het idee dat scholen soms onderschatten wat voor enorme hoeveelheden data er eigenlijk verwerkt worden”, vervolgt hij. “En dat terwijl leerlingen en medewerkers het ‘belangrijkste bezit’ van scholen zijn en leerlingen vaak uren op een dag in diezelfde school, achter een device doorbrengen. En dus begint de aanpak daar.” Vooral op kleine scholen ziet Maasland het thema cyberveiligheid nogal eens ondersneeuwen. “Daar weten ze vaak niet waar ze moeten beginnen om stappen te zetten op het gebied van cybersecurity. Dat heeft nogal eens tot gevolg dat scholen het thema helemaal links laten liggen.” Ten onrechte, meent Maasland.

Met minimale inzet veel doen Hij stelt dat met minimale inzet veel gedaan kan worden om de online veiligheid op de instelling te verbeteren. “Wij werken als ESET onder andere voor een hogeschool en

34 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

zien daar dat het helpt als er iemand is die aandacht heeft voor cybersecurity of een visie neer durft te leggen. Of die persoon nou intern of extern is. Als je het thema cybersecurity simpelweg bij iemand belegt, heb je de eerste stap al gezet. Dat creëert automatisch een bepaald volwassenheidsniveau.” Bovendien zouden scholen vaker kunnen kijken of ze bijvoorbeeld met andere scholen (uit de regio) kunnen samenwerken. “Zorg dat je valkuilen en best practices met elkaar deelt. Vaak is er iemand anders die jouw probleem herkent en zelfs al heeft opgelost. Zo niet, roep dan de hulp in van partijen als SLBdiensten. Je zult niet de eerste zijn; ook veel banken en gemeenten werken samen om in hun vakgebied een veilige online omgeving neer te zetten.”

‘Maak het jezelf niet te moeilijk’ Maasland ziet ook dat scholen het soms te moeilijk maken voor zichzelf. “Ik besef dat er grote verschillen bestaan tussen de Hogeschool Rotterdam en de vele kleinere onderwijsorganisaties. Toch zijn veel handelingen op de Hogeschool Rotterdam ook op kleinere schaal toepasbaar. Ze scheiden daar bijvoorbeeld hun wifinetwerken en zetten een apart netwerk op voor gasten, dat niet in verbinding staat met het hoofdnetwerk. Dat soort dingen kan je ook op kleinschaliger niveau toepassen”, legt Maasland uit. Ook is het belangrijk om simpele vragen te stellen om tot beleid te komen. Wat is bijvoorbeeld je risicoprofiel? Zo’n vraag kan al bijdragen aan het opstellen van een kader. Als uit het antwoord op die vraagt blijkt dat het individueel

Update

Download nu gratis het boek ‘Gegevensbescherming voor Dummies’. Dit boek helpt bij het begrijpen van het huidige dreigingslandschap, het helpt om manieren te vinden om je school te beschermen en om de impact van een datalek te minimaliseren. www.eset.com/nl/gegevensbescherming-voor-dummies Dave Maasland, CEO bij ESET

monitoren van leerlingen geen zin heeft, geeft dat alweer richting. Ook zo kun je stapje voor stapje tot een veilige digitale omgeving komen.” Hij roept bovendien op om voor het thema cybersecurity verder te kijken dan naar de IT-afdeling van een school. “IT-afdelingen hebben vaak al genoeg te doen. Die moeten zorgen dat alles werkt, de toetsenborden aangesloten zijn, de accounts werken, iedereen overal toegang toe heeft en ga zo maar door. Ik snap dat niemand daar opstaat om een week lang na te denken over de belangrijkste risico’s in de organisatie die op een goede manier in te richten. Ik denk dat scholen onderschatten wat de rol van de docent zou kunnen zijn en hoe snel deze iets meer te weten kan gaan komen dan dat hij of zij nu doet.”

