ICTheek Magazine, editie 8, januari 2020

UITGAVE VAN SLBDIENSTEN • SOFTWARE EN ONDERWIJS. GOED GEREGELD.

WIKKEN, WEGEN, BESLISSEN

De cloudomgeving beter centraal of decentraal inrichten?

OFFICE 365 EN BACK-UPS

Extra huiswerk voor scholen EDUCATION TRANSFORMATION FRAMEWORK

Hoe haal je het maximale uit de cloud?

jaargang 4 / nummer 8 / januari 2020

Houvast voor scholen bij ontwikkelen visie op digitalisering in het onderwijs

Inhoudsopgave

IPON opnieuw een must voor iedere onderwijsprofessional

Onderwijssoftware krijgt zelfde Microsoft­ standaarden als Het Rijk

6

De IPON op 5 en 6 februari in de Jaarbeurs in Utrecht staat in het teken van Onderwijsinnovatie en professionalisering. Ook SLBdiensten en IT-Workz zijn aanwezig met een stand.

Wat ze gaan laten zien vertellen Charles Stork en Jeroen Borgsteede.

12

Office 365 en backups: extra huiswerk voor scholen

10

Jan Bakker, bestuurslid van SURF, gaat in op het belang van de Microsoft Klantenraad. Het consortium, dat bestaat uit SLBdiensten, APS IT-diensten en SURF, zorgt er via de Klantenraad voor dat alle scholen met AVG-compliant producten van Microsoft werken.

14

Hoe veilig zijn Office 365-gegevens in de cloud?

Veel onderwijsorganisaties vertrouwen volledig op Microsoft vanuit het idee ‘het zit wel goed in de cloud’. Maar is dat terecht?

26

Education Transformation Framework Steeds meer onderwijsinstellingen wereldwijd kiezen ervoor hun visie op digitalisering in het onderwijs te formuleren aan de hand van het Education Transformation Framework (ETF) van Microsoft.

Grondlegster van het framework, Alexa Joyce, aan het woord.

Wikken, wegen, beslissen: de cloudomgeving beter centraal of decentraal inrichten?

Dat je als onderwijsinstelling richting de cloud moet, is dus onvermijdelijk. Maar hoe pak je dit aan? En als je eenmaal de keuze voor een public of private cloud hebt gemaakt: richt je dit platform vervolgens centraal of decentraal in?

30

Games ontwerpen én certificaat behalen met Unity: MBO Utrecht pioniert MBO Utrecht is de eerste school in Nederland die certificering in Unity uitprobeert. Het is tevens het eerste game-development-platform dat SLBdiensten aanbiedt. Tom Vogels, productmanager Leren & Certificeren van SLBdiensten en Dennis van Wakeren, docent MBO Utrecht vertellen erover.

Colofon ICTheek Magazine is een uitgave van SLBdiensten, onderdeel van Kofschip Groep. Redactieadres: SLBdiensten, Kim Koster, Vierwindenstraat 149, 1013 LA Amsterdam, telefoon: 020 4201396, e-mail: redactie@ictheek.nl. Redactie: Kim Koster (Kofschip Groep), Katrien Baarendse, Annette Hoeksema, Mandy Kraakman, Koos Plegt, Aäron van der Sanden (allen Mediatic). Vormgeving & opmaak: Edward Ouwerkerk.

Heeft u vragen of wilt u meer exemplaren ontvangen van ICTheek Magazine? Neem dan contact op via redactie@ictheek.nl.

Kijk ook op www.ICTheek.nl voor meer achtergrondverhalen over ICT in het onderwijs.

2 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

Voorwoord

Agenda

Open deur intrappen

Leergierig?

Laat je inspireren!

5 & 6 maart:

Cisco NetAcad Days Als ik enkele jaren geleden een school binnenstapte, gebeurde het geregeld dat het hoofd IT mij trots mee loodste naar het nieuwe datacentrumpje dat de school had opgezet en tevreden stond te brommen.

Inmiddels besteden scholen dit vaker uit en investeren zij steeds meer in public cloud infrastructures zoals die van Microsoft. Dat begon jaren geleden al bij de voorhoede die mondjesmaat van Azure gebruik ging maken, maar nu volgt ook de rest van het peloton. Iedereen beweegt dezelfde kant op, richting de cloud.

Je wordt tegenwoordig om de oren geslagen met dat begrip, ‘de cloud’. Het houdt nog het meest het midden tussen een containerbegrip en een open deur, dus waarom zouden we daar een heel nummer van ICTheek Magazine aan besteden? Aangezien het onderwijs steeds meer gebruikmaakt van ICT, vinden we het belangrijk om de koepelterm cloud eens te ontleden en vanuit verschillende invalshoeken te belichten. Zo hebben we op pagina 12 en 13 een artikel over het vertrouwen dat je kunt hebben in de back-ups van cloudleveranciers – geen blind vertrouwen in ieder geval. En op pagina 20 en 21 vertelt Ruud Hendrikx van SintLucas over zijn praktijkervaringen met de cloudtoepassingen van Adobe.

De omslag naar de cloud heeft ook tot gevolg dat scholen anders over hun personeel, middelen en besluitvorming moeten nadenken. Scholen kunnen op dit gebied veel van elkaar leren om dezelfde valkuilen te vermijden. Met dit nummer wil SLBdiensten bijdragen aan deze kennisdeling.

Ook zijn we om deze reden op de onderwijsinnovatie & ICTvakbeurs IPON te vinden. We nodigen iedereen dan ook graag uit om langs te komen, kennis te delen én kennis te maken met de mensen die je normaal alleen via de telefoon of mail spreekt. Houd 5 en 6 februari dus vrij in je agenda. Hopelijk tot dan!

Check slimindeklas.nl/ipon voor ons programma en de presentaties.

Ontdek de nieuwste ontwikkelingen rondom het Networking Academy programma.

Locatie: Kantoor Cisco, Amsterdam Zuid-Oost

28 mei:

Nederlands Kampioenschap Adobe Locatie: SintLucas, Eindhoven Meer informatie: slimindeklas.nl/nkadobe

Meer informatie vind je ook op: ictheek.nl/agenda

Ons trainingsaanbod voor de komende weken: Micro:Bit Dinsdag 10 maart of donderdag 7 mei

Minecraft Woensdag 18 maart of donderdag 28 mei

3D Printen Maandag 30 maart

Teams & OneNote in de klas Dinsdag 7 april

Adobe Photoshop (2-daagse training) 10 & 11 februari of 23 & 24 maart

Adobe Illustrator (2-daagse training) 17 & 18 februari of 16 & 17 maart

Adobe InDesign (2-daagse training) 2 & 3 maart

Jeroen Borgsteede, directeur SLBdiensten en Slim.nl

Het complete aanbod aan trainingen vind je op: slimindeklas.nl

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 3

Adobe op school Onderwijsinstellingen besparen flink op Adobe Creative Cloud. SLBdiensten heeft speciaal voor instellingen diverse licentieafspraken met Adobe afgesloten, zodat uw instelling kan profiteren van educatieve tarieven.

Heeft u nog geen Adobe licentie of wilt u meer weten over de voorwaarden en prijzen, neem contact op met Sandra Fiege via sandra.fiege@slbdiensten.nl of 020 - 420 13 96.

Adobe thuis Via Slim.nl bestelt u (als uw instelling de Adobe Fixed Price overeenkomst heeft) Adobe Creative Cloud voor thuisgebruik voor slechts â‚Ź 24,75 per jaar. Heeft uw instelling deze overeenkomst niet kunt u Adobe Creative Cloud voor â‚Ź 140,50 per jaar aanschaffen voor thuisgebruik.

Adobe trainingen Op slimindeklas.nl/trainingen vindt u ons uitgebreide aanbod aan Adobe trainingen.

VERKRIJGBAAR BIJ

De schoolkrant

The Bett Show Van 23 t/m 25 januari bezoek je in London de jaarlijkse, grootste educatiebeurs voor software van Europa. In het gigantische beurscentrum Excel presenteren honderden softwareleveranciers hun producten en diensten voor het onderwijs. Ook zijn er tal van workshops. Een aantal collega’s van SLBdiensten is ook aanwezig.

Locatie: Excel, London, Engeland Meer info op: bettshow.com

IPON, vakbeurs voor onderwijsinnovatie en ICT

Met alle respect!

De landelijke onderwijsconferentie Met alle respect! op 8 april is dé plek voor inspiratie, oefening en verdieping over sociale veiligheid in het onderwijs. Ga in gesprek met andere onderwijsprofessionals die zich net als u inzetten voor een sociaal veilig schoolklimaat.

Locatie: Jaarbeurs, Utrecht Meer informatie: schoolenveiligheid.nl/ allerespect2020

NIOC Congres Dit jaar vindt op 5 en 6 februari de tiende editie van de IPON plaats. SLBdiensten en Slim.nl zijn present met een grote stand, veel collega’s én een theater waar je diverse presentaties kunt bijwonen.

• Registratie voor de beurs IPON gaat via ipon.nl • De toegang is gratis.

• Meer informatie over ons programma en onze presentaties check slimindeklas.nl/ipon

Tijdens het 2-daagse NIOC Congres op 31 maart en 1 april komen docenten op het gebied van (ICT-) onderwijs vanuit verschillende onderwijssectoren (VO, MBO, HBO en WO) bijeen om van elkaar te leren, kennis en ervaringen te delen en zich verder te ontwikkelen.

Locatie: Jaarbeurs, Utrecht

Locatie: Emmen

Behoefte aan meer verdieping?

Wil je meer informatie over een softwareleverancier en zijn producten en diensten? Bezoek dan de komende tijd één of meer van onze informatiesessies. Die vind je behalve in dit magazine (op 3) ook op ictheek.nl/agenda en slbdiensten.nl/agenda. Heb je zelf een goed idee voor een informatiesessie?

Laat het dan weten aan communicatieadviseur Kim Koster via kim.koster@slbdiensten.nl of 020-42 01 396. Zij hoort graag waar behoefte aan is.

5

In de aula

IPON opnieuw een must voor iedere onderwijsprofessional De IPON op 5 en 6 februari in de Jaarbeurs in Utrecht staat in het teken van Onderwijs­ innovatie en professionalisering. Een logische en brede themakeuze waar iedere standhouder op de IPON goed raad mee zal weten. Ook SLBdiensten en IT-Workz zijn aanwezig met een stand en in het theater. Wat gaan ze daar laten zien? En waarom móet je ook dit jaar weer acte de presence geven? Dat vertellen Charles Stork en Jeroen Borgsteede, directeur bij SLBdiensten.

Wat op de stand en in de sessies aan bod komt, gaat over onderwerpen die op dit moment spelen bij vrijwel alle klanten van SLBdiensten. Stork: “Veel van onze klanten zijn druk bezig met de visievorming en/of besluitvorming over een eventuele migratie van on premise naar cloud. In lijn daarmee stappen veel scholen over op het gebruik van Teams binnen Office 365. Bring your own device en Choose your own device (BYOD en CYOD) vormen eveneens belangrijke thema’s. En daarmee dus ook mobile device management, waarmee wordt geprobeerd meer grip te krijgen op alle devices op school (zie ook het artikel op pagina 22 en 23). Waarbij je ook grip moet krijgen op wie er allemaal wifi-toegang geeft tot je netwerk. Dan gaat het over het beheer van alle ‘identities’ op

6 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

school, ofwel Identity and Access Management. Bij de verdere digitalisering van het onderwijs komt het er steeds meer op aan dat je weet wie er rondloopt op school.”

Een ander onderwerp dat speciale aandacht krijgt is certificeren: je middelbare schooltijd is de uitgelezen kans om uiterst voordelig een certificaat te halen in de software van Microsoft, Adobe, Cisco en sinds kort ook Unity. Steeds meer scholen zien dit in en gaan met certificeringen aan de slag. Ook zal er veel aandacht uitgaan naar het Education Transformation Framework (ETF) van Microsoft, de leidraad bij de visievorming op het gebied van digitale transformatie van een school (zie ook het artikel op pagina 26 en 27).

