Weronika Juroszek
Generał August Emil Fieldorf „Nil”
jako wzór osoby dojrzałej w świetle koncepcji
Zdzisława Chlewińskiego Ujęcie psychopedagogiczne
Kraków 2023
© Copyright by Weronika Juroszek, 2023Recenzenci: prof. dr hab. Adam Biela prof. dr hab. Jerzy Myszor
Redakcja wydawnicza: Beata Bednarz
Opracowanie typograficzne: Katarzyna Kerschner
Projekt okładki: Anna M. Damasiewicz
Fotografia wykorzystana na okładce: Wikimedia Commons
ISBN 978-83-8294-226-2
Oficyna Wydawnicza „Impuls”
30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5
tel./fax: (12) 422 41 80, 506 624 220
www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl
Wydanie I, Kraków 2023
Wstęp
W ostatnich latach niebywale wzrasta zainteresowanie problematyką Żołnierzy Wyklętych, i to nie tylko w gronie historyków, sięgających do przeszłości z racji wykonywanego zawodu, lecz także wśród pozostałych ludzi, których trudna i tragiczna historia Żołnierzy Niezłomnych wzrusza, przeraża i fascynuje jednocześnie. Czytelnik, który zapozna się z biografią takich ludzi
jak August Emil Fieldorf „Nil”, Witold Pilecki, Łukasz Ciepliński czy Danuta
Siedzikówna „Inka”, zazwyczaj pragnie podzielić się tą wiedzą z innymi. Chce, by pamięć o bohaterach nie zaginęła.
W książce ukazano postać jednego z najbardziej znanych Żołnierzy Wyklętych, słynnego organizatora i dowódcę Kierownictwa Dywersji Komendy
Głównej Armii Krajowej oraz generała brygady Polskich Sił Zbrojnych – Augusta Emila Fieldorfa, który każdego dnia ryzykował swoim życiem, ratując rodaków przed okrucieństwem niemieckiego okupanta. Ten wybitny patriota po wojnie, podczas sfingowanego procesu został skazany przez komunistów na karę śmierci przez powieszenie. W trakcie brutalnego procesu nie wydał nikogo i zdecydowanie odmawiał współpracy z komunistycznymi władzami PRL. W tym miejscu warto przytoczyć słowa bratanicy generała Marii Fieldorf i jej męża Leszka Zachuty:
Na duże uznanie zasługują wszelkie poczynania, zarówno indywidualne, jak i zbiorowe, których celem było, aby pamięć o tym, który całym swoim życiem dowiódł, że był wielkim Polakiem, nie zaginęła. Pamięć o jego postawie moralnej, talentach dowódczych i organizacyjnych, o męstwie i gotowości poświęcenia życia Polsce (Fieldorf, Zachuta 1993, s. 279).
Oddana do rąk Czytelników książka stanowi próbę odpowiedzi na powyższy apel. Celem badań było wykazanie, że „Nil” jest wzorem dojrzałości. Analizy postaci i działalności Fieldorfa dokonano na gruncie psychopedagogicznym, z odwołaniem się do jego biografii oraz wykorzystaniem koncepcji dojrzałej osobowości opracowanej przez ks. prof. Zdzisława Chlewińskiego, który wyróżnił trzy komponenty dojrzałości: personalistyczny (osobowy) stosunek do drugiego człowieka, autonomię i rzetelny (uczciwy, pozbawiony zafałszowań)
wgląd w siebie. W szczególności pierwszy komponent – osobowy stosunek do drugiego – sytuuje go wśród personalistów, badaczy traktujących człowieka jako szczytowy przejaw bytu, który nigdy nie powinien być traktowany jako środek do celu. Wydaje się, że takie podejście do dojrzałości było wynikiem bardzo ciekawej, inspirującej, ale i skomplikowanej biografii twórcy tej koncepcji. Ksiądz prof. Chlewiński osobiście przekonał się, jak trudno wielu ludziom zachować człowieczeństwo w trakcie wojennej zawieruchy oraz jak ulegli oni totalitarnym zapędom niemieckich i sowieckich okupantów. W swojej rozmowie z Piotrem Francuzem (2001) stwierdził, że wydarzenia wojenne są w nim ciągle żywe i nie da się ich wymazać z pamięci. Warto podkreślić, że ta rozmowa miała miejsce wtedy, kiedy od traumatycznych doświadczeń minęło już przeszło 60 lat! Mimo upływu tak długiego czasu wojenne obrazy pamięciowe – jak to ujął ks. Chlewiński – wciąż bardzo wyraźnie odtwarzają się w jego pamięci (Francuz 2001, s. 9). Ksiądz profesor miał poczucie moralnego obowiązku, aby je przekazać dla pamięci potomnych i całego narodu (Francuz 2001, s. 9). Co najważniejsze jednak, okrutne zbrodnie wybaczył oprawcom (Francuz 2001, s. 9). Z tego też względu jego koncepcja dojrzałości – akcentująca wewnętrzną wolność, uczciwość, wolę przebaczenia i działania dla dobra drugiego człowieka – została wybrana w celu opisania tak wielkiego człowieka, jakim był generał Fieldorf.
Postawiono następujące pytanie badawcze: Na ile Fieldorf może zostać potraktowany jako wzór osoby dojrzałej w świetle psychologicznej koncepcji Zdzisława Chlewińskiego?
