Intermediêre Fase Graad 4 • Handleiding 3/4
Afrikaans Eerste Addisionele Taal A complete guide with all the texts and explanations included. Comprehensive explanations of language aspects. Step-by-step guidelines in plain language. Fun, engaging and practical activities. Interesting themes for Grade 4s to expand general knowledge and inspire curiosity. Encourages independent thinking and develops reasoning skills. Suitable for learners on all levels. Use in school or at home.
IEB KABV Afrikaans Eerste Addisionele Taal
• • • • • • • •
home classroom college workplace
9 781990
947858
Handleiding 3/4
2104-E-EAT-SG03
4
Afrikaans Eerste Addisionele Taal Handleiding 3/4 Graad 4
2104-E-EAT-SG03
9 781990
947858
Aangepas vir KABV
L van Niekerk
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Inhoudsopgawe
LESELEMENTE..............................................................................................................................................1 JAARPLAN......................................................................................................................................................2 EENHEID 3: Week 1 – 2..............................................................................................................................4 Les 10: Geheime skatte................................................................................................................................................. 4 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.............................................................................................5 Aktiwiteit 208: Luister na ’n storie.......................................................................................................... 6 Aktiwiteit 209: Vertel die storie oor....................................................................................................... 7 Aktiwiteit 210: Beskryf ’n plek.................................................................................................................. 7 Aktiwiteit 211: Speel ’n taalspeletjie...................................................................................................... 7 Aktiwiteit 212: Lees hardop....................................................................................................................... 7 AFDELING 2: LEES EN KYK.........................................................................................................8 Aktiwiteit 213: Lees ’n storie..................................................................................................................... 8 Aktiwiteit 214: Beantwoord vrae...........................................................................................................10 Aktiwiteit 215: Rolspel...............................................................................................................................11 Aktiwiteit 216: Homonieme en homofone.........................................................................................12 Aktiwiteit 217: Woordsoorte...................................................................................................................15 Aktiwiteit 218: Direkte en indirekte rede..........................................................................................16 Aktiwiteit 219: Skryftekens: Die koppelteken..................................................................................17 Aktiwiteit 220: Lees ’n boekresensie....................................................................................................19 Aktiwiteit 221: Punktuasie.......................................................................................................................21 Aktiwiteit 222: Lees ’n dialoog................................................................................................................22 Aktiwiteit 223: Selfstandige lees............................................................................................................23 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED......................................................................................... 24 Aktiwiteit 224: Skryf ’n dialoog..............................................................................................................24 Aktiwiteit 225: Skryf ’n beskrywing.....................................................................................................24 Aktiwiteit 226: Skryf ’n boekresensie..................................................................................................25 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES........................................................... 26 Aktiwiteit 227: Hersiening........................................................................................................................26 Aktiwiteit 228: Speltoets...........................................................................................................................27 Aktiwiteit 229: Skryf in jou eie woordeboek....................................................................................28
EENHEID 3: Week 3 – 4........................................................................................................................... 29 Les 11: Vreemde vlieënde voorwerpe.................................................................................................................29 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.......................................................................................... 30 Aktiwiteit 230: Gesels met ander...........................................................................................................30 Aktiwiteit 231: Luister na ’n inligtingsteks........................................................................................32 Aktiwiteit 232: Vertel ’n storie................................................................................................................32 Aktiwiteit 233: Lees hardop.....................................................................................................................33 Aktiwiteit 234: Speel ’n taalspeletjie....................................................................................................34 AFDELING 2: LEES EN KYK...................................................................................................... 35 Aktiwiteit 235: Lees ’n inligtingsteks...................................................................................................35 Aktiwiteit 236: Beantwoord vrae...........................................................................................................37 Aktiwiteit 237: Sinsoorte...........................................................................................................................37 i
© Optimi
