Extern Informatiemagazine van het Ikazia Ziekenhuis Rotterdam Verschijnt vier keer per jaar
Herfst 2011
Zorggroep Rijnmond, is met 11 locaties verspreid over Rotterdam e.o. dé protestants christelijke zorgaanbieder in de regio. Zorgdragen voor Elkaar is ons motto. In Rotterdam-Zuid gaat het om de volgende locaties: Siloam en Westerstein, centra voor (kleinschalige) verpleeghuiszorg, wonen en welzijn • revalidatie, behandeling en zorg na ziekenhuisverblijf; • chronische somatische zorg en behandeling -verpleeghuis; • palliatieve zorg unit; • psychogeriatrische zorg en behandeling - wonen in een kleinschalige woonomgeving. Gerenoveerd in 2010. Slingedael, Centrum voor Korsakov en Psycho Geriatrie • biedt zorg aan mensen met het syndroom van Korsakov of mensen die lijden aan dementie; • in de benadering van PG-clienten staan geborgenheid en eigenwaarde voorop; • Korsakovcliënten hebben behoefte aan structuur, die wij nu o.a. bieden in onze werkplaats voor bewoners (0.a. kaarsenmakerij). Daarnaast vindt een grondige verbouwing plaats (gereed eind 2011) om kleinschalig wonen te kunnen realiseren. Kleinschalig wonen draagt bij aan de nodige structuur. Bewoners worden betrokken bij allerlei (huishoudelijke) taken. Dit activeert bewoners, geeft ritme aan de dag en bevordert hun gevoel van eigenwaarde.
Oranjehof, Centrum voor kleinschalige verpleeghuiszorg, wonen, zorg en welzijn • een kleinschalige woonomgeving voor mensen die lijden aan dementie; • Oranjehof maakt deel uit van Lombarde, een wooncomplex met een wijkwelzijnsfunctie. De Koningshof, zorgcentrum • biedt onder meer persoonlijke verzorging en begeleiding; • kortdurend verblijf is mogelijk; • het restaurant van De Koningshof is wijd en zijd bekend. Waelestein, woonzorgcentrum • combinatie van een wooncentrum (met huishoudelijke en persoonlijke zorg en verpleging) en een zorgcentrum, voor cliënten die intensievere zorg nodig hebben; • faciliteiten voor kort verblijf en dagzorg voor cliënten uit de omgeving. Voor alle bovengenoemde zorgvormen is een indicatie van het CIZ nodig. Maatschappelijk werk van het ziekenhuis kan u hier informatie over geven. Voor meer informatie: www.zorggroeprijnmond.nl Of telefoon: (010) 25 10 100 In Rotterdam Noord hebben wij de volgende locaties: Atrium woonzorgcentrum, De Burcht - centrum voor kleinschalige verpleeghuiszorg, wonen en welzijn, Pniël - verpleeghuis, De Regenboog - palliatief centrum en Tiendhove - centrum voor kleinschalige verpleeghuiszorg, wonen en welzijn.
Herfst 2011 Redactie: J. Aman J.T.C. Bijl S. van der Ent R. van Noort C.D. Schutrups-Duyvendak J. Visser Ds. J.A.P. Vlasblom
Redactionele bijdrage: E. van de Lagemaat P. Smulders N. Veringmeier
Fotografie: J.T.C. Bijl W. Boon P. de Kievith A. Prins N. Veringmeier White Paper
Redactie adres en/ of adreswijzigingen: Ikazia Ziekenhuis Directiesecretariaat Montessoriweg 1 3083 AN ROTTERDAM Telefoon: 010 297 50 00 Internet: www.ikazia.nl E-mail: post@ikazia.nl
Uitgeverij: Business Communications Uitgevers BV Postbus 416, 8600 AK Sneek Telefoon: 0515 429 429 Fax: 0515 429 422 administratie@bcuitgevers.nl Directie: G. van Leeuwen en F. Visser
Bladmanager/ Advertentieverkoop: Barbara Verschoor, Telefoon: 06 455 766 70 Digna Schoonen, Telefoon: 0515 429 424
Vormgeving: Hannique de Jong Telefoon: 0515 429 420
Druk: Agropers, Sneek
Ook in de afgelopen maanden stond de gezondheidszorg weer met enige regelmaat in het middelpunt van de belangstelling. Zo werd aan het begin van de zomer het akkoord gesloten tussen de ziekenhuizen, het Ministerie en de zorgverzekeraars. In dit convenant is overeengekomen dat de jaarlijkse uitgaven in de tweedelijns zorg (de ziekenhuizen) op landelijk niveau niet meer dan 2,5% mogen groeien. De reden is dat de uitgaven in de zorg (te) fors stijgen en de kosten op den duur niet meer op te brengen zijn. Ik vraag mij in goede gemoede af of de consumptie van zorg in de komende jaren op deze wijze wel te beteugelen valt. Iedereen die wat mankeert wil nog steeds dat voor hem of haar alles wordt gedaan wat mogelijk is. Een logische gedachtegang. Of daarbij de thans voorgestane concentratie, van ziektebeelden die slechts beperkt voorkomen, de financiële oplossing zal zijn voor de overheid is daarbij de vraag. Het daarentegen aantrekkelijk maken om echt iets aan preventie te doen lijkt een veel betere en op termijn effectievere oplossing te zijn. De zorg wordt telkenmale vooral gekenschetst als een kostenpost. Misschien toch goed om ook eens een ander geluid te laten horen. Deze zomer werd bekend dat de zorgsector in het afgelopen decennium zich heeft ontpopt als “de banenmotor” van Nederland. Niet het bedrijfsleven, waar als eerste aan wordt gedacht, maar de ziekenhuizen en de verpleeghuizen creëerden de meeste nieuwe banen. Cijfermatig: van de 500.000 nieuwe banen in de afgelopen tien jaar kwamen er 385.000 uit de zorg. Overigens meer dan nodig, gelet op alle prognoses voor de toekomst. Vanuit een economisch perspectief gezien is deze toename aan banen een waardevolle bijdrage aan de Nederlandse economie. Ik ben wel benieuwd waar de “beperking” van de groei in de zorg tot slechts 2,5% toe gaat leiden. Al langere tijd zit de Rotterdamse regio namelijk op ruim 4% wat betreft de groei in aantal patiënten. En dan nog moeten patiënten wachten alvorens ze aan de beurt zijn. In Ikazia streven wij er naar om onze patiënten zo goed mogelijk te blijven helpen en die zorg te geven die nodig is.
Foto cover: Els Odijk-van Staalduinen, kinderverpleegkundige en Geertje
Mr. R.P.D. Kievit, arts Algemeen directeur
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
1
Woord vooraf
COLOFON
Gedicht
Geheimen Heer, ik heb geen antwoord op Uw wonderen. Denken of weten helpt mij ook geen stap verder. Uw geheimen zijn ondoorgrondelijk, maar Uw liefde is helder als water.
Toon Hermans
2
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Inhoud
deze uitgave: Eerste Hart Hulp pagina
5
Maculadegeneratie pagina
6
Voetbalplaatjes voor Sven pagina
11 Bloedafname in beeld pagina
18
en verder: Woord vooraf ................................................................................................................... Gedicht ............................................................................................................................. Geertje, dapper in Ikazia Ziekenhuis Rotterdam ................................................................ Onze vrijwilligers ............................................................................................................. Informatieavond voor aanstaande ouders ........................................................................ Bevallen met een thuisgevoel ........................................................................................... Het paspoort van .............................................................................................................. Stichting tot Steun............................................................................................................ Speciale echografie apparatuur ........................................................................................ Het betere voetenwerk..................................................................................................... Pastorale .......................................................................................................................... Het digitale gastenboek IK@ZIA ....................................................................................... Real-time CGM ................................................................................................................. In opleiding ...................................................................................................................... Kinderpagina ................................................................................................................... Kruiswoordpuzzel ............................................................................................................ Minisymposium Parkinson ............................................................................................... Recept .............................................................................................................................. Klachten ........................................................................................................................... Contact ............................................................................................................................ Ikazia komt naar u toe ...................................................................................................... Specialisten ......................................................................................................................
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag. pag.
1 2 4 8 12 13 14 15 16 17 21 22 24 26 29 31 32 33 34 35 35 36
3
Kinderdagbehandeling
Geertje, dapper in Ikazia Een dagje op de Kinderdagbehandeling
Een bezoek aan het ziekenhuis is altijd spannend. Zeker als je kind bent. Daarom proberen we het in Ikazia zo fijn mogelijk te maken voor onze patiëntjes. Op de afdeling Kinderdagbehandeling doen we dat door goede voorlichting vooraf en speciale aandacht tijdens het verblijf. Woensdagmiddag: voorlichting Iedere woensdagmiddag van 14.00 tot 15.00 uur organiseert Ikazia een voorlichtingsmiddag voor kinderen die binnenkort geopereerd worden. Vaak zijn kinderen ‘bang’ voor het onbekende, dan helpt het om hen zo goed mogelijk voor te bereiden. Tijdens de voorlichtingsmiddag vertellen we de kinderen wat er allemaal gebeurt voordat je geopereerd wordt. Met behulp van speciale boeken leren de kinderen meer over bijvoorbeeld het prikje en het kapje, de twee manieren waarop kinderen onder narcose worden gebracht. In goede handen Met Rocco de papegaai, Mathilde de dolfijn en de speciaal opgeleide medewerkers zijn alle kinderen op de afdeling Kinderdagbehandeling in goede handen. Als de kinderen naar Ikazia komen staat de kinderverpleegkundige al klaar. Zij wijst de kinderen hun bed, dat ze altijd kunnen herkennen aan de fleurige ballon. Daarna helpt ze de kinderen in hun eigen vertrouwde pyjama.