Dojrzałość generała analizowano, biorąc pod uwagę trzy wskaźniki: osobowy stosunek do drugiego człowieka (przejawiający się wolą pomocy i empatią), autonomię (manifestującą się zdolnością do formułowania i realizacji dalekosiężnych, prospołecznych planów, samodzielnością, wytrwałością, odwagą) oraz rzetelny wzgląd w siebie (wyrażający się umiejętnością stawania w prawdzie wobec samego siebie, zdolnością do rozeznania własnej hierarchii wartości). To, jak Fieldorf podążał ku dojrzałości, kierując się tymi kryteriami, badano na podstawie jego relacji zarówno z przełożonymi w wojsku, jak i podległymi mu żołnierzami, w życiu rodzinnym (z żoną, dziećmi), jak również w sowieckim łagrze z innymi zesłańcami. Ostatnim miejscem jego pobytu było więzienie na ul. Rakowieckiej w Warszawie. Zachowały się wspomnienia współtowarzyszy, którzy z ogromnym wzruszeniem i podziwem wracali pamięcią do ostatnich miesięcy życia Fieldorfa.
Książka składa się z ośmiu rozdziałów. Pierwszy będzie poświęcony postaci ks. prof. Zdzisława Chlewińskiego, autora wykorzystanej koncepcji dojrzałej osobowości. Zostanie w nim przybliżony Czytelnikom jego życiorys oraz zarys stworzonej przez niego koncepcji.
W rozdziale drugim będzie przedstawiona rola wzoru osobowego w podążaniu ku dojrzałości wraz z odwołaniem się do tych Żołnierzy Niezłomnych, których nazwiska na dobre zagościły w świadomości Polaków oraz są dzisiaj symbolem walki z niemieckim i sowieckim okupantem: Witolda Pileckiego i Łukasza Cieplińskiego. Szeroko zostanie opisany życiorys bohatera tej książki – Augusta Emila Fieldorfa „Nila”.
W rozdziale trzecim pojawią się treści dotyczące problematyki i celu badań wraz z definicjami podstawowych terminów, takich jak: „osobowość”, „dojrzałość osobowości”, „osobowy (personalistyczny) stosunek do drugiego człowieka”, „autonomia”, „rzetelny wgląd w siebie”.
W rozdziale czwartym zostaną omówione zagadnienia związane z kształtowaniem się dojrzałości Fieldorfa w okresie dorastania i młodości. Dojrzałość ta przejawiała się wówczas w stopniowym podejmowaniu coraz trudniejszych, patriotycznych, prospołecznych działań o charakterze militarnym (przede wszystkim w trakcie pierwszej wojny światowej), w których Fieldorf wykazywał się przede wszystkim autonomią. Opisana też będzie jego działalność w okresie międzywojennym, ze szczególnym zwróceniem uwagi na osobowy stosunek do rodziny i podległych mu żołnierzy. Stosunek ten objawiał się między innymi tym, że Fieldorf nie wykorzystywał swojej dominującej funkcji zwierzchnika w celu poniżania ludzi. Potrafił wzbudzić w podwładnych motywację wewnętrzną bez uciekania się do kar i przymusu.
W rozdziale piątym zostaną ukazane przejawy odwagi, dzielności i wytrwałości Fieldorfa w czasie drugiej wojny światowej oraz jego tęsknota za rodziną jako symptom bliskich więzi. Zostanie przedstawiona działalność organizacji Kedyw oraz „Niepodległość”, których Fieldorf był dowódcą, ze szczególnym zwróceniem uwagi na połączenie decyzji i kroków nieprzeciętnie odważnych z ostrożnymi, wymagającymi samokontroli i umiejętnego rozeznania wojennej sytuacji.
W rozdziale szóstym pojawią się treści dotyczące dwuipółletniego pobytu Fieldorfa w łagrze. Zostaną w nim omówione następujące zagadnienia: wolność wewnętrzna jako przejaw autonomii w warunkach łagrowych, bogactwo osobowości „Nila” w służbie drugiemu człowiekowi, Fieldorf jako wzór dojrzałego (altruistycznego, empatycznego) wychowawcy, wysoka ranga siły (dominacji, władzy) w hierarchii wartości Sowietów, frustracja w warunkach łagrowych, wiara w Boga jako źródło siły przetrwania.
W rozdziale siódmym zostaną ukazane cechy dojrzałości Fieldorfa ujawniające się w ostatnim okresie jego życia, na który składały się: proces sądowy, pobyt w więzieniu, oczekiwanie na ostateczny wyrok sądowy i śmierć przez powieszenie. Uwaga Czytelników zostanie zwrócona na niesamowite poczucie godności generała oraz jego osobowy stosunek do drugiego człowieka, prze-
jawiający się w empatycznym, cierpliwym wspieraniu pozostałych więźniów oraz w tym, że mimo dręczenia ze strony oprawców nie wydał nikogo. Będzie także mowa o zagadnieniach aksjologicznych, takich jak: wierność wyznawanym wartościom, zgodność między deklarowanymi wartościami a rzeczywistymi działaniami oraz walka w obronie prawdy.
Z kolei w rozdziale ostatnim znajdzie się podsumowanie przeprowadzonej analizy biografii Fieldorfa w kontekście wyznaczników osobowej dojrzałości. Jeszcze raz zostanie podkreślone to, jak wielkim człowiekiem był Fieldorf i że jego wybitność objawiała się wzorcową dojrzałością rozumianą jako: personalistyczny stosunek do drugiego człowieka, autonomia i umiejętność stawania w prawdzie wobec samego siebie.
Książka stanowi próbę wyrażenia przeświadczenia, że warto w przyszłości wykorzystywać koncepcję Zdzisława Chlewińskiego w kolejnych analizach potencjalnych kandydatów do bycia wzorem osoby dojrzałej.
Anders W. (1989). Przedmowa. W: Zbrodnia katyńska w świetle dokumentów. Warszawa: Wydawnictwo „Jestem Polakiem”, s. V–VII.