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Aktiwiteit 238: Veelvoudige sinne.........................................................................................................39 Aktiwiteit 239: Tydsvorme.......................................................................................................................41 Aktiwiteit 240: Lees ’n oorvertelling....................................................................................................41 Aktiwiteit 241: Ontkenning......................................................................................................................43 Aktiwiteit 242: Lees ’n kennisgewing..................................................................................................45 Aktiwiteit 243: Idiome................................................................................................................................48 Aktiwiteit 244: Afkortings en skryftekens.........................................................................................49 Aktiwiteit 245: Selfstandige lees............................................................................................................50 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED......................................................................................... 51 Aktiwiteit 246: Maak ’n opsomming.....................................................................................................51 Aktiwiteit 247: Maak ’n plakkaat...........................................................................................................51 Aktiwiteit 248: Skryf ’n beskrywende opstel....................................................................................52 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES........................................................... 53 Aktiwiteit 249: Hersiening........................................................................................................................53 Aktiwiteit 250: Speltoets...........................................................................................................................54 Aktiwiteit 251: Skryf in jou eie woordeboek....................................................................................55
EENHEID 3: Week 5 – 6........................................................................................................................... 56 Les 12: Boomhuise.......................................................................................................................................................56 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.......................................................................................... 57 Aktiwiteit 252: Luister na ’n storie........................................................................................................57 Aktiwiteit 253: Lees hardop.....................................................................................................................58 Aktiwiteit 254: Luister na ’n gedig........................................................................................................59 Aktiwiteit 255: Klanknabootsing...........................................................................................................60 Aktiwiteit 256: Speel ’n taalspeletjie....................................................................................................62 AFDELING 2: LEES EN KYK...................................................................................................... 63 Aktiwiteit 257: Lees ’n storie...................................................................................................................63 Aktiwiteit 258: Beantwoord vrae...........................................................................................................66 Aktiwiteit 259: Die skryf van woorde: los of vas.............................................................................67 Aktiwiteit 260: Saamgestelde sinne......................................................................................................70 Aktiwiteit 261: Ontkenning......................................................................................................................71 Aktiwiteit 262: Selfstandige naamwoorde.........................................................................................72 Aktiwiteit 263: Lees ’n gedig....................................................................................................................73 Aktiwiteit 264: Sinonieme en antonieme...........................................................................................75 Aktiwiteit 265: Spelpatrone: Woorde wat op d/t eindig..............................................................76 Aktiwiteit 266: Sinsoorte...........................................................................................................................77 Aktiwiteit 267: Idiome................................................................................................................................79 Aktiwiteit 268: Selfstandige lees............................................................................................................81 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED......................................................................................... 81 Aktiwiteit 269: Skryf ’n storie (verhalende opstel)........................................................................81 Aktiwiteit 270: Skryf sinne wat rym.....................................................................................................82 Aktiwiteit 271: Skryf dagboekinskrywings.......................................................................................83 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES........................................................... 83 Aktiwiteit 272: Hersiening........................................................................................................................83 Aktiwiteit 273: Speltoets...........................................................................................................................85 Aktiwiteit 274: Skryf in jou eie woordeboek....................................................................................85 © Optimi
ii
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
EENHEID 3: Week 7 – 8........................................................................................................................... 86 Les 13: Grawe die geskiedenis op..........................................................................................................................86 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT......................................................................................... 87 Aktiwiteit 275: Luister na ’n inligtingsteks.......................................................................................87 Aktiwiteit 276: Luister na beskrywings..............................................................................................89 Aktiwiteit 277: Lees hardop.....................................................................................................................90 Aktiwiteit 278: Speel ’n taalspeletjie....................................................................................................91 AFDELING 2: LEES EN KYK...................................................................................................... 91 Aktiwiteit 279: Lees ’n inligtingsteks...................................................................................................91 Aktiwiteit 280: Beantwoord vrae..........................................................................................................95 