“Er is drugsvoorlichting en seksuele voorlichting, maar online voorlichting zie ik nog maar weinig.” Drempels verlagen Jongeren hebben daar volgens Maasland ook zelf baat bij. “Er komt straks een generatie de arbeidsmarkt op die veel affiniteit heeft met technologie. Jongeren leren zo niet alleen hun toekomstige banen kennen, ze vormen ook direct de generatie die drempels kan verlagen op het gebied van cybersecurity.”

Breng digitale veiligheid naar het klaslokaal Maasland adviseert om die reden ook om van cybersecurity een breed gedragen verhaal te maken. “Iedereen in de organisatie moet weten waarom dit belangrijk is. Dat geldt voor schoolbesturen, ICT-coördinatoren én docenten.” Het letterlijk in contact laten komen van kinderen met het fenomeen hacken, is een hele mooie manier om cybersecurity naar het klaslokaal te brengen. “Kijk bijvoorbeeld naar HackShield, een game ontwikkeld door een paar grote banken, waar jongeren op een laagdrempelige manier in contact komen met cybersecurity. Ze leren in de game wat een hacker is, wat phishing nou precies inhoudt of hoe cryptocurrencies precies werken.”

We moeten zorgen dat schoolbesturen, coördinatoren, docenten en leerlingen zich echt onderdompelen in cybersecurity. Wie goed kijkt, ziet namelijk dat het een heel simpel en alledaags thema is.

Neem voor meer informatie over ESET contact op met onze servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of 020 420 13 96. Meer informatie over de licentie en prijzen vind je op slbdiensten.nl onder de tab ‘licenties’.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 35

Office 365 (beter) inzetten binnen uw school?

Slim in de klas organiseert inspiratiesessies, workshops en trainingen om uw medewerkers en collegaâ&#x20AC;&#x2122;s te enthousiasmeren voor- en vaardig te maken in het gebruik van OfďŹ ce 365. Meer informatie? Ga naar slimindeklas.nl/office-365

Slim in de klas is onderdeel van

Kenniskring

Zes vragen over kennis delen via de Kenniskring ICT & Onderwijs De Kenniskring ICT & Onderwijs is een zelfstandig netwerk van onderwijsprofessionals om kennis te vergaren en te delen op weg naar de volgende generatie ICT op school. De Kenniskring is in 2016 opgericht door SLBdiensten. Maak kennis met de Kenniskring via deze zes korte vragen.

1. Voor wie is de Kenniskring ICT & Onderwijs bestemd? De Kenniskring richt zich op ICT’ers, beleidsmedewerkers en bestuurders van vo-scholen die klant zijn van SLBdiensten. Een groep van deskundigen is beschikbaar om hen te adviseren, inspireren en informeren en zo hun ambities op ICT-gebied waar te maken. De Kenniskring telt inmiddels vijfendertig leden.

2. Hoe delen de leden kennis met elkaar? De Kenniskring is een actief netwerk van onderwijs professionals die continu kennis en ervaringen delen. Dat doen ze online via het sociale netwerk Yammer en in real life door het organiseren van netwerkbijeenkomsten, studiereizen en workshops voor de leden. Zo ontstaan er ook mooie samenwerkingsverbanden tussen de deelnemers. Bij de Kenniskring staat het ‘halen en brengen’ van kennis centraal.

zien hoe deze school het aanpakt. De gastgevende school verzorgt altijd een presentatie over een bepaald onderwerp. Gespreksonderwerpen kunnen uiteenlopen van werken in de cloud en systeembeheer aan de serverkant, tot de backbone van het netwerk, ervaringen met het gebruik van touchscreens of meer in het algemeen de professionalisering van het onderwijs en haar medewerkers.

