Podróże między kobiecością a męskością by Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Podróże między kobiecością a męskością

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 1

26.02.2013 13:58

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 2

26.02.2013 13:58

Podróże między kobiecością a męskością Redakcja naukowa

Aneta Chybicka Natasza Kosakowska-Berezecka Paulina Pawlicka

Kraków 2012

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 3

26.02.2013 13:58

Recenzent: dr hab. Hanna Brycz, prof. UG

Redakcja wydawnicza: Małgorzata Miller

Projekt okładki: Ewa Beniak-Haremska

Opracowanie typograficzne: Alicja Kuźma

ISBN 978-83-7587-887-5

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2012

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 4

26.02.2013 13:58

Spis treści Słowo od redaktorek .....................................................................................................

Henryk Machel Wstęp ................................................................................................................................... 11

Część pierwsza

Podróże między kobiecością, męskością a szczęściem Katarzyna Hamer Identyfikacje społeczne a płeć biologiczna i psychologiczna Social identifications, sex and gender roles ....................................................... 17 Joanna Roszak Roksana Pałucka Kamila Rykaczewska O zadowolonej kobiecie sukcesu i jej niezbyt szczęśliwym partnerze, czyli jak (nie)zależność finansowa w związku wpływa na postrzeganą satysfakcję życiową kobiet i mężczyzn The satisfied woman of success and her not so happy male partner: how financial (in)dependence in a relationship relates to the perceived life satisfaction of women and men ..................................... 39

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 5

26.02.2013 13:58

Spis treści

Iwona Schimanski Wolfgang Schulz Psychologiczna jakość życia Polek na emigracji w Niemczech Związek procesów akulturacyjnych z pojawianiem się zachowań odnoszących się do teorii Uciszania Siebie Dany Crowley Jack Psychological quality of life in polish women living in Germany The relationships between acculturation and the self-silencing attitude according to Dana Crowley Jack’s Theory .......................................

Anna Jankowska Marta Łockiewicz Relacje małżeńskie i osobowość rodziców zastępczych w świetle badań własnych Marital relations and personality of foster parents – own studies .....................................................................................................................

Paweł M. Socha Duchowe wędrówki Animy albo kiedy Anima szuka Animusa, a kiedy i jak ucieka od niego i od siebie Spiritual quests of Anima or when Anima looks for Animus and when and how she escapes from him and from herself ...................... 107

Część druga

Kobieta i mężczyzna w podróży społecznej Natasza Kosakowska-Berezecka Kiedy kobiety i mężczyźni tracą w oczach innych? – czyli o karach społecznych za niestereotypowe zachowanie słów kilka When women and men lose in the perception of the others? – on the social penalties for counterstereotypical behavior ......................... 125 Dorota Godlewska-Werner Kobieta szuka nowej pracy, czyli o mobilności zawodowej słów kilka Woman in search of a new job ............................................................................... 147

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 6

26.02.2013 13:58

Spis treści

Sylwia Celińska Zdzisław Nieckarz Bariery dla kariery zawodowej oraz sposoby ich przezwyciężania w opinii kobiet i mężczyzn Barriers to career development, in the opinion of men and women and ways of overcoming them ................................................................................ 161 Magdalena Żemojtel-Piotrowska „Kto widział męża Angeli Merkel?” O „kobiecym” i „męskim” marketingu politycznym Who has seen Angela΄s Merkel husband? About “female” and “male” political marketing ......................................................................................................... 185

Część trzecia

Kobieta w podróży Agata Bachórz Magdalena Żadkowska Między kobietą podróżnika a kobietą – podróżniczką Garść socjologicznych uwag o kobiecie w podróży Between traveller΄s woman and a travelling woman A grasp of sociological comments on woman in motion .............................. 207 Magdalena Brzezińska Ja i chłopak mojej dziewczyny – analiza wielopartnerskich związków kobiet i mężczyzn w Gwinei Bissau Me and my girlfriend’s boyfriend – an analysis of polygamous relationships of men and women in Guinea-Bissau ...................................... 225 Aleksandra Wierucka Tradycyjna i współczesna rola kobiety w kulturze Indian Huaorani Traditional and modern role of a woman in Huaorani culture ................ 251 Joanna Różycka Europejka w Azji. Podróże przez Wietnam, Indie, Nepal i Tybet European woman in Asia. Travels through Vietnam, Nepal, India and Tibet .......................................................................................................................... 267

