Wierszyki drogowskazy by Oficyna Wydawnicza "Impuls"

Monika Lubina

Wierszyki drogowskazy do utrwalania wymowy i pisowni głosek: t, d, n, ń, j, l, r

Kraków 2015

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 3

25.03.2015 12:01

Redakcja wydawnicza: Sylwia Stojak Ilustracje: Piotr Olszówka Projekt okładki: Piotr Olszówka Opracowanie typograﬁczne: Andrzej Augustyński

ISBN 978-83-7850-822-9

Oficyna Wydawnicza „Impuls” 30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5 tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506 624 220 www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl Wydanie I, Kraków 2015

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 4

25.03.2015 12:01

Spis treści Wstęp ................................................................................................. 9 Kolorowy plan .................................................................................. 11 Na początek: Bajka dla rodziców ...................................................................... 13 1. Wierszyki z tendencją do głosek dla Natanka i Bartka: Tosia i Darek ................................................. 15 Głoski t, d: Głoska t:

Tur .................................................................. 16 Abota .............................................................. 16 Kot .................................................................. 17

Głoska d:

Doktor ............................................................ 17 Ada ................................................................. 18

Głoska n:

Nantek ........................................................... Nauki .............................................................. Szukam pana ................................................ Bałwan ........................................................... Bez ą, ę ...........................................................

Głoski t, d, n:

Intendentka ................................................... 21 Cień tura ........................................................ 21

2. Wycieczka do ń dla Ani: Ania ................................................................ Głoska ń: Niebieski ........................................................ Tania .............................................................. Cień ................................................................ Zdjęcie ........................................................... Dzień dzięcioła .............................................

18 19 19 20 20

22 22 23 23 24 24

3. Kolejne wierszyki dla Janki i Oli: Głoska j: Jeżyk ............................................................... 25

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 5

25.03.2015 12:01

Obiecanki ...................................................... Nadia i Diana ................................................ Po śląsku ........................................................ Bieli się ........................................................... Wjazd ............................................................. Yeti ..................................................................

26 26 27 27 28 28

Logopeda ....................................................... Leń .................................................................. Ola .................................................................. Gol .................................................................. Lis ................................................................... Oliwka ............................................................

28 29 29 30 30 31

4. Lojalne wierszyki dla Joli: Różnicowanie l–j: Lalka je jajka ............................................. Co kto je? ....................................................... Ale leje ........................................................... Laj luli ............................................................ Co kto lubi? ...................................................

32 32 33 33 34

5. Wierszyki drogowskazy dla Artura i Oskara: Głoska r: Jesień .............................................................. Trąbka ............................................................ Siostra i truskawy ........................................ Dryn ............................................................... Drab ................................................................ Drabina .......................................................... Podróż biedronek ......................................... Bravo, bravo, bravissimo ............................ Brat i bryczka ................................................ Bratowa, bratanek, bratanica ..................... Praczka ........................................................... Prezent ........................................................... Pradziadek i prababcia ................................ Fraszka ...........................................................

35 35 36 36 36 37 37 37 38 38 39 40 40 41

Głoska l:

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 6

25.03.2015 12:01

Wrona ............................................................ Wrotki ............................................................ Obrażone wrony .......................................... Krakowiaczek ............................................... Krakanie ........................................................ Gra .................................................................. Ogrodniczka ................................................. Ze szwagrem ................................................. Kret, tygrys i krewetki ................................ Krasnoludki .................................................. Chrumcio ...................................................... Pozrywane! .................................................... Śrubokręt i śrubki ........................................ Ra, ra, ra ......................................................... Ara .................................................................. Wiertarka ...................................................... Co dalej? ........................................................

41 42 42 43 43 43 44 44 44 45 45 45 46 46 46 47 47

6. Figlarne wierszyki dla Adriany i Oliwiera: Sierotka Marysia i 7 krasnoludków .......... Czerwony Kapturek .................................... Babcia i dziadek myśliwy ........................... Lodówka, zamrażarka i... ............................