5. Wanneer is de eerstvolgende bijeenkomst en wat is het thema? De eerstvolgende bijeenkomst daarna is op donderdag 12 december 2019. De studiereis wordt dit jaar twee keer georganiseerd. De leden kunnen kiezen uit 6 – 7 november 2019 of 27 – 28 november 2019. De reis gaat dit jaar naar Eindhoven, dé stad van de innovatieve ontwikkelingen. Daar bezoeken de leden onder andere een start-up en voetbalclub PSV. Roy Smits, Hoofd ICT bij PSV, zal daar vertellen over de technologische ontwikkelingen in en rondom het stadion.

3. Waarom is de Kenniskring zo belangrijk? “Alleen al doordat het hele onderwijs betaald wordt door dezelfde baas, is het belangrijk om zo’n initiatief te hebben waar kennis samenkomt. Waarom zou je immers al je kennis voor jezelf houden?” Zo formuleerde Simon van Roon van het Coenecoop College het heel treffend. Als je als ICTcoördinator er zelf niet uitkomt, dan kun je het altijd in de groep gooien. Ook kun je inspiratie opdoen bij andere Kenniskring-leden wanneer je voor een belangrijke keuze staat in je ICT-omgeving. Die kunnen je adviseren en waar nodig gerust stellen dat je op de goede weg bent, en niet de enige bent die met vallen en opstaan aan de weg timmert.

4. Hoe vaak komt de Kenniskring bij elkaar? De Kenniskring organiseert vier keer per jaar een bijeenkomst en eens per jaar een studiereis. De bijeenkomsten vinden vaak plaats op een school. Daardoor kunnen de andere leden

6. Wat zijn de kosten van deelname aan de Kenniskring? De kosten bedragen € 1.095. Voor dit bedrag kunnen de leden deelnemen aan de vier bijeenkomsten, de studiereis bijwonen en met vragen terecht bij deelnemers van andere scholen.

Interesse? Op slbdiensten.nl/kenniskring vind je meer informatie over de Kenniskring, de leden en het programma voor 2019/2020. Relatiemanager Barbara Voorbij vertelt graag meer over het netwerk. Uiteraard is het ook mogelijk om een van de bijeenkomsten bij te wonen om te kijken of deelname voor jou en je school interessant is. Barbara is bereikbaar via barbara.voorbij@slbdiensten.nl en via telefoonnummer 020 420 13 96.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 37

Teams, OneNote en Class Notebook

De training voelt als ‘een rijbewijs voor een Ferrari’ Jeanine Das is al drie jaar docent Frans op de Katholieke Scholengemeenschap Hoofddorp (KSH) in Hoofddorp. Ze geeft hier les aan de onderbouw en is mentor van een tweede klas havo. Eind vorig jaar volgde zij zonder eerdere ervaring met de applicaties de training Teams, OneNote & Class Notebook. Na deze eerste ontmoeting was ze meteen om en inmiddels gebruikt ze OneNote en Class Notebook dagelijks in het klaslokaal.

Waarom ben je deze training gaan volgen? “De eerste en tweede klassen op de KSH werken sinds het begin van dit schooljaar met een laptop. Als school zijn we nog zoekende hoe we daar optimaal gebruik van kunnen maken. Toen mijn collega tijdens een korte workshop van een half uur in contact kwam met de module OneNote, was zij direct enthousiast over de mogelijkheden ervan. Met deze applicatie heb je namelijk al het lesmateriaal in één omgeving en heb je een plek waar alle leerlingen samen kunnen werken. Ik kende OneNote nog niet, maar ik ben altijd op zoek naar manieren om mijn lessen digitaal te ondersteunen, dus gingen we samen met nog een andere collega op zoek naar een uitgebreidere cursus. Zo kwamen we bij deze training uit.”

“Het concept van OneNote sprak mij meteen aan. Het werkt heel fijn om één plek te hebben waar alle documenten en opdrachten staan opgeslagen en waar de leerlingen onderling kunnen samenwerken.”