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 7

26.02.2013 13:58

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 8

26.02.2013 13:58

Słowo od redaktorek Dziękujemy pięknie kobietom i mężczyznom, którzy przyczynili się do obecności i rozwoju psychologii rodzaju w kontekście międzykulturowym na Uniwersytecie Gdańskim. Niewątpliwym przejawem tego rozwoju jest coroczna Konferencja z cyklu „Kobieta w kulturze”, która od 2006 roku organizowana jest na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Konferencję objął patronatem prof. dr hab. Henryk Machel, który zgodził się opatrzyć wstępem tę publikację. Jako dziekan Wydziału Nauk Społecznych w 2006 roku, kiedy odbyła się pierwsza konferencja, zobaczył i niezmiennie widział wartość w rozwijaniu i promowaniu tematyki płci i rodzaju z uwzględnieniem specyﬁki kulturowej. To właśnie Panu Profesorowi Henrykowi Machelowi zawdzięczamy pomysł, by małe spotkanie na temat kobiecości i męskości uwikłanych w przekazy kulturowe stało się międzynarodową konferencją o dużym zasięgu i pełnej auli uczestniczek i uczestników. Dziękujemy również władzom Instytutu Psychologii, Wydziału Nauk Społecznych oraz Uniwersytetu Gdańskiego. Mamy szczęście mieć bardzo wspierające szefowe i szefów. Paulina Pawlicka Aneta Chybicka Natasza Kosakowska-Berezecka

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 9

26.02.2013 13:58

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 10

26.02.2013 13:58

Wstęp Podróże między kobiecością a męskością odbywają się w formie fizycznej i symbolicznej od zarania dziejów. Ze znanej nam, niedawnej i stosunkowo dobrze zbadanej patriarchalnej części naszej historii wynika, że świat kobiet i mężczyzn w wielu kulturach był rozdzielony, odmienny dla obu płci i często słabo lub zupełnie nieprzenikalny. Kobiety przeznaczone były do innych ról, zadań, zachowań i miejsc niż mężczyźni. Aby się spotkać, należało wykonać fizyczną podróż do innej części domu, plemienia, często zgodnie ze ściśle określonymi regułami, których trzeba było przestrzegać, by móc wziąć udział w takim spotkaniu. Nawet gdy przedstawiciele obu płci przebywali w jednym miejscu, obowiązywały ich inne normy zachowań. Dwa odmienne światy wymagające „podróży”, aby się ze sobą spotkać. Przez tysiąclecia wiele kultur także odbywało podróż, dochodziło do symbolicznego przesunięcia, zmiany odległości pomiędzy światem kobiet i mężczyzn. W mniejszym lub większym stopniu, ale wszystkie zmierzały w tym samym kierunku: oba światy – kobiet i mężczyzn zbliżały się do siebie, role upodabniały się, zachowania unifikowały, reguły i wzorce społeczne były dla obu płci bardziej zbieżne. W tej chwili, przynajmniej w Polsce, światy te są na tyle blisko siebie, że mogą spokojnie i ciągle na siebie patrzeć, a w większości wypadków są nawet wymienne i jednakowe dla obu płci. Kobiety i mężczyźni kształcą się na tych samych uczelniach wyższych (w roku 2010/11 kobiety stanowiły 58,5% osób studiujących; a w 2005 roku 42,4% z tytułem naukowym doktora) (Główny Urząd Statystyczny, 2007), stopniowo wzrasta udział studentek na uczelniach technicznych – w roku 2010/11 było ich już 34,6% (Dziewczyny na politechniki, 2012). Zwiększa się również stopniowo liczba kobiet w wojsku – w polskiej armii zawodowej służy ich obecnie około 2200 (Wojskowa służba kobiet, 2012), a zwiększenie tej liczby to jeden z priorytetów MON na lata 2012–2013 (Nowe wytyczne MON, 2012). Coraz liczniej kobiety zasiadają w parlamentach (w polskim 23%, w Europejskim 35%), rządach (w polskim 21,7%) (Parlament Europejski, 2011; Co czwarta osoba w sejmie to kobieta, 2011) oraz we władzach firm (40% na