Allport G. (1955). Becoming: Basic considerations for a psychology of personality. New Haven: Yale University Press.
Aronson E., Wilson T., Akert R. (1997). Psychologia społeczna. Serce i umysł. Poznań: Zysk i S-ka.
Bakiera L., Harwas-Napierała B. (2016). Wzory osobowe w rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Balbus T. (2000). Konspiracja Dolnośląska AK-WiN (1945–1948). Wrocław: Gajt.
Biela A. (2018). Idzi Radziszewski. Charyzmatyczny psycholog. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lulelskiego.
Biela A., Chlewiński Z., Walesa C. (1978). Rozwój dokonywania decyzji. „Roczniki Filozoficzne”, 26, 5–25.
Bilicki T. (2005). Dziecko i wychowanie w pedagogii Jana Pawła II. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Baumeister R. (2014). Self-regulation, ego depletion, and inhibition. „Neuropsychologia”, 65, 313–319. https://doi.org/10.1016/j.neuropsychologia.2014.08.012
Boyd D., Bee H. (2007). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka.
Broniewski S. (1957). Pod Arsenałem. Warszawa: Iskry.
Broniewski S. (1983). Całym życiem. Szare szeregi w relacji naczelnika. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Broniewski S. (1988). Florian Marciniak naczelnik Szarych Szeregów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Brzezińska A. (2017). Tożsamość u progu dorosłości. Wizerunek uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Brzezińska A., Cieciuch J. (2016). Formowanie się tożsamości w niestabilnych czasach. „Roczniki Psychologiczne”, 2, 205–212.
Brzezińska A., Piotrowski K. (2016). Zmiana tożsamości w kontekście edukacyjnym: badania podłużne uczniów szkół ponadgimnazjalnych. „Roczniki Psychologiczne”, 2, 257–296.
Brzeziński J., Oleś P. (2022). Zdzisław Chlewiński – psycholog, badacz, człowiek dialogu. „Nauka”, 3, 179–184.
Buss D. (2020). Ewolucja pożądania. Jak ludzie dobierają się w pary?. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Bibliografia
Buss D., Barnes M. (1986). Preferences in human mate selection. „Journal of Personality and Social Psychology”, 50, 559–570.
Buss D., Schmitt D. (1993). Sexual strategies theory: An evolutionary perspective on human mating. „Psychological Review”, 100, 204–232.
Chałas K. (2006). Wychowanie ku wartościom. Elementy teorii i praktyki. T. I. Godność, wolność, odpowiedzialność, tolerancja. Lublin – Kielce: Jedność.
Chlewiński Z. (1982a). Rola religii w funkcjonowaniu osobowości. W: Z. Chlewiński (red.), Psychologia religii. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 61–76.
Chlewiński Z. (1982b). Wprowadzenie do psychologii religii. W: Z. Chlewiński (red.), Psychologia religii. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 11–59.
Chlewiński Z. (1985). Ingracjacja jako technika manipulacji obrazem siebie. „Seminare. Poszukiwania naukowe”, 7, 29–37.
Chlewiński Z. (1987). Postawy a cechy osobowości. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Chlewiński Z. (1989). Religijność dojrzała (Szkic psychologiczny). W: Z. Chlewiński (red.), Wybrane zagadnienia z psychologii pastoralnej. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 9–36.
Chlewiński Z. (1991a). Dojrzałość. Osobowość, sumienie, religijność. Poznań: Wydawnictwo Polskiej Prowincji Dominikanów „W Drodze”.
Chlewiński Z. (1991b). Kształtowanie się umiejętności poznawczych. Identyfikacja pojęć.
Warszawa: PWN.
Chlewiński Z. (1997). Psychologia pamięci. Warszawa: Wiedza Powszechna.
Chlewiński Z. (1998). Search for maturity. Personality, conscience, religion. New York: Peter Lang.
Chlewiński Z. (1999). Umysł: dynamiczna organizacja pojęć. Analiza psychologiczna. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Chlewiński Z. (2009). Groza i prześladowanie Polaków i Żydów na Wileńszczyźnie: wspomnienia i refleksje z czasów wojny. Płock: Samizdat.
Chlewiński Z., Sękowski A. (2004). Wprowadzenie. W: Z. Chlewiński, A. Sękowski (red.), Psychologia w perspektywie XXI wieku. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 5–12.
Cieciuch J., Topolewska E. (2017). Circumplex of identity formation modes: A proposal for the integration of identity constructs developed in the Erikson–Marcia tradition. „Self and Identity”, 16(1), 37–61. https:// doi.org/10.1080/15298868.2016.1216008
Ciostek M. (2018). Jak mówić o patriotyzmie czasu wojny? Możliwości doboru tekstów na poziomie licealnym. „Biografistyka Pedagogiczna”, 1, 133–142. https://doi.org/ 10.36578/BP.2018.03.09
Czerniawska M. (2010). Co i dlaczego robimy? – Czynniki warunkujące preferencje wartości. „Kwartalnik Pedagogiczny”, 3, 41–60.
Danilecki T. (2008). Awans społeczny jako element akceptacji systemu komunistycznego na przykładzie mieszkańców Polski północno-wschodniej w II połowie lat 50. i w latach 60. W: J. Sadowska (red.), Dziedzictwo komunizmu w Europie Środkowo-Wschodniej. Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku, s. 127–142.
Denek K. (2010). Wartości jako źródło edukacji. W: K. Denek, U. Morszczyńska, W. Morszczyński, S. Michałowski (red.), Dziecko w świecie wartości. Aksjologiczne barwy dziecięcego świata. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 19–40.