In de aula

Microsoft zal daar zelf ook een presentatie over geven. Stork: “Een warme aanrader! ETF is een prettige paraplu, waar alle onderwerpen die we op de IPON bespreken heel logisch onder passen. Al deze onderwerpen helpen een school immers met efficiënter werken.”

Sinds kort biedt SLBdiensten samen met DASmakkelijk het dynamisch aankoopsysteem (DAS). Daarmee kunnen scholen eenvoudiger dan wanneer ze kiezen voor een raamovereenkomst hardware aankopen. De partners geven hier samen een presentatie over. De sessies van IT-Workz gaan nog meer in op het primaire proces binnen het onderwijs, bijvoorbeeld over het gebruik van Office 365 in de schoolomgeving. Hoe kun je Office 365 zo inzetten dat het de meeste meerwaarde heeft voor de gebruikers?

Persoonlijk ontmoeten De voornaamste reden om te gaan blijft volgens beide directeuren om mensen uit het onderwijs persoonlijk te ontmoeten. Borgsteede: “Wij hebben medewerkers die elke dag met klanten aan de telefoon zitten, maar het gezicht achter de telefoon niet kennen. De relatiemanagers van SLBdiensten en Slim in de Klas komen uiteraard wel bij scholen, maar de collega’s van de Servicedesk bijvoorbeeld niet. Dat is het leuke aan de IPON: het is voor ons het moment om klanten te ontmoeten en klanten zien eindelijk de servicedeskmedewerker of productspecialist die ze eerder alleen telefonisch spraken.”

Waarom moet je volgens Borgsteede als medewerker in het onderwijs je kostbare tijd besteden aan de IPON? “Allereerst omdat je in de Jaarbeurs alle ICT-leveranciers voor het onderwijs bij elkaar treft. In één dagdeel kun je een goede update krijgen over waar de markt naartoe gaat. Check vooral voordat je komt de agenda met de sessies op www.ipon.nl.

Veel bedrijven geven sessies over belangrijke thema’s binnen de digitalisering van het onderwijs. Die helpen je om richting te geven aan je gedachten.”

De voornaamste reden om te gaan blijft om mensen uit het onderwijs persoonlijk te ontmoeten.

Trends en ontwikkelingen Wat zijn de trends volgens beide mannen? Stork: “We gaan steeds meer doen met de mobiel, daar komen meer toepassingen voor. Wereldwijd krijgen onderwerpen als AI (Artificial Intelligence), het ontsluiten van data en augmented reality veel aandacht; het onderwijs zal hier waarschijnlijk op korte termijn nog niet veel mee gaan doen. Mogelijk komen er wel meer Internet of things-achtige toepassingen, die veel datastromen opleveren, waardoor je bijvoorbeeld efficiënter gebruik kunt maken van resources en gebouwen. Hiermee kun je ook meten hoe je school presteert op bepaalde vlakken.

Daar ben ik wel nieuwsgierig naar.”

Toch zijn trends niet de reden voor een bezoek aan de IPON. Borgsteede: “De nadruk ligt meer op het behalen van efficiencyslagen met het gebruik van IT op school.

Technologie kan hier nog veel aan bijdragen. Technologie de school in brengen lukt wel, maar hoe zet je het zo in dat de school er maximaal van profiteert? Hebben leerkrachten wel de vaardigheden om die optimaal in te zetten? Vandaar ook onze aandacht voor Leren en Certificeren, ook voor leraren!”

Meer informatie • Registratie voor de beurs zelf doe je op ipon.nl • Op slimindeklas.nl/ipon vind je meer informatie over wat je op onze stand (D090) en in ons naastgelegen theater kunt verwachten.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 7

Het rooster van

Het rooster van…

Matthijs van Berkel In de rubriek ‘Het rooster van’ geven we je een kijkje in het leven van een professional uit het onderwijs. Deze keer kijken we een dag mee met Matthijs van Berkel, servicedeskmedewerker bij SLBdiensten. Heb je als onderwijsprofessional een vraag over of verzoek rondom softwarelicenties? Dan helpt Matthijs jou om deze vraag te beantwoorden. Hoe ziet zijn dag eruit?

8 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

Het rooster van

08.15 “Bij binnenkomst overleg ik standaard even met mijn collega Yasmine welke vragen en verzoeken de vorige dag zijn binnengekomen. Op sommige dagen werken we allebei, op andere dagen werkt één van ons tweeën. In een korte overdracht bespreken we vragen die we vaker terug zien komen. In dat geval informeren we collega’s; dan kunnen zij het aankaarten met hun relaties. Als het eenmalige vragen zijn, bespreken we samen hoe we scholen een zo helder mogelijk antwoord kunnen geven wanneer zij bellen of mailen.

een nieuw CRM-systeem gebruiken, hebben we een steeds beter inzicht in de contacthistorie met onze klanten. Daardoor kunnen we nazoeken wat er al speelt en beter reageren op klantverzoeken. Tussen alle ad-hoc telefoontjes en mailtjes door, stellen Yasmine en ik nu een FAQ op, een lijst met veel gestelde vragen. Mocht een van ons beiden ziek worden, dan kan de ander toch antwoord geven op vragen of een vervanger instrueren. Op die manier bieden we meer continuïteit.

14.30 08.45 Met een kop koffie in mijn hand en mijn headset op mijn hoofd start ik mijn werkdag. Mijn werkplek is direct naast die van de licentiemanagers van SLBdiensten. Op die manier kan ik makkelijk overleggen wanneer er een urgente vraag of complex verzoek binnenkomt van een school. Op een gemiddelde werkdag krijgen we op de afdeling zo’n dertig telefoontjes en even veel mailtjes binnen van scholen, met de meest uiteenlopende vragen en verzoeken. Bijna alle van de in totaal 638 scholen in het voortgezet onderwijs in Nederland zijn klant bij ons. Als zij een vraag over hun licenties hebben, bellen of mailen ze al snel met ons.

Iedere klantvraag is daarbij uniek. Vaak gaat die over zaken als Office 365 tenants, enrollment-nummers en Microsoft-licenties. Yasmine en ik hebben daar zelf steeds meer kennis over, we hebben veel informatie erover intern vastgelegd en kunnen dus zoals gezegd altijd terecht bij de licentiemanagers.

’s Middags heb ik een kort overleg met onze relatiemanager, Barbara. Zij bezoekt scholen en inventariseert wat zij nodig hebben, bijvoorbeeld voor het inrichten van de werkomgeving of de securityomgeving. Zeker sinds de introductie van de AVG is dit een belangrijk onderwerp voor scholen.

Andere onderwerpen waarover zij met scholen spreekt zijn maatschappelijke trends, als Bring Your Own Device. Ook bezoekt ze scholen die in een fusietraject zitten, om te sparren en vragen te beantwoorden rondom het fusieproces. De input uit haar gesprekken koppelt ze terug met ons, zodat wij weten wat er speelt bij deze scholen en de relevante info in ons CRMsysteem kunnen zetten.

16.00 Einde middag is er nog een laatste intern overleg, met het Microsoft-team. Bij SLBdiensten werkt een aantal mensen aan Microsoft, aangezien dit het grootste contract is dat we scholen bieden. Het doel van dit overleg is om kennis te delen en processen te verbeteren, om zo scholen een betere klantervaring te bieden.

10.30 Halverwege de ochtend heb ik een kort overleg met mijn collega Ramon over het Microsoft registratieproces. Dat proces is essentieel voor onze klanten, het is dan ook ons doel om dit zo soepel mogelijk te laten verlopen. Vorig jaar was dit een enorme uitdaging, onder andere doordat er voor het eerst een partner zat tussen ons en Microsoft en er veel administratieve wijzigingen waren. Wij hadden daar geen invloed op. Gelukkig hebben we dit jaar de zaken meer in eigen hand en zijn er verbeteringen doorgevoerd, waardoor klanten het proces sneller en eenvoudiger doorlopen.

12.15 Onze lunches hier lijken wel een beetje op die in een lerarenkamer: we zitten allemaal aan een lange tafel een boterham te smeren, terwijl er druk wordt gekletst. Eens per week gebruiken we de lunch om serieuze zaken te bespreken.

Dan kan het ook gaan over het verbeteren van onze dienstverlening aan klanten.

13.00 Doordat we zelf steeds meer kennis opdoen en inmiddels

We hebben een heel breed licentieaanbod en zijn voor veel scholen het eerste aanspreekpunt wanneer zij een vraag hebben over een licentie. Er zit daarbij een dunne scheidslijn tussen licentiebeheer en de complete inrichting van een ITomgeving, terwijl dit een totaal ander werkveld is. Soms zijn vragen daardoor heel technisch van aard. In die gevallen is het lastig om de klant een goede oplossing te bieden; we zijn nu eenmaal geen technische hulpdienst. Door meer samen te werken met de servicedesk van onze partner IT-Workz kunnen we deze technische vragen wel steeds beter beantwoorden.

En waar nodig kunnen we mensen in de toekomst ook doorverwijzen.

Het leukste aan dit werk vind ik het voeren van klantgesprekken: die geven echt energie! Vooral als je merkt dat je de klant echt hebt verder geholpen met een duidelijk antwoord op zijn of haar vraag. Yasmine en ik vullen elkaar daarbij goed aan. Mijn doel voor volgend jaar is dan ook om scholen zo goed mogelijk te helpen, door optimaal in te spelen op hun vragen. Een tien halen in dit vak is niet haalbaar. Maar met een ‘9+ ervaring’ zou ik al heel blij zijn!

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 9

Spreekbeurt

Onderwijssoftware krijgt zelfde Microsoftstandaarden als Het Rijk

De AVG is sinds 25 mei 2018 van kracht, maar dit betekent niet dat de producten van alle softwareleveranciers hier ook compleet mee in lijn zijn. Om ervoor te zorgen dat scholen met AVG-compliant producten van Microsoft kunnen werken, neemt het onderwijsconsortium – bestaande uit SLBdiensten, SURF en APS IT-diensten – deel aan de Microsoft Klantenraad. Dit doet het consortium samen met onder meer het ministerie van Justitie en Veiligheid en de VNG. Jan Bakker, bestuurslid van SURF, gaat in op het belang van deze Klantenraad.

10 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

Spreekbeurt Het Rijk, de Nederlandse onderwijsinstellingen en de gemeenten hebben ieder hun eigen contracten en commerciële afspraken met softwareleveranciers zoals Microsoft. Maar er zijn ook zaken die op alle drie de (semi-)overheidsbranches van toepassing zijn. “Zoals privacyvraagstukken en specifieker het voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG, red.)”, legt Jan Bakker uit. “Daarom is er begin dit jaar, met name op initiatief van het ministerie van Justitie en Veiligheid, een Microsoft Klantenraad ingesteld. Samen met andere partijen uit het publieke domein, waaronder de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG, red.), maakt ook het onderwijsconsortium deel uit van deze Klantenraad.”

Het mes snijdt binnen de Klantenraad aan twee kanten: de deelnemende partijen staan samen sterk en communiceren één uniforme boodschap richting Microsoft, terwijl Microsoft één contactpunt heeft voor specifieke thema’s. Het belang hiervan komt weer samen rondom de AVG: iets waar Het Rijk al langer met Microsoft over in gesprek is. Bakker: “Het Strategisch Leveranciersmanagement Microsoft Rijk (SLM Microsoft Rijk) is het aanspreekpunt voor Microsoft vanuit het Rijk. Aan de hand van een Data Privacy Impact Assessment (DPIA, red.) constateerde zij in 2018 dat bepaalde Microsoftproducten niet strookten met de bepalingen van de AVG. Daarop is vanuit het Rijk actie ondernomen, met resultaat.”