Hoe is de training bevallen? “De training werd voor een kleine groep gegeven, maar het niveau van de deelnemers liep redelijk uiteen. We zijn begonnen met OneNote, gevolgd door OneNote Class Notebook en we sloten de dag af met Microsoft Teams. Alles werd goed uitgelegd en werd daarna extra duidelijk toen we zelf met de applicaties aan de slag gingen. Het was voor mij de eerste kennismaking met de verschillende programma’s, dus dan doe je veel inspiratie op tijdens zo’n dag. We kwamen terug met een hele waslijst aan veranderingen die wij op school wilden doorvoeren, maar helaas waren niet al die aanpassingen haalbaar. Zo hebben wij op school niet de mogelijkheid om met Microsoft Teams te werken. Dan voelt het alsof je tijdens de cursus je rijbewijs voor een Ferrari hebt gehaald, maar je van school slechts een Fiat 500 krijgt.”

Wat heb je aan de training gehad? “Hoe kun je een Class Notebook aanmaken, wat kun ermee en hoe pas je dit onderdeel toe? Ik heb tijdens deze training een goede basis gelegd voor het gebruik van de applicaties. Je leert zoveel tijdens zo’n middag! Het concept van OneNote sprak mij meteen aan. Het werkt heel fijn om één plek te hebben waar alle documenten en opdrachten

staan opgeslagen en waar de leerlingen onderling kunnen samenwerken. Door dit platform krijgen de leerlingen echt het gevoel dat ze in een community samenwerken.”

Hoe ga je wat je geleerd hebt in de praktijk brengen? “Mijn collega’s en ik zetten tegenwoordig volledige lessen, speciale opdrachten, studiewijzers en linkjes naar extra lesmateriaal in OneNote en Class Notebook. De leerlingen kunnen zelf ook content toevoegen, opdrachten inleveren en aantekeningen verwerken. Vervolgens kun je als docent feedback geven op de opdrachten en aantekeningen. Ook kun je reageren met stickers. Dat werkt heel motiverend. Dit beloningsaspect in OneNote vinden leerlingen heel fijn en ze maken nu zelfs op eigen houtje secties aan voor andere vakken. De KSH geeft nu zelf ook cursussen OneNote en Class Notebook voor leerlingen en andere docenten. We hopen dat volgend jaar de gehele onderbouw deze programma’s gebruikt.”

Meer weten over deze training? Kijk dan op slimindeklas.nl/trainingen

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 39

Licentienieuws

SLBdiensten is in 1992 opgericht als intermediair tussen de softwarebranche en het voortgezet en middelbaar (beroeps)onderwijs. Dankzij een goede onderhandelingspositie en een uit gebalanceerd productaanbod zijn wij uitgegroeid tot de belangrijkste softwarepartner in de onderwijsmarkt voor vo en mbo.

Laagst mogelijke prijs, de beste voorwaarden

Goede en efficiënte samenwerking

Voordelige software bij Slim.nl

NIEUWE CONTRACTEN

Groot aanbod, dus al uw licenties via één loket

Eenvoudige procedures

VERLENGING LOPENDE OVEREENKOMSTEN

Deze contracten zijn tegen educatieve voorwaarden beschikbaar voor scholen en bedoeld voor gebruik binnen je eigen onderwijsinstelling.

Qlikview - categorie Business Intelligence

ZIVVER

Met het BI-platform van Qlik kun je snel dashboards met stuur- en managementinformatie, analyses en interactieve rapportages maken, presenteren en distribueren.

ZIVVER is een gebruiksvriendelijke oplossing voor veilig mailen, gewoon vanuit jouw vertrouwde e-mailprogramma. Daardoor voorkom je menselijke fouten, is informatie versleuteld tegen hackers en behoud je de regie over verzonden informatie. ZIVVER biedt veiligheid op drie essentiële momenten. Vóór verzending door de ontvanger en de inhoud te controleren. Tijdens verzending door te beschermen tegen hackers met encryptie en TLS. Na afloop van verzending door regie te behouden met logging en berichten terug te halen. Volg op 8 of 29 oktober het webinar, zie pagina 3.