Ouders en verzorgers dichtbij Kinderen worden onder narcose behandeld. Een kind is vaak minder angstig wanneer één van de ouders aanwezig is op het moment dat hij/zij onder narcose gaat en weer wakker wordt. Het is belangrijk dat ouders op die momenten bij hun kind zijn. Een van de ouders kan daarom mee naar de operatieafdeling (voorbereidingskamer). Stickers plakken Op de afdeling Kinderdagbehandeling krijgen kinderen een stickerboekje. In dit boekje staat uitleg over iedere stap vóór, tijdens en na de operatie. Bij elke stap, van de voorlichting tot het ontslag, krijgen de kinderen een sticker. Als het boekje vol is en de kinderen naar huis gaan krijgen ze een echt dapperheidsdiploma. Dan heeft Ikazia er weer een held bij. De afdeling Kinderdagbehandeling heeft een Smiley sinds 2008. De Smileys worden toegekend door Stichting Kind en Ziekenhuis. Zij beoordelen zorg op kindvriendelijkheid en kwaliteit.
4
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Cardioloog J.P. Kerker over Eerste Hart Hulp
Eerste Hart Hulp
Ons doel is de patiënt met echte hartklachten eruit te pikken Ikazia beschikt sinds 1 september 2011 over Eerste Hart Hulp, een onderdeel van de Spoed Eisende Hulp (SEH)-afdeling, speciaal voor mensen met mogelijke hartklachten. Cardioloog J.P Kerker is initiatiefnemer van de Eerste Hart Hulp in Ikazia. “Van de mensen die op de SEH komen met pijn op de borst, heeft één op de zeven daadwerkelijk hartklachten. Met deze nieuwe afdeling zijn wij beter in staat die ene patiënt er uit te halen.” De cardioloog van Ikazia vertelt dat patiënten die
een extra afdeling tussen SEH en hartbewaking in.
zich nu met mogelijke hartklachten melden op de
“Voorheen werd iemand waarbij het vermoeden
SEH, waarvan niet meteen kan worden vastgesteld of
bestond dat de pijn op de borst daadwerkelijk te
hun klachten met het hart te maken hebben, direct
maken had met hartklachten, naar de hartbewaking
worden verwezen naar de Eerste Hart Hulp.
gebracht. Met de Eerste Hart Hulp komt daar een
“Patiënten worden direct onderzocht door een
stap tussen. Op de Eerste Hart Hulp wordt iemand
verpleegkundige met een cardiologische achter-
niet meteen op bed gelegd, de patiënt kan de
grond. Op de afdeling kunnen we meteen al de
gewone kleding aanhouden maar wordt wel gelijk
nodige onderzoeken doen.”
goed in de gaten gehouden. Dat geeft vertrouwen.
‘Patiënten die niet meteen acute problemen hebben maak je daarmee ook niet onnodig ongerust’ Bij de Eerste Hart Hulp wordt bloedonderzoek
Patiënten die niet meteen acute problemen hebben
gedaan en de patiënten worden gelijk nauw-
maak je daarmee ook niet onnodig ongerust.”
lettend geobserveerd. Wanneer nodig kan een
Kerker vertelt dat er vorig jaar op de SEH
hartfilmpje worden gemaakt onder inspanning.
1284 mensen zijn gezien met pijn op de borst. Door
“In de ruimte staat een fietsergometer klaar voor
verdere testen te doen, kun je met meer zekerheid
deze test.” Mocht er daarna nog steeds twijfel
uitsluiten of constateren dat hartklachten het
bestaan, dan kan ook een scan van het hart worden
probleem zijn. Als cardioloog luister je naar het
gemaakt. “Dat is een van de nieuwste technische
verhaal van de patiënt, kijk je naar leeftijd en naar
ontwikkelingen”, aldus Kerker. “Met een hele snelle
risicofactoren zoals roken of hartproblemen in de
CT-scan kunnen de slagaders rond het hart in beeld
familie. Daarmee deel je iemand in een risico-
worden gebracht. Daardoor is het niet meer nodig
categorie in. Daarbij blijft het altijd lastig in te
om met een katheter via de lies daadwerkelijk een
schatten of de hartklachten die iemand heeft ook
bloedvat in te gaan richting het hart.” Kerker voegt
echt acuut tot problemen kunnen leiden. Met de
eraan toe dat alle testmogelijkheden zeven dagen
Eerste Hart Hulp hebben wij nu de mogelijkheid
per week, 24 uur per dag beschikbaar zijn.”
een beter onderbouwde afweging te maken, zodat de echte hartpatiënt niet over het hoofd gezien
Inschatting van risico De Eerste Hart Hulp ligt in een ruimte naast de hartbewaking en is volgens Kerker ook daadwerkelijk
wordt.” NV
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
5
Maculadegeneratie Esther van Campen-Molenaar, oogarts
Nieuwe behandelmethode voor maculadegeneratie
Slijtage van het netvlies Ouderdom kan de oorzaak zijn van slijtage van het netvlies, in medische termen heet dat maculadegeneratie. Deze aandoening bestaat in een natte en een droge vorm. Bij de natte vorm van maculadegeneratie zorgt vocht in het netvlies ervoor dat het zicht niet langer scherp is. De behandeling van maculadegeneratie is vernieuwd en kan tegenwoordig gewoon in Ikazia plaatsvinden.
6
Oogarts Esther van Campen-Molenaar vertelt: “Soms
behandelmethode met Avastin mogelijk. Avastin is
hebben de patiënten last van beeldvervorming,
een middel dat de lekkage van vocht in het netvlies
dan zien ze kromme lijnen en lopen de tegeltjes in
remt. Met een injectienaald wordt Avastin in het oog
de badkamer niet meer recht”. Niet alleen ouderdom
aangebracht. Dat kan gewoon op de polikliniek.
maar ook diabetes kan maculadegeneratie
Maar eerst moet natuurlijk de diagnose gesteld
veroorzaken.
worden.
Zicht verbeteren “Als maculadegeneratie niet behandeld wordt, verslechtert het zicht.” Om het zicht stabiel te houden of zelfs te verbeteren, is er een nieuwe
De diagnose De oogarts stelt de natte vorm van maculadegeneratie vast in twee stappen. “Eerst scannen we het oog met een OCT-scanner.” Daarna wordt er een
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
injectie is het tijd voor een tweede injectie en na
Tijdens deze behandelingen kan de patiënt gewoon
enige tijd een derde injectie. Daarna volgt de
blijven zitten. “Als uit de scan en de foto blijkt dat de
controle, soms zijn extra injecties nodig.
patiënt de natte vorm van maculadegeneratie heeft, kijken we hoe ver de aandoening gevorderd is. Wanneer de slijtage nog niet in een tè ver gevorderd stadium is, kunnen we de patiënt behandelen met Avastin.”
‘Soms lopen de tegeltjes in de badkamer niet meer recht’ De behandeling De behandeling vindt gewoon plaats op de polikliniek. “Tijdens de behandeling zit de patiënt in een soort tandartsstoel. Het oog wordt eerst goed verdoofd met verdovingsdruppels. Daarna ontsmetten we de huid rond het oog en brengen we de injectie aan.” Vier tot zes weken na de eerste
Betere behandeling gewoon in Ikazia “Het is natuurlijk prettig dat we de patiënt gewoon hier in Ikazia kunnen behandelen, vroeger stuurden we de patiënten door naar het Eramsus MC of Oogziekenhuis, maar dat hoeft nu niet meer”. Voor meer informatie en vragen kunt u bellen naar de polikliniek Oogheelkunde, telefoon: 010 297 53 80
Even kort Bij slijtage van het netvlies, kan er vocht in het netvlies lekken, daardoor is het zicht niet meer scherp. Avastin kan de lekkage van het vocht remmen. Daardoor verslechtert het zicht niet verder en kan het zelfs verbeteren. Een behandeling met Avastin wordt volledig vergoed door de zorgverzekeraar.
Esther van Campen-Molenaar, Toos Jochems en Linda Snijders
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
7
Maculadegeneratie
foto van het netvlies gemaakt, dat heet fluorrecensie.
Onze vrijwilligers
Alle vrijwilligers Vrijwilligersdiner: echt speciaal Arend Ketting is vrijwilliger bij Ikazia, hij heeft een speciale functie. “Al sinds 2005 help ik de coördinator vrijwilligers met allerlei klusjes, zoals lunchbonnen uitzoeken en overeenkomsten maken.” Bij zijn taken kwam de afgelopen tijd iets extra’s: de organisatie van het vrijwilligersdiner.