Dat het Rijk en het onderwijs straks dezelfde privacy-standaarden hanteren, geeft veel onderwijsinstellingen een fijn gevoel.

In 2019 zijn diverse technische verbeteringen doorgevoerd, waardoor Office ProPlus en ook Windows 10 Enterprise beter aan de meest recente privacywetgeving voldoen. Zo zijn er nu instellingsmogelijkheden voor beheerders om de verzamelde gegevens tot een minimum te beperken. Dit moet contractueel echter nog wel worden afgerond. “Heel mooi dat dit voor het Rijk werd geregeld, maar als Klantenraad hebben wij aangegeven dat dit ook voor de andere in de raad vertegenwoordigde sectoren moest gelden”, geeft Bakker aan. Microsoft bleek hier gevoelig voor. “Onze juristen kijken nu naar aanvullingen op onze overeenkomst met Microsoft, om ervoor te zorgen dat de door deze partij doorgevoerde verbeteringen ook binnen het Nederlandse onderwijs geïmplementeerd kunnen worden.”

In de praktijk Bakker benadrukt dat het hierbij niet alleen om papieren aanpassingen gaat. “De routering van de data verandert inderdaad.” Het feit dat het Rijk en het onderwijs straks

Jan Bakker, bestuurslid van SURF

dezelfde privacy-standaarden hanteren, geeft veel onderwijsinstellingen een fijn gevoel. “Dat je een AVGcompliant IT-infrastructuur hebt waar ook het Ministerie van Justitie en Veiligheid zijn stempel op heeft gezet, wekt veel vertrouwen.”

Nu is het aan de scholen zelf om de Microsoft-producten op de juiste wijze te implementeren. “Ook de allermooiste technologische toepassingen kunnen een bron van datalekken zijn. Daarom is juist de implementatie key om te voldoen aan wet- en regelgeving. Hiervoor moeten scholen wel over de juiste kennis en ervaring beschikken.”

SURF, SLBdiensten en APS IT-diensten staan de onderwijsinstellingen hierin bij.

Auditrechten Een ander belangrijk punt wat het onderwijsconsortium via de Klantenraad van Microsoft wil regelen, zijn de auditrechten. “Microsoft acht het niet wenselijk wanneer, naast het Rijk, ook scholen en gemeenten ieder apart audits uit gaan voeren, om te testen of de Microsoft-producten en -dienstverlening inderdaad voldoen aan wet- en regelgeving.”

Als belangenbehartiger van de onderwijsinstellingen, is het ook voor het onderwijsconsortium efficiënter om audits gemeenschappelijk uit te voeren. “Ik verwacht dan ook dat we hier op korte termijn afspraken over kunnen maken vanuit de Microsoft Klantentraad.”

Op de vraag of er een vergelijkbare aanpak richting andere vendoren zoals Google in het verschiet ligt, geeft Bakker aan: “De samenwerking met het Rijk smaakt naar meer.

Het is dus aannemelijk dat een partij als Google op korte termijn ook in beeld komt.” Volgens hem zijn dit echter geen nationale kwesties. “Uiteindelijk dienen onderwerpen zoals privacy op Europees niveau geborgd te zijn en zou je je hier als eindgebruiker eigenlijk niet druk over moeten maken. De Nederlandse Autoriteit Persoonsgegevens is hierover dan ook in gesprek met de European Data Protection Board.”

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 11

ICTrends

Office 365 en back-ups

Extra huiswerk voor scholen Hoe veilig zijn Office 365-gegevens in de cloud? Veel onderwijsorganisaties vertrouwen volledig op Microsoft vanuit het idee ‘het zit wel goed in de cloud’.

Zij vergeten daarbij alleen wel dat de standaard mogelijkheden niet al hun eisen afdekken en dat zij zelf verantwoordelijk blijven voor hun data.

Met Microsoft Office 365 draait je volledige Office-omgeving in de cloud. Je zou zeggen dat je data hier veilig is; het is een stabiele omgeving en je data staat veilig op de servers van Microsoft, dat biedt zekerheid voor dagelijks gebruik. Als het om cloudsoftware gaat is dit de denkwijze die veel organisaties hanteren. Uit onderzoek van 451 Research blijkt bijvoorbeeld dat bijna de helft volledig vertrouwt op de cloudleverancier als het gaat om back-ups en het terughalen van verloren gegane data (recovery). Slechts een kwart maakt zelf actief back-ups of gebruikt hier een oplossing van een derde partij voor.

Bestaande mogelijkheden schieten tekort Hoezo is dit een probleem? Office 365 biedt toch back-up en recovery? “Terechte vragen, maar deze mogelijkheden hebben wel zo hun beperkingen”, zegt Pieter Oosterhof, licentiemanager bij SLBdiensten. “Er zijn verschillende problemen.

Maar de belangrijkste is dat de standaard bewaarperiode die Microsoft aanhoudt voor data verschilt per Office-onderdeel en ook niet standaard voldoet aan de eisen vanuit de overheid, zoals de bewaarplicht voor bepaalde documenten. Dit is niet alleen mijn mening, dit wordt ook onderschreven door onderzoek van onder meer Gartner.”

Microsoft biedt gebruikers een back-up van de

12 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

“Er is op dit moment nog te weinig bewustzijn rondom het onderwerp back-ups, waardoor scholen kwetsbaarder zijn dan zij beseffen.”

ICTrends

hele omgeving, retentie, ‘versioning’ (het bewaren van verschillende versies van gewijzigde bestanden) en een restore-proces. Maar een restoreverzoek van je hele omgeving kan dagen duren en is niet gratis.

Wanneer data wordt weggegooid wordt deze opgeslagen in de recycle bin. De inrichting van dit proces verschilt voor applicaties als Sharepoint, OneDrive en Exchange. Zo is de standaard bewaarperiode van bestanden na het leegmaken van de prullenbak binnen Exchange 14 dagen (uit te breiden tot 30 dagen voor beheerders) en 93 dagen voor Sharepoint.

Na deze periode zijn bestanden permanent verwijderd. Deze periode is zelfs niet gegarandeerd. Bijvoorbeeld wanneer de maximale capaciteit voor Sharepoint wordt overschreden voor de gehele gebruikersorganisatie, wist Microsoft automatisch bestanden in de prullenbakken om ruimte vrij te maken.

afzonderlijk bestand of de hele omgeving, waardoor de mogelijkheid ontbreekt om snel te herstellen na een ransomware-aanval.”

Los daarvan is het onderbrengen van back-ups op dezelfde locatie als de oorspronkelijke data ook onverstandig. “Als het gaat om databescherming geldt de 3-2-1 regel”, zegt Oosterhof. “Bewaar altijd minstens drie versies van een bestand, op twee verschillende plekken waarvan één vaak on-premise is en met een kopie elders. En eigenlijk zou je daar nog aan toe moeten voegen: niet bij één leverancier. Want als puntje bij paaltje komt garandeert Microsoft alleen de beschikbaarheid van het platform en niet de data. Daarvoor blijf je als klant zelf verantwoordelijk. Niet onbelangrijk, want de AVG schrijft dit ook zo voor.”

Ga voor goedkoper, veiliger en gemakkelijker Retentie Met retentiebeleid voorkom je dat belangrijke informatie verwijderd wordt. Bijvoorbeeld voor de administratie, contracten, agendaafspraken, maar ook voor een mailbox van een oud-werknemer. Daarmee worden deze gegevens weldegelijk voor een bepaalde periode bewaard.

Helaas zijn de Office 365 tools voor de back-up niet heel eenvoudig in gebruik, omdat zij niet primair ontwikkeld zijn voor backup en restoredoeleinden. “Daardoor missen zij verschillende functionaliteiten, bijvoorbeeld om bestanden in bulk te herstellen naar een bepaald punt in de tijd. Binnen Office is deze mogelijkheid er alleen per

Wil je gebruik maken van een backup-optie van Microsoft, bedenk dan dat dit maar tot een bepaalde periode terug de tijd in kan en dat het veel tijd gaat kosten. Alle reden dus om je eens goed te verdiepen in de beschikbare back-up-oplossingen in de markt. Oosterhof heeft dit zelf ook gedaan en erkent dat dit geen makkelijk karwei is. “Het aanbod en de door leveranciers geboden mogelijkheden veranderen voortdurend.”

Maar overall valt wel te zeggen dat deze oplossingen meestal lagere kosten en een groter gebruiksgemak met zich meebrengen dan de dekking die Microsoft biedt.

“Er zijn allerlei gradaties als het gaat om bescherming van data, de ene partij gaat daarin wat verder dan de andere”, zegt Oosterhof. “Wordt bijvoorbeeld metadata ook bewaard en is er dekking voor alle workloads? Niet alleen Sharepoint, Exchange en OneDrive, maar ook voor je data in pakweg Teams. En wat is de gemiddelde back-upsnelheid? Omdat je als onderwijsorganisatie met grote datahoeveelheden te maken hebt is dat ook van belang.”

Vaak kwetsbaarder dan gedacht Elke organisatie zal hierin zijn eigen afwegingen maken. Voor de één zal de behoorlijk ‘premium’ aandoende propositie van het Deense KeepIt aantrekkelijk zijn, terwijl de ander naar een aanbieder als Barracuda kijkt. “Nog steeds zeer compleet, bijvoorbeeld met de inclusie van metadata als onderdeel van je backups vanaf het eerste kwartaal van 2020, maar ook interessant vanwege de gratis licenties voor studenten.”

Andere aanbieders zijn onder meer Veeam, Arcserve en Acronis. “Ook die zijn het overwegen waard. Ik zou scholen in ieder geval willen aanraden om eens goed na te denken over hun beleid rondom back-up en recovery en hun zwakke plekken in kaart te brengen. Want er is op dit moment nog te weinig bewustzijn rondom het onderwerp back-ups, waardoor scholen kwetsbaarder zijn dan zij beseffen.”

Neem contact op met Pieter Oosterhof via pieter.oosterhof@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396 voor advies en/of om een probeerversie aan te vragen van een Office 365 back-up oplossing.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 13

ICTrends

Wikken, wegen, beslissen: de cloud omgeving beter centraal of decentraal inrichten?

Veel digitale leermiddelen en softwaretoepassingen zijn tegenwoordig alleen nog via het internet toegankelijk. Dat je als onderwijsinstelling richting de cloud moet, is dus onvermijdelijk. Maar hoe pak je dit aan? En als je eenmaal de keuze voor een public of private cloud hebt gemaakt: richt je dit platform vervolgens centraal of decentraal in?

Onno Sidler is al twaalf jaar werkzaam in verschillende rollen bij IT-Workz, waarvan nu al drie jaar als Consultant Office 365.

In zijn huidige functie denkt Sidler mee met scholen over hoe zij hun Office 365-omgeving optimaal kunnen inrichten, zowel functioneel als door techniek ondersteund. Het liefst op een manier dat deze flexibel genoeg is om ook in de toekomst het onderwijs zo goed mogelijk te ondersteunen en ontwikkelingen toe te staan. Wat hij nog te vaak ziet, is dat scholen te enthousiast aan de overstap naar de cloud beginnen, zonder alle gevolgen van deze keuze zorgvuldig te overwegen.

Eerst denken, dan doen De eerste stap die je als school moet zetten in de transitie naar de cloud is volgens Sidler heel simpel: nadenken. “Te vaak maak ik onderwijsinstellingen mee die vol enthousiasme beginnen aan de transitie, maar al snel merken dat het een puinhoop is geworden. Ze komen dan naar mij toe met de vraag om het recht te trekken”, vertelt Sidler. Veel beter is het volgens de Office 365 consultant om vanaf het begin goed na te denken over wat je precies uit de cloudomgeving wilt halen en waarom. “Dat klinkt heel logisch, maar gebeurt vaak nog niet. Zo’n omgeving geeft veel mogelijkheden en voordelen, maar je moet zorgvuldig overwegen of al die opties wel wenselijk zijn en bij de visie en het beleid van jouw instelling passen.”