LastPass

Producten als Qlik Sense, QlikView en de add-ons Qlik NPrinting, Qlik GeoAnalytics en Qlik Web Connectors helpen je data uit meerdere bronnen te combineren. Daarna kun je ze eenvoudig naar wens visualiseren en zo het verhaal ontdekken dat schuilgaat achter deze gegevens.

TimeTell - categorie Administratief en Zakelijk TimeTell is software voor tijd-, ziekte- en verlofregistratie, declaraties en planning, bedoeld voor organisaties van 10 tot 10.000 medewerkers. Het pakket is eenvoudig in gebruik en daardoor voor iedereen toegankelijk.

LastPass is dé tool voor wachtwoordbeveiliging. Laat de IT-afdeling bepalen hoe medewerkers omgaan met wachtwoorden en voorkom frustraties met LastPass Enterprise. LastPass onthoudt al je wachtwoorden.

Meer informatie Voor al je vragen over deze overeenkomsten kun je terecht op slbdiensten.nl onder de tab ‘Licenties’. Ook onze andere zestig overeenkomsten met softwareleveranciers, waaronder Microsoft en Adobe, vind je daar terug. Ook kun je contact opnemen met onze servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of telefoonnummer 020 420 13 96. ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 41

ICTheek Away

Vijf websites voor online leren Om kennis op te doen, kun je natuurlijk een training volgen of congres bezoeken. Maar ook thuis achter de laptop valt er al veel kennis bij te spijkeren. Check de volgende vijf websites voor een cursus op maat.

Microsoft Learn De beste plek om jezelf bij te scholen met betrekking tot Microsoft technologieën begint op de nieuwe learning website van Microsoft: Microsoft Learn. Afgelopen zomer heeft deze site een grote update gehad. Je vindt er meer dan 80 uur aan gratis lesstof en filmpjes in onder andere Azure, Microsoft 365 (Teams, Intune, Windows 10 etc.), Power BI en Dynamics, zowel Nederlands- als Engelstalig. De lesstof is gecategoriseerd in leerpaden. Ieder leerpad bestaat uit stap-voor-stap modules en handleidingen die je helpen je kennis en vaardigheden te verbeteren, in je eigen tempo. Aan het einde van een reeks heb je de mogelijkheid om een internationaal erkend certificaat te behalen. In de toekomst zullen er meer nieuwe producten, rollen en leerpaden worden toegevoegd. aka.ms/learn Neem contact op met lcsupport@slbdiensten.nl als je meer wilt weten over het behalen van een certificaat.

MOOC’s Massive Open Online Courses, afgekort MOOC’s, zijn beschikbaar via verschillende platforms. Daarvan zijn EdX, Coursera, Udacity en Future Learn de meest bekende. MOOC’s zijn er vooral voor de professionele ontwikkeling van jou als docent. Ze worden hoofdzakelijk aangeboden door grote universiteiten wereldwijd. Inhoudelijk vragen MOOC’s dus gevorderde vakkennis. Je kunt er bijvoorbeeld meer leren over Japanse architectuur of de basisbegrippen rond neuroscience in de vingers krijgen. De docenten achter de MOOC’s doen dan wel hun best om ook de leken mee te nemen in hun cursussen. Als je na een afgeronde cursus een certificaat wilt ontvangen, dan betaal je alleen daar enkele tientjes voor. Het volgen van de cursus zelf is in de meeste gevallen gratis. Een cursus loopt meerdere weken en kosten tussen de 2 en 10 uur per week. Inschrijven is een absolute voorwaarde om mee te mogen doen. edx.org, coursera.org, udacity.com, futurelearn.com