Klasse maaltijd “Het vrijwilligersdiner is geweldig leuk en wordt goed verzorgd. De kok en zijn medewerkers bereiden het diner en dat doen ze uitstekend. We krijgen een viergangendiner, echt een klasse maaltijd. Het vrijwilligersdiner is al jaren een speciale gebeurtenis, dat hoor je van iedereen.”
waardering zien. Ook de directeur bedankt de vrijwilligers hartelijk. Maar wat is nu het allerleukste aan het diner? “Vrijwilligers werken verspreid door
‘Echt een klasse maaltijd’ het ziekenhuis op verschillende afdelingen en verschillende dagen, tijdens het diner ontmoet je elkaar. Dat gaat echt zo: Hé jij werkt toch op die en die dag, op die en die afdeling? Het is leuk om met elkaar over het werk te praten. Tijdens het eten kun je je evaringen met collega vrijwilligers delen. Daarom blijven we ook nooit op één stoel zitten, we wisselen steeds van plek en zoeken elkaar echt op.”
Ontmoeting Het diner wordt uitgeserveerd door personeel van het ziekenhuis, op die manier laten zij hun
8
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Sfeer “Met lekker eten heb je natuurlijk altijd een goeie sfeer”, zegt Arend grijnzend. En na het diner blijft de sfeer nog lang hangen. “We zoeken allemaal de foto’s op om te zien of we er op staan en natuurlijk hoe we er opstaan.” Het vrijwilligersdiner verbindt.
Onze vrijwilligers
hartelijk bedankt! André en Pepijn zorgen voor vrolijke noot op zondag Samen met een grote groep jongeren van de
mijn vrouw wel, tijdens een bevalling en de dagen
Maranathakerk in Rotterdam-Zuid begon André
daarna. Door mijn werk kom ik eveneens in
Baartman (37) als 18-jarige op zondag bedden te
aanraking met ziekte en het verblijf in een zieken-
rijden naar de kerkdienst vanaf de verpleeg-
huis. Ik werk als versnellertechnicus aan de
afdelingen in Ikazia. Van de grote groep vrienden is
bestralingstoestellen in de Daniël den Hoed.”
eigenlijk iedereen, vaak vanwege verhuizing,
Iedere keer als André dienst doet gaat zijn zeven-
afgehaakt. André bleef echter als vrijwilliger.
jarige zoon Pepijn mee. Pepijn staat met veel plezier de liturgie bij de entree van de kapel uit te
“Ik woon sinds vijf jaar in Ridderkerk en vanaf die
delen.
tijd ben ik één van de zeven ambtsdragers voor de
Als aan het eind van de dienst geestelijk verzorger
kerkenraad in Ikazia. Eén keer in de vier weken heb
ds. J.A.P. Vlasblom aan de bezoekers van de dienst
ik dienst als diaken. De dienst doe ik altijd samen
vraagt welke liederen zij graag zouden willen
met ouderling Koos Vos. Daarnaast nodig ik ook
zingen steekt Pepijn al snel zijn vinger op: “Ik zou
nog één keer in de vijf weken patiënten uit om
wel Psalm 118 vers 1 willen zingen.” Het slimme
naar de kerk te komen. Dat doen we op vrijdag- of
mannetje heeft zo gelijk zijn huiswerk voor school
zaterdagmiddag.”
voorbereid, waarvoor het genoemde lied moest
André vervolgt: “Destijds ging ik bedden rijden
worden geleerd. “Ik wil later vliegende dokter
vanwege de gezelligheid met mijn vrienden; nu
worden in andere landen,” vertelt hij aan patiënten
doe ik dit vrijwilligerswerk vanwege de inhoud. Ik
die een praatje met hem aanknopen.
wil de kerk onder de aandacht brengen van de patiënten. Ik heb zelf nooit in een ziekenhuis gelegen maar
EvdL
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
9
AK W
V
SY ST
EE MP LA F
ON DS SC
HEID
INGS WAN DEN E N BETIM MERING
ER K
KW AL IT
EIT
&
PER FEC TIE
Simonse Afbouw B.V.
NvS Schilder & Behangwerken B.V.
Noordeinde 32-34 3341 LW H.I. Ambacht Tel. 078 - 6811440 Fax 078 - 6811449 info@simonseafbouw.nl
Noordeinde 32-34 3341 LW H.I. Ambacht Tel. 078 - 6811444 Fax 078 - 6811449 info@nvs-schilders.nl
Ex-patiënt Dick Hijman (65) was zeer tevreden over de zorg die hij kreeg in Ikazia. Daarom vond hij het leuk het ziekenhuis later nogmaals te bezoeken met een heel andere aanleiding: voetbalplaatjesboeken voor de Kinderafdeling.
Sven (12) is gek op korfbal. Bij korfbalvereniging Korbatjo in Oud-Beijerland speelt hij ondanks zijn astma de meeste wedstrijden uit. Maar begin juni ligt hij na een heftige astma-aanval een weekje ter controle in het Ikazia Ziekenhuis. In diezelfde week komt ex-patient Dick Hijman (65) langs om twaalf boeken met voetbalplaatjes aan de Kinderafdeling te geven. Ook Sven krijgt er een. Al zijn het geen korfballers, Sven is toch blij met zijn boek.
Meer dan vijftig boeken “De voetbalplaatjes-spaaractie van de supermarkt is voor mij een uit de hand gelopen hobby”, vertelt Dick. “Het leek me leuk om de volgeplakte boeken uit te delen aan patiëntjes van de kinderafdelingen van ziekenhuizen. Zieke kinderen en hun ouders hebben wel wat anders aan hun hoofd dan het sparen van voetbalplaatjes. En zo lopen ze dit boek toch niet mis, want het blijft een leuk ding om te hebben.” Dick begon vorig jaar met het sparen van voetbalplaatjes. Eerst gewoon een boek voor zichzelf. “Ik ben altijd bezig met voetbal, als Feyenoordsupporter en als oud-voorzitter van de voetbalvereniging Meeuwenplaat in Hoogvliet”, legt hij uit. “Het punt met zo’n spaaractie is dat je altijd veel dubbele plaatjes hebt. Dus kun je zo weer aan een nieuw boek beginnen.” Hij begon zijn volle boeken weg te geven aan kinderen in ziekenhuizen. Toen dit bekend werd bij andere ‘spaarders’ ondersteunden ze zijn goede doel door hem vele plaatjes toe te sturen en voorzag de supermarkt hem gratis van lege boeken. De hobby kwam in een stroomversnelling en in twee jaar tijd plakte Dick meer dan vijftig boeken vol. Positieve ervaring Zelf heeft Dick positieve ervaringen met het Ikazia Ziekenhuis. “Ik onderging tweemaal een totale heupoperatie in het Ikazia Ziekenhuis”, vertelt hij. “Ikazia
werkt met de Joint Care-methode en dat betekent dat je met een groepje van vier ‘lotgenoten’ de operatiedag en de herstelperiode doormaakt. De revalidatie begint meteen op de eerste dag na de operatie. De vierde dag liep ik alweer met een wandelstok en mocht ik naar huis. Verbazend snel dus, en met heel weinig pijn. Medewerkers van Ikazia geven je alle zorg en aandacht die een patiënt kan wensen. Dat viel me ook weer op toen mijn vrouw kort geleden na een hartinfarct vijf dagen in het Ikazia Ziekenhuis lag. Kortom, een prima ziekenhuis en op deze manier kan ik toch iets terugdoen.”
Wiiën met Tirza Voor Sven is het bezoek van Dick een leuke onderbreking. Niet dat Sven zich echt verveelt in Ikazia, want de pedagogisch medewerkers Fatima en Tirza komen dagelijks een potje met hem schaken of een spelletje op de Nintendo Wii doen. Ook het eten is lekker, vindt Sven. Dick en Sven babbelen nog een poosje over korfbal, want ook daarover kan Dick meepraten. ‘Wist je dat het Nederlands Korfbal Team al vanaf 1978 wereldkampioen is en slechts één keer is verslagen, in 1991 door België?’ PS
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
11
Een patiënt vertelt
Voetbalplaatjesboek voor Sven
Informatieavond voor aanstaande ouders INfo
De afdeling Verloskunde organiseert een informatieavond op: dinsdag 22 november 2011. De bijeenkomst begint om 19.30 uur. U bent van harte uitgenodigd. Wilt u informatie over deze avond of wilt u zich aanmelden dan kunt u contact opnemen met de afdeling Verloskunde telefoon: 010 297 52 81. U kunt zich ook via de website aanmelden, www.ikazia.nl en klikt u op informatieavond aanstaande ouders.
Baby toch een beetje thuis Met CU-live, spreek uit see you live, kunt u uw kind, kleinkind, neefje of nichtje via de website in het Ikazia Ziekenhuis zien. Op de couveuseafdeling en een aantal patiÍntenkamers worden opnames gemaakt. Met een speciaal wachtwoord kunt u de opnames van de baby in de couveuse bekijken. Dat kan gewoon vanuit huis. Maar ook op iedere andere plek waar u een computer met internet tot uw beschikking heeft. Verpleegkundigen op de couveuseafdeling hebben een overzicht van alle actieve camera’s. Zij kunnen zien welke kinderen in beeld zijn en of ze goed zichtbaar zijn voor de ouders. Via een digitale weg hebben ouders, waarvan het kindje na de geboorte niet gelijk mee naar huis kan, hun kindje toch een beetje thuis.
12
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Fam. De Ru iter
Sinds afgelopen zomer zijn de eerste geboorte- en kraamsuites van Ikazia in gebruik. Een geboorte- of kraamsuite geeft aanstaande moeders het gevoel van thuis, met de zekerheid van medische zorg vlakbij.