14 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

Volgens de gouden formule Bij een centrale inrichting wordt overkoepelend vanuit bijvoorbeeld het bestuur bepaald hoe het cloudplatform wordt ingericht. Bij een decentrale inrichting mag elke school voor zichzelf bepalen wat ze op ICT-gebied wil aanschaffen en hoe ze het netwerk wil inrichten. Bij de keuze voor een (de)centrale inrichting geldt dezelfde gouden formule: eerst denken, dan doen. Er zijn namelijk veel verschillende factoren die bepalen welke inrichting het best bij jouw organisatie past. Zo is het belangrijk om naar de visie van nu, maar ook zeker naar de visie voor de toekomst te kijken. “Vaak hanteert een bestuur nu een structuur die over enkele jaren weer omgegooid zal worden, waarbij scholen bijvoorbeeld samengevoegd worden. Dit moeten zij bewust meenemen in hun keuze.”

Centraal inrichten natuurlijk Uit ervaring weet Sidler dat in eerste instantie vaak een centrale inrichting de voorkeur heeft. En dat is ook niet zo gek, want een centrale inrichting kent veel voordelen. Zo levert deze aanpak minder beheer op, kan de communicatie over de transitie sneller verlopen over een grotere doelgroep én brengt het schaalvoordelen met zich mee. Aan de andere kant is deze manier van werken minder flexibel voor scholen en eindgebruikers. Een team van negenhonderd man bijsturen naar aanleiding van voortschrijdend inzicht, is moeilijker dan

ICTrends

Onno Sidler, Consultant Office 365 bij IT-Workz

“Je hebt maar één kans om je cloudomgeving goed op te zetten.” dit op een enkele school te doen. Een andere uitdaging is om met een centrale inrichting ook te voldoen aan individuele wensen van scholen. “Als je bijvoorbeeld een bestuur hebt met een diversiteit van praktijkschool tot vwo, dan kunnen deze doelgroepen uiteenlopende eisen en wensen hebben waar de cloudomgeving aan moet voldoen. De vraag is dan of je in de centrale instellingen van deze omgeving genoeg kan finetunen om elke school op maat te bedienen.”

Of toch decentraal?

De keuze voor een centrale inrichting is dus niet zo rechttoe rechtaan. Met een decentrale inrichting kun je de ICT op school bijvoorbeeld beter afstemmen op specifieke, individuele eisen. Ook ben je flexibeler om bij te sturen en door te groeien als nieuwe mogelijkheden of functies de kop op steken. Zo krijg je een beleid dat beter past bij de identiteit

van de school. De nadelen zijn vervolgens dat je met een decentrale inrichting vaak te maken krijgt met hogere kosten, want je profiteert niet van de schaalvoordelen die een centrale inrichting oplevert. Verder is er op elke afzonderlijke school veel kennis en kunde nodig om een succesvolle transitie te bewerkstelligen, omdat elke school individueel opnieuw het wiel moet uitvinden. “Office 365 komt bijvoorbeeld vrijwel elke week uit met nieuwe features. Als elke school daar apart van op de hoogte moet blijven en dat apart moet beheren, heb je veel deskundige mankracht nodig.”

Gulden middenweg Het is dus niet mogelijk om pasklaar te zeggen dat of een decentrale of juist een centrale inrichting de beste optie is. Dat is voor elke onderwijsinstelling anders. Een gulden middenweg kan zijn dat centraal alleen het hoogstnoodzakelijke samen wordt geregeld. Eén iemand kan deze centrale beslissingen vervolgens decentraal delen. Maar deze mix van (de)centraal levert weer zijn eigen uitdagingen op. Eén ding is in ieder geval zeker volgens Sidler: “Je hebt maar één kans om jouw cloudomgeving goed op te zetten en je team en de leerlingen hier enthousiast in mee te krijgen.

Dus kijk van tevoren met een doorsnede van je organisatie docenten, ICT’ers, bestuur, security en andere betrokkenen - naar de mogelijkheden en de impact van deze opties en maak dan pas een keuze.”

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 15

In de praktijk

iPads, laptops, apps en Adobe InDesign in het gymlokaal Jeroen Hendrickx mag dit jaar de champagne laten knallen: hij is namelijk al 12,5 jaar docent Lichamelijke Opvoeding (LO) op de Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur (KSE). Bij Hendrickx in de gymzaal is het niet oeverloos koprollen oefenen, trefballen en piepjestests afnemen. In zijn gymles komen er namelijk iPads, laptops, leuke apps, Adobe InDesign, Illustrator, Photoshop en Premiere Pro aan te pas.

Toen Hendrickx bij de KSE aan de slag ging, kwam hij als zevenentwintigjarige uit onze hoofdstad terug naar Brabant.

“Ik heb toen aangegeven dat mijn interesse naast gymles geven ook bij ICT ligt. Sindsdien mocht ik leerlingen en collega’s helpen met hun ICT-vaardigheden, bijvoorbeeld in de vorm van cursussen over Word, PowerPoint of Excel.” Van het label ‘ICT-coördinator’ wil Hendrickx echter niets weten.

“Ik doe gewoon precies wat ik leuk vind. Daar hoort geen functieomschrijving bij.” De labels die hij na 12,5 jaar wél wil omarmen zijn die van docent LO, mentor van vwo 4 en 5 en docent Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM).

16 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

Waardering voor nieuwe ideeën Op de KSE komen 2.500 leerlingen van mavo, havo, atheneum en gymnasium samen. De school neemt de kernwaarden ‘samenwerken’, ‘elkaar waarderen’ en ‘ruimte geven om te groeien’ heel serieus. “De KSE is een innovatieve school, waar iedereen de ruimte krijgt om zich te ontwikkelen en nieuwe dingen uit te proberen. Je kunt het zo gek niet bedenken of het is mogelijk, als je maar kunt onderbouwen waarom je het doet. Zo is Microsoft de norm binnen onze school, maar in de gymzaal wilden wij graag iPads, in verband met specifieke apps die wij in de les wilden gebruiken. Toen werd dat geregeld.”

In de praktijk

onderdelen, oefeningen en vaardigheden en toont filmpjes met voorbeelden en extra uitleg. Het magazine is pas echt geslaagd als leerlingen bij wijze van spreken de les zonder de hulp van een docent kunnen draaien. De tijd die ik hierdoor bespaar met het geven van uitleg, kan ik besteden aan leerlingen die met specifieke vragen zitten of extra hulp nodig hebben bij een onderdeel. Ook zie je dat leerlingen elkaar gaan helpen, corrigeren of zelfs coachen.”

Cijfers worden kleuren

Jeroen Hendrickx, docent Lichamelijke Opvoeding (LO) op de Katholieke Scholengemeenschap Etten-Leur (KSE)

Microsoft Showcase School Het innovatieve karakter van de KSE wordt gesteund door het feit dat zij een Microsoft Showcase School zijn. “Samen met Microsoft gaan wij op zoek naar oplossingen die de KSE kunnen ondersteunen. Ook mogen wij producten uitproberen om te ervaren wat er wel en niet werkt binnen het onderwijs en welke functies wij nog missen.”

Als Microsoft Showcase School is de KSE voorloper op het gebied van ICT. Zij hebben dan ook geregeld bezoekers over de vloer die komen kijken welke toepassingen de KSE inzet tijdens de lessen. Wat zij bij Hendrickx in de les zien, wijkt een beetje af van de traditionele gymles op een middelbare school.

Deze nieuwe manier van online werken tijdens het gymmen heeft ook geleid tot een nieuw waarderingssysteem.

“In plaats van cijfers gebruiken wij nu de kleuren van de skipistes: groen, blauw, rood en zwart. Zo komt de kernwaarde ‘waardering’ meer tot zijn recht. Als je een vier krijgt, klinkt dat als weinig waardering, maar de kleur groen vertelt een ander verhaal.” In het digitale magazine wordt bij elke oefening de kleur aangegeven, zodat leerlingen altijd een oefening kunnen vinden die bij hun niveau past en wordt er in detail uitgelegd welke stappen er nodig zijn om naar de volgende kleur te komen

“Wij gebruiken iPads, apps, Adobe en Office om de gymlessen efficiënter en intensiever te maken.”

Salto’s oefenen

Gymparcours met iPad Dat ICT en gym ver uit elkaar liggen, daar is Hendrickx het niet helemaal mee eens. “Wij gebruiken iPads, apps, Adobe en Office om de gymlessen efficiënter en intensiever te maken.” De old school offline gymles behoort op de KSE dan ook tot het verleden. “Via apps als iMuscle 2 en Muscle System Pro, kunnen leerlingen bijvoorbeeld spieren aanklikken en ontdekken met welke oefening zij deze en tegengestelde spieren kunnen trainen. En ook de vele fitness-apps komen tijdens een gymparcours goed van pas.”

De filmfunctie van de iPad wordt ook veelvuldig gebruikt in de les van Hendrickx. “Via de app Video Delay kunnen zij elke sprong die zij maken vertraagd terugkijken, zodat zij zelf kunnen analyseren wat er nog verbeterd kan worden, of wat juist al heel goed gaat. Zo leren de leerlingen zichzelf een stukje zelfreflectie aan.”

Kers op de taart Het gebruik van de iPad met al zijn apps is een waardevolle toevoeging aan de gymlessen, maar het echte geesteskind van zijn sectie LO is het digitale magazine dat zij voor de gymlessen met InDesign, Illustrator, Photoshop en Premiere Pro ontwerpen. “Het magazine beschrijft hoe de zaal opgebouwd moet worden, geeft uitleg over de verschillende

Hendrickx legt uit hoe het oefenen van bijvoorbeeld een salto er dan in de praktijk uitziet: “Eerst lezen leerlingen de uitleg in het magazine en kunnen zij filmpjes bekijken van de sprong. Vervolgens gaan zij zelf oefenen, waarbij zij elke sprong opnemen. Tot slot leveren zij hun beste sprong in via Video Catch. Via deze app kun je jouw sprong niet terugzien, maar moet je op gevoel jouw beste sprong kiezen.” Doordat elke oefening tot in detail wordt uitgelegd in het magazine, gaan leerlingen er zelfs buiten de les mee aan de slag.

“Sporten kan altijd en overal en dit magazine wakkert dat gevoel ook bij leerlingen aan.”

Voor meer informatie over Adobe en andere vragen De KSE is een van de ruim 350 scholen die een Adobeovereenkomst bij SLBdiensten heeft afgesloten. De Adobesoftware draait daardoor op de pc’s van de instelling.

Medewerkers en studenten van scholen met een Adobeovereenkomst kunnen Adobe-software zeer voordelig voor thuisgebruik bestellen bij Slim.nl. Meer weten over Adobe of andere ICT-vraagstukken? Neem contact op met onze servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 17

Leren en Certificeren

Vo-lessenserie: netwerken, IoT en slimme oplossingen

De Cisco Networking Academy biedt gratis IT-onderwijs voor het vo De Cisco Networking Academy (NetAcad) wil ITonderwijs toegankelijk maken en aan leerlingen in het vo laten zien hoe slimme IT-oplossingen de kwaliteit van ons dagelijks leven kunnen verbeteren.

Daarom heeft NetAcad een lessenserie gemaakt voor het voortgezet onderwijs (vo).

In deze lessenserie neem je als informaticadocent jouw leerlingen mee in de wereld van Internet of Things, netwerken en slimme oplossingen. De lessenserie is gratis te gebruiken.

Bovendien krijg je een GPS-tracker van NetAcad cadeau die je kunt gebruiken voor de praktijkopdrachten.