Doliński D. (2006). Emocje, poznanie i zachowanie. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 369–394.
Doliński D., Grzyb T. (2020). The social psychology of obedience towards authority: An empirical tribute to Stanley Milgram. London: Routledge. Taylor & Francis Group.
Doliński D., Łukaszewski W. (2006). Typy motywacji. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 469–491.
Drat-Ruszczak K. (2006). Teorie osobowości – podejście psychodynamiczne i humanistyczne. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki. Psychologia ogólna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 601–652.
Duckworth A., Milkman K., Laibson D. (2018). Beyond willpower: Strategies for reducing failure of self-control. „Psychological Science in the Public Interest”, 19(3), 102–129.
https://doi.org/10.1177%2F1529100618821893
Emmons R. (1991). Personal strivings, daily life events, and psychological and physical well-being. „Journal of Personality”, 59, 453–472.
Emmons R. (1992). Abstract versus concrete goals: Personal striving level, physical illness, and psychological well-being. „Journal of Personality and Social Psychology”, 62, 292–300.
Erikson E. (2002). Dopełniony cykl życia. Poznań: Dom Wydawniczy „Rebis”.
Fennis B. (2022). Self-control, self-regulation, and consumer wellbeing: A life history perspective. „Current Opinion in Psychology”, 46, 1–5, https://doi.org/10.1016/j.copsyc. 2022.101344
Festinger L. (1957). A theory of cognitive dissonance. Stanford: Stanford University Press.
Fieldorf J. (2012). Los już mną zawładnął... Wspomnienia. Wybór, redakcja i opracowanie: A. Dymek, K. Lisiecki, J. Jurach. Gdańsk: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Fieldorf M., Zachuta L. (1993). Generał „Nil”. August Emil Fieldorf. Fakty, dokumenty, relacje. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”.
Francuz P. (2001). Ksiądz Profesor Zdzisław Chlewiński. „Roczniki Psychologiczne”, 4, 5–25.
Friszke A. (2003). Polska. Losy państwa i narodu 1939–1989. Warszawa: Iskry.
Gajderowicz M. (2018). Przekaz prawdy historycznej o obozach koncentracyjnych jako element wychowania patriotycznego. „Biografistyka Pedagogiczna”, 1, 101–112. https://doi.org/10.36578/BP.2018.03.07
Gałdowa A. (1990). Rozwój i kryteria dojrzałości osobowej. „Przegląd Psychologiczny”, 33(1), 13–27.
Gałdowa A. (2012). Powszechność i wyjątek. Rozwój osobowości człowieka dorosłego. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gogacz M. (1997). Osoba zadaniem pedagogiki. Wykłady bydgoskie. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Navo”.
Gogacz M. (1999). Pedagogika chrześcijaństwa jako religii krzyża i zmartwychwstania. W: A. Rynio (red.), Pedagogika katolicka. Zagadnienia wybrane. Stalowa Wola: Oficyna Wydawnicza Fundacji Uniwersyteckiej w Stalowej Woli, s. 59–67.
Gołaszewska M. (1986). O naturze wartości estetycznych na tle sytuacji aksjologicznej Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Gołaszewska M. (1994). Fascynacja złem. Eseje z teorii wartości. Warszawa – Kraków: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Harwas-Napierała B. (2009). Rodzina jako wartość a współczesność. W: B. Harwas-Napierała (red.), Rodzina jako wartość w rozwoju człowieka. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 11–23.
Harwas-Napierała B. (2015). Dojrzałość osobowa dorosłych jako czynnik chroniący rodzinę. „Czasopismo Psychologiczne”, 21(1), 47–52. DOI: 10.14691/CPPJ.21.1.47
Harwas-Napierała B., Trempała J. (2003). Psychologia rozwoju człowieka. Poznań: Zysk i S-ka.
Havighurst R. (1956). Research on the developmental task concept. „The School Review” 5, 215– 223.
Havighurst R. (1981). Developmental tasks and education. New York: Longman. Hill R. (1945). Campus values in mate selection. „Journal of Home Economics”, 37, 554–558.
Hudson J., Henze L. (1969). Campus values in mate selection: A replication. „Journal of Marriage and the Family”, 31, 772–775.
Iwanow N. (1991). Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim 1921–1939. Warszawa – Wrocław: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Iwanow N. (2014). Zapomniane ludobójstwo. Polacy w państwie Stalina. „Operacja Polska” 1937–1938. Kraków: Znak Horyzont.
Jakimek-Zapart E. (2008). Nie mogłem inaczej żyć... Grypsy Łukasza Cieplińskiego z celi śmierci. Kraków: Instytut Pamięci Narodowej.
Jarymowicz M. (2012). Próby pomiaru regulacyjnej roli ideałów: poziom emocjonalności aksjologicznej a przejawy postaw społecznych. „Przegląd Psychologiczny”, 4, 397–410.
Juroszek W. (2014a). Kryzysy związane z rolą teściów i sposoby ich rozwiązywania. „Roczniki Pedagogiczne”, 3, 95–107.
Juroszek W. (2014b). Wybór współmałżonka w świetle teorii frustracji. W: W. Surmiak (red.), Rodzina miłością wielka (?). Katowice: Księgarnia św. Jacka, s. 194–212.
Juroszek W. (2015a). Motywacja do zawarcia małżeństwa w świetle teorii konfliktu motywów Kurta Lewina. „Rozprawy Społeczne”, 1, 28–34.
Juroszek W. (2015b). Parents as parents-in-law in the light of Erik Erikson’s theory. „The Person and the Challenges”, 2, 123–135.