Aktiwiteit 281: Woordeskat.....................................................................................................................96 Aktiwiteit 282: Woordsoorte...................................................................................................................98 Aktiwiteit 283: Letterlike en figuurlike taalgebruik...................................................................100 Aktiwiteit 284: Lees ’n inligtingsteks................................................................................................101 Aktiwiteit 285: Beantwoord vrae.......................................................................................................105 Aktiwiteit 286: Byvoeglike naamwoorde en bywoorde............................................................106 Aktiwiteit 287: Tydsvorme....................................................................................................................106 Aktiwiteit 288: Lees instruksies..........................................................................................................107 Aktiwiteit 289: Spelpatrone: Woorde met i/ie.............................................................................109 Aktiwiteit 290: Woorde wat verwar..................................................................................................110 Aktiwiteit 291: Selfstandige lees.........................................................................................................111 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED.......................................................................................112 Aktiwiteit 292: Maak visuele tekste..................................................................................................112 Aktiwiteit 293: Skryf ’n beskrywende opstel................................................................................113 Aktiwiteit 294: Skryf instruksies........................................................................................................114 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES........................................................115 Aktiwiteit 295: Hersiening....................................................................................................................115 Aktiwiteit 296: Speltoets........................................................................................................................117 Aktiwiteit 297: Skryf in jou eie woordeboek.................................................................................117 EENHEID 3: Week 9 – 10......................................................................................................................118 Les 14: By die teater.................................................................................................................................................118 AFDELING 1: LUISTER EN PRAAT.......................................................................................119 Aktiwiteit 298: Luister na ’n toneelstuk..........................................................................................119 Aktiwiteit 299: Rolspel............................................................................................................................120 Aktiwiteit 300: Speel ’n taalspeletjie.................................................................................................122 Aktiwiteit 301: Dra ’n gedig voor........................................................................................................122 AFDELING 2: LEES EN KYK....................................................................................................123 Aktiwiteit 302: Lees ’n toneelstuk......................................................................................................123 Aktiwiteit 303: Beantwoord vrae.......................................................................................................127 Aktiwiteit 304: Lettergrepe...................................................................................................................129 Aktiwiteit 305: Woordbou.....................................................................................................................129 Aktiwiteit 306: Woordsoorte................................................................................................................131 Aktiwiteit 307: Sinsoorte.......................................................................................................................132 Aktiwiteit 308: Direkte en indirekte rede.......................................................................................132 Aktiwiteit 309: Enkelvoudige, veelvoudige en saamgestelde sinne....................................134 iii
© Optimi
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Aktiwiteit 310: Spelpatrone..................................................................................................................134 Aktiwiteit 311: Dink na oor tekste.....................................................................................................135 Aktiwiteit 312: Selfstandige lees.........................................................................................................136 AFDELING 3: SKRYF EN AANBIED.......................................................................................136 Aktiwiteit 313: Skryf ’n dialoog...........................................................................................................136 Aktiwiteit 314: Maak ’n plakkaat........................................................................................................137 Aktiwiteit 315: Skryf ’n boekresensie...............................................................................................137 AFDELING 4: TAALSTRUKTURE EN -KONVENSIES........................................................138 Aktiwiteit 316: Hersiening....................................................................................................................138 Aktiwiteit 317: Speltoets........................................................................................................................140 Aktiwiteit 318: Skryf in jou eie woordeboek.................................................................................140
WOORDELYSTE.......................................................................................................................................141 BOEKVERSLAE........................................................................................................................................159 BIBLIOGRAFIE.........................................................................................................................................162 BYLAE VIR AKTIWITEITE....................................................................................................................165
© Optimi
iv
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Leselemente
LEERDOELWITTE Wat jy aan die einde van die les moet weet. Geneem uit die KABV.
AKTIWITEIT Bevat die kerninhoud en vrae om jou kennis te toets.
WOORDESKAT Betekenis van moeiliker woorde in tekste.
KERNINHOUD Die inhoud wat verstaan moet word; verduideliking van begrippe.
DEFINIEER Definisies van sommige begrippe.