In de afsluitende praktijkopdracht bouw je samen met jouw leerlingen een slimme oplossing waarin je de data afkomstig uit de LoRa WAN GPS-tracker via een netwerkverbinding zichtbaar maakt in een dashboard. Leerlingen raken op deze manier bekend met communicatieprotocollen op een netwerk (zoals IP), cloud en fog computing. Als docent hoef je hier geen extra apparatuur voor aan te schaffen. In de praktijkopdracht vind je een handleiding waarin staat uitgelegd hoe je met jouw leerlingen aan de slag kunt.

Aanpasbaar aan niveau leerlingen De lessenserie (vier Ă acht lessen) kan geĂŻntegreerd worden in het keuzevak informatica voor de bovenbouw van havo en vwo, maar is geschikt voor alle leerlingen met interesse in IT, ongeacht leerjaar en onderwijsniveau. De quizzen, interactieve opdrachten en (optionele) Packet Tracer opdrachten geven jou als docent de mogelijkheid de lessenserie af te stemmen op het niveau van jouw leerlingen. De lessenserie is tot stand gekomen vanuit een samenwerking tussen NetAcad en onderwijsontwikkelaars in het vo. Daarbij is ervoor gezorgd

dat de lessenserie een laag instapniveau en een hoog plafond heeft.

Aanmelden voor de lessenserie is makkelijk. Als je contact opneemt met het NetAcad team (zie gegevens hieronder), dan krijg je een eigen digitale leeromgeving toegewezen.

In deze leeromgeving plaats je zelf jouw leerlingen. Je kunt direct aan de slag. En het fijne is dat de digitale leeromgeving werkt als een LMS; je kunt de voortgang van jouw leerlingen nauwkeurig bijhouden. Jij als docent bent de enige die bij de studentgegevens kan.

Inmiddels zijn 75 vo-scholen begonnen met de lessenserie.

Naast het geven van toegang tot de lessenserie, staat het NetAcad-team klaar om al je vragen over de lessenserie en andere NetAcad-cursussen te beantwoorden.

Aanmelden

Interesse?

Meld je aan voor de VO lessenserie van NetAcad via:

Kijk voor meer informatie over de vo-lessenserie van Cisco

Doran Oirbons, Programma Manager NetAcad (doirbons@

NetAcad op www.slimindeklas.nl/cisco

cisco.com) of Willem-Jan Derks, CSR Manager Nederland

Je kunt ook mailen naar lcsupport@slbdiensten.nl of bel onze

(widerks@cisco.com)

collega Tom Vogels via telefoonnummer 020-4201396.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 19

Kijkje in de klas

SintLucas loopt voorop bij introductie nieuwe Adobetoepassingen

Illustratie voor de opdracht “Octopus Garden” Adobe Illustrator Draw - © Ruud Hendrikx 20 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

Kijkje Lorem in de ipsum klas

Als docent digital publishing & graphic design bij de grafische MBO-opleiding SintLucas is Ruud Hendrikx de persoon die als een van de eersten met nieuwe toepassingen van Adobe aan de slag gaat.

En, samen met zijn studenten, input levert voor de bestaande producten van Adobe. Wat vindt hij de handigste nieuwe Adobe-toepassingen voor zijn studenten?

Op 17 juni 2013 introduceerde Adobe voor het eerst de Creative Cloud. Software kwam niet meer in pakketten waar een versienummer aan hing, maar werd op abonnementsbasis beschikbaar. Updates konden daardoor ook regelmatiger worden doorgevoerd. De cloud zorgde dus ook bij de Adobesoftware voor grote veranderingen.

maken voor de tablet. Toen Adobe besloot het uit InDesign te halen, hadden wij een probleem. Gelukkig kwamen ze met XD. Daarmee kun je een klant het prototype van een website laten zien, volledige clickable. De webbouwer kan er direct mee verder: hij heeft een voorbeeld, beschikt over alle content die erin moet en kan dus aan de slag.” Zowel Spark als XD zijn gratis beschikbaar; ze vereisen alleen een Adobe ID.

Van de app op je mobiel rechtstreeks naar je laptop Een van de belangrijkste gevolgen is volgens Ruud Hendrikx de recente focus van Adobe op apps op de iPad en de smartphone die communiceren met de programma’s op je laptop. Een topper in dat opzicht is volgens hem Adobe Capture: “Met Capture maak je een foto van een object en die zet je om in een zwart-wit vectorafbeelding. Een onderdeel van Capture is What the Font. Stel, je ziet een mooi font dat je wilt gebruiken. Dan scan je het in en vindt Capture in de Adobe Fonts het lettertype dat het dichtst in de buurt komt.

Ook met kleuren kan Capture overweg. Zie je in je omgeving een bijzondere kleurcombinatie, dan richt je je camera erop en zet Capture de kleuren om in een kleurenpaletje van vijf kleuren. Ook kun je met Capture structuren fotograferen, zoals hout of stof, die je vervolgens in het programma Adobe Dimensions op verschillende 3D-modellen kunt gebruiken. Zo kun je in no-time een product de gewenste structuur geven.

Al deze tools maken gebruik van je CC libraries in onder andere Photoshop, Illustrator en InDesign.”

Met tekeningen in Adobe Illustrator Draw werkt het net zo: een illustratie getekend op de iPad open je vanuit Illustrator Draw in de Illustrator app op je desktop. “Dat is voor ons ideaal voor het ontwerpen van illustraties en logo’s!”, vertelt Hendrikx enthousiast.

Een andere aanrader is Adobe Spark, ook voor studenten die geen grafische opleiding volgen. Je maakt er bijvoorbeeld websites, afbeeldingen (bijvoorbeeld voor Facebook of Instagram) of video’s mee. Hendrikx: “Ik laat mijn studenten Spark gebruiken om presentaties te maken van de opdrachten die ze krijgen. Dat werkt perfect. Ik krijg een linkje binnen en kan het zo digitaal bekijken. En zij kunnen er direct een presentatie mee geven tijdens de evaluatie. Sommige studenten maken hier zelfs hun portfolio in en sturen de link dan naar het stagebedrijf voor ze daar een gesprek hebben.”

Wie enkele jaren terug in het klaslokaal van Hendrikx rondliep, zag daar leerlingen vooral aan het werk met de bekende Adobe-programma’s Photoshop, Illustrator, InDesign en de DPS-tool (de Digital Publishing Suite voor onder andere tabletvormgeving). Daar zijn inmiddels de nodige opties bijgekomen. “Wij begonnen als een van de eerste met de DPS-tool in InDesign: daarmee kon je interactieve magazines

Nieuw is ook dat de opslagcapaciteit in de Adobe Cloud voor studenten is uitgebreid. Hendrikx vindt dat een pluspunt, maar nog geen vrijgeleide om geen back-up meer te maken van je werk. Immers: als je later geen Adobe-licentie meer hebt, is je werk ook weg. “Daarom geven wij studenten altijd het advies om een back-up te maken op een externe harde schijf.”

“We willen dat onze studenten vooroplopen voor ze de creatieve markt opgaan.”

Nieuwste van het nieuwste Wat in de smaak valt bij Hendrikx is dat Adobe, mensen uit de praktijk laat werken met bèta-versies van programma’s en hun input gebruikt om deze producten te verbeteren. Ook zijn studenten laat hij werken met de bèta’s.

Door alle nieuwe tools is het onderwijs veranderd. “Voor XD hebben we bijvoorbeeld ons onderwijsprogramma aangepast.

Maar dat doen we met liefde! We willen dat onze studenten voorop lopen voor ze de creatieve markt opgaan. Een mooi voorbeeld is DPS. Dat werd in de markt nauwelijks gebruikt, maar onze studenten werden richting bedrijven ware ambassadeurs van die tool, en dat is uniek!”

Hoe makkelijker de programma’s worden, hoe beter, zou je denken. Toch plaatst Hendrikx ook zijn kanttekeningen.

“Ik ben een voorstander van programma’s als Adobe Spark.

Maar al is zo’n tool nog zo makkelijk, het wil niet zeggen dat er bij iedereen iets fatsoenlijks uitkomt. Uiteindelijk blijft het gaan om het talent om iets moois te maken, concepten te verzinnen en een goed product neer te zetten. Daar leiden we onze studenten voor op.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 21

ICTrends

Houd overzicht over alle mobiele devices op school met Mobile Device Management De digitalisering van het onderwijs heeft ertoe geleid dat bijna elke leerling op het vo een laptop of tablet in zijn of haar bezit moet hebben om mee te kunnen doen in de klas.

Voor scholen is de aanschaf van al deze apparaten een enorme investering. Om die reden kiezen veel onderwijsinstellingen voor Bring Your Own Device (BYOD), waarbij leerlingen hun eigen apparaat meenemen naar school. Hier zitten echter wel wat haken en ogen aan. Daarom stappen steeds meer scholen over op Choose Your Own Device (CYOD). Wat zijn de verschillen tussen BYOD en CYOD? En wat zijn van beide de voor- en nadelen? We vroegen het Michel van Pelt, relatiemanager bij IT-Workz.

Het idee van BYOD is interessant voor scholen, omdat ze op die manier geen grote investering hoeven doen in de aanschaf van apparaten. “Er zitten echter een paar grote nadelen aan Bring Your Own Device”, vertelt Van Pelt.

“Omdat het apparaat privé-eigendom is, kun je als school leerlingen niet dwingen bepaalde applicaties op de tablet of computer te zetten. Ook kan het dan gebeuren dat de ene leerling een Apple Macbook kiest en de ander een Microsoft Surface Go, wat tot gevolg kan hebben dat ze in verschillende programma’s werken, omdat Apple en Microsoft ieder hun eigen systeem hanteren. Ook wanneer iedereen met hetzelfde bestuurssysteem werkt, kunnen er problemen ontstaan, bijvoorbeeld door verschillende versies van programma’s te gebruiken. Daardoor kan er informatie verloren gaan wanneer deze met anderen gedeeld wordt. Daarnaast is er bij BYOD vaker een kwaliteitsverschil tussen de apparaten die worden gebruikt, omdat de een zich nou eenmaal iets meer kan veroorloven dan de ander.” Wanneer een leerling op een verouderd apparaat werkt, kan deze een stuk trager zijn dan de nieuwe modellen en kan dit ertoe leiden dat diegene achter raakt op de rest.

Bij CYOD maakt de school een selectie van de devices waaruit ouders en leerlingen kunnen kiezen. “De kwaliteit van deze apparaten loopt niet ver uiteen, zodat er geen grote verschillen tussen het werk van de leerlingen kunnen

22 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

ontstaan. De devices voldoen met CYOD allemaal aan de eisen van de scholen die bij deze constructie ook iets te zeggen hebben over het apparaat. Leerlingen mogen op het apparaat meestal ook hun eigen applicaties installeren”, vertelt Van Pelt.

Met MDM wordt de benodigde software uitgerold op alle apparaten en worden updates in één keer uitgevoerd.

Choose Your Own Device heeft nog een ander groot voordeel: de apparaten kunnen centraal beheerd en gedeployed worden vanuit de school.

Mobile Device Management Voor dit centrale beheer wordt Mobile Device Management (MDM) ingezet. Hiermee wordt de benodigde software uitgerold op alle apparaten. Ook worden updates door middel van MDM in één keer uitgevoerd. Zo werkt iedereen altijd in

ICTrends

Michel van Pelt, relatiemanager bij IT-Workz

dezelfde versie van een programma. “Als school kun je zelf kiezen hoeveel programma’s je via Mobile Device Management uitrolt. Sommige instellingen kiezen er bijvoorbeeld voor om alleen het beveiligingssysteem uit te rollen. Anderen bieden alleen basisprogramma’s zoals Office 365 en Adobe Acrobat Reader aan. Er zijn ook scholen die een hele lijst aan applicaties op alle apparaten zetten”, zegt Van Pelt. “Applicaties die leerlingen zelf downloaden, komen niet in het MDM-systeem te staan. Die staan alleen op je eigen device.”