Mattie Kostense en Arja Scholten werken dagelijks in de suites. “De nieuwe suites hebben een heel luxe uitstraling en geven patiënten een huiselijk gevoel. Moeder en kind verblijven op één kamer en brengen zo veel mogelijk tijd samen door. Maar ook de vader en broertjes en zusjes kunnen de hele dag bij de moeder en baby zijn.”
“In het ziekenhuis je ‘eigen’ plekje” Rust en privacy Aanstaande moeders kunnen in alle rust en privacy in de nieuwe kraam- en geboortesuites verblijven. Elke suite heeft een eigen badkamer en keuken, zo heb je in het ziekenhuis toch je ‘eigen’ plekje. Familie en bekenden kunnen op kraambezoek komen in de eigen kamer en de bezoektijden zijn een stuk ruimer. “Eigenlijk spreken we niet meer van bezoektijden, maar van rusttijden, er is geen verbod op bezoek maar een gebod op rust.” De reacties van patiënten zijn positief, zij genieten van de rust en de privésfeer.
Alle aandacht Ook het verzorgend personeel is blij met de nieuwe suites, volgens Mattie Kostense is dat: “net even anders werken. Alles wat je nodig hebt vind je in de suites vlakbij, dat is wel zo makkelijk.” Maar vooral de één op één aandacht maakt de suites bijzonder. “Alle aandacht die je geeft op het moment dat je in de suite bent, geef je aan de moeder. Zij voelt zich bij ons echt in goede handen.”
Fam. Reijm ers
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
13
Geboorte- en kraamsuite
Bevallen met een thuisgevoel
Het paspoort van Erna de Bus Het paspoort van...
Naam: Afdeling: Functie: Leeftijd:
Erna de Bus Financiën & Informatie Secretaresse 41 jaar
Hoelang ben je werkzaam in Ikazia? Ongeveer 15 jaar. Waarom heb je voor dit vak gekozen? Ik vind het heel leuk om met en voor mensen te werken. Waarom heb je voor Ikazia gekozen? Ik ben via een uitzendbureau bij het Ikazia Ziekenhuis terecht gekomen. Destijds vond de rayonmanager van het uitzendbureau deze baan echt iets voor mij en… hij had gelijk! Ik vind het inspirerend om met mensen te werken die vanuit hun hart & geloofsovertuiging werken, daarnaast heerst er hier een prettige en collegiale sfeer in Ikazia. Wat is belangrijk in het werk? De meerwaarde van het werk ligt voor mij in het feit dat je er met elkaar er voor zorgt dat het ziekenhuis inclusief zijn identiteit, ook op langere termijn, blijft voortbestaan en daarbij het belang van de patiënt voor ogen houdt. In mijn functie als secretaresse van de Controller, stafmedewerkers en een tweetal commissies probeer ik daar mijn steentje aan bij te dragen. Waar haal je voldoening uit? Uit het feit dat ik met mijn bijdrage iets voor iemand kan betekenen. Daarnaast haal ik voldoening uit een compliment of een bedankje én als ik na een dag werken datgene heb kunnen doen wat ik mij had voorgenomen.
14
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Zijn er nieuwe ontwikkelingen in je werk? Ja, het ziekenhuis is volop in beweging. Dit heeft consequenties voor het werk van mijn leidinggevende, collega’s en uiteindelijk ook voor mij. Als gevolg van alle ontwikkelingen plan ik momenteel veel afspraken en verricht ik naast de reguliere taken ook andere taken dan voorheen. Maar… door deze afwisseling is geen dag hetzelfde en blijft het een leuke uitdagende baan. Wat zijn je hobby’s? Gezellig naar de markt gaan in de binnenstad van Dordrecht, lezen, leren, fietsen, ons huis gezellig maken, het bezoeken van tuincentra en met de kinderen leuke uitstapjes ondernemen in de weekenden. Wat zijn je ambities? In juni heb ik mijn opleiding HBO-directiesecretaresse succesvol afgerond. Op dit moment heb ik het prima naar mijn zin in deze functie en haal ik genoeg voldoening uit mijn werk en gezin.
Het doel van de Stichting tot Steun is het ziekenhuis te voorzien van extra middelen die niet uit het normale ziekenhuisbudget betaald kunnen worden. Door de steun van de vele donateurs kunnen die extra’s worden gerealiseerd. Denkt u hierbij aan de tweede predikantenplaats, ’t Lichtpunt, het patiënten service bureau, activiteiten ter ondersteuning van de identiteit en het magazine Ikazia Nieuws (IN). Bij een donatie van minimaal € 12,50 per jaar ontvangt u ons magazine IN thuis. Het gironummer van de Stichting tot Steun is 368420. De Stichting tot Steun heeft een ANBI-status.U kunt uw giften dus aftrekken van de belasting en ook hoeft de Stichting geen successie- of schenkingsrechten te betalen.
Machtigingsformulier Stichting tot Steun van het Ikazia Ziekenhuis
✁
Wanneer u al lid bent van de Stichting tot Steun van Ikazia betaalt u tot nu toe uw bijdrage via een acceptgirokaart, die u jaarlijks wordt toegezonden. Langs deze weg willen wij u vragen om de Stichting tot Steun te machtigen uw jaarlijkse bijdrage automatisch van uw rekening te incasseren, daar in de nabije toekomst de acceptgirokaart waarschijnlijk komt te vervallen. De machtiging vervangt dus de acceptgirokaart. Bent u nog geen donateur maar wilt u wel donateur worden? Ook dan kunt u gebruik maken van onderstaand formulier. Ook kunt u de Stichting tot Steun met dit formulier machtigen tot het innen van een eenmalige schenking.
Ondergetekende verleent hierbij een algemene machtiging, tot wederopzegging, aan: Stichting tot Steun van het Ikazia Ziekenhuis Rotterdam Postbus 5009, 3008 AA ROTTERDAM / Postbankrekening 368420 om jaarlijks automatisch van mijn bank- of girorekening af te schrijven wegens donatie ■ € 12,50
■ meer, namelijk €
in de maand
■ Ik doe een éénmalige gift en machtig het Ikazia Ziekenhuis om éénmalig af te schrijven van mijn bank- of girorekening.
■ €
Ondergetekende is bekend met het feit dat, indien hij/zij niet akkoord is met de afschrijving, hij/zij binnen 30 dagen bij zijn/haar eigen giro- of bankkantoor opdracht kan geven het bedrag terug te laten boeken. M/V
Naam en voorletters Adres Postcode en plaats Telefoon
Rekeningnummer
Datum
Handtekening
Al lid? Dan s.v.p. uw lidnummer van de Stichting tot Steun vermelden. Betaalt u per girotel wilt u dan vermelden: uw lidnummer, uw naam en uw adresgegevens. U kunt deze machtiging opsturen naar de Stichting tot Steun van het Ikazia ziekenhuis, Antwoordnummer 80513, 3080 WB Rotterdam (een postzegel is niet nodig).
Het Stiltecentrum
In het ziekenhuis kan veel op u afkomen: onderzoeken, uitslagen, behandelingen. In het Stiltecentrum kunt u de tijd even stopzetten. Even nadenken, stil zijn, even alleen zijn met uzelf en/of met God. Het Stiltecentrum is duidelijk afgescheiden van de hectiek van het ziekenhuis. U vindt er bijbels, religieuze boeken, gedichtenbundels en een gebedsboek. Hierin kunt u gebedspunten opschrijven die de dominee meeneemt in de voorbede tijdens de kerkdiensten op zondag. Het Stiltecentrum is voor iedereen dag en nacht geopend.
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
15
Stichting tot Steun
Stichting tot Steun van het Ikazia Ziekenhuis
Endo-Echografie
Speciale echografie apparatuur om kanker sneller op te sporen “We zijn enorm blij dat we een half jaar geleden de mogelijkheid hebben gekregen om te starten met Endo-Echografie (EUS). We denken dat we met deze vorm van echografie, waarbij de organen naast het maag-darmkanaal kunnen worden bekeken, op effectieve wijze zowel kwaadaardige als goedaardige aandoeningen kunnen opsporen. In de afgelopen zes maanden hebben we al zestig patiënten gezien,“ aldus (MDL-arts) Claudia Verveer. Claudia Verveer doet samen met haar collega MDL-
“De EUS heeft net als bij de gewone scoop ook een
arts Hestia Vermeulen een aantal keer per week dit
werkkanaal waardoor we instrumenten kunnen
onderzoek. Ze onderzoeken hun eigen patiënten die
gebruiken,” vervolgt de MDL-arts. “Door het maken
last hebben van maag, galblaas of alvleesklier.
van een grotere opening in de twaalfvingerige darm
Daarnaast verrichten zij deze speciale echo’s ook op
kunnen de galsteentjes een blijvende uitweg vinden.
verzoek van oncologen, longartsen en chirurgen.