BELANGRIK Belangrike aspekte om van kennis te neem.
WENKE Om die begrippe beter te verstaan; om in die leerproses te help.
VIR DIE NUUSKIERIGES Aansporing om die inhoud na te vors of navorsing om algemene kennis uit te brei.
1
© Optimi
Jaarplan Eenheid
1
Les
Week
LES 1: Jy is ’n reënboog
1–2
LES 3: Onder my bed ...
5–6
LES 2: Waar wil jy woon?
3–4
LES 4: In die winkel
7–8
LES 5: Taai tongknopers
9 – 10
LES 7: Voor hulle vir ewig verdwyn
3–4
LES 6: Ware vriende
2
LES 8: Wees werklik, wees jouself
9 – 10
LES 10: Geheime skatte
1–2
LES 12: Boomhuise
5–6
LES 11: Vreemde vlieënde voorwerpe
3–4 7–8
LES 14: By die teater
9 – 10
LES 16: Besoedeling om ons
3–4
LES 15: Wonderhonde
1–2
LES 17: Die towertrui
5–6
LES 18: Vakansie!
7–8
Novembereksamen
9 – 10
Elke eenheid (dus elke kwartaal) is in ’n aparte boek.
© Optimi
5–6 7–8
LES 13: Grawe die geskiedenis op
4
1–2
LES 9: Speel met sintuie
Junie-eksamen
3
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
2
Datum begin
Datum voltooi
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Hallo! My naam is Zak. Ek gaan Afrikaans saam met jou aanpak!
• Vra die fasiliteerder as daar iets is wat jy nie verstaan nie. • Doen altyd jou huiswerk. • Soek in die woordeboek as daar ’n woord is wat jy nie verstaan nie. • Lees soveel as moontlik in Afrikaans.
3
© Optimi
Eenheid
3
Les 10: Geheime skatte
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
EENHEID 3: Week 1 – 2
Leerdoelwitte In hierdie les gaan jy: • na ’n storie luister en vrae beantwoord • die storie oorvertel • ’n plek beskryf • ’n taalspeletjie speel • hardop lees • ’n storie lees en vrae beantwoord • rolspel doen • ’n boekresensie lees • ’n dialoog lees • selfstandig lees • ’n dialoog skryf • ’n beskrywing skryf • ’n boekresensie skryf • homofone hersien en oor homonieme leer • woordsoorte oefen • direkte en indirekte rede oefen • oor die koppelteken leer • punktuasie oefen • ander taalaspekte hersien
© Optimi
4
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
AFDELING 1
SECTION 1:
Eenheid
3
LUISTER EN PRAAT
Aktiwiteit 208: Luister na ’n storie
Interessante feit: In 1993 het die Franse skrywer Max Valentin ’n beeld van ’n uil, wat van goud en silwer gemaak is, iewers in Frankryk weggesteek. Hy het leidrade (clues) in ’n boek gepubliseer, Sur La Trace De La Chouette d’Or (On The Trail of The Golden Owl), maar niemand het die beeld al ooit gevind nie.
Daar is baie skatte (treasures) in die wêreld wat nog nooit gevind is nie, waarvan die Kruger-miljoene een is. Doen navorsing oor hierdie soorte skatte.
Die storie in die les is gebaseer op ’n ware verhaal van ’n Franse man wat ’n beeld (statue) van ’n uil, wat van goud en silwer gemaak is, iewers in Frankryk weggesteek het. Soos in die interessante feit genoem, het hy leidrade in ’n boek gepubliseer (1993). Nog niemand het die beeld opgespoor nie.
Sinonieme vind – opspoor (gevind – opgespoor)
Gesels saam oor avontuurverhale en skatte (adventure stories and treasures). • • •
Ken jy enige stories vol avontuur? Byvoorbeeld in die Indiana Jones-flieks is daar soeke na skatte. Het jy al van verlore skatte gehoor? Watter skatte sal jy graag wil vind? Teken prentjies daarvan.