48 49 49 50

Zapis głosek – ćwiczenie ............................................................... 51 Obrazkowe głoski ............................................................................ 53 Bibliograﬁa ........................................................................................ 57

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 7

25.03.2015 12:01

Wstęp Wierszyki drogowskazy stanowią drugą część cyklu wierszyków do utrwalania wymowy i zapisu głosek. Poświęcone są utrwaleniu prawidłowej artykulacji i zapisu głosek: [t], [d], [n], [ń], [j], [l] oraz przygotowaniu dziecka do prawidłowej wymowy głoski [r]. Choć na rynku jest wiele publikacji dotyczących głoski [r], książeczka przedstawia zagadnienie w szerszej perspektywie. Droga do „królowej głosek” (nazwijmy ją Reginą) jest długa i żmudna. Zamiast ryzykować pójście na skróty i pobłądzenie, lepiej wybrać sprawdzony szlak, w którym pomogą inne głoski. Uniknie się wtedy poczucia zniechęcenia wynikającego z nieudanych prób i sprawi, że dziecko będzie odczuwać satysfakcję ze zbliżania się do celu. W utrwalaniu głoski [r] pomoże dziecku ponad 30 wierszyków uporządkowanych zgodnie z zasadami prowadzenia terapii logopedycznej tej głoski. Wierszyki wyróżnia czystość fonetyczna, tzn. takie opracowanie materiału, by wymowa wierszy przychodziła naturalnie, bez zmagania się z kilkoma trudnościami naraz. Pomocą dla dziecka są też „obrazkowe głoski” zamieszczone na końcu książki, zilustrowane wcześniej wierszami i załączonymi do nich obrazkami, które odnoszą się do dźwięków z otoczenia. Przy poznawaniu oznaczeń literowych głosek współcześnie zaleca się zapoznanie dziecka ze wszystkimi literami, co znacznie ułatwi naukę czytania. Wskazówki logopedyczne: • Wskazane jest zachowanie kolejności wierszyków, zostały one bowiem ułożone zgodnie z naturalnym rozwojem mowy. Jedynie Wycieczka do ń zwraca głównie uwagę na zagadnienia związane z zapisem (najtrudniejszym w tej części).

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 9

25.03.2015 12:01

• Nie należy ćwiczyć wierszyków z głoską nieosiągalną dla dziecka. W ramach przygotowania do wymowy głoski [r] (którą dziecko opanowuje ok. 5.–6. roku życia) warto rozpocząć ćwiczenia od głosek [t], [d], [n], [l], następnie „przerobić” głoski [sz], [ż], [cz], [dż] zawarte w Niepoważnych wierszykach (3 część cyklu), a dopiero później rozpoczynać ćwiczenia z głoską [r] (o ile głoska ta nie pojawi się w międzyczasie). Literę d na końcu wyrazu lub w otoczeniu spółgłosek bezdźwięcznych czytamy bezdźwięcznie, np. „miód, głód, lód” czytamy jako „mjut, głut, lut”, literę i między spółgłoską a samogłoską czytamy jako [j], np. „biały kwiat” czytamy jako „bjały kfjat”. Litery ą oraz ę przed literami oznaczającymi głoski [ć], [dź] czytamy jako [oń], [eń] np. „piąć się, pięć” czytamy jako „pjońć śę, pjeńć”. W tym miejscu chcę wyrazić podziękowanie prof. Bronisławowi Rocławskiemu, pani Joannie Trzaskalik oraz pani Katarzynie Węsierskiej za przekazaną wiedzę z zakresu logopedii i zainspirowanie mnie światem głosek. Mam nadzieję, że te krótkie, zabawnie zilustrowane wierszyki będą przez dzieci chętnie czytane, a dla rodziców, logopedów, glottodydaktyków i nauczycieli stanowić będą pożyteczną pomoc. Autorka Wymowa głosek Wypowiedz te głoski, które potraﬁsz: 1. Bezdźwięcznie (szeptem) i krótko: t 2. Dźwięcznie i krótko: d, ń, j 3. Dźwięcznie i długo: n..., l..., r... Głosek t, d, ń, j nie należy w czasie wymowy przedłużać ani łączyć z głoskami y lub i (np. [ty], [dy], [ni], [ji]).

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 10

25.03.2015 12:01

Bibliografia Krzysztoszek G., Piszczek M. (2005), Materiał wyrazowo-obrazkowy do utrwalania poprawnej wymowy głosek t, d, m, mi, n, ni (ń), Impuls, Kraków. Krzysztoszek G., Piszczek M. (2007), Materiał wyrazowo-obrazkowy do utrwalania poprawnej wymowy głosek l, li, r, Impuls, Kraków. Michalak-Widera I., Węsierska K. (2006), Syczące wierszyki, Unikat 2, Katowice. Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, t. 6 (1997), PWN, Warszawa. Rocławski B. (2008), Słownik ortograﬁczno-ortofoniczny dla klas 0–4, Glottispol, Gdańsk. Tokarski J. (2002), Schematyczny indeks a tergo polskich form wyrazowych, WN PWN, Warszawa. Uniwersalny słownik języka polskiego (internetowy), WN PWN. Wójtowiczowa J. (2008), Logopedyczny zbiór wyrazów, WSiP, Warszawa.

Lubina_Drogowskazy-cz.2.indd 57

25.03.2015 12:01