Met de EUS kunnen we verder een chronische alvlees-
Verveer: “We gebruiken bij de EUS een flexibele
klierontsteking beter opsporen en bijvoorbeeld lymfe-
slang waarvan de kop een camera én een echo
klieren beoordelen en als dat nodig is weefsel los-
apparaat bevat. Door echo’s van binnenuit het maag-
maken voor onderzoek. Dit laatste is van belang om
darmkanaal te maken kun je heel precies zien wat er
te zien of mensen met kanker uitzaaiingen hebben.”
aan de hand is in het weefsel en organen rond om de maag en darmen. Zo kunnen we nauwkeurig vaststellen of er uitzaaiingen zijn van kanker, of bijvoorbeeld kleine galsteentjes. Met een gewone buikechografie worden kleine galsteentjes makkelijker gemist. De patiënt kan hier wel heel veel pijn aan hebben. Als we met de EUS deze steentjes aantonen en vervolgens behandelen dan is dat voor deze patiënten een enorme verbetering.” Claudia Verveer en Hestia Vermeulen, Maag-Darm-Leverartsen
Dag van opname De EUS staat in één van de vier onderzoekskamers van het MDL-centrum (tijdelijke route 36). De patiënt dient nuchter te komen en krijgt een roesje voor het onderzoek begint. Het onderzoek duurt gemiddeld een half uur tot drie kwartier, dat is langer dan een gewone scopie. Als het onderzoek is afgelopen blijft de patiënt ongeveer een uur op de uitslaapkamer. Bloedverlies via anus, een veranderd ontlastingspatroon, gewichtsverlies zijn alarmsymptomen die kunnen wijzen op darmkanker. Patiënten met deze symptomen die worden verwezen door de huisarts of een collega specialist, worden met spoed gezien op een speciale polikliniek door de verpleegkundigendoscopist, mevrouw B. van Krevelen en de MDLartsen. Binnen een week krijgen deze mensen een colonoscopie. Verveer: “We werken in een ziekenhuis met een goede reputatie, een ziekenhuis dat veel tijd besteedt aan zorg voor de patiënt. Wij geven mensen met alarmsymptomen voorrang omdat we weten dat onderzoek snel moet plaats vinden om tot een goede behandeling te komen.” EvdL
16
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Voetadvies Centrum
Het betere voetenwerk Ikazia heeft samen met Livit het Voetadvies Centrum opgezet, een nieuw en uniek centrum in Nederland. In het Voetadvies Centrum werken verschillende specialisten aan een snellere en betere behandeling van uw voetklachten.
“Ikazia en Livit werken al zo’n 20 jaar samen”, vertelt
via de huisarts een afspraak maken bij het Voetadvies
dokter W. Kuis, orthopeed. “We zien vaak patiënten
Centrum. “De patiënt komt bij Livit op consult, zij
die al allerlei trajecten doorlopen hebben en nog
luisteren naar het verhaal, onderzoeken de voeten en
niet de juiste behandeling krijgen. Met het
vullen aan de hand daarvan een scoreformulier in.”
Voetadvies Centrum proberen we het aantal stappen
Aan de hand van de score wordt de juiste
tot de behandeling te verkleinen.” Snelle diagnose
behandeling gekozen.
en directe toegang tot de juiste specialist en behandeling, dat is het gewenste traject.
Livit verwijst patiënten door naar een podotherapeut, podoloog of de orthopeed in Ikazia. Via een consult
Patiënten met bijvoorbeeld een knok, hamertenen of
bij Livit kunt u vaak al binnen twee weken terecht in
slijtage van het grote teen gewricht kunnen zelf of
het Ikazia Ziekenhuis.
Wat is Livit? Livit orthopedie is al jaren de partner van Ikazia. Zij meten, vervaardigen en leveren orthopedische hulpmiddelen zoals steunzolen, prothesen en therapeutisch elastische kousen. Daarnaast kunt u bij Livit terecht voor advies, therapie en verzorging van uw voeten.
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
17
Bloedafname in beeld Bloedafname
Het Klinisch Chemisch Laboratorium (KCL) van Ikazia Ziekenhuis Rotterdam heeft een eigen afdeling Bloedafname. Op de afdeling Bloedafname komen patiënten die door hun behandelende specialist in Ikazia of door hun huisarts zijn doorverwezen voor een bloedonderzoek. Ook voor urine- en ontlasting onderzoek kan men hier terecht. Patiënten kunnen zich tijdens kantooruren zonder afspraak melden op deze afdeling. De aanvraagformulieren, met alle patiëntengegevens, zoals naam, adres, geboortedatum, BSN, enzovoort worden op de Bloedafname gescand en geregistreerd in het automatiseringssysteem van het laboratorium.
Voor de diverse testen zijn vaak meerdere buisjes bloed nodig. Het systeem is zo geprogrammeerd dat er voor elk buisje een etiket wordt aangemaakt waarop de naam en geboorte-datum van de patiënt
Mevrouw Weij moet nog even in de wachtkamer plaatsnemen totdat de aanvragen zijn verwerkt in het automatiseringssysteem van het laboratorium.
2
staat en een specifieke barcode. Na de afname worden de barcodes op de afnamebuisjes gescand zodat ze aangemeld zijn op het laboratorium voor onderzoek. De meeste bloed-, urine- en ontlastingonderzoeken worden in het laboratorium van het Ikazia Ziekenhuis bepaald, slechts enkele onderzoeken worden naar andere laboratoria opgestuurd.
Ikazia Nieuws nam een kijkje en volgde mevrouw A.I. Weij-Hutting bij het bloedprikken Mevrouw Weij geeft haar aanvraagformulier af aan de bloedafname-assistente bij het loket van de afdeling Bloedafname.
1 Bloedafname-assistente Birgit scant het formulier en controleert de persoonsgegevens en de barcode-etiketten.
3
18
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Barcode-etiketten worden door de bloedafname-assistente op het juiste afnamebuisje geplakt.
4
Elk buisje wordt na de bloedafname direct gescand door de bloedafname-assistente en daarmee aangemeld in het systeem. Hierbij wordt ook vastgelegd wie deze afname heeft gedaan.
Bloedafname
8
Mevrouw Weij wordt binnen gevraagd op de afdeling Bloedafname en begeleid naar de prikcabine.
Mevrouw Weij is klaar en mag de afdeling Bloedafname weer verlaten, nadat ze een pleister heeft gekregen. Haar bloeduitslagen worden zo snel mogelijk aan haar arts gerapporteerd.
9 5
Naam en geboortedatum worden gecontroleerd door de bloedafname-assistente. De gegevens op de etiketten die op buisjes zijn geplakt moeten kloppen met de patiënt die in de stoel zit, dan pas wordt er bloed afgenomen.
NV
6
Openingstijden afdeling Bloedafname: Locatie Ikazia Ziekenhuis: maandag t/m vrijdag 08.15 - 17.15 uur Numansdorp prikpost: maandag t/m vrijdag 08.00 - 09.30 uur Zonder afspraak Zorgcentrum ‘het Zandpad’, B. de Zeeuwstraat 22 Bloedafname in buitenpoliklinieken Carnisslande en Klaaswaal kijk op www.ikazia.nl.
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
19
Wij zijn voorkeur verwijsadres van het traumanetwerk in Mijnsheerenland, Westmaas, Klaaswaal, Nieuw-Beijerland en Numansdorp Bezoekadressen: WESTMAAS van Koetsveldlaan 24 0186-573150 ( Ook voor kinderfysiotherapie )
Praktijk voor: • Fysiotherapie • Kinderfysiotherapie • Manuele lymfedrainage
• Manuele therapie • McKenzie therapie • Orofaciale therapie
KLAASWAAL Voorstraat 14a 0186-571447 NIEUW-BEIJERLAND Kerkstraat 33 0186-692053
Wij zitten in het traumanetwerk en doen mee aan het "combined quality care" project. www.combinedqualitycare.nl
Behandeling op afspraak. Wij zijn direct toegankelijk, u heeft geen verwijzing van uw huisarts of specialist nodig.
Algemeen telefoonnummer:
088-3232323 www.fysiocura.nl info@fysiocura.nl
Sociaal zijn lijkt uit de mode. Asociaal gedrag imponeert, ook dat blijkt uit onderzoek. Wie met zijn voeten op tafel gaat zitten in de wachtkamer lijkt machtig te zijn. Een hork is machtig in andermans ogen. Cool is kennelijk: je arrogant of agressief gedragen. “Is die kanariepiet hier niet van de buurman?” Bij een onderzoek naar burenhulp in Den Haag stuiten de onderzoekers er op dat mensen niet neergezet willen worden als behulpzaam. Vriendelijk zijn is niet cool. De onderzoeker kan mensen niet betrappen op edele motieven: “Op die vogel pas ik gewoon omdat ik het leuk vind.” Er blijkt een taboe te zijn op hulpvaardigheid, onbaatzuchtige vriendelijkheid en aandacht voor de medemens. Mensen zijn bang om als “weldoener” uit de erf te komen. Wat nu? Het oude ideaal van de naastenliefde scoorde nog hoog in de jaren zestig. Maar nu zijn wij in ons ziekenhuis echt hopeloos ouderwets. Wij hebben immers hoog in het vaandel staan dat we zorg leveren die, behalve deskundig en hoog gekwalificeerd, ook “liefdevol en betrokken” is. Kun je daar eigenlijk nog mee voor de dag komen? Hoe houd je dat vol? Daar komt nog iets bij. De filosoof Bas Heijne heeft geschreven over de opkomst van het populisme. Waar komen toch de vijandigheid en de ontevredenheid in onze samenleving vandaan? Volgens Heijne is één van de oorzaken van het populisme de uitholling van de naastenliefde in onze samenleving: zij was niet echt meer. We deden alleen maar alsof we van elkaar hielden. Onder het fraaie vernis ging geen inhoud meer schuil en daarom geeft het de mensen van vandaag voldoening om er doorheen te prikken. “Eindelijk mogen we elkaar weer haten. Het voelt als een bevrijding.”