Luister na die storie wat die fasiliteerder lees. Onthou, jy mag tydens die tweede en derde lees notas maak. Beantwoord die vrae mondelings.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Wat is die titel van die storie? Hoeveel karakters is daar in die storie? Ons weet nie wat die verteller se naam is nie. Wat is sy ouboet se naam? Die storie word uit die jonger boetie se oogpunt vertel. Hoe weet jy dit? Waar speel die storie af? Wat soek hulle daar? Beskryf die grot in drie woorde. 5
© Optimi
Eenheid
8.
9.
10.
3
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Voltooi die sinne deur die woorde in die blokkie te gebruik. skaduwees
slymerige
fladder weg en ons fakkels gooi
vlermuise
teen die
mure van die grot.
Toe hulle die skedel gekry het, is daar vertel hoe die skatte in die grot beland het. Kies die regte woord tussen hakies. Die koning van die (Spaanse / Muisca-) stam het goue skatte van hierdie strand af in die see gegooi. Bonus: Watter intensiewe vorm kom daar in die storie voor?
Wat is in die opening in die rots?
Aktiwiteit 209: Vertel die storie oor Werk saam met ’n maat (of groep) en vertel deel 1 van “Die goue uil” oor. Julle moet maak of julle die storie vir iemand vertel wat dit nog nooit gehoor het nie. Gebruik die prentjies hier onder – sit dit eers in die regte volgorde. Skryf 1 tot 5 in die blokkies langsaan die prentjies.
© Optimi
6
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Oefen dan om die storie oor te vertel. Onthou, daar moenie baie detail wees nie, slegs die hoofpunte.
Eenheid
3
Die oorvertelling moet vloeiend in ’n paragraaf wees – julle moet dus verbindingswoorde gebruik. Vertel dan wat jy dink verder in die storie gaan gebeur.
Aktiwiteit 210: Beskryf ’n plek Beskryf hoe die grot in die storie lyk. Sluit soveel as moontlik detail in wat in die storie gegee word. Jy moet ook byvoeglike naamwoorde uit die storie en jou eie byvoeglike naamwoorde gebruik. Teken ook ’n prentjie van die grot. Jy kan ekstra detail bysit, byvoorbeeld hoe die klein diertjies lyk wat onder die karakters se voete wegskarrel.
Aktiwiteit 211: Speel ’n taalspeletjie Luister na die fasiliteerder se instruksies en speel saam.
Aktiwiteit 212: Lees hardop Oefen om die deel uit “Die goue uil” hardop te lees. Kyk weer na die wenke van die vorige lesse. Werk saam met ’n maat en gee mekaar ’n punt. 1 – glad nie
2 – kan verbeter
3 – soms
Kriteria Het jy die woorde reg uitgespreek? Het jy vlot en met gevoel gelees? Het jy die leestekens gehoorsaam? Het jy oogkontak met die gehoor gemaak?
4 – meestal
5 – uitstekend
Punt (omkring) 1 | 2 | 3 | 4 | 5 1 | 2 | 3 | 4 | 5 1 | 2 | 3 | 4 | 5 1 | 2 | 3 | 4 | 5
7
© Optimi
Eenheid
3
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
“Klink maklik genoeg vir seerowers soos ons,” spot Pierre terwyl hy in die vlak water spring en die bootjie goed anker – dit sal nie ’n goeie ding wees as die bootjie wegdryf nie ... Ons beplan dit al maande lank, bestudeer kaarte en probeer die raaisel ontsyfer. Ons loop na die grot toe. Dis pikdonker, koud en ruik klam. Vlermuise fladder weg en ons fakkels gooi skaduwees teen die slymerige mure van die grot. Klein diertjies skarrel weg onder ons voete. Ons loop in die donker grot in en soek rond met ons fakkels. Woordeskat fakkels (torches): ’n stok met ’n brandende vlam aan een punt, wat lig maak
Vertalings seerowers – pirates spot – (in context) tease anker (ww.) – anchor (verb) ontsyfer – decypher grot – cave
AFDELING 2
klam – dank vlermuise – bats skaduwees – shadows slymerige – slimy skarrel – scurry
LEES EN KYK
Aktiwiteit 213: Lees ’n storie Jy het in afdeling 1 voorspel wat verder in die storie gaan gebeur. Vertel kortliks weer wat jy dink gaan gebeur. Lees nou deel 2 van “Die goue uil”.