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 11

26.02.2013 13:58

Wstęp

niższych stanowiskach kierowniczych i 16,5% w radach nadzorczych spółek notowanych na GPW w Polsce) (Adamska, 2011; Instytut Rynku Kapitałowego WSE Research, 2011). Z kolei mężczyźni coraz chętniej angażują się w obowiązki domowe i wychowanie dzieci, choć te zmiany następują wolniej niż zwiększanie udziału kobiet w rynku pracy (United Nations, 2011). Warto, by światy kobiet i mężczyzn zbliżały się do siebie i elastycznie wymieniały. Jest to opłacalne ekonomicznie – analizy finansowe firm z całego świata pokazują bowiem, że firmy z mieszanym pod względem płci zarządem osiągają lepsze wyniki finansowe niż te zarządzane tylko przez jedną płeć (Komisja Europejska, 2012). Ponadto przyczynia się do poprawy satysfakcji z życia – łączenie wysiłków przy wychowaniu małych dzieci podnosi poziom ogólnego zadowolenia zarówno u kobiet, szczególnie tych o egalitarnych poglądach (Roszak, 2012), jak i mężczyzn doświadczających spełnienia w roli taty (United Nations, 2011). Publikacja Podróże między kobiecością a męskością niesie wskazówki i spostrzeżenia dotyczące specyfiki podróży przez różne obszary życia widzianej przez okulary płci i rodzaju. Ideą książki jest spojrzenie na wzajemne relacje, podobieństwa i różnice między kobietami i mężczyznami (kobiecością i męskością) z trzech perspektyw: w jaki sposób płeć i rodzaj dotyka kobiety i mężczyzn w różnych sytuacjach życiowych będących wyzwaniami (finanse w małżeństwie, bycie rodziną zastępczą; emigracja i zakładanie rodziny w innej kulturze), w świecie ról społecznych (dom, praca) oraz w świecie fizycznym – w odległych rejonach świata oraz w codziennym byciu podróżniczką/ podróżnikiem i zdobywczynią/zdobywcą kontynentów. Pierwsze dwie części obejmują oryginalne artykuły teoretyczne i badawcze. Trzecia część publikacji, oprócz funkcji poznawczej, pełni też rolę relaksacyjną – zawarte w niej bowiem artykuły zabierają czytelnika w fascynującą podróż do bardzo odmiennych od naszego zakątków świata i pozwalają delektować się barwnymi opowieściami z podróży, wzbogaconymi fotografiami. Życzę przyjemnej i owocnej we własne podróże lektury. prof. dr hab. Henryk Machel

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 12

26.02.2013 13:58

Wstęp

BIBLIOGRAFIA Adamska, L. (2011). Kobiety w spółkach giełdowych. Femka, 2, 3,/IX. Co czwarta osoba w sejmie to kobieta. Rzeczpospolita, 11.10.2011. Dziewczyny na Politechniki. Raport 2012 (2012). http://www.dziewczynynapolitechniki.pl. Główny Urząd Statystyczny (2007). Kobiety w Polsce. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/ xbcr/gus/PUBL_Kobiety_w_Polsce.pdf. Instytut Rynku Kapitałowego WSE Research (2011). Kobiety w spółkach giełdowych. Potencjał różnorodności dla rozwoju ﬁrmy. Komisja Europejska, Sprawiedliwość (2012). Świadomość korzyści biznesowych odnoszonych dzięki europejskim kartom różnorodności. Zarządzanie różnorodnością w miejscu pracy. http://www.kartaroznorodnosci.pl/public/ﬁles/Zarzadzanieroznorodnosciawmiejscupracy-1349342381.pdf. Nowe Wytyczne MON do działalności kadrowej w SZRP w latach 2012–2013 (2012). http://www.mon.gov.pl/pl/strona/381. Parlament Europejski (2011). Kobiety w Parlamencie Europejskim. http://www.europarl.europa.eu/RegData/publications/2011/0001/P7_PUB%282011%290001_ PL.pdf. Roszak, J. (2012). Wyobrażenie roli kobiecej, doświadczenia macierzyństwa a satysfakcja z życia. W: K. Skarżyńska (red.). Między ludźmi... Oczekiwania, interesy, emocje. Warszawa: Scholar. United Nations (2011). Men in Families and Family Policy in a Changing Word. http:// www.un.org/esa/socdev/family/docs/men-in-families.pdf. Wojskowa służba kobiet. Statystyki (2012). http://www.wojsko-polskie.pl/articles/ view/20151/343/Statystyki.html.

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 13

26.02.2013 13:58

Chybicka, Kosakowska-Berezecka, Pawlicka_Podroze... 286

26.02.2013 13:59