Juroszek W. (2016). Rodzice w roli teściów w świetle teorii zadań rozwojowych Roberta Havighursta. „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 49(1), 169–182.
Juroszek W. (2017a). Wybór współmałżonka – aspekt zadaniowy, ewolucjonistyczny i planowy. „Kwartalnik Pedagogiczny”, 62(2), 153–167.
Juroszek W. (2017b). Znaczenie postaw rodzicielskich i stylów przywiązania dla funkcjonowania psychospołecznego dziecka w życiu dorosłym. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Juroszek W. (2019). Psychopedagogiczne uwarunkowania odroczenia decyzji o rozwodzie. Porównanie małżonków rozwodzących się i zawieszających postępowanie rozwodowe. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Juroszek W. (2022a). Generał Fieldorf „Nil” as a personal model in upbringing towards maturity. „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio”, 4, 43–53.
Juroszek W. (2022b). Generał Fieldorf „Nil” jako wzór osobowy w wychowaniu do dojrzałości. „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio”, 4, 1–13.
Juroszek W. (2022c). Wychowanie do małżeństwa i rodzicielstwa w aspekcie płodności kobiet ze szczególnym uwzględnieniem matrymonialnej roli balu. „Rozprawy Społeczne”, 16(1), 79–91.
Kadłubek W. (2009). Kronika polska. Wrocław: Ossolineum.
Kobos A. (2021). August Emil Fieldorf we wspomnieniach żony. „Teologia Polityczna”, 2, 1–16.
Kornas-Biela D. (2019). Wychowanie przez codzienność życia w rodzinie w ujęciu profesor Teresy Kukołowicz. „Family Forum”, 9, 211–231.
Kornas-Biela D. (2020). Kształtowanie inteligencji moralnej dzieci jako zadanie wychowawcze rodziców. W: L. Bakiera (red.), Rodzicielstwo. Ujęcie interdyscyplinarne.
Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, s. 99–117.
Kosiński P. (2009). August Emil Fieldorf pseudonim „Nil”. W: W. Młynarczyk, M. Koszyńska (red.), Generał August Emil Fieldorf „Nil”. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, s. 5–9.
Kostkiewicz J. (2020). Child and family as proletarians of the educational ideology of bolshevik marxism in the critical reflection of polish humanists from the period 1917–1939. „Polska Myśl Pedagogiczna”, 6, 17–38. https://doi.org/10.4467/24504564 PMP.20.002.12236
Koszyńska M. (2009). Generał Fieldorf „Nil” – mord w majestacie prawa, W: W. Młynarczyk, M. Koszyńska (red.), Generał August Emil Fieldorf „Nil”. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, s. 15–54.
Kozubek M. (2013). Wartość wychowawcza światowych dni młodzieży z Janem Pawłem II. W: M. Kozubek (red.), Starość – nie radość? Aktywność osób starszych i solidarność międzypokoleniowa. Katowice: Księgarnia Św. Jacka, s. 112–122.
Krasoń K. (2013). Cielesność aktu tworzenia w teatrze ruchu. Kraków: Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS.
Krzysteczko H. (1990). Główne kierunki i działy psychologii. W: J. Makselon (red.), Psychologia dla teologów. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
Krzysteczko H. (2000). Pomoc w dojrzewaniu do miłości, małżeństwa i rodziny. Katowice: Wydawnictwo Powiernik Rodzin.
Krzysteczko H. (2011). Towarzyszenie małżeństwu i rodzinie przez powierników rodzin. Katowice: Księgarnia Św. Jacka.
Kucharski D. (2014). Wierni Niepodległej. W: D. Kucharski, R. Sierchuła (red.), Do końca wierni. Żołnierze Wyklęci 1944–1963. Poznań: Społeczny Komitet Upamiętnienia Żołnierzy Wyklętych.
Bibliografia
Kukołowicz T. (1998). Alternatywne ujęcia pedagogiki personalistycznej, W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika alternatywna – dylematy teorii i praktyki. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 43–46.
Kuler A. (2002). August Emil Fieldorf (1895–1953). W: J. Żaryn, J. Żurek (red.), Konspiracja i opór społeczny w Polsce 1944–1956. Kraków – Warszawa – Wrocław: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Kulesza W. (2010). Zbrodnia katyńska jako akt ludobójstwa, W: S. Kalbarczyk (red.), Zbrodnia katyńska. W kręgu prawdy i kłamstwa. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, s. 52–67.
Kurczab-Redlich, K. (2014). Wowa, Wołodia, Władimir. Warszawa: Grupa Wydawnicza „Foksal”.
Laran J. (2020). Self-control: Information, priorities, and resources. „Consumer Psychology Review”, 3, 91–107. https://doi.org/10.1002/arcp.1058
Lewin K. (1948). Resolving social conflicts. New York: Harper & Row.
Liberska H., Malina A. (2011). Wybrane osobowościowe determinanty wartościowania zadań związanych z małżeństwem i rodziną we współczesnej dorosłości. W: H. Liberska, A. Malina (red.), Wybrane problemy współczesnych małżeństw i rodzin. Warszawa: Difin, s. 97–119.
Lis-Turlejska M. (1980). Ingracjacja, czyli manipulowanie innymi ludźmi za pomocą zwiększania własnej atrakcyjności. W: J. Reykowski (red.), Osobowość a społeczne zachowanie się ludzi. Warszawa: Książka i Wiedza, s. 317–354.
Łobocki M. (2007). W trosce o wychowanie w szkole. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Maj A. (2006). Jan Paweł II wzorem osobowym wychowania ku wartościom. W: K. Chałas (red.), Wychowanie ku wartościom w świetle nauczania Jana Pawła II. Elementy teorii i praktyki. Kielce: Jedność, s. 65–84.