• • • •
As jy sukkel om ’n woord uit te spreek, verdeel dit in lettergrepe. Oefen om die woord stadig te sê, en sê dit al vinniger totdat jy die woord mooi kan uitspreek. Dit klink of daar ’n w in “goue” is – “gou-wi”. Die Muiscas is ’n stam wat werklik bestaan het en word uitgespreek as “Moe-jies-kas”. Die o in “oniks” klink lank – “oo-niks”. “Kalm” word uitgespreek as “ka-lim”.
© Optimi
•
8
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
3
Die goue uil (deel 2) Anrica Mills
Daar is ’n klomp items in die kissie – goue munte, goudklonte so groot soos eiers, goue armbande en juwele, goue ornamente ... Dit glinster in die lig. En ook ’n goue uil. “Is dit wat ek dink dit is?” Pierre staar half oopmond in verwondering en haal die goue uil uit die boks. Die goue uil was heilig vir die Muiscas. Dit was ’n simbool van wysheid, waaraan slegs die koning kon raak. “Ek dink dit is!” Ek is verstom. Die goue uil se uitgespreide vlerke en sy oë van oniks glinster in die lig van Pierre se fakkel. Pierre draai om en skop die skedel per ongeluk. Dit val op ’n rots en versplinter. Daar is ’n doodse stilte. “Nee!” ’n Koue vrees spoel oor my, wat vir my sê ons is in gevaar. Ek gryp Pierre se arm en begin hardloop. My voet gly op wat soos los klippe voel. My fakkel skyn daarop en ek sien dis nie klippe nie, maar honderde skedels. Ander seerowers? Ek wil eerder nie daaraan dink nie. So vinnig en versigtig as wat ons kan, kom ons uit die grot. Buite het die kalm dag in ’n woedende storm verander. Ons bootjie skommel wild rond op die water. “Ons moet die uil hier los!” skree ek in die huilende wind, “anders word ons dalk deel van daai hoop skedels!” Die golwe word al hoe groter en die wind waai al harder. Dit lyk nie of Pierre my gehoor het nie. Ek gryp die uil uit sy hande en hardloop terug in die grot in. Ek sit die uil terug in die houtkissie, kyk ’n laaste keer daarna, sit dit terug in die opening en hardloop uit die grot. Die storm het bedaar en die see is weer kalm. “Wel, dit was nou ’n mors van tyd,” Pierre lyk glad nie gelukkig nie, maar hy weet ons moes die uil terugsit. “Kom, Ouboet, laat ons hier wegkom. Darem het ons nou ’n goeie storie om te vertel!” Woordeskat goudklonte (gold nuggets): stuk goud soos wat dit in die natuur voorkom oniks (onyx): gestreepte halfedelsteen (’n pragtige steen van groot waarde, wat veral vir juwele gebruik word)
Vertalings ’n klomp – a few kissie – little chest armbande – bracelets juwele – jewellery ornamente – ornaments
glinster – glistening staar – stare in verwondering – in amazement heilig – sacred simbool – symbol 9
© Optimi
Eenheid
3
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
versigtig – carefully kalm – calm woedende – raging skommel – (in context) bounces huilende – howling bedaar – subsides
verstom – speechless uitgespreide – spread out skedel – skull versplinter – shatter doodse stilte – deadly silence vrees – fear gevaar – danger
Gesels saam oor deel 2 van die storie. Skryf die antwoorde later in jou werkboek.