Het centraal beheren en deployen van devices wordt mogelijk gemaakt door een uniek nummer op het apparaat. De leverancier van de laptops en tablets levert de producten met deze unieke code bij de ouders af. Deze nummers zijn allemaal geregistreerd in het MDM-systeem. Wanneer een gebruiker voor het eerst met een schoolaccount verbinding maakt met het internet, dan herkent het MDM-systeem de naam en het nummer. Vervolgens krijgt diegene de vraag of hij of zij wil dat het systeem voor ze ingericht wordt. Klikt de gebruiker op ja, dan wordt de laptop of tablet ingesteld met de programma’s die de school gekozen heeft.

Best of both worlds Op dit moment biedt Microsoft twee deployment-pakketten: Intune en SCCM. Van Pelt: “SCCM is eigenlijk de grote broer van Intune. Het grote voordeel van dat systeem is dat er van tevoren geen besturingssysteem op het device hoeft te staan, deze wordt namelijk ook door SCCM uitgerold. Bij Intune is dit niet het geval. Daar moet je voor het uitrollen al Windows 10 of een ander systeem op je device hebben staan.

Het nadeel is dat SCCM statisch is. Microsoft wil deze twee pakketten nu samenvoegen, waardoor je van tevoren geen besturingssysteem meer nodig hebt. Na het uitrollen kun je nog wel aanpassingen doorvoeren of zaken toevoegen. “Zo heb je straks best of both worlds”, aldus Van Pelt.

Vragen over MDM? Neem gerust contact op met IT-Workz via 088 489 67 00 of info@it-workz.nl

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 23

De maker verklaart

Hackers maken geen kans tegen de Zweedse YubiKey Hackers hebben talloze manieren om identiteiten te stelen: brute force attacks, keyloggers, social engineering en phishing.

Je kunt jezelf online beschermen tegen identiteitsdiefstal door gebruik te maken van 2-factor authenticatie (2FA), maar de meeste vormen – zoals via sms – bieden geen bescherming tegen de modernste vormen van identiteitsdiefstal, zoals phishing. Het Zweedse bedrijf Yubico heeft een oplossing die op grote schaal wordt gebruikt door bedrijven, overheden, zorginstellingen en scholen: de YubiKey.

De YubiKey is een multifunctionele beveiligingssleutel waarmee de toegang tot computers, websites en servers kan worden beveiligd. De sleutel ondersteunt meerdere authenticatieprotocollen, waardoor de YubiKey als Smartcard, FIDO, OTP en OpenPGP token kan worden gebruikt om via USB, NFC of Lightning een identiteit te bevestigen. Wanneer gebruikers deze sleutel koppelen aan hun account, moeten zij om in te loggen op een applicatie de sleutel gebruiken om hun identiteit te bevestigen. Zij hoeven dan geen ingewikkeld wachtwoord meer te onthouden; zij kunnen inloggen door simpelweg de YubiKey aan te raken. Om de YubiKey te ontgrendelen voeren zij een pincode in die lokaal op de sleutel

24 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

is opgeslagen en niet over het netwerk verstuurd wordt.

De YubiKey kan worden ingezet voor verschillende vormen van sterke authenticatie, zoals wachtwoordloos inloggen, 2-factor-authenticatie of Multi-Factor-authenticatie. De YubiKey kan gekoppeld worden aan honderden persoonlijke en zakelijke applicaties. Zo kan men bijvoorbeeld Google, Facebook, Twitter, Outlook, Dropbox-accounts en verschillende wachtwoordmanagers beveiligen met een YubiKey. Daarnaast kan men de sleutel gebruiken om de toegang tot zakelijke toepassingen zoals Office365, G Suite, Citrix of SurfSecureID te krijgen. Er is geen

De maker verklaart

aanvullende software nodig om gebruik te maken van deze beveiligingssleutel.

Davey Lodder, accountmanager Yubico bij distributeur Infinigate, vertelt over het verschil tussen persoonlijk en zakelijk gebruik van de beveiligingssleutel: “De YubiKey is een sleutel die op bijna ieder slot kan worden ingesteld. Dit ‘slot’ kan van alles zijn: bijvoorbeeld (Azure) Active Directory, G Suite of een IAM/SSO softwarepakket. Bij persoonlijk gebruik is meestal geen technische kennis nodig om een account met de YubiKey te beveiligen, maar in een zakelijke omgeving is dat vaak wel anders: veel bedrijven hebben tientallen verschillende toepassingen waarop medewerkers veilig moeten kunnen inloggen. Zo willen onderwijsinstellingen bijvoorbeeld vaak de toegang tot Windows, Office365 en Magister beveiligen met de YubiKey. Wij kunnen bedrijven helpen met de implementatie en integratie.”

Groeiende vraag in het onderwijs YubiKeys worden gebruikt bij negen van de top tien wereldwijde tech-bedrijven, vier van de tien grootste Amerikaanse banken, twee van de drie grootste retailers ter wereld, en honderden kleine, middelgrote en zeer grote bedrijven in de Benelux. Sommige klanten kiezen er voor om alleen gebruikers met een hoog risicoprofiel te voorzien van een YubiKey, maar er zijn ook veel klanten in de educatieve sector die al hun medewerkers een YubiKey geven om hun digitale identiteit te beschermen.

“De YubiKey is een sleutel die op bijna ieder slot kan worden ingesteld.”

In Nederland en België zijn er steeds meer basisscholen en hogescholen die vragen naar dit product. De reden hiervoor is dat hackers steeds slimmere manieren vinden om identiteiten te stelen en misbruiken. Onderzoek toont aan dat 81 procent van alle netwerkinbraken te maken hebben met zwakke of gestolen wachtwoorden. Het gevolg daarvan is dat organisaties hun medewerkers verplichten om een moeilijk wachtwoord te kiezen om in te loggen en/of een 2FAoplossing inzetten die een eenmalig wachtwoord genereert bij elke inlogpoging. Wanneer medewerkers op hun account inloggen met slechts een gebruikersnaam en wachtwoord, kan iedereen met die gegevens toegang krijgen tot die bestanden, maar ook communiceren en handelen namens die identiteit. En dat moet voorkomen worden.

Wachtwoorden kunnen op verschillende manieren worden gestolen, bijvoorbeeld via phishing. Kwaadwillenden maken daarbij een kopie van een officiële website, zetten die op een eigen server, sturen een link naar potentiële slachtoffers, die hun gegevens invoeren. Deze gegevens kan de aanvaller

gebruiken voor allerlei malafide praktijken. Dan is er ook nog de zogenoemde “man in the middle attack”; dit type aanval is moderner. Deze vorm gaat verder dan een kopie.

Hackers maken gebruik van kwaadaardige gratis software, zoals Evilginx of Modlishka, die als proxyserver dient om een originele website te laden via de server van de hacker.

Informatie tussen twee communicerende partijen wordt onderschept zonder dat zij daar weet van hebben. De man in the middle kan alle gegevens die verstuurd en ontvangen worden aflezen en bewerken, waardoor gebruikersnamen, wachtwoorden, tokencodes en session-cookies kunnen worden gestolen en hergebruikt.

Traditionele vormen van 2-factor authenticatie bieden geen bescherming tegen deze vorm van identiteitsdiefstal. De YubiKey wel. Tijdens het inloggen controleert de YubiKey namelijk of de website waarop de gebruiker probeert in te loggen authentiek is. De beveiligingssleutel voorkomt op deze manier dat een gebruiker per ongeluk inlogt op een malafide website. Op deze manier hoef je als organisatie dus niet meer te vertrouwen op het beoordelingsvermogen van medewerkers om een phishing-website te herkennen, wat soms nagenoeg onmogelijk is.

YubiKey in ontwikkeling Onlangs heeft Yubico ook hun nieuwe YubiKey Bio aangekondigd: Deze beveiligingssleutel is voorzien van een biometrische functie waardoor gebruikers in plaats van een pincode hun vingerafdruk kunnen gebruiken om veilig in te loggen.

Meer informatie over leverancier Yubico en het product YubiKey vind je op slbdiensten.nl/licenties. Na inlog vind je ook de prijzen.

Tijdens de IPON verloten we bij diverse quizen ook YubiKeys. Meer weten over wat wij doen op de IPON, zie slimindeklas.nl/ipon

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 25

Leren leren

Education Transformation Framework

Houvast voor scholen bij ontwikkelen visie op digitalisering in het onderwijs Steeds meer onderwijsinstellingen wereldwijd kiezen ervoor om hun visie op digitalisering in het onderwijs te formuleren aan de hand van het Education Transformation Framework (ETF) van Microsoft. Grondlegster van dit framework is Alexa Joyce, Future-Ready Skills Lead EMEA bij Microsoft: “Het doel van het ETF is dat scholen fouten uit het verleden kunnen voorkomen. Zoals bijvoorbeeld het aanschaffen van de voordeligste devices, die vervolgens totaal niet geschikt blijken voor 8-jarige leerlingen.”

Alexa Joyce is, ondanks dat ze al jaren voor Microsoft werkt, nog maar een paar weken werkzaam in haar nieuwe baan als we haar spreken. Zij richt zich op het ontwikkelen van digitale vaardigheden voor het gehele onderwijs, van primair tot universitair. Bij het primair en voortgezet onderwijs gaat het dan om zaken als STEM (Science Technology Engineering Math) en 21st century skills. In het hoger onderwijs richt zij zich op het ontwikkelen van digitale vaardigheden voor studenten Informatica en op studenten in vakken als economie, engineering en marketing waar technologie een steeds belangrijker component vormt.

Voor en door het onderwijs Het allereerste idee voor het ETF ontstond zo’n tien jaar geleden, destijds nog vooral voor opkomende markten. Drie jaar terug ging Joyce er intensiever mee aan de slag. “We kregen destijds veel vragen van overheidsorganisaties die ermee worstelden hoe zij technologie in het onderwijs goed konden inzetten. We ontwikkelden het framework op basis van onze eigen kennis, maar zochten al snel ook contact met onderwijsexperts van universiteiten, onderwijsministeries en experts in ICT-implementaties bij scholen. Deze eerste versie toonden we aan partners binnen het onderwijs en hun reacties verwerkten we weer in de tweede versie.”

De volgende stap was het ontwikkelen van een methodiek voor workshops waarmee medewerkers binnen

26 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

onderwijsinstellingen met het ETF aan de slag konden.

“Wat je vaak ziet is dat binnen een school de IT-afdeling en de onderwijskundig medewerker elkaars wensen niet begrijpen. De IT-afdeling praat over zaken als beveiliging en de onderwijskundig medewerker wil experimenteren met nieuwe tools. Hen samen in een ruimte zetten en laten nadenken over de onderwijskundige transformatie van de instelling, kan een krachtige manier zijn om meer tot overeenstemming te komen,” merkt Joyce in de praktijk.

Vervolgens ontwikkelde ze ook een online trainingsmethode om als school zelf met het ETF aan de slag te gaan. Het ETF voor het hoger onderwijs wijkt wat af van de versie voor het primair en voortgezet onderwijs.

Scholen kunnen op verschillende manieren aan de slag met het ETF. Microsoft heeft een wereldwijd netwerk van trainingspartners die ETF-sessies met scholen kunnen opzetten. Op evenementen licht het Education-team het ETF zelf toe. Het management van de school kan er ook voor kiezen om de informatie over het ETF die online beschikbaar is te gebruiken om zelf de sessie te leiden.

Vier pilaren Het ETF steunt op vier pilaren: leiderschap & beleid, modern onderwijzen en leren, intelligente omgevingen en technologieblauwdruk. Een logische volgorde, aldus Joyce. “Je start met een heldere visie en strategie. Als je geen visie hebt,

Leren leren

Heb je vragen of wil je meer informatie over de ICT-oplossingen voor het onderwijs van IT-Workz? Neem dan contact op met onze Servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of telefonisch via 020 420 13 96.

weet je immers niet waar je naartoe gaat.” Het formuleren daarvan is al een hele kunst op zich. “Het vergroten van het aantal devices op school kan nooit het doel zijn. Denk eerder aan een formulering als “We willen dat leerlingen het maximale uit zichzelf halen; hoe kan technologie daaraan bijdragen?”