Malina A. (2012). Efektywność radzenia sobie z realizacją zadań rozwojowych przez młodych dorosłych w zależności od płci. W: H. Liberska, A. Malina, D. Suwalska (red.), Funkcjonowanie współczesnych młodych ludzi w zmieniającym się świecie. Warszawa: Difin, s. 293–312.
Marat S., Snopkiewicz J. (1989). Zbrodnia. Sprawa generała Fieldorfa-Nila. Warszawa: Alfa.
Marcia J. (1966). Development and validation of ego identity status. „Journal of Personality and Social Psychology”, 3, 551–558.
Marcia J. (2002). Identity and psychosocial development in adulthood. „Identity”, 2, 7–28.
Mazurek P. (2014). Żołnierze Wyklęci... przez III RP. „W Sieci Historii”, 3, 78.
McGinnis R. (1958). Campus values in mate selection. „Social Forces”, 35, 368–373.
Mądrzycki T. (1996). Osobowość jako system tworzący i realizujący plany. Nowe podejście. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Mierzwiński Z. (1990). Generałowie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Polonia.
Młynarczyk W. (2009). Zapomniany bohater – postać Augusta Emila Fieldorfa na podstawie filmu Ryszarda Bugajskiego Generał ‘Nil’. W: W. Młynarczyk, M. Koszyńska (red.), Generał August Emil Fieldorf „Nil”. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, s. 10–12.
Morszczyńska U., Morszczyński W. (2010). Aksjologiczne barwy dziecięcego świata. W: K. Denek, S. Michałowski, U. Morszczyńska, W. Morszczyński (red.), Dziecko w świecie wartości. T. 1. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 41–164.
Murray S., Holmes J. (2004). Ja w oczach ukochanej osoby. W: A. Tesser, R. Felson, J. Suls (red.), Ja i tożsamość. Perspektywa psychologiczna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 159–182.
Myszor J. (2013). Biskup Józef Gawlina w Związku Sowieckim. Warszawa: DiG.
Nowak A. (2022a). Polska i Rosja. Sąsiedztwo wolności i despotyzmu X–XXI wieku Kraków: Biały Kruk.
Nowak A. (2022b). Pierwsza zdrada zachodu. 1920 – zapomniany appeasement. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Nowak M. (1999). Podstawy pedagogiki otwartej. Ujęcie dynamiczne w inspiracji chrześcijańskiej. Lublin: Redakcja Wydawnictw Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Nowak W. (2015). Dobro i wzory osobowe. „Studia Philosophica Wratinslaviensia”, 10(4), 65–76.
Okoń W. (2007). Słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”.
Olbrycht K. (2014). O roli przykładu, wzoru, autorytetu i mistrza w wychowaniu osobowym. Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek.
Oldham J., Morris L. (2014). Twój psychologiczny autoportret. Dlaczego czujesz, kochasz, myślisz, postępujesz właśnie tak. Warszawa: Czarna Owca.
Olearczyk T. (2016). Cisza w edukacji szkolnej. Kraków: Oficyna Wydawnicza AFM.
Olearczyk T. (2020a). Cisza w dialogu rodzinnym. „Roczniki Pedagogiczne”, 4, 45–61.
https://doi.org/10.18290/rped20124-4
Olearczyk T. (2020b). Cisza w rozwoju człowieka. „Paedagogia Christiana”, 1(45), 53–65.
https://doi.org/10.12775/PCh.2020.004
Oleś P. (2011). Psychologia człowieka dorosłego: ciągłość, zmiana, integracja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Ostrowska U. (2006). Aksjologiczne podstawy wychowania. W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu. T. 1. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 391–415.
Pacek S. (1984). Jak kierować samowychowaniem uczniów?. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne.
Pilarska A. (2016). Wielość ról a poczucie tożsamości u kobiet we wczesnym i późniejszym okresie dorosłości. „Roczniki Psychologiczne”, 2, 333–364.
Pilecka-Optułowicz Z. (2017). Mój ojciec. Wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek.
Pilecki W. (2016). Raporty z Auschwitz. Kraków: Wydawnictwo AMDG.
Płużański T. (2015). Rotmistrz Pilecki i jego oprawcy. Warszawa: Fronda.
Przewoźnik A., Strzembosz A. (1999). Generał „Nil”. Warszawa: Światowy Związek Armii Krajowej. Oficyna Wydawnicza „Rytm”.
Puzynina J. (1997). Słowo, wartość, kultura. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Rostowska T. (2003). Dojrzałość osobowa jako podstawowe uwarunkowanie ujęcia małżeńskiego i rodzinnego. W: J. Janicka, T. Rostowska (red.), Psychologia w służbie rodziny. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.
Bibliografia
Roszkowski W. (2019). Roztrzaskane lustro. Upadek cywilizacji zachodniej. Kraków: Biały Kruk.
Roszkowski W. (2020). Bunt barbarzyńców. 105 pytań o przyszłość naszej cywilizacji Kraków: Biały Kruk.
Rynio A. (2012). Pedagogiczne przesłanie błogosławionego Jana Pawła II gwarantem tożsamości pedagogiki chrześcijańskiej. W: A. Rynio, K. Braun, A. Lendzion, D. Opozda (red.), Religijno-moralny wymiar rozwoju i wychowania. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 57–76.
Rynio A. (2018). Patriotic education in the teaching of God’s Servant – Cardinal Stefan Wyszyński. „Studia Theologica Versaviensia”, 2, 145–160.
Ryś M. (1997). Ku dojrzałości osobowej w małżeństwie. Warszawa: Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MEN.