Oeps. De naastenliefde die wij aan de dag willen leggen moet dus ook nog echt zijn. Loze kreten of vrome buitenkanten werken averechts. Maar hoe doe je dat, echt-liefhebben-omdathet-moet? Is dat niet strijdig in zichzelf? Een pure onmogelijkheid? Net zo onmogelijk als de opdracht: neem de volgende keer eens spontaan een bloemetje mee? Kan dat, liefhebben op bevel? Met die vraag zijn we terug in een eeuwenoude discussie. Het Bijbelse gebod “God liefhebben boven alles en je naaste als jezelf” riep natuurlijk altijd al discussie op. Ooit las ik een klein stukje Joodse discussie hierover uit de Middeleeuwen. De ene geleerde zegt: het gaat om praktische bewijzen van liefde, bijvoorbeeld ziekenbezoek, het geven van aalmoezen, het troosten van treurenden. Ja maar, zegt de ander, wat hebben bewijzen van liefde voor nut, als ze niet bevleugeld worden door echte liefde? Het antwoord luidde: zodra praktische bewijzen van liefde met volle redelijkheid worden gedaan, zwemmen in dat vaarwater spoedig de gevoelens achter de daden aan. Waarschijnlijk heb ik deze uitspraak altijd onthouden omdat ik hem zo herkende in mijn eigen leven. De kat van de buren waar ik voor “moest” zorgen, ging ik na verloop van tijd toch echt leuk vinden, bijvoorbeeld. En dat voorbeeld zag ik op veel terreinen van mijn leven terug, van het tuinieren tot het troosten van mensen met wie ik aanvankelijk niet veel op had. Echte liefde als een soort “bijwerking” van de-eenvoudige-dingen-die-jegewoon-doet-voor-een-ander. Eigenlijk is het wel een voorrecht dat je daar in een ziekenhuis als het onze gewoon alle dagen mee bezig mag zijn. Ds. Lida Tamminga
Bronnen: 1. Joke van der Zwaard, Scènes in de copy corner, pag 118 2. Trouw 12 juli 2011, Hork is machtig in andermans ogen 3. Bas Heijne: Moeten wij van elkaar houden? pag 129
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
21
Pastorale
Echte liefde
Het digitale Gastenboek
Een nieuwe communicatiecampagne, gebaseerd op echte verhalen Ikazia is een goed en fijn ziekenhuis dat al sinds de jaren ‘60 uitstekende zorg verleent. Maar dat is tegenwoordig niet genoeg om het bestaansrecht te garanderen. Concurrentie op de zorgmarkt wordt steeds relevanter. Tijd dus, om goed naar het publiek te communiceren waar we voor staan. Dat begint bij in de spiegel kijken. Waarom vinden we zelf dat we een fijn ziekenhuis zijn?
Dat heeft vooral te maken met het goede gevoel dat in het Ikazia Ziekenhuis overheerst. Dat ontstaat doordat we in Ikazia met respect vóór elkaar het beste úit elkaar willen halen. Van arts tot patiënt, van verpleegkundige tot familielid; iedereen is er voor iedereen. Wij zijn ervan overtuigd dat dit onze kracht is. Door de mix van oprechte interesse, onderlinge verbondenheid en betrouwbaarheid voelen mensen zich thuis en worden mede daardoor sneller beter. Vanuit die gedachte zijn we aan de slag gegaan en werd het volgende thema bedacht: ‘Ikazia Ziekenhuis. Beter voor elkaar’. Een reclamecampagne die niet begint bij advertenties en posters in bushokjes. De invulling van de campagne begint in het ziekenhuis zelf!
22
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Ik@zia, het digitale Gastenboek Het kan een woord zijn, of een mooie zin. In Ikazia hoor je opmerkelijke uitspraken die soms meer zeggen over ons ziekenhuis dan een brochure. Juist die verhalen vormen de basis voor onze nieuwe campagne ’Beter voor elkaar’. Daarom introduceerden we eind juli een bijzonder item in ons ziekenhuis. IK@ZIA: het digitale gastenboek. Het digitale gastenboek is de plek waar bijzondere verhalen van echte ‘Ikazia-bewoners’ verteld worden. Het ziet er in eerste instantie uit als een echt boek, maar blijkt een laptop met webcam te zijn. Van patiënt tot medewerker, van arts tot bezoeker: iedereen kan er zijn of haar verhaal ‘tegen vertellen’. Opmerkingen, anekdotes, verslagjes of zelfs klachten. Van droef tot ontroerend, van verdrietig tot uitgelaten. Stemmingen vervliegen normaal gesproken. Met dit ‘boek’ proberen we de stemming van het moment te ‘vangen’.
Het digitale Gastenboek
De reclamecampagne Zodra het digitale gastenboek zijn weg heeft gevonden, is het moment aangebroken om filmpjes te gaan gebruiken. Samengevoegd in mini-films, uiteraard met toestemming van de patiënt, zullen de bijzondere verhalen via internet verspreid worden. We hopen via de vaste fans van Ikazia het ‘Beter voor elkaar’ – gevoel te versterken en te realiseren dat de bijzondere verhalen uit Ikazia gaan reizen naar bekenden, vrienden en familie. Ook zal de ‘inhoud’ van de filmpjes in de vorm van mooie quotes ingezet gaan worden voor de externe reclamecampagne. Vanaf september laat Ikazia in het verzorgingsgebied op verschillende manieren zien waarom mensen in en om het ziekenhuis voor Ikazia kiezen. Daarnaast worden advertenties vervaardigd waarin hetzelfde ‘Ikazia’ gevoel een centrale rol speelt. En er volgen nog veel meer uitingen met als boodschap: ‘Ikazia Ziekenhuis. Beter voor elkaar’.
Hanneke Kuipers-Hollink, teamleider CCU
Wilt u uw ervaring, belevenis, goed nieuws bericht of verhaal met ons delen? Mail dan naar: marketing@ikazia.nl
Ikazia test uw longfunctie bij u in de buurt 16 november 2011 is het Wereld COPD Dag. Net als vorige jaren test de afdeling Longziekten van het Ikazia Ziekenhuis de longfunctie op verschillende locaties. Heeft u klachten van hoesten en/of kortademig-
COPD zorg is een belangrijk aandachtspunt van
heid? Rookt u of heeft u gerookt? Dan bent u van
Ikazia. Daarnaast willen we COPD-patiënten in een
harte welkom voor een gratis longfunctietest.
vroeger stadium opsporen, zodat ze eerder behandeld kunnen worden.
Als uw longfunctie afwijkend is, zal deze door een longarts worden beoordeeld en krijgt u een advies mee voor uw huisarts.
Naast de longfunctie meting is er voorlichting over: • COPD • Stoppen met roken • Bewegen
De testlocaties zijn: • St. Jorishof te Ridderkerk • Winkelcentrum Keizerswaard te Rotterdam Groot IJsselmonde • Winkelcentrum Zuidplein te Rotterdam Wanneer: • Van 10.00 - 15.30 uur
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
23
Real-time CGM Diabetes verpleegkundige Joke Preesman over continue glucose meting
Real-time CGM is hulpmiddel om bloedsuikerschommelingen te beperken Ikazia is één van de ziekenhuizen in de regio Rotterdam die van zorgverzekeraars, onder strikte voorwaarden, continue glucose meetapparatuur mag verstrekken aan diabetespatiënten. De zogenaamde Real-time Continue Glucose Monitoring (CGM) is een hulpmiddel om schommelingen in de bloedsuikerspiegel (glucose-niveau) te meten.
Bij diabetes houdt het lichaam de bloedsuikerspiegel
Joke Preesman, diabetesverpleegkundige in Ikazia,
niet meer zelf in evenwicht. Het hormoon insuline
legt uit dat de mate waarin diabetespatiënten last
(normaal aangemaakt door de alvleesklier) regelt dat
hebben van de ziekte, sterk varieert. “De grootste
evenwicht. Diabetespatiënten maken of zelf geen
groep kan de bloedsuikerspiegel goed onder controle
insuline meer aan of hun lichaam reageert niet meer
houden met een dieet of het slikken van medicijnen.
op de eigen insuline. Globaal gezien zijn er drie
Anderen moeten insuline spuiten op momenten
soorten diabetes: type 1 (jeugddiabetes), type 2
waarvan zij uit ervaring weten dat hun bloedsuiker-
(ouderdomsdiabetes) en type 3 zwangerschaps-
niveau verandert. Bijvoorbeeld voor het eten.” Het
diabetes.
spuiten van insuline kan ook met een insulinepomp gebeuren. “Patiënten kunnen erbij gebaat zijn om
24
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
heel de dag hele kleine beetjes insuline toegediend
op verzoek, kan meedenken over het wanneer en
te krijgen, voor de maaltijd geven zij dan wel wat
hoeveel insuline in te spuiten.
extra insuline.”