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Wie is die twee karakters in die storie? Wie het die storie geskryf? Wat is in die houtkissie? Wat was heilig vir die Muisca-stam? Wat gebeur as die skedel breek (versplinter)? Wat beteken “doodse stilte”? Die verteller gly op ’n hoop skedels. Waar dink jy kom dit vandaan? Waarom dink die verteller dat hulle die uil daar moet los? Wat gebeur as die uil terug is in die kissie? Wat bedoel die verteller met sy laaste woorde: “Darem het ons nou ’n goeie storie om te vertel!”?
Bonus • Het jy van die storie gehou? Verduidelik. • Is daar enige iets wat jy omtrent die storie sou verander? Verduidelik.
Aktiwiteit 214: Beantwoord vrae Lees weer deel 2 van “Die goue uil” en beantwoord die vrae in jou werkboek. 1. 2.
3.
Som kortliks op wat in deel 2 van die storie gebeur. Onthou, jy moet net die hoofgebeure gee.
Soeklees om die antwoorde te kry. Onthou, jy soek na spesifieke woorde in die teks om die antwoord op te spoor. 2.1 2.2 2.3
Waarvan is die uil se oë gemaak? Vir wie was die goue uil heilig? Wie sê: “Wel, dit was nou ’n mors van tyd.”?
Uit wie se oogpunt word die storie vertel?
© Optimi
10
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
4. 5. 6. 7.
Eenheid
3
In paragraaf 2 staan dat Pierre “in verwondering” na die goue uil staar. Waarom staar hy in verwondering? Waarom skommel die bootjie op die water?
Watter woord skryf ons altyd voor die oortreffende trap (grootste/laaste trap)?
Gee die trappe van vergelyking van “kalm”.
Jy het al oor afleidings geleer. Sê waaruit die volgende woorde gebou is. 7.1 7.2 7.3
huilende = wysheid = seerower =
Jy het al geleer wat “wys” beteken. Wat dink jy beteken “wysheid” dan?
8.
Voltooi die voorsetsels in vaste verbindings.
9.
Gee die antoniem van:
10.
Identifiseer die byvoeglike naamwoord in die sin: Daar is ’n doodse stilte.
8.1 8.2 8.1 8.2
verwondering ongeluk
groot oopmond
8.3 8.4
koue los
Bonus • Pierre haal die goue uil uit die kissie. Wat is die homofoon van “haal” en wat beteken dit? • Kies die regte woord om die sin te voltooi: Dit is ’n goue uil. Die uil is van (goud / gout) gemaak.
Aktiwiteit 215: Rolspel Jy en twee maats het in les 8 rolspel as hase gedoen. Kyk weer saam na die wenke. Wenke vir rolspel • • • • •
Leef jouself in die karakter in (verbeel jou jy is die karakter). Gebruik die regte stemtoon (is jou karakter hartseer, kwaai of agterdogtig?). Jou gesigsuitdrukking moet by jou stemtoon pas. Kyk na die dele tussen hakies. Gebruik die regte bewegings. Praat hard, duidelik en met selfvertroue (maar moenie skree nie).
Werk saam met ’n maat en voer ’n deel van die storie op. Julle moet jul eie weergawe van die storie skryf. Dit moet dus op die storie gebaseer wees, maar die gebeure en dialoog hoef nie dieselfde te wees nie. Die toneel wat julle skryf, kan in vandag se tyd afspeel. 11
© Optimi
3
Eenheid
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Julle moet ook vir die verteller ’n naam gee (omdat sy naam nie in die storie gegee word nie). Die toneel wat julle opvoer, moet min of meer 1½ minuut lank wees. Julle moet rekwisiete (props) gebruik om die karakters meer lewendig en geloofwaardig (credible) te maak. Julle kan dus soos seerowers aantrek, items gebruik wat ’n fakkel voorstel (of ’n fakkel uit papier maak), ens. Julle kan die raamwerk hier onder gebruik en dit verder skryf, maar julle hoef dit nie te gebruik nie. Die verteller in die storie se naam hoef ook nie Chris te wees, soos hier onder, nie.