Ryś M., Sztajerwald T. (2019). Skala dojrzałości psychicznej do małżeństwie. SKALDOM
II. „Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio”, 1(37), 158–183.
Sabat K. (2016). Prośba o ułaskawienie źródłem do biografii Żołnierzy Wyklętych. „Biografistyka Pedagogiczna”, 1, 275–289. https://doi.org/10.36578/BP.2016.01.17
Sabat K. (2018). Nauczyciel wobec upowszechniania wiedzy o Żołnierzach Wyklętych.
„Biografistyka Pedagogiczna”, 1, 113–131. https://doi.org/10.36578/BP.2018.03.08
Sala W. (2022). Andrzej Szyja. Budowniczy. Miał godną podziwu siłę zmiany świata. Chrzanów: Klub Inteligencji Katolickiej w Katowicach.
Skrzyniarz R., Gajderowicz M., Wach T. (2013). Wstęp. W: R. Skrzyniarz, M. Gajderowicz, T. Wach (red.), Wzory i wzorce osobowe w biografistyce pedagogicznej. Lublin: Episteme, s. 9–13.
Sorkowicz A. (2014). Polska rodzina i wychowanie w świetle nauczania Jana Pawła II.
Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Straś-Romanowska M. (1999). Rozwój osobowy. Próba konceptualizacji problemu w nawiązaniu do psychologii life-span. „Forum Psychologiczne”, 4, 115–127.
Straś-Romanowska M. (2001). I Konferencja psychologów Life-Span: między psychologią rozwojową a psychologią rozwoju. „Przegląd Psychologiczny”, 44(1), 93–103.
Strąk K. (2008). August Emil Fieldorf 1895–1953. W: J. Warzecha (red.), 11 Dzielnych Ludzi. W 90 rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości. Warszawa: Zakład Poligraficzny S-Print, s. 101–109.
Strembska-Kozieł M. (2022). Pedagogia świętości w ujęciu Edyty Stein. „Biografistyka Pedagogiczna”, 7(1), 17–33. https://orcid.org/0000-0002-6999-3632
Szulakiewicz W. (2007). Biografistyka w polskiej historiografii edukacyjnej. W: W. Jamrożek, K. Kabacińska, K. Ratajczak, W. Szulakiewicz (red.), Powiązania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, s. 9–33.
Szulakiewicz W. (2015a). Badania biograficzne w pedagogice. Studia źródłowe i bibliograficzne. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szulakiewicz W. (2015b). Badania historyczne w pedagogice. Konteksty źródłowe. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szulakiewicz W. (2017). Nauczyciele i ich edukacja. W kręgu lwowskiej pedeutologii. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Szymczyk L. (2009). Wychowanie do pełnienia ról w małżeństwie i rodzinie. W: H. Marzec, C. Wiśniewski (red.), Rodzina na początku III tysiąclecia – obraz przeszłości i teraźniejszości. Piotrków Trybunalski: Naukowe Wydawnictwo Piotrkowskie, s. 257–268.
Szwagrzyk K. (2005). Kadry aparatu bezpieczeństwa. W: K. Szwagrzyk (red.), Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra kierownicza. T. 1: 1944–1956. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, s. 49–75.
Śląski J. (1996). Żołnierze wyklęci. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”.
Śliwerski B. (2006). Wprowadzenie do pedagogiki. W: B. Śliwerski (red.), Pedagogika. Podstawy nauk o wychowaniu. T. 1 Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 79–113.
Śliwerski B. (2010). Teoretyczne i empiryczne podstawy samowychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Śliwerski B. (2015). Współczesne teorie i nurty wychowania. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
„Teologia Polityczna” (2017). https://teologiapolityczna.pl/zolnierze-naprawde-wyklecilist-otwarty-fundacji-im-janusza-kurtyki (dostęp 31.10.2022).
Topolewska-Siedzik E., Cieciuch J. (2018). Trajectories of identity formation modes and their personality context in adolescence. „Journal of Youth and Adolescence”, 47, 775–792. https://doi.org/10.1007/ s10964-018-0824-7
Topolewska-Siedzik E., Cieciuch J. (2019). Modes of personal identity formation: A preliminary picture from the lifespan perspective. „Personality and Individual Differences”, 138, 237–242. https://doi.org/10.1016/j. paid.2018.09.041
Topolewska-Siedzik E., Cieciuch J. (2020). Kołowy model sposobów kształtowania się tożsamości: założenia teoretyczne i empiryczna weryfikacja. „Psychologia Rozwojowa”, 25(3), 13–32.
Weigel G. (2012). Świadek nadziei. Kraków: Znak.
Wenc A. (2016). Odwaga. W: K. Chałas, A. Maj (red.), Encyklopedia aksjologii pedagogicznej. Radom: Polwen – Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, s. 678–680.
Witkowski H. (1984). Kedyw okręgu warszawskiego Armii Krajowej w latach 1943–1944. Warszawa: Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych.
Wróblewska H. (2021). Myślenie według świata wartości. Przestrzenie dialogu pedagogów serca. „Biografistyka Pedagogiczna”, 1, 230–246. https://doi.org/10.36578/ BP.2021.06.23
Wysocki W. (2000). „Nil” generał August Emil Fieldorf 1985–193. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”.
Wysocki W. (2013). Rotmistrz Witold Pilecki 1901–1948. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm”.
Wywiał P. (2013). Generał August Emil Fieldorf „Nil” (1895–1953). Kraków: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Zachenter A. (2018). Generał „Nil”. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej”, 3, 105–121.
Zdrenka M. (2012). O gnuśności: studium lenistwa i jego kontekstów. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Zwoliński A. (2015). Wychowanie do patriotyzmu. „Labor et Educatio”, 3, 355–375.