Joke Preesman weet inmiddels uit ervaring dat
Sterk schommelen In alle deze gevallen is het belangrijk dat patiënten zelf weten in hoeverre zaken als inspanning, eten of stress effect hebben op het glucoseniveau en in welke mate deze voor schommelingen zorgen. “De meeste patiënten kunnen dat goed vooraf inschatten maar het blijft toch vaak een voortdurend afwegen of en hoeveel insuline het lichaam nodig heeft en op welk moment ingegrepen moet worden.” Joke vertelt dat bij een kleine groep diabetespatiënten de bloedsuikerspiegel zo sterk schommelt dat het voor hen erg lastig is te bepalen op welke momenten extra insuline gespoten moet worden. “Voor deze patiënten is het continu meten van het glucose-niveau een uitkomst. Ikazia kan hen de Real-time CGM bieden. Een sensor met een klein naaldje meet de hele dag het bloedsuikerniveau en deze waarden worden toegevoegd aan de normale curve van de patiënt. De bloedsuikerwaarden worden zichtbaar gemaakt op een klein beeldscherm en het apparaat kan een alarm afgeven bij plotselinge grote schommelingen.” De diabetesverpleegkundige onderstreept dat het apparaatje alleen een hulpmiddel is. “Op basis van de meetgegevens moet de patiënt nog steeds zelf beslissen wanneer en hoeveel insuline hij of zij gaat spuiten. Dat hangt namelijk ook sterk af van de activiteiten die hij op dat moment wil verrichten.” Extra voordeel van de Real-time CGM is dat de diabetesverpleegkundige in het ziekenhuis het glucose-niveau ook kan volgen en,
staat zijn de schommelingen te beperken. “En dat is precies wat wij willen bereiken. Deze patiënten voelen zich fitter en kunnen beter functioneren. Daarnaast zorgt het er op de langere termijn voor dat er minder schade aan de bloedvaten optreedt.”
Vergoeding Sinds november 2010 kan de continue glucose meting worden vergoed door zorgverzekeraars. Hiervoor zijn strikte voorwaarden opgesteld. Alleen patiëntengroepen waarvoor het echt van belang is dat de bloedsuikerspiegel goed op peil blijft, zoals zwangere vrouwen en jonge kinderen met diabetes, komen in aanmerking. De Real-time CGM komt ook pas in beeld als alle andere behandelmethoden geen effect hebben gehad. In Ikazia geldt een proefperiode van enkele weken om te zien of de patiënt overweg kan met de meetapparatuur. NV
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
25
Real-time CGM
patiënten bij gebruik van de Real-time CGM beter in
IN opleiding Hendrikje de Kok, diabetesverpleegkundige en mevrouw C.E. Vogelaar-Blokker
Diabetesverpleegkundige Hendrikje de Kok mag straks dankzij opleiding insuline voorschrijven Wanneer de nieuwe wet door de Eerste Kamer is aangenomen mogen diabetesverpleegkundigen specifieke medicijnen voorschrijven. De kennis van deze verpleegkundigen moet daarvoor worden uitgebreid. De opleiding tot diabetesverpleegkundige is aangepast en de huidige diabetesverpleegkundigen krijgen twee jaar de tijd om een aanvullende post-hbo module Farmacotherapie te volgen. Hendrikje de Kok: “Ik wilde zo snel mogelijk dat papiertje halen zodat ik kan beginnen zodra de wet veranderd is.�
26
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
tien patiënten. Nieuwe patiënten zien ze een uur; de
in het Ikazia Ziekenhuis.“Ik heb eerst HBO-V gedaan
andere komen twee keer per jaar een half uur bij
en daarna Gezondheidswetenschappen gestudeerd.
Hendrikje of bij één van haar collega’s. De patiënt
Ik koos als specialisatie voorlichting. Na mijn studie
heeft zoveel mogelijk zijn of haar eigen diabetes-
ben ik bij de GGD Zeeland gaan werken waar ik mij
verpleegkundige. Daarnaast gaat hij of zij twee keer
onder andere bezig hield met schoolgezondheids-
per jaar naar de internist. De patiënt bepaalt samen
beleid. Ik woonde in Colijnsplaat toen een vriendin
met de diabetesverpleegkundige hoeveel en welk
aan mij vroeg of ik twee dagen in de week een c
soort insuline hij gaat gebruiken. Hendrikje:
ollega diabetesverpleegkundige in Ikazia wilde
“In de praktijk betekent het eigenlijk al jaren dat we
vervangen in verband met zwangerschapsverlof.
als diabetesverpleegkundige adviezen aan de patiënt
Ik heb daar ja op gezegd en geen spijt gekregen.
geven over aanpassingen van de hoeveelheid
Na zeven maanden mocht ik blijven en kreeg ik een
insuline. Soms schrijven we nieuwe recepten uit
vast contract voor drie dagen in de week. Het leuke
maar die moeten officieel altijd worden goedgekeurd
aan dit werk is dat ik nu weer voorlichter ben. Als
door de internist. Als de wet erdoor is hoeft dat niet
diabetesverpleegkundige sta je niet met je handen
meer.”
aan het bed.”
“Een groot voordeel voor de patiënt is dat wij
‘Je voeding blijvend aanpassen is niet eenvoudig’ “Ik houd mij bezig met het overdragen van medische
dankzij de studie ook meer kennis hebben van de
kennis aan de diabetespatiënt. Nog belangrijker is
werking van verschillende medicijnen op elkaar.
het bespreken van de manier van aanpak van de
Medicijnen die mensen gebruiken voor andere
behandeling van de ziekte. Wij proberen de patiënt
aandoeningen als hoge bloeddruk en schildklier-
te motiveren de behandeling zo goed mogelijk te
problemen. Zo kunnen we de medicatie nog beter
doen. Als verpleegkundige moet je in staat zijn te
per persoon afstemmen. Ik denk dat met name de
horen waar iemand mee bezig is en proberen daarop
patiënten die in het ziekenhuis opgenomen zijn, veel
aan te sluiten in de behandeling.
baat zullen hebben bij de wetswijziging. Vier
Als iemand niet openstaat voor een bepaalde
ochtenden in de week bezoeken we opgenomen
therapie dan heeft het geen nut deze op te
patiënten die diabetes hebben. We helpen de
dringen.”
verpleging op de afdeling en soms de patiënt zelf bij het zo goed mogelijk reguleren van de diabetes
Hendrikje vervolgt: “Ik vergelijk het wel eens met
tijdens de ziekte om daardoor zo snel mogelijk te
sport. We weten allemaal dat sporten gezond is maar
genezen en eerder weer naar huis te kunnen. Het
toch komt het er lang niet zo vaak van als we willen.
aanpassen van de medicatie helpt bij die regulering.”
En dan is sport nog leuk om te doen. Het nemen van
Naar verwachting zullen de andere diabetesverpleeg-
medicijnen en je voeding blijvend aanpassen is
kundigen de post-hbo studie Farmacotherapie gaan
helemaal niet eenvoudig. Het is aan ons als diabetes-
volgen.
verpleegkundigen om mensen te motiveren het zo goed mogelijk te doen.” Hendrikje ziet samen met haar vijf collega diabetesverpleegkundigen voornamelijk insuline-afhankelijke diabetespatiënten, in de leeftijd van 30 tot 70 jaar. Dagelijks spreken de verpleegkundigen ieder zo’n
EvdL
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
27
IN opleiding
Hendrikje werkt elf jaar als diabetesverpleegkundige
En win een thea terbon!
Kinderpagina
s u b e r e Maak d
Mail je oplossing aan: in@ikazia.nl en win een theaterbon! De oplossing van het zomernummer: hoofdingang Winnaar: Quincy van Wageningen uit Hoogvliet
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
29
Partusassistentie Thuiskraamzorg
IN DE WIEG GELEGD VOOR ZORG
Avondzorg Cursussen
www.kraamzorgrotterdam.nl 010 – 282 6220 (24 uur per dag) partusassistentie 010 – 282 6230 (tijdens kantooruren) klanteninformatielijn
Borstvoedingscertificaat WHO/Unicef
Kruiswoordpuzzel
Kruiswoordpuzzel
De oplossing van de prijsvraag van het zomernummer 2011 is: Ikazia bouwt aan de toekomst De winnaar is: E. van Haaren te Spijkenisse De oplossing voor dit nummer kunt u tot 1 december inleveren of opsturen aan: Ikazia Ziekenhuis - t.a.v. het PatiĂŤnten Service Bureau - Postbus 5009 - 3008 AA ROTTERDAM U kunt uw oplossing ook mailen aan: in@ikazia.nl
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
31
Minisymposium ‘Parkinson, zorg voor…’ Dinsdag 1 november 2011, 14.00 - 17.30 uur, Auditorium, Ikazia Ziekenhuis
Minisymposium
Sprekers deze middag zijn: dhr. D.M.H. Zuidgeest (neuroloog), mw. I. v.d. Voort (duodopa specialist), dhr. E. Kruijver (seksuoloog), mw. E.W. de Brabander (logopediste) en mw. M.G. Uwaoma-Grootenboer (Parkinson verpleegkundige) Het symposium is bedoeld voor Parkinson-patiënten, partners en/of mantelzorgers. Vragen als: Hoe zorgt u voor een goed medisch beleid, een goede relatie, goede communicatie en goed voor uzelf zullen worden belicht. Aanmelden bij: Henk Edelman telefoon: 0186 57 17 98 E-mail: hed@planet.nl
32
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
Recept Voorgerecht: Tapenade met stokbrood
Kruidenboter met chiabatta
Ingrediënten: • olijven • ansjovis • kappertjes • basilicum • peterselie • bieslook • citroen • knoflook • gedroogde tomaat • olijfolie • peper
Ingrediënten: • roomboter • peterselie • knoflook • citroen • peper
Bereiden: Het geheel fijnmalen in de blender behalve de olijven die mogen iets grover blijven dus op het laatst toevoegen. Op smaak brengen met peper uit de molen.