42 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019

ICTheek Away

LinkedIn Learning, voorheen Lynda.com LinkedIn Learning biedt allerlei cursussen in videovorm aan. In tijdsduur kunnen deze variëren van enkele minuten, tot geschakelde cursussen die soms enkele uren duren. Het aanbod is groot en gevarieerd. Je kunt er leren hoe je technologie in kunt zetten voor studiesucces, maar ook hoe je het maximale uit Pages of Office365 haalt, ook met jouw klas. Het mooie daarvan is dat je Office 365 via LinkedIn Learning niet leert door de ogen van de softwareproducent, maar van (vak)collega’s. Vakinhoudelijk kun je er ook goed terecht. Een cursus weerbaarheid is niet onbelangrijk als je werkt met tieners die volop in ontwikkeling zijn. LinkedIn Learning werkt vanuit drie niveaus: beginner, gevorderde en expert. In tegenstelling tot wat je misschien gewend bent van LinkedIn, is de informatie van Learning niet gratis. Een abonnement kost ongeveer 25 euro per maand. Dan krijg je wel de mogelijkheid om certificaten in de wacht te slepen en kun je je kennis toetsen via quizjes. linkedin.com/learning/me

Alison Waar veel online leeromgevingen gebruik maken van video’s om jou kennis bij te brengen, maakt Alison in veel gevallen gebruik van meer traditionele slides. Daarmee wordt het makkelijker om de cursussen tussentijds even te laten liggen en zijn ze ook beter toepasbaar in het klaslokaal. Omdat Alison meer abstracte cursussen aanbiedt, sluiten ze ook makkelijker aan bij jouw lessen. Wil je je als docent natuurkunde of aardrijkskunde bijvoorbeeld meer bekwamen in de wereldwijde toepassing van winden zonne-energie? Dan kun je zowel jezelf als jouw klas in enkele tientallen minuten bijspijkeren. Alison is een toegankelijk platform, maar diepgravende kennis doe je er doorgaans niet op. Het aanbod is groot en de onderwerpen sluiten goed aan bij alledaags onderwijs. De meeste cursussen in Alison zijn gratis en ze zijn opgedeeld in logische hoofdstukken. Cursussen duren meestal niet langer dan twee uur. alison.com

E-Wise E-Wise richt zich van bovenstaande leeromgevingen het meest op de docent. De cursussen die je er kunt volgen zijn opgedeeld in categorieën als ICT-vaardigheden en vakkennis. Ook wordt per cursus aangegeven of de inhoud meer vakdidactisch of pedagogisch van aard is. Voorbeelden van cursussen zijn Praktische handvatten voor ADHD in de klas of Effectiviteit van practica. Net als bij de MOOC’s, schrijf je je voor E-wise echt in voor een cursus. Je kunt via E-wise wel beter in je eigen tempo leren. De cursussen worden gegeven met behulp van video. De cursusdocenten zijn daarnaast vaak onderzoeker of universitair docent. Cursussen duren tussen de één en drie uur. Bij succesvolle afronding krijg je een certificaat dat gekoppeld kan worden aan het Lerarenregister. Goedkoop is E-wise niet: een jaarabonnement voor een docent kost 275 euro. Daarvoor krijg je dan wel onbeperkt toegang tot alle cursussen. Haak je meer collega’s aan, dan komt groepskorting om de hoek kijken. e-wise.nl/leraarvo

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 7 / SEPTEMBER 2019 43

header

Cursussen IT & digitale vaardigheden Voor het HBO, MBO ĂŠn Voortgezet onderwijs Geef jouw leerlingen de technische en cognitieve skills die nodig zijn om te excelleren in de digitale wereld van vandaag en morgen.

Toepasbaar op verschillende lesprogrammaâ&#x20AC;&#x2122;s Hands-on oefeningen, simulaties en games Cursussen zijn beschikbaar in het Nederlands Docententraining en ontwikkeling Sinds de start van het programma in 1997, hebben er wereldwijd bijna 8 miljoen studenten deelgenomen aan een cursus van de Networking Academy.

Cursussen op het gebied van Hard & Software, Internet of Things, Cyber Security, Programmeren en Netwerken Persoonlijke feedback en flexibele leerlijnen