Żaryn J. (2004). Kościół w PRL. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej. Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu.
Żaryn J. (2012). Kościół, naród, człowiek, czyli opowieść optymistyczna o Polakach w XX wieku. Warszawa: Neriton. Instytut Pamięci Narodowej.
Żaryn J. (2020). Własna i niepodległa, czyli o Polakach walczących o swoją ojczyznę Warszawa: Neriton.
Żaryn J. (2022). Kościół i naród. Lata trwogi, lata nadziei. Kraków: Biały Kruk.
Żywczok A. (2008a). Formy odwagi ludzkiej i sposoby jej identyfikacji w procesie wychowania. „Kwartalnik Pedagogiczny”, 1, 55–68.
Żywczok A. (2008b). Reaktywowanie idei odwagi i etycznej dzielności w wychowaniu dzieci i młodzieży. „Chowanna”, 1, 37–55.
Żywczok A. (2021). Odwaga, dzielność, męstwo oraz ich przeciwieństwa. O odkrywaniu dziedzictwa mistrza Wincentego Kadłubka. „Biografistyka Pedagogiczna”, 2, 53–80.
Streszczenie
Problemat yka badań przedstawionych w książce ogniskuje się wokół Żołnierzy Niezłomnych jako wzorów osobowych w wychowaniu do dojrzałości. Weronika Juroszek wybrała postać Augusta Emila Fieldorfa „Nila” – jednego z najbardziej znanych i podziwianych Żołnierzy Niezłomnych, generała brygady Polskich Sił Zbrojnych, organizatora i dowódcę Kierownictwa Dywersji Komendy Głównej Armii Krajowej. Fieldorf był wybitnym patriotą, który każdego dnia ryzykował swoim życiem, ratując rodaków przed okrucieństwem niemieckiego okupanta. Po wojnie, w latach pięćdziesiątych ubiegłego stulecia, został skazany przez komunistów na karę śmierci przez powieszenie. W trakcie brutalnego śledztwa i procesu nie wydał żadnego ze swoich współpracowników i zdecydowanie odmawiał współpracy z komunistycznymi władzami PRL.
Celem badań było wykazanie, że Fieldorf jest wzorem osoby dojrzałej. Analizy postaci i działalności „Nila” autorka dokonała na gruncie psychopedagogicznym, odwołując się do jego biografii z wykorzystaniem koncepcji dojrzałej osobowości stworzonej przez ks. prof. Zdzisława Chlewińskiego. Główny problem badawczy sformułowała następująco: Na ile generał August Emil Fieldorf „Nil” może zostać potraktowany jako wzór osoby dojrzałej w świetle psychologicznej koncepcji dojrzałej osobowości autorstwa Zdzisława Chlewińskiego?
Chlewiński – psycholog, ksiądz, wieloletni wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego im. Jana Pawła II – tworząc swoją koncepcję, nawiązał do badań znanego amerykańskiego psychologa Gordona Allporta i potraktował dojrzałość w kategoriach aksjologicznych, jako wartość, a więc coś, ku czemu warto przez całe życie zmierzać. Chlewiński zakładał, że dojrzałość to trwający przez całe życie proces stawania się coraz bardziej sobą, dzięki czemu człowiek rozwija się w sposób niepowtarzalny, przyjmując odpowiedzialność za własne życie. Przejawia się to osobowym stosunkiem do drugiego człowieka, autonomią i rzetelnym wglądem w siebie. Dojrzałość „Nila” charakteryzującą się wymienionymi cechami Weronika Juroszek poddała analizie, rozpoczynając od okresu dorastania, młodości (wczesnej dorosłości) poprzez średnią dorosłość aż do śmierci w wieku 58 lat. Takie ujęcie pozwala na ukazanie dynamiczności formowania się dojrzałości i potwierdzenie, że jest to proces trwający całe życie. Rezultaty przeprowadzonej analizy wykazały, że generał Fieldorf jest wzorem osoby dojrzałej. Na każdym etapie życia w stopniu doskonałym przejawiał personalistyczny stosunek do ludzi. Traktował drugiego człowieka jako najwyższą wartość (samą w sobie), co wyrażało się w ofiarnym niesieniu pomocy w trudnych sytuacjach.
Zarówno wobec rodziny, jak i podległych mu żołnierzy oraz współtowarzyszy niedoli w łagrze, a potem w więzieniu zawsze był troskliwy.
Generał August Emil Fieldorf „Nil” jawi się również jako wzór człowieka autonomicznego w myśleniu i działaniu. Już w okresie adolescencji podejmował działania samodzielne. Jego plany życiowe, szczególnie realizowane w ramach Kedywu, a później organizacji niepodległościowej „Nie”, miały charakter twórczy, prospołeczny i dalekosiężny. „Nil” charakteryzował się odwagą i silną wolą. Urzeczywistniał wartość wolności, potwierdzając, że nawet w skrajnie wyniszczających warunkach można pozostać wewnętrznie niezależnym. Pokazał, że człowiek może nieustannie wybierać wolność i że nikt, nawet w więzieniu, nie może mu jej odebrać.
Fieldorf jest również wzorem osoby mającej rzetelny wgląd w motywy swoich decyzji i wyborów. Był zawsze autentyczny, stronił od zakłamania, fałszu, pozerstwa. Do końca swoich dni zdecydowanie bronił prawdy i odmawiał współpracy z władzami Polski Ludowej. Nie ugiął się nawet w obliczu wyroku śmierci. W całożyciowej postawie Fieldorfa istniała całkowita zgodność między głoszonymi przez niego wartościami a podejmowanymi działaniami.