Bereiden: Zachte boter luchtig slaan en daar de fijngehakte peterselie en knoflook aan toevoegen. Daarna de kruidenboter op smaak brengen met citroen en peper uit de molen.
Mosselen met een Spaanse twist Ingrediënten voor twee personen:: • 150 gram chorizo • olijfolie • 6 tenen knoflook, fijn gehakt • 1 rood pepertje, fijn gehakt • 4 smaaktomaten, in partjes • 3 dl jonge rode wijn • 2 kilo verse mosselen • zout • 30 gram platte peterselie, grof gehakt
Bereiden: Snijd de chorizo in kleine stukjes, en bak ze in hun eigen vet krokant. Doe wat olie in een mosselpan, en fruit de knoflook en rode peper. Bak de tomaten even mee, schenk de wijn erbij, en breng aan de kook. Doe de mosselen en de chorizo in de pan, een beetje zout, en kook totdat alle mosselen open staan (en beslist niet langer). Voeg de laatste minuut de peterselie toe, en schud nog eens om. In diepe borden serveren, en vergeet ook het mosselsoepje niet dat overblijft in de pan.
met vers Heerlijk ood. (stok)br
Eet smakelijk! de redactiecommissie
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
33
Heeft u opmerkingen of bent u niet tevreden, dan willen we dat graag weten.
Klachten
Klachten? Praat erover! Goede zorg voor de hele mens. Dat staat bij Ikazia voorop. Toch kan het gebeuren dat u niet tevreden bent over de gang van zaken in ons ziekenhuis. Laat dat ons dan weten. We zijn ervan overtuigd dat we kunnen leren van ervaringen van patiĂŤnten. Daarom vragen we u niet met uw klacht te blijven rondlopen, maar deze met ons te bespreken. Ook wanneer u in het ziekenhuis ligt en er is een situatie waarover u eens wilt praten, neemt u dan contact met ons op.
Zo kunt u bij ons terecht: 1. Bespreek onduidelijkheden, problemen of klachten met de betrokkene. Zo kan de klacht of het probleem misschien direct worden verholpen. 2. Wilt u hierin worden bijgestaan, dan kunt u terecht bij onze onafhankelijke klachtenfunctionaris. Zij kan u adviseren en ondersteunen. De klachtenfunctionaris is onpartijdig en heeft geheimhoudingsplicht. Klachtenfunctionaris: Telefoon:
010 297 55 08
Postadres:
Ikazia Ziekenhuis t.a.v. mw. C.D. Schutrups-Duyvendak Klachtenfunctionaris Antwoordnummer 80161 3080 VB Rotterdam
E-mail:
klachtenfunctionaris@ikazia.nl
Bezoek ook eens onze website
www.ikazia.nl 34
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
3. U kunt een klacht indienen bij de Klachtencommissie. Deze commissie hoort de betrokkenen en kan naar aanleiding van uw klacht officieel aanbevelingen doen aan de directie om de zorgen dienstverlening te verbeteren.
Klachtencommissie: Uw klacht kunt u indienen bij de Klachtencommissie: schriftelijk: Ikazia Ziekenhuis t.a.v. Klachtencommissie Antwoordnummer 80161 3080 VB Rotterdam e-mail: KlachtenComm@ikazia.nl
Contact
Contact Ikazia Ziekenhuis Montessoriweg 1, 3083 AN ROTTERDAM Telefoon: 010 29 75 000 Fax:
010 29 75 400
Internet:
www.ikazia.nl
E-mail:
post@ikazia.nl
Postadres: Postbus 5009, 3008 AA ROTTERDAM
Buitenpolikliniek Ikazia Carnisselande Middeldijkerplein 36, 2993 DL BARENDRECHT Telefoon: 0180 64 22 22 E-mail:
buitenpoli@ikazia.nl
Buitenpolikliniek Ikazia Klaaswaal Kerkstraat 20, 3286 AK KLAASWAAL Telefoon: 0186 57 11 11 E-mail:
klaaswaal@ikazia.nl
Ikazia komt naar u toe Ikazia komt naar u toe. Zo kunt u al enige tijd terecht in de buitenpolikliniek in Klaaswaal en Carnisselande. Begin 2012 hopen we u ook in Ridderkerk-Slikkerveer te kunnen behandelen.
Buitenpolikliniek
gezondheidscentrum. Naast de huisarts en de apotheek krijgt ook het Ikazia Ziekenhuis hier een
Een buitenpolikliniek is eigenlijk gewoon een
plaats in. Patiënten kunnen er in 2012 terecht
stukje Ikazia in uw eigen dorp of buurt. Een aantal
voor röntgenfoto’s, hartfilmpjes en bloedafname.
van de behandelingen die we in het ziekenhuis
Er wordt ook gekeken naar samenwerking voor
doen, kunnen we ook in de buitenpoliklinieken
huidtherapie, logopedie en podotherapie.
uitvoeren. Daar werken dezelfde artsen en verpleegkundigen als in het Ikazia Ziekenhuis. Zij kunnen u onderzoeken, bloedprikken, echo’s maken en houden spreekuur in de buitenpoliklinieken.
Ridderkerk Slikkerveer Aan de Prinses Margrietstraat in RidderkerkSlikkerveer wordt hard gebouwd aan een nieuw
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
35
Specialisten
Specialisten Anesthesiologie C.R. Bello mw. K.T. Dahmen L. Klompe M.J.B. Los mw. dr. M.C.O. van den Nieuwenhuyzen (opleider) mw. M.W. Oltmans-van Dommelen C.J. van Oort dr. H.C. Rettig F.A. Verhoeven Apotheek mw. L. Kuiper W.J. Liefers Cardiologie dr. E.A. Dubois M.P. Freericks J.P. Kerker dr. G.J. Nollen mw. S.K. Zoet-Nugteren Chirurgie dr. R.U. Boelhouwer dr. P.T. den Hoed (opleider) dr. C.J. van Steensel B.R. Toorenvliet dr. W.J. Vles dr. W.F. Weidema mw. A.M.E. van Well Dermatologie dr. H.J.H. Engelkens E.R. Lonnee Gynaecologie mw. S.M.A. Groenen mw. V. Haitsma mw. A.D. van Heesewijk mw. A.C. van Hof dr. J.W. de Leeuw (opleider) G.C.H. Metz mw. B. Morrel Intensive Care geneeskunde L.L.A. Leuker (waarnemer) M.P.C. Middelkoop mw. M. Muller mw. dr. F.J. Schoonderbeek mw. dr. A.F.C. Schut Interne geneeskunde dr. M.G.A. Baggen mw. dr. F. Croon-de Boer dr. A. Dees dr. F.E. de Jongh mw. E.N.M. Overkleeft mw. dr. I.C. van Riemsdijkvan Overbeeke mw. E.D. van de Ven-de Ruiter (waarnemer)
36
Ikazia Nieuws - Herfst 2011
mw. dr. A.A.M. Zandbergen (opleider)
Kaakchirurgie dr. G.J. van Beek C.A. Bertheux L.O.H. Dessau J.G. van der Hee mw. dr. J.M. Kwakman F.R. Praal L.J. Rijksen dr. dr. D. Rink Kindergeneeskunde C. Aleman mw. S.H. Dijkstra mw. B.C.C. Heinerman mw. K.A. Goud D.J.M. van Heemstra mw. I. Heuts-van der Kragt mw. C.M. Messemaker mw. H.S. Paizano-Thijssen mw. A.M. Robinson (waarnemer) mw. K.A. Schuitevoerder Klinische chemie dr. M.A. Fouraux dr. W. van Gelder Klinische psychologie mw. dr. J.E.W.M. van Dongen-Melman G. Plaisier (opleider) KNO-heelkunde J.W. Arendse mw. A.A.C. Aukema J.J. van Twisk Longziekten P.R.M. Hekking mw. R. Heller-Baan F.A.H. Jacobs mw. C.W.H.M. Kroese-Bovée J.C.E. Meek
mw. dr. J.A.F.M. van Neerven
Orthopedie dr. C.H. Geerdink W. Kuis B.B.A.M. Niers A. Vosmaer Pathologie dr. M.A. den Bakker dr. dr. R.W.M. Giard dr. H.F.G.M. van den Ingh dr. M. Kliffen Plastische Chirurgie R. Tjong Psychiatrie mw. S.K. Kalidien mw. P. Kölling (waarnemer) Radiologie R. Bökenkamp (waarnemer) L.C.W. de Jonge J.G.J. Jonkman J.W.A.M. Mensing mw. dr. A. Preda P.A.M. Rosekrans J.W. van der Sluijs ir. M.J. Stoutjesdijk Reumatologie mw. F. Bonte-Mineur dr. M.R. Kok Revalidatiegeneeskunde M.A. Los Sportgeneeskunde mw. S.G. van der Putten Urologie E. Kats dr. J.E. Nienhuis
Maag-, darm- en leverartsen dr. P.C.J. ter Borg dr. R.J.Th. Ouwendijk mw. H.G. Vermeulen mw. C. Verveer Medische Microbiologie dr. M. van Rijn Neurologie L.J.M.M. Mulder D.M.H. Zuidgeest Oogheelkunde mw. J.A. de Beijer-Dominicus mw. E. van Campen-Molenaar mw. A.F.G. Jansen
Mw. dr. I.C. van Riemsdijk-van Overbeeke, internist