Pas bij de vierde pilaar gaat het echt over de technologie. “Dan kan het ook gaan om hoe technologie de school zelf helpt.

Neem bijvoorbeeld smart cards, waarmee leerlingen hun lunch kunnen betalen, waardoor ze geen contant geld mee hoeven te nemen.”

Met alleen een visie ben je er niet. Het gaat erom hoe je die in het klaslokaal vormgeeft en daarover gaat de tweede pilaar: modern lesgeven en leren. “Hoe zet je de technologie in voor leerlingen? Wat verandert er daardoor in de manier van lesgeven voor docenten?”

Meer informatie

De derde pilaar, ‘intelligente omgevingen’, is de meest recente toevoeging aan het raamwerk. “Veel scholen die bezig zijn met het ontwerp van een nieuw gebouw, vragen zich af ‘hoe kunnen we de omgeving zo inrichten dat die aansluit bij onze nieuwe kijk op technologie en innovatie?’ Bijvoorbeeld door ruimtes waar je met een groepje samen kunt werken aan een opdracht of door ‘computerlabs’.”

Wereldwijd gingen al een half miljoen leerkrachten met het ETF aan de slag. Daaronder zijn ook diverse scholen in Nederland en België. Tijdens de IPON op 5 en 6 februari in de Jaarbeurs in Utrecht zal Microsoft aanwezig zijn en het ETF verder toelichten. Zie ook www.ipon.nl.

Tijdens de IPON geven we op beide dagen een presentatie waarin het ETF centraal staat: ‘Lerarentekort? IT als driver voor toekomstbestendig onderwijs’. Meer informatie vind je op slimindeklas.nl/ipon

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 27

ICTrends

Sylvia Elzinga, consultant innovatie bij IT-Workz

Hoe zorg je dat iedereen Office 365 goed gaat gebruiken?

Elke nieuwe technologie heeft fans en tegenstanders. Maar wil je nieuwe software introduceren, dan is het wel zo prettig om iedereen op één lijn te krijgen. Dat geldt ook voor Office 365.

28 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

ICTrends

Nieuwe technologie leidt nooit tot de gewenste verbetering zonder een gedegen verandertraject. Dit is een besef dat in de meeste organisaties wel aanwezig is. Mensen zijn van nature nu eenmaal wars van verandering. Best logisch ook: veranderen haalt je uit je comfortzone en kost veel energie.

Veel liever houden wij onze vaste routines aan.

Maar met al deze vaste routines gaan we nooit optimaal gebruikmaken van de vele nieuwe mogelijkheden die een softwarepakket als Office 365 biedt. Bij innovatie valt dan ook steevast het woord ‘adoptie’, wat zoveel betekent als dat de beoogde gebruikers een nieuwe technologie of werkwijze gaan omarmen. Dit gaat niet vanzelf. Een gedegen stappenplan is nodig.

Sylvia Elzinga, consultant innovatie bij IT-Workz, begeleidt voor verschillende scholen het adoptietraject van Office 365. “Wij zetten daarbij niet de technologie voorop, maar de medewerker. Met als achterliggende gedachte dat het lanceren van nieuwe technologie meer is dan alleen een technologische migratie. Het is de gedragsverandering van de gebruiker die uiteindelijk zorgt voor de verbetering.

Technologie blijft een middel, niet het doel.”

Een goed begin ontstaat onder druk Elzinga vertelt over het Office 365-adoptieprogramma dat vanuit deze gedachte door IT-Workz is ontwikkeld voor scholen. Dit programma is losjes gebaseerd op de Microsoft Adoption Guide met daaraan toegevoegd de ervaringen van IT-Workz in het Nederlandse onderwijs. Het programma gaat uit van vier fasen: Inventarisatie, Inspiratie, Veilig leren en Uitbouwen. Wat opvalt is dat dit traject parallel loopt aan het ICT-project en al ruimschoots start vóór het moment dat een school Office 365 in gebruik neemt.

De zogeheten ‘Pressure Cooker’ is voor veel scholen een logisch beginpunt en gaat vooraf aan het adoptietraject.

Gedurende een halve dag buigt een groep gebruikers zich in een interactieve sessie over de mogelijkheden van Office 365, maar ook over de vraag waar de school voor staat op IT- en onderwijsgebied. “Zo’n pressure cooker is interessant omdat de deelnemers een doorsnede vormen van de organisatie en zich dus moeten verplaatsen in elkaars belangen.” Met de ervaringen uit deze sessie wordt vervolgens gekeken wát er precies kan veranderen en hoe dit past binnen de gevoerde IT- en onderwijsstrategie van de school.

Wat willen wij eigenlijk?

Lastige vragen, bijvoorbeeld op het gebied van veiligheid en gezamenlijk werken in Microsoft Teams, komen vervolgens in de fase Inventarisatie tijdens beleidssessies aan bod.

Moet de Teams-omgeving opengezet worden voor externe medewerkers? En wie heeft toegang tot welke bestanden?

Hoe willen we eigenlijk samenwerken met leerlingen in de cloud? Aan de hand van de besluiten kan ICT de inrichting bepalen. Hier begint het eigenlijke adoptietraject al. “Wanneer je gaat bepalen hoe je wilt gaan werken, zul je ook moeten zorgen dat eindgebruikers de nieuwe technologie gaan omarmen en dus de voordelen ervan inzien.”

De vorm van de fase Inspiratie verschilt van school tot school.

“Elke organisatie heeft een eigen manier van communiceren

Wil jij effectiever lesgeven?

Omarm dan Office 365 en ontdek de 4 voordelen voor docenten! Ga naar it-workz.nl/ effectief-lesgeven en download de whitepaper!

en informeren die werkt. Het kunnen posters zijn, mailings of blogs. Het belangrijkste is dat het inspirerend is en dat het niet blijft bij één e-mailbericht met alle praktische informatie. Mensen hoeven niet eens veel bezig te zijn met de verandering. Belangrijker is dat je elke keer maar weer kleine zaadjes plant waardoor ze er meer voor openstaan.”

Kritische gebruikers? Mooi!

Een sleutelrol speelt de groep gebruikers die de school aanwijst als ‘Office 365-ambassadeurs’, vindt Elzinga. “Dit zijn mensen die collega’s gaan inspireren over het gebruik van Office 365 en extra training krijgen. Ze zitten daardoor goed in de materie en kunnen als vraagbaak dienen voor de rest van de organisatie.” Dit hoeven niet eens allemaal de meest enthousiaste gebruikers te zijn, is haar ervaring.

“Juist als ze een beetje kritisch zijn - zolang het maar positief kritisch is - kunnen deze ambassadeurs collega’s meekrijgen die ook kritisch staan tegenover de verandering.” Samen met de ambassadeurs wordt bepaald wat er nodig is aan ondersteuning en training voor de eindgebruikers.

Een geruisloze invoering van Office 365 valt niet aan te raden.

Daar is de verandering te ingrijpend voor. “Organiseer een feestelijke kick-off, maak er een dag van waarin iedereen wordt meegenomen en je direct de derde fase - Veilig leren - in kunt gaan.” Dit is daarvoor hét moment, omdat men dan gezamenlijk aan de slag gaat met de nieuwe omgeving. De ambassadeurs kunnen hulpvragen in kaart brengen en daar de eerder bedachte trainings- en begeleidingsplannen op aanpassen. “Gebruikers moeten in deze fase het gevoel krijgen dat ze fouten mogen maken. Docenten zijn vaak veel strenger voor zichzelf dan de leerlingen. Dat is niet nodig. Ga gewoon samen de nieuwe omgeving op kleine schaal verkennen.”

Deel de succesverhalen En hoe nu verder vanaf dit punt? “Deel succesverhalen in de schoolkrant, of geef tips & tricks”, adviseert Elzinga.

“Organiseer pizzasessies, of een lunch & learn. Sta stil bij de voordelen die je met elkaar behaalt en vier dat! Dit soort momenten helpen om de adoptie blijvende aandacht te geven. Daarnaast kun je kijken of het wenselijk is om nieuwe functionaliteiten te stimuleren binnen Office 365, zoals Class Notebook, Teams of Sway. En daarmee kan de school alweer toe zijn aan een volgend adoptietraject.”

Twijfel jij hoe jouw IT-afdeling succesvol kan starten met Office 365?

Neem dan contact op met IT-Workz voor meer informatie over de ‘Pressure Cooker’-methode, via 088 489 67 00 of info@it-workz.nl

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 29

Leren en Certificeren

Games ontwerpen én certificaat behalen met Unity: MBO Utrecht pioniert Dennis van Wakeren, docent aan MBO Utrecht

30 ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020

Leren en Certificeren

De afgelopen maand hebben leerlingen van MBO Utrecht succesvol een pilot met Unity afgerond. Dit is de eerste school in Nederland die de pas gelanceerde certificering en het lesprogramma van Unity uitprobeert. Het is tevens het eerste game-development-platform dat SLBdiensten aanbiedt. We spreken Tom Vogels, productmanager Leren & Certificeren van SLBdiensten en Dennis van Wakeren, docent aan MBO Utrecht over wat dit product allemaal te bieden heeft.

Hoewel Unity wereldwijd een van de grootste spelers is in de game- en virtual reality (VR)-wereld, krijgt het bedrijf in Nederland pas net vaste voet aan de grond. Zo zijn wereldwijd veertig procent van de top 1000-spelletjes van Unity, wordt de helft van de nieuwe spelletjes voor telefoons door hen gemaakt, en produceren zij zestig procent van alle AR- en VR-games.

Het Unity-certificaat is vers van de pers. Het programma en het certificaat werden afgelopen voorjaar geïntroduceerd op de Amerikaanse markt en zijn op maat gemaakt voor het onderwijs. “Het is bij uitstek ons meest creatieve product.

In die zin ligt het in het verlengde van Adobe, waarmee leerlingen (bewegende) beelden kunnen bewerken”, vertelt Tom Vogels, productmanager Leren & Certificeren. Unity werkt met de programmeertaal C# (uitgesproken als “C sharp”) en is momenteel op instapniveau voor het onderwijs beschikbaar. Geïnteresseerden kunnen in de toekomst ook vervolgcertificaten gaan behalen voor Unity.

“Voor mij zegt het halen van een dergelijk certificaat meer dan een diploma.”

Van New York naar Utrecht Vogels volgt de ontwikkelingen op het gebied van tech en design op de voet. In februari 2019 maakte hij kennis met de Unity-certificering tijdens een conferentie in Lissabon. Op een conferentie in New York ontmoette hij vertegenwoordigers van Unity die hem wezen op het nieuwe certificeringsprogramma. “Ik dook vervolgens in de mogelijkheden en zag al snel de potentie. Het mooie is dat ondanks dat het programma uit de VS komt, het goed aansluit op het Nederlandse systeem. Het is wat dat betreft echt plug-and-play. We horen van docenten die het lesmateriaal hebben bekeken dat de inhoud precies is wat de leerlingen behandelen op school, dus het lesprogramma hoeft niet te worden aangepast. Met het certificaat zijn ze bovendien veel beter voorbereid op een vraag vanuit de arbeidsmarkt.”

getipt over het certificaat. Naast Utrecht hebben scholen in Eindhoven en Rotterdam ook interesse getoond in Unity. Zij willen in hun lessen game design en game development aanbieden en kunnen het lesmateriaal en de toets daarbij goed gebruiken. Van Wakeren: “Het is belangrijk dat meer scholen interesse tonen in de certificering van Unity. Het doel is dat leerlingen zich ermee kunnen onderscheiden van anderen, en dan is het belangrijk dat ook het bedrijfsleven Unity in het vizier heeft. Programma’s van Microsoft zijn alom bekend, maar de gamedesignwereld wordt nog niet zo weids gebruikt. Die industrie staat in Nederland sowieso nog in de kinderschoenen.