Onthou, die dele in kursief is die scenario en die karakters se bewegings/optrede. Twee broers, Chris en Pierre, is op soek na ’n skat in ’n grot. Hulle staan in ’n donker grot en elkeen hou ’n fakkel vas. Vlermuise vlieg rond. Pierre:
(Kyk rond.) Ek weet nie of ons iets in hierdie donkerte sal opspoor nie ...
Pierre:
Altyd die positiewe een, nè? (Lag.)
Chris: Chris:
Pierre: ...
Ons sal, ek’s seker daarvan. (Beweeg sy fakkel rond om lig te werp.) Ek was die vorige keer reg, was ek nie? ...
Aktiwiteit 216: Homonieme en homofone Jy het in les 7 oor homofone geleer. Wat is homofone nou weer? Voltooi die sin: , maar verskillend
Homofone is woorde wat dieselfde word.
Ons kry ook homonieme. Dit is woorde wat dieselfde gespel en uitgespreek word, maar dit het verskillende betekenisse.
Kyk na die spotprent op die volgende bladsy. Kan jy die homoniem in die spotprent raaksien? Die fortuinverteller (fortune teller) praat met die palmboom. © Optimi
12
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Eenheid
3
© Kobus Galloway
Homonieme en homofone (Homophones and homonyms) Homonieme is woorde wat dieselfde gespel en uitgespreek word, maar verskillende betekenisse het.
Voorbeeld • Pierre is in ’n haas om by die skat uit te kom. (om haastig te wees) • Hulle moet nou haas daar uitkom. (binnekort, amper) • Daar hop ’n haas verby. (grysbruin knaagdier met ’n pelsagtige haarbedekking, gesplete bolip, kort stertjie en lang agterbene) • Hulle eet beeshaas. (filet, sagte vleis van byvoorbeeld ’n bees) Hoe verskil homonieme en homofone?
Uitspraak Spelling Betekenis Voorbeeld
Homoniem
Homofoon
Klink dieselfde Dieselfde
Klink dieselfde
Verskil
Verskil
Verskil
Die weer is weer guur.
Die broers moet moed hou.
13
© Optimi
Eenheid
3
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
Voorbeelde van homonieme
haas (in a hurry)
haas (rabbit)
Teken jou eie homoniem in die oop blokkies.
Beantwoord die vrae in jou werkboek. 1.
Werk saam met ’n maat en gesels oor die spotprent.
© Optimi
© Kobus Galloway 14
Handleiding 3/4 G04 ~ Afrikaans Eerste Addisionele Taal
1.1
2.
3.
1.2
Eenheid
3
Sien julle die homoniem raak? Verduidelik wat die woord alles beteken (daar is meer as twee betekenisse). Gebruik ’n woordeboek. Verduidelik die grappie in die spotprent.
Identifiseer die homofoon in die spotprent. Gee ook die Engelse vertaling van hierdie woord en sy homofoon.
© Willem-Jan Olwagen
Maak sinne met die homonieme sodat die betekenis duidelik is en gee ook die Engelse woord. Die woorde kom uit die storie in die les. 3.1 3.2 3.3
palm ken spoel
3.4 3.5
arm waai
Aktiwiteit 217: Woordsoorte Lees die paragraaf en beantwoord die vrae oor woordsoorte in jou werkboek. “Ons moet die uil hier los!” skree ek in die huilende wind, “anders word ons dalk deel van daai hoop skedels!” Die golwe word al hoe groter en die wind waai al harder. Dit lyk nie of Pierre my gehoor het nie. Ek gryp die uil uit sy hande en hardloop terug in die grot in. Ek sit die uil terug in die houtkissie, kyk ’n laaste keer daarna, sit dit terug in die opening en hardloop uit die grot. Die storm het bedaar en die see is weer kalm.
15
© Optimi