Het is voor leerlingen die het Unity-certificaat hebben behaald nog niet mogelijk om bijvoorbeeld mee te werken aan spellen als Fortnite, maar de vaardigheden die erbij komen kijken, zijn ook heel erg bruikbaar binnen andere beroepen. Denk aan architectenbureaus en makelaars die huizen in 3D willen laten zien, of met behulp van virtual reality.”

Certificaat zegt meer dan diploma Van Wakeren is blij met dit type industriecertificaten. “Het lesprogramma geeft docenten een zetje in de goede richting als het gaat om het bepalen welke vaardigheden studenten nodig hebben om bepaalde handelingen te verrichten. Unity heeft de skill-eisen al mooi in kaders gesteld. Voor mij zegt het halen van een dergelijk certificaat meer dan een diploma. Een van mijn leerlingen loopt stage bij een bedrijf, ook daar waren ze erg enthousiast. Zodra ze doorhadden welke vaardigheden worden getraind met Unity, zagen ze dat dit aansluit op hun toekomstplannen en de rol die technologie daarin speelt”, aldus Van Wakeren.

Docenten en leerlingen kunnen kunnen via Slim in de klas tegen een sterk gereduceerd tarief aan het lesmateriaal komen en een examenvoucher bestellen. Het gratis lesmateriaal via Unity Learn bereidt hen al voor 90 procent voor op het examen. Het examenvoucher kost € 44,95 euro.

Deze tarieven zijn fors lager dan wanneer leerlingen na hun schooltijd een dergelijk certificaat halen.

Voor meer informatie: • Voor alle informatie over Unity kijk op slimindeklas.nl/unity.

• Naast Unity certificering hebben we ook certificeringen in Microsoft, Adobe en Cisco.

• Neem voor het maken van een afspraak of vragen over Leren & Certificeren contact op met het team Leren & Certificeren via lcsupport@slbdiensten.nl of telefonisch via 020-4201396.

• We komen graag bij je op bezoek of vertellen je desgewenst

De samenwerking kwam tot stand toen Dennis van Wakeren SLBdiensten benaderde over Unity. Een collega van hem die toevalligerwijs ook in New York was geweest, had hem

telefonisch of per e-mail alles over de mogelijkheden om certificeren binnen jouw school op te zetten.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 31

header header

Cursussen vaardigheden Cursussen IT IT & & digitale digitale vaardigheden Voor het HBO, MBO én Voortgezet onderwijs Voor het HBO, MBO én Voortgezet onderwijs

Geef jouw leerlingen de technische en cognitieve skills die nodig zijn Geef leerlingen technische envan cognitieve die nodig zijn om tejouw excelleren in dededigitale wereld vandaagskills en morgen. om te excelleren in de digitale wereld van vandaag en morgen.

    

Toepasbaar op verschillende lesprogramma’s Toepasbaar op verschillende lesprogramma’s Hands-on oefeningen, simulaties en games Hands-on oefeningen, simulaties games Cursussen zijn beschikbaar in heten Nederlands Cursussen zijn beschikbaar in het Nederlands Docententraining en ontwikkeling Docententraining en ontwikkeling Sinds de start van het programma in 1997, hebben wereldwijd 8 miljoen Sinds deerstart van het bijna programma in 1997, studenten aan cursus hebben er deelgenomen wereldwijd bijna 8 een miljoen van de Networking Academy. studenten deelgenomen aan een cursus van de Networking Academy.

 Cursussen op het gebied van Hard & Software,  Internet Cursussen op het gebied van Hard & Software, of Things, Cyber Security, Internet of Things, Cyber Security, Programmeren en Netwerken Programmeren en Netwerken  Persoonlijke feedback en flexibele leerlijnen  Persoonlijke feedback en flexibele leerlijnen www.NetAcad.com www.NetAcad.com @cisconetacad @cisconetacad @cisconetworkingacademy @cisconetworkingacademy

Licentienieuws

SLBdiensten is in 1992 opgericht als intermediair tussen de softwarebranche en het voortgezet en middelbaar (beroeps)onderwijs. Dankzij een goede onderhandelingspositie en een uitgebalanceerd productaanbod zijn wij uitgegroeid tot de belangrijkste softwarepartner in de onderwijsmarkt voor vo en mbo.

Laagst mogelijke prijs, de beste voorwaarden

Goede en efficiënte samenwerking

Voordelige software bij Slim.nl

NIEUW IN ONS AANBOD

Yubikey van Yubico Met de YubiKey kun je zonder gebruik van een wachtwoord inloggen, waardoor een ingewikkeld wachtwoordbeleid onnodig is. De YubiKey beschermt ook tegen geavanceerde aanvallen, zoals phishing en man-in-the-middle attacks.

VERLENGDE OVEREENKOMSTEN

Linguistic Systems voor gebruik van Euroglot Euroglot van Linguistic Systems is een doeltreffend professioneel vertaalsysteem waarmee u kruislings Nederlands, Engels, Frans, Duits, Spaans en Italiaans kunt vertalen. Elke taal bevat 420.000 woorden, uitdrukkingen en synoniemen, een complete grammatica en de uitspraak van alle woorden.

Groot aanbod, dus al uw licenties via één loket

Eenvoudige procedures

MathType MathType (geleverd door Research Software) is een krachtige vergelijkingseditor voor Windows, Mac en Online voor het creëren van mathematische notaties voor tekstverwerkings-, presentatie- en een veel gebruikte applicaties.

SAP BusinessObjects SAP BusinessObjects - OnderwijsAnalytics kan zowel op locatie als in ‘de cloud’ worden aangeboden. Selfservice BI, rapportages, analyses, dashboards en zelfs datawarehouses inclusief databaseplatform en ETL zijn beschikbaar en kunt u organisatiebreed inzetten, ook via uw mobiele devices.

Van Dale Internet in het onderwijs biedt kansen. Maar waar vinden leerlingen een betrouwbaar en begrijpelijk antwoord op taalvragen? Met Van Dale Online op school krijgen leerlingen op hun eigen niveau antwoord ‒ in een vertrouwde omgeving zonder reclame.

Meer informatie Voor al je vragen over deze overeenkomsten kun je terecht op slbdiensten.nl onder de tab ‘Licenties’. Ook onze andere zestig overeenkomsten met softwareleveranciers, waaronder Microsoft en Adobe, vind je daar terug. Ook kun je contact opnemen met onze servicedesk via servicedesk@slbdiensten.nl of telefoonnummer 020 420 13 96.

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 33

Onderwerp

Sinds mei 2012 maakt de Gooise Scholen Federatie (GSF) gebruik van iBabs. De GSF is een overkoepelende organisatie van 8 middelbare scholen.

College van Bestuur, Raad van Toezicht en het Centraal Management Team waren de eerste iBabs-gebruikers.

Inmiddels wordt iBabs door meer dan 100 personen gebruikt: zo maken de Medezeggenschapsraad en diverse werkgroepen gebruik van iBabs.

Het product wordt zeer positief gewaardeerd. Bij de Gooise Scholen Federatie wordt gewerkt met het ‘bring your own device’ principe, dit houdt in dat iBabs-gebruikers hun eigen tablet gebruiken. iBabs is ook beschikbaar via het internet, zodat personen die geen gebruik maken van een tablet de vergaderstukken op de computer kunnen inzien en indien wenselijk kunnen uitprinten. Het directiesecretariaat zorgt ervoor dat de vergaderstukken op iBabs gezet worden. Volgens directiesecretaresse Nicolette Meurs werkt het heel gestructureerd en is het makkelijk in het gebruik. Daarnaast scheelt het veel tijd omdat er veel minder stukken gekopieerd hoeven worden. Aangezien er makkelijk door agenda items en documenten gezocht kan worden, fungeert iBabs ook als digitaal archief en hebben gebruikers direct alle stukken bij de hand. Het cijfer dat wordt gegeven aan de applicatie is een 8.

Papvieerrgloaosderen

el vert meer op dan u denkt!

Wilt u meer weten, neem dan contact ons op via info@ibabs.eu of bel +31(0)229 275850

ICTheekAways

Vijf cloudtoepassingen om je lessen leuker te maken Door in de cloud te werken kun je ook in het klaslokaal andere toepassingen gebruiken dan voorheen. We belichten vijf toepassingen om je lessen leuker en interactiever te maken.

1. Kahoot!

alleen aantekeningen in maken, maar ook afbeeldingen toevoegen en erin

Kahoot! is een webtool die je kunt gebruiken om een quiz, discussie of peiling af te nemen in de klas.

De vragen verschijnen op een gezamenlijk scherm, bijvoorbeeld het Digiboard, waarna de leerlingen via hun persoonlijke device antwoord geven. Voor het geven van de juiste antwoorden krijgen de leerlingen punten. Als de tijd om is en/of alle leerlingen hun antwoord hebben gegeven, verschijnen de scores in beeld. Voor leraren is dit een makkelijke en snelle manier om te testen welke leerlingen de lesstof beheersen en welke niet. Het competitieve aspect van Kahoot! maakt het gemakkelijker om de leerlingen te motiveren om actief mee te doen.

tekenen. Daardoor is het ook een ideale tool om een mindmap mee te maken. Met behulp van een mindmap orden je je gedachten rondom een bepaald onderwerp via een boomstructuur. Daardoor is het ook een ideale tool om te brainstormen.

De leerlingen kunnen gelijktijdig werken in OneNote, waardoor ze ieder hun bijdrage kunnen leveren tijdens het creatieve proces.

2. Minecraft Education Minecraft Education is een educatieve versie van de wereldwijd razend populaire game Minecraft.

In Minecraft Education komen mensen samen in een virtuele open ruimte, waarna zij een les kunnen bouwen rondom bijna elk onderwerp.

In de game kunnen leerlingen samenwerken en uitleg vragen aan hun docent om zo problemen op te lossen. Via Minecraft Education kunnen leraren de lesstof verplaatsen naar een digitale omgeving, zodat leerlingen spelenderwijs kennis opdoen.

3. Moodboard maken in PowerPoint Met PowerPoint Online kunnen leerlingen presentaties delen en gelijktijdig bewerken.. Minder bekend is dat je met PowerPoint ook een moodboard kunt maken.

Een moodboard is een visualisatie van een concept, gedachte, idee of gevoel. Met behulp van PowerPoint online kunnen leerlingen dus ook in groepen een moodboard maken.

Op die manier kunnen ze zich alvast oriĂŤnteren op een onderwerp.

5. Onderzoeken met Forms Met Forms kunnen leerlingen een vragenlijst opstellen. Daardoor is het een handige tool voor het houden van een klein onderzoekje, bijvoorbeeld op school of in hun directe omgeving.

De resultaten van het onderzoek worden automatisch gevisualiseerd in diagrammen en grafieken. De leerlingen kunnen zo zelf conclusies trekken naar aanleiding van de resultaten. Net als in Kahoot! kun je ook in Forms een quiz maken.

Vragenlijsten en quizes kun je delen via Mail, Whatsapp of een QR code.

4. Brainstormen in OneNote OneNote is een digitaal notitieblok dat speciaal is ontwikkeld voor gebruik in de klas. Je kunt er niet

ICTHEEK MAGAZINE NUMMER 8 / JANUARI 2020 35

Office 365 ce(beter) 365 inzetten ter) binnen uw etten school?

nen uw ool?

Slim in de klas organiseert inspiratiesessies, workshops en trainingen om uw medewerkers te enthousiasmeren voor- en vaardig te maken in het gebruik van Office 365.

Meer informatie? Ga naar slimindeklas.nl/office-365

Slim in de klas is onderdeel van